Top Banner

of 50

Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

Feb 23, 2018

Download

Documents

Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    1/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    INTRODUCCION

    El presente trabajo tiene como objetivo, de ensear de manera

    sencilla la escritura normalizada del idioma quechua, partiendo de los

    conocimientos previos que ya tiene el lector hablante de la lengua

    quechua y poder ser bilinge en la escritura.

    El libro fue escrito pensando en el lector, en la pgina izquierda est

    escrita en castellano y en la derecha est escrita en quechua, para

    que no se repitan los ejemplos del castellano en el lado de quechua,

    se hace la aplicacin de los ejemplos en oraciones Est! libro es parapersonas que conocen y no conocen la lengua quechua y puedan

    escribir , comprender y fortalecerse de acuerdo a la normalizacin

    de la lengua quechua.

    "ara saber escribir en la lengua quechua se debe conocer las

    siguientes reglas.

    En quechua la pronunciacin no es la misma a su escritura.

    #a escritura normalizada es $nica para todos los hablantes,

    pero la pronunciacin puede variar seg$n las regiones. %e debe conocer la escritura normalizada de los sufijos en

    quechua. "ara leer y escribir en quechua se debe conocer todas sus

    normas de escritura lectura, semntica, sinta&is y morfolgica.

    #a lengua quechua y en la lengua castellana tiene sus propias

    normas gramaticales, por lo que se debe conocer dichas reglas.

    PRESENTACION

    INFOCAL POTOSI Pgina 1

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    2/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    UQAP RIQSICHININ

    a!a"k#na$

    Allin punchaw mamay

    INFOCAL POTOSI Pgina 2

    Allin punchawyachachiq

    Allin punchawyachakuqkuna.

    Imaynalla wawayallin ukhayay.Allin ukhayay

    ipay

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    3/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Allin ukhayay yachachiq

    Allin !u!ayay "a!un mamay

    #a$ili%a%& a &' %&a''(lla%a) ha$la' y &c'i$i'.S(np'&gun!a p&'(nal& c(n*&'aci(nal& %& %( p&'(na)

    Ima!aq qampa u!iyki

    +uqa.u!ikuni.

    ,aypi!aq !iyakunki.

    +uqa-anpu'iypi !iyakuni

    Ima!aq !a!ayki u!ikun

    Ta!ayqa ..u!ikun

    Ima!aq mamayki u!ikun

    ,amayqa .u!ikun

    Ima!aq !u'ayki u!ikun

    Tu'ayqau!ikunIma!aq -a-ayki u!ikun

    +a-ayqa..u!ikun

    Imapi qam llamkanki

    +uqa ..llamkani

    ,achkha wa!ayuq-a!aq kanki

    +uqawa!ayuq-q kani

    ,ana kap!inqa mana kapuwanchu nipa chu'ana !iyan

    SOCIODRAMA

    INFOCAL POTOSI Pgina

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    4/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    JAMPINA WASIPI

    EN EL HOSPITAL

    Mama: allin punchay jampiq

    Jampiq: allin punchay mama; imapi yanapaykimanri?

    Mama: waway qaynamanta uma nanaywan kachkan. Chayta qhawaripunawaykita

    munani

    Jampiq: ama mama phutikuychu kunallan qharisaq

    Jampiq: Enfermera yanapaway

    Enfermera: apis jampiq ecorafiata urqunia

    Mama: imataq jampiq wawaypata kapunri?

    Jampiq: wawaykiq jayaqin punkisqa kachkan. Chaypaq tratamientota ruwanay tiyan.

    Mama: waliq jampiq chanta machkha kanqari?

    Jampiq: kay recetata qusqayki jampina wasimanta ratinaykipaq. Chantapis sapa

    punchay iskayta upyachinki

    Mama: nisqaykiman jina ruwasaq.

    Jampiq: phichqa punchaymanta kutimunkichik

    Mama: pachis jampiq! tinkunakama.

    Jampiq: tinkunakama mama! sipas

    UNIDAD N% &

    INFOCAL POTOSI Pgina /

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    5/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    QHICH'A SANAMPA(UNA

    EI AL)ABETO QUECHUA

    0l ala$&!( qu&chua u& n('malia%( m&%ian!& &l %&c'&!(Sup'&m( N3. 242256 &l 14 %& a$'il %&l a-( 1.78/ &n la ciu%a%%& C(cha$am$a6 c(n 28 g'a9a6 c(n la pa'!icipaci:n %&ling;i!a naci(nal& & in!&'naci(nal&.

