Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma

AİLE ŞİRKETLERİNDE AİLE ŞİRKETLERİNDE KURUMSALLAŞMAKURUMSALLAŞMA

Doç. Dr. Nihat AlayoğluDoç. Dr. Nihat Alayoğlu

19 Şubat 2016 19 Şubat 2016 Sakarya MÜSİADSakarya MÜSİAD

BAŞARI İÇİN BAŞARI İÇİN KURUMSALLAŞMAKURUMSALLAŞMA

İşadamları ne istiyor?İşadamları ne istiyor? İş dünyası neyi gerektiriyor?İş dünyası neyi gerektiriyor? Türkiye gerçekleri nedir?Türkiye gerçekleri nedir? Aile Şirketlerinde Aile Şirketlerinde

KurumsallaşmaKurumsallaşma

İŞADAMLARI NE İSTİYOR?İŞADAMLARI NE İSTİYOR?

Kritik sorular:Kritik sorular:

• Başarının tanımı nedir?Başarının tanımı nedir?

– Sürdürülebilir kârlı büyüme,Sürdürülebilir kârlı büyüme,

– Toplum içinde yeri olan, paydaşlara Toplum içinde yeri olan, paydaşlara değer yaratan bir kurum olma.değer yaratan bir kurum olma.

Kritik sorular:Kritik sorular:

• Niçin kurumsallaşma?Niçin kurumsallaşma?

– Başarıyı sürdürülebilir kılmak için.Başarıyı sürdürülebilir kılmak için.


Hissedar gözüyle kritik sorular:Hissedar gözüyle kritik sorular:

1.1. Hissedarlar şirketlerini ne olarak Hissedarlar şirketlerini ne olarak görüyorlar? Esas amaç ne?görüyorlar? Esas amaç ne?- Kendilerinin ve ailelerinin varlığını Kendilerinin ve ailelerinin varlığını

artırmak için fırsatları artırmak için fırsatları değerlendirdikleri ve yapmaları değerlendirdikleri ve yapmaları gerekenleri yapabildikleri bir gerekenleri yapabildikleri bir araç,araç,

- Meydana getirdikleri bir Meydana getirdikleri bir esereser..


Hissedar gözüyle kritik sorular:Hissedar gözüyle kritik sorular:

• Kurumsallaşarak daha iyi Kurumsallaşarak daha iyi yönetilmeye neden ihtiyaç var?yönetilmeye neden ihtiyaç var?Kısa vadeli:Kısa vadeli:– Hissedarın kendi iş yükünü Hissedarın kendi iş yükünü

azaltabilmesi içinazaltabilmesi için– Daha kârlı, daha büyük …vb. Daha kârlı, daha büyük …vb.

olmak içinolmak için– Aile /iş ilişkilerine çözüm Aile /iş ilişkilerine çözüm

bulabilmek içinbulabilmek için


Hissedar gözüyle kritik sorular:Hissedar gözüyle kritik sorular:• Daha iyi yönetilmeye neden Daha iyi yönetilmeye neden

ihtiyaç var?ihtiyaç var?Uzun vadeli:Uzun vadeli:

– Nesilden nesile geçecek kadar Nesilden nesile geçecek kadar başarılı bir şirket oluşturmak içinbaşarılı bir şirket oluşturmak için


Dolayısı ileDolayısı ile konumuz;konumuz;

•Girişimcinin / hGirişimcinin / hissedarın kendisini, issedarın kendisini, şirketini ve başarıyı iyi tanımlaması ve şirketini ve başarıyı iyi tanımlaması ve konumlandırması, ve dekonumlandırması, ve de•İyi yönetmesi İyi yönetmesi

konusudur.konusudur.


O halde O halde ŞirketlerŞirketler::• Girişimcilerin kurduğu,Girişimcilerin kurduğu,

• Diğer yönetici ve sahiplerinin yaşattığı,Diğer yönetici ve sahiplerinin yaşattığı,

• Kendi başına bir karakteri, kişiliği olan,Kendi başına bir karakteri, kişiliği olan,

• İnsan ömründen daha uzun yaşayabilen,İnsan ömründen daha uzun yaşayabilen,

• İnsanları, sahibi, çalışanı, tedarikçisi veya İnsanları, sahibi, çalışanı, tedarikçisi veya müşterisi olmaktan dolayı mutlu eden,müşterisi olmaktan dolayı mutlu eden,

• Topluma kişilerden daha fazla katkıda bulunabilen,Topluma kişilerden daha fazla katkıda bulunabilen,

eserlerdireserlerdir..


İŞ NEYİ GEREKTİRİYOR?İŞ NEYİ GEREKTİRİYOR?

Yarının iş ortamı nasıl olacak?Yarının iş ortamı nasıl olacak?

• Bugünden daha hızlı (hem karar, Bugünden daha hızlı (hem karar, hem icraat açılarından).hem icraat açılarından).

• Bugünden daha karmaşık.Bugünden daha karmaşık.

• Bugünden daha değişken.Bugünden daha değişken.

• Bugünden daha rekabetçi.Bugünden daha rekabetçi.

Başarının anahtarı:Başarının anahtarı:• Kendin için doğru işi yapmak.Kendin için doğru işi yapmak.• Yetkin ve adanmış kişilerle çalışmak.Yetkin ve adanmış kişilerle çalışmak.• Karar ve aksiyonların değer yaratma Karar ve aksiyonların değer yaratma

noktasına en yakın kişilerce alınmasını noktasına en yakın kişilerce alınmasını sağlamak.sağlamak.

Sonuç:Sonuç:Uzun vadeli düşünen ve rekabetçi Uzun vadeli düşünen ve rekabetçi ortamda çalışan her şirketin ortamda çalışan her şirketin kurumsallaşarak iyi yönetilmeye ihtiyacı kurumsallaşarak iyi yönetilmeye ihtiyacı vardır.vardır.

İŞ NEYİ GEREKTİRİYOR?İŞ NEYİ GEREKTİRİYOR?

TÜRKİYE GERÇEKLERİ NEDİR?TÜRKİYE GERÇEKLERİ NEDİR?

İş adamları: İş adamları: Fırsatçı, pratik, “ne” ye odaklı, Türkiye eksperi.Fırsatçı, pratik, “ne” ye odaklı, Türkiye eksperi.

Profesyonel yöneticiler:Profesyonel yöneticiler:Girişimcilikte tecrübesiz, çalışkan, “nasıl” a odaklı ikinci Girişimcilikte tecrübesiz, çalışkan, “nasıl” a odaklı ikinci adam.adam. Ortaklık: Ortaklık: Tercih edilmeyen, bazen zorunlu olarak yapılan Tercih edilmeyen, bazen zorunlu olarak yapılan ancak sürdürülebilirliği zor olan yapı.ancak sürdürülebilirliği zor olan yapı.

İhtiyaç:İhtiyaç:İşadamı ve profesyonelin birbirlerini daha iyi anlayarak İşadamı ve profesyonelin birbirlerini daha iyi anlayarak beraberce çalışmalarını sağlayacak sinerjik kurumsal beraberce çalışmalarını sağlayacak sinerjik kurumsal çalışma düzenleri oluşturarak sürdürülebilir ortaklığı çalışma düzenleri oluşturarak sürdürülebilir ortaklığı sağlamak.sağlamak.

1313

Aile Şirketi

Genel olarak; aynı aileden iki veya daha fazla kişi

aynı şirkette çalışıyorlarsa ve bunlardan biri veya birkaçı şirketin çoğunluk hissesine sahipse ‘aile şirketi’;

tek kişinin sahip olduğu ve ailesinden kimsenin çalışmadığı şirket ise ‘patron şirketi’ olarak tanımlanmaktadır.

Dolayısıyla her patron şirketi, ikinci kuşağa geçince aile şirketi vasfı alır.

1414

Aile Şirketleri İstatistiğiAile Şirketleri İstatistiği

Dünyadaki şirketlerin %90’dan fazlası Dünyadaki şirketlerin %90’dan fazlası aile şirketidir.aile şirketidir.

- Amerika: - Amerika: - İtalya:- İtalya: - Japonya:- Japonya: - Türkiye:- Türkiye:

%90%95%97%99

1515

Aile Şirketleri Yaşam SüresiAile Şirketleri Yaşam Süresi

Kurucu (1. Nesil)Kurucu (1. Nesil) 2. Nesil2. Nesil 3. Nesil3. Nesil

%20 %4

Dünya: 24 yılTÜRKİYE: 10 yıl

100 şirket 20 şirket20 şirket 4 şirket4 şirket

Başarı için şirket aileye değil, aile şirkete tabiolmalıdır. Yani belirleyici olan, aile değil,

şirketolmalıdır.

