AHLAK VE FELSEFE

8/4/2019 AHLAK VE FELSEFE

1/205

AHLAK

VE

FELSEFE

Burak Taracar

1


2/205

YAZAR HAKKINDA

Burak Taracar 1977 ylnda Balkesirde dodu.

Ortarenim ve lise yllarn Balkesir Srr Yrcal AnadoluLisesinde (SYAL) bitirdikten sonra 1996 ylnda Uludaniversitesi Elektronik Mhendisliini kazand. Geirdii arbunalm sonucu birinci snfta okuldan ayrldktan sonra birsre tedavi olup 1999 ylnda Balkesir niversitesi NecatibeyEitim Fakltesini kazand ancak nc snfta hastalnnnksetmesi yznden oradan da ayrld. Yazmak gibi szel

yetenek isteyen bir ile megul olmasna ramen grdsaysal eitimin onun szel mantk ve analiz yeteneinigelitirdiini syler. u anda bir ksm baslm bir ksmbaslmam Alak Suresi Analizi, Kalem Suresi Analizi, FatihaSuresi Analizi, Yamurlar, Kurdun Duas, Sevgilime (iir),Ahlak ve Felsefe, Denemeler ve Yamurlar(senaryo) adl 9adet eseri vardr.

[email protected] omburaktaracar.blogspot.com

Dedem erafeddineNerde o ky enstitleri, nerde klar yakacak pervaneler

2
mailto:[email protected]:[email protected]


3/205

NDEKLER

nsan etmeni ve insann hatasKesinlik ve kukuculukRasyonalizmAhlaki gereklerDeerler karmaasHadis ve snnet paradoksuKuran ve dier kitaplarn gnderilme amac

Pozitif ve negatif deerlerKaderBireysel zgrlk ve mutlak a doruDemokrasi nasl uygulanmal?Demokrasinin zulm odaklarna kar etken bir g olmasRekabet ve eitlikGl m hakl m?nsann yaratl bakmndan hakl ve glnsann varlk sorunlarnsann varlk amacyilik ve ktlk niin yaratld?Gerek nedir, gerein bilgisiDncenin sebebi, insan neden dnrEvrim konusuReddedilen evrim; zihinsel evrim

Buraka hidayetin gelii ve denklemin zmKader deiir mi? radeReenkarnasyon konusuReenkarnasyonun konusunun ikinci yz/ Olumlu ksmCebrailin bir szHerhangi bir geceAura

zgrlk ve rade

3


4/205

NSZ

Bu kitapta felsefenin Kuran denetimde olgunlamasgereken bir olgu olduunu ve Kurann ayn bir psikiyatrnhastasna, ya da bir retmenin rencisine yol gstermesigibi felsefeye yani bilinli dnme faaliyetine yol gstermesi,denetlemesi ve klavuzluk etmesi gerektiini vurgulayacaz.

nsanlar normal artlar altnda her zaman daha iyiyi ve

daha doruyu bulmak iin dnrler. Bir hasta iyilemesi iinnasl bir yol bulmas gerektiini dnr, bir retmenrencilerine nasl daha iyi bir eitim verebileceini dnr, bir devlet bakan halkn nasl daha iyi ynetebileceinidnr. Btn bunlar aslnda birer dnce faaliyetidir.Filozoflar ise daha teorik ve soyut konularda dnrler.

Peki kt manada dnen insanlar var mdr? Elbettevardr. rnein silah kaakl yapmay dnen ya da sutekilat kurmay planlayan bir kii Fakat biz bu kitaptanormal artlar altndaki insanlar sz konusu edeceiz. Birksm negatif aznlk konumuz dndadr.

Konumuz udur: Felsefeyi yani insann dnmefaaliyetini etkisi altna almas gereken etken ya da etkenlernelerdir? nce bu soruya genel bir cevap verelim. Kanmcainsann felsefi faaliyetlerini etkisi altna almas gereken eyler

iyilik yolunda olmak, yardmclk, gzellik, ktlktensaknma, bilgi ve yenilik peinde olma gibi pek ok olgudur ki btn bu olgular genel olarak ahlakllk olarakisimlendirebiliriz. Buna gre evrende ahlakl olarak yer alanher olgu insann dncesine klavuzluk etmeli ahlaksz ya dagayri ahlaki olarak yer alan her olgu da insan dncesindendlanmaldr.

4


5/205

Bu noktada zerinde durmamz gereken en nemli konuahlakn veya ahlaklln kime gre olduu, etik veya ahlakiolarak tanmlanan veya tanmlanmayan veya bu ikisi arasnda

derecesi belirlenen dnsel ve fiziksel faaliyetlerin kimegre, veya hangi kstaslara gre belirlendii sorusudur.Kitab yazarken Kurann Trke evirisi olarak Yaar

Nuri ztrkn mealini kullandk. Umarz bize kzmalarDnce ve hikmet yolculuuna hazr olun!

NSAN ETMEN VE NSANIN HATASI

Evrendeki en byk ahlak, en byk rahmet ve en bykkudretin kayna, tek bir varlktr ki o da alemlerin rabbi yceAllahtr. Buradan yola karsak, Allah, insanlara genel ahlak,iyilik, gzellik, ibadet, arnma ve saknma ilkelerini bildirmekiin peygamberler araclyla kitaplar indirmitir ve u haldeinsanlar iin evrende mutlak (saf) ahlakn tek bir kaynavardr. O da alemlerin rabbinin indirdii kitaplardr (Zebur,Tevrat, ncil, ve en son olarak da Kuran). Eer Kuran ncesikitaplar deitirilmemi olsayd, evrendeki insanlarn dncesisteminin nn aan, klavuzluk eden, yol gsteren vedenetleyen kitaplarn bunlarn hepsi olduunu syleyebilirdim.Fakat her yeni kitabn indirili sebebi bir nceki mesajn tahripedilmesi ve kitaplarn tahrip edilmesiyle birlikte peygamberlerin mesajlarnn ve Allahn birlii ilkesinin

kaybolmasdr. u anda indirilmi olduu yaklak bin drtyz yldan beri deimemi olan ve kyametten nce indirilenson kitap olduu ki bu ayn zamanda Kurann kyametekadar korunacan ve Kurandan sonra baka bir kitapgelmeyeceini de belirtir: Hi kukusuz, o Zikiri/Kuran bizindirdik, biz; her hal ve artta onu muhakkak koruyacak olanda biziz (Hicr suresi/8)- kendi iindeki ayetlerle de sabit

klnan Kuran Alemlerin Rabbinin kullar alemine indirdii en

5


6/205

detayl ve en muhteem ayetler btndr. u halde insandncesine klavuzluk edebilecek, yol gsterebilecek vedenetleyebilecek olan son kitap da Kurandr. Bu noktadan

yola karak insanlarn, Alemlerin Rabbinin ahlaki normlarndncelerine, kalplerine ve fiziksel dnyalarna sokmak iinvar olan tek kar yolun Kuran anlamsal manada okumak vedaha ok okumak olduunu syleyebiliriz.

Ahlak kavramnn nemli bir zellii udur: Ahlak, zdenmeydana gelir. Kurann verilerine gre yaratc kudret olanAllah insan yarattktan sonra iine ruhundan flemi ve

hemen ardndan meleklere Ademe secde edin! demitir.Bunun anlam, meleklerin, Allahn ruhunun fizikseldavurumu olan insana secde etmesidir. nsan, iindeki bu znefesten dolay iinde en yce ahlaki duygular ve bakalarn, tartlar tayabilen bir varlktr. Meleklerin Ademesecde edii srasnda blisin isyann ve lanetlenmesini Kuransra suresinde yle anlatr:

Rahman ve Rahim Allahn adylaHani meleklere: Ademe secde edin demitik; onlar da

secde etmilerdi. Ama blis secde etmemi, yle demiti:amur olarak yarattn kiiye secde mi ederim? Yine dedi:u benden stn kldna bir baksana! Yemin olsun, eerbeni kyamet gnne kadar ertelersen, onun soyunu, pek azhari, hkmm altna alacam. Allah buyurdu: Defol git!

Onlardan kim sana uyarsa, cezanz cehennem olacaktr. Ne demkemmel ceza. Onlardan g yetirdiini sesinle yerindenoynat. Atllarn ve yayalarnla yaygara karp zerlerineullan. Mallarda, evlatlarda onlara ortak ol, onlara habirevaatte bulun eytan onlara bir aldattan baka ne vaat ederki! Kukusuz benim kullarm zerine senin hibir sultanolmayacaktr. Vekil olarak Rabbin yeter.

6


7/205

Bu ayetlerde blisin Ademin iinde bulunannefesini/ruhunu ve cezay o anda yediini kabul ederek (nkAllahn ceza vermesinden nce eer beni kyamete kadar

ertelersen tabirini kullanmtr) Ademi amurdan yaratlm bir kii olarak nitelendirdii ve Ademin iindeki Allahnnefesini/ruhunu inkar ettii iin yaratlm zaman-mekanboyutlarndaki tm ahlaki olgular da inkar ettii gzler nneserilmektedir. blis bu konu iinde iki byk hata yapmtr:

1) Ademin iindeki Allahn nefesini / ruhunu inkar ederek

Allaha kar sava ama2) Allahn iine kendi nefesini/ruhunu fledii Ademe savaaarak Allahn Ben yeryznde bir halife atayacamdiyerek halife atad insan (ki bu anlamda Adem yeryzndebtn ilahi ahlak olgularnn temsilcisi olacaktr) da kendisiylebirlikle cehenneme ekmek.

u konunun iyi anlalmas lazm. Meleklere Ademesecde edin denmesinden nce Allah meleklere Benyeryznde bir halife atayacam demitir. Bunun anlamkendisinin iine Allahn nefesinin/ruhunun flendii Ademinyeryznde Allahn ahlaknn yani en byk ilahi ahlakntemsilcisi olacadr. Eer bu gerekleseydi ve eytaninsanlar inkara srklemeseydi bugn ahlaksal adan cennete

dnm bir yeryz grebilecektik. Fakat Allah byleyapmam ve eytann insana caydrc etkiler yapabilmeihtimalini kyamete kadar ak brakmtr. Ve Allah budiyalogun sonunda blise kar son olarak unu sylemitir:Benim kullarm zerinde senin hibir sultan olmayacaktr.

Unutulmamaldr ki Allah, blise verecei cezay sadeceertelemitir ve u da gz nnde bulundurulmaldr ki blis

7


8/205

isyan ettii anda lanetlenmitir ve cezaya urayacan isyanettii anda eer beni ertelersen szyle kabul etmektedir.

Bu noktada insana den Kuran anlamaya alarak ve

inceleyerek tpk dier ihtimal gibi , tpk insanlarn cennettenkmam ve eytana boyun ememi, onun etkilerine maruzkalmam hallerindeki ihtimal gibi yeryznde Allahnhalifesi olmak, baka bir deyile insanlarn ahlak anlayyladeil, Allahn ahlak anlayyla ahlaklanarak rnek birdavran ve dnce sistemi gelitirmeleridir ki bu da ancakKuran okuyup, anlayp hayata geirmekle olur.

Unutulmamaldr ki Kurann insana verecei veriler sadeceunu yap veya bunu yapma deil psikolojikman kyametehazrlanma, imansal motivasyon, yaama bilinci, ibadet vehayr ak, kalp temizlii gibi manevi verilerdir ki bunlar daKuran okuduka geliir.

Bu noktada Allaha isyan etmek ve Allaha itaatetmek kavramlarnn zerinde durmak gerekir ki blis,Allaha isyan etmi ve isyan ettii anda da yenilgiyi kabulederek, Beni ertelersen szn kullanmtr. Allaha itaatetmek kavramnn dnyadaki klavuzu ise Kuran vepeygamberlerdir ve Kuran peygamberlere ynelik yle birtabir kullanmaktadr: Biz hibir resul kendisine itaatedilmesi dnda bir ama iin gndermedik. taatin klavuzuise Kurandr ve Rahman suresinin verilerine gre Kuraninsanlar yaratlmadan nce alemlere retilen bir kitaptr.

Eer Allah, alemlerin rabbi ise ve insanlara dnptanarak doru yolu bulmalar midiyle peygamberleraraclyla kitaplar gnderiyorsa, insanlara den degnderilen kitaplar anlamsal manada aratrp inceleyerekgeici bir sre olan dnya hayatnda son nefese kadarolabildiince st dzey tekaml-bilin dzeyinde hayatyaamaktr. Fakat bunun yolu din ad altnda ne srlen

mezhep, tarikat, eyh, efendi gibi kisvelerin altna girmekle ya

8


9/205

da peygamberimize iftira olarak ne srlm binlercehadisten oluan hadis kitaplar kaynak olarak kullanmaklaveya dinde Allahn hakknda hkm vermedii eyleri

yasalatran her trl ilmihal ve dini kitaba sarlmakla deil, peygamber olarak btn peygamberleri tanmak ve dindeklavuz olarak yalnz Kuran rehber edinmekle olur. uunutulmamaldr ki eer birilerini klavuz edinirseniz o birilerinin yolundan ve o birilerinin gittii yere gidersinizancak Allaha inanr ve kendisinin hakknda: Size yle birkitap indirdik ki t ve uyarnz yalnz ondadr! Hala aklnz

altrmayacak msnz? dedii Kuran rehber ve klavuzedinirseniz dlnz bu dnyada da ahirette de kesinlikleAlemlerin Rabbinden gelecektir. Bu da Kuran anlamsalolarak okuyup zerinde dnmekle olur. nsanlar Kurandadnya, ahiret ve yaratl hakknda her trl sorunun cevabn bulabilirler nk Kurann bildirdiine gre: Biz buKuranda ne bir eyi eksik braktk ne bir eyi fazla yaptkayeti Kurann insanlar iin yeterli ve doyurucu bir kitapolduunu ortaya koymaktadr. Yeter ki Kuran okuyun vednn. Yce Allah sizin, Onun kitabn rehber ve klavuzedindiinizi grecek ve size rahmet edecektir.

