AEC กับผลกระทบ ต่อธุรกิจไทย

Insight

Template Book InsightSize 21 cm. (W) x 29.5 cm. (H)

ธนาคารไทยพาณชย จำกด (มหาชน) ศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ เลขท 9 ถนนรชดาภเษก แขวงจตจกร เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900 Email : [email protected]

EIC | Economic Intelligence CenterMonthly/February 2011

ธรกจไทยจะกาวอยางไรในยค AEC

EIC Online : http://www.scbeic.comEconomic and business intelligence for effective decision making

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) จะทำาใหอาเซยนเปนทสนใจ มบทบาทและอำานาจตอรองมาก ขนในเวทเศรษฐกจโลกแบบเดยวกบสหภาพยโรป (EU) ดวยตลาดทมขนาดประชากรกวา 580 ลานคน มากกวาทงสหภาพยโรป มมลคา การคา ระหวางประเทศถง 1.5 ลานลานดอลลารสหรฐฯ และถงแมจะมขนาดเศรษฐกจรวมกนเทากบเพยงเกาหลใต แตเปนแหลงดงดดเงน ลงทนโดยตรงจากตางประเทศและมจำานวนนกทองเทยวตางชาตรวมกนคดเปนอนดบสองของโลก

ผลลพธทจะเกดขนจรงในป 2015 อาจจะยงไมสามารถเทยบเคยงกบรปแบบและภาพของสหภาพยโรปทมงหวงไวในทนท เนองจากมปจจยความสำาเรจแตกตางกน โดยเฉพาะเรองโครงสรางการทำางานทสหภาพยโรปมการกอตงองคกรในรปแบบองคกรระหวางประเทศ เหนอรฐมาตงแตเรมแรก กลาวคอม supra-national authority ทมอำานาจในการตดสนใจแทนรฐสมาชก ในขณะทโครงสรางการทำางาน ของอาเซยนนนเปนแบบ intergovernmental method ซงรฐแตละรฐมฐานะเทาเทยมกนและทรงไวซงอำานาจอธปไตย การตดสนใจและการขบเคลอนองคกรจงเปนไปไดชา

AEC เปนมากกวาเพยงการเปดเสรการคาสนคาและขอตกลงการลดอตราภาษนำาเขาสนคาระหวางกน โดยครอบคลมไปถงเรอง ขอตกลงการเปดเสรดานการคาบรการ การลงทน การเคลอนยายแรงงาน รวมถงการปรบกฎเกณฑตางๆ ใหเปนมาตรฐานเดยวกน เชน กฎเกณฑดานศลกากร มาตรฐานคณภาพสนคา เปนตน นอกจากน ยงมสวนของความรวมมอในดานตางๆ เชน การสรางเครอขายของ SMEs ความรวมมอดานการวจย เปนตน

กลมธรกจบรการจะเผชญความทาทายมากขนในอนาคตอนใกลจากการเปดเสรหลกๆ ใน 2 สวน ไดแก (1) การเปดใหนกลงทนอาเซยน มสดสวนลงทนถอหนไดมากขน แตธรกจไทยอาจจะไมไดรบผลกระทบมากนกเพราะปจจบนสดสวนผถอหนตางชาตยงตำากวาเพดาน ทกำาหนดไว การเปดเพมเตมจงอาจไมสงผลใหมการเปลยนแปลงมากนก โดยธรกจบรการทปรกษาดานกฎหมาย รานคาปลกอาหาร บรการบรรจภณฑ และโรงแรมและรสอรทมแนวโนมไดรบผลกระทบมากกวา เพราะมสดสวนถอหนโดยนกลงทนตางชาตในปจจบน สงกวาธรกจอนๆ และ (2) การเอออำานวยใหแรงงานซงเปนปจจยสำาคญของธรกจบรการสามารถเคลอนยายระหวางประเทศในอาเซยน ไดงายขน ซงมแนวโนมใหแรงงานยายไปทำางานในสงคโปรและมาเลเซยมากขนเพราะผลตอบแทนดกวา

ในขณะเดยวกน ธรกจไทยจะมโอกาสลงทนในประเทศอาเซยนมากขนเชนกน โดยเฉพาะในมาเลเซย ฟลปปนสและอนโดนเซย ในขณะท สงคโปร เวยดนามและกมพชานนเปดใหนกลงทนตางชาตลงทนไดมากอยแลว ทงน แตละประเทศมธรกจทมโอกาสและอตรา กำาไรสงตางกนไป อาท ในสงคโปรจะเปนธรกจบรการทเกยวของกบการคาเปนสวนใหญ เชน ตวแทนจำาหนายสนคา และหางสรรพสนคา ในขณะท ธรกจบรการดานเทคโนโลยสารสนเทศ และดานซอฟทแวรอนเตอรเนตมโอกาสทำากำาไรไดมากในมาเลเซย เปนตน อยางไรกตาม แมจะตกลงเปดเสรมากขน แตในทางปฏบตควรศกษากฎเกณฑอนๆ ภายในประเทศทตองปฏบตตามซงอาจเปนอปสรรคททำาใหการลงทน จากตางชาตไมเพมขนแมจะเปดเสรแลว ตวอยางเชน เรองขนาดการลงทนขนตำาและรปแบบการลงทน เปนตน

การใชแกนความสามารถ (core competency) อยางเตมรปแบบของธรกจไทยจะเปนอาวธสำาคญ ในการขยายและตกตวงโอกาสจาก การกลายเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกนภายใต AEC ซงจะเกดกระแสการรวมศนยการผลต การคาบรการรปแบบใหมๆ (non-tradables become tradables) เชน บรการจดงานแตงงานทเดมเนนเฉพาะลกคาในไทยเปนหลกกจะมลกคาจากตางประเทศมากขน เปนตน รวมถงการกระจายตวของประชากรอาเซยนซงจะกลายเปนอกตลาดในทองถน (ASEAN expatriate class) ในขณะทมกระแส ตลาด (market trend) ตางๆ ทนาจบตามองในอาเซยน ไดแก ตลาดจากพฤตกรรมของคนอาเซยน เชน ความนยมการทองเทยวภายใน ภมภาค เปนตน ตลาดจากการเปลยนแปลงโครงสรางประชากร ไดแก การเพมขนของผสงอาย และการเตบโตของชนชนกลางในกลมประเทศ CLMV รวมถงตลาดจากจดเดนของแตละประเทศ เชน อนโดนเซยมจำานวนประชากรมสลมมากทสดในโลก เปนตน

ทงน AEC จะเอออำานวยใหทกธรกจสามารถเขาถงฐานผบรโภคขนาดใหญ (critical mass of consumer) ในภมภาคได เพยงแตธรกจ ไทย ตองกาวออกไปนอกประเทศมากขน โดยใชแกนความสามารถทมใหเตมรปแบบเพอครองสวนแบงตลาดใหไดมาก เชน การใชความถนดในธรกจแปรรปอาหารจบตลาดมสลมทใหญทสดในโลก มงสการเปนศนยกลางอาหารฮาลาล เปนตน ตลาดอาเซยนจะเปนจดเรมตน ทไทยยงไดเปรยบในการสรางความเขมแขงกอนการรวมตลาดจะกาวไปสระดบทใหญขนเชน ASEAN+3 ซงจะตองเจอการแขงขนทรนแรง ขนตอไป

ธรกจไทยจะกาวอยางไรในยค AEC

4

EIC Economic Intelligence Center

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน หรอ AEC ไมใชเพยงการเปดเสรทางการคาสนคาตางๆ (Free Trade Area: FTA) เทานน ดงจะเหนจากหลายสอในเรองของขอตกลงการลดอตราภาษนำาเขาสนคาทงของประเทศสมาชกอาเซยนและระหวางไทยกบประเทศอนๆ แตจรงๆ แลว การเปดเสรทางการคาสนคาเปนเพยงสวนหนงของ AEC เทานน และเปนสวนประกอบขนพนฐานสำาหรบความรวมมอ ทางเศรษฐกจระหวางประเทศทวๆ ไป เพราะเปนขอตกลงทางการคาทเหนผลอยางเปนรปธรรมและมนยสำาคญตอเศรษฐกจของ ประเทศในยคทพงพาการคาระหวางประเทศมากขน

จรงๆ แลว AEC คอการเปนหนงเดยวกนทางดานเศรษฐกจของประเทศสมาชกอาเซยน จงครอบคลมไปถงเรองการเปดเสรและ การอำานวยความสะดวกดานการเคลอนยายเงนทน การเคลอนยายแรงงาน รวมไปถงการปรบใหเปนมาตรฐานเดยวกนทางดาน กฎเกณฑทางศลกากร คณภาพสนคา และนโยบายทางดานเศรษฐกจตางๆ ระหวางประเทศสมาชกอาเซยน ซงประเดนเหลานเปนสงททำาให AEC เปนการรวมตวทกาวหนาไปมากกวาขอตกลงการเปดเสรทางการคาทไทยทำาไปกบกวา 10 ประเทศ ทงน AEC เปนหนงในสามองคประกอบสำาหรบการผนวกประเทศสมาชกอาเซยนเปนประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) โดยอกสองสวน เปนเรองของการรวมตวกนทางดานความมนคงและการเมอง (ASEAN Political-Security Community) และดานสงคมวฒนธรรม (ASEAN Socio-Cultural Community) ซงทงหมดทงปวงมความตงใจจะใหประเทศสมาชกอาเซยนมความเปนหนงเดยวกน เหมอนกบประชาคมยโรป (European Community) หรอสหภาพยโรป (European Union)

การรวมตวกนเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะทำาใหอาเซยนเปนทสนใจและมบทบาทมากขนในเวทเศรษฐกจโลกดวยการเปนตลาดทมขนาดประชากรมากกวาสหภาพยโรป แมจะมขนาดเศรษฐกจรวมกนไมใหญนก แตนบวาเปนแหลงดงดดเงนลงทนโดยตรง จากตางประเทศและจำานวนนกทองเทยวตางชาตไดมาก ทงน การรวมตวกนเปน AEC จงเพมความนาสนใจใหกบภมภาคอาเซยน และสงผลใหมอำานาจตอรองในดานตางๆ เพมขนได

AEC คออะไรและจะกอใหเกดการเปลยนแปลงอะไรบาง1

ASEAN Economic Community (AEC) หมายถงโอกาสทเพมขน1

*มลคาการคาระหวางประเทศการลงทนทางตรงจากตางประเทศและจำานวนนกทองเทยวตางชาตรวมจำานวนและ มลคาทเกดขนระหวางประเทศสมาชก

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของAssociationofSoutheastAsianNations(ASEAN);ChinaMinistryofCommerce;UnitedNationsConferenceonTradeandDevelopment(UNCTAD)และInternationalMonetary Fund(IMF)