    ( * (H * (+ * P ,PH ,P+ ,Q , QH , Q+ , CH , CHH , CH+ , T, TH , T+ , S , - *

    M , N , , LL , L , R , ' ,

    ?NAP TA?NA=AN I,A@?NA)

    a iu

    0c'i!u'a

    SigniBca%(

    0c'i!u'a

    SigniBca%(

    0c'i!u'a

    SigniBca%(

    Anka guila In!i S(l ?ma Ca$&a

    Anana Luna' Inka S($&'an(

    ?'pi Pal(ma

    A!uq D(''( Imilla S&-('i!a ?-a C'9a

    INFOCAL POTOSI Pgina E

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    6/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    I,A@>?NA P#?>?< SANA,PA>?NA=AN)

    haka Ta'!amu

    %(

    >hi!uy &'&ga' >hu'u Guan(

    Phaway H(la' Phi-a 0n("a%( Phu'u Pluma

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    7/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Talla P'im&'a%ama

    Ti'ay A''anca' Tu'u a''(

    PALAAS CON L0TAS H0LA0S @ POST H0LA0S) k q6kh6qh6 k qK

    S(n aqu&lla pala$'a qu& !i&n&n la mima &c'i!u'a6 p&'(qu& apa'&n!&m&n!& y !i&n& %i&'&n!& igniBca%(.

    > achay 0n*ia'

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    8/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    ,amay waiypi 'u'ukuna!a qha!an. allpa!a mana !a'pu!inchikqa qallpaku!ipun. Ayllunchikpi qanchichunka 'una !iyanchik.

    Ta'puy killapi aqha!a 'uwanki. >unka nanaywan !akiy!api qunqa'pani.

    ># ha!u Alim&n!(mal c(i%(

    huyay C(mpa%&c&' hunay Am(n&!a' in!i Pa' uu A''uga%(

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    9/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    0"&mpl(.

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    10/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    11/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    +uqa chawpi llaq!api !iyakuni. Ta!ay waka!a wakawan ayan. ?wi"a u-a manchay!a mi'aykun.

    SANA,PA,ANTA C#I

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    12/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Chumpi Fa"a umpiy Su%a'6 !'api'a'

    N(!a.U C(m( & ($&'*a &n l( &"&mpl(6 & &c'i$& m an!& %& p &n

    pala$'a 'a9c&6 p&'( n( & cumpl& cuan%( & un&n uB"(. 0"&mpl(

    Chumpinpi Uchumpin pi U&n u a"a

    a9 uB"(

    Chimpanpi chimpa n pi U &n u '&n!&

    a9 uB"(

    UNIDAD N%LOS PRONOMBRES PERSONALES

    SUTIRANTI(UNA

    INFOCAL POTOSI Pgina 12

    o

    #/a

    T#Qa0

    E1 , e11aPa"

    No2otro23a24 5inc1#"ente6

    #/anc7ik5 6

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    13/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    OACION0S CON LOS PONO,0S P0SONAL0S)

    +uqa yachay waiman 'ini.

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    14/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    2. Chukcha. ,uchu/. ,a!iE. ?ya

    M. Nin'i5. unka1E. ukana1M.

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    15/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Ap'&n%am( %& m&m('ia l( igui&n!& nm&'( $ic( %&li%i(ma qu&chua.

    11[chunka "ukniyuq 1M[chunka u!ayuq21[ikay chunka "ukniyuq

    12[chunka ikayniyuq 15[chunka qanchiniyuq22[ikay chunka ikay

    1[chunka kimayuq 18[chunka puaqniyuq2[ikay chunka kimayuq

    1/[chunka !awayuq 17[chunka "iqunniyuq2/[ikay chunka !awayuq

    1E[chunka phichqayuq 24[ikay chunka2E[ikay chunka phichqayuq

    2M[ikay chunka uq!ayuq 1[kima chunka "ukniyuqM[kima chunka uq!ayuq

    25[ikay chunka qanchiniyuq 2[kima chunka ikayniyuq5[kima chunka qanchiniyuq

    28[ikay chunka puaqniyuq [kima chunka kimayuq8[kima chunka puaqniyuq

    INFOCAL POTOSI Pgina 1E

    -#k i2ka" ki02a ta;a!7ic7/a

    & 9 :ay 'aqhanaqa yachachiqpaq &!a !ia & pa'a p'(&('.

    C#A@

    Chay allqu ancha phi-a && p&''( & muy mal(

    Chay waiqa mamaypa!a &a caa & %& mi ma%'&

    Chay manka!a apamunki *a a !'a&' &a (lla

    A

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    27/50

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    28/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    ,ayukunanchik6 quchakunanchik

    Llimphullapuni kanampaq

    SIWAY ASUSINA

    Panqanchikta japirisqa

    Siway asusina,

    Yachay wasiman risunchik

    Siway asusina.

    Mayuta phinkiykachaspa

    Siway asusina,

    Urquta wasaykusunchik

    Siway asusina,

    Qharipura warmipura

    Siway asusina,

    Sumaq kusirikusunchik

    Siway asusina.