Peki ahlak kavramnn altnda hangi duygu yatar?Psikoloji bilimine gre dncenin altyapsnda duygular veduygularn zerine yerletirmi bir dnce binas vardr.Kitabmzn banda yce Allahn yaratc kudret olma

zelliinden dolay, (sevmese yaratr myd?) en bykrahmetin ve merhametin sahibi olmasnda dolay (Rahman veRahim) ve en sevgili, en ok seven olmasndan dolay (AllahVeduddur, ok sevgilidir) Kuranda bu olgu Hz. uaybndilinden Hud suresi 90. ayette Rabbinizden af dileyip Onaynelin. Rabbim Rahimdir, rahmeti snrszdr; Veduddurok sevgilidir cmlesiyle anlatlr en byk ahlakn sahibi

olmasndan bahsetmitik. Allah yeryznde bir halife olarak

9


10/205

bir insan yaratacan bildirmi ve iine kendi ruhundan flerflemez, meleklere onun nnde secde etmelerini emretmiti.Burada dikkat edilmesi gereken nokta meleklerin secdesinin

Ademe deil, yeryznde Allahn ahlaknn bir temsilciliiniyapacak olan Ademin iindeki Allahn ruhuna / nefesineolduudur. Adem bu anlamda yeryznde Allahn birhalifesidir ve bu sebeple yeryznde en byk ahlakllngerekliliini yerine getirmek zorundadr. te Ademin veonun neslinden gelecek olan insanlarn duygusal ve felsefianlamda ahlak kavramnn ltlerini gz nnde

bulundurmas gereken veya ahlakn k noktas olarakanlamas gereken en temel duygu sevgidir. nk Allah enbyk rahmet, merhamet ve sevginin sahibi olduu gibi buduygular Ademin iine de flemiti. Ve bu anlamdaAdemde ahlak kavramnn oluturduu binann temeli olansevgi duygusunu en ok beslemek, bytmek ve paylamakzorunda olan bir varlktr.

Ahlakn kavramnn kayna olan ve bunu belirleyenYaratc Kudretin dnyada insanlar iin belirledii ahlakkstaslarnn temelinde sevgi duygusu vardr. Merhamet,rahmet, balama, iyilik yapma, paylama gibi olgularntemelinde de sevgi duygusu vardr. Yukarda saydmz tmzellikler ve bunlara eklenebilecek bir ok zellik sevgiduygusuna dayanr. nsann yaratlmas bile kadn ve erkein birbirini sevip birbirine sarlmasyla gerekleir. Peki

Kuranda belirtilen ktlkleri cezalandrma ilkeleri neyedayanr? Kuranda haksz yere adam ldrme, hrszlk,yalanclk, kamu hakk yeme gibi grnen davranlarncezalandrlmaya yol aabilecei belirtildii gibi Kuran bukonuyu son derece geniletmi ve u ilkeyi bir genel kuralolarak insanlk alemine bildirmitir: Ktlklerin grneninede gizli kalanna da yaklamayn. Kurann bu anlay

insanlk aleminde uygulansayd ktlkleri deil yapmak

10


11/205

dnmek bile sz konusu edilmeyeceinden insanlkaleminde ktlk diye bir ey kalmazd. Biraz nce Kurandabelirtilen ktlkleri cezalandrma ilkeleri neye dayanr diye

sormutuk. Kuranda belirtilen ktlkleri cezalandrmailkeleri ise adalet duygusuna dayanr ki bu adalet duygusununtemelinde iyiyi, hakly koruma ve ktye yaptnn cezasntattrma ilkesi gdlmektedir. Yani adalet duygusunun iyiyi,hakly koruma ilkesinde bile iyiye, haklya yneltilmi birsevgi ve ktye yneltilmi bir caydrma ve doru yola iletmeilkesi vardr. Ve buna eklenebilecek bir sz de ktle ancak

yapt ktle karlk bir cezann verilecei, ktlcezalandrma duygusunun temelinde adalet duygusu olduu,bu cezalandrmann sebebinin de ktl yapana yaptnnnegatif bir olay olduunun bildirilmesi ve bu olaydancaydrlmas olduudur. u halde Allahn insanolu ile ilikisisrasnda en ok ne kan sfatlarnn merhamet, rahmet, ltufve sevgi duygularna dayanan sfatlar olduunu gryoruz.Balamak, merhamet etmek kavramlarnn altnda ise sevgiduygusunun olduunu gryoruz ki gerekten de AllahnKurandaki isimlerinden biri de Vedud dur, yani oksevgili olan.

Ahlak kavramnn altnda yatan temel duygunun sevgiolduunu belirttikten sonra yle bir alm yapabiliriz:Kalbinde sevgi olmayann ahlak da yoktur ve insanlararasnda en ahlakls kalbinde en ok sevgi tayandr.

Peki felsefi metinlerde geen ahlaki kukuculukkavramnn Kuransal bakmdan bir geerlilii var mdr?nce ahlaki kukuculuk kavramnn ne olduunu aklayalm.Ahlaki kukuculuk:

1) Bir eyin ne kadar ahlaki olup olmadn denetler.2) O eyin ahlaki olup olmadnn neye gre

belirlendiini irdeler.

11


12/205

Kuransal bakmdan ahlaki kukuculuk diye bir ey yokturnk ahlaklln kstaslarn bizzat Alemlerin Rabbi ortayakoymutur. Bu anlamda ikinci maddeye de cevap vermi

oluyoruz nk ahlaki kukuculuun kstaslar AlemlerinRabbi bizzat Kuran tarafndan belirlenir. (r:Kalp temizlii,yardmseverlik, namaz, zekat, yetimleri koruma, aresizlerisavunma vs)

Bu konuya deiik bir felsefi adan baktmzda iseaynen bir matematik retmeninin snavda ocuklararetmedii konulardan soramayaca gibi Allah da insanlar

bildirmedii ilkelerden sorumlu tutmaz ki bu ilkeler Kurandave daha nceki kitaplarn orijinal hallerinde insanlarapeygamberler araclyla bildirilmitir.

Bir baka bak asyla Allah, peygamberler ve kitaplargndermitir ki insanlar bunlardan sorumlu olsun ve kyametgn biz bunlardan habersizdik demesinler.

nsann bir zellii srekli ve srekli olarakdnmesidir. Ve bu anlamda insan srekli olarak iyiyi vegzeli bulmak iin dnr. rnein bir anne ocuunu naslsalkl yetitireceini, ona hangi saatlerde yemek vermesigerektiini dnebilir. Bir retmen ocuklarna nasl dahaiyi ders anlatabileceini dnr, bir futbolcu nasl vurmasgerektiini dnr, bir siyaseti lkesini nasl daha iyikalkndrabileceini dnebilir. Burada ortaya kan bir bakadetay dncenin bir siyasetinin lkesini nasl

kalkndrabilecei gibi uzun vadeli planlar hakknda da veyabir futbolcunun bir topa o an nasl vurabileceini dnmesigibi anlk zaman birimleri iinde de vuku bulabileceidir.Dnce yle bir olaydr ki, uzun vadeli planlar beynin birtarafnda depolanp saklanm ve zerinde genel balamdadurulan deerlendirmelerdir. Bunun yannda insan be veyadaha fazla duyu organyla d dnyadan ald verileri srekli

analiz eder ve ona gre dnce belirler. Aktivite bunun

12


13/205

hemen ardndan gelir. rnein bir insann yrrken naslyrmesi gerektiini dnmesi veya bir masa tenisioyuncusunun saliseler iinde dnp karar vererek vuruunu

yapmasDncenin genel amac doruyu ve gzeli bulmak,mutlulua ulamak, baarya ulamaktr. Yani insan kendisiiin gerekletirse de gerekletirmese de her zaman iyilikister. Bu iyilie yneltilmi dnce ve bunun hemen ardndangelen aktivitenin Kuransal manadaki dualarndan biri Fatihasuresindeki Dosdoru giden yola ilet bizi ayetidir. O halde

dncenin genel amac doru, olumlu ve gereki bir yoldaolup bunun ardndan Rahmandan gelecek bir dlbeklemektir ki bu dl dnyada da ahirette de gelebilir. Bunoktada insann istemli ya da istemsiz olarak ve kendikontrol altnda olmayan bir ekilde srekli olarakdndn ve insana aynen kalbin atmas gibi verilen busrekli gdnn insana verilme amacnn gerek bilgiye yaniAlemlerin Rabbinin birlii teorisine ulamak olduunugrdk.

imdi ayn eyi tmdengelim yntemiyle ortaya koyalm.Szgelimi bir snavdasnz ve o snavda sorulan sorular dabelli (dnya hayat). Peki bu snav hazrlayan retmenin vesorularn sorulma amacnn olmamas mmkn m? Buradaok nemli iki noktaya deindik. Birincisi dnya snavn btn evreni yaratarak hazrlayan Allahn varl, ikincisi

sorularn sorulma amacnn ne olduu. Burada sorularnsorulma amac derken insann dnya hayat boyuncakarlat her trl durumda felsefi, etik ve ahlaki bakmdanne gibi bir seviyede olduunun saptanmas gereine dikkatekiyorum. Yani Alemlerin Rabbinin baz ald deerler bakmndan arlkl bir seviyedeyseniz, bir baka deyileTartlacak eyleriniz ar basyorsa (Kuransal tabir) bunun

dnyada ve ahirette mkafat olacaktr. Fakat Kurann

13


14/205

deyimiyle llp tartlacak eyleriniz hafif kalyorsa bununda bir bedeli olacaktr.

Bu noktada dikkatinizi ekmek istediim bir konu

Alemlerin Rabbinin tart konusunda yalnz sevap, pozitif,olumlu eyleri hesaba katacan bildirmesidir. Bu demektir kiAlemlerin Rabbi tm gnahlar affedebilir ve yaplaniyiliklerin sevaplarn karl da kat kat verilecektir. Yanihibir olumlu dnce ve davran boa gitmeyecektir. Vehesap gn Allahn Rahmani sfatlar devreye girip insanlaraffolabilecektir.

Ancak Alemlerin Rabbinin baz ald deer farkldr: Budeerin cevabn ne kadar iyilik yaptn, ne kadar fakirlerigzettin, kalbinde ne kadar ak ve sevgi duygusu besledin,yetimlere, fakirlere ne kadar yardm ettin, ne kadar bana ibadetettin gibi deerlerdir ve tart dediimiz olayda bunlar ortayakoyulacaktr. Altn izmek istediim ey udur: Gemiin nekadar kt olursa olsun tvbe et ve Allaha ynel. nkAllah btn gnahlar affeder ondan sonra da iyilikler,sevaplar, hayrlar iin ko da ahirette llp tartlacakeylerin olsun. Aslnda Hud suresi 114 ayet ibadetlerin naslbir ilev grdn aka anlatr: Gndzn iki tarafnda vegeceye yakn saatlerde namaz kl. Gzellikler ktlkleri silipsprr. te bu, Allah ananlara bir ttr.

Ayetteki gzellikler ktlkleri silip sprr cmlesinedikkat ekmek istiyorum. Demek ki yaplan iyilikler,

sergilenen gzellikler daha nceki gnahlardan bir izkalmamasna da sebep oluyor. Ayette gzelliklere rnekolarak en bata namaz ibadetinin verilmesi manidardr.

Biraz nce sorularn sorulma amacnda bahsettik. Bunoktada dnya hayatnda insanlarn snav edilip hangikonumda ne gibi bir tepki ya da dnce rettiinin testedilmesi Allahn Hadi yani hidayet veren sfatnn bir

yansmasdr. Sz konusu l kyamet gn tartya konulacak

14


15/205

ve dl veya cezas verilecektir fakat burada tarttmzbaka bir eydir. Kurann Biz her eyi gerei gstermekzere yarattk ayeti konumuzu daha anlalr hale getirebilir.

Gerekte lnn karl kyamet gn verilecekse deAllahn Hadi yani hidayet veren sfat sonsuza kadarvarln koruyacaktr ve insanlar cennete de gitse cehennemede gitse gerekliin giderek daha ok farkna varacaklardr.

nsanlar Allaha dnce yoluyla ibadet bile edebilirler.Bu da Allahn doru ve gzel bulabilecei eyleri dnpnegatif, kt dncelerden saknmakla olur.

Dndnzn ne olduunu dnmeye balayp bireyseldncelerinizi ynlendirme bilincine vardnz zamanAlemlerin Rabbi Allaha dnce yoluyla ibadetin felsefi veuhrevi biimini de renmi olacaksnz.

KESNLK VE KUKUCULUK

Bu blmde balang olarak kesinlik ve kukuculukkavramlarnn ne olduunu aklayacaz. Kesinlik iki ana alt balkta ayrlabilir. Bunlardan biri inanlan kesinlik, ikincisiise var olan kesinliktir. Eer bir insan Yldzlarn s ve kverdiine inanyorum diyorsa bu inanlan kesinliktir. Fakatyldzlarn s ve k verdiine veya vermediine ait gerelkesinlik ise var olan kesinliktir. Var olan kesinliin var olupolmamas ya da doru olup olmamasnn inanlan kesinlikle

nedensellik asndan bir balants yoktur. nk o eyeinsanolu inansa da o ey var ya da yoktur, inanmasa da o eyvar ya da yoktur. Bununla birlikte var olan kesinlik, inanlankesinliin nedeni ve dayanak noktasdr. nk insanolu beveya daha fazla olan duyularyla alglayamad eylerhakknda fikir yrtemez. O halde bir ey varsa insanolu oey hakknda fikir veya gr belirtebilir.

