ALAN BİLGİSİ ALAN EĞİTİMİ KONU ANLATIMLI EGITIMI.pdfBÖLÜM: İNSAN ANATOMİSİ VE KİNESİYOLOJİ ... Birçok farklı yaş ve yetenekte insan keyif ANLAM VE KAPSAMI 1960’lı

ÖABT

ALAN BİLGİSİ - ALAN EĞİTİMİ

KONU ANLATIMLI

VİDEO DERSLERÜCRETSİZDİR.

Uygulamasını indir

VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLELütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.

5175

BEDEN EĞİTİMİÖĞRETMENLİĞİ

KPSS 2020

KOMİSYONÖABT Beden Eğitimi Öğretmenliği Konu Anlatımlı

ISBN 978-605-241-955-7Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

2. Baskı: Kasım 2019, Ankara

Proje-Yayın: Ümit DilaverDizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Vadi Grup Basım A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40

ÖN SÖZ

Değerli Okuyucularımız,

Elinizdeki bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Beden Eğitimi Öğretmenliği Testi kapsamındaki soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli okuyucularımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış, bu kitabın gerek ÖABT’de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedef-lenmiştir.

Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir. Ayrıca konu anlatımlarında verilen bilgi ve çözüm tekniklerine ek olarak uyarı kutucuklarıyla önemli konulara dikkat çekilmiştir.

Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi [email protected] adresini kullanarak ya da 0 538 594 92 40 numaralı telefona WhatsApp üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır.

Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle...

Başarılar.

Aktivasyonunu yapmış olduğunuz kitabınızı

“Aktif Kitaplar” sekmesinden görüntüleyebilir ve

videolarınızı izlemeye başlayabilirsiniz.

4. AdımAktif

Kitaplar

Aktivasyon Kodu Gelişim Psikolojisi kitabınızın ilk sayfasında yer almaktadır.Aktivasyon Kodu ile aktif ettiğiniz video dersler 31 Temmuz 2020 tarihine kadar geçerlidir.

Pegem Kampüs Uygulamasını Kullanabilmeniz İçinAşağıdaki Adımları Takip Ediniz:

Pegem Kampüs Web Sitesi Üzerinden VideolarınızaErişebilmek İçin Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:

Üye girişi yaptıktan sonra açılan pencerede sağ altta bulunan aktivasyon menüsünden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.

3. AdımAktivasyon

Kitabınızda bulunan QR kodları uygulamamızdaki kamera simgesini ( ) kullanarak kolaylıkla okutabilirsiniz. Kitap kapaklarında bulunan QR kodu okutarak “Pegem Kampüs” uygulamasının indirme linkine, kitapların iç kapaklarında bulunan QR kod ile kitap içeriğindeki ünitelere, ünite başlarında bulunan QR kodları okutarak ünite ile ilgili videolara ulaşabilirsiniz.

5. AdımQR Kod Okutma

Mevcut tarayıcınıza pegemkampus.com yazarak web sitemiz üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.

Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.

Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst köşede yer alan “ad-soyad” bilgilerinize tıklayarak “aktivasyonlarım” sekmesinden kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini yapabilirsiniz.

Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra video derslerinizi aynı menü üzerinde yer alan “Aldığım Eğitimler” sekmesinden görüntüleyebilirsiniz.

1

2

3

4

Uygulamamızı

mağazalarından “Pegem Kampüs”yazarak indirebilirsiniz.

1. AdımUygulama

İndirme

2. AdımÜyelik

Üyelik ekranına erişebilmek için;“Hesabın yok mu? Hemen Üye Ol” butonuna tıklayarak, üyelik formunu

eksiksiz doldurduktan sonrauygulamayı kullanmaya

başlayabilirsiniz.

Pegem Kampüs WhatsApp Destek Hattı0543 741 26 25

1. BÖLÜM: BEDEN EĞİTİMİ VE SPORUN TEMELLERİ

Anlam ve Kapsamı ��1

Beden Eğitimi ve Sporun Felsefesi ve Amaçları ��3

Tarihsel Temelleri ��7

Motor Davranış ��14

Egzersiz Fizyolojisi ve Fiziksel Uygunluk (Fıtness) ��17

Spor Sosyolojisi ��18

Spor ve Egzersiz Psikolojisi��19

Spor Pedagojisi ��20

Beden Eğitim ve Sporda Meslek

Alanlarının Geleceği ��23

Beden Eğitim ve Sporun Türk Eğitim

Sistemin İçindeki Yeri ve İşlevi ��24

Çözümlü Test ��25

Çözümler ��28

2. BÖLÜM: İNSAN ANATOMİSİ VE KİNESİYOLOJİ

İnsan Vücudunun Organizasyonu ��29

Kimyasal Organizasyon ��29

Hücresel Organizasyon ��29

Vücudun Dokusal Organizasyonu ��30

Vücudun Organ ve Sistem Organizasyonu ��35

Anatomik Terimler ve Kavramlar��36

İnsan İskeletinin Yapısı ��38

Kaslar ��39

Vücudun Başlıca Hareketleri ��43

Sportif Hareketlerin Kinesiyolojik Analizleri ��45



3. BÖLÜM: SAĞLIK BİLGİSİ VE İLK YARDIMSağlık Bilgisi ve İlk Yardım ��50

Hastalıklardan Korunma Yöntemleri ��50

Çocuklarda ve Gençlerde Zararlı

Alışkanlıklar ve Etkileri��51

İlk Yardım ��52



4. BÖLÜM: EGZERSİZ FİZYOLOJİSİGiriş ��68

Hücre, Doku, Organ Sistemlerinin Fonksiyonları��68

Enerji Sistemi��69

Egzersiz Sonrası Toparlanma ve Yorgunluk ��71

Antrenmanın Fizyolojik Temelleri ��74

Organizmanın Fiziksel Eforlara Göre Kısa ve Uzun Dönem Uyumu��75



5. BÖLÜM: ANTRENMAN BİLGİSİAntrenman Biliminin Temel İlkeleri ve Antrenman

Kavramı ��84

Becerilerin Sınıflandırılması��85

Antrenman İlkeleri��85

Antrenman Ögeleri ve Bileşenleri ��89

Temel Motorik Özellikler Tanımı ve Antrenmanı ��90

Dayanıklılık ��93

Hareketlilik ��97

Esneklik ��97

Isınma ��98

Antrenman Planlaması ��98



İÇİNDEKİLER

vi

6. BÖLÜM: FİZİKSEL UYGUNLUK - EGZERSİZ PROGRAMLAMA

Fiziksel Uygunluk��104

Fiziksel Uygunluğun Ölçümü, Değerlendirilmesi ve Program Hazırlama ��105

Vücut Kompozisyonu �� 113

İdeal Ağırlığın Belirlenmiş Yöntemleri ��120

Kassal Kuvvet, Kassal Dayanıklılık ��122

Esneklik ��126

Okul Çağı Çocuklarının Fiziksel Uygunluklarını Belirle-mek İçin Kullanılan Test Bataryaları ��128

