AKDENĠZ ELEKTRĠK DAĞITIM A.ġ. ELEKTRĠK ÜRETĠM TESĠSLERĠNĠN AKDENĠZ EDAġ SCADA SĠSTEMĠNE ENTEGRASYONU ÖZEL VE TEKNĠK ġARTNAMESĠ 1. KAPSAM Bu şartname, Akdeniz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi(AKDENİZ EDAŞ) sorumluk sahasında yer alan/yer alacak lisanslı/lisanssız elektrik üretim santrallerinin SCADA altyapısını oluşturmasını, altyapının genel teknik özelliklerini, kurulacak altyapının AKDENİZ EDAŞ SCADA sistemine entegrasyonu ile ilgili konularla birlikte SCADA altyapısı kurulumunda kullanılacak tüm malzemelerin teknik özelliklerini ve haberleşme detaylarını da içermektedir. 2. AMAÇ Bu şartname ile Akdeniz EDAŞ tarafından verilen enerji müsaadelerinde ki ilgili şartlarında, ”Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği‟nin Madde 29‟da ve “Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğin Madde 14”te belirtildiği üzere üretim santrallerinin uzaktan izleme ve kontrol altyapısını belirli standartlar dâhilinde oluşturmaları, oluşturulan altyapının AKDENİZ EDAŞ SCADA Sistemine bağlantı koşullarının sağlanması, ayrıca santrallerin güç kalitesi verilerinin yine yönetmelikler gereği takibinin ve AKDENİZ EDAŞ SCADA Sistemine entegrasyonunun nasıl yapılacağının tarif edilmesi amaçlanmıştır. 3. TANIM VE KISALTMALAR Ġdare Akdeiz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Üretici Lisanslı/lisanssız elektrik üretim tesisi sahibi tüzel veya gerçek kişi SCADA Supervisory Control and Data Acquisition - Veri Tabanlı Kontrol ve Gözetleme Sistemi DM Dağıtım Merkezi DTM Dağıtım Trafo Merkezi KÖK Kesici Ölçü Kabini MDK (MB) Merkezi Dağıtım Kutusu (Marshalling Box) HTK Hücre Önü Terminal Kutusu SCADA Supervisory Control and Data Acquisition - Veri Tabanlı Kontrol ve Gözetleme Sistemi RTU Remote Terminal Unit- Uzak Kontrol Ünitesi IED Intelligent Electronic Device- Akıllı Elektronik Cihaz FID Fault Indicator Device- Arıza Gösterge Cihazı EA Energy Analyzer- Enerji Analizörü PIR Passive Infrared Sensor-Pasif Kızılötesi Sensör YG Yüksek Gerilim AG Alçak Gerilim EBS Entegre Bilişim Sistemleri LPCT Low Power Current Transformer- Düşük Güç Akım Trafosu SF6 Sulfur Hexafluoride AC Alternatig Current- Alternatif Akım DC Direct Current- Doğru Akım IEC International Electrotechnical Commission- Uluslararası Elektroteknik Komisyonu EN European Standarts - Avrupa standartları TEDAġ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi EKAT Elektrik Kuvvetli Akım Tesislerinde Çalışma Belgesi ĠSG İş Sağlığı ve Güvenliği
36
Embed
AKDENĠZ ELEKTRĠK DAĞITIM A.ġ. ELEKTRĠK ÜRETĠM … · EKAT Elektrik Kuvvetli Akım Tesislerinde Çalıma Belgesi ĠSG İú Sağlığı ve Güvenliği. HDPE High Density Polyetylene
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Aktif / Reaktif / Görünür Güç (Aktif ve Reaktif Güç Değerleri tüm fazların ayrı ayrı ve toplam
değer olarak gösterilecektir.)
Aktif / Reaktif Enerji. Pozitif ve Negatif olmak üzere 4 bölgeli ölçüm gerçekleştirilecektir. Ölçülen
enerji değerleri röle ekranında görüntülenebileceği gibi RTU üzerinden SCADA sistemine
aktarılabilecek özellikte olmalı.
Güç Faktörü (tüm fazların ayrı ayrı ve toplam değer olarak gösterilecektir.)
Frekans
Faz Açıları
Çalışma saati sayacı
Tekrar kapama sayacı (opsiyonel)
Röle , Kesici ve ġebeke Hata Tanısı :
Koruma röleleri kendi içerisinde bulunan kritik donanımı (RAM- CPU vs.) dahili test özelliği ile
(watch – dog) sürekli olarak izleyecek ve herhangi bir arıza oluştuğunda kontak çıkışı ve LED ihbarı
verecektir.
Röle Arıza Çıkış kontağı programlanabilen çıkış kontaklarına ilaveten ayrı olacaktır.
Röleler kendi içerisinde çalışan koruma yazılımını ve genel olarak donanımı (akım girişlerini, gerilim
girişlerini, ve işlemcileri) izleyecek ve herhangi bir hata oluştuğunda programlanan kontak çıkışından
ve LED ihbarı olarak verecektir.
Koruma röleleri içerisinde arıza kayıtları, olay kayıtları v.b. bilgileri saklamak amacıyla bir pil
bulunacak ve bu pil sürekli izlenerek pil gerilimi belli bir seviyenin altına indiğinde veri kaybı
olmadan pilin değiştirilmesi için alarm verilecektir.
Dijital koruma rölesi kesici devresini kontrol edebilecek ve arıza oluştuğunda kontak çıkışı ve LED
ihbarı verebilecektir.
Dijital koruma rölesi Akım Tr. – Gerilim Tr. Denetimi ( ANSI 60/60FL) ve açma devresi denetimi
(ANSI 74) yapabilecektir.
Koruyucu ve iyileştirici bakım için , kesicinin mekanik durum bilgisini sağlayabilecektir.
Şebeke ile ilgili ölçümleri yapabilecek ve şebeke sorunlarıyla ilgili tüm verileri kayıtlarla tespit
edebilecektir.
