…………………………………. Partycypacja społeczna i partnerstwo w rewitalizacji Dominika Muszyńska-Jeleszyńska 1
…………………………………. Partycypacja społeczna i partnerstwo w rewitalizacji
Dominika Muszyńska-Jeleszyńska
1
Partycypacja społeczna - tytułem wstępu
„partycypacja” (od łac. participatio – uczestnictwo) oznacza „branie udziału”, uczestniczenie w czymś.
W literaturze fachowej można spotkać pogląd że „partycypacja społeczna to udział jednostek w życiu społecznym: aktywność w grupach i organizacjach społecznych, pełnienie roli wolontariusza itp.”
Reprezentowane podejście – pojęcie partycypacji społecznej w znaczeniu, w jakim pojawia się ono w ustawie o rewitalizacji a więc w znaczeniu partycypacji obywatelskiej.
Z kontekstu ustawy wynika jednoznacznie, że w Rozdziale 2 ustawy nie chodzi o szeroko rozumianą „aktywność społeczną”, ale o konkretną aktywność obywatelską we współkształtowaniu procesu rewitalizacji.
2
3
Partycypacja społeczna - tytułem wstępu
Proponowana definicja partycypacji społecznej…
Partycypacja społeczna to udział jednostek, grup i całych społeczności lokalnych w podejmowaniu decyzji publicznych w sprawach ich dotyczących
4
Doświadczenia wielu krajów pokazują, że warunkiem dobrego rządzenia jest udział obywateli w podejmowaniu publicznych decyzji , świadome i aktywne uczestnictwo mieszkańców we współdecydowaniu o sprawach ich gminy czy dzielnicy.
Efektywna i skuteczna partycypacja wymaga jednak uruchomienia szczególnego procesu, w którym społeczność lokalna jest nie tylko adresatem, lecz także współtwórcą wypracowywanych rozwiązań.
Współdecydowanie sprawdza się bowiem jedynie w społeczności, która rozumie sens działania na rzecz dobra wspólnego chce brać w nim udział. Chodzi więc także o rozwijanie kompetencji obywatelskich wśród mieszkańców, bez czego partycypacja może być pozorna, fasadowa.
Partycypacja społeczna - tytułem wstępu
MIASTO TO UCZESTNICTWO OBYWATELI W DECYZJACH
PARTYCYPACJA - GOTOWOŚĆ , AKCEPTACJA, AKTYWNE WSPÓŁDZIAŁANIE
Drabina partycypacji
Partycypacja społeczna - tytułem wstępu
Brak kontaktu Informowanie Konsultowanie Partycypacja
otoczenie partycypacji działania partycypacyjne
Współdecydowanie Współdziałanie
wzrost odpowiedzialności
5
6
4
Współdecydowanie
3
Działanie/Współdziałanie
2
Konsultacje
1
Dostęp do informacji
Partycypacja społeczna - tytułem wstępu
Poziomy angażowania podmiotów prywatnych w procesy decyzyjne dotyczące ich środowiska życia
Źródło :Opracowanie własne na podstawie: DiverCity2 „Metody angażowania podmiotów prywatnych”, Wrocław 2016 r.
Informowanie
•Informowanie - najprostsza forma uczestnictwa, angażująca obywateli w najmniejszym stopniu. Działania władz sprowadzają się do poinformowania obywateli o decyzjach ich dotyczących. Nie ma tutaj miejsca na jakikolwiek aktywny wpływ ludzi na kształt podejmowanych przez władzę działań, sprowadza ich jedynie do roli biernych odbiorców. Dostęp do informacji - zapewnienie podmiotom prywatnym biorącym udział w realizacji i finansowaniu działań rewitalizacyjnych dostępu do informacji, na przykład o procedurach formalnych, źródłach finansowania, działaniach na obszarze, kierunkach rozwoju.
Konsultowanie
•Konsultowanie - zwiększony udział obywateli w prowadzonych działaniach. Możliwość wypowiedzenia się na temat planowanych działań. Uczestniczący w konsultacji w roli „doradców”, których pyta się o zdanie i opinie w konkretnej sprawie. Głosy obywateli są rozważane, choć bez gwarancji, że zostaną wzięte pod uwagę. Otwarty dialogu z osobami i podmiotami prywatnymi, jak również pomiędzy nimi. Obecnie, ze względu między innymi na regulacje prawne jedna z najpopularniejszych form partycypacji obywatelskiej w Polsce.
Działanie
•Działanie /Współdziałanie - grupa działań i inicjatyw umożliwiająca osobom i podmiotom prywatnym aktywne angażowanie się w realizację działań rewitalizacyjnych. Pomaga budować lokalną tożsamość, włączać różne grupy społeczne w realizację projektów i zachęcać je do aktywnego działania.
Współ-decydowanie
•Współdecydowanie - najwyższy stopień partycypacji obywatelskiej, pełne partnerstwo pomiędzy władzą a obywatelami polegające na przekazaniu obywatelom części kompetencji (ale i tym samym współodpowiedzialności) dotyczących podejmowanych działań i decyzji. Tym samym obywatele mają realny wpływ na planowane, dotyczące ich (bezpośrednio lub pośrednio) działania. Współdecydowanie o rodzaju lub sposobie zagospodarowania danego terenu, współdecydowanie o finansowaniu przedsięwzięć rewitalizacyjnych.