5


อยางไรกตาม การดำาเนนงานตามแผนงานการรวมตวเปน AEC จนครบทง 100% อาจไมไดหมายความวาการรวมตวทาง เศรษฐกจของประเทศอาเซยนประสบความสำาเรจแลว เพราะ 100%ดงกลาวหมายถงการดำาเนนงานตามแผนงานทงหมดแลวเทานน โดยแผนงานครอบคลมลกษณะสำาคญใน 4 ดานของ AEC คอ (1) เปนตลาดและฐานการผลตรวมกน (single market and production base) (2) สรางขดความสามารถทางเศรษฐกจ (competitive economic region) (3) สรางความเทาเทยม ในการพฒนาทางเศรษฐกจ (equitable economic development) และ (4) การบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก (integration into global economy) หากแตการวดผลของการรวมตวกนทางเศรษฐกจคงตองดผลลพธทจะตามมา ยกตวอยางเชนการเปดเสรตางๆ นนสงผลใหความแตกตางของราคาสนคาในแตละประเทศอาเซยนลดลงจากการทอตราภาษนำาเขาลดลงหรอไม หรอการ เอออำานวยความสะดวกดานการเคลอนยายแรงงานนนสงผลใหมการเคลอนยายแรงงานเสรมากขนจนกระทงอตราคาจางแรงงาน มความแตกตางกนนอยลงหรอไม เปนตน

การดำาเนนการตามแผนงานทง 100% ไมไดหมายความวาการรวมตวกนเปน AEC บรรลผลสำาเรจแลว2

* รายงานผลการดำาเนนงานของป2008-2009ทมา: SCBEICโดยขอมลจากกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ,กระทรวงพาณชย

ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

73.6%*ของการดำาเนนงานตามเปาหมาย

การเปนตลาดเดยวและฐานการผลต

รวมกน

แผนงานทจะสงเสรมใหมการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน และ แรงงานมฝมออยางเสร และ การเคลอนยาย เงนทนอยางเสรมากขน

แผนงานทจะสงเสรมการสรางความสามารถในดานตางๆ เชน นโยบายการแขงขน สทธในทรพยสนทางปญญา นโยบายภาษและการพฒนาโครงสราง พนฐาน เชนการเงน การขนสง และเทคโนโลยสารสนเทศ

การสรางขดความสามารถในการแขงขน

ทางเศรษฐกจของอาเซยน

แผนงานทจะสงเสรมการรวมกลมทางเศรษฐกจของสมาชกและลดชองวางของระดบการพฒนาระหวางสมาชกเกาและใหม เชนสนบสนนการพฒนา SMEs

การพฒนาเศรษฐกจอยางเสมอภาค

แผนงานทจะสงเสรมการรวมกลมเขากบประชาคมโลกโดยเนนการปรบประสานนโยบายเศรษฐกจ ของอาเซยนกบประเทศภายนอกภมภาค เชนการจดทำาเขตการคาเสร และการสรางเครอขายในดานการผลต/จำาหนาย เปนตน

การบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก

82% 50% 100% 100%

6


การเปลยนแปลงทจะเหนจากการท AEC มผลบงคบในป 2015 จะไมใชการเปลยนแปลงจากหนามอ เปนหลงมอในชวงขามคน เพราะการดำาเนนงานตามแผนงานเพอมงส AEC ป 2015 นนเปนการดำาเนนการมาอยางตอเนองและทยอยบงคบใชเปนระยะๆ โดยมงหวงจะใหเสรจสนภายในป 2015 ยกตวอยางเชน การลดอตราภาษนำาเขาสนคามผลบงคบใชแลวตงแตตนป 2010 หรอ การขยายเพดานสดสวนการลงทน ของนกลงทนอาเซยนเปน 70% สำาหรบธรกจบรการในสาขาเรงรดมผลบงคบใชตงแตป 2010 ทผานมา

สงทจะเหนอยางเปนรปธรรมจากการรวมตวกนทางเศรษฐกจเปน AEC ในป 2015 คอกฎเกณฑตางๆ ทเปลยนแปลงไปตามขอตกลงตางๆ ไดแก เพดานสดสวนการลงทนของนกลงทนอาเซยนในภาคบรการอนๆ ขยายไปถง 70% การลดขนตอนเอกสารและการตรวจสอบสนคา ณ จดตรวจสนคาของประเทศ สมาชกทใชมาตรฐานกลางเดยวกนในการตรวจสอบสนคา เปนตน ในขณะทบางสวนของ AEC เปนลกษณะของความรวมมอดานตางๆ ทจบตองไดยากและอาจไมเหนผลอยางเปนรปธรรมมากนก เชน การสรางเครอขายระหวาง SMEs การสรางเครอขายของมหาวทยาลยในอาเซยน การสงเสรมความ รวมมอดานการวจยและเทคโนโลยเกยวกบผลตภณฑการเกษตร อาหารและปาไม เปนตน ดงนน ความเปนหนงเดยวกนทางเศรษฐกจทมงหวงจะใหเกดขนจรงๆ นนอาจจะเหนหรอยงไมเหนในป 2015 เพราะนอกจากหลายสวนของ AEC ยงเปนเพยงความรวมมอแลว แตละประเทศยงมการสงวนสทธบางอยาง ไว เชน การประกอบธรกจในบางสาขา การใหเคลอนยายแรงงานเฉพาะแรงงานฝมอหรอแรงงานวชาชพ ทมทกษะ เปนตน

ผลลพธทจะเกดขนจรงจาก AEC ในป 2015 ไมสามารถเทยบเคยงกบรปแบบและภาพของสหภาพ ยโรปทมงหวงไว เนองจากมปจจยความสำาเรจแตกตางกน ทงน มการพดกนมากวาในป 2015 ท AEC มผลบงคบใช เศรษฐกจของอาเซยนจะสามารถรวมตวกนในรปแบบเดยวกบสหภาพยโรป กลาวคอ เรา จะเหนความเปนตลาดเดยวกนและฐานการผลตเดยวกนแบบทเหนในสหภาพยโรป เปนตน แตจรงๆ แลว ประชาคมเศรษฐกจอาเซยนมปจจยตางๆ ทจะทำาใหผลลพธทจะเกดขนจรงไมสามารถเทยบเคยงกบภาพ ทเหนจากสหภาพยโรปไดงายนก

BOX: อะไรจะเกดขนในป 2015

7


1. การเปนตลาดและฐานการผลตรวมกน - การคาสนคา • อตราภาษนำาเขาสนคากบภายในกลม - ลดเหลอ 0% - ลดเหลอ 0% • อตราภาษนำาเขาสนคากบภายนอกกลม - ใชอตราภาษเดยวกนกบ - แตละประเทศสมาชกกำาหนดเอง ทกประเทศนอกกลม - การคาบรการ (สดสวนการถอหน) - 100% - 70% - การเคลอนยายแรงงาน - แรงงานสามารถเคลอนยายไดโดยเสร - การเคลอนยายแรงงานเสรจำากด เฉพาะแรงงานฝมอหรอแรงงาน วชาชพเทานน

2. รปแบบความรวมมออนๆ - จดตงสกลเงนเดยวกน - ใชสกลเงนตราตางกน - มธนาคารกลางแหงยโรป - ใชรปแบบ intergovernment method (European Central Bank: ECB) - รปแบบองคกรเหนอรฐ (Supra-national authorities) ซงมองคกรตางๆ เชน • สภายโรป (European Parliament) • ศาลแหงยโรป (European Court) • ระบบกฎหมายยโรป (European Legal System) • คณะกรรมาธการยโรปดานการแขงขน (European Competition Commission)

คณลกษณะ สหภาพยโรป อาเซยน

สหภาพยโรปมเจตนาของการกอตงองคกรในรปแบบองคกรระหวางประเทศเหนอรฐมาตงแตเรมแรก กลาวคอม supra-national authority ทมอำานาจในการตดสนใจแทนรฐสมาชกภายในขอบอำานาจขององคกรและมผลผกพนรฐสมาชก ซงสงผลใหเกดความเปนเอกภาพ ระหวางรฐสมาชกดวยกนและสามารถขบเคลอนองคกรไปไดอยางสะดวก ในขณะทโครงสรางการทำางานของอาเซยนนนเปนแบบ intergovernmental method ซงรฐแตละรฐมฐานะเทาเทยมกนและทรงไวซงอำานาจอธปไตย การตดสนใจและการขบเคลอนองคกรจง เปนไปไดชาหรอบางครงอาจเปนไปไมไดเลยเพราะอาจจะตองไดรบความยนยอมจากรฐสมาชกทกฝายไปในทศทางเดยวกน และแมวาจะมแนวคด และพยายามพฒนาองคกรใหเปนองคกรเหนอรฐ แตกมความไมแนนอนและชดเจน เปนเพยงการแสดงเจตนาวาจะปรบเปลยนรปแบบ เทานน ขาดแนวทางปฏบตทเปนรปธรรมทชดเจน 1 ยงไปกวานน ทงๆ ทสหภาพยโรปมจดเรมตนและรปแบบทชดเจนกวาและดำาเนนการมานานแลวกตาม แตปจจบนกยงมปญหาอนๆ ในการรวมกลมทยงทำาไมสำาเรจ เชน นโยบายทางดานการคลงยงไมมความ สอดคลองกน เปนตน แสดงใหเหนวาการมงหวงเปนแบบสหภาพยโรปคงเกดขนไมงายนก

1 ธนพฒน เลกเกยรตขจร, “ปจจยในความสำาเรจและพฒนาการของสหภาพยโรป อาเซยนตองดละครแลวยอนดตว...”