15


16/205

nsan, aslnda gzlemci bir varlktr. Hatta o derecegzlemci bir varlktr ki Kurana gre nsan, kendi benliizerine ynelmi keskin ve derin bir baktr ki bu lahi

Kudretin yaratt insanolu hakkndaki tanm cmlesidir.Bu, u anlama gelir: nsan dnyay, evreni, evresindekilerigzlemlerken bir yandan da i dnyasnn bunlara ne ekildecevap verdiini, ne ekilde etki-tepki mekanizmalarolutuunu ve kendi i benliinin ne gibi deiimlereuradn gzler. nsan eer bu i gzleminin farkndaysaBen olma bilincini de kazanr. Ben olma bilincini kazanan

bir insan kendini etik, ahlaki, felsefi ve manevi anlamlardadaha da derinletirmeye ve ykseltmeye alr ve buderinleme abasyla alan yol sonunda Tanr var m? veyaTanr iin ne yapmalym? sorularyla yeni bir kapya alr.Kendi kendini gerekletiren veya kendi benliinin farknavaran insan o andan sonra kendini uyuyan, kahvalt eden, iegiden, akam yemei yiyen, tekrar uyuyan ve bu dngetrafnda dnp duran bir insan olarak deil, yaratln amac,lm ve lm sonras, Tanrnn insandan beklentileri, insannTanrdan beklentileri gibi daha da pek ounuekleyebileceimiz sorular soran insan olarak bulur ve budini / ahlaki sorular onu Tanr karsnda daha dikkatli vesorumlu bir insan olmaya gtrr.

Kurana gre evrende phecilik yoktur. phecilik insaniin var olan bir kavramdr ve pheciliin kendini en ok

hissettirdii alanlar bilim dallardr. Bundan yllar ncematematikiler bir krenin hacminin ne olduunubilmiyorlard. Kald ki fiziksel olarak mkemmel bir kreyapp hacmini lmek de insanolu iin sz konusu deildir.nk ne kadar mkemmel bir kre yaplrsa yaplsnzerinde ok kk partikller (matematiksel manada dxkadar girintiler ve kntlar) olacaktr ve bu mutlak krenin

hacmi llemeyecektir.

16


17/205

Fakat Kurana gre mutlak bir kre ve o mutlak kreninbir hacmi vardr ve bu hacim 4/3 pi r kp tr. Bu, yaratckudretin matematik bilimini soyut bir kavram olarak

tanmlamasndan ve her eyi bir lye, formle, sayyabalamasndan ileri gelir. nsanolu formllere ise phecilikkavramnn peinden giderek matematiksel yntemlerle (trev,integral vs) krenin evresini, alann ve hacminilebilmektedir. O halde evrende mutlak bir bilim veinsanolunun giderek daha ok dnerek bulduu bilimselgerekler vardr. Bu matematik bilimi gerei btn bilimlerin

dayand temel dal olmak zere ayn zamanda Tanrnnvarlnn da bir ispatdr.Peki bir krenin hacminin u veya bu formlle ifade

edilebilmesi bizler iin bir kesinlik ifade eder mi? Eder, nkinsanolu bu konuda teoremler ileri srm, deneyler yapmve kendini ispatlamtr. Bir krenin hacminin herhangi birformlle aklanabileceinin ispatlanmasndan sonra insannaklna u soru gelebilir. Bir kre A maddesinden yaplm veona u kadar s verilmise o krenin hacimce genlemekatsays nasl bulunabilir? Bu noktada anlatmak istediimizkrenin hacminin ne olduu veya krenin hacimce genlemekatsaysn bulmak deil, insanolunun yaratl amacna birgz atmak. Bilim hibir zaman durmaz ve krenin hacmi,genleme katsays vs gibi sorularn peinden srekligidilebilir. Bu ayn zamanda sonsuza kadar giden bir olaydr

nk Allahn bir sfat Alimdir (her eyi bilen, ilminyaratcs) ve her yeni bilinmeyenin ardnda yeni birbilinmeyen vardr. Fakat insan lml bir varlktr. Demek kiinsanolu evrendeki tm bilgiye sahip olmak gibi bir amaiin gelmiyor dnyaya. Bilginin sonsuz olmasnn ardndainsana verilmek istenen baka bir sr vardr. Bilginin sonsuzolmas olgusu insan srekli aratrmaya ynelten bir olgudur.

Kuran bilgi sahibi olmay pozitif bir deer olarak kabul eder

17


18/205

ve bunu Her bilenin stnde baka bir bilen vardr ayetiyleortaya koyar. Bu ayet hem bilginin sonsuz olduunun hem debilgi sahibi olmann Allah katnda bir derece lei olduunu

gstermektedir. Bilginin derinlii sonsuza kadar gider ve heryeni bilgi daha yeni bilgiler ve daha yeni sorulara, oradan dadaha yeni aratrmalara yol aar. Fakat bilimsel bilgi soyut birkavramdr ve matematik ile matematiin altyapsnoluturduu btn bilimler de ayn formlze edilmi soyutmatematiksel kavramlarla aklanr. Bu adan bakldnda bilim evrende matematiksel kesinlik ifade eden soyut bir

kavramdr.Biraz nce insanolunun amacnn evrendeki tm bilgiyirenmek olmadn, zaten byle bir eyin mmknolmadn aklamtk. Peki nedir ama? nsanolunun bilgirenme amac rendii btn eylerden yola karak biryaratcs olduu gereine ulamak bunun bir yan kolu olarakda rendii bilgiyi yararl olarak kullanmaktr. Bunu yapttakdirde yaratcsna kendisine verdii bilgi nimetininkarln Onu tanyarak, iman ederek ve elinin altndaki bubilgi nimetini doru yol iin kullanarak kretmi olabilir.

Peki imdi insan-bilgi ilikisini biraz daha derindeninceleyelim. nsann en nemli zellii duygusal bir varlkolmas ve psikolojisinin deiken bir varlk olmasdr. nsan,duygusal normlarnn ve psikolojik etki-tepki mekanizmasnnnasl ilediine baklarak cennetlik veya cehennemlik olur.

Eer Allahn birliine inanma, sevgi, sayg, kutsal deerleriyceltme gibi pozitif duygular basknsa cennetlik, iddet,yalanclk, zorbalk, su ileme drts gibi negatif deerleribasknsa cehennemlik olur. O halde bir krenin hacminin uveya bu formlle edilmesinin herhangi bir insan iin bir farkyoktur. Olay udur: Eer insan bilimi ahlaki / Kuransalnormlara uygun olarak salk, eitim, yardm gibi amalar iin

kullanyorsa onun bilimi ahlakidir. Fakat elindeki bilimsel

18


19/205

verileri atom bombas, kitle imha silahlar yapmak iinkullanyorsa onun bilimi gayri ahlakidir.

u halde bilimin insan iin gerel bir deer olmadn,

insann kendi alnyazsndaki veya kendi gerekliindekibtn olaylarn onun aklnda ve kalbinde gizlendiini, biliminsadece bunlar gerekletirmek iin bir ara olduunu ortayakoymu olduk.

imdi bilgiyi iki ana balkta ele almak istiyorum:1) Bilimsel / matematiksel / soyut bilgi

2) Duygusal / ruhani bilgiBilimsel / matematiksel / soyut bilgi, belirli nitel ve niceltanmlamalara bal olan, tartmalarn sz konusu olmadya da baka bir ekilde ifade edersek evrendeki gerekliibakmndan tartmalarn sz konusu olmad fakat insanlarnhakkndaki gereklie ulancaya kadar tartt mutlakbilgidir.

rnein kpn hacminin bir kenarnn kp olmas yadafizikte hzn gidilen yolun trevi olmas yada iki gezegen arasekim kuvvetinin GMm/r kare olmas gibi bilgilermatematiksel formllere dayanan somut bilgilerdir ve bunlarnevrendeki varl yani Allahn bunlar yaratmas vedzenlemesi bakmndan bir kesinlik sz konusudur. Fakatinsanolu bakmndan bu bilgilere ulancaya kadar tartmalar

sz konusu olabilir. O halde ahlak kavram ve phecilikarasnda yle bir ahlaki kanun ortaya koyabiliriz. nsanlarherhangi bir bilgisel geree ulatktan sonra ondan dahayksek bir bilgisel gerek bulmadka veya o bilgiselgerekliin yanll ispatlanncaya kadar o bilgiselgereklie iyimser bir yaklam gstermelidirler yahutinanmaldrlar. Fakat o bilgisel gereklik herhangi bir ekilde

zedelenirse veya yanll ispatlanrsa yine ve daha iyisini

19


20/205

dnmeye balamaldrlar. Bu ahlaki yaklamdr. Burada szkonusu ettiim inanlan kesinliktir. Var olan kesinlik ise,Yaratc Kudret kendisini hak olarak yaratt iin zaten

ahlakidir ve insanlar alg ve dnme zellikleriyle srekliolarak inanlan kesinlii var olan kesinlikle birletirmeye yanivar olan kesinlii bulmaya ve inanmaya almaldrlar. Buikisinin birlemesine iman denir.

pheciliin amac, eer bilimsel gerekler iinkullanlacaksa, bilimsel gereklere ulamak iindir. Buyntemle alglanan gereklerden yola klarak nermeler

ortaya atlr, daha sonra o nermelerin eksik ynlerini ortayakaracak veya yanlln ispatlayacak her trl olaslkaratrlmaya balanr. Eer daha kesin veya daha detaylkarmlar ortaya konabiliyorsa bu sefer ayn ilemler yenilerihakknda tekrarlanr. Bu noktada gerek ama inanlankesinliin var olan kesinlie yaklamasdr ki bunun psikolojikaltyapsnda insann kendini gvende hissetme duygusu veyaarzusu yatar. nsan kendini hem bilgisel hem imansal hem depsikolojik olarak gvenli hissetmek, kesinlikli bilgiye imanetmek ister. nsan kendini bilgisel olarak gvende hissetmekister nk dnyada yaad srece yapaca ve dneceiher ey doru bilgiye dayanm olmaldr. nsan kendiniimansal olarak gvende hissetmek ister. Bu yzden en yceye,en merhametliye, en kudretliye ve en erefliye inanr ve buinan insann yaad sre boyunca Yaratc Kudrete

dayanmasndan, yardm etmesinden, ibadet etmesinden dolayonun psikolojik olarak kendini gvende hissetmesine sebepolur. Bu psikolojik gven hissi ise insann lm bir felaketolarak deil, Yaratcsna kavuma olarak alglamasna sebepolur. Ve bu kendini gvende hissetmek arzusundankaynaklanan geree ulama tutkusu insan en kesingereklie gtrr.

20


21/205

pheci bak asn bilimsel ve duygusal bilgi asndanele aldk. imdi de phecilii toplum ynetimi bilimiasndan ele alalm. rnein yle bir nerme ortaya

koyalm:Bir insann dverek iddet yoluyla onun kolunu kranaon yl hapis cezas verilmelidir.

Bu noktada herkes farkl eyler syleyebilir. Ve bunoktada verilecek ceza ok tartmaldr. Kimi insan bir ylceza diyecektir, kimi be yl, kimi de on yl. Ksacas herkafadan ayr bir ses kacaktr. Bu ok tartmal bir konudur.

Herkes insiyatifi kendisi kullanmak isteyecek ve herkes kendibak asnn doru olduunu syleyecektir. Sorumuz udur:Doru ve adaletli bir tane olduuna gre her kafadan kanayr her sesin hibirisi doru deildir. O halde bu gibi adaletiilgilendiren konularda hkm kayna nedir? zm: YaratcKudret nasl evrendeki ileyi akm asndan belirli kurallarortaya koymusa, yaratt insanlk alemi iin de adaletlikanunlar ortaya koymutur. Ve bu adaletli kanunlar kyametekadar hi deimeyecek olan Kurann ieriinde yeralmaktadr. Daha nce var olan kesin gerek ile insanlarnalglad gerek arasndaki farktan sz etmitik. te adaletkonusunda var olan ideal kanunlar Kurandadr. nsanlarn nekadar adaletli olduklarnn ls ise toplumsal adaletkanunlarn Kuransal ltlerle ne kadar yaknlatrdklaryladoru orantldr. Bu konu yalnz adaletin Kurana yaknl

konusunda deil toplum ynetim bilimi, eitim sistemi,savunma, demokrasi, salk sistemleri ve birok konuda daaynen byledir. Yani insanolunun herhangi bir konuda yappettiklerinin gzel-irkin, doru-yanl, iyikt olduununlt onlarn Kurana ne kadar uygun olup olmad ltele alnarak tartlabilir. Kendisinin iinde ne bir eyin eksikne bir eyin fazla braklmadn syleyen Kuran mutlak

gereklik olarak karmzda bulunmaktadr.

21


22/205

imdi bir baka nerme ortaya koyalm:Mikroplar ve virsler hastala sebep olur.Bu, nedenselci bir yaklamdr. nermeyi ortaya koyan,

kannda mikrop bulunduunu ve sonu olarak hastalnmeydana geldiini bilmektedir. Bu nerme doru bir neden-sonu ilikisine dayand iin ahlakidir diyebiliriz. Bu bakmdan genel manada her doru neden-sonu ilikisinedayana nermelere ahlakidir diyebiliriz.

rnekler: Elime scak su dkld, elim yand.Snavlara alamadm iin baarsz oldum.

Gkyzndeki yldzlar belirli fiziksel kanunlara grednyorlar.

