AC~AC SiNCABININ CiGNEME KASLARI OZERiNDE MAKRO …eurasianjvetsci.org/pdf/pdf_EJVS_220.pdf · ve mandibula'n.n lateralindeki ventral masseterik kabartll;izgisine yapl~tlgltespit

Vet. Oil, Derg, (1003), 19,3.4: 83.88

AC~AC SiNCABININ

(Sclurus anoma/us) (Guldenstaedt, 1785) (Mammalia:Rodentia)

CiGNEME KASLARI OZERiNDE MAKRO-ANATOMIK ARA~TIRMALAR

Hakan Yal~m1@ Atilla Arslan2 Sadettin Tlplrdamaz'

Macro-Anatomical Investigaitons on the Masticatory Muscles of Tree Squirrel

Olet: Bu ((ah~da 8 adet (5 er1<ek ve 3 d~) ergin aga(( sincabl (S. anomalus) kullalllldi. Cgneme kaslan (m. masseter, m. terl'l>Ol'3Jis, m. p1erygokleus ve m. digaslricus ve m. zygomaticomandibularis) diseke edilerek incelendi. M. masseter'in pars superficialis'inin for. Infraorbitale'nin altil"ldaki tuber faciale'den orijin aldlgl va mandibula'nln proc. angularis'inin lateral yUztjndeki kabartlya yapl~lgl belirlendi. M. masseter'in pars profunda'slnm anterior bOlOmOnOn, os maxilla'nm lateral yO­zundeki fossa'dan orijin aldlg. ve mandibula'n.n lateralindeki ventral masseterik kabartll;izgisine yapl~tlgltespit edildi.

Anahtar Kelimeler. Sincap, SciUfUS anomalus, Kas, Cigneme. Anatomi

Summary: In this study, adult squirrel (S. anomaIus) were used 8 (5 male ve 3 female). The masticatory muscles (mas· seter, temporal, pterygoid, digastric, zygomaticomandibular muscles) were examined by the dissectioo. It was detennined the superfICial masseter originated from facial tubercle at the ventral to the infraorbital foramen and inserted to tuberculum on the lateral surlace of the angular processs of the mandible. It was detelTTlined the anterior deep masseter orginated from fossa 00 the lateral surlace 01 the maxillary bone and inserted on the ventral masseteric ridge on the lateral surlace of the mandible.

Key Words: Squirrel, SciUfUS anomalus, Muscle, Mastication, Anatomy

Girl,

Sciurus anomalu5, Rodentia (Kemiriciler) taklml igerisinde yer alan Sciuridae (Sincapgiller) familyasmm Sciultls (A!;iay sincaplan) cinsine mensup bir tOrdOr. S. anomalus dOnyada Kalkasya, Iran, Anadolu, Suriye ve Filistin'de yaylll~ gostennekledir (Ellerman ve Mor­rison·Scott. 1951). TOrkiye smu1an iyerisinde iki sincap tarO bulunmaktadtr. S. vulgaris Trakya bOlgesi ile Er­zurum ve Artvin'de bulunmasma raQmen S. anomalus TOr1<iye'nin di{Jer yer1erinde bulunmakladtr (Mur­saloQlu, 1973). S. anomalusun Konya'mn 8e~ir, Ere{lli, Hadim ve Meram iJyelerinde olduQu tespit edil­m~tir (Konuk va Kaya, 1998). Sincaptar kozatak, badem, ceviz, ftndlk ve me~ paJamudu gibi sart ka­buklu meyveleri besin olarak tOketirler (AJkan, 1965). Rodentler'in alt taklmlndan; gerek Myomorpha'da (Iare, rat, hamster vs.), gerek Hystricomorpha'da (p:>r­suI<, kobay VS.), gerekse de bu a~tlrma konusuna dahil alan Sciuromorpha'daki (sincap, kunduz vs.) hayvanlann masseter grubu kaslannln origo va in­sertio'lannln incelenmesi, esklden beri rodentlerin Sl­nlflandmlmasmda tercih edilen WI yOntemlerden biri olmu~tur (Marcin, 2000; William ve Sham, 1993). Bu nolda da Rodentia taklmlndan Sciurkiae familyaslna

ait sincaplarda all familyalann SlnlflandmlmaSH"lda cra­nial morfoloji'nin yaPISI va 9Qneme kaslan ara5lndaki ili~ki yak 6nernli bir role sahiptir. Sincaplann QiQneme va ISlrma fonksiyonu onlann sira dl~1 ekolojik ya~rTlindaki adaptasyonuna yok Onernli bir katkl saQlaml~tlr ("Th0-rington ve Darrow, 1996).

