AFYONKARAHİSAR KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ

AFYONKARAHİSARKOCATEPE ÜNİVERSİTESİFEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ

COĞRAFYA BÖLÜMÜTÜRKİYE VE BOR

Eskişehir – Kırka Bor İşletmesi ÖrneğiPınar Irmak Ocak 2006

Danışman : Yrd.Doç. Dr. Ünal YILDIRIM

Sunan: Emine AKÇAOĞLU

İÇERİKGİRİŞ

BOR MADENCİLİĞİ

TÜRKİYE’DE BOR MADENİ YATAKLARI

VE İŞLETMELERİ

ESKİŞEHİR – KIRKA BOR İŞLETMESİ

ÖRNEĞİ

SONUÇ

GİRİŞ

• Doğal kaynaklar, tarih boyunca ülkelerin endüstriyel ve ekonomik gelişmelerinde önemli yer tutmaktadır.

• Doğal kaynaklarını iyi kullanabilen devletler gelişmiş ; fakat hammadde düzeyinde kalan devletler yeterince gelişememişlerdir.

• Türkiye’ de gelişmiş hammadde kaynaklarına sahip olan ülkeler arasındadır.

• İlk maden işçiliği Çatalhöyük’te kurşun ve bakırdan oluşan bazı boncuk ve iğne gibi küçük eşyalarla başlamıştır.

• Yeraltı kaynaklarının en önemli özelliği onların yenilenemez oluşudur.

• Ülkemiz maden çeşitliliği bakımından oldukça zengindir. Türkiye’de 53 farklı maden ve mineralin üretimi yapılmaktadır.

• Ülkemiz, bor madeni açısından dünyada söz sahibi olacak kadar yeterli rezerve sahiptir.

Bor Madenciliği• Bor Nedir?• B sembolüyle tanınan bor elementi çok az miktarlarda olmak üzere

yer kabuğu ve dolayısıyla bitki, hayvan ve insanların yaşadığı ortamlarda bulunan metal olmayan bir madendir.

• Dünya’da en fazla sayıda kimyasal türevleri olan elementlerden birisi olan bor, kökeni Farsça’da Burah, Arapça’da Buraq (Baurach) kelimelerinden gelmektedir.

Bor Mineralinin Fiziksel ÖzellikleriMohs Sertliği(elmas-15)

11

Doğada bulunuşu Bor, doğada serbest element olarak değil, tuz şeklinde bulunur. Bor tuzlarına bor madenleri, bor madenlerinin kimyasal olarak işlenmesi sonucunda elde edilen ürünlere ise, bor ürünleri denilir.

Kullanışı Bor, B10 olarak atom reaktörlerinin soğutma sularında, nötron tutucu olarak kullanılmaktadır. Her bir bor atomu 1 nötron tutmaktadır.

http://www.boraxtr.com/boraxtr/Anadosya/bormadennedir.html

http://www.boraxtr.com/boraxtr/Anadosya/borurunlerinedir.html

Bor Elementi• Penyodik sistemin üçüncü

grubunun başında bulunan bor elementi, kütle numaraları 10 ve 11 olan iki kararlı izotopundan oluşur.

• Bor toprakta, deniz suyunda, tatlı sularda farklı miktarlardadır. ABD’nin batı bölgelerinde, Akdeniz’den Kazakistan’a kadar olan bölgelerde yüksek miktarlarda bor bulunmaktadır.

BOR MİNERALLERİNİN OLUŞUMU• Pegmatit-pnömatolitik devrede; bor içeren bor mineralleri meydana

gelmektedir.• Eksalatif-sedimanter dereye gelindiğinde ise; volkanik safhada bor

yüksek oranda tekrar meydana çıkar. • Son olarak sedimanter devrede; bu yataklardaki bor mineralleri ana

taşları olustukları bölgelerin yakınlarındaki genç volkanik kayaçlar olup, bor mineralleri birçok şekillerde yer değiştirmek zorunda kalmışlar, ilk yataklarında akarsular tarafından eritilerek sürüklenip göl ve denizlere karışmışlardır.

Kırka bor havzası

Bor Mineralleri Çeşitleri• Bor mineralleri çeşitli cins ve özelliklerde doğada var olmaktadırlar.• Bunlardan bizim için ticari anlamda önemli olan birkaç borat vardır. Bunlar • Tinkal (Boraks), Kolemanit, Üleksit, Probertit, Brosit, Pandermit, Szybelit,

Hidroborasit ve Kernittir.

