ftm.nl ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale dividendfraude Arno Wellens, 47-63 minuten Bij weinig banken werd de frauduleuze CumEx-handel zo fanatiek bedreven als bij de staatsbank ABN Amro. Het ministerie van Financiën had daar sinds 2006 gedetailleerde kennis over. Maar ook nadat het ministerie in 2008 eigenaar werd van ABN Amro, bleef de bank willens en wetens betrokken bij transacties waarmee belastingdiensten ernstig werden benadeeld. Het ministerie heeft de kennis van de fraude niet met de minister gedeeld en liet de CumEx-handel ongemoeid. Dit stuk in 1 minuut In juli 2014 wilde de Duitse Justitie via een rechtshulpverzoek een inval bij de in Amsterdam gevestigde ABN Amro Clearing Bank laten uitvoeren. Dit in het kader van het onderzoek naar de CumEx-fraude, het grootste naoorlogse fraude-onderzoek in Duitsland. De afdeling Fortis GSLA werd in 2005 voor het eerst in verband gebracht met CumEx-fraude. De Fransman Stefan Stanciu luidde binnen Fortis de klok. Stanciu heeft in 2006 de fiscale opsporingsdienst uitgebreid over de CumEx-fraude bij Fortis ingelicht. Sindsdien was de kennis over de frauduleuze dividendarbitrage binnen het ministerie van Financiën bekend: de ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat... 1 van 31 8-11-2018 09:07
31
Embed
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale … · 2018-11-11 · ftm.nl ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale dividendfraude Arno Wellens,
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ftm.nl
ABN Amro was ook als staatsbank
betrokken bij internationale
dividendfraude
Arno Wellens,
47-63 minuten
Bij weinig banken werd de frauduleuze CumEx-handel zo
fanatiek bedreven als bij de staatsbank ABN Amro. Het ministerie
van Financiën had daar sinds 2006 gedetailleerde kennis over.
Maar ook nadat het ministerie in 2008 eigenaar werd van ABN
Amro, bleef de bank willens en wetens betrokken bij transacties
waarmee belastingdiensten ernstig werden benadeeld. Het
ministerie heeft de kennis van de fraude niet met de minister
gedeeld en liet de CumEx-handel ongemoeid.
Dit stuk in 1 minuut
In juli 2014 wilde de Duitse Justitie via een rechtshulpverzoek
een inval bij de in Amsterdam gevestigde ABN Amro Clearing
Bank laten uitvoeren. Dit in het kader van het onderzoek naar de
CumEx-fraude, het grootste naoorlogse fraude-onderzoek in
Duitsland.
De afdeling Fortis GSLA werd in 2005 voor het eerst in verband
gebracht met CumEx-fraude. De Fransman Stefan Stanciu luidde
binnen Fortis de klok. Stanciu heeft in 2006 de fiscale
opsporingsdienst uitgebreid over de CumEx-fraude bij Fortis
ingelicht. Sindsdien was de kennis over de frauduleuze
dividendarbitrage binnen het ministerie van Financiën bekend: de
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
1 van 31 8-11-2018 09:07
FIOD maakt immers deel uit van het ministerie.
In die periode was Gerrit Zalm minister van Financiën en Joop
Wijn staatssecretaris. In september 2008, een jaar nadat Zalm en
Wijn waren afgetreden, werd ABN Amro genationaliseerd; ook
delen van Fortis worden staatseigendom. Zalm werd in november
2008 de hoogste baas bij de staatsbank, en haalde later ook
Joop Wijn naar ABN Amro. Zalm noch Wijn willen zeggen of zij in
2006 al kennis hadden van CumEx-transacties.
Compliance officer Nico Zwikker mocht de nationalisatie in goede
banen leiden. Hij was ooit de compliance officer van Fortis GSLA.
In die tijd ging hij mee naar klanten om hen te overtuigen dat er
niets mis was met CumEx-transacties. Van 2009 tot 2013 was
Zwikker hoofd Compliance van ABN Amro.