M. masseter'in pars superficiaJis'i sincaplarda lor. infraorbitale'nin anterio-ventral veya posterio-ventral dQ.. zeyinde ki tuberculum'dan orijin allr ve proc. an· gularis'inin posterior aylsmm medial yOzOne yapt~lr (Old ve Old, 1991; William ve Shem, 1993; Ball ve Roth, 1995; Thorington ve Darrow, 1996; Welhagen va Roth, 1997). Rat'da yenenin kaldmlmasml ve ~raz hareketini saQlar (Chiasson, 1980).

M. masseter'in pars profunda'slnln anterior bO-­IOmO, sincaplarda os maxilla ile rostrum'un lateral yO­zOnden ve bazen de premaxillar bOlgeyi geyecek ~­kilde orijin allr va mandibula'nln masseterik kabartlslna yapl~lr (Ball va Roth, 1995; Thorington va Darrow, 1996). Rat'1arda ise arcus zygomaticus'un anterior kls­mlnm ventral'indeki fossa'dan o~in altr (Greene, 1963: Chiasson, 1980; William va Shem, 1993) va man­dibula'nln lateral yOzCne yapl~lr {Greene, 1963; Chi·

Ge1i~ Tarihi: 22.04.2003 @:hyalcin@$Clcuk.edu.tr I. Se1lOuk Oniversitesi Veteriner Fakuliesi. Anatomi Anabilim Dah, KONYA 2. Se1lOuk Oniversilesi Fen Edebiyal FakUltesi, Biyoloji B01UmU. KONYA

YAU;IN. ARSLAN. TtPIRDAMAZ

asson, 1980). M. masseter'in profund klsmmm an­terior kaSt sert meyve yiyen sineaplarda incisiv d~·

lerin harekel kuvvetini artttrmaktadtr ve OzettikJe cOce sineaplarda molar ~neme StraStnda Onemli bir roiO vardtr (Thorington ve Darrow, 1996).

M. masseter'in pars profunda'slnm posterior klsml slneap, kunduz ve rat'da arcus zygomaticus'un venlraJlnden orijin a/lr ve proc. angularis'inin posterior a~tStna yapt!$lr (Greene, 1963; Chiasson, 1980; W~­liam ve Shen;, 1993; Thorington va Darrow, 1996). Ral'da yensnin 2-3 mm ileri hareketini saOlar (Th0-rington va Darrow, 1996).

M. zygomaticomandibularis'in anterior bOIOmO, sincapda os maxilla ve arcus zygomaticus'un anterio­medial yOzOnden orijln allr va proc. coronoideus'unun laleral yOzO ve anterior a~lsl boyunea sonlanlr. Pos­lerior klsml arcus zygomaticus'un posterio-medial yO­zanden orijln allr ve proc. condyIaris'in laleral yO­zOndekl fossa'ya yapl!$lr. M. zygomaticomandibularis'in anterior flbrillerinin CiO­nemade kOyDk bir etkisi varchr. (Thorington va Dar­row, 1996).

M. maxillomandibularis sineap va kobayda or­bita'ntn tabanmdan oripn ahr VB ramus mandibula'ntn anlerio-Iateral yOzOne yapl!$lr (Odaglri ve ark., 1993).

M. temporalis'in lateral bOlOmD sincap ve kun· duzda linea temporalis'ten orilln allr ve proc. co­ronoideus'un anterior a~ISlntn orta noktasl yaklnlna yapl!$lr (Thorington ve Darrow, 1996; Welhagen va Roth. 1997). M. temporaJis'ln medial bOIOmO sincap, kunduz va ral'da os parietale ile squama oc­cipitalis'len onjln allr ve proc. coronoideus'un medial ve anterior ~Islnda sonlanlf (Greene, 1963; Chi­asson. 1980; William ve Sherri, 1993; Roth, 1996; Thorington ve Darrow, 1996). Her lid kasda ratlarda mandlbula'nln kaldtrtlmaslnda rol oynar (Chiasson. 1980).

Musculus pterygoideus latera lis; sincap, kunduz ve rallarda. os pterygoideus'un lateral yOzOnden orijin altr va proc. coronoideus'un medial yOlande sonlanlr (Greene, 1963; Chiasson, 1960; Odagiri VB ark., 1993; Thorington ve Darrow, 1996). Sincaplarda mandibula'ntn iteri itilmesinde rota vardlr. Musculus pterygoideus medialis ise sineap, kunduz (Thorington ve Darrow, 1996) ve rat'da (Chiasson, 1980) os plerygoldeus'un fossa plerygoidea'slndan orijin ahr ve mandibula'nln fossa pierygoidea'sinda sonlamr. Bu kas yenenln kapatllmaslncia roI oynar (Thoringlon va Darrow, 1996).