Temel İlke ve Öneriler ��129



7. BÖLÜM: ÖĞRETİM STİLLERİÖğretim Stilleri ��134

H.Ö.Ö.C İlişkisi ��136

Komut Stili ��137

Alıştırma Stili ��138

Eşli Çalışma Stili ��139

Kendini Denetleme Stili ��141

Katılım Stili��142

Yönlendirilmiş Buluş Stili ��145

Problem Çözme Tek Çözüm Stili ��147

Problem Çözme Farklı Yollar Üretimi ��148

Öğrenen Tasarımlı Bireysel Program Stili��150

Öğrencinin Başlatması Stili��152

Kendi Kendine Öğrenme Stili ��153



8. BÖLÜM: BEDEN EĞİTİMİNDE ÖĞRETİM MODELLERİ

Beden Eğitiminde Öğretim Modelleri ��157

Beden Eğitimi İçin Sekiz Öğretim Modeli��160

Doğrudan Öğretim Modeli ��160

Bireysel Öğretim Modeli ��162

İşbirlikli Öğrenme ��165

Spor Eğitimi Modeli��168

Akran Öğretimi��172

Sorgulama Öğretimi Modeli ��174

Taktiksel Oyun Modeli��177

Bireysel ve Sosyal Sorumluluk Öğretimi��180



9. BÖLÜM: PSİKOMOTOR GELİŞİMMotor Gelişim ��188

Motor Gelişim ve Hareket Alanları ��189

Motor Gelişime İlişkin Yaklaşımlar (Teoriler) ��190

Çocuklarda Temel Motorik Özelliklerin Gelişimi��202



10. BÖLÜM: BECERİ ÖĞRENİMİBeceri Öğrenimi ��207

Motor Becerilerin Sınıflanması ��210

Beceri Öğrenmede Bireysel Farklılıklar ��214



vii

11. BÖLÜM: EGZERSİZ VE BESLENMETemel Beslenme İlkeleri��221

Besin Ögeleri ve Organizmadaki Fonksiyonları ��222

Fiziksel Aktivite ve Beslenme İlkeleri

Arasındaki İlişki��227

Ergojenik Besin Destekleri��228

Beslenmenin, Kilo ve Kalp Damar Hastalıklarının

Kontrolündeki Yeri ��229



12. BÖLÜM: EĞİTSEL OYUNLAREğitsel Oyunlar ��235

Oyun ��235

Oyunun Tarihsel Gelişimi ��235

Çocukların Gelişimi, Oyun ve Öğrenme ��235

Oyun Teorileri ��237

Oyuna İlişkin Kavramlar��238

Eğitsel Oyunlar ��240



13. BÖLÜM: BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÖNETİMİ

Beden Eğitimi ve Spor Yönetimi ��246

Yönetim ve Yönetim Yaklaşımları ��246

Spor Yönetimi ��251

Türk Spor Teşkilatları ��252



14. BÖLÜM: ENGELLİLER İÇİN BEDEN EĞİ-TİMİ VE SPOR

Engelliler İçin Beden Eğitimi ve Spor��258

Engelli Kavramı ��258

Engel Grupları ��259

Özel Gereksinimli Öğrencilerin Genel

Öğrenme İlkeleri ��261

Özel Gereksinimli Çocuklar için

Beden Eğitimi Modelleri ��261

BEP ve Kaynaştırma ��262

Engel Türleri ve Spora Katılım��263

Zihin Engelli Bireyler ��263



15. BÖLÜM: TAKIM SPORLARITakım Sporları ��271

Basketbol ��271

Futbol��274

Voleybol ��277

Hentbol ��281



viii

16. BÖLÜM: ATLETİZM VE JİMNASTİKAtletizm ��289

Atletizmde Branşların Sınıflandırılması ��290

Koşular ��291

Pist Koşuları ��291

Engel Koşuları ��292

Atmalar ��292

Atlamalar ��293

Çoklu Yarışmalar ��294

Jimnastik��295

Jimnastik Branşlarının Sınıflandırılması ��297

Artistik Jimnastik ��297

Ritmik Jimnastik ��298

Trambolin ��298

Yüzme ��298

Yüzme Branşların Sınıflandırılması ��299



17. BÖLÜM: RİTİM EĞİTİMİ VE DANS, HALK OYUNLARI

Ritim Eğitimi ve Dans, Halk Oyunları��304

Standart Danslar (Salon Dansları)��305

Latin Dansları ��306

Sokak Stili Danslar (Urban) ��308

Sahne Dansları (Performing Art) ��309

Halk Dansları ��310

Türkiye’de Halk Oyunlarının Türleri �� 311



18. BÖLÜM: ALAN EĞİTİMİAlan Eğitimi��316

Beden Eğitimi ve Spor Öğretim Programında Anahtar Yetkinlikler ��318

Beden Eğitimi ve Spor Dersinde Alana

Özgü Beceriler ��319

Beden Eğitimi ve Spor Dersinde Değerler ��320

Beden Eğitimi ve Spor Dersi Öğrenme Alanı ��320

Beden Eğitimi Dersi Kazanım Özellikleri ��325

Öğrenme Öğretme Süreçleri ��330

Öğretim Materyal ve Teknolojileri ��331

Ölçme ve Değerlendirme ��332



Kaynakça ��340

1

BEDEN E İTİMİ VE SPORUN TEMELLERİ1.BÖLÜM

Okul sporlarının amaçları dışında, sporun diğer amaçları spor yapan kişinin amacı, yaşı ve özelliklerine göre de-ğişebilir. Bu özelliklere göre spor yapmada bazen sağlık, bazen performans bazen de heyecan ve macera ön pla-na çıkabilir.

Spor alanında çalışan araştırmacıların sayısının önemli ölçüde artmasıyla birlikte beden eğitimi öğretmeni yetiş-tirme, öğretmen verimliliği, öğretim yöntemleri, öğrenci öğrenmesini geliştirme gibi konularda elde edilen bilgi her geçen gün genişlemektedir. Bu alana ilişkin yardımcı olabilecek temel bazı kavramların tanımları aşağıda su-nulmuştur:

Beden Eğitimi ve Sporda Temel Kavramlar

Egzersiz: Temel seviyenin üzerinde enerji tüketimi ge-rektiren ve fiziksel uygunluğu yakalamak amacıyla ya-pılan fiziksel aktivitedir. Egzersiz planlanmış, yapılandı-rılmış ve tekrarlı şekilde gerçekleşir. Egzersizin süresi, sıklığı ve yoğunluğu ölçülebilir. Bilim alanı olarak egzer-siz bilimi; biyoloji, biyokimya, fizik ve fizyoloji gibi birçok farklı alanın teori ve yöntemleri üzerine gelişmiştir.

