Akwarium Slodkowodne Dla Bystrzakow Akwaby

7/31/2019 Akwarium Slodkowodne Dla Bystrzakow Akwaby

http://slidepdf.com/reader/full/akwarium-slodkowodne-dla-bystrzakow-akwaby 1/26

Akwarium słodkowodnedla bystrzaków

Autor: Maddy Hargrove, Mic Hargrove

T³umaczenie: Emilia Hahn

ISBN: 978-83-246-2037-1

Tytu³ orygina³u: Freshwater Aquariums

For Dummies 2/e

Format: 180x235, stron: 320

Dopuœæ swoje rybki do g³osu

Uwielbiasz spêdzaæ czas z nosem przyklejonym do szyby, obserwuj¹c bajecznie

kolorowe ryby? Uwa¿asz akwaria za wyj¹tkowo estetyczny i oryginalny element

wystroju wnêtrz? Kochasz zwierzaki, ale brak czasu nie pozwala Ci na posiadanie

¿adnego z nich, prócz wyrozumia³ych wodolubnych pupili? Uczyñ z ich hodowli swoje

hobby i zacznij siê czuæ w œwiecie akwarystyki jak ryba w wodzie!

Naprawdê bardzo ³atwo jest zostaæ dobrym akwaryst¹. Wszystko, czego Ci potrzeba,

to odrobina pomocy, by wytrwaæ. Ten przyjazny poradnik odpowie na wszystkie Twoje

pytania, pocz¹wszy od za³o¿enia zbiornika i wyboru odpowiednich gatunków ryb,

po przygotowanie bezpiecznej wody akwariowej, wykorzystywanie chemii i informacje

odnoœnie do cyklu azotowego. Nauczysz siê ³¹czyæ w akwarium ró¿ne ryby, czyœciæ

¿wir, radziæ sobie z inwazj¹ glonów oraz prezentowaæ swoje zwierz¹tka w albumach

fotograficznych i na wystawach.

Rady z³otej rybki:

• Zak³adanie s³odkowodnego akwarium.

• Wybieranie najlepszych ryb.

• Korzystny zakup sprzêtu.

• Utrzymywanie czystego, zdrowego œrodowiska.

• Pokonywanie akwarystycznych pu³apek.

• Rozmna¿anie zwierz¹tek.

• Prowadzenie dokumentacji swoich rybek.

Ponadto znajdziesz tu dekalogi: 10 fajnych akwarystycznych gad¿etów, 10 naukowych

praw rybiego œwiata oraz 10 mocnych postanowieñ zwi¹zanych z posiadaniemakwarium.

DODATEK SPECJALNY:

http://www.septem.pl/view4909.~akwaby



mailto:[email protected]/page4909.~/



http://septem.pl/page4909.~online.htm

http://septem.pl/page4909.~cennik.htm

http://septem.pl/page4909.~emaile.cgi

http://septem.pl/page4909.~zamow_katalog.htm

http://septem.pl/page4909.~katalog.htm

http://septem.pl/add4909.~akwaby


http://septem.pl/view4909.~akwaby



Spis treĂciO autorach .............................................................................................................................. 19

PodziÚkowania od autorów ..................................................................................................... 21

WstÚp ...................................................................................................................................... 23Dlaczego dla bystrzaków? ..............................................................................................................................23

Naiwne zaïoĝenia ..........................................................................................................................................24 Jak korzystaÊ z ksiÈĝki .................................................................................................................................... 24 Jak podzielona jest ksiÈĝka .............................................................................................................................24

CzÚĂÊ I: Podstawy akwarystyki .................................................................................................................. 24CzÚĂÊ II: Ryby. Jak o nie dbaÊ ...................................................................................................................24CzÚĂÊ III: Woda, chemia i roĂliny .............................................................................................................. 25CzÚĂÊ IV: Rozmnaĝanie i inne fajne rzeczy .................................................................................................... 25CzÚĂÊ V: Dekalogi ....................................................................................................................................25

Ikony wykorzystane w ksiÈĝce .........................................................................................................................25Co dalej .......................................................................................................................................................26

CzÚĂÊ I: Podstawy akwarystyki .....................................27

Rozdziaï 1: Na poczÈtek kilka rad ........................................................................................... 29Zobacz akwarium z szerokiej perspektywy .....................................................................................................30

Gdzie postawiÊ zbiornik? ..........................................................................................................................30 Jakiego rodzaju zbiornik i podstawÚ mam kupiÊ? ......................................................................................... 30Co wïoĝyÊ do akwarium? ...........................................................................................................................31 Jak dziaïa sprzÚt akwarystyczny? ................................................................................................................ 31

Opieka nad nowymi wodnymi pupilkami ........................................................................................................31Dlaczego ryby tak bardzo siÚ od siebie róĝniÈ? ............................................................................................32

Które ryby sÈ dla mnie najlepsze? ..............................................................................................................32Na co zwróciÊ uwagÚ przy zakupie ryb? ..................................................................................................... 32Czym karmiÊ ryby? ...................................................................................................................................33 A jeĂli moje ryby zachorujÈ? ...................................................................................................................... 33

ZrozumieÊ zagadnienia dotyczÈce wody, chemii wody i ĝywych roĂlin ............................................................... 33 Wyĝsza szkoïa akwarystyki ............................................................................................................................. 34

Czy mogÚ rozmnaĝaÊ swoje ryby? .............................................................................................................. 34 Jak prowadziÊ zapiski na temat moich ryb? ................................................................................................. 34Na czym polegajÈ wystawy ryb? .................................................................................................................34Czy sÈ inne rodzaje akwariów? ..................................................................................................................34



Akwarium sïodkowodne dla bystrzaków

Rozdziaï 2: Akwarystyka w praktyce ....................................................................................... 35Zalety akwarium ...........................................................................................................................................35 Jakiego rodzaju akwarium chcesz mieÊ? .......................................................................................................... 37

Akwarystyka sïodkowodna ........................................................................................................................ 37

Akwarystyka morska ................................................................................................................................. 39Zbiornik z wodÈ sïonawÈ ..........................................................................................................................40Organizacja to klucz do sukcesu .....................................................................................................................40

Rozdziaï 3: Znajdě dobre miejsce ............................................................................................43Temperatura pomieszczenia i jej wpïyw ..........................................................................................................43

Nikczemne okna .......................................................................................................................................44¥miercionoĂne drzwi .................................................................................................................................44

CzÚsto uczÚszczane miejsca i dzieci (równa siÚ K-A-T-A-S-T-R-O-F-A) ........................................................ 45½ródïa wody ................................................................................................................................................46

Sprawdě ěródïo ........................................................................................................................................46

UrzÈdzenie do podmiany wody ................................................................................................................. 46Inne czynniki ................................................................................................................................................47Meble i miejsce .........................................................................................................................................47Elektryka .................................................................................................................................................47Czyszczenie ..............................................................................................................................................47

Rozdziaï 4: Zbiornik i podstawa ...............................................................................................49Zanim kupisz zbiornik ...................................................................................................................................49

Woda jest ciÚĝka ....................................................................................................................................... 50 Wydawaj pieniÈdze z gïowÈ ...................................................................................................................... 50Przyjrzyj siÚ zestawom startowym ...............................................................................................................50ZnaleěÊ wolne miejsce .............................................................................................................................. 51

Weě ludzi pod uwagÚ ............................................................................................................................... 51Zdecyduj, gdzie zrobiÊ zakupy .................................................................................................................. 52

Z czego zrobione sÈ akwaria ..........................................................................................................................53 Akwarium szklane .................................................................................................................................... 53 Akwaria akrylowe ..................................................................................................................................... 54 Akwaria plastikowe ................................................................................................................................... 55

Akwaria róĝnorodne i w niezwykïym stylu ....................................................................................................... 55 Akwarium Ăcienne .................................................................................................................................... 55 Akwarium wbudowane w ĂcianÚ ................................................................................................................ 56 Akwaria-meble ......................................................................................................................................... 56 Akwaria w ksztaïcie walca ......................................................................................................................... 57

Wybór wïaĂciwego zbiornika .......................................................................................................................... 57Rozmiar akwarium ...................................................................................................................................57Ksztaït zbiornika ......................................................................................................................................57GÚstoĂÊ obsady .........................................................................................................................................58

Wybór wïaĂciwej podstawy ............................................................................................................................ 58Drewniane szafki pod akwaria ...................................................................................................................58Stelaĝe metalowe z kÈtowników lub metalu giÚtego ..........................................................................................59Szafki do samodzielnego montaĝu ..............................................................................................................59Stelaĝe z innych materiaïów .......................................................................................................................59Szafki wielofunkcyjne ................................................................................................................................59Szafki profilowane ....................................................................................................................................59



Spis treĂci

WïaĂciwe ustawienie szafki ............................................................................................................................ 60Sprawdě podïogi i Ăciany ...........................................................................................................................60Sprawdě prÈd ..........................................................................................................................................60

Przemieszczanie akwarium ............................................................................................................................60

Rozdziaï 5: Co wïoĝyÊ, a czego nie wkïadaÊ do zbiornika ....................................................... 61 Wskazówek szukaj w naturalnym Ărodowisku ryb ............................................................................................. 62 Wszystko na temat podïoĝa ............................................................................................................................ 62

¿wirek .....................................................................................................................................................63Podïoĝe a pH .......................................................................................................................................... 63 Jakiego podïoĝa unikaÊ .............................................................................................................................. 64Rozmiar ĝwirku i zagroĝenia zwiÈzane z piaskiem .......................................................................................64Dodawanie podïoĝa do zbiornika ...............................................................................................................65

Skaïki, drewno i sztuczne roĂliny ....................................................................................................................65Kamienie do akwarium sïodkowodnego ......................................................................................................66Drewno do zbiornika sïodkowodnego .........................................................................................................66

RoĂliny plastikowe ....................................................................................................................................67Inne dekoracje akwarystyczne .........................................................................................................................68

Niebezpieczne dekoracje mogÈ wywoïaÊ problemy .......................................................................................68Plastikowy nurek i inne dziwactwa .............................................................................................................69

Wskazówki i sztuczki przydatne podczas aranĝacji akwarium ........................................................................... 70