    Yachachhiq yanapawasun

    Siway asusina,

    INFOCAL POTOSI Pgina 28

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    29/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Ama kumusqa kanapaq

    Siway asusina.

    ENFERMEDADES

    UNQUYKUNA

    Alguna pa!(l(g9a)

    Uma nanay

    INFOCAL POTOSI Pgina 27

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    30/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Ninri nanay

    Wiksa nanay

    INFOCAL POTOSI Pgina 4

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    31/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Chuju unquy

    Ukhu kajay

    INFOCAL POTOSI Pgina 1

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    32/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Tuu pakisqa

    LOS DIAS DE LA SEMANA

    QANCHIS PUNCHAYNIN

    !iachaw Mart"s

    Atichaw #$min%$

    Quyurchaw S&'a($)apachaw *i"rn"s

    Chaskachaw +u""s

    INFOCAL POTOSI Pgina 2

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    33/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    !uychichaw -un"s

    )ntichaw Mirc$"s

    !ay watuykuna kutichiy/

    0.1Machkha punchaykunata tarinchik.

    22222222222222222222222..

    3uqa kiachaw punchayta jatun Yachay

    wasiman risaq.Pay chaskachaw punchayta Sucr"aqtaman chusanqa.

    3uqanchik intichawpi pukaq risunchik.Maria atichaw punchaypi mana

    jamurqachu.

    LOS ,0S0S 0L A+O

    =ATAP >ILLAN>?NA

    Chiqan killaman!a !inkiy chan!a!aq kikin!a llimpiy)

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    34/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Pacha puquy killaici&m$'&

    A'iwaki killa F&$'&'(

    Aymu'ay killa Oc!u$'&

    awkaykuki killa ,ay(

    Chak'a qunakuy killa 0n&'(

    Chak'a yapuy killa ,a'(

    Ta'puy killaN(*i&m$'&

    Pawqa'wa'a killa uli(

    Ayama'qay killa A$'il

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    35/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    UNIDAD N%@

    U'A(UNA LLIMP+I(UNA

    ANIMALES COLORES MAS EL AD-ETIO

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    36/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    Puka anqa)*i(l&!a pan!i)'(a%(

    UNIDAD N% SU)I-OS DE CASO

    0! uB"( cumpl&n %i*&'( unci(n& %&n!'( %& la('aci:n.

    TA) Acua!i*(.U0!& uB"( cumpl& %( unci(n&) c(m(

    c(mpl&m&n!( %i'&c!( %&n!'( %& la ('aci:n. 0"&mpl(!an!a!a munani6 qui&'( pan.,AN) i'&ci(nal.U0!& uB"( ma'ca la %i'&cci:n ( luga'hacia %(n%& un( & %i'ig&6 & !'a%uc& ]hacia^. 0".=aiyman ku!iaq6 *(l*&' a mi caa.,ANTA) P'(c&%&ncia.U0!& uB"( ma'ca la caua%i'&cci(nal %& la acci:n %&l *&'$(6 & !'a%uc& ]%& (%&%&^. 0". ,amay !a'i"aman!a.,i ma%'& & %& Ta'i"a.PIVL(ca!i*(.UIn%ica &l luga' %(n%& & '&alia la acci:n %&l*&'$( cumpl& la unci:n %& c(mpl&m&n!( ci'cun!ancial%& luga'6 & !'a%uc& ]&n6 a^. 0". =aiypi kachkan. 0! &nmi caa. 0". Llaq!aman!a ku!imuni. #& *u&l!( %&%& laciu%a%.NI< VP'(Xima!i*(.U 0!& uB"( c(m( n(m$'& in%ica6 n(%a la i%&a %& a p'(Ximi%a% %& luga' %&!&'mina%(6 &!'a%uc&. ]P('^. 0".waiyniq!a "amunki. H&n%' p(' micaa.

    >A,A Limi!a!i*(.U0!& uB"( limi!a la acci:n %&l *&'$( &ncuan!( a !i&mp( yV( luga' & '&B&'& & !'a%uc& ]ha!a^.0". =aikama 'iaq6 i' ha!a la caa.

    INFOCAL POTOSI Pgina M

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    37/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    PVPA P&'!&n&ncia.US& a-a%& a una 'a9 n(minal in%ica lap'(pi&%a% ( p&'!&n&ncia6 & !'a%uc&6 ]%&6 %&l6 la^.0".waynap %&l "(*&n.