De Kirchberg Group uit Luxemburg was tot begin 2010 een volle
dochter van ABN Amro. Kirchberg hield zich bezig met
dividendarbitrage waarbij onder andere CumEx- en CumCum-
transacties werden verricht.Na een management buy-out bleef
Kirchberg exclusief zaken doen met ABN Amro. Pas eind
januari/begin februari 2016 deelde ABN Amro de Luxemburgers
opeens mee dat ze alle banden wilde verbreken. De reden:
Kirchberg hield zich volgens ABN Amro bezig met
‘dividendstrippen’.
In het beursprospectus wordt geen melding gemaakt van het
verleden van ABN Amro. Ook blijft de grote belangstelling van de
Duitse justitie voor ABN Amro Clearing Bank onvermeld.
Lees verder
Het is 2 juli 2014 wanneer de Duitse officier van justitie Anne
Brorhilker het verzoek tot een inval bij de Nederlandse
staatsbank ABN Amro van een stempel voorziet. Brorhilker geeft
leiding aan een team dat een 51 pagina’s tellend
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
2 van 31 8-11-2018 09:07
rechtshulpverzoek heeft opgesteld, dat naar het Landelijk
Internationaal Rechtshulp Centrum (LIRC) in Zoetermeer wordt
verstuurd. Het verzoek bevat gedetailleerde informatie over het
strafrechtelijke onderzoek naar een van de grootste financiële
schandalen uit de Duitse geschiedenis: de CumEx-fraude.
Daarbij werd de Duitse belastingdienst tussen 2001 en 2016 voor
tenminste 31,8 miljard euro benadeeld. Tientallen banken zijn bij
het schandaal betrokken. Ze opereren vanuit Londen, Abu Dhabi,
Luxemburg, Dubai, Basel en ook Amsterdam en hebben enorme
bedragen aan de Duitse staatskas weten te onttrekken. Sinds de
fraude in 2011 door de Duitse belastingdienst is ontdekt, zijn in
vier Duitse deelstaten strafrechtelijke onderzoeken gestart. De
Keulse hoofdofficier van justitie Brorhilker, uit de deelstaat
Nordrhein-Westfalen, gaat het meest voortvarend te werk. Zij wil
bij tientallen banken invallen doen en ABN Amro prijkt hoog op
haar lijst.
In de eerste pagina’s van het rechtshulpverzoek wordt
gedetailleerd uit de doeken gedaan hoe de frauduleuze
transacties werken en hoe ze in listig samenspel tussen banken,
investeerders en pensioenfondsen zijn opgezet. Het doel van de
verdachten was dividendbelasting terug te vorderen bij de Duitse
fiscus, hoewel ze wisten dat de voorwaarden voor teruggaaf
ontbraken. Volgens de Keulse hoofdofficier is de Nederlandse
staatsbank via het onderdeel Clearing bij de fraude betrokken.
Brorhilker wil dat kantoorruimten in het Amsterdamse
hoofdkantoor van ABN Amro worden doorzocht, bewijsstukken in
beslag worden genomen en een verhoor van getuigen
plaatsvindt.
Via het LIRC in Zoetermeer belandt het Duitse verzoek bij het
ministerie van Justitie en het ministerie van Financiën. Dat zorgt
onmiddellijk voor een bijzondere situatie: het ministerie van
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
3 van 31 8-11-2018 09:07
Financiën is sinds september 2008 immers de formele eigenaar
van ABN Amro. Op het hoogtepunt van de financiële crisis
werden Fortis Bank Nederland en de delen van ABN Amro die
eerder door het Belgische Fortis waren overgenomen
genationaliseerd. Daar hing een fors prijskaartje aan: 21,7 miljard
euro, opgebracht door de Nederlandse belastingbetalers. Er is de
overheid veel aan gelegen dat geld op een of andere manier
weer in de schatkist terug te laten vloeien. Minister van Financiën
Jeroen Dijsselbloem is van oordeel dat een beursgang daartoe
de beste oplossing is. In augustus 2013 – een klein jaar voor het
rechtshulpverzoek – sprak hij al nadrukkelijk de wens uit het
bedrijf binnen niet al te lange tijd weer een publieke notering te
bezorgen. De minister heeft daarbij een belang: een zo groot
mogelijke opbrengst voor de schatkist binnenhalen. Nieuws over
mannen in zwarte jassen met grote witte letters ‘FIOD’ op de rug
die het hoofdkantoor van ABN Amro betreden, komt daarbij zeer
ongelegen.