8


ทงนทงนน การรวมตวกนเปน AEC ยงมสงทตองทำาอกมาก โดยหากพจารณาความกาวหนาในแตละสวนประกอบตางๆ ของรปแบบการรวมตวกนทางเศรษฐกจทแทจรงจะเหนวาเราเพงจะทำาสำาเรจไปเพยง สวนเดยวคอการลดอตราภาษนำาเขาสนคาตางๆ ระหวางประเทศสมาชก กลาวคอ ขอตกลง AFTA ทมผลบงคบใชไปแลว ในขณะทยงมสวนอนๆ ทเปนสวนประกอบสำาคญทคาดวายงตองใชเวลาและความ รวมมอระหวางประเทศสมาชกอกมาก ยกตวอยางเชน เรองของ common external tariff ซงหมายถง การใชอตราภาษนำาเขาอตราเดยวกนทมแนวโนมปฎบตจรงไดยากและสดทายอาจจะตองทำาเปนขอตกลง ในลกษณะยกเวนบางประเทศแทน เพราะคงเปนไปไดยากหากจะใหสงคโปรขนอตราภาษนำาเขาสนคา จาก 0% ทใชอยในปจจบนในกรณทประเทศสมาชกอาเซยนตกลงกนสำาหรบสนคาบางชนดในอตราท มากกวา 0% หรอแมแตเรองของความสอดคลองของนโยบายทางเศรษฐกจของแตละประเทศสมาชก (harmonization of economic policies) ทปจจบนยงไมมตวบทกฎหมายและขอบงคบใดๆ ทมอำานาจ มากพอใหแตละประเทศสมาชกยอมรบและปฏบตตามรวมกน ซงเปนประเดนสำาคญทแตกตางจากการ รวมตวของสหภาพยโรป

2 David J. Dennis and Zainal Aznam Yusof (2003), “Developing Indicators of ASEAN Integration – A Preliminary Survey for a

Roadmap”, final report to REPSF Project 02/001

การรวมตวกนเปน AEC ยงมสงทตองทำาอกมาก3

ประเภทตางๆ ของการรวมตวทางเศรษฐกจระหวางประเทศ

ลดหรอยกเลกอปสรรคทางการคาระหวางกน

มขอตกลงทางการคากบประเทศนอกสมาชกรวมกน

มการเคลอนยายทนผานพรมแดนของประเทศสมาชกได

มการเคลอนยายแรงงานผานพรมแดนของประเทศสมาชกได

มนโยบายทางการเงนและการคลงรวมกน

เขตการคาเสร (free trade area)

ตลาดรวม (common market)

สหภาพเศรษฐกจ(economic union)

สหภาพศลกากร(customs union)

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลDavidJ.DennisandZainalAznamYusof(2003) 2

ขนตอนทดำาเนนการเสรจสนไปแลว

ในปจจบน

BOX: ตวอยางผลกระทบจากการปรบลดอตราภาษนำาเขาสนคา

9


3 ในทนยงไมนบประเทศเปรซงมการลงนามแลวแตยงไมระบวนทมผลบงคบใช

จากทกลาวไปตอนตน ขนตอนหนงของการเขาส AEC คอทกประเทศสมาชกจะตองมการปรบลดอตราภาษ นำาเขาใหเหลอ 0% ในทกสนคา (ยกเวนกลมสนคาออนไหวของประเทศนน) โดย 6 ประเทศทมความพรอม ไดแก ไทย สงคโปร มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส และบรไน ไดปรบลดอตราภาษใหเหลอ 0% ในป 2010 ทผานมานแลว สำาหรบอก 4 ประเทศทเหลอจะคอยทยอยปรบลดอตราภาษลงทงหมดภายในป 2015 (ซงรายละเอยดเกยวกบผลกระทบตอสนคาสามารถหาอานไดจาก Outlook special issue: FTAs)

แตหากพจารณาถงผลประโยชนหรอผลกระทบทงหมดทผประกอบการจะไดรบ การมงเนนไปทภมภาค ASEAN เทานนคงจะไมเพยงพอ เนองจากประเทศไทยไดทำาการเจรจา FTA ทงหมดกวา 10 ฉบบทมผลบงคบ ใชแลวในปจจบน ซงมผลผกพนทงหมด 6 ประเทศคคากบไทย 3 (นอกเหนอจากประเทศในกลม ASEAN) เมอพจารณามลคาการนำาเขาโดยรวมของ 6 ประเทศทนนกพบวามมลคาสงถง 53 พนลานดอลลารสหรฐฯ นบวามากกวากลมประเทศ ASEAN เสยอก

ดงนนวธทเราใชวเคราะหผลจากการปรบลดอตราภาษสนคานนคอ การวเคราะหแบบมองไปในอนาคตของ FTA ทกฉบบตอธรกจหนงๆ ตวอยางเชน ธรกจผผลตผกและผลไมกระปอง แมปจจบนสญญา AFTA ซงทำารวมกบกลมประเทศ ASEAN จะปรบลดอตราภาษนำาเขาเหลอ 0% แลว แตผนำาเขารายใหญ ทสดอยางประเทศจนจะมการปรบลดอตราภาษลงอกในป 2012 น นอกจากนประเทศอนเดยกเรม ทยอยปรบลดอตราภาษจากเดมท ประมาณ 29% ในป 2010 จนกระทงเหลอราว 8% ในป 2017 ซงเปนผนำาเขาอนดบรองลงมา แสดงถงการแขงขนของธรกจทจะเพมขนในอนาคต

35

28.730

25

20

15

10

5

0

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

ธรกจผผลตผกและผลไมกระปองจะตองเตรยมปรบตวรบกบการแขงขนทจะเพมขนตงแตป 2012 เปนตนไป4

อตราภาษนำาเขาของธรกจผผลตผก/ผลไมกระปองเฉลยตามแหลงนำาเขาระหวางป 2010-2020

__ อาเซยน __ จน __ อนเดย __ เกาหล __ ญปน __ ออสเตรเลย __ นวซแลนดหนวย%

ทมา: การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของกรมสรรพากร;กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ,กระทรวงพาณชย และสำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

0.2 00

2.8

18.0

21.8

4.1

8.4 7.7

10


สำาหรบ AEC สวนทกำาลงดำาเนนการในปจจบนและจะมผลบงคบใชในเรวๆ นตามการเปดเสรการคาสนคา คอการเปดเสรดานการคาบรการ ซงมความเชอมโยงไปถงการเปดเสรดานการลงทน การเคลอนยายเงนทน และแรงงานระหวางประเทศในอาเซยน (investment and labor mobility) ซงเปนสวนท Insight ฉบบน ทำาการศกษาถงผลกระทบตอธรกจบรการตางๆ ของไทย โดยเนอหาหลกทไดรบความสนใจเกยวกบเรอง การเปดเสรการคาบรการเปนสวนของขอตกลงการเพมสดสวนการถอหนใหกบนกลงทนสญชาตอาเซยน ซงทายทสดแลวธรกจบรการสวนใหญจะมการขยายเพดานใหนกลงทนสญชาตอาเซยนถอหนไดถง 70%

AECจะเปดเสรใหนกลงทนอาเซยนถอหนในธรกจบรการไดถง 70%5

ทมา: การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของASEAN

แผนการเพมสดสวนการถอหนใหกบนกลงทนอาเซยนสำาหรบธรกจบรการ

สาขาเรงรดการรวมกลม (priority integration sectors)

• เทคโนโลยสารสนเทศ • สขภาพ • ทองเทยว • การบน

โลจสตกส

สาขาอนๆ

2006 2008 2010 2013 2015

49% 51%

49%

70%

51% 70%

30% 49% 51% 70%

BOX: การเปดเสรการคาบรการภายใต AEC

11


ผลกระทบของ AEC ตอธรกจบรการในไทย2

ในขณะทขอตกลงการเปดเสรดานการคาสนคามผลบงคบใชไปแลวนน ปจจบนการเปดเสรดานการคา บรการ การลงทนและการเคลอนยายแรงงานทมทกษะอยระหวางการเจรจาและจดทำาขอตกลง ธรกจภาคบรการจงเปนกลมทจะไดรบผลกระทบมากขนในอนาคตอนใกล โดยสวนของ AEC ทจะนำามาวเคราะห ผลกระทบเปนสวนของขอตกลงซงมผลกระทบตอธรกจมากกวาสวนทเปนความรวมมอ

กรอบความตกลงวาดวยบรการของอาเซยนหรอทเรยกวา ASEAN Framework Agreement on Service: AFAS ดำาเนนการแบบเดยวกบความตกลงทวไปวาดวยการคาในสาขาบรการ (General Agreement on Trade in Services: GATS) ซงทำาใหการเปดเสรการคาบรการเปนไปไดชา เนองจาก GATS ใชกระบวนการเจรจาตกลงแบบ positive list กลาวคอใหแตละประเทศเลอกธรกจบรการทจะเจรจาเปด เสรตามลำาดบกอนหลงเอง โดยกำาหนดปรมาณและสดสวนขนตำาทตองเปดเสรในการเจรจาแตละครง รวมไปถงการใหแตละประเทศเลอกวชาชพทจะเจรจาเปดเสรเรองการเคลอนยายแรงงานเสรระหวาง ประเทศเอง แทนทจะใชวธการแบบ negative list กลาวคอการมธรกจบรการจำานวนหนงทจะใชตกลง รวมกน โดยใหแตประเทศเลอกสาขาทตองการยกเวนแทนการเลอกสาขาทจะเจรจา ซงทงหมดนทำาให ตองมการเจรจาหลายครงและสงผลใหการเปดเสรการคาบรการเปนไปไดชา

การตกลงเปดเสรการคาบรการระหวางประเทศสมาชกอาเซยนจะมลกษณะเปน GATS-Plus คอ เพมเตมจากทตกลงใน GATS โดยมการแบงการคาบรการออกเปน 4 โหมด คอ (1) การบรการขามพรมแดน (cross-border supply) (2) การบรโภคในตางประเทศ (consumption abroad) (3) การ จดตงธรกจเพอใหบรการ (commercial presence) และ (4) การใหบรการโดยบคคลธรรมดา (temporary movement of natural persons) โดย AFAS จะมการเจรจาเปนรอบๆ และมการจดทำาตารางแนบทาย (package) ระบรายละเอยดการเปดเสรมากขนเรอยๆ ในการเจรจาแตละครง และจะมจำานวน package ทงหมด 11 ฉบบทจะสรปเสรจสนภายในป 2015 ปจจบนอยระหวางการเจรจาตารางแนบทายฉบบท 8

ปจจบน ประเทศอาเซยนทเปนสมาชก WTO ถอวาปกปองธรกจบรการในประเทศคอนขางมาก โดยมทำา ขอตกลงผกพนสำาหรบธรกจบรการ โดยเฉพาะธรกจบรการทเปนวชาชพ (professional services) นอยมาก สงคโปรซงเปนประเทศทนบวาเปดเสรและมขอตกลงผกพนสำาหรบธรกจบรการมากทสดใน GATS เมอเทยบกบประเทศอาเซยนอนๆ ยงเปดเสรธรกจบรการเพยง 7 สาขา จาก 12 สาขาทประเทศสมาชก WTO มการเจรจาตกลงกนในรอบอรกวย และแทบจะไมมการทำาขอผกพนในเรองการเคลอนยายแรงงาน เลย ในขณะทประเทศทเขาเปนสมาชก WTO ภายหลงอยางเวยดนามมการเปดเสรในธรกจบรการ คอนขางมาก และเปนประเทศทนาจะไดรบผลกระทบนอยสำาหรบธรกจบรการจากการรวมตวเปน AEC เพราะเปดเสรคอนขางมากอยแลว

12


การเปดเสรดานธรกจบรการจะมผลกระทบหลกๆ ตอธรกจใน 2 เรอง คอ (1) เรองการเปดใหผลงทนตางชาตมสดสวนลงทนถอหน ไดมากขน และ (2) การอนญาตใหแรงงานวชาชพซงเปนปจจยสำาคญทขาดไมไดสำาหรบการทำาธรกจบรการสามารถเดนทางไปให บรการได ซงความสำาคญของปจจยแรงงานนเปนเหตผลททำาให GATS มการระบโหมดท 4 (ด BOX: การเปดเสรการคาบรการภายใต AEC) ของการคาบรการในขอตกลงเพราะเหนวาเปนปจจยทจำาเปนและสนบสนนตอการคาบรการในโหมดท 1-3