Sincap, kunduz (Thorington ve Darrow, 1996) ve rat'de (Greene, 1963) m. digastricus'un anterior klsml sYfTl)hysis mandibula'nln posterior'undan, rn di-

64

gastricus'un posterior klsml ise proc. pa­raoccipitalis'den orijin ahr. M. digastricus, man­dibula'mn geri ve a~QI yekilmesini saQlar (Thorington ve Darrow, 1996).

Bu ara~ttnnantn amaCl, Anadolu'da ya~yan aQa~ sincaplanndan S. anomalus'un ~neme kas­lannln Orlgo ve insertio dazeyterin! makro-anatornik clara!< belir1emektir ve eIde edilen sOOlJ9lan ise Ii­leratOr varilerindeki si'tcap tOrleri ve dger rodent'lerfe ka~IIa!$ltnT\ak suretiyle mevcut farkhhklann olup 01-madlOlnt 8f8!$I.lrmaktlr.

Materyal ve Metot

Bu ~h!$mada 5 erkek ve 3 di!$i olmak Dzere top­lam 8 adel ergin sincap kullanllml!$ltr. Materyallerin 4 (erkek) lanesi Konya'mn Bozklr ifgeslnin Uluplnar ve Plnarclk, di{1er 4 (3 di~i 1 erkek) lanesl ise Seydi!$9hir i~sinln KaracaOren kOyCtndeki me!$9 aQa~lanndan elde edildi. A~tlrma maleryalleri % 101uk fonnaldehit soIOsyonu itterisine konuldu ve daha sonra ~ kl­SlrTianndaki CiOneme kaslan diseke edildi. Bu kaslann origo ve insertio dOzey\eri belirlenerek ~I~da su­nuldu. <;ah!$ma materyallemin resimleri "Canon-AE-1" ve "Sony Dighal-DSG-S7S" mod~ f01<>l)raJ mao ~neJeriyle ~eklldi.

Gerek Scaller'ln IIlustraled NAV.'slOda (1992), gerekse de N.A.V'da (1994) rodent'ler dahil edil­memi!$tir. Dolaylsryla kas ve kemlk lerminoloJisinde, hem bulguianmlzdaki sonuylann uygunlUOu ba­kJmlncian hem de konumuzia ilgi~ ender ~h!$malardan bin oImasl doia}'!sryla Thorington ve Darrow'un (1996) ask! danya Afrika ve Asya sincaplan (Fam.: SCiuridae Alt Fam.: Scurinae) Ozerine yapllQI ~h!$ma verilerindeki lerminolojiye baQh kaltnml$tlr. Bunun ya­nlnda N.A.V.'dan da (1994) Istifade edilmi!$tir.

Bu ara~ttrmada ~iQneme !<asian olarak kabul edi­len m. masseter'in; superficial anterior va posterior bO­IOmleri ile m. temporalis, m. plerygoKieus, m. di­gastricus va m. zygomaticomandibularis kaslan inceleMll!$tir (Greene, 1963; Chiasson, 1980; Wtlliam ve Shcni, 1993; Thorington va Darrow, 1996; Dur­sun, 2000). Sineap ve ratiarda. submandibular olarak Iokalize olan m. digaslricus haricindeki kaslar, di! ve dil kemiQinin hareketinde Onemli bit role sahiptir. Ni­tekim ~iOnemeye aneak dolayh elkis! oIabilen, sincap ile di{1er rodent'ler araslnda ~ Onemli larkhltklar g65· tenneyen subhyoid kaslar (Thorington ve Darrow, 1996) bu ara$tlrmaya dahil edilmemi!$lir.

Bulgular

M. masseterin Pars Superfteialis'j ($Skil 1,2,3,4) ara!$llrma maleryaJlerinin tamOnda maxillar P1 di~in anterio-dorsal'inde ve for. fnfraorbitale'nn hemen ai-

A~a~ Sillcablnln ...

tlndaki bir masseterik ylklntldan orijin aldlQI va bu anatomik olu~umunda sadece ruminantlarda varolan tuber laciale'nin ka~IIiQI olabilac~i beliriendi. On9O'su duz ve ~k kuwelli bir tendoya sahipti. Bu kaSIO daha sonra caudal y6nde ileriedigi ve m. mas­seterin pars profunda'slnlO anterior ve posterior kas­ianni ventral'den klsmen Merek, mandibula'nlO prac. angulans'inin lateral yOzOndeki kabartlya yapl~tlgl, hatta adl gEM;en kaSIn median y6nde klvnlarak prac. angularis'in median aylslna cia yapl~IIQI tespit edildi. Su kasa ait baZI liflerin mandibula'nln laleral yO­zundeki m. masseterin pars profunda'slOlO posterior kas lifleriyle klsmen iy iye g~iQi de gOzlendi.