Duygu TemelliAilenin İhtiyaçlarıİçe DönükDeğişime Direnç

Çatışma veAnlaşmazlıkla

r

Aile Sistemi İşletme Sistemi

Görev Temelliİşletmenin İhtiyaçlarıDışa DönükDeğişim Yönetimi

Aile fiilen iki merkeze bağlıdır: • hedeflere bağlı bir "şirket yönetimi"; • bu hedeflere yoğunlaşmış bir "aile yönetimi."

ROLLER

1. Sadece Yönetici /Çalışan2. Sadece Hissedar3. .Sadece YK Üyesi4. Sadece Aile üyesi 5. Aile üyesi – Hissedar6. Aile Üyesi – Yönetici / Çalışan7. Aile Üyesi - YK Üyesi8. Aile Üyesi – YK Üyesi - Yönetici / Çalışan 9. Aile Üyesi – YK Üyesi – Hissedar10. Aile Üyesi - Hissedar - Yönetici / Çalışan11. Hissedar - Yönetici / Çalışan12. Hissedar - YK Üyesi13. Hissedar - YK Üyesi - Yönetici / Çalışan14. Yönetici / Çalışan - YK Üyesi15. Aile Üyesi - Hissedar - YK Üyesi – Yönetici / Çalışan (LİDER)

2

1

5

910 12

11

7

3

14

YönetimKurulu

İşletme/ Çalışanlar

Aile 4

Mülkiyet

13

15

8

6

Aile Şirketlerinde Roller Aile Şirketlerinde Roller ve Statülerve Statüler

Aile şirketlerini;Aile şirketlerini; Birinci nesil Birinci nesil ‘‘kurar’, kurar’, İkinci nesil İkinci nesil ‘miras alır’ ‘miras alır’ ve ve “durumu “durumu

idare eder”, idare eder”, Üçüncü nesil ise Üçüncü nesil ise ‘‘bitirir’, bitirir’, bir diğer bir diğer

ifadeyle ifadeyle ‘cenazeyi kaldırır’, ‘cenazeyi kaldırır’, yani yani satıp savarak parasını yemeğe satıp savarak parasını yemeğe başlar. başlar.

Aile şirketleri Hakkında Yaygın İnanışlar

““Bir işletmeyi;Bir işletmeyi; DedeDede kurarkurar,,

BabaBaba büyütürbüyütür,,Oğul Oğul tutar,tutar,

TorunTorun sanat tarihi okursanat tarihi okur.”.”Alfred MarshallAlfred Marshall


Benzer şekilde;Benzer şekilde; İngilizler; İngilizler; “Birinci kuşak kuruyor, ikinci kuşak “Birinci kuşak kuruyor, ikinci kuşak

çabalıyor, üçüncü kuşak cenaze kaldırıyor” çabalıyor, üçüncü kuşak cenaze kaldırıyor” Meksikalılar, "Meksikalılar, "Baba tüccarsa oğlu playboy, Baba tüccarsa oğlu playboy,

torunu ise dilenci olur"torunu ise dilenci olur" diyorlar. diyorlar. Çinliler, Çinliler, "Köylü çarığından çıkan üç kuşak da "Köylü çarığından çıkan üç kuşak da

köylü çarığına döner" köylü çarığına döner" diyorlar.diyorlar. Amerikalılar ise aynı şeyi söylüyorlar, ama Amerikalılar ise aynı şeyi söylüyorlar, ama

köylü çarığı köylü çarığı yerine 'kolsuz gömlek‘ yerine 'kolsuz gömlek‘ ten söz ten söz ediyorlar.ediyorlar.


“ “Bir aile şirketini ayakta tutmak, Bir aile şirketini ayakta tutmak, belki de yerküredeki en zor belki de yerküredeki en zor

yönetim işidir”yönetim işidir”John Ward, Rondel CarlockJohn Ward, Rondel Carlock

Patronların HatalarıPatronların Hataları

Her şeyin para ile çözülebileceğine inanıyorlar,Her şeyin para ile çözülebileceğine inanıyorlar,

Uzmanlık gücüne yeterince inanmıyorlar,Uzmanlık gücüne yeterince inanmıyorlar,

Her şeyi biliyor imajı vermeye çalışıyorlar, Her şeyi biliyor imajı vermeye çalışıyorlar,

Çekirdekten gelmenin dezavantajlarını atamıyorlar,Çekirdekten gelmenin dezavantajlarını atamıyorlar,

Lider gibi değil, bazen baba, bazen müdür, bazen Lider gibi değil, bazen baba, bazen müdür, bazen padişah gibi davranıyor. padişah gibi davranıyor.

Patronların HatalarıPatronların Hataları Yetki ve sorumluluğu devredemiyorlar,Yetki ve sorumluluğu devredemiyorlar,

Günü kurtarma telaşı içindeler, planlı çalışmıyorlar,Günü kurtarma telaşı içindeler, planlı çalışmıyorlar, Profesyonellere güvenmiyorlar,Profesyonellere güvenmiyorlar,

Aile içi konuları ve sorunları işe yansıtıyorlar,Aile içi konuları ve sorunları işe yansıtıyorlar,

İnsana yatırım yapmıyor, insani değerleri İnsana yatırım yapmıyor, insani değerleri önemsemiyorlar,önemsemiyorlar,

Ani kararlar veriyor, gözü kara davranıyorlar.Ani kararlar veriyor, gözü kara davranıyorlar.

… … Ve SaplantılarıVe Saplantıları Kurumsallaşamıyoruz,Kurumsallaşamıyoruz, Profesyonellerle geçinemiyoruz,Profesyonellerle geçinemiyoruz, İkinci kuşak işi devralırsa batırır,İkinci kuşak işi devralırsa batırır, İnsanlar iyi çalışmıyor,İnsanlar iyi çalışmıyor, Biz olmazsak iş durur.Biz olmazsak iş durur.

““Eğer firma, kurucusunun Eğer firma, kurucusunun çemberi içinde sıkışıp kalırsa, çemberi içinde sıkışıp kalırsa,

kurucu öldüğünde firma da ölür”kurucu öldüğünde firma da ölür”

Ishac AdizesIshac Adizes

Aile Şirketlerinin Ortak Aile Şirketlerinin Ortak Sorunları Sorunları

Birinci kuşağın yönetimden bir türlü elini Birinci kuşağın yönetimden bir türlü elini çekmemesi.çekmemesi.

Nihai kararın her zaman “büyük patron” tarafından Nihai kararın her zaman “büyük patron” tarafından verilmesi. verilmesi. ((Patron-baba her şeyi bildiğini düşünür. Patron-baba her şeyi bildiğini düşünür. Tüm kararları o verir. Böylece, pazardaki Tüm kararları o verir. Böylece, pazardaki gelişmelerden habersiz kalır. Başkalarını gelişmelerden habersiz kalır. Başkalarını dinlemediği için tehditler büyür, fırsatlar kaçardinlemediği için tehditler büyür, fırsatlar kaçar.).)

Giderek zorlaşacak ve yıkıcı hale gelecek sorunların, Giderek zorlaşacak ve yıkıcı hale gelecek sorunların, ""Eğer umursamazsam geçip giderEğer umursamazsam geçip gider" denilerek göz " denilerek göz ardı edilmesi. ardı edilmesi. (Şirket içinde sağlıklı bir iletişim ve iç (Şirket içinde sağlıklı bir iletişim ve iç denetim eksikliği),denetim eksikliği),

Yönetim kurulu başkanı ile icra kurulu başkanının Yönetim kurulu başkanı ile icra kurulu başkanının aynı kişi olması. aynı kişi olması. ((Patron, verdiği kararlarda sadece Patron, verdiği kararlarda sadece kendisine karşı sorumlu olduğunu düşünür.)kendisine karşı sorumlu olduğunu düşünür.)

Aile Şirketlerinin Aile Şirketlerinin Ortak SorunlarıOrtak Sorunları

Herkesin yönetimden şikayet etmesine karşın bunu Herkesin yönetimden şikayet etmesine karşın bunu yönetime/lidere söylememesi yönetime/lidere söylememesi (korku kültürü ve dedikodu),(korku kültürü ve dedikodu),

Şirket ve kişisel banka hesaplarının ortak kasa olarak Şirket ve kişisel banka hesaplarının ortak kasa olarak görülmesi, görülmesi,

Yetki devri(devredememe), deneyim eksiği olan veya Yetki devri(devredememe), deneyim eksiği olan veya kişisel yetersizlikleri olan aile üyelerinin işe alımları,kişisel yetersizlikleri olan aile üyelerinin işe alımları,

Dedikodular,Dedikodular, Eltiler arası rekabet,Eltiler arası rekabet, Rol çatışması,Rol çatışması, Yetkinin bir sonraki kuşağa devri ile ilgili sorunlar,Yetkinin bir sonraki kuşağa devri ile ilgili sorunlar, Büyüyen ailede çıkar ve otorite çatışmasına dayalı Büyüyen ailede çıkar ve otorite çatışmasına dayalı

sorunlar,sorunlar, Ortaklık kültürünün yerleşmemiş olmasıOrtaklık kültürünün yerleşmemiş olması vb.vb.