ธรกจบรการในประเทศไทยทมแนวโนมไดรบผลกระทบมากจากการเปดใหนกลงทนอาเซยนถอหนไดมากขน ไดแก ธรกจ บรการทปรกษาดานกฎหมาย รานคาปลกอาหาร บรการบรรจภณฑ และโรงแรมและรสอรท เพราะเปนธรกจบรการทมสดสวนผลงทนตางชาตโดยรวมคอนขางสงอยแลวในปจจบนโดยเฉลยประมาณ 39% หากมการขยายเพดานใหนกลงทนจากอาเซยนถอหน เปนสดสวนไดเพมขนเปน 70% กจะมแนวโนมทตองเผชญกบกลมทนตางชาตทจะเขามาไดมากขน ตรงกนขามกบกลมธรกจบรการ ทปจจบนมสดสวนของนกลงทนตางชาตไมมากในปจจบน ซงอาจจะสอใหเหนวาไมไดรบความสนใจจากนกลงทนตางชาตมากนก ยกตวอยางเชน ธรกจรานขายเสอผา บรการการพมพสอโฆษณา บรการดานเทคโนโลยสารสนเทศ เพราะมการลงทนในสดสวนนอย โดยเฉลยประมาณ 4% ทงๆ ทเพดานสำาหรบธรกจบรการสวนใหญกำาหนดใหนกลงทนตางชาตถอหนไดเปนสดสวนเฉลย 49%

ธรกจบรการทปรกษาดานกฎหมาย รานคาปลกอาหาร บรการบรรจภณฑ และโรงแรมและรสอรท มแนวโนมไดรบผลกระทบมาก6

* ขอมลเฉลยถวงนำาหนกของบรษททมมลคาตลาดสดสด5บรษทแรกในแตละสาขาธรกจบรการ ** ใชขอมลบรษทจากBusinessOnlinePCLเนองจากกลมธรกจประเภทนไมไดจดทะเบยนอยในตลาดหลกทรพย

สดสวนการถอลงทนตางชาตในแตละสาขาธรกจบรการของประเทศไทย*หนวย: %

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของSETSMART

53

4435

30 30 28 26 2421 20 19

16 16 15 15 14 14 14 12 10 7 6

1 0

ทปรก

ษากฏ

หมาย

**

บรรจ

ภณฑ

รานค

าปลก

อาหา

ร

โรงแ

รมแล

ะรสอ

รท

สถาน

โทรท

ศนแล

ะวทย

การข

นสงท

างนำา

โทรค

มนาค

ม

หางส

รรพส

นคา

บรกา

รทาง

การศ

กษา*

*

การข

นสงท

างอา

กาศ

บรกา

รดาน

อนเต

อรเน

ต

การโฆษ

ณา

สายก

ารบน

บรกา

รดาน

บนเท

ง

โรงพ

ยาบา

ล

บรกา

รกอส

ราง*

*

สำานก

พมพ

บรกา

รดาน

สขาภ

บาล

ตกแต

งทอย

อาศย

ตวแท

นจำาห

นาย

บรกา

รดาน

IT

รานอ

าหาร

รานข

ายเส

อผา

บรกา

รการ

พมพ

เพดานปจจบน = 49%

13


อยางไรกตาม ปจจบนนกลงทนตางชาตยงมชองทางอนๆ ทเออใหสามารถลงทนไดมากกวาในขอตกลงภายใต AEC ได ซงหมายความ วาผลกระทบอาจจะไมมากนกหากนกลงทนตางชาตเลอกใชชองทางอนๆ ไดอยแลว ยกตวอยางเชน การสงเสรมการลงทนในกจการ บางประเภทโดยสำานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน ซงสามารถอนญาตเรองสดสวนการถอหนได ดงนน จงไมนาแปลกใจ หากเหนธรกจบรการบางประเภทในบางพนททเปนของนกลงทนจากตางชาตทง 100%

นอกจากน ผลกระทบตอธรกจสาขาหนงอาจจะเปนผลดตอธรกจอนๆ ได เชน ธรกจการศกษาทมแนวโนมจะเผชญกบการแขงขน ทมากขนจากนกลงทนตางประเทศ แตในขณะเดยวกน การแขงขนในธรกจนจะเปนกลไกนำาไปสการพฒนาคณภาพของนกเรยน นกศกษาและกลายเปนแรงงานทมคณภาพซงเปนทตองการของทกธรกจบรการรวมถงธรกจอนๆ ของประเทศตอไป

ผลกระทบตอธรกจบรการอกประเภทหนงคอแนวโนมการขาดแคลนแรงงานวชาชพตางๆ จากการอำานวยความสะดวกสบาย ดานการเคลอนยายแรงงานในอาเซยน ซงหากเปรยบเทยบอตราคาตอบแทนโดยพจารณาถงคาครองชพในประเทศตางๆ รวมดวยโดยยกตวอยางวชาชพนกบญช จะพบวาอตราผลตอบแทนแรงงานในประเทศสงคโปรและมาเลเซยสงกวาไทยอยประมาณ 3 เทา ซงอาจสงผลใหแรงงานไทยโยกยายและถกดงดดไปทำางานในตางประเทศมากขน โดยเฉพาะประเทศสงคโปรซงจะมสดสวน ประชากรวยทำางานนอยลงจากปญหาการเพมขนของสดสวนผสงอายเรวทสดในประเทศอาเซยนโดยคาดวาจะมสดสวนผสงอาย เปน 30% และ 35% ภายในป 2025 และ 2050 ตามลำาดบ เพมขนจาก 16% ในปจจบน ซงจะยงทวความจำาเปนในการนำาเขา แรงงานจากตางประเทศ

นอกจากน ผลกระทบทางดานแรงงานวชาชพอาจจะไมจำากดในธรกจบรการประเภทใดประเภทหนงเทานน แตสงผลกระทบในวงกวาง ได โดยเฉพาะจากตวอยางขางตนทเปรยบเทยบคาตอบแทนสำาหรบวชาชพนกบญชทจะสงผลกระทบสำาหรบทกธรกจ เพราะทกบรษทในทกสาขาธรกจจำาเปนตองอาศยนกบญชในการจดทำาและตรวจสอบงบการเงน เปนตน นอกจากน หากเกดการขาดแคลนแรงงาน วชาชพทจำาเปนเชน วชาชพแพทยและพยาบาล จะไมสงผลกระทบเพยงธรกจสถานพยาบาลแตอาจนำาไปสปญหาสงคมจากการท บรการทางการแพทยไมเพยงพอตอจำานวนประชากรได

14


หนงในความพยายามลดกฎเกณฑดานการเคลอนยายแรงงานจากการรวมตวกนเปน AEC คอลดปญหาดานการไมยอมรบคณสมบต จากการศกษาอบรมและประสบการณทำางานในตางประเทศ โดยไดมการทำาขอตกลงการยอมรบรวม (Mutual Recognition Agreement: MRA) ของแรงงานวชาชพบรการตางๆ ไปแลว 7 สาขา ไดแก สาขาวศวกรรม สาขาวชาชพการพยาบาล สาขาสถาปตยกรรม สาขาดานการสำารวจ สาขาวชาชพแพทย สาขาวชาชพทนตแพทย และสาขาวชาชพบญช 4 ซงหมายความวา หากแรงงานในประเทศใดทมคณสมบตทงดานหลกสตรการศกษาอบรมและประสบการณการทำางานตามทมการตกลงไวใน MRA กจะไดรบการยอมรบจากทกประเทศสมาชกและสามารถไปทำางานในประเทศสมาชกใดกไดไดงายขน

อยางไรกตาม แมจะมการยอมรบมาตรฐานวชาชพรวมกนแลว แตในทางปฏบตจรงนนอาจไมกอใหเกดการเคลอนยายแรงงานได งายนก เพราะหลายๆ ประเทศยงคงสงวนกฎเกณฑทแรงงานตองปฏบตตาม ซงบางขอนนอาจสงผลใหการเคลอนยายแรงงานแทบจะเปนไปไมไดเลย ยกตวอยางเชน บคลากรแพทยทตองการมาทำางานในประเทศไทย จะตองมการสอบใบอนญาต ซงมบางสวน ของการสอบทกำาหนดการสอบเปนภาษาไทย เปนตน นอกจากน ยงมอปสรรคดานอนๆ เชน ปญหาดานความแตกตางทางภาษา และวฒนธรรม รวมไปถงการยอมรบทางสงคม

แรงงานวชาชพมแนวโนมยายไปทำางานในประเทศสงคโปรและมาเลเซย7

* มาจากการปรบคาตวเลขเงนเดอนณป2001ดวยอตราเงนเฟอจนถงป2010ทมา: การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของWorldEconomicOutlook(WEO),IMF;Costofinvestinganddoingbusiness inASEAN(2001edition),ASEANและPennWorldtables

เงนเดอนนกบญชจากการปรบคาตาม Purchasing Power Parity: PPP ป 2010*

5,000

4,000

3,000

2,000

1,000

0

หนวย: ดอลลารสหรฐฯ (PPP)/เดอน

สงคโปร มาเลเซย ไทยอนโดนเซย เวยดนามบรไน ลาว

4 รายละเอยดของ MRA แตละวชาชพสามารถอานรายละเอยดไดจากกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ

15


นกลงทนจากไทยจะมโอกาสลงทนในในประเทศมาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนสมากขนกวาเดม8

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของWorldTradeOrganization(WTO)และAsianDevelopmentBank(ADB)

เพดานสดสวนการถอหนของนกลงทนตางชาตโดยเฉลยและขอจำากดการลงทนอนๆ

สงคโปร

มาเลเซย

ไทย

อนโดนเซย

เวยดนาม

กมพชา

ฟลปปนส

70% ในป 2015

100%

100%

100%

49%

49%

40%

30%

โอกาสทางธรกจจาก AEC3

เชนเดยวกบแนวทางทธรกจไทยจะไดรบผลกระทบ การเปดเสรการคาบรการในเรองของสดสวนการถอหนของนกลงทนตางชาต อาเซยนกเปนการเปดโอกาสดานการลงทนของธรกจไทยในประเทศอาเซยนอนๆ เชนกน