Olay ve Arıza Kaydı:
Röleler oluşan arızalarda sinüzoidal olarak akımların ve gerilimlerin hata anındaki dalga şekillerini
kaydedeceklerdir. Bu kayıtlar için rölenin hafızasında minimum 3 adet arızaya ait dalga şekli
kaydedilebilecektir. Her bir arızaya ait dalga formlarının süresi 0-5 sn. arasında programlanabilecektir.
Arıza kayıtlarında, arıza analizini kolaylaştırmak amacı ile arıza öncesi ve arıza sonrası durum
izlenebilecektir. Arızanın öncesi ve sonrasına ait arıza kaydı kullanıcı tarafından 0,05 - 0,5 saniyelik
süreler arasında ayarlanabilecektir.
Röleler çalışma esnasında olan olayları da saklayacaklardır. Rölenin kapasitesi minimum 100 olayı
saklamaya uygun olacaktır.
Röleler arıza anındaki kesme akımlarını, anlık şebeke gerilimi ve frekans gibi parametreleri
saklayacaklardır.
Arıza kayıtları rölenin yardımcı geriliminden bağımsız olarak saklanacak ve rölenin besleme gerilimi
kesilse bile bu kayıtlar rölelerin kalıcı hafızasında saklanacaktır.
Olay ve arıza kayıtlarında zaman etiketi 1 ms hassasiyetle atılacaktır.
İstatistiksel veri olarak tutulmak üzere açma sayıcısı ve tekrar kapama sayıcısı röle de bulunacaktır.
Kontrol ve Görüntüleme Fonksiyonları :
Dijital koruma röleleri içerisinde entegre kontrol fonksiyonu mevcut olacaktır. İkili çıkışlar
aracılığıyla rölenin ön panelindeki fonksiyon tuşları, SCADA sistemi ve röle programlama yazılımı
üzerinden şalt ekipmanlarını kumanda etmek (açma – kapama) mümkün olacaktır. Giriş kontakları
aracılığıyla rölenin ekranı, SCADA sistemi ve röle programlama yazılımı üzerinden şalt
ekipmanlarının durumu (açık – kapalı) izlenebilecektir.
Röle üzerindeki fonksiyon tuşları, giriş kontakları ve SCADA haberleşme bağlantısı üzerinden lojik
fonksiyonlar aktif hale getirilebilecektir.
Kesici kumandası için rölenin ön paneli üzerinde sadece açma ve kapama işlemi için atanmış açma ve
kapama butonu bulanacaktır.
Dijital Koruma Rölesi, elektriksel çalışmalarda, Devre Kesiciyi kontrol etmek için gerekli bütün ANSI
kodlu Ölçme, Kontrol ve Görüntüleme fonksiyonlarını temel olarak gerçekleştirecektir. Bu işlemler,
lojik giriş/çıkış kullanan önceden tanımlı fonksiyonlarla sağlanacak ve aşağıdakiler için dahili ve
harici verileri işleyecektir:
Kilitleme (latching) / onay – ANSI 86
Bütün açma çıkışlarının “Kilitleme rölesi” olarak kullanılması
Lokal bildirim – ANSI 30
LED gösterimi (röle durumu)
Röle göstergesindeki lokal bildirim (durumlar, alarmlar, mesajlar)
Alarm oluşumu
ÇıkıĢ rölesi testi; Her çıkış rölesi, çıkış bağlantılarını ve bağlandığı kesicinin çalışmasını kontrol
etmek için konum değiştirtilebilecektir.
Otomasyon fonksiyonları; Dijital Koruma Rölesi, Lojik Eşitliklerle ve/veya Ladder Lojikle
gerçekleştirilen özel kontrol ve görüntüleme fonksiyonlarını sağlayabilecektir.
LCD Display Fonksiyonları :
Dijital Koruma Rölesi, aydınlatmalı, alfanümerik ve grafik en az 2 satır bilgi verebilen geniş bir LCD
ekrana sahip olacaktır. Ekran şunları gösterebilecektir:
Ölçüm değerleri
Röle Ayar Menüleri
İşletim mesajları
Sistem bakım mesajları
Olay ve Arıza kayıtları
Ayrıca röle ekranında alarm durumları açık olarak görüntülenecektir.
6.11.2. Donanım Ara Birimleri
Dijital Koruma Rölesi aşağıda listelenen şartlarda çalışacaktır :
Sıcaklık: - 25°C – + 70°C
Harici yardımcı donanım güç beslemesi: 24VDC veya 110 VDC (+,- %20)
Akım sensörleri:
In/1A veya In/5A akım transformatörleri
Gerilim sensörleri: 100V, 110V, 100V/ √3, 110V/√3 ve IEC 60255-6 da geçen tüm
gerilimlere uygun olmalıdır.
Röle üzerinde 4 adet akım (3 faz + 1 toprak) ve 3 adet gerilim girişi olacaktır.
Akım girişleri nominal akımın 4 katı akımda sürekli çalışmaya uygun olacak, 1 saniye süre ile nominal akımın 100 katına dayanabilecektir.
Akım trafolarından gelen akım taşıyıcı terminali (X5 girişler), akım trafolarından gelen uçların çekilip çıkartıldığında otomatik olarak kısa devre olacaktır.
Gerilim girişleri en az 230 V AC gerilimde sürekli çalışmaya uygun olacaktır.
Donanım, koruma ve kontrol ünitesini YG uygulamalarının gerektirdiği tüm seviyelere uyarlayabilmek için modüler ve sökülebilir olmalıdır.
Dijital Koruma Rölesi dijital ve izole girişler/çıkışlara sahip olacaktır. Girişler hem YG panelin komple durumunu izlemek için kullanılabilecek hem de harici sinyalleri alabilecektir. Çıkışlar ise aynı anda hem devre kesici, hem de paneller arası açma komutları ve uzak alarmlar için kullanılabilecektir.