Fiziksel Aktivite: Temel seviyenin üzerinde enerji har-camayı gerektiren iskelet kaslarının kasılması ile üretilen bedenin hareketidir. Bu geniş kavram, egzersizi, sporu, dansı, cimnastiği, aktif oyunları, günlük yaşam aktivitele-rini ve aktif mesleki görevleri kapsar.

Fiziksel Uygunluk: İnsanın yorulma olmaksızın günlük işlerini yerine getirebilmesi, çeşitli fiziksel aktivitelere ka-tılmak için enerjiye sahip olması ve düşük riskte sağlık problemleriyle ilgili iyi olma durumudur.

Ä Kondisyon: Bireyin fiziksel ve zihinsel baskılara da-yanma ve uyum sağlama gücüdür.

Ä Performans: Yapılan spor dalında ortaya konulan ürün ve sonuçtur.

Beden Eğitimi: Günümüzdeki anlamı müfredat kapsa-mında öğrencilere öğrenme, anlamlı içerik ve uygun öğ-retim fırsatı sağlayan okullarda gerçekleşen bir derstir. Kaliteli beden eğitimi programları fiziksel yeterliği artır-maya, sağlık ilişkili fiziksel uygunluğa, kişisel sorumlulu-ğu geliştirmeye, yaşam boyu fiziksel olarak aktif olmaları için bütün öğrencilere eğlenceli fiziksel aktivite sunmaya odaklanmaktadır. Spordan farklı olarak rekabet ve yarış-ma ön planda değildir.Spor: Kurallar ile yönetilen yüksek seviyede organize ve yarışma türünde fiziksel aktivitelerdir. Kurallar, bireylerin adil şekilde ve belirli bir amacı başarabilmeleri için reka-beti ve şartları standart hâle getirir. Spor kişinin yeterliği-ni göstermesi ve sınırlarını zorlaması için anlamlı fırsatlar sağlar. Kişi, kendisiyle ya da başka birine karşı rekabet içinde olabilir. Birçok farklı yaş ve yetenekte insan keyif

ANLAM VE KAPSAMI

1960’lı yıllardan sonra geleneksel okuldaki beden eğiti-mi programlarının dışında beden eğitimi alanı egzersiz bilimleri ve spor olarak genişledi ve bu tarihten sonra önemli değişimler gerçekleşti. Modern beden eğitimi, egzersiz bilimleri ve spor, okul ortamlarında öğrencile-ri eğitmek için öğretmen yetiştirilen programlardan ve ortak kültürden doğmuştur. Zamanla bu alan içerisin-de yeni alt disiplinler ortaya çıkmış ve bu anlamda yeni kariyer fırsatları doğmuştur. Günümüzde beden eğitimi, egzersiz bilimi ve spor alanında çalışanlar birçok fark-lı ortamda her yaştan insana hizmet vermektedir. Bu hizmeti sağlamak için beden eğitimi, egzersiz ve spor programları özellikle son 50 yılda önemli ölçüde artmış ve çeşitlenmiştir. Programlar geleneksel okul ortamların-dan topluma, eve, çalışma alanlarına, ticaret ve sağlık alanlarına genişlemiştir. Beden eğitimi, egzersiz bilimleri ve sporun ortak noktası insanın hareketi ya da fiziksel aktivitedir. Fiziksel aktivi-te bu dinamik alanların temel unsurudur. Tarihsel olarak beden eğitimi programları çocuklara ve gençlere okul ortamlarında öğretime odaklanırdı. 1960’lı yıllardan beri beden eğitiminde önemli değişimler oldu ve beden eği-timi okul dışı ortamlara ve her yaştan insanın katılabile-ceği programlara taşındı. Bugün beden eğitimi bireylerin becerilerini geliştirmeyi, fiziksel uygunluğunu artırmayı, doğru bilgi ve tutumlar edinmesine yardım etmek için araç olarak fiziksel aktiviteyi kullanan eğitimsel bir süreç-tir. Bugünün beden eğitimi programlarının çoğu gelişim-sel modele dayanmaktır. Bu modele göre beden eğitimi dikkatli olarak yapılandırılmış fiziksel aktivite yoluyla ki-şinin bütün olarak gelişimine katkıda bulunur. Günümüz beden eğitimi anlayışı; motor beceri edinimini, ideal sağ-lık ve iyi olma hâlini devam ettirmek için fiziksel uygunlu-ğu geliştirmeyi ve sürdürmeyi, fiziksel aktivite hakkında bilgi sahibi olmayı, yaşam boyu öğrenme ve yaşam boyu katılım için olumlu tutumları artırmayı içermektedir.

DİKKAT

Okul beden eğitimi açısından ya da bakışı açısından spo-run anlamı ya da amacı altı başlık altında toplanabilir:

Ä Sağlık ve fiziksel uygunluk

Ä Eğlence, yaşantı, etkilenme

Ä Estetik, gösteri, biçimlendirme

Ä Verim, kendine güven

Ä Macera

Ä Birliktelik, kurumsallık, toplumsallık

2


almak, kişisel tatmin ve zafer ya da ödül elde etmek gibi nedenlerle spora katılmaktadır. Rekabetin seviyesi rekre-asyonel sporlardan elit sporlara kadar uzanır.

Beden Eğitimi, Egzersiz Bilimi ve Spor Alanı

Alan kavramı, iyi bilinen bir disiplinin, sosyal hizmet gö-türmek için bir ya da daha fazla çalışanın ve ortak amaç-lar üzerine odaklanmış bir yapının birleşimi olarak tanım-lanmıştır. Disiplinlerde araştırmacılar bilgiyi ilerletmeye hizmet ederken, bu bilgiler de çalışanların insanlara hiz-meti götürmesi için bir temel olur.

Beden Eğitimi ve Spor Arasındaki Farklar

Spor Beden Eğitimi

1. Yarışmadır.

2. Reklam aracıdır.

3. Bir meslektir.

4. Seyir vasıtasıdır.

5. Politika aracıdır.

6. Bir aktivitenin spor olabilmesi için; sistem, program, organizasyon ve rekabet gereklidir.

1. Yarışma değildir.

2. Reklam aracı değildir.

3. Meslek değildir.

4. Seyir vasıtası değildir.

5. Politika aracı değildir.

6. Beden eğitimi sadece bir fiziksel aktivitedir.

Beden Eğitimi ve Spor Arasındaki Ortak Yönler

Ä Eğitim ve eğlence aracıdırlar.

Ä Teknik ve bilimseldir.

Ä Zevkli ve estetiktir.

Ä Fiziksel ve ruhen güçlenmeyi sağlar.

“Sportif Oyun”

Belli kurallar içerisinde başkalarına karşı üstünlük kurma amacı ile yapılan faaliyetlerdir.

Yarışma: Bireysel olarak yapılan, sonucu belli ölçülere dayalı (ağırlık, zaman) sportif faaliyetlerdir. Katılımcılara yarışmacı denir.

Müsabaka: Birden fazla bireyin, birden fazla bireye karşı takım hâlinde gerçekleştirdiği sportif faaliyetlerdir. Katı-lımcılara müsabık denir.

