Page 1
CuUnkv sImXpIvCuUnkv sImXpIvCuUnkv sImXpIvCuUnkv sImXpIvCuUnkv sImXpIvCuUnkv sImXpIvCuUnkv sImXpIvCuUnkv sImXpIv
X¿mdm¡nbXvX¿mdm¡nbXvX¿mdm¡nbXvX¿mdm¡nbXv
tPm{^n tP¡ºvtPm{^n tP¡ºvtPm{^n tP¡ºvtPm{^n tP¡ºv
sl¯v Csl¯v Csl¯v Csl¯v C³³³³kvs]ÎÀkvs]ÎÀkvs]ÎÀkvs]ÎÀ
{]mYanImtcmKy tI{µw{]mYanImtcmKy tI{µw{]mYanImtcmKy tI{µw{]mYanImtcmKy tI{µw
AAAA����mSn¸pdwmSn¸pdwmSn¸pdwmSn¸pdw
[email protected]
9037756810
Page 2
� B{^n¡B{^n¡B{^n¡B{^n¡³ ³ ³ ³ hwiwhwiwhwiwhwiw
� Im«n XmakwIm«n XmakwIm«n XmakwIm«n Xmakw
� DbcDbcDbcDbcങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങfn Pohnfn Pohnfn Pohnfn Pohnച്ചച്ചച്ചച്ചnê¶Xvnê¶Xvnê¶Xvnê¶Xv
� ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങ
Ncn{XwNcn{XwNcn{XwNcn{XwNcn{XwNcn{XwNcn{XwNcn{Xw
� ]£nIfnÂ]£nIfnÂ]£nIfnÂ]£nIfnÂ\\\\nìw æcnìw æcnìw æcnìw æcങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങn n n n \\\\nìwnìwnìwnìw
cà]mcà]mcà]mcà]m\\\\wwww
� acs¸m¯pIfn ap«bn«nêì acs¸m¯pIfn ap«bn«nêì acs¸m¯pIfn ap«bn«nêì acs¸m¯pIfn ap«bn«nêì
Page 3
hhhh\\\\ \\\\ioIcWw {][mioIcWw {][mioIcWw {][mioIcWw {][m\\\\ ImcWwImcWwImcWwImcWw
DbcDbcDbcDbcങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങfn fn fn fn \\\\nìw Xmtg¡vnìw Xmtg¡vnìw Xmtg¡vnìw Xmtg¡v
DjvWtaJebnepw anXiotXmjWtaJebnepwDjvWtaJebnepw anXiotXmjWtaJebnepwDjvWtaJebnepw anXiotXmjWtaJebnepwDjvWtaJebnepw anXiotXmjWtaJebnepw
{][m{][m{][m{][m\\\\ambpw Iméìambpw Iméìambpw Iméìambpw Iméì
Im«nÂIm«nÂIm«nÂIm«nÂ\\\\nìw nìw nìw nìw \\\\m«nte¡vm«nte¡vm«nte¡vm«nte¡v
{][m{][m{][m{][m\\\\ambpw Iméìambpw Iméìambpw Iméìambpw Iméì
ssiXy taJebnepw I−Xmbn dnt¸mÀ«vssiXy taJebnepw I−Xmbn dnt¸mÀ«vssiXy taJebnepw I−Xmbn dnt¸mÀ«vssiXy taJebnepw I−Xmbn dnt¸mÀ«v
sU¦n¸sU¦n¸sU¦n¸sU¦n¸\\\\n, Nnç³ Kpn, Nnç³ Kpn, Nnç³ Kpn, Nnç³ Kp\\\\nb, aª¸nb, aª¸nb, aª¸nb, aª¸\\\\n, tdmÊv n, tdmÊv n, tdmÊv n, tdmÊv
dnhÀ ]dnhÀ ]dnhÀ ]dnhÀ ]\\\\n, shÌv sn, shÌv sn, shÌv sn, shÌv s\\\\bn ]bn ]bn ]bn ]\\\\n F¶nh n F¶nh n F¶nh n F¶nh
]SÀ¯pì]SÀ¯pì]SÀ¯pì]SÀ¯pì
Page 4
CuUnkvCuUnkvCuUnkvCuUnkv
CuUnkvCuUnkvCuUnkvCuUnkv CuPn]vXn
CuUnkv BÂs_m]nIväkvCuUnkv BÂs_m]nIväkvCuUnkv BÂs_m]nIväkvCuUnkv BÂs_m]nIväkv
Page 5
� ]IÂ kabw ISnçì þ DZb¯në ]IÂ kabw ISnçì þ DZb¯në ]IÂ kabw ISnçì þ DZb¯në ]IÂ kabw ISnçì þ DZb¯në
tijhpw AkvXab¯në ap¼pwtijhpw AkvXab¯në ap¼pwtijhpw AkvXab¯në ap¼pwtijhpw AkvXab¯në ap¼pw
�
CuUnkv CuPn]vXnCuUnkv CuPn]vXnCuUnkv CuPn]vXnCuUnkv CuPn]vXn
� aëjy kmao]yapÅnS¯v Iméìaëjy kmao]yapÅnS¯v Iméìaëjy kmao]yapÅnS¯v Iméìaëjy kmao]yapÅnS¯v Iméì
� ANTHRAPO PHAGIC ANTHRAPO PHAGIC ANTHRAPO PHAGIC ANTHRAPO PHAGIC
� s_Ív dqan hscsb¯pìs_Ív dqan hscsb¯pìs_Ív dqan hscsb¯pìs_Ív dqan hscsb¯pì
� ho«nëÅnse Ccq− Øeho«nëÅnse Ccq− Øeho«nëÅnse Ccq− Øeho«nëÅnse Ccq− Øeങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങfnÂfnÂfnÂfnÂ
hn{iançìhn{iançìhn{iançìhn{iançì
Page 6
CuUnkv BÂs_m]nIväkvCuUnkv BÂs_m]nIväkvCuUnkv BÂs_m]nIväkvCuUnkv BÂs_m]nIväkv
� ]IÂ kabw ISnçì þ DZb¯në ]IÂ kabw ISnçì þ DZb¯në ]IÂ kabw ISnçì þ DZb¯në ]IÂ kabw ISnçì þ DZb¯në
tijhpw AkvXab¯në ap¼pwtijhpw AkvXab¯në ap¼pwtijhpw AkvXab¯në ap¼pwtijhpw AkvXab¯në ap¼pw