Partycypacja społeczna - tytułem wstępu
7
Formy działań partycypacyjnych wg poziomów angażowania interesariuszy rewitalizacji w procesy decyzyjne
Poziomy angażowania podmiotów
prywatnych w procesy decyzyjne
dotyczące ich środowiska życia
Przykładowe formy działań
Dostęp do informacji
warsztat i Infopunkt (Leszno)
baza wiedzy o obszarze rewitalizowanym (Dąbrowa Górnicza)
broszury informacyjne, działania edukacyjne w szkołach, film edukacyjny, strona projektu i newsletter, portal
społecznościowy ( Milicz)
działania edukacyjne dla pracowników samorządowych i liderów lokalnych (Wałbrzych)
Konsultacje
spotkania konsultacyjne w kawiarni obywatelskiej (Włocławek)
mobilny punkt konsultacyjny (Leszno)
stały punktu konsultacyjnego (Dąbrowa Górnicza)
mobilne punkty konsultacyjne, stały punkt konsultacyjny, elektroniczne formularze konsultacyjne (Żyrardów)
Działanie/Współdziałanie
warsztaty przyszłościowe dot. przedsięwzięć i programów dla grup interesariuszy oraz warsztaty
wolontariuszy ze streetworkingu (Opole Lubelskie)
małe granty wspierające proces angażowania mieszkańców w proces rewitalizacji oraz małe granty na
rozpoczęcie działalności (Słupsk)
interaktywna "Mapa miejsc pamięci" (Stalowa Wola)
współdziałanie ze wspólnotami mieszkaniowymi (Szczecin)
współpraca z animatorami w celu motywowania do wspólnych działań i budowania więzi sąsiedzkich (Łódź)
Współdecydowanie
konkurs architektoniczny z częścią partycypacyjną na zagospodarowanie przestrzeni wspólnych osiedla
patronackiego oraz koncepcja architektoniczno-urbanistycznych części wspólnych terenów mieszkaniowych
w formule warsztatowej (partycypacyjnej) (Rybnik)
warsztaty z wykorzystaniem makiet w procesie planowania podwórek (Wrocław)
budowa partnerstw lokalnych na rzecz rewitalizacji (Wałbrzych)
8
Źródło: opracowanie własne
9
Informacja w partycypacji
Podjęcie decyzji musi poprzedzać informacja na temat planowanych działań
Jak informujemy? • Rzetelnie (plusy i minusy proponowanych rozwiązań)
• Powszechnie (media dostosowane do odbiorców, najlepiej różnorodne: plakaty na klatkach, internet, radio, bezpłatna gazeta, „poczta pantoflowa”)
• W odpowiednim czasie (informacja musi być podana odpowiednio wcześniej)
• W formie dostosowanej do kompetencji odbiorców (prosty język, jasnopis.pl)
10
Partycypacja w ustawie o rewitalizacji: art. 5, 6 i 7
Odrębny rozdział ustawy poświęcony partycypacji społecznej - rozdział II
W czym i jak partycypują interesariusze?
Art. 5. 1. Partycypacja społeczna obejmuje przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Komitetu Rewitalizacji, o którym mowa w art. 7.
Partycypacja dotyczy wszystkich etapów procesu rewitalizacji: przygotowania GPR, realizowania go i ewaluacji. Szczególnymi formami partycypacji są: udział interesariuszy w konsultacjach i Komitecie Rewitalizacji.
11
Interesariuszami rewitalizacji są w szczególności: 1. mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści
nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze, w tym spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe i towarzystwa budownictwa społecznego;
2. mieszkańcy gminy inni niż wymienieni w pkt 1; 3. podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność
gospodarczą; 4. podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność
społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne; 5. jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne; 6. organy władzy publicznej; 7. podmioty, inne niż wymienione w pkt 6, realizujące na obszarze rewitalizacji
uprawnienia Skarbu Państwa.
Interesariusze w rewitalizacji Art.2.2
Dążenia do zapewnienia w toku przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji udziału wszystkich przedstawicieli określonych grup interesariuszy.
12
Partycypacja w ustawie o rewitalizacji: art. 5, 6 i 7
Przygotowanie, prowadzenie i ocena rewitalizacji polegają w szczególności na:
1) poznaniu potrzeb i oczekiwań interesariuszy oraz dążeniu do spójności planowanych działań z tymi potrzebami i oczekiwaniami;
2) prowadzeniu, skierowanych do interesariuszy, działań edukacyjnych i informacyjnych o procesie rewitalizacji, w tym o istocie, celach, zasadach prowadzenia rewitalizacji, wynikających z ustawy, oraz o przebiegu tego procesu;
3) inicjowaniu, umożliwianiu i wspieraniu działań służących rozwijaniu dialogu między interesariuszami oraz ich integracji wokół rewitalizacji;
4) zapewnieniu udziału interesariuszy w przygotowaniu dokumentów dotyczących rewitalizacji, w szczególności gminnego programu rewitalizacji;
5) wspieraniu inicjatyw zmierzających do zwiększania udziału interesariuszy w przygotowaniu i realizacji gminnego programu rewitalizacji;
6) zapewnieniu w czasie przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji możliwości wypowiedzenia się przez interesariuszy.
