Page 1
AÇIKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN İNTERNET ERİŞİM PROFİLLERİ (1999-2001)
M. Emin MUTLU*
M. Faruk GÜLEN**
Özet: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi tarafından 1999-2000 öğretim
yılında internete dayalı deneme sınavları uygulaması başlatılmıştır. Proje, üçüncü
öğretim yılında ülkemizde internet ortamındaki en çok ziyaret edilen uzaktan öğretim
sitesi durumuna gelmiştir. Deneme sınavlarında öğrencilerin sitedeki bütün
etkinlikleri kaydedilerek değerlendirilmektedir. Bu çalışmada üç yıl süresince elde
edilen tutanakların genel değerlendirmesi yapılarak, açıköğretim öğrencilerinin
internet kullanım profilleri elde edilmeye çalışılmıştır.
Summary: An internet based self evaluation exam system has been developed by
Anadolu University Open Education Faculty, in 1999-2000 educational year. During
third educational year of this project, it has been most visited distance education site
of Turkey. In the self evaluation exams site, all of students user-actions had been
recorded and evaluated. This research is gives total evaluation of third year’s records
for internet using profiles of open education students.
Anahtar sözcükler: Deneme sınavları, internete dayalı eğitim, açıköğretim sınavları,
internet ortamında sınav
Keywords: self evaluation exams, internet based education, open education exams,
internet based exams
Giriş
Açıköğretim Fakültesi deneme sınavları hizmeti açıköğretim öğrencileri için internet üzerinde
gerçek sınavlar öncesi kendi düzeyleri hakkında doğru bilgi edinmek amacıyla kullanmaları
için geliştirilmiştir (http://ds.anadolu.edu.tr). Bütün açıköğretim öğrencilerini ve bütün
açıköğretim derslerini hedefleyen uygulamada öğrenciler istedikleri dersten istedikleri sayıda
deneme sınavı olabilmektedirler. Sınavlar soru veritabanından rassal olarak seçilen sorularla
hazırlanmaktadır. Öğrenci aynı dersten başka sınav olduğunda büyük ölçüde farklı sorularla
karşılaşmakta ve böylece daha fazla deneme sınavı olmaya güdülenmektedir. Sınav sonunda
sınavın başarı durumu, dersin ünitelerine dağılmış olarak raporlanmaktadır. Öğrenci böylece
dersin hangi ünitelerinde zayıf olduğunu öğrenmektedir. Öğrenciler daha önce
gerçekleştirdikleri sınavların sonuçlarına ait bir rapor alarak durumları hakkında bir üst bakışa
sahip olurlar.
Deneme Sınavlarının Tasarımı ve Uygulamaya Konulması
Deneme sınavlarının tasarımı 1999 yaz aylarında tamamlandı (Mutlu ve Yılmaz, 1999).
Bütünüyle internet üzerinde çalışan sistem modülü, soru giriş modulü, sınav modülü ve rapor
modülü olmak üzere dört bileşen biçiminde hazırlandı. Öğretim elemanları soru giriş
* Öğretim görevlisi, Anadolu Üniversitesi,
** Sistem uzmanı, Anadolu Üniversitesi
Page 2
modülünü kullanarak veritabanına sınav sorularını girebilmektedirler, sınav ve rapor bölümü
ise öğrenciler tarafından kullanılmaktadır. Sistem modülü ise bölümlerin, derslerin ve
kullanıcıların tanımlanmasında sistem yöneticisi tarafından kullanılmaktadır.
Tasarım
Sistemin ilk denemeleri 1999 sonbaharında gerçekleştirildi. Programın testleri
tamamlandıktan sonra Açıköğretim Fakültesi’ne bünyesindeki Test Araştırma Birimi
tarafından hazırlanan sorular BDE Birimi öğretim elemanları tarafından veritabanına girildi.
Genel Matematik gibi dersler için gerekli olan çok sayıdaki görsel öğe bu aşamada üretildi.
Uygulama
İnternete dayalı deneme sınavları 27 aralık 1999 tarihinde deneme amaçlı olarak yayına girdi
ve 3 Ocak 2000 tarihinde sistem yayına kondu. Bu süre boyunca AÖF öğrencilerine
erişebilmek için e-posta, haber grupları ve basın yoluyla gerekli duyurum çalışmaları yapıldı,
öğrencilerin hizmete daha kolay erişebilmeleri için gerekli bağlantılar arama motorlarına
eklendi. Sistem yayına girdiği ilk dakikadan itibaren kullanılmaya başlandı. İlk kullanım
anından itibaren izlenebilir bütün etkinlikler tutanak haline getirilerek aylık bültenler halinde
yayınlanmaya başlandı (http://bde.anadolu.edu.tr/bulten). Sistemin ilk üç aylık sonuçlarına ait
bir değerlendirme bildiri olarak yayınlandı (Özkul ve Mutlu, 2000).