Peki Tanr asndan bir phecilik bahsinden sz edebilirmiyiz? Hayr, nk Kurann bir ayetine gre Allah, gklerive hak olarak yaratmtr. Bu anlamda bakldnda Allahnyaratt her eyin gerek olduunu da syleyebiliriz. Pekidaha nce var olan kesinlik ve inanlan kesinliktenbahsetmitik. Allah gkleri ve yeri hak olarak yarattna gre btn bu gzlemlediimiz uzay, dnya, dalar, denizlerAllahn yaratt gerekliklerdir. Hatta insann ruhi durumu,i psikolojisi, su, ceza, adalet, sevgi, nefret, ak, utanma,boyun eme, huzur ve sakinlik gibi kavramlar da var olankesinlikli kavramlardr. Peki insann d dnyada, idnyasnda ve adalet, su, ceza gibi kavramlar hakknda

gzlemleyip inand eyler ne kadar kesindir? Olay udur:Allah, gkleri ve yeri hak olarak yaratmtr ayetine gre veBiz her eyi sadece gerei gstermek zere yarattk ayetinegre ortada yle bir durum sz konusudur: nsangzlemleyici bir varlktr ve yukardaki iki ayete gre Allahinsan gstermek zere evren diye bir gereklik yaratmtr.Burada evrenin yanna insann kendi i evreni yani ruhu /

psikolojisi kavramnn da insann kendi kendini gzlemlemesi

22


23/205

zere yaratldn da ekleyebiliriz. Yani ortada bir gereklikvardr ve insan gzlemleme gcn kullanarak anlamaya veiman etmeye alacaktr. Daha ak ve kesin bir ifadeyle

inanlan kesinliini var olan kesinlie yaklatrmayaalacaktr.Peki adalet konusunda da inanlan kesinlik veya var olan

kesinlik var mdr? Evet, adalet konusundaki hkmler veadalet kavramlar Kuranda, var olan yani yaratlm kesinlikolarak yer almaktadr. Buna Allahn kanunlar da diyebilirizve adalet konusundaki kavramlar hem dnyevi hem de

ahiretteki adalet bakmndan Kuranda geni bir biimdeaklanmaktadr. Ne var ki bugn dnyadaki btn milletler adalet

konusunda inandklar kesinliin peinden gidiyorlar. Adaletkonusunda her milletin ayr kanunlarnn ve ayr ltlerinin bulunmas, kresel bazda standart adalet kanunlarnn kabuledilmemi olmas, bu kanunlarn ilahi, ideal, gerekiolmadn ispatlyor ki bu konuda syleyebileceim ennemli eylerden biri adalet ve davran modellerini tavsiyekonusunda var olan kesinliin Kuranda yer alyor olmasdr.Grdm kadaryla insanlk alemi adalet konusunda henzinanlan kesinlikle var olan kesinlii birletirememi, buanlamda henz snavn verememitir.

Peki akn yani insann kalbinde var olan akn mutlakmanada nereye ynelmesi konusunda herhangi bir tartma sz

konusu edilebilir mi? Elimizdeki veriler unlardr: nsankendisini en ok sevene, en gzele, en akllya, en bilgiliye,kendisine en ok mit ve vaat verene, gvenilmeye en laykolana, en gl ve en kar konulmaza ak olur. Gerek akbudur. Bu sebeple insann kalbindeki ak yneltmesi gerekentek ve mutlak varlk alemlerin rabbi Allahtr. nk yukardasaydmz btn zellikler ve bunlara eklenebilecek pek ok

yce, ilahi zellik, Allahn isimleri olarak Kuranda yer

23


24/205

almaktadr. Allah Veduddur, ok sevgilidir, Bedidir yaratther eyi gzelliklerle donatandr, kendisi en gzel olandr,Alimdir her eyi bilir, Rahimdir, gnahlar affedendir,

Kadirdir, diledii zaman diledii eyi yapandrnsann ruhunun derinliklerinde bulunan Allahn nefesi,ona o nefesin gerek sahibiyle hayranlk ve zlem doluduygularla bulumaya arr ve insan ite bu kendi ruhundakiAllahn z nefesinden dolay kendini gerekletirmek yaniYaratcya kavumak ister. Bu istek insann kendisini Allahayaklatracak iyilikler, ibadetler, hayrlar yapmasna, Allahn

yasaklad eylerden uzak durmasna ve Ona yaknolabilmek iin vesileler bulmasna sebep olur. te sadece buAllahn mkemmel sfatlar ve o sfatlar bilen insannkendini Allaha ispat etme arzusu onun Hz. brahim gibi ateegzn krpmadan girmesiyle sonulanacak bir ak ve cesaretgsterisiyle sonulanabilir. Kuranda anlatld zere Hz.brahim kavminin putlarn ykm, daha sonra mantksalnermelerle de onlara galip gelince kavmi Hz. brahimiyakmak istemi, Hz. brahim gzn krpmadan iman veAllahn birlii yolunda atee girme snavn getii anda Eyate! brahime serin ol, selam ol! denilerek atein Hz.brahimi yakmamas salanmtr. Daha sonra da sz konusukavim helak edilmitir.

nsann herhangi bir anda Yaratcs ile u veya buekilde temasa gemesi, insann iindeki z nefesin Allahn

nefesiyle bulumasdr ki bu anda insan kendini ve evrende neyapmas gerektiini, ne gibi bir konumda bulunduunu anlar.Bunlardan daha nemlisi o buluma an yle bir andr ki insanflenen bir ney gibi kalbinden gelen cokulu bir yangnn akateiyle kendinden geer. Kurandaki Allah! Odur gerekdost! ayeti insanlar yalnzca Allah dost tutmaya aran ve bu byk bulumann, birlikteliin, Tanr-kulluk ilikisinin

altyapsn hazrlayan bir ayettir.

24


25/205

Kuran, baka bir ayette yle demektedir:Gir kulluuma, gir cennetimeBu adan bakldnda Allahn varln ve birliini

kabul ederek ve gerek sezgi, gerek de ibadetler yoluyla Allahhissetmeye, anlamaya alarak Allaha kulluk etme yolunagiren ve bu farkndalkl / realist Allah dncesiyle birlikteAllaha ynelen herkesin cennete girecei muhakkaktr.

nsann iindeki z nefesin Allahn nefesiyle bulumasyle bir andr ki o an insan kendini var eden btndinamiklerin ak fazna getiine ahit olur. Bu anda insann

hissettii kendindeki eksik olan yary tamamlama duygusudurve insan bu anda Ben bunun iin yaratldm der. nkinsann yaratlma sebebi de aktr. Dnn bir kereAlemlerin Rabbi eer sevmeseydi yaratr myd? Hayr, Osevdii iin yaratt fakat insanolu inkar ettii iin, Allahnayetlerine inanmad iin, onlar aratrmak ltfunda bilebulunmad iin nankr olur ve kendini atee atar.

Bu noktada ahiret hayatndaki cennet ve cehennemkavramlarna biraz dikkat ekmek istiyorum. Bu dnyadakiyaptklarmz veya eksik braktklarmza kar ahirettekarmza iki seenek kacak. Ya azaplarn en dehetlisi olanbelirli sreli bir ate, ya da ate azabnn verdii acya denk birmutluluk ve ltuf dnyas olan cennet. Cennet ve cehennemiki ayr u nokta veya zt kutup olarak yaratlmtr. Ve bizimiin ahirette atee dmemek veya cennete girmek ne kadar

nemliyse bunlarn sebeplerini hazrlayan dnya hayatndakifiiler, dnceler, yaplan ibadetler, yaplmayan, eksikbraklan ibadetler, hayrlar ve bunlara eklenebilecek her trliyi ve kt dnce ve fiiliyat da o kadar nemlidir. Buyzden ou insan farknda olmasa da dnya hayatncehennemden maksimum uzaklkta ve cennete vesileolabilecek en yakn aktivitelerle geirmeliyiz. nk sonu o

kadar u noktada bir olgudur ki o sonuca sebep olabilecek her

25


26/205

trl dnce ve aktivitenin u noktada bir dikkatle yerinegetirilmesi gereklidir.

Bu noktann zerine bir kez daha basmakta fayda var.

Dnya hayatnn ne ekilde yaandna dair bir sonu olanahiret hayat o kadar u noktada ve zt kutupta iki farklkarlktr ki bu sonuca sebep olan dnya hayatnn bu sonucadeecek, daha baka bir deyile istenilen sonucun hakknnverilecek bir ekilde yaanmas gereklidir. Bu noktadaanlattmz ekildeki bir dikkatlilik, titizlik ve disiplin iseancak disiplinli, ilkeli bir mre yaylan, anlalarak okunan

gzel bir Kuran evirisi ile salanabilir. nk Kuran Allahkelamdr ve Allahtan baka hibir varlk sizi OnunKuranda uyard bir biimde uyaramaz. Kurann Kamersuresindeki drt kez tekrarlanan u yemine dikkatinizi ekmekisterim:

Andolsun ki biz Kuran t ve ibret iinkolaylatrdk. Peki dnen mi var?

Peki iman kavram hakknda insanolu bakmndan birphecilik sz konusu olmal mdr? nsan inanmal mdr?Yoksa inanmamal mdr? Ya da ne lde inanmaldr?

Olaya yle bir girile balayalm. Kk yata bir ocukannesine bir televizyon gsterir ve annesine bu ne? der.Annesi de televizyon der. ocuk da gsterdii eyin adnntelevizyon olduuna inanr ve bu bilgi aklnda bu ekilde

kodlanarak kalr. Bu noktada nemli olan nokta annesininocua o aletin ismini retmesi deildir. nemli olan noktaocuun karsnda grd eyi alglamas, onun varolduuna inanmas ve bunun ardndan annesine onun neolduunu sormasdr. O cismin isminin ise televizyon ya dabaka bir ey olmasnn bu adan bakldnda fazla bir nemiyoktur.

26


27/205

nsann srekli olarak ileyen dnce ve imge dnyas,onun srekli olarak algladklarna anlam kazandrmasnayardmc olur. Basit bir rnek vermek gerekirse niversitede

biyoloji blmnde okuyan bir renci yeni ald kaln birbiyoloji kitabn atnda iindeki btn bilgileri aratrmak,anlamak ve bu bilgilere anlam kazandrmak ister. Biyolojikitabnn nemi kitabn fiyat veya sayfa saysnda deil,ieriindeki bilgiler ve bu anlaml bilgilerin rencininaklndaki sorulara cevap vermesindeki yeterliliktir.Televizyonun nemi isminin ne olduunda deil, bebein

gzlerinin grd ekrandaki sahnelerin bebeietkilemesindendir.slam bilginleri tr evrenden bahsederler:

1) Srekli olarak genileyen ve canl cansz her eyikapsayan zaman-mekan evreni

2) nsann i dnyasn oluturan akli, psikolojik, duygusalevren

3) Allahn ayetlerini anlatan Kuran evreni

te insann hem kendi i dnyasna hem d dnyaya bakarakanlamlandrd ve i bakyla gzlemleyebildii Tanryainanma duygusu, Allahn ayetlerini anlatan Kuran evrenineynelirse o bahsettiimiz insanda giderek kesinlemeye,duygusallamaya, temiz kalplilie, samimiyete ve dostluayaknlaan bir iman duygusu olumaya balar. Bu kesinleen

iman duygusu ise insan onurlandrr, artr, temizler. Buanlamda iman konusunda bir phecilik yoktur k imangerein ta kendisidir.

RASYONALZM

Rasyonalizmin ana hedefi defolu btn dnceleri ve

inanlar bir kenara brakarak ya da dlayarak mutlak doru

27


28/205

bir dnce veya inanca ulamaktr. Rasyonalizmin kurucusuDescartes bu amaca ulamak iin kendi aklndaki btndnceleri bir bir dorulayarak ya da yanl bulduklarn

dlayarak kanmca mutlak doruya ulama abas iindebulunan bir beyin ina etmeyi ngrmtr. Fakat bir insannbyle bir abaya kalkmasna kadar geen sre iinde elbetteo insann aklnda birok dorular, yanllar, inanlar, duyguve dnceler oluaca mutlaktr. Descartesin yapmayaalt hatasz dorular muhafaza etme, pheli dncelerive yanllar ise dlama dncesi aynen beyin sepetindeki

elmalarn hepsini sepetten karp, ayr ayr kontrol edip, gzelelmalarn kalmas, rk olanlarn atlmas srecine benzer.Descartes ite bu ilemi topyekn yapmaya almtr. Fakat bu btn bir gemiin silinip her eye yeniden balamakanlamna gelir ki ne gemi tamamen yeniden ele alnabilir neinsan beynine giren veriler yaam sreci boyunca kontroledilebilir. Yani burada filozofun yapmaya alt eyinyaplabilme olasl asndan herhangi bir ans yoktur.

Dorusu u ki Descartesin kurduu akldaki dncelerive inanlar ele almak, onlar mantki olarak kontrol etmek,yanl olanlar dlamak ve pheli olanlar ayklama olgusuhem slam dininin amalad ama insan asndan hem dekendi entellektalitesini ve dnsel kalitesini gelitirmeyealan insan modeli asndan olumlu bir rnektir. FakatDescartes felsefesi asndan filozofu eletirmek adna

yaplmas gereken ey onun kesin doru olmayan her eyepheyle bakmasdr. nk Allahn Hadi ve Alim yaniklavuzluk eden ve her eyi bilen sfatlarnn insan zerindekitecellisi, karanlklarn karanlk nedenlerini gstermek ya dakaranlklarla fazla muhatap olmak ilkesine gre deil gstermek, yaymak ve a armak eklinde olur.Rahman, karanlklarn neden karanlk olduu zerinde

tartmaz. Kullarna gsterir ve k kavramn kullarnn

28


29/205

zerinde bir yol veya ama olarak ortaya koyar. O haldeDescartesin rk elmalarn rkln tartma ve lmebime abas en azndan ok fazla gerekmeyen bir abadr.

Kurann bir ayeti yle der:Karanlklarla k bir olmazO halde k tektir ve o k da Rahmann gnderdii

peygamberler araclyla insanlara tebli edilen kitaplardr vetabii ki de en son olarak Kurandr. Bu noktada sz konusuettiimiz doru yol, gzel ahlak, salkl yaam gibikavramlarn yer ald k kaynaklar olan ilahi kitaplarn

ierii asndan ok fazla detaya girmiyoruz fakat unusylemeliyim ki insanln nuru peygamberler, n, doruyolu nuru ilahi kitaplar, gklerin ve yerin nuru ise AlemlerinRabbi Allahtr.