Rozdziaï 6: Wyposaĝenie i inne kwestie techniczne ............................................................... 73Filtracja nie jest wcale taka straszna ................................................................................................................73

Filtracja mechaniczna ................................................................................................................................74Filtracja biologiczna ..................................................................................................................................75Filtracja chemiczna ...................................................................................................................................76

Przyjrzyjmy siÚ dokïadnie rodzajom systemów filtracyjnych ...............................................................................76Filtry podĝwirowe .....................................................................................................................................76Filtry gÈbkowe ..........................................................................................................................................77Inne filtry wewnÚtrzne ...............................................................................................................................77Filtry kaskadowe .......................................................................................................................................78Gïowica wodna ........................................................................................................................................79Filtry kanistrowe .......................................................................................................................................79Filtry fluidyzacyjne ....................................................................................................................................79Filtry diatomowe .......................................................................................................................................80Filtry pulsacyjne .......................................................................................................................................80Naturalna filtracja z udziaïem roĂlin ...........................................................................................................81

Przyjrzyjmy siÚ grzaïkom i termometrom .......................................................................................................81Grzaïki przystosowane do caïkowitego zanurzenia .......................................................................................81Grzaïki, których czÚĂÊ musi wystawaÊ ponad powierzchniÚ wody .................................................................. 82 Jak ogrzewaÊ akwarium ............................................................................................................................. 82

Generujemy bÈbelki za pomocÈ kamieni napowietrzajÈcych i pomp powietrznych ..............................................83Pompa powietrzna ....................................................................................................................................83Kamienie napowietrzajÈce i cyrkulacja powietrza .........................................................................................84

WÚĝyki do napowietrzania, zawory i rozdzielacze powietrza ............................................................................. 85 WÚĝyki do napowietrzania ......................................................................................................................... 85Rozdzielacze powietrza .............................................................................................................................86




Jak najlepiej oĂwietliÊ akwarium ...................................................................................................................... 86Przyjrzyjmy siÚ rodzajom ĝarówek ..............................................................................................................87 Jak wybraÊ pokrywÚ .................................................................................................................................. 88

CzÚĂÊ II: Ryby. Jak o nie dbaÊ ......................................91Rozdziaï 7: Anatomia ryb .........................................................................................................93

W jaki sposób ryba siÚ porusza? ..................................................................................................................... 94Pïetwa grzbietowa ....................................................................................................................................94Pïetwa ogonowa .......................................................................................................................................94Pïetwa odbytowa ......................................................................................................................................95Pïetwy piersiowe .......................................................................................................................................95Pïetwy brzuszne .......................................................................................................................................95Pïetwa tïuszczowa .....................................................................................................................................96Pïywanie ..................................................................................................................................................96

Oddychanie ..................................................................................................................................................96Zastosowanie skrzeli .................................................................................................................................96 Wykorzystanie narzÈdu bïÚdnikowego ........................................................................................................ 97

Zmysïy .........................................................................................................................................................98 Wzrok .....................................................................................................................................................98Sïuch .......................................................................................................................................................99 WÚch ....................................................................................................................................................... 99Smak .......................................................................................................................................................99Czucie ...................................................................................................................................................100

Osmoza i stopieñ zasolenia wody .................................................................................................................100Ryby, które nie pijÈ wody ........................................................................................................................100

Ryby, które muszÈ piÊ wodÚ ....................................................................................................................101Rozpoznawanie cech charakterystycznych w celu zidentyfikowania ryby ........................................................ 101

Ksztaït ciaïa ...........................................................................................................................................101Taksonomia ...........................................................................................................................................102PÚcherz pïawny ......................................................................................................................................103Ubarwienie i jego funkcja ........................................................................................................................103

Rozdziaï 8: Znajdě gatunek dla siebie ....................................................................................105Sïodkowodne tropikalne ryby i bezkrÚgowce ..................................................................................................106

aěcowate ..............................................................................................................................................106Karpieñcoksztaïtne i ĝyworódki ................................................................................................................107

Sumoksztaïtne ........................................................................................................................................110KÈsaczowate ..........................................................................................................................................113Nietypowe kÈsaczowate ...........................................................................................................................115Kozowate ...............................................................................................................................................117PielÚgnice afrykañskie .............................................................................................................................118PielÚgnice amerykañskie ..........................................................................................................................119Karpiowate ............................................................................................................................................122Dziwaki .................................................................................................................................................124Sïodkowodne tropikalne bezkrÚgowce .......................................................................................................125



Spis treĂci

Sïodkowodne zimnowodne ryby i bezkrÚgowce .............................................................................................126Karpie koi ..............................................................................................................................................126Zïota rybka ............................................................................................................................................127Zimnowodne bezkrÚgowce ......................................................................................................................128

Gatunki wyhodowane sztucznie ....................................................................................................................129

Rozdziaï 9: Kupowanie ryb .................................................................................................... 131 Wybór dobrego sprzedawcy .........................................................................................................................131

W poszukiwaniu sklepu akwarystycznego ................................................................................................. 132 Waĝna jest wspaniaïa obsïuga .................................................................................................................. 132 WyglÈd sklepu ........................................................................................................................................ 133

Typy sklepikarzy: dobrzy, ěli i paskudy ........................................................................................................ 134Pracowite Pszczóïki ................................................................................................................................134OdpychajÈce Pasoĝyty ............................................................................................................................135Sklepy z TrójkÈta Bermudzkiego .............................................................................................................135

NawiÈzanie dobrej relacji ze sklepikarzem .....................................................................................................136

Wybieramy zdrowe ryby .............................................................................................................................. 136Nie kupuj najnowszych ryb w sklepie ....................................................................................................... 136Nie udawaj doktora Dolittle .................................................................................................................... 137Zacznij od czegoĂ prostego ......................................................................................................................137Zacznij do tego, co znasz ........................................................................................................................137 Wypatruj oznak dobrego zdrowia ............................................................................................................. 138Poznaj temperament ryby ........................................................................................................................138

Kupno wïaĂciwej ryby ..................................................................................................................................138

Rozdziaï 10: Pokarm. Karmienie wodnych przyjacióï ............................................................ 141Dieta podstawowa .......................................................................................................................................141

Czego potrzebujÈ Twoje ryby ..................................................................................................................142Przekarmianie ........................................................................................................................................142Niedoĝywianie ........................................................................................................................................142Podawanie wïaĂciwej iloĂci pokarmu ........................................................................................................143

W jaki sposób ĝerujÈ Twoje ryby? ................................................................................................................ 143Kiedy rybki przestajÈ jeĂÊ ........................................................................................................................144MiÚsoĝercy .............................................................................................................................................145 Wegetarianie .......................................................................................................................................... 145Ryby, które zjadajÈ wszystko, co wpadnie do zbiornika ..............................................................................145

Rodzaje pokarmu ........................................................................................................................................146Porównanie pokarmów gotowych i mroĝonych ..........................................................................................146Pokarmy liofilizowane .............................................................................................................................147Spirulina ................................................................................................................................................147Pokarm ĝywy — coĂ, co ryby naprawdÚ kochajÈ i co chcÈ jeĂÊ ................................................................... 147 Artemia ................................................................................................................................................. 148Pierwotniaki ...........................................................................................................................................148 Wrotki ................................................................................................................................................... 149Rureczniki, ochotka, larwy komara i dĝdĝownice (fuj!) ..............................................................................149

Karmienie narybku ......................................................................................................................................149Nicienie mikro ........................................................................................................................................149Pokarmy pïynne, sproszkowane i wspomagajÈce wzrost ............................................................................. 149




Rozdziaï 11: Choroby i leczenie ............................................................................................. 151Lepiej zapobiegaÊ… ...................................................................................................................................151

Codzienne Ărodki zaradcze ......................................................................................................................151Cotygodniowe Ărodki zaradcze .................................................................................................................153

ComiesiÚczne Ărodki zaradcze ..................................................................................................................154Powszechne dolegliwoĂci i kuracje ................................................................................................................154Powszechne infekcje bakteryjne ................................................................................................................154Zaparcia ................................................................................................................................................155Puchlina ................................................................................................................................................155Martwica pïetw ......................................................................................................................................155 Arguloza (splewka) ................................................................................................................................ 156Choroba welwetowa ................................................................................................................................156Ospa rybia (ichtioftirioza) .......................................................................................................................157PleĂniawki ..............................................................................................................................................157Przywry .................................................................................................................................................157

Dziurawica .............................................................................................................................................157Pasoĝyty jelitowe ....................................................................................................................................158Duĝe pasoĝyty skórne ..............................................................................................................................158Fleksibakterioza (choroba baweïniana) .....................................................................................................158 Wytrzeszcz ............................................................................................................................................. 158Posocznica .............................................................................................................................................159Przywry Gyrodactylus .............................................................................................................................159Choroby wywoïywane przez orzÚski ......................................................................................................... 159Zaburzenie funkcjonowania pÚcherza pïawnego ........................................................................................159Gruělica ryb ...........................................................................................................................................159

CzÚste przyczyny chorób ..............................................................................................................................160Zatrucie dwutlenkiem wÚgla ....................................................................................................................160Zïa jakoĂÊ wody .....................................................................................................................................160Zatrucie metalem ...................................................................................................................................161Zatrucie substancjami chemicznymi .........................................................................................................161NiewïaĂciwa dieta ...................................................................................................................................161Przekarmienie ........................................................................................................................................161Przestraszone ryby ..................................................................................................................................162

Domowe lekarstwo: kÈpiel w roztworze soli ...................................................................................................162Metoda Sherlocka Holmesa .........................................................................................................................162 Wykorzystanie zbiorników kwarantannowych i leczniczych ............................................................................. 163

Cel i zalety kwarantanny ......................................................................................................................... 163Okres kwarantanny .................................................................................................................................163

Spisywanie wydarzeñ ..............................................................................................................................164Zbiornik ................................................................................................................................................164

Zakïadanie zbiornika leczniczego .................................................................................................................164Zrozumienie istoty Ărodków leczniczych ........................................................................................................... 165



Spis treĂci

CzÚĂÊ III: Woda, chemia i roĂliny .................................167

Rozdziaï 12: Woda wodzie nierówna ..................................................................................... 169Porównanie róĝnych rodzajów wody .............................................................................................................169