� arK kmao]yapÅnS¯v IméìarK kmao]yapÅnS¯v IméìarK kmao]yapÅnS¯v IméìarK kmao]yapÅnS¯v Iméì
�� ZOONO PHAGICZOONO PHAGICZOONO PHAGICZOONO PHAGIC
� knäu«v hsc am{Xta hcmdpÅqknäu«v hsc am{Xta hcmdpÅqknäu«v hsc am{Xta hcmdpÅqknäu«v hsc am{Xta hcmdpÅq
� hoSnë ]pd¯v æän¡mSpIfnÂhoSnë ]pd¯v æän¡mSpIfnÂhoSnë ]pd¯v æän¡mSpIfnÂhoSnë ]pd¯v æän¡mSpIfnÂ
hn{iançìhn{iançìhn{iançìhn{iançì
Page 7
hfÀhfÀhfÀhfÀhfÀhfÀhfÀhfÀച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ച¡v ¡v ¡v ¡v ¡v ¡v ¡v ¡v 4 4 4 4 4 4 4 4 L«L«L«L«L«L«L«L«ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄÄÄÄÄÄÄÄ
ap« ap« ap« ap« emÀÆ emÀÆ emÀÆ emÀÆ
sImXpIvsImXpIvsImXpIvsImXpIv
ap« ap« ap« ap« emÀÆ emÀÆ emÀÆ emÀÆ
]}¸,]}¸,]}¸,]}¸,
Page 8
� ]}¸bn ]}¸bn ]}¸bn ]}¸bn ]}¸bn ]}¸bn ]}¸bn ]}¸bn \\\\\\\\nìw ]pd¯p hê¶nìw ]pd¯p hê¶nìw ]pd¯p hê¶nìw ]pd¯p hê¶nìw ]pd¯p hê¶nìw ]pd¯p hê¶nìw ]pd¯p hê¶nìw ]pd¯p hê¶
CuUnkv sImXpæIÄ kmh[mCuUnkv sImXpæIÄ kmh[mCuUnkv sImXpæIÄ kmh[mCuUnkv sImXpæIÄ kmh[mCuUnkv sImXpæIÄ kmh[mCuUnkv sImXpæIÄ kmh[mCuUnkv sImXpæIÄ kmh[mCuUnkv sImXpæIÄ kmh[m\\\\\\\\wwwwwwww
CWtNcpì CWtNcpì CWtNcpì CWtNcpì CWtNcpì CWtNcpì CWtNcpì CWtNcpì
�� CW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIv�� CW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIvCW tNcenë tijw B¬sImXpIv
1þ2 Znhkw am{Xw Pohnçì.1þ2 Znhkw am{Xw Pohnçì.1þ2 Znhkw am{Xw Pohnçì.1þ2 Znhkw am{Xw Pohnçì.1þ2 Znhkw am{Xw Pohnçì.1þ2 Znhkw am{Xw Pohnçì.1þ2 Znhkw am{Xw Pohnçì.1þ2 Znhkw am{Xw Pohnçì.
�� B¬ sImXpæIfpsS `£WwB¬ sImXpæIfpsS `£WwB¬ sImXpæIfpsS `£WwB¬ sImXpæIfpsS `£WwB¬ sImXpæIfpsS `£WwB¬ sImXpæIfpsS `£WwB¬ sImXpæIfpsS `£WwB¬ sImXpæIfpsS `£Ww
sNSnIfpsS sNSnIfpsS sNSnIfpsS sNSnIfpsS sNSnIfpsS sNSnIfpsS sNSnIfpsS sNSnIfpsS \\\\\\\\ocmWv ( NECTUM )ocmWv ( NECTUM )ocmWv ( NECTUM )ocmWv ( NECTUM )ocmWv ( NECTUM )ocmWv ( NECTUM )ocmWv ( NECTUM )ocmWv ( NECTUM )
Page 9
�� CW tNcenë tijw ap«IfpsS hfÀCW tNcenë tijw ap«IfpsS hfÀCW tNcenë tijw ap«IfpsS hfÀCW tNcenë tijw ap«IfpsS hfÀCW tNcenë tijw ap«IfpsS hfÀCW tNcenë tijw ap«IfpsS hfÀCW tNcenë tijw ap«IfpsS hfÀCW tNcenë tijw ap«IfpsS hfÀച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ച¡v¡v¡v¡v¡v¡v¡v¡v
s]¬sImXpIns]¬sImXpIns]¬sImXpIns]¬sImXpIns]¬sImXpIns]¬sImXpIns]¬sImXpIns]¬sImXpIn\\\\\\\\v v v v v v v v 1 1 1 1 1 1 1 1 þ þ þ þ þ þ þ þ 3 3 3 3 3 3 3 3 hsc »Uv aoÂkv thWwhsc »Uv aoÂkv thWwhsc »Uv aoÂkv thWwhsc »Uv aoÂkv thWwhsc »Uv aoÂkv thWwhsc »Uv aoÂkv thWwhsc »Uv aoÂkv thWwhsc »Uv aoÂkv thWw
�� Hmtcm »Uv aoepw Zln¡mHmtcm »Uv aoepw Zln¡mHmtcm »Uv aoepw Zln¡mHmtcm »Uv aoepw Zln¡mHmtcm »Uv aoepw Zln¡mHmtcm »Uv aoepw Zln¡mHmtcm »Uv aoepw Zln¡mHmtcm »Uv aoepw Zln¡m³ ³ ³ ³ ³ ³ ³ ³ 2 2 2 2 2 2 2 2 þ þ þ þ þ þ þ þ 7 7 7 7 7 7 7 7 Znhkw thWwZnhkw thWwZnhkw thWwZnhkw thWwZnhkw thWwZnhkw thWwZnhkw thWwZnhkw thWw
�� 3 3 3 3 3 3 3 3 »Uv aoenë tijw Hmtcm ¢»Uv aoenë tijw Hmtcm ¢»Uv aoenë tijw Hmtcm ¢»Uv aoenë tijw Hmtcm ¢»Uv aoenë tijw Hmtcm ¢»Uv aoenë tijw Hmtcm ¢»Uv aoenë tijw Hmtcm ¢»Uv aoenë tijw Hmtcm ¢ച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചച്ചnepw nepw nepw nepw nepw nepw nepw nepw 200 200 200 200 200 200 200 200 ap«IÄap«IÄap«IÄap«IÄap«IÄap«IÄap«IÄap«IÄ
hsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpìhsc CSpì
�� cà ]mcà ]mcà ]mcà ]mcà ]mcà ]mcà ]mcà ]m\\\\\\\\¯nsâ Afhëkcn¯nsâ Afhëkcn¯nsâ Afhëkcn¯nsâ Afhëkcn¯nsâ Afhëkcn¯nsâ Afhëkcn¯nsâ Afhëkcn¯nsâ Afhëkcnച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച് F®¯nÂF®¯nÂF®¯nÂF®¯nÂF®¯nÂF®¯nÂF®¯nÂF®¯nÂ
hyXymkw hcmwhyXymkw hcmwhyXymkw hcmwhyXymkw hcmwhyXymkw hcmwhyXymkw hcmwhyXymkw hcmwhyXymkw hcmw
�� Hê PohnX Ime¯n Hê PohnX Ime¯n Hê PohnX Ime¯n Hê PohnX Ime¯n Hê PohnX Ime¯n Hê PohnX Ime¯n Hê PohnX Ime¯n Hê PohnX Ime¯n 5 5 5 5 5 5 5 5 ¢¢¢¢¢¢¢¢ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച് hscbp−mImwhscbp−mImwhscbp−mImwhscbp−mImwhscbp−mImwhscbp−mImwhscbp−mImwhscbp−mImw
Page 10
ap« þ hncnªndap« þ hncnªndap« þ hncnªndap« þ hncnªndap« þ hncnªndap« þ hncnªndap« þ hncnªndap« þ hncnªndങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÂÂÂÂÂÂÂÂ
� Häbmbn ap«bnSpìHäbmbn ap«bnSpìHäbmbn ap«bnSpìHäbmbn ap«bnSpìHäbmbn ap«bnSpìHäbmbn ap«bnSpìHäbmbn ap«bnSpìHäbmbn ap«bnSpì
�� PePePePePePePePe\\\\\\\\nc¸në sXm«papIfnembmWv ap«IÄ nc¸në sXm«papIfnembmWv ap«IÄ nc¸në sXm«papIfnembmWv ap«IÄ nc¸në sXm«papIfnembmWv ap«IÄ nc¸në sXm«papIfnembmWv ap«IÄ nc¸në sXm«papIfnembmWv ap«IÄ nc¸në sXm«papIfnembmWv ap«IÄ nc¸në sXm«papIfnembmWv ap«IÄ
\\\\\\\\nt£oç¶Xvnt£oç¶Xvnt£oç¶Xvnt£oç¶Xvnt£oç¶Xvnt£oç¶Xvnt£oç¶Xvnt£oç¶Xv
�� shÅ shÅ shÅ shÅ shÅ shÅ shÅ shÅ \\\\\\\\nd¯nepÅ ap«IÄ nd¯nepÅ ap«IÄ nd¯nepÅ ap«IÄ nd¯nepÅ ap«IÄ nd¯nepÅ ap«IÄ nd¯nepÅ ap«IÄ nd¯nepÅ ap«IÄ nd¯nepÅ ap«IÄ \\\\\\\\nanjnanjnanjnanjnanjnanjnanjnanjങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങ��������çÅn çÅn çÅn çÅn çÅn çÅn çÅn çÅnÂ
XnfXnfXnfXnfXnfXnfXnfXnfങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങp¶p¶p¶p¶p¶p¶p¶p¶
Idp¸pIdp¸pIdp¸pIdp¸pIdp¸pIdp¸pIdp¸pIdp¸p\\\\\\\\ndambn amdpwndambn amdpwndambn amdpwndambn amdpwndambn amdpwndambn amdpwndambn amdpwndambn amdpw
���� hc− AhØsb ap«IÄ hc− AhØsb ap«IÄ hc− AhØsb ap«IÄ hc− AhØsb ap«IÄ hc− AhØsb ap«IÄ hc− AhØsb ap«IÄ hc− AhØsb ap«IÄ hc− AhØsb ap«IÄ 6 6 6 6 6 6 6 6 amkw hsc amkw hsc amkw hsc amkw hsc amkw hsc amkw hsc amkw hsc amkw hsc
AXnPohnçwAXnPohnçwAXnPohnçwAXnPohnçwAXnPohnçwAXnPohnçwAXnPohnçwAXnPohnçw
�� shÅw e`nçt¼mÄ shÅw e`nçt¼mÄ shÅw e`nçt¼mÄ shÅw e`nçt¼mÄ shÅw e`nçt¼mÄ shÅw e`nçt¼mÄ shÅw e`nçt¼mÄ shÅw e`nçt¼mÄ 2 2 2 2 2 2 2 2 þ þ þ þ þ þ þ þ 7 7 7 7 7 7 7 7 Znhk¯nëÅn hncnªvZnhk¯nëÅn hncnªvZnhk¯nëÅn hncnªvZnhk¯nëÅn hncnªvZnhk¯nëÅn hncnªvZnhk¯nëÅn hncnªvZnhk¯nëÅn hncnªvZnhk¯nëÅn hncnªv
emÀÆIÄ D−mæìemÀÆIÄ D−mæìemÀÆIÄ D−mæìemÀÆIÄ D−mæìemÀÆIÄ D−mæìemÀÆIÄ D−mæìemÀÆIÄ D−mæìemÀÆIÄ D−mæì
�� {Sm{Sm{Sm{Sm{Sm{Sm{Sm{Sm³³³³³³³³kv Hmthdnb {Smkv Hmthdnb {Smkv Hmthdnb {Smkv Hmthdnb {Smkv Hmthdnb {Smkv Hmthdnb {Smkv Hmthdnb {Smkv Hmthdnb {Sm³³³³³³³³kvanjkvanjkvanjkvanjkvanjkvanjkvanjkvanj³ ³ ³ ³ ³ ³ ³ ³ CXnsâ CXnsâ CXnsâ CXnsâ CXnsâ CXnsâ CXnsâ CXnsâ
{]tXyIXbmWv{]tXyIXbmWv{]tXyIXbmWv{]tXyIXbmWv{]tXyIXbmWv{]tXyIXbmWv{]tXyIXbmWv{]tXyIXbmWv
Page 12