Meslek: Beden eğitimi, egzersiz ve spor bir meslek ola-rak tanımlanabilir. Meslek, hizmet etmek yoluyla toplu-mu daha iyi hâle getirmeyi amaçlamış özel eğitim almayı gerektiren entelektüel bir çalışma alanında uğraşmaktır. Beden eğitimciler, egzersiz bilimciler ve spor liderle-ri lisans seviyesinde diplomaya sahiptirler ve alandaki lisansüstü programlar yoluyla çalışmalarını ilerletebilirler. Bu anlamda bu alanların topluma dönük mesleki karşı-lıkları vardır.

Beden Eğitimi ve Spor İle İlgili Bazı Disiplinler

Akademik Disiplin: 1960’lı yılların ortalarında akademik bir disiplin olarak kabul edildiği dönemden bu yana be-den eğitimi alanındaki araştırmaların sayısı hızla artmıştır. 1964 yılında Franklin Henry, beden eğitimini akademik disiplin ve organizasyon olarak adlandırmış ve disip-lin hareketinin gelişimi ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın ardından beden eğitimi, egzersiz bilimleri ve spor alanı 12 alt disiplinden oluşmuştur. Bu alt disiplinler; egzersiz fizyolojisi, spor sağlık, spor biyomekaniği, spor felsefesi, spor tarihi, spor ve egzersiz psikolojisi, motor gelişim, motor öğrenme, spor sosyolojisi, spor pedagojisi, uyar-lanmış fiziksel aktivite ve spor yönetimidir.

Ä Spor Tarihi: Geçmişten günümüze sporun geçirdiği evreleri inceler.

Ä Spor Psikolojisi: Motivasyon, beklenti ve pekiştireç gibi sporcunun performansını etkileyen psikolojik faktörleri inceler.

Ä Spor Sosyolojisi: Toplum ve spor arasındaki ilişkiyi inceler.

Ä Spor Felsefesi: Ahlaki değerler ve ahlakın temel kavramları ile sporun ilişkisidir.

Ä Spor Biyomekaniği: İnsan vücuduna etki eden iç ve dış kuvvetler ile bu kuvvetlerin etkilerini inceleyen bilim dalıdır.

Ä Egzersiz Fizyolojisi: Kas, solunum sistemi, kardiyo-vasküler uygunluk gibi fonksiyonların fiziksel aktivi-teye uyumunu inceler.

Ä Kinesiyoloji: İnsan hareketleri üzerine çalışan bilim dalıdır.

Özelleşme ve Bütünleşme: Alt disiplinlerin ortaya çıkışı hem akademisyenlerin hem de alandaki uygulayıcıların özelleşmesine yol açmıştır. Yeni mesleki topluluklar ve akademik dergiler bu alanda yapılan ortak çalışmaların sayısını hızla artırmıştır. Okullar ve üniversiteler gelişme-lere bağlı olarak müfredatlarını değiştirmiş ve yeni ders-ler eklemişlerdir. Bunun dışında lisansüstü programların sayısı hızla artmış ve alana ait üretilen bilgi her geçen gün genişlemiştir. Bu hızlı genişlemeye rağmen tüm alanların ortak odağı fiziksel aktivitenin yaygınlaşması için örtüşmekte ve bütünleşmektedir.

Benzer Alanlar: Sağlık, rekreasyon ve serbest zaman ile dans; sıklıkla beden eğitimi, egzersiz ve spora benzer alanlar olarak kabul edilmektedir. Bu alanlar da yaşam kalitesini artırmaya yönelik birçok ortak amacı paylaş-maktadırlar fakat bu amaçlara ulaşmak için alanların içe-riği ve yöntemleri farklıdır.

3


BEDEN EĞİTİMİ VE SPORUN FELSEFESİ VE AMAÇLARI Beden eğitimi, egzersiz ve spor alanında çalışanlar; bir-çok farklı beceri seviyesi ve ihtiyacı olan insanların ya-şam boyu fiziksel olarak aktif olmaları için farklı ve çok çeşitli uygulamalar yapmak zorunluluğuyla karşı karşı-yadır. Bu çeşitlilik içinde çalışanların birçok farklı insa-na uygun öğrenme ortamını sağlaması için alana ilişkin deneyimleri ve inançları yansıtan felsefeye sahip olun-ması çok önemlidir. Sahip olunan felsefi duruş kişinin eylemlerine, kendi gelişimine, birey ve toplum yararına çalışmaya rehberlik eder. Programın amaçlarını belirle-mede felsefe, kişiye bir çerçeve oluşturur. Profesyonel-ler programın amaçlarını çalışılan bağlamın özelliklerine göre tanımlanmalıdır. Bağlam fitness merkezi, rehabili-tasyon programı ya da toplum sporları programı olabilir. Programların amaçlarına ulaşması için doğasına uygun, kendine özgü ve net hedefler konulması gerekmektedir. Felsefe bilgelik sevgisi anlamına gelir. Felsefeciler ger-çeğin, bilginin, anlamın ve değerlerin sistematik incelen-mesi yoluyla doğru bilgiye ulaşmaya çalışırlar. Felsefe alanlarına ilişkin farklı sınıflandırmalar olsa da ontoloji, epistemoloji, mantık, aksiyoloji, etik ve estetik yaygın olarak kullanılan felsefe ögeleridir.Ontoloji: Varoluşun anlamı nedir, gerçek nedir, bireyin gerçek dünyanın engelleri ile buluşması için beden eğiti-mi programlarında deneyimler nasıl olmalıdır? gibi soru-lara cevap aranan alandır. Epistemoloji: Bilginin doğasını inceleyen bir felsefe ala-nıdır. Bilginin yapısını, sınırlarını ve kökenini incelemek için eleştirel ve analitik yöntemleri kullanır. Bilginin do-ğası nedir ve bilgiyi elde etme yöntemleri nelerdir, doğru nedir, fiziksel aktiviteye ilişkin bilginin geçerliği nedir tü-ründen sorulara cevap aramaktadır.Mantık: Bilgilerin sistemli bir şekilde incelenmesi üzeri-ne odaklanır. Doğru bilgiye ulaştıracak mantık yöntemi nedir, katılımcılar için beden eğitiminin değerini belirle-mekte araştırmacılar ne kullanmalıdır gibi sorulara cevap aramaktadır.Aksiyoloji: Toplumdaki değerlerin doğasını inceler. Bu alanın iki uzantısı etik ve estetiktir. Etik doğru ve yanlış, sorumluluk, davranış standartları gibi konularda çalışır. Etik ahlaki değerleri inceler. Ahlak ise insanların bir du-rumda yapması gereken doğru şeyi belirlemesine yar-dımcı olur. Estetik güzelliğin ve sanatın doğası üzerine çalışır. Becerili hareket ve ifade biçimi olarak dans bir sanat türü olarak görülebilir.

