Page 1
AÇIK ERİŞİM BİLGİ KAYNAKLARININ
SEÇİMİ VE SUNUMU
4.11.201421 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Hazırlayanlar :
Dr. Burcu Bulut – İpek Üniversitesi
Gönül Kafalı – İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü
Ata Türkfidanı – Yaşar Üniversitesi
Page 2
4.11.2014 2
AE Kaynaklar
AE Kaynakların Seçimi
AE Kaynakların Sunumu ve Yönetimindeki Zorluklar
Öneriler
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Sunum Planı
Page 3
AE KAYNAKLAR
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA 17.10.2014
Page 4
4.11.2014 4
Mali ya da yasal bariyerler olmaksızın kullanıcıların erişimine sunulan kaynaklardır
(bazı kaynaklar, sadece dergiler gibi belli bir içeriğin açılması şeklinde olabilir ya da
kayıt isteyebilir).
Yayın, ücretsiz olarak çevrimiçi erişime açık olmalıdır, abonelik talep edilmemelidir.
Okuyucunun, AE materyalini, yasalara uygun şekilde her türlü kullanımına olanak
sağlamalıdır (indirme, kopyalama, çıktı alma, tarama, link verme, yazılıma veri olarak
aktarabilme, vb.).
Kurum/kişi ve yayıncı arasında lisanslamaya ilişkin herhangi bir bağ/ilişki
olmamalıdır.
Yayın ücretsiz deneme erişiminde, abonelik yoluyla sağlanan yayına ek olarak
açılmış, bir açık erişim pilot projesinin parçası ya da sonradan dahil olabilecek (opt-
in) bir başlık olmamalıdır.
Yayın büyük bir dijitalleştirme projesinin parçası olmamalıdır (örn: Google books,
Open Content Alliance, vb.).
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Kaynak Tanımı
Page 5
4.11.2014 5
Dergi Makaleleri / Dergiler
Kitaplar
Tezler
Sunumlar/ Konferans Bildirileri
Araştırma çıktıları
Veri – Veri Setleri
Öğretim Nesneleri
….
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Erişim Kaynakları
Page 6
4.11.2014 621 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Erişim Dergiler - Örnekler
http://abc-chemistry.org/
http://arxiv.org/
http://www.jurn.org/directory/http://www.doaj.org/ http://www.plos.org/
http://www.ergobservatory.info/ejdirectory.html
http://freemedicaljournals.com/http://www.frontiersin.org/
http://amirmideast.blogspot.com.tr/2014/05/alphabetical-list-of-open-access.html
http://home.highwire.org/
Page 7
4.11.2014 721 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Bazı Önemli Yayınevleri Açık Erişim Dergiler
• Elsevier:http://www.elsevier.com/about/open-access/open-access-journals
Elsevier (Ambargolu): http://www.elsevier.com/about/open-access/open-archives
• ScienceDirect: http://www.sciencedirect.com/science/browse/all/open-access
• Wiley: http://www.wileyopenaccess.com/view/journals.html
• Springer: http://www.springeropen.com/journals
• Taylor & Francis: http://www.tandfonline.com/page/openaccess/openjournals
• World Scientific: http://www.worldscientific.com/page/open#ws-open-journals
• Nature Journals Online: http://www.nature.com/libraries/open_access/index.html
• AMS: http://www.ams.org/publications/journals/open-access/open-access
• BioOne: http://www.bioone.org/action/showPublications?type=byCategory#Open%20Access
• IOP Journals: http://iopscience.iop.org/info/page/openaccess
• Oxford : http://www.oxfordjournals.org/oxfordopen/open_access_titles.html
• Sage : http://sgo.sagepub.com/
• Project Euclid:
http://projecteuclid.org/DPubS?Service=UI&version=1.0&verb=Display&handle=euclid&page=about&a
boutArea=librarians&aboutPage=about_open
1000’in üzerinde dergi koleksiyonunuza eklenmiş olacak!