Kısa sürede açıköğretim öğrencilerinin davranışlarının öğretim yılı içinde dört bölüme
ayrıldığı ve bunun her yıl yinelendiği görüldü. Bu dönemler kayıtlardan arasınavlara kadar
olana Ocak-Şubat-Mart dönemi, arasınavlardan yılsonu sınavlarına kadar olan Nisan-Mayıs-
Haziran dönemi, yılsonu sınavlarından bütünleme sınavlarına kadar olan dönem Temmuz-
Ağustos-Eylül dönemi ve Ekim-Kasım-Aralık aylarındaki tatil dönemidir. Tatil dönemi
dışındaki dönemlerin son ayları olan Mart, Haziran ve Eylül ayları açıköğretim öğrencilerinin
deneme sınavlarına talebi olağanüstü artmaktadır.
Teknik Altyapı
Deneme sınavları uygulaması, öğretim elemanlarının erişerek soru girişi yaptıkları bir üretim
bilgisayarı (PIII-Xeon 500, Tek İşlemci, 256 MB Ram, 36 GB HD) ile sınavların yayınladığı
bir yayın bilgisayarı (PIII-Xeon 500, Çift İşlemci, 512 MB Ram, 45 GB HD) üzerinde
çalıştırılmaktadır.
Sistemin Kullanımı
Deneme sınavlarında öğrenciler Kayıt Yaptırmak, Sınav Olmak, Sınav Sonuçlarını Görmek ve
Şifre Değiştirmek Şeklinde dört temel davranış içinde bulunurlar.
Kayıt yaptırmak
Öğrencilerin deneme sınavlarından yararlanabilmeleri için deneme sınavları uygulamasında
bir hesap açtırmaları gerekmektedir. Öğrenciler kayıt sürecinde Öğrenci Numarası Girme,
Kimlik Bilgileri Girişi, Kimlik Bilgilerinin Onaylanması ve Kimlik Bilgilerinin Kaydedilmesi
aşamalarından geçerler (Şekil 1).
Page 3
Şekil 1. Deneme sınavlarına kayıt yaptırmak.
Sınav Olmak
Deneme sınavları üzerinde hesap açan bir öğrenci istediği dersten istediği sayıda sınav
gerçekleştirebilir. Sınavlar rassal olarak seçilen sorulardan oluşturulmaktadır. Öğrenci sınav
sürecinde Öğrenci Numarası ve Şifre Girişi, Fakülte Seçimi, Bölüm ve Sınıf Seçimi, Ders
Seçimi, Sınav Seçimi, Sınav Olma ve Sınav Değerlendirme aşamalarında geçer (Şekil 2).
Sınav başladığında gerçeğe yakın bir sınav süresi başlatılır. Sınavı zamanında
tamamlayamayan öğrencinin o ana kadar verdiği yanıtlar kendiliğinden değerlendirmeye
gönderilir. Sınav tamamlandığında dersin sınav kapsamındaki ünitelerine ait “Zayıf”, “Orta”
ve “İyi” biçiminde değerlendirme sonuçları verilir.
Page 4
Şekil 2. Sınav ekranı.
Sonuçları görmek
Deneme sınavlarına girerek çok sayıda sınav gerçekleştiren öğrenciler daha önce girdikleri
sınavların sonuçlarına erişebilirler. Bu amaçla Öğrenci Numarası ve Şifre Girişi ve
Sınav Sonuçlarını Görme aşamalarından geçilir (Şekil 3).
Şekil 3. Önceki sınavların sonuçları.
Page 5
Uygulamaya İlişkin Bilgi Toplama Yöntemleri
Öğrencilerin deneme sınavları sisteminde hesap açtırmaları ve sistemi kullanmaları
sonucunda çok sayıda kullanım bilgisi elde edilmektedir. Bu bilgiler ayrıca Bilgisayar
Araştırma ve Uygulama Merkezi’ndeki diğer bilgilerle eşleştirilerek daha kapsamlı sonuçlar
elde edilebilmektedir. Öğrencilerin kendilerinin girdikleri ya da verdikleri bilgilere içsel bilgi
kaynakları, sistemin dışarıdan gözlenmesi sonucu elde edilen bilgilere ise dışsal bilgi
kaynakları adını veriyoruz (Şeniş ve ark., 1999).
İçsel Bilgi Kaynakları
Sınav yazılımının kendisi tarafından toplanan bilgiler arasında Yaş, Cinsiyet, Adres ve
Meslek gibi öğrenci kayıtlarıyla Tarih, Saat, Erişim İçin Kullanılan Bilgisayara Ait Bilgiler
gibi sınav tutanakları bulunmaktadır. Bu bilgiler uygulamaya ait veritabanında tutulmakta ve
serbestçe sorgulanarak çözümlenebilmektedirler.