Büyük FelsefelerBeden eğitimi, egzersiz bilimleri ve spor alanına etki et-miş altı büyük felsefeden bahsedilebilir. Bunlar; idealizm, realizm, pragmatizm, natüralizm, varoluşçuluk ve hüma-nizmdir.İdealizm: Bir felsefe olarak idealizm gerçeğe ulaşmada oynadığı kritik rol bakımından merkeze aklı alır. Bu felse-feye göre değerler ve idealler çok saygındır, evrenseldir

ve kesindir. Değerler ve idealler şartlara göre değişemez. İdealizmin öğretilerini benimseyen çalışanlar karakter gelişimini, değerlerin önemini ve çalışmalarda mantıklı uygulamaları vurgulamaktadır.

Ä Kurucusu Platon’dur.

Ä Oyun öğrenciye düşünme fırsatı verir.

Ä Spor kişilik gelişimine katkı sağlar.

Ä Dürüstlük, yaratıcılık ve fair play geliştirmeyi hedefler.

Ä Öğretmen programın öğretilmesinden sorumludur.

Realizm: Realizm gerçeğe ulaşmada bilimsel yöntem kullanımını vurgular. Doğanın kurallarını anlamak ve akıl yürütmek bu felsefenin özellikleridir. İnsanın bütüncül gelişimi önemlidir ve fiziksel aktivite bunu başarmak için önemli bir role sahiptir.

Ä Kurucusu Aristo’dur.

Ä Spor eğitimi yaşama uyum içindir.

Ä Tekrarlar öğrenmede etkilidir.

Ä Okullar arası sportif etkinlikler desteklenir.

Ä Beden eğitimci bilimsel alanları bilmek zorundadır.

Pragmatizm: Bu felsefeye göre gerçekliğin temeli ide-aller ya da realiteler değil deneyimlerdir. Bireyler farklı şartlarda deneyimledikleri için gerçeklik kişiden kişiye değişir. Pragmatizme göre başarı belirli bir durum ve zamanda işe yarayan şeydir. Pragmatistler gerçekli-ğin bireysel olarak belirlendiğini düşünürler ve sosyal sorumluluğa vurgu yaparlar. Problem çözme, bireyin ihtiyaçlarının ve ilgilerinin düşünülmesi, bireyin sosyal becerilerinin geliştirilmesi ve iş birliği odaklanılan diğer kavramlardır.

Ä Kurucusu J. Dewey’dir.

Ä Öğrenciye sunulan aktiviteler çok yönlü olmalıdır.

Ä Başarı görecelidir.

Ä Bireyin doğruyu bulabilmesi çok sayıda deneyimle gerçekleşir.

Ä Aktiviteler öğrenci merkezli olmalıdır.

Ä Problem çözme yöntemi öğrenmede etkilidir.

Ä Fair play ön plandadır.

Natüralizm: Hayat doğanın kanunlarıyla yönetilir inancı natüralizmin merkezidir. Bu felsefe her bireyin büyüme seviyesinin, öğrenme gelişiminin düşünülmesinin önemi-ni ve bireyin ihtiyaçlarına uygun deneyimlerin tasarlan-masını vurgular. Öz kontrol, bireyselleştirilmiş öğrenme ve kendine karşı yarışma bu yaklaşımda önemlidir. Oyun ve dışarıda gerçekleşen etkinlikler kişisel gelişim ve öğ-renmenin bir aracı olarak keşfetme ve problem çözme için önemli fırsatlar sunabilir.

Ä Kurucusu J.J Rousseau’dur.

Ä Öğrenciler yarıştırılmamalıdır.

Ä Öğrenci her yönden hazır olduğunda ancak öğrene-bilir.

4


Ä Oyun eğitimi ile birey kendini tanır.

Ä Beden eğitimi bireyi bütün olarak geliştirir.

Varoluşçuluk: Bu felsefeye göre gerçeklik bireyin de-neyimleriyle belirlenir. Bireyin deneyimleri ve seçimleri benzersiz bir kişisel dünya görüşü oluşturur ve onun gerçeklik algısını etkiler. Bu felsefe bireyin seçim yap-mak için düşünce özgürlüğünü ve eylemlerin sonuçlarını kabul edebilmeyi vurgular. Bu felsefeye uygun olarak bir spor psikoloğu sporcuyu zayıf performansa götüren dü-şüncelerini tanımlaması için deneyimlerini yansıtmasına teşvik edebilir.

Ä Kişinin seçme özgürlüğü vardır.

Ä Öğrenciye seçim yapma özgürlüğü tanınan aktivite-ler sunulmalıdır.

Ä Oyun yaratıcılığı geliştirir.

Ä Öğretmen rehber rolündedir.

Hümanizm: Bu felsefe her bireyin kendi en yüksek po-tansiyelinde gelişimini vurgular. Kişisel büyüme, kendini gerçekleştirme ve değerlerin gelişimi bu felsefenin ana öğretileridir. Öğrencilere birey olarak değer verme, öz saygılarını geliştirme, kişisel ve sosyal gelişimini destek-leme, öz sorumluluğu artırma bu yaklaşımın nitelikleri-dir. Bu felsefeye göre beden eğitimi alanında çalışanlar, bireylerin hislerine, sınırlarına, amaçlarına, kapasitelerine dikkat ederek program hazırlamalıdırlar.

Modern Eğitim Felsefesi: Dewey aşamalı eğitim ha-reketinin lideridir. Onun düşünceleri Amerikan eğitimini etkilemiştir. Aşamalı eğitim pragmatist temelleri yansıtır. Dewey’in yaparak yaşayarak öğrenme yaklaşımı Ameri-kan eğitimini değiştirmiştir. Öğrenci merkezli yaklaşımları vurgulamıştır. Dewey ayrıca akıl ve bedenin bütünlüğünü benimsemiştir. Eğitimsel aktiviteler sadece akıl için değil bütün olarak gelişim için olmalıdır. Aşamalı eğitim eğilimi okul müfredatlarına beden eğitiminin katılımını destekle-miştir. Beden yoluyla eğitim felsefesi 20. yy. beden eğiti-minin en önemli etkilerinden biri olmuştur.

Beden Akıl İlişkisi Ä Beden ve akıl ilişkisi nedir? Ä Bu ikisi birbirinden ayrı mıdır?

Bu sorular filozoflar tarafından cevapları tartışılan sorular-dır. Beden ve aklın ayrı olduğu düşüncesi düalizm olarak adlandırılırken ikisinin bir olduğu anlayış monizm olarak adlandırılır. Düalizm akıl ya da bedenin amir konumunda olduğunu ve bu ikisinin bağımsız olduğunu savunurken; monizm aklın ve bedenin bütün olarak çalıştığını ifade et-mektedir. Monist yaklaşım bu yönüyle yaşam boyu fiziksel aktiviteye katılım için ana felsefe konumundadır.