Woda wodociÈgowa ................................................................................................................................ 169Deszczówka ...........................................................................................................................................171Zalety wody butelkowanej (nie Perrier) ................................................................................................... 171 Woda ze studni (nie licz na niÈ) .............................................................................................................. 172

Nabieranie wody z naturalnych zbiorników wody (czyli dlaczego musisz zapomnieÊ o tym zïym pomyĂle) .......... 172 Wlewanie wody do akwarium ....................................................................................................................... 173Nie ma jak w domu .....................................................................................................................................173

Rozdziaï 13: Ta szalona chemia ............................................................................................ 175Zrozumienie zastosowania preparatów ......................................................................................................... 175

Kiedy uĝywaÊ preparatów? ......................................................................................................................176

Dokïadne przestrzeganie instrukcji ...........................................................................................................176Preparaty potrzebne podczas zakïadania akwarium .......................................................................................176Preparat do czyszczenia szyb ...................................................................................................................176Neutralizator chloru ................................................................................................................................177Preparaty do uzdatniania wody ............................................................................................................... 177Biostartery .............................................................................................................................................177Bakterie w butelce ...................................................................................................................................178Bakterie na podïoĝu ................................................................................................................................178Preparat do usuwania zmÚtnienia wody ....................................................................................................178

Preparaty potrzebne do pielÚgnacji akwarium .................................................................................................... 178Preparat do usuwania zanieczyszczeñ biologicznych ...................................................................................... 178Sól akwarystyczna ...................................................................................................................................178Preparaty do zmiany poziomu pH ...........................................................................................................179Preparaty uzdatniajÈce dostosowane do potrzeb pielÚgnic ..........................................................................179

Preparaty do pielÚgnacji roĂlin .....................................................................................................................179Stwórz wïasny las deszczowy ...................................................................................................................179 Wzrost roĂlin .......................................................................................................................................... 180Nawozy w tabletkach ..............................................................................................................................180Zwalczanie glonów .................................................................................................................................180

Preparaty do zwalczania chorób u ryb .......................................................................................................... 181

Rozdziaï 14: Cykl azotowy i testy wody ................................................................................. 183Pozbywanie siÚ odchodów ryb ......................................................................................................................183

Dojrzewanie akwarium ................................................................................................................................184RozpoczÚcie cyklu azotowego .......................................................................................................................184

Wspomaganie rozwoju bakterii Nitrosomonas (dobrych bakterii numer jeden) ............................................ 186 Wspomaganie rozwoju bakterii Nitrobacter (dobrych bakterii numer dwa) ......................................................186Przyspieszmy to trochÚ ............................................................................................................................186Zapobieganie syndromowi nowego zbiornika ............................................................................................187

Sprawdzanie poziomu amoniaku, azotanów, azotynów i pH .......................................................................... 188Regularne podmiany wody ......................................................................................................................188Utrzymywanie wïaĂciwego poziomu pH ...................................................................................................189

Pomiar twardoĂci ogólnej wody ....................................................................................................................190




Rozdziaï 15: Skïadamy wszystko w caïoĂÊ ........................................................................... 193Zakïadanie tropikalnego zbiornika sïodkowodnego ........................................................................................194Zakïadanie zbiornika zimnowodnego ............................................................................................................196Zakïadanie prostego oczka wodnego dla zïotych rybek ...................................................................................198

Jeszcze jedna rzecz ...................................................................................................................................... 199

Rozdziaï 16: ¿ywe roĂliny w akwarium sïodkowodnym .........................................................201 Jak roĂliny funkcjonujÈ w akwarium .............................................................................................................. 202Rodzaje roĂlin ............................................................................................................................................203

RoĂliny pïywajÈce ...................................................................................................................................204RoĂliny korzeniowe .................................................................................................................................204Sadzonki ................................................................................................................................................205atwe gatunki roĂlin ...............................................................................................................................205

Warunki akwariowe przyjazne dla roĂlin ....................................................................................................... 205 Wymagania dotyczÈce temperatury .......................................................................................................... 205

Podïoĝe do ukorzeniania .........................................................................................................................206Filtracja .................................................................................................................................................206Nawoĝenie .............................................................................................................................................206OĂwietlenie ............................................................................................................................................206Odĝywki ................................................................................................................................................207

Zakup i transportowanie roĂlin ....................................................................................................................207Zbieranie roĂlin w naturalnych warunkach ................................................................................................207Zakup roĂlin u sprzedawcy ......................................................................................................................207 Jak przywieěÊ roĂliny do domu w jednym kawaïku ..................................................................................... 208 Aklimatyzacja ......................................................................................................................................... 208

Problemy z roĂlinami ...................................................................................................................................208Oznaki zïego stanu zdrowia .....................................................................................................................209Glony ....................................................................................................................................................209Preparaty akwarystyczne .........................................................................................................................210

Techniki obsadzania zbiornika roĂlinami .......................................................................................................... 210

Rozdziaï 17: Wybór gatunków roĂlin do akwarium ................................................................211RoĂliny do obsadzenia przedniej czÚĂci zbiornika ........................................................................................212

Kryptokoryna Wendta (Cryptocoryne wendtii) .........................................................................................212Mikrantemum okrÈgïolistne (Micranthemum umbrosum) .......................................................................... 212Hemiantus zwyczajny (Hemianthus micranthemoides) ............................................................................213Lileopsis brazylijski (Lilaeopsis brasiliensis) .............................................................................................214 Aponogeton okienkowy (Aponogeton fenestralis) ..................................................................................... 214

Anubias nana (Anubias barteri var. Nana) .............................................................................................. 214RoĂliny do obsadzenia tylnej czÚĂci zbiornika .................................................................................................... 215

Rogatek sztywny (Ceratophyllum demersum) ...........................................................................................215Nurzaniec spiralny (Vallisneria spiralis) ...................................................................................................216Moczarka argentyñska (Egeria densa) ......................................................................................................216Kabomba karoliñska (Cabomba caroliniana) ............................................................................................217 Anubias Bartera (Anubias barteri var. barteri) ......................................................................................... 217Ludwigia pïoĝÈca (Ludwigia repens) .......................................................................................................218



Spis treĂci

Echinodorus „Oriental” ..........................................................................................................................218¿abienica amazoñska (Echinodorus amazonicus) .....................................................................................219Heterantera paskowana (Heteranthera zosterifolia) .......................................................................................219

RoĂliny pïywajÈce .......................................................................................................................................219Limnobium poïudniowoamerykañskie (Limnobium la1evigatum) ...............................................................219RzÚsa drobna (Lemna minor) .................................................................................................................220

RoĂliny stawkowe ........................................................................................................................................220Piscja osokowata (Pistia stratiotes) ..........................................................................................................220Hiacynt wodny (Eichhornia crassipes) .....................................................................................................221

Akwarium ma wyglÈdaÊ naturalnie ............................................................................................................... 221

Rozdziaï 18: Jak sobie radziÊ z problemami .......................................................................... 223Problemy z rybami ......................................................................................................................................223

Zanim otworzÈ sklep akwarystyczny .........................................................................................................224Powrót do zbiornika ............................................................................................................................... 224Rozdzielanie walczÈcych ryb ................................................................................................................... 224

Obserwacja rannej ryby ...........................................................................................................................224RozwiÈzywanie problemu agresji ............................................................................................................. 224

RozwiÈzywanie problemów z pobieraniem pokarmu ......................................................................................225Nakïonienie ryb do ĝerowania ..................................................................................................................225

Problemy ze sprzÚtem ..................................................................................................................................225Problem z zapchanym filtrem .................................................................................................................. 225Przeanalizuj problemy z grzaïkÈ ...............................................................................................................225OĂwietlenie wpadïo do akwarium .............................................................................................................226 JeĂli ĝarówka strzeli .................................................................................................................................226MigoczÈce Ăwitaïo ...................................................................................................................................226

Problemy ze zbiornikiem ............................................................................................................................. 226

Sprawdzanie, czy zbiornik nie przecieka ...................................................................................................226Zapewnij bezpieczeñstwo rybom ..............................................................................................................227Zaklejanie maïego ubytku ........................................................................................................................227Kiedy pÚknie szyba akwarium ..................................................................................................................227

Problemy z wodÈ ........................................................................................................................................227RozwiÈzywanie problemów z zielenicami ..................................................................................................227Radzenie sobie z problemami wywoïanymi przez chemikalia ...................................................................... 228Chïodzenie zbyt ciepïego zbiornika .......................................................................................................... 228Ogrzewanie zbyt zimnego zbiornika .........................................................................................................228

CzÚĂÊ IV: Rozmnaĝanie i inne fajne rzeczy .....................229Rozdziaï 19: Zbiornik tarliskowy ........................................................................................... 231

Decyzja o rozmnaĝaniu ryb akwariowych ......................................................................................................232Przeïamywanie kolejnych barier ...............................................................................................................232Zdobywanie nowej wiedzy i czerpanie z niej radoĂci ......................................................................................232Ochrona Ărodowiska ...............................................................................................................................232

Wybór sprzÚtu ............................................................................................................................................ 233Zbiornik ................................................................................................................................................233Przykrywamy zbiornik pokrywÈ ............................................................................................................... 233Dekoracje ...............................................................................................................................................233




Podïoĝe .................................................................................................................................................234Ruszt ikrowy ..........................................................................................................................................234PodkrÚcamy ogrzewanie ..........................................................................................................................235Filtracja .................................................................................................................................................235RoĂliny dla bezpieczeñstwa, do rozrodu i na zachÚtÚ .......................................................................................235

Ustawienie wïaĂciwych parametrów wody .....................................................................................................236Monitorowanie pH i °dGH .................................................................................................................... 236Temperatura wody .................................................................................................................................236CzystoĂÊ .................................................................................................................................................238

Wprowadzanie zakochanych w odpowiedni nastrój ........................................................................................ 238Przez ĝoïÈdek do serca ............................................................................................................................238Stara sztuczka ze sztucznym deszczem ..................................................................................................... 238 Wzrost ciĂnienia atmosferycznego ............................................................................................................ 239Stara sztuczka ze zmianÈ temperatury ...................................................................................................... 239PodejĂcie z nowym goĂciem z sÈsiedztwa ..................................................................................................239Niech ryby za sobÈ zatÚskniÈ ...................................................................................................................239