Bu tür sorunları yaşayan aile Bu tür sorunları yaşayan aile şirketleri, şirketleri,

aile içi sorunların krize dönüşmesiyle aile içi sorunların krize dönüşmesiyle karşı karşıya kalmaktadır.karşı karşıya kalmaktadır.

SONUÇ:SONUÇ: Dağılma, el değiştirme Dağılma, el değiştirme veya veya Yok Yok

olmaolma..

Aile Şirketlerinin Aile Şirketlerinin Ortak SorunlarıOrtak Sorunları

20 İyi Tanınan Aile Şirketinin Dağılma ve

Yok Olma Nedenleri

19%

43%

14%5% 19%

Aile içi çatışmaMiras KavgasıKardeşler arası çatışmaKardeş-yeğen-kuzen kavgasıAileler arası kavga

““Aile şirketini piyasadaki Aile şirketini piyasadaki değil,değil,

aile içindeki rekabet öldürür”aile içindeki rekabet öldürür”

PEKİ,PEKİ,Bu Durum Aile Şirketlerinin Bu Durum Aile Şirketlerinin

Kaderi mi?Kaderi mi?

Dünyanın Bilinen En Eski 10 Aile Dünyanın Bilinen En Eski 10 Aile İşletmesiİşletmesi

İşletme Adı Ülke Adı Kuruluş Yılı Nesil Faaliyet Alanı

1 Kongo Gumi Japonya 578 40 İnşaat2 Hoshi Ryokan Japonya 718 46 Hotel İşletmeciliği

3 Château de Goulaine Fransa 1000 ----- Şarap Üretimi4 Fonderia Pontificia

Marinelli İtalya 1000 ------ Döküm

5 Barone Ricasoli İtalya 1141 ----- Şarap ve ZeytinyağıÜretimi

6 Barovier & Toso İtalya 1295 20 Cam Üretimi7 Hotel Pilgrim Haus Almanya 1304 ----- Hotel İşletmeciliği8 Richard de Bas Fransa 1326 ----- Kâğıt İmalatı

9 Torrini Firenze İtalya 1369 ----- Altın İşletmesi

10 Antinori İtalya 1385 19 Şarap Üretimi

Türkiye’nin Bilinen En Eski 10 Aile Türkiye’nin Bilinen En Eski 10 Aile İşletmesiİşletmesiİşletme Kurucu Kuruluş

TarihiNesil

1 Vefa Bozacısı Hacı Sadık 1870 42 Hacı Bekir Lokum Hacı Bekir 1877 43 Çöğenler Helva Rasih Efendi 1883 44 Teksima Tekstil H. Mehmet Botsalı 1893 45 Kemal Kükrer Sirkeleri Kemal Kükrer 1915 1999’da el

değiştirdi.6 Kâmil Koç Otobüs

İşletmesiKâmil Koç 1923 3

7 Eyüp Sabri Tuncer Kolonya

Eyüp Sabri Tuncer 1923 3

8 Doluca Şarapları Nihat A. Kutman 1926 39 Tatko A. Emin Yılmaz 1926 310 Koç Holding Vehbi Koç 1926 3

O halde ,O halde ,

Aile Şirketlerinde Yaşanan Aile Şirketlerinde Yaşanan Sorunları Önleme /Çözme ve Sorunları Önleme /Çözme ve Sürekliliği Nasıl Sağlanabilir?Sürekliliği Nasıl Sağlanabilir?

Çare: Çare: Kurumsal Yönetişim Kurumsal Yönetişim Odaklı KurumsallaşmaOdaklı Kurumsallaşma

Aile Şirketlerinde Sorunların Aile Şirketlerinde Sorunların Çözümü ve Sürekliliği Sağlama Çözümü ve Sürekliliği Sağlama

MekanizmalarıMekanizmaları Etkin bir Etkin bir Yönetim KuruluYönetim Kurulu’’ nun oluşturulması, nun oluşturulması, Aile ve iş ilişkileriAile ve iş ilişkileri tanımlanarak tanımlanarak yazılı kurallarayazılı kurallara

bağlanmalı (bağlanmalı (aile anayasasıaile anayasası hazırlanması), hazırlanması), Bir sonraki kuşağa kontrollü/sağlıklı bir şekilde geçiş Bir sonraki kuşağa kontrollü/sağlıklı bir şekilde geçiş

sağlanmalı ( sağlanmalı ( intikal/devir planıintikal/devir planı yapılması), yapılması), Aile içi etkin iletişimi sağlayıcı, muhtemel sorun ve Aile içi etkin iletişimi sağlayıcı, muhtemel sorun ve

çatışmaları önleyici/çözümleyici çatışmaları önleyici/çözümleyici bir mekanizma bir mekanizma hayata hayata geçirilmeligeçirilmeli ((aile meclisiaile meclisi kurulması) ve, kurulması) ve,

Bu yapının sağlıklı işleyişine katkı sağlayacak Bu yapının sağlıklı işleyişine katkı sağlayacak tamamlayıcı planlar (tamamlayıcı planlar (miras planımiras planı, , hissedarlık hissedarlık sözleşmesisözleşmesi ve ve stratejik risk – acil durum planıstratejik risk – acil durum planı,, vb.) vb.) oluşturulmalıdır.oluşturulmalıdır.

Özetle; Özetle; ‘Kurumsallaşma Sağlanmalıdır‘Kurumsallaşma Sağlanmalıdır’.’. Ama Nasıl ?Ama Nasıl ?

Kurumsallaşma NEDİR?Kurumsallaşma NEDİR?

Şirketin Şirketin kuralları, standartları ve kuralları, standartları ve prosedürlerinin tanımlanması, kişilerden prosedürlerinin tanımlanması, kişilerden bağımsız hale bağımsız hale getirilmesidir.getirilmesidir.

“ “Otomatik pilot”, “cruise control” gibi; Otomatik pilot”, “cruise control” gibi; patronları gereksiz kılmayanpatronları gereksiz kılmayan, sadece , sadece onların onların daha verimli olabilmelerini daha verimli olabilmelerini sağlayan sağlayan bir yapıdır.bir yapıdır.

Genel olarak Genel olarak kurumsallaşma,kurumsallaşma, “bir işletmenin belirli “bir işletmenin belirli amaç ve hedefler doğrultusunda en uygun yapıya amaç ve hedefler doğrultusunda en uygun yapıya kavuşturulması, belirlenen ilke ve değerler kavuşturulması, belirlenen ilke ve değerler çerçevesinde yönetilmesi” şeklinde tanımlanabilir.çerçevesinde yönetilmesi” şeklinde tanımlanabilir.

Kurumsallaşma şirketin davranış ve tutumlarının Kurumsallaşma şirketin davranış ve tutumlarının belirli ilke ve politikalara göre belirlenmesidir.belirli ilke ve politikalara göre belirlenmesidir.

Dolayısıyla kurumsallaşma, Dolayısıyla kurumsallaşma, sistemleşme sistemleşme ve ve kurallaşma kurallaşma sürecidir. sürecidir.

Kurumsallaşma NEDİR?Kurumsallaşma NEDİR?

Ne Ne DeğildirDeğildir?? Kurumsallaşma patronların işi tamamen Kurumsallaşma patronların işi tamamen

profesyonellere bırakması demek değildir. profesyonellere bırakması demek değildir. Aksine, patronların işin başında olması, diğer Aksine, patronların işin başında olması, diğer çalışanlarla kolektif bir çalışma ruhu ve çalışanlarla kolektif bir çalışma ruhu ve ortamı oluşturulması gerekir.ortamı oluşturulması gerekir.

Kurumsallaşmanın şirketin başarılı olmasıyla Kurumsallaşmanın şirketin başarılı olmasıyla doğrudan ilgisi yoktur,doğrudan ilgisi yoktur, sadece başarının sadece başarının sürekliliğini sağlar.sürekliliğini sağlar.

Şirketi insanlardan bağımsız kılmaz; Şirketi insanlardan bağımsız kılmaz; çünkü çünkü sistemi çalıştıran insandırsistemi çalıştıran insandır..