Distinguishing characters of Anopheles, Culex
and Aedes mosquito eggs
Air
Culex eggs (raft)
Air
bubles
Aedes egg
Page 13
a¬skmWnba¬skmWnba¬skmWnba¬skmWnbCuUnkvCuUnkvCuUnkvCuUnkv a¬skmWnba¬skmWnba¬skmWnba¬skmWnbCuUnkvCuUnkvCuUnkvCuUnkv
I}eIvkvI}eIvkvI}eIvkvI}eIvkvAsAsAsAs\\\\m^nenkvm^nenkvm^nenkvm^nenkv
Page 14
Distinguishing characters of Anopheles, Culex
and Aedes mosquito eggs
Anopheles Aedes Culex
Eggs laid singly singly In cluster (raft)
Float & frill present absent absent
No.of eggs (29-147) 140 (eggs may be laid
in successive days
16 sittings
200
Not so resistant to drying but
can survive up to 3 weeks in
mud
Can withstand
desiccation up-to 6
months
Cannot
withstand
drying
Duration of egg stage 2-3
days
2 days 24-36 hours
Page 15
emÀÆemÀÆemÀÆemÀÆ
• ssk^¬ S}_v Ptem]cnXe¯nëssk^¬ S}_v Ptem]cnXe¯nëssk^¬ S}_v Ptem]cnXe¯nëssk^¬ S}_v Ptem]cnXe¯në
apIfnem¡n shůn XqapIfnem¡n shůn XqapIfnem¡n shůn XqapIfnem¡n shůn Xqങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങnInSçì.nInSçì.nInSçì.nInSçì.
• BÂtKIfpw kq£vaPohnIfpamWv BlmcwBÂtKIfpw kq£vaPohnIfpamWv BlmcwBÂtKIfpw kq£vaPohnIfpamWv BlmcwBÂtKIfpw kq£vaPohnIfpamWv Blmcw
• emÀÆhfÀemÀÆhfÀemÀÆhfÀemÀÆhfÀച്ചച്ചച്ചച്ച¡v ¡v ¡v ¡v 4 4 4 4 L«L«L«L«ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങfp−v (INSTARS)fp−v (INSTARS)fp−v (INSTARS)fp−v (INSTARS)
• 3 3 3 3 L«L«L«L«ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄ AXnthKw ]qÀ¯nbm¡n Ä AXnthKw ]qÀ¯nbm¡n Ä AXnthKw ]qÀ¯nbm¡n Ä AXnthKw ]qÀ¯nbm¡n \\\\memwmemwmemwmemw• 3 3 3 3 L«L«L«L«ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄ AXnthKw ]qÀ¯nbm¡n Ä AXnthKw ]qÀ¯nbm¡n Ä AXnthKw ]qÀ¯nbm¡n Ä AXnthKw ]qÀ¯nbm¡n \\\\memwmemwmemwmemw
L«¯nte¡v ISçì.L«¯nte¡v ISçì.L«¯nte¡v ISçì.L«¯nte¡v ISçì.
• \\\\memw L«w Bt]£nIambn memw L«w Bt]£nIambn memw L«w Bt]£nIambn memw L«w Bt]£nIambn
kmh[mkmh[mkmh[mkmh[m\\\\¯nemWv (¯nemWv (¯nemWv (¯nemWv (3 3 3 3 Znhkw )Znhkw )Znhkw )Znhkw )
• Xé¯ ImemhØsb Xé¯ ImemhØsb Xé¯ ImemhØsb Xé¯ ImemhØsb 1 1 1 1 amkw hscamkw hscamkw hscamkw hsc
{]Xntcm[n¡m{]Xntcm[n¡m{]Xntcm[n¡m{]Xntcm[n¡m³ ³ ³ ³ emÀÆIÄ¡mhpwemÀÆIÄ¡mhpwemÀÆIÄ¡mhpwemÀÆIÄ¡mhpw
Page 16
Distinguishing characters of Anopheles , Culex and Aedes
mosquito larvae
Anopheles Culex Aedes
air tube
present
Ventral hair (2 or more)Ventral hair (1)
Page 17
Resting posture: Distinguishing characters of Anopheline &
Culine larvae
Anopheline larva
• When undisturbed, larvae of Anophelines lie flat along the surface of
water
• In contrast, in a similar situation, culicine larvae hang ‘head down’ from
the surface of water keeping the tip of breathing tube (siphon) in
contact with the surface of water
Culicine larva
Page 18
• Anopheles: Rests parellel,
• spiracles in 8th seg.,
• presence of palmate hair
Page 19
• Culex: Hang downwards, siphon in the
8th seg. ‘C’ like move, not sensitive to light,
not gregarious, long siphon
Page 20
• Aedes: Downwards, short barrel shaped
siphon, spiracle in the tip, ‘S’ move, light
sensitive, gregarious
Page 21
• Mansonia: Attached to roots of pistia,
respirate through the root cells.