I co dalej? ...................................................................................................................................................240

Rozdziaï 20: Rozmnaĝamy! .....................................................................................................241Przedstawiamy sobie nowoĝeñców ................................................................................................................242

PostÚpowanie z agresywnym samcem .......................................................................................................242Umawiamy ryby na drugÈ randkÚ ............................................................................................................243Hurra, moje ryby naprawdÚ siÚ lubiÈ! ...................................................................................................... 243Do diaska, moje ryby siÚ nienawidzÈ! .......................................................................................................243

Poznajemy róĝne metody rozmnaĝania ......................................................................................................... 244¿yworódki .............................................................................................................................................244Ryby jajorodne .......................................................................................................................................244

Jak ocaliÊ wszystkich przed wszystkimi ............................................................................................................. 246 Jak ocaliÊ mamÚ i tatÚ przed mamÈ i tatÈ ....................................................................................................... 246 Jak ocaliÊ dzieci przed mamÈ i tatÈ ........................................................................................................... 246 Jak ocaliÊ dzieci przed dzieÊmi ................................................................................................................. 247

Wychowanie narybku .................................................................................................................................. 248Przechodzimy do artemii .........................................................................................................................248Stwarzamy im prawdziwy dom ................................................................................................................248 Wybór nowego stada hodowlanego .......................................................................................................... 248

ZrozumieÊ zagadnienia genetyczne .............................................................................................................. 248 Wybór najlepszych ryb ............................................................................................................................ 249Uzyskiwanie nowych odmian w prawidïowy sposób ...................................................................................... 249

Uzyskiwanie nowych odmian w nieprawidïowy sposób ............................................................................249Uzyskiwanie odmian za pomocÈ inbredu ..................................................................................................249 Wybór odpowiedniego dla Ciebie gatunku .................................................................................................... 250

Gupik (Poecilia reticulata) ......................................................................................................................250PielÚgnica zebra (Archocentrus nigrofasciatus) .........................................................................................250Skalar (Pterophyllum scalare) .................................................................................................................251

Kilka wskazówek na koniec ..........................................................................................................................251



Spis treĂci

Rozdziaï 21: Archiwizujemy dane i fotografujemy ryby .......................................................... 253Prowadzimy rejestr ......................................................................................................................................253Fotografowanie ryb starym sposobem ............................................................................................................254

Aparat ................................................................................................................................................... 255

Obiektywy ..............................................................................................................................................256Fotografia czarno-biaïa i ciemnia ..............................................................................................................256Fotografowanie ryb przy uĝyciu techniki cyfrowej ...........................................................................................257

Drukowanie zdjÚÊ ...................................................................................................................................257Obróbka komputerowa zdjÚÊ akwarystycznych ..........................................................................................257

Techniki oĂwietlenia ....................................................................................................................................258Techniki ustawiania ostroĂci ........................................................................................................................ 259Techniki kompozycji ...................................................................................................................................260

Zastosuj siÚ do reguïy trzech czÚĂci .......................................................................................................... 260Szwenkowanie ........................................................................................................................................260Ustawianie siÚ do zbliĝeñ ........................................................................................................................261

Zbiornik przeznaczony do robienia zdjÚÊ .......................................................................................................... 261Zbudowanie wïasnego zbiornika do celów fotograficznych .........................................................................262 Wykorzystanie róĝnych teï .......................................................................................................................263

Rozdziaï 22: Rywalizacja na konkursach akwarystycznych ................................................... 265Dlaczego rywalizacja w konkursach akwarystycznych jest dobra dla Twoich ryb ...............................................266 Jak pokazaÊ swoje ryby ................................................................................................................................ 266

Konkursy ...............................................................................................................................................266 Wystawy ................................................................................................................................................ 267

Przygotowanie ryby do konkursu ..................................................................................................................267Pïywaj prosto i uĂmiechnij siÚ ..................................................................................................................267Zbiornik ................................................................................................................................................268

Wystawiamy rybÚ we wïaĂciwy sposób .......................................................................................................... 269Parametry wody .....................................................................................................................................269

Wytyczne dotyczÈce oceny: inny punkt widzenia ......................................................................................... 269Rozmiar i waga ciaïa ...............................................................................................................................270Kolor i pïetwy ........................................................................................................................................270Ogólna kondycja ....................................................................................................................................272

Przewoĝenie ryby na konkurs i z powrotem ...................................................................................................272PamiÚtaj, by dobrze siÚ bawiÊ ...................................................................................................................... 273

Rozdziaï 23: Dla zaawansowanego akwarysty ...................................................................... 275 Akwarium z wodÈ sïonawÈ ......................................................................................................................275

Akwarium morskie ..................................................................................................................................276Rodzaje zbiorników morskich ..................................................................................................................276Morskie bezkrÚgowce ..............................................................................................................................277

Porównanie zbiorników sïodkowodnych i sïonowodnych ................................................................................ 277ZdolnoĂÊ do adaptacji ............................................................................................................................277DostÚpnoĂÊ ............................................................................................................................................278Koszt .....................................................................................................................................................278PiÚkno i przyjazne nastawienie ................................................................................................................ 278SprzÚt ....................................................................................................................................................278




CzÚĂÊ V: Dekalogi ....................................................... 279

Rozdziaï 24: DziesiÚÊ fajnych akwarystycznych gadĝetów ....................................................281Szczypce do manipulacji w akwarium (to sprytne coĂ do podnoszenia cosiów) .................................................281

Skrobak do glonów fajny jest ........................................................................................................................281Dlaczego jedna siatka nie wystarczy ..............................................................................................................282Skrzynka na narzÚdzia do przechowywania akcesoriów ..................................................................................282Dodatkowe wÚĝyki na wszelki wypadek ............................................................................................................ 283Silikon akwarystyczny (ubezpieczenie na wypadek powodzi) ..........................................................................283Rozdzielacze powietrza do ïÈczenia fajnych Ămieci .........................................................................................283 Wiadra do rozchlapywania wody .................................................................................................................. 284Rozdzielacz prÈdu ......................................................................................................................................284Skrobak (czyĂcik-cud) .................................................................................................................................284

Rozdziaï 25: DziesiÚÊ sposobów na mimowolne uĂmiercenie ryb ........................................ 285

Wyjeĝdĝasz na wakacje i zapominasz o rybach ............................................................................................ 285Bawisz siÚ w doktora bez uprawnieñ .............................................................................................................285Przygotowujesz kotu szwedzki stóï z sushi .....................................................................................................286Tuczysz ryby posiïkami z siedmiu dañ ..........................................................................................................286Mieszasz ryby z róĝnych bajek ..................................................................................................................... 286 Wpuszczasz zbyt wiele ryb (syndrom ïyĝki do butów) .................................................................................... 287Nie odrabiasz zadania domowego ................................................................................................................287Pozwalasz niegrzecznemu dziecku sÈsiada bawiÊ siÚ Twoimi rybami .............................................................. 287 JesteĂ akwarystÈ-hipochondrykiem ................................................................................................................ 287Kupujesz uĝywany lub tani sprzÚt .................................................................................................................288

Rozdziaï 26: DziesiÚÊ naukowych praw rybiego Ăwiata ........................................................289Rybie prawo termodynamiki ........................................................................................................................289Rybie prawo metamorfozy ...........................................................................................................................289Rybie prawo mechaniki ...............................................................................................................................290Rybie prawo antymaterii ..............................................................................................................................290Rybie prawo odĝywiania ............................................................................................................................. 290Rybie prawo towarzystwa ............................................................................................................................290Rybie prawo energii potencjalnej ..................................................................................................................291Rybie prawo kociego jasnowidza ..................................................................................................................291Rybie prawo agresji .....................................................................................................................................291Rybie prawo czasu ......................................................................................................................................291

Rozdziaï 27: DziesiÚÊ postanowieñ noworocznych ............................................................... 293KarmiÊ ryby ...............................................................................................................................................293CzyĂciÊ zbiornik ..........................................................................................................................................293ZredukowaÊ celibat .....................................................................................................................................293UsuwaÊ glony .............................................................................................................................................294ZmieniaÊ wkïady filtracyjne .........................................................................................................................294 WïÈczaÊ Ăwiatïo .......................................................................................................................................... 294



Spis treĂci

UĝywaÊ testów akwarystycznych ...................................................................................................................294ZwracaÊ uwagÚ na moje ryby .......................................................................................................................294 WymieniaÊ kamienie napowietrzajÈce ........................................................................................................... 294ZmieniÊ aranĝacjÚ akwarium ........................................................................................................................294

Dodatek A Dane i liczby dotyczÈce zbiorników ..............295 Jak duĝy zbiornik kupiÊ? .............................................................................................................................. 295Przeliczniki (i inne przydatne dane) .............................................................................................................295Ile ryb wpuĂciÊ do akwarium? ......................................................................................................................296

Skorowidz ............................................................................................................................ 299



Rozdziaï 7: Anatomia ryb

Rozdziaï 7

Anatomia rybW tym rozdziale:Ź Poruszanie siÚ.Ź Oddychanie.Ź Zmysïy.Ź Picie.Ź Identyfikacja.

yby to naprawdÚ zachwycajÈce stworzenia. WystÚpujÈ w wodach naszej planety juĝ odokoïo 450 milionów lat. W tym czasie przystosowaïy siÚ tak, by ich organizm sprawnie

funkcjonowaï w wodnym Ărodowisku. Ksztaït ciaïa ryby danego gatunku, dïugoĂÊ pïetw i inne cechy fizyczne w specjalny sposób uksztaïtowaïy siÚ w wyniku ewolucji, by sprostaÊ

wymaganiom róĝnych rodzajów Ărodowiska wodnego. JeĂli dowiesz siÚ wiÚcej o fizycznejbudowie ryby, zwiÚkszysz swoje szansÚ na sukces w roli akwarysty zajmujÈcego siÚ danymgatunkiem ryb.