Kurumsallaşma Çalışmasının HedefleriKurumsallaşma Çalışmasının Hedefleri

Değişimlere ayak uydurabilen, Değişimlere ayak uydurabilen, gelişmeye ve gelişmeye ve büyümeye açıkbüyümeye açık, dönemin fırsatlarını iyi , dönemin fırsatlarını iyi gözlemleyen ve değerlendirebilen gözlemleyen ve değerlendirebilen etkin bir etkin bir yapı ve yönetime sahip yapı ve yönetime sahip işletme olmak, işletme olmak,

Yaşanan değişim ve gelişmeler paralelinde Yaşanan değişim ve gelişmeler paralelinde sağlıklı bir örgüt yapısısağlıklı bir örgüt yapısı, dengeli bir görev , dengeli bir görev dağılımının oluşturulması ve böyle bir dağılımının oluşturulması ve böyle bir yapının sürdürülebilir olması için yapının sürdürülebilir olması için gerekli ilke gerekli ilke ve kurallar bütününün oluşturulması ve ve kurallar bütününün oluşturulması ve yaşatılması yaşatılması

Kurumsallaşma Çalışmasının Kurumsallaşma Çalışmasının Hedefleri Ne Olmalı?Hedefleri Ne Olmalı?

İletişimi Güçlendirmeliİletişimi Güçlendirmeli

Ortaklık Kültürünü GeliştirmeliOrtaklık Kültürünü Geliştirmeli

Girişimcilik Ruhunu KorumalıGirişimcilik Ruhunu Korumalı

Devamlılığı SağlamalıDevamlılığı Sağlamalı

Kurumsallaşma Kurumsallaşma Çalışmasının Çalışmasının Ön ŞartlarıÖn Şartları

Zihni hazırlıkZihni hazırlık İradeİrade Yapı Yapı KültürKültür İntibak Yeteneğiİntibak Yeteneği

Kurumsallaşma Çalışmaları Yapılırken Kurumsallaşma Çalışmaları Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler:Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Aile şirketlerinde Aile şirketlerinde güç dengesi güç dengesi kurumsallaşma-nın lehinde olmalıdır.kurumsallaşma-nın lehinde olmalıdır.

‘‘Kurumsallaşıyoruz’ Kurumsallaşıyoruz’ diye yöneticiler ve diye yöneticiler ve çalışanlar çalışanlar yazılı prosedürlere, belgelere yazılı prosedürlere, belgelere boğulmamalıdır. boğulmamalıdır.

Yeni gelişme ve değişmeler dikkate Yeni gelişme ve değişmeler dikkate alınarak, alınarak, yapı sürekli gözden geçirilip yapı sürekli gözden geçirilip yeni yeni şartlara uyarlanmalıdır.şartlara uyarlanmalıdır.

Kurumsallaşmanın Temel Kurumsallaşmanın Temel GöstergeleriGöstergeleri: : Örnek Örnek

Bir şirkette Bir şirkette kurumsallaşmanınkurumsallaşmanın ilk belirtisi, ilk belirtisi, girişimcinin ve üst düzey yöneticilerin kısa girişimcinin ve üst düzey yöneticilerin kısa da olsa tatil yapıp yapmadıklarından da olsa tatil yapıp yapmadıklarından anlaşılır.anlaşılır.

Bir şirkette kötü haber, organizasyon Bir şirkette kötü haber, organizasyon şemasının en altından en üstüne kadar şemasının en altından en üstüne kadar kısa zamanda geliyorsakısa zamanda geliyorsa, o şirket o kadar , o şirket o kadar kurumsallaşmış kurumsallaşmış demektir.demektir.

4444

Aile Şirketlerinde Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma SüreciKurumsallaşma Süreci

Aşama 1 Aşama 2

Aile İlişkilerinin Kurumsallaşması

*Aile Konseyi *Aile Anayasası

ŞirketinKurumsallaşması

Aile, hissedar ve çalışanların belirli kurallar sistemi içinde iş yapmaları

Kurumsal Yönetişim Anlayışı

Kurumsal yönetişim, en genel anlamıyla şirketlerinin yönetilme tarzını belirleyen bir sistemdir. – Şirket faaliyetlerinin etkinlik ve verimliliği, – finansal raporlama sisteminin güvenirliliği, – yasa ve yasal düzenlemelere uygun hareket etme ve – şirket varlıklarının korunması,

kurumsal yönetişimin ana temaları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Aynı zamanda,– kurumsal yönetişim yapısının yönetim kurulu, yöneticiler,

hissedarlar ve diğer paydaşlar (stakeholders) gibi örgütteki farklı katılımcılar arasında hakları ve sorumlulukları belirlediği ve

– karar alma için gerekli kural ve prosedürleri koyduğu belirtilmektedir.

4545

4646

Kurumsal Yönetişim Kurumsal Yönetişim İlkeleriİlkeleri (OECD) (OECD)

İLKELER ŞİRKETLERE GETİRDİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLER

Adillik

Şirket yönetiminin bütün hak sahiplerine (hissedarlarına ve ortaklarına) karşı eşit davranması ve hissedarlık haklarının kullanımını kolaylaştırıcı yapının oluşturulmasını ifade eder. Bu ilke sayesinde ortaklar ve bütün hissedarlar, haklarının ihlali halinde yeterli telafi ya da teminat elde etme imkanına sahip olmalıdır.

Sorumluluk

İşletmenin doğrudan ya da dolaylı menfaat paydaşların haklarını yasalarda ve ikili anlaşmalarda belirtildiği şekilde tanımalı, servet ve yeni iş alanları yaratmada şirketler ve paydaşlar arasında etkin işbirliğini ve mali açıdan güçlü işletmelerin ayakta kalmasını teşvik etmelidir.

ŞeffaflıkŞirketin kendisi, faaliyetleri, kararları, mali durumu, performansı, mülkiyeti ve idaresi dahil olmak üzere şirketle ilgili bütün konularda, doğru ve zamanında (faaliyet öncesinde, sırasında ve sonrasında) menfaat sahiplerine bilgi verilmelidir.

Hesap verebilirlik

Bu ilke, yönetim kurulunun tepe yönetim performansını bağımsız şekilde izlemesini ve faaliyet sonuçları hissedarlarla paylaşılmalıdır.Yönetim kurulu ve tepe yönetim arasında etkin bir işbölümü, kurumsal yönetimde hesap verebilirlik ilkesinin vazgeçilmez koşuludur. Bu ilke sayesinde, tepe yöneticilerin hissedarlara karşı hesap verebilirliği temin edilir.

4747

Kurumsal Yönetişim Kurumsal Yönetişim ve ve

Aile Şirketleri İlişkisiAile Şirketleri İlişkisi

Aile(Aile Konseyi)

İş(Yönetim Ekibi)

Mülkiyet (Yönetim Kurulu)

4848

Herkese uygun olabilecek tek bir “iyi yönetim/yönetişim” sistemi yoktur. Her kurum kendi sistemini geliştirmek ve kendi yönetim kurulunun oynayacağı rolü tanımlamak zorundadır.

Aile bireylerinin işe ilişkin beklentilerinin dengelendiği ve aile ile iş arasındaki ilişkinin formelleştirildiği bir kurumsallaşma süreci, aile şirketlerinde sağlıklı bir kurumsal yönetişim sistemi kurulması için önemli bir başlangıç adımı olacaktır.

Henüz ,birinci kuşağın iş başında ve ikinci kuşak aile temsilcilerinin şirkette görev alma aşamasında olduğu geçiş sürecindeki küçük aile şirketlerinde,

aile konseyi, aile kurulu ve danışma kurulundan

oluşan üçlü bir sistem geçiş sürecinin başarıyla yönetilmesi için önerilen bir modeldir.

Küçük Aile Şirketlerinde Küçük Aile Şirketlerinde Kurumsal Yönetişim Odaklı KurumsallaşmaKurumsal Yönetişim Odaklı Kurumsallaşma

Aile Konseyi

Aile konseyleri, dünyada pek çok aile şirketinin giderek daha yaygın olarak kullandığı ve aile iletişimini arttırmayı amaçlayan bir forumdur.

Aile konseyi etkin bir şekilde kullanıldığında, – aile bireyleri arasında iletişimsizlik ve kendini ifade

edememe sorunlarının üstesinden gelmede yararlı olabilir,– aile üyeleri için şirkette çalışabilmenin ön koşullarını

oluşturabilir; – çekişmeleri, kırgınlıkları, beklentileri açıkça ortaya koyarak

farklı algılamaları önleyebilir, – aile-içi çatışmaları ortadan kaldırabilir ve aile anayasasının

oluşturulması için bir platform olarak kullanılabilir. 4949

5050

Sakıp Sabancı; Sakıp Sabancı; katılanların listesi, toplantı tarihi ve diğer ayrıntıların yer aldığı “Aile Konseyi” toplantı defterini gösterirken şöyle diyor:

““Bu toplantıları iletişim için yapıyoruz, Bu toplantıları iletişim için yapıyoruz, ailenin birliği için yapıyoruz. Ben bazen ailenin birliği için yapıyoruz. Ben bazen bilgi veriyorum, herkesin şirkete sahip bilgi veriyorum, herkesin şirkete sahip çıkmasını istiyorum. Hissesi olanlar bu çıkmasını istiyorum. Hissesi olanlar bu toplantıya katılabiliyor, yoksa Sabancı toplantıya katılabiliyor, yoksa Sabancı soyadı yeterli değil”soyadı yeterli değil”

Kaynak: Capital Dergisi, Mart, 2003Kaynak: Capital Dergisi, Mart, 2003

Aile Konseyi

Aile konseyi açık katılım anlayışına dayalıyken aile kurulu, aile kurulu, öncelikle hissedar aile üyelerinden oluşan, aile/iş ve hissedarlık/yönetim kavramlarının örtüştüğü alanlara odaklanan bir karar alma mekanizmasıdır.