Kolemanit

Hidroborasit Üleksit

Tinkal Pandermit

Ticari Bor Mineralleri23

Tablo 1: Ticari Değeri Olan Bor Minareleri ve Bulunduğu Yerler

AdıBO

%

Kimyasal Formülü Bulunduğu Yer

Tinkal 36,5 Na2B4O7 .10H2O Türkiye, ABD, Arjantin

Kernit 51,0 Na2B4O7 .4H2O ABD, Arjantin

Kolemanit 50,8 Ca2B6O11 .5H2O Türkiye, ABD, Meksika

Üleksit 43,0 NaCaB5O9 .8H2O Türkiye, ABD

Probertit 49,6 NaCaB5O9 .5H2O ABD

Szyabelit 41,4 MgBO2 (OH) Kazakistan, Çin

Pandermit 49,8 Ca4B10O19 .7H2O Türkiye

Datolit 26,7 CaBSiO4 OH Kazakistan, Rusya

Sasolit 56,3 B(OH)3 İtalya

Göl Suları ABD, Şili, Bolivya

BOR MİNERALLERİNİN TÜRKİYEDE KULLANIM ALANLARI

KULLANIM ALANI MİKTAR % PAYI

İzolasyon fibercamları 118 31

Cam ürünü Tekstil fibercamları 70 19

Borosilikat camları 32 9

Ateşe dayanıklı malzemeler 31 8

Sabun ve deterjan 29 8

Tarım 15 4

Seramik, emaye ve porselen 11 3

Metalürji 4 1

Nükleer uygulamalar 1 1

Diğer 20 5

Bilinmeyen 43 11

TOPLAM 374 100

Dünyada Kullanım Alanları

Fiber Kablo

Bor Madeni Tarihçesi• 4000 yıl önce Uzak Doğu da Tibet’te insanoğlu

varlığından haberdardı.• Sümerler ve tarafından altın ve gümüş işçiliğinde,• Mısırlılar tarafından mumyalama işlemlerinde,• Romalılar tarafından cam yapımında,• IX. Yy.da Arap doktorlar tarafından ilaç yapımında,• Çinliler tarafından seramik ve cam üretiminde

kullanılmıştı.• Avrupa’ ya Marco Polo tarafından Tibet ‘ten getirildi.• Amerika da ilk kez XVIII. Yy.da And dağlarında bulundu.

Türkiye de Bor Tarihi Türkiye’de bor

madeni yatakları, 14.06.1935’te 2805 sayılı kanunla kurulmuş olan Etibank’a verilmiştir.

Ülkemizde 1865

yılında bir Fransız şirketi tarafından Sultançayırı (Susurluk – Balıkesir) yöresinde bor tuzu işletilmeye başlanmıştır.

SULTANÇAYIRI

Bor Madenciliğindeki Tarihi Adımlar

• 1702; Borik Asitin ilk kez İtalya’da laboratuar ölçeğinde üretim yapılmıştır.• 1830; İtalya’da ilk Borik Asit üretimi gerçekleştirilmiştir.• 1861; İlk Osmanlı Maden Yasası çıkarılmıştır. • 1887; Sultançayır rezervi Charles Hanson & Co. Şirketi tarafından işletmeye alınmıştır.• 1913; Kramer bor yatakları bulunmuştur.( Birinci Dünya Savaşı yılları, ABD 110.000 ton/yıl

boraks ile dünyanın en büyük üreticisi konumundadır.)• 1935; Türkiye’de maden arama ve işletme faaliyetlerini yapmak üzere Etibank ve MTA

kurulmuştur.• 1958; Etibank Emet yataklarından ilk cevher üretimi yapılmıştır.• 1959; Türkiye’nin ilk cevher ihracatı gerçekleştirilmiştir.• 1970; Eskişehir / Kırka Boraks İşletmesi kurulmuştur.• 1984; Kırka 1.Bor Türevleri Tesisi işletmeye alınmıştır.• 1996; Kırka 2.Boraks Pentahidrat Tesisi işletmeye alınmıştır.• 2001; Kırka 3.Boraks Pentahidrat Tesisi işletmeye alınmıştır.• 2004; Emet Borik Asit Tesisi devreye alınmıştır.

TÜRKİYE’DE BOR MADENİ YATAKLARI VE İŞLETMELERİ

• Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2003 yılı itibariyle bünyesinde beş adet işletme müdürlüğü bulundurmaktadır.