Page 8
4.11.2014 821 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Erişim Kitaplar - Örnekler
http://www.doabooks.org/
http://www.freebooks4doctors.com/http://books.google.com/
http://www.oapen.org/home
http://openlibrary.org/
http://www.gutenberg.org/
http://www.planetebook.com/
http://www.knowledgeunlatched.org/ http://www.hathitrust.org/
Page 9
4.11.2014 921 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Erişim Tezler - Örnekler
http://www.dart-europe.eu/basic-search.php http://pqdtopen.proquest.com/
http://oatd.org/ http://www.openthesis.org/
Page 10
4.11.2014 1021 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Erişim Konferans Bildirileri - Örnekler
http://openproceedings.org/http://www.edp-open.org/
http://www.epj-conferences.org/ http://www.webofconferences.org/
Page 11
4.11.2014 1121 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Erişim Veri ve Veri Setleri - Örnekler
http://databib.org/
http://sedac.ciesin.columbia.edu/data/set/groads-global-roads-open-access-v1
http://data.worldbank.org/https://www.data.gov/
http://datadryad.org/
Page 12
4.11.2014 1221 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Dersler - Örnekler
•http://www.flooved.com http://www.onlinecourses.com/
http://www.oeconsortium.org/courses/ http://open.umich.edu/education
http://ocw.mit.edu/index.htm http://www.open.edu/openlearn/
http://www.flexilearn.ie/
http://cnx.org/
Page 13
4.11.2014 1321 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Erişim Yayıncılar - Örnekler
http://www.chemistrycentral.com/
http://www.biomedcentral.com/
http://publications.copernicus.org/
http://www.intechopen.com/
http://www.nap.edu/
http://openhumanitiespress.org/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/
http://www.hindawi.com/journals/
Page 14
4.11.2014 1421 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Açık Erişim Arşivler - Örnekler
http://www.driver-repository.eu/
http://www.osti.gov/eprints/pathways/
http://opendoar.org/
http://repec.org/
http://roar.eprints.org/
http://ring.ciard.net/
http://core.kmi.open.ac.uk/search/
http://irs.mimas.ac.uk/
https://www.openaire.eu/
http://network.bepress.com/
Page 15
AE KAYNAKLARIN SEÇİMİ
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA 17.10.2014
Page 16
4.11.2014 16
Bilimsel açık erişim kaynakları (örn: hakemli dergiler)
değerlendirmeye alınmaya uygundur.
Değerlendirmeye alınacak kaynaklarda öncelik, önerilerin kurum
kütüphanecilerinden gelmesidir. Değerlendirme kriterlerinin
yayımlanmasının ardından kullanıcılardan da öneriler toplanabilir,
ancak uygunluk konusunda son karar için konu uzmanı
kütüphanecilerin onayı alınmalıdır.
Değerlendirmeye alınacak dergiler, başlıca konu indekslerinde yer
almalıdır.
Dergi dışındaki açık erişim kaynaklar da değerlendirmeye (veritabanı,
monograf koleksiyonları, web siteleri, haritalar ve imaj koleksiyonları,
vb.) uygundur.
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Politika
Page 17
4.11.2014 17
Mevcut durum analizi
AE kaynakların değerlendirme/seçim kriterlerinin belirlenmesi ve
koleksiyon geliştirme politikasına dahil edilmesi
AE kaynakların paylaşım (kategorizasyon, düzen, platform, vb.)
şekline karar verilmesi
Mevcut ve yeni AE kaynakların değerlendirilerek kaynak öneri
listelerinin oluşturulması
Belirlenen kaynakların, karar verilen şekilde web üzerinden
paylaşılması
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Değerlendirme Süreci
Page 18
4.11.2014 18
Kaynak, üniversitenin araştırma ve eğitim alanlarını destekliyor mu?
Kaynak, alanında otorite ve saygın organizasyonlar tarafından mı
üretiliyor ya da destekleniyor?
Kaynak, düzenli olarak yayınlanıyor mu ve güvenilir mi?
Kaynak ara yüzünün kullanımı kolay mı?
Kaynağın kullanımı için özel bir teknolojiye ihtiyaç duyuluyor mu (özel
bir uygulama kullanılması, özel yazı tipi, vb. söz konusu mu)?
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Süreç İçinde Cevap Aranacak Sorular
Page 19
4.11.2014 19
Sunum
İlgililik
Nesnellik
Yöntem
Kaynak
Güncellik
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Değerlendirme Kriterleri (DK)
Page 20
4.11.2014 20
Dil ve yazı biçimi (akademik)
Sayfa düzeni (düzenli ve öz)
Tasarım (belli ve kalıcı)
Yazı tipi (birbiriyle uyumlu)
Renk (sade ve gözü rahatsız etmeyen)
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Değerlendirme Kriteri 1: Sunum
Page 21
4.11.2014 21
Akademik: Akademik çalışma alanlarıyla uyumlu içerik
Güncellik: İhtiyaç duyulan güncel, geçerliliği olan içerik
Coğrafi: Bilgi gereksinimi duyulan coğrafi bölgelere ilişkin
verileri kapsayan içerik
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Değerlendirme Kriteri 2: İlgililik
Page 22
4.11.2014 22
Bakış açışı: Yazarlar bakış açılarını açıkça ifade ediyor
mu?
Görüş: Teoriler ya da düşünceler gerçeklere dayandırılıyor
mu?
Yazı dili: Yazı dili suçlayıcı ya da şüphe uyandırıcı mı?
Sponsorluk: Alınan finansal yardım/sponsorluk açıkça
belirtilmiş mi?