M. masseterin Pars Profunda'Slnln Antenor ($skil 1,3,5) bOlumOnOn origo'su ara~tlnnada in­celenen tOm sincap Omeklerinde bu lOre ait kala ke­miQinin anatomik yaplslndaki bir Ozelli!)e bagli olarak ba~langly aldlQI beliriendi. Su anatomik yaplOlO Ozel­riQi ise: arcus zygomaticus'un roslro-dorsal y6nde kavis yizerek os IacrimaJe'nin 6n klsml dOzeyine dogru iler1emesi, hatla os maxilla'nln SlOlrinl t;:izen sutura'yl da ~erek premaxillar bOlgeye ula~­rnaslydl. I~te bu yaplya bagli olarak m. masseterin pars profunda'slnln anterior klsml; os lacrimale'nin anterio-lateral yOzO dOzeyindeki fossa'dan orijin al­dlQI ki bu bOlgede adl gayen kasln premaxillar bOl­gayi ortalarna 2.39 mm gaytigi tespit edildi. Oaha sonra cauda-ventral y6nde kavis ryizerek m. mas­seterin prolund klsmlOln posteriorunun yapl~ma y&­nnin 6nOne UIa~tIQI gOzlendi. Bu ka$1O mandibula'mn prac angularis'inin anterioru duzeyinde anatomik olarak var oIan masseterik bir ylklntl veya kabartl yiz­gisi olarak Uade edilebilecek bir yaplnln ventral kls­mlOa yaPI~tIQI tespit edildi. Su yaplOlO prac. an­gularis'in ventral klsmmdan craniodorsal yOnde ilerledi{li ve mandibula'nlO Pl di~i dOzeyinde prac. coronoideus'un cranJo..ventral yizgisiyle bi~tigi be­lir1endi. Adl geyen kaSln insertio'su dOzeyinde be­lirgin bir aponeurosis yaplsr gOzlendi.

M. masseterin Pars Profunda'slOln Posterior klsml ($skil 1,3,5) arcus zygomaticus'un maxillar Ml di~ hizaslndaki ventral bOlOmOnden, caudal uca kadar olan klsmlndan o~in akhgl ve bu dOzeydeki kaSIO aponeurosis'inin belirgin oldugu g6zlendi. Oaha sonra kas Iillerinin venlral yOnde ilerlediQi ve m. masseterin pars superficialis'inin allindan ge­ryerek, mandibula'mn laleral yuzOndeki fossa mas­seterica'ya yapl~tlgi belirlendi. Su kasln insartio'su dOzeyinde aponeurosis yaplsl gOzlendi ve bu yaplnln m. masseterin pars profunda'slmn anterior bO-10mOnOn aponeurosis'inden daha belirgin olduQu g6zlendi.

M. zygomaticomandibularis'in Anterior bO-

85

10mOnOn ($skil 1,6) arcus zygomaticus'un anterio­medial yOzOnOn orbital bOlOmOnden onjin aldlQI ve bu kaSIn masseterik kabartr yizgisinin anterio-dorsal'inde ve mandibula'nln prac. coronoideus'un lateral yO­zOnOn cranio-distal'inde sonlandl91 lespil edildi. In­sertio'sunun aynr zarnanda M2 d~in tateral 'i dO­zeyinde oldugu belirlendi. M. zygornalicomandibularis'in Posterior (~ekil 1,6) b6-IOmOnOn arcus zygomaticus'un posteno-medial yO­zOnden orijin aldlQr ve mandibula'nrn prac. cond­ylaris'inin lateral yOzOndeki fossa'ya yapl~Ugl tespit edildi.