Röle üzerinde röle işletim yazılımı kullanılarak serbestçe tanımlanabilen minimum 8 adet ikili giriş ve minimum 8 adet röle çıkışı bulunacaktır. İstenildiği takdirde röle üzerindeki giriş-çıkış sayısı arttırılabilecektir.
Röle çıkış kontakları 5 A nominal akımında çalışmaya uygun olacaktır.
Geçici parazitlenmeler ve hatlarda oluşabilecek gerilim endüklenmelerinden dolayı giriş kontaklarında bir gerilim izlemesi gerçekleşecektir. Oluşacak bu gerilimlerin röle tarafından sinyal olarak algılanmaması için belirli bir sinyal geriliminin giriş kontaklarında algılanmış olması sağlanacaktır. Bu sayede ayarlanan değerin altında bir sinyal röle tarafından sinyal olarak algılanmayacak ve hatalı işlemlerin önüne geçilecektir.
Giriş kontaklarına gelen sinyallerin sayısının belli bir süre içerisinde belli bir sayıyı aşması durumunda olay kayıtlarının gereksiz ve aşırı kayıt yaparak dolmasını engellemek üzere belli bir süre ile o sinyale ait olay kaydı bloklanacaktır.
Röle üzerinde LED’ler bulunacaktır. Bu LED’lerden 2 adedi çalışma anında rölenin fonksiyonel olup olmadığını gösteren Normal/Hatalı LED’i olacaktır. Diğer LED’ler de röle işletim yazılımı kullanılarak tanımlanabilen LED olacaktır.
Rölenin sağlam veya arızalı olduğu bilgisi bir kontak vasıtasıyla da bildirilecektir.
LED’ leri röle üzerinden resetlemek için röle üzerinde reset butonu bulunacaktır.
6.11.3. HaberleĢme Ara Birimleri
Rölede PC ile bağlanarak lokal olarak ayar değerlerini okumak/değiştirmek, arıza kaydı almak/incelemek ve devreye alma araçlarını kullanmak amacıyla RS232 veya USB portu olacaktır.
Rölede kontrol-kumanda (SCADA) merkezi ile uzaktan haberleşecek bir port bulunacak ve bu port ile SCADA Sistemine bilgi aktaracaktır. Kullanılacak olan protokol ve port; IEC 61850 protokolü ve istasyon mimarisi ile topolojik yapıya uygun olacak şekilde çift (double) ya da tekli 100Mbit Ethernet, fiber optik port olacaktır.
Koruma röleleri arasındaki kilitlemeler istenildiği takdirde GOOSE mekanizması ile yapılacaktır.
RTU ile IED ler arası haberleşme IEC 61850 yönlendirmeli Ethernet switch vasıtası ile sağlanacaktır.
IEC 61850 iki farklı bire-bir haberleşme mekanizmasını tarif etmektedir. Bunlardan bir tanesi GOOSE, diğeri ise GSSE’dir. IEC 61850 bölüm 6’ya bağlı olarak ve IEEE 802.1Q’da belirtilen “prioritytaggedmessages” sadece GOOSE mekanizması ile gerçekleştirilebildiğinden, bu alımda talep edilen mekanizma GOOSE olup, GSSE ile yapılan teklifler red edilecektir.
IEC 61850 haberleşmeli koruma röleleri için UCA2 haberleşme protokolü teklif edilmemelidir.
İmalatçı firmalar IEC 61850 protokolü ile ilgili olarak bağımsız bir test laboratuarından alınmış LEVEL-A tipi test sertifikalarını teklifleri ile beraber sunacaklardır. Koruma röleleri için alınan IEC 61850 test raporu bir ürün platformu için alınmış ortak bir rapor olmayacak ve teklif edilen ürüne özel test raporu teklifler ile beraber verilecektir.
İmalatçılar IEC 61850’ nin aşağıda belirtilen maddelerine uygun röle teslim ettiklerini LEVEL-A tipi sertifika ile belgeleyeceklerdir:
Basic Exchange 1 Data Set Definition 2 Setting Group Selection 4 Unbuffered Reporting 5 Engineering (Buffered Reporting & Enhanced Buffered Report) 6 Data and Service Model
Intro 7-1 Data Model (Data of Functions) 7-2 Data Model (Attributes of Data) 7-3 Service Model, Data Model 7-4
Mapping to Real Communication Networks Substation Communication 8-1 GOOSE Publish 9a GOOSE Subscribe 9b Direct Control 12a Enhanced Direct Control 12c Enhanced SBO Control 12d Time Synchronization 13 File Transfer 14
PC ile uzaktan bağlanarak ayar değerlerini okumak/değiştirmek, arıza kaydı almak/incelemek, kesiciyi kumanda etmek amacıyla yine SCADA portu kullanılabilecektir.
Uzaktan parametreleme ve SCADA portları gerektiğinde sonradan röleye takılarak çalıştırılmaya uygun olacaktır. Gerektiğinde SCADA portları başka konfigürasyona ait tiplerle (RS485 veya Fiber Optik veya Ethernet port ve değişik tipte protokoller) değiştirilebilecektir. Bu işlem için port dışında herhangi bir donanım değişikliğine gerek duyulmayacaktır.
Röle içerisinde bağımsız olarak çalışan bir saat ve pil bulunacaktır.
Pil değişiklikleri röleye herhangi bir müdahale bulunmadan yapılabilmelidir. Bu nedenle pilin röle kablaj veya montajını değiştirmeden rahat ulaşılabilir bir noktada olması istenmektedir.
6.11.4. Kasa
Röle içindeki modüller (elektronik kartlar) kızaklı yapıda olacaklar ve tüm rölenin yekpare olarak ya da birbirlerinden bağımsız modüller halinde değiştirilebilmeleri mümkün olacaktır.
Röle kasetli tip seçilecektir.
Eğer akım transformatörlerinin bağlı olduğu modüller çıkartılırsa bu esnada akım transformatörleri otomatik olarak kısa devre edilecek ve bu sayede hem akım transformatörleri korunmuş hem de kasanın dokunmaya karşı güvenliği sağlanmış olacaktır.