Şirkette çeşitli icra görevleri alan hissedar aile bireylerinin yanı sıra icra görevi olmayan aile üyesi hissedarlar da aile kurulunda yer alabilirler.

Aile kurulu, aile konseyi ile etkin iletişim kanallarını açık tutarak,

– şirketin geleceğine yön verir, – kişilerden bağımsız bir kurumsal sistemin kurulması

yönünde çalışmalar yapar ve – şirketin gelecek kuşaklara sağlıklı bir şekilde geçişi için

gerekli olan altyapıyı hazırlar. 5151

Aile Kurulu

Danışma kurulu;– geçiş sürecinde, aile konseyi ve aile kurulunu

desteklemek üzere oluşturulan bir mekanizmadır. – şirketin hissedarlarının güven duyduğu ve kritik

kararlar gerektiren konularda onlara yön verebilecek ve fikirlerini açıkça ifade edebilecek tecrübeli profesyonellerden oluşan bir tavsiye mekanizması olarak nitelendirilebilir.

– yönetimi devralacak uygun aile üyesinin belirlenmesi, şirkette görev alacak aile üyelerinde aranacak niteliklerin belirlenmesi, genç kuşak aile üyelerine mentorluk yapılması gibi önemli konularda rol alarak geçiş sürecine ciddi katkılarda bulunacaktır. 5252

Danışma Kurulu

Büyüyen ve Gelişen Büyüyen ve Gelişen Aile Şirketlerinde Aile Şirketlerinde

Kurumsal Yönetişim Odaklı Kurumsal Yönetişim Odaklı KurumsallaşmaKurumsallaşma

İki ve daha fazla kuşağın birlikte çalıştığı, birden fazla çekirdek ailenin dahil olduğu ve belli bir finansal büyüklüğe ulaşan işletmelerde ise, yukarıda açıklanan üçlü mekanizmanın yerine,- aile konseyi ve - formel bir yönetim kurulundan

oluşan daha yapısal bir kurumsal yönetişim sistemine ihtiyaç duyulmaktadır.

5353

5454

Kurumsallaşmış İlişkilerKurumsallaşmış İlişkiler

Aile

Aile Konseyi

İcra BaşkanıTepe Yöneticiler

YÖNETİM KURULU

Aile konseyi, – aile ile ilgili önemli konuları tartışıp karara bağlama; – politika ve kuralları oluşturma;– ailenin eğitimi ve gelişmesi; – aile varlıklarının uzun dönemli yönetimi; – bilgi akışı ve iletişim; – yönetim kurullarında temsil ve gelecek nesil liderlerinin hazırlanması.

Yönetim kurulu ise, - şirketin gelişmesiyle birlikte karmaşıklaşan ilişkiler ağında, ailenin yanı

sıra diğer paydaşların da çıkarlarını gözetmekle yükümlü olan ve - aile üyeleriyle birlikte aile dışından ve şirkette icra görevi olmayan

bağımsız kişilerden oluşan şirketin en üst düzeyde yetkili organıdır. Anlaşılacağı üzere yönetim kurullarının aksine, aile konseyinin temeli

açıklık ve katılımcılıktır. 5555



Kurumsallaşma sürecinde, – yukarıda açıklanan mekanizmaların

işlerlik kazanmasının ardından, aile ve işin kesiştiği kritik konularda formel politikaların oluşturulmasına ihtiyaç vardır.

– Aile anayasası, bu politikaların yazılı

olarak açıklandığı temel bir araçtır.5656



5757

Aile anayasası, – aile konseyi üyelerinin, işle ilgili ortaya çıkabilecek aile konseyi üyelerinin, işle ilgili ortaya çıkabilecek

durumlarına ilişkin çözüm yollarını gösteren, durumlarına ilişkin çözüm yollarını gösteren, uyuşmazlıklarda aile konseyi üyelerinin uyuşmazlıklarda aile konseyi üyelerinin uyacaklarını taahhüt ettikleri ve imzaladıkları uyacaklarını taahhüt ettikleri ve imzaladıkları yazılı yazılı bir dizi kuralı içeren belgedir.bir dizi kuralı içeren belgedir.

– ““Aile Anayasası Uzmanı” danışmanlar desteğiyle, Aile Anayasası Uzmanı” danışmanlar desteğiyle, her Aile Konseyi üyesinin aktif katılımı ve katkısıyla, her Aile Konseyi üyesinin aktif katılımı ve katkısıyla, her bir maddesi üzerinde mutabakat sağlanarak her bir maddesi üzerinde mutabakat sağlanarak hazırlanır. hazırlanır.

– Sosyal, psikolojik, hukuki, idari bir çalışma olup Sosyal, psikolojik, hukuki, idari bir çalışma olup bilgibilgi, , tecrübetecrübe, , gizlilikgizlilik ve ve güvengüven gerektirir. gerektirir.

– Her aile için Her aile için ayrı, ayrı, o aileye/şirkete özgü o aileye/şirkete özgü olmak olmak durumundadır.durumundadır.

AİLE ANAYASASI

Aile Anayasası İçeriği - Aile Anayasası İçeriği - ÖrnekÖrnek

Aile Meclisi- Üyelik Şartları- Çalışma Şekli- Anlaşmazlıkların çözümü- Aile ve şirket arasındaki ilişki ve beklentilerin belirlenmesi

Aile Üyeleri Rolleri- Çifte Şapkalılık Kuralı- Genç nesil için şirkete giriş kuralları- Çıkar çatışması kuralları

Aile Hizmetleri- Üyeler için ücret bazında hizmetler

Aile hisse yapısı ve satış/ transfer kuralları- Değerlendirme yöntemi- Aile içi satış / dışarıya satış kuralları- Temettü Politikaları

İhtiyaçlara CevabıHissedarlar için - Şeffaflık - Katılım - Aile bireylerinin rolü - Hakların korunmasıProfesyonel Yöneticiler için, - Aile üyelerinin rolü - Net performans yaklaşımı

………………………………

Aile Anayasası

5959

Aile Anayasasının KapsamıAile Anayasasının Kapsamı

Ailenin ve Kurumun Kültürü – Değerleri – Ailenin ve Kurumun Kültürü – Değerleri – Çalışma prensipleriÇalışma prensipleri

Aile Konseyi Çalışma İlkeleriAile Konseyi Çalışma İlkeleri – Aile Konseyi BaşkanıAile Konseyi Başkanı– Üyelik ve üyelikten çıkış koşullarıÜyelik ve üyelikten çıkış koşulları– Görüşülecek/karara bağlanacak konularGörüşülecek/karara bağlanacak konular– kararlar için gerekli oranlarkararlar için gerekli oranlar

Aile şirketinde çalışmaAile şirketinde çalışma– Gerekli şartlarGerekli şartlar– Ödemeler ve diğer haklar Ödemeler ve diğer haklar – Üst yönetimde çalışma için gerekli şartlarÜst yönetimde çalışma için gerekli şartlar

Yeni nesillerin eğitim ve yetişme koşullarıYeni nesillerin eğitim ve yetişme koşulları

6060

HissedarlarHissedarlar– Varlık Yönetimi (Kar dağıtımı – avans verme)Varlık Yönetimi (Kar dağıtımı – avans verme)– Hisseleri satma kurallarıHisseleri satma kuralları

Şirket Yönetim İlkeleriŞirket Yönetim İlkeleri– Genel Müdür ve üst yönetime seçilenlerin onaylanmasıGenel Müdür ve üst yönetime seçilenlerin onaylanması– Yönetim kuruluna üye olmanın koşullarıYönetim kuruluna üye olmanın koşulları– Yatırımların onaylanma koşullarıYatırımların onaylanma koşulları– Borçlanma ve onay gerektiren durumların belirlenmesiBorçlanma ve onay gerektiren durumların belirlenmesi– Yeni bir işe girme yada mevcut bir işten çıkma koşulları Yeni bir işe girme yada mevcut bir işten çıkma koşulları – Taşınmazlarının satılmasına ilişkin kurallar ve sınırlarTaşınmazlarının satılmasına ilişkin kurallar ve sınırlar

