Page 1
Abstrak
Semakin kecil perbedaan antara bahasa ibu (Bl) dengan bahasakedua atau bahasa asing (B2) maka akan semakin mempermudah dalamproses pembelajarannya, begitu juga sebaliknya, semakin besar perbedaanantara Bl dengan B2, maka akan semakin mempersulit dalam pem-belajarannya. Bahasa ibu berpengaruh besar terhadap proses penguasaanbahasa kedua yang sedang dipelajarinya. Oleh karena itu, pisau analisiskontrastiflah yang akan membantu mengurangi kesulitan-kesulitan yangakan dihadapi oleh siswa baik dan segi sintaksis maupun morfblogi, sertaikut meminimalisir terjadinya interferensi bahasa, terutama yang ber-kaitan dengan tema ini, yakni "Fi'il mabni ma'lum danfi'il mabni majhul
antara bahasa Arab dan bahasa Indonesia".
Key Words : Fill Mabni, Bahasa, Analisis Kontrastif.
Page 2
£ JJI U*)4\ \j Jlj J_». ,,_,
>U* Jli US'. U.JIP U-iUj iiSjll i*
Slll Ull (Oi iil!i£ J lyJI
S^Ql SJI pU tfjjt jj- jJI Li jpl f ll JJ
5»Wl jyiJ J.B3I J.U3I .>. Robert Lado ^»i dia,
s>,.j j j^ i- L.LP jU . ji) .
^_*- j J-JJ,
(kal imat akt i f dan pas i f ) i. — - j j' - ?yi
L^hj 4.L_ai j-iy j_^- jjuai j-wi s— ij j
2 Umar Asasuddin Sokah, Problematika Pengajaran Bahasa Arab danInggris, Nur Cahaya, Yogyakarta, 1982, Him. 130.
3 Nur Hadi, Tata Bahasa Paididikan, Semarang: HOP Press, 1995,:jJiiMm. 54
82 AhmadNafidz H., Al-Fi'l al-Ma'lum wa Al-Majhul ...
Page 3
Muhammad telah menolong Abu bakar j-iC
Abu Bakar telah ditolong Muhammad, j_sCj.i j _ i Jj— <sM
Muhammad sedang menolongAbu bakar. jJ*J! -
Abw bakar sedang ditolong Muhammad j^u, j^i jX.j SC U
*J\11\ 1 It
.UJLl jJL J_oUI
6. 49^ (,.1987^-^JI i JSii : QJJ.-7. 260 j. .j il jb
^1 JU.J . (
Sli .jt) y_yJi mil
8. M. Wafi dan A. Bahauddin, Khazanah Andalus Menguak KaryaMomenta/ Alfiah Omit Malik, (Yogyakarta: Titian Ilahi Press, 1999), cet. 1. him.
149
U-'MABIYAH Vol. 1, No. 2 Januari 2005 83
Page 4
(JiJJ.I ,_', C^ jJI j -lll «
LU
jj J^M S H S-iUl yj pji-ll yUll JJI ipU
C«, U.M. UJ < x-,jl\ Ljjll J_J
»j iull Ai- — f— <-jil ^jfcj — *3I O^JJ^ U — ' J — ***^
JUll
84 Ahmad No/idz H., Al-Fi'l al-Ma'lum wa Al-Majhul..
Page 5
uu
1
J-
Jr
Jjl
1
J--1
1
>*
Ji J"1
\
JU JLi
aiu JU jLii W 1JU ju
JM- .\
AL-'WUBIVAK Vol. 1, No. 2 Jimuari 2005 85
Page 6
98
1t
- r-
, - J - r
rf
o-l-p
Page 7
3, 3, 3, 3, 3, 3,
LJ
4
••o-3
'3;
oJ
-.1'3;-
if)
T-
Page 8
tf--J
tf--J
J— «i!l j— fr j^— . il i •;'5>(j^i — "J •
,t xJlJ— Mj
Ahnud No/uiz H., Al-Fi'l al-Malum too Al-Majhul...
Page 9
- ^_ *
I j> j-U- jJLiJ *lJ)
_ il ,, — U Ij_£ i>j_»-l J- l- 7<-Jj *-!j' n — i
_j, .„, < * , JC
y ( J5 jJ-l jJU- *L i) f>, J^ jJ-\
. < \_2ljJLjSI J-nill j^li_Jfi, (j —i, ^a— Jll
o/S jj Li'j-.iSI jljjl jjji
JiJll V) cUi SiV, _S3lj f - l j ; i-S> -LJ>, jL-lVl r\_c^l LJ
\J . \x> ~ jlil JM« JJ Jj
12.1
Li J,. »L-JI j > Jo,
Al-'JUUBIYAH Vol. 1, No. 2 /aniwri 2005 89
Page 10
lil Jj-UI k-Jt rt» jl jl,*.