Röle terminal blokları sökülebilir tipte olacaktır. Bu sayede rölenin monte edildiği noktadan sökülmesi gerektiği durumlarda kablajı sökmeye gerek kalmadan bağlantı terminalleri röleden çıkarılabilecektir. Akım ve gerilim uçları ile ilgili gerekli güvenlik önlemleri sağlanmış olacaktır.
Rölelerin mekanik konstrüksiyonu aşağıdaki güvenlik sınıfında olacaktır:
EN 60529 a göre koruma derecesi;
Operasyon ekipman için:
Ön panel IP 5X
Arka panel IP2X
Kullanıcı güvenliği için:
Akım Terminali IP 2x
Gerilim Terminali IP1x
6.11.5. Dijital Koruma Rölesi Ana Standartlar
Dijital Koruma Rölesi, tablo (1)’de verilen ilgili ulusal, uluslararası standartlara ve endüstriyel
elektriksel dağıtım tavsiyelerine (IEC, EN, UL, CSA) uygun olmalıdır. Aşağıda bahsedilen standartlara
uygun olmakla beraber aynı zamanda akredite laboratuvarlardan alınan tip test raporları ile
belgelendirilmelidir.
Dijital Koruma Rölesi Standartları - Tablo 1 -
Gereksinimler Standartlar Seviye
Koruma röleleri IEC 60255
Elektromanyetik
uyumluluk (EMC)
Emisyon testleri
Bozulma alan emisyonu
İletilen alan emisyonu
Bağışıklık testleri
- Işıyan bozunumlar
- Işıyan alanlar
– elektrostatik boşalma
– şebeke frekansı manyetik
alanı
İletilmiş bozunumlar
– RF bozunumları
– hızlı geçici / patlama
IEC 60255-22
EN 55022
IEC 60255-22/EN 55022
IEC 60255-22-3
IEC 61000-4-3
ANSI C37.90.2
IEC 60255-22-2, ANSI C37.90.3
IEC 61000-4-8
IEC 60255-22 ve IEC 60255-22-6
IEC 60255-22-4
IEC 61000-4-4
A
III
4
IV
– sönümlü titreşen dalgalar
– dalgalanmalar
– gerilim kesintileri
ANSI C37.90.1
IEC 60255-22-1, ANSI C37.90.1
IEC 61000-4-5
IEC 60255-11
A ve
B
IV
III
Çevresel
Mekanik kısıtlamalar
Çalışma sırasında
– titreşimler
– mekanik darbe ve çarpmalar
– yer sarsıntıları
Enerjisizken
– titreşimler
– mekanik darbe ve çarpmalar
– sarsıntılar
IEC 60255-21-1
IEC 61000-2-6
IEC 60255-21-2
IEC 60255-21-3
IEC 60255-21-2
IEC 60255-21-2
IEC 60255-21-2
2
Fc
1
1
1
1
1
Güvenlik Mahfaza testleri
– Mekanik koruma
derecesi
Elektriksel testler
– toprak sürekliliği
– 1.2/50µs darbe dayanımı
– şebeke frekansında dielektrik
dayanım
IEC 60529
NEMA
IEC 61131-2
IEC 60255-5
IEC60255-5, ANSI C37.90
IP51
Tipi
İklimsel koşullar Çalışma sırasında
Depolama sırasında
IEC 60068-2-1
IEC 60068-2-2
IEC 60255-6
Haberleşme Veri iletimi endüstriyel protokolü:
Koruma rölesi ve RTU arasında
IEC61850
6.12. GÜÇ KALĠTESĠ ÖLÇÜM CĠHAZI
6.12.1. Cihaz Özellikleri
Kullanılacak cihaz TEİAŞ APK nın ekte sunulan Güç Kalite Analizörü kabul kriterlerine ve AKDENİZ EDAŞ EMS’e (Enerji yönetim sistemi) uygun olarak seçilmelidir.
3 tel WYE, 2 tel Delta ve 4 tel Delta gibi bağlantı tipleri için ayarlanabilmelidir.
Cihaz IEC 61000-4-2 standartlarında belirtilen 6kV darbelere dayanımlı olmalıdır.
Cihaz istenilen herhangi akım ve gerilim trafo değerlerine ayarlanabilmelidir.
Cihaz 1-5A akım girişine sahip olmalıdır. Cihaz istenildiğinde akım klempleri ile de kullanılabilmelidir.
Cihaz Ölçümleri True RMS olmalıdır. Ayrıca cihaz yönetmelikte belirtilen standartlarda fliker ölçümü yapabilmelidir.
Cihaz akım ve gerilim girişlerindeki hatalı bağlantılarda, ayrıca kendi iç arızalarında alarm vermelidir.
Cihaz 24VDC, 110VDC ve 220VAC gerilimde çalışabilmelidir. (istasyonun besleme gerilim seviyesine göre belirlenecektir.)
Cihaz 347VAC faz nötr, 600VAC faz faz için uygun olmalıdır.
Cihaz ilgili standartlara uygun olarak; elektromanyetik yada radio dalgalarından etkilenip yanlış ölçüm ve haberleşme yapmayacak nitelikte olacaktır.
Teklif edilen cihazın gerçekleştirdiği ölçümler TS EN 61000-4-30 standardında tanımlanan Level- A performansında olacaktır. İlgili Level – A sertifikası teklif esnasında belgelenecektir.
Cihazlar hem AG(1000VAC ve altı gerilim seviyeleri) hem de OG (1000VAC ile 36kVAC arasındaki gerilim seviyeleri) ölçüm yapabilecektir.
Cihazlar; ölçüm noktalarında primer ve sekonderde, IEEE 519-1992, EN 50160, IEC 61000-4-7, IEC 61000-4-15 ve IEC 61000-4-30 standartlarında belirtilen zaman periyotlarına ve güç kalitesi parametrelerinin tanımlamalarına uygun olarak hafta içi / hafta sonu, gündüz / gece ve puant zamanlarına ilişkin veri kaydedebilecektir.