ในเชงการเปดโอกาสใหนกลงทนตางชาตจากอาเซยนลงทนไดมากขนนน ธรกจบรการของไทยจะมโอกาสลงทนมากขนในมาเลเซย ฟลปปนส และอนโดนเซย ซงเดมสงวนเพดานสดสวนการถอหนของนกลงทนตางชาตเฉลยอยท 30%, 40% และ 49% ตามลำาดบ การเปดเสรการคาบรการภายใต AEC ทผลกดนใหนกลงทนจากอาเซยนถอหนไดเปนสดสวน 70% จงนบเปนโอกาสทเพมขน สำาหรบธรกจไทย ในขณะทสงคโปร เวยดนาม กมพชานนเปดโอกาสใหนกลงทนตางชาตเขามาลงทนไดมากอยแลว

แตการเปดโอกาสการลงทนมากขนอาจเปนเพยงขอตกลงทปฏบตไดยาก เพราะในทางปฏบตจรงยงมกฎเกณฑอนๆ ภายในประเทศทนกลงทนตางชาตตองปฏบตตามซงกลายเปนอปสรรคหรอกำาแพงททำาใหการลงทนจากตางชาตไมเพมขนอยางท การเปดเสรการคาบรการตงใจไว ตวอยางทพดถงกนมากคอเรองสทธการถอครองทดนโดยบคคลตางดาวทหลายประเทศ สงวนไว ซงรวมถงประเทศไทยดวย ในขณะทบางประเทศหาทางออกใหกบนกลงทนตางชาตในเรองนดวยการอนญาตให สทธการเชาระยะยาว นอกจากน ยงมขอกำาหนดเรองขนาดการลงทนขนตำาและรปแบบการลงทน ขอกำาหนดใหมกรรมการบรษท เปนคนทองถน การทดสอบความตองการทางเศรษฐกจ การกำาหนดใหมการลงทนในลกษณะรวมทน (joint venture) และการม ขอบงคบใหตองถายทอดเทคโนโลยทใช เปนตน

ตวอยางขอจำากดการลงทนอนๆ ภายในประเทศ

• ธรกจบรการดานสขภาพจะตองมกรรมการบรษท เปนคนกมพชาอยางนอยหนงคน

• บางธรกจตองทดสอบความตองการทางเศรษฐกจ โดยดจำานวนผใหบรการทมอยในปจจบน

• ไมอนญาตใหทำาธรกจคาปลกขนาดเลก

• ไมอนญาตในธรกจคาปลกบางอยาง• หางสรรพสนคาจะตองจดสรรพนท 30% สำาหรบสนคาจากธรกจขนาดกลางและ เลกในประเทศ

16


มาเลเซยและสงคโปรมธรกจบรการทมอตรากำาไรอยในระดบสงเปนจำานวนมาก9

โอกาสทางธรกจใน AEC

ธรกจบรการทม EBITDA margin สงสดเทยบกบประเทศในอาเซยน

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของBloomberg

ในเชงของโอกาสในการทำากำาไรจากธรกจในแตละประเทศ พบวามาเลเซยและสงคโปรมธรกจบรการทมอตรากำาไรอยในระดบ สงเปนจำานวนมาก โดยจากสถตอตรากำาไรกอนหกคาเสอมและภาษ (EBITDA margin) เฉลยยอนหลงของบรษทในสาขาธรกจบรการทงสน 21 สาขาธรกจ พบวาในมาเลเซยและสงคโปรมสาขาธรกจบรการทมอตรากำาไรดงกลาวสงสดเมอเทยบกบประเทศใน อาเซยนประมาณ 7 และ 5 สาขา ตามลำาดบ 5

ธรกจบรการทมอตรากำาไรดงกลาวอยในระดบสงสามารถสอใหเหนในระดบหนงไดวาเปนธรกจยงมโอกาสทำากำาไรไดและอาจจะ เปนจดเรมตนในการมองหาธรกจบรการในประเทศสมาชกอาเซยนทนาสนใจลงทน โดยเฉพาะเมอขอตกลงการเปดเสรการคาบรการ ภายใต AEC มผลบงคบใชอยางเปนรปธรรม

5 อยางไรกตาม ผลการศกษาดงกลาวเปนการวเคราะหขอมลทมขอจำากด กลาวคอ เปนขอมลของบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยของแตละประเทศทสามารถรวบรวมไดจาก Bloomberg

ซงแบงสาขาธรกจบรการตาม Global Industry Classification Standard (GICS) โดย Morgan Stanley Capital International (MSCI) และ Standard & Poor’s (S&P)

17


ตวอยาง EBITDA margin จากธรกจบรการตางๆ10

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของBloomberg

ธรกจบรการทเปนจดเดนและเปนโอกาสในสงคโปรจะเปนธรกจบรการทเกยวของกบการคาเปนสวนใหญ เชน รานคาปลกอปกรณทวไป รานคาปลกคอมพวเตอรและอเลกทรอนกส ตวแทนจำาหนายสนคาและหางสรรพสนคา เปนตน ในขณะทธรกจบรการดาน เทคโนโลยสารสนเทศ และบรการดานซอฟทแวรอนเตอรเนตมโอกาสทำากำาไรไดมากในมาเลเซย นอกจากน จากขอมลทรวบรวมมา เพอการวเคราะห ยงมประเดนทนาสนใจเพมเตมทอาจกลายเปนกระแสทางธรกจในอนาคต ยกตวอยางเชน ขอมลในธรกจสายการบน ของอาเซยนแสดงใหเหนวาธรกจสายการบนประเภทตนทนตำามอตราการทำากำาไรสงกวาสายการบนทวไปเกอบเทาตว ในขณะทธรกจ บรการประเภทดานการจดหางานและบรการเกยวกบทรพยากรมนษยในอาเซยนมเพยงบรษทเดยวทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย และมอตรากำาไรสงถงประมาณ 40%

ไทย


ฟลปปนส



สำานกพมพ ตวแทนจำาหนาย

รานคา/หางสรรพสนคา

ธรกจโฆษณา

ซอฟทแวรอนเตอรเนต

บรการดานเทคโนโลยสารสนเทศ

บรการการพมพ

รานคาปลกอาหารและยา

สงคโปร 39% 19% 9% 7% 7%11% 5%

9% 8% n/a n/a

19% n/a n/a n/a n/a

15% 8% 21% 21%

21%

7%

7%

2% 4% 5%

4%

7% 17% 25% n/a

17% 17%

16% 15%19%

10% 12% 0%5%

21% 10% 26% 25% 22%9% 8%n/a

18


AEC เปดโอกาสลงทนในธรกจบรการสขภาพมากขนในอนโดนเซย ไทย ฟลปปนส และมาเลเซย11

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของJutamasandFink(2007)6

6 Jutamas Arunanondchai and Fink, Carsten (2007), “Trade in Health Services in the ASEAN Region”, World Bank Policy Research Working Paper 4147,

March 2007

ธรกจโรงพยาบาลเปนธรกจทประเทศสมาชกใหความสำาคญโดยจดเปน 1 ใน 4 สาขาธรกจบรการทเรงรดการรวมกลม (priority integration sectors) และเปนธรกจทไทยมความไดเปรยบทงในเรองของชอเสยงในระดบสากลและความสามารถในการทำากำาไร การรวมตวเปน AEC จะเปนการเปดเวทการแขงขนทมากขนซงมาพรอมกบโอกาสทไทยมแนวโนมตกตวงไดมากจากขอไดเปรยบท มอยในปจจบน เพยงแตตองหาใหเจอวาโอกาสอยตรงจดใดบาง

หากมองในเชงผลกระทบจากการแขงขนแลว การเปดเสรการคาบรการสำาหรบธรกจโรงพยาบาลภายใต AEC จะสงผลกระทบ ตอธรกจโรงพยาบาลคอนขางมากในมาเลเซย ฟลปปนส ไทย และอนโดนเซย ตามลำาดบ เนองจากเปนการเปดโอกาสใหนกลงทนตางชาตในอาเซยนเขามาถอหนไดมากขนจากเพดานเดม ในขณะทธรกจโรงพยาบาลในสงคโปร เวยดนาม และกมพชา มแนวโนม ไมไดรบผลกระทบทางดานการลงทนจากตางชาตมากนก เพราะปจจบนมไมมเพดานจำากดการถอหนของนกลงทนตางชาต สงผลให ไมนาจะไดรบผลกระทบจากขอตกลงเปดเสรการคาบรการใน AEC

เจาะลกผลกระทบตอธรกจโรงพยาบาลเอกชน4

เพดานสดสวนการลงทนของนกลงทนตางชาตในธรกจบรการดานสขภาพในประเทศอาเซยนในปจจบน

สงคโปร


กมพชา


ไทย

ฟลปปนส


100%

100%

100%

67%

AEC = 70%

49%

40%

30%

19


ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของWorldHealthStatistics2010,WorldHealthOrganization(WHO)

แรงงานวชาชพดานบรการสขภาพในอาเซยนมไมเพยงพอ12

อยางไรกตาม ธรกจโรงพยาบาลในไทยอาจจะไมไดรบผลกระทบจากการขยายสดสวนการถอหนของนกลงทนอาเซยนมากนก เพราะปจจบนธรกจโรงพยาบาลในไทย มนกลงทนตางชาตถอหนคดเปนสดสวนเฉลยเพยง 15% โดยสดสวนสงสดทโรงพยาบาลมผถอหนเปนนกลงทนตางชาตคอ 40% ซงยงคงตำากวาระดบสงสดทอนญาตใหถอหนโดยนกลงทนตางชาต หมายความวาเดมท นกลงทนอาเซยนไมไดสนใจถอหนเปนสดสวนเตมเพดานอยแลว ดงนนการขยายเพดานการถอหนของนกลงทนอาเซยนจงไมนาจะ กอใหเกดการลงทนเพมขนมากนก หากสภาวะทางธรกจไมไดเปลยนแปลงไป

ดงนน ในเชงของการเปดโอกาสใหนกลงทนอาเซยนลงทนในธรกจโรงพยาบาลไดมากขนนน จงไมนาจะสงผลกระทบตอธรกจ โรงพยาบาลในประเทศไทยมากนก

ผลกระทบทจะมนยสำาคญมากกวาคอภาวะการแกงแยงแรงงานวชาชพทเกยวของ เนองจากแรงงานวชาชพดานบรการสขภาพในอาเซยนมไมมากนก โดยเฉพาะบคลากรแพทยซงมเพยงประเทศสงคโปร ฟลปปนส และบรไนทมจำานวนตอประชากรสงกวา คาเฉลยของกลมประเทศระดบรายไดปานกลางระดบลาง ซงนอกจากจะสงผลกระทบตอความเปนไปไดในการลงทนแลว ยงนำาไปส ปญหาสงคมดานความไมเทาเทยมกนในการเขาถงบรการทางการแพทย เพราะโรงพยาบาลจะมคาใชจายในการดงดดและจางบคลากร แพทยมากขน และสงผลใหราคาคาบรการสงขนตามไปดวย