Jl»-*jj Ij-j c-Jaf' i-»- ljuj
tl JJ <jjl .J_*UI I—SCI
».l> '.11i jiyii *i*- <w!Ui Liyiy
kalimat aktif j—.S- '.j£}\i—*u—ij,—^Jl,^—J.IJ—«ai
^B'JJI Ui jf jl l(j Subyekji JoUll J* Jjj Jll Sl>-
.Ahmad mencari adiknva j Ahmad bernyanvi : Ji» 17.ber jl me
predikat/verbalji- . jl Jji jjii ,_pl JJuj U^ j_» J^LJI Jllllj.Obyek/ adiknya.i_i Jj-«iy subyek/Ahmad <JJ .v. , , . . j\
^alimat pasif , _: t.-lj 1 *iUI t> J "1 J"51 Wjek*-, J^illj <*J^I jA subyekJ_tUI .jyi JsU
Gorys Keraf I ,yl JL5j 18.1 |.'« ter jl di >_> lx_J ^—11 *.—.!«» J—1^ J_s
il j Si JJ1J-JL-1 <ji
1- .jl-iir.Jwt-oui-^.^-iii16 Sukamto Said, Diktat Mata Kuliah ttmu al-Uslub, (Yogyakarta: Fak.
Adab, Jur. BSA, 2004). Him. 2" E. Koasih, Kompetensi Ketatabahasaan dan kesusatrmn, (Bandung: CV
Yrama Widya, 2003) him. 82
" Gorys Keraf, Tata Bahasa Rujukan Bahasa Indonesia, Jakarta: FT.Grafindo,1991,Hlm.75
90 AhmadNafidzH.,Al-Fi'lal-Ma'lumwaAl-Majhul...
Page 11
SlLJl -ot,.J_e.Ul jLSC. jj 4_ J^ill Jj^ « L4<. ,j di
3_!a\i A_J ^_JI predikat J-«ij subyek Jfr6 » kalimat pasif jyjj*j Vjj«> j^ *JJ jiJii 3, "LJl^- v?> i -11 obyek-u jyiy di atau terAll terkeiut mendengar kematian sahabatnya, 'J^ A-U- j i -Jil -S '* 'j
* ilLJI Sjui-1 jj^j buku itu dibawa oleh Fatimah
' t
JJ s-jUl UJil
Pemerintah akan memasok semua kebutuhan lebaran *Presiden merestui pembentukan panitia pelaksana *Nilai Ebtanas Murni menentukan nasib para siswa *
Ayah memperpanjang masa cutinya *Dia memberangkatkan kereta api terlalu cepat *
memasoKmerestui, menentukan, memperpanjang ^><i»f j5
frlyiLA.\ii^ Juljjll ,,J
memper- juj\_ > L-.! membela Jp mememperpanjang atau member-memberangkatkan.
SLJ-I j (kalimat aktif semi transitif) *; -l ijj»" o jU- ii - . f: JL. ,j,_« US'-e, J^ilL. jjJ U^SIj . -LS3\ JJ L_i J
peraturan itu berdasarkan surat keputusan menten, Botol itu berisiairputih.
21 Tim Penyusun Depdikbud, Tata Bahasa Baku Bahasa Indonesia,Jakarta: PenunBalai Pustaka, 1998, cet H Him. 271-278
AL-'ARABIYAH Vol. 1, No. 2 Jonuflri 2005 91
Page 12
J> «_JJ jj — . Qjj j^ij .<JJ M—*j jt— \£» j ^ iLLl elk,
jS-ia-V, JJal. o ju*.j «LiV\,j . l Jlfr^fcflj J.2I JUl Vj JlJUTarmidzi kejatuhan kelapa, :Jl> <SJi^3 L^j JLJI J_JI S—JS' fe-an
. Imam kecurian sepeda
UiL L.tjli; li], kelapa, sepeda <_,>, j^-V1 S
j J-JI L *. J jj^l te-an$3 kelapa j j-_ kejatuhan j «JI jo_^ Tarmidzi
< ke-an x!lj
«_JJ ja — J i_ i/j ^^Jf^. ,.'. LrJ* JxJ l_^ yj-*, adversatif
yu> *1 ai ji— J* J * UJj kelaparan, kehausan, kedinginan, kesakitan
setelah itu dia, pak wali menjadi marah karena :J-1. menjadi
.pertanyaan itu
(kalimat aktif dwi transtif) (£}*& >L>J
Oneng sedang mencarikan : JL. <ij— 1L. i-L^llj *_, _l ^» pekerjaan j <u J>«iil adiknya Utfj .adiknya pekerjaan
^l «_, J^jUll LIJ jj-ii Vj Sj— *U I* — • pekerjaan S—Jf .S,
Uut bemyanyi, HajfcJ^ <U^;Hj <, J>J.\ JJ jrUill JJ\ SJui-l ^jbelum datang, padinya menguning, Ibu Afifah memasak di dapur
,y»t UJ <jU. fflmengjlber>_> Iju ^JJI jj_J.I jl jSs ij. -J1 oW u-*->proses seperti menguning, atau bermakna aktifitas seperti berjalan,