Filozof Descartes algladklarndan phe etmekonusunda o kadar ileri gitmitir ki sonunda Ben varmym? sorusunu bile kendi kendine sormutur. Fakatsonunda algladklarnn hayal ettiklerinden daha gerekolduunun farkna varmtr ki gerekte algladklarnndnda hayali evrenler varsaymak insanolu iin samimiyeteyakmayan bir tutumdur. nk burada var olmayan ya daahit olunmayan, alglanmayan evren ya da canl modellerininfiziksel yada ruhsal alg mekanizmasnn nne geirilmesisz konusudur. Bu da ahit olunan gerekliin yok saylphayal edilen olgularn varsaylmas gibidir.

Oysa insann yapmas gereken alglad gereklii gznnde bulundurup ya da dikkate alp alglad gerekzerinden doru ya da yanl karmlar yapmak, tahminlerdebulunmak, fikir yrtmektir. Bu noktada bir nemli detaynaltn izmek istiyorum. Alglanan gerek zerinden fikiryrtmek ile hayal edilen eyler zerine (alglanmam hayalveya beyinde bilinli olarak kurgulanan kurgu) fikir yrtmek

arasnda bir fark vardr. Bu fark alglanan gerein alglanan

29


30/205

bir realite zerine kurulduu iin samimi olmasdr. rneinmasann sert olmas gibi. Alglanmayan gerei ise iki grubaayrabiliriz. Birincisi alglanmayan, henz hayal rn olan bir

ey gerek midir? rnein dnya yerekimi ortamnda yirmikg.lk bir masann umas gibi. u nemlidir ki hayal gerekdeildir. kincisi Acaba olabilir mi? eklinde dnselabalardr. Bunlar henz alglanmamtr ve gelecek hakkndatahmin yapmaya yarayabilir. Ve bu ikinci durum en ok bilimsel adan ortaya kabilecek gereklikler olmas veonlarn ortaya kmasndaki ilk admlar olmas bakmndan ie

yarayabilir. rnein insanlar bundan yz sene nce uzaktankumanda ile komuta edilebilen bir insan maketi (robot)yaplabileceini bilmiyorlard. Fakat teknolojinin geliimiyleinsann hayal gc (alglanmam, hayal edilen gerek)birleince byle robotlar yaplabildi.

Demek ki alglanmam gerek beyindeki izofrenikhayaller olarak dnlnce bir ie yaramyor. (r:mandannst dalna kmas ve yavrusunu sinek kapmas) fakat ilerideolabilecek baz olaylar tahmin etme veya kurgulama bazndaolursa bilime hizmet bile edebiliyor.

rnein bundan 60-70 sene sonra Aya birka saat iindegidebilmemiz ve orada solunabilen bir hava oluturup oradatatile kabilmemiz mmkn m? Bu, u anda alglanmambir gerek fakat belki bilim bu konuya ynelebilir ve belki degerekleir.

AHLAK GEREKLER

Daha nce ahlak kavrammzn tanm olarak Kuransalkstaslar, peygamberler ve iyi, yararl, gzel davranlar vednceleri ele aldmz sylemitik. Bu blmde ok ilginbir temaya dikkat ekeceiz. O da Tanrnn yada slam dini

tabiriyle Allahn insan yaratr yaratmaz ona bilin ykledii

30


31/205

anda insanda ne gibi zellikler, gerei, iyiyi, kty ayrmagc ve bu gc kullanma sevisi olduudur ki bu her insannayr ayr ahlakllk derecesini belirler. Hicr suresi 28-42.

ayetler yledir:

Hatrla o zaman ki Rabbin meleklere, Ben, kupkuru biramurdan, deiken, cvk balktan bir insan yaratacamdemiti. Onu, amalanan dzgnle ulatrp z ruhumdaniine flediim zaman, nnde hemen secdeye kapann.Meleklerin tm, toplu halde secde ettiler. blis mstesna. O

secde edenlerle beraber olmaya kar kt. Allah dedi: Eyblis! Sana ne oluyor de secde edenlerle beraber olmuyorsun?Dedi: Kuru bir amurdan, deiken-cvk bir balktan birinsana secde etmek iin var olmadm. Buyurdu: yleyse koradan, nk kovuldun. Din gnne kadar zerinde lanet var.Dedi: Rabbim, onlarn diriltilecei gne kadar bana srever. Buyurdu: Hadi sre verilenlerdensin. Bilinen vaktingnne kadar Dedi: Rabbim! Beni azdrmana yeminederim ki, yeryznde onlar iin mutlaka sslemeleryapacam ve onlarn tmn kesinlikle azdracam.lerinden riyaya sapmam, samimi kullarn mstesna.Buyurdu: te bana varan dosdoru yol budur. Benimkullarm aleyhine senin elinde hibir g / kant olmayacak.Azgnlarn seni izleyenleri mstesna.

Demek ki insana eriyle bry, doruyla yanl,gzelle irkini, kutsalla faniyi ayrma zellii verilmesi,Allahn insann iine z ruhundan flemesinden sonra oluyor.Ve bu anlatma gre insan denilen varlk kalbinde Allahnruhunu tamaktadr. Ayetlerde sadece riyaya, ikiyzllesapmam, samimi kullarn Allaha varan yola iletileceisylenmektedir.

31


32/205

Bence burada riyaya sapmamak ve samimiyetle kaderkonusunun ok nemli bir alakas vardr. nk Kuranda daaka bildirildiine gre kader nceden yazlm bir

kavramdr. Fakat burada iki trl kader sz konusudur.Bunlardan birincisi Allahn insan yaratrken ona bildirdiiyol olan, neleri yapp, nelerden uzak duracan syledii,hangi zamanda bana ne gelip o anda nasl davranmasgerektiini belirttii Allahn kulu iin yazd kaderdir. tesamimiyet kavram bu noktada ok nemlidir nk yalnzcaAllaha verdikleri szde samimi olarak yaayp sonuna kadar

yle devam eden kullar ite bu Allahn kendileri iin yazdkaderi yaarlar. Bu kaderi yaarken bilinli olarak ne zamanne olacan bilmeleri sz konusu edilmese bile Allaha karolan samimiyetleri, kaderin ve evrendeki veya alemlerdekitm oluun kuatcs olan Allahn kendileri iin yazdkaderi yaamalarna vesile olur. Allaha inanan kimse gvenaltndadr nk bilin altnda doru yolda olduunu bilir vesezgisel olarak Allaha kavuaca gn hissettii iin bu, onao gne hazrlk yapmasna vesile olur.

ki trl kader vardr demitik. Bunlardan ikincisi iseAllahn bildii fakat Allahn kulundan izlemesini istedii biryol olan fakat kulun Allaha kar olan samimiyetsizliinedeniyle bu yolun dnda yaanan kaderdir. Yani buradaAllah kulundan kendine gre gzel, iyi, doru bir yolizlemesini istemitir fakat kul ikiyzll ve

samimiyetsizlii nedeniyle bu yoldan ayrlacaktr. Aynzamanda Allah kullarn bu tutumunu onlar yaratmadan ncede bilmektedir. nk Kurann bir ayetine gre:

Allah yarattn bilmez mi?

Bu noktada insann neden veya hangi kstaslara gre

cennete veya cehenneme gittii sorusu akla gelebilir. Eer

32


33/205

anlattmz durum birinci durumdaki gibiyse kul Allaha karsamimi olduu iin sonunda cennete gider. Fakat ikiyzlleve riyaya sapmsa ve hayat boyunca da byle yaayp byle

lmse cehenneme gider. Bu noktada insan aklna yle birsoru geliyor. Kul ikiyzlyse ve cehenneme gidiyorsa Allahonu o yapda yaratt iin cehennemlik oldu. Su Allahndeil mi?

imdi burada birka noktay aklamak gerekiyor.Birincisi cehenneme giden yani ate azabyla azaplandrlacakolan varlklar kesinlikle kt tabiatl olduklarndan ve doru

yoldan saptklar iin cezalandrlmlardr. Peki bu varlklarabu kt tabiat veren de Allah deil mi? Ya da tam tersi olarakgzel tabiatl olarak yarat ve gzel iler yapp doru yolagiren varlklar o gzel tabiatla yaratp cennetle dllendirende Allah deil midir?

Bu noktada u ak gerei ortaya koymak gerekiyor.Alemlerin Rabbi Allah, yarattklarn belirli amalara gre vetabii ki neler yapacaklarn bilerek yaratmtr. KurannAllah yarattn bilmez mi? ayeti bu gereklii dile getirir.Yaratc kudret olan Allah yaratt tm kainat ve iindekilerien ince detaylara kadar programlam olarak yaratmtr. u dabir gerek ki Allah cennete giren insanlar iin onlar cennetiin yarattn, cehenneme giren varlklar iinse onlarcehennem iin yarattn aka ortaya koymaktadr. Dileyenbu konuyla ilgili ayetleri Kurandan aratrabilir.

imdi elbette bu konunun nedenini merak ediyorsunuz.Bu konuyu aklamak iin yaratltan ahiretteki var yerinekadar olaylar dizisine sondan baa bakmak lazm. yleanlatalm; dnya hayatnda Allaha isyan eden, inkar eden vbgibi sulular cehenneme gitmektedir. Allaha iman eden, Onakar samimi olan, gzel, iyi iler yapan, ibadet eden,abalayan kullar ise cennete gitmektedir. Her iki gidiin ana

sebebi Allahuekber kelimesinin yani Allahn ne kadar ulu,

33


34/205

yce ve ilahi / kutsal, merhamet edici bir kudret olduununkullar tarafndan anlalmasdr. Yani olumlu, iman eden,samimi, itaatkar, saygl olan kullar o kadar byk bir dlle

karlaacaklardr ki belki o anda bizim u anda bilemeyeceimiz bir seviyede Alemlerin Rabbinin uluhiyetvasflarnn farkna varm olacaklardr. Cehenneme gidenvarlklar ise o kadar helak edici bir pozisyonlakarlaacaklardr ki, o atele karlatklar anda onlar daAllahn kudret ve byklnn, kendilerinin ise bir hiolduunun farkna varacaklardr. Dikkat ederseniz her iki

durumda kullar benim deyimimle Allahuekber kelimesinin,yani Allahn azametinin, kudret ve uluhiyetinin, ilahi veycelik sfatlarnn farkna deiik ekillerde varacaklardr.Cehenneme giden yand atein yakcl, cennete giden iserahmetin byklyle

Kuran hesap gnnde tip insandan sz eder. BirincisiAllahn samimi, z-sz bir, sekin kullar yani sadakilerki bunlar direkt olarak cennete gideceklerdir. kincisisoldakiler yani inkarclar, ikiyzller, kfre sapanlar ki bunlarok ksa sren bir sorgudan sonra cehenneme gireceklerdir.Kurann byleleri hakkndaki vurucu ayetlerinden biri udur:Gnahlarnn ne olduu gnahkarlardan sorulmaz!ncs ise cennete girmeden nce bekleyenlerdir. Bunlarinandklar halde gerekli olgunlua ulamam kendini ilahivahyin anlamyla eitmemi fakat temiz kalpli kullardr.

Bunlar da bir sre bekledikten sonra cennete gireceklerdir.Sonu olarak Allahn cehennemi de cenneti de

yaratmasnn sebebinin Allah! kavramnn yceltilmesiolduunu gryoruz. Evrenin dndrlme olmasnn sebebide, kullarn gnahkar olmasnn sebebi de, samimi ve itenmslmanlar olmasnn sebebi de hayatn sebebi de, lmnsebebi de Allah! kavramnn yceltilmesidir. Daha dorusu

alemlerin yaratl sebebi Allahuekber! kavramnn

34


35/205

anlalmasdr. Rahman ve Rahim olan Allah Kuranda yle buyurmaktadr: Ben cinleri ve insanlar yalnzca banakulluk / ibadet etsinler diye yarattm. te en azndan hr ve

bamsz benlikler olarak ve Allahtan baka hibir eyebalanmadan yalnz Ona kulluk eden bireyler olarak Onakavumann / yaklamann yolu Ona kulluk / ibadet etmekle,Onun isimlerini anmakla (tespih veya dnce) , namazla,zekatla, en nemlisi de akln Onu dnmesi ile mmknolur. nk sizlere hatrlatmak istediim en nemli noktaakln Onu dnmesi srasnda insan onunla kar karya

geldii anda Onu anlar, gvene kavuur ve gerek anlamdatatmin edici bir hidayet bulur.

DEERLER KARMAASI

Deerler karmaas derken insanolunun gerek bireyselbazda yapp yapmamas gereken olgular:

1-) Her insann yapmas veya uzak durmas gerekenolgular ve deerler var mdr?

2-)Toplumsal bazda uygulanp uygulanmamas gerekenmutlak kurallar var mdr?

3-)Eer bu deerlerin ne olduunu bildiren bir mutlakdoru var ise bu mutlak dorunun gerekleri bireyler vetoplumlar zerine yasalar vb. yollarla ve yaptrmlarlauygulanmal mdr?

Birinci soruya cevap verirken her insandan deil desradan, normal bir insandan bahsedelim. Ama nce unuortaya koyalm. nc maddede belirttiimiz mutlakdorunun Yce Yaratcnn insanlara peygamberler yoluylagnderdii kitaplar ve en son olarak da Kuran olmak zere, builahi kitaplarn verileri ve doru-yanl, iyi-kt, gzel-irkin

kstaslaryla birlikte, gnderilen peygamberlerin

35


36/205

hayatlarndaki rnekler olduunu zaten ortaya koymutuk.Bunu byle yaptk ki insan dncesinin ana karnndanbalayp yalanmaya kadar olan ilerleme srecinde kesinlikle

bir her ynden mutlak doru kitab veya ilkelerioluturamayacan anlayalm ve mutlak / ilahi her trldorunun ancak her trl bilginin ve hikmetin sahibi olanYce Yaratcdan geldiini bir n kabul olarak ortaya koymuolalm.