• İşletmeler:• Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğü, • Kırka Bor İşletme Müdürlüğü, • Emet Bor İşletme Müdürlüğü,• Bigadiç Bor İşletme Müdürlüğü • Kestelek Bor İşletme Müdürlüğü şeklindedir. Kırka

Bandırma EmetBigadiç Kestelek

ŞEHİR İLÇE-YÖRE MADEN ADI MADEN CİNSİ

BALIKESİR Susurluk, Bigadiç, Sındırgı, Küçükler

Aziziye, Sultan çayırı, Tulu, Salmanlı, Ankara, Acep, Domuz, Kireçlik, Kurtpınar, Faraş, Günevi,Beğendikler,Yeniköy

Kolemanit ve Uleksit

KÜTAHYA Emet Hisarcık, Harmanköy, Espey, Killik

Kolemanit

BURSA Kestelek Kestelek Kolemanit

ESKİŞEHİR Kırka Göçenoluk, Harmankaya,

Tinkal

Türkiye'de bugüne kadar işletilmiş bor madeni ocakları ve bulundukları yöreler

Türkiye ve Dünyadaki Bor Madeni

Bor Madeni Rezervleri ÜLKE GÖRÜNÜR

EKONOMİK REZERVTOPLAM REZERV

(GÖR.+MUH.+MÜM.)

GÖRÜNÜR EKONOMİK

REZERV ÖMRÜ (YIL)

TOPLAM REZERV

ÖMRÜ (YIL)

BİN TON B2O3

TÜRKİYE 375,000 644,000 240 412ABD 45,000 105,000 33 76

RUSYA 28,000 140,000 16 78

ÇİN 27,000 36,000 17 23

ŞİLİ 8,000 41,000 5 26

BOLİVYA 4,000 19,000 3 12

PERU 4,000 22,000 3 14

ARJANTİN 2,000 9,000 1 6

SIRBİSTAN 3,000 3,000 2 2

TOPLAM 496,000 1,019,000 320 649Kaynak: http://www.maden.org.tr/yeni3/yayinlar/raporlar/borraporu.htm (Eti Holding A.Ş.)

Bor Madeni Üretimi Kuruluş Ülke Üretim 1998

( Bin Ton BO) % Üretim 2000

(Bin Ton BO) %

Rio Tinto – US BoraxRio Tinto Argentina

A.B.D. Arjantin 56027

57020

Rio Tinto Toplam 587 41 590 41

Eti Bor A.Ş. Türkiye 434 30 400 28

Devlet Organizasyonları

Çin 140 9

JSC Bor Rusya 73 5

NACC A.B.D 27 2

Quiborax Şili 44 3

Sucersal Argentina Arjantin 50 3

SQM Salar Şili 16 1

Inka Bor Peru 13 1

Diğerleri 67 5 31

Toplam 1438 100 1444 100

Eti Holding A.Ş. Bor Rezervleri

23

ÜRETİM YERİ CEVHER REZERVMilyon Ton

B2O3

bazında rezervTENÖR% B2O3

Kırka Bor İşletmesi Tinkal 604 156 26-27.5

Bigadiç Bor İşletmesi ÜleksitKolemanit

49576

14167

28-3028-30

Emet Bor İşletmesi Kolemanit 835 225 26-28

Kestelek Bor İşletmesi Kolemanit 7.5 2 29-31

Ülke Adı Firmalar Yıllık ÜretimMiktarı(x1000 )

Hammadde Kaynağı

Avusturya Borax Rehat GmbHTreibacher Chem.

1.500 ton Borik Asit15.000 ton Sodyum Perborat

Türk KolemanitiTürk Tinkali

Belçika Degussa AntwerpenInterox SA. Jemeppe

80.000 ton Sodyum Perborat30.000 ton Sodyum Perborat

Kaliforniya BoratıKaliforniya Boratı

Fransa

L’Air Liquide SA.Borax Francais SA.Interox Chemie SA.Prodults ChimiquiesUgine Kuhlman SA.

28.000 ton Sodyum Perborat50.000 ton Borik Asit

25.000 ton Sodyum Perborat24.000 ton Borik Asit

28.000 ton Sodyum Perborat

Kaliforniya BoratıTürk Kolemaniti


Almanya Degussa ReinfeldenPeroxide Chem GmbH.


Kaliforniya BoratıTürk Tinkali

İtalya

Caffaro SpA. BrecsiaInterox Chemica SpA.