Page 22
Visual recognition of Aedes & Culex larvae
Aedes
• Gregarious in habit
• Air tube (siphon) short, about
twice as long as wide
• Siphon with only one pair of
ventral hair
• Move in a characteristic
Culex
• Not gregarious in habit
• Siphon long & tapered, at least 3
times as long as wide
• With more than one pair of
ventral hair
• Whip-like or figure “C”
movement which propels them • Move in a characteristic
(“S”/“8”) fashion, involving all
parts of the body
• React quickly to changes in light
intensity, removal of the cover
from the container will disturb
them- dive to the bottom
movement which propels them
rapidly to the bottom of the
container
• Not sensitive to changes of light
intensity. A rather strong
disturbance required to cause
them go to the bottom- return
fairly soon to the surface
Page 23
� \\\\memw L«w ]qÀ¯nbm¡nb emÀÆ ]}¸memw L«w ]qÀ¯nbm¡nb emÀÆ ]}¸memw L«w ]qÀ¯nbm¡nb emÀÆ ]}¸memw L«w ]qÀ¯nbm¡nb emÀÆ ]}¸
L«¯nte¡v ISçìL«¯nte¡v ISçìL«¯nte¡v ISçìL«¯nte¡v ISçì
� ]}¸ Ptem]cnXe¯n InS¶v HêtPmSn FbÀ]}¸ Ptem]cnXe¯n InS¶v HêtPmSn FbÀ]}¸ Ptem]cnXe¯n InS¶v HêtPmSn FbÀ]}¸ Ptem]cnXe¯n InS¶v HêtPmSn FbÀ
S}_|IÄ hgn izknçìS}_|IÄ hgn izknçìS}_|IÄ hgn izknçìS}_|IÄ hgn izknçì
� Ch Ch Ch Ch ചചചചenç¶hbpw Neenç¶hbpw Neenç¶hbpw Neenç¶hbpw Ne\\\\ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങtfmSvtfmSvtfmSvtfmSv
]}¸]}¸]}¸]}¸
{]XnIcnç¶hbpamWv{]XnIcnç¶hbpamWv{]XnIcnç¶hbpamWv{]XnIcnç¶hbpamWv
� ]}¸ `£nç¶nÃ]}¸ `£nç¶nÃ]}¸ `£nç¶nÃ]}¸ `£nç¶nÃ
� hfÀhfÀhfÀhfÀച്ചച്ചച്ചച്ച ]qÀ¯nbm¡m]qÀ¯nbm¡m]qÀ¯nbm¡m]qÀ¯nbm¡m³ ³ ³ ³ 2 2 2 2 Znhkw thWwZnhkw thWwZnhkw thWwZnhkw thWw
� ]}¸¡I¯ph]}¸¡I¯ph]}¸¡I¯ph]}¸¡I¯phച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച് emÀÆ cq]memÀÆ cq]memÀÆ cq]memÀÆ cq]mന്തന്തന്തന്തcw {]m]ncw {]m]ncw {]m]ncw {]m]nച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്sImXpImhpìsImXpImhpìsImXpImhpìsImXpImhpì
� ImepIÄ, NndæIÄ, I®qIÄ, hmbv`mKImepIÄ, NndæIÄ, I®qIÄ, hmbv`mKImepIÄ, NndæIÄ, I®qIÄ, hmbv`mKImepIÄ, NndæIÄ, I®qIÄ, hmbv`mKങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄ,Ä,Ä,Ä,
F¶nh cq]s¸Spì. F¶nh cq]s¸Spì. F¶nh cq]s¸Spì. F¶nh cq]s¸Spì.
Page 25
• Anopheles: Comma, short respiratory trumpet,
funnel shaped, last ab.seg. has paddle hair
Page 26
• Culex: Comma, tubular breathing siphon,
paddle hair absent
Page 27
• Aedes: Comma shaped, paddle hair absent
Page 28
• Mansonia: Comma shaped, attached to the
pistia, if detaches it dies
Page 29
o 2 2 2 2 Znhk¯në tijw ]}¸bpsS ]pdwtXmSvZnhk¯në tijw ]}¸bpsS ]pdwtXmSvZnhk¯në tijw ]}¸bpsS ]pdwtXmSvZnhk¯në tijw ]}¸bpsS ]pdwtXmSv
s]m«ns]m«ns]m«ns]m«nച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച് sImXpIv ]pd¯phêìsImXpIv ]pd¯phêìsImXpIv ]pd¯phêìsImXpIv ]pd¯phêì
sImXpIvsImXpIvsImXpIvsImXpIv
o hmbp henhmbp henhmbp henhmbp henച്ചച്ചച്ചച്ചp p p p \\\\ndndndndച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച് DZc`mKw hoÀ¸nçì DZc`mKw hoÀ¸nçì DZc`mKw hoÀ¸nçì DZc`mKw hoÀ¸nçì
þþþþ
CCCCങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങssss\\\\ ]}¸bpsS ]pdwtXmSv s]m«n]}¸bpsS ]pdwtXmSv s]m«n]}¸bpsS ]pdwtXmSv s]m«n]}¸bpsS ]pdwtXmSv s]m«nച്ചച്ചച്ചച്ചmWvmWvmWvmWv
sImXpIv ]pd¯p hê¶XvsImXpIv ]pd¯p hê¶XvsImXpIv ]pd¯p hê¶XvsImXpIv ]pd¯p hê¶Xv
Page 30
Medically important genera and species of Mosquito
Genus
Number of species
In World In India
Anopheles 364 51
Aedes 888 111
Culex 715 57Culex 715 57
Mansonia 23 4
Other genus 121 26
Total 16 genus and 249 species in India
34 genus and 2968 species in the
world
Page 32
Male
Anopheline:Palpi enlarged at tip
(club shaped)
Culicine:Culicine:Palpi distinctly
longer & always papering at
tip
Page 33
Female
Anopheline:Palpi = proboscisPalpi = proboscis
Culicine:Palpi < Proboscis
Page 34
Proboscis of aedes: Slim, straight,
decorated
Page 35
• Anopheles: Spotted, Clumping of dark 7
light coloured scales
Page 36
• Culex: Non spotted with narrow scales on
veins, clear wings
Page 37
• Aedes: Light scales with brown/black in
colour
Page 38
• Mansonia: Broader scales asymmetrically
arranged, speckled wings
Page 39
Rest
• Anopheles: creates an
angle in resting, Dark pale
color
• Culex: Parellel to surface
dull coloured often brown
• Aedes: Hunched back,
dusty appearance , grey
color
• Mansonia: Hunched
back, brown color
Page 40
• Anopheles:Adult • Culex:Adult
• Aedes:Adult • Mansonia:Adult
Page 41
Breeding habits
• Anopheles: Fresh
water, water tanks
• Culex: Water with
bio-waste contents
• Aedes: Artificial • Mansonia:• Aedes: Artificial
containers like
coconut shells, tyres,
tubes, broken pots,,,
• Mansonia: Ponds,
lakes etc., Pistia.