Sorumuz uydu: Her insann yapmas gereken veya uzakdurmas gereken olgular, deerler var mdr?

Bu soruya u ekilde cevap vereceim: Alemlerin Rabbinasl 13.7 milyar yl nce evreni Big-Bang ile yaratmayabalayp evrenin zerinde ileyecei matematik, fizik, kimya, biyoloji, astronomi kanunlarla evreni dzenlemise /boyamsa yaratt insanolu iin de baz maddi ve manevikanunlar koymutur. Yce Yaratc, alemlerin Rabbi AllahKuranda ana fikir olarak yle demektedir:

Ben senin parmak ularn bile nasl herkesten farklolduunu anlaman iin farkl dzenlemisem, sen de herkestenfarkl olarak, kimsenin boyunduruuna uymayarak yani benimyarattm gibi, sen olarak, en samimi halinle gelmelisin. EerBenden veya benim gnderdiim kitaplardan deiik, farklsaplantlarn peine dersen veya ikiyzllk yaparsan ya dasenin gibi fanilerin peine dersen sen olmaktan, benimkulum olmaktan karsn ve kaybedersin. Ancak samimi

olmaya gayret edersen bir ekilde sana ulaacam vegreceksin benim m m daha byk yoksa yaratlmlarnm?

Biz insann parmak ularn tam bir biimdedzenlemeye gc yetenleriz. (Kyamet suresi)

36


37/205

imdi iin insani boyutuna bakalm. Her insann yapmasveya yapmamas gereken deerler yalnzca Yce Yaratcnnkitabnda emredilen ve yasaklanan eylerdir ve unu zellikle

vurgulamalym ki u anda bize geleneksel din olarak yaananslamdaki kriterlerin yzde doksanyla alakasz olarakyalnzca Kurann kriterleriyle snrldr. Bu byledir nk busnrlar anlamak veya uygulamak isteyenler Yaratanasamimice balanmak isterlerse bu snrlar renmekisteyenler direkt olarak baka hibir aracya bavurmadanKurann anlamn yani yorumsuz bir evirisini okumaldrlar.

nk Alemlerin Rabbi kendi kanunlar kullarna belirli bir psikoloji yada psikolojik etki ile vermek isterken aynzamanda indirdii Kurann srekli olarak okunarak anlamnndnlmesini istedii bir baucu kitab (Kurann deyimiyleZikir: srekli tekrar eden kitap,dua) olmasn istemektedir.Bunun da bir nedeni vardr nk Yce Allah kullarnnyaad sre boyunca belirli bir manevi, psikolojik boyutzerinde yaamasn istemektedir ve bu boyut da anlamnntekrar ve tekrar zere okunarak ayn her insann parmakucunun deiik yaratlmas gibi her kula deiik etkiler vemanevi boyutlar kazandran Kurann insan beynindeanlamlanmasyla ilgilidir.

Bununla birlikte din Kuranla snrldr nk YceYaratc kullar iin gnderdii veya ayn zamanda hemsann hem Musann hem brahimin ve hem de btn

peygamberlerin ayn ilkeler altnda tebli ettii dinde:1-) Kullarna hidayet verici olann yalnz kendisinin

olduunu2-) Kuluyla kendisi arasna hi kimsenin girmemesini

istediini3-) Eer kulu dilerse insann bu sevgi / kulluk ilikisini

Kuran anlamlandrarak yani anlamaya alarak ve aba

gstererek kendi abasyla balatabileceini bildirmektedir

37


38/205

4-) unu da ekleyebiliriz: Bu rahmet kaps yle birkapdr ki temiz kalple gelen, samimi olan ve iyi niyetle abagsteren hi kimse bu kapdan geri dnmemitir.

Kuran Allahla kul arasna giren kiilerin ve bununla birlikte bizim veya bizim efendilerimizin dini zereolmalsnz diyenlerin ve baz eyleri kafalarna greharamlatran veya helalletiren kiilerin yaptklarn o derecesu kavramnn altna sokar ki byle kiileri Allaha irkkomakla sular veya daha dorusu damgalar.

Ne oluyor size de Allahn size verdiklerinden bir haramyaptnz bir de helal?

Allahn kullar iin kard rzklar haramlatranlarkyamet gn hakknda ne dnyorlar? (Kuran)

Bu olay sadece haram veya helal konusuyla snrldeildir. Din adam olmayan bir ehir yneticisi dnelim.Bu ehir de deniz kysnda olsun. ehirdeki insanlarn birksm yzme biliyor bir ksm yzme biliyor. Eer bu yneticitutup Bu ehirdeki btn erkekler yzme renmek veocuklarna retmek zorundadr derse ite bu insanndoasnda olan yalnzca Allahn kurallarna uyma ve Ondan baka kural koyucu tanmama zelliine vurulmu bir

prangadr. nk ehir yneticisi Allahn emri olmayan birfaaliyeti btn ehir halk iin bir zorunluluk halinegetirmitir.

Bu noktada farkna varmamz gereken eylerden biri dezgrlktr. nsan beyni gerek fikri adan gerekse yaantbiimi / fiziksel adan o kadar zgrletirilmelidir ki onuAllahtan ve onun kurallarndan baka denetleyici

bulunmasn.

38


39/205

Ya da fikri adan bir rnek verelim. A kentinde kentin bakan tm kentin kendi yazp izdii gazeteye aboneolmasn istiyor. Bunu yapmayanlardan vergi alaca tehdidini

savuruyor. te bu A kenti bakan da dnsel zgrlepranga vurmak istemektedir ve bunun slam dinindeki ad daAllaha ortak komaktr nk Allahn emri olmayan birdnce tarz, Allahn emriymi gibi dikte ettirilmek,uygulanmak istenmektedir.

Peki slam dininin insann dnsel yaants ve fizikseldnyadaki yaant biimi konusundaki fikri nedir? udur:

Minimum farz, minimum zorunluluk, maksimum zgrlk.Evrenin tekaml noktasndaki dini olan slam dinininyaptrmak istedii, Rahmann ama yalnzca Rahmannkanunlarna uyan, Ondan baka kimselerin boyunduruklarnaise boyun emeyen, yalnzca Ona kulluk eden bir dnyayaratmak. Byle bir dnya przsz ve sorunsuz olacaktr.Byle bir dnyada insan toplumu yalnzca Rahmann retisiolan Kurandaki minimum farzlar ve uzak durulmas gerekeneylerle sorumlu tutulacak ve insanolu gerek dnseldnyasnda gerekse yaant biiminde yani fiziksel dnyadammkn olabilecek en byk zgrlkle hayatnsrdrebilecektir.

Bireysel bazda insanlarn uygulamas veya uygulamamasgereken kurallarn Kuransal manadaki minimum farzlar veyayasaklar olduunu ortaya koyduk. Fakat imdi olayn bir baka

boyutunu dnelim. Herhangi bir lider ya da ynetici kadro,toplumunu bu kstaslardan uzaklatrp maksimum iyilik,ktlkten ise maksimum uzaklatrmaya ynelik kanunlargetirebilir mi? Cevap, kesinlikle HAYIRdr. nk Rahman,insann sorumlu olduu deerlerin yalnzca kendisininKuranda belirttii deerlerden ibaret klnmasn istemektedir.

Bu konuda bata slam toplumlar olmak zere birok

Hristiyan veya Yahudi toplumu da bir tr ikence

39


40/205

getirmektedir. Nedir bu ikence? Bu olay din adam ya da dinby olarak tanmlanan kiilerin Allahn kitapta indirdiidnda helaller, haramlar, farzlar, snnetler icat etmeleri,

Allahn kitab iinde hkm olmayan bir ok eyi dinikavram veya hkm alt bal haline getirerek irke sapmalarve arkalarndan gelenleri de saptrmalar eklinde ortayakmaktadr. Eer bu kiilerin Kuran deitirip kendikurallarn, icat ettikleri eyleri kitaba sokmaya gleriyetseydi, bunu yaparlard. Emin olun bunu yaparlard nkson ve deitirilemeyecek olan Kuran indirilmeden nceki

Tevrat ve ncil sahipleri bunu yapmlardr. Bugn iindeyemek ve kokuyla ilgili cmleler bulunan bir Tevrat ve sa ileilgili farkl eyler syleyen drt farl ncil vardr.

Bakara suresi 79-80-81. ayetler Kitab yani Tevrat vencili deitirenleri nasl bir son ile karlaacaklarn ylebildirmektedir:

Rahman ve Rahim Allahn adylaYazklar olsun o kiilere ki, Kitap kendi elleriyle

yazarlar da sonra onunla basit bir karlk satn alsnlar diye,te bu, Allah katndandr derler. Vay haline onlarn,ellerinin yazdklar yznden! Vay haline onlarn, kazanpdurduklar yznden! Dediler ki: Sayl birka gn dndaate bize asla dokunmayacaktr. De ki: Allahtan bir ahit mialdnz! Allah ahdine asla ters dmez. Yoksa siz Allaha isnat

ederek, bilmediiniz eyleri mi sylyorsunuz? onlarnsand gibi deil. Ktlk ve irkinlik kazanan, suukendisini kuatm olan kiiler, atein dostudurlar. Sreklikalacaklardr orada.

Ayetlerden anlald kadaryla Yahudi ve Hristiyan dinadamlarnn Kitap deitirmelerindeki ama kendi

uydurduklar cehaleti, yobazl, maskaral yayarak mevki,

40


41/205

makam, para, mal elde etmektir. Bu insanlar ayrca hakkndahibir bilgilerinin bulunmad ahiret hakknda Ate bizesayl birka gn dnda asla dokunmayacaktr

demektedirler. Bu cmle onlarn hem dinde uydurma kurallarve hurafeler getirip Allaha iftira etmelerini hem de sularnbilmi olup ceza greceklerini kabul ettiklerini gstermektedir.Olayn bu boyutu o kadar acdr ki o kitaplar deitiren dinadamlar birka gn atete yanacaklarn kabul ederkenAlemlerin Rabbi 79. ayette onlar iin iki kez Vay hallerine!tabirini kullanmaktadr. Mslman dnyasnda ise bu olay ok

isteyip durduklar halde Kuran deitiremeyenlerinpeygamberlerine iftira ederek hadis ve snnet uydurmalar vebunlara inanmalar eklinde devam etmektedir. nk Kuranyle der:

Andolsun o Kuran biz indirdik, Onun koruyucusu daelbette biziz!

HADS VE SNNET PARADOKSU

Bu konuyu aklama iin bamdan geen bir olayanlatmak istiyorum. Yaar Nuri ztrkn Kurandaki slamadl kitabn okumutum ve sz konusu kitapta lmne yaknBen bin hadis uydurdum!, Ben be bin hadisuydurdum! diyerek len insanlarn olduu yazyordu. 2002

yaznda bir gece balkonumda bu konu hakknda dnrken(acaba hadis konusunu aratrmal mym diye dnyordum)peygamberimiz gelip kendisi hakknda hadis uyduranlar ve ohadis iftiralarn atanlar hakknda Benim yzmgremeyecekler! dedi. O an ok oldum. nk ortada slamdnyasnda rivayet edilerek gelen binlerce hadisin olduu gibibir gerek vard. Biraz dndkten sonra ne kadar sahih hadis

denilirse denilsin ve ne kadar geerli saylan kaynaa

41


42/205

dayandrlrsa dayandrlsn peygamberimizle ilgili uydurulanhadislere deil inanmak, muhatap bile olmamaya kararverdim. nk peygamberimiz o anda bu konuyu benim

aklmdan karp tabiri yerindeyse cehenneme frlatmt.yle bir dnn. Peygamberimiz bugn geride braktslam toplumunun kendisi hakknda rivayet olduu iddiaedilen, doruluu ve yanll kesinlie bal verilere balolmayan binlerce hadis arasnda alkalanmasn m isterdiyoksa kendisinin ulatrmakla grevlendirildii Allah kelamolan tek, mkemmel, kesin ve mutlak bir vahiy olan Kuranla

m muhatap olmasn isterdi? Bu konuda ortaya koyacammantksal ispatlarm da var:1-)Bir hadisin 1400 yllk bir zaman diliminde bugnekadar deitirilmeden bugne gelmesi dnlemez. Kaldki teknolojinin en stn olanaklarnn, bilgisayar ve matbaateknolojisinin kullanld gnmzde bile byk zenlerleyazlm bir kitap bile ikinci, nc ve daha sonraki basklarnda gerek bilimsel verilerin uyarlaryla gerek bizzat kitabn yazarnn daha farkl ve daha yenidncelere ynelmesi sebebiyle farkl ekillerdekabiliyor. Kurann verilerine gre ise indirilmeyebalandndan itibaren kyamete kadar korunacak son vetek kitap ise Kurandr; Biz indirdik o Kuran biz. Onu herhal ve artta koruyacak olan da elbette biziz ayetinihatrlaynz.

2-)slam ve peygamber dmanlarnn peygamberimizdennakledilen doru bir hadisi bilerek ve isteyerekdeitirmeleri sz konusudur. Bu insanlar bizzat Allahkelam olan Tevrat ve ncili deitirdiler. Korunmasz olanhadisleri ki aradan geen 1400 yllk sre boyunca kanesil getiini de unutmamak lazm- mi bu sre boyuncau veya bu ekilde deitiremeyecekler?

42


43/205

3-)Bu ispatm en iyi anlamanz istediim Kuransaldayanakl ispatlardan biridir. Kuran der ki: Benimtehdidimden korkanlara yalnzca Kuranla t ver! Bu

ayet Alemlerin Rabbinin slam toplumunun eitilmesikonusunda peygamberden yalnzca kendi indirdii vahyikullanmas ve yalnzca onu retmesi istediinin ak birispatdr. Peygamberimiz kendisine vahiy indirilen btn peygamberler gibi yeryznde Allahn vahyininretilmesi konusunda en ok istekli olan yaant tarz daKuran yaamaya ve retmeye adanm bir peygamber idi.