Montesidan SpA.BussiSocieta Chemical Lorderollo SpA.

20.000 ton Sodyum Perborat40.000 ton Sodyum Perborat40.000 ton Sodyum Perborat

40.000 ton Borik Asit


Kaliforniya BoratıTürk Kolemaniti

Portekiz Interon Portuguessa Prd. 3.000 ton Sodyum Perborat Türk Tinkali

İspanyaForet SA. BarcelonaInterox Quimica SA.

La Productura de Borax


12.000 ton Borik Asit


Türk Kolemaniti

Peru Borax Inc. Arequipa 30.000 ton Yerli Borat

Çin Çin Milli Metal Min. 115.000 ton Yerli Boratlar

İsveç Amini A.B. KumlaElektrokemiska A.B. Surte

Kalsiyum Perborat8.000 ton Sodyum Perborat


İsviçre Henkel Chemie A.C.Perbor, Meis



İngiltereBorax Consolid. Ltd.

Imperial Chemical Ind.Interox Chemicals Ltd.

9.000 ton Asit Borik30.000 ton Sodyum Perborat40.000 ton Sodyum Perborat

Türk KolemanitiKaliforniya BoratıKaliforniya Boratı

Yugoslavya Belinka Lublijana 30.000 ton Sodyum Perborat Kaliforniya Boratı

Japonya Mitsubishi Gas Chem Co.San Toku Chemical Ind.


Arjantin Boroquimica Samicaf Tin. 145.000 ton Borik Asit Yerli Boratlar

Brezilya ProAiquimica San.Poulo Boraks Borik Asit Yerli Boratlar

Grafik-1 : Türkiye ve ABD'nin Bor M ineralleri Üretimi(000 ton B 2O 3 )

0100200300400500600700800

000

ton

B2O

3

Türkiye

ABD

Bor Madeni Tüketimi ve Ticareti

• Yıllara Göre Bor Ürünleri Satış Tutarı (milyon dolar)

Yıllar 97 98 99 00 01 02 03 04 05

İç Satış 32 25 16 18 16 15 21 24 22

. Yıllara Göre Bor Ürünleri Dış Satış Tutarı ( milyon dolar )

Yıllar 97 98 99 00 01 02 03 04 05

Dış Satış 236 231 237 215 208 186 207 252 302

Türkiye’nin Bor Madeni İhraç Pazarları

• Devlet İstatistik Enstitüsü verilerine göre Türkiye’nin 2002 yılı tabi borat ihracatında ilk sırada 16.783.029 dolar ile A.B.D. yer almakta bunu 12.539.491 dolar ile İspanya, 12.229.950 dolar ile Hollanda ve 10.350.000 dolar ile Çin Halk Cumhuriyeti takip etmektedir.

• Türkiye’nin ihracat yaptığı ülkeler arasında Avusturya, Belçika, Çin, Finlandiya, Fransa, Almanya, Hindistan, İngiltere ve A.B.D. gelmektedir.

• Ham borat ithalatlarının tamamına yakınını Türkiye’den yapan ülkeler ise; Avusturya, Belçika, Fransa, Hindistan, İtalya, Japonya, İspanya, İngiltere ve A.B.D.’dir.

Dünya Bor Pazarı• Bor ürünü başka bir kullanım alanında diğer bir bor ürünün

yerine geçebilmekte ve ticari rakibi olabilmektedir.(ikame)• Dünyada şu an rezerv sorunu bulunmadığı için bor pazarı

sınırlı üretici olması ve ürün grubunun birbirini ikame edebilmesinden dolayı diğer maden ve metal piyasalarından çok farklı bir yapıya sahiptir.

• Dünya bor tüketiminde ham bordan rafine ürünlere doğru hızlı bir geçiş vardır. Bundan dolayı ham bor üreticileri yatırımlarını arttırıp, teknolojilerini geliştirerek rafine ürün pazarına girmeleri, kapasitelerini arttırarak ürün çeşitliliği sağlamaları gerekmektedir. Fakat bor ürünleri teknoloji transferi diğer sanayi dallarında olduğu gibi kolay olmamaktadır.

Maliyetler ve Fiyatlar• 1978 yılından bu yana bor madenlerinin işletilmesi ve

dağıtılması görevini Eti Holding A.Ş. yürütmüştür.• Dünyanın başlıca iki büyük cevher üreticisi olan Türkiye ve

A.B.D.’nin bor cevheri üretim maliyetleri birbirlerinden oldukça farklıdır. Bu ise kullanılan üretim teknikleri ve cevherin özelliklerinden kaynaklanmaktadır.