Page 42
Blood meals
• Anopheles: Both
antropophilic and
zoophilic
• Culex:Preferably
anthropophilic,
• Aedes:
Anthropophilic and
zoonophilic
• Mansonia: Anthropophilic
Page 43
DISTINCTION
AEDES ALBOPICTUS
• Not a house hunting
mosquito
• Vigourous biter
AEDES EGYPTI
• House hunting mosquito
• Can bite through socks and
shirts
• Natural enemy:
toxorynchitinae
• 1/100 world’s most
invasive species.
• Can see 2 white lines in the
misonotum
• Vicious (violent) biter
• Only 1 white line in the
misonotum and divides
when reaches scutellam.
Page 44
shÎÀ ÌUnshÎÀ ÌUnshÎÀ ÌUnshÎÀ ÌUn
Page 45
sImXpæ \nb{ന്തW {]hÀ¯\ങ്ങfpsS
Bkq{XW¯nt\m, hnebnê¯ent\m th−n
sImXpæIfpsS km¶n[ys¯çdntച്ചm,
shÎÀ ÌUn F¶mÂshÎÀ ÌUn F¶mÂ
sImXpæIfpsS km¶n[ys¯çdntച്ചm,
km{µXsbçdntച്ചm DÅ imkv{Xobamb
hnhc tiJcWamWv shÎÀ ÌUn
Page 46
shÎÀ ÌUnbpsS e£yshÎÀ ÌUnbpsS e£yshÎÀ ÌUnbpsS e£yshÎÀ ÌUnbpsS e£yങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄÄÄÄ
sImXpæ PsImXpæ PsImXpæ PsImXpæ P\\\\y tcmKy tcmKy tcmKy tcmKങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങsfçdnsfçdnsfçdnsfçdnച്ചച്ചച്ചച്ചpw sImXpæ pw sImXpæ pw sImXpæ pw sImXpæ \\\\nb{nb{nb{nb{ന്തന്തന്തന്തW W W W
{]hÀ¯{]hÀ¯{]hÀ¯{]hÀ¯\\\\ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങfpsS BhiyIXsbçdnfpsS BhiyIXsbçdnfpsS BhiyIXsbçdnfpsS BhiyIXsbçdnച്ചച്ചച്ചച്ചpapÅ hnhcpapÅ hnhcpapÅ hnhcpapÅ hnhc
tiJcW¯ntiJcW¯ntiJcW¯ntiJcW¯n\\\\vvvv
sImXpæ km{µXbptSbpw apsImXpæ km{µXbptSbpw apsImXpæ km{µXbptSbpw apsImXpæ km{µXbptSbpw ap³ ³ ³ ³ Ime tcmK Ncn{Xs¯bpwIme tcmK Ncn{Xs¯bpwIme tcmK Ncn{Xs¯bpwIme tcmK Ncn{Xs¯bpw
ASnØmASnØmASnØmASnØm\\\\am¡n A]ISkm[yXm {]tZiam¡n A]ISkm[yXm {]tZiam¡n A]ISkm[yXm {]tZiam¡n A]ISkm[yXm {]tZiങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄÄÄÄ
XncnXncnXncnXncnച്ചച്ചച്ചച്ചdnbmdnbmdnbmdnbm³³³³XncnXncnXncnXncnച്ചച്ചച്ചച്ചdnbmdnbmdnbmdnbm³³³³
sImXpPsImXpPsImXpPsImXpP\\\\y tcmKy tcmKy tcmKy tcmKങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങfpsS s]m«n¸pds¸SÂ ap¦q«n AdnªvfpsS s]m«n¸pds¸SÂ ap¦q«n AdnªvfpsS s]m«n¸pds¸SÂ ap¦q«n AdnªvfpsS s]m«n¸pds¸SÂ ap¦q«n Adnªv
{]Xntcm[ {]Xntcm[ {]Xntcm[ {]Xntcm[ \\\\S]SnIÄ kzoIcn¡mS]SnIÄ kzoIcn¡mS]SnIÄ kzoIcn¡mS]SnIÄ kzoIcn¡m³³³³
ZoÀL Ime þ {lkz Ime sImXpæ ZoÀL Ime þ {lkz Ime sImXpæ ZoÀL Ime þ {lkz Ime sImXpæ ZoÀL Ime þ {lkz Ime sImXpæ \\\\nb{nb{nb{nb{ന്തന്തന്തന്തW X{W X{W X{W X{ന്തന്തന്തന്തÄÄÄÄ
BhnjIcn¡mBhnjIcn¡mBhnjIcn¡mBhnjIcn¡m³³³³
tcmK¸IÀtcmK¸IÀtcmK¸IÀtcmK¸IÀച്ചച്ചച്ചച്ചmmmm\\\\nb{nb{nb{nb{ന്തന്തന്തന്തW {]hÀ¯W {]hÀ¯W {]hÀ¯W {]hÀ¯\\\\ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങfpsS ^e{]m]vXnfpsS ^e{]m]vXnfpsS ^e{]m]vXnfpsS ^e{]m]vXn
Afç¶XnAfç¶XnAfç¶XnAfç¶Xn\\\\vvvv
Page 47
shÎÀ ÌUnbn FsshÎÀ ÌUnbn FsshÎÀ ÌUnbn FsshÎÀ ÌUnbn Fsന്തന്തന്തന്തÃmw hnhcÃmw hnhcÃmw hnhcÃmw hnhcങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങfmWv th−Xv?fmWv th−Xv?fmWv th−Xv?fmWv th−Xv?
