Adult Nursing1 Book3

ประมวลสาระรายวชา 702203 การพยาบาลผใหญ 1

(Adult Nursing I)

อ.ดร.ณฐฐตา เพชรประไพ

ส านกวชาพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

ภาคการศกษา 3/2556

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ก- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร

ณฐฐตา เพชรประไพ ประมวลสาระรายวชา 702203 การพยาบาลผใหญ 1

ค ำน ำ

ประมวลสาระรายวชา 702203 การพยาบาลผใหญ 1 โดย อ.ดร.ณฐฐตา เพชรประไพ ฉบบน

รวบรวมเนอหาการพยาบาลผปวยทเสยสมดลนา เกลอแร กรดดาง การพยาบาลผปวยทมปญหา ห

คอ จมก และการพยาบาลผปวยทมปญหาระบบสบพนธสตร เพอใหนกศกษาพยาบาลศาสตร ชนปท 2

สานกวชาพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ไดใชคนควาประกอบการศกษาภาคทฤษฏ

โดยเนอหาแตเรองนาเสนอใน 4 สวนคอ วตถประสงค เนอหา บรรณานกรม และคาถามทายบท

นอกเหนอจากเอกสารฉบบนแลว นกศกษาควรจะศกษาคนควาเพมเตมจากแหลงท

หลากหลายอยางไมหยดนง เพอใหเกดประโยชนแกผรบบรการสงสด

ณฐฐตา เพชรประไพ

มนาคม ๒๕๕๗

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ข- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


สำรบญ

เนอหำ หนำ

ค ำน ำ ก

มคอ.3 รำยละเอยดกำรจดกำรเรยนกำรสอนวชำ 702203 กำรพยำบำลผใหญ 1 ฌ

บทท 6 กำรพยำบำลผปวยทปญหำควำมไมสมดลน ำ เกลอแร และภำวะกรดดำง 1

บทนา เคาโครงเนอหา แนวคดหลก วตถประสงค 1

6.1 ภาวะสมดลของนาในรางกาย (Fluid balance) 2

6.1.1 สวนประกอบของนาในรางกาย 2

6.1.2 การประเมนสมดลของเหลว 3

6.2 ภาวะเสยสมดลของสารนาในรางกาย (Fluid Imbalance) 3

6.2.1 Dehydration 4

6.2.2 Fluid volume excess / volume overload 8

6.2.3 สารนาบาบด 9

6.3 ภาวะสมดลของอเลกโตรลยทในรางกาย (Electrolyte balance) 10

6.4 ภาวะเสยสมดลของอเลกโตรลยทในรางกาย (Electrolyte Imbalance) 11

6.4.1 Hyponatremia 11

6.4.2 Hypernatremia 13

6.4.3 Hypokalemia 15

6.4.4 Hyperkalemia 17

6.4.5 Hypocalcemia 18

6.4.6 Hypercalcemia 20

6.4.7 Hypomagnesemia 22

6.4.8 Hypermagsenemia 22

6.4.9 Hypochloremia 23

6.5 ภาวะเสยสมดลของกรด-ดาง (Acid-Base Imbalance) 23

6.5.1 Metabolic Acidosis 24

6.5.2 Respiratory Acidosis 25

6.5.3 Metabolic Alkalosis 26

6.5.4 Respiratory Acidosis 27

แบบฝกหดทายบท 32

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ค- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร



บรรณานกรม 33

บทท 7 กำรพยำบำลผปวยทมควำมผดปกตของห คอ และจมก 34


7.1 การพยาบาลผทมปญหาของห 35

7.1.1 กายวภาคศาสตรของห 35

7.1.2 การตรวจวนจฉยความผดปกตของห 36

7.1.3 โรคทางหทพบบอย 36

- เยอแกวหทะลจากอบตเหต 36

- หชนกลางอกเสบ 37

- หชนในอกเสบ 40

7.1.4 การพยาบาลผปวยทมปญหาทางห 40

7.2 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของจมก 42

7.2.1 กายวภาคศาสตรของจมก 42

7.2.2 การประเมนสภาพ 43

7.2.3 โรคทางจมกทพบบอย 43

- ไซนสอกเสบ 43

- หวดภมแพ 46

- เลอดกาเดาไหล 47

- รดสดวงจมก 49

7.3 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของชองปากและคอ 52

7.3.1 กายวภาคศาสตรของชองปากและคอ 52

7.3.2 การประเมนสภาพ 53

7.3.3 โรคในกลมทางเดนหายใจสวนบนทมการอกเสบตดเชอทพบบอย 53

- ทอนซลอกเสบเฉยบพลน 53

- มะเรงกลองเสยง 57

- มะเรงชองปาก 58

- Hyperthyroidism 61



ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ง- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร



บทท 8 กำรพยำบำลผปวยทมปญหำระบบสบพนธสตร 69


8.1 การซกประวตทางนรเวช 70

8.2 การตรวจรางกายทางนรเวช 71

8.3 การตรวจภายใน 77

8.4 การพยาบาลสตรทมภาวะผดปกตสมพนธกบระด 86

8.4.1 การขาดระด 86

8.4.2 การปวดระด 87

8.4.3 ภาวะเลอดออกผดปกตจากโพรงมดลก 87

8.5 การอกเสบตดเชอในระบบสบพนธสตร 88

8.5.1 หนองใน 88

8.5.2 หนองในเทยม 88

8.5.3 ซฟลส 89

8.5.4 แผลรมออน 89

8.5.5 กามโรคของทอและตอมนาเหลอง 90

8.5.6 หดหงอนไก 90

8.5.7 เชอราในชองคลอด 90

8.5.8 พยาธในชองคลอด 91

8.5.9 หดขาวสก 91

8.5.10 ชองคลอดอกเสบจากเชอแบคทเรย 91

8.5.11 ตบอกเสบจากเชอไวรส 91

8.5.12 โรคเอดส 91

8.5.13 Pelvic Inflammatory Disease (PID) 92

8.6 การพยาบาลผทมความผดปกตเกยวกบการตงครรภ 93

8.6.1 Ectopic Pregnancy 93

8.6.2 Molar Pregnancy 95

8.7 การหยอนของอวยวะในองเชงกราน 97

8.8 การพยาบาลผทมความผดปกตของมดลก ปากมดลกและชองคลอด 101

8.8.1 Myoma Uteri 101

8.8.2 Endometriosis 104

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - จ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร



8.8.3 Benign Ovarian Tumor 105

8.8.4 Cervical Cancer 106

8.8.5 Ovarian Cancer 108

8.8.6 Endometrial Cancer 110

8.8.7 Vulvar Cancer 110

8.9 หตถการทางนรเวช 111

8.10 การพยาบาลผปวยทไดรบการผาตดทางนรเวช 112

8.11 การพยาบาลผปวยนรเวชทไดรบการรกษาดวยรงสรกษา 114

8.12 การพยาบาลผปวยนรเวชทไดรบการรกษาดวยเคมบาบด 114

8.13 การพยาบาลผปวยทมการแทง 115

8.13.1 การขดมดลก 120

8.13.2 คาแนะนาในการปฏบตตวหลงแทงและหลงการขดมดลก 121



ภำคผนวก 125

- เฉลยแบบฝกหดทายบท 126

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ฉ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


สำรบญภำพ

ภำพท ชอ หนำ

1 สวนประกอบของนาในรางกาย 2

2 ตาแหนงของนาในรางกาย 3

3 สมดลของเหลวในรางกาย 4

4 การบวมกดบม 8

5 ผลของสารนาชนดตางๆทมตอเซล 10

6 อาการแสดงของ Hypocalcemia 18

7 อาการและอาการแสดงของ Acute Hypocalcemia 19

8 Hypercalcemia crisis 20

9 การเจาะ Arterial Blood Gas 29

10 การแปลผลสมดลกรด ดาง 30

11 โครงสรางของห 35

12 เยอแกวหฉกขาด 37

13 เยอแกวหถกดนบมลง 37

14 Myringotomy 38

15 Cholesteatome 39

16 Mastoidectomy และ Tympanoplasty 39

17 กายวภาคของจมก 42

18 Sinuses 43

19 การ Irrigate Sinuses 46

20 Nasal Packing 48

21 Nasal Polyp 49

22 การผาตด Polypectomy 51

23 กายวภาคศาสตรของชองปากแงะคอ 52

24 Tonsillitis 54

25 หลงการผาตด Tonsillectomy 9 วน 55

26 Laryngectomy 58

27 Thyroid 61

28 การตรวจเตานมทางคลนกในทานง 72

29 การตรวจเตานมทางคลนกในทานง 72

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ช- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


ภำพท ชอ หนำ

30 ความสมพนธระหวางเตานมและผวหนงบรเวณเตานม 73

31 การตรวจเตาทางคลนกดวยการคลา 73

32 การตรวจเตานมทางคลนกในทานอน 74

33 การตรวจเตานมดวยตนเอง 75

34 ลกษณะความผดปกตของเตานม 76

35 ชนดตางๆของ Speculum 78

36 การคลาตอมบารโธลน 81

37 การทา Pap Smear 82

38 ตาแหนงตางๆของมดลก 83

39 Bimanual examination ของมดลก 83

40 Molar pregnancy 97

41 Snow storm ใน Molar pregnancy 97

42 การทา Kegel exercise 99

43 Pessary rings 100

44 ตวอยางการผาตด Posterior vaginal wall 101

45 เนองอกมดลก 101

46 Laparoscopic Hysterectomy 102

47 ชนดของการผาตด Hysterectomy 103

48 Vaginal hysterectomy 103

49 Laparoscopic Hysterectomy 105

50 การลกลามของมะเรงปากมดลก 107

51 LEEP 112

52 Conization 112

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ซ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


สำรบญตำรำง

ตำรำงท ชอ หนำ

1 อาการและอาการแสดงของภาวะชอค 5

2 การประเมนภาวะชอคจาก Allgower’s Shock Index 5

3 ปรมาตรปสสาวะตอนาท 6

4 สรปอาการและอาการแสดงของภาวะขาดนา 6

5 ระดบโปแตสเซยมในเลอด 15

6 การรกษา Calcium Imbalance 21

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ฌ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


มคอ. 3 รายละเอยดรายวชา ชอสถาบน มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ส านกวชาพยาบาลศาสตร

หมวดท 1 ขอมลทวไป

ชอสถาบน ส านกวชาพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

หมวดท 1 ขอมลทวไป

1.1 รหสวชาและชอวชา 702203 การพยาบาลผใหญ 1 (Adult Nursing I) 1.2 หนวยกต 4(4-0-8) 1.3 หลกสตรและประเภทของรายวชา

หลกสตร พยาบาลศาสตรบณฑต ประเภทของรายวชา วชาบงคบในหมวดวชาเฉพาะ : วชาชพ

1.4 ชอผรบผดชอบวชาและผสอน 1.4.1 ชอผประสานรายวชา อ.ศรญญา จฬาร

1.4.2 ชอผสอน อ.ศรญญา จฬาร อ.ดร.ณฐฐตา เพชรประไพ อ.ร.อ.ญ.ชตมา ทองวชระ อ.ดร.ปทมา วาจามน

1.5 ภาคการศกษา/ชนปทเรยน ภาคการศกษาท 3 ส าหรบนกศกษาพยาบาลศาสตรบณฑต ชนปท 2 1.6 รายวชาทตองเรยนมากอน (Pre-requisites) ไมม 1.7 รายวชาทตองเรยนพรอมกน (Co-requisites) ไมม 1.8 สถานทเรยน อาคารเรยนรวม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร 1.9 วนทจดท าหรอปรบปรงรายละเอยดของรายวชาครงลาสด จดท าวนท 25 ธนวาคม พ.ศ. 2556

หมวดท 2 จดมงหมายและวตถประสงค

2.1 จดมงหมายของรายวชา เพอใหนกศกษามความรความเขาใจในการใชกระบวนการพยาบาล เพอใหการพยาบาลแบบองครวม

และครอบคลมมตการสรางเสรมสขภาพ การปกปองสขภาพ การบ าบดรกษา และการฟนฟสภาพแกผปวยวยผใหญทมปญหาสขภาพทางศลยกรรมและอายรกรรม ทงในระยะเฉยบพลน วกฤต และเรอรง 2.2 วตถประสงคในการพฒนา / ปรบปรงรายวชา

2.2.1 การพฒนารายวชาน เพอใหตอบสนองตอผลการเรยนรของหลกสตร และปรบปรงเนอหา ใหมความทนสมย และมการใชหลกฐานเชงประจกษ และค านงถงความหลากหลายทางวฒนธรรมของผรบบรการ

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ญ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


2.2.2 เพอสงเสรมการจดการเรยนการสอน โดยเนนการคดวเคราะหจากกรณศกษารวมกบการน าเสนอผลของความคดวเคราะหอยางเปนรปธรรม ตลอดจนใหนกศกษาคนควาความรจากแหลงขอมลหลากหลาย

หมวดท 3 ลกษณะการด าเนนการ 3.1 ค าอธบายรายวชา ธรรมชาตของผใหญ แนวคด ทฤษฎและหลกการในการพยาบาลผใหญทมปญหาสขภาพทงทาง ศลยกรรมและอายรกรรมในระยะเฉยบพลน วกฤตและเรอรง การใชกระบวนการพยาบาลในการดแลผใหญทมความเบยงเบนทางสขภาพในระบบกระดกและกลามเนอ ปญหาทางโลหตวทยา การพยาบาลผปวยทไดรบการตรวจพเศษชนดตางๆ ผปวยทมปญหาโรคทางผวหนงและแผลไฟไหม น ารอนลวก การเสยสมดลน าและเกลอแร ปญหาทางนรเวช ปญหาทางตา ห คอ และจมก การพยาบาลผปวยในทกระยะของการผาตด การพยาบาลผปวยทมความบกพรองของระบบภมคมกน และการพยาบาลผปวยโรคตดเชอและโรคเขตรอน เพอใหผปวยไดรบการตอบสนองทงทางดานรางกาย จตใจ จตวญญาณ และจตสงคม ตอการเจบปวย การสรางเสรม การปกปองสขภาพ การบ าบดรกษา การฟนฟสภาพ เพอรกษาชวต สขภาพ สงเสรมการท าหนาทและความเปนอยอยางปกตสข โดยมงใหบคคลและครอบครวมสวนรวมในการดแล และพงพาตนเอง และสามารถปรบตวไดเตมตามศกยภาพ รวมทงการดแลแบบประคบประคองในระยะสดทายของชวต 3.2 จ านวนชวโมงทใชตอภาคการศกษา

การสอน การสอนเสรม การศกษาดวยตนเอง ทฤษฏ ทดลอง ปฏบต

48 ชวโมง ไมม ไมม ตามความตองการของนกศกษาเฉพาะราย

4 ชวโมงตอสปดาห

3.3 จ านวนชวโมงตอสปดาหทอาจารยใหค าปรกษาและแนะน าทางวชาการแกนกศกษาเปนรายบคคล

1 ชวโมงตอสปดาห / ตามชวงเวลาทมความเหมาะสมและวางจากรายวชาอน โดยมการด าเนนงาน ดงน

3.3.1 อาจารยประจ ารายวชาก าหนดชวงเวลาใหค าปรกษาทหองท างาน และใน e-Learning และ/หรอ e-mail

3.3.2 อาจารยจดชวงเวลาใหค าปรกษาตามความตองการของนกศกษาหรอพจารณาปรบชวงเวลาตามความเหมาะสม

3.3.3 นกศกษาทตองการรบค าปรกษาตองแจงลวงหนา แลวมาพบตามเวลาทก าหนดหรอตามชองทางทอาจารยใหค าแนะน า

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ฎ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


หมวดท 4 การพฒนาผลการเรยนรของนกศกษา การพฒนาผลการเรยนรในกลมมาตรฐานผลการเรยนรทมงหวงตามหลกสตร 4.1 คณธรรม จรยธรรม

คณธรรม จรยธรรมทตองการพฒนา วธการสอน วธการประเมนผล 1) มความรบผดชอบตอตนเองและผลการ

ปฏบตงาน (2.1.1) 2) เสยสละซอสตยมวนย (2.1.2) 3) มคณธรรมจรยธรรมและจรรยาบรรณ

วชาชพ (2.1.3) 4) เคารพในคณคาและศกดศรของความ

เปนมนษย (2.1.4) 5) ควบคมตนเองไดแยกแยะความดและ

ความชวได (2.1.5) 6) จดการกบปญหาจรยธรรมในการด ารง

ชพ (2.1.6) 7) จดการกบปญหาจรยธรรมในการ

ปฏบตงานในวชาชพการพยาบาล (2.1.7)

8) เปนแบบอยางทดตอผอนทงในการด ารงตนและการปฏบตงาน (2.1.8)

1) การท าสญญาการเรยน(Learning contracts) ในประเดนดานความซอสตย ความรบผดชอบตอการเรยน การสงงาน การเคารพคณคาความเปนมนษย

2) การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในทกๆ เนอหา

3) การเปนแบบอยางของผสอนในการเคารพศกดศรความเปนมนษยและการปฏบตตว

- สาระของสญญาการเรยน(Learning contracts) ในประเดนดานความซอสตย ความรบผดชอบตอการเรยน การสงงาน การเคารพคณคาความเปนมนษย

- พฤตกรรมการเขาเรยน การสงงาน การเขารวมกจกรรมของรายวชาทไดรบมอบหมายตรงเวลา พรอมเพรยงแสดงออกถงความกระตอรอรนและใหเกยรต

- พฤตกรรมการมสวนรวมในการอภปรายกลม

4.2 ความร ความร วธการสอน วธการประเมนผล

1) มความรและความเขาใจในศาสตรทเปนพนฐานของชวตทครอบคลมทงวทยาศาสตรมนษยศาสตรสงคมศาสตรกฎหมายและการปกครองระบอบประชาธปไตยศาสตรพนฐานทางวทยาศาสตรสขภาพศาสตรทางวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภชนหนง (2.2.1)

2) สามารถเลอกใชและประเมนประสทธภาพของเทคโนโลยสารสนเทศ (2.2.3)

1) การบรรยายแบบมสวนรวม (Active lecture)

2) การสรางความขดแยงทางปญญาดวยประเดนค าถามหรอกรณศกษา

3) การมอบหมายงานใหแสวงหาหลกฐานเชงประจกษเพอการวเคราะหสาเหตของปญหา และทางเลอกในการแกปญหา

4) การมอบหมายงานวเคราะหกรณศกษาและการวางแผนการแกปญหาทางการพยาบาล


- ชนงานการวเคราะหกรณศกษาและวางแผนแกปญหาทางการพยาบาล โดยน าหลกฐานเชงประจกษมาประยกตใช

- ความสามารถในการน าเสนอสาระผลการ

- แบบทดสอบกลางภาค สอบยอย และสอบประจ าภาค

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ฏ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


ความร วธการสอน วธการประเมนผล 3) วเคราะห วจารณงานวจยและวทยาการ

ททนสมยตอการเปลยนแปลงของประเทศและสงคมโลก (2.2.4)

4) มความรและความไวเชงวฒนธรรม สถานการณทเปลยนแปลงของประเทศและสงคมโลกทมผลตอภาวะสขภาพ(2.2.7)

5) การมอบหมายงานใหน าเสนอและแลกเปลยนเรยนร

4.3 ทกษะทางปญญา ทกษะทางปญญา วธการสอน วธการประเมนผล

1) สามารถคดอยางมวจารณญาณ (2.3.1) 2) ใ ห เ ห ต ผ ล เ พ อ ก า ร โ ต แ ย ง อ ย า ง

สรางสรรค (2.3.2) 3) คดวเคราะหอยางเปนระบบและโดยใช

องคความรทางวชาชพและทเกยวของรวมท งใ ชประสบการณภาคปฏบตเพอให เกดผลลพธทปลอดภยและมคณภาพในการแกไขปญหาทางการพยาบาลและทางสขภาพ (2.3.3)

4) สามารถแกปญหาดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรทางสงคมและการใ ชนวตกรรมใหมๆ (2.3.4)

5) พ ฒ น า ว ธ ก า ร แ ก ไ ข ป ญ ห า ท มประสทธภาพเหมาะสมกบสถานการณ (2.3.5)



3) การมอบหมายงานวเคราะหกรณศกษาและการวางแผนแกปญหาทางการพยาบาล

4) การมอบหมายงานใหน าเสนอและแลกเปลยนเรยนร


- ชนงานการแกปญหาทมอบหมายแตละสาระ

- แบบทดสอบกลางภาค สอบยอย และสอบประจ าภาค

4.4 ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความ

รบผดชอบ วธการสอน วธการประเมนผล

1) มปฏสมพนธอยางสรางสรรคระหวางบคคลและกลมคนปรบตวไดตามสถานการณ (2.4.1)

2) สามารถท างานเปนทมในบทบาทผน าและผตามในการท างานกลม ในชนเรยน และใน

1) การใหประเดนปญหา/กรณศกษาทสรางความขดแยงทางปญญาแกผเรยนรายบคคลหรอกลมและกระตนใหมการคดและอภปราย

- พฤตกรรมการมสวนรวมในชนเรยนและ

- พฤตกรรมการมสวนรวมในกระบวนการกลม/การท างานเปนทม

- รายงานการศกษาคนควาดวยตนเอง - สะทอนผลการเรยนร

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ฐ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ

วธการสอน วธการประเมนผล

ระบบบรการสาธารณสขทกระดบและในสถานการณทหลากหลาย (2.4.2)

3) ส า ม า ร ถแ สด งออก ซ ง ภ า ว ะ ผ น า ใ นสถานการณเฉพาะหนา (2.4.3)

4) มความเคารพและยอมรบในความแตกตางระหวางบคคลและวฒนธรรม (2.4.4)

5) มความคดรเรมในการคดวเคราะหปญหาทตองการความสนใจและแสดงออกไดอยางอสระ (2.4.5)

6) ม ค ว าม ร บผ ด ชอบ ในบทบาทหน า ทรบผดชอบในการพฒนาตนเองวชาชพและสงคมอยางตอเนอง (2.4.6)


3) การมอบหมายงานใหคนควาดวยตนเอง

4.5 ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร การใชเทคโนโลยสารสนเทศ ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร

การใชเทคโนโลยสารสนเทศ วธการสอน วธการประเมนผล

1) สามารถใชเทคนคทางคณตศาสตรและสถตในการวเคราะหขอมล (2.5.1)

2) สามารถแปลความหมายขอมลท ง เ ชงปรมาณและขอมลคณภาพ (2.5.2)

3) สามารถสอสารไดอยางมประสทธภาพทงการพดการฟงและการเขยน (2.5.3)

4) ร จก เลอกและใชรปแบบการน าเสนอส า ร ส น เ ท ศ ต ล อด จ น ใ ช เ ทค โ น โ ล ยสารสนเทศและการสอสาร (2.5.4)

5) สามารถแปลงขอมล เปนข าวสารท มคณภาพและเหมาะสมตอการสอสารทงกบบ ค คลและกล ม คน ในสถานกา รณ ทหลากหลายและน าไปใชในการปฏบตการพยาบาลไดอยางเหมาะสม (2.5.5)

6) ใชภาษาองกฤษในการสอสาร ไดอยางเหมาะสมกบสถานการณบคคลและกลมบคคล (2.5.6)


2) การมอบหมายงานในการแสวงหาขอมลเชงประจกษ (Evidence-based) จากฐานขอมลอเลกทรอนกส

3) การมอบหมายงานใหน าเสนอสาระการเรยนรและแลกเปลยนเรยนร

- พฤตกรรมการมสวนรวมในชนเรยนและ

- พฤตกรรมการมสวนรวมในกระบวนการกลม/การท างานเปนทม

- ชนงานขอมลหลกฐานเชงประจกษทสอดคลองกบสาระการเรยนร

- ความสามารถในการน าเสนอผลการเรยนรในการแกปญหาทางการพยาบาล

- ความสมบรณครบถวนของสาระหลกทเรยนทมอบหมายแตละสาระ

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ฑ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


หมวดท 5 แผนการเรยนรและการประเมนผล

5.1 แผนการสอน ว.ด.ป. หวขอ จ านวน

ชวโมง กจกรรมการเรยนร ผสอน

จ.27 ม.ค.57 (10.00-12.00 น.

และ 13.00 -15.00

น.) จ 3 กพ 57*

08.00 – 10.00

1. บทท 1 การพยาบาลผปวยทไดรบการผาตด (4 ชม.)

1.1 ประเภทและวตถประสงคของการผาตด

1.2 การพยาบาลระยะกอนผาตด 1.3 การพยาบาลระยะผาตด 1.4 การพยาบาลระยะหลงผาตด

กรณศกษา 8 กรณ

4 - บรรยายแบบมสวนรวม - ศกษา LO การพยาบาลระยะผาตดดวยตนเอง

- การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative learning) ในการวางแผนแกปญหาทางการ

- สะทอนผลการเรยนร

อ.ศรญญา จฬาร

พ.29 ม.ค.57 (10.00-12.00 น.)

จ.3 ก.พ..57 (10.00-12.00 น.)

2. บทท 2 การพยาบาลผปวยทมปญหากระดกและกลามเนอ ในระยะเฉยบพลน และเรอรงทไมซบซอน (6 ชม.)

2.1 การประเมนผปวยทมปญหาเกยวกบระบบกระดกและกลามเนอ

2.2 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของกลามเนอและกระดกจากการไดรบอบตเหต (Trauma)

2.3 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของกลามเนอและกระดกจากการตดเชอ (Inflammatory disorders)

2.4 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของกระดกจากการเสอม (Degenerative disorders)

2.5 การพยาบาลผปวยทมการอกเสบของขอ (Arthritis)

6 (4)

- บรรยายแบบมสวนรวม - การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative learning) ในการวางแผนแกปญหาทางการพยาบาลผปวยกรณศกษา



จ.3 ก.พ..57 (13.00-15.00 น.)

พ.5 ก.พ.57 (10.00-12.00 น.)

3. บทท 3 การพยาบาลผปวยทมปญหาผวหนงและแผลไหมในระยะเฉยบพลน และเรอรงทไมซบซอน (6 ชม.)

3.1 การประเมนสภาพผปวยระบบผวหนง

6 (4)

- บรรยายแบบมสวนรวม - การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative learning) ในการวางแผนแกปญหาทางการพยาบาลผปวยกรณศกษา



ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ฒ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


ว.ด.ป. หวขอ จ านวนชวโมง

กจกรรมการเรยนร ผสอน

3.2 การพยาบาลผปวยทมปญหาเกยวกบการตดเชอระบบผวหนง

3.3 การพยาบาลผปวยทมอาการแพยาอยางรนแรง (Steven Johnson Syndrome: SJS)

3.4 การพยาบาลผปวยทมแผลไหม (Burn Injury)

3.5 การพยาบาลผปวยทไดรบการปลกหนง (Skin Graft)

จ.10 ก.พ.57 (10.00-12.00 น.

พ.12 ก.พ.57 (10.00-12.00 น.)

PBL บทท 2 กรณศกษา 4 กรณ PBL บทท 3 กรณศกษา 4 กรณ

4 - การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative learning) ในการวางแผนแกปญหาทางการพยาบาลผปวยกรณศกษา



สปดาหท 7 สอบกลางภาค บทท 1 – 2 (จ 17 ก.พ. 5557 เวลา 9.00 – 10.00 น.) จ. 10 ก.พ. 57

(13.00-15.00 น.) จ. 24 ก.พ. 57

(10.00-12.00 น. และ

(13.00–15.00น.)

4. บทท 4 การพยาบาลผปวยทมปญหาระบบโลหตและน าเหลองและภมคมกนในระยะเฉยบพลน และเรอรงทไมซบซอน (8 ชม.)

4.1 การพยาบาลผปวยทมปญหาเกยวกบเมดเลอดแดง (Red blood cell disorders)

4.2 การพยาบาลผปวยทมปญหาเกยวกบเมดเลอดขาว (White blood cell disorders)

4.3 การพยาบาลผปวยทมปญหาเกยวกบเกรดเลอด (Platelet disorders) และปจจยการแขงตวของเลอด (Clotting factor disorders)

4.4 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของระบบน าเหลอง (Lymphomas)

4.5 การพยาบาลผปวยทตดเชอเอชไอว/เอดส (HIV/AIDS)

8 - บรรยายแบบมสวนรวม - การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative learning) ในการวางแผนแกปญหาทางการพยาบาลผปวยกรณศกษา


อ.ร.อ.ญ.ชตมา ทองวชระ

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ณ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร




4.6 การพยาบาลผปวย Systemic Lupus Erythematosus (SLE)

4.7 การพยาบาลผปวยทมภมไวเกน (Hypersensitivity)

พ. 26 ก.พ. 57 (10.00-12.00 น.)

จ. 3 ม.ค. 57 (10.00-12.00 น.

และ (13.00–15.00น.)

5. บทท 5 การพยาบาลผปวยทมโรคตดเชอเขตรอน(Tropical Infectious Diseases)(6 ชวโมง)

5.1 การพยาบาลผปวยไขเลอดออก (Dangue Hemorrhagic Fever)

5.2 การพยาบาลผปวยมาลาเรย (Malaria)

5.3 การพยาบาลผปวยวณโรคปอด (Pulmonary Tuberculosis: TB)

5.4 การพยาบาลผปวยโรคฉหน (Leptospirosis)

5.5 การพยาบาลผปวยโรคไขราดสาดใหญ(Rickettsia)

5.6 การพยาบาลผปวยโรคไขไทฟอยดหรอไขรากสาดนอย (Typhoid fever or Enteric fever)

5.7 การพยาบาลผปวยโรคเรอน (Leprosy)

5.8 การพยาบาลผปวยโรคเทาชาง (Elephantiasis or Lymphatic Filariasis)

8 - บรรยายแบบมสวนรวม - การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative learning) ในการวางแผนแกปญหาทางการพยาบาลผปวยกรณศกษา


อ . ร . อ .ญ . ชต ม า ทองวชระ

สอบยอยครงท 1 บทท 3 – 4 วนท 3 ม.ค. 2557 (8.00 – 9.30 น.) พ.5 ม.ค..57

(10.00-12.00 น. จ.10ม.ค.57

(10.00-12.00 น.)

PBL บทท 4 กรณศกษา 4 กรณ PBL บทท 5 กรณศกษา 4 กรณ

4 - การเรยนรแบบรวมมอ (Cooperative learning) ในการวางแผนแกปญหาทางการพยาบาลผปวยกรณศกษา


อ . ร . อ .ญ . ชต ม า ทองวชระ อ.ศรญญา จฬาร

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ด- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร




จ.10ม.ค.57 (13.00-15.00 น.)

พ.12 ม.ค..57 (10.00-12.00 น.)

จ.17 ม.ค.57 (10.00-12.00น.)

6.บทท 6 การพยาบาลผปวยทมปญหาเสยสมดลสารน า และเกลอแร ในระยะเฉยบพลนและเรอรงทไมซบซอน (6 ชวโมง)

6.1 ภาวะสมดลของสารน าในรางกาย (Fluid balances)

6.2 ภาวะเสยสมดลของสารน าในรางกาย (Fluid imbalances)

6.3 ภาวะสมดลของอเลกโตรลยทในรางกาย (Electrolyte balances)

6.4 ภาวะเสยสมดลของอเลกโตรลยทในรางกาย (Electrolyte imbalances)

6.5 ภาวะเสยสมดลของกรด-ดาง (Acid-Base Imbalances)

6 - บรรยายแบบมสวนรวม - การสบคนขอมลเชงประจกษในการพยาบาลผปวยทมปญหาเสยสมดลสารน า เกลอแร และกรด-ดาง



สอบยอยครงท 2 บทท 5 – 6 วนท 17 ม.ค. 2557 (8.00 – 9.30 น.) จ.17 ม.ค.57

( 1 3 . 0 0 -15.00น.) พ.19 ม.ค..57

(10.00-12.00 น.)

จ.24 ม.ค.57 ( 1 0 . 0 0 -12.00น.)

7.บทท 7 การพยาบาลผปวยทมปญหาตา ห คอ จมก ในระยะเฉยบพลน และเรอรงทไมซบซอน (6 ชวโมง)

7.1 การพยาบาลผปวยทมปญหาเกยวกบการมองเหน

7.2 การพยาบาลผปวยทมปญหาทางห

7.3 การพยาบาลผปวยทมปญหาของจมกและโพรงอากาศขางจมก

7.4 การพยาบาลผปวยทมปญหาของคอหอยและกลองเสยง

2 4

- บรรยายแบบมสวนรวม (Eyes)

- บรรยายแบบมสวนรวม (Ears, Nose & Throat)

- การอภปรายกลมยอยในการวางแผนแกปญหาทางการพยาบาลผปวยทมปญหาห คอ จมก


อ.ดร.ปทมา วาจามน อ.ดร.ณฐฐตา เพชรประไพ

จ.24 ม.ค.57 ( 1 3 . 0 0 -15.00น.) พ.26 ม.ค..57

(10.00-12.00 น.)

8.บทท 8 การพยาบาลผใหญทมปญหาทางนรเวชและโรคตดตอทางเพศสมพนธ (4 ชวโมง)

8.1 ความรพนฐานเกยวกบนรเวชวทยา (Gynecology)

4 - บรรยายแบบมสวนรวม - การสบคนขอมลเชงประจกษในการพยาบาลผปวยนรเวชและโรคตดตอทางเพศสมพนธ



ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ต- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร




8.2 การประเมนสภาพ (Assessment)ผรบบรการทางนรเวชวทยา

8.3 การพยาบาลผปวยทมโรคตดตอทางเพศสมพนธ (Sexual Transmitted Diseases: STD)

8.4 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของการมประจ าเดอน (Menstrual cycle disorders)

8.5 การพยาบาลผปวยทมการตดเชอในองเชงกราน (Pelvic inflammatory disease)

8.6 การพยาบาลผปวยทมความผดปกตของมดลก (Uterine disorders)

8.7 การพยาบาลผปวยทมอวยวะในองเชงกรานหยอน (Urogenital displacement and prolapsed)

สอบประจ าภาค บทท 7 – 8 และ รวบยอด 1 -6 วนท 3 เม.ย. 2557 เวลา 13.00 – 16.00 น. รวม 48 ชวโมง

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ถ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


5.2 แผนการประเมนผลการเรยนร ล าดบ งานทจะใชประเมนผลผเรยน สปดาหทก าหนด สดสวนของการ

ประเมนผล 1 สอบปรนย สอบกลางภาค (บทท 1-2) สปดาหท 6 10 % สอบยอยครงท 1 (บทท 3 -4)

สอบยอยครงท 2 (บทท 5 - 6) สอบประจ าภาค (บทท 7 - 8 และรวบยอด )

สปดาหท 9 สปดาหท 11 สปดาหท 13

15 % 15 %

25 % (15+10%) 2 สอบ Modified Essay Questions (MEQs) ก าหนดเอง 5 % 3 แบบฝกหด - กรณศกษาบทท 2 และ 3 5 % - กรณศกษาบทท 4 และ 5 5% 4 รายงาน - รายงานบทท 6 5 % - รายงานบทท 8 5 % 5 การน าเสนอผลการเรยนร บทท 1-5 2.5 %

6 การมสวนรวมในกระบวนการกลม บทท 1 – 5 5 % 7 การเขาชนเรยน ทกสปดาห 2.5 % รวม 100 %

หมวดท 6 ทรพยากรประกอบการเรยนการสอน

6.1 ต าราและเอกสารหลก 1. Kockrow, E.O., & Christensen, B.L., (2011). Adult Health Nursing. 6th edition.

St.Louis: Mosby Elsevier. 2. เรณ อาจสาล. (2553). การพยาบาลผทมารบการผาตด (Perioperative nursing). (พมพครงท

2). กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ ากด เอน พ เพรส. 3. สมพร ชนโนรส. (บรรณาธการ). (2553). การพยาบาลทางศลยศาสตร. ภาควชาพยาบาล

ศาสตร รามาธบด คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล. 4. สมจต หนเจรญกล. (บรรณาธการ). (2552). การพยาบาลอายรศาสตร เลม1. (พมพครงท 14).

ภาควชาพยาบาลศาสตร รามาธบด คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล. 5. ____. (บรรณาธการ). (2552). การพยาบาลอายรศาสตร เลม2. (พมพครงท 16). ภาควชา

พยาบาลศาสตร รามาธบด คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล. 6. ____. (บรรณาธการ). (2552). การพยาบาลอายรศาสตร เลม 3. (พมพครงท 12). ภาควชา

พยาบาลศาสตร รามาธบด คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ท- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


7. ____. (บรรณาธการ). (2552). การพยาบาลอายรศาสตร เลม 4. (พมพครงท 10). ภาควชาพยาบาลศาสตร รามาธบด คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

8. Ignatavicius, D.D., & Workman, M.L. (2010). Medical-surgical nursing: Patient-centeredcollaborative care. (6thed.). St. Louis, Missouri: Saunders/Elsevier.

6.2 เอกสารและขอมลส าคญ 1. โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข. (2551). การ

พยาบาลผใหญและผสงอาย เลม 1. (พมพครงท 11). นนทบร: ยทธรนทรการพมพ จ ากด. 2. ____. (2551). การพยาบาลผใหญและผสงอาย เลม 2. (พมพครงท 9). นนทบร: ยทธรนทร

การพมพ จ ากด. 3. ____. (2552). การพยาบาลผใหญและผสงอาย เลม 3. (พมพครงท 8). นนทบร: ยทธ ร

นทรการพมพ จ ากด. 4. ____. (2551). การพยาบาลผใหญและผสงอาย เลม 4. (พมพครงท 10). นนทบร: ยทธรนทร

การพมพ จ ากด. 5. นนทนาธนาโนวรรณ. (บรรณาธการ). (2553). ต าราการพยาบาลนรเวช (ฉบบองครวม).

กรงเทพมหานคร: บรษทธนธชการพมพ จ ากด. 5. ปราณ กไพเราะวนด โตสขศร และ ศรนรตน ศรประสงค (บรรณาธการ). (2552). การ

พยาบาลอายรศาสตร 1. กรงเทพมหานคร: เอนเพรส. 6. ยงยทธศรปการ. (2553). ความรพนฐานทางคลนก การรกษาผปวยทางออรโธปดกส.

กรงเทพมหานคร: บรษท ไอกรปเพรส จ ากด. 7. วรรณ สตยววฒน (บรรณาธการ). (2553). การพยาบาลผปวยออรโธปดกส. (พมพครงท7).

กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ ากด เอนพเพรส. 8. ศรสนทรา เจมวรพพฒน. (2552). การพยาบาลห คอ จมก. (พมพครงท 2). นนทบร: โครงการ

สวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข. 9. ____. (บรรณาธการ). (2553). การพยาบาลผใหญและผสงอายทมปญหาสขภาพ เลม 2.

กรงเทพมหานคร: บรษทไอกรป เพรส จ ากด. แปลจากJoyce M. Black& Jane Hokanson Hawks. (2005). Medical-surgical nursing: Clinical management for positive outcome (7thed.). Elsevier Inc.

10. ____. (บรรณาธการ). (2553). การพยาบาลผใหญและผสงอายทมปญหาสขภาพ เลม 3. กรงเทพมหานคร: บรษทไอกรป เพรส จ ากด. แปลจากJoyce M. Black& Jane.

11. สมพร ชโนรส (บรรณาธการ). (2546). การพยาบาลทางศลยศาสตร เลม 3. (พมพครงท 2).ภาควชาพยาบาลศาสตร รามาธบด มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร: บรษทธนธชการพมพ จ ากด.

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - ธ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


12. ____. (บรรณาธการ). (2553). การพยาบาลทางศลยศาสตร เลม 4. ภาควชาพยาบาล ศาสตรรามาธบด มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพมหานคร: บรษทร าไทยเพรส จ ากด. 13. Kockrow, E.O., & Christensen, B.L., (2011). Adult Health Nursing. 6th edition.

St.Louis: Mosby Elsevier. 14. Linton, A.D. (2012). Connective tissue disorder. In Linton, A.D. (editor),

Introduction to Medical – Surgical Nursing. 5th edition. (pp.1173 - 1209). St.Louis: Mosby Elsevier

6.3 เอกสารและขอมลแนะน า 1. Med-surg Nursing 2. Journal of Nursing Research 3. Journal of Nursing Science (คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล) 4. Journalof Nursing Scienceand Health (คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน) 5. วารสารสภาการพยาบาล เปนตน

หมวดท 7 การประเมนผลและการปรบปรงการด าเนนการของรายวชา

7.1 กลยทธ/ วธการประสทธผลการสอนรายวชาโดยนกศกษา วธการประเมนประสทธผลการสอนรายวชา ด าเนนการดงน 7.1.1 การประเมนประสทธภาพการจดการเรยนการสอนรายวชาโดยนกศกษา ซงครอบคลม

ประเดนตาง ๆ ตามทมหาวทยาลยก าหนด และการประเมนนนกศกษาแตละคนและแตละชนป จะเปนผประเมนผานระบบอเลกทรอนกส เมอสนสดกระบวนการเรยนการสอนในรายวชาน โดยผประสานรายวชาเปนผกระตนใหนกศกษาด าเนนการประเมน

7.1.2 การสะทอนคดของนกศกษา 7.2 กลยทธ/ วธการประเมนการสอน

วธการประเมนการสอนภาคปฏบต เพอใหไดขอมลการสอนประกอบดวย 7.2.1 ประเมนความพงพอใจในการจดการเรยนการสอนของอาจารยเปนรายบคคล โดยนกศกษาเปน

การประเมนความพงพอใจในการจดการเรยนการสอนของอาจารยเปนรายบคคล ซงการประเมนความพงพอใจในการจดการเรยนการสอนของอาจารยเปนรายบคคลน นกศกษาแตละคนและแตละชนป จะเปนผประเมนผานระบบอเลกทรอนกส เมอสนสดการสอนของของอาจารยแตละคน โดยทงผสอนและผประสานรายวชาเปนผกระตนใหนกศกษาด าเนนการประเมน

7.2.2 ประเมนกระบวนการเรยนการสอนโดยทมผสอนเปนผด าเนนการ โดยทมผสอนสนทนากลมเกยวกบแผนการจดการเรยนร กระบวนการเรยนร แลวน าขอมลมาพฒนาปรบปรงแกไขในครงตอไป

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - น- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


7.2.3 ประเมนเกณฑการประเมน แบบประเมน หรอวธการประเมน โดยอาจารยผสอนและนกศกษาใหขอเสนอแนะในดานความเหมาะสมของเกณฑการประเมน แบบประเมนหรอวธการประเมนการเรยนรของนกศกษาและทก าหนดไวในหลกสตร

7.2.3 ประเมนจากผลการเรยนของนกศกษา โดยอาจารยผสอนน าผลการบนทกการสอนแตละสปดาหมาวางแผนใหการชวยเหลอในกรณทนกศกษามปญหาในการเรยนร 7.3 กลไก/ วธการ/ กระบวนการ/ ขนตอน/ การปรบปรงการสอน ประกอบดวย

7.3.1 การประชมสรปผลการจดการเรยนการสอน โดยอาจารยผประสานรายวชา และอาจารยผสอนเพอปรกษาหารอเกยวกบจดเดน จดดอยในการจดการเรยนการสอนกบผลการประเมนของนกศกษา

7.3.2 น าผลการประชมปรกษาหารอและขอเสนอแนะมาวางแผนการจดการเรยนการสอน 7.4 การทวนสอบมาตรฐานผลการเรยนรของนกศกษา

วธทใชทวนสอบวานกศกษาทกคนทผานการศกษาในรายวชานแลว มมาตรฐานผลสมฤทธเปนไปตามมาตรฐานผลการเรยนรในรายวชาทก าหนดไว 7.5 การด าเนนการทบทวนและวางแผนการปรบปรงประสทธผลของรายวชา

ด าเนนการปรบปรงรายละเอยดรายวชาทกปตามผลการประเมน

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - บ- มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร


ตารางวเคราะหเนอหาตามหลกสตรรายวชา บทท(ชม.)

พฤตกรรม หลกสตร คว

ามร

- จ า

ความ

เขาใ

จ

การน

าไปใ

ช

การว

เครา

ะห

การส

งเครา

ะห

ประเม

นคา

รวม

อนดบ

1 บทท 1 การพยาบาลผปวยทไดรบการผาตด (4 ชวโมง)

4 5 6 3 2 0 20 3

2 บทท 2 การพยาบาลผปวยทมปญหากระดกและกลามเนอ ในระยะเฉยบพลน และเรอรงทไมซบซอน (6ชวโมง)

4 5 7 9 5 0 30 2

3 บทท 3 การพยาบาลผปวยทมปญหาผวหนงและแผลไหมในระยะเฉยบพลน และเรอรงทไมซบซอน (6 ชวโมง)

6 4 7 8 5 0 30 2

4 บทท 4 การพยาบาลผปวยทมปญหาระบบโลหตและน าเหลองและภมคมกนในระยะเฉยบพลน และเรอรงทไมซบซอน (8 ชวโมง)

7 8 9 10 6 0 40 1

5 บทท 5 การพยาบาลผปวยทมโรคตดเชอเขตรอน (8 ชวโมง)

5 7 9 12 7 0 40 1

6 บทท 6 การพยาบาลผปวยทมปญหาเสยสมดลสารน า และเกลอแร ในระยะเฉยบพลนและเรอรงทไมซบซอน (6 ชวโมง)

4 5 7 10 4 0 30 2

7 บทท 7 การพยาบาลผปวยทมปญหาตา ห คอ จมก ในระยะเฉยบพลน และเรอรงทไมซบซอน (6 ชวโมง)

4 4 9 8 5 0 30 2

8 บทท 8 การพยาบาลผใหญทมปญหาทางนรเวชและโรคตดตอทางเพศสมพนธ (4 ชวโมง)

3 5 6 3 2 1 20 3

รวม 37 43 60 63 36 1 240 อนดบ 4 3 2 1 5 6

ส ำนกวชำพยำบำลศำสตร - 1 - มหำวทยำลยเทคโนโลยสรนำร

ณฐฐตา เพ ชรประไพ ป ระ มวลส าระร ายวช า 702 2 03 วช า การพยาบาล ผใหญ 1

บทท 6 กำรพยำบำลผปวยทมปญหำควำมไมสมดลน ำ เกลอแร และภำวะกรดดำง

บทน ำ ส า ร น า (Fluid) ใ น ร า ง ก า ย ห ม า ย ถ ง น า แ ล ะ ส า ร ป ร ะ ก อ บ ท ล ะ ล า ย อ ย ใ น น า ไ ด แ ก อ เ ล ค โ ท ร ล ย ท

ท ง ป ร ะ จ บ ว ก แ ล ะ ล บ ร ว ม ถ ง โ ป ร ต น ก ล โ ค ส แ ล ะ ไ ข ม น น า เ ป น ส ว น ป ร ะ ก อ บ ห ล ก ข อ ง ส า ร น า ใ น ร า ง ก า ย

โ ด ย ส า ร น า จ ะ ท า ห น า ท ห ล อ ล น เ ป น ต ว ท า ล ะ ล า ย ข อ ง ป ฏ ก ร ย า เ ค ม ต า ง ๆ ใ น ก ร ะ บ ว น ก า ร เ ผ า ผ ล า ญ

(Metabolism) ช ว ย ข น ส ง อ า ห า ร อ อ ก ซ เ จ น ส า ร เ ค ม ต า ง ๆ ท า ห น า ท ค ว บ ค ม ร ะ ด บ อ ณ ห ภ ม ข อ ง ร า ง ก า ย

เมอเกดความผดปก ตเกดข นจะท าใหรางกายเก ดภาวะผดปก ตได

เคำโครงเน อหำ

- ภาวะ สมดลแล ะเสยสมดลข องสารน าในร างกาย

- ภาวะ สมดลแล ะเสยสมดลข อง อเลคโ ท รลยท ในรางกาย

- ภาวะก ารเสยสมดลก รด-ดาง

แนวคดหลก ก า ร ป ร ะ เ ม น ส ภ า พ ผ ร บ บ ร ก า ร ท ม ป ญ ห า เ ส ย ส ม ด ล น า แ ล ะ อ เ ล ค โ ต ร ล ย ท ต ล อ ด จ น ด ล

ก ร ด-ด า ง ก า ร แ ป ล ผ ล ก า ร ต ร ว จ ท า ง ห อ ง ป ฏ บ ต ข อ ว น จ ฉ ย ก า ร พ ย า บ า ล แ ล ะ ก จ ก ร ร ม ก า ร พ ย า บ า ล

ผรบบ รการทมปญหาเสยสมดลน าและอเลคโ ตรลยท ตลอดจนดลกรด-ดาง

วตถประสงค เมอจบ การเรยนการ สอนบ ท เรยนน นกศกษ าสามารถ

1. อธ บายความหมาย ของภาวะเกดก ารไมสมดลของส ารน า อเลคโ ท รลยท และสมดลกร ดดางได

2. อธ บายข นตอนการประเมนภาวะไมสมดลของสาร น าอเลคโ ท รลยท แล ะสมดลก รดด างได

3. บ อกถ งอาการและอ าการแสดงของภาว ะไมสมดล ของส ารน า อเลคโ ท รลยท และสมดลก รดด างได

4. บ อกถ งการรกษ าภาวะไมสมดลของสาร น าอเลคโ ท รลยท และสมดลกรด ดางได

5. บ อกถ งการพยาบาลผปวยท มภาวะไมสมดลของสาร น าอเลคโ ท รลยท แล ะสมดลก รดด างได



บทท 6 กำรพยำบำลผปวยทมปญหำควำมไมสมดลน ำ เกลอแร และภำวะกรดดำง

ส า ร น า (Fluid) ใ น ร า ง ก า ย ห ม า ย ถ ง น า แ ล ะ ส า ร ป ร ะ ก อ บ ท ล ะ ล า ย อ ย ใ น น า ไ ด แ ก อ เ ล ค โ ท ร ล ย ท

ท ง ป ร ะ จ บ ว ก แ ล ะ ล บ ร ว ม ถ ง โ ป ร ต น ก ล โ ค ส แ ล ะ ไ ข ม น น า เ ป น ส ว น ป ร ะ ก อ บ ห ล ก ข อ ง ส า ร น า ใ น ร า ง ก า ย

โ ด ย ส า ร น า จ ะ ท า ห น า ท ห ล อ ล น เ ป น ต ว ท า ล ะ ล า ย ข อ ง ป ฏ ก ร ย า เ ค ม ต า ง ๆ ใ น ก ร ะ บ ว น ก า ร เ ผ า ผ ล า ญ

(Metabolism) ช ว ย ข น ส ง อ า ห า ร อ อ ก ซ เ จ น ส า ร เ ค ม ต า ง ๆ ท า ห น า ท ค ว บ ค ม ร ะ ด บ อ ณ ห ภ ม ข อ ง ร า ง ก า ย

เมอเกดความผดปก ตเกดข นจะท าใหรางกายเก ดภาวะผดปก ตได

ภำพท 1 แสดง สวนประกอ บ ของน าในร างกาย ทมา:

http://faculty.spokanefalls.edu/InetShare/AutoWebs/GaryB/243/Water%20and%20electrolyte%20balance_files/slide0001_image001.jpg

6.1 ภำวะสมดลของสำรน ำในรำงกำย (Fluid Balance)

6.1.1 สวนประกอบของน ำในรำงกำย น า ใ น ร าง ก า ย แ บ ง อ อ ก เป น 2 ส วน ค อ น า ภ า ย น อ ก เซ ล

ม ป ร ะ ม า ณ 4 0 % ไ ด แ ก น า ท อ ย ใ น ช อ ง ว า ง ร ะ ห ว า ง เซ ล (Interstitial fluid) ใ น ห ล อ ด เล อ ด (Intravascular

fluid) ใ น เ น อ เ ย อ เ ก ย ว พ น ใ น ก ร ะ ด ก แ ล ะ ใ น ช อ ง ว า ง ต า ง ๆ เ ช น ใ น ข อ เ ข า ข อ น ว น า ไ ข ส น ห ล ง แ ล ะ น า

ภ า ย ใ น เ ซ ล (Intracellular fluid) ม ป ร ะ ม า ณ 6 0 % ใ น ร า ง ก า ย ข อ ง ม น ษ ย ม น า เ ป น อ ง ค ป ร ะ ก อ บ ป ร ะ ม า ณ

6 0 % ข อ ง น า ห น ก ต ว โ ด ย ป ร ม า ณ จ ะ ม า ก ห ร อ น อ ย ข น อ ย ก บ อ า ย เ พ ศ ป ร ม า ณ ไ ข ม น ก า ร เ ค ล อ น ท ข อ ง

น า ใ น ร า ง ก า ย อ า ศ ย ก ล ไ ก Hydrostatic pressure, Osmotic pressure, Capillary filtration (hydrostatic)

pressure, Capillary colloid osmotic pressure, Interstitial hydrostatic pressure, Tissue colloid osmotic

pressure แ ล ะ ค ณ ส ม บ ต ก า ร เ ป น เ ย อ เ ล อ ก ผ า น (Semi-permeability Membrane) โ ด ย น า ไ ห ล ผ า น ต า ม

ค ณ ส ม บ ต ข อ ง Osmotic Pressure จ า ก ต า ไ ป ส ง โ ด ย ท โ ป ร ต น ไ ม ส า ม า ร ถ ผ า น Cell membrane ไ ด แ ล ะ

การเคลอนทของ Na และ K ถก ควบ คมโด ย Na-K ATPase pump K เขา – ออกเ ซ ลไ ดดกวา





ภำพท 2 แสดงต าแห นงขอ งน าในร างกาย ทมา: http://cnx.org/content/m46411/latest/

ตว อ ย าง ก าร ก ร ะจ า ย น า ถ า ให Isotonic Solution 3,000 ml. จ ะ เข า ส ICF 0 ml. อ ย ท ECF 3,000

ml. ใน ISF 2,250 ml. และเขาสกระแสเลอด IVF 750 ml.

แ ต ถ า ใ ห Hypotonic Solution 3,000 ml. จ ะ เ ข า ส ICF 2,000 ml. อ ย ท ECF 1,000 ml. ใ น ISF

750 ml. แ ล ะ เ ข า ส ก ร ะ แ ส เ ล อ ด IVF 250 ml.ด ง น น ก า ร ใ ห ส า ร น า ท ไ ม ถ ก ช น ด จ ะ ม ผ ล ท า ใ ห ก า ร เ พ ม

ป รมาตรของเหลวในก ระแสเลอดไมมป ระสทธ ภาพ

6.1.2 กำรประเมนสมดลของเหลว ก า ร ป ร ะ เ ม น ส ม ด ล ข อ ง เ ห ล ว จ ะ อ า ศ ย ก า ร ซ ก ป ร ะ ว ต ผ ล

ตรวจทางหองปฏบตการ การตรวจรางกาย

1. ก า ร ซ ก ป ร ะ ว ต ต อ ง ด ว า ผ ป ว ย ม โ ร ค ห ร อ อ า ก า ร บ า ด เ จ บ ท ส ง ผ ล ต อ ส ม ด ล ข อ ง เ ห ล ว ห ร อ ไ ม

เ ช น ก า ร เ ป น โ ร ค ต บ เ บ า ห ว า น ผ ป ว ย ไ ด ร บ ย า ท ม ผ ล ต อ ร ะ ด บ ข อ ง เ ห ล ว ใ น ร า ง ก า ย ผ ป ว ย ไ ด ร บ น า

เพยงพอหรอไม ป รมาณท ไดรบก บ ขบ ออกเ ท ากนหรอไม

2. กา ร ต ร วจ ร า งก า ย ป ร ะ ก อ บ ดว ย กา ร ส ง เก ต ส ห น า ก าร ข า ด น าอ ย า งร น แ ร งจ ะ ส ง ผล ท า ใ ห ต า

ล ก โ ห ล ส ห น า อ อ น ร ะ โ ห ย เ ย อ บ ภ า ย ใ น ป า ก แ ห ง ก ร ะ ห า ย น า ผ ว ห น ง ซ ด เ ย น ผ ว ห น ง ต ง ไ ด ( Poor skin

turgor) ม อ า ก า ร บ ว ม (Edema) แ ล ะ ก า ร ป ร ะ เ ม น ป ร ะ ก อ บ ด ว ย ส ญ ญ า ณ ช พ ม อ ณ ห ภ ม ก า ย ข น ส ง ช พ จ ร

เ ต น เ ร ว ห า ย ใ จ เ ร ว ล ก ค ว า ม ด น โ ล ห ต ล ด ต า ล ง ป ร ม า ณ ป ส ส า ว ะ แ ล ะ ค ว า ม เ ข ม ข น ป ร ม า ณ ป ส ส า ว ะ

ล ด ล ง เ น อ ง จ า ก ม ป ร ม า ณ ข อ ง ฮ อ ร โ ม น Antidiuretic เพ ม ข น เ ม อ ป ร ม า ณ ข อ ง น า ป ส ส าว ะ ล ด ล ง จ ะ ท า ให ม

ความเขมขนเพมข น

6.2 ภำวะเสยสมดลของสำรน ำในรำงกำย (Fluid imbalance)

ก า ร ร ก ษ า ส ม ด ล ข อ ง ร า ง ก า ย เ พ อ ใ ห ร า ง ก า ย อ ย ใ น ส ภ า พ ป ก ต ต อ ง อ า ศ ย ก ล ไ ก ต า ง ๆ ภ า ย ใ น

ร า ง ก า ย ค ว บ ค ม เ ช น ก า ร ข บ ถ า ย ข อ ง เ ส ย ซ ง เ ป น ก ร ะ บ ว น ก า ร ข จ ด ส า ร อ อ ก จ า ก เ ล อ ด โ ด ย อ า ศ ย ก า ร

คด เล อก แ ละ ตอ งใ ชพ ล งง าน เค มใ น รางก าย เพ อร ก ษ า สภ า วะ สม ด ลส าห ร บ ก าร ด าร งช วต เช น ส มด ล เค ม

ส ม ด ล น า ส ม ด ล เ ก ล อ แ ร แ ล ะ อ เ ล ค โ ท ร ล ย ท ร ว ม ถ ง ส ม ด ล ก ร ด ด า ง ด ว ย โ ด ย ก า ร ค ว บ ค ม ส ม ด ล น า จ ะ

ป ระกอบ ไป ดวย Antidiuretic hormone (ADH) Aldosterone และศนยควบ คมความกระหาย

http://cnx.org/content/m46411/latest/



ภำพท 3 แสดงส มดลของเ หลวในรางก าย ท ม า:

http://wps.aw.com/wps/media/objects/5076/519 86 46/casestudies/endocrine/st02 /index.html ภ า ว ะ ไ ม ส ม ด ล ข อ ง ส า ร น า (Fluid homeostasis) แ บ ง ไ ด เ ป น 2 ก ล ม ค อ ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ ง

ส ว น ป ร ะ ก อ บ ห ร อ ป ร ม า ต ร ข อ ง ส า ร น า แ ล ะ ค ว า ม ผ ด ป ก ต ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ ก า ร ไ ห ล เ ว ย น ภ า ว ะ เ ส ย ส ม ด ล

ข อ ง น า แ ล ะ อ เ ล ก โ ท ร ล ย ต ท ส า ค ญ ไ ด แ ก ก า ร เ ส ย ส ม ด ล ป ร ม า ต ร แ ล ะ ค ว า ม เ ข ม ข น เ ช น ภ า ว ะ ข า ด น า

(Dehydration) ภาว ะน าเก น (Fluid overload) ภ าวะ บ ว ม (Edema) ภาว ะเส ยส มด ลอ เลก โท รลย ต เชน กา ร

เสยสมดลโ ซ เดยม โป แตสเซ ยม และ การเสยสมดลของภาวะกรด-ดาง

6.2.1 ภำวะขำดน ำ (Dehydration ห ร อ Hypovolemia) ค อ ภ า ว ะ ท ม ป ร ม า ณ น า ใ น ร า ง ก า ย น อ ย

ก วา ป ก ต ม ค ว า ม ผด ป ก ต ข อ ง โซ เ ด ย ม Extracellular Fluid (ECF) น อ ย ก ว า ป ก ต น า น อ ย ก ว า ต ว ถ ก ล ะ ล า ย

เก ดภาวะ Hyper-osmolar

สาเหต แบงออกเป น

1. Primary dehydration จ ะ เ ก ด จ า ก ก า ร ไ ด ร บ ไ ม พ อ เ ช น จ า ก ก า ร ด ม เ อ ง ไ ม ไ ด ห ร อ ไ ม ม น า ด ม

หรอเก ดการบาดเจบรนแรง หมดสตและ

2. Secondary dehydration เ ก ด จ า ก ก า ร เ ส ย น า ท ม ก า ร เ ส ย อ เ ล ก โ ท ร ล ย ต ด ว ย โ ด ย เ ฉ พ า ะ ก า ร

สญเ สยโ ซ เดยม เชน การเกดก ารอาเจยน ท องรวง หรอมการขบป สสาวะออกมาก

อ า ก า ร ไ ม ม แ ร ง ผ ว ห น ง แ ห ง ค อ แ ห ง ไ ม ม น า ล า ย ร ม ฝ ป า ก แ ห ง น า ห น ก ล ด ห ว ใ จ เ ต น เ ร ว

ก ร ะ ว น ก ร ะ ว า ย เ ม อ ข า ด น า ม า ก ก ว า ร อ ย ล ะ 7 จ ะ ท า ใ ห ค ว า ม ด น ล ด ต า ล ง ผ ป ว ย ไ ม ร ส ก ต ว เพ อ ส บ ส น

ป ร ะ ส า ท ห ล อ น ต า ล ก โ บ เ ส น เ ล อ ด ท ค อ ฝ อ Hctเ พ ม ข น ม อ า ก า ร อ อ น เ พ ล ย ไ ม ม แ ร ง ล น แ ต ก เ ป น ร อ ง

อ ณ ห ภ ม ก า ย เ พ ม ส ง ข น ก ล า ม เ น อ เ ป น ต ะ ค ร ว ม ค ว า ม ด น ต า เ ว ล า เ ป ล ย น ท า ( Postural hypotension)

ป สสาวะออกนอยก วา 30 cc/hr

กา ร ตร ว จท า งห อ ง ป ฏ บ ต กา ร Urine specific gravity >1 .0 3 0 BUN, Cr, Albuminเ พ ม ข น โ ซ เด ย ม

มากก วา 150 mEq/L Hct>45% ตรวจพบโ ป รตนในป สสาวะ

http://wps.aw.com/wps/media/objects/5076/5198646/casestudies/endocrine/st02/index.html



ตำรำงท 1 แ สดงอ าการ แล ะอาก ารแสด งของ ภาว ะชอค

Signs &Sym 1 2 3 4

Blood loss <15% 15-30% 30-40% >40%

HR <100 >100 >120 >140

BP normal Postural

hypot.

>90 <90

Urine per hr. >30 20-30 20-15 <15

Conscious กระสบก ระสาย วนวายไ มอยนง สบ สน ซ ม

ตำรำงท 2 การป ร ะเมนภ า วะชอค จาก Allgower’s Shock Index [SI = HR/SBP]

Value Meaning

0.5-0.6 Normal*

0.8 Blood loss 10-20%*

1.0 20-30%

1.1 30-40%

1.5 40-50%

2 >50%

Blood Loss BW(Kg) * 70 * 0.2

เชน คนหนก 50 กก จะเสยง shock เมอเสยเลอด 50*70*0.2 = 700 ml.



ตำรำงท 3 ป รม าตรปสส าว ะตอน าท (Urine Output)

Ml/hr Meaning

0.6-1.0 ml. Mild dehydrate

0.3-0.6 ml. Moderate dehydrate

<0.3 ml. Severe dehydrate

Body Temperature ป ล า ย ม อ ป ล า ย เ ท า เ ย น ข า ด น า ร อ ย ล ะ 3 ข อ ง น า ห น ก ต ว ค ร ง แ ข น ค ร ง

นองเย น ขาดน ารอยละ 6 ของน าหนกตว ตนแขน ตนขาเย น ขาดน ารอยละ 9 ของน าหนกตว

ตำรำงท 4 สรป อ าการแล ะ อาการ แสดงขอ งภ าวะข าดน า

%กำรขำดน ำ อำกำร

2 กระหายน า

6 กระวนกระว าย คอ แหง ล น แหง ไม มน าล าย กล น

ลาบาก ปสสาว ะออกนอย

มากก วา 7 ไมรสกตว เพอ ป ระ สาทหล อน

หากไ มไดรบก ารแกไข ความดนเลอดลด ชอค แล ะ ภาวะ หายใ จว าย

การรกษ า Fluid imbalance

1. Maintenance fluid ผใหญใ ห 2ml /kg /hrเดก ใชสตร 4-2-1 (ml /kg /hr) โด ย 1-10 ก ก .คณ 4

กโ ลก รมท 11-20 คณ 2 และ 20 กก . หรอม ากก วา ค ณ 1

ตวอยาง เดก 8 ก ก . = 8x4 = 32 ml/hr

เดก 15 ก ก . = [10x 4] + [5 x 2] = 50 ml/hr

เดก 23 ก ก . = [10 x 4] + [10 x 2] + [3 x 1] = 63 ml/hr

2. ก า ร ช ด เ ช ย ก า ร ส ญ เ ส ย น า จ า ก ก า ร ไ ด ย า ข ย า ย ห ล อ ด เ ล อ ด ร ะ ห ว า ง ก า ร ผ า ต ด (Intra-operation Fluid

Compensation Vasodilation) GA 5-7 ml/kg, LA 300-500 ml, Surgical loss Minor 2-4 ml/kg/hr

Moderate 4-6 ml/kg/hr Major 6-10 ml/kg/hr



ขอวนจฉย ท างกา รพยาบาล

1. ม/เสยงตอ ภาว ะข าดน า/ไ ดรบน าไมเพยงพอก บ ความ ตองการขอ งร างกายเนอ งจ ากท องรวง/อ าเจยน

2. เก ด/เสยงตอการเกดภ าว ะไตว ายเ นอง จากก า รสญเ ส ยน า

3. เสยงตอกา รเก ดอบตเหต จากค วาม รสกตว ลดลง

กจกรรมการพย าบ าลผป วย ท มภาวะ ขาดน า

1. ตดตา มประเม นการข าด น าหรอ อากา รเป ลยนแปลง ของภ าวะข าดน า ดง น

1.1 Record I/O อยางนอยท ก 8 ชม .

1.2 ชงน าหนกท กว น

1.3 วดแล ะบ นทก ขนาดขอ ง ลาตวแล ะรอบหน าท อง

1.4 สงเก ตอ าการ หนา มดเป นลมหลงเป ลยนท า (Postural hypotension)

1.5 สงเกตอาการหวใ จเ ตนเ รวผดป กต ขณ ะเป ลยนท า

1.6 บนท กความตง ตวของ ผว หนงหรอรองทล น

1.7 ป ระเม นควา มชม ช นขอ ง เย อบชองปาก

1.8 ประเมนคว ามเข มขนขอ งน าป สสาว ะ

1.9 ตดตา มผลค า BUN-Cr. Ratio ป กตมคาป ระ มาณ 1 0:1

1.10 ตดต าม ผลการ ตรวจท างหอ งปฏบตการอ นๆ

1.11 บนท กสญญ าณชพ และ CVP อยาง นอยทก 4-8 ชม .