M. lemporalis'in Lateral bOlOmO ($skil 1,2,3,6), m. temporalis'in medial bOlOmOnOn 113'OnO Macek ~ekilde linea temporalis'in 6n yizgisinden orijin aldlQI g6zlendi. Oaha soma bu kas crania-ventral y6nde iler­leyerek kuwelJi bir aponeurosis ile mandibular M3 di~in caudo-dorsal'j dOzeyinde prac. coronoideus'un anlerior aylslna yapl~tl~1 belir1endi. M. lemporalis'in Medial bOlOmO ($skil 1,2,3,5,6) ise linea temporalis'in 10m yizgisinden ve os parietaJe ile os temporale'deki fossa temporalis'den orijin alarak cranio-venlral y6nde ilerlediQi ve m. lemporalis'in laleral bOlOmO'nOn in­sank> dOzeyindeki son klsmlyla beraber prac. ca­ronoideus'un anleria-medial ayrsrna yapl~tlQI gOzlendl.

M. pterygoideus Lateralis (~kil 2), kala ke­miginin venlro-Ialeral'indeki maxillar M3 di~ hizaslnda ve bulla tympanica'nlO 6nO dOzeyinde, aynl zamanda m. pterygoideus medialis'in ba~langlclnln hemen ya­nlndan orijin aldlgl ve daha sonra lateral y6nde iter­leyerek rnandibula'nrn prac. condylans'inin me­dial'indeki fovea pterygodiea'ya yapl~IIQI belirlendi. Bunun yanlnda balr kas liflerinin de incisura man­dibula'nln ventro-medial yOzOne ula~rak sonlandl91 lespit edildi. M. pterygoideus Medialis (~kil 2,4) os maxilla'daki M3 di~in hemen caudal'indeki fossa plery­goidea'dan o~in aldlgl ve lateral y6nde ilerieyerek mandibula'nln medial yOzOndeki fossa plerygoidea'ya yapl~IIQI gOzJendl.

M. digastricus'larrn ara~lInna maleryaJlerinin to­mOnde suprahyoid pozisyonda ve iki kannh bir yaprda 0ldu9U belinendi. M. digastricus'un Anterior bOlOmO ($akil 4), synchondrosis intermandibularis dO­zeyinden iki parya halinde orijin aldlQr g6zlendi. Oaha sonra regio inlennandibularis'deki dilin attlnda ventral olarak ilenediQi ve prac. anguiaris'lerin venlro-medial'i ile basihyoideum dOzeyinde gfJylO bir lendon ya­plslyJa sonlandlQI tespil edildi. M. digastricus'un Pos­terior bOIOmOnOn (~ekir 4), iki paryali bir yapr haliode kafatasrnln prac. paraoccipitalis'lerinden orijin alarak ventro-cranial yOnde ilertedikJeri ve her iki tendonun basihyoideum dOzeyinde musculus digastricus'un an­terior tendotanyla bir1e~rek sonlandlkwjlan belinendi.

YAL<;IN. ARSLAN. TIPIRDAMAZ

n I

r • •

'" \ ,-

, t

, \

-z --•

~_ f • .. -n \

• ~q

$eklI 1,2,3,4,5,6. Kulann orIgo va Insertlo diizey1eri. Ba,langl~ dlizeyleti ve y6nleri okla gOlterilmi,tlr. PS.S: M. masseter., pars ~'. PA: M. masseter., pars profunda'Slmn ant&rIo(u, PP: M. masseler'1n pars profIJIda'SNlIn poslerior'u. ZA-z:' M. zygomalia:mandi"" anleriot'u, "ZP-z:' M. zygoma1ic::ornaris'in posterior'u, TL·T: M. ternpOraIiS'ln lal8f8l1, Tht·T: M. ternpOraIis"n rna. ciaM. PI..: M. ptetygOideus Ialeralis. PM: M. pterygoideus mediais, OA: M. digastricus'lSI 8Illerior'u. DP: M. clgasll'lcus'lSI posIerior'u. t.f<: VenrraI masseterit kabattl o;tzgisi. TF: Tl.ber fadals, AZ.: Arcus zygomaticus, PM: Premaxila, P,cor,; Proc. coronotdeus, P.con.; Proc. c:onct)'Iaris, P.q Proc.llf"9Jeris

86

Ata~ Sincabl nm ...