Zapoznanie siÚ z charakterystycznymi cechami fizycznymi danego gatunku uïatwi Ci zakupzdrowych ryb i spowoduje, ĝe skuteczniej zidentyfikujesz problemy i szybciej zdiagnozujesz

choroby. Na rysunku 7.1 pokazano podstawowy podziaï anatomiczny organizmu ryby.

Rysunek 7.1.Postaraj siÚ po-

znaÊ najwaĝ-niejsze czÚĂci

organizmu ryby

R



CzÚĂÊ II: Ryby. Jak o nie dbaÊ

W jaki sposób ryba siÚ porusza?Kaĝdy z nas przynajmniej raz staï jak zaczarowany, gdy obserwowaï rybki akwariowe bez

wysiïku sunÈce w wodzie, i zastanawiaï siÚ, w jaki sposób z takÈ ïatwoĂciÈ poruszajÈ siÚ w wodnym

Ărodowisku. Dlaczego ryby pïywajÈ lepiej niĝ my? Odpowiedě jest tak naprawdÚ bardzo prosta.Ryby sÈ wyposaĝone w zestaw pïetw (szeĂÊ lub siedem rodzajów pïetw, zaleĝnie od gatunku),które peïniÈ funkcjÚ narzÈdu ruchu. Ryby majÈ teĝ przydatny narzÈd zwany pÚcherzem pïawnym,dziÚki któremu ïatwiej im unosiÊ siÚ w wodzie (inaczej by utonÚïy; patrz czÚĂÊ koñcowatego rozdziaïu, zatytuïowana „PÚcherz pïawny”, by dowiedzieÊ siÚ wiÚcej na ten temat).

Ryby wyewoluowaïy tak, by podbiÊ Ărodowisko wodne. DziÚki przystosowaniom ewolucyjnymzmieniïy siÚ w perfekcyjne maszyny do pïywania. Dla odmiany — czïowiek, uĝywajÈc gumowychpïetw, moĝe osiÈgnÈÊ ledwie uïamek tego, co nasi wodni przyjaciele.

By pojÈÊ, jak porusza siÚ ryba, musisz zrozumieÊ funkcjÚ kaĝdej pïetwy. Kaĝda bowiem maspecjalne zadanie do wykonania, a poïÈczony wysiïek wszystkich pïetw sprawia, ĝe ryba

porusza siÚ w wodzie i z ïatwoĂciÈ pïywa. Funkcjonowanie pïetw polega na poïÈczeniu siïy miÚĂni i czystej gracji.

Pïetwa grzbietowaPïetwa grzbietowa znajduje siÚ na grzbiecie ryby, miÚdzy pïetwÈ ogonowÈ a gïowÈ. To tadobrze znana pïetwa, którÈ znasz z filmu SzczÚki, tnÈca toñ wody. JeĂli pïywajÈc w oceanie,zauwaĝysz w okolicy takÈ pïetwÚ, pomyĂlisz zapewne, ĝe lepiej byïo pograÊ w siatkówkÚplaĝowÈ. Na szczÚĂcie, dla Twojego spokoju ducha, pïetwy grzbietowe Twoich rybek akwariowych najczÚĂciej pozostajÈ pod wodÈ.

Pïetwa grzbietowa peïni funkcjÚ steru, dziÚki któremu ryba utrzymuje równowagÚ i moĝepïynÈÊ prosto. Kontrolowanie kierunku ruchu pozwala zaoszczÚdziÊ energiÚ. Ryba, któranie potrafi dobrze pïywaÊ, nie przeĝyje zbyt dïugo, poniewaĝ nie bÚdzie umiaïa rywalizowaÊze wspóïmieszkañcami zbiornika o pokarm. Pïetwa znajduje siÚ na „szkielecie” z promienichrzÚstnych lub kostnych (niektóre sÈ twarde, niektóre miÚkkie), na którym rozpiÚty jestbïoniasty faïd skóry.

Niektóre rybki akwariowe, na przykïad pewne gatunki zïotych rybek czy brzeszczotkowatych,nie majÈ pïetwy grzbietowej. Pïywanie sprawia im duĝÈ trudnoĂÊ, poniewaĝ nie potrafiÈ utrzymaÊ stabilnego kierunku podczas przemieszczania siÚ. Inne gatunki ryb, na przykïadtÚczankowate, majÈ zaĂ dwie pïetwy grzbietowe.

Pïetwa ogonowaPïetwa ogonowa jest odpowiedzialna za wykonywanie dynamicznych ruchów do przodui bardzo szybkie pïywanie. Ryby wykorzystujÈ teĝ pïetwÚ ogonowÈ, by spowolniÊ ruchdo przodu oraz pomocniczo podczas zmian kierunku. Ta pïetwa (wraz z ogonem) speïniagïównÈ funkcjÚ motorycznÈ.

Wydïuĝenie pïetwy ogonowej u wielu gatunków ryb, na przykïad u zïotych rybek czy bojowników,do celów wystawowych za pomocÈ sztucznej selekcji osobników (hodowla majÈca na celuuwypuklenie poĝÈdanej cechy) powoduje, ĝe ryby wolniej pïywajÈ. Osobniki o bardzo dïugiej



Rozdziaï 7: Anatomia ryb 95

pïetwie ogonowej prawdopodobnie nie przeĝyïyby na wolnoĂci. Zïota rybka o 9-centymetrowymtuïowiu i 18-centymetrowej pïetwie ogonowej, którÈ wlecze za sobÈ po ĝwirku jak tren sukniĂlubnej, musi mieÊ problemy z pïywaniem.

Niestety, wiele gatunków ryb poddaje siÚ selektywnej hodowli majÈcej na celu uzyskanie

bardzo dïugiej pïetwy ogonowej lub pïetwy ogonowej o niespotykanym ksztaïcie. Takie ryby z trudnoĂciÈ utrzymujÈ równowagÚ w wodzie. Ryby o krótszej zaokrÈglonej pïetwie mogÈ wykonaÊ szybki, gwaïtowny ruch do przodu, choÊ zazwyczaj pïywajÈ wolno i z ïatwoĂciÈ.Najszybciej pïywajÈce ryby zwykle majÈ pïetwÚ dyficerkalnÈ (dwa równomiernie rozïoĝone pïaty);pïetwy zaokrÈglone (o ksztaïcie przypominajÈcym wachlarz) sÈ charakterystyczne dla rybpïywajÈcych wolniej.

Pïetwa odbytowaPïetwa odbytowa znajduje siÚ na brzusznej stronie ciaïa ryby, miÚdzy odbytem i pïetwÈ ogonowÈ. Jej funkcjÈ jest pomoc w utrzymywaniu równowagi — dziÚki niej ryba nie przewróci

siÚ w wodzie na grzbiet. U niektórych gatunków ryb pïetwa odbytowa przeksztaïciïa siÚ w parzyste, dwie pïetwy odbytowe, poïÈczone ze sobÈ w brzusznej czÚĂci ciaïa ryby.

U ryb takich jak sïodkowodne gupiki pïetwa odbytowa samca peïni funkcjÚ narzÈdukopulacyjnego zwanego gonopodium. Za pomocÈ tego kolcoksztaïtnego organu samiec

wprowadza nasienie do dróg rodnych samicy. Samce wielu gatunków ryb kÈsaczowatych, naprzykïad tetry, majÈ specjalne haczyki na pïetwie odbytowej, za pomocÈ których zaczepiajÈ siÚo ciaïo samicy podczas tarïa.

Pïetwy piersiowePïetwy piersiowe zapewniajÈ rybie stabilnoĂÊ podczas przemieszczania siÚ w wodzie, kiedy „zawisa” w miejscu oraz wykonuje powolne zmiany kierunku. Te parzyste pïetwy umiejscowionesÈ w czÚĂci brzusznej ciaïa ryby, tuĝ obok skrzeli (jedna po kaĝdej stronie ciaïa). Pïetwy piersiowesïuĝÈ do poruszania siÚ i pozostajÈ stale w ruchu.

Wiele gatunków ryb wykorzystuje pïetwy piersiowe do inkubacji ikry podczas rozrodu. Wieleryb „latajÈcych” przeksztaïciïo pïetwy piersiowe w coĂ na ksztaït skrzydeï, dziÚki czemu wykonujÈ krótkie Ălizgi nad wodÈ. Niektóre gatunki majÈ pïetwy piersiowe wyposaĝone w twardy kolec,którego mogÈ uĝyÊ w obronie przed drapieĝnikami.

Pïetwy brzusznePïetwy brzuszne okazujÈ siÚ pomocne w zatrzymywaniu siÚ, utrzymywaniu równowagi ciaïai podczas zmian kierunku. Umiejscowione sÈ przed pïetwÈ odbytowÈ, w czÚĂci brzusznej ciaïaryby (po jednej z kaĝdej strony). Inne zastosowania pïetw brzusznych to miÚdzy innymiposzukiwanie pokarmu, przenoszenie ikry i walka. Te pïetwy sÈ zazwyczaj mniejsze u rybĝyjÈcych w otwartych zbiornikach wodnych, na przykïad u platek, a wiÚksze u niektórychryb dennych.



96 CzÚĂÊ II: Ryby. Jak o nie dbaÊ

Pïetwa tïuszczowaKilka gatunków ryb, takich jak tetry i niektóre sumoksztaïtne, ma dodatkowÈ pïetwÚ— tïuszczowÈ, umiejscowionÈ na grzbiecie, miÚdzy pïetwÈ grzbietowÈ i ogonowÈ. AkwaryĂciczÚsto nazywajÈ jÈ drugÈ pïetwÈ grzbietowÈ. Naukowcy nie odkryli ĝadnego praktycznegopowodu istnienia tej pïetwy. Nie peïni ĝadnej znanej nam funkcji. Ale jeĂli wyglÈda ciekawie,to czemu miaïoby jej nie byÊ?

PïywanieSpecjalny ksztaït ciaïa ryb wspomaga ogólnÈ wydajnoĂÊ pïywania. Ciaïo ryby jest zazwyczajzwÚĝone od strony gïowy i ogona oraz szersze w Ărodkowej czÚĂci ciaïa (jak wielu z nas, kiedy osiÈgamy wiek Ăredni). DziÚki takiemu zwÚĝonemu ksztaïtowi ryba bez wiÚkszego wysiïkusunie w wodzie. GdybyĂmy wiÚc znaleěli jakiĂ sposób na ĝycie w wannie, skorzystalibyĂmy z tegopomysïu.