1.12 บนท กระดบ ความรสก ตว และ อากา รทาง ระบ บ ป ระสาทผดป กต

2 . ผปวยท รบป ระท านอ าหารท างปากไ ด ควรด แลใหได รบส ารน าท ด แทน ดง น

2 .1 สงเกตพฤ ตกรรมวา ชอ บ ดมน าหรอไม

2 .2 เล อกเครองดมท ไมระค ายตอเย อบในชองป ากและ ดแลความส ะอ าดใ นชอ งปา กบ อยๆ

2 .3 จดตา รางก ารดม น าอย างเปนระบบ แล ะบ นทก อยา งละเอยด

2 .4 อธ บายใหผปวยท ราบ ถ งความส าคญของ น าท ผปว ยค วรได รบ

3. ผปวยท มป ญหากลนล า บ าก

3.1 ประเมนปฏกรย าการขย อนและคว ามส าม ารถใ นกา รกลนน าแล ะอ าห าร

3.2 เตรยมเครองดดเส มหะไ วใหพรอมใชง าน

3.3 จดใ หอยในท าศรษะส ง กมคอเลก นอย

3.4 จดให ผป วยดมเครองด มทคอนขางข น

4. ผป วยท รบป ระท า นอา หารท างปากไ มได แพทย จ ะพจ ารณาใ หสาร น าท า งหลอดเ ลอดดา ด แลให

ได รบสารน าท างหลอ ดเลอ ดดาตามแ ผนการ รกษ า

5. ระ มดระว งการกร ะท บ กระแทกแล ะการเกดแ ผลกด ท บ

6. ดแลทาคว ามส ะอาด ของ ผวหนง และท าครมให ชม ช น



7. ร ะวงการ ตกเ ตยง โด ยเ ฉพ าะในร ายท ไมรสกตว

8. บนท กก ารขบถ ายอจ จาร ะ จดอ าห ารทมกากใย สง ปองกนอากา รทองผก

9. บนท กป รมาณน าเขาออ ก โ ดยจะตอง มปสสาว ะออ กไ มนอยกว า 30 cc/hrหาก ผป วยใ สสาย catheter

และตอ งมป สสาว ะไมนอยก วา 500-700 cc/day

6.2.2 ภำวะน ำเกน (Fluid Volume Excess / Volume Overload) ห ม า ย ถง ก า ร ท มร ะ ดบ น า น อ ก

เซ ลมากท าใหเก ดการบวม แบงเปน บ วมเฉ พาะท และบ วมท วรางกาย

อ า ก า ร น า ห น ก เ พ ม ข น อ ย า ง ร ว ด เ ร ว (Increased body weight) Peripheral edema Neck vein /

peripheral vein engorged (distended) CVP > 11 cmH2O Rales, polyuria, ascites, pleural effusion

BUN↓, Hct↓ Pulmonary edema (อ า ก า ร ข น ร น แ ร ง) Swelling บ ว ม Pitting ก ด บ ม ก า ร ท า ห น า ท ไ ม

ส ม บ ร ณ (Functional impairment) เ จ บ ป ว ด (Pain) ก า ร ไ ห ล เ ว ย น ข อ ง ห ล อ ด เ ล อ ด เ ล ก ไ ม ส ม บ ร ณ

(Impairment of arteriole circulation)

ภ า ว ะ บ ว ม (Edema) เป น อ า ก า ร แ ส ด ง ข อ ง ภ า ว ะ น า เ ก น ท พ บ ไ ด บ อ ย ท ส ด ส า เ ห ต เ ก ด จ า ก แ ร ง ด น

เ พ ม เ ล อ ด ค ง ใ น ผ ป ว ย CHF ภ า ว ะ Albumin ใ น เ ล อ ด ต า ภ า ว ะ Nephrotic syndrome เ ก ด จ า ก ไ ต ผ ด ป ก ต

ม ก า ร ค ง ข อ ง โ ซ เ ด ย ม ส ญ เ ส ย vascular permeability เ ก ด ก า ร อ ด ต น ข อ ง ร ะ บ บ ท า ง เ ด น น า เ ห ล อ ง

(Lymphatic obstruction)

อ า ก า ร น า ห น ก ข น ร อ ย ล ะ 5 ม อ า ก า ร บ ว ม ผ ว ห น ง อ น ช น แ ด ง ช พ จ ร แ ร ง ห ล อ ด เ ล อ ด ด า ท ค อ

โ ป ง พ อ ง ห า ย ใ จ ล า บ า ก ห า ย ใ จ เ ร ว ห อ บ เ ห น อ ย ก ร ะ ส บ ก ร ะ ส า ย ส บ ส น ต ะ ค ร ว ช ก ห ม ด ส ต ค ล น ไ ส

อาเจยน ถายอจจาระเป นน า ป สสาวะอาจออกมากหรอนอยกว าป กตได

ก า ร ต ร ว จ ร า ง ก า ย บ ว ม ก ด บ ม (Pitting edema) ห ล อ ด เ ล อ ด ท ค อ โ ป ง Neck vein engorged

(Distended)

ภำพท 4 แสดงก ารบว มกด บ ม ท มา: http://biology-

forums.com/index.php?action=gallery;sa=view;id=60 50

http://biology-forums.com/index.php?action=gallery;sa=view;id=6050

http://biology-forums.com/index.php?action=gallery;sa=view;id=6050



ผ ล ต ร ว จ ท า ง ห อ ง ป ฏ บ ต ก า ร Urine sp gr. < 1 . 0 1 0 พ บ โ ซ เ ด ย ม ใ น ป ส ส า ว ะ โ ซ เ ด ย ม ใ น เ ล อ ด

<135mEq/L, Hct ตากว าป กต

ตวอยางขอว นจฉย ท างก าร พย าบ าล

1. เสยงตอภาวะน าเก นเนองจากไ ตวายเร อรง

2. เสยงตอภาวะน าเก นเนองจากไ ตวายเร อรง/โป รตนในเ ลอดต า

3. ได รบสารอาหารไมเพยงพอก บ ความตองการของรางกายเ นอง จากมอ าการค ลนไสอาเจยน

4. เสยงตอการเก ดอบตเหตเนองจากระดบค วามรสกตว

5. ค ว า ม ส า ม า ร ถ ใ น ก า ร ท า ก จ ก ร ร ม ล ด ล ง เ น อ ง จ า ก อ อ น เ พ ล ย / ม อ า ก า ร บ ว ม ต า ม แ ข น ข า ห ร อ ท ว

รางกาย

ก จ ก ร ร ม ก า ร พ ย า บ า ล ผป ว ย ท ม ภ า ว ะ น า เก น ต ด ต า ม ป ร ะ เม น ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ข อ ง ภ า ว ะ น า เก น

โด ย

1. ป ระเมนปรมาณน าเขา-ออกเ ป นระยะๆ

2. บ นทก น าหนกตวท กว นกอนอาหารเชา

3. ฟงเสยงการหายใ จเป นระยะๆท ก 4-8 ชม.

4. สงเกตอาการบว มตา มสวน ตางๆของ รางกาย

5. ป ระเมนร ะดบ การโป งพองข องหลอดเล อดด าสวนปลาย ท ก 8 ชม.

6. ตดตาม ผลการ ตรวจทา งหอ งปฏบตการ

6.2.3 สำรน ำบำบด (Fluid therapy)

ชนดของส ารน า

1. Hypertonic solutions: D5NSS; D5RL; 3% Saline Osmotic pressure ม า ก ก ว า RBC Pulls fluid

from cells ดงน าออกจากเซ ล Shrinks cell เซ ลหด

2. Isotonic Ex: NSS and Ringer’s Lactate Osmotic pressure เ ท า ก บ RBC No fluid shift ไ ม ม ก า ร

เ ป ลยนแปลงของเซ ล

3. Hypotonic Ex: D5W; ½ NSS Osmotic pressure น อ ย ก ว า RBC Fluid moves into cells ด ง น า

เขาเซ ล Enlarges cell เซ ลบ วม



ภำพท 5 แสดง ผลของ สาร น าชน ด ตางๆท มตอเซล ทม า:

http://internalandexternalenvironments2012.wikispaces.com/Hypertonic,+hypotonic+and+isotonic+ef

fects+on+plants+and+animal+cells.

อาการ แทรก ซ อนจากก า รใหสารน า

1. Infiltration

2. Thrombosis

3. Thrombophlebitis

4. ป วดบ รเวณตาแหน งทให IV fluid

5. Necrosis เน อเย อตาย

6. Circulatory overload

7. Pyrogenic reaction

6.3 ภำวะสมดลของอเลคโตรลยทในรำงกำย

อ เล ก โ ท ร ล ย ท ห ม า ย ถ ง ส า ร ท แ ต ก ต ว เป น ไอ อ อ น ไ ด ใ น ร า งก า ย แ บ ง ส า ร อ เล ก โ ท ร ล ย ท อ อ ก เป น

2 ก ล ม ค อ ก ล ม ท ม ป ร ะ จ บ ว ก ท เ ร ย ก ว า Cationsป ร ะ ก อ บ ไ ป ด ว ย sodium, potassium, calcium,

magnesium แ ล ะส า ร ท ม ป ระ จ ล บ ท เร ย ก วา Anions ไ ด แก Chloride, Phosphorus, Bicarbonate ต า ม ป ก ต

ราง กาย ขอ งเร าจะไ ดร บ ส าร อเล กโ ท รล ยท จาก อา หารแล ะน าดม ท ร บ ป ระท าน เขา ไป หรอ อา จได รบ จาก

ย า ห ร อ ส า ร น า ท า ง ห ล อ ด เ ล อ ด ด า ใ น ก า ร ร ก ษ า ภ า ว ะ ข อ ง โ ร ค อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท ท า ห น า ท ค ว บ ค ม ส ม ด ล น า

ส ม ด ล ก ร ด ด า ง ใ น ร า ง ก า ย แ ล ะ อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท เ ห ล า น จ ะ อ ย ใ น ส า ร น า ข อ ง ร า ง ก า ย ท ง ภ า ย ใ น เ ซ ล ล แ ล ะ

ภ า ย น อ ก เ ซ ล ล ห น ว ย ข อ ง ก า ร ว ด ค ว า ม เ ข ม ข น ข อ ง อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท ใ น ร า ง ก า ย ว ด เ ป น mEq/L

(milliequivalents per liter) ห ร อ mg/dl (milligrams/deciliter) ต ว ท ท า ห น า ท ใ น ก า ร ค ว บ ค ม อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท

http://internalandexternalenvironments2012.wikispaces.com/Hypertonic,+hypotonic+and+isotonic+effects+on+plants+and+animal+cells

http://internalandexternalenvironments2012.wikispaces.com/Hypertonic,+hypotonic+and+isotonic+effects+on+plants+and+animal+cells



ได แก ระบ บ ไต ระบ บ ตอมไรท อ และระบ บ ท างเดนอาหาร

ชนดของ Electrolytes

1. Potassium (K)

2. Chloride (Cl)

3. Magnesium (Mg)

4. Calcium (Ca)

การควบ คมสมดลขอ งสาร น าและ สมดลก รดด าง ตวคว บ คมการทาหนาทของ Electrolyte

1. ระบ บ ไต

2. ระบ บ ตอมไรท อ

3. ระบ บ ท างเดนอ าห าร

การวนจฉย (Diagnosis)

1. จากก ารซก ป ระวต

2. ป ระเมนจากอาการและอาการแสด ง

3. การตรวจรางกาย

4. ผลการตรวจทางหองปฏบตการ

6.4 ภำวะเสยสมดลของอเลกโตรลยทในรำงกำย

อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท ใน เ ล อ ด แ ล ะ ใ น ข อ ง เ ห ล ว ข อ ง ร า ง ก า ย ม ห ล า ย ช น ด โ ด ย ม ห น า ท ช ว ย ค ง ส ม ด ล ข อ ง

กา ร ท า ง าน ต า ง ๆ ขอ ง เ ซ ล ล เช น ชว ย ค ง ป ร ม าณ น าใ น ร า งก า ย ให อ ย ใ น ส ม ด ล ไ ม ให เ ก ด ภ าว ะ ข า ด น า ห ร อ

เก ด ก า ร บ ว ม ช ว ย ร ก ษ า ส ม ด ล ค ว า ม เ ป น ก ร ด-ด า ง ท จ ะ ท า ใ ห เ ซ ล ล ต า ง ๆ ท า ง า น ไ ด อ ย า ง เ ห ม า ะ ส ม แ ล ะ ม

ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ เ ม อ เ ก ด ภ า ว ะ ข า ด อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท ห ร อ อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท ม า ก เ ก น ไ ป อ า จ ส ง ผ ล ใ ห เ ก ด ภ า ว ะ

ข า ด น า อ า ก า ร บ ว ม ก า ร ห า ย ใ จ ห อ บ เ ห น อ ย ก ล า ม เ น อ อ อ น แ ร ง ก ล า ม เ น อ เ ป น ต ะ ค ร ว ส ม อ ง ท า ง า น

ผ ด ป ก ต อ า จ เ ก ด ก า ร ช ก แ ล ะ / ห ร อ ห ว ใ จ เ ต น ผ ด ป ก ต เ ป น ต น อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท ส า ค ญ ท ใ ช ใ น ก า ร ต ร ว จ

ว น จ ฉ ย โ ร ค ไ ด แ ก โ ซ เ ด ย ม (Sodium ย อ ว า Na) โ ป แ ต ส เ ซ ย ม (Potassium ย อ ว า K) ค ล อ ไ ร ด (Chloride

ยอวา Cl) แคลเซ ยม (Calcium ยอวา Ca) ฟอสฟ อรส (Phosphorus ยอวา P)

โ ซ เ ด ย ม เป น อ เ ล ก โ ท ร ล ย ท ท ม ม า ก ท ส ด ใ น ร า ง ก า ย (135-145 mEq/L) ป ร ม า ณ ข อ ง โ ซ เ ด ย ม ท

ราง กา ย ได ร บ ข น กบ อา ห าร ท ร บ ป ระ ท า น โด ยท วไ ป ค น ไท ยจ ะไ ดร บ โ ซ เด ย มม าก พ อจ าก เค รอ งป รง ตาง ๆ

จงม กไ มพ บ ภ าว ะท รางก าย ขาด โซ เด ยม แต จะพ บ วา มโซ เด ยม เก นเป นส วน ให ญ ใน คน ป ก ตตอง กา รไ ดร บ

เก ลอขนาด 2 กรมตอวน ตวควบ คม Aldosterone อาหารทรบป ระท าน ควบ คมสมดลน า กรด-ดาง

6.4.1 ระดบของโซเดยมต ำ (Sodium Imbalance; Hyponatremia < 135 mEq/L)

ส า เ ห ต เ ก ด จ า ก ก า ร ท ร า ง ก า ย ไ ด ร บ โ ซ เ ด ย ม จ า ก อ า ห า ร น อ ย ไ ป ม ก า ร ด ด ซ ม ไ ม ด ไ ด ร บ ย า ข บ

ป ส ส า ว ะ เ ป น เ ว ล า น า น ม ก า ร ส ญ เ ส ย ท า ง ร ะ บ บ ท า ง เ ด น อ า ห า ร เ ช น อ า เ จ ย น ท อ ง ร ว ง ก า ร ใ ส NG tube

with suction ห ร อ ก า ร ท ม เ ห ง อ อ อ ก ม า ก เ ก น ใ น ก ร ณ ท อ ย ใ น ท ร อ น ห ร อ เ ว ล า ท อ อ ก ก า ล ง ก า ย ห น ก ๆ



Cardiac failure, Cirrhosis, Nephrotic Syndrome, Loss of GI contents, Diuretic abuse, Adrenal

sufficientcy, Salt losing nephritis, Osmotic diuresis

อ า ก า ร ท า ง ร ะ บ บ ป ร ะ ส า ท ท พ บ ไ ด ค อ โ ร ค จ ต ซ ม เศ ร า Anorexia Nausea, Vomitting, Lethargy,

Confusion, Muscular twisching, Seizures, Coma

ก า ร ว น จ ฉ ย จ า ก ผ ล ก า ร ต ร ว จ ท า ง ห อ ง ป ฏ บ ต ก า ร ค อ ม ร ะ ด บ ข อ ง โ ซ เ ด ย ม ต า ก ว า 120 mEq/L

Urine sp gr. 1.002-1.004 BUN ส ง โ ซ เ ด ย ม ใ น ป ส ส า ว ะ <10mEq/L แ ล ะ จ า ก ก า ร ซ ก ป ร ะ ว ต ว า ม อ า ก า ร

อาเจยน ท องรวงรวมดวยหรอไม

การ รก ษ าต อง รกษ าอ ยา งเรง ดว นต องมก า รทด แท นอ ยา งพอ เห มาะ กบ การ สญ เส ย ห าก ราง กา ย

ม ก า ร ข า ด โ ซ เ ด ย ม น อ ย แ ล ะ ม ก า ร ข า ด น า ม า ก จ ะ ต อ ง ใ ห NSS/2 เ พ อ ท ด แ ท น ห า ก เ ก ด ภ า ว ะ น า เ ก น ม า ก

และขาดโ ซ เดยมมากจะตองมการใหโซ เดยมท ดแทนและยาขบ ป สสาว ะ (Furosemide)

ตวอยางขอวนจฉย ท างการพยาบาลภาวะโซ เดยมใ นเลอดตา

1. ม/เสยงตอภ าวะโซ เดยมใ นร างกายต าเนอง จากอ าเจยน/ท องรวง/แผลไ หม/ขาดส ารอ าหาร

2. เสยงตอการเก ดแ ผลใน ป าก เนองจากเ ยอบป ากแ หง

3. ได รบสารอาหารไมเพยงพ อ กบ ความตองกา รของรางก ารเนอง จากค ลนไสอ าเจยน/เบ ออาหาร

4. เสยงตอการเก ดอบตเหต จาก ความรสกตวลดล ง

กจกรรมการพย าบ าลผป วย ท มภาวะโซ เดยมใ นเลอดต า

1. เฝาร ะวงอ าการ และอ าการ แสดงของ ผป วยท มภ าวะเส ยง

2. ตดตามปรม าณน าเข าและ อ อก ท ก 8 ชม .

3. ตดตามค า Serum NaClคา Serum Osmolarity

4. [นทก สญญ าณ ชพก 4-8 ชม.

5. ชงน าหนกท กว น

6. ป ระเมน Peripheral filling ท ก 8 ชม .

7. ผป วยท มอาการท างร ะบ บ ท างเดนอ าห าร เ ชน เบ ออาห าร คลนไส อาเจยน แล ะเป นตะครวขอ ง

กล ามเน อหน าท อง ควรตรว จดอากา รแสดง อนๆเ กยว กบ การไดรบส ารน า หร อการ สญเ สยน า

8. ตดตามปร ะเมน ผลการเป ล ยนแป ลงทางร ะบ บ ป ระสาท

9. กระตนใหรบป ระท านอ าหารและเครอ งดมทมเกลอโซ เดยมสง

10. ตองระว งอาก ารแสด งของก ารไ หลเวยนเล อดลมเ หลวอ ยางใก ลชด

11. หลกเลยงการใหส ารน าท มค วามเขมขน มากก วาป กตท าง NG Tube

12. ใหความร ะมดร ะวงเป นพเศ ษ ในผปวยท ไดรบสารน าท มค วามเขมขนส ง

13. ผป วยท ไดรบก ารรกษ าดวยลเธ ยม ควรใหรบป ระท านอ าหารท มเก ลออยางเพยงพ อ

14. ในผปวยท มภาว ะ Adrenal Sufficiency ควรไ ดรบคาแน ะนา ดงน

14.1 รบป ระท านยา Steroid ตาม แผนก ารรกษ า



14.2 เมอเดนทาง ตองเตรย มยาอยางเพ ยงพอ

14.3 เขยนขอคว ามตดก ร ะเ ป าไว เสมอ

14.4 ป รกษ าแพทย เมอ มภา วะเครยด

14.5 ชงน าหนกแล ะบ นทก ป รมา ณน า เข า-ออก

15. ระมดร ะวงอบตเ ห ตในผป วย ท สบสน

16. บ รหารยา NaHCO3 อยาง ม ป ระสทธ ภาพ

16.1 NaHCO3 เป นยา High Alert Drug ท ตองใชอยาง ระ มดระวง ขน าดควา มเขมขน 7.5% (7.5

mg/mL = 8.92 mEq/ 10 mL) ขนาดบ รร จ 1 0 ml และ 50 ml.

16.2 การใหยาในเ ดก อ าย<2 ป การใหยาในอต ราเรวอ าจทาใหเกดภ าวะ Hypernatremia, CSF

pressure ลดลง แล ะภ าวะเ ลอดออกใ นสมอง

16.3 การใช I.V. NaHCO3 ใชสาห รบภาว ะ metabolic acidosis และภ าวะ Hyperkalemia ซ ง

เหนยวนาใหเก ดหวใจว ายไ ด

16.4 Cardiac arrest ไมแนะนาใหใชเป นประ จา ( โด ยเ ฉพ าะ ผป วยท CPR โด ยไ มใสท อชวย

หายใ จ)

16.5 Adult: I.V. bolus เรมต น 1 mEq/ kg/ dose 1 คร ง, Maintenance 0.5 mEq/ kg/ dose ท ก

10 น าท

16.6 เก บ ท อณหภมหอ ง ห า มใชเมอเปลยนส หรอ มตะก อน

16.7 Monitor -Vital sign, pH

16.8 ถา Serum Na 135-147 mEq/L (Overdose: Hypernatremia > 150 mEq/L การรกษ าให

diuretic, free water supplement)

16.9 ถามอ าการ Seizure (การรกษ าให Diazepam 0.1-0.25 mg/kg)

16.10 หำมผสมรวมกบยำ Amphotericin B, Amino acid, Amiodarone, Atropine, Calcium

gluconate, Ciprofloxacin, Dopamine เดดขาด

16.11 Flush IV line กอนและใหยาร ะหว าง CPR

6.4.2 ระดบของโซเดยมเกน (Hypernatremia, Na > 150 mEq/L) ค อ ม ร ะ ด บ ข อ ง โ ซ เ ด ย ม

มากก วา 150 mEq/L

สา เห ต เ ก ดจ า ก ก าร ท ราง กา ย ได ร บ น าไ ม เพ ย งพ อ ก บ คว า ม ตอ ง ก าร ข อง ร าง ก า ย เช น ม ภ าว ะ ซ ม

ไม รส กต ว ก ลน อ าห าร ลา บ าก ร บ ป ร ะท าน อ าห าร เอ งไ มไ ด ม ก าร เส ยเ หง อม า กห รอ อ าจ เก ดจ า กภ าว ะ ท

ม ก า ร เ ส ย น า ม า ก จ า ก ก า ร เ ป น เ บ า จ ด (Diabetes Inspidus = DI) ก า ร เ ป น โ ร ค Cohnn’s syndrome ม ก า ร

ดด กล บ โซ เด ยม มา กก วา ป ก ตจ าก กา รม ระ ดบ ขอ งอ ลโ ด สเ ตอ โร นส ง ม กา รข บ โซ เด ยม ลด ลง จาก ก รว ยไ ต

อ ก เ ส บ (Glomerulonephritis) ไ ต ข า ด เ ล อ ด ค ว า ม ด น โ ล ห ต ต า ก า ร เ ส ย เ ล อ ด ห ร อ อ า จ เ ก ด จ า ก ก า ร ไ ด ร บ

โซ เดยมมากกว าป กต จากรบ ป ระท านอาหารรสเคมจด จมน าเคม



อ า ก า ร ข อ ง ภ า ว ะ โ ซ เ ด ย ม ส ง ไ ด แ ก ก ร ะ ห า ย น า อ ณ ห ภ ม ก า ย ส ง ข น เ ย อ เ ม อ ก แ ห ง เ ห น ย ว

ก ร ะ ส บ ก ร ะ ส า ย อ อ น เ พ ล ย ห ล ง ล ม ห ล อ น ง ว ง เ ห ง า ไ ม ร บ ร แ ล ะ โ ค ม า ก ล า ม เ น อ ไ ว ต อ ก า ร ก ร ะ ต น ช ก

เก รง

ก า ร ว น จ ฉ ย ผ ป ว ย จ ะ ม ค า ค ว า ม ถ ว ง จ า เ พ า ะ ข อ ง ป ส ส า ว ะ ส ง ก ว า 1.025 อ า ก า ร เ ห ม อ น ก บ ใ น

ภาวะขาด น า ควา มรนแรง ข นกบ ระ ดบ และอ ตราการ เพมของ โซ เดยม ในรางกา ย หากม ระดบ ขอ งโซ เดย ม

สงม ากๆ อาก าร ท พ บ ได แก CVP เพ มสง ข น ควา มดน เลอ ดใ นปอ ดเพ มข น ผป วย จะม อา การ หอบ เห นอ ย

นอนราบ ไมได

ก า ร ร ก ษ า ใ ห ส า ร ล ะ ล า ย ไ ฮ โ ป โ ท น ค (Hypotonic) เ พ อ ล ด ร ะ ด บ โ ซ เ ด ย ม แ ต ไ ม ค ว ร ใ ห อ ต ร า เ ร ว

เก นไ ป เ พ รา ะอ า จจ ะ ท า ให เซ ล ล บ ว ม ได โด ย เฉ พ าะ เซ ลล ส ม อง ซ งเ ป นส า เห ตข อ งก า รเ กด ภ าว ะส ม อ งบ ว ม

และอาการชกไ ด

ตวอยางขอว นจฉย ท างก าร พย าบ าลภ าวะโซ เดยมใ นเล อดสง

1. ม/เสยงตอภ าวะโซ เดยมใ นเ ลอดสงเนอง จากไ ตวาย/ ได รบยาสเตยรอยด / สญเ สยน า

2. เสยงตอการเก ดแ ผลในปาก เนองจากเ ยอบป ากแ หง

3. ได รบสารอาหารไมเพยงพ อ กบ ความตองกา รของรางก ายเ นองจ ากมแ ผลในปาก ล น

กจกรรมการพย าบ าลผป วย ท มภาวะโซ เดยมใ นเลอดสง

1. จาแนก ผป วยท มป จจยเ สยง

2. ตดตามปร ะเมนกา รเป ลยนแปลงของภ าว ะโซ เดยมใ นเลอดสง

3. ผป วย ท ไม สา มา รถ บ อก ถ งค วา มต อ งก าร น า ห รอ แส ด งอ อก เม อ กร ะห าย น าไ ด ค ว รด แล ให ได ร บ

น าเป นระยะๆ

4. กรณท มโซ เดยมใ นเลอดสงรวมกบ ภาวะน าเก น

14.6 ดแลใหไดรบย าขบ ป สสาวะ

14.7 ด แ ล ใ ห ไ ด ร บ ส า ร น า ท ม ค ว า ม เ ข ม ข น ต า ค ว บ ค ม อ ต ร า ก า ร ไ ห ล ส ง เ ก ต ป ฏ ก ร ย า ต อ บ ส น อ ง

ตอการใหน าและภาวะสมองบ วม

14.8 จากด น าและโซ เดยมตาม แผนการรกษ า

5. ตดตามประเมนผวหนงและเยอบใ นปาก

6. ดแลความสะอาดใ นปากและผวหนง

7. ดแลสงแวดลอมใหป ลอดภย

8. จดสงแวดลอมใหสงบ ลดสงเรา

โปแตสเซยม (Potassium, K คาป กต 3-5 mEq/L)

ค ว า ม เ ข ม ข น ข อ ง โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ใ น พ ล า ส ม า ข น ก บ โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ท ม า จ า ก อ า ห า ร ก า ร แ ต ก ก า ร

ท าล าย แล ะก ารท าง านข อง ไต ป ก ตร างก าย จะไ ดร บ โป แต สเ ซ ยม อ ยา งเพ ยงพ อ สว นท เก น จะถ ก ขบ ออ ก

ท างปสสาวะ



ห น า ท ข อ ง โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ท า ใ ห เ ก ด ค ว า ม ต า ง ศ ก ย ท เ ย อ ห ม เ ซ ล ล ห า ก ร ะ ด บ ข อ ง โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ต า

ห ร อ ส ง เ ก น ไ ป ก า ร เ ก ด Action Potential จ ะ เ ก ด ข น ไ ด ย า ก โ ป แ ต ส เ ซ ย ม เ ป น ป จ จ ย ร ว ม ใ น ก า ร ท า ง า น ข อ ง

insulin ในก ารนากล โค สเขาเซ ลล ชวยควบ คมการไหลเว ยนของเลอดขณะออกกาลงกาย

ตำรำงท 5 ร ะดบ โป แตสเซ ยมในเล อด

Severity Serum K (Hypokalemia) Serum K (Hyperkalemia)

Mild 3.3-3.4 5.3-6.0

Moderate 3.1-3.2 6.0-6.8

Severe <3.0 >6.8

Kชดเชย = (Kป กต-K.pt)*0.4*BW เชน นน.50 กก . K 2.5 (4.5-2.5)*0.4*50 =40mEq

6.4.3 ระดบโปแตสเซยมต ำ (Hypokalemia, K< 3.5 mEq/L)

ส า เ ห ต เ ก ด จ า ก ก า ร ท ม ก า ร ข น ส ง โ ป แ ต ส เ ซ ย ม เ ข า เ ซ ล ล ม า ก เ ก น ไ ป เ ช น ภ า ว ะ ท ม ร ะ ด บ ข อ ง

Insulin เ พ ม ส ง ข น ม ะ เ ร ง ภ า ว ะ ด า ง จ า ก ก า ร เ ผ า ผ ล า ญ ( Metabolic alkalosis) ห ร อ ไ ด ร บ ส า ร อ า ห า ร ท ม

ป รม าณ ขอ งโป แตส เซ ย มน อย เก น ไป ไมร บ ป ระท าน ผกแ ละ ผลไ มโด ย เ ฉพ าะก ลว ยแล ะส ม ม การ สญ เส ย

จ า ก ก า ร อ า เ จ ย น ม า ก ๆ ห ล า ย ๆ ว น ม อ า ก า ร ถ า ย เ ห ล ว ก า ร ไ ด ร บ ย า ใ น ก ล ม Thiazide, Flurosemide,

Amphotericin B ภ า ว ะโ ป แ ต สเ ซ ย มต า ร น แร ง ท าใ ห เส ย ช วต จ า ก ห วใ จ ห ยด เ ต น ห ร อร ะ บ บ ห าย ใ จ ลม เ ห ล ว

ได

อาการของภาวะโป แตสเซ ยมตา ได แก

อ า ก า ร ท า ง ร ะ บ บ ก ล า ม เ น อ แ ล ะ ก ร ะ ด ก อ อ น เ พ ล ย อ อ น แ ร ง ต ะ ค ร ว ก ล า ม เ น อ อ ก เ ส บ

Rhabdomyosis

อ า ก า ร ท า ง ร ะ บ บ ห ว ใ จ แ ล ะ ห ล อ ด เ ล อ ด ( Cardiovascular system) Increased sensitivity to

digitalis, ST segment depression, Flattened T wave, Ventricular arrhythmias, Cardiac arrest

อาการทางระบ บ ยอยอาหาร (Gastrointestinal system) Bowel ileus (mobility ),

อ า ก า ร ท า ง ไ ต Renal systemDilute urine, polyuria, nocturia, polydypsiaNH4 production

and H+ excretion

ก า ร ร ก ษ า ป อ ง ก น ผป ว ย ก ล ม เ ส ย ง พ ย า ย า ม ให อ า ห า ร ท ม ป ร ม า ณ ข อ ง โ ป แ ต ส เซ ย ม ม า ก พ อ เช น

ผ ก ใ บ เ ข ย ว ม ะ เ ข อ เ ท ศ แ ค ร อ ท ม น ฝ ร ง ก ล ว ย ส ม แ ต ง โ ม น ม ใ ห โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ท ด แ ท น ใ น ร ป ข อ ง ย า

รบป ระท านหรอสารน าท ดแทน



ตวอยางขอว นจฉย ท างก าร พย าบ าลภ าวะโป แตสเซ ยมใ นเลอดตา

1. เก ด/เสยงตอการเกดภ าวะโ ป แทสเ ซ ยมในเล อดตาเนอง จากป สสาว ะออกม าก

2. เสยงตอการเก ดภ าวะ หวใจเ ตนผดจ งหว ะเนองจ ากโ ป แต สเซ ยมในเล อดตา

3. เน อเย อไดรบเลอดไ ป เล ยงนอยลงเนองจ ากหวใ จเตน ผด จงหว ะ

4. เสยงตอการเก ดอบตเหต จาก ความรสกตวลดล ง

กจกรรมการพย าบ าลผป วย ท มภาวะโป แต สเซ ยมในเล อดตา

1. เฝาร ะวง ผป วยท มภาว ะเสยง

2. สอนผป วยท ไดรบย าขบ ป สสาวะใหส งเกตอาก ารผดปก ต

3. สงเกตอาการ พษจากยา Digitalis ในรายท ไดรบย า

4. บ นทก ป รมาณน าเข า-ออก

5. ดแลใหอา หารทมโป แตสเซ ยมสง

6. ดแลใหไดรบย าโป แตสเซ ยมทดแท นตามแ ผนก ารรกษ า

7. เมอผปวยไ ดรบย าโ ป แตสเซ ยมทดแท นทางหลอดเล อด ดา ควรป ฏบตด งน

7.1 ก า ร ส ง จ า ยKClต อ ง ส ง ใ น ห น ว ย mEqเ ท า น น แ ล ะ ใ ห ร ะ บ ห น ว ย ท ก ค ร ง ร ว ม ท ง ป ร ม า ณ LVP

(large volume parenteral) ท ให

7.2 ก า ร ส ง Peripheral IV ห า ม เ ก น 4 0 mEq/L ส ว น Central Line ห า ม เ ก น 8 0 mEq/L แ ล ะ ต อ ง

monitor หามผสมในเ ลอดและผลตภณฑของเลอดทก ชนด เพราะจะท าใหเมดแดงแดงแตก

7.3 หามให IV push, IV bolus เพราะท าใหหวใจหยดเตนได

7.4 เม อ อ ต ร า เ ร ว ใ น ก า ร ใ ห ย า ม า ก ก ว า 1 0 meq/hrค ว ร ใ ช infusion pump ค ว บ ค ม อ ต ร า ก า ร ไ ห ล

อยางสมาเสมอ

7.5 ผป ว ย ท ม ก า ร ท า ง า น ข อ ง ไ ต บ ก พ ร อ ง ห ร อ Heart block ค ว ร ล ด อ ต ร า เ ร ว ใ น ก า ร บ ร ห า ร ย า ล ง

ป ระมาณครงหนง

7.6 เ ฝ า ร ะ ว ง อ า ก า ร ท แ ส ด ง ว า ม ร ะ ด บ โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ส ง ห า ก พ บ Serum potassium เ ก น 5 . 5

meq/L ต อ ง ต า ม แ พ ท ย ไ ด แ ก อ า ก า ร ท อ ง เ ส ย ค ล น ไ ส อ า เ จ ย น ท อ ง อ ด ห ว ใ จ เ ต น ช า

ป สสาวะบ อย ออนเพลย ชาป ลายมอป ลายเท า

7.7 Monitor EKG , Vital signs

7.8 ถาปรมาณป สสาวะนอยกว า 600 mg/day อาจเกด K+ สะสมได

7.9 ก า ร แ ก ไ ข ภ า ว ะ พ ษ ข อ ง โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ส ง ใ ห RI 10 units + 50% glucose 50-100 ml IV stat

ใ ห Sodium bicarbonate ส า ห ร บ ภ า ว ะ acidosis ใ ห 1 0 % Calcium gluconate 10 ml ท า ง IV

ชาๆใ น 5 นาท อาจใหซ าได อกหลงใหยาคร งแรกนาน 5 นาท ถา EKG ยงผดป กต

8. บ นทก สญญ าณชพ ท ก 1-2 ชม.



9. ระมดระวงปองกนก ารเก ดอบตเหต

6.4.4 ระดบของโปแตสเซยมสง (Hyperkalemia) ระดบ ของโป แตสเซ ยมเก น (K> 5.5 mEq/L)

สาเห ต เก ดจา กก า รแล กเ ป ลยน ระห วางภ ายใ นแล ะภาย นอ กเ ซ ล ลไม ดหร อข น กบ ว าได รบอ าหาร

ท ม ร ะ ด บ ข อ ง โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ม า ก เ ก น ไ ป ห ร อ เ ก ด จ า ก ก า ร ท ไ ต ข บ อ อ ก ไ ด น อ ย ล ง ก า ร ไ ด ร บ เ ล อ ด เ ก า ก า ร

ได รบยา Digitalis หรอยาในก ลมตานเบ ตา (Beta-blocker)

การตรวจวนจฉย เชนเดยวก บ ภาวะทมโป แตสเซ ยมตา

อ า ก า ร ท พ บ ค อ ม ก า ร เ ต น ข อ ง ห ว ใจ ท ผด ป ก ต อ ย า ง ร น แ ร ง แ ล ะ ต า ม ด ว ย ภ า ว ะ ห ว ใ จ ห ย ด เ ต น ท า

ใ ห เ ล อ ด ท ไ ป เ ล ย ง ท ไ ต ล ด ล ง ค ว า ม ด น โ ล ห ต ล ด ล ง ก ล า ม เ น อ ช า อ อ น แ ร ง แ ล ะ เ ป น อ ม พ า ต ก า ร ห า ย ใ จ

เ ก ด ภ า ว ะ ข า ด อ อ ก ซ เ จ น แ ล ะ ค า ร บ อ น ไ ด อ อ ก ไ ซ ด ค ง ค ล น ไ ส ป ว ด ท อ ง ม า ก เ ป น พ ก ๆ เ ก ด ภ า ว ะ ก ร ด ใ น

รางกาย

การรกษ า

1. ใ ห แ ค ล เ ซ ย ม ก ล โ ค เ น ต (Calcium gluconate) เ พ อ ไ ป ย บ ย ง ผ ล ข อ ง โ ป แ ต ส เ ซ ย ม ต อ ก า ร น า

ไฟ ฟาท หวใ จ เพอแกไขภาวะหวใ จถก กด

2. ให โซ เด ย ม ไ บ ค า ร บ อ เ น ต (Sodium bicarbonate) เ พ อ ท า ใ ห เ ก ด ภ า ว ะ ด า ง ซ ง จ ะ ช ว ย น า โ ป แ ต

สเซ ยมเขาเซ ลลมากข น

3. ให 5 0% Glucose ผ สม กบ Regular Insulin ท าง หล อด เลอ ดด าเพ อเร งก ารน าโป แต สเ ซ ยม เข า

เซ ล

4. ก า ร ใ ห Kayexalateล ะ ล า ย ใ น 2 0 % Sorbitalจ ะ ท า ใ ห ม ก า ร เ ร ง ข บ โ ป แ ต ส เ ซ ย ม อ อ ก ท า ง

อจจาระ

5. ให ยา ข บ ป ส ส าว ะเ ชน Furosemide, Thiazide อ า กา ร แท ร กซ อ นค อ ร ะด บ โป แ ตส เซ ย ม ใน เล อ ด

นอย

6. หากไ มไดผลอาจมความจาเป นทจะตองสง ผป วย ท า Hemodialysis

ตวอยางขอวนจฉย ท างการพยาบาลภาวะโป แตสเซ ยมในเล อดสง

1. เก ด/เสยงตอการเกดภ าวะโ ป แทสเ ซ ยมในเล อดสงเนอง จากป สสาว ะออกนอย

2. การหายใ จล มเหลวจ ากมภ าวะกรดจ ากเ บ าหว าน

3. เสยงตอการเก ดภ าวะ หวใจเ ตนผดจ งหว ะเนองจ ากโ ป แ ท เซ ยมในเล อดสง

4. ได รบสารอาหารไมเพยงพ อ ก บ ความตองกา รของรางก ายเ นองจ ากค ลนไสอาเ จยน เนองจาก

กล ามเน อการ หายใ จอ อนแ รง

กจกรรมการพย าบ าลผป วย ท มภาวะโป แต สเซ ยมในเล อดสง

1. ตดตามปร ะเมนอ าการเป ล ยนแป ลงอยางใก ล ชด

2. ป องกนก ารเก ดภาว ะ Hyperkalemia โด ย

2.1 ระมดร ะวงกา รให K ตาม High Alert Drugs Protocols



2.2 ถาจาเป นตอ งใหเลอด ควรใ หเลอดใหมสด

2.3 หลกเลยงอาห ารทม K สง

2.4 ระมดร ะวงกา รใชยา ขบ ป สสาวะ ชนดทเก บ K กล บ หรอ การใหเกลอโป แตสเซ ยม

2.5 ก า ร เ จ า ะ เ ล อ ด เ พ อ ห ล ก เ ล ย ง ก า ร แ ป ล ผ ล ผ ด พ ล า ด ไ ม ค ว ร ร ด ส า ย ย า ง ข ณ ะ เ จ า ะ เ ล อ ด แ น น

หรอน านเก น ไป ไม ควรบ รหาร แขนข างทเจ าะเลอ ดก อน การเ จาะ ส งเลอด ตรวจ ท นท และไ ม

ควรเจาะเลอดจากด านทใ หสารน าท มสวนผส มของ K

แคลเซยม

เ ป น ส ว น ป ร ะ ก อ บ ท ส า ค ญ ข อ ง ก ร ะ ด ก ข อ ง ร า ง ก า ย ช ว ย ใ น ก า ร ห ด ร ด ต ว ข อ ง ก ล า ม เ น อ ท ก ช น ด

โด ยแ ค ลเ ซ ย ม จ ะไ ป จ บ กบ Troponin แ ลว ก ระ ตน ใ หเ กด ก าร ห ดต ว ตอ ไ ป ชว ย ใน ก าร คด ห ล งฮ อร โม น ช ว ย

ใ น ก า ร แ ข ง ต ว ข อ ง เ ล อ ด ก า ห น ด ศ ก ย ไ ฟ ฟ า ข อ ง เ ซ ล ล ห ว ใ จ บ ท บ า ท ส า ค ญ ข อ ง แ ค ล เ ซ ย ม ต อ ก ล า ม เ น อ

ห ว ใ จ ค อ ช ว ย ใ ห ก ล า ม เ น อ ม ก า ร บ บ ต ว ท ด ก า ร ท ม ร ะ ด บ ข อ ง แ ค ล เ ซ ย ม ล ด ต า ล ง (Hypocalcemia) ท า ใ ห

หวใจบ บ ตวนอยลง

6.4.5 ระดบของแคลเซยมต ำ (Hypocalcemia) ค อ ม ร ะ ด บ ข อ ง แ ค ล เ ซ ย ม ใ น เ ล อ ด น อ ย ก ว า

4mg% มกพบ ในภาวะท เจบป วยเร อรง

ส า เ ห ต เ ก ด จ า ก ม ร ะ ด บ ข อ ง ฮ อ ร โ ม น พ า ร า ไ ธ ร อ ย ด ล ด ล ง ก า ร ใ ห เ ล อ ด ท เ ก บ ไ ว น า น ภ า ว ะ

Albumin ใ น เ ล อ ด ต า ก า ร เ ก ด ภ า ว ะ ต บ อ อ น อ ก เ ส บ ภ า ว ะ เ ค ร ย ด ภ า ว ะ ไ ต ว า ย จ ะ ม ร ะ ด บ ข อ ง ฟ อ ส เฟ ต ส ง

ท าใหไป จบก บ แคลเซ ยมหมด ภาวะ Cushing’s syndrome

ภำพท 6 แส ดงอ าการแ สด งของ Hypocalcemia: Trousseau’s signและ Chvostek’s sign

ท มา: http://fluidandelectrolyteimbalances.wordpress.com/2 013/0 4/19/calcium/

http://fluidandelectrolyteimbalances.wordpress.com/2013/04/19/calcium/



อา กา ร จ ะม ก าร ชา ต าม น วม อ น วเ ท า ม อ จบ แ ล ะร ม ฝป า ก เก รง ก ระ ตก (Tetany) ม ผ ลต อ ระ บ บ

หวใ จ ร ะบ บ ท างเ ดน อาห าร ม ภาว ะก ระด กห กไ ดงาย คาก าร แขง ตว ขอ งเล อด นาน ข น (Prolong bleeding

time) Numbness, tingling of fingers, circumoral regions and toes, Muscle crambs muscle spasm,

tremor and twisching, Hyperactive deep-tendon reflexes, Trousseau’s sign, Chvostek’s sign,

Spasm of laryngeal muscles, Convulsion, myocardial contraction Cardiac output

Prolonged QT interval, Arrhythmias (bradycardia, entricular tachycardia, asystole), Higher cerebral

functioning , Depression, emotional instability, anxiety Lab data Total serum Ca< 8.9 mg/dl or

ionized Ca< 4.6 mg/dlการร กษ า ค อ กาจ ดสาเห ต การใ หแคล เซ ยมท ดแทนไ ดแกกา รให 10%แค ลเซ ย ม

กล โค เนต ดแลเรองการหายใ จ

ภำพท 7 แสดงอ าการ และ อาการ แสดงขอ ง Acute Hypocalcemia

ท มา: http://www.netterimages.com/image/49719.htm

กจกรรมการพยาบาลผปวยท มภาวะแคลเ ซ ยมในเล อดตา

1. เฝาระวงในผป วยท มภาวะเสยง

2. สงเกตอาการเปล ยนแปลง ตดตามประเมนคา Caในเ ลอดและคลนไฟ ฟาหวใจ

3. สงเกตอาการหายใ จลาบ าก

4. สงเกตรองรอยของการตกเ ลอด

5. ป ระเมนและบนท กสญญ าณชพทก 4-8 ชม และคลา Apical Pulse

6. ตดตามผลก ารตรวจภาวะกรด-ด างในเลอด ดระยะเวลาของการแขงตวของเลอด

http://www.netterimages.com/image/49719.htm



7. บ นทก ป รมาณสารน า เขา-ออก ท ก 8 ชม.

8. ด แ ล ใ ห ไ ด ร บ แ ค ล เ ซ ย ม ท ด แ ท น ท า ง ห ล อ ด เล อ ด ด า โ ด ย ค า น ว ณ อ ต ร า ก า ร ห ย ด ใ ห ส ม า เส ม อ

ร ะ ว ง ก า ร ร ว อ อ ก น อ ก เ ส น เ ล อ ด ห า ม ผ ส ม Calcium Gluconateใ น ส า ร น า ท ม NSS อ ย า ง

เดดขาด

9. ด แ ล ใ ห ไ ด ร บ แ ค ล เ ซ ย ม ร บ ป ร ะ ท า น โ ด ย ค ว ร เ ป น ช น ด ร ว ม ก บ ว ต า ม น ด แ ล ะ ร บ ป ร ะ ท า น ก อ น

อาหาร 30 นาท

10. ใ ห ค า แ น ะ น า ผ ป ว ย ใ น ก ล ม ท ม ภ า ว ะ เ ส ย ง ส ง ท จ ะ เ ก ด ก ร ะ ด ก พ ร น เ ก ย ว ก บ ก า ร ร บ ป ร ะ ท า น

อาหารทมแคลเ ซ ยม

6.4.6 ระดบของแคลเซยมสง (Hypercalcemia) ค อ ม ร ะ ด บ ข อ ง แ ค ล เ ซ ย ม ใ น เ ล อ ด ม า ก ก ว า

10.5 mg%

ส า เ ห ต ข อ ง ภ า ว ะ ท เ ล อ ด ม ร ะ ด บ ข อ ง แ ค ล เ ซ ย ม เ ก น (Hypercalcemia) ค อ ภ า ว ะ ท ร า ง ก า ย ม ร ะ ด บ

ข อ ง ฮ อ ร โ ม น พ า ร า ไ ธ ร อ ย ด เพ ม ข น ภ า ว ะ ท เ ก ด ม ะ เ ร ง ภ า ว ะ ท ไ ด ร บ ว ต า ม น ด ม า ก เ ก น ไ ป ก า ร ไ ด ร บ ย า ข บ

ป ส ส า ว ะ พ ว ก Thiazide ท า ใ ห ม ก า ร ด ด ก ล บ ข อ ง แ ค ล เ ซ ย ม ม า ก ข น ว น จ ฉ ย ไ ด จ า ก ผ ล ก า ร ต ร ว จ ท า ง

หองปฏบตการ

อ า ก า ร ท เ ก ด ข น ไ ด แ ก ค ล น ไ ส อ า เ จ ย น ท อ ง ผ ก แ น น ท อ ง ล า ไ ส ไ ม เ ค ล อ น ไ ห ว ส บ ส น ค ว า ม จ า

เสอ ม ซ ม ห ม ดส ต ปร ม าณ ป สส าว ะเ พม ข น จ าก กา รท ไต ไม สา ม าร ถท าใ หป ส สา วะ เขม ข น ท า ให คว าม ด น

โ ล ห ต เ พ ม ส ง ข น ห ว ใ จ เ ต น ผ ด จ ง ห ว ะ ก ล า ม เ น อ อ อ น แ ร ง แ ล ะ ป ว ด Muscle weakness, DTRs

,Polyuria, Hypercalciuria renal stone, Anorexia, Nausea vomiting, Constipation, Arrhythmia,

Heart block, Shorten QT interval, Digitalis sensitivity, Hypertension, Impaired higher function,

confusion, emotional instability, anxiety, psychosis, lethargy or coma

ภำพท 8 แ สดง Hypercalcemia crisis หรอ Hyperparathyroidism ท มา:

http://endocrinediseases.org/parathyroid/symptoms_summary.shtml

http://endocrinediseases.org/parathyroid/symptoms_summary.shtml



ก า ร ร ก ษ า จ ะ ม ก า ร ใ ห น า เ ก ล อ แ ล ะ ย า ข บ ป ส ส า ว ะ เ พ อ ท จ ะ ข บ แ ค ล เ ซ ย ม ท ง ห า ก ไ ม ไ ด ผ ล ห ร อ

ผป ว ย เ ป น โ ร ค ห ว ใ จ ห ร อ ไ ต อ า จ จ ะ ต อ ง พ จ า ร ณ า ใ ห ก า ร ฟ อ ก เล อ ด (Hemodialysis) เพ อ ท จ ะ ข บ แ ค ล เซ ย ม

ออก จากร างก าย ต ดตา มกา รทา งาน ของก ลาม เน อ หวใ จ ให ยา Corticosteroid เพอไ ป แย งจบ กบ Vitamin

D ท า ใ ห ล ด ก า ร ด ด ซ ม แ ค ล เ ซ ย ม ห า ก ม อ า ก า ร ไ ม ร น แ ร ง ใ ห ส า ร น า ท ด แ ท น ค ว บ ค ม อ า ห า ร ท ม ร ะ ด บ ข อ ง

แคลเซ ยมสง

ตำรำงท 6 ก ารรกษ า Calcium imbalance

hypoCa hyperCa

1.รกษ าตามส าเหต 1.รกษ าตามสาเหต

2 .แกไข 2 .เพมการขบ Caออกท างไต

2 .1 เฉยบ พลน CaGluconate / CaCl IV -ดมน ามากๆ / NSS IV + Diuretic

2 .2เ ร อรง รบป ระท าน Calcium + vit D -ให Phosphate ไป จบ Calcium และขบ ออกท างไต ลางไต

3.ยบ ย ง ก า ร ส ล าย Caจ าก ก ร ะ ด ก โ ด ย ใ ห Calcitonin, Mithramycin,

Corticosteroid

กจกรรมการพย าบ าลผป วย ท มภาวะ แคลเซ ยมในเล อด สง

1. เฝาร ะวง ผป วยท มภาว ะเสยง

2. ต ด ต า ม ป ร ะ เ ม น ผ ป ว ย เ ก ย ว ก บ ร ะ ด บ ข อ ง Caใ น เ ล อ ด บ น ท ก ส ญ ญ า ณ ช พ ท ก 4 -5 ช ม .

โ ด ย เ ฉ พ า ะ Pulse บ น ท ก ส า ร น า เข า-อ อ ก ท ก 8 ช ม . ป ร ะ เ ม น ก า ล ง ข อ ง ก ล า ม เ น อ เ ก บ ป ส ส า ว ะ

สงตรวจ

3. กระตนใหดม น าม ากๆ 3-4 ลตรตอวน แนะนาใหด มเคร องดมทเตมเกล อแกงเพ อ ชว ยเ พมการ

ขบ Ca

4. งดการดมน ม ผลตภ ณฑจ า กนม อา หารทม แคลเซ ยมแ ละวตา มนดสง

5. แนะน าใหรบป ระท านอา หารท มกากใ ยเ พอปองกนท องผก

6. จดใหรบป ระท าน อาห ารทเ พมความเป นกรดแก น า ป ส สาวะ เ ชน น ากร ะเจยยบ น า มะน าว น า

สบ ป ะรด

7. กระตนให ผป วยลก จากเ ตย งและบร หารร างก าย



8. ดแลใหไดรบย าท ใชรกษ าภ า วะ Hypercalcemiaเชน ยาข บ ป สสาวะ Steroid EtidronateDisodium

เก ลอฟอสเฟต

9. ผป วยท รบป ระท านยา Digitalis ตองสงเกตอาก ารพษจ ากย า

10. ระมดร ะวงอบตเห ต

แมกนเซยม (magnesium, Mg)

แมกนเ ซ ยม ป รมาณ ของแ มกนเ ซ ยมข นก บ อ าหารท รบป ร ะท าน การก ระจาย ภายใ น รางก ายแล ะ

ห น า ท ข อ ง ไ ต แ ม ก น เ ซ ย ม จ ะ ท า ห น า ท เ ป น โ ค แ ฟ ค เ ต อ ร ข อ ง เ อ น ไ ซ ม ต า ง ๆ ภ า ย ใ น ร า ง ก า ย เ พ อ ท จ ะ ท า

หนาท ไดอยางสมบรณ

6.4.7 ระดบของแมกนเซยมต ำ (Magnesium depletion, Hypomagnesemia) ม ร ะ ด บ ข อ ง Mg

< 1.5 mEq/L

ส าเ ห ต เก ด จ า ก ก าร ท ไ ด ร บ ส า ร อ า ห า ร ท ม แ ม ก น เ ซ ย ม น อ ย ไ ป ห ร อ ม ก า ร ส ญ เส ย แ ม ก น เซ ย ม ท า ง

ไ ต ม า ก เ ก น ก า ร ไ ด ร บ ย า บ า ง ช น ด เ ช น ย า ข บ ป ส ส า ว ะ ย า ใ น ก ล ม Aminoglycoside, Amphotericin B,

Digitalis ภาวะทพโ ภชนาการ เก ดจากภาวะ Alcoholism

การวนจฉย จากผลการตรวจทางหองปฏบตการ

ก า ร ร ก ษ า ห า ก อ า ก า ร ไ ม ม า ก ส า ม า ร ถ ใ ห อ ย ใ น ร ป ข อ ง ส า ร อ า ห า ร ท ด แ ท น เ ช น พ ว ก เ น อ ส ต ว

อาหารทะเล ผลไมตางๆ ถามอาการมากข นอาจตองใหในรปของส ารละล ายท ดแทน

6.4.8 ระดบของแมกนเซยมเกน (Magnesium excess, Hypermagnesemia) ภ า ว ะ ท ผ ป ว ย ม

ระดบ ของ Mg > 2.5 mEq/L

สาเห ต อาจเก ดจาก การ ท ไต ท างานไ ม มปร ะสท ธภาพ กา รใหแ มกน เซ ย มในห ญง ต งคร รภ ผป ว ย

โรค ไต

อาก าร ม กา รกด การ ท าง านข องร ะบ บ ป ร ะสา ท ระบ บ ไหล เวยน เลอ ด แ ละร ะบ บ หาย ใจ ท าใ หเก ด

อา ก าร ท าง ระ บ บ ป ร ะ สา ท งว งซ ม ก ล าม เ น อ อ อน แ ร ง ร ะ ดบ ค ว าม ร สก ต วเ ป ลย น แป ล ง ค วา ม ดน เ ลอ ด ต า

หายใ จลาบ ากเ นองจากก ลามเน อหายใ จเป นอมพาต

ก า ร ร ก ษ า ห ย ด ก า ร ใ ห แ ม ก น เ ซ ย ม แ ล ะ เ พ ม ก า ร ข บ แ ม ก น เ ซ ย ม ท ง ท า ง ป ส ส า ว ะ ด แ ล เ ร อ ง ก า ร

หายใ จ ตดตามการทางานของกลามเน อหวใ จ

การพยาบาลภาวะHypermagnesemia

1. ดแลใหยาตามแผนการรกษ า

2. ป ระเมนการเปลยนแป ลงของกลามเน อหวใจ

3. ป ระเมนการหายใ จ

4. ป ระเมนอาการทางระบ บ ป ระสาท

5. ตดตามผล lab



6.4.9 ระดบของคลอไรดต ำ (Hypochloremia) ค ล อ ไ ร ด (Chloride, Cl) ค า ป ก ต อ ย ท 95-103

mEq/L โ ด ย จ ะ ม ฮ อ ร โ ม นAldosterone เป น ต ว ค ว บ ค ม ม บ ท บ า ท ใ น ก า ร ค ว บ ค ม ภ า ว ะ ส ม ด ล ต า ง ๆ ภ า ย ใ น

ร า ง ก า ย (Homeostatic) ม ก พ บ เ ก ด ร ว ม ก บ ภ า ว ะ ไ ม ส ม ด ล ข อ ง ก ร ด ด า ง เ ม อ เ ก ด ภ า ว ะ ร ะ ด บ ข อ ง ค ล อ ไ ร ด

ลดตาลง (Hypochloremia) จะท าใหเก ดอาการกลามเน อหดเก รง และอาจทาใหเกดภาวะComa ได

ส าเ ห ต ท ท าใ ห เ ก ด ภ า ว ะ น ได แก ก า รม ก า รอ าเ จ ย น น า น ๆ อ า เ จ ย น ม า ก ห ร อ เก ด จ า ก ก า ร ด ด อ อ ก

จ า ก ก ร ะ เ พ า ะ อ า ห า ร ม า ก เ ก น ไ ป ก า ร ได ร บ ย า ข บ ป ส ส า ว ะ ท ท า ใ ห ม ก า ร ข บ โ ซ เ ด ย ม อ อ ก แ ล ะ จ ะ เห น ย ว น า

ใหเก ดภาวะMetabolic Alkalosis

การพยาบาลและขอแนะนา

1. บ นท กป รมาณน าเขาออก

2. ตดตามผลท างหองป ฏบตการ

3. ดแลใหสารน าท ดแทน

4. สงเกตอาการผดปก ตทเกดข น ท งสภาวะทบอก วาเก นหรอขาด

5. ใ ห ค า แ น ะ น า อ ย า ง เ ห ม า ะ ส ม ห า ก เ ก น จ ะ ต อ ง ก า จ ด ส า เ ห ต ท เ ก ด ข น เ ช น ห า ก ม ร ะ ด บ ข อ ง

Hyperkalemia จ ะ ต อ ง ง ด ผ ล ไ ม พ ว ก ก ล ว ย ส ม ห า ก น อ ย เ ก น ไ ป จ ะ ต อ ง แ น ะ น า ใ ห ผ ป ว ย ไ ด ร บ อ ย า ง

เพยงพอ

6.5 ภำวะเสยสมดลของกรด-ดำง (Acid- base Imbalance)

ส ภ า ว ะ ก ร ด – ด า ง เ ป น ส ง แ ว ด ล อ ม ท ส า ค ญ ภ า ย ใ น ร า ง ก า ย ร า ง ก า ย ต อ ง ก า ร ค ว า ม เ ป น ก ร ด –

ด าง ท ค งต ว อ ย เส ม อ จ ง พ บ ว า ใ น ภ า ว ะ ป ก ต pH ใ น เล อ ด แ ด ง (Arterial blood pH) ม ค า ป ร ะ ม า ณ 7.4 แ ล ะ

pH ใ น เ ล อ ด ด า (Venous blood pH) ม ค า ป ร ะ ม า ณ 7.35 pH ใน เ ล อ ด ด า ต า ก ว า ใ น เ ล อ ด แ ด ง เ น อ ง จ า ก ใ น

เ ล อ ด ด า ม ค า ร บ อ น ไ ด อ อ ก ไ ซ ด อ ย ม า ก ก ว า ใ น เ ล อ ด แ ด ง ส ว น pH ภ า ย ใ น เ ซ ล ล ม ค า เ ป น 7.0 – 7.2

เน อ ง จ า ก ภ า ย ใ น เซ ล ล เ ป น แ ห ล ง ใ ห ค า ร บ อ น ไ ด อ อ ก ไ ซ ด แ ล ะ ก ร ด อ น ท ร ย ต า ง ๆ อ ย เ ก อ บ ต ล อ ด เ ว ล า จ ง

ท า ใ ห ค า pH ใ น เ ซ ล ล ส ง ก ว า ใ น เ ล อ ด ด า ก า ร เ ส ย ส ม ด ล ก ร ด -ด า ง ใ น ร า ง ก า ย จ ะ เ ก ด ข น เ ม อ pH

เป ล ยนแ ป ล งไป จาก คา ป กต เนอ งจ ากก ารเ กดค วา มผด ป ก ตขอ งระบ บ ใด ก ได อบ ต กา รณ ท าง คล นกจ งส ง

มาก พ ยาบ าล จงมหน าท ในก ารร บ ผด ช อบ ร วม กบ บ ค คลา กร ในท มส ขภ าพอ นๆ เพ อป องก น คนห าค วา ม

ผดป กตและดแลเมอเกดความผดปก ตของภาวะกรด-ดาง ข น

ค า pH ป ก ต ใ น ร า ง ก า ย จ ะ อ ย ใ น ช ว ง 7.35-7.45 ห า ก pH ข อ ง ร า ง ก า ย เ ป ล ย น แ ป ล ง ไ ป จ า ก ค า

ป ก ต จ ะ ม ผ ล ท า ใ ห ป ฏ ก ร ย า เค ม ข อ งเ ซ ล ล เ ป ล ย น แ ป ล ง ไ ป ด ว ย เ ช น ถ าร า ง ก า ย อ ย ใ น ภ า ว ะ ท เป น ก รด ม า ก

(Acidosis) ค อ ค า pH น อ ย ก ว า 6.8 จ ะ เ ป น ส า เ ห ต ข อ ง comaแ ล ะ เ ส ย ช ว ต ใ น ท ส ด ถ า ร า ง ก า ย อ ย ใ น

ส ภ า ว ะ ท เ ป น ด า ง ม า ก เ ก น ไ ป (Alkalosis) ค อ ค า pH ม า ก ก ว า 7.8 อ า จ ท า ใ ห เ ก ด ก า ร ช ก ก ร ะ ต ก ห ร อ ช ก

(Convulsion) แ ล ะ เส ย ช ว ต ไ ด เช น เด ย ว ก น ภ า ย ใ น ร า ง ก า ย จ ะ ม ร ะ บ บ ป อ ง ก น ไ ม ให pH ม ก า ร เป ล ย น แ ป ล ง

มากเ กนไป โด ยอาศยกลไ กด งตอไป น

1. Buffer systems ระบ บ บ ฟเฟ อร



2. Respiratory mechanisms กล ไก การหายใ จ

3. Kidney excretion การขบออก ท างไต

ร า ง ก า ย จ ะ ม ก า ร ส ร า ง ก ร ด ไ ด ม า ก ก ว า เ บ ส โ ด ย ไ ด ร บ ก ร ด จ า ก อ า ห า ร เ ก ด จ า ก ข บ ว น ก า ร

Metabolism ข อ ง ไ ข ม น แ ล ะ โ ป ร ต น เ ก ด จ า ก ข บ ว น ก า ร ห า ย ใ จ CO2+H20↔H2CO3↔[H+]+[HCO3]

รางกายไดรบ กรดจากอาหารตางๆ ดงน

1. ก ร ด เ ก ล อ (Acid salt) เ ช น แ อ ม โ ม เ น ย ม ค ล อ ไ ร ด (NH4Cl), แ ค ล เ ซ ย ม ค ล อ ไ ร ด (CaCl2) แ ล ะ

แมกนเซยมคล อไรด (MgCl2) เมอละลายน า แลวจะได สารละลายท เปนก รด

2. อ า ห า ร โ ป ร ต น แ ล ะ ฟ อ ส โ ฟ ล ป ด เ ม อ ส า ร ท ง ส อ ง เ ข า ส ร า ง ก า ย จ ะ ใ ห ก ร ด ฟ อ ส ฟ อ ร ก (H3PO4)

และโป รตนยงใหกรดก ามะถน (H2SO4) อกดวย

3. ผลไม เ ชน ลก พรนให Benzoic acid เมอกรดน รวมกบ Glycine ในตบ จะได เปนHippuric acid

การควบ คมกรดด าง

คาป กตกรด – ดาง (Acid -base parameters)

1. pHคาป กต 7.35 – 7.45

2. PaCO2 35 – 45

3. PaO2 80 – 100

4. HCO3-, 22 - 26 mmol/l

Acid-Base Imbalances

1. Acidosis High blood [H+] Low blood pH <7.35

2. Alkalosis Low blood [H+] High blood pH >7.45

การเป ลยนแปลงดลก รด-ดางแบ งออกเ ป น

1. ภ า ว ะ ก ร ด จ า ก ก ร ะ บ ว น ก า ร เ ม ต า บ อ ล ซ ม ใ น ร า ง ก า ย ห ร อ ก ร ด จ า ก ข บ ว น ก า ร เ ผ า ผ ล า ญ

(Metabolic Acidosis)

2. ภาวะกรดจากก ารหายใ จ (Respiratory Acidosis)

3. ภาวะดางจากเ มตาบ อลซมหรอดาง จากขบ วนก า รเผ าผล าญ (Metabolic Alkalosis)

4. ภาวะดางจากก ารหายใ จ (Respiratory Alkalosis)

6.5.1 Metabolic Acidosis ก ร ด จ า ก ก ร ะ บ ว น ก า ร เ ม ต า บ อ ล ซ ม ใ น ร า ง ก า ย ห ร อ ก ร ด จ า ก

ขบ ว น ก า ร เผ า ผ ล าญ ก ร ะ บ ว น กา ร เม ต า บ อ ล ซ ม ข อ งส า ร ต า งๆ ใน ร า ง ก าย จ ะใ ห ค า รบ อ น ไ ด อ อ ก ไซ ด ซ ง

เป นแ ห ลง ขอ ง H+ ท ส าค ญ ท สด ข อง ราง กา ยเ พ รา ะม ก าร สร า งอ อก ม าต ล อด เว ล า นอ ก จาก น ใ นภ า วะ ท ม

ก า ร อ ด อ า ห า ร (Starvation) ห ร อ เ ป น โ ร ค เ บ า ห ว า น (Diabetes Mellitus) จ ะ ม ก า ร ส ล า ย ไ ข ม น ม า ก ม ก า ร

ส ร า ง ค โ ต น บ อ ด (Ketone bodies) ม า ก ข น ท า ใ ห ร า ง ก า ย เ ป น ก ร ด ม า ก ข น ไ ด ใ น บ า ง ก ร ณ เ ช น ก า ร อ อ ก

ก า ล ง ก า ย อ ย า ง ห น ก ห ร อ ร า ง ก า ย ม แ ร ง ด น อ อ ก ซ เ จ น ต า จ ะ ม ก า ร เ ผ า ผ ล า ญ ส า ร อ า ห า ร แ บ บ ไ ม ใ ช