Dışsal bilgi Kaynakları
Sistemde kullanılan ağ sunucuları tarafından oluşturulan günce dosyaları temel dışsal bilgi
kaynaklarıdır. Uygulamaya konulmasında günümüze kadar deneme sınavlarında sırasıyla
Apache 1.3, İplanet 4.0 ve IIS 5.0 sunucuları kullanıldı ve bu sunuculara ait günce dosyaları
biriktirildi. Bu günce dosyaları WebTrends Log Analyser ile çözümlendi.
Uygulamaya Ait Özet Bilgiler
Bu bölümde deneme sınavları uygulamasına ait sayısal büyüklükler özetlenmektedir. Bu
bilgiler yayınlanan veriye ait değerler, sisteme kayıtlı öğrenciler, gerçekleşen sınavlar, öğrenci
başına ve sınav başına düşen büyüklüklerdir.
Yayınlanan Malzeme
Deneme sınavlarında Mart 2002 sonunda Açıköğretim, İşletme ve İktisat fakültelerine ait 20
farklı bölümde 443 derse ait 11172 sınav sorusu bulunmaktadır.
Öğrenciler ve Sınavlar
Her yıl 60.000’den fazla yeni öğrenci öğrenci deneme sınavlarında hesap açtırmaktadır. Bu
sayı tüm açıköğretim öğrencilerinin yüzde onundan fazladır. Gerçekleşen sınav sayısı da
öğrenci sayısının artmasından dolayı her sene iki katına çıkmaktadır (Tablo 1).
Tablo 1. Öğrenciler ve sınavlar.
2000 2001 2002 (Ocak-
Mart)
Toplam
Kayıt Yaptıran
Öğrenci Sayısı
68.225 62.755 30.639 161.619
Gerçekleşen
Sınav Sayısı
1.105.980 1.805.792 1.367.262 4.279.034
Page 6
Öğrencilerin Zamanla Dağılımı
Kayıt yaptıran öğrencilerin sayısı öğretim yılındaki dört uygulama döneminin ilk üçünde üssel
biçimde artış göstermekte, sınavlardan sonra tekrar düşmektedir. Tatil döneminde ise düşük
sayıda ama sürekli biçimde kayıt yapılmaktadır.
Şekil 4. Kayıt yaptıran öğrencilerin zamanla dağılımı
Sınavların Zamanla Dağılımı
Bir günde gerçekleşen sınavların sayısı yıl içinde çok büyük değişiklikler göstermektedir. Bir
günde gerçekleşen sınav sayısı örgün sınavlardan önce günde 100.000’den fazla
olabilmektedir. Sınavlar yılın her günü gerçekleşmekte, hiç sınav olmayan gün
bulunmamaktadır. Sınavların dağılımı kayıt yaptıran öğrencilerin dağılımıyla örtüşmektedir.
Şekil 5. Sınavların zamanla dağılımı.
Dışsal Bilgiler
Öğrencilerin kendileri tarafından verilerin dışında ağ sunucuları tarafından kaydedilen günce
dosyalarının çözümlenmesiyle önemli istatistikler elde edilmektedir. Bunların başında
öğrencinin sitede gezerken kendisine ulaşan tüm dosyaları gösteren “hit sayısı”, öğrenci
Kayıt Yaptıran Öğrenciler
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
26.1
2.1
999
09.0
1.2
000
23.0
1.2
000
06.0
2.2
000
20.0
2.2
000
05.0
3.2
000
19.0
3.2
000
02.0
4.2
000
16.0
4.2
000
30.0
4.2
000
14.0
5.2
000
28.0
5.2
000
11.0
6.2
000
25.0
6.2
000
09.0
7.2
000
23.0
7.2
000
06.0
8.2
000
20.0
8.2
000
03.0
9.2
000
17.0
9.2
000
01.1
0.2
000
15.1
0.2
000
29.1
0.2
000
12.1
1.2
000
26.1
1.2
000
10.1
2.2
000
24.1
2.2
000
Kayıt Yaptıran Öğrenci 2000 Kayıt Yaptıran Öğrenci 2001 Kayıt Yaptıran Öğrenci 2002
Gerçekleşen Sınavlar
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
27
.12
.199
9
10
.01
.20
00
24
.01.
20
00
07
.02
.20
00
21
.02
.20
00
06.
03
.20
00
20
.03.
20
00
03
.04
.20
00
17
.04
.20
00
01.
05
.20
00
15.0
5.2
000
29
.05
.20
00
12
.06.
20
00
26
.06
.20
00
10
.07
.20
00
24.