De FIOD voelt nattigheid
Beursgang of geen beursgang, de directeur van de FIOD, de
opsporingsdienst van de Belastingdienst – ressorterend onder
het ministerie van Financiën – laat het ministerie van Justitie op 1
september 2014 weten geen bezwaar te hebben tegen het Duitse
rechtshulpverzoek. Bovenaan de brief staat in hoofdletters:
SPOED!
Via zijn internationale netwerk vangt Stefan Stanciu de eerste
zorgelijke geluiden op
De FIOD is al jaren bekend met CumEx-transacties die de Duitse
staat zoveel schade hebben berokkend. Sterker: de
opsporingsdienst weet tot in detail hoezeer een bedrijfsonderdeel
van de huidige staatsbank daar in het verleden munt uit heeft
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
4 van 31 8-11-2018 09:07
weten te slaan. De door de Duitse justitie als crimineel
aangemerkte transacties werden jarenlang vanuit hartje
Amsterdam verricht. Op enkele tientallen meters van de Dam, op
Rokin 55, was Fortis Global Securities Lending & Arbitrage
(Fortis GSLA) gevestigd. Deze afdeling hoort vanaf eind jaren
negentig bij de toonaangevende Europese spelers op het gebied
van lenen en uitlenen van aandelen. GSLA speelt in op kleine
oneffenheden in de markt en probeert daar winst mee te maken.
Deze tak van sport wordt in de bankenwereld ‘arbitrage’
genoemd. Bankiers hebben ook gaten in fiscale wetgeving
ontdekt, en daar wordt vol op ingespeeld. En daar wordt
risicoloos heel veel geld mee verdiend. ‘Dividendarbitrage’
noemen ze dat, al zijn er insiders die het ‘diefstal’ noemen. De
FIOD heeft GSLA al sinds het begin van de eeuw in het vizier. De
dienst weet dat er met ingewikkelde fiscale transacties heel veel
geld wordt verdiend, maar kan de vinger er niet precies op
leggen. Pas enkele jaren later wordt de FIOD duidelijk hoe Fortis
GSLA in de champions league van de internationale CumEx-
handel is beland.
Bankier Stefan Stanciu krijgt eind 2004 door dat er iets vreselijk
mis gaat bij zijn werkgever Fortis GSLA. Het is nota bene zijn
eigen afdeling, Structured Products, waar de ellende zich
voordoet. Stanciu is een Fransman met Roemeense wortels en
werkt sinds 2002 bij Fortis. Op zijn kaartje staat Senior Equity
Derivatives Trader. Via zijn internationale netwerk vangt Stanciu
de eerste zorgelijke geluiden op. Vrienden die in Londen bij grote
banken werken, vragen hem over de enorme posities die zijn
relatief kleine afdeling opbouwt met het lenen van aandelen. Ze
willen weten waarom Fortis bereid is prijzen te betalen die boven
het marktniveau liggen.
Niet veel later hoort Stanciu van een collega van de afdeling
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
5 van 31 8-11-2018 09:07
Custody hoezeer die hem benijdt dat hij bij Structured Products
zit; de collega zou er veel voor overhebben als hij met Stanciu’s
baas Frank Vogel zou kunnen samenwerken. De collega
beschrijft Vogel als een fantastische handelaar die in staat is
miljoenen te verdienen zonder daarbij enig risico te lopen. Dat
doet hij steeds zo rond april, wanneer de grote beursgenoteerde
bedrijven dividenden aan hun aandeelhouders uitkeren.