JeĂli dokïadnie przyjrzysz siÚ swoim rybom, zauwaĝysz, ĝe wiÚkszoĂÊ z nich pïywa bezĝadnego wysiïku lub czynnoĂÊ ta sprawia im niewiele kïopotu. To zaskakujÈce, poniewaĝopór wody jest znacznie wiÚkszy niĝ opór powietrza. Tymczasem to pïynna postaÊ wody podtrzymuje ciÚĝar ciaïa, gdy ono siÚ porusza. Poniewaĝ waga ciaïa ryby jest zawieszona

w wodzie, ryba potrzebuje niewielkiego wydatku energii, by przezwyciÚĝyÊ siïÚ grawitacji— w przeciwieñstwie do wysiïku, który ludzie muszÈ wïoĝyÊ, aby poruszaÊ siÚ w powietrzuatmosferycznym na suchym lÈdzie.

Siïa miÚĂni ryby jest wytwarzana dziÚki energii dostarczanej przez krótkie wïókna rozmieszczonena caïym ciele ryby. Te liczne wïókna wykonujÈ ruchy sekwencyjne i wytwarzajÈ fizycznÈ energiÚ seriami fal o ksztaïcie litery S. Energia jest przenoszona do ogona i pozwala siÚ poruszaÊ.NastÚpnie pïetwa ogonowa porusza do tyïu otaczajÈcÈ jÈ wodÚ, dziÚki czemu ciaïo ryby

przesuwa siÚ krótkim ruchem do przodu. Ta sekwencja wydarzeñ pozwala rybie poruszaÊ siÚ w wodzie bez wiÚkszych zakïóceñ — które by jÈ spowalniaïy.

OddychanieTak jak ludzie, ryby potrzebujÈ tlenu, by przeĝyÊ. Ryby wykorzystujÈ tlen rozpuszczony w wodziei wydalajÈ dwutlenek wÚgla — produkt oddychania. Wszystkie ĝywe roĂliny w Twoim akwarium

wykorzystujÈ ten dwutlenek wÚgla, a same oddajÈ do wody tlen.

Zastosowanie skrzeli W przeciwieñstwie do zwierzÈt lÈdowych, ryby nie pobierajÈ tlenu z powietrza. Zamiast tegopobierajÈ tlen bezpoĂrednio z wody za pomocÈ skrzeli. Skrzela sÈ wyĂcielone licznymi naczyniamikrwionoĂnymi, które wspomagajÈ pobieranie tlenu.

Skrzela pod wzglÚdem budowy przypominajÈ ludzkie pïuca, z tym ĝe sÈ duĝo bardziej wydajne. Ryby pobierajÈ z wody akwariowej aĝ do 85% rozpuszczonego w niej tlenu, dlategotak waĝna jest jakoĂÊ wody! Dla porównania — ludzie podczas oddychania pozyskujÈ tylkookoïo 25% tlenu zawartego w powietrzu (oczywiĂcie, jeĂli mieszkasz w zatïoczonym mieĂcie,iloĂÊ tlenu pobierana przez Twój organizm moĝe spaĂÊ do okoïo 2%).




Woda wpïywa do pyszczka ryby i przepïywa przez skrzela, tam za pomocÈ blaszek skrzelowychpobierany jest z niej tlen. Woda pozbawiona tlenu zostaje nastÚpnie szybko wydalona.

Ryby bardzo energiczne, aktywne, takie jak sïodkowodny danio, muszÈ przez caïy czas pïywaÊ,by wymusiÊ przepïyw wody przez skrzela i pobieraÊ z niej tlen. Ryby gatunków aktywnych

udusiïyby siÚ trzymane w maïym akwarium, które ograniczaïoby ich ruch. Nikt nie chciaïby mieszkaÊ w zaplombowanej windzie z 20 innymi osobami. Twoje ryby teĝ nie.

Upewnij siÚ, czy Twój zbiornik jest wystarczajÈco przestronny, by ryby miaïy duĝo przestrzenido pïywania.

JeĂli przenosisz ryby z jednego miejsca w inne, musisz pamiÚtaÊ, ĝe skrzela sÈ zbudowanez delikatnej tkanki, która moĝe ulec uszkodzeniu, jeĂli wyjmie siÚ rybÚ z wody. Strukturaskrzeli w duĝej mierze opiera siÚ na samej wodzie. Bardzo waĝne jest wiÚc, by podczasprzeprowadzki ryba pozostawaïa w wodzie — unikniesz uszkodzenia skrzeli, ciaïa i pïetw,które zostanÈ pozbawione oparcia wody.

Wykorzystanie narzÈdu bïÚdnikowegoPewna grupa ryb (zwana bïÚdnikowcami lub rybami labiryntowymi), wystÚpujÈcych w Azjii Afryce, potrafi oddychaÊ powietrzem atmosferycznym przy uĝyciu specjalnego organuzwanego labiryntem lub narzÈdem bïÚdnikowym. NarzÈd ten, umiejscowiony w gïowie za skrzelami,

wyewoluowaï w celu umoĝliwienia rybom pobierania tlenu bezpoĂrednio z powietrza, jako metoda dodatkowa, uzupeïniajÈca oddychanie skrzelowe.

Do ryb labiryntowych zaliczajÈ siÚ bojowniki, gurami i wielkopïetwy. W swoim naturalnymĂrodowisku wiele tych ryb ĝyje w brudnych, sïabo natlenionych wodach, peïnych dziwacznie

wyglÈdajÈcych stworzeñ. (Nie róĝni siÚ to za bardzo od naszego basenu miejskiego w gorÈcy dzieñ). Te ryby zazwyczaj majÈ rozszerzony tuïów i duĝe pïetwy.

Nazwa organu — labirynt — pochodzi od jego fizycznego ksztaïtu. Labirynt skïada siÚz wygiÚtych kostnych blaszek pokrytych silnie unaczynionym nabïonkiem, wyïapujÈcympoïykane powietrze. Wdychane powietrze jest nastÚpnie zatrzymywane w faïdachprzypominajÈcych gÈbkÚ, a uzyskany w ten sposób tlen ostatecznie zostaje przekazany do krwiobiegu.

Ryby labiryntowe mogÈ ĝyÊ w znacznie mniejszym zbiorniku niĝ ten, który zazwyczaj siÚzakïada (zwykle co najmniej 40 litrów), poniewaĝ te ryby mogÈ pobieraÊ tlen z powietrza. Nieoznacza to jednak, ĝe moĝna i trzeba trzymaÊ labiryntowce w bardzo zatïoczonym akwariumlub w ekstremalnie maïym zbiorniku. ChoÊ posiadïy umiejÚtnoĂÊ oddychania „dodatkowym”ěródïem powietrza, wydalajÈ do wody tyle samo zwiÈzków organicznych, co ich

wspóïmieszkañcy, i potrzebujÈ przyzwoitej przestrzeni oraz filtracji, ĝeby ĝyÊ w zdrowiu.

CzÚsto widuje siÚ bojowniki sprzedawane w maïych kubeczkach. Powodem takiegopostÚpowania okazuje siÚ to, ĝe ïatwiej w ten sposób oddzieliÊ od siebie samce, które inaczejzaczÚïyby walczyÊ. Nie jest to jednak metoda, którÈ akwarysta powinien podpatrzyÊ i zastosowaÊ

w domu. Nie trzymaj bojowników w maïych kulach czy w wiszÈcych wazach do celów dekoracyjnych. Zapewnij im zamiast tego zdrowe Ărodowisko akwarium i mnóstwo miejsca.

Labiryntowce mogÈ zapadaÊ na choroby wywoïane przez zatïoczenie zbiornika i zïÈ jakoĂÊ wody, tak jak inne ryby. Uwierz nam na sïowo, bÚdÈ zdrowsze i szczÚĂliwsze we wïaĂciwieurzÈdzonym akwarium. (Rybom labiryntowym powinno siÚ zapewniÊ tej samej wysokiej

jakoĂci filtracjÚ, ogrzewanie i inne prawidïowe parametry, które sÈ standardem w przypadkuhodowli innych ryb tropikalnych). BÚdÈ CiÚ teĝ duĝo bardziej lubiÊ.




ZmysïyTak jak ludzie, ryby dysponujÈ piÚcioma zmysïami: smakiem, wzrokiem, sïuchem, dotykiemi wÚchem. WykorzystujÈ narzÈdy zmysïu, gdy poszukujÈ pokarmu, do komunikacji miÚdzy

osobnikami, by zwabiÊ partnera oraz by uniknÈÊ wiÚkszych i majÈcych zïe zamiary ryb.Dowiedziono, ĝe ryby uczÈ siÚ radziÊ sobie nawet bez wiÚcej niĝ jednego zmysïu, jeĂli utracÈ go wskutek fizycznego urazu lub urodzÈ siÚ z takÈ wadÈ. WidzieliĂmy juĝ ryby w najgorszymz moĝliwych stanie, które mimo to przeĝyïy. PomyĂl tylko, jak wspaniale mogÈ wyglÈdaÊi czuÊ siÚ, jeĂli zapewnimy im najlepsze moĝliwe warunki!

WzrokOto kilka zabawnych faktów dotyczÈcych wzroku u ryb:

WiÚkszoĂÊ ryb posiada umiejÚtnoĂÊ patrzenia w dwóch róĝnych kierunkach równoczeĂnie.

Ten fizyczny fenomen znany jest pod nazwÈ widzenia monokularnego. Ryby nie potrafiÈ równoczeĂnie skupiÊ obojga oczu na jednym obiekcie.

Ryby nie majÈ powiek i ĂpiÈ z szeroko otwartymi oczami — zapadajÈ w stan letargu.

WiÚkszoĂÊ ryb jest krótkowzroczna i widzi ostro wszystko, co jest od nich oddalonedo okoïo 30 centymetrów. JeĂli zatem staniesz po drugiej stronie pokoju, szeroko siÚuĂmiechniesz i zaczniesz machaÊ rÚkami, by rozbawiÊ swoje ryby, nie oczekuj,ĝe na to zareagujÈ.