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Değerlendirme Kriteri 3: Nesnellik
Page 23
4.11.2014 23
Web’ de yer verilen bilgilerin üretilme yöntemi o bilgilerin
kalitesinin ve güvenilirliğinin işareti olabilir. Aşağıda
belirtilen bilgi kategorileri için uygulanan yöntem
güvenilirliğin temel göstergesidir:
Araştırma raporları
Literatür incelemeleri
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Değerlendirme Kriteri 4: Yöntem
Page 24
4.11.2014 24
Bilgi üreticisi olarak yazar: Alanında uzman mıdır, yayınlanmış
başka makale ya da kitapları var mıdır, yazarın yayınları başkaları
tarafından atıf almış mıdır, ilgili konuda özel bir bakış açısına sahip
midir, yazarın kendisi ile iletişim geçilebilir mi?
Bilgi üreticisi olarak kurum: Nesnellik kriterlerinde olduğu gibi
önyargılı yaklaşımlar ve kurumlara yapılan yatırımlar göz önünde
bulundurulmalıdır.
Bilgi paylaşım aracı olarak yayınlar: İnternette herkes istediği her
şeyi yayımlayabilir, bu nedenle yayınlar kendi içlerinde ve
yazarların referanslarından hareketle değerlendirilmelidir.
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Değerlendirme Kriteri 5: Kaynak
Page 25
4.11.2014 25
Yayın tarihi belli midir?
Bilginin son güncellenme tarihi nedir?
Bilginin üretildiği tarihle yayımlandığı tarih aynı mıdır?
Bilgiler güncellenmekte midir?
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Değerlendirme Kriteri 6: Güncellik
Page 26
AE KAYNAKLARIN SUNUMU&
YÖNETİMİNDEKİ ZORLUKLAR
21 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA 17.10.2014
Page 27
4.11.2014 2721 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Bir Anket Çalışması
Amaç: Uygulamadaki mevcut durumu, iyileştirilecek alanları,
kütüphanecilerin açık erişim kaynaklarını nasıl yönettiklerini ve
karşılaştıkları zorlukların neler olduğunu belirlemek
OA in the Library Collection: The Challenge of Identifying and
Managing Open Access Resources
by
NASIG : North American Serials Interest Group, 2014
http://www.slideshare.net/NASIG/oa-in-library-collection?qid=32833e64-9469-4130-ac17-2635ba7f5795&v=qf1&b=&from_search=14
Page 28
4.11.2014 2821 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
25 soru soruluyor
Profesyonel yazışma listelerine gönderiliyor (SERIALST, NASIG-L
ERIL-L ,alcts-eres , alcts-nrmig, coll-assess )
105 yanıt: %92’sini üniversiteler oluşturuyor, geri kalanı yüksek okullar, özel araştırma
kurumları ve diğer olarak geçiyor.
FTE’ler değişiklik gösteriyor.
Metodoloji
Page 29
4.11.2014 2921 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Kütüphaneler hangi sistemleri kullanıyor?
E-kaynak yönetim sistemi
Link çözümleyici
Web tabanlı keşif aracı
Bu sistemler ihtiyaçları karşılıyor mu?
Kütüphanelerin karşılaştığı sorunlar neler?
Kütüphaneler kendi koleksiyonları ile ilgili AE kaynaklarını
nasıl değerlendiriyor?
Temel Sorular:
Page 30
4.11.2014 3021 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Kaynaklara Erişim İçin Kullanılan Sistemler
(Uygun olan tüm seçenekleri işaretleyebilirsiniz ifadesi yer alıyor)
Diğer
AE için hazırlanmış web sayfası veya rehberler
Konu Rehberi
Veri tabanı listesi
Dergi listesi
Web Tabanlı Keşif Hizmeti
Link Resolver
Katalog
Page 31
4.11.2014 3121 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
E-Kaynak Yönetim Sistemi AE Kaynaklara Erişimi Kolaylaştırıyor Mu?
Emin değilim
Evet
Hayır
Uygulanmıyor
Bir kısım
Page 32
4.11.2014 3221 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Link Resolver Sisteminiz AE Kaynaklara Erişiminizi Kolaylaştırıyor Mu?
Emin değilim
Evet
Hayır
Bir kısım
Page 33
4.11.2014 3321 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Emin değilim
Evet
Hayır
Bir kısım
Uygulanmıyor
Web Tabanlı Keşif Hizmeti Sisteminiz AE Kaynaklara Erişiminizi
Kolaylaştırıyor Mu?
Page 34
4.11.2014 3421 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Emin değilim
Evet
Hayır
Bir kısım
Uygulanmıyor
Lisanslı Veri Tabanlarınızdan Herhangi Biri/Birkaçı AE Kaynaklara
Erişiminizi Destekliyor Mu?