07
.20
00
07.0
8.2
000
21
.08
.20
00
04
.09
.20
00
18.
09
.20
00
02.1
0.2
000
16
.10
.20
00
30
.10
.20
00
13
.11.
20
00
27
.11
.20
00
11.
12
.20
00
Gerçekleşen Sınav Sayısı 2002 Gerçekleşen Sınav Sayısı 2001 Gerçekleşen Sınav Sayısı 2000
Page 7
tarafından görüntülenen sayfa sayısını ifade eden “izlenen sayfa sayısı”, deneme sınavlarına
kaç kez girildiğini gösteren “oturum sayısı”, öğrencinin bilgisayarına aktarılan veri büyüklüğü
ve siteye girildikten sonra ne kadar kalındığını gösteren “oturum süresi” gelmektedir (Tablo
2).
Tablo 2. İnternet istatistikleri.
2000 2001 2002 (Ocak-
Mart)
Toplam
Toplam hit sayısı 9.868.625 14.270.772 8.867.863 33.007.260
İzlenen sayfa sayısı 6.622.270 10.088.170 6.334.509 23.044.949
Oturum sayısı 309.904 500.115 263.900 1.073.919
Aktarılan bilgi
büyüklüğü (Kbyte)
30.411.065 83.149.142 36.391.453 119.540.595
Ortalama oturum
süresi
28:20 dk 27:22 dk 27:26 dk 27:25 dk
Öğrenci Başına Düşen Büyüklükler
Deneme sınavlarında Ocak 2000 – Mart 2002 arasında öğrenci başına düşen Hit Sayısı: 204,
Sayfa Sayısı: 142, Oturum Sayısı: 6,6 ve Aktarılan Bilgi Büyüklüğü: 740 Kbayt olarak
gerçekleşmiştir.
Sınav Başına Düşen Büyüklükler
Deneme sınavlarında Ocak 2000 – Mart 2002 arasında sınav başına düşen Hit Sayısı: 8, Sayfa
Sayısı: 5,4, Oturum Sayısı: 0,25 ve Aktarılan Bilgi Büyüklüğü: 28 Kbayt olarak
gerçekleşmiştir.
Öğrencilerin Özellikleri
Deneme sınavlarına kayıt yaptıran öğrencilerden yaş, cinsiyet, adres ve meslek bilgileri elde
edilmektedir.
Öğrencilerin Yaş Grupları
Deneme sınavlarında hesap açan öğrencilerin çoğunluğunu 20-30 yaş grubu oluştururken, onu
30-40 yaş grubu izlemektedir (Tablo 3). Bu durumun deneme sınavlarına daha çok çalışan
öğrencilerin erişmesiyle ilgisi yüksektir.
Tablo 3. Öğrencilerin yaş grupları.
143.196Toplam
79650 +
9.62840 – 50
39.28630 – 40
90.95720 – 30
2.529- 20
Öğrenci SayısıYaş
143.196Toplam
79650 +
9.62840 – 50
39.28630 – 40
90.95720 – 30
2.529- 20
Öğrenci SayısıYaş
Page 8
Öğrencilerin Cinsiyet Dağılımı
Deneme sınavlarına erişen öğrencilerden cinsiyet bildiren 158.127 kişiden 95.729’u erkek,
62.3982’i kadın olarak belirtilmiştir. Bu oran bütün açıköğretim öğrencilerinin cinsiyet
dağılımından farklılık göstermemektedir.
Öğrencilerin Bulundukları İller
Öğrenciler baskın olarak İstanbul’dan erişmekte, tablodaki 16 il yaklaşık 100.000 öğrenciyi
içermektedir (Tablo 4).
Tablo 4. Öğrencilerin bulunduğu iller.
Öğrencilerin Meslekleri
Deneme sınavlarında elde edilen en ilginç verilerden birisi öğrencilerin mesleklerinin
dağılımıdır. Bu bilgi açık uçlu olarak sorulan bir sorudan derlenmektedir. Deneme sınavlarına
kayıtlı öğrencilerin çoğunun meslek sahibi olduğu görülmektedir (Tablo 5).
Tablo 5. Öğrencilerin meslekleri.
Öğrencilerin İnternet Kullanım Özellikleri
Ağ sunucularının oluşturdukları dışsal bilgiler günce çözümleyicileriyle çözümlenerek
Açıköğretim öğrencilerinin deneme sınavlarına erişimlerinin hafta içi ve gün içi dağılımları,
sisteme erişmek için kullandıkları tarayıcılar, işletim sistemleri, hangi internet ağı üzerinden
eriştikleri, bulundukları ülkeler ve deneme sınavlarının adresini nasıl temin ettikleri
belirlenebilmektedir.