.datang dan mendarat
92 AhmadNafidzH.,Al-Fi'lal-Ma'lumwaAl-Majhul...
Page 13
nominal ~*\ Ujj» JI kjV ilfr o.»y *iUs<J$ . *-JS'1_r» naik haji SJS^ Ust Hanan akan naik haji
< Ljj JJuiSl jl «-. J jill gjjj , -K SUxi. SJlfr j»jj_i J-y
:y», ijj-s, *j -_, j iii j,hi(nomina ) Lf] j^ jl
lij "ill L^ti. nya- _•*- >di, akan, dari dan ke
^ ytJll J-JI ii-L-fl .>_. -1
verba pasif _,_» Jj-<4-l jl LsijP Li'_l\ 5lj JI obyek
Pak Toha mengangkat seorang asisten •Ibu Gubernur akan membuka pameran itu •
Mereka harus memperbaiki rumah itu •
22 Tim Penyusun Depdikbud, Opcit, him. 279
ftl-'ARABIYfiH Vol. 1. No. 2 fcnuari 2005 93
Page 14
Dia memberi saya uang •Ayah ingin membeli rumah •
.o.p -J di- tj meng- 5_ijl, J
»il lil j»,_yailij o ^Uoleh S-JS'j
:jL L^JlJll J) i.L-11 SxJ^QI -ii Lo-j
a. Serorang asisten baru/ mengangkat/ Pak Toha. .1b. Seorang asisten baru/ diangkat/ Pak Toha.
c. Seorang asisten baru/ mengangkat/ oleh Pak Toha.a. Pameran itu akan dibuka oleh Ibu Gubernur. .2
a. Rumah itu harus diperbaiki oleh mereka. .3b. Rumah itu harus diperbaiki.
a. Saya diberi uang oleh dia. .4b. Saya diberi uang.
a. Rumah ingin dibeli oleh Ayah. .5
(i) (^\) j (f) fr^
\i_L- U-j-1 x3 J-ll s j-pUSl, J- 0) S_Li.\i . j
94 Ahmad Na/idz H., AJ-Fi'l d-Ma'lum wa Al-Majhul..
Page 15
.osp Jj spo jlj Jj^-: ji -l.i-hl ij X-i jl meng *\»> -1
.Jiii jtij akan, tidak, dapat.kau L-> engkau SJSj ku i_> aku S_jf j J! jl -4
.^yUl UJLl 41LJI (V- \ ] s j^tUI Ji lij
Aku akan menjemput pak lurah •Kami tidak memaksa orang itu •
Pak Lurah/ aku/ akan menjemput •Pak Lurah/ aku/ akanjemput •Pak Lurah/ akan/ aku jemput •Pak Lurah/ akan/ ku jemput •
Orang itu tidak kami paksa •
Ayah ingin membeli rumah Ji» <iu|rjjljl| ^^Si; U* Mj^l iJui.! Rumah ingin dibeli Ayah _, iu-
3 ayah ^J^Ull j^j^a-iSj-JliJlrfy? ingin .4 — iCiU.rumah j» ingin dibeli r_" --- J_«i. JJI > ji). rumah
P jj- lj^- Jl J s--! tyL«.: i , Li'di
Penumpang itu dilempar keluar .APenumpang itu terlempar keluar .B
Dia dipukul kakaknya .ADia terpukul kakaknya .B
:j .!j jJI JO! JjJ! JJI !j JJ yiu» >> JjJ JJI U fc US'
AL-'ARABIYAH. Vol. 1, No. 2 Januari 2005 95
Page 16
A. Gunung merapi terletak di pulau JawaB. Seal itu terletak dari rasa senang dan tidak senang
Seal iti diketahui oleh orang tuanya .ASoal itu ketahuan oleh orang tuanya .BPartai kita dimasuki oleh unsure kiri
Partai kita kemasukan unsure kiri.