Stanciu wil weten hoe zijn baas binnen een tijdsbestek van
enkele dagen risicoloos miljoenenwinsten voor de bank kan
boeken en begint een onderzoek. Al snel valt hem op dat bij het
opzetten van de ‘risicoloze’ transacties de vaste telefoonlijnen
van de bank worden gemeden. De gesprekken via deze
toestellen worden standaard opgenomen en daar lijkt geen
behoefte aan te zijn. In plaats daarvan worden mobiele telefoons
gebruikt. En het gaat steeds om grote transacties waarbij voor
miljarden aan posities worden ingenomen in aandelen als
Deutsche Bank en de Zwitserse farmaceut Novartis.
Hij berekent dat ongeveer 75 procent van de inkomsten van
Fortis GSLA uit frauduleuze transacties afkomstig is
Binnen enkele maanden komt Stanciu tot de conclusie dat hier
een fiscale zwendel van ongekende proporties gaande is. De
slachtoffers zijn vooral de Duitse en Zwitserse belastingdiensten,
die via groots opgezette CumEx-transacties dividendbelasting
terugbetalen zonder dat die ooit is geïnd. Het gaat om vele
tientallen miljoenen euro. Ook de Nederlandse fiscus draagt bij
aan de extreme winstgevendheid van de afdeling Structured
Products van Fortis GSLA. Stanciu ziet hoe er via CumCum-
transacties miljoenen wordt verdiend aan het strippen van
dividendbelasting van Shell en Unilever. Hij berekent dat
ongeveer 75 procent van de inkomsten van Fortis GSLA uit
frauduleuze transacties afkomstig is.
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
6 van 31 8-11-2018 09:07
De raming van de Fransman worden onder meer gestaafd door
de gepubliceerde cijfers van de bank. Fortis GSLA valt tot 2005
onder de afdeling Information Banking. ‘Strong Q2 trading results
in Information Banking due to seasonality,’ meldt het Fortis-
jaarverslag van 2004. In het zogenoemde dividendseizoen dat in
het tweede kwartaal valt, verdiende de afdeling 104 miljoen euro.
Het kwartaal ervoor en erna is het resultaat ruim 80 procent lager.
Fortis GSLA is het meest winstgevende onderdeel van de bank
en het managementteam dat onder leiding van Frank Vogel staat,
sleept bijgevolg elk jaar miljoenenbonussen binnen. Vogel hoort
bij best verdienende werknemers van heel Fortis. Hij verdient
zelfs ruimschoots meer dan topman Jean Paul Votron.
De eerste CumEx-klokkenluider
Ook Stanciu verdient goed bij de bank, maar vindt dat de fraude
tegen alle principes van het ethische bankieren indruist. In
februari 2005 besluit hij zijn bevindingen binnen de bank te
melden. Hij neemt een hogere manager in Brussel in vertrouwen;
die adviseert hem gebruik te maken van de
klokkenluidersregeling binnen Fortis. Met instemming van Stanciu
deelt de Brusselse manager de melding met Filip Dierckx, lid van
de raad van bestuur van Fortis, en met Anthony Smith-Meyer van
de afdeling compliance. Stanciu bespreekt de kwestie de
volgende ochtend met de compliance officer en spreekt af dat hij
twee dagen later naar Brussel zal komen om de melding toe te
lichten. Dat maakt hem tot de eerste CumEx-klokkenluider.
Zes uur later wordt Stiancu door Vogel ontslagen en mag hij
onder begeleiding van manager Bas Cohen het gebouw verlaten.