ออ ก ซ เ จน (Glycolysis) ม า ก ข น ท าใ ห ได ส า ร จ าพ ว ก ก ร ด แล ก ต ก อ อ ก ม าม า ก ใ น ร าง ก า ย ก อา จ เป น ก ร ด ไ ด



เช น เด ย ว ก น ห ร อ อ า จ เ ก ด จ า ก า ร ท ร า ง ก า ย ได ร บ ก ร ด ม า ก เ ก น ไ ป เช น ได ร บ ส า ร อ า ห า ร ท ม ก ร ด บ อ ร ค ม า ก

ไ ด ร บ ย า พ ว กSalisylic, Calcium Chloride ห ร อ เ ก ด ใ น ก ร ณ ท เ ป น โ ร ค ไ ต พ ก า ร ห ร อ ร า ง ก า ย ม ก า ร เ ส ย ด า ง

อ ย า ง ม า ก เ ช น อ า ก า ร ท อ ง เ ด น ห ร อ เ ป น ก ล ม อ า ก า ร Small bowel fistula (ล า ไ ส เ ล ก ท ะ ล) ก ล ไ ก ก า ร

ช ด เ ช ย ข อ ง ร า ง ก า ย เ บ อ ง แ ร ก ข อ ง ร า ง ก า ย โ ด ย ช ว ย ข บ CO2 ด ว ย ก า ร ห า ย ใ จ ใ ห เ ร ว ข น ท า ใ ห ม ก า ร ล ด ล ง

ของ pCO2

Metabolic acidosis ม 2 แบบ คอ

1. Normal Anion Gap ห ร อHyperchloremicMetabolic Acidosis เ ก ด จ า ก ก า ร ส ญ เ ส ยBicarbonate

แล ะ ม ก า ร ท ด แ ท นAnion ท เ ส ย ไป ด ว ย ท า ให มChloride ส ง ข น เ ม อ ค า น วณAnion gap จ งAnion gap จ ง ม

คาป กต

2. Elevated Anion Gap Metabolic Acidosis เ ก ด จ า ก ก า ร ส ร า ง Organic acid ห ร อ ม ก า ร ข บ

Nonvolatile acids ล ด ล ง ห ร อ ม ก า ร ข บNonvolatile acids ล ด ล ง ท า ใ ห ม ก า ร ใ ช ป ร ะ จ ล บBicarbonate ไ ป

จงทาให Unmeasured anions ป รากฏเ ดนข นจงท าใหมAnion gap สงข น

การประเมนภาวะกรดจากก ระบ วนก ารเม ตาบ อลซมในร างก าย (Metabolic Acidosis)

1. อ า ก า ร แ ส ด ง ซ ม ส บ ส น ห า ย ใ จ เ ร ว ล ก ห า ย ใ จ ม ก ล น ผ ล ไ ม ป ว ด ศ ร ษ ะ ไ ม ม แ ร ง ช ก ค ล น ไ ส

อา เจ ย น ผว ห น งแ ด ง ห ลอ ด เล อ ด สว น ป ลา ย ขย า ย ซ งน า ไป ส กา ร มป ร ม าณ เ ล อด อ อ กจ า กห ว ใจ (Cardiac

Output) ใ น 1 นาท ลดลง

2. ผลตรวจทางหองป ฏบตการ คา pH นอยกว า 7.35 PCO2ป กต HCO3ตา

3. ผลเลอดพบ วามระดบ ของPotassium และChloride เพมข น

ก า ร ร ก ษ า แ ก ไ ข ภ า ว ะ ก ร ด โ ด ย ก า ร ใ ห ไ บ ค า ร บ อ เ น ต ท ด แ ท น อ า จ ใ ห ใ น ร ป แ บ บ ก า ร ร บ ป ร ะ ท า น

หรอ ท า งห ล อ ด เล อ ด ด า แล ว แ ต ค วา ม จ า เป น ข อ งผ ป ว ย โ ดย จ ะ ค อ ยๆ เพ ม ค ว าม เ ข ม ขน ข อ ง ไบ ค า รบ อ เ น ต

ท ละนอย

การพยาบาล

1. ป องกนอนตร ายท อาจจะ เก ดกบ ผป วย ยก ไมขางเตยงข น

2. ตดตามสญ ญาณ ชพ กา รเตนของหวใจ ควา มดนโล หต

3. ตดตามผล blood gas

6.5.2 Respiratory Acidosis ภ า ว ะ ก ร ด จ า ก ก า ร ห า ย ใ จ เ ป น ภ า ว ะ ท ร ะ บ บ ก า ร ห า ย ใ จ ผ ด ป ก ต

ท า ให ม ก ร ด ค า ร บ อ น ค ค ง pH อ า จ ป ก ต ห ร อ ต า ก ว า ป ก ต ซ ง จ ะ ท า ใ ห เ ล อ ด เ ป น ก ร ด (Acidemia) ม ก จ ะ เก ด

ในผปวยห ลง Arrest ผป วย ท มสภาว ะของปอด ท างานได ไมเตมท เก ดการอ ดตนของร ะบ บ ท าง เดนหายใ จ

ป อ ด อ ก เ ส บ (pneumonia) ก า ร ไ ด ร บ ย า ใ น ก ล ม ส ง บ ร ะ ง บ ห ร อ ย า ส ล บ เ ก น ข น า ด ผ ป ว ย Guillain-Barre

syndrome, Myasthenia Gravis

กล ไ ก ก า รช ด เ ช ย ขอ ง ร า งก า ย ช ว ง แ ร กโ ด ยNon Carbonate System ถ า เ ก ด Respiratory Acidosis

นานกว า 12-24 ชม. ไตจะเพมการขบ H+ และท าใหเก ดBicarbonate มากข น



การประเมนภาวะภาวะกรดจากก า รหายใ จ (Respiratory Acidosis)

1. ดจากค า pH ในเ ลอดหากมคาลดตาลงมากจะเปนอนตร ายอย างร นแร งอาจถ งแกชว ตได

2. อ า ก า ร จ ะ ม อ า ก า ร ห ว ใ จ เ ต น เ ร ว ห า ย ใ จ ล า บ า ก ห า ย ใ จ ช า ม อ า ก า ร ม อ ส น (Tremors) ซ ม ส บ

สบ ระดบ ความรสตลดลง ชก (Convulsion) อณหภมกายเ พมข น ผวแดง และเขยวค ล า

3. ผลตรวจทางหองป ฏบตการ คา pH นอยกว า 7.35 PCO2 มากก วา 42 HCO3ป กต


1. ใหผปวยBed rest

2. จดทาใหผป วยอยใ นทาSemi-Fowler’s เพอใหหายใ จไดสะดวกมากข น

3. ก ร ะ ต น ใ ห ผ ป ว ย ไ อ แ ล ะ ห า ย ใ จ อ ย า ง ม ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ เ ป ล ย น ท า ใ ห ผ ป ว ย ท ก 2 ช ว โ ม ง เ พ อ ใ ห

ป อดขยายตวไ ดดข น

4. ดดเส มหะใหทางเดนหายใ จโลง

5. Support จตใจไ มใหผป วยเก ดภาวะเครยด

6. ตดตามการหายใ จ คา Blood gas

7. ใหออกซ เจนตามแผนการรกษ า

8. กระตนใหผปวยไ ดรบน าอยางเพยงพอหากไ มมขอจากด

6.5.3 Metabolic alkalosis ภ า ว ะ ด า ง จ า ก เม ต า บ อ ล ซ ม เ ป น ภ า ว ะ ท ร า ง ก า ย ม ก า ร ส ญ เ ส ย H+

pH อ า จ ป ก ต ห ร อ ส ง ก ว า ป ก ต ท า ใ ห เ ล อ ด เ ป น ด า ง (Alkalemia) อ า จ เก ด จ า ก ก า ร ท ร า ง ก า ย ไ ด ร บ ด า ง ม า ก

เก นไป มการ เสยก ร ดเก ลอ เนอง จากมก ารอา เจยนห รอน าย อยใน กระเพ าะถก ดดออ กไ ป ก ารไดร บ ยาข บ

ป สสาวะ

ก ล ไ ก ก า ร ช ด เ ช ย ข อ ง ร า ง ก า ย ท น ท โ ด ยChemical buffer ซ ง จ ะ แ ล ก เ ป ล ย น H+ ท อ ย ใ น เ ซ ล ล ก บ

Potassium แ ล ะSodium ท อ ย น อ ก เ ซ ล ล ร ะ ย ะ ท 2 ค อ ก า ร ล ด ก า ร ข บ Carbon Dioxide ด ว ย ก า ร ห า ย ใ จ

ลดลงท าใหมการเพมข นของ pCO2

ป ร ะ เ ภ ท ข อ งMetabolic Alkalosis แ บ ง ต า ม ป ร ะ เ ภ ท ข อ ง ก า ร ต อ บ ส น อ ง ต อ ก า ร ร ก ษ า ด ว ย Saline

ดงน

1. ต อ บ ส น อ ง ต อ ก า ร ร ก ษ า ด ว ยSaline โ ด ย เ ป นMetabolic Alkalosis ท เ ก ด จ า ก ก า ร ข า ด น า น อ ก

เซ ล ล ก า ร ใ ช ย า ข บ ป ส ส า ว ะ ก า ร ส ญ เ ส ย ก ร ด ใ น ก ร ะ เ พ า ะ จ า ก ก า ร อ า เ จ ย น ต ล อ ด จ น ก า ร ไ ด ร บ ด า ง จ า ก

ภายนอก มากเ กนไป รวมท งการไดรบCitrate จากก ารรบเ ลอด

2. ไ ม ต อ บ ส น อ ง ต อ ก า ร รก ษ า ด ว ยNormal Saline โ ด ย Metabolic Alkalosis พ บ ไ ด ท ง ใ น ผป ว ย ท ม

คว าม ด น โล ห ตส ง เก ด จาก กา ร ได รบMineral Corticosteroid ม าก เ กน ไป แ ล ะม ค วา ม ด นป ก ต เก ดจ า ก ภาว ะ

ขาดPotassium และภาวะHypercalcemia



การประเมนภาวะดางจากเ มตาบ อลซม (Metabolic Alkalosis)

1. อ า ก า ร ท พ บ ไ ด บ อ ย ค อ ก า ร เป น ต ะ ค ร ว ใ น ร า ย ท ม ภ า ว ะ ข อ ง ด า ง ร น แ ร ง จ ะ ม ก า ร เ พ อ ค ล ง ไ ม ร

สต หรอชกไ ด

2. มระดบ ของPotassium และChloride ลดตาลง

3. ผลตรวจทางหองป ฏบตการ คา pH มากก วา 7.45 PCO2ป กต HCO3สง


1. ตดตามการหายใ จ

2. ฟงเสยงป อด

3. ใหสารน าท ดแทนอย างเพยงพอ

4. บ นทก intake/output

5. ตดตามผล electrolyte ในเ ลอด

6.5.4 Respiratory alkalosis ภ า ว ะ ด า ง จ า ก ก า ร ห า ย ใ จ เ ป น ภ า ว ะ ท ร า ง ก า ย ม ก า ร ห า ย ใ จ

ป ล อ ย ก ร ด ค า ร บ อ น ค ม า ก เ ก น ไ ป pH อ า จ ป ก ต ห ร อ ส ง ก ว า ป ก ต ม ก า ร ห า ย ใ จ เ ร ว (Hyperventilation)

ม ก จ ะ พ บ ใ น ผ ป ว ย ท อ ย ใ น ภ า ว ะAcute แ ล ะChronic Hypoxia ม ไ ข ไ ด ร บ ย า ASA เ ก น ข น า ด ม ป ร ะ ว ต

ก ร ะ ท บ ก ร ะ เ ท อ น ท ร ะ บ บ ป ร ะ ส า ท ส ว น ก ล า ง ช ก ห ล ง อ อ ก ก า ล ง ก า ย อ ย า ง ห ก โ ห ม ห ญ ง ต ง ค ร ร ภ ผ ป ว ย

โรค ตบแขง (Hepatic cirrhosis)

ก ล ไ ก ก า ร ช ด เ ช ย ข อ ง ร า ง ก า ย ช ว ง แ ร ก โ ด ย Chemical buffer ด ว ย ก า ร ก า จ ดBicarbonate ท ม า ก

เ ก น ไ ป โ ด ย ก า ร ป ล ด ป ล อ ย H+ อ อ ก ม า จ า ก เ ซ ล ล ถ า เ ก ด Respiratory Alkalosis น า น เ ก น 6 ช ม. ไ ต จ ะ

พย ายามเพมการขบ ดาง

การประเมนภาวะดางจากก ารห ายใ จ (Respiratory Alkalosis)

1. อาการแสดง หายใ จเรว

2. ผลตรวจทางหองป ฏบตการ คา pH มากก วา 7.45 PCO2นอยกว า 38 HCO3ป กต


1. ช ว ย ล ด ก า ร ห า ย ใ จ เ ร ว ใ น ผ ป ว ย โ ด ย ใ ห ห า ย ใ จ ช า แ ล ะ ล ก ม า ก ข น ห ร อ ใ ห ห า ย ใ จ ใ น ถ ง ก ร ะ ด า ษ

ผป วยท ใสเครองชวยหายใ จแพท ยอาจพจารณาลดอตราก ารห ายใ จลง

2. ตดตามสญญาณชพอยางใก ลชดโดย เฉ พาะอตราก ารห ายใ จ

3. ห า ก ผ ป ว ย ไ ด ร บ ย า ส ง บ ร ะ ง บ เ พ อ ล ด อ ต ร า เ ร ว ใ น ก า ร ห า ย ใ จ จ ะ ต อ ง ร ะ ม ด ร ะ ว ง ก า ร ไ ด ร บ ย า

มากเ กนจนไป กด ศนยการหายใ จ


5. ป องกนไ มใหเก ดอาการชก

6. ชวยเหลอผปวยใ นการทากจวตรประจาวน



Mixed acid-base Disorders เ ก ด จ า ก ค ว า ม ล ม เ ห ล ว ข อ ง ก ล ไ ก ก า ร ช ด เ ช ย ข อ ง ร า ง ก า ย ห ร อ เ ก ด

จากก ลไ กก ารชดเชยของรางกายทมากเ กนไป


1. Mixed Respiratory Acidosis แ ล ะMetabolic Acidosis โ ด ย ล ด pCO2ด ว ย ก า ร เ พ ม อ ต ร า ก า ร

หายใ จและใหSodium Bicarbonate รวมท งให oxygen

2. Mixed Respiratory Alkalosis แ ล ะMetabolic Alkalosis โ ด ย ใหNaClแ ล ะKClแ ล ะ ป ร บ อ ต ร า ก า ร

หายใ จใหอตราการหายใ จลดลง

3. Mixed Respiratory Alkalosis และMetabolic Acidosis แกทสาเหตโดยตรง

4. Mixed Metabolic Alkalosis แ ล ะRespiratory Acidosis โ ด ย ร ก ษ า ร ะ ด บ pCO2แ ล ะ O2ใ ห อ ย ใ น

ระดบ ป ก ต ลดระด บSerum bicarbonate รวมก บ การใหNaClและKClและป ลอยใ หไ ตขบBicarbonate ท ค ง

อ ย อ อ ก ไ ป ก า ร ป ร ะ เ ม น ผ ล ก า ร ร ก ษ า เ จ า ะArterial Blood Gas ท ก 2-4 ช ม.ใ น ช ว งAcute phase เ พ ร า ะ

ความผดปก ตน ทาใหถงแกชวตได และเมอดข นจะเจาะนอยลง เชน ท ก 12 -24 ชม.

การวนจฉย การเสยส มดลกรด-ดาง

1. จ า ก ป ร ะ ว ต โ ร ค ห ร อ ภ า ว ะ ท ผ ป ว ย ก า ล ง เ ป น อ ย เ ช น ผ ป ว ย โ ร ค ป อ ด ม โ อ ก า ส ท จ ะ เ ป น

Respiratory Acidosis ผป วยท เปนเ บ าหวานมโอก าสท จะเป น Metabolic Acidosis ได

2. อากา รและอ าการ แสดง อากา รไมมอ าการ ท เฉพ าะสวน มากอ าการ จะคล ายก น ในภาว ะท เป น

ก ร ด ห ร อ ด า ง จ า ก เ ม ต า บ อ ล ซ ม ห ร อ จ า ก ก า ร ห า ย ใ จ แ ต จ ะ ม อ า ก า ร ต า ง ก น ใ น ผ ป ว ย ท เ ป น Metabolic

Acidosis จ ะ ม อ า ก า ร ข อ ง ก า ร ส ญ เ ส ย อ เ ล ค โ ท ร ล ย ท ร ว ม ด ว ย ค อ ม อ า ก า ร ก ล า ม เ น อ ก ร ะ ต ก ซ ม ไ ม ร ส ต

ส ว น Metabolic Alkalosis จ ะ ม อ า ก า ร ช า แ ล ะ เ ป น ต ะ ค ร ว ก า ร ห า ย ใ จ จ ะ ต า ง ก น ค อ ภ า ว ะ ท เ ป น ก ร ด จ ะ ม

การหายใ จแรงและลกภาวะท เปนดางจ ะมกา รหายใ จ ต นแล ะเรว

3. การตรวจปสสาวะ

4. ก า ร แ ป ล ผ ล Arterial Blood Gas (ABG) ห ม า ย ถ ง ร ะ ด บ gas ต า ง ๆ ใ น เ ล อ ด แ ด ง จ ะ บ อ ก ถ ง

สภาวะของผป วยเก ยวก บ การระบ ายอากาศ การไดรบออก ซ เจน และสมดลก รดดางโดย พจารณาจาก

4.1 ด จ า ก ค า pH ว า เ ป น ก ร ด ห ร อ ด า ง เ พ อ แ ย ก ว า Acidosis ห ร อ Alkalosis ห า ก ค า pH ไ ม

เป ลยนแปลงอาจเก ดจากมการปรบ สภาพไ ป แลว (Compensation)

4.2 ดจากค า PCO2และ HCO3โด ยตองดผลของ pH รวมดวย

4.2.1 pH มากก วา 7.4 PCO2นอยกว า 40 mmHg. แสดงวาอยในสภาวะ Respiratory Alkalosis

4.2.2 pH ม า ก ก ว า 7.4แ ล ะ HCO3 ม า ก ก ว า 24 mEq/L แ ส ด ง ว า อ ย ใ น ส ภ า ว ะ Metabolic

Alkalosis

4.2.3 pH นอยกว า 7.4 PCO2มากก วา 40 mmHg. แสดงวาอยในสภาวะ Respiratory Acidosis

4.2.4 pH นอยกว า 7.4และ HCO3นอยกว า 24 mEq/L แสดงวาอยในสภาวะ Metabolic Acidosis



4.3 ค า แ ร ง ด น อ อ ก ซ เ จ น ใ น เ ล อ ด (PaO2) จ ะ บ อ ก ถ ง ภ า ว ะ พ ร อ ง อ อ ก ซ เ จ น ใ น เ ล อ ด (Hypoxia)

ห ร อ ไ ม ห า ก PaO2< 80 mmHg แ ส ด ง ว า เ ก ด ก า ร ข า ด อ อ ก ซ เ จ น ก า ร พ ร อ ง อ อ ก ซ เ จ น แ บ ง อ อ ก เ ป น 3

ระดบ ได แก

4.3.1 PaO2 60-79 mmHg มการพรองออกซ เจนระดบ ออน (Mild)

4.3.2 PaO2 50-59 mmHg มการพรองออกซ เจนระดบ ป านกลาง (Moderate)

4.3.3 PaO2 40-49 mmHg มการพรองออกซ เจนระดบ รนแรง (Severe)

ภำพท 9 แสดงก ารเจ าะ Arterial Blood Gas

ท มา: http://www.healthcentral.com/high-blood-pressure/00 0430 .html

หลกก ารรกษ าพย าบ าลผป วยท มการสญเส ยสมดลของกรดดาง

1. ใหการพยาบาลตามสาเหตของการเก ดปญ หา

2. ใหการดแลตามแผนการรกษ าของแพท ย เพอแกไขภาวะไมสมดลของกรดด าง

3. ต อ ง ม ค ว า ม เ ข า ใ จ ถ ง อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง จ า ก ค ว า ม ไ ม ส ม ด ล ข อ ง ก ร ด ด า ง แ ล ะ ใ ห ก า ร

ชวยเหลออยางเหมาะสม

4. สงเสรมใหผปวยมความสขสบายและป ลอดภย

http://www.healthcentral.com/high-blood-pressure/000430.html



ภำพท 10 กา รแปลผลส มด ลก รด-ดาง

ท มา: http://www.pulmonaryschools.com/Free_Course_1/acid_base_status_interpretation.html

การพยาบาลภาวะ Respiratory Acidosis

1. ใหผปวยBed rest

2. จดทาใหผป วยอย ในท าSemi-Fowler’s เพอใหหายใ จไดสะดวกมากข น

3. ก ร ะ ต น ใ ห ผ ป ว ย ไ อ แ ล ะ ห า ย ใ จ อ ย า ง ม ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ เ ป ล ย น ท า ใ ห ผ ป ว ย ท ก 2 ช ว โ ม ง เ พ อ ใ ห ป อ ด

ขยายตวไ ดดข น

4. ดดเส มหะใหทางเดนหายใ จโลง


6.ตดตามการหายใ จ คาBlood gas

7.ใหออกซ เจนตามแ ผนการ รกษ า

8.กระตนให ผป วยไ ดรบน าอ ยางเพยงพอห ากไ มมขอ จาก ด

การพยาบาล Metabolic Alkalosis

1. ตดตามก าร หายใ จ

2. ฟงเสยงป อด

3. ใหสาร น าท ดแทนอย างเ พยงพอ

4. บ นทกIntake/Output

5. ตดตามผลElectrolyte ในเ ลอด

http://www.pulmonaryschools.com/Free_Course_1/acid_base_status_interpretation.html



การประเมนภาวะ Respiratory Alkalosis

- อาการแสดง หายใ จเรว

- ผลตรวจทางหองป ฏบตการ คา pH มากก วา 7.45 PCO2นอยกว า 38 HCO3ป กต

การพยาบาล Respiratory Alkalosis

1. ช ว ย ล ด ก า ร ห า ย ใ จ เ ร ว ใ น ผ ป ว ย โ ด ย ใ ห ห า ย ใ จ ช า แ ล ะ ล ก ม า ก ข น ใ ห ห า ย ใ จ ใ น ถ ง ก ร ะ ด า ษ ห า ก ใ ส

เครองชวยหายใ จ อาจพจารณาป รบล ดอตราการหายใ จ

2. ตดตามสญญาณชพอยางใก ลชดโดย เฉ พาะอตราก ารห ายใ จ

3. หาก ผป ว ยไ ดร บ ย าส งบ ระ งบ เพ อล ดอ ต ราเ รว ใน กา รห าย ใจจ ะต อง ระ มด ระ วง กา รไ ด รบ ย าม าก เก น จ น

ไป กด ศนยการหายใ จ


5. ป องกนไ มใหเก ดอาการชก

6.ชวยเหลอผปวยใ นการท ากจวตรประจาวน

สรป

การพ ยาบ าลผ ป วยท มภา วะเส ยสม ดลน า อเ ลคโ ต รลย และ กรด-ดาง ควรก ระท าต งแ ตเบ องต น

ม ก า ร เ ฝ า ร ะ ว ง อ ย า ง ส ม า เ ส ม อ ม ค ว า ม ร ใ น ก า ร ส ง เ ก ต อ า ก า ร แ ล ะ ก า ร แ ป ล ผ ล ก า ร ต ร ว จ ท า ง

ห อ ง ป ฏ บ ต ก า ร แ น ว ท า ง ก า ร ร ก ษ า บ า ง อ ย า ง โ ด ย เ ฉ พ า ะ ก า ร ช ด เ ช ย ส า ร น า แ ล ะ อ เ ล ค โ ต ร ล ย ท ต อ ง ใ ช

กจ ก รร ม ก าร พ ย าบ า ล เฉ พ าะ ท าง แ ล ะใ ชค ว าม ส า ม าร ถ ใน ก าร เฝ า ระ ว งอ ย า ง ใ กล ช ด เ พอ ไ มใ ห เก ด ผ ลเ ส ย

ถงชวตของผปวย



แบบฝกหดทำยบท

1.ผป วยรายใดเ สยงตอก ารไดรบ อนตรายจ าก Hypernatremia

1. Serum Osmolarity 290 mOsm/kg

2. Serum Na 143 mEq/L

3. Urine Spgr 1.020

4. Fever

2 .กจกรรมการพยาบ าลใ นข อใด เหมาะ สม ส าหรบ ผป วยน าหนก 40 กก . Serum Na 120 mEq/L.

1. กระตนใหดม น าม ากก วา 3 00 0 ซซ /เวร

2. ใหยาขบป สสาวะ ตาม แผนก ารรกษ า

3. เพมเก ลอในอาห าร

4. Record Urine 24 hr.

3.กจกรรมการพย าบ าลใ นข อใด ไมเหมาะ สมสา หรบผป วย Hyperkalemia

1. ให Kayexalate per oral / NG

2. เตรยมสงผป วยเพ อล างไ ต

3. จอง Plasma 3 units

4. เตรยม Cagluconate

4.เวลา 8-16 น. ผป วย ถ า ยเ หลวเป นน า 3 ค ร งๆล ะป ร ะมา ณ 250 ซซ ปสส าวะ 2 00 ซซ NPO On NSS

1000 ซ ซ 120 ซ ซ/ชม. กา ร บ นทก ป รมาณสารน า เข า/อ อกของผ ป วยราย น คอขอใด

1. 960/950 ซ ซ

2. 1000/950 ซซ

3. 1000/180 0 ซซ

4. 960/180 0 ซซ

5.ขอใดไ มถกตองเกยว กบ การบว ม

1. รางกายข าด Sodium

2. หลอดน าเ หลองอด ตน

3. น าคงทชอ งวางระ หวางเซ ล

4. รางกายข าด Plasma Protein



บรรณำนกรม

Allison S. Fluid, electrolytes and nutrition. Clin Med 2004; 4: 573-8.

American College of Surgeons Committee on Trauma. Advanced Trauma LifeSupport for

Doctors Student Course Manual. 6th edn. Chicago: AmericanCollege of Surgeons, 1997.

Arieff AI. Fatal postoperative pulmonary edema: pathogenesis and literaturereview. Chest 1999;

115:1371-7.

Aukland K and Nicolaysen G. Interstitial fluid volume: local regulatory mechanisms.Physiol Rev

1981; 61:556-643.

Awad S, Allison SP, Lobo DN. The history of 0.9% saline. Clin Nutr 2008; 27:179-88.

Balogh Z, McKinley BA, Cocanour CS, et al. Supranormal trauma resuscitationcauses more cases

of abdominal compartment syndrome. Arch Surg 2003; 138:637-42; discussion 642-3.

Bellamy MC. Wet, dry or something else? Br J Anaesth 2006; 97:755-7.

Brandstrup B, Tonnesen H, Beier-Holgersen R, et al. Effects of intravenous fluidrestriction on

postoperative complications: comparison of two perioperativefluid regimens: a randomized

assessor-blinded multicenter trial. Ann Surg 2003; 238:641-8.

Bunn F, Trivedi D, Ashraf S. Colloid solutions for fluid resuscitation.Cochrane Database Syst Rev

2011(3):CD001319.

Bushinsky DA, Monk RD. Electrolyte quintet: Calcium. Lancet 1998; 352:306-11.



บทท 7 กำรพยำบำลผปวยทมควำมผดปกตของห คอ และจมก

บทน ำ ความ ผดป กตของ ห คอ จมก เป นอ าการทพบ ได บ อยในบ คคลท วไ ป และมอาการไดต ง แตโรค

หวดธ รรมดาท วไ ป โรคขอ ง ตอมไท รอยด ไป จนถงโรค ม ะเรงขอ งกลองเสยง พย าบ า ลท วไ ป จงควรศกษ า

หาควา มรเก ยวก บ อาการ การดแลเบ องต น แล ะกา รดแ ลผป วยเมอเขารบก า รรกษ า ในโ รงพยาบาล โรค

บ างสวนของ ระบ บ ห ค อ จม ก เป นโรคซ บ ซ อน จงตองอ าศยก ารเรยน รเฉพาะท างเ พมเตมหลง จากก า ร

เรยนจบหลก สตรปรญญ า ต รตอไป


- การพยาบาล ผป วยท มควา มผดปก ตของ ห

- การพยาบาล ผป วยท มควา มผดปก ตของ จมก

- การพยาบาล ผป วยท มควา มผดปก ตของคอ และ ตอมไ ท รอยด

แนวคดหลก การประเ มนส ภาพดวยก ารซก ป ระว ต กา รตรวจรางกาย การต รวจท างหอ งปฏบตการ

ป ญหาทพบบ อยของห คอ จมกและ ตอมไท รอยด แล ะ กจกรรมการพย าบ าลผป วย ท มป ญหาของ ห คอ

และจ มก

วตถประสงค

1. ป ระเมนคว าม ผดป กตในระบบ หคอแล ะจมกได

2. อธ บายพย าธสรรภ าพขอ งโรคหรอควา มผดปก ตในร ะบ บ หคอและ จมกได

3. อธ บายอาการอาก ารแส ดงและภาว ะแทรก ซ อนขอ งโรคหรอควา มผดปก ตในร ะบ บ หคอและจ มกไ ด

4. อธ บายหลกก ารรกษ าโร คหรอความ ผดป กตในร ะบ บ หคอและ จมกได

5. ระบ ขอวนจฉย ป ญหาทา งการพยาบ าลผป วยใ นระบ บ หคอและจ มกไ ด

6. ระบ การพย าบ าลท เหม า ะสมสา หรบผป วยใ นร ะบ บ หคอและจ มกไ ด



บทท 7 กำรพยำบำลผปวยทมควำมผดปกตของห

7.1 กำรพยำบำลผทมปญหำของห

7.1.1 กำยวภำคศำสตรของห ห น า ท ข อ ง ห ท ส า ค ญ ม 2 ป ร ะ ก า ร ค อ ก า ร ฟ ง เส ย ง แ ล ะ ก า ร ท ร ง

ตว โด ยมอวยวะท งหมด 3 สวนไดแก

- ห ช น น อ ก (External ear) ป ร ะ ก อ บ ด ว ย ใ บ ห ช อ ง ห ส ว น น อ ก ย า ว ป ร ะ ม า ณ 2.5 ซ ม . ท า ห น า ท

ร ว บ ร ว ม เ ส ย ง ไ ป ย ง ห ช น ก ล า ง ป ก ป อ ง อ น ต ร า ย จ า ก ส ง ส ก ป ร ก น า แ ล ะ ส ง แ ป ล ก ป ล อ ม เ ข า ห ม ข น แ ล ะ ข ห

(Cerumen) ไว ปองกน แมลงเขาห และป องกนผวหนงชองหและแกวหไมให แหง

- ห ช น ก ล า ง (Middle ear) ป ร ะ ก อ บ ด ว ย แ ก ว ห (Eardrum) ก ร ะ ด ก ภ า ย ใ น ห ช น ก ล า ง 3 ช น ค อ

กร ะ ดก ค อ น (Malleus) ก ร ะ ดก ท ง (Incus) แล ะ ก ระ ด ก โก ล น (Stapes) ม เส น ป ร ะ ส าท ท ผาน ห ช นก ล า ง ค ท

5 , 7 แ ล ะ 9 ท า ห น า ท ร บ ก า ร ส น ส ะ เ ท อ น จ า ก แ ก ว ห ต อ ไ ป ย ง ก ร ะ ด ก ท ง แ ล ะ ก ร ะ ด ก โ ก ล น แ ล ะ ส ง ไ ป ย ง ห

ช น ใ น ป รบ เส ย ง ป ร บ ค ว า ม ต า น ท า น ท เก ด ข น ร ะ ห ว า งอ า ก า ศ ก บ น า ท อ Eustachian tube จ ะ ป ร บ แ ร งด น

ของหช นกลางใหเท ากบ แรงดนบ รรยากาศภายน อก

- ห ช น ใ น ( Inner ear ) ม ส ว น ท ท า ห น า ท ร บ เ ส ย ง (Cochlear portion) แ ล ะ ส ว น ท ท า ห น า ท ใ น ก า ร

ควบ คมการทรงตว (Vestibular portion)

ภำพท 11 แสดงโคร งสรา งข องห

ท มา: http://www.tutorvista.com/content/biology/biology-iv/nervous-coordination/ear-structure.php

http://www.tutorvista.com/content/biology/biology-iv/nervous-coordination/ear-structure.php



7.1.2 กำรตรวจวนจฉยควำมผดปกตทำงห

1. การซก ป ระวต

- อา ก า ร ป วด ห (Otalgia)เ ป นม า ก ห ร อ น อ ย เป น ต ล อ ด เว ล า ห ร อ เป น พ ก ๆ แล ะ ค ว า มถ ข อ ง ก า ร

ป วด อาการปวด ราว ป วดขณะทาอะไร

- ของเหลวไหลจากชองห (Otorrhea) สอะไร ลก ษ ณะเป นอยางไร อาการหอ อ

- ไ ด ย น เ ส ย ง ล ด ล ง (Hearing loss) เ ป น ข า ง ไ ห น เ ป น ม า น า น เ ท า ไ ห ร ม บ ค ค ล ใ น ค ร อ บ ค ร ว เ ป น

หรอตนเองเคย เป นโรคหมากอน

- มเสยงดงในห (Tinnitus) เป นขางไหน เสยงมลกษ ณะอยางไร ดงเมอไร เคย ได ยาอะไรมาบาง

- อาการเวยนศรษ ะ (Dizziness / vertigo) เวยนศรษะอยางไร เป นบอยแคไหน

- เคย ม ป ร ะว ตเ ป น โร คอ ะไ รบ าง ได รบ ย าอ ะไ รบ าง ป ร ะว ตก าร เจ บ ป วย ใน ป จจ บ น ก อน เร มป ว ด

ห เค ย เ ป น ห ว ด ม า ก อ น ห ร อ ไ ม ห ร อ ไ ป ด า น า ว า ย น า ข น เ ค ร อ ง บ น ห ร อ ใช ไม แ ค ะ ห ป ร ะ ว ต ค ว า ม เ จ บ ป ว ย

ใ น อ ด ต เ ค ย เ ป น โ ร ค ห ม า ก อ น ห ร อ ไ ม โ ร ค ป ร ะ จ า ต ว อ น ๆ ท เ ก ย ว ข อ ง เ ช น ค ว า ม ด น โ ล ห ต ส ง เ บ า ห ว า น

ภมแพ

2. การตรวจห

- ตรวจหภายนอก โด ยก ารดและคลาบรเวณหนาและหลงหว ามควา มผดปก ตไดหร อไม

- ตร วจ ช อง ห โ ดย ต รว จด ว ย ตา เป ล าห ร อด ว ยไ มพ น ส าล ก ดเ บ าๆ ท หท ง สว น กร ะ ดก แ ละ ก ระ ด ก

ออน

- ก า ร ต ร ว จ ร า ง ก า ย ร ะ บ บ อ น ๆ ต ร ว จ ห แ ล ว ไม พ บ ส ง ผด ป ก ต ใ ห ต ร ว จ ศ ร ษ ะ แ ล ะ ค อ โด ย ด ช อ ง

ป า ก เห งอก แ ล ะ ฟ น เ ชน ม กอ น ใ น ชอ ง ป า ก แล ะ ฟ น ฟ น ค ด ต ร ว จ ขอ ต อ Temporo-mandibularอา จ ม ก า ร

อ ก เ ส บ ข อ ง ข อ ต อ น พ บ อ า ก า ร ป ว ด ห ข ณ ะ เ ค ย ว อ า ห า ร ช อ ง จ ม ก อ า จ พ บ ไ ซ น ส อ ก เ ส บ ก า ร ต ร ว จ

Nasopharynx, Oropharynx, Hypopharynxก ล อ ง เ ส ย ง ห ล อ ด ล ม ค อ ห ล อ ด ล ม ป อ ด แ ล ะ ห ล อ ด อ า ห า ร

ต อ ง ใ ช เ ค ร อ ง ม อ ท เ ร ย ก ว า Head mirror, Head light, Fiber-optic Endoscopyก า ร ต ร ว จ บ ร เ ว ณ ค อ ใ ช ม อ

คลาบรเวณตอมน าเหลองท งดานหนา ดานขาง และดานหลงวาโตหรอไม

- การตรวจพเศษ อนๆ เชน X-Ray, CT Scanหรอ MRI

7.1.3 โรคทำงหท พบบอย

1. เย อแกวหท ะลจากอบ ตเหต (Traumatic tympanic membrane perforation)

สาเหต เ กดจากก ารถก กระแทกท หอยางรนแรง

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ป ว ด ห ม า ก ห อ อ ( เ ก ด ข น ท น ท เ ม อ ไ ด ร บ บ า ด เ จ บ ) อ า จ ม เ ล อ ด อ อ ก ใ น

ชองห ตรวจพบเ ยอแกวหฉกขาด แตกท ะล

กา ร ร ก ษ า ไ ม ต อ งห ย อ ด ย า ใด ๆ เข า ไ ป ใน ห ไ ม ต อ งล า ง ห ไ ม ให น า เข า ห ใ ห ย า แก ป ว ด แ ล ว น ด ม า ด

อ า ก า ร อ ก 1-2 ส ป ด า ห ถ า ม ก า ร ต ด เ ช อ ใ ห ย า ป ฏ ช ว น ะ ห ย อ ด ห ร อ ป า ย ห ป ก ต แ ก ว ห จ ะ ห า ย เ ป น ป ก ต

ภายใ น 3 เดอน ถาไมหาย ตองผาตดป ะแกวห (Myringoplasty)



ภำพท 12 เย อแกวหฉก ข าด

ท มา: http://jeffreysterlingmd.com/tag/perforated-

eardrum/

2. หช นกลา งอกเส บ (Otitis media) คอโรค หน าหนวก หม า ยถ งการอกเส บ ของห ช นกล าง

รวมถงการอกเสบ ของเยอบ ป มกกห (mastoid) หรอท อ ยสเ ตเชยน แบงเปน ชนดเฉยบ พลนและเร อร ง

2.1 หชนกลางอกเสบชนดเฉยบพลน (Acute otitis media) ระยะของโรคไมเก น 3 สป ดาห

ส า เ ห ต ม ก พ บ ร ว ม ก บ ห ร อ ห ล ง จ า ก ก า ร ต ด เ ช อ ท า ง เ ด น ห า ย ใ จ ส ว น ต น อ า จ เ ก ด จ า ก

ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น ข อ ง ห ด ไ ข ห ว ด ใ ห ญ ไ อ ก ร น เ ช อ ท เ ป น ส า เ ห ต Streptococcus pneumonia ห ร อ

Hemophilus influenza

พ ย าธ ส ร ร ภ า พ เม อ ม ก า ร ต ด เช อ ห ร อ ม พ ย า ธส ภ า พ ต อ ท อ ย ส เ ต เช ย น โด ย ต ร ง ส ง ผ ลใ ห ม ก า ร บ ว ม

อ ด ต น ข อ ง ท อ ย ส เ ต เ ช ย น ท า ใ ห อ า ก า ศ ไ ม ส า ม า ร ถ ถ า ย เ ท เ ข า อ อ ก ร ะ ห ว า ง ห ช น ก ล า ง ก บ ภ า ย น อ ก ไ ด

ต า ม ป ก ต ท า ใ ห อ า ก า ศ บ า ง ส ว น ใ น ช อ ง ห ช น ก ล า ง ล ด ล ง ค ว า ม ด น อ า ก า ศ ภ า ย น อ ก ม า ก ก ว า ภ า ย ใ น ช อ ง ห

เย อแกวหถก ดนบ มลง (Bulb retracted ear drum) เก ดการอกเสบ มเมอกค งคางเกดก ารตดเช อ หนอง

ภำพท 13 เย อแกวหถก ดน บ มลง (Bulb retracted ear

drum)

ท มา: http://www.entbristol.co.uk/otoscopy.php

อากา ร ป ว ดใ น รหวง เวย นศร ษ ะ ค ลนไ ส อา เจย น หอ อ ก ารได ยนล ดลง ไขส ง หน าวส น ห ลงห มกา ร

ป วดบ วมแดงรอน

ก า ร ร ก ษ า ป ร บ ค ว า ม ด น ใ น ห ช น ก ล า ง โ ด ย ก า ร ท า Valsalvamaneuverว ธ ก า ร ค อ ห า ย ใ จ เ ข า เ ต ม ท

บ บจมก หบ ป า กใ หสน ท แลวเ บ งลมห ายใ จอ อก เพ อเพมค วามดน บ รเวณ Nasopharynxท าใหEustrachain

tube เ ป ด อ อ ก ใ ห ย า แ ก แ พ ย า ล ด อ า ก า ร ค ด จ ม ก แ ล ะ ใ ห ย า ป ฏ ช ว น ะ ช น ด ร บ ป ร ะ ท า น10 – 14 ว น เ ช น

http://jeffreysterlingmd.com/tag/perforated-eardrum/

http://jeffreysterlingmd.com/tag/perforated-eardrum/

http://www.entbristol.co.uk/otoscopy.php



Amoxycillin, Augmentin, Cefaclor ถ า ไม ด ข น เจ า ะเ ย อแ ก วห แ ล วใ สท อ ค าไ ว เพ อ ระ บ า ย ข อ งเ หล ว ใน ห ช น

กล างออกมา (Myringotomy)

ภำพท 14 Myringotomy

ท มา: http://www.designink.info/medicalcityent/patients-eartubes.html

2.2 หชนกลางอกเสบชนดเรอรง (Chronic otitis media) การอกเส บ ของหเร อรงนานกว า 8 สป ดาห

หช น ก ล า งอ ก เ สบ ช น ด เร อ ร งชน ด ไ ม เป น อ น ตร า ย (Chronic otitis media without cholesteatoma,

safe type) ส า เห ต เ ก ด จ า ก ก า ร อ ก เส บ ภ า ย ใน ห ช น ก ล า ง ซ ง ท า ให เย อ แ ก ว ห ท ะ ล พ บ ร วม ก บ ท อ น ซ ล ห ร อ

ไ ซ น ส อ ก เ ส บ เ ร อ ร ง อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ห น อ ง ไ ห ล อ อ ก จ า ก ห เ ป น ๆ ห า ย ๆ ห อ อ ห ต ง ต ร ว จ พ บ เ ย อ

แ ก ว ห ท ะ ล ห ร อ ม ห น อ ง ไ ห ล ก า ร ร ก ษ า ไ ด แ ก ก า ร ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด ช อ ง ห ด ว ย Suction ห ร อ เ ช ด ด ว ย ไ ม พ น

ส า ล ใ ห ย า ป ฏ ช ว น ะ ช น ด ห ย อ ด เ ช น Sofradex ใ ห ย า ป ฏ ช ว น ะ ช น ด ร บ ป ร ะ ท า น ห ล ก เ ล ย ง ไ ม ใ ห น า เ ข า

ห ผาตดซ อมแซ มเยอแกวห (Tympanoplasty)

ห ช น ก ล า ง อ ก เ ส บ ช น ด เ ร อ ร ง ช น ด ไ ม ป ล อ ด ภ ย ( Chronic otitis media with cholesteatoma,

unsafe type) เ ม อ ม ก า ร ต ด เ ช อ แ ล ะ ไ ม ไ ด ร บ ก า ร ร ก ษ า จ ะ ม ก า ร ท า ล า ย ก ร ะ ด ก mastoid แ ล ะ อ า จ ม ภ า ว ะ

Cholesteatomaค อ ส ภ า ว ะ ท ม เ ย อ บ ผ ว ช น น อ ก ม า ร ว ม ก บ เ ย อ บ ผ ว ท ล อ ก ห ล ด ร ว ม ก น เ ร ย ก ว า keratin

debris เขาไป สะสมอยในหช นกลาง

http://www.designink.info/medicalcityent/patients-eartubes.html



ภำพท 15 Cholesteatome

ท มา: http://www.earsite.com/cholesteatoma-

etiology

อ า ก า ร ห อ อ ก า ร ไ ด ย น ล ด ล ง ห น อ ง ไ ห ล จ า ก ห ห น อ ง ม ก ล น เ ห ม น อ า ก า ร แ ท ร ก ซ อ น เ ช น ไ ข

ป ว ด ศ ร ษ ะ ซ ม ล ง ก ล า ม เ น อ ใ บ ห น า เ ป น อ ม พ า ต ต ร ว จ ห พ บ Cholesteatomaอ ย ใ น ต า แ ห น ง ต า ง ๆ

อ า ก า ร แ ท ร ก ซ อ น Meningitis, Brain abscess, Labyrinthitis, Facial nerve palsy, Post-auricular fistula

and abscess, Lateral sinus thrombophlebitis

ก า ร ร ก ษ า ล ด ก า ร ต ด เ ช อ โ ด ย ใ ห ย า ป ฏ ช ว น ะ แ ล ะ ผ า ต ด เ ข า ไ ป เ อ า ห น อ ง แ ล ะ เ น อ เ ย อ ท ม ก า ร ต ด

เช อ อ อ ก ก า ร ป อ ง ก น ไ ม ใ ห เ ก ด ก า ร ต ด เ ช อ ซ า อ ก โ ด ย ร ะ ว ง ไ ม ใ ห น า เ ข า ห แ ล ะ ผ า ต ด ซ อ ม แ ซ ม เ ย อ แ ก ว ห ท

ท ะ ล ใ ห ป ด แ ล ะ ก า ร แ ก ไ ข ก า ร ส ญ เ ส ย ก า ร ไ ด ย น ใ ห ก ล บ ม า เ ป น ป ก ต โ ด ย ก า ร ผ า ต ด Mastoidectomyอ า จ

รวมกบ การผาตดตกแตงเย อแกวห (Tympanoplasty)

ภำพท 16 Mastoidectomyแ ละ Tympanoplasty

ท มา:


http://www.earsite.com/cholesteatoma-etiology

http://www.earsite.com/cholesteatoma-etiology




3. หช นในอกเ สบ (Labyrinthitis, Otitis interna)

ส า เ ห ต เ ก ด จ า ก ก า ร ต ด เ ช อ ไ ว ร ส เ ช อ ร า เ ช น ค า ง ท ม ห ด Herpes zoster , Syphilis ก า ร ต ด เ ช อ

แบคท เรยท ลกลามมาจากหช นกลางทอกเ สบ หรอจากเ ยอหมสมองอกเสบ

อ า ก า ร ว ง เ ว ย น บ า น ห ม น ค ล น ไ ส อ า เ จ ย น ม ก ม อ า ก า ร เ ว ล า ม ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ข อ ง ศ ร ษ ะ บ า ง

รายอาจมการตากระตก หรอ เดนเซ

ก า ร ร ก ษ า ร ก ษ า ต า ม อ า ก า ร เ ช น ว ง เ ว ย น ม า ก ใ ห น อ น พ ก น ง ๆ ห ล บ ต า แ ล ะ ใ ห ย า แ ก อ า เจ ย น ใ ห

ยาแกปวด ยาบารงป ระสาท

4. Trauma of inner ear จากก ารถก ยง ถก ต ถก ยง ถก แทง Head injury, Ear surgery

อ า ก า ร ม เ ล อ ด อ อ ก ป ว ด ห ห อ อ ม เ ส ย ง ด ง ใ น ห เ ด น เ ซ เ ว ย น ศ ร ษ ะ ช า ใ บ ห น า ข า ง เ ด ย ว ค ล น ไ ส

อาเจยน เวยนศรษะ

ก า ร ร ก ษ า ใ ห ย า ป ฏ ช ว น ะ ย า แ ก ป ว ด ด แ ล ใ ห absolute bed rest ด แ ล ค ว า ม ส ะ อ า ด แ ผ ล แ ต ไ ม

ตองป ดแผลใ ห discharge ไหลออก มาใชสาลอดไว

5. Noise traumaแบงไดจาก

5.1 Acoustic trauma จ า ก เ ส ย ง ด ง ม า ก ๆ ท า ใ ห organ of cortiถ ก ท า ล า ย ม อ า ก า ร แ ส ง เ ช น

Sensory-neural hearing loss (SNHL) อ ย า ง ท น ท ท น ใ ด ห ร อ อ ย า ง ถ า ว ร ม เ ส ย ง ด ง ใ น ห แ ก ว ห อ า จ ท ะ ล

การรกษ า ใหยาขยายหลอดเ ลอด ยากลอมประสาท และให bed rest

5.2 Noised induced hearing loss จ า ก ก า ร ไ ด ย น เ ส ย ง ด ง ต อ เ น อ ง เ ป น เ ว ล า น า น ๆ เ ช น

เ ค ร อ ง จ ก ร ด น ต ร อ า ก า ร จ ะ ม อ า ก า ร hearing loss อ ย า ง ค อ ย เ ป น ค อ ย ไ ป ม เ ส ย ง ด ง ใ น ห ( tinnitus)

การรกษ า หลกเลยงการอยทดงมากเ กนไป

7.1.4 กำรพยำบำลผปวยท มปญหำทำงห

- ใหการพยาบาลเพอปองกนการตดเช อ ใหรกษ าความสะอาด ไมใหสงใด ๆเ ขาห

- ใหก า รพ ยา บ า ลเ พอ บ รรเ ท า อา ก ารป ว ด ใ นผ ป วย ท มอา ก ารว งเ วย นศ รษ ะ ให คา แน ะน าใ นก า ร

เคล อนไหวชาๆ อาจตองใหคนอนชวยพย ง และใหนอนพกนงๆ สดหายใ จเขายาวๆลก ๆ

- ยก ไมก นเตยงเพอปองกนอบ ตเหต

- กา รด แล กอ นผ าต ดเ หมอน กา รผ าต ดท วไ ป ให ผป วย ท า คว าม ส ะ อา ดร าง กา ย โ กน ผม ท าค วา ม

สะอาดใ บ หขางทจะผาตด

- ห ล ง ผ า ต ด ใ ห ผ ป ว ย น อ น ร า บ ต ะ แ ค ง ด า น ท ไ ม ไ ด ผ า ต ด ถ า ไ ม อ า เ จ ย น ใ ห ห น น ห ม อ น ห ล ง จ า ก

24 ชม.ใหนอนศรษะสงดแลใหไดรบก ารบรรเท าอาการปวด

- พ ย า บ า ล ค ว ร ส ง เ ก ต เ ล อ ด ท อ อ ก จ า ก บ า ด แ ผ ล ถ า ไ ม ม ข อ ง เ ห ล ว ห ร อ เ ล อ ด ไ ห ล ม า ก ไ ม ค ว ร

เ ป ล ย น เ พ ร า ะ ผ ป ว ย จ ะ ไ ด ร บ ก า ร ป ด แ ผ ล โ ด ย ก า ร ใ ช แ ร ง ก ด ( pressure dressing) ไ ว ป ร ะ ม า ณ 1 ส ป ด า ห

ถาตองทาความสะอาดใ หใช elastic bandage ป ดแผลไ ว



- แน ะน าใ หผป วย เค ยว ด าน ท ต ร งข าม กบ ด าน ผาต ด ป ร ะเ มน อ าก าร ป าก เบ ยว ต าป ด ไม สน ท ชา

ท หนา (Facial paralysis) ตองรบรายงานแพทย

- คาแนะนาสาหรบผปวย

1. ใหรบป ระท านยาฆาเช อตามแผนการรกษ า

2. หามสงน ามก 1-2 สป ดาหเพอปองกนสงท ซอมแซมหลด

3. เป ดปากเ วลาไอ จาม

4. หามทางานหนกหรอยก ของหนก

5. งดออกแรงกม เงย

6. เพอปองกนก ารตดเช อ ระวงอยใหน าเขาห

7. หล ง ผา ต ด ใน 3-5 สป ด าห อ า จม เ สย ง ซ าใ น ห อ า จม เ ลอ ด ห รอ น าเ ห ลอ ง ใส อ อก จ าก ห ไ ด

แตถาเปนหนองควรมาพบ แพทย

8. อาจ จาเ ป นต อง ใส เคร อง มอ บ า งชนด ไว ในห เพ อใ หเ ยอ แก วห คง รป อาจ ม อาก าร ป ว ดจย ด ๆ

หลงผาตดได

9. ค ว ร ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด แ ผ ล ด ว ย น า เ ก ล อ ว น ล ะ 2 ค ร ง ถ า จ า เ ป น ต อ ง ข น เ ค ร อ ง ค ว ร ไ ป

ป รกษ าแพทย

- กา รต ด ต อส อ ส าร ใน ผท สญ เ ส ยก า รไ ดย น ก ระ ต นใ ห รต ว ลว ง หน า กอ น เ ลอ ก ต าแ ห นง ท ม คว า ม

สวางเ พยงพ อ พด ชา ชด เจน ไม ตองต ะโก น แสด งทาท า งประ กอบ ใหผปว ยเ หน หนา อ านรม ฝป าก ใชค า

นอยพยางค ค าโด ดๆ ไมแสดงทาท างเบอหนาย



7.2 กำรพยำบำลผปวยทมควำมผดปกตของจมก

7.2.1 กำยวภำคของจมก โค รงสรางทสาคญของจมก แบงเปน 3 สวน คอ

ภำพท 17 กายวภ าคของ จ มก ทมา: http://toledorhinoplasty.com/rhinoplasty-from-the-inside

1. จมกสวนน อก (external nose)เป น สวนทป ร ะกอบ เป น จมก คอ สวนบ นส ดเป นกระ ดก แขง (bony

section) อก 2 สวนเป นกระดกออน (cartilaginous section) และเคล อนไหวไ ด

2. จ ม ก ส ว น ใ น (internal nose) เ ร ย ก ว า โ พ ร ง จ ม ก จ ะ ม ผ น ง ก น (nasal septum) แ บ ง เ ป น ซ า ย ข ว า

ด า น ห น า เ ป ด อ อ ก ส ภ า ย น อ ก ด า น ห ล ง เป ด ส ช อ ง ค อ ห ล ง โ พ ร ง จ ม ก (nasopharynx) ซ ง แ บ ง เ ป น โ พ ร ง จ ม ก

ส ว น ห น า แ ล ะ ส ว น ห ล ง น อ ก จ า ก น ใ น ด า น ข า ง ข อ ง ร จ ม ก ม ก ร ะ ด ก turbinate 3 อ น ค อ inferior, middle

และ superior turbinateซ งเป นโค รงสรางหลก ในโ พรงจมก

3. โ พ ร ง อ า ก า ศ ข า ง จ ม ก ห ร อ ไ ซ น ส ม อ ย 4 ค ค อ Maxillary sinuses อ ย ใ ต ก ร ะ ด ก โ ห น ก แ ก ม ใ ห ญ

ท ส ด Frontal sinuses อ ย ท ห ว ค ว ท ง 2 ข า ง Ethmoidal sinuses ล ก ษ ณ ะ ค ล า ย ร ง ผ ง ร ะ ห ว า ง ส น จ ม ก ก บ

เ บ า ต า แ ล ะ Sphenoid sinuses อ ย ด า น ห ล ง Ethmoidal sinusesเ ส น ป ร ะ ส า ท ท ม า เ ล ย ง จ ม ก ค อ ค ท 1

Olfactory nerve ท า ห น า ท ร บ ก ล น ค ท 5 Trigeminal nerveท า ห น า ท ร บ ค ว า ม เ จ บ ป ว ด ค ม ก า ร ห ล ง น า ม ก

และคท 7 Facial nerve คมการทางานกลามเน อจมก

http://toledorhinoplasty.com/rhinoplasty-from-the-inside



ภำพท 18 Sinuses ท มา: http://blog.docsuggest.com/1753/simple-remedies-to-battle-sinusitis/

7.2.2 กำรประเมนสภำพ

ก า ร ซ ก ป ร ะ ว ต อ า ก า ร ค ด จ ม ก (Nasal obstruction) เ น น เ ร อ ง ร ะ ย ะ เ ว ล า ค ว า ม ร น แ ร ง จ า น ว น ว น

ร ว ม ก บ ป ร ะ ว ต ก า ร แ พ ส ง ต า ง ๆ ก า ร บ า ด เ จ บ จ ม ก อ า ก า ร น อ น ก ร น น า ม ก ไ ห ล (Rhinorrhea) ล ก ษ ณ ะ

ร ะ ย ะ เ ว ล า ท เ ป น เ ล อ ด ก า เ ด า ไ ห ล (Epistaxis) ค ว า ม ถ ป ร ะ ว ต ก า ร บ า ด เ จ บ ส ง น า ม ก แ ร ง ๆ โ ร ค เ ก ย ว ก บ

กา ร แ ข งต ว ข อ ง เล อ ด เ ก ย วข อ ง ก บ ป ร ะจ า เด อ น ห ร อ ไม จ ม ก ไ ม ได ก ล น (Anosmia) ท ด ส อ บ โ ด ย กา ร ใ ห ด ม

กล นน าหอม ป ระวตโรคจมก ป วดศรษะ (Headache) ป วดบ รเวณใด เวลาใด ระยะ ความถ

การตรวจโดยใ ชเครองมอ

- ก า ร ต ร ว จ โ ด ย ใ ช ก ล อ ง ส อ ง (Rhinoscopy) ต ร ว จ ล ก ษ ณ ะ ภ า ย น อ ก เ ช น ร ป ร า ง ผ ว ห น ง ส น

จมก ตรวจภายใ นจมกดานหนา ดผนงก น เน องอก ดน ามก ตรวจหลงจมก

- ต ร ว จ โ พ ร ง อ า ก า ศ ข า ง จ ม ก (Sinuses examination) ต ร ว จ ด จ ม ก ด า น ห น า แ ล ะ ห ล ง ด ว า ม

ห น อ ง ห ร อ ไ ม ก ด แ ล ะ เค า ะ ต า แ ห น ง ข อ ง โ พ ร ง อ า ก า ศ ข า ง จ ม ก ก ด ร ะ ห ว า ง ค ว ส น จ ม ก ท ห ว ต า แ ล ะ โ ห น ก

แกม Antral puncture เจาะโพ รงจมกอากาศแมกซ ลลา ดดสารน าหรอหนองออก

7.1.3 ควำมผดปกตของจมกท พบบอย

1.ไซ น สอ กเ สบ Sinusitis ค วาม ห มา ย ไ ซ น สอ ก เสบ Sinusitis หม าย ถง กา รอ กเ ส บ ขอ งเย อบ ไซ น ส

ขางจมก มการตดเช อเขาไป สไซ นส แบงเปน 2 ชนด

-ไซนสอกเสบเฉยบพลน (Acute sinusitis) เ ป น ก า ร อ ก เ ส บ ข อ ง ไ ซ น ส ท ม ก า ร ต ด เ ช อ น า น 3

สป ดาห- 3 เดอน ซ งมกเ กดหลงการเปนหวด

ส า เ ห ต ม ก เ ก ด ห ล ง เ ป น ห ว ด ห ร อ ต ด เ ช อ ท า ง เ ด น ห า ย ใ จ ส ว น ต น ห ร อ ใ น พ ว ก Swimmer’s

sinusitis ม ก เ ป น จ า ก แ บ ค ท เ ร ย ป ร ะ เ ภ ท Gram positive cocciก า ร ต ด เ ช อ ช อ ง ป า ก แ ล ะ ฟ น ก า ร ถ อ น ฟ น

http://blog.docsuggest.com/1753/simple-remedies-to-battle-sinusitis/



ก ร า ม บ น ก ร ะ ด ก maxilla ห ร อ ก ร ะ ด ก frontal ห ก จ า ก อ บ ต เ ห ต แ ล ะ ม ก า ร ต ด เ ช อ เ ข า ส ไ ซ น ส พ ย า ธ

ส ภ า พ ต า ม ป ก ต โ พ ร ง อ า ก า ศ ข า ง จ ม ก จ ะ ม ร เ ป ด แ ล ะ cilia ค อ ย โ บ ก พ ด ส ง ค ด ห ล ง ห า ก ม ก า ร อ ด ต น ข อ ง

ช อ ง ร ะ บ า ย ข อ ง โ พ ร ง อ า ก า ศ ข า ง จ ม ก ห น อ ง ท ข ง อ ย ท า ใ ห อ อ ก ซ เ จ น ม า เ ล ย ง โ พ ร ง อ า ก า ศ ล ด ล ง ส ง ใ ห ม

การอกเส บ ตดเช อมากข น

อ าก าร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ค ด แ น น จ ม ก เ ก ด จ า ก ก า ร ห น า ต ว ข อ ง เย อ จ ม ก น า ม ก เ ห ล อ ง เข ย ว ข น ไ ข

ป วดศรษะหรอป วดไ ซ นส อาจมหอ อ ป วดห

ก า ร ร ก ษ า ก า ร ร ก ษ า ล ด อ า ก า ร ป ว ด ล ด อ า ก า ร บ ว ม ข อ ง เ ย อ บ จ ม ก แ ล ะ เ ย อ บ ไ ซ น ส ห ร อ ใ ห ย า

ห ย อ ด ห ร อ ย า พ น ท ท า ให ห ล อ ด เล อ ด ห ด ต ว Antibiotic เ ช น Amoxycillin, Co – trimoxazole, Erythromycin

Antihistamine / Decongestant พ ว ก ย า ห ด ห ล อ ด เ ล อ ด พ ว ก pseudoephydineด ม น า ม า ก ๆ พ ก ผ อ น

เพยงพอ และงดไป ในท มคนมาก

-ไซนสอกเสบเรอรง (Chronic sinusitis) เ ป น ก า ร อ ก เ ส บ ข อ ง ไ ซ น ส ท ม ก า ร ต ด เ ช อ น า น ก ว า 3

เดอน

ส า เ ห ต ก า ร ร ก ษ า ไ ซ น ส อ ก เ ส บ เ ฉ ย บ พ ล น ไ ม ไ ด ผ ล ห ร อ ไ ม ไ ด ร บ ก า ร ร ก ษ า ห ร อ เ ป น ซ า ๆ เ ก ด

จากเ ช อ anaerobe แบคท เรย เช อรา ฟนก รามบนผ รากฟ นบนอก เสบ เหงอกอกเ สบ

อ า ก า ร ค ด แ น น จ ม ก น า ม ก เ ห ล อ ง เ ข ย ว แ ล ะ ม เ ส ม ห ะ ไ ห ล ล ง ค อ ห ช น ก ล า ง อ ก เ ส บ ก า ร ไ ด ก ล น

ลดลงหรอเสยไ ป ลมหายใ จมกล นเหมน ไอ เจบ คอ ออนเพลย ปว ดเมอยตามตว หอบ หลอดลมตบ

การ รกษ าขจ ดสา เหต ขอ งโรค ขจ ดแห ลงข องก ารต ดเช อ ให การ ถา ยเ ท ของ น าห รอห นอ งในไ ซ น ส

ด ข น Antihistamine, Decongestant ก า ร เ จ า ะ ล า ง ไ ซ น ส แ ล ะ ก า ร ผ า ต ด ใ ห ย า ป ฏ ช ว น ะ ห ล ก เ ล ย ง จ า ก

ค ว น ต า ง ๆ ไอ ร ะ เ ห ย ข อ ง ส า ร เค ม อ า ก า ศ ร อ น ห ร อ เ ย น จ ด ล ด อ า ก า ร ไ อ โ ด ย ใช ย า ล ะ ล า ย เ ส ม ห ะ แ ล ะ ด ม

น า ม า ก ๆ ใ ห ค ว า ม ร เ ก ย ว ก บ พ ย า ธ ส ภ า พ แ ล ะ ก า ร ร ก ษ า ก า ร เ จ า ะ ล า ง ไ ซ น ส (Maxillary sinus irrigation)

กา รเ จา ะเ ขาไ ป ใน โพ ร งไซ น สข า งจ มก แ ลง ลาง เอ าห นอ ง ออ ก กา รผ าต ด ไซ น ส กา รผ าต ด Maxillary sinus

เร ย ก ว า Antrostomyเ พ อ ใ ห เก ด ช อ งว า ง ร ะ ห ว า ง จ ม ก แ ล ะ โพ รง อ า ก า ศ แ ม ก ซ ล า เพ อ ให ห น อ ง ระ บ า ย อ อ ก

ก า ร ผ า ต ด Ethmoidal sinus เ ร ย ก ว า Ethmoidectomyเ พ อ ด ด ห น อ ง อ อ ก แ ล ะ ล า ง ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด ,

Functional endoscope sinus surgery (FESS) เ ป น ก า ร ใ ช ก ล อ ง ส อ ง ช น ด แ ข ง ผ า น จ ม ก เ ข า ส โ พ ร ง อ า ก า ศ

ตาแหนงตางๆ และตรวจดความผดป กตและกาจดเน อเยอทอกเ สบ หรอสงท อดตนจมก

โ ร ค แ ท ร ก ซ อ น เ ก ด ก า ร อ ก เ ส บ ข อ ง ท า ง เ ด น ห า ย ใ จ เ ช น Pneumonia, Otitis media, Peri-

orbitalabscess (ฝ ร อ บ ๆ ล ก ต า ), Orbital cellulitis (เ น อ เ ย อ ล ก ต า อ ก เ ส บ ), Meningitis, Epidural abscess,

Brain abscess หรอ Mucocele and pyocele (มถงน าและหนองดนลก ตา)


- เพ อ ใ ห ผ ป ว ย ห า ย ใ จ ไ ด อ ย า ง ม ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ( เ น อ ง จ า ก ก า ร ม ภ า ว ะ ช อ ง จ ม ก บ ว ม ห ร อ อ ด ต น )

โ ด ย ก า ร ป ร ะ เ ม น ส ญ ญ า ณ ช พ ป ร ะ เ ม น ภ า ว ะ ข า ด อ อ ก ซ เ จ น แ น ะ น า ใ ห ผ ป ว ย ด ม น า บ อ ย ๆ แ ล ะ ก ล ว ค อ

ดว ย น าเ ก ล อป ร าศ จ าก เช อ ไ มค ว รใ ชน า ยา บ วน ป า กท ม ส วน ผ สม ข อง แ อล ก อ ฮอ ล เพ รา ะ ผป ว ยห ล งผ า ต ด



ม ก ไ ด ร บ ก า ร ใ ส ต ว ก ด ห า ม เ ล อ ด ไ ว จ า เ ป น ต อ ง ห า ย ใ จ ท า ง ป า ก ถ า ค อ แ ห ง อ า จ ไ ด ร บ ก า ร พ น ล ะ อ อ ง

ค ว า ม ช น จ ด ท า น อ น ศ ร ษ ะ ส ง 40-45 อ ง ศ า เ พ อ ล ด อ า ก า ร บ ว ม บ ร เ ว ณ จ ม ก แ ล ะ แ ก ม ห ล ง ผ า ต ด 48 ช ม .