sImXpæhn`mKങ്ങfpsS km{µXbpw hnXcWhpw
cà]m\¯ntâbpw hn{ia¯ntâbpw
hnhcങ്ങÄ
{]X|Â]mZ\ kz`mhങ്ങÄ
sImXpæ\min\n {]tbmK¯nsâ km[yX
tcmtKmÂ`h¯nsâ t{kmXÊv
Page 48
sImXpæsImXpæsImXpæsImXpæ PPPP\\\\yyyy tcmKwtcmKwtcmKwtcmKw FFFF³³³³Uan¡mbUan¡mbUan¡mbUan¡mb ØeØeØeØeങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄÄÄÄ
sImXpInsâsImXpInsâsImXpInsâsImXpInsâ km¶n[ywkm¶n[ywkm¶n[ywkm¶n[yw sIm−pwsIm−pwsIm−pwsIm−pw ]mcnØnXnI]mcnØnXnI]mcnØnXnI]mcnØnXnI
shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn \\\\St¯− St¯− St¯− St¯−
kqNnIm {]tZikqNnIm {]tZikqNnIm {]tZikqNnIm {]tZiങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄ GsXÃmamWv?Ä GsXÃmamWv?Ä GsXÃmamWv?Ä GsXÃmamWv?
sImXpInsâsImXpInsâsImXpInsâsImXpInsâ km¶n[ywkm¶n[ywkm¶n[ywkm¶n[yw sIm−pwsIm−pwsIm−pwsIm−pw ]mcnØnXnI]mcnØnXnI]mcnØnXnI]mcnØnXnI
{]tXyIXIÄ{]tXyIXIÄ{]tXyIXIÄ{]tXyIXIÄ sIm−pwsIm−pwsIm−pwsIm−pw tcmK]IÀtcmK]IÀtcmK]IÀtcmK]IÀച്ചച്ചച്ചച്ചmmmm km[yXbpÅkm[yXbpÅkm[yXbpÅkm[yXbpÅ
ØeØeØeØeങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄÄÄÄ
tcmK¯nsâtcmK¯nsâtcmK¯nsâtcmK¯nsâ s]m«n¸pds¸Sep−mbs]m«n¸pds¸Sep−mbs]m«n¸pds¸Sep−mbs]m«n¸pds¸Sep−mb ØewØewØewØew
Page 49
� BgvNbnsemcn¡ÂBgvNbnsemcn¡ÂBgvNbnsemcn¡ÂBgvNbnsemcn¡Â
�
Ft¸mgmWv Ft¸mgmWv Ft¸mgmWv Ft¸mgmWv \\\\St¯−Xv?St¯−Xv?St¯−Xv?St¯−Xv?
hÀjw apgph³hÀjw apgph³hÀjw apgph³hÀjw apgph³
kmlNcyhpw kmlNcyhpw kmlNcyhpw kmlNcyhpw
� c−mgvN IqSpt¼mÄc−mgvN IqSpt¼mÄc−mgvN IqSpt¼mÄc−mgvN IqSpt¼mÄ
� amk¯nsemcn¡Âamk¯nsemcn¡Âamk¯nsemcn¡Âamk¯nsemcn¡Â
BhiyhpwBhiyhpwBhiyhpwBhiyhpw
AëkcnAëkcnAëkcnAëkcnച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്ച്
Page 50
� Terrain features – Altitude, fauna & flora, type of soil, riverine belt etc.
�Meterological factors – Temperature, relative humidity, rainfall
� Agriculture – Agricultural practices, deforestation / aforestation etc.
� Irrigation – Irrigation practices, projects, dams, water reservation,
What are the Other information required on Entomological Surveillance?
� Irrigation – Irrigation practices, projects, dams, water reservation,
canals, lift pumps etc.
�Human lifestyle, socio-economic and cultural aspects etc.
� Industrialization, housing, living, economic, sanitary conditions,
water management, water storage practices, fairs and festivals,
migration due to employment, political compulsions, war, etc.