De volgende ochtend zit Stanciu in Brussel tegenover vier
mensen om zijn verhaal te vertellen; hij krijgt te horen dat hij
bescherming geniet onder de binnen Fortis geldende
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
7 van 31 8-11-2018 09:07
klokkenluidersregeling. Van de compliance-afdeling zal hij na
deze ontmoeting nooit meer iets horen en de bescherming die hij
via de klokkenluidersregeling zou krijgen, blijkt een wassen neus.
Stanciu kan definitief naar een andere baan omzien.
‘Pas nadat duidelijk werd dat de melding van Stanciu niet op
onregelmatigheden duidde, is zijn ontslagprocedure voltooid,’ liet
de persvoorlichter van Fortis in 2006 aan het zakenblad Quote
weten. De CumEx-transacties die Stanciu aan het licht had
gebrachte, waren volgens de bank legaal. ‘De economische
achtergrond van deze transacties is dat er gebruik wordt gemaakt
van een fiscale mogelijkheid die voordeel op kan leveren,’ stelde
Fortis in 2006. ‘Het in Duitsland gehanteerde settlementsysteem
maakt het technisch mogelijk dat professionele marktdeelnemers
dividend belasting terugvorderen, geheel of gedeeltelijk
(afhankelijk van jurisdictie) over dezelfde aandelen.’
Er kon geen twijfel over bestaan: CumEx was volgens de bank
volkomen legaal
‘Sommige dingen in de financiële wereld klinken gek en lijken
raar,’ zei Frank Vogel in 2006 tegen Quote. ‘Maar als het loopt als
een eend en het kwaakt als een eend, ja sorry, dan is het gewoon
een eend.’ De vermeende legitimiteit werd onderstreept door zijn
toenmalige advocaat Remco Verkerke. Er kon geen twijfel over
bestaan: CumEx was volgens de bank volkomen legaal.
Verkerke: ‘Nico Zwikker, de directe compliance officer van GSLA,
ging zelfs mee naar klanten om uit te leggen dat de transacties in
de haak waren.’
De nieuwe staatsbank en (oud)politici
Diezelfde Nico Zwikker wordt later hoofd compliance van ABN
Amro, en mag vanaf 2009 helpen de nationalisatie van de bank in
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
8 van 31 8-11-2018 09:07
goede banen te leiden. Als hoofd van de compliance-afdeling
beoordeelt Zwikker of de activiteiten van de staatsbank
overeenstemmen met de geldende wet- en regelgeving. Hij moet
dus nagaan of de staatsbankiers zich netjes gedragen en geen
onoorbare fratsen uithalen. Dat is een belangrijke taak.
Nederlandse burgers zijn daar sinds financiële crisis van 2008
bezorgder over dan ooit. Het waren immers de banken die de
crisis hadden veroorzaakt en vervolgens door belastingbetalers
moesten worden gered. De nationalisatie van ABN Amro had de
Nederlandse belastingbetaler liefst 21,7 miljard euro gekost.
Zwikker zou, als voormalig compliance-officer van GSLA, terdege
op de hoogte moeten zijn van de reputatierisico’s die de
frauduleuze CumEx-handel met zich mee kon brengen: een
staatsbank die belastingdiensten willens en wetens benadeelt,
speelt een uiterst gevaarlijk spel.
De grote operatie om de genationaliseerde onderdelen van Fortis
en ABN Amro te integreren wordt geleid door voormalig minister
van Financiën Gerrit Zalm. Hij heeft eerder als hoofdeconoom en
als financieel directeur bij de in moeilijkheden verkerende DSB
Bank van Dirk Scheringa ruim een jaar bancaire ervaring
opgedaan. De DSB is in vergelijking met ABN Amro een
piepkleine bank, maar volgens minister Wouter Bos is Zalm de
ideale man om de Nederlandse delen van Fortis in de staatsbank
te integreren. Een van die onderdelen is dus Fortis GSLA, dat in
2006 Global Securities Financing Group (GSFG) is gaan heten.
Zalm lijkt de juiste achtergrond te hebben om korte metten te
maken met frauduleuze CumEx-praktijken binnen de staatsbank.