ถ าไมมอาการเลอดออก อาจชวยป ระคบ ดวยคว ามรอน เพอลดบ วมและบ รรเท าป วด

- เพ อใ หผป ว ย ไม เก ดภ าว ะพ ร อง สา รน าแ ล ะส าร อา ห าร (เ น อ งจ าก ส ญ เสย ข อง เห ลว ใน รางก า ย

แ ล ะ ก า ร เ ส ย เ ล อ ด อ อ ก ท า ง จ ม ก ) โ ด ย ก า ร ป ร ะ เ ม น ก า ร เ ส ย เ ล อ ด โ ด ย ใ น ผ ป ว ย ท ผ า ต ด อ า จ ไ ด ร บ ก า ร ก ด

ห ย ด เ ล อ ด ไ ว ใ ห บ ว น อ อ ก ไ ม ก ล น น า ล า ย ผ ป ว ย ต อ ง ง ด น า แ ล ะ อ า ห า ร น อ ก จ า ก น ส ง เ ก ต เ ล อ ด ท อ อ ก จ า ก

ผ า ป ด แ ผ ล อ า ก า ร เ ล อ ด ไ ห ล ล ง ค อ ป ร ะ เ ม น ส ญ ญ า ณ ช พ ต ด ต า ม ค า Hb, Hctแ ล ะ ด แ ล ใ ห ไ ด ร บ ส า ร น า

อย า ง เพ ย ง พ อ บ น ท ก ส า ร น าเ ข าอ อ ก จ า ก ราง ก า ย ถ า อ าเ จ ย นด แ ล ใ ห น อ นต ะ แ ค ง ห น าไ ป ด า นใ ด ด า น ห น ง

เ พ อ ป อ ง ก น ก า ร ส า ล ก แ น ะ น า ผ ป ว ย ไ ม ใ ห เ ก ด ก า ร เ พ ม แ ร ง ด น ใ น ช อ ง จ ม ก โ ด ย ใ ห ผ ป ว ย ห ล ก เ ล ย ง ก า ร

ออ กก า ลง แล ะ/ หรอ ก า รย กข อ ง 10-14 วน หล ง ผา ตด ไ มค วร ไอ จ าม แร งๆ ห ล กเ ล ย งก าร แป ร งฟ นบ ร เว ณ

แผล ใชแปรงสฟนเลก ขนออน งดใสฟนป ลอม

- เ พ อ บ ร ร เ ท า ค ว า ม ไ ม ส ข ส บ า ย จ า ก ค ว า ม เ จ บ ป ว ด ใ น ก า ร ผ า ต ด ช อ ง จ ม ก โ ด ย ป ร ะ เ ม น อ า ก า ร

ป ว ด อ า จ ใ ช ก า ร ป ร ะ ค บ เ ย น ใ น 24 ช ม . แ ร ก ห ล ง ผ า ต ด เ ม อ ค ร บ 48 ช ม . อ า จ ต อ ง น า ต ว ก ด เ ล อ ด (Nasal

packing) ออก โด ยค วร ใหยาแกป วดก อนการนาNasal Packing ออก

- เพ อ ไม ใ ห เก ด ก า รต ด เ ช อ จ า ก ก าร ม ข อ งเ ห ลว ค ง ค าง ใน ช อ งจ ม ก โ ด ย ป ระ เ มน อ า ก ร แส ด ง ข อ ง

ก า ร ต ด เ ช อ อ า ก า ร ไ ข ป ว ด ศ ร ษ ะ ก า ร ร ะ บ า ย ห น อ ง ส ง ค ด ห ล ง ป ร ะ เ ม น ส ญ ญ า ณ ช พ ต ด ต า ม lab PMN,

WBC แนะนาใหทาความสะอาดชองป ากโ ดยก ารบวนดวยน าเก ลอเพอ ลด แบคท เรยใ นชองป าก

- เพ อ ใ ห ผ ป ว ย ม ค ว า ม ร เ ก ย ว ก บ ก า ร ป ฏ บ ต ต น ข ณ ะ ก ล บ บ า น โ ด ย อ ธ บ า ย ถ ง อ า ก า ร ท จ ะ ย ง ค ง

อ ย ได แ ก ช อ ง จ ม ก บ ว ม อ า จ ม เล อ ด ซ ม เล ก น อ ย ย ง ค ง ป ว ด แ น ะ น า ใ ห ด ม น า ม า ก ๆ ส ด ด ม ค ว น ข อ ง ไ อ น า

รอนเ พอให โพ รง จมก ชมช น ป ร ะคบ ร อนล ดอาก ารบ วม ค อแหง ใหง ดวาย น า ดาน า และ การส งน า มก ใ ห

เป ด ป า ก เว ล าไ อ จาม ล ด ก าร ส ด ก ลน คว น ก า รย ก ข อง ห น ก ๆ ใน ร าย ท ผาต ด Antrostomyแ พ ท ย จะน ด ม า

ท า ก า ร ล า ง โ พ ร ง จ ม ก ท ก ๆ ส ป ด า ห ใ น ร า ย ท ผ า ต ด Maxillectomyอ า จ ม อ า ก า ร อ า ป า ก ไ ม ข น จ า ก

ก ร ะ ท บ ก ร ะ เ ท อ น เ ส น เ ล อ ด ท ม า เล ย ง ใ บ ห น า แ น ะ น า ใ ห บ ร ห า ร ช อ ง ป า ก โ ด ย เ ร ม ท า ท น ท ท อ า ป า ก ไ ด เ พ ม

ความกวางข นเรอยๆ ท าวนละ 50-200 คร ง

- ในร าย ท มหน องค งค าง ในโ พร งจม ก สอ นใ หผป วย ลางโ พ รง อา กา ศข างจ มก (Nasal irrigation)

โด ย ใ ห ผ ส ม น า ส ะ อ า ด 1 ถ ว ย ก บ เ ก ล อ 1 ช อ น ช า ใช ล ก ย า ง แ ด ง บ บ เพ อ ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด ก อ น ด ด น า ย า ใ ส

ลงในชองจมกชาๆส งน ามกเ บ าหลงจ ากน น



ภำพท 19 การ Irrigate Sinuses ท มา: http://www.wikihow.com/Flush-Sinuses

2 .หวดภมแพ (Allergic rhinitis)

ส า เ ห ต เ ก ด จ า ก ก า ร แ พ ส ง ต า ง ๆ โ ด ย ม ส า เ ห ต ม า จ า ก ก ร ร ม พ น ธ ห ร อ เ ก ด จ า ก ก า ร ต ด เ ช อ

แบคท เรย ไว รส หรอเช อรา

อ า ก า ร ห ว ด ค ด จ ม ก จ า ม บ อ ย น า ม ก ใ ส ห ร อ ห น อ ง เห ล ว จ า ก จ ม ก จ า น ว น ม า ก ( Rhinorrhea) ม ก

เป นตอนเชาๆ ถก อากาศเยน ฝนละออง คนจมก อาจมป วดศรษะร วมดวย

ก า ร ร ก ษ า ใ ห ย า แ ก แ พ (antihistamine) เ พ อ ล ด อ า ก า ร ไ อ จ า ม ล ด อ า ก า ร ค ด จ ม ก ถ า เ ป น จ ม ก

อกเ สบ จากก ารแพทมการระคายเคองตามาก และคดแนนจมกอาจใหยา corticosteroids รวมดว ย

ค า แ น ะ น า แ ก ผ ป ว ย พ ย า ย า ม ห ล ก เ ล ย ง จ า ก ส ง ท แ พ เ ช น ฝ น ล ะ อ อ ง เ ก ส ร ด อ ก ไ ม ข น ส ต ว เ ป น

ต น ห ล ก เ ล ย ง ส ถ า น ท ท ม ค น ม า ก ๆ ห ร อ อ ย ใ ก ล ผ ท ม ก า ร ต ด เ ช อ ร ะ บ บ ท า ง เ ด น ห า ย ใ จ ใ ห ก า ร ด แ ล ต า ม

http://www.wikihow.com/Flush-Sinuses



อ า ก า ร เ ช น ใ ห ย า แ ก แ พ ถ า ค ด จ ม ก แ น น จ ม ก น า ม ก ไ ห ล ม า ก ห ร อ ใ ห ก น ย า ร ะ ง บ ก า ร ไอ ถ า ไ อ ม า ก ห า ก

ยงไมดข น พจารณาเป ลยนใหยาแกแพชนดอน อาจให steroid ชนดพนจมก

3.เลอดกาเดาไหล (epistaxis)

ค ว า ม ห ม า ย เ ล อ ด ก า เ ด า ไ ห ล ค อ ภ า ว ะ ท ม เ ล อ ด อ อ ก ท า ง จ ม ก เ ก ด จ า ก เ ส น เ ล อ ด ฝ อ ย ใ น โ พ ร ง

จ ม ก แ ต ก ท า ใ ห ม เล อ ด ไ ห ล อ อ ก ข า ง เด ย ว ห ร อ ส อ ง ข า ง ก ได อ า จ เ ก ด จ า ก ส ว น ห น า ห ร อ ส ว น ห ล ง ข อ ง จ ม ก

พบ ไ ดท ก อ าย ท งเ พ ศห ญ ง แ ละ ช าย เ ลอ ด อ อก ท า งส ว นห น า ขอ ง จม ก ม กพ บ ใน เ ดก แ ล ะผใ ห ญ ท ม อ าย น อ ย

เลอดออกจากสวนหลงมกพบ ในผสงอาย ซ งมกมสาเหตจากค วามดนโล หตสง

สาเหต

-จาก ก า รร ะค าย เค อ งห รอ บ าด เจ บ ตอ เย อ บ จ ม ก ได แก ก าร แ คะ จม ก ผ ท มน ส ยช อบ แ คะ จ มก จ ะ

ม น า ม ก แ ห ง ก ร ง เ ม อ แ ค ะ อ อ ก จ ะ เ ก ด แ ผ ล ถ ล อ ก ก า ร ส ง น า ม ก แ ร ง ๆ ห ร อ ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ค ว า ม ก ด

อ า ก า ศ อ ย า ง เ ร ว เ ช น ร ะ ห ว า ง ข น เ ค ร อ ง บ น ห ร อ ก า ร ด า น า อ า จ ม ผ ล ใ ห เก ด เ ล อ ด อ อ ก ใ น โ พ ร ง อ า ก า ศ ข า ง

จ ม ก แ ล ะ ม เล อ ด ก า เ ด า ไ ห ล น อ ก จ า ก น ย ง เ ก ด จ า ก ก า ร ได ร บ อ บ ต เห ต ท ศ ร ษ ะ แ ล ะ ใ บ ห น า อ า จ โ ด น ท จ ม ก

โด ยตรงหรอโพ รงไซ นส ท าใหมเลอดออกไ ด

-ก า ร อ ก เ ส บ ใ น ช อ ง จ ม ก ไ ด แ ก ภ า ว ะ ต ด เ ช อ ท า ง เ ด น ห า ย ใ จ ส ว น บ น ห ร อ โ ร ค แ พ อ า ก า ศ ซ ง ม

เ ล อ ด ค ง ท เ ย อ บ จ ม ก แ ล ะ เ ย อ บ โ พ ร ง อ า ก า ศ ข า ง จ ม ก ถ า ม ก า ร ส ง น า ม ก อ า จ ท า ใ ห เ ล อ ด ก า เ ด า ไ ห ล ม

น า ม ก ป น เ ล อ ด ส ว น ภ า ว ะ อ า ก า ศ ห น า ว ค ว า ม ช น ต า จ ะ ท า ใ ห เ ย อ บ จ ม ก แ ห ง ม แ น ว โ น ม ท จ ะ ท า ใ ห

เลอดออกไ ดงาย

-การผ ดรป ของ ผนง ก นชองจ มกม การ โค ง งอห รอเป นสน แห ลมท าให มน ามก แ หงก รง เม อแ คะจ ะ

มเลอดออก

-เน อ งอก ในจ มก หรอ โพ ร งอาก าศ ขางจม ก ท งชน ดร ายแ ละไ มราย ก อาจ ท า ใหม เลอ ดก าเดา ไห ล

ได เชนกน

-โ ร ค ท า ง ร ะ บ บ อ น ๆ ไ ด แ ก โ ร ค เ ล อ ด ท ท า ใ ห เ ล อ ด อ อ ก ง า ย เ ช น ก า ร แ ข ง ต ว ข อ ง เ ล อ ด ผ ด ป ก ต

ภ า ว ะ เก ร ด เ ล อ ด ต า ก า ร ไ ด ร บ ย า ต า น ก า ร แ ข ง ต ว ข อ ง เ ล อ ด โ ร ค ท า ง พ น ธ ก ร ร ม บ า ง ช น ด ท ม ค ว า ม ผด ป ก ต

ของหลอดเล อดทวรางกาย หรอความ ดนโล หตสง ท าใหเสนเลอดแตกไ ด

ก า ร ต ร ว จ เพ ม เ ต ม ท อ า จ เ ล อ ก ใช ได แ ก ค ว า ม เ ข ม ข น ข อ ง เ ล อ ด แ ล ะ ส ว น ป ร ะ ก อ บ ต า ง ๆ ข อ ง เ ล อ ด

(Complete Blood Count and Platelet Count) ร ะ บ บ ก า ร แ ข ง ต ว ข อ ง เ ล อ ด ต ร ว จ เ ส น เ ล อ ด ข อ ง จ ม ก แ ล ะ

โพ รงอากาศขางจมก

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง เล อ ด ท อ อ ก ม ท ง แ บ บ ค อ ย ๆ เ ป น ค อ ย ๆ ไ ป แ ล ะ แ บ บ ไ ห ล แ ร ง พ บ ได จ า ก

2 ต า แ ห น ง ข อ ง จ ม ก ด ง น จ า ก ผ น ง ก น จ ม ก ส ว น ห น า ( Anterior Epistaxis) เ ป น บ ร เ ว ณ ท ม ห ล อ ด เ ล อ ด ม า

เล ยง จมก รวม อย ม กพ บ ในเ ด กแล ะคน หนม สาว จาก ผนง ก นจ มกส วนห ลง (Posterior Epistaxis) มก พบ ใ น

ผสงอาย ในผปวยท มโรค ความดนโลหตสง โรค หวใจและหลอดเลอด เลอด มกออก งายหยด ยาก



ก า ร ร ก ษ า ข น ต น ใ ห ผ ป ว ย เ ง ย ห น า ห ร อ ก ม ห น า ล ง ใ ช น ว ช แ ล ะ ห ว แ ม ม อ บ บ ป ก จ ม ก ท ง ส อ ง ข า ง ใ ห

แน น เป น เ ว ล า 5 – 10 น าท ใ ห ห า ย ใจ ท า ง ป า ก แ ท น อ า จ ว า ง ผา เย น ห ร อ ถ ง น า แ ข งบ น ด งจ ม ก ด ว ย ก ไ ด ถ า

เลอด ไมหย ดไ หล ควรร บ มา พบ แพ ท ย อ าจต องทา การหามเล อดด วยว ธ จ บรเ วณท เลอด ออกด ว ย ส ารเค ม

ห ร อ ไ ฟ ฟ า ก า ร ใ ส ว ส ด ห า ม เ ล อ ด ใ น จ ม ก (Nasal Packing) ห ร อ ก า ร ผ ก ห ล อ ด เ ล อ ด แ ด ง เ พ อ ใ ห เ ล อ ด ห ย ด

แ ล ะ ห า ส า เ ห ต แ ล ว ร ก ษ า ต า ม ส า เ ห ต น น ๆ เ ช น ส า เ ห ต ท เ ก ด จ า ก ก า ร ร ะ ค า ย เ ค อ ง ห ร อ บ า ด เ จ บ ต อ เ ย อ บ

จ ม ก ค ว ร ห ล ก เ ล ย ง ก า ร แ ค ะ จ ม ก ห ร อ ส ง น า ม ก แ ร ง ๆ แ ล ะ ถ า ม ก า ร อ ก เ ส บ ข อ ง โ พ ร ง ไ ซ น ส ห ร อ แ พ

อ า ก า ศ ก ร ก ษ า โ ร ค น น ถ า ม ค ว า ม ด น โ ล ห ต ส ง ก ต อ ง ค ว บ ค ม ค ว า ม ด น ใ ห ป ก ต ถ า ม ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ ง ผ น ง

ก น ช อ ง จ ม ก ห ร อ เ ป น ร ด ส ด ว ง จ ม ก ห ร อ เ ป น ก อ น เ น อ ง อ ก อ า จ ร ก ษ า ด ว ย ก า ร ผ า ต ด ถ า ม ต บ ม า ม โ ต ห ร อ

จ ด จ า เล อ ด อ อ ก ต อ ง ต ร ว จ ห า ค ว า ม ผ ด ป ก ต แ ล ะ ร ก ษ า ท า ง โ ร ค เ ล อ ด ถ า ร บ ป ร ะ ท า น ย า ท อ า จ ท า ใ ห เ ล อ ด

หยดย าก เชน แอสไพรน ควรแจงแ พท ยท ราบ ดวย

ภำพท 20 Nasal Packing ท มา: http://www.lohmann-rauscher.it/it/prodotti/dispositivi-

otorinolaringoiatrici/tamponi-nasali-raucocel/tampone-nasale-retto.html

ผลแท รกซ อน โล หตจาง ความดนโลหตตา ชอค เสยชวต


-เ พ อ ป อ ง ก น อ น ต ร า ย แ ล ะ ห ย ด ก า ร เ ส ย เ ล อ ด โ ด ย ก า ร จ ด ท า น ง ศ ร ษ ะ ส ง ก ม ห น า เ ล ก น อ ย เ พ อ

ป อ ง ก น เ ล อ ด ไ ห ล ล ง ค อ ป ร ะ เ ม น จ า น ว น ส ล ก ษ ณ ะ ข อ ง เ ล อ ด ท ไ ห ล ถ า เ ล อ ด อ อ ก ไ ม ม า ก ใ ช น ว ช แ ล ะ ห ว

แมมอบ บ ป กจ มกท ง สองขา งใหแน นเป น เวล า 5 – 10 นาท ใหหา ยใ จทา งปากแ ท น อ าจวาง ผา เย น หรอถ ง

น า แ ข ง บ น ด ง จ ม ก ด ว ย ก ไ ด ต ร ว จ ป ร ะ เ ม น ส ญ ญ า ณ ช พ ร ว ม ท ง อ า ก า ร แ ส ด ง ข อ ง ภ า ว ะ ช อ ค จ า ก ก า ร เ ส ย

เ ล อ ด ถ า พ บ ร า ย ง า น แ พ ท ย ร ว ม ท ง ด แ ล ใ ห ส า ร น า ท า ง ห ล อ ด เ ล อ ด ด า ถ า ไ ม ห ย ด ใ ช ผ า gauze ช บ

Adrenaline 1:1000 pack ใหแนนนาน 2-3 ช.ม.(หามทาในรายทเป นความดนโลหตสง)

-เ พ อ ป อ ง ก น ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น จ า ก ก า ร ร ก ษ า ด ว ย ว ธ ก า ร จ ( Cauterization) แ น ะ น า ใ ห ผ ป ว ย อ า

ป า ก เว ล า ไ อ จ า ม ห า ม ผป ว ย ส ง น าม ก ห รอ แ ค ะ จ ม ก อ ย า ง น อ ย 1 ส ป ด า ห แ ล ะ ด แ ล ใ ห ไ ด ร บ ย า ป ฏ ช ว น ะ

ตามแผนการรกษ า ซ งมกเ ป นข ผ งป ายบ รเวณท ถก จ จนกว าแผลจะหาย

http://www.lohmann-rauscher.it/it/prodotti/dispositivi-otorinolaringoiatrici/tamponi-nasali-raucocel/tampone-nasale-retto.html

http://www.lohmann-rauscher.it/it/prodotti/dispositivi-otorinolaringoiatrici/tamponi-nasali-raucocel/tampone-nasale-retto.html



-ก า ร พ ย า บ า ล ข ณ ะ ใส ต ว ก ด ห า ม เล อ ด (Nasal packing) โด ย ก า ร ว ด ส ญ ญ า ณ ช พ ท ก 4 ช ม . เพ อ

ป ร ะ เ ม น ภ า ว ะ ช อ ค ร ว ม ท ง ก า ร ต ด เ ช อ ใ น ช อ ง ป า ก แ ล ะ ค อ ห ล ก เ ล ย ง ก า ร ว ด อ ณ ห ภ ม ท า ง ป า ก ป ร ะ เ ม น

อ า ก า ร เล อ ด อ อ ก โ ด ย ส ง เ ก ต ผา ก อ ซ ร ว ม ท ง ต า แ ห น ง ผา ก อ ซ ว า เล อ น ห ล ด ห ร อ ไ ม แ น ะ น า ไ ม ใ ห ผป ว ย ด ง

ผา ก อ ซ ร ว ม ถ ง ป ร ะ เ ม น เล อ ด ท ไห ล ล ง ค อ แ ล ะ ใ ห ผ ป ว ย บ ว น ล ง ช า ม ร ป ไ ต ต ด ต า ม Hbแ ล ะHctด แ ล ให ผป ว ย

กล ว คอด วย NSS บ อย ๆ ถ าไม มแผ ลใ น ป าก ใหแ ป รง ฟนห ลง อาห ารท กม อ เพอ ลด การ อกเ ส บ ใน ชอ งปา ก

แ ล ะ ค อ ท า ใ ห ก า ร ร ะ ค า ย เ ค อ ง ล ด ล ง ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ไ ด ม า ก ข น ด แ ล ใ ห ด ม น า ม า ก ๆ เ น อ ง จ า ก ต อ ง

ห า ย ใ จ ท า ง ป า ก อ า จ ท า ใ ห เ ย อ บ ช อ ง ป า ก ล า ค อ แ ห ง แ ส บ ไ ด แ ล ะ ค ว ร ท า ป า ก ด ว ย ข ผ ง ห ร อ ว า ส ล น ถ า

จ ม ก บ ว ม ม า ก ค ว ร ป ร ะ ค บ ด ว ย ค ว า ม เ ย น แ ล ะ จ ด ท า น อ น ศ ร ษ ะ ส ง ด แ ล ใ ห ร บ ย า ป ฏ ช ว น ะ ต า ม แ ผ น ก า ร

รก ษ า แ พ ท ย จ ะ น า nasal packing อ อ ก ใ น 48-72 ช ม . จ น ถ ง 1 ส ป ด า ห ห ล ง จ า ก น า อ อ ก แ ล ว แ น ะ น า ใ ห

ผป วยนอนพก นงๆ 2-3 ชม.หามออกก าลงกายหนกๆ อยางนอย 4-6 สป ดาห

4.รดสดวงจมก (Nasal Polyps)

ภำพท 21 Nasal Polyp ท มา:

http://rhinitis.hawkelibrary.com/album12 /145_G?full=1

ค ว า ม ห ม า ย ร ด ส ด ว ง จ ม ก ค อ ก า ร ท เ ย อ บ จ ม ก ห ร อ ไ ซ น ส ม ก า ร อ ก เ ส บ แ ล ะ บ ว ม จ น ย น อ อ ก ม า

เป นกอน ทาใหโพรงจมกและ/ หรอไซ นสแคบ

สาเ หต จน ถง ป จ จบ นส าเห ตท แท จร งข องก าร เก ดร ดส ดวง จม กย งไ มเป นท ท ร าบ แน ชด อย าง ไร ก

ต า ม ม ป จ จ ย ส า ค ญ 3 ป ร ะ ก า ร ท อ า จ ม ส ว น ใ น ก า ร เ ก ด ร ด ส ด ว ง จ ม ก ไ ด แ ก 1 ) ก า ร อ ก เส บ เ ร อ ร ง แ ล ะ ก า ร

ตดเช อ ซ งกล บ เป น ซ าบ อ ยๆ ขอ งเยอ บ จมก และเย อบ ไซ นส ซ งมผล ท าใหเ กดก า รบ วม ของเย อบ 2 ) ควา ม

ผ ด ป ก ต ข อ ง ก า ร ต อ บ ส น อ ง ข อ ง ร ะ บ บ ป ร ะ ส า ท ท ค ว บ ค ม ก า ร ท า ง า น ข อ ง ห ล อ ด เ ล อ ด แ ล ะ ภ า ว ะ ค ว า ม ไ ว

เ ก น ข อ ง ห ล อ ด เ ล อ ด ท ม า เ ล ย ง เ ย อ บ จ ม ก แ ล ะ เ ย อ บ ไ ซ น ส ท า ใ ห เ ก ด ก า ร บ ว ม ข อ ง เ ย อ บ 3) ค ว า ม ผ ด ป ก ต

ของกระแ สลมท ผานเ ขาไป บ รเวณซ งเ ป นตนตอ ของรดสด วงจมก ไ ดแก บ ร เ วณโ พรง จมกสวนก ลาง แล ะ

บ ร เ ว ณ ร เ ป ด ข อ ง ไ ซ น ส ร ด ส ด ว ง จ ม ก อ า จ เ ก ด ร ว ม ก บ โ ร ค อ น ๆ ห ร อ อ า จ เ ป น ผ ล ท เ ก ด จ า ก ก า ร อ ก เ ส บ ซ ง

ส ม พ น ธ ก บ โ ร ค เ ห ล า น น ห ร อ เ ป น ผ ล ท เ ก ด ท า ย ส ด ข อ ง โ ร ค ซ ง เ ป น ส ง ท บ ง บ อ ก ว า ร ด ส ด ว ง จ ม ก อ า จ เ ก ด

จ า ก ส า เ ห ต ห ล า ย ๆ ป ร ะ ก า ร โ ร ค ท พ บ ว า ม ร ด ส ด ว ง จ ม ก เ ก ด ร ว ม ด ว ย ไ ด แ ก โ ร ค ห ด ใ น ผ ใ ห ญ ช น ด ท เ ก ด

และ ไม ได เก ดจ าก ภมแพ การ แพ ยา แอส ไพ รน ไซ น สอ กเ ส บ เ ร อร งเย อบ จม กอ กเ ส บ จ าก ภมแ พ แล ะชน ดไ ม

แพ

http://rhinitis.hawkelibrary.com/album12/145_G?full=1



อบ ตก ารณ ก าร ศก ษ า เรอ งค วา มช กข อง โรค รด สด วง จม กใ นป ระ ชาก รแ ตก ตางก นไ ป ต าม วธ กา ร

สา รว จ รา ยง าน ใน ป ระ เท ศส ห รฐ อเ มร ก าพ บ รอ ยล ะ 1-4 ส าห ร บ ใ นป ระ เท ศ ไท ยไ มม ก าร สา รว จ คว าม ช ก

ข อ ง โ ร ค ร ด ส ด ว ง จ ม ก ใน ห ม ป ร ะ ช า ก ร ท ว ไ ป ใ น ร ะ ห ว า ง ป พ . ศ . 2540-2542 ท แ ผ น ก ผป ว ย น อ ก ภ า ค ว ช า

โส ต น า ส ก ล า ร ง ซ ว ท ย า โ ร ง พ ย า บ า ล ศ ร ร า ช พ บ ผป ว ย ท เป น ร ด ส ด ว ง จ ม ก ร อ ย ล ะ 2.6 ข อ ง ผป ว ย ห ค อ

จมก ท งหมด สวนใหญพบ มากใ นผใหญ อายระหวาง 20-40 ป ในเดก พบ ได นอยมาก

อ า ก า ร เ ม อ ร ด ส ด ว ง จ ม ก ม ข น า ด โ ต ข น จ ะ ท า ใ ห ผ ป ว ย ม อ า ก า ร ค ด แ น น จ ม ก ซ ง จ ะ เ ป น ม า ก ข น

เรอ ย ๆ อา จ มอ า กา รจ า มห ร อน า มก ไ ด ซ ง อา จ มล ก ษ ณ ะใ ส ขน ข น เห นย ว หรอ มส เ ห ล อง เข ย ว ผป ว ยอ า จ

ได ร บ ก ล น น อ ย ล งห ร อ ไ ม ไ ด ก ล น ใน ร า ย ท ม ไ ซ น ส อ ก เ ส บ ร ว ม ด ว ย อ าจ ม น าม ก เ ส ม ห ะ เห ล อ ง เ ข ย ว ไห ล ล ง

คอ อ า จม อ าก า รป ว ดต อ บ รเ วณ แ ก มห ร อ สน จ มก ป ว ด หรอ มน ศ ร ษ ะ เ จบ ค อ เร อ ร ง ไอ ห รอ ก ระ แ อม บ อ ย

ระคายคอ แสบค อ และหอ อได

กา ร ร ก ษ า เป า ห ม าย ข อ ง ก า รร ก ษ า มด ง น 1) ก า จ ด ร ด ส ด วง จ ม ก ห ร อ ท าใ ห ร ด ส ด วง จ ม ก ม ข น า ด

เ ล ก ล ง 2) ท า ใ ห จ ม ก โ ล ง ข น แ ล ะ ห า ย ใ จ ท า ง จ ม ก ไ ด 3) ไ ม ม อ า ก า ร ค ด จ ม ก น า ม ก ไ ห ล ค น จ า ม ห ร อ

เสม หะไ ห ลล งค อ 4) ดม กล น ได ป ก ต 5) ร กษ า ไซ น ส อก เสบ ( ถา มร วม ดว ย) โด ยก าร ให ยา แล ะ/ หรอ ก า ร

ผา ต ด 6) ร ก ษ า โ ร ค ท เ ก ด ร ว ม ก บ ร ด ส ด ว ง จ ม ก ห ร อ ภ า ว ะ ท เ ป น ป จ จ ย ส ง เ ส ร ม ห ร อ อ า จ เ ป น ส า เ ห ต ข อ ง

รดส ดวง จมก เพอ ป อ งกน การ กล บ เป น ซ าข องร ดสด วงจ มก โ ดยท วไ ป วธก ารร กษ า รดส ดว งจม กแบ งเป น

4 วธ คอ

-ย า ส เ ต ย ร อ ย ด ช น ด พ น จ ม ก เ ป น ย า ท ใ ช ใ น ก า ร ร ก ษ า ร ด ส ด ว ง จ ม ก ท ม ก า ร ศ ก ษ า แ ล ว ว า ไ ด ผ ล ด

แ ล ะ ป ล อ ด ภ ย โด ย ย า จ ะ ช ว ย ล ด ข น า ด ข อ ง ร ด ส ด ว ง จ ม ก แ ล ะ ป อ ง ก น ไ ม ใ ห ม ข น า ด โ ต ข น ผป ว ย บ า ง ร า ย ไ ม

ต อ บ ส น อ ง ต อ ก า ร ใ ช ย า ส เ ต ย ร อ ย ด ช น ด พ น จ ม ก ซ ง อ า จ เ ก ด จ า ก ห ล า ย ส า เ ห ต ไ ด แ ก ย า ไ ม ส า ม า ร ถ

กร ะ จาย เข า ไป ใน โ พ รง จ มก ไ ด เต ม ท เ น อง จ าก ม ร ด สด ว ง จม ก อ ยเ ต ม จม ก ห ร อ ใน ผป วย ท ม ก าร ต ดเ ช อเ ช น

ไซ น ส อก เ ส บ ร ว ม ด วย อา จ ม น าม ก เห ล อ ง ขน ค า อ ย ใน โพ ร ง จ มก ถ งแ ม ว าก า รใ ช ย าส เ ตย ร อ ย ดช น ด พ น จ ะ

ไ ด ผ ล ด ใ น ก า ร ร ก ษ า ร ด ส ด ว ง จ ม ก แ ต ร ด ส ด ว ง จ ม ก ก ไ ม ไ ด ย บ ห า ย ไ ป ห ม ด ด ง น น ห ล ง จ า ก ก า ร ใ ช ส

เ ต ย ร อ ย ด ช น ด พ น จ ม ก ร ะ ย ะ ห น ง แ ล ว ถ า ย ง ม ร ด ส ด ว ง จ ม ก เ ห ล อ อ ย แ ล ะ อ า ก า ร ผ ป ว ย ย ง ไ ม ด ข น ค ว ร

ผาตดเอารดสดวงจมกออก

-ย า ส เ ต ย ร อ ย ด ช น ด ก น ห ร อ ฉ ด ก า ร ใ ช ย า ส เต ย ร อ ย ด ช น ด ก น ห ร อ ฉ ด ร ว ม ก บ ย า ส เ ต ย ร อ ย ด ช น ด

พ น จ ะ ท า ใ ห อ า ก า ร ผ ป ว ย ด ข น ม า ก แ ล ะ ข น า ด ข อ ง ร ด ส ด ว ง จ ม ก เ ล ก ล ง อ ย า ง ช ด เ จ น แ ล ะ ท า ใ ห ก า ร ไ ด ร บ

ก ล น ด ข น ด ว ย ล ด จ า น ว น ผ ป ว ย ท ต อ ง ร ก ษ า โ ด ย ก า ร ผ า ต ด ไ ด ข น า ด ข อ ง ย า ส เ ต ย ร อ ย ด ส า ม า ร ถ ล ด ล ง ไ ด

เ ร อ ย ๆ โ ด ย ท อ า ก า ร ท า ง จ ม ก ข อ ง ผ ป ว ย ย ง ค ง อ ย ใ น เ ก ณ ฑ ท ด แ ต อ า จ จ ะ ไ ม ส า ม า ร ถ ท า ใ ห ร ด ส ด ว ง จ ม ก

ห ม ด ไ ป ไ ด น อ ก จ า ก น น ย า ส เ ต ย ร อ ย ด ย ง ช ว ย ล ด ก า ร ก ล บ เ ป น ซ า ข อ ง ร ด ส ด ว ง จ ม ก ไ ด ด ว ย ด ง น น ก า ร ใ ห

ยาสเตยรอยดถ อเปนก ารรกษ าหลกสาหรบรดสดวงจมก

-ก า ร ท า ผ า ต ด เ อ า ร ด ส ด ว ง จ ม ก อ อ ก แ บ บ ธ ร ร ม ด า ( Simple polypectomy) ก า ร ผ า ต ด เ อ า

ร ด ส ด ว ง จ ม ก อ อ ก อ า จ จ ะ ใ ช ว ธ ด ง เ ด ม ค อ ก า ร ใ ช ล ว ด ค ล อ ง แ ล ะ ด ง อ อ ก ม า เ ป น ก า ร ผ า ต ด เ อ า ร ด ส ด ว ง



จ ม ก อ อ ก เ ท า น น ไ ม ไ ด ผ า ต ด เ ข า ใ น ไ ซ น ส พ บ ว า ก า ร ก ล บ เป น ซ า ข อ ง ร ด ส ด ว ง จ ม ก ห ล ง จ า ก ผ า ต ด ว ธ น อ ย

ในเ กณฑคอนขางสง

-ก า ร ผ า ต ด ร ด ส ด ว ง จ ม ก แ ล ะ ไ ซ น ส ด ว ย ก า ร ใ ช ก ล อ ง ( endoscopic sinus surgery) ส ว น ใ ห ญ จ ะ

ไ ด ผ ล ด ถ ง ด ม า ก โ ด ย ไ ด ผ ล ส า เ ร จ ร อ ย ล ะ 80 ข น ไ ป ก า ร ผ า ต ด ร ด ส ด ว ง จ ม ก แ ล ะ ไ ซ น ส ด ว ย ก ล อ ง ใ น ท น

ป ร ะ ก อ บ ด ว ย ก า ร ต ด เ อ า ร ด ส ด ว ง จ ม ก อ อ ก ร ว ม ก บ ก า ร ผ า ต ด บ ร เ ว ณ ร เ ป ด ไ ซ น ส ใ ห โ ล ง ก า ร ผ า ต ด ด ว ย

ก ล อ ง จ ะ ม ข อ ด ก ว า ใ น แ ง ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ข อ ง ก า ร ร ก ษ า ร ด ส ด ว ง จ ม ก เ ม อ เ ท ย บ ก บ ก า ร ท า ผ า ต ด เ อ า

รดสดวงจมกออกแบ บ ธรรมดา

ภำพท 22 กา รผ าตด Polypectomy

ท มา: http://www.nycfacemd.com/nasal-polyposis-nose-polyps/

โ ด ย ส ร ป ก า ร ผ า ต ด โ ด ย ก า ร ใ ช ก ล อ ง เ ป น ท า ง เ ล อ ก ท ด ใ น ก า ร ผ า ต ด ร ก ษ า ร ด ส ด ว ง จ ม ก ค ว ร

เล อ ก ใ ช ก า ร ผ า ต ด ด ว ย ก ล อ ง ห ล ง จ า ก ใ ห ก า ร ร ก ษ า ด ว ย ย า เ ต ม ท แ ล ว แ ต อ า ก า ร ผป ว ย ไ ม ด ข น ใ น ร า ย ท ม

ร ด ส ด ว ง จ ม ก เ ต ม โ พ ร ง จ ม ก อ า จ ใ ช ก า ร ผ า ต ด เ อ า ร ด ส ด ว ง จ ม ก อ อ ก แ บ บ ธ ร ร ม ด า ก อ น แ ล ว จ ง ใ ห ก า ร

รก ษ า ด วย ย า อย า ง เต ม ท เป น ร ะย ะ เว ล า อย า ง นอ ย 3-6 เด อ น ถ า ไม ไ ด ผ ลด เ ท าท ค ว ร จง ใ หก า ร รก ษ า ด ว ย

การผาต ดโ ดยก า รใชกล อง หลง ผาตดกจ ะตองต ดตามผป วยและ ใหการ รกษ าดว ยย าตอ เนองไป โดย กา ร

ป ร บ ข น า ด ข อ ง ย า ส เต ย ร อ ย ด ช น ด ก น แ ล ะ พ น ใ ห เ ห ม า ะ ส ม ก บ ผ ป ว ย แ ต ล ะ ร า ย เ พ อ ใ ห บ ร ร ล เป า ห ม า ย ใ น

การรกษ ารดสดวงจมก

http://www.nycfacemd.com/nasal-polyposis-nose-polyps/



7.3 กำรพยำบำลผปวยทมควำมผดปกตของชองปำกและชองคอ

7.3.1 กำยวภำคของชองปำกและชองคอ

ภำพท 23 กายวภาค ศาส ต รของชอ งปากแล ะคอ

ท มา: http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/pharynx

1.ชองคอหรอลาคอ (Pharynx or Throat)

-ชอ ง คอ ส ว นจ ม ก (Nasopharynx) ท าห น า ท ป อ ง ก นก า รไ ห ลย อ น ก ลบ ข อ งอ า ห าร ไม ใ หเ ข าส จ ม ก

เป น ส ว น บ น ส ด ข อ ง ค อ ต งแ ต ด าน ห ล ง ข อ ง จ ม ก เห น อ เพ ด า น อ อ น ข น ไป ท า ง ผ น ง ด า น ข า ง ม ร เป ด ท อ ย ส เ ต

เ ช ย น ด า น ล า ง เ ป ด เ ข า ช อ ง ค อ ส ว น ป า ก แ ล ะ ด า น ห ล ง ม ต อ ม Pharyngeal Tonsilซ ง ท า ห น า ท ป อ ง ก น เ ช อ

โรค เขาสรางกาย

-ชองค อสว นปา ก (Oropharynx) เ รมต งแต เพด า นออ นทม ล นไ กจน ถงฝา ป ดก ลอง เสย ง จะมสว น

ส า ค ญ ค อ Waldeyer’ s ring เ ป น ด า น ก ก ก น เช อ โ ร ค ไ ด แ ก Pharyngeal Tonsil ม ใ น เ ด ก จ ะ ฝ อ ไ ป เ ม อ อ า ย

11 ป Lateral Pharyngeal Band อ ย ถ ด จ า ก Adrenal Gland (Pharyngeal Tonsil)แ ล ะ จ ะ ฝ อ เ ม อ อ า ย ม า ก

สวนท3 คอ Palatine Tonsil หรอท เรยก วาตอมท อนซ ล และ Lingual Tonsil ท โคนล น

-ช อ ง ค อ ส ว น ก ล อ ง เ ส ย ง (Laryngopharynx) เป น ท า ง ผา น ข อ ง อ า ห า ร อ า ก า ศ แ ล ะ น า แ ล ะ ช ว ย ใ น

การเป ลงเสยง กล นอาหาร มปฏกรยาการกลนเพอปองกนสงแปลก ป ลอมเขาสรางกาย

2 .ชองป าก (Oral Cavity)

-รมฝป ากบ นและลาง (Lips) รบค วามรสก รส อณหภม ชวยแสดงสหนาและการพด

http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/pharynx



-ก ร ะ พ ง แ ก ม (BuccalMucosa) ม เย อ เ ม อ ก ช ว ย เ ก ย ว ก บ ก ล ไ ก ก า ร เค ย ว ค ว บ ค ม ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว

โด ยป ระสาทคท 5

-เพ ดา นแ ข ง เ พด า นอ อ น(Hard and Soft Palate) ป อง กน อ าห าร แ ละ น าไ ม ให เข า ส Nasopharynx

โด ยก ารปดท อเมอมการกลน

-ดานหลงจะมทางเป ดตอปาก Oropharynx

-ส ว น ด า น ล า ง ป ร ะ ก อ บ ด ว น ล น (Tongue) เ ป น ต ว ป ด ก น ล น ไ ว ก บ ป า ก ช ว ย ใ น ก า ร ก ล น เ ค ย ว

อาหาร และการเป ลงเสยงพดรวมถ งการรบรส

-ฟนและเหงอก ท าหนาท เค ยวอาหาร ชวยใ นการพด รกษ ารปท รงของใบ หนา

-ต อม น าล า ย ม 3 ค ให ญ ๆ ค อ ท า ห น า ท ผ ล ต น า ล า ย ไ ด แก Parotid gland, Submadibular gland

และ Sublingual gland

3.กล องเสยง (Larynx) อยเหนอหลอดลมชวยใ นการออกเส ยง

7.3.2 กำรประเมนสภำพและตรวจวนจฉยควำมผดปกตของชองปำกและชองคอ

1.กา รซ กป ระว ต อ าก าร ท คว รซ กป ระว ต ได แ ก อ ากา รเจ บ ค อ (Sore Throat) ร ะยะ เวล า ล กษ ณ ะ

ป ร ะว ต ก าร รก ษ าโ รค อ น ๆ รว ม ท ง ก าร ด มส ร า สบ บ ห รม ก อน คอ บ วม หรอ แน น ใน ค อ ลก ษ ณ ะ กอ น ก า ร

ก ล น ก า ร ห า ย ใ จ ก ล น ล า บ า ก ( Dysphagia) ร ะ ย ะ เ ว ล า อ า ก า ร ม ก า ร ส า ล ก ห ร อ ไ ม เ ส ย ง แ ห บ

(Hoarseness) อาการ ระยะเวลามเสมหะ (Sputum)

2 . กา ร ตร ว จช อ งป า กแ ล ะช อ งค อ ต รว จ หาอ าก า รแ ล ะ อา ก าร แ สด ง 1 ) ร ม ฝป า ก :ซ ด มแ ผล เบ ย ว

2 ) เ ย อ บ ช อ ง ป า ก :ม แ ผ ล ห ร อ ไ ม มส อ ะ ไ ร 3 ) เ ห งอ ก แ ล ะ ฟ น ม ก า ร อ ก เส บ เล อ ด อ อ ก งา ย ฟ น ผ 4) ข อ ต อ

ข า ก ร ร ไ ก ร : ม ข า ก ร ร ไ ก ร แ ข ง ห ร อ ไ ม 5 ) พ น ป า ก ม ก า ร อ ก เ ส บ ห ร อ ไ ม 6 ) ล น เ อ ย ง ห ร อ ต ร ง ส อ ะ ไ ร 7 )

เ พ ด า น ป า ก ม แ ผ ล ม ก ร ะ ด ก น น อ อ ก ม า ห ร อ ไ ม ส อ ะ ไ ร 8 ) ช อ ง ค อ ส ว น ป า ก ( Oropharynx)

ตอ มท อน ซ ล บ ว ม โต แด ง มห น อง หรอไ ม ผ นง คอ ด าน หล ง มผนง หน า ตว มตม หรอไ มโ คน ล นแ ละ กล อ ง

เ ส ย ง ใ ช ก ร ะ จ ก ส อ ง ด Indirect Laryngoscope แ ล ะ / ห ร อ ใ ช ก ล อ ง ส อ ง ด ภ า ย ใ น ก ล อ ง เ ส ย ง Direct

Laryngoscope



7.3.3 โรคในกลมของระบบทำงเดนหำยใจสวนบนท มกำรอกเสบตดเช อท พบไดบอย

1. ท อนซ ลอกเส บ เฉ ยบ พลน (Acute Tonsillitis)

ภำพท 24 Tonsilitis ท มา:

http://en.wikipedia.org/wiki/Tonsillitis

-ส า เ ห ต เช อ แ บ ค ท เร ย เ ช อ ท พ บ บ อ ย Streptococcus Group A พ ย า ธ ส ร ร ภ า พ ต อ ม ท อ น ซ ล ส ว น

ใ ห ญ ม ก พ บ เ ช อ Streptococcus Group A ท า ใ ห ต อ ม ท อ น ซ ล บ ว ม แ ด ง บ า ง ค ร ง ม ห น อ ง ท เ ย อ บ ผ ว ถ ก

ท า ล า ย เ น อ เ ย อ ข อ ง ต อ ม ข ร ข ร ะ เ ป น ห น อ ง ม ก ล น เ ห ม น ม ก า ร อ ก เ ส บ อ า จ ล ก ล า ม ไ ป ย ง ล น ไ ก ผ น ง ค อ

และตอมน าเหลองตางๆ

-อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง เ จ บ ค อ ม า ก เ ว ล า ก ล น ไ ข ส ง ห น า ว ส น ร ส ก แ น น ใ น ค อ บ า ง ค ร ง

ป ว ด ร า ว ม า ท ห เ บ อ อ า ห า ร ป ว ด ศ ร ษ ะ ป ว ด ก ล า ม เ น อ อ อ น เ พ ล ย ต ร ว จ ใ น ช อ ง ค อ พ บ ต อ ม ท อ น ซ ล โ ต

บ วม แดง มหนองสเหลองๆ เป นจด หรอ เป นแผนสขาว

-ภาวะแท รกซ อน ป อดอก เสบ ไตอก เสบ โรค หวใจรมาตก กระดกอก เสบ หรอไขรมาตก

-กา ร รก ษ า พ ย าบ า ล พ ก ผอ น ดม น า ต าม ม า ก ๆ ด แล ค ว า มส ะ อ า ดป า ก แ ละ ฟ น ใ ห ย าป ฏ ช วน ะ ใ ห

ย า แ ก ป ว ด ล ด ไ ข เ ช ด ต ว ล ด ไ ข แ ล ะ ด แ ล ใ ห อ า ห า ร อ อ น ห ร อ เ ห ล ว ก า ร ผ า ต ด Tonsillectomy

ท า ใ น ร า ย ท ม ก า ร อ ก เ ส บ ม า ก ก ว า 4 ค ร ง ต อ ป ต อ ม ท อ น ซ ล โ ต ม า ก ต อ ม อ ด น อ ย ด โ ต (Adenoidectomy)

ห ร อ ร า ย ท ม ก า ร อ ก เ ส บ บ อ ย ๆ แ ล ะ ท า ใ ห เ ก ด ห น า ห น ว ก ใ น ร า ย ท ต อ ม ท อ น ซ ล โ ต ข า ง เ ด ย ว แ ล ะ ส ง ส ย จ ะ

เป น เน อ งอ ก ให ส ง ช น เ น อ ต ร ว จข อ ห า มใ น ก าร ท า ผา ต ด ท อ น ซ ล ค อ ใน ร า ยท ม ภ า ว ะก า รเ ก ด เล อ ด ออ ก ง า ย

หยดย าก ผท มป ญหาทางระบ บ ป ระสาทผป วยท มป ญหาโรคหวใจ

http://en.wikipedia.org/wiki/Tonsillitis



ภำพท 25 หลงกา รผ าตด Tonsillectomy 9 วน

ท มา:

http://tonsillectomyrecovery.com/tonsillectomy

-day-9 /

- ก า ร พ ย า บ า ล ก อ น ผ า ต ด ก า ร ผ า ต ด ต อ ม ท อ น ซ ล ต อ ง ใ ช ก า ร ด ม ย า ส ล บ ว ส ญ ญ แ พ ท ย แ ล ะ

พย า บ าล จ ะม า ให ค วา ม ร แล ะ ดแ ล ค วา ม ส มบ ร ณ ข อง ร าง ก าย ผป วย ก อน ผา ตด เช นก า ร ตร ว จเ ลอ ด ต ร ว จ

ป ส สาว ะ ถ าย ภาพ เ อก ซ เร ย ป อด ตร วจ คล นไ ฟฟ าห วใ จ ผป วย จะตอ งเข าม าอ ยใน โร งพย าบ าล 1 วน กอ น

ผ า ต ด เ พ อ ว ส ญ ญ แ พ ท ย จ ะ ไ ด เ ต ร ย ม ค ว า ม พ ร อ ม ส า ห ร บ ก า ร ด ม ย า ส ล บ ใ น ว น ร ง ข น ท จ ะ ผ า ต ด ค น ว น

กอน ผาต ด แ พท ย จะใ หงด น าและ อาห ารห ลงเ ท ยง คนห รอ กอน ผาต ดอ ยางน อย 6 ชวโ ม งเพ อป อ งกน กา ร

สาลก อาหารและน าลงปอดเ วลาดมยาส ลบ

-ใน กร ณ ขอ งผ ป วย เด ก ก าร งด อ าห าร แ ละ น าเ ป น สง ท ผป ก คร อง จ ะต อง ด แล ให เป น ไป ตา ม คา ส ง

ข อ ง แ พ ท ย โ ด ย เ ค ร ง ค ร ด ไ ม แ อ บ ใ ห อ า ห า ร น า ห ร อ น ม เ พ ร า ะ ก ล ว เ ด ก ห ว เ พ ร า ะ อ า จ เ ก ด ก า ร ส า ล ก

ร ะ ห ว า ง ด ม ย า ส ล บ ซ ง อ า จ เ ป น อ น ต ร า ย ถ ง ช ว ต ไ ด ห า ก ผ ป ก ค ร อ ง ท ร า บ ว า เ ด ก ไ ม ไ ด ง ด อ า ห า ร แ ล ะ น า

ตามทแพท ยสงในเชาวนผาตดตองรบแจงใหแพท ยห รอพย าบ าลท ร าบ เพอเลอนวนผาตดออกไ ป กอ

น อ ก จ า ก น ก า ร ผ า ต ด ต อ ม ท อ น ซ ล ค ว ร ท า เ ม อ ผ ป ว ย ม ร า ง ก า ย แ ข ง แ ร ง ส ม บ ร ณ ด ไ ม เ ป น ห ว ด

หรอมก ารตดเช อของร ะบ บ ท า งเดนห ายใ จเฉ ยบ พลน พก ผอ นอยาง เพยงพ อ ผปว ยบ างร ายท รบ ป ระท า น

ย า บ า ง ช น ด เ ช น Aspirin ห ร อ ย า ต า น ก า ร แ ข ง ต ว ข อ ง เ ล อ ด อ า จ ต อ ง ห ย ด ย า ด ง ก ล า ว ก อ น ผ า ต ด ก า ร ด ม

ย า ส ล บ ม โ อ ก า ส เ ส ย ง ท จ ะ เ ก ด ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น เช น เ ส ย ง แ ห บ จ า ก ส า ย เ ส ย ง บ ว ม ป อ ด อ ก เ ส บ จ า ก ก า ร

สดสาลก หายใ จลาบ าก อาจตองใสทอชวยหายใ จ (Endotracheal Tube) ไว ระยะหนงหลงผาตดเสรจ

-ก า ร พ ย า บ า ล ห ล ง ผ า ต ด ผ ป ว ย จ ะ ไ ด ร บ ก า ร ร ก ษ า ต ว ใ น โ ร ง พ ย า บ า ล แ ล ะ ผ ป ว ย ส ว น ใ ห ญ

ส า ม า ร ถ ก ล บ บ า น ไ ด ห ล ง ผ า ต ด 2 4-4 8 ช ว โ ม ง ห า ก ร บ ป ร ะ ท า น น า แ ล ะ อ า ห า ร ไ ด เ พ ย ง พ อ แ ล ะ ไ ม ม

ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น ผ ป ว ย ใ ช เ ว ล า พ ก ฟ น ท ง ห ม ด ป ร ะ ม า ณ 7-1 0 ว น ผ ป ว ย จ ะ ม แ ผ ล ท ผ น ง ใ น ค อ ท ง ส อ ง

ข า ง อ า จ เ ห น เ ป น ฝ า ส ข า ว อ ย ใ น ช อ ง ค อ ต ร ง บ ร เ ว ณ ข อ ง ต อ ม ท อ น ซ ล ท ง ส อ ง ข า ง ซ ง จ ะ ค อ ย ๆ ห า ย เ อ ง

ภาย ใน 7-14 วน อาจม อาก าร เจบ คอ กล นอ าห ารห รอน าล ายล าบ าก จาก แผ ลผา ตด ท าให รบป ระ ท า น

ไมคอยสะดวก อาจทาใหน าหนกลดไ ด อาจมน าลายปนเ ลอดออกมาได บางเลกนอย

http://tonsillectomyrecovery.com/tonsillectomy-day-9/

http://tonsillectomyrecovery.com/tonsillectomy-day-9/



- ผ ป ว ย อ า จ จ ะ ม ไ ข ห ร อ ม อ า ก า ร บ ว ม ห ร อ ร ส ก ต ด ๆ ข ด ๆ ต ง ๆ ค ล า ย ม ส ง แ ป ล ก ป ล อ ม บ ร เ ว ณ

คอ หรอมเสยงเปลยนไ ด ซงอาการดงกลาวมกจะหายไ ป ภายใ น 1 สป ดาห

- ห ล ง ก า ร ผา ต ด 1-2 ว น แ ร ก เ พ ด า น อ อ น ห ร อ ผ น ง ใ น ค อ อ า จ บ ว ม ม า ก ข น ไ ด ท า ใ ห ห า ย ใ จ อ ด

อ ด ไ ม ส ะ ด ว ก ด ง น น จ ง ค ว ร น อ น ศ ร ษ ะ ส ง โ ด ย ใ ช ห ม อ น ห น น ห ร อ น อ น บ น ท น อ น ท ส า ม า ร ถ ป ร บ ค ว า ม

เ อ ย ง ไ ด อ ม แ ล ะ ป ร ะ ค บ น า แ ข ง บ อ ย ๆ ใ น ช ว ง ส ป ด า ห แ ร ก เ พ อ ล ด อ า ก า ร บ ว ม บ ร เ ว ณ ท ท า ผ า ต ด ถ า

อ า ก า ร ห า ย ใ จ ไ ม ส ะ ด ว ก เ ป น ม า ก ข น เร อ ย ๆ จ น ถ ง ข น ร น แ ร ง ห ล ง อ อ ก จ า ก โ ร ง พ ย า บ า ล แ ล ว ค ว ร ร บ ไ ป

โรงพย าบ าลเพ อปรกษ าแพทย ทนท

- ผป ว ย จ ะ ได ร บ ย า แ ก อ ก เส บ ย า แ ก ป ว ด ย า ล ด บ ว ม ใ น ร ป ย า น า แ ล ะ ย า ก ล ว ค อ ผป ว ย ค ว ร จ ะ

ร บ ป ร ะ ท า น ย า ด ง ก ล า ว ใ ห ห ม ด ไ ม ว า อ า ก า ร จ ะ ด ข น ห ร อ ไ ม ก ต า ม ผป ว ย ส า ม า ร ถ ร บ ป ร ะ ท า น ย า แ ก ป ว ด

เ ช น พ า ร า เ ซ ต า ม อ ล เ ม อ จ า เ ป น ไ ด แ ล ะ จ ะ ม ส า ย ใ ห น า เ ก ล อ ต ด อ ย ท แ ข น เ ม อ ผ ป ว ย ร บ ป ร ะ ท า น ไ ด ด

พอคว ร แพทย จะเอาสายใ หน าเก ลอออก

- ค ว ร ห ล ก เ ล ย ง ก า ร ข า ก เ ส ม ห ะ แ ร ง ๆ ก า ร ล ว ง ค อ ห ร อ แ ป ร ง ฟ น เ ข า ไ ป ใ น ช อ ง ป า ก ล ก เ ก น ไ ป

ก า ร อ อ ก แ ร ง ม า ก ก า ร เ ล น ก ฬ า ท ห ก โ ห ม ห ร อ ย ก ข อ ง ห น ก ห ล ง ผ า ต ด ภ า ย ใ น 2 4-4 8 ช ว โ ม ง แ ร ก เ พ ร า ะ

อาจท าใหม เลอด ออก จากแ ผลใน ชองป ากไ ด ถา มเลอ ดออ กจาก ชองป ากค วรนอ นพก ยก ศ รษะ สง อ ม

น า แ ข ง ใ น ป า ก น า น า แ ข ง ห ร อ Cold Pack ม า ป ร ะ ค บ บ ร เ ว ณ ห น า ผ า ก ห ร อ ค อ เ พ อ ใ ห เ ล อ ด ห ย ด ก า ร

ป ร ะ ค บ ห ร อ อ ม น า แ ข ง ค ว ร ป ร ะ ค บ ห ร อ อ ม ป ร ะ ม า ณ 1 0 น า ท แ ล ว จ ง เ อ า อ อ ก ป ร ะ ม า ณ 1 0 น า ท แ ล ว

คอ ย ป ร ะ ค บ ห รอ อ ม ใ ห ม เป น เ วล า 10 นา ท ท าเ ช น น ส ลบ ก น ไ ป เร อ ย ๆ ถ า เล อ ด อ อ ก ไ ม ห ยด ห ร อ อ อ ก ม า ก

ผดป กต ควรรบไ ป โรงพย าบ าลเพ อปรกษ าแพทย ทนท

- ค ว ร ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร อ อ น เ ช น โ จ ก ห ร อ ข า ว ต ม ไ ม ค ว ร ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ท แ ข ง ห ร อ ร อ น

ห ร อ ร ส เ ผ ด ห ร อ จ ด เ ก น ไ ป อ ย า ง น อ ย 1 ส ป ด า ห ห ล ง ผ า ต ด อ า ห า ร ท ร บ ป ร ะ ท า น ห ล ง ผ า ต ด ค ว ร เ ป น

อ า ห า ร เ ห ล ว ห ร อ อ า ห า ร อ อ น ท เ ย น ห ร อ ไ อ ศ ก ร ม น อ ก จ า ก น น ค ว ร ก ล ว ค อ ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด บ อ ย ๆ แ ล ะ

แ ป ร ง ฟ น ท ก ค ร ง ห ล ง ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร โ ด ย ป ก ต ห ล ง ผ า ต ด ป ร ะ ม า ณ 2 -4 ส ป ด า ห แ ผ ล จ ะ ห า ย เ ป น

ป กต

-ภาว ะ แ ท ร กซ อ น โร ค แ ท ร ก ซ อ น ท อ าจ เ ก ด ข น ได ค อ เล อ ด อ อ ก จ าก แ ผ ล ผา ต ด ใน ค อ ป ก ต ม ก จ ะ

อ อ ก ไ ม ม า ก แ ล ะ ห ย ด ไ ด เอ ง ซ ง ถ า อ อ ก ม า ก จ ะ ต อ ง ไ ป ท า ก า ร ห า ม เล อ ด ใน ห อ ง ผา ต ด อ า จ ม แ ผ ล บ ร เ ว ณ

เห งอ ก แ ล ะ ล น ผ ป วย บ า งร า ย ท ฟ น ไ ม แ ข ง แ ร ง อ า จ ม ฟ น โย ก ได เน อ ง จ า ก ต อ ง ใช เ ค ร อ ง ม อ ใ ส ใน ช อ งป า ก

ก า ร ห า ย ใ จ ล า บ า ก จ า ก ก า ร บ ว ม ใ น ช อ ง ค อ ซ ง ถ า อ า ก า ร ร น แ ร ง อ า จ ต อ ง ใ ส ท อ ช ว ย ห า ย ใ จ ห ร อ เ จ า ะ

หลอดลมคอ หรอแผลผาตดตดเช อ ( แตพบ ได นอย)

ผ ป ว ย เ ด ก ท เ ข า ร บ ก า ร ผ า ต ด ต อ ม ท อ น ซ ล เ น อ ง จ า ก ม ข อ บ ง ช ข อ ง ก า ร ห า ย ใ จ ล า บ า ก ห ร อ ห ย ด

หาย ใจ ในเ วลา หล บ โด ย เฉ พาะผป วย ท อ วน มาก มโ รค หวใ จห รอ มระ ดบ ออ กซ เจน ใน เลอ ดต าใ นเว ลา หล บ

ท ต ร วจ พ บ ต งแ ต ก อน ผาต ด เบ าห ว าน คว า มด น โล ห ตส ง โร คเ ลอ ด ออ ก ผด ป ก ตโ รค ป อด จ ะ เป นผ ท ม อต ร า



เส ยง ขอ งก า รเ กด ภ าว ะแ ท รก ซ อน ได ม าก ก วา เด ก ท เ ขารบ ก าร ผาต ด ด ว ยข อ บ ง ช ข อ งก าร ต ดเ ช อ บ อย โ ด ย

ไมมอาการหายใ จลาบ ากหรอนอนกรน

ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น ร น แ ร ง ท อ า จ เ ก ด ข น ไ ด ไ ม พ บ บ อ ย แ ต ค ว ร ท ร า บ แ ล ะ ร ะ ว ง ล ว ง ห น า ค อ ก า ร

ห า ย ใ จ ล า บ า ก จ า ก ก า ร บ ว ม ใ น ช อ ง ค อ ก า ร ห ย ด ห า ย ใ จ น า ท ว ม ป อ ด ผ ป ว ย ท ม อ ต ร า เ ส ย ง ข อ ง ก า ร เ ก ด

ภาวะแท รกซ อนเหลาน จะได รบ การดแลใก ลชดในหอ ผป วยหนก (ICU) เพอเป นการปองกนไว กอน

ก า ร น ด ต ร ว จ ห ล ง อ อ ก จ า ก โ ร ง พ ย า บ า ล แ พ ท ย จ ะ น ด ม า ด แ ผ ล แ ล ะ ฟ ง ผ ล ช น เ น อ ( ถ า ม ก า ร ส ง

ตรวจ) ป ระมาณ 1 สปด าหหลงผาตด และหลงจากน น 2-4 สป ดาห เพอตดตามผลก ารรกษ า

2. มะเรงกลองเสยง (Cancer of the Larynx)

สาเห ต ส บ บ หร ด มส รา พบ ม าก ท สด ในโ รคม ะเร งทา งเด นห ายใ จ สว นบน พบ มาก เพ ศชา ย อ าย 50

– 70 ป ข นไป

พ ย า ธ ส ร ร ภ า พ โ ด ย ป ก ต ข อ ง ก ล อ ง เ ส ย ง ม Cell พ ว ก Squamous Cell Carcinoma เ ก ด จ า ก ก า ร

ได รบก า รกระท บ กระเ ท อนแล ะระคาย เคองจ ากส าร เคม ฝน ควน ก ารอกเ สบ บ อย ๆ จนเซ ลลเยอ บ มกา ร

เป ลยนแปลง หรอการแพรกระจายจากมะเรงตาแ หนงอ นๆ เชน จากตอมลกหมาก เตานม ป อด

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง เ ส ย ง แ ห บ ม อ า ก า ร เ ส ย ง แ ห บ น า น ก ว า 2 ส ป ด า ห ห า ย ใ จ ล า บ า ก ป ว ด

ข ณ ะ ก ล น อ า ห า ร โ ด ย เ ฉ พ า ะ ข อ ง ร อ น ห ร อ น า ผ ล ไ ม ท ม ร ส เป ร ย ว ก ล น ล า บ า ก แ ล ะ ไ อ อ า จ ม ไ อ เ ป น เ ล อ ด

กล นปากเหมน เจบ บ รเวณกล องเสยง มกอนทคอทานอาหารไดนอย น าหนกตวลด

ก า ร ร ก ษ า 1 ) ก า ร ผ า ต ด Partial Laryngectomyเ ป น ก า ร ท า ผ า ต ด เ อ า ก ล อ ง เ ส ย ง อ อ ก เ ป น บ า ง ส ว น

ท า ใน ร า ยท เป น ม ะ เร งร ะย ะ แ รก 2) Total Laryngectomyเ ป น ก า รท า ผาต ด เอ า กล อ ง เส ยง อ อ กท ง ห มด ท า

ในรายท เปนมะเรงของกล องเสยงซ งเป นมากแลวแตยงไมกระจายไ ป ยงอวย วะอ นๆ


-เพอป องกน การ ขาดอ อกซ เจนจ ากภา วะอด ก นข องทา งเดน หายใ จจาก การ บ วมข องเน อเย อ และ ม

ส ง ค ด ห ล ง อ อ ก ม า ม า ก โ ด ย ก า ร ป ร ะ เ ม น ก า ร ข า ด อ อ ก ซ เ จ น ด แ ล ท า ง เ ด น ห า ย ใ จ ใ ห โ ล ง บ า ง ร า ย อ า จ

ได รบก ารใสท อ Tracheotomy Tube ลก ษ ณะสงคดหลง จดทานอนศรษะสงกระตนให Deep Breathing

-เ พ อ ป อ ง ก น ก า ร เ ก ด บ า ด แ ผ ล แ ย ก แ ล ะ ก า ร ต ด เ ช อ แ ผ ล ผ า ต ด เ น อ ง จ า ก ม ส ง ค ด ห ล ง ค ง ค า ง อ ย

ภาย ใน บ าด แ ผล โ ดย ป ร ะเ มน แ ผ ล สง เก ต อ าก า รแ ส ด งข อ งก า รต ด เช อ ด แล ค วา ม ส ะอ า ดช อ งป า ก แล ะ ฟ น

โด ยก ล วคอดวยน ายาลางปากหรอแปรงฟน กระตนใหรบอาการทมโป รตนและแคลอรสง

-เ พ อ ล ด อ า ก า ร ป ว ด แ ผ ล ผ า ต ด แ ต ก ต า ง จ า ก ก า ร ผ า ต ด อ น ๆ ค อ ค ว ร พ ย ง บ ร เ ว ณ ค อ แ ล ะ ศ ร ษ ะ

เวล าขยบ

-เ พ อ ใ ห ผ ป ว ย ไ ด ร บ ส า ร น า แ ล ะ ส า ร อ า ห า ร เ พ ย ง พ อ ( เ น อ ง จ า ก ก ล น ล า บ า ก ) พ ย า บ า ล ไ ม ค ว ร ใ ส

ส า ย NG-Tube เอ ง ถ า ม ก า ร เ ล อ น ห ร อ ด ง ร ง เ พ ร า ะ อ า จ เก ด ก า ร แ ท ง ท ะ ล แ ผ ล เย บ ห ล อ ด อ า ห า ร ด แ ล ใ ห

อาหารตามแผนการรกษ า



-เ พ อ ใ ห ม ก า ร ส อ ส า ร ท เ ห ม า ะ ส ม ( เ น อ ง จ า ก อ ว ย ว ะ ท ใ ช ใ น ก า ร อ อ ก เ ส ย ง ไ ม ส า ม า ร ถ ท า ง า น ไ ด

ตามปก ต) ป ระเมนความสามารถใ นการสอสาร จดหาวธท างในก ารสอสาร เชน การเขยน เป นตน

-เพอ ให ผป ว ยม คว าม รใ นก าร ด แล ตน เอ ง ไ ดแ ก ใน ผป วย ท มก าร เจ าะค อ ให ท าค วา มส ะอ าด วน ล ะ

2 ค ร ง ส อ น ว ธ ก า ร ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด ใ น ร า ย ท เส ม ห ะ ม า ก ใ ห ส ด ด ม ไ อ น า จ า ก ห ม อ ต ม น า ไ ม ค ว ร อ ย ใ น ท ใ ช

เค ร อง ป ร บ อ าก า ศ ท ม ค วา ม ช น น อย แน ะ น า ให ใ ชผ า บ า งๆ พ น ค อ ล ด ก าร แ พ ร กร ะ จ าย ข อ ง เช อ แ ละ ป อ ง ก น

ฝนเขา หามวายน า ไมใหอาบ น าฝกบงลดค วามเสยงท น าจะเขาในรเ ป ดลงสปอด

-ใน ก า ร ท า ก จ ก ร ร ม ต า ง ๆ ส า ม า ร ถ ท า ไ ด ป ก ต แ ต ผป ว ย อ า จ ไม ร บ ร ร ส แ ล ะ ก ล น เ ป น ร ะ ย ะ เว ล า ห น ง

งด ก า ร ออ ก แ ร ง ย ก ข อ งห น ก ๆ ใน ร า ย ท ม ก าร ผา ต ด ไป ถ ง ไห ล ไม ม เ สย ง ต า ม ธร ร ม ช าต แ ต ส าม า ร ถ ฝ กพ ด

ได โ ด ย ใ ช ห ล อ ด อ า ห า ร แ ท น ก ล อ งเ ส ย ง บ า งร า ย อ า จ ต อ ง ใ ช เค ร อ งช ว ย ใ น ก า ร อ อ ก เ ส ย ง (Artificial larynx)

แนะนามาพบ แพทย ทก 3 เดอนเพอตรวจความผดปก ตทจะเก ดข น

-รงสรกษ า ( ดก ารพยาบาลผป วยท ไดรบรงสรกษ า)

-เคมบาบด ( ดก ารพยาบาลผป วยท ไดรบเ คมบาบด)

ภำพท 26 Laryngectomy ท มา:

http://www.bluetreepublishing.com/Details.cfm?