Cihazlar IEC 61000-2-4 Ed2.0 (2002/06) Elektromanyetik Uyumluluk (EMU)-Bölüm 2-4: çevre-düşük frekanslı iletilen bozulmalar için sanayi tesislerindeki uyumluluk seviyeleri standardına haiz olmalıdır.
Cihazların olay kaydetme özelliği olacak ve ölçüm sürecindeki tüm olayların kaydı olayın başlangıç zamanı, süresi ve cinsi ile kayıt altına alınacak ve kaydedilen bu olayların her bir faza ait akım ve gerilimlerinin sinusoidal dalga şekilleri de kaydedilerek raporlandırılacaktır.
Güç kalitesi cihazı ölçtüğü değerleri yönetmelikte belirtilen zaman aralıkları (3sn,10 dk) ile en az 6(altı) ay hafızasında saklayabilecek özellikte olacaktır. Bu bilgiler cihazdan bilgisayar yardımı ya da EMS sistemi uzaktan okuma marifeti ile (arayüz programı yardımıyla) okunabilecektir.
Ölçüm cihazları en az dört akım, dört gerilim bilgisi kanalına sahip olacaktır.
Gerilim kanalları 600 volta kadar doğrudan bağlanabilecektir. Akım kanallarında kullanılacak bağlantı elemanları clamp tipi ya da 1-5 A uyumlu olacak ve IEC 61010-2-032’ye göre tasarlanmış olmalıdırlar.
Gerilim ölçümü için kullanılan klipsler ve analizör IEC 61010 standardına uygun olmalıdır.
Cihaz enerji kesintisi durumunda minimum 1 saat şebeke enerjisi olmadan çalışabilecek, enerjinin kesilme anındaki tüm olayları ve tüm elektriksel parametreleri kaydetme yeterliliğinde olacak ve herhangi bir veri kaybı olmayacaktır.
Ölçüm amacıyla kullanılacak güç kalitesi analizörü, üretim aşamasında, Uluslararası akreditasyon belgesine haiz bir laboratuvardan alınmış geçerli bir kalibrasyon etiketine ve
kalibrasyon sertifikasına sahip cihaz tarafından kalibre edilmiş olması gerekmektedir. İlgili kalibrasyon dökümanları belgelendirilecektir.
Cihazlarla online yada offline veri alış verişi ve verilerin raporlanması için kullanılacak yazılım teslim edilecektir.
Cihaz ile ilgili tüm ayarlar ve ölçümün başlatılması ara yüz yazılımı tarafından gerçekleştirilebilecektir.
Temin edilecek cihazlar mevcut durumda AKDENİZ EDAŞ tarafından kullanılan Güç Kalitesi İzleme Sistemine ya da EMS ile sorunsuz bir şekilde entegre olabilecektir. Üretici kullandığı cihazın AKDENİZ EDAŞ SCADA/DMS ve EMS sistemlerine de sorunsuz şekilde entegre olacağını taahhüt etmelidir. AKDENİZ EDAŞ’ın bahse konu sistemlerine entegrasyonuna uygun olmayan ekipman kullanıldığı takdirde; entegrasyon ile ilgili harcanacak bütün efor üretici firmaya ait olacaktır. Güç kalite cihazı için kullanılacak veritabanı yapısı firmalara veya markalara özel olmayan yapıda olacaktır.
Cihazlar faz-nötr veya Aron bağlı gerilim trafolarından ölçüm yapmaya uygun olacaktır. Gerilim bağlantı şekli ve çevirme oranı cihaz üzerinden ayarlanabilir olacaktır.
Cihazda renkli ekran LCD gösterge bulunmalıdır. Bu gösterge ile gerçek zaman ölçümler, trendler, alarmlar ve enerji kalitesi ölçümleri görüntülenebilecektir. LCD ekranında akım, gerilim ve ölçümlenen değerler görülebildiği gibi, fazör diagram, fliker, harmonik spectrum, gerçek zamanlı trending, hafıza durumu gibi bilgiler görüntülenebilmelidir. LCD göstergede yüksek sıcaklığa dayanıklı TFT camdan olmalı ve uzun ömürlü LED arka aydınlatma kullanılmalıdır.
Cihaz en fazla Cl0,5 sınıfında çift yönlü aktif ve reaktif enerji ölçümü yapabilmelidir.
Cihaz Tarife bilgileri; Türkiye tarife saatlerine uygun olmalı istenildiğinde yazılım vasıtası ile ayarlanabilmelidir.
Cihaz -25 ˚C ile +40 ˚C arasında sorunsuz çalışabilmelidir.
Cihazlar Minimum IP52 sınıfında olacaktır.
Cihaz erişim ve menü kademeleri farklı katmanlarda şifrelenebilmelidir.
GKA’de haberleşme için aşağıdaki portlardan en az ikisi bulunmalıdır. Bu portlardan birisi lokal olarak cihaz parametrelendirmek ve cihaz kayıtlarını download etmek için kullanılacak diğeri ise ilgili standarlara uygun olarak uzak haberleşme için kullanılacaktır. Bunlar; -10/100 BaseT Ethernet portu-Opsiyon olarak ikinci Ethernet veya fiber optic port. ( İstenmesi durumunda sonradan da plug-in-play olarak cihaza eklenebilmelidir. ) -115k hızı destekleyen RS485 portu -Değerleri lokal olarak indirebilmek için yüksek hızlı USB portu.
Her türlü donanım ve ara yüzler arasındaki haberleşme protokolleri açık protokoller olacaktır. Firmaya veya ürüne özel protokol kullanılmayacaktır.
6.12.2. Ölçüm Doğrulukları
Cihazın ölçmesi gereken güç kalitesi değişkenlerinin listesi ve ölçüm doğrulukları Çizelge-1’de
verilmektedir.