W art. 6 ust. 2 w sześciu ww. punktach wymieniono formy partycypacji występujące w szczególności. Oznacza to, że katalog ten można poszerzyć o inne formy.
Narzędzia partycypacji wskazane w ustawie:
konsultacje społeczne
powołanie Komitetu Rewitalizacji (rola
opiniodawczo-doradcza)
13
Partycypacja w ustawie o rewitalizacji: art. 5, 6 i 7
Ustawodawca nie wykluczył możliwości zastosowania bardziej zaawansowanych metod partycypacji
Komentarz do zapisów ustawy
Konsultacje społeczne prowadzi wójt, burmistrz albo prezydent miasta (art. 6 ust 1).
W ustawie zdefiniowano minimalny zakres konsultacji. Ważne jest ogłoszenie ich na tydzień przed rozpoczęciem (art. 6 ust 2).
W ustawie zdefiniowano formy konsultacji. Obowiązkowe jest zbieranie uwag (ust 3 p 1) oraz co najmniej dwie z ośmiu form wymienionych w ust 3 p 2. (art. 6 ust. 3).
Konsultacje nie mogą być krótsze, niż 30 dni i powinny być prowadzone w niewykluczającej formie: językiem niespecjalistycznym, z wykorzystaniem streszczeń i wizualizacji (art. 6 ust 3, p 5 i 6).
Zapisy ustawy definiują wymóg opracowania i pisemnego odniesienie się do wszystkich uwag złożonych przez interesariuszy podczas trwających 30 dni konsultacji co sprawia, że procedura konsultacji jest dużo bardziej czasochłonna i może zająć tygodnie. Taki czas należy przewidzieć w planowanym kalendarium przygotowywania rewitalizacji po każdych konsultacjach społecznych (art. 6 ust 3, p 7).
Intencją ustawodawcy jest, aby gmina udostępniła konsultowane dokumenty w formie przed i po konsultacjach, aby mieszkańcy mogli śledzić swój wpływ na kształt tych dokumentów (art. 6 ust 3, p 8).
14
Konsultacje społeczne: art. 6 Art. 6
Ustawowe formy konsultacji społecznych
zbieranie uwag w postaci papierowej lub elektronicznej, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej lub formularzy zamieszczonych na stronie podmiotowej gminy w Biuletynie Informacji Publicznej – obligatoryjna forma konsultacji społecznych
spotkania, debaty, warsztaty, spacery studyjne, ankiety, wywiady, wykorzystanie grup przedstawicielskich lub zbieranie uwag ustnych – fakultatywne formy konsultacji społecznych.
15
Art. 6
Przykładowe formy konsultacji społecznych realizowanych w ramach procesu rewitalizacji
16
Funkcje konsultacji Formy i narzędzia konsultacji społecznych
Informacyjna
strona internetowa, akcje informacyjne w mediach, broszury i biuletyny informacyjne,
spotkania konsultacyjne, konkurs na logo/nazwę, ściana życzeń, badania ankietowe,
badania jakościowe, profil w socialmediach, spacery badawcze, zbieranie uwag,
wykorzystanie grup przedstawicielskich, infopunkty, mobilne i stacjonarne punkty
konsultacyjne, konferencje
Edukacyjna
wysłuchania publiczne, panele i debaty obywatelskie, programy edukacyjne dedykowane
różnym grupom społecznym (dzieci, młodzież, seniorzy), warsztaty projektowe (m.in.
open space, planning for real), wizualizacje koncepcji zagospodarowania, makiety, mapy
interaktywne, mapy zasobów i potrzeb, zatrudnianie doradców i mediatorów ds.
rewitalizacji, seminaria, wizyty studyjne
Aktywizacyjna
festyny, pikniki tematyczne, akcje plenerowe, gry miejskie, urodziny ulicy, konkursy
plastyczne i fotograficzne, streetworking, animatorzy społeczni, minigranty, tworzenie
partnerstw lokalnych, tworzenie miejsc i centrów aktywności lokalnej, nabór projektów
rewitalizacyjnych, konkursy architektoniczne w formule partycypacyjnej dot.
zagospodarowania przestrzeni wspólnych, inicjatywa lokalna, budżet obywatelski,
konkursy dotacji, kawiarnia obywatelska
Źródło: opracowanie własne
17
Partycypacja to nie tylko konsultacje społeczne
Form angażowanie mieszkańców w proces podejmowania decyzji:
Spacery badawcze Mobilne punkty konsultacyjne Stały punkt konsultacyjno-informacyjny Wizyty w podwórkach lub mikro-festyny sąsiedzkie Wywiady (badania jakościowe) Sondy, ankiety (badania ilościowe) Pula środków, o której decydują sami mieszkańcy (np. budżet
partycypacyjny) Możliwość zgłoszenia własnych zadań przy wkładzie
koncepcyjnym lub niematerialnym (inicjatywa lokalna) Debaty
Komitet Rewitalizacji
Komentarz do zapisów ustawy Forum, na którym zróżnicowani interesariusze mogą dyskutować swoje stanowiska w sprawach rewitalizacji i formułować z kolei wspólne stanowisko wobec władz gminy.
Komitet może być powołany przed lub po uchwaleniu GPR (nie później, niż 3 miesiące od jego uchwalenia).