• Fiyatlar piyasa koşullarına, rakip işletme fiyatlarına, müşterinin istek ve ihtiyaçlarına göre belirlenmektedir.

ESKİŞEHİR-KIRKA BOR İŞLETMESİ ÖRNEĞİ

Kırka-Sarıkaya boraks yatağı Eskişehir ilinin 70 km güneyindeki Kırka ilçesinin 4,5 km batısındadır.1960'lı yıllarda bulunmuş olup, dünyanın en büyük yatağıdır. 400 milyon ton görünür rezerve sahiptir. Yatak üç ayrı bölümden meydana gelir. Bunlardan ikisi tamamen kolemanitten ibarettir. Üçüncüsünde ise bor minerallerinde bir zonlanma gözlenmektedir.

BORAKS

ÜLEKSİT

HİDROBORASİT

ÜLEKSİT

KOLOMANİT

Kırka Bor İşletmesi Tinkal Üretimi

• Kırka Bor İşletmesinde tüvenan tinkal ve konsantre tinkal üretimi yapılmaktadır. Konsantre tinkal üretimi için gene tüvenan tinkal kullanılmaktadır. Bu ürünler konsantratör tesislerinin ihtiyacı dahilinde açık ocak işletmeciliğiyle sağlanmaktadır.

TİNKALKırka bor havzası

Bor Türevleri Tesisleri• Birinci Bor Türevleri Tesisi 1984

yılında deneme çalışmalarına başlamış 29.000 ton konsantre tinkal beslemesine karşın pentahidrat üretimi yapamamıştır. Bu tesis iyileştirilerek tekrar açılmıştır.

• 1996 yılında Birinci Bor Türevleri Tesisi baz alınarak İkinci Bor Türevleri Tesisi kurulmuş ve 2001 yılında da Üçüncü Bor Türevleri Tesisi devreye alınmıştır.

• Susuz boraks ergime fırını ilk kez 1993 yılında devreye alınmış, ancak yapılan çalışmalar başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Gene yapılan tadilat sonucunda fırın tekrar devreye alınmış ve 1.830 ton susuz boraks üretimi yapılmıştır.

KIRKA BOR TÜREVLERİ

İŞLETMELERİ

Kırka Bor İşletmesi Üretim ve Ticareti

Yıllar KonsantreTinkal

BoraksPentahidrat

Yıllar KonsantreTinkal

BoraksPentahidrat

1975 107.662 - 1990 299.611 111.655

1976 93.511 - 1991 239.666 114.206

1977 132.128 - 1992 277.302 153.679

1978 132.338 - 1993 230.353 132.769

1979 134.630 - 1994 232.157 177.280

1980 234.066 - 1995 248.143 166.795

1981 280.726 - 1996 281.238 166.340

1982 249.726 - 1997 284.823 249.128

1983 280.197 - 1998 187.958 254.434

1984 313.387 - 1999 196.919 276.215

1985 278.131 4.486 2000 179.642 245.968

1986 280.451 18.390 2001 38.892 252.114

1987 259.615 67.000 2002 1.264 253.422

1988 314.284 85.015 2003 596 280.453

1989 264.608 120.466

( x1000 ton )

Özelleştirme ve Bor• Bor madenlerinin ülkemiz topraklarındaki varlığının tespit

edilmesiyle birlikte bu değerli rezervlere sahip olma isteği de beraberinde bir sorun olarak gelmiştir.

• Bu ekonomik güce sahip olan madenlere sahip olma çabası tüm dünya ülkeleri ve özellikle büyük güç olan A.B.D.’nin de gelecekte gerçekleştirmek istediği planlar arasında yer almaktaydı.

• Bor madenleri belli bir dönem yabancılar tarafından işletilmiştir. 1935 yılında MTA ve Etibank gibi kamu kuruluşlarına arama hakkının verilmesiyle birlikte 1941 yılında bor madenleri kamusal alan ilan edilmiş ve tüm yabancı şirketlerin hakları 1968 yılında Etibank’a devredilmiştir.