Çizelge-1 Ölçülmesi gerekli olan güç kalitesi değişkenleri
Ölçülen Büyüklükler
İstenilen
Ölçüm
Periyodu
Uygunluk Ölçülen
Fazlar
Ölçüm Aralığı
(Ölçüm hassasiyeti bu
aralıkta geçerli
olacaktır)
Ölçüm Hassasiyeti
(≤)
Frekans 10 dakika IEC 61000-4-30
A Sınıfı
Tüm fazlar
için tek değer 42.5 Hz- 57.5Hz ±10 mHz
Şebeke Gerilimi
Büyüklüğü 10 dakika
IEC 61000-4-30
A Sınıfı Tüm fazlar
Nominal gerilimin
%10- %150’si arası
Nominal gerilimin
±%0.1’i
Şebeke Akımı
Büyüklüğü 10 dakika IEC 61000-4-30
Tüm fazlar ve
Nötr Akımı
Nominal gerilimin
%10- %150’si arası Nominal akımın ±%0.1’i
Şebeke Gerilimi
Kırpışması 10 dakika
IEC 61000-4-30
A Sınıfı
(IEC 61000-4-15)
Tüm fazlar 0.2-10 Pst
IEC 61000-4-15'te
verilen dikdörtgensel
test sinyalleri için Pst
±%5 doğrulukla
ölçülebilmelidir.
Şebeke Gerilimi
Dengesizliği 10 dakika
IEC 61000-4-30
A Sınıfı
Tüm fazlar
için tek değer
%0 - %5 arası Negatif
bileşen
%0- % 5 Sıfır bileşen
Ölçülen bileşenin pozitif
bileşene oranının
±%0.15 i
Gerilim
Harmonikleri 10 dakika
IEC 61000-4-30
A Sınıfı
(IEC 61000-4-7,
IEC 61000-2-4)
Tüm fazlar,
50.
Harmoniğe
kadar
IEC 61000-2-4
standardında 3. sınıf
uygunluk limit
değerlerinin %10-
%200’ü arası
Eğer ölçülen gerilim
nominal gerilimin
%1'ine eşit veya
büyükse, Ölçülen
Gerilim harmoniğinin
±%5’i, değilse nominal
gerilim harmoniğinin
±% 0,05’i
Gerilim Ara
Harmonikleri 10 dakika
IEC 61000-4-30
A Sınıfı
(IEC 61000-4-7,
IEC 61000-2-4)
Tüm fazlar,
50. Ara
Harmoniğe
kadar
IEC 61000-2-4
standardında 3. sınıf
uygunluk limit
değerlerinin %10-
%200’ü arası
Eğer ölçülen gerilim
nominal gerilimin
%1inden büyükse,
Ölçülen gerilim
araharmoniğinin ±%5’i,
değilse nominal gerilim
harmoniğinin ±%
0,05’i
Akım Harmonikleri 10 dakika
IEC 61000-4-30
A Sınıfı
(IEC 61000-4-7,
IEC 61000-2-4)
Tüm fazlar
50.
Harmoniğe
kadar
IEC 61000-2-4
standardında 3. sınıf
uygunluk limit
değerlerinin %10-
%200’ü arası
Eğer ölçülen akım
nominal akımın %3'üne
eşit veya büyükse,
Ölçülen Akım
harmoniğinin ±%5’i,
değilse nominal akım
harmoniğinin ±% 0,15’i
Akım Ara
Harmonikleri 10 dakika
IEC 61000-4-30
A Sınıfı
(IEC 61000-4-7,
IEC 61000-2-4)
Tüm fazlar ve
Nötr Akımı,
50. Ara
Harmoniğe
kadar
IEC 61000-2-4
standardında 3. sınıf
uygunluk limit
değerlerinin %10-
%200’ü arası
Eğer ölçülen akım
nominal akımın %3'üne
eşit veya büyükse,
ölçülen akım
harmoniğinin ±%5’I,
değilse nominal akım
harmoniğinin ±%
0,15’i
Gerilim Alt Sapma 10 dakika IEC 61000-4-30
A Sınıfı Tüm fazlar
Nominal gerilimin
%10- %150’si arası
Nominal gerilimin
±%0.1’i
Gerilim Üst Sapma 10 dakika IEC 61000-4-30
A Sınıfı Tüm fazlar
Nominal gerilimin
%10- %150’si arası
Nominal gerilimin
±%0.1’i
Aktif Güç 10 dakika
IEC 61000-4-30
A Sınıfı
(IEC 61000-4-7)
Tüm fazlar
Eğer ölçülen güç 150
W'a eşit veya büyükse
ise ölçülen aktif gücün
±%1’i, değilse (P< 150
W) ise ±1,5 W
Reaktif Güç 10 dakika IEC 61000-4-30
A Sınıfı Tüm fazlar
Görünen Güç 10 dakika IEC 61000-4-30 A
Sınıfı Tüm fazlar
Güç Faktörü 10 dakika IEC 61000-4-30 A
Sınıfı Tüm fazlar
6.12.3. Olay Kaydı
Kalite kaydedici cihazlar, çukur (sag), tepe (swell) ve kesinti (interruption) türlerindeki güç
kalitesi olaylarını tespit ederek akım ve gerilim dalga şekillerini 25600 örnek/saniye hızında kayıt
edebilmelidir.
Güç kalitesi olayları 3 saniyeden kısa sürüyorsa "kısa süreli", 3 saniyeden uzun sürüyorsa "uzun
süreli" olarak ifade edilir. Kısa süreli olaylarda tek olay dosyası, uzun süreli bir olay durumunda ise
olayın başlangıç ve bitişine ait 2 farklı olay dosyası kaydı oluşturulmalıdır.