j>- *; dia, mereka Ji» »Jtl juJ» AJJ
.J_-i j^< xJI *_JJ jo-Jil JJ jLJt pnUI J_JI j' I-J*^ '-Hi '
i^jj^l lilll
Dia sudah makan bubur . 1
kakak membukakan tamu pintu.2
Padinya menguning.3
Tarmidzi kejatuhan kelapa A
».yJIWll
.^iiiai^.1
y ijy c-_ii .2
jfrj*aj.3
j-rf- .(jljlyll .4
96 AhmadNafidzH.,Al-Fi'lal-Ma'lumwaAl-Maihul...
Page 17
(sintaksis) j—jJI l_*t j_ *i\ — Jl J — Ju\ V^ i jjO 2_>jU> S-lJTj <iij^- i*ju» Sifr u»j '
(Kalimat Aktif Eka Transtif) i,*i* Si
jr>» tf»j J«> ji -«-(M o- o>^jJij jjj-i JJ rU^slu makan * | LUi. J^
jl sudahjii. (3). kata ganti tunggal >_— :UI ij-kil j., i* dia j
.buburAlqur'an dibaca oleh Muhamad j^j. "U—yjJJIl ijJll *-4>- j-. L
Tarmidzi kejatuhan kelapa {J^ \ — -j
- j. \fS3> J-J) . J* J j:kelapaj j— kejatuhan j -OJ ji— Tarmidzi jij .<-. Jj-«iil jlkejatuhan
(Kalimat Aktif Dwi Transitif) jl>^ J) 5-.
buka *L«I membukakan jJSj2
J^li _,! <JJ j^_^ (2) M.buka jl -jjji Jji , 1*. J* J j! me-kan
.pintu ±A3>j i^lll ,««) •
(Kalimat aktif intransitif) i-jll *»>. Slj? .3
predikat J^i
27 Tim Penyusun Depdikbnd, Op.cit, him. 146a 31, j Jji j-ja/rAn •*> j/*»29 Hasan Alwiet all, Tora Bahasa Baku Bahasa Indonesia, Jakarta: Balai
Pustaka, 2002, Edisi m, Hal. 121
Al-'ARABIYftn Vol. 1, No. 2 Januari 2005 97
Page 18
menguning (^-t) Julf Jij^jjlj j^J JJ^lJ^lpergi j Lii, .S_i!UI.j -iJ SJu* t menguning jUsi l<j fcjmengSsl Sjlj. kuning*U>l
..•«'' morfologi jl ijj^ail iu»-t
me dan ber « — bill .1
J.UI JQI ,y _/i jJ i/. l-jj ,_>' jjj c StfjJl j- U,.UjV fl o^^ f>UI JJI JjJ WV jj ii) <tr-li (f>* j
me-kan ^JU-Vj ^jUI .2
C jjj *. SiV jll yi membukakan s^y IS^jSi j j. 1 Ajjjj^l Ul\ ,y me Sjs_i Jj_»iil 32resiplokal (kesalingan) , 1* J jJ ^Jl reduplikasi
kami dan tetangga saling hormat ^y— »i kami mengormati tetanggaX s jJili ^^JiP me-I wlj j.j=- ji LsJi jVj^ >li,
membuat jadi dan ter, seperti Bapak memperbarui cat rumahnya.
pertunjukan itu membosankan dan saya sudah makan, maka kataI. --'^>'i j J — x.11J --" ^J* jllxJ "makan" dan "membosankan"makan nasi ^^-oj L—ijjij jjj J-^C i SjLJI ^^J* JjJ Jj'ilLi <
30 Tim Penyusun Depdikbud, Opctt. him. 27431 Taufiq Hakim, Amtsilati Metode Praktis Mendalami AlQur 'an dan
Membaca Kitab Kuning, (Jepara: PP. Darul Falah, 2002) Jilid. 6. Him. 1 132 Hasan Alwiet all, Opcit, Him. 149