Çatışma – İhtilaf YönetimiÇatışma – İhtilaf Yönetimi – Uyuşmazlıkların çözüm yollarıUyuşmazlıkların çözüm yolları

Aile Anayasasının KapsamıAile Anayasasının Kapsamı

Aile üyeleri yakın dostluk içinde olmalıdır. Aile içi ihtilafların sonunda bütün aileyi yıkıma uğratacağı unutulmamalıdır.Tutumluluk aileyi zenginleştirir, lüks ise yıkar. Birinciyi uygulayın, ikinciden sakının.Evlenirken, borçlanır veya başkalarının borcuna kefil olurken, daima aile konseyinin tavsiyesine kulak verin.Yıllık kazancın bir kısmını, paylarına göre aile üyelerine dağıtın. İnsan son nefesine kadar çalışabilir. Sebepsiz yere emekliliğin rahatını aramayın.Bütün şubelerin malî raporlarını denetim için genel merkeze gönderin; maliyenizi iyi örgütleyin ve dağınıklığa meydan vermeyin. Verimli olmayan elemanlarınızı, gelecek vaadeden gençlerle değiştirin.Başarının şartı, odaklanmadır. Kendi işiniz dışındaki işlerle uğraşmayın.Çocuklarınızı çıraklığın sıradan görevleriyle hayata başlatın ve tedricen yükseltin. Tanrılarınıza tapın, imparatorunuzu yüceltin, ülkenizi sevin ve yurttaşlık görevlerinizi yerine getirin.

Mitsui Şirketinin Aile Anayasası İlkeleri (Kuruluş:1694)

‘‘ ‘‘ 50 yaşında bu şirkette çalışıyor olmak istemem. 50 yaşında bu şirkette çalışıyor olmak istemem. Babam gelmiş 69 yaşına. Benim için sağlıklı Babam gelmiş 69 yaşına. Benim için sağlıklı şirket, sahibi olmadan iki ay sorunsuz çalışabilen şirket, sahibi olmadan iki ay sorunsuz çalışabilen şirkettir. şirkettir. Aile şirketleri şunu anlamalı:Aile şirketleri şunu anlamalı: Her işi Her işi bizden daha iyi yapan insanlar var. Bizim işimiz bizden daha iyi yapan insanlar var. Bizim işimiz o insanları bulmak, işin çerçevesini çizmek. Aile o insanları bulmak, işin çerçevesini çizmek. Aile şirketlerinde her şeye mal sahibi karar veriyor. şirketlerinde her şeye mal sahibi karar veriyor. Dolayısıyla hiç kimse sorumluluk almıyor. Çok Dolayısıyla hiç kimse sorumluluk almıyor. Çok acil şeylerin dışında aile sahipleri operasyonlara acil şeylerin dışında aile sahipleri operasyonlara karışmamalı.’’karışmamalı.’’

Ali KoçAli Koç

DEVİR PLANI (Örgütsel Yedekleme)

Devir plânı, “Devir plânı, “işi gelecek kuşağa işi gelecek kuşağa

devretmedevretme” konusunun önceden (lider ” konusunun önceden (lider henüz işin başındayken) belirlenmesi ve henüz işin başındayken) belirlenmesi ve belli kıstaslara dayalı olarakbelli kıstaslara dayalı olarak, , müteşebbisin vefatından, iş göremez müteşebbisin vefatından, iş göremez hâle gelmesinden veya emekliliğinden hâle gelmesinden veya emekliliğinden sonra, sonra, şirketin ve ailenin liderliğini şirketin ve ailenin liderliğini üstlenecek kişinin tespitiyle ilgilidirüstlenecek kişinin tespitiyle ilgilidir..

DEVİR PLANI (Örgütsel Yedekleme)

Kurucu (veya patron)’nun İşi

Bırakma ŞekilleriPadişah: İşi bırakmayı reddeder ve işin başında ölür.Yeniden doğan girişimci: Aile şirketiyle temasını kesmez, ama kendisi yeni bir şirket kurar.Büyükelçi: Görevini bırakır, ancak dışarıda şirketin bağlantılarını geliştirir. Kumandan: İşi bırakma konusunu kabul eder, ancak geri dönüş için yeni planlar kurar.Hedonist: Kültürel etkinlikler ve daha önce vakti olmadığı için yapamadığı hobilerini uygulamak için işi gönüllü terk eder.

Liderin görevleri, sorumlulukları ve Liderin görevleri, sorumlulukları ve yetkilerinin belirlenmesi,yetkilerinin belirlenmesi,

Veliaht seçim yöntemlerinin Veliaht seçim yöntemlerinin belirlenmesi,belirlenmesi,

Veliahtın, göreve hazırlanmasına Veliahtın, göreve hazırlanmasına ilişkin stratejilerin oluşturulması,ilişkin stratejilerin oluşturulması,

Devir Planı Aşamasında Üzerinde Durulması Gereken Konular Arasında:

Liderin ve mevcut üst yönetim ekibinin emeklilik Liderin ve mevcut üst yönetim ekibinin emeklilik zamanı, şartları ve emeklilik dönemlerinde elde zamanı, şartları ve emeklilik dönemlerinde elde edecekleri gelirlerin tespit edilmesi,edecekleri gelirlerin tespit edilmesi,

Emeklilik yöntemlerine ilişkin politikaların Emeklilik yöntemlerine ilişkin politikaların oluşturulması,oluşturulması,

Aile içi dengelerin nasıl sağlanacağı ve hangi Aile içi dengelerin nasıl sağlanacağı ve hangi hassasiyetlerin göz önünde tutulması gerektiği vb. hassasiyetlerin göz önünde tutulması gerektiği vb. hususlar hususlar yer alabilir.yer alabilir.

Devir Planı Aşamasında Üzerinde Durulması Gereken Konular Arasında:

Bir sonraki liderin seçimi için en baştan Bir sonraki liderin seçimi için en baştan açık ve anlamlı kıstaslar oluşturulmalı,açık ve anlamlı kıstaslar oluşturulmalı,

Devir planının ne olduğu ve yeni liderin Devir planının ne olduğu ve yeni liderin neden seçildiği aileye ve tüm taraflara neden seçildiği aileye ve tüm taraflara açıkça anlatılmalı,açıkça anlatılmalı,

Belirlenen adayın uygun eğitimi alması Belirlenen adayın uygun eğitimi alması bizzat sağlanmalı,bizzat sağlanmalı,

Devir Planı Hazırlanırken Dikkate Alınması Devir Planı Hazırlanırken Dikkate Alınması Önerilen HususlarÖnerilen Hususlar

Devir için belirli bir zaman planı Devir için belirli bir zaman planı oluşturulmalı ve buna uyulmalı,oluşturulmalı ve buna uyulmalı,

Mevcut liderin onurlu bir şekilde işten Mevcut liderin onurlu bir şekilde işten ayrılması için uygun zemin hazırlanmalı,ayrılması için uygun zemin hazırlanmalı,

Planlamaya ilişkin faaliyetler, aile meclisi Planlamaya ilişkin faaliyetler, aile meclisi tarafından yürütülmelidir.tarafından yürütülmelidir.

Devir Planı Hazırlanırken Dikkate Alınması Devir Planı Hazırlanırken Dikkate Alınması Önerilen HususlarÖnerilen Hususlar

Miras planı, Miras planı,

özellikle geleceğe yönelik hissedarlar özellikle geleceğe yönelik hissedarlar arasında ortaya çıkması muhtemel arasında ortaya çıkması muhtemel çatışmaların önlenmesi, çatışmaların önlenmesi,

karşılaşılabilecek olumsuz finansal etkinin karşılaşılabilecek olumsuz finansal etkinin ve risklerin en aza indirilmesinin ve risklerin en aza indirilmesinin sağlanmasında kritik öneme haizdir.sağlanmasında kritik öneme haizdir.

MİRAS PLANIMİRAS PLANI

Hazırlanacak miras planında;Hazırlanacak miras planında;– Girişimcinin sahip olduğu bonoların, tahvillerin, Girişimcinin sahip olduğu bonoların, tahvillerin,

nakdin, alacakların, borçların ve malların nakdin, alacakların, borçların ve malların miktarıyla, bölüşülmesine ilişkin politikaların miktarıyla, bölüşülmesine ilişkin politikaların belirlenmesi,belirlenmesi,

– Ortaklık paylarının devrine ilişkin stratejilerin Ortaklık paylarının devrine ilişkin stratejilerin tespit edilmesi ve bu stratejiler doğrultusunda tespit edilmesi ve bu stratejiler doğrultusunda hisse devir sözleşmesi hazırlanması,hisse devir sözleşmesi hazırlanması,

– Bağışlar, vergiler ve vergi muafiyetiyle ilgili Bağışlar, vergiler ve vergi muafiyetiyle ilgili durumun belirlenmesi gibi konular üzerinde durumun belirlenmesi gibi konular üzerinde durulmalıdır.durulmalıdır.