W obu przypadkach komitet jest powoływany zarządzeniem prezydenta, ale – na podstawie wcześniejszej uchwały rady gminy o zasadach jego powoływania i działania.
Projekt tej uchwały podlega obowiązkowym konsultacjom (ust. 3). Czasochłonna procedura , którą należy uwzględnić w kalendarium i harmonogramie prac.
18
Art. 7
Ciąg dalszy oraz szczegółowe informacje dotyczące Komitetu Rewitalizacji prezentowane będą drugiego dnia
Partycypacja po konsultacjach - w czasie prowadzenia i oceny procesu rewitalizacji
Komitet Rewitalizacji lub inne zespoły
partnerstwa tematyczne
animacja i działania
mikrogranty, mikrodziałania dla lokalnych społeczności
prototypowanie
19
Miasto Przykłady narzędzi partycypacji
Włocławek centrum dla ngo, kawiarenka obywatelska
Opole Lubelskie inicjatywy lokalne, Złoty Zakątek dla seniorów, współpraca i animacja przez OPS
Łódź Modelowa Wspólnota – program mikrograntów, projektowanie partycypacyjne – inicjatywa „Zmieniamy ulice” oraz rola Gospodarzy Obszarów i Latarników Społecznych
Ełk forum rewitalizacji, praca streetworkera i animatora, centrum rewitalizacji
Chorzów
centrum społeczne CUMA, zaangażowanie młodzieży w działania remontowe i zagospodarowanie obiektu (młodzież jako podmiot współtworzący i użytkujący przestrzeń)
Dąbrowa Górnicza
długotrwała współpraca z ngo (12 lat), współtworzenie koncepcji funkcjonalno-przestrzennej, prototypowanie ulicy „Żywa ulica”
Lublin animacja z wykorzystaniem działań kulturalnych, prototypowanie podwórek, animacja podwórek
Grajewo działania w podwórkach, centrum społeczne (ngo), streetworkerzy
Leszno
Stacja Biznes jako inkubator inicjatyw, wiele różnych prób współpracy z przedsiębiorcami, stowarzyszenie kupców Nowe Stare Miasto animujące starówkę
Stalowa Wola 2 Miejsca Aktywności Lokalnej prowadzone przez ngo, które są operatorami mikrograntów i inkubatorami inicjatyw lokalnych
Starachowice
długotrwała praca z lokalną społecznością Wzgórza, "krok po kroku" wprowadzanie nowych działań
20
Partycypacja po konsultacjach - na etapie wdrażania procesu rewitalizacji. Wybrane przykłady
Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów z warsztatów z zakresu partycypacji w dniach 18-19.07.2018 r.
Propozycje narzędzi partycypacji rekomendowanych przez miasta
MRM samorządom na etapie wdrażania programów
„macki urzędu” (streetworkerzy, animatorzy, latarnicy, managerowie obszarów)
projektowanie partycypacyjne, w tym prototypowanie
budowanie tożsamości lokalnej
centra aktywności w obszarach
wsparcie koordynatorów rewitalizacji
21
Partycypacja po konsultacjach - na etapie wdrażania procesu rewitalizacji
Źródło: warsztaty z zakresu partycypacji w dniach 18-19.07.2018 r., Modelowa Rewitalizacja Miast
Wnioski z dotychczasowych praktyk z procesów konsultacji realizowanych przez miasta MRM
Uzgodnienie warunków brzegowych konsultacji na poziomie urzędu
Zapewnienie odpowiedniego czasu na proces konsultacji
Właściwe zabezpieczenie realizacji planowanych działań - opracowanie budżetu, przygotowanie harmonogramu działań
Włączenie w proces konsultacji lokalnych liderów i przypisanie im konkretnych zadań w tym procesie
Prowadzenie konsultacji w miejscu, które będzie podlegało zmianom
Zakończenie konsultacji sformułowaniem propozycji dalszych działań rewitalizacyjnych
Utrzymywanie i ciągłe pobudzanie motywacji interesariuszy do uczestnictwa w procesie konsultacji
22
wzmocnienie skuteczności działań partycypacyjnych
Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów z warsztatów z zakresu partycypacji w dniach 18-19.07.2018 r.
Fabryka Pełna Życia – Dąbrowa Górnicza
Konsultacje
Debaty podwórkowe
Mobilne punkty konsultacyjne
Spacery badawcze
24
Źródło: http://fabrykapelnazycia.pl/konsultacje, http://fabrykapelnazycia.pl/raporty_z_konsultacjii
Zadania animacyjne
60 wydarzeń kulturalnych
kontenery kulturalne (Fittzner, Tylko Kulturalnie) miejsce spotkań młodzieży przy okazji koncertów,
W 2017 r. organizacjom pozarządowym przyznano 14 mikrograntów, w kwotach od 3 tys. do 20 tys. zł, aby mogły one zrealizować pomysły mieszkańców Dąbrowy Górniczej związane z fabryką, np. Kulturalny Plac Zabaw, Tydzień z Planszą czy różnorodne gry miejskie.
ogród społecznościowy w surowej fabrycznej przestrzeni będący pod opieką dąbrowskich seniorów
wystawy, filmy, publikacje utrwalające pamięć o historii dąbrowskich zakładów
25
Fabryka Pełna Życia – Dąbrowa Górnicza
Źródło: http://fabrykapelnazycia.pl/konsultacje http://fabrykapelnazycia.pl/raporty_z_konsultacjii
Zadania edukacyjno-informacyjne
pilotażowy pakiet senioralny
pakiet młodzieżowy
Budżet partycypacyjny, animatorzy dzielnicowi
26
Fabryka Pełna Życia – Dąbrowa Górnicza
Źródło: http://fabrykapelnazycia.pl/konsultacje http://fabrykapelnazycia.pl/raporty_z_konsultacjii
Społeczna koncepcja funkcjonalno-przestrzenna
zlecono opracowanie koncepcji funkcjonalno-przestrzennej wraz z przeprowadzeniem procesu partycypacji społecznej.