Spor Felsefesi

1960’lı yılların ortalarında alt disiplinlerin belirlenmesin-den itibaren spor felsefesi ortaya çıkmıştır. Spor felse-fesi sporun gerçekliği, anlamı ve eylemleri üzerine sis-

tematik ve yansıtıcı bir çalışma alanıdır. Çalışma alanları farklı tür fiziksel aktivitelerin değeri ya da akıl ve beceri ilişkisi üzerine odaklanmaktadır. Bu alanda çalışanlar ayrıca etik konular hakkında mantığın ve analitik beceri-lerin kullanımını destekler. Bu alandaki felsefeler fiziksel aktiviteye katılımın anlamını belirlemede yardımcı olur. Bu noktada edinilen bilgiler alanda çalışanlara rehberlik eder. Ayrıca fiziksel aktiviteye katılım noktasındaki eşit-sizliğin giderilmesine ilişkin de felsefe rehberlik eder. Bu konuda ayrıca kişinin mesleki felsefesi de çok önemlidir. Mesleki felsefenin gelişimi, olgunlaşma ve deneyimle birlikte şekillenir ve değişir. Mesleki felsefe alanda kar-şılaşılan birçok problemli konuda alınacak etik kararlara yol gösterir. Alandaki kişinin felsefesi doğrudan davra-nışları yansıtır.

DİKKAT

Lumpkin’e (1990) göre spor felsefesi geliştirmenin katkıları şu şekildedir:

Ä Sporun anlam ve değerini ortaya koyar. Ä Alandaki çalışmaların gelişmesini sağlar. Ä Eğitim için zorunluluktur. Ä Alanda çalışanlara yön verir. Ä Programlar için bütünlük sağlar. Ä Toplumu sporun değerlere katkıları konusunda bilgi-

lendirir. Ä Alanda çalışanların ortak amaçlara hizmet etmesini ko-

laylaştırır. Ä Spor eğitimi ile genel eğitim arasındaki ilişkiyi açıklar. Ä Spor alanı çalışanları için temel teşkil eder.

Kişinin mesleki felsefe geliştirmesi ayrıca amaçların be-lirlenmesine de etki eder.

Amaçlar

Sporun gerçek amacı ve felsefesi Antik Çağ'da olduğu gibi eğitsel ve pedagojik amaçlar güder. Spor, özü gereği bir oyundur ve kısaca amaç insandır.

Ä Gerilim ve saldırganlıkları önlemek

Ä Farklı etnik grupları kaynaştırmak

Ä Ülkelere saygınlık kazandırmak

Ä Sosyal hareketlilik kazandırmak

Ä Bireye ve topluma statü kazandırmak

Ä Sağlıklı yaşam bilinci kazandırmak

Elde edilecek şampiyonluklar, madalyalar ve rekorlar amaca uygun yapılan sporda ortaya çıkan yan ürünlerdir. Elbette günümüzde hem spor yapmaya hem de izleme-ye olan ilginin artmasıyla birlikte temel amacının dışında, ülkelere saygınlık kazandırmak, çeşitli olay ya da durum-lara tepki göstermek ve ülkenin propagandasını yapmak gibi farklı amaçların güdüldüğü görülmektedir. Günü-müzde beden eğitimi, egzersiz ve sporun birinci amacı

5


programlara katılan kişilerin yaşam kalitelerini ve iyi olma durumlarını geliştirmektir. Bu anlamda yaşam boyu fizik-sel aktiviteye katılım için beceriler, bilgiler ve olumlu tu-tum sağlamak ana amaç hâline gelmiştir. Bu üç amacın karşılığı ise öğrenme alanları olarak örtüşmektedir. Bu üç alan bilişsel, psikomotor ve duyuşsal öğrenme alanları-dır. Bu üç geleneksel öğrenme alanından önce günümüz beden eğitimi programlarının amaçlarını belirlemede önemli bir yere sahip olan Amerika Ulusal Beden Eğitimi ve Spor Birliği (NASPE) tarafından geliştirilen standartlar şu şekildedir:

Ä Çeşitli fiziksel aktiviteleri uygulamak için ihtiyaç du-yulan motor beceri ve hareket örüntülerinde yeterlik gösterir.

Ä Fiziksel aktivite, performans ve öğrenme için uygula-mada gerekli olan hareket kavram, kural, strateji ve taktiklerini gösterir.

Ä Düzenli fiziksel aktiviteye katılır.

Ä Sağlık ilişkili fiziksel uygunluk seviyesini başarır ve sürdürür.

Ä Fiziksel aktivite ortamlarında kendine ve başkalarına saygılı sorumlu kişisel ve sosyal davranışlar gösterir.

Ä Sağlık, eğlence, mücadele, kendini ifade ve diğer sosyal etkileşimler için fiziksel aktiviteye değer verir.

NASPE standartları çerçevesinde ortaya konulan stan-dartların dışında geleneksel öğrenme anlayışı içerisinde psikomotor alan motor becerileri ve fiziksel uygunluğu içerirken, bilişsel alan uygulamaların bilgi boyutunu, duyuşsal alan ise değerlerin benimsenmesini ve sosyal becerilerin gelişimini içermektedir. Ülkemizde geliştirilen 5-8 Beden Eğitimi ve Spor Programı’nda belirlenen özel amaçlar da bu standartlara benzer şekilde aşağıdaki gi-bidir (MEB, 2017):

Ä Çeşitli fiziksel etkinliklere ve sporlara özgü hareket becerilerini geliştirir.

Ä Hareket kavramlarını ve ilkelerini, çeşitli fiziksel et-kinliklerde ve sporlarda kullanır.

Ä Hareket stratejilerini ve taktiklerini, çeşitli fiziksel et-kinliklerde ve sporlarda kullanır.

Ä Sağlıklı hayatla ilgili fiziksel etkinlik ve spor kavram-larıyla ilkelerini açıklar.

Ä Sağlıklı olmak, sağlığını geliştirmek için fiziksel etkin-liklere ve sporlara düzenli olarak katılır.

Ä Beden eğitimi ve sporla ilgili kültürel birikim ve de-ğerlerimizi kavrar.

Ä Beden eğitimi ve spor yoluyla öz yönetim becerilerini geliştirir.

Ä Beden eğitimi ve spor yoluyla iletişim becerileri, iş birliği, adil oyun (fair play), sosyal sorumluluk, lider-lik, doğaya duyarlılık ve farklılıklara saygı özelliklerini geliştirir.

Beden eğitimine özgü amaçların hepsi üç öğrenme alanına karşılık gelmektedir. Bu öğrenme alanına özgü davranışa dönük amaçlarda ülkemizde kazanım olarak programlarda belirtilmiştir.

Bilişsel Alan: Bu alan bilgi edinimi ve entelektüel gelişim ile ilişkilidir. Bloom ve ark. (1956) bu alan için eğitimsel hedeflerin taksonomisini geliştirmişlerdir. Bu alana ilişkin bazı örnekler Tablo 1’de sunulmuştur.

Bireyin zihinsel becerilerinin artırılması, geliştirilmesi he-deflenir. Bloom’un taksonomisine göre; bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme basamakla-rından oluşur.