Özelleşme İdaresi Kararı

• “Eti Holding A.Ş. de 20.12.2000 tarih ve 2000/92 sayılı karar ile özelleştirme kapsamına alınmış, hazırlık işlemlerinin ilgili Devlet Bakanlığı ve Eti Holding A.Ş. tarafından Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile işbirliği içerisinde yürütülmesine, hazırlık işlemlerinin altı aylık zaman içerisinde tamamlanmasına karar verilmiştir. Ancak, borların kullanım alanlarının çok yaygın, katma değer ve kar marjının çok yüksek olduğu, Türkiye’nin yüksek kaliteli rezervlere sahip olması nedeniyle bor faaliyetlerinin tek elden yürütülmesinde fayda görülmüş ve bor madenlerinin özelleştirilmesinin uygun olmayacağı düşünülmektedir”.

Bor Madeninin Ekonomik Gelişimi İçin Projeksiyonlar

Yirmi birinci yüzyıla ulaştığımız şu yıllarda Türkiye istenilen ekonomik gelişmişlik düzeyine ulaşamamıştır. Sağlıklı bir ekonomiye sanayileşme ile ulaşılmaktadır.

• Böylesi bir yapıdan en fazla zarar gören sektörlerin başında madencilik sektörü gelmektedir.

• Sadece fazla miktarlarda üretip yurtdışına satılarak döviz elde edilmesinde değil, yerli sanayiye düşük maliyette ve kaliteli girdi sağlamaktır.

• Diğer bir yapılması gereken ise bora dayalı teknolojiyi geliştirip, bu teknolojiyi kullanabilmektir.

• Yapılması gerekenlerin arasında önem derecesine sahip diğer bir madde ise 2003 yılında kurulmuş olan Bor Araştırma Enstitüsüdür.(BOREN)

• Diğer bir yapılması gereken ise üniversitelerle işbirliği içerisinde ortak yapılan bora dayalı sanayi proje ve çalışmalarının çoğaltılmasıdır.

AR-GE• Tüm bu yapılması gerekenlerin gerçekleştirilmesiyle birlikte bor

cevheri kullanımı daha da artacak ve Türkiye ekonomisi içerisindeki payı arttırılarak iktisadi bir boyut kazanacaktır. Bu ulusal varlığımıza geç de olsa sahip çıkmalıyız.

SONUÇ• Ülke kalkınmasının temeli oluşturan endüstriyel ve

ekonomik gelişmeler sanayileşmenin hızla ilerlemesiyle mümkün olmaktadır. Sanayileşmenin yolu da dünya ülkeleri standartlarına ulaşmak, gerekli alt yapıyı sağlamak, teknolojik gelişmelerin hızlandırmak vb. geçmektedir.

• Endüstriyel ve ekonomik anlamda gelişmişliği sağlamak açısından en önemli fırsatlardan birisini doğal kaynaklar yaratmışlardır. Ve ülkeleri kalkınmasında en büyük paya sahiptirler.

• Dünya madenleri açısından ayrı bir yere sahip olan bor madeni yaşadığımız yüzyılda ve önümüzdeki yüzyıllarda önemini giderek arttırmaktadır.

• Bugün dünya bor pazarını, Türkiye, bir İngiliz şirketi olan ve çok önemli bir kolu AB.D.’de bulunan US. Borax ile paylaşmaktadır.

• Eti Holding A.Ş.’nin hiç yoktan var ettiği bor pazarı hiç de küçümsenmeyecek yerlerdedir. Önemli olan bu pazarı kaybetmeden daha ileriye götürerek pazardan çok daha büyük pay almaktır. Hedef dünyada söz sahibi olduğumuz rezervleri hakkıyla işlemek ve 1,2 milyar $’lık bu pastadan en büyük dilimi almaktır.

• Kalite ve randımanın yükseltilmesi için teknolojik yetersizlikten kaynaklanan üretim ve işleme kalitesinin arttırılması gerekmektedir. Bu artırımın sağlanması gerekli olan teknolojik desteğe yeterli kaynak ayırımı yapılarak AR-GE çalışmaları yürütülmelidir.

• Sonuç olarak; “21.Yüzyılın Petrolü” olan Bor madenini devlet eliyle işleyerek dünyada söz sahibi olma yolunda acil bor politikalarının oluşturulması gerekmektedir.

"Memleketimizin ekonomik kaynakları bütün "Memleketimizin ekonomik kaynakları bütün dünyanın hırslarını çekecek verim ve servete dünyanın hırslarını çekecek verim ve servete

maliktir."maliktir."

M. K. ATATÜRKM. K. ATATÜRK

AFYONKARAHİSAR KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ

Documents