Bir olay tespit edildiğinde, olay kısa süreliyse veya uzun süreli bir olayın başlangıcıysa, olay
zamanından 0.5 saniye öncesinden olay zamanının 2.5 saniye sonrasına kadar, eğer olay uzun süreli
bir olayın bitişiyse, olay zamanından 2.5 saniye öncesinden 0.5 saniye sonrasına kadar geçen 3
saniyelik süreye ait gerilim ve akım ham verileri, olay bilgileriyle birlikte kayıt edilmelidir.
Çizelge-2 Ölçülmesi gerekli olan güç kalitesi olayları
Ölçülen
Büyüklükler
Temel Ölçüm
Periyodu /
Değerlendirme
Periyodu
Uygunluk Ölçülen
Fazlar
Şebeke Gerilim
Çukuru Her yarım çevrim IEC 61000-4-30 Tüm fazlar
Şebeke Gerilim
Tepesi Her yarım çevrim IEC 61000-4-30 Tüm fazlar
Şebeke Gerilim
Kesintisi Her yarım çevrim IEC 61000-4-30 Tüm fazlar
6.12.4. Kalite Parametreleri
AG-OG Gerilim Etkin Değerleri
10’ar dakikalık faz-nötr gerilim ortalamaları cihaz tarafından kaydedilecek bu ortalamalar
merkez sunucuya gönderilecektir.)
Ölçümler AG için TS EN 50160- 2011, OG için TS EN 61000-4-30 standardına uygun olacaktır. Gerilim Dengesizlikleri
Her faz için gerilim negatif ve pozitif bileşeni etkin değerlerinin 10’ar dakikalık
ortalamalarının oranı (V-/V+) cihaz tarafından kaydedilecek ve bu ortalamalar merkez sunucuya
gönderilecektir.
Ölçümler AG ve OG için TS EN 50160 - 2011 standardına uygun olacaktır.
Gerilim Harmonikleri
Her faz için en az 50. Harmoniğe kadar ölçülen her bir gerilim harmoniği etkin değerinin
10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından kayıt edebilecektir.
Ölçümler IEC 61000-4-30 ,TS EN 50160- 2011 standartlarına uygun olacaktır.Ölçüm aralığı
ise IEC 61000-2-4 standardında 3.sınıf uygunluk limit değerlerlerinin %10-%200’ü arası olmalıdır.
Gerilim Ara Harmonikleri
Her faz için en az 50. Ara Harmoniğe kadar ölçülen her bir gerilim harmoniği etkin değerinin
10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından kayıt edebilecektir.
Ölçümler IEC 61000-4-30 ,TS EN 50160- 2011 standartlarına uygun olacaktır.Ölçüm aralığı
ise IEC 61000-2-4 standardında 3.sınıf uygunluk limitdeğerlerlerinin %10-%200’ü arası olmalıdır.
Gerilimdeki Toplam Harmonik Bozulma(THB)
Her faz için 10’ar dakikalık THB değerleri cihaz tarafından kaydedilecek ve bu değerler
merkez sunucuya gönderilecektir.
Ölçümler TS EN 50160- 2011 standardına uygun olacaktır.
Akım Harmonikleri
Her faz için en az 50. Harmoniğe kadar ölçülen her bir akım harmoniğinin etkin değerinin
3’er saniyelik ve 10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından kaydedilecek ve bu değerler merkez
sunucuya gönderilecektir. Akım harmoniği hesaplamasında ihtiyaç duyulan haftalık maksimum yük
akımı (IL), cihaz veya raporlama yazılımı tarafından otomatik olarak hesaplanacaktır.
Ölçüm noktasındaki ISC/IL oranı (baranın kısa devre akımının yük akımına oranı) ise
raporlama yazılımı arayüzünden girilebilir olacaktır.
Ölçümler IEC 61000-4-30 ve IEEE Std 519-1992 standartlarına uygun olacaktır.Ölçüm aralığı ise IEC 61000-2-4 standardında 3.sınıf uygunluk limit değerlerlerinin %10-%200’ü arası olmalıdır.
Akım Ara Harmonikleri
Tüm fazlar ve nötr için en az 50. Ara Harmoniğe kadar ölçülen her bir akım harmoniğinin etkin değerinin 3’er saniyelik ve 10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından kaydedilecektir. Akım harmoniği hesaplamasında ihtiyaç duyulan haftalık maksimum yük akımı (IL), cihaz tarafından otomatik olarak hesaplanacaktır.
Ölçümler IEC 61000-4-30 ve IEEE Std 519-1992 standartlarına uygun olacaktır.Ölçüm aralığı
ise IEC 61000-2-4 standardında 3.sınıf uygunluk limit değerlerlerinin %10-%200’ü arası olmalıdır.
Toplam Talep Bozulumu(TTB)
Her faz için 3’er saniyelik ve 10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından kaydedilecektir. Ölçümler IEEE Std 519-1992 standardına uygun olacaktır.
Flicker
Her faz için flicker ölçüm değerlerinin 10’ar dakikalık ortalaması olan PST değeri 10 dakikalık
periyodlar halinde cihaz tarafından kaydedilecek ve merkez sunucuya gönderilecektir. PLT değeri 2
saatlik ortalamalar halinde hesaplanarak cihaz tarafından kaydedilecek ve merkez sunucuya
gönderilecektir.
Ölçümler TS EN 61000-4-15 standardına uygun olacaktır.
Frekans
Her faz için ayrı ayrı frekans ölçüm değerlerinin 10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından
kaydedilecektir. Ölçümler TS EN 61000-4-30 A Sınıfı standartlarına uygun olmalıdır.
Akım
Her faz için akım değerlerinin 10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından kaydedilecek ve
bu ortalamalar merkez sunucuya gönderilecektir.
Gerilim Alt Sapma
Her faz için gerilim alt sapma değerlerinin 10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından kayıt edilebilecektir.
Ölçümler IEC 61000-4-30 Standardına uygun olacaktır.
Gerilim Üst Sapma
Her faz için gerilim üst sapma değerlerinin 10’ar dakikalık ortalamaları cihaz tarafından kayıt edilebilecektir.