ProdID=61

3 .ม ะ เ ร ง ใ น ช อ ง ป า ก อ ว ย ว ะ ใ น ช อ ง ป า ก อ า จ เ ก ด โ ร ค ม ะ เ ร ง ไ ด ใ น ท ก ต า แ ห น ง ไ ด แ ก ล น ก ร ะ พ ง

แกม รมฝป าก เหงอก เพด านปาก พ นปากใ ตล น ล นไก ตอมท อนซ ล และสวนบนของลาคอ

ส า เ ห ต ป จ จ บ น ย ง ไ ม ท ร า บ ส า เ ห ต ท แ ท จ ร ง ข อ ง ม ะ เ ร ง ช อ ง ป า ก แ ต ม ป จ จ ย ต า ง ๆ ท อ า จ ส ง เ ส ร ม

และ เพม อบ ต การ ณข องม ะเร ง เช น ก นหม าก สบ บ หร ดมส รา รวม ถงผ ท มฟ นเ ก ก ดเบ ยดล นใน ตาแ หน ง

http://www.bluetreepublishing.com/Details.cfm?ProdID=61

http://www.bluetreepublishing.com/Details.cfm?ProdID=61



เ ด ม อ ย เ ส ม อ ๆ แ ล ะ ผ ท ใ ช ฟ น ป ล อ ม ท ห ล ว ม ท า ใ ห ม ก า ร ก ด ก ร ะ แ ท ก เ ห ง อ ก จ า ก ก า ร ข ย บ เ ข ย อ น อ ย

ตลอดเว ลา เป นตน

ป จ จ ย เ ส ย ง ข อ ง ก า ร เก ด โ ร ค พ บ ว า ป ร ะ ม า ณ 90% ข อ ง ผ ป ว ย ม ะ เร ง ใ น ช อ ง ป า ก เ ป น ผ ท ส บ บ ห ร

แล ะ ด ม ส ร า ก า ร ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร แ ล ะ เค รอ งด ม ท ร อ น จ ด เ ก น ห ม า ก พ ล พ บ ว า ใ น ห ม า ก พ ล ม จ ะ ม ส า ร

ก อ ม ะ เ ร ง ส ว น ป น ท ใ ช ท า น ก บ ห ม า ก ก จ ะ ก ด เน อ เ ย อ ใ น ช อ ง ป า ก ส ข ภ า พ ใ น ช อ ง ป า ก ไ ม ด เช น ฟ น ผ เร อ ร ง

รว ม ถ งก า ร ร ะค า ย เค อ ง จาก ฟ น ท แ ห ลม ค ม ผท ท ม ฟ น แต ก ฟ น บ น ข อบ ฟ น ท ค ม แ ส ง แ ด ดท า ใ ห เก ด ม ะเ ร ง

ท บ ร เว ณ รม ฝ ป า ก โร ค ต ดเ ช อ เร อ รง เช น ซ ฟ ลส ว ณ โ รค ก าร ร ะค า ยเ คอ ง เร อร ง เช น แผ ล จ าก ฟ นป ล อ ม

เคย ได รบรงสเอก ซ เรย

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง โ ด ย ม า ก ท พ บ ค อ ม ก อ น ห ร อ แ ผ ล ท ต า แ ห น ง ต า ง ๆ ซ ง ม ก ไ ม ม อ า ก า ร

เ จ บ ใ น ร ะ ย ะ แ ร ก ๆ แ ต เ ม อ เ ป น ม า ก ข น โ ด ย เ ฉ พ า ะ ใ น ต า แ ห น ง ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ ก า ร ก ล น เ ช น ล น เ พ ด า น

ป า ก แ ล ะ ใ น ล า ค อ จ ะ ม อ า ก า ร เจ บ เ ว ล า ก ล น ห า ก เป น ม ะเ ร ง ข อ ง ล น อ า จ ม อ าก าร พ ด ไม ช ด ห ร อ แ ล บ ล น

ได ไมเตมท

ก า ร ร ก ษ า ก า ร ร ก ษ า ข น อ ย ก บ ช น ด แ ล ะ ต า แ ห น ง ข อ ง ม ะ เ ร ง ร ว ม ท ง ร ะ ย ะ ข อ ง โ ร ค ส า ห ร บ ร อ ย

โ ร ค ข น า ด เ ล ก อ า จ ผ า ต ด อ อ ก ไ ด โ ด ย ไ ม ท า ใ ห เ ก ด ก า ร ผ ด ร ป ข อ ง ใ บ ห น า แ ต ส า ห ร บ ใ น บ า ง ต า แ ห น ง เ ช น

ร ม ฝ ป า ก ก า ร ใ ช ร ง ส ร ก ษ า จ ะ ใ ห ผ ล ก า ร ร ก ษ า ท ด เ ท า ก น ก บ ก า ร ผ า ต ด แ ต ม ข อ ด ท เ ห น อ ก ว า ค อ ย ง

ส า ม า ร ถ ร ก ษ า โค ร ง ส ร า งแ ล ะ ก า ร ท า ง า น ป ก ต ไ ว ได ส ว น ใ น ร ะ ย ะ ล ก ล า ม จ ะ ใช ก า ร ร ก ษ า ร ว ม ร ะ ห ว า ง ก า ร

ผา ต ด แ ล ะ ก า ร ฉ า ย ร ง ส ส ว น เ ค ม บ า บ ด น น อ า จ ม บ ท บ า ท ร ว ม ใ น ก า ร ล ด ข น า ด ก อ น ท ใ ห ญ ม า ก ก อ น เ ร ม

ก า ร ร ก ษ า ด ว ย ก า ร ผ า ต ด ห ร อ ฉ า ย ร ง ส ก า ร ผ า ต ด ท น ย ม ไ ด แ ก 1 ) ก า ร ผ า ต ด ม ะ เ ร ง ข อ ง ช อ ง ป า ก อ า จ ผ า

เอ า เ น อ ง อ ก อ อ ก เอ าล น อ อ ก ผา ต ด ก ร ะ ด ก ข า ก ร ร ไ ก ร อ า จ ท า ร ว ม ก บ ก า ร ผา ต ด ต อ ม น า เ ห ล อ ง ท ค อ อ อ ก

ห ม ด แ ล ะ อ า จ ใ ช เ น อ เ ย อ (Flap) ม า ป ล ก ป ด ใ น ก า ร ผ า ต ด ก ร ะ ด ก ข า ก ร ร ไ ก ร อ า จ ท า ก า ร เ ส ร ม ก ร ะ ด ก

ข า ก ร ร ไ ก ร โ ด ย ใ ช โ ค ร ง เ ห ล ก บ า ง ร า ย อ า จ ม ก า ร เ จ า ะ ค อ ซ ง ภ า ย ห ล ง ก า ร ผ า ต ด ม ก ม ท อ ร ะ บ า ย ช น ด อ อ น

(Penrose drain) แ ล ะ ท อ ร ะ บ า ย ช น ด ส ญ ญ า ก า ศ (Jackson Prattห ร อ Radivac drain) เ พ อ ร ะ บ า ย เ ล อ ด

หรอ น าเ หล อง ออ กจา กบ รเว ณผาต ด 2 ) ก าร จ ดว ยค วา มเย นจ ด ท าให เน อม ะเร งแข งห ลดอ อก ใช สา หร บ

เน อเย อทมขนาดเลก 2-3 เซ นตเมตร

การพยาบาล จากโ รคและการวนจฉย สามารถแบ งการพยาบาลในป ญหาด งน

-กา ร ดแ ล เพ อ ให ผป วย ไ ดร บ ส าร น าแ ล ะ อา ห าร อ ย าง เพ ย งพ อ โด ย ป ร ะ เม น ภาว ะข า ด สา ร น าแ ล ะ

อ า ห า ร โ ด ย ก า ร ป ร ะ เ ม น ป ร ม า ณ ส า ร น า อ า ห า ร ท ไ ด ร บ ก า ร ป ร ะ เ ม น น า ห น ก ส ว น ส ง ผ ว ห น ง เ ย อ บ ต า ง ๆ

ป ร ม า ณ ส า ร น า เ ข า แ ล ะ อ อ ก จ า ก ร า ง ก า ย ด แ ล ใ ห ผ ป ว ย ไ ด ร บ ส า ร น า แ ล ะ อ า ห า ร ซ ง ใ น แ ต ล ะ ร า ย อ า จ ม

ว ธ ก า ร ร บ ต า ง ๆ ก น ไ ด แ ก ด แ ล ใ ห อ า ห า ร อ อ น เ ห ล ว ใ น ก ร ณ ท ผ ป ว ย ม อ า ก า ร ก ล น ล า บ า ก ห ร อ ม ก า ร

เป ลยนแปลงของอวยวะทเก ยวของกบก ารกลนอาหาร

-ใ น ก ร ณ ท ไ ด ร บ อ า ห า ร ท า ง NG-tube ด แ ล ใ ห ผ ป ว ย ไ ด ร บ Blenderize diet ต า ม แ ผ น ก า ร ร ก ษ า

ดแ ล feed อย า งถ ก วธ ใน ผป ว ย ท ได รบ อ า หาร ท า ง Gastrostomy แ ล ะ Jejunostomyด แล ใ หไ ด สา ร อา ห า ร



บ ด ล ะ เอ ย ด ต าม แ ผ น กา ร รก ษ า ข อ งแ พ ท ย โ ดย อ า จใ ห ช าเ ป นห ย ด ต ล อ ดเ ว ลา (Continuous drip) ห รอ เ ป น

ค ร ง ๆ พ ย า บ า ล ต อ ง ใ ห อ ย า ง ร ะ ม ด ร ะ ว ง โ ด ย เ ฉ พ า ะ ใ น ผ ป ว ย ท ไ ด ร บ อ า ห า ร Jejunostomyเ น อ ง จ า ก ผ ป ว ย

อ า จ เ ก ด ภ า ว ะ Dumping Syndrome ค อ ผ ป ว ย จ ะ ม อ า ก า ร ช พ จ ร เ ต น เ ร ว เ ห ง อ อ ก ซ ก ใ จ ส น ท อ ง เ ส ย

คลนไส

-เ น อ ง จ า ก เ ม อ ม ก า ร ใ ห อ า ห า ร 5-30 น า ท จ ะ ม ก า ร เ ค ล อ น ย า ย ข อ ง ส า ร น า น อ ก เ ซ ล ล เ ข า ส ใ น

ล า ไ ส อ ย า ง ร ว ด เ ร ว ท า ใ ห ส า ร น า ใ น ก ร ะ แ ส โ ล ห ต ล ด ล ง ล า ไ ส เ ล ก ข ย า ย ต ว จ า ก ก า ร ม อ า ห า ร น า เ พ ม ข น

ร ว ม ถ ง เ พ ม ก า ร บ บ ต ว ข อ ง ล า ไ ส ต อ ม า ใ น 2-3 ช ว โ ม ง อ น ส ล น เ พ ม ข น เ พ อ ล ด น า ต า ล จ า ก อ า ห า ร ท เ ข า ส

ราง ก าย แต ร า งก า ย ได ร บ อ า หาร จ าน ว น ม า กแ ล ะ ร วด เ รว ท า ให ค า ร โบ ไ ฮเ ด ร ท ไ ม ส า มา ร ถ ด ด ซ ม ไ ด ท น ก บ

ป ร มา ณอ น สล นท ห ลง ออ กม า ท า ให เก ดภ าว ะ Dumping Syndrome ใน ก รณ ท ผ ป วย มอ าก าร ให พย าบ า ล

จด ท าน อ น รา บ แ ล ะค ว บ คม อ ต รา ก าร ไ หล ข อ งส า รน า ไ ม ให เ รว เก น ไป ด แ ล ให อ าห า รโ ป รต น ส ง คา ร โบ ไ ฮ

เดรท ตา ด แลให สารน าแล ะอาห ารท างหล อดเล อดใ หญ โ ดยพ ยาบา ลตอ งระม ดระว งกา รตดเ ช อ ด แลท า

ค ว า ม ส ะ อ า ด แ ผ ล ท บ ร เ ว ณ ใ ห น า เ ก ล อ ด ว ย เ ท ค น ค sterile แ ล ะ ใ ห ส า ร น า ต า ม แ ผ น ก า ร ร ก ษ า ด แ ล ค ว า ม

ส ะ อ า ด ช อ ง ป า ก โ ด ย ใ ห ผ ป ว ย บ ว น ป า ก ก อ น แ ล ะ ห ล ง ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ส ง เก ต แ ล ะ บ น ท ก ป ร ม า ณ ส า ร

น า แ ล ะ อ า ห า ร ท ผ ป ว ย ไ ด ร บ ต ด ต า ม ผ ล ก า ร ต ร ว จ ท า ง ห อ ง ป ฏ บ ต ก า ร เ ช น Hemoglobin, Hematocrit,

Albumin เป นตน

-ก า ร พ ย า บ า ล เ พ อ ส ง เ ส ร ม ก า ร ห า ย ข อ ง แ ผ ล flap ต า ม ป ก ต แ ล ะ ป อ ง ก น ก า ร ต ด เ ช อ โ ด ย ส ง เ ก ต

ป ร ะเ มน แ ผล ท ก 2 ช ว โม ง ภาย ห ล งก า รผ า ตด เป น เว ลา 2-3 วน แ ล ะต อ มา ท ก 4 ช วโ มง เ พร า ะแ ผล flap

ตอ ง ม เ ล อ ด ม า เล ย ง อ ย าง เ พ ย ง พ อ แ ล ะ ก า รไ ห ล ก ล บ ข อ ง เล อ ด ต อ ง ด แ ผ ล จ ง จ ะ ห า ย อ า ก า รผ ด ป ก ต ท จ ะ

เก ด ข น ไ ด แ ก ส ผว ข อ ง flap เ ป น ส ช ม พ ซ ด อ า จ เก ด จ า ก เ ล อ ด ม า เล ย ง บ ร เ วณ ผา ต ด ไ ม พ อ ถ า ม ส ฟ าแ ส ด ง

ถ ง ก า ร ค ง ข อ ง เ ล อ ด ด า ห ร อ ม เ ล อ ด เ ข า ม า ม า ก เ ก น ส ข อ ง flapต อ ง ใ ก ล เ ค ย ง ก บ แ ผ ล ท น า ม า ป ล ก ถ า ย

donor site อ ณ ห ภ ม ข อ ง แ ผ ล ค ว ร จ ะ อ น ถ า เย น แ ส ด ง ว า เล อ ด ม า เ ล ย ง น อ ย เ ม อ ก ด เบ า ๆ ท แ ผ ล จ ะ ต อ ง ม ส

ก ล บ ม า ต า ม ป ก ต แ ส ด ง ถ ง ก า ร ม เ ล อ ด ส ว น ป ล า ย ม า เ ล ย ง ต า ม ป ก ต โ ด ย เ น อ เ ย อ แ ผ ล flap จ ะ ท น ต อ ก า ร

ข า ด เ ล อ ด ไ ด ป ร ะ ม า ณ 4 ช ว โ ม ง ก อ น ท จ ะ เ ก ด ก า ร เ น า ต า ย ข อ ง เ น อ flap ด แ ล ไ ม ใ ห ม ก า ร ก ด ท บ บ ร เ ว ณ

แ ผ ล flap ด ง น ค อ ใ ห ผ ป ว ย น อ น ศ ร ษ ะ ส ง ป ร ะ ม า ณ 15-40 อ ง ศ า เ พ อ ใ ห ม ก า ร ไ ห ล เ ว ย น ข อ ง น า เ ห ล อ ง

จ า ก บ ร เ ว ณ ค อ เป น ไป ได ส ะ ด ว ก แ ล ะ เ พ อ ล ด บ ว ม บ ร เ ว ณ ค อ แ ล ะ ใ บ ห น า อ ก ท ง ย ง ป อ ง ก น ก า ร เง ย ข อ ง ค อ

(Hyperextension of the neck) แ น ะ น า ผ ป ว ย ไ ม น อ น ท บ ข า ง ท ม แ ผ ล flap น อ ก จ า ก น ใ น ก ร ณ ท ผป ว ย เ จ า ะ

ค อ (Tracheostomy) ต อ ง ด แ ล ไ ม ใ ห ส า ย ผ ก ร อ บ ค อ ม ก า ร ก ด บ ร เ ว ณ แ ผ ล flap ด แ ล ท อ ร ะ บ า ย ซ ง อ า จ เ ป น

ท อ ระ บ า ย ช น ด ส ญ ญ าก า ศ (Radivac drain) ใ ห ม ก า ร ท าง า น ผด ป ก ต เ ม อ ส า ย ท ข วด ป ล า ย ช ด ก น แ ส ด ง ว า

ท อ ร ะ บ า ย ส ญ ญ า ก า ศ ห ม ด จ ง ต อ ง ท า ก า ร ด ด ด ว ย ก า ร ใ ช เ ค ร อ ง ด ด เ ส ม ห ะ เ พ อ ใ ห ค ว า ม ด น ภ า ย ใ น ท อ

ระ บ า ย ล ด ล ง น อ ก จ าก น ด แ ล โ ด ย ก า ร milking ส า ย ท ต อ ก บ แ ผ ล ร ะ ว ง ไ ม ใ ห ม ก า ร ด ง ร ง เล อ น ห ล ด แ พ ท ย

อ า จ น า ท อ ร ะ บ า ย อ อ ก ห ล ง ผา ต ด 4-6 ว น ภ า ย ห ล ง ก า ร น า ท อ ร ะ บ า ย อ อ ก พ ย า บ า ล ต อ ง ส ง เ ก ต ล ก ษ ณ ะ

ข อ ง แ ผ ล flap เ พ ร า ะ อ า จ เ ก ด น า เ ห ล อ ง ห ร อ เ ล อ ด ค ง ถ า ม ก า ร ค ง ข อ ง เ ล อ ด ห ร อ น า เ ห ล อ ง ต อ ง ร า ย ง า น



แ พ ท ย เพ อ ท า ก า ร ร ก ษ า ท เ ห ม า ะ ส ม ด แ ล ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด แ ผ ล flap โ ด ย ก า ร เ ช ด ค ร า บ เ ล อ ด ใ ห ห ม ด เ พ อ

ป อ ง ก น ก า ร ต ด เช อ แ ล ะ ร บ ก ว น ก า ร ห า ย ข อ ง แ ผ ล ถ า เ ป น แ ผ ล flap ใ น ช อ ง ป า ก ต อ ง ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด โ ด ย

ก า ร บ ว น ป า ก ด ว ย Hydrogen Peroxide เ จ อ จ า ง น า ท า ก า ร ฉ ก เ ข า ใ น ช อ ง ป า ก แ ล ะ ใ ช ส า ย ด ด อ อ ก ด แ ล ใ ห

ยาปฏชวนะตามแผนการรกษ า สงเกตและบนท กสงคดหลงทออกมาจากแผล

-กา รพ ย าบ าล เพ อ ให ผป ว ยย อม ร บ ต อ ภาพ ลก ษ ณ ท า งล บ ใน กร ณ ท ผ ป วย ผาต ดบ ร เวณ ห น าห ร อ

ม ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ผว ห น ง ห ล ง ไ ด ร บ ร ง ส ร ก ษ า เ ป ด โ อ ก า ส ใ ห ผป ว ย ร ะ บ า ย ค ว า ม ร ส ก ข อ ง ต น เ ป ด โอ ก า ส

ให ผ ป ว ย ถ า ม เ ก ย ว ก บ โ ร ค แ ล ะ ก า ร ร ก ษ า แ ล ะ ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น ท จ ะ เ ก ด ข น ย อ ม ร บ ผป ว ย ใ ห ค ว า ม ส น ใ จ

แ ล ะ ส อ บ ถ า ม ถ ง ป ญ ห า ต า ง ๆ อ ย า ง ส ม า เส ม อ ร ว ม ท ง ใ ห ก า ร พ ย า บ า ล ด ว ย ค ว า ม น ม น ว ล ป ร า ศ จ า ก ท า ท

ร ง เ ก ย จ ส ง เ ก ต ล ก ษ ณ ะ แ ล ะ ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ท า ง อ า ร ม ณ แ ล ะ จ ต ใ จ ข อ ง ผ ป ว ย โ ด ย เ ป ด โ อ ก า ส ใ ห ญ า ต

ซ ก ถ าม ข อ ม ล เ ก ย ว ก บ ก า ร เจ บ ป ว ย แ ล ะ ก า ร ร ก ษ า ก า ร ด แ ล ต า งๆ ซ ง ญ า ต ใก ล ช ด แ ล ะ ผป ว ย ท ไ ว ใจ จ ะ เป น

ก า ล ง ใ จ ท ด ส า ห ร บ ผป ว ย ใน ก า ร ต อ ส ก า ร เป ล ย น แ ป ล ง ข อ ง ส ภ า พ ร า ง ก า ย ใ ห ญ า ต เข า ม า ร ว ม ใ น ก า ร ด แ ล

ผป ว ยท ง ท า ง รางก า ย โด ย เป ดโ อ กา ส ให ผป ว ย แล ะ ญ าต ซ กถ า ม เก ยว ก บ โ รค อา ก าร ก า รร กษ า ก า รด แ ล

ตางๆ

4 . ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ท า ห น า ท ม า ก เ ก น ไ ป (Hyperthyroidism)ต อ ม ไ ท ร อ ย ด เ ป น ต อ ม ไ ร ท อ ท ม ข น า ด

ให ญ ท ส ด ใ นร า ง ก าย ม 2 ก ล บ ข า งซ า ย แ ล ะข ว า อ ย บ รเ ว ณ ค อ ร ะห ว า งห ล อ ด ล ม แ ล ะก ล อ ง เส ย ง เช อ ม ก น

ด ว ย เ น อ เ ย อ บ า ง ๆ เ ร ย ก ก ว า อ ส ม ส ( Isthmus) ท อ ด ผ า น ด า น ห น า ข อ ง ห ล อ ด ล ม ด า น ห น า ข อ ง ต อ ม

ไ ท ร อ ย ด ม เ ส น เ ล อ ด แ ด ง ค อ ม ม อ น ค า โ ร ต ค (Common Carotic Arteries) ผ า น ม เ ส น ป ร ะ ส า ท ท ม า เ ล ย ง

ส า ย เ ส ย ง เ ร ย ก ว า Recurrent Laryngeal Nerve แ ล ะ ม ต อ ม พ า ร า ไ ท ร อ ย ด อ ย ด า น ห ล ง ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ข า ง

ล ะ 2 ต อ ม ก า ร ท า ง า น ข อ ง ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ถ ก ค ว บ ค ม โ ด ย ฮ อ ร โ ม น TSH (Thyroid Stimulating Hormone)

จาก ต อ มใ ตส ม อง ส วน ห นา แ ละ ต อม ไท ร อย ด ท า ห นาท ใน กา รห ล งฮ อร โม น Thyroxin (Tetraiodothyronin,

T4) ซ ง ท า ห น า ท ค ว บ ค ม ก ร ะ ต น ก ร ะ บ ว น ก า ร เ ผ า ผ ล า ญ ข อ ง เ ซ ล ล แ ล ะ ก า ร เ จ ร ญ เ ต บ โ ต ก อ ใ ห เ ก ด ก า ร

สลายกล โค ส ตอมไขมนและแลก เป ลยนน า อเลคโ ท รไลย แล ะโป รตน

ภำพท 27 Thyroid ท มา: http://www.medicinenet.com/thyroid/focus.htm

http://www.medicinenet.com/thyroid/focus.htm



ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ท า ห น า ท ม า ก เ ก น ไ ป (Hyperthyroidism) ค ว า ม ห ม า ย ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ท า ห น า ท ม า ก

เก น ไ ป (Hyperthyroidism) ห ม า ย ถ ง ภ า ว ะ ท ม ก า ร ห ล ง แ ล ะ ส ร า ง ฮ อ ร โ ม น จ า ก ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ม า ก ผ ด ป ก ต

ท า ใ ห ร ะ ด บ ฮ อ ร โ ม น ใ น เ ล อ ด ส ง ก ว า ป ก ต ห ร อ อ า จ เ ร ย ก ว า ไ ท ร อ ย ด เ ป น พ ษ พ บ ใ น เ พ ศ ห ญ ง ม า ก ก ว า เ พ ศ

ชาย 6:1 ในชวงอาย 30 ป ข นไป

ส า เ ห ต ก า ร ส ร า ง ฮ อ ร โ ม น จ า ก ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ม า ก ผ ด ป ก ต ม ส า เ ห ต ม า จ า ก โ ร ค เ ก ร ฟ ( Grave’s

Disease or Toxic Diffuse Goiter) เ ป น โ ร ค แ พ ภ ม ต น เ อ ง ซ ง ถ า ย ท อ ด ท า ง พ น ธ ก ร ร ม ท า ใ ห ม ก า ร ส ร า ง

humoral antibody ค อ TSI (Thyroid Stimulating Immunoglobulin) Thyroiditis ก า ร อ ก เ ส บ ข อ ง ต อ ม

ไท ร อ ย ด ท า ให ม ก า ร ห ล ง ฮ อ ร โ ม น ม า ก ข น Plummer’ s Disease ห ร อ Toxic Multinodular Goiter ใ น ผป ว ย

ท มป ร ะ ว ต เป น โร ค ไ ท รอ ย ด อ ย เด ม แต เ พ งจ ะ ม อ า ก าร ผด ป ก ต ใน ร ะ ย ะห ล ง พ บ ใน ช ว ง 40ป ข น ไป เน อ ง อ ก

เ ป น พ ษ (Toxic Adenoma ) เ น อ ง อ ก ข อ ง ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ห ร อ ม ะ เ ร ง ข อ ง ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ส ร า ง ฮ อ ร โ ม น ข น ม า

เอง

พ ย า ธ ส ภ า พ ก า ร เ พ ม ข อ ง ไ ท ร อ ย ด ฮ อ ร โ ม น ใ น ร า ง ก า ย จ ะ ม ผ ล ท า ใ ห ก า ร เ ผ า ผ ล า ญ ส า ร อ า ห า ร

ต า ง ๆ ใ น ร า ง ก า ย เ ช น โ ป ร ต น ไ ข ม น ค า ร โ บ ไ ฮ เ ด ร ท ว ต า ม น เ พ ม ข น ร า ง ก า ย ม ก า ร ส ร า ง อ า ห า ร โ ป ร ต น

ล ด ล ง อ ว ย ว ะ ต า ง ๆ ท า ง า น เ พ ม ข น เ พ อ ต อ บ ส น อ ง ก า ร เ ผ า ผ ล า ญ อ า ห า ร ใ น ร า ง ก า ย ท เ พ ม ข น อ ณ ห ภ ม

ราง ก า ย ส ง ข น ก า ร ท า งาน ข อ ง ร ะ บ บ ซ ม พ า เท ต ก เพ ม ข น ท า ใ ห ห ว ใ จ เต น เ ร ว แ ร ง ข น ป ร ม า ณ เ ล อ ด ท อ อ ก

จ า ก ห ว ใ จ เ พ ม ข น ก า ร ไ ห ล เ ว ย น ใ น ร า ง ก า ย เ พ ม ข น ค ว า ม ด น โ ล ห ต ส ง ข น ใ น ผ ป ว ย Grave’s disease จ ะ ม

TSI (Thyroid Stimulating Immunoglobulin) จง ท าให ร ะด บ ไ ท ร อ ยด ฮอ ร โม นเ พม ข น ซ งจ ะม ผ ลก ด กา รห ล ง

ฮ อ ร โ ม น จ า ก ต อ ม ใ ต ส ม อ ง ค อ Thyroid Stimulating Hormone (TSH) แ ล ะ ก ร ะ ต น ก า ร ท า ง า น ข อ ง ต อ ม

ไท รอยด ใหทางานมากข น ผลตฮอรโมนไท รอยดมากข นขนาดของตอมจะโตหรอปกตก ได

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ผ ล จ า ก ไ ท ร อ ก ซ น ท า ใ ห เ ก ด อ า ก า ร ต อ ร ะ บ บ ต า ง ๆ ด ง น 1) ร ะ บ บ ห ว ใ จ

แ ล ะ ห ล อ ด เล อ ด ม ก า ร ก ร ะ ต น ก า ร ท า ง า น ข อ ง ห ว ใ จ ห ว ใ จ เ ต น เ ร ว ข น ม ก า ร บ บ เ ล อ ด อ อ ก จ า ก ห ว ใ จ ม า ก

ข น ใ จ ส น บ า ง ค ร ง ไ ม ส ม า เ ส ม อ ป ร ม า ณ เ ล อ ด อ อ ก จ า ก ห ว ใจ เ พ ม ข น ม ค ว า ม ด น เ ล อ ด ต ว บ น ส ง ข น แ ต ต ว

ล าง เ ท า เด ม ห ร อ ต า ล ง ท าใ ห ค ว า ม ด น ช พ จ ร ก ว า ง ข น 2 ) ร ะ บ บ ห า ย ใ จ ไ อ ม เล อ ด อ อ ก น า ห น ก ล ด อ า ก า ร

ค ล า ย ว ณ โ ร ค ต า ง ก น ท ผ ป ว ย ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ไ ด 3 ) ร ะบ บ ป ร ะ ส า ท ม ก า ร ต อ บ ส น อ งต อ ส ง เร า เ รว ก ว า

ป ก ต ก ร ะ ว น ก ร ะ ว า ย ต น เ ต น ต ก ใ จ ง า ย น อ น ไ ม ห ล บ 4 ) ร ะ บ บ ท า ง เ ด น อ า ห า ร ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ข อ ง

ก ร ะ เ พ า ะ แ ล ะ ล า ไ ส ม า ก ข น ม อ า ก า ร ท อ ง เ ด น อ อ น เ พ ล ย อ ย า ก อ า ห า ร ม า ก ข น 5 ) ร ะ บ บ ไ ต ท า ง เ ด น

ป ส ส า ว ะ ถ า ย ป ส ส า ว ะ ม า ก ก ร ะ ห า ย น า ก น จ ม ผ ล ต ร ว จ น า ต า ล ใ น ท า ง เ ด น ป ส ส า ว ะ แ ต ค า น า ต า ล ใ น

เ ล อ ด ป ก ต 6 ) ร ะ บ บ ส บ พ น ธ ป ร ะ จ า เ ด อ น น อ ย ห ร อ ไ ม ม ช ว ง ม จ ะ ห ง ด ห ง ด ค ร ง เ น อ ค ร น ต ว อ า จ ไ ข 7 )

ร ะ บ บ ผ ว ห น ง แ ล ะ ผ ม ผ ว ห น ง อ น ช น ร อ น เ ห ง อ อ อ ก ง า ย เ ส น ผ ม บ า ง แ ล ะ น ม ผ ม ร ว ม ม ก า ร แ ย ก ข อ ง เ ล บ

ออกมาจาก Nail bed เรยก วา Plummer’ s nail

ก า ร ต ร ว จ ร า ง ก า ย ต อ ง ต ร ว จ เ พ ม เ ต ม ค อ ก า ร ต ร ว จ ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ป ร ะ เ ม น ร ป ร า ง ค ว า ม ส ม ด ล

ขอ ง ท ง 2 ก ล บ ก า ร กด เ จบ อ าก า ร มอ ส น (Tremor) โ ด ย ให ผป วย ย ก ม อ ระ ด บ ห น าอ ก ก า งน ว ม อจ ะ ส น จ น



เ ห น ไ ด ช ด ต า ม อ า ก า ร โ ป น เ ล ก น อ ย จ น ถ ง ร น แ ร ง Lid Leg ห ร อ Von Graefe’ s Sign โ ด ย ใ ห ผ ป ว ย ด พ น

ม อ ง ล ง ข า ง ล า ง ช า ๆ โ ด ย ไ ม ก ม ห น า เ ป ล อ ก ต า บ น จ ะ ไ ม ต ก ล ง ม า เ ห ม อ น ค น ป ก ต Mobius’ s Sign โ ด ย ใ ห

ผป ว ยมอ งปล าย น วท อยใ นแน ว กง กล างต รงต าแห นงด งจม ก ต าดา จะไ มมา จ รด ตรง หวต าเห มอ นคน ป ก ต

Joffroy’ s Sign เมอใหผป วยมองป ลายน วท อยในแนว กงกลางต วเหนอศร ษ ะ โดย ท ศ รษะไมขย บ หนาผาก

ของผปวยจะไมยนเหมอนคนป กต อนๆ ตามว ป ดตาป ดไมสนท ตาดาแหง น าตาไหลงาย

ก า ร ต ร ว จ ท า ง ห อ ง ป ฏ บ ต ก าร ม ก า ร ท ด ส อ บ ก า ร ท า ห น า ข อ ง ไ ท ร อ ย ด ก า ร ว ด ร ะ ด บ ค ว า ม เข ม ข น

ข อ ง ไท ร อ ก ซ น ใ น ซ ร ม (Serum T4) โ ด ย ว ธ Radio-ImmunoAssay (RIA)ผป ว ย จ ะ ม ค า น ส ง ก ว า ป ก ต (4.5-

11.5 mg/dl) ก า ร ต ร ว จ ร ะ ด บ ไท รไ อ โ อ ไ ด ไท ร อ ก ซ น (T3) ใ น เล อ ด ม ก ต ร ว จ ค ก บ ก า ร ว ด ร ะ ด บ ค ว า ม เข ม ข น

ของไท รอกซ นในซ รม คาป กต (90-200 mg/dl)


-ก า ร ใ ห ย า ต า น ไ ท ร อ ย ด ท ส า ค ญ ค อ Propylthiouracil (PTU) เ ป น ย า ต า น ไ ท ร อ ย ด ท ใ ช ม า ก ท ส ด

ขน า ด ท ใ ห 50-100 ม ล ล ก ร ม ท ก 8 ช .ม . ม ฤ ท ธ ใน ก า ร ย บ ย ง ก าร ส ร า ง ฮ อ ร โม น โ ด ย ไป ข ด ข ว า ง ก า รป ล อ ย

ฮ อ ร โ ม น ท เ ก บ อ ย ใ น ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ไ ป ส ก ร ะ แ ส เ ล อ ด น ย ม ใ ช ใ น ส ต ร ต ง ค ร ร ภ เ พ ร า ะ ย า ผ า น ร ก น อ ย

ผลข างเค ยงท สาค ญท สดค อ ท าให เมด เลอ ดขา วตา (Agranulocytosis) แน ะนา ผป ว ยใ ห สงเ กตอ ากา รเจ บ

คอ เ ป น ไข ต อ งร บ ม า พบ แ พ ท ย ผล ขางเ คย งอ น ได แ ก ผ น ค น ตอ ง งด ยา แ ละ พ บ แ พ ท ย เพ อ พ จารณ า ใช ย า

ตวอนๆ

-ก าร ใ ช ส า รก ม ม น รง ส ไ อ โอ ด น (I131 therapy) ส า ร ท น ย ม ใ ช ม า ก ท ส ด ค อ I131โ ด ย ต อ ม ไ ท ร อ ย ด จ ะ

เก บ ส า ร ก ม ม น ต ภ า พ ร ง ส ไ อ โ อ ด น ไ ว ท ต อ ม เ ช น เ ด ย ว ก บ ไ อ โ อ ด น ใ น เ ล อ ด ส า ร ก ม ม น ต ภ า พ ร ง ส จ ะ อ อ ก ม า

ท า ล า ย เ น อ เ ย อ ข อ ง ต อ ม ไ ท ร อ ย ด เ อ ง ท า ใ ห ก า ร ห ล ง ฮ อ ร โ ม น ล ด ล ง ผ ล ข า ง เ ค ย ง อ า จ เ ก ด ภ า ว ะ ต อ ม

ไท ร อยด ท า งาน นอ ยเ ก นไป หล งจา กร บ สา รก มม นตภ าพ รงส หล ายป ห ากเ กดภ าว ะดง กล าวผ ป ว ยตอ งร บ

ไท รอยดฮอรโมนไป ตลอดชวต

-การผาตด การผาตดไท รอยดมหลายชนด ดงน

1.การผาตดเอาสวนทเป นเน องอกของตอมไท รอยดออก (Excision of Thyroid Nodule)

2 .กา รผ าตด ตอ มไท รอย ดอ อก เฉ พ าะก ลบ ใด ก ลบ หนง (Thyroid Lobectomy) ท าใ นรา ยท กอน เน องอ กน น

มลกษ ณะแขง

3.ก าร ผา ตด ตอ มไ ท ร อย ดอ อก บ างส วน (Subtotal Thyroidectomy) เป นก าร ตด ตอ ม ไท ร อย ดอ อ กเ ป น5/6

ข อ ง ต อ ม โ ด ย เ ห ล อ ด า น ล า ง (Inferior) ไ ว ข า ง ล ะ2- 3 ก ร ม ส า ห ร บ ผ ป ว ยGrave’s disease โ ร ค ต อ ม

ไท ร อ ย ด เ ป น พ ษ ซ ง ก อ น ผา ต ด ผป ว ย จ ะ ต อ ง ไ ด ร บ ย า ต า น ไท ร อ ย ด ร ว ม ก บ ไ ท ร อ ก ซ น จ น ต อ ม ไ ท ร อ ย ด อ ย

ในสภาพทท างานปก ต

4.การผาตดตอมไท รอยดออกหมด (Total Thyroidectomy) ในผปวยมะเรงของตอมไท รอยด



5 . ก า ร ผ า ต ด ต อ ม ไ ท ร อ ย ด อ อ ก ห ม ด ร ว ม ท ง ต อ ม น า เ ห ล อ ง บ ร เ ว ณ ใ ก ล เ ค ย ง ( Total thyroidectomy with

neck dissection) ไ ด แ ก ต อ ม น า เห ล อ ง บ ร เว ณ ค อ ข าก ร ร ไ ก รล า ง แ ล ะ บ ร เว ณ ก ร ะ ด ก เห น อ ไ ห ป ล าร า ม ก

ท าผาตดผป วยมะเรงของตอมไท รอยดท มการกระจ ายไ ป บ รเวณตอมน าเ หลองแ ล ว

ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น 1 ) ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น ท เ ก ด จ า ก ก า ร ร ก ษ า ไ ด แ ก ภ า ว ะ ฮ อ ร โ ม น ไ ท ร อ ย ด ใ น เ ล อ ด

ต า ใ น ก ร ณ ไ ด ร บ ย า ต า น ไ ท ร อ ย ด ม า ก เ ก น ไ ป ร บ ร ง ส ไ อ โ อ ด น ม า ก เ ก น ข น า ด ท า ใ ห อ ว น ฉ น า ห น ก เ พ ม

รบ ป ระ ท าน น อ ย ซ ม ล ง 2) ภ าว ะ วก ฤ ตจ า กต อ ม ไท ร อย ด (Thyroid Crisis ห ร อ Thyroid Storm) เป นภ า ว ะ

ท ฉ กเ ฉน ซ งเก ดจ าก ก าร เพม ห รอ ลด กา รช ดเ ชย ภาว ะ ไท รอ ยด ท า งานม าก ก วา ป ก ต มก เก ดห ลง จาก ต อ ม

ไ ท ร อ ย ด ไ ด ร บ ก า ร ก ร ะ ท บ ก ร ะ เ ท อ น เ ช น ก า ร ผ า ต ด ก า ร ต ด เ ช อ ภ า ว ะ เ ค ร ย ด ท า ใ ห เ ก ด อ า ก า ร ใ น

ท นทท นใด ไดแ ก มไข สง ห วใ จ เตนเร วมา ก ใ จส น อ อนเพ ลย ค วาม ดนชพ จรก วาง กะสบ กระ สาย สบ ส น

ท องเสย คลนไสอาเจยน หวใจลมเหลวและหมดสตในท ส ด


-ใ ห ก า ร พ ย า บ า ล เ พ อ ใ ห ผ ป ว ย ม โ ภ ช น า ก า ร ท ด แ ล ะ ไ ด ร บ อ า ห า ร เ พ ย ง พ อ โ ด ย ก า ร ป ร ะ เ ม น ก า ร

เค ลอ น ไห ว ข อง ล าไ ส ท ก 8 ช .ม . ต รว จ สอ บ แ ละ ส งเ ก ตอ า กา ร ท อง เด น ห ร อท อ ง ผก ดแ ล ให ได ร บ อา ห า ร

ท เหม าะส ม ถาถ ายอ จจา ระบ อยดแ ลใ ห อาห ารทม กาก นอย ดแล สขภ าพป ากฟ นใหส ะอา ด ชง น าห นกต ว

ท กว น ใ นก ร ณ น าห นก ลด ลงม ากใ หอ าหารท มแค ลอ รส ง ค ารโบ ไฮ เดร ตสง ใ ห ดม น าม าก ๆ ด แลใ หด มน ม

หรอน าหวานระหวางม อ ควรงดอาหารรสจด ชาและกาแฟ

-ก า ร พ ย า บ า ล เ พ อ ใ ห ผ ป ว ย ม อ า ร ม ณ ม น ค ง แ ล ะ ม ป ฏ ส ม พ น ธ ท ด ก บ ผ อ น โ ด ย จ ด ส ง แ ว ด ล อ ม ท

ส ง บ แ ล ะ เย น ส บ า ย ส า ม า ร ถ พ ก ผอ น ได เต ม ท จ ะ ช ว ย ใ ห ผ ป ว ย ส ง บ ล ง แ น ะ น า ใ ห ผ ป ว ย ใ ช เ ท ค น ค ก า ร ผอ น

ค ล า ย แ น ะ น า ใ ห ญ า ต ไ ม ร บ ก ว น ห ร อ ก ร ะ ต น ใ ห ผ ป ว ย เ ค ร ย ด ห ร อ ว ต ก ก ง ว ล พ ย า บ า ล ค ว ร เ ป ด โ อ ก า ส ใ ห

ผป วย ระ บ าย คว าม ค บ ข อง ใจ หรอ คว าม วต ก กง วล พ รอ ม ท ง อธ บ าย ให ญ าต แล ะค น ใก ลช ดผ ป วย เข าใ นใ จ

ในบ คลกภาพทเป ลยนแปลงไ ป ของผปวย

-ใหก าร พย าบ าล เพ อให ผป ว ยส าม ารถ ป ฏบ ตต นไ ดถ กต อง พย าบ าล คว รแ นะ นา ผป วย ให คว าม ร

เก ย วก บ โรค และ กา รปฏ บ ต ตน ดงน 1) ผป วย ท ได รบก าร รกษ าดว ยย าตอ งได รบ ยาต อเน องเ ป นเ วลา นา น

ค วร แ น ะ น า ใ ห ผป ว ย ส ง เก ต ผ ล ข า ง เค ย ง ท ส า ค ญ ค อ เ ม ด เ ล อ ด ข า วต า ท า ให ต ด เช อ ไ ด ง าย อ า จ ม ไ ข เจ บ ค อ

ค ว ร ป ร ก ษ า แ พ ท ย อ า ก า ร อ น ๆ เ ช น ค น ม ผ น ต า ม ต ว ม ก ข น ห ล ง ท า น ย า ป ร ะ ม า ณ 1 เ ด อ น ค ว ร แ น ะ น า ใ ห

ท า น ย า ส ม า เ ส ม อ ต อ เ น อ ง ไ ม ง ด ห ร อ เ พ ม ย า เ อ ง แ ล ะ แ น ะ น า ใ ห ส ง เ ก ต อ า ก า ร ข อ ง ภ า ว ะ ต อ ม ไ ท ร อ ย ด

ท าง า น ม า ก ห รอ น อ ย ก ว า ป ก ต 2) ใ น ผป ว ย ท ม อ า ก าร ต า โป น ค ว ร แ นะ น า เ ก ยว ก บ ก า ร ป อ ง ก น ก าร ต ด เ ช อ

แ ล ะ บ ร ร เ ท า อ า ก า ร ไ ม ส ข ส บ า ย แ น ะ น า ใ ห ผ ป ว ย ส ว ม แ ว น ต า ด า ห ล ก เ ล ย ง ฝ น ห ร อ ส ง ส ก ป ร ก เ ข า ต า ถ า

ผป ว ยป ด เป ล อก ต าไ มส น ท แ นะ น าใ หใ ชว ส ดอ อ น นม แ ลส ะ อา ด ป ด ต า เช น ผ าก อ ซ เว ลา น อน ก ล าง คน ใ ห

นอน ศรษ ะสง จา กด อ าห ารรส เคม เพอ ป อ งกน บ วม แ น ะนา ใหห ยอ ดตา หรอ ป าย ตา อยา งถก วธ แนะนาใ ห

บ ร ห า ร ก ล า ม เ น อ ร อ บ ต า โ ด ย ก า ร ก ล อ ก ต า จ า ก ด า น ซ า ย บ น ไ ป ส ด า น ข ว า บ น จ า ก ด า น ล า ง ซ า ย ไ ป ส ล า ง

ข ว า 3) ผ ป ว ย ท ไ ด ร บ ก า ร ร ก ษ า ด ว ย ก ม ม น ต ภ า พ ร ง ส ไ อ โ อ ด น ม ก ไ ม ต อ ง น อ น ร . พ . พ ย า บ า ล ต อ ง แ น ะ น า



ใ ห ผ ป ว ย ท ร า บ ว า อ า จ ม อ า ก า ร ข อ ง ต อ ม ไ ท ร อ ย ด เ ป น พ ษ ช ว ค ร า ว 4-5 ว น ห ล ง ร บ ป ร ะ ท า น ย า ท ง น

เ น อ ง จ า ก ก า ร ท า ล า ย เ น อ เ ย อ ต อ ม ไ ท ร อ ย ด ท า ใ ห ฮ อ ร โ ม น ถ ก ป ล ด ป ล อ ย ม า ก ข น ค ว ร แ น ะ น า ใ ห ผ ป ว ย

สง เก ต อ าก าร เน อง จาก ก าร ใช รง สร กษ า ตอ ม ไท รอ ยด ยง คง ท างาน มา กก วา ป ก ต ไป อก ป ร ะม า ณ 2 เด อ น

จงเขาสภาว ะป กต และตองตด ตา มภ าวะตอมไ ท รอยด ท างานนอย กว าป กตซ ง อาจเ กดข น ได ในร ะยะ 3-4

เดอนหลงการรกษ า

-การพยาบาลผปวยท ไดรบก ารผาตดตอมไท รอยด

1 ) ก า ร พ ย า บ า ล ก อ น ผ า ต ด พ ย า บ า ล ค ว ร แ น ะ น า ผ ป ว ย เ พ อ เ ต ร ย ม ต ว ด ง น ใ ห ค า แ น ะ น า เ ร อ ง ย า

ต า น ไ ท ร อ ย ด ต า ม แ ผ น ก า ร ร ก ษ า แ ล ะ ผ ล ข า ง เ ค ย ง ข อ ง ย า ด แ ล ใ ห พ ก ผ อ น ไ ม ค ว ร ท า ง า น ห น ก ห ร อ อ อ ก

กาล งก ายห กโ ห มก อน ผาต ด 2 สป ดาห อ ธบ า ยใ ห ท ร าบ ถงก ารป ฏบ ตต นห ลงผ าต ด ก ารห าย ใจท ถก ตอ ง

ก า ร อ อ ก ก า ล ง ก า ย ไม ค ว ร แ ห ง น ค อ จ น ก ว า จ ะ ต ด ไ ห ม เ อ ย ง ซ า ย ข ว า ไ ด ต า ม ป ก ต แ ต ให ค อ ย ๆ บ ร ห า ร ท ล ะ

น อ ย แ ล ะ ก า ร early ambulate ง ด ส บ บ ห ร อ ย า ง น อ ย 1 เ ด อ น โ ด ย เ ฉ พ า ะ ผ ป ว ย ท ม โ อ ก า ส ต ด เ ช อ ร ะ บ บ

ท างเดนหายใ จ

2) ก า ร พ ย า บ า ล ห ล ง ก า ร ผา ต ด เ พ อ ป อ งก น ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น ห ล ง ผา ต ด เ ช น ก าร ต ก เล อ ด ภ า ว ะ

หายใ จลาบ าก ภาวะไท รอ ยดวกฤ ต ดงน

-นอนราบ ศรษะสงกมศรษะเลกนอย เพราะถาแหงนหนาจะท าใหบรเวณแ ผลผ าตดดง ร ง

-ป ระเมนสญญาณชพทก 15 นาท 4 คร ง ท ก 30 นาท 2 คร งท ก 1 ช.ม. 2 คร ง จนกวาป กต

-ส ง เ ก ต ป ร ม า ณ เ ล อ ด ท อ อ ก บ ร เ ว ณ แ ผ ล ห ร อ จ า ก ท อ ร ะ บ า ย จ า ก แ ผ ล ป ก ต ใ น ช . ม . แ ร ก

เลอดออกป ระมาณ 50-70 ซ ซ

-สงเกตก ารกระตกของกลามเน อหนาแขน ขาซ งเก ดข นจากผาตดกระทบ ตอมพาราไท รอยด

-ป ร ะ เ ม น ล ก ษ ณ ะ ก า ร ห า ย ใ จ ล า บ า ก (Respiratory Distress) ไ ด แ ก ก ร ะ ส บ ก ร ะ ส า ย น อ น ร า บ

ไ ม ไ ด ห า ย ใ จ ต น แ ล ะ เ ร ว เ ห ง อ อ อ ก ม า ก ม น ง ง ส บ ส น ร ม ฝ ป า ก เ ข ย ว ห ม ด ส ต ส า เ ห ต จ า ก ม ก า ร บ ว ม

ร อ บ ๆ ก ล อ ง เ ส ย ง แ ล ะ ม เ ล อ ด อ อ ก ม า ก ก ด ห ล อ ด ล ม ป ด ก น ท า ง เ ด น ห า ย ใ จ ห า ก พ บ ว า ม อ า ก า ร ด ง ก ล า ว

ค ว ร ใ ห ก า ร พ ย า บ า ล ค อ จ ด ผ ป ว ย น อ น ใ น ท า น ง เ ฝ า ด อ า ก า ร อ ย า ง ใ ก ล ช ด ง ด น า แ ล ะ อ า ห า ร ( เ พ ร า ะ อ า จ

ตองเขาหองผาตดฉก เฉ น) และรายงานแพทย

-เรมใหสารน าท างหลอดเล อดดาถามการเล อดออก มาก

-ป ระเมนบรเวณแผลผาตดวามเลอดขงหร อไม หามเลอด

-เตรยมชวยแพท ยใส ทอชวยหายใ จ

- ป อ ง ก น ก า ร เ ก ด ภ า ว ะ ไ ท ร อ ย ด ว ก ฤ ต โ ด ย ใ ห ก า ร พ ย า บ า ล โ ด ย ก า ร เ ช ด ต ว ล ด ไ ข ไ ม ค ว ร ใ ห

อณหภมสงกว า 38 องศาเซ ลเซ ยส

-ระวงไมใหผปวยขาดน า ดแลใหไดรบส ารน าท างหลอดเล อดดา กระตนใหดมน ามากๆ

-ตดตามผลอเลคโ ตรไลท

-จดสงแวดลอมใหสงบ เพอลดความวตกกงวล



-ป ร ะ เ ม น ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ส ญ ญ า ณ ช พ ไ ด แ ก ห ว ใ จ เต น เ ร ว ค ว า ม ด น ช พ จ ร ก ว า ง ม ไ ข ม า ก ก ว า

37.8 องศาเซ ลเซ ยส และป ระเมนจากอาการผปวย ได แก ออนเพลย ใจสน งนงง สบ สน

เมอเกดภาวะไท รอยดวกฤ ตควรใหการพยาบาลคอ

-เชดตวลดไ ขดวยน าเยน

-ใหดมน ามากๆ

-หลกเลยงการใชยาแอสไพรนเพราะจะไป เพมอตราก ารเผ าผล าญ

-พย ายามรกษ าอณหภมของผป วยตากวา 38 องศาเซ ลเซ ยส

-แ ก ภ า ว ะ ข า ด น า โ ด ย ด แ ล ใ ห ไ ด ร บ ส า ร น า ท า ง ห ล อ ด เ ล อ ด ด า ต า ม แ ผ น ก า ร ร ก ษ า ก ร ะ ต น ใ ห ด ม

น ามากๆ

-ตดตามผลอเลคโ ตรไลท

-แ พ ท ย จ ะ ใ ห ย า Inderalเ พ อ ล ด ก า ร อ อ ก ฤ ท ธ ข อ ง ฮ อ ร โ ม น ส ง เ ก ต อ า ก า ร ข า ง เ ค ย ง อ า ก า ร แ ล ะ

อาการแสดงท เกดก บ ผป วย เพอแกไขคว ามผดปก ตไดทนท วงท

3) ให ผป ว ยมค วาม รใน การ ป ฏบ ตตน เมอ กล บ ไป อ ยบ านโ ดย แน ะนาก ารบ รหา รคอ โด ย เอย งซา ย

ข ว า ก ม ศ ร ษ ะ แ ห ง น ห น า ไ ด เ ต ม ท ห ล ง ผ า ต ด 2 ส ป ด า ห ค ว ร บ ร ห า ร ท ก ว น จ น ก ว า จ ะ เ ค ล อ น ไ ห ว ไ ด

ต า ม ป ก ต ร บ ป ร ะ ท า น อ า ห า ร ไ ด ต า ม ป ก ต ค ว ร ท า น อ า ห า ร ค ร บ 5 ห ม พ ก ผ อ น ใ ห เ พ ย ง พ อ ก บ ค ว า ม

ต อ ง ก า ร ข อ ง ร า ง ก า ย ม เ พ ศ ส ม พ น ธ ไ ด ห ล ง ผ า ต ด 10-14 ว น ร บ ป ร ะ ท า น ย า ต า ม แ ผ น ก า ร ร ก ษ า ห า ก

ผ า ต ด ต อ ม ไ ท ร อ ย ด อ อ ก ท ง ห ม ด ต อ ง ท า น ฮ อ ร โ ม น ต ล อ ด ช ว ต ส ง เ ก ต อ า ก า ร ฮ อ ร โ ม น ไ ท ร อ ย ด น อ ย ก ว า

ป ก ต เช น ผว ห น ง แ ห ง เย อ อ า ห า ร ง วง ซ ม ห น า ว ง าย เป น ต น ม า พ บ แ พ ท ย ต า ม น ด ห า ก ม อา ก า ร ผด ป ก ต

เชน มไข กล นลาบาก เสยงแหบมากข น มการกระตกของกลามเน อหนาแขน ขา

สรป

ก า ร พ ย า บ า ล ผ ป ว ย ห ค อ แ ล ะ จ ม ก ม ท ง อ า ก า ร ท พ บ บ อ ย ไม ซ บ ซ อ น แ ล ะ อ า ก า ร ซ บ ซ อ น ท ต อ ง

อ า ศ ย ค ว า ม ร ค ว า ม เ ช ย ว ช า ญ เ ฉ พ า ะ ท า ง อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง บ า ง ช น ด อ า จ ม ผ ล เส ย ถ ง ก บ ช ว ต ข อ ง

ผป วย ไ ด หาก พย าบ า ลไ ม สง เก ตแ ล ะเ ฝา ระ ว งอ าก า รอ ยา งท น ท วง ท นอ ก จาก น ก า รพ ย าบ าล ผป วย ห ค อ

จ ม ก ย ง ต อ ง อ า ศ ย อ ง ค ค ว า ม ร ใ น เ ร อ ง ข อ ง ก า ร ด แ ล ผ ป ว ย ท ไ ด ร บ ก า ร ผ า ต ด ก ม ม น ต ร ง ส ก า ร ฉ า ย แ ส ง

เคมบาบด และการดแลระยะสดท ายอกด วย




1. การใหค าแน ะนา แกผปว ยหช นนอกอก เสบ (Otitis Externa) ขอใด ไมเหมา ะสม

1. ระม ดระว งอยาใหน าเข าห

2 . หยอดย าป ฏ ชวนะอย างส มาเสมอ

3. ถาอ าการไมดข นใน 3 เด อน ตองท า Myringoplasty

4. รบป ระท านยาแกป วด แ ลวนดดอากา ร อก 1-2 สปดาห

2 . ผปวยรายใด มโอกาสเก ด Otitis Media ได มากท สด

1. มป ระวต ตดเช อท างเดนห ายใ จสวนตนเป นๆห ายๆ

2 . ไดรบก ารกระแท กท หอย างรน แรง

3. ใชไมแค ะหเป นประ จา

4. ป ระกอบ อ าชพนกบ น

3. ขอใด ไมถก ตองเก ยวก บ ผป วยหช น กล างอกเส บ (Otitis Media) คอขอใด

1. ใหยาแกแพ ยาลด น ามก ตามอ าการ

2 . ถาอากา รไมดข น ตองท า Myringotomy

3. รบป ระท านย าป ฏชว นะอ ยางสม าเสมอ 10-14 วน

4. ลดคว ามดนบรเวณ Nasopharynxป ด Eustachian tube

4. อาก ารหอ อ หต ง ม หนอง ไหลออก จากรหเป นๆ หายๆ พบใ นผปวยป ระเภทใ ด

1. Otitis Externa

2. Otitis Media

3. Otitis Interna

4. Chronic Otiitis Media

5. อาก ารวงเวยน บ านหม น คลนไส พบ ในผปวยป ระเภ ท ใด

1. Otitis Externa

2. Otitis Media

3. Otitis Interna





ชอลดา พนธ เสนา.(2544). กำรพยำบำลผใหญ 2(ทำงศลยศำสตร). คร งท 3. สงขลา : ชา นเมองก าร

พมพ.

ศรสนท รา เจมวรพพ ฒน . (2545). กำรพยำบำลหคอจมก. นนทบ ร : ยท ธรนท รการพมพ.

Maran, AGD, (Ed), (1988). Logan Turner's Diseases of the Nose, Throat and Ear.

Butterworth Heinemann, London.

Serra, AM Bailey, CM and Jackson, P, (1986). Ear, Nose and Throat Nursing. Blackwell

Scientific Publications, Oxford.

Siglar, BA and Schuring, LT, (1993) . Ear, Nose and Throat Disorders. Mosby, St Louis.

Stokes, D, (1985). Learning to care on the ENT Ward. Hodder and Stoughton, London.