Fabryka Pełna Życia w koncepcji społecznej
27
Utworzenie Internetowej Platformy Pomysłów
Fabryka Pełna Życia – Dąbrowa Górnicza
http://fabrykapelnazycia.pl/show/2018-06-08_17-06-08-76574/Folder%20konferencyjny_Fabryka%20Pe%C5%82na%20%C5%BBycia_08.06.2018.pdf
Prototypowanie przestrzeni miejskiej
Testowanie rzeczywistych zmian dotyczących określonej przestrzeni miejskiej wraz z jej użytkownikami – mieszkańcami, przedsiębiorcami
Polega na projektowaniu, budowaniu i czasowym (tymczasowym) użytkowaniu mobilnych prototypów dla rozwiązań urbanistycznych dotyczących przestrzeni publicznych np. ulic miejskich
28
Żywa ulica – Dąbrowa Górnicza. Prototypowanie przestrzeni
http://fabrykapelnazycia.pl/show/2018-03-21_10-14-01-81431/%C5%BBywa%20Ulica%20raport%20ko%C5%84cowy%20z%20wizualizacjami.pdf
29
Żywa ulica – Dąbrowa Górnicza. Prototypowanie przestrzeni
http://fabrykapelnazycia.pl/show/2018-03-21_10-14-01-81431/%C5%BBywa%20Ulica%20raport%20ko%C5%84cowy%20z%20wizualizacjami.pdf
Żywa ulica – Dąbrowa Górnicza. Prototypowanie przestrzeni
30
Źródło: http://fabrykapelnazycia.pl/show/2018-03-21_10-14-01-81431/%C5%BBywa%20Ulica%20raport%20ko%C5%84cowy%20z%20wizualizacjami.pdf
Ełk – Ełckie Centrum Rewitalizacji Społecznej Główny problem: Brak udziału mieszkańców w życiu społecznym miasta; obecność grup
defaworyzowanych
Działania - Utworzenie:
Ełckiego Centrum Rewitalizacji Społecznej - podejmowanie działań z zakresu aktywizacji społecznej i zawodowej,
Szkoły Animatorów i Pedagogów Społecznych,
Centrum rozwoju streetworkingu,
Młodzieżowego Klubu Integracji Społecznej.
Narzędzia realizacji działań:
opracowanie polityki funkcjonalnej ECRS do 2025 r.
opracowanie podręcznika sprawdzonych praktyk metodą streetworkingu
opracowanie programu aktywizacji zawodowej młodzieży z elementami coaching'u
opracowanie programu aktywizacji zawodowej kobiet, więźniów, grup 50+ z elementami coaching'u
opracowanie Programu Sąsiedzkiego do realizacji miniprojektów
warsztaty informacyjno-edukacyjne, grupy fokusowe, spacery studyjne, debaty, wywiady, Open Space, Planning for Real
31
Starachowice - OdNowa
Opracowanie metodologii i koncepcji prowadzenia konsultacji społecznych
Przeprowadzenie konsultacji społecznych na podstawie opracowanej koncepcji (w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji oraz projektów z niego wynikających)
Przeprowadzenie szkoleń z konsultacji społecznych
Wybrane formy konsultacji m.in.: spacery badawcze, spotkania grup przedstawicielskich, wysłuchanie publiczne, zogniskowany wywiad grupowy, spotkania itp.