NarzÈd linii bocznejRyby wyposaĝone sÈ w ciekawy organ zwany liniÈ bocznÈ — dziÚki niemu potrafiÈ zlokalizowaÊprzedmioty na swojej drodze oraz w ich otoczeniu, których nie dostrzegajÈ za pomocÈ narzÈdu

wzroku z powodu jego ograniczeñ (patrz rysunek 7.2). Ta linia u niektórych gatunków maformÚ zredukowanÈ. Ryby ĝyjÈce w caïkowitych ciemnoĂciach jaskiñ wykorzystujÈ ten narzÈd,by siÚ poruszaÊ, a niektóre gatunki — by zlokalizowaÊ owady nad powierzchniÈ wody.

Rysunek 7.2. Na-rzÈd linii bocz-

nej trochÚ róĝnisiÚ od naszych

zmysïów




Linia boczna jest umiejscowiona po obu bokach ciaïa ryby i biegnie od oka do nasady pïetwy ogonowej. NarzÈd linii bocznej skïada siÚ z ciaïek zmysïowych zwanych neuromastami(receptorów). Ciaïka te skïadajÈ siÚ z komórek czuciowych zaopatrzonych w rzÚski otoczonegalaretowatÈ substancjÈ. OdbierajÈ drgania w wodzie, a te powodujÈ wygenerowanie w mózguryby konkretnego obrazu.

OczyOczy ryby czÚsto sÈ duĝe, co rekompensuje sïabe oĂwietlenie Ărodowiska podwodnego.Zazwyczaj oczy znajdujÈ siÚ po bokach gïowy, a niektóre gatunki potrafiÈ obracaÊ gaïkÚ ocznÈ o 360°. Pewne gatunki bytujÈce w warunkach caïkowitej lub czÚĂciowej ciemnoĂci (na przykïadĂlepczyk jaskiniowy) w ogóle nie majÈ oczu. Wskutek procesu ewolucji narzÈd ten caïkowiciezanikï.

Niektóre ryby potrafiÈ rozróĝniaÊ na pewnych gïÚbokoĂciach okreĂlone barwy, ale duĝÈ trudnoĂÊ sprawia im dostosowanie siÚ do gwaïtownych zmian natÚĝenia oĂwietlenia, poniewaĝich tÚczówka pracuje wolno. Z tego powodu wpadajÈ w „szok” i mogÈ spanikowaÊ, gdy Ăwiatïo

w akwarium zostanie gwaïtownie wïÈczone lub wyïÈczone bez ostrzeĝenia w pomieszczeniu,które pozostaje nadal ciemne. JeĂli zatem wïÈczysz oĂwietlenie akwarium tuĝ po tym, jak rano wstaniesz, potem zapewne zauwaĝysz, ĝe Twoje ryby tkwiÈ przyklejone do sufitu,prawdopodobnie trochÚ przestraszone.

W przypadku ludzkiego oka ksztaït soczewki stale siÚ zmienia w celu uzyskania wïaĂciwej ostroĂciobrazu. Soczewka oka ryby nie zmienia ksztaïtu, ale dostosowuje ostroĂÊ obrazu za pomocÈ aparatu ruchowego gaïki ocznej, który dosïownie porusza gaïkÈ ocznÈ w przód i w tyï w oczodole.

Sïuch

Ryby nie majÈ zïoĝonych narzÈdów sïuchu, takich jak my, poniewaĝ děwiÚk przemieszcza siÚ w wodzie znacznie szybciej niĝ w powietrzu, wiÚc z punktu widzenia ewolucji rozwój takiegonarzÈdu nie byï konieczny. NarzÈd sïuchowy u ryb skïada siÚ z prostego pod wzglÚdembudowy ucha wewnÚtrznego. Wibracje odebrane z otoczenia sÈ przekazywane bezpoĂredniodo ucha wewnÚtrznego, w którym zostajÈ przetworzone na bodziec děwiÚkowy. WiÚkszoĂÊichtiologów (naukowców zajmujÈcych siÚ rybami) uwaĝa, ĝe pÚcherz pïawny u ryb wspóïdziaïaz elementami skïadowymi ucha wewnÚtrznego w zakresie rozpoznawania konkretnychboděców sïuchowych.

WÚch

WÚch peïni u ryb waĝnÈ rolÚ — w znajdowaniu pokarmu i ĝerowaniu oraz w wyszukiwaniuodpowiedniego partnera. Ryby wychwytujÈ zapachy nozdrzami, które przekazujÈ boděce do wewnÚtrznej czÚĂci narzÈdu wÚchu. NarzÈd wÚchu nie jest caïkowicie poïÈczony z ukïademoddechowym i dziaïa samodzielnie.

SmakRyby majÈ kubki smakowe rozmieszczone w otworze gÚbowym, na pyszczku, a w pewnych

wypadkach równieĝ na pïetwach. Zakres rozpoznawanych przez ryby smaków jest bardzo wÈski, wiÚc muszÈ stale szukaÊ poĝywienia w otoczeniu z nadziejÈ, ĝe „natknÈ siÚ” na coĂ,




co moĝna by zjeĂÊ i dziÚki temu przeĝyÊ. U ryb sumoksztaïtnych wyksztaïciïy siÚ wÈsy,na których umieszczone sÈ kubki smakowe, przydatne w znajdowaniu pokarmu w mÚtnejczy ciemnej wodzie.

CzucieOd dawna ludzie spierajÈ siÚ, czy ryby potrafiÈ odczuwaÊ ból, czy nie. Byïoby nam bardzoprzykro, gdybyĂmy odkryli, ĝe ryby czujÈ ból, gdy zrobimy im coĂ, co jest dla nich bolesne.Najlepiej zaïoĝyÊ, ĝe Twoje ryby odczuwajÈ ból i traktowaÊ je z szacunkiem oraz dbaÊ o nie

w równym stopniu jak o kaĝde inne zwierzÈtko domowe.

Osmoza i stopieñ zasolenia wodyOsmoza to prosty proces, za pomocÈ którego ryba utrzymuje wïaĂciwe stÚĝenie soli w organizmie

(patrz rysunek 7.3). DziÚki osmozie czÈsteczki wody stale przenikajÈ póïprzepuszczalne bïony w organizmie ryby w celu wyrównania w nim stÚĝenia soli w stosunku do zasolenia wody w zbiorniku. Osmoza to jeden z powodów, dla których ryby sïodkowodne nie mogÈ ĝyÊ w wodzie sïonej i na odwrót. (Jak od kaĝdej reguïy, i od tej jest kilka wyjÈtków).

Rysunek 7.3.Osmoza u rybysïodkowodnej

Ryby, które nie pijÈ wodyStÚĝenie soli w pïynach ustrojowych ryb sïodkowodnych jest wyĝsze niĝ stÚĝenie soli w wodzie,

w której ryby ĝyjÈ. Z tego powodu woda dostaje siÚ do komórek organizmu wskutek procesuosmozy. Gdyby ryby nie dysponowaïy sposobem na pozbycie siÚ tego nadmiaru wody, pÚkïyby

jak balon, który nadmuchano, aĝ przekroczyï swojÈ maksymalnÈ objÚtoĂÊ, lub przypominaïyby ciaïo czïowieka po wigilijnej wieczerzy.

U ryb sïodkowodnych woda jest usuwana z organizmu za pomocÈ nerek i ma formÚ bardzorozcieñczonego moczu. Umiejscowione w skrzelach wyspecjalizowane komórki, którychzadaniem jest wyïapywanie soli, absorbujÈ jÈ i przekazujÈ do krwiobiegu. Gotowy pokarm dla




ryb akwariowych zawiera bardzo maïe iloĂci soli, dziÚki czemu rybom ïatwiej utrzymaÊ wïaĂciwÈ równowagÚ stÚĝenia soli. IloĂÊ soli zatrzymywanej w organizmie jest tak niewielka,ĝe pozbycie siÚ jej nie wymaga zbyt duĝego wydatku energii.

Ryby, które muszÈ piÊ wodÚ JeĂli po zapoznaniu siÚ z akwarystykÈ sïodkowodnÈ zdecydujesz siÚ trzymaÊ ryby morskie,musisz wiedzieÊ, ĝe ryby te borykajÈ siÚ z dokïadnie odwrotnym problemem w kwestiizrównowaĝenia stÚĝenia soli w organizmie w stosunku do stÚĝenia jej w wodzie. U rybmorskich stÚĝenie soli w ich pïynach ustrojowych jest znacznie niĝsze niĝ w wodzie, dlategomuszÈ one stale piÊ wodÚ, by zrekompensowaÊ utratÚ wody z organizmu, bÚdÈcej efektemosmozy. Woda stale przenika z organizmu do otoczenia. Gdyby ryby morskie nie piïy ciÈgle

wody, zmarïyby wskutek odwodnienia.

Ryby morskie wydalajÈ niewielkie iloĂci moczu. PozbywajÈ siÚ równieĝ z organizmu nadmiarusoli, by utrzymaÊ ogólnÈ równowagÚ osmotycznÈ.

Róĝnica polega na tym, ĝe ryby sïodkowodne charakteryzujÈ siÚ wysokim stÚĝeniem soli w organizmie. MajÈ zapewnione staïe nawadnianie organizmu, poniewaĝ woda przedostaje siÚdo niego z otoczenia. Nadmiar wody jest wydalany w formie moczu, dziÚki czemu przywraca siÚrównowaga osmotyczna. Ryby morskie majÈ niskie stÚĝenie soli w organizmie. Dochodzi dociÈgïego odwodnienia organizmu, poniewaĝ woda jest oddawana do otoczenia, w którym ĝyjeryba. Ryby pijÈ wodÚ morskÈ, w której ĝyjÈ, by odzyskaÊ utraconÈ wodÚ i zachowaÊ równowagÚosmotycznÈ w organizmie.

Rozpoznawanie cech charakterystycznychw celu zidentyfikowania ryby

Tryb ĝycia ryby, zwyczaje oraz sposób poruszania caïkowicie zaleĝÈ od jej ogólnego ksztaïtui rozmiaru ciaïa. Kiedy spojrzysz na ksztaït pyszczka i budowÚ pïetw ryby danego gatunku,zyskasz wskazówki, dziÚki którym ïatwiej Ci bÚdzie odpowiedzieÊ na pytania dotyczÈce sposobuna przetrwanie, sposobu ĝerowania i poruszania siÚ w wodzie.