Als minister van Financiën was hij de baas van de FIOD. De
opsporingsdienst is uitstekend op de hoogte van wat zich
allemaal bij Fortis GSLA heeft afgespeeld: begin 2006 mocht
Stefan Stanciu op uitnodiging van de FIOD het verhaal over de
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
9 van 31 8-11-2018 09:07
CumEx-zwendel uitgebreid uit de doeken doen, zegt zijn
toenmalige raadsman tegen FTM. De FIOD bevestigt dat zij
destijds door de klokkenluider zijn geïnformeerd over de CumEx-
transacties bij Fortis. Zodoende was de kennis over het
frauduleuze handelen van een onderdeel van de nieuwe
staatsbank binnen het ministerie van Financiën – de nieuwe
eigenaar van de bank – dus ruimschoots aanwezig. Onbekend is
of die kennis ook met de politiek verantwoordelijke mensen werd
gedeeld.
‘Dat is voorzover ik mij kan herinneren, niet aan mij voorgelegd.
Maar u weet ook dat het geheugen zeer feilbaar is’
‘Ik ken het schandaal uit Duitsland, uit de media, en daar houdt
het mee op,’ zegt Jeroen Dijsselbloem, voormalig minister van
Financiën, over CumEx. ‘Ik weet niet of ABN Amro of onderdelen
van de bank zich daarmee bezig hebben gehouden. Dat is
voorzover ik mij kan herinneren, niet aan mij voorgelegd. Maar u
weet ook dat het geheugen zeer feilbaar is.’
Of Gerrit Zalm als minister van Financiën wellicht zélf kennis van
de CumEx-handel had? ‘Dat zou ik niet durven zeggen,’ zegt hij
tegen FTM. ‘Dat viel destijds in de portefeuille van de
staatssecretaris.’ Zalm bedoelt Joop Wijn (CDA). Voor hij
staatssecretaris werd, werkte Wijn vier jaar voor ABN Amro;
nadat hij in 2007 de politiek verliet, werd hij opnieuw bankier, nu
bij de Rabobank. In 2009 haalt Zalm hem naar ABN Amro, waar
Wijn plaatsneemt in het transitieteam dat de nationalisatie in
goede banen moet leiden. Wijn treedt in april 2010 toe tot de raad
van bestuur van de bank en wordt de baas van ABN Amro
Corporate Banking. Zo wordt hij de directe leidinggevende van
Bas Cohen, manager van ABN Amro GSFG (het vroegere
GSLA). Ook de ABN Amro Clearing Bank onder valt onder Wijns
verantwoordelijkheid. En dat is precies het onderdeel waarvoor
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
10 van 31 8-11-2018 09:07
de Duitse justitie in 2014 zoveel belangstelling heeft dat zij de
Amsterdamse kantoren van deze bankdivisie wil laten
doorzoeken. Wijn laat weten dat hij niets kan zeggen omdat hij
aan geheimhouding is gebonden.
Wat is precies de rol van een clearingbank?
Bij de meeste financiële transacties is er behoefte aan clearing
en settlement, het afwikkelen van mutaties. Bij clearing worden
soortgelijke transacties tegen elkaar weggestreept, zodat er een
saldo kan worden berekend. Bij transacties tussen meerdere
partijen is het wenselijk als een centraal aanspreekpunt tegoeden
en tekorten bijhoudt. Het klinkt ingewikkeld, maar het principe is
alledaags.