32
http://rewitalizacja.starachowice.eu/konsultacje-spoleczne-1
33
Starachowice - OdNowa
Źródło: http://rewitalizacja.starachowice.eu/konsultacje-spoleczne1
Inne, wybrane przykłady działań partycypacyjnych i włączających różnych interesariuszy w proces rewitalizacji
Ściana życzeń/problemów - tablica, na której mieszkańcy anonimowo zapisują swoje sugestie - Wrocław
Utworzenie - Banku Wzajemnych Usług Sąsiedzkich, Banku Wolontariatu, Plannera NGO – Bytom
Portal internetowy, na którym zamieszczone zostaną efekty warsztatów "Spotkania z historią" w tym interaktywna "Mapa miejsc pamięci„ - Stalowa Wola
Program współpracy z przedsiębiorcami, uczelniami i szkołami w zakresie dostosowania kierunków kształcenia do rynku pracy – Słupsk
Portal internetowy ICT „Inkubator Aktywności” - Opole Lubelskie
34
Rekomendacje w zakresie partycypacji społecznej w procesie rewitalizacji
Wykorzystanie lokalnego potencjału
Traktowanie mieszkańców podmiotowo
Utrzymywanie stałego kontaktu z mieszkańcami
Zdefiniowanie rzeczywistego, wspólnego celu
Przekazanie mieszkańcom konkretnego (ich miejsca) do remontu
Przekazanie pałeczki do dalszych działań
niech dzięki temu naprawdę coś się zmieni
35
Źródło: https://www.popt.gov.pl/media/60431/Panel_Partycypacja_podsumowanie.pdf
Współpraca z interesariuszami
Partnerstwo z interesariuszami - mechanizmy włączenia mieszkańców, przedsiębiorców, innych podmiotów i grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji
Zapewnienie różnym grupom interesariuszy aktywnego udziału w procesie rewitalizacji
Przykłady mechanizmów włączających na etapie wdrażania programu: utworzenie stałego lub mobilnego punktu informacyjnego,
stworzenie sieci liderów rewitalizacji,
zastosowanie systemu minigrantów
37
Działania w sferze włączenia społecznego
Edukacyjne i informacyjne, informujące grupy docelowe o planowanych i prowadzonych działaniach rewitalizacyjnych,
Aktywizujące metody partycypacji ukierunkowane na szerokie włączenie interesariuszy procesu rewitalizacji w prowadzone prace,
Działania animacyjne, angażujące społeczność lokalną.
38
Partnerstwa w rewitalizacji – interesariusze w praktyce
mieszkańcy obszaru rewitalizacji
i inni mieszkańcy gminy
Właściciele, wspólnoty
mieszkaniowe, użytkownicy wieczyści
nieruchomości, spółdzielnie
mieszkaniowe, TBS-y
lokalni przedsiębiorcy (m.in. handel, usługi,
gastronomia) organy władzy
publicznej, Skarb Państwa
JST instytucje kultury OPS, DPS-y, itp.
straż miejska
ngo grupy nieformalne CIS-y, KIS-y, ZAZ-y,
Parafie, kooperatywy
gestorzy sieci podziemnych
Spółdzielnie socjalne
Uczelnie wyższe
39
Partnerstwo
40
• Uczelnie wyższe, jednostki badawcze
• Fundacje, Stowarzyszenia, ruchy nieformalne i partycypacyjne
• Biznes (korporacje, MŚP, CSR)
• Administracja państwowa, samorządy
Publiczny Gospodarczy
Akademicki Społeczny
(pozarządowy)
Strategiczne przymierze
zawarte w celu współpracy między różnymi partnerami;
partnerzy wspólnie ponoszą ryzyko i koszty, dzielą się zyskami;
daje nowe i lepsze możliwości rozwoju – poprzez połączenie cech i możliwości charakteryzujących poszczególne sektory oraz poszukiwanie sposobów wykorzystania ich dla wspólnych korzyści.
41
Partnerstwa w rewitalizacji - modele
Przedsięwzięcia rewitalizacyjne realizowane w różnorodnych partnerstwach
Partnerstwa mogą dotyczyć różnych przedsięwzięć i zaistnieć między różnymi grupami interesariuszy
Gmina jako jeden z partnerów - Gmina jako inicjator partnerstwa między różnymi grupami interesariuszy
Sens partnerstw społeczno-gospodarczo-aktywizacyjny
ekonomiczny (zaangażowania środków lub wkładu partnerów możne znaczącą podnieść potencjał procesu rewitalizacji)
42
Brak tradycji współpracy między interesariuszami na obszarach rewitalizacji
Istotna rola gminy w budowaniu partnerstw i tworzeniu ram instytucjonalnych i proceduralnych odpowiednich do formuły partnerstwa gwarantującego jego trwałość.
Działania po stronie gminy:
Identyfikacja kluczowych partnerów
Przygotowanie propozycji i informacji, zabezpieczenie środków, szkolenia pracowników i koordynatorów
Pozyskanie partnerów Spotkania z grupami partnerów Inicjowanie i ułatwianie zawierania partnerstw bez udziału gminy (np.
przedsiębiorcy – właściciele) Zaplanowanie działań pobudzających powstawanie partnerstw - działania
miękkie (np. zagospodarowanie podwórek we współpracy ze wspólnotami) Formalizacja partnerstw - przeprowadzenie transparentnej i zachowującej
warunki konkurencji procedury wyboru partnera i zawarcie umowy z wybranym partnerem
Wprowadzenie do GPR
Partnerstwa w rewitalizacji – interesariusze
Partnerstwa z mieszkańcami
Partnerstwa w rewitalizacji – interesariusze – mieszkańcy
Mieszkańcy są specyficzną grupą interesariuszy, która będzie partnerem we wszystkich aspektach rewitalizacji
Mieszkańcy – aby przystąpić do partnerstwa – muszą się dopiero zorganizować, poczuć się wspólnotą oraz mieć możliwość wspólnego przemyślenia i wyartykułowania swoich interesów.
43
Przykład partnerstwa z mieszkańcami
Proces budowania partnerstwa niesformalizowanego z mieszkańcami
Przykład łódzkiego Programu Animacyjnego
Łódzki Program Animacyjny był odpowiedzią na:
niski poziom inicjatywy i wiary we własne możliwości sprawcze,
bierność społeczną,
wysoki poziom nieufności wobec „obcych”.