98 Ahmad Nafidz H., Al-Fi'l al-Ma'lum wa Al-Majhul ...
Page 19
seperti penonton L—ij jil LJit f.^makan bubur dan membosankan saya ^JM J
. UU U>.jJ. ji jUlj j^- (.6 JfJ^JaS i Ji r Mj/j_i M
-j "Si . i
-2
U^fctt
Seorang asisten baru diangkat .>_>. 1
Pak Toha
V^i.^
JUjJl feJSt
W^.i.1
Saya diberi oleh dia Uang . ,.2
; jjpj ,v-il sintaksis j»«!l !Lkalimat pasif dwi transitif jlj-.kJl 5_ *i. Uj^ i
s IjJimat pasif eka
.transitif
Al-'ARABIYAH Vol. 1, No. 2 /anutm 2005 99
Page 20
Seorang asisten baru diangkat Pak Toha, yang menjadi *L>j .irs- *JJSubyek asalnya Pak Toha, sedangkan seorang asisten menjadi Obyek
-JI L-f- cJSU p_S
saya diberi olehnya uang. s
^ Jj^-i di Us\. j i
Jly . .jJI »UUI r) J-il\i f>JI j-^-J OijJai AlUil; J^y . pj
69-70D
100 Ahmad Nafidz H., Al-Ft'l al-Ma'lum wa Al-Majhid..
Page 21
_3 ^jf&»-\ IJ <<_j&v> A-j J^_|U\I l->J-»>
obyek *_i J^-«iil subyek«—J) jj—Al «_j\j JsL-lsaya menulis surat, menjadi J S'j.s-Jl xjj JJi :j -
.SJjLl 3JS3l jja-J j. OJ«- Swrat difuJis oiefi saya
6> •
Muhammad Jj^arl ^y^u j [> Muhammad meninggaljjj/il .ijt, cj *- JiJiH *jS3,ditinggal
j .2
U^#- iU- JUlj »iJ*-j li! di atau ter sjjyi oy>- j- jl
saya, aku jj_il\ jw-i y-*? kata ganti _;L_i!l cfx-»-i;
Ur'WUBIVML Vol. 1, No. 2 Januari 2005 101
Page 22
Aku akan menjemput Pak Lurah, :Ji. <menjadi Pak Lurah akan kujemput. Atau sepern: Kamitidak memaksa mereka, menjadi Orang itu tidak kami
.paksa
seperti, Ayah ingin membeliRumah. Menjadi: Rumah ingin dibeli Ayah"<u$3, ayah . J-JI J-» JJIU j' v^u SlLJI SJ<il j
... Rumah
. .u i a, j_yiwJSJI 3*U_-» j -. «l_i)H._, -2
JJI i_,UI jljjVl l—j (afiksi/imbuhan ), olx-SljH SaLjJ a_i^
,J_U1 j^-jl^S ' >-;>~ j' o— IS'L-U — j,j.-}h i-JAl\> j j; 3L.Ji.ai
U yj ^Ji J-ll >i.L-toCi.yi
, SJS3l r**- J* (-' ji o- W (verb
.(subyek) *_JJ jo_il
102 AhmadNafidzH., Al-Fi'lal-Ma'lumwaAl-Mojhul..
Page 23
U, . L.jsjtf JJ «-u^ U*4 UJT-J s_ j"!lSJ^ yj (ILJI jlXjb J -J L f V-lj^1 SLilll yj Uj .J..P.II.
.Kalimat aktif semi transitif. S-
jJI Ul, . j
obyek * _ . Jj _ «iil u _ (i kalimat pasif j>subyek*JI j^-Jilj (J_*i!l) di- UsL
AL-'ARflBIYAH Vol. 1, No. 2 Januari 2005 103
Page 24
1973,
E. Kossasih, Kompetensi Ketatabahasaan dan Kesusasteraan, Bandung,CV Yrama Widya, 2003.
Gorys Keraf, Tata Bahasa Rujukan Bahasa Indonesia, Jakarta, PT.Grafindo, 1991.
Hasan Alwi et all, Tata Bahasa Baku Bahasa Indonesia, Jakarta, EdisiHI, Balai Pustaka, 2000.
M. Wafi dan A. Bahauddin, Khazanah Andalus Menguak KaryaMonumental Alfiyah Ibnu Malik, Yogyakarta, Titian Ilahi Press,1999.
104 Ahmad Nafidz H., Al-fil al-Ma'lwn wa Al-Majhul...
Page 25
Nurhadi, Tata Bahasa Pendidikan, Semarang, IKIP Press, 1995.
Sukamto Said, Diktat Mata Kuliah Hmu al-Uslub, Yogyakarta, FakultasAdab, Jurusan Bahasa dan Sastra Arab, 2004.
Taufiqul Hakim> Amtsilati Metode Praktis Mendalami Al-Qur'an danMembaca Kitab Kuning, Jilid 6, Jepara, PP. Darul Falah, 2002.
Tim Penyusun Depdikbud, Tata Bahasa Baku Bahasa Indonesia, Get.II, Jakarta, Perum Balai Pustaka, 1988.
Umar Asasudin Sokah, Problematika Pengajaran Bahasa arab danInggris, Yogyakarta, Nur Cahaya, 1982.
Vol. 1, No. 2 Januari 2005 105