2012Kocaeli
2469Konya
3159Antalya
3318Eskişehir
4768Bursa
8476İzmir
21112Ankara
39342İstanbul
Öğrenci SayısıŞehir
2012Kocaeli
2469Konya
3159Antalya
3318Eskişehir
4768Bursa
8476İzmir
21112Ankara
39342İstanbul
Öğrenci SayısıŞehir
1087Gaziantep
1220Erzurum
1265Denizli
1279Balıkesir
1283Samsun
1406Malatya
1621Kayseri
1921Adana
Öğrenci SayısıŞehir
1087Gaziantep
1220Erzurum
1265Denizli
1279Balıkesir
1283Samsun
1406Malatya
1621Kayseri
1921Adana
Öğrenci SayısıŞehir
1707Sekreter
2513Ev Hanımı
3725Polis Memuru
4220Serbest
5334TSK Mensubu
5672Bankacı
5851Bilgisayar
13265Muhasebe
22460Öğrenci
24095Memur
Öğr. SayısıMeslek
1707Sekreter
2513Ev Hanımı
3725Polis Memuru
4220Serbest
5334TSK Mensubu
5672Bankacı
5851Bilgisayar
13265Muhasebe
22460Öğrenci
24095Memur
Öğr. SayısıMeslek
357Din Görevlisi
725Sigortacı
771Sağlık
993Turizm
861Elektronik
902Yok
962İşçi
1137Hemşire
1427Öğretmen
1496Teknisyen
Öğr. SayısıMeslek
357Din Görevlisi
725Sigortacı
771Sağlık
993Turizm
861Elektronik
902Yok
962İşçi
1137Hemşire
1427Öğretmen
1496Teknisyen
Öğr. SayısıMeslek
Page 9
İnternet Kullanımının Hafta İçi Dağılımı
İnternet kullanımı pazartesiden cumaya kadar hafif bir artış göstermekte, hafta sonu ise yarıya
düşmektedir. Bunun nedeninin arasında işyerindeki bilgisayarlardan erişimin payının yüksek
olması da bulunmaktadır (Şekil 6).
Şekil 6. İnternet kullanımının hafta içi dağılımı.
İnternet Kullanımının Gün İçi Dağılımı
Gün içinde internet kullanımı sabah yükselmeye başlayarak saat 114-16 arası en yüksek
seviyesine varmakta ve ardından azalmaktadır. Deneme sınavlarına 24 saat erişim
bulunmaktadır (Şekil 7).
Şekil 7. İnternet kullanımının gün içi dağılımı.
Kullanılan Tarayıcılar
Öğrenciler deneme sınavlarına baskın biçimde Microsoft IE ile erişmektedirler. Bu oran
günümüzde daha da yüksektir. Netscape tarayıcılarının kullanım oranı 2000 ve 2001
yıllarındaki daha yüksek kullanım oranlarından kaynaklanmaktadır (Tablo 6.)
14,14
16,14 16,14 16,7317,76
10,92
8,14
0,00
2,00
4,00
6,00
8,00
10,00
12,00
14,00
16,00
18,00
Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Pazar
Hit (%)
3,28
1,96
1,03
0,560,310,2 0,2 0,34
1,44
3,56
5,45
6,63
7,1
7,587,827,917,9
7,26
6,08
5,054,724,6 4,66
4,25
0
1
2
3
4
5
6
7
8
00:00 - 00
:59
01:00 - 01
:59
02:00 - 02
:59
03:00 - 03
:59
04:00 - 04
:59
05:00 - 05
:59
06:00 - 06
:59
07:00 - 07
:59
08:00 - 08
:59
09:00 - 09
:59
10:00 - 10
:59
11:00 - 11
:59
12:00 - 12
:59
13:00 - 13
:59
14:00 - 14
:59
15:00 - 15
:59
16:00 - 16
:59
17:00 - 17
:59
18:00 - 18
:59
19:00 - 19
:59
20:00 - 20
:59
21:00 - 21
:59
22:00 - 22
:59
23:00 - 23
:59
Hit (%)
Page 10
Tablo 6. Kullanılan tarayıcılar.
Kullanılan İşletim Sistemleri
Deneme sınavlarına erişen öğrenciler baskın biçimde Windows 98 işletim sistemini
kullanmaktadırlar (Tablo 7).
Tablo 7. Kullanılan işletim sistemleri.
Kullanılan Servis Sağlayıcıya ait Üst Düzey Alan İsimleri
Deneme sınavlarına erişim yüzde 45 oranında ticari servis sağlayıcıları üzerinde yapılmakta.
Eğitim kurumlarından yapılan erişim yüzde 34. Bu oranı üniversitelerden çalışan açıköğretim
öğrencileri oluşturmaktadır (Tablo 8).
Tablo 8. Üst düzey alan İsimlerinin dağılımı.