MİRAS PLANIMİRAS PLANI

HİSSEDARLIK HİSSEDARLIK SÖZLEŞMESİSÖZLEŞMESİ “ “Aile fertleri arası çatışma, anlaşmazlık, boşanma,Aile fertleri arası çatışma, anlaşmazlık, boşanma, ölüm vb. olaylar hissedarlık yapısında ortaya ölüm vb. olaylar hissedarlık yapısında ortaya çıkabilecek değişimleri kontrol altında tutabilmek çıkabilecek değişimleri kontrol altında tutabilmek ve muhtemel parçalanmaların önüne geçebilmek ve muhtemel parçalanmaların önüne geçebilmek için hissedarların mutabakatı ile hazırlanan ve için hissedarların mutabakatı ile hazırlanan ve

imzalan imzalan sözleşmesözleşmedir.”dir.”

Hissedarlık Hissedarlık Sözleşmesinin İşlevi ve Sözleşmesinin İşlevi ve

KapsamıKapsamı Hisse alım-satım şartlarını da içeren hissedarlar Hisse alım-satım şartlarını da içeren hissedarlar

sözleşmesinin en önemli işlevi, aile işletmesin de sözleşmesinin en önemli işlevi, aile işletmesin de mülkiyetin aile kontrolünde kalmasını mülkiyetin aile kontrolünde kalmasını sağlamasıdır.sağlamasıdır.

Bunu sağlamak için ise; Bunu sağlamak için ise;

Hissedarlık Sözleşmesi’ndeHissedarlık Sözleşmesi’nde mülkiyet mülkiyet standartları, işletme sermayesi, hisse oranları, standartları, işletme sermayesi, hisse oranları, iştirakler, hisse devri için iştirakler, hisse devri için kıstaslarkıstaslar ve ve devir devir sonrasındaki kısıtlamalarasonrasındaki kısıtlamalara ilişkin ilkeler ilişkin ilkeler belirlenmeli ve akde bağlanmalıdır.belirlenmeli ve akde bağlanmalıdır.

Acil durum planı, Acil durum planı, “girişimcinin âni vefatı “girişimcinin âni vefatı hâlinde, işletme faaliyetlerinin olumsuz hâlinde, işletme faaliyetlerinin olumsuz yönde etkilenmesi ihtimaline karşı yapılan yönde etkilenmesi ihtimaline karşı yapılan kısa dönemli bir hareket planı” dır.kısa dönemli bir hareket planı” dır.

Dolayısıyla Dolayısıyla bu plan,bu plan, âni vâris değişiminin âni vâris değişiminin herhangi bir krize yol açmasını engellemek herhangi bir krize yol açmasını engellemek maksadıyla yapılır ve maksadıyla yapılır ve kriz durumu kriz durumu aşıldıktan sonra geçerliliğini kaybeder.aşıldıktan sonra geçerliliğini kaybeder.

ACİL DURUM PLANI (Stratejik Durumsallık-Kriz Planı)

Basit, ancak gerekli konular üzerine Basit, ancak gerekli konular üzerine odaklanan odaklanan “stratejik durumsallık planında”, “stratejik durumsallık planında”,

cenaze işlemleri, cenaze işlemleri, organ bağışı, organ bağışı, mirasa, vârisliğe ve diğer önemli konulara mirasa, vârisliğe ve diğer önemli konulara

ilişkin dokümanlar, ilişkin dokümanlar, bu dokümanları kullanacak ve kullanıma bu dokümanları kullanacak ve kullanıma

izin verecek kişilerin kimler olacağı gibi izin verecek kişilerin kimler olacağı gibi

konular üzerinde durulur.konular üzerinde durulur.


Ayrıca Ayrıca bu plandabu planda;;– Günlük faaliyetlerin devam etme biçimi,Günlük faaliyetlerin devam etme biçimi,– İşletme sahipliğinin devir zamanı ve şekli,İşletme sahipliğinin devir zamanı ve şekli,– Sahiplik devri gerçekleşene kadar banka ve Sahiplik devri gerçekleşene kadar banka ve

müşteriler ile ilişkiler,müşteriler ile ilişkiler,– Tedarikçilere ve diğer alacaklılara yapılacak ödemeler Tedarikçilere ve diğer alacaklılara yapılacak ödemeler

gibi konulara da açıklık getirilmesi gibi konulara da açıklık getirilmesi önemlidir.önemlidir. Stratejik durumsallık planıStratejik durumsallık planı, kriz durumu aşıldıktan sonra , kriz durumu aşıldıktan sonra

(ortaya çıkan yeni duruma göre belirlenen strateji/ler (ortaya çıkan yeni duruma göre belirlenen strateji/ler çerçevesinde) çerçevesinde) revize edilmeli ve tekrar uygulamaya revize edilmeli ve tekrar uygulamaya konulmalıdır.konulmalıdır.


Aile Şirketlerinde;Aile Şirketlerinde;

Kalıcılığı Kalıcılığı Sağlamanın Sağlamanın YollarıYolları

Ortaklık Kültürünün İnşası ve Ortaklık Kültürünün İnşası ve Sürdürülebilirliğin SağlanmasıSürdürülebilirliğin Sağlanması

Her şeyden önce ortaklar birbirlerine karşı samimi, açık olmalı ve Her şeyden önce ortaklar birbirlerine karşı samimi, açık olmalı ve daha da önemlisi birbirlerine güvenmeli, olayların daha da önemlisi birbirlerine güvenmeli, olayların değerlendirilmesi ve ilişkilerde her zaman hoşgörü ve empati değerlendirilmesi ve ilişkilerde her zaman hoşgörü ve empati hakim olmalıdır.hakim olmalıdır.

Bu çerçevede,Bu çerçevede,– Tereddüt halinde bile prensip olarak ortaklar birbirlerine güvenmeli, Tereddüt halinde bile prensip olarak ortaklar birbirlerine güvenmeli,

aksi kesinleşene kadar birbirlerini suçlamamalı,aksi kesinleşene kadar birbirlerini suçlamamalı,– Herhangi bir sorun yaşadığında en azından başkalarının gösterdiği Herhangi bir sorun yaşadığında en azından başkalarının gösterdiği

kadar birbirlerine tolerans göstermeli, kadar birbirlerine tolerans göstermeli, – Tek başına bir karar almış olsa da ortağına saygı göstermeli, Tek başına bir karar almış olsa da ortağına saygı göstermeli,

yabancıların ve çalışanların önünde kesinlikle tartışılmamalı,yabancıların ve çalışanların önünde kesinlikle tartışılmamalı,– İş dışındaki etkenlerin işi etkilemesine izin verilmemeli,İş dışındaki etkenlerin işi etkilemesine izin verilmemeli,– Kişisel özellikler ve varsa kusurlar kırmadan konuşulmalı, ortaklar Kişisel özellikler ve varsa kusurlar kırmadan konuşulmalı, ortaklar

oldukları gibi kabul edilmeli,oldukları gibi kabul edilmeli,– Hiçbir ortak, diğerlerinin aleyhine olabilecek bir davranışta bulunmama,Hiçbir ortak, diğerlerinin aleyhine olabilecek bir davranışta bulunmama,– Tartışmalı konularda birbirlerine hoşgörü ile yaklaşmalı, sorunun Tartışmalı konularda birbirlerine hoşgörü ile yaklaşmalı, sorunun

çözümü yönünde kolaylık göstermeli ve gerektiğinde fedakârlık çözümü yönünde kolaylık göstermeli ve gerektiğinde fedakârlık yapmalıdır.yapmalıdır.