Onun snneti de hadisi de Kuran idi.4-)Bir hadisin veya snnetin ele alnmasnda ok deiikverilere gre hareket edilmesi lazmdr. Deil 1400 sene sonra,Ondan 10 sene sonra yaam bir insan iin bile bu byledir.Peygamberimiz bir insanla konuurken o insann psikolojikdurumu, ekonomik durumu, ailevi, sosyal durumu, bilisel,entelektel seviyesi gibi pek ok etken etkilidir. Bu byleykenpeygamberimizin ve evresindekilerin hayatyla ilgili her eyisanki yanlarnda yaam gibi ballandra ballandra anlatanlar, peygamberimizi rivayetler yoluyla vmek isterken Onabaya ve normal bir insan gibi baklmasna sebep olmaktadr.Alemlerin Rabbinin peygamberidir o. Benim tandmpeygamber vahye denk vuru ve gte gerek dnyevi gerekseimansal balamda etkili ve gereki szler syleyen birpeygamberdir.

5-) Hadis konusu dinde Kurandan yzeysel bilgi edinenve bundan te geemeyip dinde derinlie inememi dkseviyeli ve s din adamlar ve dinle uraan normal insanlartarafndan kullanlmaktadr. Bu insanlar Kuranadayanamadklar veya Kurann arln tayamadklar iinhadislere ve baka kaynaklara ynelmektedirler ve muhatapolduklar dier insanlar ve halk da Siz Kuran

anlayamazsnz, sizin ondan baka rehberlere ihtiyacnz var

43


44/205

diyerek rivayet edilen uydurma hadislere, mezhep retilerine,ilmihallere, tarikatlara ve kendilerince ermi grdkleriinsanlara balanmaya ve onlarn uydurduu sama sapan

Kuran d bir dine yneltmektedirler ki bunlarn ou irktir.Yaplmak istenilen Kurann dlanlarak onun yerine birtakm baka insanlarn nefislerinin, egolarnn, ceplerinindoyurulmas ve dinde peygamberin geriye brakt tek vekesin miras olan Kurann dinde ve samimi kullarnkalplerinde olan mutlak hakimiyetinin sona erdirilmekistenilmesidir.

6-) nsan psikolojisinde yanl eyler yapan iyi insanlariin bile hep daha iyiyi ve daha gzeli yaymak ve uygulamakvardr. Bu konuyu yle aklayacam: Peygamberimizinherhangi bir sz tek kelimesi veya iinden tek bir cmlesideitirilse veya eklenti-arttrma yapld andan itibarenpeygamberimize ait bir hadis olmaktan kar. Bunu Kurannu ayetiyle aklayalm O kuruntudan, keyfindenkonumuyor! Yani peygamberimizin hayat boyuncainsanlara ynelik syledii btn szler tam anlamyla llpbiilmi, maksimum etkiyi ve minimum hatay ieren doruknoktadaki szlerdir. Peygamberimiz ldkten sonra budnyayla iliki kurup herhangi bir insan uyard andakiszler ise artk dnyadaki hata payn iermeyen Allahnkuluna peygamberin bildirmesini istedii szlerdir. Bu eitszler ekil ve duygusal bakmdan peygamberimizin veya

baka bir peygamber tarafndan gelirse onun sz gibigzkse de bizzat Allahn kontrolndeki bir mekandan ilahi bir yolla geldii iin Allahn vahyi de saylabilir. Bu bakmdan, insan psikolojisinde iyi insanlar yanl eyleryaparken bile ilerinde bir iyilik drts olduunusylemitik. yle bir dnelim: Bir A kiisine Namaz dininkalesidir diye bir hadis rivayeti ulasn. Bu insan daha iyi

olacana veya evresine daha iyi etki edeceine inanarak

44


45/205

Namaz ve zekat dinin kalesidir diye evresine ve dahasonraki kuaklara bu rivayeti yayabilir. Bu noktadatarttmz konu A kiisinin iyi mi yapt veya yapmad

deil bu szn saf peygamber sz olup olmaddr ve u dagrlmelidir ki aradan 1400 sene ve binlerce rivayeti, nakilcigemitir. Sonuta nemli olan nokta udur ki kimse dini bir peygamberin anladndan daha doru anlayamaz ve bunoktada belki de peygamberimiz namazn zekata nazaranuygulanabilirlii daha olaslkl, herkes tarafndan yerinegetirilebilecek bir ibadet olduuna inand iin byle bir

ekilde sadece namaz rnek gstermitir. ( Bu arada burayabir not ekleyelim byle bir hadis yoktur, konuyu amak vernek olmas asndan olay ben kurguladm, yanlanlalmasn) Peygamberimiz de bilmektedir ki zekat da sonderece olumlu, toplumsal dayanmay salayan bir ibadettirfakat peygamberimiz bu kurguda kendi ilminden vehikmetinden kaynaklanan nedenlerle olay sadece namazlasnrlandrmtr. A kiisi peygamberimizden daha m iyi bilmektedir ki bu hadisi cahil bir ekilde deitirereknakletmitir veya 1400 yllk geen srede tahribata urayanve bozunan hadisleri deitirenler acaba kendilerinin toplumu peygamberden daha iyi bir yola m gtreceklerineinanmaktadrlar? Daha dorusu sorulmas gereken udur: Buinsanlar neden Kuran dlayarak veya grmezden gelerekveya hadislerin yannda bir yan kaynak olarak grerek veya

Kurann tefsircisi yine hadislerdir diyerek adeta ellerini bann stnden gtrp br kulan tutmaya alanmaymun gibi Allaha kar ikiyzllk veya ortak komakonumuna girmilerdir.

7-) En ok anlalmasn istediim ispatlardan biri deudur: Peygamberimiz hibir ekilde Kurann kendisine farzkld dnda ibadet, yorum, hkm ve yasak getirme

hakkna sahip deildir. Bu bizzat peygamberimiz Hz.

45


46/205

Muhammed iin byle olduu gibi btn peygamberler iin debyledir. nk iin gerei Kuranda Maide suresinde Allahkatnda din slamdr dendii gibi btn peygamberler ayn

slam! n elileridir ve hepsinin namazlar ayn namaz,helalleri ayn helaller, haramlar ayn haramlar, ibadetleri aynibadetlerdir. Peygamberlerin bile dinde hkm verme veyakendilerine indirilen kitaplara ek ve ayrnt olarak snnetortaya koyma gibi bir fonksiyonlar olamaz. Bu Kuranrealitesine aykrdr. imdi bunu aklamak iin Hakka suresi38-52. ayetleri okuyalm:

Rahman ve Rahim Allahn adylaHayr, sandklar gibi deil! Yemin ederim

grdklerinize, ve grmediklerinize! Ki o, ok soylu birelinin szdr. Bir airin sz deildir o. Ne kadar da azinanyorsunuz? Bir kahinin sz de deildir o. Ne kadar da azaratrp dnyorsunuz? Alemlerin Rabbinden bir indiritiro. Eer baz laflar bizim szlerimiz diye ortaya srseydi,andolsun ondan sa elini koparrdk. Sonra ondan candamarn mutlaka keserdik. Sizin hibiriniz ona siper deolamazdnz. Gerek u ki o,saknanlar iin tam bir uyarc vedndrcdr. Ve biz, iinizden onu yalanlayanlarnbulunduunu kesinlikle biliyoruz. Ve o, kfre sapanlar iintam bir hasrettir. Ve o, kesin bilginin tam gereidir. Hadi

artk, yce Rabbinin adn tespih et!

Bu ayetlerde ncelikle vurgulanan olay bizzatMslmanlarn Kuran anlamsal olarak aratrpdnmedikleri gerei ve Alemlerin Rabbinin bunu yapanlaradeta yere geirici bir tarzda eletirdii gereidir. Veanlalan odur ki kendisine Kuran okuma bilinci gelip de hala

Kurann anlamndan yz evirenlerin kyamet gnndeki

46


47/205

halini Taha suresi 124-127. ayetler tartmaya yerbrakmayacak bir ekilde aklamaktadr:

Rahman ve Rahim Allahn adylaKim benim zikrimden / Kuranmdan yz evirirse onuniin zor, skc bir hayat ekli / bir geim vardr; kyamet gnde onu kr olarak harederiz. O der ki: Rabbim, beni nedenkr harettin, ben gren biri idim? Allah buyurur:Ayetlerimiz sana geldiinde sen byle unutmutun; bugn desen ayn ekilde unutuluyorsun. sraf eden / haddi aan ve

Rabbinin ayetlerine inanmayan kimseleri biz bylecezalandrrz. Ve ahiretin azab ok daha iddetli, ok dahakalcdr.

Tekrar yukarda yazdmz Hakka suresindeki,Alemlerin Rabbinden bir indiritir o. Eer baz laflar bizimszlerimiz diye ortaya srseydi, andolsun ondan sa elinikoparrdk. Sonra ondan can damarn mutlaka keserdik. Sizinhibiriniz ona siper de olamazdnz. ayetlerine dnmekistiyorum. Bu ayetlerde ortaya konulan bizzat peygamberesiper olmak isteyenlerin veya isteyeceklerin AlemlerinRabbinin vahyi olan Kuran grmezlikten geldikleri, onunzerinde aratrmalar yapmadklar, onun zerindednmedikleridir. Ortaya konulan olay Alemlerin Rabbininbizzat kendi vahyi dnda hibir eyi din kavram altnda

isimlendirmediidir. Bu ister hadis olsun ister snnet olsun yada ister din alimlerince karara varlm bir szde fkh olayolsun te Allah bizzat peygamberine Benim dinime enufak bir mdahale yapamazsn diyerek bunlarzetlemektedir.

8-) imdi slam sz konusu olunca ilk akla gelen ikikavram Kuran ve snnet kavramlarn amaya alacam.

Peygamberimizin hadisi de Kuran idi, snneti de Kuran idi.

47


48/205

Olay budur. Kuran byle diyor ama peygamberimiz byleyapm denilen olaylarn hepsi uydurmadr. Bu konuda sizeok gl ve ispatl bir rnek vereceim: Abdest konusu

herkesin de kabul edecei gibi dinde ok nemli bir konudurve abdestin nasl alnaca da Kuranda Maide suresi 6. ayetteak bir ekilde aklanmtr:

Ey iman sahipleri! Namaza duracanz zamanyzlerinizi ve dirseklere kadar ellerinizi ykayn; balarnzmeshedin ve topuklarnza kadar ayaklarnz meshedin / yahut

ykayn. Eer cnp iseniz iyice temizlenin. Hasta yahutyolculuk halinde iseniz yahut biriniz tuvaletten gelmise yahutkadnlara dokunmusanz da su bulamamsanz temiz birtoprakla teyemmm edin: yzlerinizi ve ellerinizi ondanmeshedin. Allah size zorluk karmak istemiyor. Ancak sizitemizlemek ve zerinizdeki nimetini tamamlamak istiyor kikredebilesiniz.

Bu ayetlerde Allahn emrettii ve peygamberin de aynenhibir ey eksiltip artrmadan uygulad abdest alma tarzudur: lk nce yz ykanacak daha sonra dirseklere kadareller ykanacak, ba meshedilecek ve ayaklar meshedilecekyahut ykanacak. imdi snnet olarak ne srlen ve bugnslam toplumunun uygulad abdestin nasl kaydrldngrelim:

Bugnk uygulamada ilk nce az ykanmakta ve dahasonra burun ykanmaktadr. Bu olay Kuranda yer almayan birolaydr ve az, burun temizliinin abdest dnda yaplmasgerekmektedir. nk az ve burun temizlii srasndaistenmeyen grntler ortaya kmaktadr. Hele hele bu olaycami emelerinde umuma ak yerlerde herkesin gz nndeyapld zaman ortaya kan ses ve burundan kan burun

svsnn oluturduu iren grntler tam bir faciadr.

48


49/205

Kurann abdest tanmnda bir gereklilik olarak ortayakoyduu eylere az ve burun temizliinin eklenmesi peygamberimizin bir uygulamas da deildir. Sonradan

karlmtr. Kii eer ille de az ve burun temizliini yerinegetirmek istiyorsa az temizliini gnmz artlarna uygunolarak di macunu ve di frasyla zel yapmaldr. Buruntemizlii de milleti irendirmeyecek bir ekilde zel bir alandakimseyi rahatsz etmeden yaplmaldr. Bunlar Kurann dininepeygamberimize iftira edilerek eklenmi sonradan uydurmaeklentilerdir.

kinci bir konu Kuran ilk nce yzn ykanmasn sonraellerin dirseklere kadar ykanmasn emretmektedir. Bugnkuygulamada bu bozulmu ilknce az ve burun temizliisonra dirseklere kadar kollarn temizlii sonra yz temizliiyaplmaktadr. Bugnk ve gemiteki ok bilenler belki bunu peygamberimizin uygulamas ve kolay yol olaraksemilerse de bu byle deildir. Ne peygamberimizinuygulamasdr ne de Kurann felsefesi ve bu felsefeningetirdii gzelliklerin yansmasdr. Kuran ilk nce yznzykayn derken; ilk nce kendinizi ve dnyaya kendi bakanz, simanz temizleyin demektedir. Yz insann en hayatiorganlarnn bulunduu bir alandr. Buna ek olarak sizdnyaya yznzle baktnz gibi dnya da sizin yznzebakar. Kuran bu yzden ilk nce kendi yznz ve kendi bak anz temizleyin demektedir. Bak as derken

olumlu, olumsuz, iyimser, ktmser, iyilik ve gzellik zeregibi insann pek ok farkl anlamda ve pek ok derecelerde bak alar olabilir. te bu yzden ilk nce kendi bakanz temizleyin denmektedir. Kuran hemen ardndandirseklere kadar ellerinizi ykayn demektedir. Bunun anlamgzel bir gr, grn ve bak as kazandktan sonrayaptnz iler, ortaya koyduunuz eyler gzel ve temiz

olsun demektir. Eller ve kollar insann her trl fiziki

49


50/205

faaliyetinde en ok kulland organlardr. Kuran hemen buyzden gzel olmak ve gzel bak asndan sonra insan iyapmaya, almaya yneltmekte bunun da temiz ve gnah

katlmam olmasn istemektedir. Daha sonra Kuran banmeshedilmesini istemektedir. Bunun anlam da dnceningzel olmas ve temizlenmesi gerektiidir. En son da ayaklarnmeshedilmesi yahut ykanmas istenmektedir ki bu da btn bu faaliyetler srasnda izlenen yolun gzel olmasnnistenmesidir. Ayaklar konusunda meshetme konu nce elealnarak tercihen meshedilmesinin istenmesi gibi bir anlam

karlabilir. nk ayaklarn ykayamayacak durumda olanyallar veya kadnlar da tabii ki bu yntemi nceliklekullanacaklardr.