Page 35
4.11.2014 3521 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Hibrid Dergilere Erişim Sağlanıyor Mu?
Evet, genellikle sağlıyoruz
Bazı durumlarda, fakat her zaman değil
Hayır
Emin değilim
Page 36
4.11.2014 3621 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Kısmi AE Kaynakları veya Koleksiyonları Sorunlu Mudur?
Değildir
Evet
Page 37
4.11.2014 3721 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Yayınları Kütüphane Koleksiyonunuz Olarak Kabul Ediyor
Musunuz?
Evet
Hayır
Emin değilim
Page 38
4.11.2014 3821 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Yayınların Tanıtımını Kütüphane Personelinize ve Üniversite
Mensuplarına Aktif Biçimde Yapıyor Musunuz?
Evet
Hayır
Emin değilim
Page 39
4.11.2014 3921 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Yayınların Tanıtımını Nasıl Yapıyorsunuz?
Diğer
Öğrenciler ile toplantılarla
Akademik personel ile toplantılarla
Tanıtımlarla
Konu rehberleriyle
AE kaynaklara özel rehberlerle
Programlarla
Eğitim oturumlarıyla
Page 40
4.11.2014 4021 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Kaynaklara Erişiminizin Koleksiyon Geliştirme Uygulamalarınız
Üzerine Bir Etkisi Olmuş Mudur?
Evet
Hayır
Emin değilim
Page 41
4.11.2014 4121 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Kaynaklara Erişiminizin Koleksiyon Geliştirme Uygulamalarınız
Üzerine Nasıl Etkisi Olmuştur?
Diğer
Koleksiyon geliştirme bütçesinden ayrı, yazara AE için
ödeme yapmaya ayrılmış fonlar
AE’yi desteklediği için satın alınan başlıklar
İlgili alanlarda konu arşivleri kullanıldığı için iptal edilen
başlıklar
Eşdeğer başlıkları AE olduğu için iptal edilen başlıklar
AE içeriğe sahip bir kitabın satın alınmasından
kaçınılması
AE içeriğe sahip başlığa aboneliğin iptali
Page 42
4.11.2014 4221 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Kaynakların Yönetiminde Karşılaştığınız Zorluklar Nelerdir?
Farkındalık
Güvenilirlik
Seçim kriterleri
Hibrid
Personel
Sistem
Makale düzeyinde linkleme
Kullanıcılar
Tedarikçinin desteği
Aynı kaynaklar
Page 43
4.11.2014 4321 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Kaynakların Yönetimini Kolaylaştıracak Unsurlar Nelerdir?
Merkezi bilgilendirme
Standartlar/Tutarlılık
Tedarikçi Desteği
Makale Metadatası
Personel
Ayırt edilebilirlik
Yayın değişimi
Değerlendirmeye yönelik araçlar
Emin değilim
Otomasyon
Page 44
4.11.2014 4421 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
AE Metadatası AE Kaynaklarına Erişim ve Keşif İçin Nasıl Geliştirilebilir ?
Standartlar/Tutarlılık
Emin değilim
Kalite
Makale düzeyinde
Kayıt paylaşımı
Veri noktaları
Page 45
4.11.2014 4521 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Kütüphaneler İçin Zorluklar
Genel tutarsızlıklar:
Tutarlı görsel simge eksikliği (En tanınır açık erişim simgesi
PLOS tarafından oluşturuldu. Ancak resmi bir AE logosu yok ve
yayıncılar kendileri için uygun olan logoyu kullanıyorlar)
AE tanımlamak için standart açıklayıcı bir dilin olmaması
Standart metadata esasları olmaması
Yeniden kullanım haklarıyla ilgili eksiklikler
Açık Erişim kaynakları yönetmek için yetersiz araçlar
Kötü / Kırık linkler (bağlantılar)
Verilerin yetersizliği
Yanlışlıkla açık erişim olarak tanımlanan kaynaklar
Page 46
4.11.2014 4621 Ekim 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA
Öneriler
Bilgi sağlama zincirindeki metadatayı geliştirmeye yönelik politikalar
oluşturulabilir
Kütüphanelerin yönetim ve keşif hizmetlerinde bilgi ihtiyacına yönelik
daha fazla ayrıntı içeren uygulamalar geliştirilebilir
Yayıncılardan/sağlayıcı firmalardan, AE yayınların başlangıç ve bitiş
tarihleri, başlık değişiklikleri vb. bilgilerin takip edilmesi konusunda
destek alınabilir
Bu konuyla ilgilenecek kütüphaneci pozisyonları açılabilir
Page 47
TEŞEKKÜRLER
4.11.2014 473 Mart 2014, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Bilkent, ANKARA