Page 51
Annexure 5
No House No
Number
of
members
in the
house
No. of
Fever
cases
Containe
r with
larvae
present/
absent
No. of
container
observed
No.of
positive
container
No. of dry
containers
seen
No. of
containers
eliminated Remarkas
Date
Place of survey
Name of Institution
NATIONAL VECTOR BORNE DISEASE CONTROL PROGRAMME
AEDES SURVEY TOOL
Name of local body
Name & Signature of JHI / JPHN / Surveyer
Page 52
HOUSES
VISITED
HOUSES WITH
LARVAE
HOUSE
INDEX
NO. WITH
WATER
WITH
LARVAE
CONTAINER
INDEX
1/3/2010 KOTTAPARAMBA MADRASSA 28 0 0 30 0 0 0
REPORT OF VECTOR STUDYCONDUCTED AT ANGADIPPURAM
IN CONNECTION WITH SUSPECTED DENGUE FEVER CASE
DATE PLACE OF STUDY
HOUSES CONTAINERBRETEAU
INDEXREMARKS
1/3/2010 KOTTAPARAMBA SCHOOL 38 0 0 15 0 0 0
1/3/2010 ANGADIPPURAM TOWN 24 2 8.3333333 10 2 20 8.333333 SHOPS
1/3/2010 KC THEATRE AREA 33 0 0 31 0 0 0
1/3/2010 KAYAKKUNDU ROAD 35 2 5.7142857 10 2 20 5.714286
GRAND TOTAL 158 4 2.5316456 96 4 4.16666667 2.531646
Page 53
LARVAL INDEX OF AEDESLARVAL INDEX OF AEDES
Page 54
•House Index
• Number of positive houses for
Aedes larveX100/Number of Aedes larveX100/Number of
houses examined
Page 55
• Container index
• Number of positive containers
for aedes foundX100/No. for aedes foundX100/No.
containers examined
Page 56
Breteau Index
• Number of positive containersX100 Number • Number of positive containersX100 Number
of houses examined
Page 57
� ഹൌഹൌഹൌഹൌkv Ckv Ckv Ckv C³³³³sUIvkv Ht¶m AXnÂsUIvkv Ht¶m AXnÂsUIvkv Ht¶m AXnÂsUIvkv Ht¶m AXnÂ
XmsgbpamsW¦n B {]tZiw XmsgbpamsW¦n B {]tZiw XmsgbpamsW¦n B {]tZiw XmsgbpamsW¦n B {]tZiw
A]IS km[yXbnÃm¯XmWvA]IS km[yXbnÃm¯XmWvA]IS km[yXbnÃm¯XmWvA]IS km[yXbnÃm¯XmWv
]T]T]T]T\\\\ \\\\nKanKanKanKa\\\\ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄ CÄ CÄ CÄ Cങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങssss\\\\
�{_nt«m C{_nt«m C{_nt«m C{_nt«m C³³³³UIvkvUIvkvUIvkvUIvkv At©m AXnÂAt©m AXnÂAt©m AXnÂAt©m AXnÂ
Xmsgtbm BsW¦n B {]tZiwXmsgtbm BsW¦n B {]tZiwXmsgtbm BsW¦n B {]tZiwXmsgtbm BsW¦n B {]tZiw
A]IS km[yXbnÃm¯XmWvA]IS km[yXbnÃm¯XmWvA]IS km[yXbnÃm¯XmWvA]IS km[yXbnÃm¯XmWv
Page 58
ഹൌഹൌഹൌഹൌkv Ckv Ckv Ckv C³³³³sUIvkv ]t¯m AXn IqSpXtemsUIvkv ]t¯m AXn IqSpXtemsUIvkv ]t¯m AXn IqSpXtemsUIvkv ]t¯m AXn IqSpXtem
BsW¦n B {]tZiw BsW¦n B {]tZiw BsW¦n B {]tZiw BsW¦n B {]tZiw
A]IS km[yXbpÅXmWvA]IS km[yXbpÅXmWvA]IS km[yXbpÅXmWvA]IS km[yXbpÅXmWv
{_nt«m C{_nt«m C{_nt«m C{_nt«m C³³³³UIvkvUIvkvUIvkvUIvkv AAAA³ ³ ³ ³ ]tXm AXn IqSpXtem]tXm AXn IqSpXtem]tXm AXn IqSpXtem]tXm AXn IqSpXtem
BsW¦n B {]tZiw BsW¦n B {]tZiw BsW¦n B {]tZiw BsW¦n B {]tZiw
A]IS km[yXbpÅXmWvA]IS km[yXbpÅXmWvA]IS km[yXbpÅXmWvA]IS km[yXbpÅXmWv
Page 59
{_nt«m C{_nt«m C{_nt«m C{_nt«m C³³³³UIvkvUIvkvUIvkvUIvkv
AAAA³³³³]tXm AXn IqSpXtem ]tXm AXn IqSpXtem ]tXm AXn IqSpXtem ]tXm AXn IqSpXtem
BsW¦n ASnbBsW¦n ASnbBsW¦n ASnbBsW¦n ASnbന്തന്തന്തന്തncambn sImXpæ ncambn sImXpæ ncambn sImXpæ ncambn sImXpæ BsW¦n ASnbBsW¦n ASnbBsW¦n ASnbBsW¦n ASnbന്തന്തന്തന്തncambn sImXpæ ncambn sImXpæ ncambn sImXpæ ncambn sImXpæ
\\\\nb{nb{nb{nb{ന്തന്തന്തന്തW {]hÀ¯W {]hÀ¯W {]hÀ¯W {]hÀ¯\\\\ങ്ങങ്ങങ്ങങ്ങÄ Ä Ä Ä
Bcw`n¡WwBcw`n¡WwBcw`n¡WwBcw`n¡Ww
Page 60
shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn shÎÀ ÌUn \\\\\\\\S¯pt¼mÄ kÀtÆ S¯pt¼mÄ kÀtÆ S¯pt¼mÄ kÀtÆ S¯pt¼mÄ kÀtÆ S¯pt¼mÄ kÀtÆ S¯pt¼mÄ kÀtÆ S¯pt¼mÄ kÀtÆ S¯pt¼mÄ kÀtÆ
\\\\\\\\S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v \\\\\\\\S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v S¯p¶bmÄ¡v
sImXpæISntb¡msX {isImXpæISntb¡msX {isImXpæISntb¡msX {isImXpæISntb¡msX {isImXpæISntb¡msX {isImXpæISntb¡msX {isImXpæISntb¡msX {isImXpæISntb¡msX {i²²²²²²²²n¡Wwn¡Wwn¡Wwn¡Wwn¡Wwn¡Wwn¡Wwn¡Ww