Bugnk abdest anlaynda ise nce az ve buruntemizlii istenmeyen grntlerle hatta namaza hazrlanmaktaolan dier insanlarn tm konsantrasyonlarn bozacak birekilde balamakta el ve kollarn temizlii yz temizliindenne alnarak btn Kuransal felsefe kaybolmakta ve hatta buKuransal felsefeyi uygulamann getirdii manevi kazanm dakaybolmaktadr. Ban drtte birinin meshedilmesi gibi birkural yoktur. Ban ellerin kaplayabildii kadar bir alanmeshedilecektir. Ayrca ok bilmiler ayaklarnmeshedilmesini ayakta mesh, orap vs. gibisinden birkoruyucu olma gibi bir arta balamlardr. Byle bir kural dayoktur. Ayaklar plak olan bir kii bile ayan kolaylkla

meshederek namaz klabilir. Aslnda dinin eriat hkm olanabdest, namaz, miras veya ceza hkmleri gibi alanlarnagirmeyi pek sevmem ama grdnz gibi peygamberimizeiftira edilerek uydurulan dinin temel ve en ok uygulananabdest gibi bir konusunda bile durum budur. Dinin en temelkanunu udur: Dinde peygamberlerin bile Allahn kitaptabildirdii dnda kural uygulama, helal, haram ilan etme ve

yntemi belirtilen kanunlar dnda yollar izleme gibi bir ans

50


51/205

yoktur. Bunu Hakka suresi 38-52. ayetlerde akaanlatmtk.

9-) Peygamberimizin snnetine uymak konusu da slam

toplumlarnca ok yanl anlalmaktadr. Uygulanmasgereken ana ilke O o gn ne yapt? deil, O bugn olsaydne yapard? ilkesidir. Bir rnek verelim. Kuran peygamberimize ve tm slam toplumlarna temizliitlemektedir. Uygulanmas gereken ilke o gn misvakkullanlyordu biz de bugn misvak kullanalm ilkesi deildir.Misvak o gnk teknolojik olarak gelimemi toplumda az

temizlii iin kullanlan bir aa parasdr. Peygamberimiz bugn olsayd di macunu ve di fras kullanrd, saampuanlar, sa kremleri, vcut ampuanlar kullanrd, altayda bir check-up yaptrrd, ayda bir di doktoruna giderdi,sigara imezdi, alkolden uzak dururdu, internet eriim alarnkullanarak Kuran yaymaya alr, dnya toplumlarnyetimlere, fakirlere ve zulm gren halklara yardma arrd.Peygamberimizin snnetini 1400 yl nceki yaplanuygulamalarda deil, Kuransal ilkelerden yola karak bugnolsayd ne yapard sorusuna cevap olabilecek bir ekildeanlamalyz.

10-) Peygamberimizin snnetini anlamak bakmndan bir baka bak as da udur. Peygamberimiz 1400 yl nceyaam, vefat etmi ve cennete gitmitir. 1400 yl nceyaam ve vefat etmi peygamberimizle u anda bizi

cennetteki mekanndan seyreden ve baz zamanlarda insanlaramdahalelerde bulunan peygamber ayn kiiler deildir. uanki peygamber, cennet denilen en mkemmel tekamlarenasnda 1400 yllk deiim, geliim ve olgunlama geiren bir peygamberdir ki bizim u anki dnyevi bak asylaanlayabilmemiz mmkn deildir. Hatta bizim sz konusudeiimi dnya hayatnda kyamete kadar geirmemiz bile

mmkn deildir. Bu adan bakldnda slamiyet asndan

51


52/205

en mkemmel yaant biiminin 1400 yl nceki yaantykopyalamak deil gelecee ulamak adna her konuda idealistve Kuransal dncenin ardndan gitmek olduunu

syleyebiliriz. Bu yaklam tarz akldan yola karakpeygamberlere uzanan idealist yaklam tarzdr ki sz konusurehber Kuran olduu iin hata pay yoktur.

11-) imdi size peygamberimizin snnetinin Kurandanmantk yoluyla aratrlmasyla rivayetler ve din adamlarnnuydurduu snnet arasndaki fark anlatmak asndan akseik bir rnek vereceim. Bu vereceim rnek

peygamberimizin gerek snnetinin braklp din adamlarnn(mezhep, tarikat, cemaat liderleri vs.) uydurduu kurallarndin olarak ortaya srlmesi ve adet olarak slamdnyasnda yaygnlamasn aklayan bir rnektir. Ve burnek slamn en temel ibadetlerinden namazn nasl Kurannemrettii ve peygamberimizin, ayn zamanda btnpeygamberlerin kld namaz olmaktan kartlp bozunmayaurayn aklayan bir rnektir. Kurana gre namazn naslklnabileceini anlatmak iin Kaf suresinden itibaren birokayeti ele alacaz. Kaf suresi yle demektedir:

Andolsun biz gkleri, yeri ve bunlar arasndakileri altgnde yarattk ve bize hibir yorgunluk dokunmad. Artkonlarn sylediklerine sabret ve gnein douundan nce debatndan nce de Rabbinin hamdiyle tespih et. Gecenin bir

ksmnda ve secdelerin arkalarndan Onu tespih et.

Gklerin ve yerin alt gnde yaratlmasnn tespihibadetiyle birlikte ele alnmas, Kurann namaz iinde bulunan tespih ibadetini alt vakit olarak peygamberimizeemretmesi nedeniyledir. Bunlar sabah, len, ikindi, akam,yats ve geceleyin (uzunca) tespihlerdir. Gnein douundan

nce de batndan nce de insann Rahman tespih etmesinin

52


53/205

sebebi, insann srekli bir sabr, kr ve hamd iindebulunduunun ortaya konuluudur ki bu da ancak Rahmanatespih veya baka bir ibadetle gsterilebilir. Ayetin son ksm

dikkatlice incelendiinde namaz ibadetinin nasl yaplacannbtn detaylarnn bir cmle iinde verildiini grebiliriz. Buayet Gecenin bir ksmnda ve secdelerin arkalarndan Onutespih et! ayetidir. ncelikle ayetin balang cmlesi olanGecenin bir ksmnda teriminin neden verildiini peygamberimizin ilk ei olan Hz. Ayenin bana olan birhitabyla tefsir etmek isterim. Annemiz bana demiti ki: Bu

dnya btn inceliklerin stnn rtld bir gecezamandr. Annemizin bana olan hitab aynen buydu, ne birkelime eksik, ne bir kelime fazla Buradan anlayabiliriz kidnya hayat da btn inceliklerin stnn rtld bir gecezaman olarak nitelendirilmekte ve dnya hayatnn birksmnn da gerek namaz ii (bu konuyu birazdanaklayacam) gerek namaz d, Allahn isimlerinin tespihedilmesiyle geirilmesi istenmektedir. Yani olayn bir makro bir de mikro bak as vardr. Mikro bak asMslmanlarn gecenin bir blmn Allah tespih etmesiyleilgili olduu gibi, makro blm de annemizin de iaret ettiigibi dnya hayatnn bir ksmnn ibadetle (namaz, tespih,Kurann anlamn okumak, zekat vs) geirilmesiyle ilgilidir.

Cmlenin ikinci ksm olan Secdelerin arkalarndanOnu tespih et! ifadesidir. Cmlenin namaza ynelik n

ksmna baktmzda secdelerin tabirinden nce hibir tabirbulunmamaktadr. Bu u demektir. nsanlarn namaza Kuranokuyarak balamalar tabii ki doaldr ancak art deildir.Yani insanlar namaz direkt secde ederek balayabilirler nkeitli sebeplerden dolay Kuran ne Arapasndan ne dekendi dillerindeki evirilerden namaz iinde ezbereokuyamayacak durumda olabilir ve tabii ki Yaratc Kudret

bunu dnerek kullarna namaz iinde Kuran okuma

53


54/205

zorunluluu getirmemitir. u durumda namaza balarkenbirka alternatifimiz vardr:

1-)Kuran okumak

2-)Kendi dilindeki mealinden (evirisinden) Kuranokumak3-)Dilediince iinden geldii gibi dua ederek4-)Allah veya Allahn bir ismini tespih ederek5-)Dnce yoluyla konsantre olup ynelerek ve sonrasecde ederek6-)Daha nce de sylediimiz gibi direkt secde ederek

7-)Bunlara bizim aklmza gelmeyen fakat kiininkendince uygun bulduu ve ben byle Allahayneleceim diyecei baka yollar da eklenebilir.

Secdelerin arkalarndan Onu tespih et!Ayette bir baka detay da verilmitir nk secdeninve arkasndan deil secdelerin arkalarndan deyimikullanlmtr. Yani secde tabiri iin de arka tabiriiin de oul eki kullanlmtr. Bu demektir ki:

1-)En kk oul sayma says 2 olduu iin her secdeedi bir varta en az iki kere olacaktr.2-)Secdelerin arkalarndan tabirini gz nnealdmzda her ikili secde de en az iki kere (iki varl)olacaktr. Bu demektir ki namaz en az iki rekattr vefarz tabiri minimum ykmll kapsayan bir tabir

olduu iin btn farz namazlar iki rekattr.3-)Ayette secdelerin arkalarndan ne yaplaca akseik tartmaya yer brakmayacak bir ekilde verilmitir.Bu da secdelerden doruluta insan ister ayaa kalksnister otursun mutlaka Allahn bir ismini tespih etmelidirgereidir. Eer durum bugnk Mslman dnyannuygulad gibi namazdan sonra Allah bir ekilde tespih

etmek olsayd Kuranda namazn ardndan tabiri

54


55/205

kullanlrd nk Kuranda namaz ve secde tabirlerifarkl kavramlar olarak ve birbirlerinden ayr olduufarkndalnn anlalmas gereken tabirler olarak

kullanlrlar. nk Kuranda detaylar hibir ekildeatlanmaz. Ben Kuransal ve ayn zamanda peygamberimizin de kld namazn secdelerinarkalarndan blmnde ilk secdenin ardnda Rahman,ikinci secdenin ardndan Rahim isimlerinin tespihedilerek klndna inanyorum nk Kurann birsuresi hari btn surelerinin Rahman ve Rahim

Allahn adyla diye balamasnn Kuranngnderildii dnya zerine ibadete ynelik bir iaretolduuna inanyorum. nk Rahman ve Rahimisimlerinin seilmesiyle hem namazlarda Rahman veRahim isimlerinin tespih edilmesi iaret edilmitir hemde iki rekatlk namaz iaret edilmitir (iki farkl isimkullanld iin). Kurann emrettii ve peygamberimizin de kldrd ideal bir namaz yleolmaldr: Kuran-rku-secdeler-Rahman isminin tespihedilmesi-Kuran-rku-secdeler-Rahim isminin tespihedilmesi.1-)Namaz konusunda bir baka detay da peygamberimizin toplulua nderlik ederek kldrdnamazlarda ayaktayken yapt Kuran okuma faaliyetinisesli olarak yapmasdr. Burada peygamberimizin amac

Kurann en genel ve en doru-konsantrasyonlu ortamdaretilebilecei ortam namaz olduu iin ayaktaykenyapt Kuran okuma faaliyetini sesli olarak yapmasdr.Bu hem manta hem de Kuran realitesine daha uygunder. Oysaki bugn lkemizde namazlarda bazrekatlarda Kuran bilinli olarak imamn sessiz okumaseklinde okunmaktadr. Bu konuda da ya bir takm din

byklerine ya da peygamberimizle ilgili ortaya srlen

55


56/205

yalan rivayetlere baklarak yanl bir uygulamayaplmaktadr.2-)Bir baka detay, peygamberimiz kldrd farz

namazlar dndaki namazlarda o an iin hangi ismeihtiyac varsa veya Allahn hangi isminin tecellisinikendisinin veya toplumunun zerinde grmek istiyorsa oisimleri tespih etmitir ve bunlar da ounlukla iki rekatlve iki isimli namazlardr. Buna ynelik ispatm iseKuranda Allahn dier isimlerinin de ounluklaikierli olarak verilmi olmasdr. (r: Gafur-Vedud,

Aziz-Hakim, Latif-Habir, Rezzak-Metin, Semi-Basir)slam dnyasnda din alimlerince peygamberimizin

snneti diye retilen namaz hakknda baz gerekleri ortayakoymak istiyorum. 2002 yada 2003 senesi yaznda birniversite kimya kitabn inceliyordum. O anda peygamberimizin geldiini hissettim ve O bana nmdekialm periyodik cetvel tablosunu gstererek Helyumelementini iaret etti. Bak atom no su 4, proton no su 2diyerek bana farz namazn 4 vakit ve 2 rekat olduunu anlatt.Bunun bir baka anlam ise snnet namazn yani en azy

AHLAK VE FELSEFE

Documents