Tablo 1. Bilişsel Alan

Kategori Tanım Uygulama

Bilgi Hafıza, hatırlama becerisi, uygun bilgiyi getirme.

Badmintonda baş üstü vuruşun önemli unsurları nelerdir?

Kavrama Anlamını kavrama, yorumlama, çevirme, tahmin etme.

Başka alanlarla kıyas-ladığında badminton-da forehand vuruşun önemli özellikleri nelerdir?

Uygulama Öğrenilen bilgiyi yeni bir durumda kullanma becerisi, kuralları yön-temleri ve kavramları uygulama.

Badmintonda baş üstü vuruşu kullanmada en uygun zaman ne zamandır? Niçin?

Analiz Parçalara ayırma, parçalar arasındaki ilişkileri bulma, ben-zerlik ve farklılıkları ortaya koyma.

Badmintonda rakibin sürekli olarak file önünde gidip gelerek sayı kazanıyor. Bunu skora çevirmek için oyunu nasıl uyarlarsın?

Sentez Öğeleri, parçaları belli ilişki ve kurallara göre birleştirip yeni bir bütün oluşturma.

Badminton’da tek oyunlardan sonra çift-lerde oynamaya karar verdin. Teklerden farklı olarak çiftlerde nasıl oynarsın ve oyunu nasıl değiştirirsin?

Değerlen-dirme

Bir ürünü, bir görüşü iç ve dış ölçütlere göre eleştirme, takdir etme sonuç çıkarma, özetleme, yargılama.

Tekler badmintonda 15-6 kaybettin. Senin rakibine karşı oyunu kazanman için geliş-tirmen gereken taktik ve stratejiler nelerdir? Oyun performansı-nı geliştirmen için hangi beceri, taktik ve stratejilere ihtiyaç duyuyorsun?

6


Duyuşsal Alan: Bireyin öğrenmesini kendisi hakkındaki duyguları, öğrenme deneyimleri ve konu gibi birçok fak-tör etkiler. Bunu fark eden Krathwohl ve ark. (1964) du-yuşsal alan için taksonomi geliştirmiştir. Duyguları ifade etme ve aşırı duyguların kontrolünü sağlamayı hedefler. Yardımlaşma ve işbirliği gibi iyi alışkanlıklar kazandırır. Kratkwohl’un taksonomisine göre; Alma, Tepkide bulun-ma, Değer verme, Örgütlenme ve kişilik hâline getirme basamaklarından oluşur. Bu taksonomiye ilişkin basa-maklar Tablo 2’de sunulmuştur.

Tablo 2. Duyuşsal Alan Taksonomisi


Alma Bazı olayların ya da uyaranın ortaya çık-ması için duyarlılık, isteklilik.

Öğrenci, öğretmenin yönlendirmelerini takip eder.

Tepkide bulunma

Uyarana dikkat etme, bir uyarana tepki verme.

Öğrenci topun oyunun içinde olup olmadığına karar vermek için tartış-mak yerine taş kâğıt makas benzeri bir oyun oynar.

Değer verme

Bir uyarana ya da olaya değer verme.

Öğrenci okul dışında fiziksel aktiviteye gönüllü olarak katılır.

Örgütlenme Değerler arasındaki ilişkileri belirleme, değerleri içselleş-tirme.

Öğrenci kendi davra-nışının sorumluluğu kabul eder.

Kişilik hâline getirme

İçsel değerlerle harekete geçme, kabul ettiği değerlere uygun davranma.

Sınıf arkadaşlarıyla sosyalleşmeye ve iş birliği yapmaya değer verir. Birey günlük 30 dk. fiziksel aktiviteye mutlak surette katılır.

Psikomotor Alan: Psikomotor alan taksonomisi aşamalı gelişim gösterir. İlk sıradaki hedefler temel hareketlerin ve algısal becerilerin geliştirilmesine odaklanırken son-raki hedefler fiziksel uygunluğun ve üst seviye hareket becerilerinin geliştirilmesine odaklanmaktadır. Bu nok-tada psikomotor alanın iki öncelikli hedefi motor beceri gelişimi ve fiziksel uygunluk gelişimidir. Bu konuya ilişkin sınıflandırma Tablo 3.’te sunulmuştur.

Ä Koordinasyon: Vücudun uyumu

Ä Güç: Birim zamanda yapılan iş miktarı

Ä Çeviklik: Kişinin yön değiştirme hızı

Ä Denge: Pozisyonu koruma becerisi

Ä Sürat: Birim zamanda alınan yol

Ä Esneklik: Kasların hareket becerisi

Tablo 3. Psikomotor Alan Taksonomisi


Algılama İlk olarak duyu organları yoluyla nes-nelerin, hareketlerin ve ilişkilerin farkına varıldığı süreçtir.

Öğretmen gös-terirken öğrenci hareketin nasıl yapıldığına ilişkin örüntülerin farkı-na varır.

Kuruluş Bu aşamada belirli bir hareket ya da yaşantı için kişi hazır hâle gelmektedir. Bu aşamada kuruluş zihinsel, bedensel ve duygusal olarak gerçekleşir.

Öğrenci harekete özgü ısınmayı gerçekleştirir.

Kılavuzlayapma

Öğrenci, hareketi öğretmenini ya da kılavuzu taklit ederek yapmaya çalışır.

Hareketi belirli kurallara göre uygular.

Mekanik-leşme

Kişi hareketi kendi başına yapabilecek seviyeye gelmiştir fa-kat hareket istenilen düzey ve yeterlilikte değildir.

Temel jimnastik hareketlerini ya-par. Hareket kaba forma gerçekleş-tirilir.

Beceri hâline getirme

Öğrenci bu düzeyde hareketi başkalarına ihtiyaç duymadan, istenilen hız, süre ve nitelikte yapar.

Branşa özgü ha-reket becerilerini artan doğrulukta sergiler.

Uyum Kişi beceri hâline getirdiği hareketi yeni durumlara transfer edip kullanabilir.

Tenis branşına özgü öğrendiği forehand vuruş bilgisini araların-daki farkı anla-yarak badminton branşına transfer eder.

Yaratma Kişi öğrendiği hareket becerilerini kendine özgü yeni bir hareket biçiminde kullanır.

Dansa özgü kareografiler ser-giler. O hareketle ilgili kendi stilini geliştirir, uygular. Alana özgü kendi hareket biçimleri-ni yaratır.