บทท 8 กำรพยำบำลผปวยทมปญหำระบบสบพนธสตร

บทน ำ ก า ร พ ย า บ า ล ผ ป ว ย ท ม ป ญ ห า น ร เ ว ช ม ค ว า ม ส า ค ญ ม า ก ท ง ใ น แ ง ข อ ง อ บ ต ก า ร ณ ท เ พ ม ม า ก ข น

โ ด ย ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ ง ร ะ บ บ ส บ พ น ธ เ ป น โ ร ค ท พ บ ไ ด บ อ ย แ ล ะ เ ป น ส า เ ห ต ก า ร ต า ย อ น ด บ ต น ๆ ข อ ง ส ต ร

ไท ย ซ ง ป ญหา ใหญข อหนงค อสตร ไท ยมก ไมนยม เขารบ การคด กรองโ รคท าง นรเวช เนองจ ากเ ป น อวยว ะ

ป กป ด และมปญหาทาท ายใ นการคดกรองโ รคท างนรเวชเชงรกท พยาบาลคว รมบ ท บ าท เพมมากข น


- การพยาบาล ผป วยท มภาว ะ ผดป กตของร ะด

- การพยาบาล ผป วยท มการอ กเ สบ ตดเช อในระบบ สบพนธ สตร

- การพยาบาล ผป วยท มควา มผดปก ตของก ารต งค รรภ

- การหยอนขอ งอวยวะในอ งเ ชงกรา น

- การพยาบาล ผท มควา มผด ป กต ของมดลก ปากมดลก และช องคลอด

- การพยาบาล ผป วยแทง

แนวคดหลก การประเ มนส ภาพดวยก ารซก ป ระว ต กา รตรวจรางกาย การต รวจท างหอ งปฏบตการ

ป ญหาทพบบ อยของระบ บ ส บ พนธ สตร และก จกรรมกา รพยาบาลผป วยท มป ญห าข องระบ บ สบพนธ

สตร

วตถประสงค เ มอจบก ารเร ยนรบท เรยนน นกศกษ า

1. ระบ อากา รแล ะอาก ารผดป กต ในระบบ นรเวชได

2. สามา รถบ อกว ธการซก ป ระวตตรวจร างกาย แ ละก ารตร วจพเศษใ นระบ บ นรเวช ได

3. วางแ ผนการพย าบ าล ผป วยนรเวช ได



บทท 8 กำรพยำบำลผปวยทมปญหำระบบสบพนธสตร

8.1 กำรซกประวต และกำรตรวจทำงนรเวช

ก า ร ซ ก ป ร ะ ว ต แ ล ะ ก า ร ต ร ว จ ร า ง ก า ย เ ป น ส ว น ส า ค ญ ข อ ง ก า ร ร ว บ ร ว ม ข อ ม ล ท น า ไ ป ส ก า ร

วนจฉย ห รอตรวจค นเพมเต ม จะตอง กระทาดว ยจตใจเม ตตา ใหเ วลา ใหเก ยรต ลดค วามวตก กงวลขอ ง

ผป วย เพอใหผปวยค วามรวมมอดวยด ในก ารคนหาคาตอบและท างแกไ ข

ก า ร ซ ก ป ร ะ ว ต ท า ง น ร เ ว ช ก า ร ซ ก ป ร ะ ว ต เ ป น ส ว น ส า ค ญ ข อ ง ก า ร ด แ ล ร ก ษ า ผ ป ว ย น อ ก จ า ก

ป ร ะ ว ต เ ก ย ว ก บ ป ญ ห า เ ฉ พ า ะ ห น า ท ม า ห า แ พ ท ย แ ล ว ย ง จ ะ ต อ ง ค ร อ บ ค ล ม ถ ง ป ร ะ ว ต ส ว น ต ว ค ร อ บ ค ร ว

ป ร ะวต โร คป ระ จาตว หรอก าร รก ษ าใน อด ต ตล อด จ นค วา มเป น อย ขอ งผ ป ว ยด วย เพ อ ใหไ ดภ าพ รว มข อ ง

ผป ว ยท ง คน และ คาน งวาจ ตใจ และ สงแ วดล อม ไมเ พยง แตซ กเ ฉ พาะป ระ วตท างน รเวช เท าน น แตร วมไ ป

ถงความเจบ ป วยท เกยว ของไป ท กระบบ

อาการนา (Chief Complaint) คออาการสาคญท สดทนาผป วยมาโรงพย าบ าล

ป ร ะ ว ต ก า ร เ จ บ ป ว ย ป จ จ บ น (Present Illness) เ ป น ก า ร ซ ก ป ร ะ ว ต เ อ า ร า ย ล ะ เ อ ย ด ท ข ย า ย ค ว า ม

เ ก ย ว ก บ อ า ก า ร น า ซ ง ค ว ร เ ร ย ง ล า ด บ ข น ต อ น ต า ม ข อ เ ท จ จ ร ง ท เ ก ด ข น ต ง แ ต เ ร ม ต น จ น ก ร ะ ท ง ม า

โรง พย าบ าล คว รส ราง บ ร รย ากา ศใ หผป ว ยเ ล าอ าก ารเ อง โด ย อส ระ กอ น โ ดย พย าย าม จบป ระ เด นส าค ญ

ข อ ง ร า ย ล ะ เ อ ย ด ค ว า ม เ จ บ ป ว ย ท ผป ว ย เล า แ ล ว ซ ก ถ า ม เพ ม เต ม ส ง ท ต อ ง ก า ร ท ร า บ น อ ก เ ห น อ ไ ป จ า ก น น

เชน ถา ผป วยบ อก วา มอ ากา รป วด สง ท ค วรถ าม หาร าย ละเ อย ด ค อ ป วด ตร งไห น เ รม ป วด ต ง แต เมอ ไห ร

ลก ษ ณ ะ ขอ ง กา รป วด เป น เช นไ ร ค ว าม รน แร งม า กน อ ยเ พ ย งใ ด กา รป วด น นเ ป น อ ยท เด ยว ห ร อม กา รร า ว

ก ร ะ จ า ย ไ ป บ ร เ ว ณ ไ ห น ป ว ด ต ล อ ด เ ว ล า ห ร อ ป ว ด เ ป น พ ก ๆ อ ะ ไ ร ท า ใ ห อ า ก า ร ป ว ด ด ข น ห ร อ เ ล ว ล ง ม

อาการอยางอนรวมดวยก บ อาการปวด หรอไม เป นตน

ป ระวตทางนรเวช

-ป ร ะ ว ต ร ะ ด ค ว ร ไ ด ร า ย ล ะ เอ ย ด ค อ อ า ย ท เ ร ม ม ร ะ ด เ ป น ค ร ง แ ร ก ค ว า ม ส ม า เส ม อ ข อ ง ร อ บ ร ะ ด

ค ว า ม ย า ว ข อ ง ร อ บ ร ะ ด จ า น ว น ว น แ ล ะ ป ร ม า ณ ข อ ง เ ล อ ด ร ะ ด อ า ก า ร ป ว ด แ ล ะ อ า ก า ร ข า ง เ ค ย ง อ น ๆ

ขณ ะ หรอก อ นม ระ ด ห รอ ท ส ม พน ธ กบ รอ บ ระ ด วน แ รก ขอ งร ะด ค ร ง สด ท าย (LMP) แล ะค ร งก อน ส ดท า ย

อาการเลอดออกผดป กตท างชองคลอดใ นระหวาง รอบระด

-ป ร ะว ตก า รม เพ ศส ม พน ธ ค วร ถา มต อ นท าย ห ลง จาก ท ไ ดท าค ว าม คน เค ย กบ ผป ว ยบ า งแ ลว ใ น

ร า ย ท ย ง โ ส ด อ า จ ถ า ม ท า ง อ อ ม เ ช น ม เ พ อ น ช า ย ห ร อ ย ง เ ป น ต น บ า ง ร า ย อ า จ จ า เ ป น ต อ ง ไ ด ร า ย ล ะ เ อ ย ด

เ ก ย ว ก บ เ พ ศ ส ม พ น ธ เ ช น ค ว า ม ถ จ า น ว น ค น อ น ก า ร แ ต ง ง า น ค ว า ม พ ง พ อ ใ จ ท า ง เ พ ศ ป ญ ห า ใ น ก า ร ม

เพศสมพนธ เชน เจบ ขณะมเพศสมพนธ (Dyspareunia) ตลอดจนโรค ตดตอท างเพศสมพนธ

-ป ร ะ ว ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ แ ล ะ ก า ร ค ล อ ด ไ ด แ ก จ า น ว น ค ร ง ข อ ง ก า ร ค ล อ ด บ ต ร แ ล ะ ก า ร ต ง ค ร ร ภ

อ า ย ค ร ร ภ ต อ น ค ล อ ด ห ร อ แ ท ง ว ธ ก า ร ค ล อ ด ห ร อ แ ท ง เ พ ศ น า ห น ก ท า ร ก แ ร ก ค ล อ ด ภ า ว ะ แ ท ร ก ซ อ น



ตาง ๆ จ าก ก า รค ล อ ด ห รอ แ ท ง ก าร ข ด ม ดล ก ส ภ า พ ป จจ บ น ข อ งบ ต ร เป น ต น ก า ร บ น ท ก ถ งก า ร ม บ ต ร ใ น

อ ด ต อ า จ เข ย น ย อ โ ด ย ใ ช ต ว เ ล ข ส ต ว แ ท น ค อ ต ว แ ร ก แ ท น จ า น ว น ก า ร ต ง ค ร ร ภ (G) ต ว ท ส อ ง แ ท น จ า น ว น

ก า ร ค ล อ ด ก อ น ก า ห น ด(P) ต ว ท ส า ม เป น จ า น ว น ก า ร แ ท ง(A, Ab) แ ล ะ ต ว ส ด ท า ย เ ป น จ า น ว น บ ต ร ท ม ช ว ต

(L) เ ช น G3P1A2L1ห ม า ย ค ว า ม ว า เ ค ย ม ก า ร ต ง ค ร ร ภ 3 ค ร ง ค ล อ ด ค ร บ ก า ห น ด 1 ค ร ง แ ท ง 2 ค ร ง แ ล ะ

ข ณ ะ น ย ง ม เ ด ก ม ช ว ต 1 ค น เ ป น ต น โ ด ย ท ก า ร ค ร ร ภ ไ ข ป ล า อ ก ห ร อ ค ร ร ภ น อ ก ม ด ล ก ถ อ เ ป น ก า ร แ ท ง

ค ร ร ภ แ ฝ ด ถ อ เ ป น ก า ร ต ง ค ร ร ภ 1 ค ร ง แ ต จ า น ว น บ ต ร ไ ด เ ล ย ง อ า จ เ ป น 2 ถ า ม ป ร ะ ว ต เ ค ย ต ง ค ร ร ภ น อ ก

มดลก 1 คร ง ครรภแฝดก อนกาหนด 1 คร ง แตได เล ยงและมชวต 2 คน เขยนไดเป น G2P1A1L2

-ป ระว ตการ คมกา เนด ซ กป ร ะวตถ งวธค มกา เนดท งทเค ยใ ชใน อดต และ ท กาล งใชอ ยในป จจบ น

ตลอดจนถงเหตผลท เลอกวธน น ป ญหาจากว ธการคมกาเนด ระยะเวลาทใช อาการขางเคยง เป นตน

-ป ร ะ ว ต เ ก ย ว ก บ ก า ร ข บ ถ า ย ซ ก ร า ย ล ะ เ อ ย ด เ ก ย ว ก บ ก า ร ถ า ย ป ส ส า ว ะ เ ช น อ า ก า ร ป ว ด แ ส บ

ข ณ ะ ถ า ย ก า ร ก ล น ป ส ส า ว ะ ก า ร ม ป ส ส า ว ะ เ ล ด ข ณ ะ ไ อ จ า ม ต ล อ ด จ น ร ะ บ บ ข บ ถ า ย อ จ จ า ร ะ ด ว ย เ ช น

ก า ร ม ท อ ง ผ ก เ ร อ ร ง อ า ก า ร ป ว ด ข ณ ะ ถ า ย อ จ จ า ร ะ ก า ร ม ก อ น ย น อ อ ก ม า จ า ก ช อ ง ค ล อ ด ข ณ ะ เ บ ง ถ า ย

อจจาระ

ป ร ะ ว ต ก า ร เจ บ ป ว ย ใ น อ ด ต ซ ก ถ า ม เ ก ย ว ก บ โร ค ป ร ะ จ า ต ว ก าร เ จ บ ป วย ร าย แ ร งต า ง ๆ ก า ร เค ย

นอนในโ รงพยาบาล การผาตด ป ระวตการแพยา และการใชยาประจาท งในอดตและป จจบ น

ป ร ะ ว ต ค ร อ บ ค ร ว แ ล ะ ส ง ค ม ซ ก ถ า ม ถ ง ส ข ภ า พ ข อ ง ส ม า ช ก ค น อ น ใ น ค ร อ บ ค ร ว ป ร ะ ว ต ข อ ง

โรค มะเร ง โรค เลอ ด เชน ธ าลสซ เม ย วณโ ร ค และโร คท างก รรมพนธ เชน โรค เบ าหวา น เปนต น ซก ถา ม

ถ ง ส ถ า น ะ ท า ง ส ง ค ม เ ช อ ช า ต ก า ร แ ต ง ง า น ก า ร ศ ก ษ า อ า ช พ ศ า ส น า ภ ม ล า เ น า ฐ า น ะ ท า ง เ ศ ร ษ ฐ า น ะ

ท างสงคม

ป ร ะ ว ต เ ก ย ว ก บ ส ข ภ า พ ร า ง ก า ย ท ว ไ ป เ ช น ก า ร ม น า ห น ก ล ด ผ อ ม ล ง ก า ร เ จ ร ญ อ า ห า ร

สขภาพจต ไอเ ร อรง กล ามเน อออนแรง และโรค ท างจตประสาท เป นตน

8.2 กำรตรวจรำงกำยทำงนรเวช

ก า ร ต ร ว จ ร า ง ก า ย ข อ ง ผ ป ว ย ท า ง น ร เ ว ช ก ค ว ร ต ร ว จ ท ว ไ ป ท ก ร ะ บ บ อ ย า ง เ ช น เ ด ย ว ก บ ผ ป ว ย อ น

แ ต เ น น ท ก า ร ต ร ว จ เ ต า น ม ก า ร ต ร ว จ ห น า ท อ ง แ ล ะ อ ว ย ว ะ ภ า ย ใ น อ ง เช ง ก ร า น เ ป น พ เ ศ ษ ใน ร า ย ท ผ ต ร ว จ

เ ป น ช า ย ต อ ง ม ผ ช ว ย เ ป น ส ต ร อ ย ร ว ม ด ว ย ท ก ค ร ง เ พ อ ช ว ย ใ น ด า น จ ต ใ จ แ ก ผ ป ว ย แ ล ะ ย ง เ ป น พ ย า น แ ก

ผตรวจดวย ในก รณทเกดมการฟองรองทางกฎหมาย

การตรวจเตานม (Clinical Beast examination) มข นตอนคอ



ภำพท 28 กา รตรวจเต านม ท างคลนกใ นทานง ท มา: http://www.wdv.com/Cancer/Breast/CBE/

กา รด ให ผป วย ถอ ดเ ส อ ออ ก จน ถง เอว น งต าม สบ าย ป ลอ ยแ ขน ลง ดานข าง ลา ตว ห นห นาเ ขาห า

แพ ท ย ผตร วจ ส งเ ก ตด ร ป ร า ง ข น าด แล ะ คว าม ส ม มา ต รข อ งเ ตาน มท ง สอ ง ขาง ส งเ กต ส ผว เ ส นเ ลอ ด ผว

ๆ แ ล ะ ค ว า ม ผ ด ป ก ต อ น ๆ เ ช น แ ผ ล ก อ น ท ม ห ว น ม บ ม เ ป น ต น โ ด ย ท ว ไ ป ข น า ด แ ล ะ ร ป ร า ง ข อ ง เ ต า น ม

ป ก ต ใ น แ ต ล ะ บ ค ค ล อ า จ แ ต ก ต า ง ก น ไ ด ม า ก ข น อ ย ก บ อ า ย ก า ร ต ง ค ร ร ภ ร ะ ด บ ก า ร ท า ง า น ข อ ง ฮ อ ร โ ม น

เพ ศ ด ว ย น อ ก จ า ก น เ ต าน ม ท ง ส อ ง ข า งอ า จ ม ข น า ด ไม เ ท า ก น ได ห า ก ผป ว ย บ อ ก วา ม อ า ก า ร เจ บ ห ร อค ล า

กอนได เอง กค วรใหผปวยช ตาแหนงท มอาการผดปก ตดวย

ภำพท 29 ก ารตรว จเตาน ม ท างคลนกใ นทานง ท มา: http://www.wdv.com/Cancer/Breast/CBE/

สงเกตเ ตานมข ณะท ให ผป วยยก แขนท งสองข างช ข นเห นอศรษะ ตอม าใหเอา มอล ดลงมาเท า

สะเอว แล ะออกแ รงกดใ หไ หลผายอ อก เพ อใหกล ามเ น อ Pectoralis major ตง ซงทาตาง ๆ เหล าน จ ะท า

http://www.wdv.com/Cancer/Breast/CBE/




ใหความสมพนธ ร ะหว างเต า นม ผว หนงบ รเวณน น แล ะ Deep Pectoral Fascia ตงข นหากมกา รยดเก าะ

ของพงผ ดบ รเวณดงกลาว กจะเหน ผวหน งถก ดงร งบ ม ลง (Retraction)

ภำพท 30 ควา มสมพนธร ะ หวางเต านม และ ผวหน งบรเวณเตานม

ท มา: http://www.wdv.com/Cancer/Breast/CBE/

กา ร ค ล า ผ ป ว ย อ ย ใ น ท าน ง ผต รว จ ค ล า บ ร เว ณ เห น อ แ ล ะ ใต ต อ ก ร ะ ด ก ไห ป ล า ร า แ ล ะ ซ อ ก ร ก แ ร

เ พ อ ด ว า ม ต อ ม น า เ ห ล อ ง โ ต ผ ด ป ก ต ห ร อ ไ ม ต อ ม น า เ ห ล อ ง ท โ ต บ ร เ ว ณ ใ ต ก ร ะ ด ก ไ ห ป ล า ร า จ ะ ค ล า ไ ด ใ น

Deltopectoral Triangle ใ ห ใ ช ม อ ข ว า ข อ ง ผ ต ร ว จ ค ล า บ ร เ ว ณ ซ อ ก ร ก แ ร ด า น ซ า ย ข อ ง ผ ป ว ย โ ด ย ท ม อ ซ า ย

ว า ง อ ย บ น ไ ห ล ผ ป ว ย เ พ อ ก น ต า น ไ ม ใ ห ไ ห ล ถ ก ย ก เ ล อ น ข น ใ น ก า ร ค ล า ซ อ ก ร ก แ ร ใ ห แ น บ น ว ม อ ข า ง น น

ต ด ก น แ ล ะ ส อ ด เ ข า ด า น บ น ข อ ง ซ อ ก ร ก แ ร จ า ก น น เ ล อ น น ว ม อ ล ง ต า ม ผ น ง ท ร ว ง อ ก ด า น ข า ง ถ า ม ต อ ม

น า เ ห ล อ ง โ ต จ ะ ร ส ก ว า ม ก อ น ส ะ ด ด น ว ม อ อ อ ก ไ ป ท า ก า ร ค ล า ซ อ ก ร ก แ ร ข า ง ข ว า ข อ ง ผ ป ว ย ใ น ท า น อ ง

เดยว กนเ พยงแตสลบ มอกนเ ท าน น

ภำพท 31 การ ตรวจเต านม ท างคลนกด วยก ารคล า ทม า: http://www.wdv.com/Cancer/Breast/CBE/





จ า ก น น ใ ห ผ ป ว ย น อ น ห ง า ย ร า บ แ ล ะ ใ ช ห ม อ น เ ล ก ๆ ร อ ง ด า น ห ล ง เ พ อ ใ ห ด า น ท จ ะ ต ร ว จ ถ ก ด น

ข น ม า แ ข น ผป วย ค ว ร ยก ข น ห า งจ า ก ล าต ว ก า ร ค ล าใ ห ใช ด า น ฝา ม อ ข อ งน ว ค ล าอ ย า งเ ป น ข นต อ น คอ เ ร ม

จ า ก ด า น บ น แ ล ะ ด า น ล า ง ข อ ง Inner Quadrant ไ ป ย ง ด า น ล า ง แ ล ะ ด า น บ น ข อ ง Outer Quadrant อ า จ ใ ช

น ว ม อ คล ง เบ า ๆ เ พอ ต ร วจ ด Consistency ขอ ง เต า นม ก อ น ท ต ร ว จพ บ ค ว รไ ดร บ ก าร บ น ท กอ ย า งล ะ เอ ย ด

โ ด ย บ อ ก ข น า ด ต า แ ห น ง ร ป ร า ง ค ว า ม อ อ น แ ข ง ก า ร จ บ โ ย ก เ ค ล อ น ไ ห ว ไ ด ก า ร ย ด ต ด ก บ ผ ว ห น ง แ ล ะ

เน อ เย อข างล าง ส ดท าย จง คล าบ รเว ณ หว นม แล ะ Areolar เพ อด ว า มก อน ก าร บ ม ขอ งห วน ม ม ก ารห ล ด

ล อ ก แ ล ะ Discharge ห ร อ ไ ม ล ก ษ ณ ะ ข อ ง Discharge เ ช น เ ป น ห น อ ง เ ล อ ด ห ร อ ค ล า ย น า น ม ก เ ป น ส ง

สาคญท จะชวยบ งช ถงพยาธสภาพ

ภำพท 32 ก ารตรว จเตาน ม ท างคลนกใ นทานอน

ท มา: http://www.wdv.com/Cancer/Breast/CBE/

ก า ร ส อ น ส ต ร ต ร ว จ เต า น ม ด ว ย ต น เอ ง เ พ อ ให ส ต ร ส า ม า ร ถ ต ร ว จ พ บ ค ว า ม ผด ป ก ต ด ว ย ต น เ อ ง ใ ห

ไ ด ต ง แ ต ใ น ร ะ ย ะ เ ร ม แ ร ก ข อ ง พ ย า ธ ส ภ า พ ท เ ต า น ม ค อ พ บ ต ง แ ต ก อ น เ น อ ง อ ก ย ง ม ข น า ด เ ล ก แ ล ะ ย ง ไ ม ม

ล ก ล า ม ซ ง เ ป น ร ะ ย ะ ท ส า ม า ร ถ ร ก ษ า ใ ห ห า ย ข า ด ไ ด แ น ะ น า ใ ห ส ต ร ว ย เ จ ร ญ พ น ธ ต ร ว จ เ อ ง เ ด อ น ล ะ ค ร ง

คว ร ตร วจ ใ นช ว งห ล งเ พ งห ม ดร ะ ด ซ ง ช วง น เต าน ม จ ะค ล าย จ าก อ าก า รค ด ต งแ ละ เจ บ ท า ให ส าม า รถ ค ล า

ไ ด ง า ย ข น ใ น ส ต ร ห ล ง ว ย ห ม ด ร ะ ด อ า จ ต ร ว จ เ อ ง เ ม อ ใ ด ก ไ ด อ า จ ต ร ว จ ข ณ ะ อ า บ น า ซ ง ม ข อ ด ค อ ไ ม ไ ด ใ ส

เส อ ผา อ ย แ ล ว ม ค ว า ม ม ด ช ด เ ป น ส ว น ต ว แ ล ะ ส า ม า ร ถ ค ล า เ ต า น ม ใ น ข ณ ะ ท ผว ห น ง เป ย ก แ ล ะ ล น ด ว ย ส บ

ซ งจะชวยท าใหคลากอนไดงาย และชดเจนข น




ภำพท 33 ก ารตรว จเตานม ดวยตนเอง (Self Breast Examination)

ท มา: http://en.wikipedia.org/wiki/Breast_self-examination

ว ธ ก า ร ค อ ใ ห ผ ต ร ว จ ย น ห น ห น า เ ข า ห า ก ร ะ จ ก ม อ ท ง ส อ ง ข า ง ป ล อ ย ต า ม ส บ า ย อ ย ข า ง ล า ต ว

สง เก ต ด คว า ม สม ม า ตร ข อ งเ ตาน ม ท ง ส อ งข า ง ( ข นา ด เต า น มส อ ง ขางอ า จ แต ก ต าง ก น ได เล ก น อย ) ส งเ ก ต

ด เ ส น เ ล อ ด ด า ท ม ล ก ษ ณ ะ เ ด น ช ด ผด ป ก ต ห ว น ม บ ม ห ร อ เ อ ย ง ไ ป ด า น ใด ด า น ห น ง ก อ น ท ม แ ล ะ ล ก ษ ณ ะ

ผ ด ป ก ต ข อ ง ผ ว ห น ง บ ร เ ว ณ เ ต า น ม จ า ก น น เ อ ย ว ต ว ไ ป ด า น ซ า ย แ ล ะ ข ว า ส ง เ ก ต เ ต า น ม ท า น อ ง เ ด ย ว ก น

ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว แ ข น ใ น ท า ต า ง ๆ ก จ ะ ช ว ย ใ น ก า ร ต ร ว จ พ บ ค ว า ม ผ ด ป ก ต ไ ด ช ด เ จ น ข น โ ด ย ย ก แ ข น ข น

เห ย ย ด ต ร ง เ ห น อ ศ ร ษ ะ แ ล ว เ ป ล ย น ม า ป ร ะ ส า น ม อ ด า น ห ล ง ศ ร ษ ะ แ ล ะ ใ น ท า เ อ า ม อ เท า ส ะ เ อ ว อ อ ก แ ร ง

กด เขาดานในใ หกล ามเน อ Pectoralisตงตว

http://en.wikipedia.org/wiki/Breast_self-examination



ภำพท 34 ลก ษ ณ ะควา มผ ดป กตของเตาน ม

ท มา: http://www.pregnancy.org/article/breast-self-exam

ก า ร ต ร ว จ เ ต า น ม ด ว ย ต น เ อ ง เ ร ม ด ว ย ก า ร ส ง เ ก ต ด ล ก ษ ณ ะ ท ว ไ ป ข อ ง เ ต า น ม ใ น ก ร ะ จ ก ต า ม ด ว ย

ก า ร ค ล า ห า ก อ น ซ ง ค ว ร ท า ใ น ท า น อ น ห ร อ ใ น ข ณ ะ อ า บ น า ใ ห ค ล า อ ย า ง ม ล า ด บ ข น ต อ น โ ด ย ค ล า ก น

บ รเ วณ จาก กร ะดก ไห ป ล าราลงไ ป ถ งชา ยโ ค รง แล ะจาก แ นวก ลา งลา ตว ออ กไ ป ถง ดาน ขางขอ งผน งท รว ง

อ ก ถ า ท า ไ ด ค ว ร ค ล า ใ น ท า น อ น ซ ง ใ ช ห ม อ น เ ล ก ๆ ห น น ห ล ง ด า น ท จ ะ ท า ก า ร ต ร ว จ ท า น จ ะ ท า ใ ห เ ต า น ม

แ บ น อ อ ก แ ล ว ด ว ย ด า น ฝ า ม อ ข อ ง น ว ไ ม ใ ช ป ล า ย น ว ม อ ก ด แ น บ ก บ ผ ว ห น ง แ ล ะ ค ล ง เ บ า ๆ เ ร ม จ า ก

บ ร เ ว ณ ฐ า น ข อ ง เ ต า น ม ว น เ ข า ห า ห ว น ม ก า ร ค ล า ด ง ก ล า ว อ า จ ก ร ะ ท า ใ น ท า ย น อ า บ น า ห ร อ น อ น ใ น อ า ง

อ า บ น า ก ไ ด ส ด ท า ย จ ง ค ล า บ ร เ ว ณ ห ว น ม แ ล ะ บ บ ด เ บ า ๆ ว า ม Discharge ห ร อ ไ ม ถ า ต ร ว จ พ บ ก อ น

ชดเจ น ห รอส งเก ตวาผวห นงบ รเว ณเต านม มล กษ ณ ะผด ป ก ต ห รอม Discharge ค วรรบ มา ป รก ษ าแ พท ย

แมวากอนสวนใหญมไดเกดจากมะเรงกตาม

ก า ร ต ร ว จ ห น า ท อ ง ต ร ว จ โ ด ย ก า ร ด ค ล า เค า ะ แ ล ะ ฟ ง เ ส ย ง ก า ร ท า ง า น ข อ ง ล า ไ ส ก อ น ท า ก า ร

ต ร ว จ ค ว ร ใ ห ผ ป ว ย ถ า ย ป ส ส า ว ะ ก อ น แ ล ว จ ด ใ ห น อ น ห ง า ย ร า บ แ ข น ว า ง ด า น ข า ง ล า ต ว ต า ม ส บ า ย ก า ร

ตร วจ เรม ดว ย กา รส งเก ตด ล ก ษ ณ ะท วไ ป ข อง หน าท อง แ ผล เป นร อย ผา ต ด ท อ งแฟ บ โป งพ อง เส น เลอ ด ท

ผว ก า ร ค ล า ห น า ท อ ง ค ว ร ก ร ะ ท า ต า ม ล า ด บ จ น ท ว ท ก ส ว น เ ช น ค ล า ต บ ถ ง น า ด ม า ม ไ ต Cecum, Colon

แล ะท องน อ ย ต าม ลา ดบ แ ตใ นร าย ท มอา กา รเจ บ ท อง ค วร คล าท บ ร เวณ อ นๆ กอ น แล วค อย ๆเ คล อน เข า

ไป ห า บ ร เ ว ณ ท เ จ บ ใน ผป ว ย ท เ ก ร ง ก ล า ม เ น อ ห น า ท อ ง ก า ร ต ร ว จ จ ะ ก ร ะ ท า ไ ด ย า ก ข น ใ น ก ร ณ เ ช น น อ า จ

ใหผปว ยชนเข า และ ใหหาย ใจเขา ออกล ก ๆ ซ งจะชว ยใ หก ลามเน อหนา ท องหย อนตว ลง กา รเคาะ จะชว ย

ใ น ก า ร ก า ห น ด ข อ บ เ ข ต ข อ ง ก อ น ท ค ล า ไ ด แ ล ะ อ า จ ช ว ย แ ย ก ก อ น อ อ ก จ า ก น า ใ น ช อ ง ท อ ง ด ว ย (Shifting

http://www.pregnancy.org/article/breast-self-exam



Dullness) สดท ายค วรค ลาตอมน าเหล องบ รเวณ ขาห นบท งสอ งขา ง กา รฟง เสยง การ ท างานขอ งลา ไส ใ น

รา ย ท ม ก าร อ ก เ ส บ ข อ ง เย อ บ ชอ งท อ ง จ ะ ฟ ง ได ย น เ ส ย ง ก า ร ท า งาน ข อ ง ล า ไ ส ล ด ล ง ห ร อ ใ น ร า ย ท ท อ ง เส ย

อาจฟงไดยนเสยงการทางานของลาไส มากข น

8.3 กำรตรวจภำยใน

กา ร ต ร ว จ ภาย ใ น อ วย ว ะ ส บ พ น ธ ส ต ร เ รย ก ก น ส น ๆ ว า ก า ร ต รว จ ภ า ย ใน ห ร อ PV ซ ง ย อ ม า จ า ก

Per Vaginal Examination เป น ก า ร ต ร ว จ อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ ส ต ร ท ง ภ า ย น อ ก แ ล ะ ภ า ย ใ น ( External &Internal

Genitalia) เ ป น ก า ร ต ร ว จ ท ส า ค ญ ใ น ท า ง ส ต ศ า ส ต ร แ ล ะ น ร เ ว ช ว ท ย า ม ส ว น ส า ค ญ อ ย า ง ม า ก ใ น ก า ร ด แ ล

รก ษ าผป ว ยท ง ใน แ งก าร ต ร วจ ค ดก ร อ งโ รค (Screening) ก า รว น จฉ ย (Diagnosis) ก าร ร กษ า (Treatment)

และการตดตามผลการรกษ า (Follow-up)

สตร เป น จานว น มา กม ควา มก ลว และ ละ อาย ตอ การ ตร วจภ าย ใน ด งน นพ ยาบ าล จงค วร คาน งถ ง

จ ต ใ จ แ ล ะ ค ว า ม ร ส ก ข อ ง ผ ป ว ย ด ว ย แ ล ะ พ ย า ย า ม ห า ท า ง ผ อ น ค ล า ย ค ว า ม อ า ย ค ว า ม ว ต ก ก ง ว ล แ ล ะ

คว า ม ก ล ว ขอ ง ผป ว ยก อ น ท จ ะ ท า กา ร ต ร วจ เพ อ ท จ ะ ได ร บ ค ว าม ร ว ม ม อ อ ยา ง เต ม ท ส ถา น ท ต ร ว จภ า ย ใ น

ค ว ร เ ป น ท ม ด ช ด ไ ม จ อ แ จ ม แ ส ง ส ว า ง เ พ ย ง พ อ แ ล ะ ค ว ร ม ผ ช ว ย ห ร อ บ ค ค ล ท ส า ม ซ ง เ ป น ส ต ร อ ย ด ว ย

เส ม อ ก า ร ต ร ว จ ค ว ร ก ร ะ ท า โ ด ย ไ ม ร บ ร อ น เก น ค ว ร พ ร อ ม ท ง อ ธ บ า ย แ ล ะ ใ ห ค ว า ม ม น ใ จ แ ก ผป ว ย ไ ป ด ว ย

ข นตอนการตรวจภายใ น พอสรป ได ค อ

การ ตร วจภ าย ในเ ป น ข น ตอน หน งข อง การ ตร วจร าง กาย สต ร โ ดย เฉ พ าะ สต รทม าด วย ป ญ หาท า ง

น ร เ ว ช ว ท ย า อ ย า ง ไ ร ก ต า ม ถ า ส ต ร ม า ข อ ร บ ก า ร ต ร ว จ ค ร ง แ ร ก ค ว ร จ ะ ต ร ว จ ร า ง ก า ย ท ว ไ ป อ ย า ง เ ป น

ร ะ บ บ ก อ น ซ ง เ ร ม ต ง แ ต ก า ร ช ง น า ห น ก ก า ร ต ร ว จ ว ด Vital Signs ค ว ร ส น ใ จ ผ ป ว ย ต ง แ ต เ ด น เ ข า ม า ด

ลก ษ ณ ะ ท าท าง ป กต ห รอ ม ลก ษ ณ ะเ จบ ป วด พ ดค ย กบ ผป ว ย อย าง เป น กน เอ งด ว ยว าจ าส ภ าพ น ม น วล ใ ห

ผ ป ว ย ไ ว ว า ง ใ จ เ ม อ ผ ป ว ย ไ ว ว า ง ใ จ แ พ ท ย ผ ต ร ว จ แ ล ว ก จ ะ บ อ ก อ า ก า ร ต า ม ค ว า ม เ ป น จ ร ง ท ก อ ย า ง ไ ม

ป ดบง ซงจะชวยอยางมากใ นการแกป ญหาผปวย



อปกรณจ ำเปนทใชในกำรตรวจภำยใน

ภำพท 35 ชนด ตาง ๆ ของ SPECULUM ท มา: HTTP://AICALO.LIVEJOURNAL.COM/

1. Bivalve speculum ม ข น า ด แ ล ะ แ บ บ ต า ง ๆ ก น เ ช น Graves speculum ใ น เ ด ก เ ล ก ๆ ค ว ร ใ ช nasal

speculum แทน ใชสาหรบตรวจดผนงชองคลอดและป ากมดลก

2. Long forceps แ บ บ ค บ ห ร อ sponge-holding forceps ส า ห ร บ ค บ จ บ ก อ น ล า ส แ ล ะ tampon ใ ช ท า

ความสะอาดอวย วะสบ พนธ กอนการตรวจ

3. สาลกอนกล ม (cotton ball) tampon

4. ส าล พ น ป ลา ย ไม ป ร าศ จ าก เ ชอ (cotton swab) สา ห รบ เ ก บ specimen น า มา ต รว จ ย อม เ ช อ แ ล ะ เพ า ะ

เช อ

5. Tenaculumใชสาหรบจบป ากมด ลก ไมใหเคลอนไหว

6. Uterine sound ใชสาหรบวดค วามลกของโพ รงมดลก ในบ างคร ง

http://aicalo.livejournal.com/



7. Punch biopsy forceps ใชสาหรบตดช นเน อตรวจท างพยาธวทย า

8. Ayre spatula สาหรบท า Pap smear

9. แผนกระจก (glass slide) สาหรบตรวจยอมเช อ และ Pap smear

10. ขวดแกว บรรจ 95% alcohol สาหรบ fix แผนกระจกท ทา Pap smear

11. หลอดทด ลองทบ รรจ culture media สาหรบใ ส specimen นาไป เพาะเช อ

12. หลอดแกว บ รรจน าเก ลอ สาหรบเ กบ specimen ไป ท า wet smear

13. ส า ร ห ล อ ล น (lubricant) เ ช น K-Y jelly ห ร อ Hibitane cream ใ ช เ ค ล อ บ ห ล อ ล น speculum ก อ น

สอดเขาไป ในชองคลอด

14. ถงมอสะอาด

15. อน ๆ ท ใ ชใน การ ตรว จ specimen เช น ก ลอง จลท รรศ น (microscope) น าเก ลอ 10% KOH น าย าท า

Gram's stain แผนกระจกป ด (cover slip)

1.2.3.2 การพยาบาลผปวยท ตองไดรบก ารตรวจภายใ น

1. ต อ ง อ ธ บ า ย ใ ห ผ ป ว ย เ ข า ใ จ ก อ น ท ก ค ร ง ท จ ะ ท า ก า ร ต ร ว จ ถ ง ค ว า ม ส า ค ญ ข อ ง ก า ร ต ร ว จ

ภาย ใ น จ นก ร ะท งผ ป ว ยเ ขาใ จ อ นญ า ตใ หต รว จ ซ ง ถา ผป วย เข าใ จด ก จะใ ห คว าม รว ม มอ ท าใ หก าร ตร ว จ

สะดวกราบรน

2. ถ า ผต ร ว จ เ ป น ช า ย ค ว ร จ ะ ม บ ค ค ล ท ส า ม ท เ ป น ส ภ า พ ส ต ร อ ย ด ว ย เ พ อ ห ล ก เล ย ง ป ญ ห า ท า ง ก ฎ ห ม า ย

และป องกนตวผตรวจเองในก รณมปญหา

3. ค ว ร ใ ห ผ ป ว ย ถ า ย ป ส ส า ว ะ ท ง เ ส ย ก อ น เ พ ร า ะ จ ะ ท า ใ ห ก า ร ต ร ว จ ข น า ด ข อ ง ม ด ล ก ผ ด พ ล า ด ไ ป

ได ป สสาวะท เหลอคางในก ระเพาะป สสาวะอาจคล าได คลายถ ง น าร งไข

4. เลอกเ ครองมอใหเหมาะสมกบ ขนาดชองคลอด ของผปวย

5. ถา เป น เด ก ส าว ไม เค ย ม เพ ศ สม พ น ธ ม าก อ น ผ ป วย อ าจ จ ะ กล ว ม าก แพ ท ย อ าจ ต รว จ ภ าย ใ ตก า รใ ห ย า

ร ะ ง บ ค ว า ม ร ส ก (Examination under Anesthesia) ห ร อ E.U.A.พ ย า บ า ล เ ต ร ย ม ย า แ ล ะ ส ง เ ก ต อ า ก า ร

ระ ห ว า ง ก า ร ให ย า ร ะ ง บ ค ว า ม ร ส ก ก ร ณ ท เ ป น ผ เย า ว ต อ ง ให บ ด า ม า ร ด า เ ซ น ใ บ ย น ย อ ม ใ ห ท า ก า ร ร ก ษ า ใ ห

เรยบ รอย

6. หลกเลยงการใชภาษ าท ทาใหผปวยตก ใจ กงวล หรอรสกว าได รบก ารดถก ไมวพากษ วจารณผปวย

7. เ ต ร ย ม ผ ป ว ย ใ ห เ ร ย บ ร อ ย ใ น ท า ท ต อ ง ก า ร ต ร ว จ ค ว ร ป ด ต า แ ล ะ ค ล ม ส ว น ท ไ ม ต อ ง ก า ร ต ร ว จ ใ ห ม ด ช ด

เ ป ด เ ฉ พ า ะ ส ว น ท ต อ ง ก า ร ต ร ว จ จ ร ง ๆ ห ย ด ต ร ว จ เ ม อ ผ ป ว ย ต อ ง ก า ร ห ร อ ข อ ร อ ง ไ ม ค ว ร ป ล อ ย ใ ห ผ ป ว ย

นอนรอตรวจบ นเตยงนาน ๆ

8. หองตรวจภายใ น ควรจะมดชด ไมเป ดเผยมากเ กนไป

9. คว รบ อ กผ ป วย ท ก ข น ต อน ว าก าล ง จะท าอ ะไ ร เ ชน ก าร ท าค วา ม สะ อ าด ก าร สอ ด ใส เค ร อง ม อ ห รอ ใ ส

น วตรวจ



10. ก า ร ก า ร จ ด ท า ผ ป ว ย ท า ท น ย ม ม า ก ท ส ด ค อ Lithotomy ผ ป ว ย น อ น ห ง า ย บ น เ ต ย ง ก น ข อ ง ผ ป ว ย ห อ ย

ล ง ม า พ น ข อ บ เ ต ย ง เ ล ก น อ ย เ พ อ ส ะ ด ว ก ใ น ก า ร ต ร ว จ แ ล ะ ย ก ข า ข น ท ง 2 ข า ง ข อ พ บ พ า ด อ ย บ น แ ผ น

ร อ ง ร บ ซ ง บ า ง ค น เร ย ก ว า ท า ข น ข า ห ย ง ห ว เข า ท ง 2 ข า ง แ ย ก จ า ก ก น ม า ก ท ส ด ท จ ะ ม า ก ไ ด ม อ 2 ข า ง

อ ย ข า งล าต ว ห ร อ ว า ง อ ย บ น ห น า อ ก ไ ม ค ว ร ใ ห ผป ว ย เ อ า ม อ ห น น ศ รษ ะ จ ะ ท า ใ ห ห น า ท อ ง เ ก ร ง ค ว ร ใช ผ า

ค ล ม ข า ผ ป ว ย ท ง 2 ข า ง ร ว ม ท ง ห น า ท อ ง ด ว ย เ ป ด เ ฉ พ า ะ บ ร เ ว ณ ท จ ะ ต ร ว จ เ พ อ ใ ห ผ ป ว ย ไ ม ร ส ก ว า ถ ก

เ ป ด เ ผ ย ม า ก เ ก น ไ ป น อ ก จ า ก ท า Lithotomy แ ล ว อ า จ จ ะ จ ด ผ ป ว ย ใ น ท า Sim'sSemipronePosition ห ร อ

ท า น อ น ต ะ แ ค ง ห ร อ ใ ห น อ น ห ง า ย แ บ บ ธ ร ร ม ด า แ ต ช น เ ข า ข น (Modified Dorsal Position)ซ ง เ ห ม า ะ ส า ห ร บ

ในผปวยหนกสตรเจบค รรภหรอในสถ านท ๆ ไ มมเตยงตรวจภายใ นโดย เฉ พาะ

ข นตอนการตรวจภายใ น ป ระกอบ ดวย 4 ข นตอนหลก คอ

1. Inspection & palpation การตรวจดและคลาอวยว ะสบพนธ ภายนอก

2. Speculum examination ตรวจดภายใ นชองคลอด ได แก ผนงชองคลอด และป ากมดลก

3. Bimanual examination ก า ร ต ร ว จ ภ า ย ใ น อ ง เ ช ง ก ร า น โ ด ย ก า ร ใ ช ม อ ห น ง ก ด ท ห น า ท อ ง แ ล ะ ส อ ง น ว

ของอกมอหนงอยในชองคลอด หรอ Pelvic Examination (PV)

4. Rectovaginal examination ก า ร ต ร ว จ โ ด ย ส อ ด น ว ก ล า ง เ ข า ใ น ท า ง เ ด น อ จ จ า ร ะ แ ล ะ น ว ช ใ น ช อ ง ค ล อ ด

พรอม ๆ ก น เรยก ส น ๆ วา RV exam

ก า ร ต ร ว จ อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ ภ า ย น อ ก เ ร ม ต น ต ร ว จ โ ด ย ก า ร ด อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ ภ า ย น อ ก ม ค ร า บ

หน อ ง ค รา บ เล อด แ ผล ร อง รอ ย ขอ ง กา รอ ก เส บ ห ร อไ ม แล วจ ง ท า ค วา มส ะ อา ด อว ย วะ สบ พ น ธภ าย น อ ก

ดวย Antiseptic อ ยางอ อน เ ชน Zephiran 1:2000 ค วรท า ควา มสะอ าดจ ากด านใ น ออกไ ป ดานนอก เสร จ

แล ว จ ง เร ม ต ร ว จด อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ ภ าย น อ ก อ ย า ง ล ะเ อ ย ด อ ก คร ง เร ม จ า ก ด ล ก ษ ณ ะ ข อ ง hair distribution

บ ร เ ว ณ ห ว ห น า ว ป ก ต แ บ บ ห ญ ง จ ะ เ ป น ร ป ส า ม เ ห ล ย ม เ อ า ฐ า น ข น ล ก ษ ณ ะ ข อ ง Clitoris ข น า ด แ ล ะ ก า ร

อ ก เ ส บ ร เ ป ด ข อ ง ท อ ป ส ส า ว ะ (Urethral meatus) ก า ร อ ก เ ส บ บ ว ม แ ด ง ม ห น อ ง ไ ห ล ถ า พ บ ต อ ง น า ไ ป

ยอมเ ช อ ห รอเ พาะเ ช อSkene's ducts เ ป นท อเป ด อย 2 ขาง ของท อป ส สาว ะ ถาอ กเ ส บ จะเ หนเ ป นจ ดแด ง

ช ด ถ า ไ ม อ ก เส บ จ ะ ม อ ง ไ ม เ ห นLabia majora &Labia minoraด ว า ม แ ผ ล ก า ร อ ก เ ส บ เ น อ ง อ ก ห ด ห ง อ น ไ ก

ต ก ข า วBartholin'sduct ถ า ม ก า ร อ ก เ ส บ จ ะ เ ห น เ ป น จ ด แ ด ง ๆ แ ล ะ ม discharge ไ ห ล อ อ ก ม าBartholin's

gland ถาอ กเ ส บ จะบ วม แด งเป นกอ น เ มอบ บ ห รอค ลาจ ะเจ บ ม ากVaginal wall ตรว จวามก ารห ยอน ขอ ง

ผ น ง ช อ ง ค ล อ ด ห ร อ ไ ม ถ า ผ น ง ช อ ง ค ล อ ด ด า น ห น า ห ย อ น แ ล ะ ก ร ะ เ พ า ะ ป ส ส า ว ะ ห ย อ น ต า ม ล ง ม า ด ว ย

เร ยก ว า "Cystocele" จ ะ เห น ผ นง โป ง ท ป า ก ช อง ค ลอ ด ถ าผ น งช อ ง คล อ ด ใต ต อ Urethra ห ย อ นล ง มา ด ว ย

เ ร ย ก ว า "Cysto-Urethrocele" ถ า ผ น ง ช อ ง ค ล อ ด ด า น ห ล ง ห ย อ น แ ล ะ Rectum เ ล อ น เ ป น ก ร ะ พ ง ต า ม

อ อ ก ม า ด ว ย เร ย ก ว า "Rectocele" ถ า พ บ ท ง 2 อ ย า ง ร ว ม ก น เ ร ย ก "Cysto-Rectocele" ถ า ผ น ง ช อ ง ค ล อ ด

ตรงPosterior Fornix โป ง และมลาไส ตามลงมา เรยก วา "Enterocele"



ภำพท 36 การคล าตอ มบา ร โธ ลน ท มา: HTTP://5MINUTECONSULT.COM/VIEWIMAGE/705 071 5

การพยาบาล ผป วยท ไดรบก ารตรวจ Speculum examination

1. คว รห ล อ ลน ด ว ย Hibitane cream ห ร อ K-Y jelly เพ อส ะ ด วก ใน ก าร ส อด ใ สSpeculum ผป ว ย จะไ ด ไ ม

เ จ บ ถ า จ ะ ต ร ว จ ห า เ ซ ล ล ม ะ เ ร ง ป า ก ม ด ล ก ด ว ย ไ ม ค ว ร ใ ช ส า ร ห ล อ ล น ใ ด ๆ ท า ท Speculum เ พ ร า ะ จ ะ ม

ผลเสยตอการตรวจหาเซ ลลมะเรง ใหชบ น าธรรมดา

2. ก อ น ใ ส ค ว ร จ ะ บ อ ก ผ ป ว ย ก อ น ว า จ ะ ใ ส เ ค ร อ ง ม อ ใ ห ผ ป ว ย ห า ย ใ จ ย า ว ๆ แ ล ะ ช ว ย เ บ ง เ ล ก น อ ย ช อ ง

คล อ ด จ ะห ย อ น แ ละ เป ด อ า อ อก ใช น วก ด Posterior Vaginal Wall ล ง แ ลว จ ง ใส Speculum โด ย ใส ต ะ แ ค ง

เ ล ก น อ ย เ พ อ ม ใ ห ถ ก บ ร เ ว ณ clitoris ห ร อ urethra เ พ ร า ะ จ ะ เ จ บ ใ ส Speculum ใ ห ป ล า ย ช ไ ป ท า ง ด า น

ห ล ง จ น ส ด แ ล ว ถ อ ย อ อ ก ม า เ ล ก น อ ย จ ง ค อ ย เ ป ด จ น ม า ก พ อ ท จ ะ เ ห น ป า ก ม ด ล ก เ ส ร จ แ ล ว จ ง ล อ ค

Speculum ไว

3. ใน ก าร ต ร วจ ค ด ก รอ ง ม ะเ รง ป า กม ด ล ก น ย ม ท า Pap smear ท า โ ดย ใ ช Ayre spatula ใช ป ล าย ท แ ห ล ม

ก ว า ใส เข า ไ ป ใ น ป า ก ม ด ล ก แ ล ะ ห ม น ใ ห ร อ บ จ ะ ไ ด Specimen ท ง Ectocervixแ ล ะ Endocervixแ ล ว จ ง ป า ย

ล ง บ น Glass slide ใ ส ล ง ไ ป แ ช ใ น 95% Alcohol ท น ท เ พ อ เ ซ ล ล จ ะ ไ ด ไ ม แ ห ง น อ ก จ า ก น อ า จ ท า

Cytobrushร ว ม ด ว ย เ พ อ ใ ห ไ ด เ ซ ล ล ใ น Endocervical canal เ พ ย ง พ อ ซ ง ท า โ ด ย ส อ ด Cytobrushเ ข า ไ ป ใ น

Endocervical canal แลวหมน 1-2 รอบ แลวจงนาออกมาปายบ นแผนสไลด

4. ตร วจด ผ นง ชอ งค ลอ ด แ ละ ป าก มด ลก อย าง ละ เอย ด โด ยด ส ร อย โร คdischarge ล ก ษ ณ ะร เป ด ถา ม

discharge ควรเก บ มาตรวจหาเช อ และเพาะเช อ

5. เส ร จ แ ล ว จ ง ค ล า ย ล อ ค ข ย บ แ ล ะ ห ม น Speculum ด ผ น ง ช อ ง ค ล อ ด โ ด ย ร อ บ ว า ม ค ว า ม ผด ป ก ต ห ร อ ไ ม

เ ช น แ ผ ล ต ก ข า ว Rugae (ร อ ย ย น ) ใ น ส ต ร ว ย เ จ ร ญ พ น ธ จ ะ ม Rugaeช ด เ จ น แ ล ะ ช ม ช น แ ต ใ น เ ด ก แ ล ะ

http://5minuteconsult.com/ViewImage/7050715



ส ต ร ว ย ห ม ด ป ร ะ จ า เ ด อ น จ ะ เร ย บ แ ล ะ ค อ น ข า ง แ ห ง ห ล ง จ า ก เส ร จ แ ล ว จ ง ห บ แ ล ะ ถ อ ย Speculum อ อ ก

ในแนวเด ยวก บ ท ใส ระวงอยาดง Pubic hair รอบป ากชองคลอดตดมาดวย จะท าใหผปวยเ จบ

ภำพท 37 ก ารทา PAP SMEAR โด ยป ายจากป ากมดล ก และจ ากชอ งคลอดต ามล าด บ ท มา:

HTTP://WWW.PITTERPATTER.COM.MY/CERVICAL-SMEAR-CERVICAL-CANCER-PREVENTION-

CERVICAL-SMEAR-CERVICAL-CANCER-PREVENTION/

การพยาบาลผปวยท ไดรบก ารตรวจ Bimanual examination

1. ต ร ว จ โด ย ใช ม อ ห น ง อ ย บ น ห น า ท อ ง แ ล ะ ส อ ง น ว ข อ ง อ ก ม อ ห น ง ส อ ด ใ น ช อ ง ค ล อ ด ท า ข อ ง ผต ร ว จ ค ว ร

จะเป นท าท ส ะดว กส บ าย ไมเม อย ลา น ยม ยก ข าขางเดย วก บ มอ ท ใส ในช องค ลอ ดข น วาง เท าลงบ นม าท ใ ช

น ง ต ร ว จ ว า ง ข อ ศ อ ก ล ง บ น ห ว เ ข า จ ะ ช ว ย ใ ห ส อ ด ม อ ไ ด ล ก แ ล ะ ต ร ว จ ไ ด เ บ า ก ว า ป ก ต เ น อ ง จ า ก แ ร ง ก ด

สวนใหญของแขนจะลงบนขอศอก จะชวยใ หตรวจไดนมนวลย งข น เรมตรวจจาก

-ป า ก ม ด ล ก (Consistency) น ม ห ร อ แ ข ง โ ย ก ป า ก ม ด ล ก ไ ป ม า ด ว า ผ ป ว ย จ ะ ม อ า ก า ร เ จ บ

หรอไม (Cervical Motion Tenderness) ถาเจบใ หนกถงพยาธสภาพท ปกมดลก

-ต ว ม ด ล ก ต ร ว จ โ ด ย ใ ช ม อ ใ น ช อ ง ค ล อ ด แ ล ะ ม อ บ น ห น า ท อ ง ช ว ย ก น ใ ช ฝ า น ว ม อ อ ย า ใ ช

ป ลา ยน วจ กล งไป เพร าะ ผป วยจ ะเจ บ คล าตร งก ลาง กอ นเพ อต รว จข นาด ขอ งม ดล ก เท ยบ กบ ขน าด ขอ ง

ก า ร ต ง ค ร ร ภ ค ว า ม ค ล อ ง ต ว ใ น ก า ร เ ค ล อ น ไ ห ว ข อ ง ม ด ล ก (Mobility)Consistency ค ว า ม น ม แ ข ง

Surface เ ร ย บ ห ร อ ข ร ข ร ะPosition อ ย ต ร ง ก ล า ง เ อ ย ง ซ า ย เ อ ย ง ข ว า ค ว า ห น า ค ว า ห ล ง ป ก ต ม ด ล ก จ ะ

ค ว า ไ ป ท า ง ด า น ห น า (Anteversion)แ น ว ท ป า ก ม ด ล ก ท า ก บ แ น ว ข อ ง ช อ ง ค ล อ ด เ ร ย ก ว า "Version" ส ว น

แ น ว ท ต ว ม ด ล ก ท า ก บ แ น ว ข อ ง ป า ก ม ด ล ก เ ร ย ก ว า "Flexion"ซ ง จ ะ แ บ ง เ ป น ค ว า ห น า (Ante)แ ล ะ ค ว า ห ล ง

(Retro)

-ป ก ม ด ล ก เ ล อ น น ว ม อ ใ น ไ ป อ ย ท Lateral Fornix แ ล ะ ม อ น อ ก ม า ต รว จ ข า ง ซ า ย แ ล ะ ข ว า ซ ง

เป น ต า แ ห น ง ข อ ง ร ง ไข แ ล ะท อ น า ไข ป ก ต แล ว จ ะค ล าร ง ไ ข แ ล ะ ท อ น า ไ ข ไม ไ ด เพ ร า ะ ม ข น า ด เ ล ก จ ะ ค ล า ไ ด

ช ด ต อ เ ม อ โ ต เ ป น ก อ น เ น อ ง อ ก ห ร อ ถ ง น า แ ล ว ห ร อ ผป ว ย ท ผ อ ม ผ น ง ห น า ท อ ง บ า ง ม า ก ๆ ถ า ค ล า ไ ด ค ว ร

http://www.pitterpatter.com.my/cervical-smear-cervical-cancer-prevention-cervical-smear-cervical-cancer-prevention/

http://www.pitterpatter.com.my/cervical-smear-cervical-cancer-prevention-cervical-smear-cervical-cancer-prevention/



บ อ ก ต า แ ห น ง ท ค ล า ไ ด ข น า ด ร ป ร า ง ก า ร จ บ เ ค ล อ น ไ ห ว ห ร อ ข ย บ ไ ด ค ว า ม น ม แ ข ง แ ล ะ ล ก ษ ณ ะ ข อ ง ผ ว

กอน

ภำพท 38 ต าแ หนงต าง ๆ ของมดลก ท ม า:

HTTP://WWW.REDTENTWELLNESS.COM/MAYAABDOMINALMASSAGEBENEFITS3.PHP

วธ แ ย ก วา เ ป น ก อ น ม ด ล ก ห ร อ ร ง ไข ใ ห ใช ม อ ท ว า งบ น ห น า ท อ ง ด น ก อ น ข น ข า ง บ น ใ น ข ณ ะท ม อ ใ น

ชอง คล อด อย ท ต าแ หน ง ขอ งป าก มด ลก ถา ป า กม ดล กเ ค ลอ นต าม ข น ไป แส ดงว าเป น กอน ขอ งม ดล ก หรอ

กอนของ Adnexa ท มาตดกบ ตวมดลก ถาปากมดลกไ มเคลอนตามไป แสดงวาไมใชกอนของมดลก

ภำพท 39 BIMANUAL EXAMINATION ของมดลก ท มา:

HTTP://WWW.DARTMOUTH.EDU/~HUMANANATOMY/FIGURES/CHAPTER_35/35-7.HTM

http://www.redtentwellness.com/mayaabdominalmassagebenefits3.php

http://www.dartmouth.edu/~humananatomy/figures/chapter_35/35-7.HTM



ก า ร พ ย า บ า ล ผ ป ว ย ท ไ ด ร บ ก า ร ต ร ว จ Rectovaginal examination (RV exam)เ ป น ก า ร ต ร ว จ โ ด ย ส อ ด

น วก ลางเขาไป ในท วารหนก และน วช ใสในชองคลอด

1. ค ว ร ห ล อ ล น ไ ว ด ว ย K-Y jelly ห ร อ vaselineก อ น เ ว ล า ส อ ด น ว ใ ห ผ ป ว ย ช ว ย เ บ ง เ ล ก น อ ย เ ห ม อ น เ บ ง

อจจาระ เพอทจะสอดน วไ ดงายข น และผป วยจะได ไมเจบ

2 . การตรวจ RV จะท าใหคลาบรเวณดานหลงของมดลก และดานขางไดชดเจนข น

3 . ข ณ ะ ต ร ว จ ค ว ร ส ง เ ก ต ด ร ด ส ด ว ง ท ว า ร ค ว า ม ต ง ต ว ข อ ง ก ล า ม เ น อ ห ร ด ร อ บ ท ว า ร ห น ก แ ล ะ บ ร เ ว ณ ฝ

เย บ ดวย

4. วธ น จ ะท า ให ส าม า รถ ค ล าอ ว ยว ะ ใน อ งเ ชง ก รา น ได ล กก ว าก า รต ร วจ ภ า ยใ นท า งช อ งค ล อ ด แ ละ ช วย ใ ห

ค ล า บ ร เ ว ณ ด า น ห ล ง ม ด ล ก Cul-de-sac, Uterosacral ligaments, Parametriumแ ล ะ Rectovaginal

septum ไ ด ช ด เ จ น ก ว า จ ง ม ป ร ะ โ ย ช น ใ น ก า ร ต ร ว จ ก อ น ใ น เ ช ง ก ร า น แ ล ะ ใ น ก า ร Staging ม ะ เ ร ง ข อ ง ป า ก

มดลก การตรวจดวยว ธน ผปวยอาจรสกเ จบมากกว าการตรวจภายใ นทาง ชองคลอ ด

การพยาบาล ผป วยท ไดรบก ารตรวจท างทวา รหนก

ในร ายผป วยเ ดก หรอ เป นส ตรท ยงไ มเคย แตง งาน อาจ ใชก ารต รวจท างท วาร หนก แทน การ ตรว จ

ภ า ย ใ น ท า ง ช อ ง ค ล อ ด ว ธ ก า ร ต ร ว จ ก ท า เ ช น เ ด ย ว ก บ ก า ร ท า Bimanual Examination ท า ง ช อ ง

คล อ ด น อ ก จาก น กา ร ตร ว จ ท า ง ท ว า รห น ก ย ง มป ร ะ โย ช นใ น รา ย ท ผป ว ย มเ ล อด อ อ ก ห ร อม พ ย าธ ส ภ า พ

อ ย บ ร เ ว ณ Rectum ส ว น ใ ห ญ แ ล ว Rectal Carcinoma จ ะ อ ย ต า พ อ ท จ ะ ค ล า พ บ ไ ด ท า ง ท ว า ร ห น ก

ภาย ห ล งก าร ซ ก ป ระ วต ก า รต รว จร า งก าย แล ะ ตร วจ ภ าย ใน ต ลอ ด จน ก าร ตร วจ ท าง หอ ง ป ฏ บ ตก าร ค ว ร

อ ธ บ า ย ใ ห ผ ป ว ย ท ร า บ เ ก ย ว ก บ ส ง ต า ง ๆ ท ต ร ว จ พ บ แ ล ะ ก า ร ว น จ ฉ ย โ ร ค โ ด ย ใ ช ภ า ษ า ง า ย ๆ ท ผ ป ว ย จ ะ

ส า ม า ร ถ เ ข า ใ จ ไ ด ค ว ร ใ ช เ ว ล า ใ น ก า ร ต อ บ ค า ถ า ม แ ล ะ อ ธ บ า ย ถ ง ก า ร ป ฏ บ ต ต ว ข อ ง ผ ป ว ย ด ว ย เ ช น ใ ห

ร บ ป ร ะ ท า น ย า อ ย า ง ไ ร น า น เ ท า ใ ด ง ด ก า ร ร ว ม เ พ ศ ห ร อ ไ ม ก ล บ ม า ร บ ก า ร ต ร ว จ อ ก เ ม อ ใ ด ห ล ง ก า ร

รกษ าการรบป ระท านยาอาจมผลขางเคยง อ ะไร ฯลฯ

การตรวจวน จฉย พเศษท าง นรเวช

1. Pap smear เป นการตรวจคดก รองมะเรงปากมดลก ระยะแรก (Screening test)

2. Swab (wet smear) เป นการนาหนองหรอสงขบ หลงทอยในชองคลอดมาต รวจ

3. Smear (dry smear) เ ป น ก า ร น า ห น อ ง ห ร อ ส ง ข บ ห ล ง ท อ ย ใ น ต า แ ห น ง Urethra, Skene glands,

Bartholin’s gland และ Cervix มาตรวจ

4. Biopsy เป นการตดช นเน อของอวยวะทอยภายใ นชองคลอดมาต รวจ

5. Twist เป นการบดตงเน อท อยบรเวณป ากมดลก



6. ก า ร ต ร ว จ อ ล ต ร า ซ า ว ด (Ultrasound) เ ป น ก า ร ต ร ว จ ด อ ว ย ว ะ ใ น อ ง เ ช ง ก ร า น ต ร ว จ ด อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ

ได แกมดลก รงไขและทารกใ นครรภสามารถตรวจได 2 ท างคอ

6.1 ต ร ว จ ท า ง ห น า ท อ ง ใ ช เ ค ร อ ง ม อ ว า ง ท ห น า ท อ ง น อ ย ใ ช ค ล น ค ว า ม ถ ต า ก ว า ท า ใ ห ต ร ว จ ไ ด

ล ะ เ อ ย ด น อ ย ก ว า แ ต ก า ร ผ า น ข อ ง ค ล น ไ ป ไ ด ไ ก ล ก ว า ไ ด พ น ท ก า ร ต ร ว จ ม า ก ก ว า เ ห ม า ะ ส า ห ร บ ด ใ น ภ า พ

กว าง แน ะน า ให ผป ว ยด ม นาแล วก ล นป ส สา ว ะก อน ต รว จเ พอ ให ม นาใ น ก ระ เพ าะ ป ส ส าว ะโ ดย ใช น าเ ป น ต ว

นาเสยงไ ป ยงอวย วะองเชงกรานไดด

6.2 ต ร ว จ ท า ง ช อ ง ค ล อ ด ใ ช เ ค ร อ ง ม อ ผ า น ส อ ด เ ข า ไ ป ท า ง ช อ ง ค ล อ ด ใ ช ค ล น ค ว า ม ถ ส ง แ ต ค ล น

เส ย ง ผาน ไ ด ไ ม ไก ล แ ล ะ ได พ น ท ก า ร ต ร ว จ น อ ยก ว า เ ห ม าะ ส า ห ร บ ด ส งท เล ก ๆ แ ล ะ ต อง ก า ร ร าย ล ะ เ อ ย ดค า

แนะนาใหผปวยถ ายป สสาวะท งกอนตรวจเพอใหเครองมอใก ลชดกบ อวยว ะท ตอ งการต รว จม ากๆ

ตวอยางการเขยนรายงานผลการตรวจ ภายใ น (PV)

- MIUB หรอ NIUB: normal(M; Multiparous, N; Nulliparous, I; Introitus, U; Urethra, B; Bartholin's

glands)

- Vagina: Normal mucosa, no discharge

- Cervix: Multiparous cervix, no gross lesion, normal discharge per os, no cervical motion

tenderness

- Uterus: Normal size, anteversion, mobile, not tender

- Adnexa: No mass palpable, not tender both sides

RV exam - Normal sphincter tone, smooth rectal mucosa

- No mass

- Cul-de-sac: free

- Parametrium: soft, not tender

การพยาบาล ผป วยท าการต ดช นเน อสง ตรวจ(Biopsy)

1. ส งเ ก ต อา ก า รเ ล อด อ อ ก ผด ป ก ต จ า ก ชอ ง ค ล อด ถ า ม เล อ ด ออ ก ต ล อ ด เว ล าห ร อ อ อก ม า ก ให ร บ ม าต ร ว จ

กอนแพทย นด

2. ใ ห ด ง ป ล า ย ส า ย Tampon อ อ ก ภ า ย ใ น 24 ช ม.ห ล ง ต ร ว จ เ พ อ ป อ ง ก น ก า ร ต ด เ ช อ เ ช น ท า Biopsy ต อ น

เชาใหเอาTampon ออกชวงเย นภายหลงเอา Tampon ออกใ หสงเกตป รมาณเลอด

3. งดมเพศสมพนธ 1-2 สป ดาหเพอปองกนการตดเช อ

4. สงเกตอาการแสดงของการตดเช อเชนมไขป วดศรษะเจบป วดใ นช องคลอดใ หรบม าพบ แพทย ทนท

5. แนะนาผป วยใ หมาฟงผลตรวจตามแพทย นด



8.4 กำรพยำบำลสตรทมภำวะผดปกตทสมพนธกบระด

กล มอาการกอนมระด (Premenstrual syndrome: PMS)

พย าธสภาพ

1. ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ ง ฮ อ ร โ ม น จ า ก ร ง ไ ข (Ovarian steroids) ค อ ภ า ว ะ ข า ด ห ร อ เ ก น ข อ ง ฮ อ ร โ ม น

เอสโ ตรเจนและโป รเจสเตอโ รน

2. ความผดปก ตของระบ บ ป ระสาทและตอมไรท อ (Neuroendocrine system)

อ าก าร ค ด ต งเ ต า น ม, ป ว ด ศ ร ษ ะ, ป ว ด เม อ ย ต า ม ต วท อ งอ ด น อ น ไ ม ห ล บ ไ ม ม ส ม า ธ ห ง ด ห ง ด โ ม โ ห

งายเ ป นตน

ก า ร พ ย า บ า ล ใ ห ค า แ น ะ น า แ ล ะ ช ว ย เ ห ล อ ใ น ก า ร ป ร บ เ ป ล ย น พ ฤ ต ก ร ร ม แ ล ะ อ า ร ม ณ ท ไ ม พ ง

ป ระสงค

ภาวะผดปก ตทสมพนธ กบ การมระด (Disorder Related Menstruation)

8.4.1 ภำวะขำดระด (Amenorrhea)

1 ภาวะขาดระดชนดปฐมภม (Primary amenorrhea) ห ม าย ถ ง ภ า วะ ท ไ มม ร ะ ด ต า มว ย อ น ส ม ค ว ร

ชวงอาย 14-16 ป

ส า เ ห ต ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ ง ต อ ม เ พ ศ (Gonad), ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ ง โ ค ร ง ส ร า ง อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ เ ย อ

Hymen ป ดและความผดปก ตของ Hypothalamus

2 ภาวะขาดระดชนดทตยภม (Secondary amenorrhea) ห ม า ย ถ ง ภ าว ะ ท ม ก า ร ข าด ร ะ ด ใ น ส ต ร ท

เคย มระดมาแลวอยางนอย 3 เดอนในรายท ระดมาสมาเสมอและ 6 เดอนในรายทระดมาไมสมาเสมอ

ส า เ ห ต ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ งHypothalamus, ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ งPituitary ร ง ไ ข ม ด ล ก ก า ร ฉ ด ย า

คมกาเนดยารกษ ามะเรงและ Hypothyroidism หรอ Hyperthyroidism

การ รกษ าภาว ะข าด ระด โด ย รกษ าต ามส าเห ต ได แก การ เพม FSH เพ อก ระต นให รงไ ขทา งาน กา ร

ลดย า Prolactin และการการขดมดลก

การพยาบาลสตรทมภาวะขาดระด

1. อธ บายใหผปวยท ราบ ถงความผดป กตท เกดข น

2. บ อกว ตถป ระสงคของการปฏบตตวกอนตรวจและหลงตรวจเพอวน จฉย

3. อธ บายถงเหตผลท ตองไดรบย าฮอรโมน (บ างกรณ)

4. แนะนาภาวะแท รกซ อนทอาจเกดข นในภายหลง

5. ถาผปวยท ระดขาดมภาวะอวนตองแนะน าลดน า หนกใ หถก วธ

6. แนะนารบป ระท านอาหารทมประโย ช น

7. แนะนาใหใชเวล าวางใหเปนป ระโย ชน



8.4.2 อำกำรปวดระด (Dysmenorrhea)

1 อาการปวดระดชนดปฐมภม (Primary Dysmenorrhea) ส ม พ น ธ ก บ ก า ร ม ร ะ ด เ ก ด จ า ก ก า ร ห ด

เก รงของมดลกระหวางมระด

ส า เ ห ต ก า ร ม Prostaglandins (PG) ป ร ม า ณ ม า ก, ป า ก ม ด ล ก ต บ ต น ท า ใ ห เ ก ด ก า ร ค ง ข อ ง เ ล อ ด

ระดใ นมดลก, ขดแยงทางจตเกยวก บ เพศหญงและการสบ บ หรดมสราความเครยด

2 อาการปวดระดชนดทตยภม (Secondary Dysmenorrhea) ม พ ย า ธ ท อ ง เ ช ง ก ร า น เ ช น

Endometriosis, PID

การรกษ าอาการปวด ระด

1. ใหยาทออกฤ ท ธตาน Prostaglandins แตหามใชกบ สตรทมแผลใ นกระเพาะอาห าร

2. การรกษ าดวยฮอ รโมนโดย ยาเมดคมกาเนดฮอรโมนรวมเอสโ ตรเจนและโป รเจสเตอโ รน

การพยาบาลสตรทมอาการปวด ระด

1. ใหคาแนะนาท ถก ตองเก ยวก บ สรรวท ยาของการมระด

2. แนะนาวธการบรรเท าอาการปวด ระดเชนเท คนคการห ายใ จการใ ชควา มรอนปร ะคบ

3. แนะนาการปฏบตตวท เหมาะสม

4. อธ บายการใชยาเมดคมกาเนดในระยะเวล านาน

5. สรางทศนคตทดเกยวก บ การมระด

8.4.3 ภำวะเลอดออกผดปกตจำกโพรงมดลก (Abnormal Uterine Bleeding: AUB) คอ เล อ ด

ท ออกจากโ พรงมดลกมลกษ ณะแตกตางจากระดพบ ได ทก ชวงอาย โด ยมากพบ ในว ยเ จรญพนธ

1 กลมทมพยาธสภาพโด ยเ ลอดทออกมาสาเหตมาจากMyoma Uteri, Endometriosis, PID

2 กลมทไมมพยาธสภาพเรยก วา Dysfunction Uterine Bleeding: DUB

2.1 ภ า ว ะ เ ล อ ด อ อ ก ผ ด ป ก ต ช น ด ท ไ ม ม ไ ข ต ก (Anovulatory DUB) เ ก ด จ า ก า ร ท า ง า น ท

ไมสมดลก นระหวาง Hypothalamus, Ovary ท าใหมเลอดออกก ะป รดกะปรอย

2.2 ภ า ว ะ เ ล อ ด อ อ ก ผด ป ก ต ช น ด ท ม ไ ข ต ก (Ovulatory DUB) พ บ บ อ ย ใ น ช ว ง ว ย ร น แ ล ะ

วยใ กล หมดระด

การรกษ าภาวะเลอดออก ผดป กตจากโ พรงมดลก

1. ภาวะAnovulatory DUB

1.1 การท าใหเล อดหย ดโ ดยก ารใชฮ อรโมน เอสโ ต รเจน หรอโป รเจสต นหรอ ท ากา รขดม ดลก (Dilatation &

curettage: D&C)

1.2 การรกษ าภาวะซด

1.3 ป องกนก ารกลบ เป นซ า

2. ภาวะ Ovulatory DUB

2.1 ใชยา NSAIDS ยาเมดคมกาเนด



2.2 ท าลายเยอบ โพ รงมดลก

2.3 การตดมดลก (Hysterectomy)

การพยาบาลผทมภาวะเลอดออก ผดป กตจากโ พรงมดลก

1. ป ระเมนความรนแรงของการเสยเล อดและปอ งกนภาว ะซ ดตดต ามผ ลHct.