    A@>?VCaua!i*(.U0!& uB"( in%ica la caua ( m(!i*(p(' &l qu& & '&alia la acci:n %&lH&'$(6 & !'a%uc& ]p('qu&^. 0". Pay'ayku "amuni6 p(' &l*in&.=ANVA c(mpa-9a.U0!& uB"( cumpl& la unci:n %&c(mpl&m&n!( ci'cun!ancial ( %& c(('%inaci:n6 &!'a%uc& ]c(n6 ma6 y^. 0". Ta!aywan chak'aman 'ini *(ya la chac'a c(n mi pa%'&. 0". ,iiwan allquwan

    maqanakunku. 0l p&''( y &l ga!( & p&l&an.PA

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    38/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    C#?.U0!& uB"( cumpl& %($l& unci:n p(' (!'a pa'!&ma'ca &l in!&''(ga!i*( y n&ga!i*(6 & !'a%uc&. ]mana^C#?.US& ('ma una p'&gun!a &Xplici!a qu& &Xig& una

    '&pu&!a aB'ma!i*a ( n&ga!i*a.C#?.U0!& uB"( ma'ca la n&gaci:n &n la acci:n6 !i&n& lapa'!9cula qu&chua mana6 amaK. 0". ,anallamka'qanichu. N( !'a$a"&.0l uB"( plu'alia%( kunaK)0l plu'alia%( %& la l&ngua qu&chua & &l uB"( kuna6 l(qu& &n &l ca!&llan( 6 &6 c& &"&mpl()

    S

    >una

    Ca!&llan(

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    39/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    i!a6 i!( chaCa!&llan(

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    40/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    SINTAWIS 0 LA OACION 0L

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    41/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    @.. C#..

    I..

    @aqha Chiqa

    Imaymana

    un!achiq un!achiq

    un!achiq

    C.IK C.K

    C.CK

    S?TI)

    S[S

    Su!i qhichwa 'imaypiqa -awpaqmanpuni chu'ana !iyan. Su!i!a

    !a'ipanapaq kay !apuy!a 'uwakuna !iyan pi!aq6 pikuna!aq\

    A"ina!a niunman)

    Chay yana allqu-an pu'iypi pu-uchkan

    Su!i "un!achiq 'uwachiq

    >ay wawa pu-unanman!a u'maykuqa

    Su!i "un!achiq 'uwachiq

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    42/50

    Docente Lic. Margarita Orcko Bravo

    ?NA S?TIANTI>?NA) PONO,0S P0SONAL0SK

    una u!i'an!ikunaqawan ui!a"ina apaykachakun6

    qhichwapiqa kaykuna kanku)

    INFOCAL POTOSI Pgina /2

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    43/50

    +uqa +uqanchik

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    44/50

    ?NTAC#I

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    45/50

    @..,i pap &m$'a'a papa pa'a u h&'mana

    I,A@,ANA ?NTAC#I

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    46/50

    Ta!ay !a'a!aman!a llaq!aman "amun

    @achakuq "a!un yachay waiman yachaykuna!a "apiqaq

    'in

    ?NA

    I0a Q#JK

    Ma"!i DneK

    Pi Q#iJnK

    I0a"na C0oK

    -a"k+a/ C#noK

    INFOCAL POTOSI Pgina /M

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    47/50

    Mac7k7a C#ntoK

    Ma"/in C#1K

    A"ina!a)

    Ima!aq u!iyki Cul & !u

    n(m$'&\ Ima!a munanki

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    48/50

    &a!a'. =a!a'ay Pa'&%.Pi'qa

    0n&-a'. @achachiy Pu&'!a.

    Punku,&"('a'. allinchayPa'i&n!&. @awa'mai

    P'&&n!a'. iqichiyPa!&a'. ay!ay

    H&!i'. Pachalliy Pa!i(.=ai kancha

    A'%&'. Law'ay Nu&*(.,uuq

    S&ca'. Chakichiy (*&n.Sipa

    Ap'&n%&'. @achaqay In%ica'.ikuchiy

    &$&'. ?pyay#9ga%(. >iwicha

    C&''a'. wichqay Gana'.A!ipay

    Chupa'. chunqayF'ac!u'a. Tullu pakiqa

    C(&'. Si'ay Fl&ma.Llawa

    0mpu"a'. Tanqay0n*(l*&'. >uyuy

    0n!&n%&'. ap_qay0qu&l&!(. Saq'u

    0n*(l*&'. >uyuy0c'i$i'.

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    49/50

    0c'i$i'. ichay

    Pincha'. Tuqkiy &ci'.Niy

    F'(!a'.

  • 7/24/2019 Alfabeto Quechua Margarita 13-06-2015 v1

    50/50

    Su$i'. =icha'iy

    T'a&'. Apamuy

    T'&na'. Simpay

    T&"&'. Pi!ay

    T'aga'. ?quy

    S&m$'a'. Ta'puy

    C(m&'. ,ikhuy

    S&ca'. Chakichiy

    P'&!a'. ,a-ay