จำานวนบคลากรทางการแพทยในอาเซยน

สงคโปร

ฟลปปนส

บรไน



พมา

ไทย

ลาว

กมพชา


หนวย: ตอประชากร 10,000 คนประเทศ แพทย พยาบาล เภสชกร

15 44 3

12 61 6

11 61 1

18 1

6 8 3

4 <0.5

3 14 1

3 n/a

2 8 <0.5

1 8 <0.5

---- ประเทศรายไดปานกลางระดบลาง

10

10

7

20


แนวโนมความตองการบรการดานสขภาพในอาเซยนสงขน13

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของUnitedNations(UN)

ในดานโอกาสการเตบโตทางธรกจนน ความตองการบรการดานสขภาพในอาเซยนมแนวโนมเตบโตอยางตอเนองโดยมการ เพมขนของสดสวนผสงอาย (aging population) เปนปจจยผลกดนสำาคญ สหประชาชาตประมาณการไววาประชากรผสงอาย หรอผทมอายมากกวา 60 ป จะมสดสวนเพมขนเปน 15% ในป 2025 และ 22% ในป 2050 จากปจจบนทมสดสวนประมาณ 11% (ป 2010) สงคโปรจะมสดสวนประชากรผสงอายสงทสดในอาเซยนโดยจะมสดสวน 30% และ 35% ภายในป 2025 และ 2050 ตามลำาดบ เพมขนจาก 16% ในปจจบน รองลงมาคอประเทศไทยทจะมสดสวนถง 27% ภายในป 2050 เพมขนจาก 12% ในปจจบน

หากจะพจารณาโอกาสการลงทนธรกจโรงพยาบาลในอาเซยนแลว พบวาอนโดนเซย ฟลปปนส ลาว กมพชา และพมายงมโอกาส ขยายการลงทนมากกวาประเทศอนๆ โดยพจารณาจากการเปรยบเทยบปรมาณบรการดานสขภาพในแตละประเทศ จะพบวา ปรมาณเตยงคนไขตอจำานวนประชากรของประเทศเหลานยงอยในระดบตำากวาคาเฉลยของกลมประเทศชนชนรายไดปานกลาง ระดบลาง และยงมการใชจายทางดานสขภาพไมมากนกเมอเทยบกบประเทศมาเลเซย สงคโปรและไทย

สดสวนประชากรผสงอาย (มากกวา 60 ป) ของประเทศในอาเซยนหนวย: %

21


อนโดนเซย ฟลปปนส ลาว กมพชา และพมายงมความตองการบรการสขภาพมากกวาประเทศอนๆ14

แมจะเปดโอกาสการลงทนธรกจโรงพยาบาลมากขน แตในทางปฏบตจรงนกลงทนตางชาตควรศกษาเกยวกบอปสรรค อนๆ ทเปนขอกำาหนดภายในประเทศดวย ยกตวอยางเชน การลงทนทำาธรกจโรงพยาบาลในอนโดนเซยนนมขอกำาหนดใหนกลงทนตางชาตลงทนไดเฉพาะโรงพยาบาลขนาดใหญ ไมสามารถดำาเนนกจการคลนกหรอสถานพยาบาลขนาดเลกได โดยกำาหนดจำานวนเตยงคนไขขนตำา 200 เตยงขนไป และยงอนญาตใหบคลากรตางชาตมบทบาทในโรงพยาบาลไดเฉพาะหนาทเปนทปรกษา เนองจากมความตงใจจะใหเมดเงนหมนเวยนอยในเศรษฐกจของอนโดนเซยแทนทจะใหคนอนโดนเซยเดนทางไปใชบรการ สขภาพในตางประเทศ นอกจากน รฐบาลยงกำาหนดใหโรงพยาบาลทกโรงพยาบาลจดสรรบรการในสดสวน 10% ใหเปนบรการชนสาม (third-class services) สำาหรบคนไขในทไมไดมฐานะรำารวย เพอพยายามใหทกชนชนสามารถเขาถงบรการของโรงพยาบาลทม คณภาพได แมวานโยบายดงกลาวจะไมประสบความสำาเรจมากนก อยางไรกตาม การลงทนทำากจการโรงพยาบาลในอนโดนเซย ยงถอวามความดงดดและนาลงทนเนองจากจำานวนประชากรชนชนกลาง - บนมอตราการเพมขนคอนขางสง และตนทนแรงงานตำา ทงน ในชวงป 1993-1999 มการอนมตการลงทนจากตางชาตในธรกจโรงพยาบาลจาก the National Investment Coordinating Board มากถง 12 โครงการ คดเปนเมดเงนลงทนประมาณ 234 ลานดอลลารสหรฐฯ โดยสวนใหญเปนนกลงทนจากสงคโปร และออสเตรเลย

ในกรณการลงทนธรกจโรงพยาบาลในฟลปปนส ขอดอกประการหนงคอประโยชนจากการมแรงงานพยาบาลทสามารถสอสารภาษา องกฤษไดเปนจำานวนมาก และมคณภาพสงโดยไดรบการยอมรบจากสถานบรการสขภาพในอเมรกา สงเกตไดจากยอดสงออกแรงงาน พยาบาลจากฟลปปนสซงมยอดสงออกคดเปนสดสวนถง 25% ของพยาบาลตางชาตในประเทศตางๆ ทวโลก โดยเฉพาะอเมรกาทม พยาบาลจากฟลปปนสคดเปนสดสวน 83% ของจำานวนพยาบาลตางชาตทงหมดในประเทศ โดยมคาจางสงถง 5,760 ดอลลารสหรฐฯ ตอเดอน ในขณะทหากทำางานอยในฟลปปนสจะไดรบคาจางเฉลยเพยง 175 ดอลลารสหรฐฯ ตอเดอน ซงหมายความวา แมจะม จำานวนแรงงานพยาบาลทจบจากฟลปปนสจำานวนมาก แตการลงทนทำาธรกจโรงพยาบาลในฟลปปนสอาจจะตองเผชญกบปญหา แรงงานพยาบาลไหลออกไปตางประเทศหมดได

จำานวนเตยงโรงพยาบาลชวงป 2000-2009 คาใชจายดานสขภาพตอหว ในป 2007

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของWorldHealthStatistics2010,WHO

หนวย: ตอประชากร 10,000 คน หนวย: ดอลลารสหรฐ (ณ อตราแลกเปลยนเฉลย)

สงคโปร


บรไน

ไทย


ลาว


กมพชา

พมา

ฟลปปนส

32 1,148

28 58

26 753

22 136

18 307

6 42

n/a

6 7

5 63

27

36

12ประเทศรายไดปานกลางระดบลาง = 18

ประเทศรายไดปานกลางระดบลาง = 80

22


บรการดานสขภาพทเนนความเชยวชาญดานโรคหวใจนาจะเปนโอกาสทางธรกจทดสำาหรบการลงทนกจการโรงพยาบาลในประเทศ อาเซยน เนองจากโรคหวใจ โดยเฉพาะอาการกลามเนอหวใจขาดเลอดเปนสาเหตการตายอนดบตนๆ ของประชากรในประเทศอาเซยน รวมไปถงโรคหวใจจากความดนโลหตสง ดงนน การไปลงทนจดตงธรกจโรงพยาบาลในประเทศอาเซยนโดยเนนศนยเฉพาะทางดาน โรคหวใจนาจะไดรบความสนใจและมความตองการสง

โดยสรปแลว ธรกจโรงพยาบาลในไทยจะไมไดรบผลกระทบจากการขยายสดสวนการถอหนของนกลงทนอาเซยนมากนก เพราะ ปจจบนธรกจโรงพยาบาลในไทยมสดสวนการถอหนโดยนกลงทนตางชาตรวมเพยง 15% สงทสด 40% ซงยงคงตำากวาระดบสงสด ทอนญาตโดยกฎหมายไทย แตจะไดรบผลกระทบจากภาวะการแกงแยงแรงงานวชาชพทเกยวของมากกวาเนองจากแทบทกประเทศ ในอาเซยนยกเวนสงคโปร ฟลปปนสและบรไนยงมแรงงานวชาชพไมเพยงพอ อยางไรกตาม ไทยสามารถใชจดแขงและชอเสยง ดานบรการสขภาพในการขยายการลงทนในอนโดนเซย ฟลปปนส ลาว กมพชา และพมาซงมแนวโนมความตองการบรการดาน สขภาพมากกวาประเทศอน และเลอกเจาะลงทนบรการความเชยวชาญดานโรคหวใจ เนองจากเปนโรคทเปนสาเหตของการเสยชวต ของประชากรในอาเซยนมากทสด

ความเชยวชาญเรองโรคหวใจนาจะเปนโอกาสสำาคญ15

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEICจากขอมลของWorldHealthStatistics2010,WHO

5 อนดบสาเหตการเสยชวตของคนในกลมประเทศอาเซยน

23


การใชแกนความสามารถอยางเตมรปแบบจะเปนอาวธสำาคญของธรกจไทย16

การใชแกนความสามารถ (core competency) อยางเตมรปแบบของแตละธรกจจะเปนอาวธสำาคญในการตกตวงโอกาสจากตลาดของอาเซยนภายใตสภาวะแวดลอมทเอออำานวยในยค AEC

ธรกจไทยตองกาวออกไปนอกประเทศมากขน โดยใชตลาดอาเซยนเปนจดเรมตนในการสรางความเขมแขงซงยงเปนระดบ ทไทยคอนขางไดเปรยบ กอนการรวมตลาดจะกาวไปสระดบทใหญขนเชน ASEAN+3 ซงจะตองเจอการแขงขนทรนแรงขนจากธรกจในจน ญปน และเกาหลใต ทงน เราควรจะเรมตนจากการ “ใชแกนความสามารถ (core competency) หรอใชสงทเราเกงอยางเตมรปแบบ” พรอมทงหาชองทางจากกระแสทจะเกดขนจากการรวมตวเปน AEC และลกษณะ ของตลาดในอาเซยน

ธรกจควรปรบตวอยางไร5

3 กระแสจาก AEC

+4 ศกยภาพตลาดอาเซยน

• การผลตรวมศนย• เนนการคาบรการมากขน (non-tradables to tradables)• การกระจายตวของคนอาเซยน (ASEAN expatriate class)

ตวอยาง

บรการสขภาพ + ผสงอาย = อสงหาฯ ผเกษยณ

จดการโรงแรม + นกทองเทยว = บรหารโรงแรมแบรนดไทย

แปรรปอาหาร + มสลม = ศนยกลางอาหารฮาลาล

• นยมเทยวในภมภาค• มสลมมากทสดในโลก• ชนชนกลางขยายตว• ผสงอายเพมขน

Leverage core competency

ทมา:การวเคราะหโดยSCBEIC

24


BOX: โอกาสของธรกจทเปนจดแขงของไทย

AEC จะยงเปนโอกาสทมากขนสำาหรบธรกจทไทยมความไดเปรยบและเปนจดแขงของของไทยอยแลว ในปจจบน ไดแก ธรกจดานการทองเทยว ธรกจผลตยานยนตและชนสวนยานยนตและธรกจดานการ ผลตอาหาร