Zbudowanie podstawy pierwszych partnerstw i aktywizowanie mieszkańców
Zaplanowanie i realizacja działań ułatwiające mieszkańcom organizowanie się oraz współdziałanie z podmiotami działającym na ich rzecz.
44
Łódzki Program Animacyjny
Sposób budowania programu animacji społecznej
1. Identyfikacja lokalnych zasobów aktywności ludzkiej – różnych podmiotów prowadzących lub chcących prowadzić działania na obszarze Strefy Wielkomiejskiej Łodzi: organizacje pozarządowe, animatorzy, artyści, instytucje kultury, podmioty ekonomii społecznej, grupy nieformalne czy aktywne pojedyncze osoby,
2. Zorganizowanie sieci współpracy tych podmiotów
3. Wsparcie działań poprzez rozbudowany program niewielkich, bardzo prostych mikro-grantów (regranting);
45
Stworzeniu spójnego, wieloletniego programu animacji społecznej dla obszaru rewitalizacji.
http://centrumwiedzy.org/programy-spoleczne/animacyjny/
46
Elementy programu: Spotkania sieciujące
Praca animatorów w terenie Wsparcie mikrodziałań
Na poziomie mikrodziałań udało się najpełniej zrealizować ideę włączenia społecznego głównych interesariuszy procesu rewitalizacji. Duże znaczenie mikrodziałań, za pomocą których nastąpił proces symbolicznego przekazania ożywionych przestrzeni w ręce mieszkańców
Łódzki Program Animacyjny
http://centrumwiedzy.org/programy-spoleczne/animacyjny/
W ramach Programu Animacji Społecznej:
Zgłoszono 93 projekty
Zrealizowano 43 inicjatywy na terenie Strefy Wielkomiejskiej
Wzięło w nich udział około 8000 osób
Inicjatywy były zrealizowane przez:
Organizacje pozarządowe (15)
Osoby fizyczne (10)
Grupy nieformalne (9)
Miejskie instytucje kultury (4)
Przedsiębiorców (3)
Spółdzielnie socjalne (2)
47
Łódzki Program Animacyjny
Partnerstwa lokalne – ważny element aktywizacji społecznej w Wałbrzychu
Budowanie i zawiązanie partnerstw lokalnych w podobszarach rewitalizacji
48
Źródło: http://rewitalizacja.walbrzych.pl/wp-content/uploads/7-prezentacja-Organizacja-spo%C5%82eczno%C5%9Bci-lokalnej.pdf
1. Sobięcin 2. Nowe
Miasto 3. Podgórze 4. Biały
Kamień
Partnerstwa lokalne – ważny element aktywizacji społecznej w Wałbrzychu
Wsparcie partnerstw lokalnych poprzez organizację ich spotkań:
wzmocnienie grupy lokalnych liderów;
około 10-osobowe grupy składające się z przedstawicieli mieszkańców, NGO-ów, instytucji kultury, pracowników socjalnych, czy szkół (podobny charakter ma partnerstwo lokalne zawiązane w ramach prowadzonych w Wałbrzychu we wcześniejszych latach działań rewitalizacyjnych w Śródmieściu - partnerstwo lokalne EPICENTRUM).
Rola Partnerstw lokalnych:
uzupełniają działalność streetworkerów, Komitetu Rewitalizacji, pracowników Biura ds. Rewitalizacji Miasta, w tym specjalisty ds. społecznych,
jednocześnie współpracują ze sobą na rzecz wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszaru rewitalizacji Wałbrzycha,
działają na rzecz integracji społecznej, aktywizacji mieszkańców oraz planowania i konsultowania działań społecznych planowanych na poszczególnych podobszarach (np. "urodziny ulicy", realizacja mikrograntów, itp.).
Projekt zakładał organizację spotkania partnerstw lokalnych 1 x kwartał w każdym z sześciu podobszarów rewitalizacji
49
50
Partnerstwa lokalne – ważny element aktywizacji społecznej w Wałbrzychu
Urodziny ulicy Realizacja mikrograntów Różnorodność sposobów organizacji społeczności lokalnej
Źródło: http://rewitalizacja.walbrzych.pl/wp-content/uploads/7-prezentacja-Organizacja-spo%C5%82eczno%C5%9Bci-lokalnej.pdf
Partycypacja społeczna na etapie wdrażania GPR
Zapewnienia trwałości wypracowanym na etapie programowania rewitalizacji mechanizmom włączenia społecznego - Programu komunikacji społecznej i promocji procesu rewitalizacji miasta Wałbrzych
Komponenty programu:
wsparcie partnerstw lokalnych;
zatrudnienie streetworkerów dla 6 podobszarów;
przeprowadzenie akcji społecznych w celu rozwijania sieci liderów lokalnych (akcje wspomagające włączanie społeczne: kontynuacja spacerow po obszarze rewitalizacji z poczęstunkiem, organizacja obywatelskich kawiarenek, urodziny ulicy);
działania upowszechniające rewitalizację.
51
Partnerstwa lokalne – ważny element aktywizacji społecznej w Wałbrzychu
Partnerstwo między gminą i organizacjami pozarządowymi
Przykład partnerstwa sformalizowanego między gminą i organizacjami pozarządowymi.
Adresatami modelu rewitalizacji są przede wszystkim organizacje pozarządowe, którym gmina powierzy wykonane określonych zadań publicznych na zasadzie umowy wieloletniej (kontraktu).