7


Toplumdaki Rolü ve İşlevi

Beden eğitimi, egzersiz bilimleri ve sporun toplum-daki rolü sosyal eğilimlerden etkilenmektedir. Önemli değişimlerden biri toplumdaki nüfus özellikleri ile ilgili değişimdir. Artık toplum kültürel olarak daha çeşitli ve insanlar daha uzun yaşamaktadır. Toplum içerisinde yaş-lanmaya bağlı yaş ortalaması da nüfus ile ilgili bir deği-şimdir. Diğer taraftan toplum içerisinde engelli insanların sayısı da artmaya devam ediyor. Aile yapısı değişiyor ve insanların gelir durumları arasında da eşitsizlikler artıyor. Değişen demografik yapı ile birlikte toplumun ihtiyaçları ve sorunları da değişmektedir. Fiziksel olarak aktif ya-şam tarzını benimseme düşüncesi ve değişen toplum ilişkisi içerisinde beden eğitimi, egzersiz ve spora ilişkin toplumdaki eğilimler de değişmektedir. Genel manada wellness hareketi, fitness ve fiziksel aktivite başlıklarında toplumdaki değişimin beden eğitimi alanına yansımala-rı özetlenebilir. Toplumu etkileyen ekonomik, sosyal ve çevresel birçok faktör sağlığı olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuz etkileri azaltabilmenin yolu bir toplumun sağlık önceliklerinin olmasıdır. Bu noktada beden eğitimi, eg-zersiz ve sporun toplumun sağlığını geliştirmedeki rolü her geçen gün artmaktadır. İnsanın bütün olarak iyi ol-ması amacıyla birlikte doğan wellness hareketi, fitness ve fiziksel aktivite hareketi günümüzde de devam et-mektedir.

Welness (Esenlik-İyi Hissetme) Hareketi: Wellness ha-reketi, sağlığın gelişimi ve kişinin kendi sağlığının sorum-luluğunu alarak yaşam stili düzenlemesi yoluyla hastalı-ğı önlemeyi hedefler. Bu hareketin kökenine inildiğinde Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 1947 yılında yapmış olduğu sağlık tanımı karşımıza çıkar. Bu tanımda sağlık, hastalığın olmaması durumu olarak değil, kişinin zihinsel, fiziksel ve sosyal bakımdan iyi olma hâli olarak tanımlan-mıştır. Sağlığa ilişkin bu bütüncül bakış açısı sağlıklı insa-nın yüksek seviyede esenliği başarmış olması anlamına gelmektedir. Esenlik en uygun sağlık ve iyi olma hâlidir. Buradaki iyi olma kişinin fiziksel, duygusal, sosyal, zihin-sel, ruhsal ve çevresel boyutta dengeyi gerektirmektedir. Welness (esenlik) kişinin sağlığı ve iyi olma durumunu etkileyen faktörleri düzenleme noktasında sorumluluk almasını vurgulamaktadır. Beden eğitimine ilişkin hem okul hem de okul dışı programlar her yaştan insanı aktif yaşam tarzına ulaştıracak bilgi, beceri ve tutumların sağ-lanması için önemli fırsatlardır. Okul ortamında verilen eğitimler kişinin yetişkinliğe eriştikten sonra da fiziksel aktiviteye katılımını etkileyeceği için bu dönemdeki oku-la dayalı fiziksel aktivite programlarının ve beden eğitimi derslerinin üzerinde önemle durulmalıdır. Elbette toplu-mun tamamına ulaşma noktasında farklı programlarda welness (esenlik) hareketi ortaya çıkmıştır. İş yerlerinde sağlık geliştirici programlar ve ticari fitness kulüpleri de bu amaca hizmet etmektedir.

Fiziksel Uygunluk (Fitness) ve Fiziksel Aktivite Hare-keti: Fiziksel uygunluk ve fiziksel aktivite sağlıklı yaşam tarzının bir parçasıdır. Fiziksel uygunluğa ilgi, önem-li ölçüde artmıştır fakat diğer taraftan birçok çocuk ve yetişkin hareketsiz yaşam tarzına sahiptir. Bu konuda çocuklar ve ergenler için günlük 60 dk. orta şiddet-te fiziksel aktivite ve ayrıca haftada üç gün kas-iskelet sistemini kuvvetlendirici aktiviteler tavsiye edilmektedir. Bunun dışında yetişkinler için ise orta şiddetten yüksek şiddete devam eden haftada 2 saat 30 dakika fiziksel aktivite tavsiye edilmektedir. Bu ve benzeri sağlık ilişkili fiziksel aktivite ve fiziksel uygunluk tavsiyelerinden hare-ketle tüm dünyada fiziksel uygunluk (fitness) merkezine benzeyen yapılar hizmet vermektedir. Esenlik (wellness) hareketi sağlığın geliştirilmesi ve hastalıkların önlenme-si için yaşam tarzının düzenlenmesine ve kişinin kendi sağlığının sorumluluğunu almasına odaklanırken, fiziksel aktivite ve fiziksel uygunluk hareketi sağlıklı yaşam tarzı-nın bazı bölümlerine odaklanır.

TARİHSEL TEMELLERİ

Spor tarihi 1960 ve 1970’li yıllarda beden eğitimi, egzer-siz bilimleri ve sporun bir alt disiplini olarak ortaya çık-mıştır. Kapsayıcı olması bakımından spor kavramı kulla-nılmaktadır.

İnsan vücudunun belli maksatlar için eğitilmesi düşün-cesi insanlığın tarihi kadar eskidir. Canlılığın tek belirtisi olan hareket aynı zamanda beden eğitiminin de başlı-ca vasıtasıdır. Hareket çeşitleri ve verilen değer bireyin ve toplumun kültür seviyesine, doğal yöresel koşullara göre farklılık göstermektedir. Hareket kapsamına baktı-ğımızda her biri milyonlarca yıl süren Paleolitik, Neolitik, Tunç ve Demir devri gibi oluşum devirlerinde farklılaş-malar görmekteyiz. Bu devirler boyunca vücut çalışma ve alıştırmalarının insan bedenini daha güçlü ve bece-rikli bir hâle getirmek için olduğu bir gerçektir. Yürüme ve koşma bu hareketlerin başında gelir ve insan bu ka-biliyetlerin geliştirilebilir olduğunu fark etmiştir. İlkel in-san, hayvanlarla ve kendi cinsleriyle mücadele etmek zorunda kaldıkça güreş sporunu ortaya çıkarmıştır. O zamanlarda uygulanan içinde tutma, boğma, ısırma gibi sert müdahalelerin tamamı üstünlük kurmak için kulla-nılırdı. Bugün pek çok sınırlayıcı kuralı olan boks sporu da benzer şekilde insan hayatında çok önemli bir yere sahipti. Silahsız insanın en önemli varlığı eli kolu olduğu için yumruğunu savurarak verdiği mücadelenin öneminin ne derece yüksek olduğu anlaşılabilir. İnsan, vücudunun sınırlarını keşfederken bir yandan da alet kullanma be-cerisini geliştirmiştir. Taş, sopa, tokmak, bıçak, balta vb. aletler örnek verilebilir. Eski zamanlardan beri rakibe üs-

ALAN BİLGİSİ ALAN EĞİTİMİ KONU ANLATIMLI EGITIMI.pdfBÖLÜM: İNSAN ANATOMİSİ VE KİNESİYOLOJİ ... Birçok farklı yaş ve yetenekte insan keyif ANLAM VE KAPSAMI 1960’lı

Documents