Heeft een studentenhuis een gemeenschappelijke pot voor
huishoudelijke uitgaven, dan zal elke deelnemer soms iets
toevoegen aan zijn saldo (als er boodschappen zijn gedaan); als
er gegeten is, gaat er iets van het saldo af. Een clearingbank
houdt al die mutaties realtime bij, zodat iedereen altijd weet wat
zijn saldo is (de ‘huislijst’). Dit is de definitie van ‘clearing’. Bij
aandelen komt het voor dat een bank meerdere koop-
verkoopopdrachten indient voor een bepaald aandeel, terwijl een
andere bank dit ook doet. Een clearing house zorgt ervoor dat
orders aan elkaar gekoppeld worden, zodat ze snel en veilig
kunnen worden afgewikkeld.
‘Settlement’ is het daadwerkelijke afwikkelen en juridisch
rechtsgeldig maken van transacties. De deelnemers aan het
systeem moeten erkennen dat het saldo dat de
clearingbankopgeeft klopt, en storten als er tekorten zijn. De
clearingbank moet in dat geval daadwerkelijk geld bewaren; dat
kunnen contanten of girale gelden zijn. Een custodian of
‘bewaarbedrijf’ zorgt voor de administratieve bewaring van
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
11 van 31 8-11-2018 09:07
gelden en waardepapieren, zoals aandelen waar dividend op
wordt betaald. Een bank kan ook verantwoordelijk zijn voor
clearing – dus berekeningen uitvoeren voor derden – zonder dat
zij de onderliggende stukken echt beheert.
Een bedrijf als de ABN Amro Clearing Bank (AACB) kan dus
meerdere diensten aanbieden rondom de aandelenhandel, zeker
als het enorme transacties zijn die in een flits afgewikkeld moeten
worden – kenmerkend voor dividendstrippen. Uit het strafdossier
hebben we geleerd dat de AACB bekend stond als een bank voor
handelaren die wilden strippen. Voor een succesvolle, grote
stripactie kan de AACB nog twee andere diensten aanbieden: de
verkoop van het derivaat en eventueel zelfs een krediet.
Bij strippen verkoopt een buitenlandse aandeelhouder zijn
stukken aan een handelaar die wil strippen. Om dat te laten
slagen, moet de aandeelhouder die dividend terugvraagt in
hetzelfde land zitten. Daarom spreken twee aandelenhandelaren
af dat ze stukken tijdelijk verkoper aan de handelaar die in het
thuisland zit. Laten we er een echt voorbeeld bijpakken, dat komt
uit boekhouding van Deutsche Bank. Een voor ons onbekende
Duitser (we noemen hem Günther) heeft daar een
aandelenrekening met veel aandelen Aegon, de Nederlandse
verzekeraar.
In een zeker jaar is Aegon voornemens om eind april dividend uit
te keren. Günther heeft 5.716.000 aandelen Aegon. Tegen een
koers toen van 10,325 euro zijn die 59 miljoen waard. Günther is
zeer vermogend, of mogelijk is hij een professionele partij, zoals
een pensioenfonds.
Omdat Aegon op het punt staat een paar dubbeltjes dividend per
aandeel uit te keren, zeggen we dat het aandeel ‘zwanger’ is van
de dividenduitkering. Günther verkoopt nu de aandelen ‘cum’
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
12 van 31 8-11-2018 09:07
(met) dividend aan de Nederlander. Aegon betaalt de
Nederlander het dividend en houdt daar 15 procent op in, het
percentage voor de dividendbelasting. In dit voorbeeld gaat het
om 514.440 euro. De Nederlander kan dat meteen terugvragen
van de fiscus. Als de verkoop vlak voor het dividend betalen niet
was gebeurd, dan had deze teruggaaf niet gedaan kunnen
worden. Door de snelle verkoop die geen ander doel dient dan in
te spelen op de teruggaaf van dividendbelasting, is de
Nederlandse overheid hier voor 514.440 euro benadeeld.
De koop van aandelen die toevallig net ‘zwanger’ zijn van
dividend, is natuurlijk niet verboden, laat staan opvallend. Wat de
banken wél had moeten opvallen, is dat de betreffende aandelen
een paar dagen later weer worden verkocht aan dezelfde
eigenaar, in dit geval Günther. Maar de bank verdient ook aan het
terugverkopen.