2. ป องกนภาวะชอคโ ดย Record V/S, I/O, สงเกตภาวะชอค

3. ป องกนก ารตดเช อดแลการท า ความสะอาดอวย วะสบ พนธ

4. ในรายท ตองผาตดพย าบ าลเตรยมผป วยก อนและหลงกา รผ าตด

5. ป ระคบ ป ระคองจตใจ

8.5 กำรพยำบำลผทมกำรอกเสบตดเช อในระบบสบพนธสตร (Female Genital Tract Infections)

ตกขาว (Leukorrhea)

อาการต ก ข า ว ท ม ท ง ป ร ม า ณ ล ก ษ ณ ะ ส ห ร อ ก ล น ท แ ต ก ต า ง จ า ก ต ก ข า ว ป ก ต ก อ ใ ห เ ก ด ค ว า ม

ราคาญคน (Pruritus) ชองคลอดมกลนเหมนปวด แสบป วดรอนปสสาวะแสบ ขดเจบ ขณะมเพศสมพนธ

โรค ตดตอท างเพศสมพนธ (Sexually Transmitted Disease: STDs)

8.5.1 หนองใน (Gonorrhea)

สาเหตเช อ Neisseria gonorrhea

อา ก า ร แ ล ะ อ าก า ร แ ส ด ง ร ะย ะ ฟ ก ต ว ป ร ะ ม า ณ 1-14 ว น ป ส ส า ว ะแ ส บ ข ด ป ส ส า ว ะ ล า บ าก ม ห น อ ง

ไห ล อ อ ก ม า จ า ก ท อ ป ส ส า ว ะ ม เ ล อ ด อ อ ก ท า ง ช อ ง ค ล อ ด ค น บ ร เ ว ณ ป า ก ช อ ง ค ล อ ด (pruritus vulva) ป ว ด

ท องนอย

การวนจฉย ยอมส Gram Stainการเพาะเช อ, การตรวจหาหนวยท างพนธก รรม

การรกษ าCiprofloxaxin 500 mg a single dose, or

Ofloxacin 400 mg a single dose, or

Norfloxaxin 800 mg a single dose, or

Levofloxaxin 250 mg a single dose

ถ า ส ง ส ย เ ช อ Chlamydia ใ ห ร บ ป ร ะ ท า น ย า Doxycycline 100 mg ว น ล ะ 2-3 ค ร ง น า น 10-14

วน หรอฉด Zithromax® (azithromycin) 1.0 gm คร งเดยว

8.5.2 หนองในเทยม (Non-gonoccal urethritis)

สาเหตเช อ Chlamydia trachomatis

อากา รแล ะอาก ารแส ดงร ะยะฟ กตว ป ระ มาณ 7-21 วน ตรวจ ภาย ในพ บ ป าก มดล กอก เสบ ม กพ บ

บ ร เ ว ณ Transformation zone ข อ ง ป า ก ม ด ล ก ท อ ป ส ส า ว ะ อ ก เ ส บ (urethritis) บ า ง ร า ย เ ก ด ก า ร อ ก เ ส บ ท

ป ก ม ด ล ก (adnexitis) ท า ใ ห ป ก ม ด ล ก ต บ ต น ห ร อ เ ก ด ผ ง ผ ด ใ น อ ง เ ช ง ก ร า น (adhesion) เ ย อ บ โ พ ร ง ม ด ล ก

อกเ สบ (endometritis) และโรค อกเ สบ ตดเช อในองเชงกราน

การวนจฉย ยอมส Gram Stainการเพาะเช อการตรวจหาหนวยท างพนธก รรม



การรกษ า Doxycycline 100 mg 2-3 times a day for 10-14 days, or

Zithromax® (azithromycin) 1.0 gm (4 x 250 mg) a single dose,

Zithromax® Z-pak® (azithromycin) - 500mg on day 1, followed by 1 tab (250mg) once a

day for 4 more days

8.5.3 ซฟลส (Syphilis)

สาเหตเช อTreponemapallidum (เป นแบคท เรยชนดเก ลยว)

อา ก าร แ ล ะอ า กา ร แส ด ง ระ ย ะฟ ก ต ว ป ร ะ ม าณ 21 ว น แบ ง เป น ระ ย ะ ตาง ๆด ง น 1) ซ ฟ ลส ร ะ ยะ ป ฐ ม

ภม (Primary syphilis) เป นแผล ท อวย วะสบ พนธ ภ ายนอก มขอบ นนแล ะแขง (Hard chancre) และ พ นขอ บ

แ ผ ล เ ร ย บ ข น า ด 1-2 ซ ม.ไ ม เ จ บ ไ ม ม ห น อ ง ท แ ผ ล ย ก เ ว น ม ก า ร ต ด เ ช อ ซ า ซ อ น แ ผ ล อ า จ ห า ย ไ ด เ อ ง ภ า ย ใ น

2-6 ส ป ด า ห แ ล ะเ ข า ส ระ ย ะ ท ต ย ภ ม2) ซ ฟ ล ส ร ะ ย ะ ท ต ย ภ ม (Secondary syphilis) ห ล ง จ า ก 6 ส ป ด าห ถ ง

6 เด อ น พ บ เ ช อTreponemapallidumผ ป ว ย ม อ า ก า ร อ อ น เ พ ล ย ไ ข ต า ๆ ป ว ด เ ม อ ย ต อ ม น า เ ห ล อ ง โ ต ม ผ น ข น

ต า ม ร า ง ก า ย โ ด ย เ ฉ พ า ะ ฝ า ม อ ฝ า เ ท า ค ล า ย อ อ ก ห ด บ า ง ร า ย ม ผ ม ร ว ง เ ป น ห ย อ ม ๆ บ า ง ร า ย อ า จ ม อ า ก า ร

ป ว ด ศ ร ษ ะ ค อ แ ข ง ม ค ว า ม ผด ป ก ต ข อ ง เ ส น ป ร ะ ส า ท ค ท 2-8 อ า ก า ร อ า จ ห า ย ไ ด เ อ ง ภ า ย ใน 3-12 ส ป ด า ห

3) ซ ฟ ล ส ร ะ ย ะ แ ฝ ง (Latent syphilis) ไ ม ม อ า ก า ร ใ ด ๆ แ ต ต ร ว จ พ บ เ ช อ ใ น เ ล อ ด แ บ ง อ อ ก เ ป น 2 ร ะ ย ะ ค อ

3 . 1 ) ร ะ ย ะ แ ฝ ง ช ว ง ต น (Early latent period) ผ ป ว ย ไ ม ม อ า ก า ร แ ต ม ป ร ะ ว ต ไ ด ร บ เ ช อ น อ ย ก ว า 1 ป ห า ก

ไ ม ไ ด ร บ ก า ร ร ก ษ า อ า จ ก ล บ เ ป น ซ า ใ น ร ะ ย ะ ท ต ย ภ ม ไ ด 3 . 2 ) ร ะ ย ะ แ ฝ ง ช ว ง ป ล า ย (Late latent period)

ผ ป ว ย ไ ม ม อ า ก า ร แ ต ม ป ร ะ ว ต ไ ด ร บ เ ช อ น า น ก ว า 1 ป 4 ) ซ ฟ ล ส ร ะ ย ะ ต ต ย ภ ม (Tertiary syphilis) ม ก า ร

ท าลายของระบ บ ป ระสาทเสนเลอดระบ บ ไหลเ วยน

ก า ร ว น จ ฉ ย ต ร ว จ VDRL ห ร อ RPR ถ า ผ ล บ ว ก ต อ ง ต ร ว จ TPHA (Treponemapallidum

hemagglutination assay) ห ร อ FTA-ABS (Fluorescent treponemal antibody absorption test) ถ า ใ ห ผ ล

บ วก แสดงวาเป นซ ฟลสแนนอน

การรกษ าใชยา Penicillin โด ยรก ษ าได ทก ระยะของโรค

8.5.4 แผลรมออน (Chancroid)

สาเหตเช อ Haemophilus ducreyi

อาก าร และ อา กา รแส ดง ระย ะฟ กต วป ระม าณ 1-6 ว นม แผ ลท อว ยวะ เพ ศล กษ ณ ะ นม ขอบ ไม แข ง

(Soft chancre) เป นร อย ห ยก มส แด งร อบ ๆแ ผล ม ไขต าๆ ป ว ดเ วล าถ าย ป ส สา วะ หรออ จจ าร ะร สก เจ บ เว ล า

มเพศส มพน ธตก ข าวผดป กตแ ผลสว นใหญ อยท ป ากชอ งคลอ ดไ ป ถ งฝเยบ รอบร ท วาร หนกต อมน า เหลอ ง

ท ขาหนบ โตถ าแตกออก แผลจะหายย าก

ก า ร ว น จ ฉ ย เ พ ร า ะ เช อ โด ย เ อ า ห น อ ง ท แ ผ ล ห ร อ จ า ก ต อ ม น า เ ห ล อ ง ม า ย อ ม จ ะ พ บ เ ช อ เ ร ย ง ต ว เ ป น

สายคลายฝงปลาเรยก วา School of fish

ก า ร ร ก ษ า Antibiotics are usually effective - Zithromax 1.0 gm (250mg x 4 tablets) or

Cipro 500 mg twice a day for 3 days or Cipro XR 500 mg once a day for 3 days.



8.5.5 เรม (Herpes simplex)

ส า เ ห ต เ ช อ Herpes simplex virus (HPV) แ บ ง เ ป น 2 ช น ด ค อ HPV Type 1 ต ด เ ช อ บ ร เ ว ณ ป า ก

หรอลาตวเหนอสะดอและ HPV Type 2 ตดเช อบ รเวณอวยว ะสบพนธ ภายนอก

อา กา รแ ละ อา ก าร แส ดง ลก ษ ณะ ต มใ สเล ก ๆค นป ว ดแ สบ ร อน ใน ผต ด เช อ ค ร ง แร กอ าจ มอ า กา รไ ข

ป วดศรษะออนเพลยตอมนาเหลองโ ต

การวนจฉย การเพาะเช อจากตมนาใส ๆ

การรกษ าAcyclovia 200 mg for 5 times a day

8.5.6 กำมโรคของทอและตอมนำเหลอง (Lymphogranulomavenereum: LGV)

สาเหตเช อ Chlamydia Trachomatis Subserotype L1,L2 และ L3

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ม แ ผ ล อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ ภ า ย น อ ก ส ว น ล า ง ร ป ส ส า ว ะ แ ค ม ใ ห ญ แ ล ว แ ต ก

ออกก ลายเป นแผลเลก ๆต นๆไ มเจบแผลอาจหายเ องตอมาผป วยมต อมน า เหลองโตอก เสบ มห นอง

การวนจฉย การตรวจหาภมคมกนตอเช อคลา มยเด ย

การรกษ า Doxycycline 100 mg. Erythromycin 500 mg.

8.5.7 หดหงอนไก (Condyloma acuminate, Genital wart)

สาเหตเช อ Human papilloma virus (HPV) Type 6,11

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ร ะ ย ะ ฟ ก ต ว 2-3 เ ด อ น ม ล ก ษ ณ ะ ต ง เ น อ ส ช ม พ ห ร อ ส ข า ว (warts) ผ ว

ข ร ข ร ะเ ป น ห ย ก ค ล า ย ห ง อ น ไ ก ห ร อ ด อ ก ก ร ะ ห ล า (Cauliflower) บ ร เว ณ อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ ภ า ย น อ ก ม อ า ก า ร

ค น ถ า ไ ม ไ ด ร ก ษ า ห ด อ า จ ม ข น า ด ใ ห ญ ป จ จ ย ท ท า ให ห ด ข น า ด ให ญ ค อ ก า ร ต ง ค ร ร ภ ก า ร ด แ ล ค ว า ม ส ะ อ า ด

ไมดมการอกเส บ ระบ บ ภมคมกนบ กพ รอง

ก า ร ว น จ ฉ ย ต ด ต ง เ น อ ต ร ว จ ห า Serotype ข อ ง HPV ห ร อ ท าColposcopeร ว ม ก บ ป า ย3% Acetic

Acid บ รเวณป ากมดลก พบ ลก ษ ณะเซ ลลบรเวณน นเป นสขาว (Acetowhite lesion)

กา รร กษ า กา รผ าต ด ดว ยเ คร อ งจ ไฟ ฟา แ ละ ใช ยา ป าย ได แกPodophyllin 10-25%, Trichloroacetic

acid (TCA) 80-90%, Podophilox 0.5%

8.5.8 เช อรำในชองคลอด (Candida vaginitis)

สาเหตเช อ Candida albicans

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ต ก ข า ว ม ส เ ห ล อ ง ห ร อ ข า ว เ ป น ก อ น ค ล า ย น ม ข น (Curd like discharge)

อวยว ะเพศภายนอก และชองคลอดบ วมแดงคนในชอ งคลอดป สสาว ะแสบตอ นสดเจบ ขณะ มเพศสมพนธ

การว นจฉ ยก า รทา Wet smear โ ดยน าตก ขาวไ ป ตร วจจ ะพบ Oval budding yeast ห รอPsuedo-

hyphae

ก า ร ร ก ษ า ใ ช ย า เ ห น บ Clotrimazole 100 mg.ห ร อ ย า ร บ ป ร ะ ท า น Ketoconazole 200 mg. 1X2

bid pc.



8.5.9 พยำธในชองคลอด (TrichomonasVaginitis)

สาเหตTrichomonasVaginalis (Potozoa)

อาก าร แล ะอ ากา รแ สด งระย ะ ฟก ตว นา น 3 สป ดา หต กขา วม สเ หล องป นเ ขย วป รมา ณ มา กม กล น

เ ห ม น เ ป น ฟ อ ง (Frothy) ร ะ ค า ย เ ค อ ง ค น ท ช อ ง ค ล อ ด พ บ ป า ก ม ด ล ก ม จ ด เ ล อ ด อ อ ก เ ป น ห ย อ ม ๆ เ ร ย ก ว า

Strawberry Cervix

ก ารวนจฉย ท า Wet smear นาตกขาวไป ตรวจพบT.vaginalisเคล อนไหวไ ป มา

การรกษ า Metronidazole 2 gm. a single dose or 500 mg Bid x 7 days

8.5.10 หดขำวสก (Molluscumcontagiosum)

สาเหตเช อไว รสPoxuiridac (กล ม Pox Virus)

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ล ก ษ ณ ะ เ ป น ต ม แ ข ง เ ล ก ๆ ท ม ร อ ย บ ม ท ส ว น บ น (Central Umbilication)

พบ บ รเวณอวยว ะเพศและหวหนาวสวนใหญไ มเจบไมคนหายไ ดเองภายใ น 6-9 เดอน

การ วน จฉ ยบ บ ห รอ เจ าะร อย บ ม จะไ ด ขอ งเห ลว ขน ๆส ขาว เห ลอ งน า ไป ตร วจ ยอ ม Gram Stain จ ะ

เหนMolluscum bodies ลก ษ ณะเป นรปไ ข

8.5.11 ชองคลอดอกเสบจำกเช อแบคทเรย (Bacterial Vaginosis: BV)

สาเหตเช อGardnerellavaginalis

อาการและอาการแสดงตกขาวมกล นเห มนคลายป ล าเนาลก ษ ณะ สขาวป นเท าไม มฟอง

การวนจฉย นา มกไ ป ตรวจพ บ pH>5 ท าWhiff test ได ผลบ วก หรอท า Wet smear พ บ G.

vaginalis จ านวนม าก

การรกษ า Metronidazole 500 mg Bid X 7 days or Clindamycin 300 mg Bid X 7 days or

Clindamycin ovule 100 mg hs x 3 days

8.5.12 ตบอกเสบจำกเช อไวรส

ส า เห ต จ ด เ ป น โ ร ค ต ด ต อ ท า ง เ พ ศ ส ม พ น ธ เ ช น ก น โ ด ย เ ฉ พ า ะ ช า ย ร ก ร ว ม เ พ ศ (Homosexual) ห ร อ

สตรทมเพศสมพนธ ทางท วารหนก (Anal sex)

อ าก า ร แ ล ะ อ า ก าร แ ส ด ง อ อ น เพ ล ย ค ล น ไส เ บ อ อ า ห า รป วด เ ม อ ย ต า ม ต ว ต อ ม า ม อ าก า ร ต ว เห ล อ ง

ตาเหลองดซาน

การวนจฉย ตรวจหา Antibody ท งIgGและIgMในเ ลอด

ก า ร ร ก ษ า เ น น ท ก า ร ป อ ง ก น ค อ ห ล ก เ ล ย ง ใ ช ข อ ง ม ค ม ร ว ม ก น ไ ม ส า ส อ น ท า ง เ พ ศ แ ล ะ ฉ ด ว ค ซ น

ป องกนโ รคหากพ บ วาไมเคย ได รบเช อและไมมภมคมกนโ รค

8.5.13 โรคเอดส (AIDS/HIV)

ส า เ ห ต เ ช อ RNA Virus ซ ง ไ ป จ บ ก บ CD4 บ น ผว ข อ ง เ ซ ล ล เ ม ด เ ล อ ด ข า ว ช น ด T-helper cells เ ม อ

เขาสรางกาย RNA จะเป ลยนเป น DNA เพอเขาไป รบก บ DNA ของรางกายตอไป



อ าก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ม ไ ข ป ว ด เม อ ย อ อ น เพ ล ย ผ น ข น ต าม ราง ก า ย ป ว ด ศ ร ษ ะ ต อ ม น า เ ห ล อ ง โ ต

อาจตดเช อฉวย โอก าสเชนเช อวณโรคหรอไวรสอนๆได

การวนจฉย ตรวจหา Antibody ของ HIV

การรกษ ายงไมมก ารรกษ าใ หหายไ ด

8.5.14 โรคอกเสบตดเช อในองเชงกรำน (Pelvic Inflammatory Disease: PID) เ ป น ก า ร

อ ก เ ส บ อ ย า ง เ ฉ ย บ พ ล น ห ร อ เ ร อ ร ง ข อ ง อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ ส ว น บ น ไ ด แ ก เ ย อ บ โ พ ร ง ม ด ล ก ท อ น า ไ ข เ ย อ บ ช อ ง

ท อ ง ใ น อ ง เ ช ง ก ร า น ส ว น ม า ก พ บ ใ น ส ต ร ท ม อ า ย น อ ย (ว ย ร น) ม พ ฤ ต ก ร ร ม ท า ง เ พ ศ ไ ม เ ห ม า ะ ส ม ม ป ร ะ ว ต

เคย เป นโรคตดตอทางเพศส มพนธมากอนการสวนลางชองคลอดแล ะการใส หวงคมก าเนด

พ ย า ธ ส ภ า พ เ ก ด ภ า ย ห ล ง จ า ก ก า ร ม เ พ ศ ส ม พ น ธ พ บ ม า ก ใ น เ ช อ N. Gonorrhea แ ล ะ C.

Trachomatis ซ ง เ ช อ จ ะ อ ย บ ร เ ว ณ Endocervix แ ล ะ เ ม อ ม ร ะ ด เ ช อ จ ะ เ ข า ส เย อ บ โ พ ร ง ม ด ล ก ไ ป ย ง ท อ น า ไ ข

ท ง 2 ข า ง ท า ใ ห เ ก ด ก า ร ต ด เช อ เ ป น ห น อ ง โ ด ย ห น อ ง แ พ ร อ อ ก ไ ป ย ง ป ล า ย เ ป ด ข อ ง Fimbria เข า ส ช อ ง ท อ ง

ท าใ หเ กด เย อ บ ช อง ท อ งอ กเ ส บ ม อา กา รป วด ใต ชาย โค รง ขวา คล าย ถง น า ดอ กเ ส บ แ ละ กา รต ดเช อย งท า ใ ห

เก ด พ ง ผ ด ด ง ร ง อ ว ย ว ะ ภ า ย ใ น ไ ด แ ก ท อ น า ไ ข แ ล ะ ร ง ไ ข บ ด เ บ ย ว ไ ป ท า ใ ห ท อ น า ไ ข อ ด ต น ห น อ ง ร ะ บ า ย อ อ ก

ไมไดลก ลามไป ยงรงไข

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง ช น ด เ ฉ ย บ พ ล น พ บ ต ก ข า ว ม ก ล น เ ห ม น ป ว ด ท อ ง น อ ย ท ง 2 ข า ง ม ก เ ก ด

ห ล ง ม ป ร ะ จ า เ ด อ น ใ ห ม ๆ ป ว ด ม า ก ต อ น เค ล อ น ไห ว อ า จ ม เล อ ด อ อ ก ก ะ ป ร ด ก ะ ป ร อ ย ช น ด เ ร อ ร ง เ ป น ผ ล ม า

จากก ารรกษ าในค ร งแรกไ มหาย

การวนจฉย

1. ซ กป ระวตพบตามปจ จยเ สยง

2. ต ร ว จ ร า ง ก า ย พ บ ไ ข ส ง> 38 อ ง ศ า เ ซ ล เ ซ ย ส ก ด เจ บ ท อ ง น อ ย ต ร ว จ ภ า ย ใ น เม อ โ ย ก ป า ก ม ด ล ก

จะมอาการเจบค ลาได กอนหรอถงน าท Cul-de-sac มตกขาวหรอหนองไหลออก มา

3. พ บ WBC > 10,000 / mm3และค า ESR สงข น

4. ตรวจพเศษเชน Ultrasonography, Culdocenthesis, Laparoscopy เป นตน

การรกษ าใชย าป ฏชวน ะใหค รบตามแ ผนกา รรกษ า

การพยาบาลก ารอกเ สบ ตด เช อในระบ บ สบพนธ สตร

1. ก า ร พ ย า บ า ล เพ อ ก า ร ป อ ง ก น โ ร ค โ ด ย ใ ห ค ว า ม ร เ ก ย ว ก บ ก า ย ว ภ า ค แ ล ะ ส ร ร ว ท ย า ส ต ร แ น ะ น า

ก า ร ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด ร า ง ก า ย แ ล ะ อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ อ ย า ง ถ ก ว ธ แ น ะ น า ก า ร ร ก ษ า ส ข อ น า ม ย ท า งเ พ ศ แ น ะ น า

ใ ห ส ง เ ก ต อ า ก า ร ต ด เ ช อ ใ น ร ะ บ บ ส บ พ น ธ เ ช น ไ ข ส ง ป ว ด ท อ ง น อ ย ต ก ข า ว ผ ด ป ก ต ค น ห ล ก เ ล ย ง ก า ร ม

เ พ ศ ส ม พ น ธ ท ไ ม ป ล อ ด ภ ย (Unsafe sex) ไ ม ส ว น ล า ง ช อ ง ค ล อ ด ห ร อ ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด ด ว ย น า ย า ฆ า เ ช อ

แนะนาก าร คม กา เ นดท เห มาะ สม แนะนา สตร ท มเ พศ สม พ น ธแล วใ ห มา ตร วจภ ายใ นอ ยาง นอ ยป ล ะ 1 คร ง

และแนะนาการวางแผนคร อบ ครวโ ดยก ารตรวจโรคต ดตอทางเพ ศสมพนธแล ะป ระว ตทางพนธ กรร ม



2. ก า ร พ ย า บ า ล เ ม อ ผ ป ว ย ม ก า ร ต ด เ ช อ โ ด ย ป ร ะ เ ม น ภ า ว ะ ต ด เ ช อ ว ดV/S ท ก 4 ช ม. โ ด ย เ ฉ พ า ะ

อ า ก า ร ไ ข ส ง>38 อ ง ศ า เ ซ ล เ ซ ย ส NPO เ พ อ เ ต ร ย ม ผ า ต ด ใ น Acute PID จ ด ท า ใ ห ผ ป ว ย น อ น Fowler’s

Position เ พ อ จ า ก ด ใ ห ห น อ ง ห ร อ ส ง ค ด ห ล งข ง อ ย บ ร เว ณ Cul-de-sac เ พ อ ไ ม ใ ห ล ก ล า ม ไ ป ใ น อ ง เ ช งก ร า น

ใ ห ก า ร พ ย า บ า ล โ ด ย ย ด ห ล ก Universal Precaution Technique ด แ ล ใ ห ไ ด ร บ ย า ป ฏ ช ว น ะ แ ล ะ IVF ต า ม

แผ นก าร รก ษ า แล ะส งเก ตอ าก าร แพ ยาAnaphylactic shock โ ดย เฉ พา ะก ลม ยา เพ นน ซ ล น แน ะน า ให ผป ว ย

ร ก ษ า ค ว า ม ส ะ อ า ด ร า ง ก า ย ท ว ไ ป ล า ง ท ก ค ร ง ก อ น แ ล ะ ห ล ง ก า ร ข บ ถ า ย ท า ค ว า ม ส ะ อ า ด อ ว ย ว ะ ส บ พ น ธ

ลาง จาก ด าน ห น า ไป ด าน ห ล ง แล ะ ซ บ ใ ห แ หง ด แ ลผ ป ว ย ให ได ร บ ป ระ ท า นอ า ห าร ท ม ป ระ โ ยช น แ ละ พ ก ผ อ น

อ ย า ง เ ต ม ท แ น ะ น า ใ ห ผป ว ย เ ข า ใ จ ถ ง ค ว า ม ส า ค ญ ข อ ง ก า ร ร บ ป ร ะ ท า น ย า อ ย า ง ต อ เ น อ ง แ ล ะ ม า ต ร ว จ ต า ม

แพทย นดและใหการประคบป ระคองจตใจเอาใจใส พดคยส อบ ถาม

3. ก า รพ ยา บ า ล เพ อ ไ ม ใ ห กล บ ม า เ ป น ซ า โด ย ให ค ว า ม ร เก ย ว ก บ ชอ ง ท า ง ก าร ต ด ต อ ข อ งโ ร ค ท า ง

เพ ศ ส ม พ น ธ แ ล ะ ก า ร แ พ ร ก ร ะ จ า ย ไ ป ส บ ค ค ล อ น ต อ ง แ น ะ น า ใ ห ค น อ น ม า ร บ ก า ร ต ร ว จ ร ก ษ า ด ว ย ง ด ก า ร ม

เพ ศ ส ม พ น ธ ไ ว ก อ น ห ร อ ใ ช ถ ง ย า ง อ น า ม ย เพ อ ป อ ง ก น ก า ร ต ด เช อ แ น ะ น า ก า ร ป ฏ บ ต เ พ อ ไ ม ใ ห ก ล บ ม า เ ป น

ซ า ดแ ลส ขภ าพ ให แ ขง แร งให ก าร ป ร กษ าป ญ หาตา งๆ ขอ งผ ป วย ดว ยค วา ม ยน ดแ ละ เต มใ จไ มแ สด งท าท า ง

รงเกยจ

8.6 กำรพยำบำลผทมควำมผดปกตเกยวกบกำรต งครรภ

8.6.1 กำรต งครรภนอกมดลก (Ectopic Pregnancy) ห ม าย ถง กา รต งค รร ภ ท เก ด จาก ก าร ฝงต ว

ของไขทผสมแลวภายนอก โพ รงมดลก พบ มากบ รเวณท อนา ไข (Fallopian tube)

สาเหต

1. ส า เ ห ต ท ท า ใ ห ไ ข ท ถ ก ผ ส ม แ ล ว เ ค ล อ น ไ ป ไ ด ช า ห ร อ เ ค ล อ น ไ ป ย ง โ พ ร ง ม ด ล ก ไ ม ไ ด เ พ ร า ะ ป ก

มด ล ก ห ร อ ท อ น า ไข อ ก เส บ พ บ บ อ ย ร อ ย ล ะ 30-50 โ ด ย ท อ น า ไข ต น ห ร อม Adhesion ท ท อ น า ไ ขจ า ก PID,

Abortion บ า ง ร า ย ม ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ ง ท อ น า ไ ข เ ช น ง อ แ ล ะ ค ด เ ค ย ว (Diverticulum) ท อ น า ไ ข ม ข น า ด เ ล ก

(Hypoplasia) หรอมเน องอกท ท าใหทอนาไขบ ดเบ ยวเ ชนMyoma Uteri เป นตน

2. การเดนทางของไขผดปก ต (Ovum Transmigration)

3. เ ย อ บ โ พ ร ง ม ด ล ก เ จ ร ญ ผ ด ท (Endometriosis) ไ ป ท ท อ น า ไ ข เ ห ม า ะ แ ก ก า ร ฝ ง ต ว ข อ ง ต ว อ อ น

(Conceptus)

4. Previous Ectopic Pregnancy

5. การคมกาเนดเชน IUD, Pill

พย าธ ส ภาพ ภาย ห ล งก าร ป ฏส น ธต ว ออ นไ ป ฝงท เ ยอ บ ท อ น าไ ขเ จร ญ อย าง ร วด เร วผ าน ก ลาม เน อ

แ ล ะ ห ล อ ด เ ล อ ด ท อ น า ไ ข ห ร อ เ ข า ไ ป ใ น ช อ ง ท อ ง ท า ใ ห ต ว อ อ น ต า ย ก า ร ส น ส ด ก า ร ต ง ค ร ร ภ เ ก ด ไ ด ห ล า ย

ก ร ณ เ ช น ต ว อ อ น ฝ อ ไ ป เ อ ง ก า ร แ ท ง ก า ร แ ต ก ข อ ง ท อ น า ไ ข แ ล ะ ก า ร แ ท ง แ ล ว ฝ ง ต ว ใ ห ม ข อ ง ร ก ซ ง ก ร ณ น จ ะ

พบ ได นอย



อาการ และอ าการ แสดงปว ดท องนอยมากข าดร ะดมเล อดออก ผดป กตท าง ชองคล อดจนถงข น

เป นลมและชอคพบ ในรายท ท อนาไขแตก


1. การซก ป ระวต

2. การตรวจท างห นาท อง

2.1 ท อนาไขยงไ มแตก Localized tenderness

2.2 ท อนาไขแตกแลว Dullness, generalized tenderness, guarding, rebound tenderness

3. การตรวจภายใ นพบ ป ากมดลก สคล า เจบ เมอโยก ป า กมดลก (Excitation pain) Cul-de-sac โป งตง

และกด เจบ มดลกขน าดป กตหรอโตไ มเกนอายค ร รภ 12 wks. คลาได กอนนมๆก ดเ จบท ปกมดลก ดานใด

ดานหน ง

4. Urine Pregnancy Test: ตรวจไดภายใ น 14 วนหลงก ารปฏสนธเพ อดร ะดบ ฮอรโมน BetahCG

5. ตรวจHctและ Hemoglobin คอยๆ ลดตาลง

6. ตรวจ หาร ะดบBetahCG

7. ตรวจTransvaginalSonography: TVSมกตรวจรวมกบ ระดบBetahCGในเ ลอด

8. Culdocentesisเพอวนจฉย ภาวะเลอด ออกใ นชอ งทอง โด ยเ จาะผาน ผนง ชองคล อด ตา แห นง Posterior

fornix เขาไป ใน Cul-de-sac จะได เลอดเนอ งจ ากท อนาไ ขแตกป จจบ นไมนยมท า เพ ร าะ ผป วยจะเจบ แล ะ

อนตรายม าก

9. Laparoscope ได ผลก ารต รวจทแนนอน


1. ส ง เ ก ต อ า ก า ร บ า ง ร า ย ท ก า ร ต ง ค ร ร ภ น อ ก ม ด ล ก อ า จ ฝอ ห า ย ไ ป แ ต ต อ ง ส ง เ ก ต อ า ก า ร อ ย า ง ใ ก ล ช ด เ ช น

ระ ด บBetahCGล ด ล ง เร อ ย ๆ ไ ม ม เล อ ด อ อ ก ผด ป ก ต ท าง ช อ ง ค ล อ ด ข น า ด ไ ม เ ก น 4 ซ ม. ไ ม ม อ า ก า ร Tubal

Rupture

2. ร ก ษ า ด ว ย ย า Methotrexate เ พ อ ย ง ย ง ก า ร ต ง ค ร ร ภ ใ ช ใ น อ า ย ค ร ร ภ น อ ย ก ว า 6 wks. ย ง ไ ม ม Tubal

Rupture และขนาดก อนไมเกน 4 ซ ม.

3. ผา ตด เชนSalpingostomyท าใน รา ยท ยง ตอ งก ารม บ ตร ขนา ดต วอ อน< 2 ซ ม.โด ย กา รผ าต ดเ อาต วอ อ น

อ อ ก ม า ใ ช ไ ฟ ฟ า จ ห ย ด เ ล อ ด ป ล อ ย ใ ห แ ผ ล ส ม า น ห า ย เ อ ง โ ด ย ไ ม ไ ด เ ย บ ป ด Salpingotomyท า เ ห ม อ น

Salpingostomyแ ต เ ย บ ป ด แ ผ ล บ ร เ ว ณ ท อ น า ไ ข Salpingectomy ผ า ต ด เ อ า ท อ น า ไ ข ข า ง ท ม พ ย า ธ ส ภ า พ

อ อ กSalpingo-oophorectomy ผา ต ด เ อ า ท อ น า ไ ข ข า ง ท ม พ ย า ธ ส ภ า พ อ อ ก พ ร อ ม ก บ ร ง ไ ข น ย ม ท า ใน ร า ย ท

เป นTubo-Ovarian pregnancy ท ไมสามารถแยก รงไขกบ ท อนาไขออก จากก นได

การพยาบาลสตรท มการต งครรภนอกมดลกก อนผาตด

วตถ ป ระสงคการพย าบ าล : ป องกนภาวะชอคเนองจากเ สยเลอดในชองท อง

1. บ นทก V/Sและสงเกตอาการผดปก ตประเมนภาวะช อค



2. ตดตามผลHctและHbสงเกตอาการทา งหน าท องแล ะอ าการปวด ท อง

3. สงเกตเ ลอดออกท างชองคลอดจา นวนลก ษ ณะ

4. ให IVF ตามแผนการรกษ า

5. เจาะเลอดและจองเลอด (Blood for Group Match)

6. ชวยแพท ยในก ารตรวจวนจฉย หรอท า หตถก าร

7. อธ บายใหผปวยท ราบ ถงการงดน าและอาหาร (NPO)

8. อธ บายใหผปวยไ ดเขาใจหากตองไดรบก ารผาตดและเซ นใบ ยนยอมก ารผาตด

9. ท าความสะอาดผวหนงบรเวณท าการ ผาตด หา มสวนอจ จาร ะแล ะสวนล างช องคลอดเดด ข าด

10. Retained Foley’s cathและบ นทก I/O

11. ใหคาแนะนาเก ยวก บ การปฏบตตนภายหลงผาตด

การพยาบาลสตรท มการต งครรภนอกมดลกหลงผ าตด

1. บ นทก V/S หากผดปก ต BPลดลงชพจรเบาเรวหายใ จชารายงานแพ ท ยรบท ราบ

2. ป ระเมนร ะดบ ความ รสกตว

3. ป ระเมนภาว ะแทรก ซ อน จากก ารไดรบ ยา ระงบคว าม รสก

4. ป ระเมนและบนท กเลอดออกท แผลผาตดหรอชองคลอด

5. ป ระเมนระดบ ความเจบป วดแผล

6. ป ระเมนภาวะตดเช อดแลใหได รบยาปฏชวนะตาม แผนก ารรกษ า

7. กระตน early ambulationลก นงขางเตยงขยบป ลายเท าข น-ลงประเมนการท าง านของล าไส

8. บ นทก I/O ดแลใหไดรบ IVF ตาม rate และตดตามผล Lab Electrolyte

9. แนะนาการปฏบตตนภายหลงกลบ บ านแล ะมา ตรวจต ามนด

10. ดแลทางดานจตใจและสงคมของผปวยแล ะสา มตลอดจ นการว างแ ผนครอบ ค รวใหเ หมาะสม

8.6.2 มะเรงเน อรก (Gestational Trophoblastic Disease)

หมายถ งก ลมโรคท มการแบ งตวผดป กตของเซ ลลTrophoblastของร กมความ สมพนธ ก บ ฮอรโม น

BetahCGแบงออกเป น

1. ครรภไขป ลาอก (Molar Pregnancy)

2. มะเรงเน อรก (Gestational Trophoblastic Tumor: GTT)



ครรภไขป ลาอก (Molar Pregnancy)

ภำพท 40 Molar Pregnancy ท มา:

http://babyblog.wiseshe.com/molar-

pregnancy-types-causes-

symptoms/

อาการและอาการแสดง

1. อาการของการต งครรภเชนระ ดขาดคล นไสอาเจยนร นแรง (Hyperemesis Gravidarum)

2. เลอดออกท างชองคลอดพ บ บ อย

3. มดลกบ วมโตก วาอายค รรภสมพนธกบ การเพมของBeta-hCGไมพบ Fetal Heart Sound (FHS)

4. มเมด moles ลก ษ ณะคล ายเ มด สาคห ลดออ กมาท างชอ งคลอ ด (สวน ใหญจ ะแทง เองอา ยค รรภ ไมเก น

28 wks)

5. พบ ถงน ารงไขชนดTheca LutienCyst

6. ความดนโลหตสงมโปรตนในป สสาวะBeta-hCGสงมากบ วม

7. อาการตอมไท รอยดเป นพษม T3และ T4 สง

8. Trophoblastic embolization


1. ซ ก ป ร ะ ว ต ต ร ว จ Beta-hCGซ ง เ ป น Tumor Marker พ บ ว า ม ร ะ ด บ Beta-hCGส ง ม า ก เ ก น 100,000

mIU/ml

2. Ultrasonography เหนถงน าเลก ๆจานวนมากล กษ ณะขาวโ พลนก ระจายเ รยก Snow storm

3.Amniography ฉดสารทบรงส (ป จจบ นไมนยม)

ภำพท 41 Snow Storm ใน Molar Pregnany ท มา: http://bidanku.com/molar-pregnancy-symptoms-

diagnosis-and-treatment

http://babyblog.wiseshe.com/molar-pregnancy-types-causes-symptoms/



http://bidanku.com/molar-pregnancy-symptoms-diagnosis-and-treatment

http://bidanku.com/molar-pregnancy-symptoms-diagnosis-and-treatment




1. ยตการต งครรภ โด ยก าร ท า Suction &Curettage ดดเอาเมด moles ออกถ ามบตรพอแลวทา TAH

2. ใหยาเคมบาบ ดป องกนMalignantTrophoblastic Disease

3. น ด F/U 2 ป แ ร ก เ พ อ ต ด ต า ม ด ร ะ ด บ Beta-hCGท ก 1-2 wks. อ ย า ง น อ ย 3 ค ร ง ต ร ว จ เด อ น ล ะ ค ร ง จ น

ครบ 6 เดอนและตรวจทก ๆ 2 เดอนจนครบ 1 ป รวมก บ การใชยาคมกา เนดอยางนอย 1 ป

มะเรงเน อรก (Gestational Trophoblastic Tumor: GTT)

เก ด จ า ก ค ร ร ภ ไ ข ป ล า อ ก ช น ด Complete mole ก ล า ย ม า เป น ม ะ เร ง เ น อ ร ก เ ร ย ก ว า Invasive mole

หรอChoriocarcinoma

แบงออกเป น

1. Nonmetastatic Trophoblastic Disease (NMTD) มะเรงเน อรกท ลกลามเฉพาะท ตวมดลกเท าน น

อาการและอาการแสดง: Beta-hCGสงมาก เลอดออกก ะป รดกะปรอยมดลก โตก ดเจบ

2. Metastatic Trophoblastic Disease (MTD) มะเรงเน อรกท ลกลามไป ในก ระแสเลอด

อ า ก า ร แ ล ะ อ า ก า ร แ ส ด ง: อ า ก า ร ร น แ ร ง ก ว า NMTD ผ ป ว ย ม อ า ก า ร เ ห น อ ย ห อ บ ช ก ห ม ด ส ต

พย ากรณโรค ไมด


1. NMTD รกษ าโด ย TAH + Chemotherapy: Methotrexate และActinomycin –D

2. MTD ร ก ษ า โ ด ย ก ล ม Low Risk ร ก ษ า เ ห ม อ น NMTD ก ล ม High Risk ใ ห ย า เ ค ม บ า บ ด ห ล า ย ช น ด :

Methotrexate + Actinomycin –D + Cyclophosphamide

8.7 กำรหยอนของอวยวะในองเชงกรำน (Pelvic Floor Relaxation)

ห ม า ย ถ ง ภ า ว ะ ท ม ก า ร อ อ น แ ร ง ข อ ง ก ล า ม เ น อ แ ล ะ เ น อ เ ย อ เ ก ย ว พ น ร ว ม ถ ง เ อ น ต า ง ๆ ท ช ว ย พ ย ง

อ ว ย ว ะ ใ น อ ง เ ช ง ก ร า น ส ต ร ท า ใ ห ม ก า ร ห ย อ น ย น เ ค ล อ น ต า ล ง ม า ไ ด แ ก ม ด ล ก ผ น ง ช อ ง ค ล อ ด ท อ ป ส ส า ว ะ

ลาไส ใหญสวนปลาย

สาเหต

1. Trauma จากก ารคลอดจานวนคร งของการคลอดท าง ชองคลอด

2. อ า ย แ ล ะ ว ย ห ม ด ร ะ ด พ บ ว า อ า ย ท ม า ก ข น ค ว า ม แ ข ง แ ร ง ข อ ง ก ล า ม เ น อ ล ด ล ง ก า ร ข า ด ฮ อ ร โ ม น เ อ ส โ ต ร

เจนทาใหมการฝอลบ ของกลามเน อท พยงอวยว ะภายใ นองเช งกรา น

3. การเพมข นของความดนในชองทองเชนทองผกไ อเร อรงอ าชพทตอ งยกของหนกมกอ นเน องอก

8.7.1 กำรหยอนของมดลก (Uterine prolapse)

หมายถ งการทป ากมดลก และมดลกเ คลอนตาลงมาในช องคลอด แบงเปน 3 ระดบ

1. First degree ค อ ก า ร เ ค ล อ น ต า ล ง ม า ข อ ง ม ด ล ก โ ด ย ท ป า ก ม ด ล ก อ ย ต า ก ว าischial spine แ ต ย ง ไ ม โ ผ ล

พนปากชองคลอด



2. Second degree คอ การ เคล อนต า ลง มาข องม ดล กโ ด ยท ป ากม ดลก โผล พน ออก มาจ ากป ากช องค ลอ ด

พบ มากใ นขณะท ผปวยย นเดนหรอเพมแรงดนในชองท อง

3. Third degree คอ กา รเคล อน ตา ล งมาของ มดล กอย างม ากร ะดบ ป า กมด ลก โ ผลพ นป ากช องค ลอด บ า ง

รายมมดลกย นออกมาขางนอก

อาการ และอ าการ แสดง

1. อ า ก า ร ไ ม เ ก ย ว ก บ ก า ร ข บ ถ า ย ป ส ส า ว ะ อ จ จ า ร ะ: ห น ว ง ท ท อ ง น อ ย ช อ ง ค ล อ ด ม ก อ น โ ผ ล เ ว ล า ไ อ ห ร อ

จามอาการปวด หลงตกขาวหรอมหนอง มเลอดออก ท า งชองค ลอดป วดขณะ มเพศสมพนธ

2. อ า ก า ร ท เ ก ย ว ก บ ก า ร ถ า ย ป ส ส า ว ะ: ป ส ส า ว ะ บ อ ย ป ส ส า ว ะ ค ง (Urinary retention) ป ส ส า ว ะ ล า บ า ก

กล นปสสาวะไมได

3. อาการทเก ยวก บ การถายอจจาร ะ: ท องผกกล นอจจ าระล า บ าก


1. การตรว จ PV, PR

2. ใหผปวยไ อสงเก ตปส สาว ะท เลดออก มา


1. แบบ ไมตองผาตด

1.1 แนะนาใหหลกเ ลยงสาเหตและป จจยเ สยงเชนยก ของ หนกไ อเร อรง

1.2 ใ น ร า ย ท อ า ย ไ ม ม า ก จ ะ เ ล ด ข ณ ะ ไ อ จ า ม ฝ ก บ ร ห า ร ก ล า ม เ น อ อ ง เ ช ง ก ร า น โ ด ย ก า ร ข ม บ ช อ ง

ค ล อ ด (Kegel exercise) โด ย ก า ร เ ก ร ง ช อ ง ค ล อ ด น า น 3-5 ว น า ท ท า ป ร ะ ม า ณ 10-20 ค ร ง ว น ล ะ 3 ร อ บ

ท าเป นประจาอยางนอย 3 เดอนตดตอกน



ภำพท 42 ก ารทา Kegel exercise ท มา: http://www.childbirthgraphics.com/index.php/shop-

by-type/charts-posters/indications-for-kegel-exercises-chart.html

1.3 การใชฮอรโมนท ดแทนใ นราย Menopause ใช Estrogen Cream

1.4 ก า ร ใ ส ห ว ง ว ง แ ห ว น (Pessary) ใ น ช อ ง ค ล อ ด เ พ อ ช ว ย พ ย ง ผ น ง ช อ ง ค ล อ ด ข อ เ ส ย อ า จ ท า ใ ห

เก ดการระคายเคองในชองคลอดและกระเพาะป สส าวะอ าจเกดVesicovaginal fistula ได

http://www.childbirthgraphics.com/index.php/shop-by-type/charts-posters/indications-for-kegel-exercises-chart.html

http://www.childbirthgraphics.com/index.php/shop-by-type/charts-posters/indications-for-kegel-exercises-chart.html



ภำพท 43 Pessary rings ท มา: http://en.wikipedia.org/wiki/Pessary

2. การรกษ าดวยก ารผาตด ข นอยกบ ลก ษ ณะและระดบ ของการหยอน

1.1 Vaginal Hysterectomy ผ า ต ด ม ด ล ก อ อ ก ท า ง ช อ ง ค ล อ ด ใ ช ใ น ร า ย ม ด ล ก ห ย อ น ร ะ ด บ 3

รวมกบ ท า A-P repair

1.2 Anterior Colporrhaphyในรายท มCystocele

1.3 Posterior Perineocolporrhaphyในรายท มRectocele, Recto-enterocele

1.4 Le Fort Colpocleisisในรายท มVaginal Vault Prolapse

1.5 Manchester Operation เ ป น ก าร ต ดป า กม ด ล กท ย นอ อ ก มา แล ว เย บ เอ นย ด ป า ก มด ล ก ให ส น

ข น

http://en.wikipedia.org/wiki/Pessary



ภำพท 44 ตวอยางก าร ผาต ด Posterior Vaginal Wall ท มา: http://www.drugs.com/health-

guide/rectocele.html

การพยาบาลผป วยท มการหยอนของมดลก

1. แนะนาKegel exercise ในสตรวยเ จรญพนธ โดย เฉ พาะสตรต งครรภและสตรหลงคลอด

2. การชวยคลอด ท ถก วธไมใหเกด trauma

3. ใหความรผปวยใ นรายท ตองผาตด

8.8 กำรพยำบำลผปวยทมควำมผดปกตของมดลก ปำกมดลกและชองคลอด

8.8.1เน องอกกลำมเน อมดลก (Myoma Uteri)

หมายถ งเน องอกชนดไ มรายแรงลกษ ณะคอนขา งกลมแขง อาจพบไ ดหล ายก อน

ภำพท 45 เน องอกมดลก ท มา: http://www.bknowledge.org/home/page/health/files/38.html

สา เ ห ตแ ล ะ ป จ จ ยเ ส ย งส น น ษ ฐ า น วา ฮ อ ร โม น เอ ส โ ต รเ จ น แล ะ โ ป รเ จ ส เต อ โร น จ า ก รง ไข เ ป น ต วเ ร ง

ใหเก ดเน องอกและพบว าเน องอกมขนาดเลก ลงภายหลงหมด ระด

http://www.drugs.com/health-guide/rectocele.html

http://www.drugs.com/health-guide/rectocele.html

http://www.bknowledge.org/home/page/health/files/38.html




1. ระดออก มาก (Hypermenorrhea) และมานาน (Menorrhagia)

2. กอนในท องนอย (Palpable mass)

3. อาการกดเ บ ยดอวย วะขางเคยง (Pressure symptom)

4. ป วดท องนอย (Pelvic Pain)

5. ตกขาว (Leukorrhea)

6. ภาวะมบตรยาก (Infertility)


1. ซ กป ระวตตรวจท างหนาท องคลา พบ กอนท บรเวณท องนอย

2. ต ร ว จ ภ า ย ใ น ส า ม า ร ถ บ อ ก ข น า ด ร ป ร า ง ต า แ ห น ง ข อ ง เ น อ ง อ ก ถ า ก อ น ท ค ล า ไ ด ส า ม า ร ถ เค ล อ น ต า ม ม อ

ผตรวจไดนาจะเป นกอนเน องอกท กลามเน อมดลกมากก วากอนม ะเรง

3. Ultrasonography

4. Diagnostic hysteroscopy

5. Magnetic Resonance Imaging (MRI)


1. เฝาส งเกตอาก ารถาข นา ดก อนเน อไมเกน 12 wks. ใหมาต รวจซ าท ก 4-6 เดอนและใหยาเส รมธาต

เหลก เพอปองกนภาว ะโล ห ตจาง

2. รกษ าดวยย า

2.1 NSAID บ รรเท าอาการอ กเ สบ และลดป รมา ณเลอดทออก

2.2 GnRH analogue น ย ม ใ ช ใ น ผ ป ว ยEndometriosis โ ด ย จ ะ ท า ใ ห ผ ป ว ย ม ภ า ว ะ ห ม ด ป ร ะ จ า เ ด อ น

เ ท ย ม (Pseudomenopause) โ ด ย ใ ห ก อ น ผ า ต ด ป ร ะ ม า ณ 2-3 เ ด อ น ม ผ ล ใ ห ก อ น เ น อ ง อ ก ม ข น า ด ล ด ล ง

และท าใหเสยเล อดนอยลงขณะผาตดแตจะไมให นานเก น 6 เดอนเพราะอาจทาใหกระดกพรนไ ด

3. ผาตด

3.1 Myomectomy ผาตดเฉ พาะกอนเน องอกโ ดยท ยงมดลกย งคงอย

ภำพท 46 Laparoscopic Myomectomy ท มา:

http://avoidhysterectomy.com/?page_id=11

3.2 Hysterectomy ผาตดมดลกอ อกไ ป ดวยใ นกรณทไ มสามารถตดก อนเน อออกไ ด

http://avoidhysterectomy.com/?page_id=11



3.2.1 Abdominal Hysterectomy ผา ต ด ม ด ลก ผา น ท า ง ห น าท อ ง ใ นก ร ณ อ าย ม า ก แ ล ะ ม บ ตร เ พ ย งพ อ

แ ล ว โ ด ย ท า ก า ร ผ า ต ด ม ด ล ก ร ง ไ ข แ ล ะ ท อ น า ไ ข ท ง 2 ข า ง เ ร ย ก Total Abnormal Hysterectomy with

Bilateral Salpingo-Oophorectomy (TAH with BSO)

ภำพท 47 ชนดขอ งการ ผา ตด Hysterectomy

ท มา: https://www.healthtap.com/user_questions/114143-what-is-subtotal-hysterectomy

3.2.2 Vaginal Hysterectomy ท าการ ผา ตดผานทา งชอ ง คลอดใ นรายท มเน อง อกมด ลก โผลพนปาก

มดลก

ภำพท 48 Vaginal Hysterectomy

ท มา: http://www.nhs.uk/conditions/hysterectomy/Pages/Abdominalhyst.aspx

https://www.healthtap.com/user_questions/114143-what-is-subtotal-hysterectomy

http://www.nhs.uk/conditions/hysterectomy/Pages/Abdominalhyst.aspx



8.8.2 เย อบโพรงมดลกเจรญผดท (Endometriosis)

ห ม า ย ถ ง ภ า ว ะ ท เ ย อ บ โ พ ร ง ม ด ล ก ม ก า ร เ จ ร ญ เ ต บ โ ต ใ น ต า แ ห น ง อ น ๆ น อ ก เ ห น อ จ า ก ภ า ย ใ น โ พ ร ง

มดลกและอาจลกลามไป ยงอวย วะใกล เคยงในและนอกองเชงกรา น

ป จจยเ สยง

1. สตรทมระดคร งแรกอายนอยชวงรอบระดส น และเลอด ระดออก ม าก

2. พนธ กรรม

3. พย าธสภาพขดขวางการไหลของระดเชน Imperforate hymen

4. สตรทไมมบ ตรหรอมบตรนอย

พย าธส ภาพ : มกพบ จดสนา ตาลใ น องเชง กรานโ ดยเ ฉพ าะผว รงไขมด ลก ลา ไส ตรง และเย อบ ชอ ง

ท อง ลก ษ ณะ สแด งหร อส น า เง นป นดา อาจ พบ ขนา ดใ ห ญก วา 10 ซ ม. เรย กว า Chocolate cyst ห ากพ บ ถ ง

น า ภ า ย ใ น ม ข อ ง เ ห ล ว ส น า ต า ล เ ข ม เ ร ย ก ว าEndometriomaถ ง น า น จ ะ ส ร า งAdhesion ม า ย ด ก บ อ ว ย ว ะ

ขางเคยงเป นสาเหตท าใหมบ ตรยาก

ระดบ ความรนแรงของ Endometriosis

1. Mild ไมเก ดพงผดหรอการดงรงของอวยว ะ

2. Moderate เก ดพงผดและดงรงโด ยเ ฉพ าะบ รเวณรงไข

3. Severe เก ดการดงรงไป ยง ligament อวยว ะเก ยวก บ การขบถ าย

อาการ

1. ป วดท องขณะมระดเร อรง (Dysmenorrhea)

2. เจบ ป วดลกๆ ในชองคลอ ดขณะมเพศส มพ นธ

3. ป ว ด ท อ ง น อ ย เ ร อ ร ง (Chronic Pelvic Pain) ใ น ช ว ง ท ไ ม ม ร ะ ด อ า จ เ ก ด จ า ก พ ง ผ ด ไ ป ย ด เ ก า ะ อ ว ย ว ะ

ภายใ นองเชงกราน

4. Hypermenorrhea

5. มบตรยาก (Infertility)

6. Cystic hematuria

7. Abnormal vaginal bleeding


1. ซ กป ระวตอาก ารแล ะอา การแสดง

2. ตรวจภ ายใ น (PV)

3. Transvaginalsonography: TVS

4. Diagnostic laparoscopy: การสองกล องท างห นาท อง มความแ มนยา ส ง


1. สงเกตอาก ารในร ายท มอ าการไมรน แรง



2. รกษ าดวยย าโด ยใ ชฮอรโมนเพ อควบค มการหลงของGnRHท าใหเยอบโ พรงมดลกฝอได แก

2.1 Progestogensข น า ด ส ง เ ช นDepoMedroxyProgesterone Acetate (DMPA)ย บ ย ง ก า ร ห ล ง FSH

และ LH

2.2 Danazolยบ ย งการหลงของGnRH

2.3 GnRH agonist ยบ ย งการหลงของGnRH

2.4 Combined Estrogen-Progestin Hormone ยบ ย งการหลง FSH และ LH ท าใหรงไขหยดท างาน

3. การผาตด

3.1 Conservative Surgery ร ก ษ า ใ น ส ต ร ท อ า ย ไ ม ม า ก แ ล ะ ต อ ง ก า ร ม บ ต ร Laparoscopic Surgery

และExplorLaparotomy

3.2 Radical Surgery ตดมดลกท อรงไขและรงไขรวมท งเลาะพงผดดวย (LysisAdhesion)

ก า ร ส อ ง ก ล อ ง ผา ต ด ท า ง ห น า ท อ ง (Laparoscopic Surgery) ม ข อ ด ค อ ข น า ด แ ผ ล เ ล ก ห า ย ไ ว เ จ บ ป ว ด

ไมมากภายหลงผาตดใชเวลาพกฟนไ มมากล ดก ารเก ดพ งผด

ภำพท 49 Laparoscopic Hysterectomy ท มา: http://vimeo.com/34676583

8.8.3 เน องอกรงไขชนดธรรมดำ (Benign Ovarian Tumor)

ห ม า ย ถ ง เ น อ ง อ ก ร ง ไ ข ท ม ก า ร เ จ ร ญ เ ต บ โ ต ผ ด ป ก ต เ น อ ง จ า ก ก า ร เ ส ย ส ม ด ล ร ะ ห ว า ง ก า ร แ บ ง ต ว

ใหมและการตายของเซ ลล


1. คลาพบ กอน

2. กด เบ ยดอวย วะขางเคยงในองเชงกราน

3. ท องโตข น

http://vimeo.com/34676583



4. ป ว ด ท อ ง เ ฉ ย บ พ ล น เ ก ด จ า ก ก า ร บ ด ข อ ง ข ว (Torsion) ก า ร แ ต ก (Rupture) ก า ร ต ด เ ช อ (Infection) ต ก

เลอดภายใ นชองท อง

5. Bleeding per Vagina

6. เก ดการอดตนของลาไส เกดจากก ารโตขย ายของเน องอกท า ใหทองอดอ ดอดแนนท อ งได


1. แบบ ไมตอง ผาตดในร ายเ น องอกรงไข ชนดธรรมด าข นาด< 8 ซ ม. ใหสงเกตอาก ารทก 2-3 เดอน

2. แบบ ตองผาตด

2.1 Ovarian Cystectomy ผาตดเฉ พา ะถงน า ออกอายน อยตองการมบต ร

2.2 Unilateral Salpingo-Oophorectomy ผาตด รงไขแล ะ ท อนาไขออก ขางเดยว

2.3 Total Abdominal Hysterectomy with Bilateral Salpingo-Oophorectomy ตดมด ลก และท อ

นาไขท ง 2 ขาง

8.8.4 มะเรงปำกมดลก (Cervical Cancer)

สาเหตเช อ HPV โด ยเ ฉพ าะ Type 16, 18, 31, 33, 35, 45


1. ระยะไมมอาการ: มความผดปก ตของ cell ระยะกอนลกลาม CIN ตรวจPep smear

2. อ า ก า ร ต ก ข า ว: CIN พ บ ม ก ใ ส ห ร อ เ ป น น า ไ ห ล อ อ ก ท า ง ช อ ง ค ล อ ด ร ะ ย ะ ล ก ล า ม แ ล ะ ร ะ ย ะ ส ด ท า ย เ ก ด

การตดเช อพบตก ขาวมกลนเหมนเนา

3. เล อ ดอ อ ก ผด ป กต: ระ ยะ ล กล า ม พบ เล อ ด ออ ก เป น หย ด ๆ (Spotting) ห ร อ Contract bleedingภ าย ห ล ง

ก า ร ม เพ ศ ส ม พ น ธ ใน ร ะย ะ ส ด ท า ย พ บ ม เ ล อ ด อ อ ก โ ด ย ไ ม ส ม พ น ธ ก บ ก า ร ม เพ ศ ส ม พ น ธ ม ห น อ ง ป น เล อ ด

และมกลนเนาเหมน

4. อาการปวด เนองจากเ ซ ลลมะเรงแพรไป กด ท บ เสนประสาท

5. อาการระยะสดท ายพ บ เซ ลลมะเรงแพรไป ยงอวย วะตางๆก ระเพา ะป สสาว ะ ตบ ป อด

ลก ษ ณะท างคลนกของมะเรงปากมดลก

1. Proliferative type พ บ ท บ ร เ ว ณ Ectocervixล ก ษ ณ ะ เ ป น ก อ น ค ล า ย ด อ ก ก ร ะ ห ล า (Cauliflower) อ า จ

เป อยยยและมเลอดออกมกลนเหมน

2. Infiltrative type ม ะ เ ร ง ล ก ล า ม ไ ป ใ น Endocervixท า ใ ห ป า ก ม ด ล ก ม ข น า ด ใ ห ญ แ ล ะ แ ข ง อ า จ ม อ ง

ภายนอก ไมเหน

3. Ulcerative type เป นแผลลกหรอเป นโพ รงตกขาวมกลนเหมนอาจมเลอดออกรวมดวย

การแพรกระจายของมะเรงปากมด ลก

1. ก า ร ล ก ล า ม โ ด ย ต ร ง (Direct invasion) เ ซ ล ล ม ะ เ ร ง ล ก ล า ม ไ ป ย ง เ น อ เ ย อ บ ร เ ว ณ ใ ก ล เ ค ย ง อ า จ ร ว ม ถ ง

อวยว ะขางเคยงเชนกระเพ าะป สสาวะท อไตลา ไส ตร ง



2. กา รแ พร กร ะจ ายท าง หล อด น า เห ลอ ง (Lymphatic spreading) โด ยแ พร ไป ยง หล อด น า เห ลอ งแล ะต อ ม

น า เ ห ล อ ง ใ นParametriumก อ น จ า ก น น ค อ ย แ พ ร ไ ป ย ง ต อ ม น า เ ห ล อ ง ก ล ม อ น ๆ เ ช น Pelvic Lymph nodes

หรอParaaortic lymph nodes

3. ก า ร แ พ ร ก ร ะ จ า ย ไ ป ท า ง ห ล อ ด เ ล อ ด (Hematogenous spreading) ม ก พ บ ช ว ง ท า ย ๆ เ ซ ล ล ม ะ เ ร ง

กระจายออก นอกเ ชงกรานอวยวะทมะเรงแพรไป บ อยมากท สดคอปอด

ภำพท 50 การลกล ามขอ ง มะเรงปาก มดลก ท มา: http://www.2leep.info/leep_pain.html

การแบงระยะของมะเรงปากมดลก โด ย FIGO (1995) แบงไดดงน

ระยะท 0 พบ เซ ลลผดปก ตแตไมใชมะเรง (ระยะกอนลกลาม) – Carcinoma in situ

ร ะ ย ะ ท 1 ค อ ก า ร ต ร ว จ พ บ ม ะ เร ง อ ย ใ น ป า ก ม ด ล ก เ ท า น น ไ ม ส า ม า ร ถ ม อ ง เ ห น ไ ด ด ว ย ต า เป ล า แ ต ส า ม า ร ถ

เหนไดดวยก ลองจลทรร ศน

1A ลก ลามไป ใน Stoma ลกลงไมเก น 5 มม. กว างไมเกน 7 มม.

1A1 ลก ลามไป ใน Stoma ลกลงไมเก น 3 มม. กว างไมเกน 7 มม.

1A2 ลก ลามไป ใน Stoma ลกลงเก น 3 มม. แตไมเก น 5 มม. กว างไมเกน 7 มม.

1B มะเรงจะยงคงอยในป ากมดลก เท าน น แตรอยโ รคมขน าดใ หญกวา 1A

1B1 ขนาดเลก กว าหรอเท ากบ 4 ซ ม.

1B2 ขนาดใ หญกวา 4 ซ ม.

ระย ะท 2 ค อก าร ตร วจ พบ ม ะเร งก ระจ าย ออ กไ ป จ าก ป า กม ดล กแ ลว แต ยง ไม ถง เน อ เย อข อง ผน งด าน ขาง

ข อ ง อ ง เ ช ง ก ร า น (Pelvic wall) ห ร อ ม ก า ร ก ร ะ จ า ย ไ ป ย ง ช อ ง ค ล อ ด แ ล ว แ ต ย ง ไ ม ถ ง 1/ 3 ส ว น ล า ง ข อ ง ช อ ง

คลอด

2A เ ป น ร ะ ย ะ ท ม ะ เ ร ง ก ร ะ จ า ย อ อ ก จ า ก ป า ก ม ด ล ก ไ ป ย ง 2/3 ส ว น บ น ข อ ง ช อ ง ค ล อ ด แ ต ย ง ไ ม ม

การกระจายเ ขาไป ในเ น อเยอขางตวมดลก

http://www.2leep.info/leep_pain.html



2B เป นระยะทมะเรงกระจายออก จากป ากมดลก ไป ยงเน อเย อขางตวมด ลก

ร ะ ย ะ ท 3 ค อ ก า ร ต ร ว จ พ บ ว า ม ะ เ ร ง ก ร ะ จ า ย อ อ ก ไ ป ย ง 1 / 3 ส ว น ล า ง ข อ ง ช อ ง ค ล อ ด โ ด ย อ า จ จ ะ ม ก า ร

กระจายไ ป ยงผนงดานขางขององเช งกราน และ/หรอท าใหไตท างานไ ดแยลง

3A เป น ร ะ ย ะ ท ม ะเ ร งก ร ะ จ าย ไ ป ย ง 1 /3 ส ว น ล า งข อ ง ช อ งค ล อ ด แ ต ย งไ ม ม ก า รก ร ะ จ า ยไ ป ย ง ผ น ง

ดานขางขององเชงกราน

3B เ ป น ร ะ ย ะ ท ม ะ เ ร ง ก ร ะ จ า ย ไ ป ย ง ผ น ง ด า น ข า ง ข อ ง อ ง เ ช ง ก ร า น แ ล ะ /ห ร อ ม ะ เ ร ง ข ย า ย ต ว ไ ป ก ด

บ ร เ ว ณ ท อ ไ ต (Ureter) ท า ใ ห เ ก ด ก า ร อ ด ต น ข อ ง ร ะ บ บ ป ส ส า ว ะ ท า ให ไ ต ม ข น า ด ใ ห ญ ข น ห ร อ ท า ง า น ไ ด แ ย

ลงในระยะน อาจจะพบ วาเซ ลลมะเรงกระ จายไ ป ยงตอมน า เหลอ งภ ายใ นองเช งกราน

ระยะท 4 คอการตรวจพบว ามะเรงกระจายไ ป นอกองเชงกราน หรอสวนอ นๆของร างกาย

4A เป นระยะทมะเรงกระจายไ ป ยงกระเพาะป สสาวะ หรอท วา รหนก

4B เ ป น ร ะ ย ะ ท ม ะ เ ร ง ก ร ะ จ า ย อ อ ก จ า ก อ ง เ ช ง ก ร า น ไ ป ย ง ส ว น อ น ๆ ข อ ง ร า ง ก า ย เ ช น ช อ ง ท อ ง ต บ

ลาไส หรอป อดเป นตน

8.8.5 มะเรงรงไข (Ovarian Cancer)

สาเหตและปจจย

1. อาย 40-60 ป

2. สงแวดลอมสารเคมมลพษ

3. สารระคายเคองตอเย อบชองทอง

4. ป จจยเ กยว กบ การต งครรภการคมกา เนดบตรนอยหรอมบตรยาก

5. ความผดปก ตของการทางานของรงไขเชนระ ดผดป กตร ะดหมดเรว

6. มอาการทองอดท องเสยท องนอยโต

7. พนธ กรรม

8. ฮอรโมน


1. คลาพบ กอนกอนโ ตกดอว ยวะใก ลเคยง (Pressure Symptom)

2. ท องโตข น (Ascites)

3. เลอดออกผดปก ต: ขาดระดระดมามากมเลอดออกก ะป รดกะปรอย

4. Functioning tumor: สาวกอนวยขนดก เสยงแหบหาว Hyperthyroidism

5. อาการทางเดนอาหาร

6. เบ ออาหารนาหนกลดผอมลงมไข

การแพรกระจายของมะเรงรงไข

1. การหลดลอกของเซ ลลมะเรง (Surface exfoliation) พบ ได บอยท สด



2. ก า ร แ พ ร ไ ป ต า ม พ น ผ ว (Direct extension) ก อ น ม ะ เร ง แ ต ก อ อ ก เซ ล ล ม ะ เ ร ง ก ร ะ จ า ย ไ ป ย ง อ ว ย ว ะ ใ น อ ง

เชงกราน

3. การแพรกระจายไ ป ตามระบ บ น าเหลอง (Lymphatic spreading)

4. การแพรกระจายไ ป ตามระบ บ เลอด (Hematogenous spreading)

การแบงระยะของมะเรงรงไขโ ดย FIGOการแบงระยะของมะเรงรงไขโ ดย FIGO

Stage 1 หมายถ งมะเรงอยในรงไข

1a เน อมะเรงอยทรงไข 1 ขาง

1b มะเรงอยทรงไข 2 ขางและยงไมออกนอกรงไข

1c ม ะ เร ง อ ย ใ น ร งไ ข ข า งใ ด ข า ง ห น ง ห ร อ ส อ งข า ง ร ว ม ก บ ม ะ เร ง อ ย ท ผว ข อ ง รง ไ ข ห า ก ม ะ เร ง เป น ถ ง

น าและถงน าแตกออก พบ เซ ลลมะเรงในชองทองม Ascites

Stage 2ม ะ เ ร ง อ ย ข า ง ห น ง ห ร อ ส อ ง ข า ง แ ล ะ แ พ ร ก ร ะ จ า ย ไ ป ย ง อ ว ย ว ะ ข า ง เ ค ย ง เ ช น ช อ ง ค ล อ ด ท อ ร ง ไ ข

กระเพาะป สสาวะลาไส ใ หญ

2a มะเรงลกลามเขาอวยว ะสบพนธ เชนVagina มดลกท อรงไขFallopian tubes

2b ม ะเ รง ล าม เข า อว ย วะ ช อง เช ง กร า นเ ช นก ร ะเ พ าะ ป สส า วะBladderแ ตย ง ไม ล าม ไ ป ย ง อว ย วะ ใ น

ชองท อง

2c มะเรงไดแพรกระจายใ นชองท อง

Stage 3 มะเรงอยในรงไขมะเรงลามเขายงอวย วะในชองท อ งเชนตอ มน า เ หลองล าไส

3a มะเรงทแพรกระจายมขนาดเลก มองไมเหนดวยต าเป ลาแตสอ งกลองพบเ ซ ลลมะเร ง

3b มะเรงมขนาดเลก กว า 2 ซ ม.