Tartl,ma ve Sonu~

M. masseter'in pars superliciaJis'inin inceIenen sincap 6meklerinin hepsinde kuwetli bir tendonla os maxilla'dald PI d~n antericH1orsaJ'inde ve for. inf­raorbitale'nin hemen ahmda Id blr tuber faciais'ten ori­jin alchOI gOVenm~ir. Bu Win orijini duzeyindeki ke­miksel anatomik oI~ (tlber faclale) aynl zamanda Atalar va Yllmaz (2003) tarahndan Incelenen Sincap omeklerinde de (Sciurus vulgaris) belirtil~tLr. Su so­nUlflar Thorington va Darrow'm (1996) ara~­tlnna5lndaki Asya va Africa sincaplannln bir yoOu lie benzer1ik gOsterrnektedir. Buna kal1iln aym cah~mada Afrika cOce (Myosarus) va Dev sincabl (Protoxerus) tOrlerinde blr tOberkOIden crijin alrnadlOI ifadesi de, a~tlrma bulgulanmlzla larkllllk gOste~tir. Aynl ~ kik:le kunduz (Thorington ve Darrow, 1996), kobay (Wittiam va Shani, 1993) va rat'larda (Greene, 1963; Chiasson, 1980; Wilham va $heni, 1993) tuber faciale meVCUI oImadLQmdan, bu kasm os maxilla'mn lateral yOzOndeki CUkur bir yapLdan Off., a1dIQ. ifada edil­~tir. Bu kaSln insertio'sunun kunduz (Thorington ve DarT()Yol, 1996) va slncaplarda (WiDiam va $heni, 1993: Ball ve Roth, 1995: Thorington va Darrow, 1996; Welhagen va Roth, 1997) I>kjirid~ gil> bu ~tlrmada da benzer ~Ide sonIandlQl be­lirienm~tir. Bu t;:all~madaki sincap OmeIderi tuber fa­elale'nln belirginliOi a~ISlndan Thorington va Dar­row'un (1996) bildirdiQi 0021 Asya (Funambulus) va Afrika si1caplanna (Heliosciurus. AtJantoxerus) ben­zedi!)i lespit edilmi~lir.

M. masseterln pars profunda'slntn anlerior bO­IOmOnO, bu ara~tmnadaki veriler va d~r ~1¥Jl8 so­r'M..Qanyla klyasladlQlmlz da hem sincaplar hem de ral'lar araslnda Ozellilde oligo'su yOnOnden oIdu~ farkllllk gOsterdiQi belir1enmi~tir. Su durum her ~y­den Once sincaplann hem kandi aralannda hem de diQer rodenl'ler araslnda arcus zygomaticus'un ana­tomik clarak farkh yaplslndan ileri geIdi(ji s6yIenebilir. Su ~I~madaki sincap Omekleriode arcus zygo­mabus'un roslro-dorsaJ y6nde kavis Cizarek iler1edi{Ji va os lacrimale dOzeyine u1a$arak premaxillar bOIgeyi gayti!)i belirlen~tir. Os Jacrimale dOzeyine ula~.p qi.z­ciOi kavis 8Clslndan, Thorington va Darrow'lXl (1996) Ozennde ~1~1(j1 Afrika (Myoscturus, ProtOXeru5) va Asya sincaplannln (CaJlosciurus, Tamiops, Ratufa, Fu­nambulus) blrka~ tOrOne benzediOi belir1en~tjr. Ay­nca aynl arcus zygomaticus yizgislnin os lacrimale'nin OnOnde premaxillaI' bOIgeyi gecmesl baklmmdan da Thorington va Darrow'un (1996) t;:ah~maslI1daki ball Africa (Protoxerus) va Asya sincap (Callosciurus, Ra­tufa, Funambulus) Omelderiyle benze.ik g6s.erdi!li belirlen~ir. ~te bu anatomik landlilldar nedeniy1e; m. masseter'in pars profunda'smln anterior kaslnln

87

origo'sunun, maxillar va premaxillar Slnm ytzen so­turamn OnOndeki premaxillar bOIgeyi ortaJama 2.39 mm ~i!li va daha sonra bu bOIgedeki fossa'dan caud(~venlral y&lde iler1eyerek mandibUa'nln la­teraTirdeki massetark kabartl ~isine yapl~II(j1 be­li~tJr. Bu 8"*ltrmada beHr\enen, ThoMgton va Darrow'un da (1996) sincaplarda ffade eItJ(Ii mas­selerik kahartl 9'Z9isi. baz. literatOrierde (Greene, 1963; Chiasson, 1980: William va Shem, 1993) rat'\ar iyIn bahsedilmemi~ir. Bu nedenle rat (Greene. 1963; Chiasson. 1980; William va Shani, 1993) va klJll­duzda (Thorington va Darrow, 1996) ad. geQen kaSln, arcus zygomaticus'un anterior klsmlnln fossa'smdan ba~laylp mandibula'nln lateral'ine yapl~tlQI bildirilm~tir.