Een clearing bank zorgt dus voor clearing, het koppelen van
mensen en hun transacties; het settlement, de daadwerkelijke
juridische afwikkeling; en vaak ook het custody, het
administratieve bewaren van de aandelen. Als het aandeel door
dit kanaal van A naar B zijn verplaatst, moet het ook weer terug:
dat regelde de bank.Maar AACB (of ABN Amro) deed meer.
In dit voorbeeld koopt de Nederlander voor 59 miljoen euro aan
aandelen, maar dan moet hij dat geld wel even op zijn rekening
hebben. Uit het strafdossier maken we op dat een beperkte club
banken, zoals ABN Amro en het Australische Macquarie,
handelaren van krediet voorzagen als ze die 59 miljoen euro zelf
even niet hadden. Uit de voorbeelden die we hebben ingezien –
en die Justitie in Duitsland tot actie hebben aangezet – blijkt dat
banken ver wilden gaan.
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
13 van 31 8-11-2018 09:07
Lees verder Inklappen
Compliance en riscioprofielen
Als ABN Amro had gewild, had de bank – zodra zij staatsbezit
werd – kunnen stoppen met het strippen van dividenden en het
faciliteren van dit type transacties van klanten. Maar dat deed de
bank niet. Hoewel Duitsland in 2007 en 2009 wettelijke
maatregelen treft om CumEx tegen te gaan, resteren er nog
steeds mogelijkheden om de risicoloze winsten op te strijken
waarmee de belastingdiensten worden benadeeld. Van die
mogelijkheden tot het uitvoeren van ‘dividendarbitrage’ maakt
onder andere de ABN Amro-afdeling van Bas Cohen gretig
gebruik.
Pas in november 2012 wordt afscheid genomen van de
zogenoemde ‘Delta One Trading Desk’ waar Cohen leiding aan
geeft. Delta One is feitelijk een voortzetting van de frauduleuze
arbitrage-praktijken die bij Fortis GSLA tot ontplooiing kwamen.
Een woordvoerder van de bank liet de vakwebsite Securities
Lending Times in januari 2013 weten dat de bank grote risico’s
liever meed. ‘We hebben besloten dat Delta One-arbitrage niet
langer bij ons risicoprofiel past.’ Voor mensen die snappen hoe
Delta One-arbitrage werkt, is dat het toppunt van ironie. De
essentie van de CumEx-handel is immers dat er risicoloos geld
wordt verdiend – ten koste van de belastingdiensten.
Zakenbank Macquarie zag ABN Amro als een concurrent die in
staat was om ‘maatwerk’ te leveren voor CumEx-transacties
Ook na de nationalisatie blijft de bank een actieve speler in het
financieren van CumEx-deals, zo blijkt onder andere uit het
Duitse strafdossier waarvan FTM grote delen kan inzien. De
Australische zakenbank Macquarie zag in ABN Amro een van de
ABN Amro was ook als staatsbank betrokken bij internationale divide... about:reader?url=https://www.ftm.nl/artikelen/abn-amro-ook-als-staat...
14 van 31 8-11-2018 09:07
weinige concurrenten die in staat waren om het benodigde
‘maatwerk’ te leveren om CumEx-transacties te financieren. Uit
het strafdossier blijkt tevens dat de ABN Amro Clearing Bank ook
na de nationalisatie nog altijd transacties afhandelt die
gerelateerd zijn aan CumEx en CumCum. Aan het hoofd van de
clearing bank staat bovendien een manager die daar al sinds
eind jaren negentig werkt. Hij weet exact hoe het CumEx- en
CumCum-spel wordt gespeeld en hoe er geld mee wordt
verdiend. Daarnaast bezit de staatsbank nog een trits dochters
die actief betrokken zijn bij het dividendstrippen en waarbij de
ABN Amro Clearing Bank ook een rol speelt. Een daarvan is de