3c มะเรงมขนาดมากก วา 2 ซ ม.

Stage 4 มะเรงแพ รกระจ าย ไป ป อดสมอง

การวนจฉ ย

1. Ultrasound

2. CT-Scan

3. Tumor marker มะเร งรงไ ขไดแก CA-125

4. Alpha fetoprotein (AFP)


1. การ ผาตด TAH with BSO withOmentectomy

2. รงสรกษ า: External radiation

3. Chemotherapy หลงการ ผาตด



8.8.6 มะเรงเย อบโพรงมดลก (Endometrial Cancer)

สาเหตแล ะป จจยเ สยง

1. อาย: สตรทหมดร ะดอาย> 50 ป

2. สตรไมมบตร Infertility

3. ระดมาไมส มาเสมอOligomenorrhea, early menarche, late menopause, Anovulatory

4. ได รบฮอรโมนเอสโ ตรเจน ท ดแทนโ ดยป ราศจากฮ อ รโมนโป รเจสเตอโ รน

5. ภาวะอวน BMI>25

6. พนธ กรรมม ะเรงเป นการ ถายทอด ท างพนธก รรม แบบ Autosomal Dominant

อาการ และอ าการ แสดง

1. ตกเ ลอดหรอ มเลอดออก ผดป กต

2. Vaginal discharge มน าใส ๆเ หลองๆไ หลออกท าง ชอ งคลอด

3. อาการอนๆค ล าพบ กอนมหนองในโพ รง มดลก (Pyometra)


1. Pap Smear

2. การขดมดลกแบ บ แยก ส วน (Fractional curettage: F&C)

3. Transvaginal ultrasonography: TVS

4. Hysteroscope

5. การตรวจทางหองปฏบต การ


1. การ ผาตด

2. รงสรกษ าถา รกษ าดวยก ารผ าตดไมได ร ะยะขอ งโรค ลก ลามไป แลวระงบ อากา ร ป วด

3. ฮอรโมนบ าบ ด

4. ยาเคมบาบ ด

8.8.7 มะเรงอวยวะสบพนธภำยนอก (Vulvar Cancer)

สาเหตและปจจยเสยง

1. อาย> 65 ป ระดหมดเรวไ มมบตร

2. อวนสบบ หรมโรคเร อรง (DM, HT) คนบ รเวณป ากชองคลอด

3. Infection จากเ ช อ Vulva Intraepithelial Neoplasia (VIN)

4. Low Socioeconomic

5. มคนอนหลายค น

6. ภาวะภมคมกนลดลง (Chronic Immuno-Suppression)

7. เคย เป นมะเรงอวยว ะสบพนธ มากอน



การแบงระยะของมะเรงอวยว ะสบพนธ ภายนอก โด ย FIGO

ระยะท I มะเรงอยทป ากชองคลอด/ฝเย บ ขนาด< 2 ซ ม. คลาตอมน าเหลองไมได

ระยะท II มะเรงอยทป ากชองคลอด/ฝเย บ ขนาด> 2 ซ ม. คลาตอมน าเหลองไมได

ระยะท III มะเรงแพรไป ยงอวย วะขางเคยงเชนทอป สสาวะชองคลอดท ว ารหนก

ระยะทIVaมะเรงแพรไป ยงสวนบนท อปสสาวะและตอมน าเหลองท ข าหนบ ท ง 2 ขาง

ระยะทIVbมะเรงลกลามไป ยงอวย วะทอยไก ลรวมท งตอมน าเหลองท องเช งกราน


1. คน

2. คลาพบ กอนหรอมแผลทVulva

3. Chronic Infection อาจพบตอมน าเหลองโตท ขาหนบ


1. ก า ร ผาต ด Simple Vulvectomyใ น ร าย Invasive Carcinoma ร ก ษ า โด ย Radical Vulvectomywith Groin

node Lymphadenectomy

2. รงสรกษ าหลงผาตด

3. เคมบาบ ด

8.9 หตถกำรทำงนรเวช

1. ก าร จ โ ดย ใช ค วา มเ ยน (Cryosurgery) อณ ห ภ มร ะห ว าง 0 – 10 อ งศ าเ ซ ล เซ ย สใ ชร ก ษ า บ ร เว ณ เน อ เย อ

ท ไมไดเป นมะเรงหรอเป นมะเรงในระยะท ยงไมลกลาม

2. การใชเลเ ซ อร (Laser) ภาวะแท รกซ อนทอาจเกดข นคอรสกรอน เก รงและภาวะตกเลอด

3. การจ ดวยไ ฟฟา (Electrocoagulation Diathermy) ใชไฟฟามาจ เซ ลลทผดป กตท ไมใชมะเรง

4. การใชขดลวดไ ฟฟา (Loop Diathermy) ท า LEEP (Loop Electrosurgical Excision Procedure)



ภำพท 51 LEEP

ท มา: http://www.hopkinsmedicine.org/healthlibrary/GetImage.aspx?ImageId=161448

5. การตดปากมดลก เป นรปก รวย (Conization)

ภำพท 52 Conization ท มา: https://www.healthtap.com/user_questions/149815-cervical-

conization-what-can-i-expect-will-i-be-out

6. การผาตดเอามดลกออก ท างหนาท อง (Total Abdominal Hysterectomy = TAH)

7. ก า ร ผ า ต ด ใ ห ญ เ พ อ เ อ า ม ด ล ก แ ล ะ ต อ ม น า เ ห ล อ ง ข อ ง อ ง เ ช ง ก ร า น อ อ ก (Radical Hysterectomy and

Pelvic Node Dissection = RHND)

8.10 กำรพยำบำลผปวยทไดรบกำรผำตดทำงนรเวช

8.10.1 กำรพยำบำลผปวยนรเวชกอนท ไดรบกำรผำตด

1. ป ร ะ เ ม น ส ภ า พ ร า ง ก า ย แ ล ะ เ ต ร ย ม ค ว า ม พ ร อ ม ก อ น ผ า ต ด ย ก เ ว น ก ร ณ เ ร ง ด ว น เ ช น Blood Chemistry

CBC, Anti HIV, Blood group, X-Ray เพอดการทางานของปอด EKG และตรวจปสสาวะ

2. ป ระเมนความรความเขาใจและความพรอ มของ ผป วยเพ อรบ การผ าตด

3. งดน าและอาหาร

http://www.hopkinsmedicine.org/healthlibrary/GetImage.aspx?ImageId=161448

https://www.healthtap.com/user_questions/149815-cervical-conization-what-can-i-expect-will-i-be-out

https://www.healthtap.com/user_questions/149815-cervical-conization-what-can-i-expect-will-i-be-out



4. ใหผป วยลงนามใบ ยนยอมรบ การผาตด

5. เตรยมทาความสะอาดผวหนงหนาท องต งแตใตล นป ลง มาถง หวหน าว

6. สวนลางชองคลอดและสวนอจจา ระถ าไมมขอยกเ วน

7. ใส สาย Foley’s catheter

8. เป ลยนเส อผาถอด ฟนป ลอมทา ความสะอาดเลบ

9. แนะนาการปฏบตตวภายหลงการ ผาตดเ ชนการไอ และ หายใ จอย างมป ร ะสทธ ภาพ

10. ดแลใหไดรบ IVF ตามแผนการรกษ า

11. เตรยมและให Pre-medication ตามแผนการรกษ า

8.10.2 กำรพยำบำลผปวยนรเวชท ไดรบกำรผำตด

1. บ นทก V/S หากผดปก ต BPลดลงชพจรเบาเรวหายใ จชารายงานแพทย รบท ราบ

2. ป ระเมนระดบ ความรสกตว

3. ป ระเมนภาวะแท รกซ อนจากก ารไดรบ ยาระงบคว ามรสก

4. ป ระเมนและบนท กเลอดออกท แผลผาตดหรอชองคลอด

5. ป ระเมนระดบ ความเจบป วดแผล

6. ป ระเมนภาวะตดเช อดแลใหได รบยาปฏชวนะตาม แผนก ารรกษ า

7. กระตน Early ambulation ลก นงขางเตยงขยบป ลายเท าข น-ลงประเมนการทาง านของล าไส

8. บ นทก I/O ดแลใหไดรบ IVF ตามแผนการรกษ าและตดตามผล Lab

9. แนะนาผป วยไ มใหเก าะเก าแผลเองแล ะระว งไมใหแ ผลผ าตดเป ยก น า

10. แนะนาการปฏบตตนภายหลงกลบ บ านและม าตรว จตามนด

11. ดแลทางดานจตใจและสงคมของ ผป วยและส ามตลอด จนกา รวางแผนค รอบค รวใหเหม าะส ม

ในผปวยท มการตดเอามดลก และตอมน าเหลองของอ งเชงกร านออกอ าจม ภาว ะแทรก ซ อนดง น

1. ร ะ บ บ ท า ง เ ด น ป ส ส า ว ะ ท า ใ ห ก ร ะ เ พ า ะ ป ส ส า ว ะ ไ ม บ บ ต ว เ น อ ง จ า ก เ ส น ป ร ะ ส า ท ท ม า ย ง ก ร ะ เ พ า ะ

ป สสาวะถก ตดขาด

2. หลอดไตท างานผดปก ตอาจตองสายสว นปส สาว ะคาไวน านพอสมควร

3. เก ดการบาดเจบขณะผาตด

4. เก ดรอยท ะลหรอรรวระหวางกระเพาะป สสาวะกบ ช องคลอด

5. เก ดรอยท ะลหรอรรวระหวางหลอดไ ตก บ ชองคลอด



8.11 กำรพยำบำลผปวยนรเวชทไดรบกำรรกษำดวยรงสรกษำ

1. ป ระเมนสภาพผป วยก อนการได รบก ารฉายรงสรกษ า

2. ห ล ก เ ล ย ง ก า ร ท า โ ล ช น ห ร อ ถ ส บ น า ย า ท า ผ ว ห ร อ ท า แ ป ง ท ม ก ล น ห อ ม บ ร เ ว ณ ผ ว ห น ง ท ไ ด ร บ ก า ร ฉ า ย

รงสรกษ าหากมอาการคนอาจใชน าม นมะกอก ท า

3. แน ะ นา ให รก ษ าค ว าม ส ะอ าด บ รเ วณ ผว ห น งท ฉ าย รง สร ก ษ า ให แ หง หาก เป ยก ใช ผาห รอ ก ระ ดา ษ ซ บ ใ ห

แหงและหลกเล ยงการถกแสงแดด

4. ร ก ษ า ค ว า ม ส ะ อ า ด ใ น ช อ ง ป า ก ห า ก ม อ า ก า ร ค ล น ไ ส อ า เ จ ย น เบ อ อ า ห า ร อ อ น เ พ ล ย แ น ะ น า ใ ห จ บ น า ข ง

หรอน ามะนาวหลกเลยงอาหารทมกลน

5. หลกเลยงการใชป ลาสเตอรป ดลงบรเวณผวหนงทไดรบก ารฉายรงสรกษ า

6. แนะนาผป วยไ มใหขดขดหรอลบ รอยบ รเวณท ฉายรงสรกษ า

7. แนะนาผป วยใ หใส เส อผาท ไมระคายเคองตอผวหน ง

8. แนะนาการทาความสะอาดบ รเวณอวยว ะสบพนธ

9. แ น ะ น า ใ ห ผ ป ว ย ก า ร อ อ ก ก า ล ง ก า ย ต า ม ส ภ า พ ข อ ง ร า ง ก า ย แ ล ะ ท า อ ย า ง ส ม า เ ส ม อ จ ะ ช ว ย ใ ห ร า ง ก า ย

แขงแรงและการไหลเว ยนของโลหตดข น

10. แ น ะ น า ใ ห ด ม น า อ ย า ง น อ ย ว น ล ะ 2,000-3,000 cc น า ช ว ย ใ ห ร า ง ก า ย ช ม ช น แ ล ะ ร ะ บ า ย ค ว า ม ร อ น

ออกจากรางกาย

11. ดแลผปวยโ ดยย ดหลก Aseptic Technique

12. ใ น ร า ย ท ม ก า ร ต ด เ ช อ ต อ ง เ จ า ะ เ ล อ ด ต ร ว จ ด WBC เ พ อ ป ร ะ เ ม น ภ า ว ะ ก า ร ต ด เ ช อ เ ก บ เ ส ม ห ะ เ ก บ

ป สสาวะและสงคดหลงสงตรวจ

13. แ น ะ น า ผ ป ว ย ให ส ง เ ก ต อ า ก า ร ผด ป ก ต เ ช น ม เ ล อ ด อ อ ก ม ส ง ค ด ห ล ง อ อ ก ท า ง ช อ ง ค ล อ ด ท อ ง ผ ก แ ล ะ ม

กล นเหมนมไขสงใหรบ มาพบ แพทย ทนท

8.12 กำรพยำบำลผปวยนรเวชทไดรบกำรรกษำดวยยำเคมบ ำบด

1. ป ระเมนสภาพผป วยก อนไดรบก ารรกษ าดวยย าเคมบา บ ด

2. แนะนาผป วยรบ ป ระท านอาหารนอยๆ แตบ อยคร ง หลกเลยงอา หาร มกลนรสจด และ อาห ารม น

3. รกษ าความสะอาดภายใ นชองป ากเ มอมแผลใน ชองป ากใ หใช แปรงทมคว ามนม

4. ดแลผปวยใ หได รบยาเคมบา บ ดตามแผนการรกษ าและป ระเมน ผวหน งบรเวณท ใหยาเคมบา บ ด

5. ดแลผปวยใ หได รบอาหารยอยงายโ ป รตนและธาตเหลกส ง

6. ห า ก ม อ า ก า ร ป า ก แ ห ง แ น ะ น า ผ ป ว ย ด ม น า ม า ก ๆ ป ร ะ ม า ณ 2,000-3,000 cc. อ า จ ใ ห อ ม ล ก อ ม ห ร อ

ท านไอสค รม

7. ใน รา ยท ม ภาว ะ แท รก ซ อน ผม รว งแ น ะน าให ผป ว ยใ ชว สด เบ าส บ าย มา ป ร ะย ก ตใ ชโพ ก ศร ษ ะ ใช หว ห าง ๆ

และหวดวยค วามนมนวลและไมสระผมบ อย



8. ดแลผปวยโ ดยย ดหลก Aseptic Technique

9. ใ น ร า ย ท ม ก า ร ต ด เ ช อ ต อ ง เ จ า ะ เ ล อ ด ต ร ว จ ด WBC เ พ อ ป ร ะ เ ม น ภ า ว ก า ร ณ ต ด เ ช อ เ ก บ เ ส ม ห ะ เ ก บ

ป สสาวะและสงคดหลงสงตรวจ

10. แนะนาผป วยสงเก ตอาการผดปก ตเชนมเลอดออกง ายจดจ า เลอดต ามร างกายไขสง ออนเพลย

8.13 กำรพยำบำลผปวยทมกำรแทง

ค ว าม ห ม า ย ข อ ง ก า ร แ ท ง ห ม า ย ถ ง ก า ร ส น ส ด ข อ ง ก า ร ต ง ค ร ร ภ ก อ น ท เ ด ก จ ะ ส า ม า ร ถ ด า ร ง ช ว ต

อ ย ไ ด น อ ก ค ร ร ภ ม า ร ด า เท า ท อ ง ค ก า ร อ น า ม ย โล ก ใ ช ม า แ ต เ ด ม ถ อ เอ า ก า ร ส น ส ด ข อ ง ก า ร ต ง ค ร ร ภ ก อ น

อ าย ค ร ร ภ 2 8 ส ป ด า ห ซ ง เป น ช วง เ ว ล า ท เ ด ก น า ห น ก ย ง ไ ม ถ ง 1 0 0 0 ก ร ม ใน ร ะย ะ ห ล งน ป ร ะ เท ศ ท พ ฒ น า

แลวมค วาม กาวห นาท า งการ แพทย มาก จนสา มารถ จะเล ยงดเด กท น าหนก แรกค ลอด ตากว า 1000 กร ม

ใ ห ร อ ด ช ว ต ไ ด เ ป น ส ว น ใ ห ญ ป ร ะ เ ท ศ เ ห ล า น น จ ง เ ป ล ย น น ย า ม ข อ ง ก า ร แ ท ง ใ ห ม โ ด ย ถ อ ว า ก า ร แ ท ง เป น

ก า ร ส น ส ด ข อ ง ก า ร ต ง ค ร ร ภ เม อ อ า ย ค ร ร ภ ต า ก ว า 2 0 ส ป ด า ห ห ร อ เ ม อ เ ด ก ม น า ห น ก ต า ก ว า 5 0 0 ก ร ม

ส า ห ร บ ใ น ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ย ง ไ ม ก า ว ห น า ถ ง เ พ ย ง น น จ ง พ า ก น ใ ช ค า น ย า ม เ ด ม ไ ป ก อ น ก า ร แ ท ง ท เ ก ด ข น เ อ ง

(spontaneous abortion) โด ยเ ฉพ าะในไ ตรมาสแรก พบ ได มากก วารอยละ 80 ของการแท งท งหมด

สาเหตของการแทง

1. โ ค ร โ ม โ ซ ม ผ ด ป ก ต พ บ ว า ก ว า ค ร ง ข อ ง ก า ร แ ท ง ท เ ก ด ข น ใ น ไ ต ร ม า ส แ ร ก ข อ ง ก า ร ต ง ค ร ร ภ เ ก ด จ า ก

โค รโมโ ซ มผดปก ต โด ยเ ฉพ าะท พบบ อยคอ Trisomy ท 13,16,18 และ 21

2. ก า ร ต ด เ ช อ แ ต ห ล ก ฐ า น ไ ม ช ด เ จ น เ ช อ ว า ก า ร ต ด เ ช อ Gardanellavaginalisซ ง ท า ใ ห เ ก ด โ ร คBacterial

Vaginosisอาจจะเพมการแทงในไ ตรมาสท 2

3. โ ร ค ท เ ก ด จ า ก ก า ร ท า ง า น ท ผ ด ป ก ต ข อ ง ต อ ม ไ ร ท อ เ ช น ก า ร เ ก ด ภ า ว ะ Hypothyroidismเ บ า ห ว า น

โด ยเ ฉพ าะกล มทตองใชอนซลน และควบ คมน าตาลไ ดไมด

4. ก า ร ข า ด ฮ อ ร โ ม น โ ป ร เ จ ส เ ต อ โ ร น ห ร อ ท เ ร ย ก ว า Luteal Phase Defect ซ ง จ ะ ท า ใ ห Corpus Luteum

สรางฮอรโมนโป รเจสเตอโ รนไดไมเพยงพอ

5. ภาวะโ ภชน าการทบ กพ รอง

6. การสบบ หร ผหญ งทสบ บ หรเก นกวา 14 มวนตอวน จ ะเพมการ แทงเปน 2 เท าของผหญ งทไมสบ

7. การดมเครอง ดมท มAlcohol ผหญงท ดมเครอ งดมทมAlcohol2 คร งตอสปดาห จ ะเ พมความเสยงใน

การแทงเป น 2 เท าของผ ห ญงทไมดม

8. การดมกา แฟ ควา มเสยงจ ะ เพมข นถาดมก าแฟ หรอ เค รองดมทมค าเฟอน เกน 5 แกวตอวน

9. โรค เก ยวก บ ภมคมกน บาง อยาง เ ชน AntiphospholipidSyndrome

10. ความผดปก ตขอ งมดลก หรอ ป ากมดลก มก จะพบ ในก ารแทงไตร มาสท 2 โด ยเ ฉพ าะ Incompetent

Cervix



ประเภทของกำรแทง

1. การแทงค กค าม (Threatened Abortion) ค อ การมเ ลอดออกจ ากมดลก โด ยท ปาก มดลกย ง ป ด ในชว ง

อายค รรภกอน 28สป ดาห

2. ก า ร แ ท ง ท ห ล ก เ ล ย ง ไ ม ไ ด (Inevitable Abortion) ค อ ก า ร ม เ ล อ ด อ อ ก จ า ก ม ด ล ก แ ล ะ ม ก า ร ป ด ข ย า ย

ข อ ง ป า ก ม ด ล ก โ ด ย ท ย ง ไ ม ม เ น อ ร ก ห ร อ ช น ส ว น ข อ ง ท า ร ก ใ น ค ร ร ภ อ อ ก ม า ใ น ช ว ง อ า ย ค ร ร ภ ก อ น 28

สป ดาห

3. ก า ร แ ท ง ค ร บ (Complete Abortion) ค อ ก า ร ท ท า ร ก ใ น ค ร ร ภ แ ล ะ เ น อ ร ก ท ง ห ม ด แ ท ง อ อ ก ม า จ า ก

มดลกใ นชวงอายค รรภกอน 28สป ดาห ป ากมดลก จะป ด

4. ก า ร แ ท ง ไ ม ค ร บ (Incomplete Abortion) ค อ ก า ร ท ท า ร ก ใ น ค ร ร ภ ห ร อ เ น อ ร ก บ า ง ส ว น แ ท ง อ อ ก ม า

จากมดลก ในชวงอายค รรภกอน 28สป ดาห ป ากมดลก มกจะเปดอย

5. การแท งคาง (Missed abortion) คอ ก ารทท า รกใ นค รรภเส ยชวตเ ป นเวล าหลาย วน แล ะป ากม ดลก ย ง

ป ดอย

6. การแทงเป นนจสน (Habitual abortion) หมายถ งการแทงเองตดตอกนมากก วา 3 คร ง

7. การทาแทงผดก ฏหมาย(Criminal aboration)

ก า รท า แ ท ง ห ร อ ก า ร ย ต ต ง ค ร ร ภ เ ป น ป ญ ห า ท ง ท า ง ส ง ค ม ท า ง ก า ร แ พ ท ย แ ล ะ ท า ง ก ฎ ห ม า ย ท ม

ค ว า ม ล ะ เ อ ย ด อ อ น แ ล ะ ห ล า ก ห ล า ย ใ น ป ร ะ เ ด น ต า ง ๆ ท ย ง เ ป น ท ถ ก เ ถ ย ง ก น ใ น ว ง ก า ร ต า ง ๆ อ ย อ ย า ง

ต อ เน อ ง ก า ร ท า แ ท งน น ส าม าร ถ ก ร ะ ท า ไ ด โด ย ถ ก ก ฎ ห ม าย ใ น บ า งก ร ณ ต า ม ป ร ะ ม ว ล ก ฎ ห ม า ย อ า ญ า ซ ง

บ ญญ ตไวดงน

มาตรา 301 หญงใดท าใหตนเองแทงลกหรอ ยอมใหผอนท าใหตนแทงลก ตองระวางโทษจ าคก

ไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาทหรอทงจ าทงปรบ

มาตรา 302 ผใดท าใหหญงแทงลกโดยหญงนนยนยอมตองระวางโทษจ าคกไมเกนหาป หรอ

ปรบไมเกนหนงหมนบาทหรอทงจ าทงปรบ

ถาการกระท านนเปนเหตใหหญงรบอนตรายสาหสอยางอนดวย ผกระท าตองระวางโทษจ าคก

ไมเกนเจดป หรอปรบไมเกนหนงหมนสพนบาท หรอทงจ าทงปรบ

ถาการกระท านนเปนเหตใหหญงถงแกความตาย ผกระท าตองระวางโทษจ าคกไมเกนสบป และ

ปรบไมเกนสองหมนบาท

มาตรา 305 ถาการกระท าความผดดงกลาว ในมาตรา 301 และมาตรา 302 นน เปนการ

กระท าของนายแพทยและ

(1) จ าเปนตองกระท าเนองจากสขภาพของ หญงนน หรอ

(2) หญงมครรภเนองจากการกระท าความผดอาญาตามทบญญตไวในมาตรา 276 มาตรา

277 มาตรา 282 มาตรา 283 หรอมาตรา 284ผกระท าไมมความผด



ขณะน มรางแ กไ ขเพ มเตมป ระมว ลก ฎห มายอา ญามาตรา 305 ท เสนอ โด ยก ระท รว งสาธา รณส ข

ซ งกา ลงร อเขา สกา รพจ ารณ าขอ งสภา ผแท นรา ษ ฎร อย โ ดยม การ แกไข เพม เตมใ หแพ ท ยส ามา รถย ตกา ร

ต งครรภ ได เพม จากเ ดม อก โด ยไ ดบญ ญตให ชดเจนว า สาม ารถก ร ะท าได เ พอสขภ าพจตข องมาร ดา แล ะ

เ พ อ ส ข ภ า พ ข อ ง ท า ร ก ใ น ค ร ร ภ ด ว ย ซ ง เ ป น ก ร ณ ท ห ล า ย ๆ ฝ า ย เ ห น ว า ค ว ร ไ ด ร บ ก า ร ย ก เ ว น ใ ห ก ร ะ ท า ไ ด

เพร าะ เป น ป ร ะโ ยชน ต อผป วย ซ งเป นห ญ งท ต ง ครร ภแ ลว มป ญ หา แต ขณ ะท กา ลง รอ รางกฎ หม าย ฉบ บ น

อ ย แ พ ท ย ส ภ า ก ไ ด ม ข อ บ ง ค บ ข อ ง แ พ ท ย ส ภ า ใ น เ ร อ ง ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ซ ง ไ ด ป ร ะ ก า ศ ใ น ร า ช ก จ จ า

นเบ กษ า แลวดงน

ข อ บ ง ค บ แ พ ท ย ส ภ า ว า ด ว ย ห ล ก เ ก ณ ฑ ก า ร ป ฏ บ ต เ ก ย ว ก บ ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท า ง ก า ร แ พ ท ย

ต า ม ม า ต ร า 305 แ ห ง ป ร ะ ม ว ล ก ฎ ห ม า ย อ า ญ า พ . ศ . 2548อ า ศ ย อ า น า จ ต า ม ค ว า ม ใ น ม า ต ร า 21 (3) (ฎ )

แ ล ะ ด ว ย ค ว า ม เ ห น ช อ บ ข อ ง ส ภ า น า ย ก พ เ ศ ษ ต า ม ม า ต ร า 25 แ ห ง พ ร ะ ร า ช บ ญ ญ ต ว ช า ช พ เ ว ช ก ร ร ม

พ .ศ . 2525 อ น เป น พ ร ะ ร า ช บ ญ ญ ต ท ม บ ท บ ญ ญ ต บ า ง ป ร ะ ก า ร เ ก ย ว ก บ ก า ร จ า ก ด ส ท ธ แ ล ะ เ ส ร ภ า พ ข อ ง

บ ค ค ล ซ ง ม าต รา 29 ป ร ะก อบ ก บ มา ต รา 50 ข อง รฐ ธ รร มน ญ แ หง ร าช อา ณ าจ ก รไ ท ย บ ญ ญ ต ให ก ระ ท า

ได โดย อาศยอานาจตามบท บ ญญ ตแหงกฎหมาย คณะกรรมการแพท ยสภาออกขอบงคบ ดงตอไป น

ข อ 1 ข อ บ ง ค บ น เ ร ย ก ว า "ข อ บ ง ค บ แ พ ท ย ส ภ าว า ด ว ย ห ล ก เ ก ณ ฑ ก า ร ป ฏ บ ต เก ย ว ก บ ก า ร ย ต ก า ร

ต งครรภท างการแพท ยตามมาตรา 305 แหงประมวลก ฎหมายอาญา พ.ศ. 2548"

ขอ 2 ขอบงคบ น ใหใชบ งคบต งแตวนถดจากว นประกาศในราชกจจานเบ กษ าเป นตนไป

ข อ 3 ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท า ง ก า ร แ พ ท ย ต า ม ม า ต ร า 305 แ ห ง ป ร ะ ม ว ล ก ฎ ห ม า ย อ า ญ า น น จ ะ

กระทาไดเมอหญงต งครรภน นยนยอม

ข อ 4 แ พ ท ย ผ ก ร ะ ท า ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท า ง ก า ร แ พ ท ย ต า ม ข อ บ ง ค บ น ต อ ง เ ป น ผ ป ร ะ ก อ บ

วชาชพเวชกรรมตามกฎหมาย

ข อ 5 ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท า ง ก า ร แ พ ท ย ต า ม ม า ต ร า 305 (1) แ ห ง ป ร ะ ม ว ล ก ฎ ห ม า ย อ า ญ า ใ ห

เป นไป ตามเงอนไขดงน

(1) เป นกรณทจาเป นตองกระทาเนองจากป ญหาสขภาพท างกายขอ งหญง ต งครร ภ หรอ

(2) เ ป น ก ร ณ ท จ า เ ป น ต อ ง ก ร ะ ท า เ น อ ง จ า ก ป ญ ห า ส ข ภ า พ ท า ง จ ต ข อ ง ห ญ ง ต ง ค ร ร ภ ซ ง จ ะ ต อ ง

ได ร บ ก า ร ร บ รอ ง ห ร อ เห น ช อ บ จ า ก ผป ร ะ ก อ บ ว ชา ช พ เ ว ช ก รร ม ท ม ใ ช ผก ร ะท าก า ร ย ต ก า ร ต งค รร ภ อ ย า ง

นอยหนงคน

ใน ก ร ณ ท ห ญ ง น น ม ค ว า ม เ ค ร ย ด อ ย า งร น แ ร ง เน อ ง จ า ก พ บ ว า ท า ร ก ใ น ค ร ร ภ ม ห ร อ ม ค ว า ม เ ส ย ง

ส ง ท จ ะ ม ค ว า ม พ ก า ร อ ย า ง ร น แ ร ง ห ร อ เ ป น ห ร อ ม ค ว า ม เ ส ย ง ส ง ท จ ะ เป น โ ร ค พ น ธ ก ร ร ม อ ย า ง ร น แ ร ง เ ม อ

ห ญ ง น น ได ร บ ก า ร ต ร ว จ ว น จ ฉ ย แล ะ ก า ร ป ร ก ษ า แ น ะ น าท า ง พ น ธ ศ า ส ต ร ( Genetic counseling) แ ล ะ ม ก า ร

ล งน า ม ร บ ร อ ง ใน เ ร อ ง ด งก ล าว ข า ง ต น โด ย ผป ระ ก อ บ ว ช า ช พ เ วช ก ร ร ม ท ม ใ ช ผก ร ะ ท าก าร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ

อยางนอยหนงคน ใหถอวาหญงต งครรภน นมปญหาสขภาพ จตต าม (2)



ท ง น ต อ ง ม ข อ บ ง ช ท า ง ก า ร แ พ ท ย ท ช ด เ จ น ว า ห ญ ง น น ม ป ญ ห า ส ข ภ า พ ท า ง ก า ย ห ร อ ท า ง จ ต แ ล ะ

ตองมการบนท กก ารตรวจและวนจฉย โรค ไว ในเวชระเบ ยนเพอเป นหลกฐาน

ข อ 6 ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท า ง ก า ร แ พ ท ย ต า ม ม า ต ร า 305 (2) แ ห ง ป ร ะ ม ว ล ก ฎ ห ม า ย อ า ญ า น น

ตอ งมหล ก ฐา นห ร อข อเ ท จ จร งอ น คว รเ ชอ ได วา ห ญ งต งค รร ภ เนอ ง จาก ก าร ก ระ ท า คว าม ผด อ าญ า ตา ม ท

บ ญญ ตไวในมาตรา 305 (2) แหงประมวลก ฎหมายอาญา

ข อ 7 ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท า ง ก า ร แ พ ท ย ต า ม ข อ 5 แ ล ะ ข อ 6 ต อ ง ก ร ะ ท า ใ น ส ถ า น พ ย า บ า ล

ดงตอไป น

(1) โ ร ง พ ย า บ า ล ห ร อ ห น ว ย ง า น ข อ ง ร ฐ ท ใ ห บ ร ก า ร ร บ ผ ป ว ย ไ ว ค า ง ค น ห ร อ ส ถ า น พ ย า บ า ล เ ว ช

ก ร ร ม ท ม เ ต ย ง ร บ ผ ป ว ย ไ ว ค า ง ค น ต า ม ก ฎ ห ม า ย ว า ด ว ย ส ถ า น พ ย า บ า ล ท ง น โ ด ย ส า ม า ร ถ ป ฏ บ ต เ ก ย ว ก บ

การยตการต งครรภท างการแพท ยได ตามความเห มา ะสม

(2) ค ลน ก เว ช กร ร มต า มก ฎ ห มา ย วา ด วย ส ถ าน พ ย าบ า ล โด ย สา ม าร ถ ป ฏ บ ต เก ย วก บ กา ร ยต ก า ร

ต งครรภท างการแพท ยท อายค รรภไมเกนสบสองสป ดาห

ข อ 8 ผ ป ร ะ ก อ บ ว ช า ช พ เ ว ช ก ร ร ม ท ป ฏ บ ต เ ก ย ว ก บ ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท า ง ก า ร แ พ ท ย ต า ม

ข อ บ ง ค บ น จ ะ ต อ ง ท า ร า ย ง า น เส น อ ต อ แ พ ท ย ส ภ า ต า ม เ ง อ น ไ ข แ ล ะ ร ะ ย ะ เว ล า ใ น แ บ บ ฟ อ ร ม ท แ พ ท ย ส ภ า

กาหนด

ขอ 9 ใ น ก รณ ท ผป ร ะก อ บ วช า ช พเ ว ชก ร รม ผก ร ะท า ก าร ย ตก า ร ต ง ค ร รภท า งก า รแ พ ท ย ไม ป ฏ บ ต

ตามขอ บ งคบน ใหถอว าผป ระ กอบ วช าชพเว ชกรรม ผน นปร ะกอบ ว ชาชพเว ชกรรม โด ยไ ม รกษ าม าตรฐา น

ในระดบท ดท สด

ข อ 10 ผ ป ร ะ ก อ บ ว ช า ช พ เ ว ช ก ร ร ม ท ป ฏ บ ต เ ก ย ว ก บ ก า ร ย ต ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท า ง ก า ร แ พ ท ย ต า ม

ขอบงคบ น ใหถอวาได กระท าตามมาตรา 305 แหงประมวลก ฎหมายอาญา

การดแลการแทงในไตรมาสแรก

ก า ร แ ท ง ใ น ไ ต ร ม า ส แ ร ก พ บ ไ ด ป ร ะ ม า ณ ร อ ย ล ะ 15 ข อ ง ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท ง ห ม ด แ ล ะ ม ก เ ก ด ก อ น

อาย ค รรภ 12 สป ดา ห คว าม เส ยงใ นก าร เก ดก าร แท งจ ะม าก กข นถ าห ญ งต งค รร ภม อา ยม าก ข น เค ยแ ท ง

มากอนหลายค ร ง หรอมโรคป ระจาตว


ก า ร ว น จ ฉ ย อ า ศ ย จ า ก ป ร ะ ว ต โ ด ย ท อ า ก า ร ท พ บ บ อ ย ค อ ก า ร ม เ ล อ ด อ อ ก ท า ง ช อ ง ค ล อ ด ก า ร

ป ว ดท อง นอ ย การ ม ช น เน อ หล ด ออ กม าจ าก ชอ งค ลอ ด แ ตอ ยา งไ ร ก ตา มห ญง ต ง คร รภบ า งร าย อา จจ ะไ ม

ม อ า ก า ร โ ด ย แ พ ท ย อ า จ จ ะ ส ง ส ย ว า เ ก ด ก า ร แ ท ง ถ า ต ร ว จ ร า ง ก า ย แ ล ว ข น า ด ม ด ล ก โ ต ไ ม ส ม พ น ธ ก บ

ระย ะเ วล าท ขา ดป ระ จาเ ดอ น หรอ ต รว จเ ลอ ดห าป รม าณ Beta-hCGแล วพ บ ว าไม เพ ม ข น ตา มป กต โด ย ท

Beta-hCGจะเ พ ม ข น อ ยา ง นอ ย รอย ล ะ 24 ใ น 24 ช วโ ม งแ รก แ ล ะร อ ยล ะ 53 ใ น เว ลา 48 ชว โม ง ใน ก า ร

ต งครรภ ป กต การ ตรวจรา งกายตอ งตรวจต งแตสญ ญานชพ โดย ท วไ ป ถาเสย เลอดไมม าก และ ไมมกา ร



ตดเ ช อ จะไ มม ควา มด นโล หต ตา หร อ มไ ข ตอ งตร วจ ราง กาย ท ว ไป โด ย เฉ พาะค ล าท องด วาข นา ดม ดล ก

โ ต เ ท า ใ ด แ ล ะ ต อ ง ท า ก า ร ต ร ว จ ภ า ย ใ น ป ร ะ เ ม น ว า ม ก า ร เ ป ด ข อ ง ป า ก ม ด ล ก แ ล ว ห ร อ ย ง ถ า ย ง ต อ ง ส ง

ตร ว จ พ เศ ษ เ พ อว น จ ฉ ยว า เป น ก า รแ ท ง ไม ใ ช ภาว ะ อน เช น ก าร ต งค ร ร ภ นอ ก ม ด ล ก กา ร ต งค ร ร ภไ ข ป ล า

อก

การตรวจอล ตราซ าวด

ก า ร ต ร ว จ อ ล ต ร า ซ า ว ด ม บ ท บ า ท ม า ก ใ น ก า ร ช ว ย ว น จ ฉ ย แ ล ะ บ อ ก พ ย า ก ร ณ โ ร ค ข อ ง ก า ร แ ท ง ใ น

ห ญ ง ต ง ค ร ร ภ อ ล ต ร า ซ า ว ด ส า ม า ร ถ ท า ใ ห ท ร า บ ว า ท า ร ก ใ น ค ร ร ภ ม ช ว ต อ ย ห ร อ ไ ม ก า ร แ ท ง ค ร บ ห ร อ

กา ร แท ง คา ง แ ยก ภ า วะ ก าร ต งค ร รภ ไ ขป ล าอ ก ห ร อ ก าร ต งค ร รภน อ กม ด ล ก ก าร ต รว จ อล ต ร าซ า วด ท

ช ว ย ว น จ ฉ ย ภ า ว ะ แ ท ง ก า ร พ บ ถ ง น า ก า ร ต ง ค ร ร ภ ข น า ด เ ส น ผ า น ศ น ย ก ล า ง อ ย า ง น อ ย 15 ม ม . เ ม อ อ า ย

ค ร ร ภ 7 ส ป ด า ห แ ล ะ 21 ม ม . เ ม อ อ า ย ค ร ร ภ 8 ส ป ด า ห โ ด ย ท ไ ม พ บ ต ว ท า ร ก ส า ม า ร ถ ท า น า ย ไ ด ว า จ ะ

เ ก ด ก า ร แ ท ง ใ น ห ญ ง ต ง ค ร ร ภ ท ม อ า ก า ร ไ ด ถ ง ร อ ย ล ะ 90.8 น อ ก จ า ก น ถ า พ บ ถ ง น า ก า ร ต ง ค ร ร ภ ท ม เ ส น

ผา น ศน ย ก ลา ง เฉ ล ย 17 ม ม . โ ด ยไ ม มต ว อ อน ห ร อ ถ งน า ก าร ต งค ร รภช นา ด13 ม ม . โด ย ไม เห น Yolk Sac

สามารถท านายก ารเก ดการต งครรภท ตวออนเสยช วต แนนอนไดถงร อยละ100

ถา พบ กา รเ ตน ขอ งห วใ จต วอ อน เม อต รว จอ ล ตร าซ าว ดท าง ชอ งค ลอ ด ใน ตว ออ นท ม คว าม ยา ว 5

ม ม . ข น ไ ป ใ น ห ญ ง ต ง ค ร ร ภ ท ม อ า ก า ร ส ง ส ย ก า ร แ ท ง จ ะ ม อ ต ร า ก า ร เ ก ด ก า ร แ ท ง เ พ ย ง ร อ ย ล ะ 3.4-5.5

แตถาไมพบก ารเตนของหวใจตวออน อตราการแทงจะเพมเป นรอยละ 20-31

อ า ก า ร อ น ๆ ท บ ง ช ว า ม ก า ร แ ท ง ไ ด แ ก ข น า ด ข อ ง ต ว อ อ น ห ร อ ถ ง น า ก า ร ต ง ค ร ร ภ ไ ม ม ก า ร

เ ป ล ย น แ ป ล ง ใ น ช ว ง 1 ส ป ด า ห อ ต ร า ก า ร เ ต น ข อ ง ห ว ใ จ ต ว อ อ น ท ช า ร ว ม ก บ ก า ร ท ข น า ด ข อ ง ถ ง น า ก า ร

ต ง ค ร ร ภ แ ล ะ ข น า ด ต ว อ อ น ไ ม ไ ป ด ว ย ก น จ ะ เ พ ม โ อ ก า ส ก า ร เ ก ด ก า ร แ ท ง ส ง ข น ก า ร ต ร ว จ พ บ ก อ น เ ล อ ด

หลงรก (SubchorionicHematoma) จะเพ มความเสยงของการเกดก ารแทง

ก า ร ต ร ว จ เ ล อ ด ถ า ก า ร ต ร ว จ เ ล อ ด ห า ค า ต อ ไ ป น แ ล ะ พ บ ว า ม ข น า ด ต า จ ะ เ พ ม ค ว า ม เ ส ย ง ใ น ก า ร

เ ก ด ก า ร แ ท ง อ ย า ง ม า ก ไ ด แ ก ต ร ว จ Free Beta-hCGพ บ ต า ก ว า 20 ng/mlร ะ ด บ Beta-hCGเ พ ม ข น น อ ย

กว ารอยละ 66 ใน 48 ชม.โป รเจสเตอโ รน นอยกว า 45 nmol/l ในไ ตรมาสแรก


1. ก า ร ร ก ษ า ก า ร แ ท ง ค ก ค า ม ค อ ก า ร น อ น พ ก ส ว น ก า ร ใ ห ฮ อ ร โ ม น โ ป ร เ จ ส เ ต อ โ ร น ย ง ไ ม พ บ ว า ม

ป ระโ ยชนมาก นกใ นการรกษ าการแทงคก คาม

2. ก า ร แ ท ง อ น ๆ ห า ก เป น ก า ร แ ท ง ค ร บ ไ ม ต อ ง ท า อ ะ ไ ร เพ ม เ ต ม แ ต ถ า เ ป น ก า ร แ ท ง ค า ง ห ร อ แ ท ง ไ ม ค ร บ

สามารถรก ษ าได 2 แบบ คอ Surgical และ Non-surgical management

Surgical Management ป ร ะ ก อ บ ด ว ย ก า ร ข ย า ย ป า ก ม ด ล ก ก ร ณ ท ป า ก ม ด ล ก ป ด อ ย ต า ม ด ว ย

ก า ร ข ด ม ด ล ก ( Sharp Curettage) ก า ร ด ด ( Vacuum Aspiration) ก า ร Evacuation ก า ร ผ า ม ด ล ก

(Hysterotomy) ห ร อ ก า ร ต ด ม ด ล ก (Hysterectomy) ว ธ ท น ย ม ค อ ก า ร ด ด แ ล ะ ก า ร ข ด ม ด ล ก โ ด ย ท ว ไ ป



ถ า ป า ก ม ด ล ก ย ง ป ด อ ย แ พ ท ย จ ะ ข ย า ย ป า ก ม ด ล ก ก อ น ด ว ย Dilator เ ร ย ก ว า ก า ร ท า Dilatation &

Curettage

8.13.1 เทคนคของกำรทำ Dilatation & Curettage

1.ใหยาระงบ อากา รปว ด

2 .ตรวจภายใ นเพอปร ะเมน ขนาดมดลก และ ทศทาง

3.ใส Speculum ป รบใ หเหนปากมดลก อยาง ชดเจน

4.เชดปากมดลก ดวยน ายา ฆาเช อ เ ชน ProvidoneIodine

5.ใช Tenaculumจบป ากมด ลก ดานบน

6.ใช Dilator คอยๆ สอดผานคอป ากมดลก โด ยเ รมจากขนาดเลก ๆก อน

7.ใช Uterine Sound คอยๆ สอดเขาไป ในโ พรงมดลก เพอประเมนทศทางและความลกของมดลก

8.ใ ช ท ค บ ช น เ น อ ค อ ย ๆ ส อ ด เ ข า ไ ป ใ น โ พ ร ง ม ด ล ก เ พ อ ค บ เ อ า เ น อ เ ย อ ต า ง ๆ อ อ ก ก ร ณ ท ม เ น อ เ ย อ อ ย ใ น

โ พ ร ง ม ด ล ก ม า ก ห ล ง จ า ก น น ใ ช ท ข ด ม ด ล ก (Curettage) ค อ ย ๆ ข ด ใ ห ท ว โ พ ร ง ม ด ล ก จ น แ น ใ จ ว า ไ ม ม

เน อเย อเหลอ

ภาวะแท รกซ อน

1.มดลกท ะล ซ งจะหลกเลยงได โดย การคอยๆส อดเค รองมอเขาโพ รงมดลก

2 . ก า ร ต ด เ ช อ ค ว ร ใ ห ย า ป ฏ ช ว น ะ ก อ น แ ล ะ ห ล ง ข ด ม ด ล ก ท ใ ช ง า ย ค อ ใ ห Doxycylcine 100 ม ก .

รบป ระท าน กอนท า และใหรบป ระท านอก 200 มก. หลงทา

3.การเกดพงผดใ นโพ รงมดลก (Uterine Synechiae) หลกเลยงได โดย การอยาขดมดลก อยางรนแรง

4.การเกด Cervical Incompetence แตพบ ได นอยมาก

Non-surgical managementป จ จ บ น ก า ร ร ก ษ า ภ า ว ะ แ ท ง โ ด ย ใ ช Non- surgical management

เป นทนยม เพราะสามารถลด ภาวะแท รกซ อนทเกดจากก ารขดม ดลก ลงได

Non-surgical management ป ระกอบ ดวย

1. ก า ร เ ฝ า ส ง เ ก ต (EXPECTANT) พ บ ว า ก า ร เ ฝ า ส ง เ ก ต อ า ก า ร เ พ ย ง อ ย า ง เ ด ย ว จ ะ ม ก า ร แ ท ง เ ก ด ข น เ อ ง

อ ย า ง ส ม บ ร ณ ถ ง ร อ ย ล ะ 85 ใ น เ ว ล า 1 เ ด อ น แ ล ะ ถ า เ ป น ก า ร แ ท ง แ บ บ ก า ร แ ท ง ไ ม ค ร บ จ ะ ม ก า ร แ ท ง

ออ ก ม าจ น คร บ ใน เว ล า 3 ว น ถง ร อย ล ะ 79 แ ต ขอ เ สย ข อง ว ธน ค อ ผป วย ม ก จะก งว ล แ ละ เ ก ดเ ลอ ด อ อ ก

มากจนตองมาขดมดลก ฉก เฉ นไดบอย

2. ก า ร ใ ช ย า ย า ท ม ท ใ ช 1 ) ก า ร ใ ช Prostaglandins ท น ย ม แ ล ะ ห า ไ ด ง า ย ค อ Misoprostol 2) ก า ร ใ ช

Antiprogesterones: RU 486 (Mifepristone) 3) การใช Methotrexate ฉดเขากลาม หรอ รบป ระท าน

การดแลกา รแทงในไตรม าส ท 2

ก า ร แ ท ง ใ น ไ ต ร ม า ส ท 2 เ ก ด ข น ป ร ะ ม า ณ ร อ ย ล ะ 10-15 ข อ ง ก า ร ท า ช ก น า ใ ห เ ก ด ก า ร

แ ท ง (induced abortion) ซ ง ส ว น ใ ห ญ เ ก ด จ า ก ท า ร ก ม ค ว า ม ผ ด ป ก ต ก า ร แ ท ง ใ น ไ ต ร ม า ส น อ า จ จ ะ ท า ใ ห



เก ด ก าร เส ยเ ลอ ดอ ย าง มา กไ ด ค ว าม จาเ ป นท จ ะต อง ขด ม ดล กห ล งแ ท ง น นข นอ ย กบ ชน ด ขอ งก าร แท ง ซ ง

แพทย จะเป นผวนจฉย และแนะนา

8.13.2 คำแนะนำในกำรปฏบตตวหลงแทงและหลงกำรขดมดลก

2. ห ล ง แ ท ง แ ล ว เ ล อ ด ท อ อ ก จ า ก ช อ ง ค ล อ ด จ ะ น อ ย ล ง เร อ ย ๆ อ า ก า ร ป ว ด ท อ ง จ ะ บ ร ร เ ท า ล ง ม า ก ห ร อ ไ ม

ป ว ด เ ล ย โ ด ย เ ล อ ด จ ะ ห ย ด ภ า ย ใ น 1-2 ส ป ด า ห แ ต ห า ก เ ล อ ด ไ ม ห ย ด ไ ห ล แ ถ ม ย ง ม ช น เ น อ ม ก ล น เ ห ม น

ป วดท อง มไข ตองรบพบ แพทย เพราะอาจจะเก ดจากก ารตดเช อได

3. ค ว ร ค ม ก า เ น ด อ ย า ง น อ ย 3 เ ด อ น ก อ น ต ง ค ร ร ภ ค ร ง ต อ ไ ป เ พ อ ใ ห ร า ง ก า ย ไ ด ฟ น ฟ แ ล ะ ห า ก ม ก า ร ต ด

เช อในมดลก ควรจะรกษ าใหหายก อน

4. 2 สป ดาหหลงแทง คว รพบ แพทย เพอตรวจภายใ น และฟงผลก ารตรวจช นเน อจากก ารแทง

5. ป ฏ บ ตต าม ค าแ น ะน าข อ ง แ พท ย ห าก ต อง กา รต ง คร รภอ ก เช น แพ ท ยอ าจ จ ะแ นะ น าใ หร บ ป ร ะท าน โ ฟ

เล ต ล ว ง ห น า ก อ น ต ง ค ร ร ภ ต ร ว จ ร า ง ก า ย แ ล ะ เจ า ะ เ ล อ ด เ พ อ เต ร ย ม ค ว า ม พ ร อ ม ก อ น ต ง ค ร ร ภ แ ล ะ ร ก ษ า

โรค บ างอยางทอาจมผลตอ การต งครรภใหเรยบ รอยกอน

การฟนฟจตใจหลงแทง

1. อ า ก า ร ร อ ง ไ ห เ ส ย ใ จ ห ล ง ท ร า บ ว า แ ท ง ถ อ เ ป น เ ร อ ง ป ก ต บ า ง ค น จ ะ โ ท ษ ว า เ ป น ค ว า ม ผ ด ข อ ง ต ว เ อ ง

บ า ง ค น เ ค ร ย ด ม า ก จ น ถ ง ก บ เ ก ด อ า ก า ร ซ ม เ ศ ร า ซ ง อ า ก า ร เ ช น น ค น ร อ บ ข า ง โ ด ย เ ฉ พ า ะ ส า ม แ ล ะ ญ า ต

สนทสามารถชวยเ หลอได

2. ไมโท ษ วา เป น ควา มผด ของ ฝาย ใด ฝายห นง ค วรเ ป ลย นม าใหก าลง ใจ ซ งกน และ กนใ ช คา พดห วาน ๆ ใ ห

กา ลง ใจ กน วา ท ก อ ยา งเร ม ตน ให มไ ด คว รอ ยข าง ๆ ก น ไม ไป ไห น ไก ล เ พร าะ อา จ จะเ คร ย ดแ ลว เก ดอ าก า ร

ซ มเศราได

3. ไป เท ยวพก ผอน เปลยนบ รรยากาศ หรอหากจกรรมทชอบ

4. หลกเลยงกจกรรมทจะเขาไป ยงเกยว กบ เดก

5. ญ า ต ส น ท ห ร อ เ พ อ น ค ว ร ห ล ก เ ล ย ง ค า ถ า ม ถ ง ก า ร ท อ ง แ ล ะ ไ ม ค ว ร ถ า ม ถ ง ส า เ ห ต ก า ร แ ท ง เ ป ล ย น ไ ป

คย เรองอนสรางบรรยากาศและสนกส นาน จ ะดกวา

6. แนะนาใหคดบว กและดแลตวเองอยาเฝาแตโท ษ ตวเอง

7. ม อ ง ข อ ด ว า เ ป น โ อ ก า ส ท จ ะ ด แ ล ส ข ภ า พ ต ว เ อ ง ใ ห ด ส ร า ง ส ข ภ า พ ใ ห แ ข ง แ ร ง เ พ อ เ ต ร ย ม ร บ ก บ ก า ร

ต งครรภคร งใหม

8. จงใจใหกาลงใจตวเองและคดวามโอกาสใหมเสมอ

9. สงเสรมใหใชพทธ ศาสนาเขาชวย เชน อาจจะยงไมถงเวลาทลก จะเก ด

10. แนะนาใหหากจกรรมทชอบท า เพอไมใหนกถ งเรองท ทาใหเ ศรา

11. หากย งรสกผด อาจจะท าบ ญอท ศ สวนกศลใ หกบ ลก และชวยใ หสบ ายใ จข นได



สรป อ าก า รผ ด ป กต ท าง น รเ วช ม จาน วน ม าก ต ง แต อ าก า รไ ม ซ บ ซ อ นท เก ย วข อ งก า รอ ก เส บ ตด เช อ ห ร อ

อ า ก า ร ท เก ย ว ข อ ง ก บ ป ร ะ จ า เ ด อ น จ น ถ ง อ า ก า ร ท ค ก ค า ม ต อ ช ว ต เช น ก า ร ต ก เ ล อ ด จ า ก ก า ร แ ท ง ม ะ เร ง

ช น ด ต า ง ๆ เป น ต น ก า ร พ ย า บ า ล น ร เ ว ช ย ง ต อ ง อ า ศ ย ก า ร บ ร ณ า ก า ร ค ว า ม ร ด า น อ น ๆ เ ช น ก า ร พ ย า บ า ล

ก อ น แ ล ะ ห ล ง ก า ร ผ า ต ด ก า ร ด แ ล ผ ป ว ย ท ไ ด ร บ ก า ร ฉ า ย แ ส ง เ ค ม บ า บ ด ผ ป ว ย ร ะ ย ะ ส ด ท า ย ห ร อ ก า ร

เผชญความโศกเศราจากก ารสญเ สยบ ตร เป นตน




1. อา การและอ ากา รแส ด งส าคญของ Molar Pregnancy คอขอ ใด

1 . Beta HCG ส ง มาก

2 . พบโ ปรตนใ น ปสส าวะ

3. บวม ความด นโ ล หต สง

4. ม ดล กโต กวาอ าย ครรภ

2 . ห ญงไ ทย ค วย 2 2 ป LMP 15 ธ น วา คม 255 6 Urine pregnancy test positive ม าโ รง พย าบาลด วย อา การล น

ล มใน ห อง น า ปวด ทองนอยมาก ม เลอดออ กทาง ชอง คลอด PV พบปา กมด ล กเปด

ปญห าของผปวย ราย น คอขอใด

1. Criminal abortion

2. Threaten abortion

3. Inevitable abortion

4. Spontaneous abortion

3. คาแนะน าทไ ม ควรใหใ น ผปวย ฉาย แสง บรเวณอง เชงกรา น พอปอง กน การเกดกระเพา ะปส ส าวะอ กเส บคอขอ

ใ ด

1. ห ล กเล ยง การกล นปส สาว ะ

2. ด มน าอ ยางนอย วน ละ 3000 ซซ

3. รบประทา น ย าปฏ ชวนะอย างส ม าเส ม อ

4. ห ากม ปสส าวะแส บขด ม เล อด ปน แจงแพทย ทราบ

4.น างมา ลย ไ ด รบการวน จฉย Ectopic pregnancy S/P Right Salphingectomy48 ชวโ ม ง การพย าบาลท

เหม าะสม คอขอใ ด

1. Off vaginal packing

2. กระต นใ ห ม ambulation

3. แนะ น าใ ห คม กาเนด ด วย การใส หวง

4. ใ ห ขอมล เรอง Estrogen replacement

5. น าง ทอง อาย 74 ป น าหนก 8 4 กโล กรม ได รบการวน จฉย เปน First degree Cysto-rectocele คาแนะ นาท ไ ม


1. ล ด น าห น ก

2. ใ ส หวง Pessary ring

3. ฝกทา Kergel exercise

4. ทา progesterone cream




นนทนา ธน าโนว รรณ (บ รรณาธก าร). (2553). ต ำรำกำรพยำบำลนรเวช. คร งท 1. กรงเท พฯ: บ รษท

วกจากด.

ฐตพร องคถ าว รวงศ. (2541). กำรพยำบำลมะเรงอวยวะสบพนธสตร. สงขลา : ชา นเมองก ารพมพ.

พงษศกด ชยศลปวฒ นา. (2545). โรคตดเช อทพบบอยของอวยวะเพศสตรและชองคลอด. คร งท

1. กรงเท พฯ: เอช.ท .พ .เพรส.

Berek JS, Hillard PJ. Initial assessment and communication. In: Berek JS, editor. Novak's

Gynecology. 13th ed. Lippincott Williams & Wilkins, 2002:1-20.

Cowett AA, Lichtenberg ES. Pregnancy loss and termination. In: SokolAI, SokolER, editor. General

gynecology: The requisites in obstetrics and gynecology. Philadelphia: Mosby;

2007:225-56.

Damewood MD, Keye WR. Office Gynecology. In: Scott JR, Gibb RS, Karland BY, Haney AF,

editors. Danforth's Obstetrics and Gynecology. 9th ed. Philadelphia: Lippincott Williams

& Wilkins, 2003:477-95.

Dunnihoo DR. Fundamentals of Gynecology & Obstetrics. Philadelphia: JB Lippincott, 1990:

47-59.

Gemzell-Danielsson K, Lalitkumar S. Second trimester medical abortion with mifepristone-

misoprostol and misoprostol alone: a review of methods and management. Reprod Health

Matters 2008; 16:162-72.

Gómez Ponce de León R, Wing D, Fiala C. Misoprostol for intrauterine fetal death. Int J Gynaecol

Obstet 2007; 99Suppl 2:S190-3.

Kawada C. Gynecologic History, Examination, & Diagnostic Procedures. In: DeCherney AH, Nathan

L, editors. Current Obstetric and gynecologic diagnosis & treatment. 9th Ed. New

York: McGraw-Hill 2003:

Sotiriadis A, Papatheodorou S, Makrydimas G. Threatened miscarriage: evaluation and

management. BMJ 2004; 329:152-5.

Stovall TG, Early Pregnancy Loss and Ectopic Pregnancy. In: Berek JS, editor. Berek& Novak's

Gynecology. 14th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2007:601-604.

Tang OS, Ho PC. The use of misoprostol for early pregnancyfailure. Curr Opin Obstet Gynecol

2006; 18:581-6.

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Gemzell-Danielsson%20K%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Lalitkumar%20S%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

javascript:AL_get(this,%20'jour',%20'Reprod%20Health%20Matters.');

javascript:AL_get(this,%20'jour',%20'Reprod%20Health%20Matters.');

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22G%C3%B3mez%20Ponce%20de%20Le%C3%B3n%20R%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Wing%20D%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Fiala%20C%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

javascript:AL_get(this,%20'jour',%20'Int%20J%20Gynaecol%20Obstet.');

javascript:AL_get(this,%20'jour',%20'Int%20J%20Gynaecol%20Obstet.');

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Sotiriadis%20A%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Papatheodorou%20S%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Makrydimas%20G%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

javascript:AL_get(this,%20'jour',%20'BMJ.');

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Tang%20OS%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/entrez?Db=pubmed&Cmd=Search&Term=%22Ho%20PC%22%5BAuthor%5D&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_DiscoveryPanel.Pubmed_RVAbstractPlus

javascript:AL_get(this,%20'jour',%20'Curr%20Opin%20Obstet%20Gynecol.');



ภำคผนวก



เฉลยแบบฝกหดทำยบท Fluid, Electrolyte, acid, base imbalance

1.ผป วยรายใดเ สยงตอก ารไดรบ อนตรายจ าก Hypernatremia

5. Serum Osmolarity 290 mOsm/kg

6. Serum Na 143 mEq/L

7. Urine Spgr 1.020 *

8. Fever

2 .กจกรรมการพยาบ าลใ นข อใด เหมาะ สม ส าหรบ ผป วยน าหนก 40 กก . Serum Na 120 mEq/L.

5. กระตนใหดม น าม ากก วา 3 00 0 ซซ /เวร

6. ใหยาขบป สสาวะ ตาม แผนก ารรกษ า

7. เพมเก ลอในอาห าร *

8. Record Urine 24 hr.

3.กจกรรมการพย าบ าลใ นข อใด ไมเหมาะ สมสา หรบผป วย Hyperkalemia

1. ให Kayexalate per oral / NG

2. เตรยมสงผป วยเพ อล างไ ต

3. จอง Plasma 3 units *

4. เตรยม Cagluconate

4.เวลา 8-16 น. ผป วย ถ า ยเ หลวเป นน า 3 ค ร งๆล ะป ร ะมา ณ 250 ซซ ปสส าว ะ 2 00 ซซ NPO On NSS

1000 ซ ซ 120 ซ ซ/ชม. กา ร บ นทก ป รมาณสารน า เข า/อ อกของผป วยราย น คอขอใด

5. 960/950 ซ ซ

6. 1000/950 ซซ

7. 1000/180 0 ซซ

8. 960/180 0 ซซ *

9.

5.ขอใดไ มถกตองเกยว กบ การบว ม

5. รางกายข าด Sodium *

6. หลอดน าเ หลองอด ตน

7. น าคงทชอ งวางระ หวางเซ ล

8. รางกายข าด Plasma Protein



เฉลยแบบฝกหดทำยบท ENT

1. การใหค าแน ะนา แกผปว ยหช นนอกอก เสบ (Otitis Externa) ขอใด ไมเหมา ะสม

1. ระม ดระว งอยาใหน าเข าห

2 . หยอดย าป ฏ ชวนะอย างส มาเสมอ *

3. ถาอ าการไมดข นใน 3 เด อน ตองท า Myringoplasty

4. รบป ระท านยาแกป วด แ ลวนดดอากา ร อก 1-2 สปดาห

2 . ผปวยรายใด มโอกาสเก ด Otitis Media ได มากท สด

1. มป ระวต ตดเช อท างเดนห ายใ จสวนตนเป นๆห ายๆ *

2 . ไดรบก ารกระแท กท หอย างรน แรง

3. ใชไมแค ะหเป นประ จา

4. ป ระกอบ อ าชพนกบ น

3. ขอใด ไมถก ตองเก ยวก บ ผป วยหช นกล างอกเส บ (Otitis Media) คอขอใด

1. ใหยาแกแพ ยาลด น ามก ตามอ าการ

2 . ถาอากา รไมดข น ตองท า Myringotomy

3. รบป ระท านย าป ฏชว นะอ ยางสม าเสมอ 10-14 วน

4. ลดคว ามดนบรเวณ Nasopharynxป ด Eustachian tube *

4. อาก ารหอ อ หต ง ม หนอง ไหลออก จากรหเป นๆ หายๆ พบใ นผปวยป ระเภทใ ด

1. Otitis Externa

2. Otitis Media

3. Otitis Interna

4. Chronic Otiitis Media *

5. อาก ารวงเวยน บ านหม น คลนไส พบ ในผปวยป ระเภ ท ใด

1. Otitis Externa

2. Otitis Media

3. Otitis Interna *




เฉลยแบบฝกหดทำยบท gyne

1. อา การและอ ากา รแส ด งส าคญของ Molar Pregnancy คอขอ ใด

1 . Beta HCG ส ง มาก *

2 . พบโ ปรตนใ น ปสส าวะ

3. บวม ความด นโ ล หต สง

4. ม ดล กโต กวาอ าย ครรภ

2 . ห ญงไ ทย ค วย 2 2 ป LMP 15 ธ น วา คม 255 6 Urine pregnancy test positive ม าโ รง พย าบาลด วย อา การล น

ล มใน ห อง น า ปวด ทองนอยมาก ม เลอดออ กทาง ชอง คลอด PV พบปา กมด ล กเปด

ปญห าของผปวย ราย น คอขอใด

5. Criminal abortion

6. Threaten abortion

7. Inevitable abortion *

8. Spontaneous abortion

3. คาแนะน าทไ ม ควรใหใ น ผปวย ฉาย แสง บรเวณอง เชงกราน พอปอง กน การเกดกระเพา ะปส ส าวะอ กเส บคอขอ

ใ ด

5. ห ล กเล ยง การกล นปส สาว ะ

6. ด มน าอ ยางนอย วน ละ 3000 ซซ

7. รบประทา น ย าปฏ ชวนะอย างส ม าเส ม อ *

8. ห ากม ปสส าวะแส บขด ม เล อด ปน แจงแพทย ท ราบ

4.น างมา ลย ไ ด รบการวน จฉย Ectopic pregnancy S/P Right Salphingectomy48 ชวโ ม ง การพย าบาลท


5. Off vaginal packing

6. กระต นใ ห ม ambulation *

7. แนะ น าใ ห คม กาเนด ด วย การใส หวง

8. ใ ห ขอมล เรอง Estrogen replacement

5. น าง ทอง อาย 74 ป น าห น ก 8 4 กโล กรม ได รบการวน จฉย เปน First degree Cysto-rectocele คาแนะ นาท ไ ม


5. ล ด น าห น ก

6. ใ ส หวง Pessary ring

7. ฝกทา Kergel exercise

8. ทา progesterone cream *



The higher technology, the greater the need

for human touch

Institute of Nursing,

Suranaree University of Technology

Adult Nursing1 Book3

Documents