““Yaşayan Şirket" kitabının yazarı Yaşayan Şirket" kitabının yazarı Arie de Geus’a göre; Arie de Geus’a göre; (27 Şirket (27 Şirket Üzerindeki Araştırması)Üzerindeki Araştırması)

Uzun ömürlü şirketler dört ortak özelliğe Uzun ömürlü şirketler dört ortak özelliğe sahiptir:sahiptir:

1.1. Sahip oldukları aktifleri en verimli bir şekilde Sahip oldukları aktifleri en verimli bir şekilde değerlendirerek, dış kaynaklardan ziyade öz değerlendirerek, dış kaynaklardan ziyade öz kaynaklarla çalışmayı tercih etmeleri, kaynaklarla çalışmayı tercih etmeleri, tasarrufa önem vermeleri ve sermayelerini tasarrufa önem vermeleri ve sermayelerini sebepsiz yere riske etmemeleri, sebepsiz yere riske etmemeleri,

2.2. Vizyonu geniş, geleceği doğru okuyan ve Vizyonu geniş, geleceği doğru okuyan ve kendilerini çevreleyen dünyada duyarlı, kendilerini çevreleyen dünyada duyarlı, sürekli öğrenme ve uyum konusunda sürekli öğrenme ve uyum konusunda başarılı olmaları, başarılı olmaları,

3)3)Çalışanları tarafından benimsenen, güçlü Çalışanları tarafından benimsenen, güçlü olduğu kadar sağlıklı da olan, çevrelerinde olduğu kadar sağlıklı da olan, çevrelerinde saygı ve sevgi uyandıran değerlerle saygı ve sevgi uyandıran değerlerle özdeşleşmiş olmaları,özdeşleşmiş olmaları,

4)Her kademedeki çalışanına karar verme 4)Her kademedeki çalışanına karar verme yetkisi veren, insanların yeni fikirler yetkisi veren, insanların yeni fikirler geliştirmesine imkân veren çalışma ortamı geliştirmesine imkân veren çalışma ortamı sağlayan, hoşgörü düzeyi yüksek yalın sağlayan, hoşgörü düzeyi yüksek yalın organizasyon yapılarına sahip olmaları. organizasyon yapılarına sahip olmaları.

““Yaşayan Şirket" kitabının yazarı Yaşayan Şirket" kitabının yazarı Arie de Geus’a göre; Arie de Geus’a göre; (27 Şirket (27 Şirket Üzerindeki Araştırması)Üzerindeki Araştırması)

““Yüzyıllık Başarılar Yüzyıllık Başarılar (Centuries of Success)” kitabının (Centuries of Success)” kitabının yazarı Wlliam O’Hara’nın, yazarı Wlliam O’Hara’nın, 200 yüzyıl kesintisiz iş 200 yüzyıl kesintisiz iş

yaşamında kalmayı başaran şirketleriyaşamında kalmayı başaran şirketleri inceledği araştırma inceledği araştırma sonuçlarına göre, bu sonuçlarına göre, bu şirketlerin şirketlerin ORTAK ÖZELLİKLERİ ORTAK ÖZELLİKLERİ ise;ise;

Çalışanlarına, bir aile ferdi gibi davranmaları,Çalışanlarına, bir aile ferdi gibi davranmaları, Aile içindeki anlaşmazlıkları hızlı ve dostane bir Aile içindeki anlaşmazlıkları hızlı ve dostane bir

biçimde çözmeleri,biçimde çözmeleri, Gerektiğinde kadın aile fertlerinin de işin başına Gerektiğinde kadın aile fertlerinin de işin başına

geçmelerini sağlamaları,geçmelerini sağlamaları, İş bilgisi ve yönetim anlayışlarını, gelecek nesile İş bilgisi ve yönetim anlayışlarını, gelecek nesile

istikrarlı bir şekilde aktarmaları,istikrarlı bir şekilde aktarmaları, Değerlerine, geleneklerine bağlı kalmaları ve ana Değerlerine, geleneklerine bağlı kalmaları ve ana

işe odaklanmalarıdır. işe odaklanmalarıdır.

Yüzyıllardır Varlıklarını Sürdüren Yüzyıllardır Varlıklarını Sürdüren İşletmelerin Ortak Başarı Sırlarıİşletmelerin Ortak Başarı Sırları

Araştırmaların ortak noktalarına Araştırmaların ortak noktalarına bakıldığında, bakıldığında, başarının asıl unsuru,başarının asıl unsuru,– “ “değişen dünyaya uyum”, değişen dünyaya uyum”, – ““temel değerlere sahip olma”, temel değerlere sahip olma”, – aile içi güçlü bir iletişim”, aile içi güçlü bir iletişim”, – ““yetki devri”, yetki devri”, – ““genç neslin yetiştirilmesi”, genç neslin yetiştirilmesi”, – ““işe odaklanma” ve işe odaklanma” ve – ““insana değer verme” insana değer verme”

gibi konular ön plana çıkıyor.gibi konular ön plana çıkıyor.

Aile Şirketlerinin Sürekliliğine Aile Şirketlerinin Sürekliliğine Katkıda Bulunabilecek Katkıda Bulunabilecek Uygulama ÖnerileriUygulama Önerileri

İşleri açık ve net şekilde tanımlayın,İşleri açık ve net şekilde tanımlayın, Çocuklara âdil davranın, ayrımcılık yapmayın,Çocuklara âdil davranın, ayrımcılık yapmayın, Aileyi (Profesyonellere karşı) kayırmayın,Aileyi (Profesyonellere karşı) kayırmayın, Yeteneğe önem verin,Yeteneğe önem verin, Ödüllendirmede ölçü olarak performansı alınÖdüllendirmede ölçü olarak performansı alın Çocukları deplasmana çıkarınÇocukları deplasmana çıkarın

İyi İletişim kurun, düzenli aile İyi İletişim kurun, düzenli aile toplantıları yapıntoplantıları yapın

Kararlarda görüş birliğini amaçlayınKararlarda görüş birliğini amaçlayın YK’na bağımsız üye alın,YK’na bağımsız üye alın, Sorun ve çatışmaların çözümünü Sorun ve çatışmaların çözümünü

zamana bırakmayınzamana bırakmayın Asgari 10 yıllık plan yapın.Asgari 10 yıllık plan yapın.

Aile Şirketlerinin Sürekliliğine Aile Şirketlerinin Sürekliliğine Katkıda Bulunabilecek Katkıda Bulunabilecek Uygulama ÖnerileriUygulama Önerileri

Peter Drucker Peter Drucker diyor ki:diyor ki:

İşyerinde çalışan aile üyeleri, en az aile-dışı çalışanlar kadar İşyerinde çalışan aile üyeleri, en az aile-dışı çalışanlar kadar yetenekli ve çalışkan olmalıdır.yetenekli ve çalışkan olmalıdır.

Çok küçük olanlar hariç, aile şirketlerinin kilit görevlere aile-Çok küçük olanlar hariç, aile şirketlerinin kilit görevlere aile-dışı profesyoneller atama gerekliliği her geçen gün dışı profesyoneller atama gerekliliği her geçen gün artmaktadır.artmaktadır.

Aile şirketlerinin yönetiminde kaç kişi ve ne kadar etkili aile Aile şirketlerinin yönetiminde kaç kişi ve ne kadar etkili aile üyesi olduğuna bakılmaksızın, tepe pozisyonlardan en az biri üyesi olduğuna bakılmaksızın, tepe pozisyonlardan en az biri akraba olmayan bir kişi tarafından doldurulmalıdır.akraba olmayan bir kişi tarafından doldurulmalıdır.

İşler işin içinden çıkılmaz hale gelmeden, yönetim geçişi İşler işin içinden çıkılmaz hale gelmeden, yönetim geçişi (devri) konusu, ne işin ne de ailenin içinde olmayan bir kişinin (devri) konusu, ne işin ne de ailenin içinde olmayan bir kişinin koordinasyonunda , ivedilikle halledilmelidir.koordinasyonunda , ivedilikle halledilmelidir.

““Aile, şirkete hizmet ettiği sürece, her ikisinin de sağlıklı bir Aile, şirkete hizmet ettiği sürece, her ikisinin de sağlıklı bir şekilde devamlılığı sağlanır. Fakat, şirket aileye hizmet şekilde devamlılığı sağlanır. Fakat, şirket aileye hizmet etmeye başlarsa, ikisinin de sonu iyi olmaz”etmeye başlarsa, ikisinin de sonu iyi olmaz”

SONUÇ

Bir Aile Şirketi’nde Kurumsal Yönetişim odaklı ‘Kurumsallaşma’ tam anlamıyla gerçekleştirilir ve uygulanırsa;– Ailede iç huzur sağlanır; mutlu aile olayı

gerçekleşir.– Şirkette profesyonel yönetim sağlanmış olur;

performans ölçülür.– Borsada güven telkin edilir; ek sermaye katkısı

oluşur.– Yabancı sermaye/ortağa güven telkin edilir; yeni

teknoloji ve pazarlara erişim gerçekleşir.– Böylece şirketin kuşaktan kuşağa büyüyerek

sürekliliği sağlanır. 8585

Sözün özü;Sözün özü;

““Her insan seçtiği yolda yürür; kendi Her insan seçtiği yolda yürür; kendi sonuna veya sonsuzluğuna doğru.”sonuna veya sonsuzluğuna doğru.”

Sedat TuranSedat Turan“Kahramanlık hatada ısrar etmemektir.”

Alexis Carrel

Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma

Education