0.01Lynx
%Tarayıcı
100Toplam
0.15Other Netscape Compatible
0.13MSProxy/2.0
0.75Others
6.02Netscape
92.68Microsoft Internet Explorer
0.01Lynx
%Tarayıcı
100Toplam
0.15Other Netscape Compatible
0.13MSProxy/2.0
0.75Others
6.02Netscape
92.68Microsoft Internet Explorer
0.02Macintosh 68K
%İşletim Sistemi
100Toplam
0.09Linux
0.06Windows 3.x
0.04Windows Win32s
0.61Macintosh PowerPC
1.29Diğer
3.66Windows 2000
3.91Windows ME
5.8Windows NT
14.79Windows 95
69.67Windows 98
0.02Macintosh 68K
%İşletim Sistemi
100Toplam
0.09Linux
0.06Windows 3.x
0.04Windows Win32s
0.61Macintosh PowerPC
1.29Diğer
3.66Windows 2000
3.91Windows ME
5.8Windows NT
14.79Windows 95
69.67Windows 98
0International
100Toplam
%Organizasyon
0.01Organization
0.05Military
0.08Arpanet
9.53Government
11.09Network
34.18Education
45.02Commercial
0International
100Toplam
%Organizasyon
0.01Organization
0.05Military
0.08Arpanet
9.53Government
11.09Network
34.18Education
45.02Commercial
Page 11
Kullanılan Servis Sağlayıcıların Bulunduğu Ülke
Açıköğretim öğrencileri çok sayıda yabancı ülkeye dağılmış durumdadır. Bunların bir
bölümünü Batı Avrupa Programı’na kayıtlı öğrenciler oluşturmakta, diğerleri ise ağırlıklı
olarak gezici öğrencilerden kaynaklanmaktadır (Tablo 9).
Tablo 9. Ülkeler.
Referans Alınan Siteler
Deneme sınavlarına bağlantı veren çok sayıda site bulunmaktadır. Bunların çoğu arama
motoru ve sınıflandırılmış sayfalar yayınlayan sitelerdir. Bu sayfalardan çok sayıda giriş
yapılmaktadır (Tablo 10).
Tablo 10. Deneme sınavlarına referans veren siteler.
Deneme Sınavları Sitesini Bulmak İçin Kullanılan Arama Motorları
Deneme sınavlarına doğrudan bağlantı arayan öğrenciler bu amaçla arama motorlarını
kullanmaktadırlar. Son günlere kadar deneme sınavları sitesinin kendisine ait bir adresi
bulunmadığından, Açıköğretim Fakültesi ve BDE Birimi’ndeki bazı sayfalarda bulunan
bağlantılardan erişilebildiği için bir arama sorunu ortaya çıkmıştır (Tablo 11).
53Danimarka
81Katar
116Bulgaristan
132Finlandiya
132İtalya
185Belçika
185İsveç
271Suudi Arabistan
276İsviçre
342Hollanda
362Avusturya
488Fransa
525İngiltere
5877Almanya
69569Amerika
218693Türkiye
53Danimarka
81Katar
116Bulgaristan
132Finlandiya
132İtalya
185Belçika
185İsveç
271Suudi Arabistan
276İsviçre
342Hollanda
362Avusturya
488Fransa
525İngiltere
5877Almanya
69569Amerika
218693Türkiye
5Polonya
5İsrail
5Kazakistan
6Bosna-Hersek
6Litvanya
6Slovakya
6Japonya
7Romanya
8Gürcistan
9Birleşik Arap
Emirlikleri
9Rusya
10Kırgızistan
11Lüksemburg
23Ukrayna
34Yunanistan
5Polonya
5İsrail
5Kazakistan
6Bosna-Hersek
6Litvanya
6Slovakya
6Japonya
7Romanya
8Gürcistan
9Birleşik Arap
Emirlikleri
9Rusya
10Kırgızistan
11Lüksemburg
23Ukrayna
34Yunanistan 4Norveç
1Portekiz
1KKTC
1Estonya
1İrlanda
1Güney Kore
1Singapur
1Çek Cumhuriyeti
1Hırvatistan
1Makedonya
2Kanada
2İspanya
3Avusturalya
3SSCB (eski)
4Güney Afrika
4Norveç
1Portekiz
1KKTC
1Estonya
1İrlanda
1Güney Kore
1Singapur
1Çek Cumhuriyeti
1Hırvatistan
1Makedonya
2Kanada
2İspanya
3Avusturalya
3SSCB (eski)
4Güney Afrika
730http://www.kimim.com/
1419http://www.interturknet.com/
841http://www.arama.com/
954http://www.sanalkutuphane.net/
4946http://www.turk.net/
2195http://kapi.netbul.com/
3602http://google.yahoo.com/
2068http://arama.e-kolay.net/
5764http://www.anadolu-uni.de/
13061http://www.arabul.com/
730http://www.kimim.com/
1419http://www.interturknet.com/
841http://www.arama.com/
954http://www.sanalkutuphane.net/
4946http://www.turk.net/
2195http://kapi.netbul.com/
3602http://google.yahoo.com/
2068http://arama.e-kolay.net/
5764http://www.anadolu-uni.de/
13061http://www.arabul.com/
Page 12
Tablo 11. Deneme sınavlarına erişmek için en çok kullanılan arama motorları.