M. masseterin pars profunda'slnln posterior kls­mlnln slncap, kunduz ve ral'da arcus zygomaticus'un ventral'loden oriJln alchQI va insertiosu'nun da man­dibula'nln fossa masseterica'sl (Greene, 1963; Chi­asson, 1980; Emry va Thorington, 1982; William ve Shem, 1993; Thorington va Darrow, 1996) dOzeyinde oIckJOu ve bu sonuotann da a~llrma bulgulanyia be­zeriik gOsterdiOi beli~lir.

M. zygomaticomandibularis, bazl literalur ve­rilerinde sadece sncap va kobaytar iI;:in bahsedi~hr (Odagiri va ark.. 1993; Thorington ve Darrow. 1996). Ole yandan kunduz (Thonngton va Darrow, 1996), uyan japon sincabt va kobayda (Odagiri \It! &1<., 1993) bu kas tek bir yapl oIarak ifade edil~tir BtxIa ~In diQef litaralOr1erde (Greene, 1963; Chiasson. 1980; Winiam va Shani, 1993: Marcin, 2000) bu kas dan twr bahsedilmemi~tir. Bu ara~tlrmadakl slncap Or­neklarinde ise m. zygomaticomandibularis1n anterior va posterior oIarak ild klslmdan oIu~tuQu ve orlgo ite in­senio yOnOnden Thorington ve Oarrow'un (1996) eski dOnya Asya va Afrika sincap IOr1eri k;jn bildirdikleriyle lamamen uyum iyerisinde olduQu tespit edilmi~lir.

Odagiri va ark.'tan (1993). u;;an japan sincapl ve kobayda m. maxillomarKflbulans isimli bir kasln bu­IUnduQunu be1irt~lerdjr. Sincap va diQer rodent'ler it;:in bildirilenlere (Greene, 1963: Chiasson, 1980; Wil­liam va Shani, 1993; Ball va ROlh, 1995; Thorlngton ve Darrow, 1996; Marcin, 2000) uygun olarak, bu~­

'innada _Ieoen sincap Omelde<m hic;birinde bu kasa rastlanlfnam~lr.

Bu ~1I~da m. temporalis'in: Sincap. kunduz. rat va kobayda bildirien IileratOr verilerine (Greene, 1963; Chiasson, 1980: William va Shani. 1993: Th0-rington va Darrow, 1996) benzer ~kilde origo va in­seriio dOzey1eri OlduQu belir1enmi~tir. Fakat bu kas rat (Greene, 1963; Chiasson. 1980) va sil""lCapW.rda (Wil­liam va Shem, 1993) lek bir yapi halinde ifade edil­mesine raQman, bu ara~!lrrnada Thorington va Dar· row'un (1996) slncap va kunduzlar ir;in belirtti(ji gibi

YAL<;:IN, ARSLAN, TIPIRDAMAZ

lateral ve medial oIarak iki bOIamden ol~tU{lu tespit edil~tir. Bunun yamnda daha 6nceden bahsedilen 0021 kas gruplannda da sincap, rat ve kobaYln 90-neme kaslannln farkh ;;ekillerde isimIendirikjikieri be­hr\enm~tir. Nitekim; rn. masseterin pars superflCialis'i rat'larda (Greene, 1963) ~anterior va posterior" veya ~roslral ve caudar (Chiasson, 1980) oIarak bO­IOmiendililrn~lir. M. masseler';n pars profunda'sl ise a!)a9 sincapl (Sciurus carolinensis), laboratuvar rat', (Rattus norvagicus) va kobayda (Cavia porcellus) "Ia­leral ve medial" (VViliiarn ve Shan'i, 1993) veya ral'larda ·roslral veya caudalM (Chiasson, 1980) olarak ifada edilmi~tir.

Bu yah~madaki rn. plerygoideus laleralis va me· dialis'in oligo ve insertio'sunun, literalar verileriyle (Greene, 1963; Chiasson, 1980; Odagiri ve ark., 1993; Thorington va Darrow, 1996) ka~l~tlnldl!}lnda, ben· zarlik gOslerdi!}i belir1en~lir.

Chiasson'ln (1980) rat'larda rn. digastlicus'un lek bir yap. haUnde ve os basioc:cipitale'nin proc. pa. ramasloidea'slndan onjin allP, proc. angularis'in an k6-~ine yapl~IIQI ~ldindeki ifadesi. bu a~tlrmadaki sincaplarda aide edilen buigularla ttel~mektedir, Zlra 10m a~l,rma rnateryaHerinde Greene'nin (1963) rat , Thorington ve Darrow'un (1996) sincap ve kunduzlar "rin ifade en~ gibi, rn. digaslricus'un anterior ve pos­terior oIarak lki klslmdan olu~lu!}u gOzlenm~lir.