¥wiadomoĂÊ, w jaki sposób fizyczny wyglÈd ryby ewoluowaï przez wieki w celu zagwarantowania jej przeĝycia w róĝnym Ărodowisku wodnym, pozwoli Ci zidentyfikowaÊ nienaleĝÈce do danegoĂrodowiska gatunki i uïatwi zrozumienie prawdopodobnych wymagañ Ărodowiskowych tychryb. ChoÊ nie jest to fakt naukowy, w 95% przypadków siÚ sprawdza.

Ksztaït ciaïaSpecyficzny ksztaït ciaïa ryby moĝe Ci duĝo powiedzieÊ na temat jej Ărodowiska naturalnegoi sposobu pïywania. Na przykïad smukïa sylwetka danio prÚgowanego pozwala mu gïadkoi bez wysiïku przemieszczaÊ siÚ w otwartym zbiorniku wodnym za pomocÈ szybkich „susów”do przodu. Danio w naturze nie wystÚpuje w mokradïach ze stojÈcÈ wodÈ.

Róĝne rodzaje ryb majÈ inne ksztaïty ciaïa, dziÚki czemu ïatwiej im ĝyÊ w ich naturalnymĂrodowisku. Na przykïad, spïaszczone z boku ciaïo paletki zmniejsza opór wody i pozwala jej

wïoĝyÊ energiÚ w szybkie przeĂlizgiwanie siÚ miÚdzy przeszkodami (na przykïad w gÚstej



102 CzÚĂÊ II: Ryby. Jak o nie dbaÊ

plÈtaninie korzeni typowej dla ich naturalnego Ărodowiska) podczas pogoni za ofiarÈ. Ta rybaĝyje w zbiornikach, w których zanurzone sÈ systemy korzeniowe drzew i inne naturalneprzeszkody.

Ryby o kulistym ksztaïcie ciaïa, takie jak niektóre zïote rybki, pïywajÈ wolno i doĂÊ szybko siÚ

mÚczÈ. Te gatunki ryb wystÚpujÈ w zbiornikach o sïabym prÈdzie wody.Ryby o ciele brzusznie spïaszczonym, takie jak kiryskowate, duĝÈ czÚĂÊ ĝycia spÚdzajÈ,poruszajÈc siÚ tuĝ przy warstwie podïoĝa Twojego akwarium.

TaksonomiaNaukowcy sklasyfikowali ryby jako osobnÈ grupÚ zwierzÈt z powodu unikalnych cechodróĝniajÈcych je od innych istot. Ssaki, takie jak wieloryby czy delfiny, nie sÈ „rybami”— jako zwierzÚta staïocieplne muszÈ podpïywaÊ do powierzchni wody, by oddychaÊ — i przeĝyÊ.

Jak wiemy, ryby nie muszÈ oddychaÊ powietrzem atmosferycznym, poniewaĝ potrafiÈ

pobieraÊ tlen z otaczajÈcej je wody.Naukowcy klasyfikujÈ zwierzÚta o podobnych cechach fizycznych w duĝe grupy. Ten systemklasyfikacji to taksonomia. Ichtiolodzy (ludzie poĂwiÚcajÈcy siÚ badaniu ryb) podzielilizwierzÚta wodne na kilka kategorii na podstawie ich cech fizycznych, dziÚki czemu moĝemy odróĝniÊ na przykïad ryby od innych zwierzÈt wodnych.

Naukowcy sklasyfikowali ryby kostnoszkieletowe jako ryby charakteryzujÈce siÚ kostnymkrÚgosïupem, szkieletem chroniÈcym organizm oraz stabilizujÈcym ciaïo i organy wewnÚtrzne,pïetwami, promieniami chrzÚstnymi lub kostnymi, oddychaniem skrzelowym, dymorfizmempïciowym oraz czaszkÈ chroniÈcÈ mózg. Okoïo 90% ryb na Ăwiecie to ryby kostnoszkieletowe.Popularne rybki akwariowe to ryby kostnoszkieletowe.

Umiejscowienie otworu gÚbowegoKsztaït otworu gÚbowego oraz jego poïoĝenie majÈ Ăcisïy zwiÈzek ze sposobem ĝerowania orazz miejscem (na dnie, w toni wodnej czy tuĝ pod powierzchniÈ wody), w którym ryba spÚdzanajwiÚcej czasu.

Gatunki ryb, takie jak pstrÈĝeñ srebrzysty, charakteryzujÈce siÚ górnym poïoĝeniem otworugÚbowego (skierowany jest do góry pyszczka) pobierajÈ pokarm z powierzchni wody, a wiÚc

w akwarium ĝywiÈ siÚ pïatkami i innym pokarmem pïywajÈcym po powierzchni wody.

Dolne poïoĝenie otworu gÚbowego (otwór gÚbowy skierowany do doïu) charakteryzuje wieleryb dennych, na przykïad kiryski. Te ryby pobierajÈ pokarm z podïoĝa akwarium oraz pïaskich

powierzchni skaïek lub liĂci roĂlin.

ZmiennocieplnoĂÊRyby akwariowe to zwierzÚta zmiennocieplne. Oznaczato, ĝe temperatura ich organizmu zaleĝy od temperaturyotaczajÈcej je wody. Znaczenie dla temperatury ciaïa

ma równieĝ metabolizm — ryby aktywne majÈ odrobinÚwyĝszÈ temperaturÚ ciaïa niĝ ryby bardziej stateczne.




Otwór gÚbowy ryby charakteryzujÈcy siÚ poïoĝeniem koñcowym (otwór gÚbowy na koñcupyszczka, skierowany do przodu) jest typowy dla wielu gatunków ryb ĝerujÈcych w toni

wodnej, na przykïad zïotych rybek czy platek. Te gatunki pobierajÈ pokarm, gdy ten toniei opada w kierunku dna.

uski WiÚkszoĂÊ ryb ma ciaïo pokryte ïuskami, które zachodzÈ na siebie jak dachówki. uski toprzezroczyste tarczki chroniÈce ciaïo przed urazami. Te cienkie wytwory skóry zwiÚkszajÈ równieĝ efektywnoĂÊ gïadkiego poruszania siÚ w wodzie. Warstwa Ăluzu, pokrywajÈca ïuski,zapewnia im gïadkoĂÊ oraz chroni ryby przed inwazjÈ pasoĝytów i infekcjami.

Nie wszystkie ryby majÈ jednak ïuski. Jak zwykle bowiem jest kilka wyjÈtków.

U ryb kostnoszkieletowych wyróĝniamy kilka rodzajów ïusek:

uski ktenoidalne to ïuski o zÈbkowanych brzegach.

uski cykloidalne sÈ gïadkie i okrÈgïe. uski ganoidalne majÈ ksztaït rombu i wystÚpujÈ na przykïad u ryb jesiotroksztaïtnych.

uski sÈ wytworem skóry wïaĂciwej i zazwyczaj pozostajÈ bezbarwne. Ubarwienie ryby zaleĝy od pigmentu wystÚpujÈcego w skórze.

PÚcherz pïawny WïaĂciwie wiÚkszoĂÊ ryb powinna utonÈÊ w akwarium, poniewaĝ sÈ one trochÚ ciÚĝsze od wody.Szkielet i miÚĂnie sÈ w znacznym stopniu zbudowane z substancji niepïywajÈcych w wodzie.

PÚcherz pïawny pozwala rybom przezwyciÚĝyÊ ten problem. To narzÈd wypeïniony gazem,dziÚki czemu ryba utrzymuje siÚ w toni wodnej, zamiast tonÈÊ. Niektóre ryby denne nie majÈ pÚcherza pïawnego. ¥cianki narzÈdu kurczÈ siÚ lub rozciÈgajÈ, co pozwala regulowaÊ zawartoĂÊgazu w pÚcherzu potrzebnÈ do unoszenia siÚ w wodzie.

Ryby te regulujÈ zawartoĂÊ gazu w pÚcherzu za pomocÈ przewodu powietrznego, dziÚkiczemu bez wysiïku (lub prawie bez wysiïku) unoszÈ siÚ w wodzie. Gruczoïy gazowe

wprowadzajÈ gaz do pÚcherza, by zwiÚkszyÊ jego objÚtoĂÊ i umoĝliwiÊ lepsze unoszenie siÚ w wodzie, oraz wydzielajÈ kwas mlekowy, dziÚki któremu gaz obecny w krwi przenikado pÚcherza. By zmniejszyÊ pïywalnoĂÊ, gaz zostaje uwolniony z pÚcherza do krwiobiegu,a nastÚpnie wydalony do wody przy uĝyciu skrzeli.

Kiedy ryba pïynie w kierunku dna akwarium, pÚcherz pïawny automatycznie zmniejszaobjÚtoĂÊ, a ryba „tonie”. By odwróciÊ tÚ sytuacjÚ, do pÚcherza pïawnego trzeba wpuĂciÊ gazi tak ponownie poprawiÊ pïywalnoĂÊ. Kiedy ryba zdecyduje siÚ wypïynÈÊ na powierzchniÚ,ruch w górÚ powoduje uwalnianie gazu z pÚcherza. Inaczej ryba byïaby zmuszona do zbytduĝego wydatku energii na ruch w kierunku toni wodnej.

Ubarwienie i jego funkcjaKomórki barwnikowe (zwane chromatoforami) w skórze sÈ odpowiedzialne za ubarwienie ryby.Róĝne odcienie kolorów sïuĝÈ odstraszaniu drapieĝników oraz przyciÈganiu partnerów.Spoïeczne wykorzystanie tej cechy fizycznej nie utraciïo swojego znaczenia w „niewoli”




domowego akwarium. U wielu gatunków ryb sïodkowodnych oraz ryb wód sïonawych w wyniku selektywnej hodowli wyksztaïciïy siÚ nowe odmiany ubarwienia. Ryby wykorzystaïy je dla wïasnych celów — podczas tarïa i dla sygnalizowania agresji.

Akwarium Slodkowodne Dla Bystrzakow Akwaby

Documents