Arama Motorlarında Kullanılan Anahtar Sözcükler
Öğrencilerin arama motorlarına deneme sınavlarına bulmak için girdikleri anahtar sözcüklerin
dağılımı ilginç sonuçlar vermektedir (Tablo 12).
Tablo 12. Arama motorlarında deneme sınavlarına erişmek için kullanılan sözcükler.
Sistemin Çalışma Güvenliği
Deneme sınavları sistemi 24 saat, 365 gün açık tutulması gereken bir hizmettir. Bu amaçla
sistem denetim nöbeti tutulmaktadır. Tablo 13 sistemin yüzde 99,4 oranında çalışır durumda
olduğunu göstermektedir.
Tablo 13. Sistemin çalışır durumda olma yüzdesi
0.23%22Netscape
0.24%23All The Web
0.53%51GoTo
0.8%77MyNet
1.09%104Excite
1.44%138e-kolay.net
3.88%370AltaVista
4.18%398arama!com
9.84%937Google
11.55%1,100Microsoft Network
27.6%2,628Yahoo
38.2%3,637Arabul
0.23%22Netscape
0.24%23All The Web
0.53%51GoTo
0.8%77MyNet
1.09%104Excite
1.44%138e-kolay.net
3.88%370AltaVista
4.18%398arama!com
9.84%937Google
11.55%1,100Microsoft Network
27.6%2,628Yahoo
38.2%3,637Arabul
100%9,520Toplam
0.01%1InfoSeek
0.01%1Searchalot
0.01%1Abacho
0.01%1metacrawler
0.01%1MegaSpider
0.01%1AOL NetFind
0.01%1Evreka
0.02%2dogpile
0.02%2CompuServe
0.05%5Lycos
0.19%19HotBot
100%9,520Toplam
0.01%1InfoSeek
0.01%1Searchalot
0.01%1Abacho
0.01%1metacrawler
0.01%1MegaSpider
0.01%1AOL NetFind
0.01%1Evreka
0.02%2dogpile
0.02%2CompuServe
0.05%5Lycos
0.19%19HotBot
1.05%100açık öğretim
1.07%102anadolu universitesi
1.29%123deneme sınavı
1.53%146anadolu
1.53%146deneme
1.58%151açıköğretim
1.85%177sınav
2.19%209sınav sonuçları
2.42%231deneme sınavları
5.54%528aÖf
7.02%669anadolu üniversitesi
10.53%1,003aof
21.29%2,027aöf
1.05%100açık öğretim
1.07%102anadolu universitesi
1.29%123deneme sınavı
1.53%146anadolu
1.53%146deneme
1.58%151açıköğretim
1.85%177sınav
2.19%209sınav sonuçları
2.42%231deneme sınavları
5.54%528aÖf
7.02%669anadolu üniversitesi
10.53%1,003aof
21.29%2,027aöf
0.37%36bilgisayar destekli eğitim
0.39%38deneme sinavlari
0.4%39anadolu üniversitesi deneme sınavları
0.4%39kimlik bilgileri
0.42%40anadolu Üniversitesi
0.48%46açık öğretim sınav soruları
0.56%54aöf deneme sınavları
0.57%55www.aof.anadolu.edu.tr
0.67%64açık öğretim fakültesi
0.72%69atatürk ilkeleri
0.99%95sınavlar
1.03%99açıköğretim fakültesi
0.37%36bilgisayar destekli eğitim
0.39%38deneme sinavlari
0.4%39anadolu üniversitesi deneme sınavları
0.4%39kimlik bilgileri
0.42%40anadolu Üniversitesi
0.48%46açık öğretim sınav soruları
0.56%54aöf deneme sınavları
0.57%55www.aof.anadolu.edu.tr
0.67%64açık öğretim fakültesi
0.72%69atatürk ilkeleri
0.99%95sınavlar
1.03%99açıköğretim fakültesi
1005,911,639 Toplam
0.59%35,217Başarısız Gönderme
99.4%5,876,422Başarılı Gönderme
YüzdeHit
1005,911,639 Toplam
0.59%35,217Başarısız Gönderme
99.4%5,876,422Başarılı Gönderme
YüzdeHit
Page 13
Öğrencilerin Sistemi Kullanıma Yönelik Aykırı Davranışları
Öğrenciler deneme sınavlarını kullanırken önceden öngörülmeyen değişik davranışlar da
göstermektedirler. Bunların başında sınavlara girmek fakat değerlendirme almadan sistemden
çıkmak şeklindeki davranıştır.