ธรกจทองเทยวและสปาการทองเทยวเปนสาขาบรการทไทยสามารถสรางรายไดจากนกทองเทยวตางชาตไดสงทสดในอาเซยน โดย ในปปกตของการทองเทยวทยงไมไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจโลกมากนก ไทยมรายไดจาก นกทองเทยวตางชาตกวา 18,000 ลานดอลลารสหรฐฯ สงกวามาเลเซยซงมรายไดสงเปนอนดบสองประมาณ 20% และยงมขอไดเปรยบจากทมแหลงทองเทยวทเปนทรจกจำานวนมาก จงมแนวโนมทจะตกตวงโอกาส จากการเตบโตของกระแสการทองเทยวเอเชยทจะไดรบความนยมมากขนอยางตอเนองในอนาคตไดมาก ทงน the World Tourism Organization (UNWTO) คาดการณไววาอก 10 ปขางหนาสดสวนจำานวน นกทองเทยวทเดนทางมาเทยวทวปเอเชยแปซฟกจะเพมขนเปน 27% จากประมาณ 20% ในปจจบน สวนทาง กบสดสวนนกทองเทยวทเดนทางไปเทยวยโรปทจะลดลงเหรอ 46% จากประมาณ 52% ในปจจบน

การกลายเปนตลาดเดยวกนของอาเซยนสามารถตอยอดใหธรกจทองเทยวของไทยมชองทางหารายได เพมเตม เชน การขยายแพคเกจทวรเปนแพคเกจทองเทยวอาเซยน แทนการจดแพคเกจเพยงในประเทศไทย โดยอาศยการสรางเครอขายบรษทตวแทนทองเทยวกบประเทศสมาชกอาเซยนดวยกน หรอแมแต ลงทนตงสาขาหรอสำานกงานยอยในตางประเทศ โดยไทยจะมขอไดเปรยบจากการมแหลงทองเทยวท เปนทรจกจำานวนมากทสดในอาเซยนและสามารถใชชอเสยงดงกลาวดงดดนกทองเทยวกอนตอยอดขยาย แพคเกจเดนทางไปสประเทศอนๆ ในอาเซยนตอได ธรกจการผลต: อาหารแปรรป และ รถยนตและชนสวนธรกจดานการผลตอาหารแปรรป และธรกจในอตสาหกรรมผลตรถยนตและชนสวนมแนวโนมไดประโยชน คอนขางมาก จากความไดเปรยบทางดานการผลตและการคาทไทยมสดสวนสงออกสงทสดในอาเซยน โดยสดสวนมลคาการสงออกถง 77% และ 61% ตามลำาดบ โดยเฉพาะอตสาหกรรมผลตรถยนตและ ชนสวน ทมความไดเปรยบจากการเปนฐานการผลตขนาดใหญคอความพรอมทางโครงสรางพนฐาน ความรความสามารถของแรงงานทอยในอตสาหกรรม จะเปนปจจยสำาคญทสงผลใหไทยไดรบประโยชน จากตลาดทใหญขนและการแขงขนทอาจจะสงขน โดยเฉพาะการตอยอดการลงทนสำาหรบกระแสความ นยมรถยนตประเภทตางๆ ในอนาคต ตวอยางทเหนไดงาย คอ กระแสความนยมรถยนตประหยดพลงงาน หรออโคคาร ทมแผนการลงทนในไทยแลวประมาณ 34,000 ลานบาท ในขณะทอนโดนเซยซงเปนผผลต รถยนตโดยรวมมากเปนอนดบสองรองจากไทยในอาเซยนอยในขนกำาลงใชแผนสงเสรมการลงทนผลต รถยนตประหยดพลงงาน แตยงไมมการกำาหนดเงอนไขการลงทนและสเปกของรถประหยดพลงงาน ออกมาอยางชดเจน

ธรกจดงกลาวในไทยจะสามารถตกตวงโอกาสและมแนวโนมไดรบประโยชนมากขนจากการรวมกนเปน ตลาดเดยวซงจะเปนปจจยสนบสนนสำาคญ ประกอบกบการขยายตวของการบรโภคในประเทศตางๆ โดย เฉพาะอนโดนเซยและลาวทแนวโนมบรโภคอาหารมโอกาสขยายตวสงตามการขยายตวของรายไดทจะ เตบโตสงในอนาคต เชนเดยวกบการเพมขนของกลมชนชนทมรายไดระดบกลางถงระดบบนทจะมสดสวน เพมขนพรอมๆ กบความตองการบรโภคสนคาคงทน ซงรวมถงรถยนตดวย

25


7 กฏหมายในประเทศอนโดนเซยกำาหนดให70% ของสตวนำาทจบไดในนานนำาอนโดนเซยทตองสงขนททาเรอของอนโดนเซยเพอจำาหนายหรอแปรรปในประเทศ โดยการแปรรปนนผประกอบ

การตองรวมทนกบชาวอนโดนเซยเทานน และทงนสามารถลงทนไดสงสดไมเกน 80%

การมตลาดและฐานการผลตรวมกนในภมภาคอาเซยนตามเปาหมายของ AEC จะสรางสภาวะแวดลอมทเอออำานวยใหเกดกระแส ทนาจบตามอง 3 กระแสคอ (1) การรวมศนยการผลตสนคาในแหลงทมศกยภาพทางวตถดบและการตลาด ทำานองเดยวกบววฒนาการการเปนศนยผลตรถกระบะของไทย (2) ยคแหงการคาบรการในรปแบบใหมๆ มากขน (non-tradables become tradables) ยกตวอยางเชน ครกตางประเทศจดงานแตงงานในไทย และ (3) การเกดขนของกลมชนชนใหมในประเทศจากการยายถนของแรงงาน อาเซยน (ASEAN expatriate class) เชน การเพมขนของผบรหารสญชาตสงคโปรในลาวและกมพชา

การผลตสนคาจะรวมศนยมากขนในแหลงทมความไดเปรยบทางดานตลาดและทรพยากรธรรมชาต โดยสามารถใชประโยชน จากการมเครอขายการผลตและขนสงในภมภาคอาเซยน เชนเดยวกบการขยายตวของการผลตรถกระบะในไทยทเรมตนดวยตลาดขนาดใหญจากความนยมใชของคนไทยและพฒนาตอเนองมาเปนศนยกลางการผลตในภมภาค และเออประโยชนตอธรกจทเกยวของ อกดานหนงคอความไดเปรยบทางดานทรพยากรธรรมชาต ยกตวอยางเชน อนโดนเซยมทรพยากรทางทะเลทอดมสมบรณโดย เฉพาะปลาทนาและกง และเปนแหลงประมงนอกนานนำาทใหญทสดของโลก แมไมมความชำานาญในอตสาหกรรมการแปรรป อาหารทะเล แตสงเสรมการลงทนจากตางประเทศอยางจรงจง 7 ทำาใหผประกอบการดานสงออกอาหารทะเลรายใหญตางปรบแผนเขาไปลงทนในประเทศอนโดนเซย

การคาบรการในอาเซยนจะมรปแบบใหมๆ มากขน เชน การทผปวยสามารถเลอกใชบรการโรงพยาบาลในประเทศอนๆ ผเกษยณอายเลอกไปใชชวตอยในแหลงทมบรการทเหมาะสม คแตงงานจากตางประเทศมาจดงานแตงงานในไทยทราคาถกลงแต อลงการมากขน และตอยอดสรางรายไดใหกบการทองเทยวไทยตอได รวมถงการแขงขนดานการทองเทยวซงนำามาสการสรรสราง แหลงทองเทยวพกผอนรปแบบใหมๆ เชน มารนาเบยในสงคโปร เปนตน

พธและการฉลองงานแตงงานของมหาเศรษฐตางประเทศในไทยดงทเปนขาวในชวงทผานมาเปนหนงในรปแบบการคาบรการใหมๆ ทขยายขอบเขตการใหบรการออกไปมากขน จากเดมทเนนเฉพาะลกคาในไทย ซงเปนผลดตอเนองกบธรกจโรงแรมและบรการ ทองเทยวอนๆ จากคบาวสาวและแขกทมารวมงานซงจะอยทองเทยวในไทยตอ

การสนบสนนการมบานแหงทสองในมาเลเซย (Malaysia My Second Home Program: MM2H) เปนอกหนงตวอยางของแนว ทางสรางรายไดจากสาขาบรการสำาหรบผเกษยณอายทเดมเคยจำากดอยแคตลาดในประเทศ โดยหนไปมงเนนตลาดกลมผสงอายท มกำาลงซอจากตางประเทศมากขน ซงกอใหเกดการพฒนาธรกจทเกยวโยงตามมาทงการพฒนาอสงหารมทรพยและบรการทางดาน สขภาพ

อกตวอยางคอการทสงคโปรกาวขามขอจำากดทางดานพนทของประเทศโดยการลงทนดานโรงเรยนและสถาบนการศกษาในไทยพรอม กบพฒนาหลกสตรตามมาตรฐานเดยวกบในประเทศเพอรองรบทงนกเรยนทอยในทองถนและการสงออกนกเรยนจากประเทศ ตนเองในอนาคต

การเกดของกลมชนชนใหมในประเทศจากแรงงานในอาเซยนทเขามาอาศยอย โดยเฉพาะประเทศทมความขาดแคลนและตองการแรงงานทมทกษะสง เชน บรษททลงทนและตงอยในลาว กมพชา และเวยดนามตองอาศยผบรหารและการจดการจากประเทศท พฒนาแลวอยางสงคโปร ซงกลายเปนการเกดของอกกลมชนชนและตลาดใหมทมกำาลงซอสงกวาคนในทองถน ดงจะเหนตวอยาง ไดจากกลมลกคาของโรงพยาบาลชนนำาในไทย

26


ในขณะท AEC เอออำานวยใหเกดตลาดและฐานการผลตรวมกนแลว ธรกจควรเรงเจาะกลมตลาดใหไดเปนเจาแรกๆ เพอ ครองสวนแบงตลาดใหไดมากทสด ทงน เรามองตลาดอาเซยนทเปนศกยภาพสำาหรบธรกจใน 3 รปแบบ ไดแก