SonU9 oIarak, bu ara~llrmadaki aga<; sin­caplanmn <;igneme kaslan Ozerinde ekje edilen ana­lomik bilgiler birbirlerine benzer olmaslna ka~In. Ii­leralOr verileriyle klyaslandlglnda; gerek sincap lurierinin kendi aralaflnda. gerekse de diger rodentlar araslnda bazl kaslann origio ve insertio yenunden enemli farkhhklar gOslerdi?!i lespit edilmi~tir. Bu fark­hhklar k;:inde en belirgin olarak m. masseterin pars pro­funda'slnln anlerior kaS1n1n origo'suf'XJn oIdugu gOz· Ien~ljr. Bunun yamnda m. masselern pars superficialis kaslnm origo'sunun cia sincap ve di{Jer r0-

dent tOrteri arasu'lda bazl deQ~iklikler g6slerdi{li be­lIr\enm~tir.

Kaynaklar

Akan, B. (1965). Turkiye'nin ~ ve Tana Sincaplan (Mam­maJia-Sciuridae) Uzarina Bazl rnCetemeler. 8itki Koruma 00-tani, Ankara, 5, 4, 151-162.

Atalar,6., Yllmaz, S. (2003). Anatomy 01 the Skeleton Axiale of Squirrel. In<ian Vel J., (Basklcla).

Ban, S.S .. Roth, V.L (1995). Jaw Muscles of New Worid

88

Squirrels. J. Morph., 224, 3, 265-291 .

Chiasson, A.B. (1960). Laboratory Anatomy Series. In "la­boratory Anatomy of the WNte Rar, Ed., Booth ES., Chl­asson, R.B., Brown Company ptbIishers., USA.

Dursun. N. (2000). Vetemer Anatomi I, Me<isan YaYlnevi, Ankara.

Ellerman, J. R., Morrison·Scott, T.C.S. (1951). Checklist 01 Palaeartic and Incian Mammals. 1758-1946. Brit. Mus. (Nat. Hisl.). London, 1-810.

Em!)" R.J., Thorington, R.W. (1982). Desciriptive and Com· parative Osteology of the Oldest Fossil Squirrel, Protosciurus (Rodentia:Sciuridae). SmithSonian Contributions to Pa· 1eobioIogy,47, 1-35.

Greene, EC. (1963). Anatomy 01 the Ral. Transactions of the American PtvIosophicaI Society, Vol. XXVII, Hainer Pl.b­lishing Compan, New Y Q(k and London.

International Committee on Veterinary Gross Anatomical No­menclature (1994). "Nomina Analomica Velemaria". Fourth ed., Ithaca, Newyori<

Konuk, M., Kaya, M. A. (1998). Konya ve Karaman It len Ke­moo (Marrvnalia:Rodentia) Faunasl. SeIyuk UnrvefSllOSl EgitJrn FakUltesi, Fen Bilimleri Dergisi, 1, 7-a, 31 -38.

Marcin, A. (2000) ~rative CrarUI Anatomy of Rattus NOfV9gicus and Proechimys Trinita/us. http:// newman.baruct1 .cuny.eduldigila~mart:in_2()()(lI

marci"-.2000.htm

Mursa~u, B. (1973). New Records for Turkish Rodents (Mammalia). Communications. Seri C. 17,213-219.

Odagiri, N .. Kubota, K., 8hibanai, S. (1993). DensIty of Muscle Spindles In the Jaw Muscles of the Japanese Flying Squirrel and the Guinea Pig. Anat Anz., 175,3,263-70.

Old, R.J., Old, J.R. (1991). A Colour Atlas of the Rat. Wolle Pubislmg., LoMoo.

Roth, VL (1996). Cranial Integration In the Sciuridae. Amer. Zoot, 36, 14-23.

Scalier, O. (1992). Ilustriated Veterinary Anatomical N0-menclature. Ferdnand Enke Verlag Stuttgart, Germany.

Thomgton, R.W .• Darrow, K. (1996). Jaw muscles of Old World squirrels. J. Morph., 230,145-165.

Welhagen A.V., Roth, V.L (1997). Scaning of the Mandible in Squirrels. J. Morph., 232, 107·132.

William P. W., Sherri J. H. (1993). Biomechanical Analysis 01 Mastication in the Fossil Rodent Ischyromys and its Bearing on the Origin of Sciuromorphs. Technical Report, N.P. Ser· vice, Paleontology Research, 2, 21. http://'.w.w.aqd.nps.gov/ g""geoIogylpal_gRl2igsa04.htm