Çalışma kapsamındaki süre içinde Sınav Giriş Sayısı: 6.243.296, Sınav Değerlendirme Sayısı:
4.279.034, Fark : 1.964.262 ve sonuç olarak elde edilen Değerlendirme Oranı : % 68.54
olarak belirlenmiştir. Bu oran beklentilerin çok altındadır.
Tasarım ve Altyapıya Yönelik Sonuçlar
Deneme sınavları tasarlanırken olabildiğince grafik kullanımından kaçınılmış, sayfalar son
derece hafif tutulmuştur. Bu yaklaşımın ne derece doğru olduğu daha sonraki dönemlerdeki
sistemin yoğun kullanımında anlaşılmıştır. Sistemin yoğun olarak kullanıldığı anlarda saatte
42.000 hit, günde 600.000 hit gibi büyük değerlere ulaşılmıştır. Bu ölçekte servis verebilmek
için sayfaların fazla yüklü olmadığı hafif tasarım gerekmektedir.
Sınav öncesi dönemlerde deneme sınavlarına olan yoğun talep sonucu Anadolu
Üniversitesi’nin 2 Mbit/sn olan Ulaknet üzerindeki hat kapasitesinin saatlik en fazla yüzde
19’u, günlük en fazla yüzde 11’i deneme sınavları tarafından kullanılmıştır. Öğrencilerin en
fazla yüzde 40’ı Ulaknet üzerinde erişirken, diğer öğrenciler TTNet hatlarını
kullanmaktadırlar. Farklı kaynaklardan gelen öğrencilere farklı ağlar üzerinde hat
sağlayabilmek için Bilgi Yönetimi Önlisans Programı tarafından kullanılan TTNet üzerindeki
1 Mbit/sn kapasiteli hattı TTNet üzerinden gelen öğrencilere tahsisi edilmiştir. Böylece Mart
2002 ayında 1.000.000, 22 Mart 2002 tarihinde de bir günde 117.000 sınav sayısına
ulaşılabilmiştir.
Sonuç
Deneme sınavlarının kullanımından elde edilen bilgiler açıköğretim öğrencilerine yönelik
internete dayalı hizmetlerin tasarımında önem kazanmaktadırlar. İşletmelerde bu tür bilgiler
nasıl ki Müşteri İlişkileri Yönetimi adı altında müşteri davranışlarını çözümlemek amacıyla
kullanılıyorsa, internete dayalı uzaktan eğitimin gelişmesiyle, eğitim kurumlarında da
öğrencilerin internet ortamındaki davranışlarından faydalı sonuçlar çıkartmayı amaçlayan
Öğrenci İlişkileri Yönetimi disiplininin gelişeceğini söyleyebiliriz.
Deneme sınavları uygulamasından elde edilen bilgilerden bu anlamda elde edilen en önemli
bilgi, bilgisayar alanında çalışan fakat açıköğretimde okumayı tercih eden önemli sayıda
öğrencinin bulunduğunun farkedilmesi olmuştur. Bu bilgi Açıköğretim Fakültesi’nde
internete dayalı Bilgi Yönetimi Önlisans Programı’nın açılmasına önayak olmuştur. Bir başka
davranış bilgisi ise açıköğretim öğrencilerinin fakülteler ve bölümlerine ait hatalı kurumsal
bilgilere sahip olduğunun anlaşılması olmuştur. Bu bilgi Açıköğretim Fakültesi’nin
bölümlerine ait kurumsal kimliği ön plana çıkartan sitelerin tasarlanması düşüncesini
doğurmuştur.
Page 14
Kaynakça
Mutlu, M. E., Yılmaz, R, (1999) “İnternet Tabanlı Deneme Sınavları Sistemi Tasarımı”,
BTIE’99, 13-15 Mayıs 1999, ODTÜ, Ankara.
Özkul, A. E., Mutlu, M. E, (2000) “Açıköğretim Öğrencilerinin İnternet Kullanım
Alışkanlıkları”, BTIE 2000, 15-17 Mayıs 2000, ODTÜ, Ankara.
Şeniş, B. F., Mutlu, M. E. ve Çetinöz, N. (1999) “İnternet Tabanlı Eğitim Uygulamalarında
Öğretmenin Sahip Olduğu İzleme Araçlarının Açıköğretim Sisteminde uygulanabilirliği”,
BTIE’99, 13-19 Mayıs 1999, ODTÜ, Ankara.