1. ตลาดจากพฤตกรรมของคนอาเซยนในยคปจจบน ไดแก การใหความสำาคญกบการศกษาของบตร การใชเวลาทองเทยวพกผอนมากขน และการเพมขนของผบรโภคทใชจายเปนคาความพงพอใจมากกวาคาใชสอย เปนตน ทงน ตวอยางทเหนไดชดเจนมากขน คอการแขงขนทางดานการศกษาในสงคโปรทมนโยบายมงเนนการพฒนาทรพยากร “คน” เปนสำาคญ และการทคนลาวสงลกมา เรยนในเมองไทยมากขน เชนเดยวกบพฤตกรรมดานการใชเวลาในการทองเทยวมากขน โดยมปรมาณการเดนทางภายในอาเซยน ดวยกนเองเพมขนเฉลยปละ 7% ในชวง 8 ปทผานมาเทยบกบการเดนทางทวโลกทเพมขนเฉลยเพยงปละ 5% นอกจากน ยงม การเพมขนของกลมผบรโภคทจายตามความพงพอใจมากขนหรอทเรยกวา “ไมเกยงราคา” ดงจะเหนไดจากการเกดขนของราน อาหารราคาแพงลบลวในเมองตางๆ

2. ตลาดจากโครงสรางประชากรในอาเซยนทจะเปลยนแปลงไป ไดแก การลดลงของกำาลงแรงงาน การเพมขนของสดสวนผสงอาย การเตบโตของชนชนรายไดปานกลางทจะมรปแบบการบรโภคสนคาและบรการตามรอยสงคมสมยใหม เชน โทรศพทมอถอ คอนโดมเนยม หางสรรพสนคา เปนตน

3. ตลาดจากจดเดนของแตละประเทศ ยกตวอยางเชน สงคโปรมพนทเพอการเกษตรกรรมเพยงรอยละ 3 ของพนทโดยรวม สามารถผลตสนคาไดเพยง 3 ประเภท ไดแก (1) อาหารทะเล (ปลา) (2) ไขไก และ (3) ผกสด โดยผลผลตคดเปน 4%, 23% และ 7% ของปรมาณการบรโภครวมตามลำาดบ อนโดนเซยเปนประเทศทมประชากรชาวมสลมมากทสดในโลกซงเปนตลาดสำาคญของสนคาฮาลาล (Halal) ในขณะทชาวมสลมในประเทศมาเลเซยไดรบการจดอนดบใหเปนกลมทมกำาลงซอสงเปนอนดบท 3 ในกลม ประชากรมสลมดวยกนรองจากประเทศซาอดอาระเบย และตรก เปนตน

การ “ใชแกนความสามารถ (core competency) หรอใชสงทเราเกงอยางเตมรปแบบ” ดจะเปนจดเรมตนทดในการขยายธรกจ ในตลาดอาเซยนในยค AEC ทเออใหมฐานผบรโภคขนาดใหญ (critical mass of consumer) ในภมภาคททกธรกจสามารถ เขาถงได แตละธรกจตองเรมมองหาวาแกนความสามารถของธรกจตนเองคออะไร ยกตวอยางเชน การมชอเสยงและจดเดนของไทยทางดานบรการสขภาพทงดานโรงพยาบาลและบคลากรจะเปนโอกาสทดในการเจาะตลาดผสงอายในอาเซยนทจะมสดสวนเพม ขนเปน 12% อก 10 ปขางหนาจาก 9% ในปจจบน ทงในสวนของผปวยและผเกษยณอาย ซงไทยและมาเลเซยเปนประเทศใน เอเชยสองอนดบแรกทตดการจดอนดบ 30 ประเทศทนาไปใชชวตหลงเกษยณอาย สงผลใหเรมเหนการพฒนาอสงหารมทรพยท พยายามเจาะกลมเหลานมากขนทงในบางแสน หวหน เชยงใหมและภเกต การเรมสรางแบรนดดานการบรหารจดการโรงแรมของไทยเปนอกตวอยางทจะเปนการขยายธรกจจากความสามารถทเปนจดเดน และไดเปรยบของธรกจไทย พรอมทงเปนการมงสรางแบรนดอาเซยนเพมเตมจากปจจบนทมเพยงแบรนด “Red Bull” ทตดการจด อนดบแบรนดระดบโลก 100 อนดบ 8 ทงนแบรนดการจดการโรงแรมจากประเทศในภมภาคเดยวกนมแนวโนมเปนขอไดเปรยบในการแขงขนกบธรกจบรหารโรงแรมจากตางประเทศในกระแสทจะมการเดนทางทองเทยวระหวางประเทศภายในภมภาคเพมขนมากกวา การเดนทางระหวางอาเซยนกบนอกภมภาค โดยมการคาดการณวาการเดนทางภายในอาเซยนจะเพมขนเฉลยปละ 8% ในชวง 20 ปขางหนา ในขณะทการเดนทางระหวางอาเซยนและภมภาคอนๆ จะเพมขนเฉลยปละ 6%

8 BrandZ Top 100 Most Valuable Global Brands 2010 โดย Millward Brown Optimor

27


9 ขอมลจากสำานกขาวไทยมสลม

ถงแมวาเชนบรหารโรงแรมตางประเทศจะมชอเสยงดานมาตรฐานเดยวกนและมฐานขอมลลกคาทด แตการเพมขนของกลม ลกคาทเตมใจจายตามความพงพอใจมากขนนาจะเปนกระแสทสรางชองทางและโอกาสใหแบรนดไทยมากขน

ความเชยวชาญในธรกจแปรรปอาหารและการเปนแหลงวตถดบจะเปนขอไดเปรยบในการมงสการเปนศนยกลางอาหารฮาลาล มากขน และเปนแนวทางทมศกยภาพสงในการเพมรายไดจากตลาดอาเซยนทมประชากรมสลมมากถง 270 ลานคน อกทงอตรา ขยายตวของมลคาการคาอาหารฮาลาลโลกโดยเฉลยยงคงสงกวาการคาอาหารโดยรวมของโลก โดยในชวงป 2005 – 2009 ทผาน มาอตราขยายตวของการคาอาหารฮาลาลโลกเพมขนรอยละ 18.2 ตอป สงกวาอตราขยายตวของการคาอาหารโลกทเพมขนเพยง รอยละ 10.4 ตอปเทานน 9 ทงนการสงออกจากไทยยงมแนวโนมขยายตวไดสง โดยปจจบนไทยเปนผสงออกอาหารฮาลาลเปนอนดบ5 ของโลก และเปนอนดบ 1 ในอาเซยน

ตอจากนไป ความลำาบากของธรกจจะไมใชเรองการหาตลาดรองรบ เพราะ AEC จะชวยสรางตลาดและฐานผบรโภคขนาดใหญ (critical mass of consumer) พรอมไวสำาหรบทกธรกจ จากการคาบรการรปแบบเดมๆ จะเพมรปแบบใหมๆ และขยาย ขอบเขตไดมากขน เชน ธรกจจดงานแตงงานทจากเดมเนนอยเพยงตลาดในประเทศกเรมดงดดลกคาจากตางประเทศ กาวตอไป ของธรกจไทยคงจะเปนการพยายามเจาะกลมตลาดและกลมธรกจทเราเกง และใชแกนความสามารถอยางเตมรปแบบเรงยด พนทหวหาด หยบชนปลามน สรางรอยเทาของธรกจไทยในระดบอาเซยนใหพรอมกาวไกลสระดบโลกตอไปในอนาคต

สำาหรบยค AEC ทกำาลงจะมา การดำาเนนธรกจแบบชาชาไดพราเลมงามคงไมเหมาะแน

28


จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยม) และปรญญาโท ดานเศรษฐศาสตร จากจฬาลงกรณ มหาวทยาลย และมหาวทยาลยธรรมศาสตร

มประสบการณวจยเชงนโยบายและกลยทธกวา 7 ป โดยเคยรวมงานกบสถาบนวจยนโยบาย เศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง และตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยม) เศรษฐศาสตรบณฑต จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย และปรญาโทสาขา International Economics and Finance (ภาคภาษาองกฤษ) จาก จฬาลงกรณมหาวทยาลย

คณะผจดทำา

วธาน เจรญพล [email protected](662) 544-2478

เอกสทธ กาญจนาภญโญกล[email protected](662) 544-3085

จบการศกษาระดบปรญญาตร (เกยรตนยมเหรยญทอง) บญชบณฑต (ภาคภาษาองกฤษ) จากมหาวทยาลยธรรมศาสตร และไดรบทน Fulbright ไปศกษาตอระดบปรญญาโท MBA ท Kellogg School of Management แหง Northwestern University

มประสบการณวจยเชงนโยบายและกลยทธมากกวา 8 ป โดยเคยรวมงานกบ McKinsey & Company ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และ PricewaterhouseCoopers

เมธน จงสฤษดหวงHead of [email protected](662) 544-3259

30


เศรษฐพฒ สทธวาทนฤพฒผชวยผจดการใหญ และ Chief [email protected](662)544-4996

วเคราะหเศรษฐกจและธรกจเมธน จงสฤษดหวง[email protected](662)544-3259

พรเทพ ชพนธ[email protected](662)544-3066

มนทนา เลศชยทว[email protected](662)544-6760

ปราณดา ศยามานนท[email protected](662)544-2705

ภารด ววฒนะประเสรฐ[email protected](662)544-2475

วธาน เจรญผล[email protected](662)544-2478

วชชดา ชมม[email protected](662)544-1644

กำาพล อดเรกสมบต[email protected](662)544-1463

บณยนช นลทคชสนบสนนงานผบรหารระดบสง[email protected](662)544-5644

อครพชร เจรญพานช[email protected](662)544-5602

ศกญญา ปรางควฒนานนท[email protected](662)544-6103

เอกสทธ กาญจนาภญโญกล[email protected](662)544-3085

เครอขายสมพนธดารากร พพฒนกล[email protected](662)544-4006

พณฐฐา อรณทต[email protected](662)544-2953

วภสรา อาภาสกลเดช[email protected](662)544-6566

จราพร กฤษฎารกษ[email protected](662)544-6759

Disclaimer : The information contained in this report has been obtained from sources believed to be reliable. However, neither we nor any of our respective affiliates, employees or representatives makes any representation or warranty, express or implied, as to the accuracy or completeness of any of the information contained in this report, and we and each of such persons expressly disclaims any and all liability relating to or resulting from the use of this report or such information by the receipt and persons in whatever manner.

Any opinions presented herein represent the subjective views of ours and our current estimated and judgments which are based on various assumptions that may be subject to change without notice, and may not prove to be correct.

This report is for the recipient’s information only. It does not represent or constitutes an advice, offer, recommendation, or solicitation by us and should not be relied as such. We or any of our associates may also have an interest in the companies mentioned herein.

SCB Economic Intelligence Center ศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ ธนาคารไทยพาณชย จำากด (มหาชน)

Insight

Template Book InsightSize 21 cm. (W) x 29.5 cm. (H)

ธนาคารไทยพาณชย จำกด (มหาชน) ศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ เลขท 9 ถนนรชดาภเษก แขวงจตจกร เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900 Email : [email protected]

EIC | Economic Intelligence CenterMonthly/February 2011

AEC กับผลกระทบ ต่อธุรกิจไทย

Documents