W przypadku występowania w modelu Operatora Projektu, adresatami będą także nieformalne grupy mieszkańców, które będą bezpośrednio angażowane przez Operatora do realizacji projektów.
Docelowymi adresatami modelu będą także przedstawiciele społeczności lokalnej, indywidualni przedsiębiorcy, osoby wymagające wsparcia i osoby aktywne, które zostaną włączone w proces wykonywania tych zadań przez Operatora.
52
Rewitalizacja we współpracy z organizacjami pozarządowym – model
53
Źródło: http://centrumwiedzy.org/wp-content/uploads/2015/10/Model-rewitalizacji-nr-8_Organizacje-pozarzadowe_10_2015.pdf
Kawiarnia Kuźnia Cafe Przedsięwzięcie Gdańskiej Fundacji Innowacji Społecznej
(GFIS) w obszarze przedsiębiorczości społecznej.
Fundacja (2012 r.) powołana w celu wdrażania
programów aktywizacji społeczno - zawodowej w
prowadzonych przez nią przedsiębiorstwach społecznych,
które są pomostem wprowadzającym młodzież znajdującą
się w trudnej sytuacji życiowej na rynek pracy.
W kawiarni młodzi ludzi zdobywają doświadczenia w
baristyce i obsłudze klienta. Kawiarnia pełni rolę miejsca
spotkań artystycznych, spotkań biznesowych oraz innych
imprez okolicznościowych
Kawiarnia mieści się w zabytkowym budynku przy ul.
Gościnnej 10 w Gdańsku Oruni. Prace rewaloryzacyjne w
budynku zostały przeprowadzone przez Gminę Miasta
Gdańsk w 2012 roku, która użyczyła budynek Fundacji do
realizacji programu aktywizacji społeczno-zawodowej
młodzieży oraz programu społecznego podwyższającego
poziom kapitału społecznego dzielnicy Gdańsk Orunia.
54
Model współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi, samorządowymi i rządowymi – U Pana Cogito Idea: Aktywizacja społeczna i zawodowa
osób chorujących psychicznie
Współpraca: Organizacja pozarządowa z Edynburga Community Enterprise Limited, Stowarzyszenie Rodzin "Zdrowie Psychiczne„ (Kraków), Towarzystwo Przyjaciół Niepełnosprawnych (Łódź) - wspólny grant złożony do brytyjskiej loterii National Lottery Charities Board, w celu pozyskania funduszy na zapoczątkowanie rozwoju idei firm społecznych w Polsce
Rola Gminy: Władze Gminy Kraków – przekazanie na ten cel nieruchomości wraz z działką w dogodnym dla tego typu działalności punkcie miasta.
Finansowanie: różnorodność źródeł: sponsorzy, występowanie o granty, korzystanie z funduszy rządowych
Laboratorium Pana Cogito – partnerzy partnerstwa
Publiczny: Szpital Uniwersytecki w Krakowie, Urząd Miasta Krakowa, Urząd Marszałkowski
Gospodarczy: Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej
(spółka z o.o.), biznes lokalny (zlecenia usług, wsparcie finansowe i rzeczowe)
Pozarządowy: Stowarzyszenie Rodzin „Zdrowie Psychiczne”, Firma Społeczna Laboratorium Cogito, Stowarzyszenie Pacjentów „Otwórzcie drzwi”, polsko-
Niemieckie Towarzystwo Zdrowia Psychicznego
Akademicki: Uniwersytet Jagielloński, Katedra Psychiatrii
Partnerzy
U Pana Cogito
Formy wsparcia inicjatywy:
Użyczenie przez gminę Kraków lokalu na mieszkanie chronione.
Pomoc MOPS w budowie i uruchamianiu pensjonatu – rozwiązywanie problemów administracyjnych i uzyskiwanie potrzebnych zezwoleń.
Pomoc finansowa Urzędu Wojewódzkiego Województwa Małopolskiego na różne formy wsparcia rodzin osób chorujących psychicznie.
Korzystne warunki najmu gospodarstwa pomocniczego w ramach współpracy z wojewodą małopolskim – Laboratorium Cogito stworzyło Ośrodek Szkoleniowo-Hotelowy „Zielony Dół”.
57
Struktura działalności Pana Cogito
Pensjonat i restauracja
Obsługa gości hotelowych (ZAZ)
Wynajem pokoi oraz sal konferencyjnych
(Laboratorium Cogito Sp. z o.o.)
Działalność pozostała prowadzona przez Stowarzyszenie Rodzin Zdrowie Psychiczne
Mieszkanie chronione (6 miejsc)
Szkolenia zawodowe
Półrocznik „Rodziny”
Kursy terapii rodzin, terapia indywidualna, grupowa i dla rodzin
Działalność pozostała prowadzona przez Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki Środowiskowej:
Firma społeczna Wypożyczalnia rowerów Cogito
Firma społeczna Catering Cogito (Laboratorium Cogito Sp. z o.o.)
Ośrodek recepcyjno-szkoleniowy Zielony Dół (Laboratorium Cogito Sp. z o.o.)
Warsztaty Terapii Zajęciowej
Środowiskowy Dom Samopomocy
Mieszkanie chronione (6 miejsc)
58