Ölçümler IEC 61000-4-30 Standardına uygun olacaktır.
Güç Verileri (P,Q,S) ve Güç Faktörü
Ölçülen aktif güç (P), reaktif güç (Q), görünür güç (S) ve güç faktörü (cosɸ) verilerinin
ortalamaları 10’ar dakikalık periyodlar halinde cihaz tarafından kaydedilecek ve merkez sunucuya
gönderilecektir.
Ölçümler IEC 61000-4-30 standardına uygun olacaktır.
Olay Kaydedici
Cihaz, gerilim çökmeleri ve yükselmeleri (Voltage-Sag/Swell) için olay kaydı oluşturacak ve
merkez sunucuya gönderecektir. IEC 61000-4-30 standardında uygun bir şekilde kayıtlar zaman
etiketli olarak tutulacaktır.
Tutulan bu olay kayıtları merkezi raporlama yazılımı üzerinden görülebilecektir.
6.12.5. Zaman Senkronizasyonu
Güç kalitesi problemlerinin kaynaklarının doğru olarak adreslenebilmesi için teklif edilen cihaz GPS üzerinden zaman senkronizasyonu yapma yeteneğine haiz olmalıdır.Cihazın dahili GPS modülü olmaması durumunda ilgili üretici teklif ettiği cihazlar ile tam uyumlu çalışabilecek GPS modülü için de kullanacaktır. Kullanılacak olan cihaz ve GPS Modulünün zaman belirsizliği (diğer istasyonlardaki cihazlar , Güç Kalite İzleme Merkezi ve EMS Sunucuları ve AKDENİZ EDAŞ bünyesinde bulunan sunucular arasında oluşabilecek zaman belirsizliği) IEC 61000-4-30 Ed2.0 (2008-10) standartına göre 20 milisaniyeden küçük olmalıdır. Bu özellik ölçüm periyotlarının senkronize (eşzamanlı) olarak alınması ve dolayısıyla güç kalitesi problemlerinin kaynaklarının ve sisteme olan etkilerinin tespiti için önem taşımaktadır. Ayrıca ölçüm ve analizlerin eş zamanlı olması için IEC 61000-4-30 Ed2.0 (2008-10) standartına göre ölçüm periyotları 10 dakika başlarında başlamalıdır.
Kullanılacak olan GPS Zaman Saati aşağıdaki özellikleri sağlayacaktır:
Genel Özellikler
SMPTE, EBU veya IRIG‐B zaman kodu üretme
Uydulardaki atomic saatlere senkronizasyon
‐11.5, +12 saat aralığında 30 dakikalık aralıklarla zaman dilimlerinin seçilmesi
Otomatik yaz/kış saati (DST) uygulaması
NMEA/Kinemetrics/Truetime seri protokol çıkışları
12 - 48 VDC geniş besleme aralığı
Uydu saatine göre zaman kodunda ± 40μs
PPS çıkışında ± 90nanosaniye hassasiyet
Uydu ile senkronizasyon kaybında yılda en fazla 1 dakikalık sapma
PPS çıkışının dahili kristal ile senkron olması
Dip-switch ile zaman dilimi – DST seçimi
Dip-switch ile çıkış formatı ve baud-rate seçimi
0 / +70°C aralığında çalışma sıcaklığı
Çıkışlar
SMPTE Time Code (SMPTE, EBU:30, 25 or 24fps)
IRIG‐B Time Code (IRIG‐B: 1 kHz modulated, level ‐ 5 Vpp, IRIG‐B: unmodulated, single ended 5 V)
PPS (5 V‐TTL, hassasiyet ± 60 nanosaniye)
RS232 ve RS485 Seri Çıkışlar (NEMA, Kinemetrics/Truetime)
Anten
Yaklaşık 15m harici yada dahili tip anten
SMA konnektör
7.HABERLEġME
Üreticilerin tesis edeceği gerek güç kalitesi izleme gerekse SCADA altyapısının AKDENİZ EDAŞ
Sistemleri ile haberleşmesi için Üreticilerin sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.
1. Her üretici ‘nin sistemlerine bağlanabilmek adına internet erişimini sağlıyor olması
gerekmektedir.
2. İnternet erişim tipinde kısıtlama yoktur. Uydu/LTE(4G)/3G/Karasal Sağlayıcı/Uluslararası
İnternet sağlayıcılar kullanılabilir.
3. İnternet bağlantılarının tamamında statik ip kullanılması şarttır.
4. İnternet bağlantısının sonlandırılacağı cihaz router yada firewall olacaktır.
5. İnternet bağlantısının sonlandırılacağı cihazda IPSeC yada GRE Tunnel desteğinin olması
gerekmektedir.
6. Bağlantı sağlanacak üretici’nin sistemlerimizle entegre olabilmesi ve standartları sağlamak
adına aşağıdaki yapılandırma kurallarına uyulması gerekmektedir.
a) Lokasyon içerisinde kullanılacak IP blokları 10.1xx.xxx.xxx olacak şekilde dizayn
edilmelidir.
a. Antalya için 10.107.xxx.xxx/24 networkü kullanılacaktır.
b. Burdur için 10.115.xxx.xxx/24 networkü kullanılacaktır.
c. Isparta için 10.132.xxx.xxx/24 networkü kullanılacaktır.
b) Lokasyonda kullanılacak olan Networklerin 3.Okted’i ilgili istasyona verilecek numara
olacaktır. İstasyon Numaraları 0’dan başlayacak ve 254’e kadar verilecektir.
c) Lokasyonda Kullanılan 4. Okted ise aşağıdaki kategorizasyona uyumlu olmalıdır.
a. 4.Okted’de 10 ile 20 arasındaki ip adresleri RTU ‘larda kullanılacaktır.
b. 4. Okted’de 21 ile 25 arası var ise Endüstriyel Switch’ler için kullanılacaktır.
c. 4.Okted’de Kalite Kaydediciler 200 ‘den başlayıp, 254 ‘e kadar kullanılabilir.