Top Banner

of 37

Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

Jul 06, 2018

Download

Documents

Yosef Eliezer
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    1/37

    arakomerciuli gamomcemloba saga

    jibis wignis seria 6

    media _ kultura _ sazogadoeba

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    2/37

    abas qiarosTami, dabadebuli 1940 wels,TeiranSi _ iraneli kinoreJisori da mxat-vari. swavlobda Teiranis unversitetSi na -tif xelovnebaTa fakultetis ferwerisganyofilebaze. swavlis Semdeg muSaobdailustraciebze sabavSvo wignebisaTvis, ra-sac dRemde agrZelebs; kinogaqiravebis-Tvis qmnida kinoplakatebs; 1960-69 wlebSimoamzada 150-ze meti sareklamo rgoli. 1970wels iranis bavSvTa da mozardTa inteleq-tualuri ganviTarebis institutis dakveTiTgadaiRo pirveli moklemetraJiani fil-mi »puri da viwro Sesaxvevi«; 1974 wels _pirveli srulmetraJiani filmi »mogzauri«.1999 wels aqveynebs leqsebis krebuls »qarismxardamxar« (winamdebare gamocemaSi war-modgenili leqsebi). dReisaTvis gadaRebuliaqvs 38-mde filmi. misi scenarebi da zogi-erTi filmi sxvadasxva dros akrZaluli iyo

    iranis mTavrobis mier iranSi saCveneblad.misi filmebia: »sad aris megobris saxli?«( Khane-ye doust kodjast ?, 1987); » Close Up « ( Nema-

    ye Nazdik , 1990); »zeTisxilis xeebis qveS« ( Ziredarakhatan zeyton , 1994); »alublis gemo« ( Ta’m e

    guilass , 1997); »qari wagviRebs« ( Bad ma ra kha-had bord , 1999); » Ten« ( Ten , 2002) da sxva.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    3/37

    qaris mxardamxar

    abas qiarosTami

    Tbilisi, 2010

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    4/37

    fotoebi ibeWdeba Semdegi gamocemebis mixedviT:Abbas Kiarostami, Photographies. Publisher: Hazan (Fernand)Editions, France 1999. Iranian Photography Now, Publisher:Hatje Cantz Verlag, Germany 2008.

    Targmani sparsulidan: giorgi lobJaniZenaxati garekanze: maia sumbaZedakabadoneba dagamomcemeli: soso dumbaZe

    pirveli gamocema, 2010

    ISBN 978-9941-0-1396-6yvela ufleba daculia

    © arakomerciuli gamomcemloba saga, 2010www.sa-ga.org

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    5/37

    qaris mxardamxar

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    6/37

    39rogor SeuZlia arseboba

    beber kus samasi weli ise,

    rom zecisa araferi ar gaegonos.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    7/37

    75Semodgomis mze

    noxis nakecebze.

    fxizeli xvliki.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    8/37

    134 majis saaTi Cerdeba

    brma kacis

    majaze.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    9/37

    227gamomcemlis bolosityvaoba

    rusi formalitsi viqtor Sklovski TaviserT-erT centralur teqstSi »xelovne-ba, rogorc xerxi« 1 [1916 weli], romelicxelovnebis mizansa da mis funqcias exeba,>SemoqmedebiTi Zalis ekonomiis kanonze< 2

    msjelobs. igi citirebs a.veselovskis azrs:»stilis Rirseba swored imaSi mdgomareobs,rom rac SeiZleba meti azri gadmoices, racSeiZleba naklebi sityvebis meSveobiT« 3 .am azris gaTvaliswinebiT, winamdebaregamocemaSi warmodgenili leq sebi iZlevaSesaZleblobas mkiTxvels gaacnos komprimi-

    1 Виктор Шкловский ,» Искусство , как прием « in » Texte der rus- sischen Formalisten « Band I, Wilhelm Fink Verlag, München, 1969,gv. 1-35 2 > Закон экономии творческих сил

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    10/37

    228

    rebuli leqsis formati, romelic mogvago-nebs haikusa Tu minimalisturi leqsis for -mas. Tavad avtoris damokidebulebas poezi -i sad mi erT-erTi interviudan vigebT. igiprozas, gansxvavebiT poeziisagan, adarebsinduri kinoproduqciis »bolivudis« fil-mebs4 , sa dac, misi azriT, mayurebels yvela-feri daReWilad miewodeba. »filosofiasada prozas ar vkiTxulob, mxolod _ poezias.ubralod ver vitan, rodesac mTeli gverde-bi sWirdebaT imis asaxsnelad, rom zamTarigavida, Semdeg kidev erTi amdeni, rom miTx-ran, axla gazafxuli movidao. CemTvis sru-liad sakmarisia sityva »gazafxulis« pir-veli aso amis gasagebad. vkiTxulob »dedis«pirvel asoebs da vici, rom dedazea laparaki.ar mWirdeba aTasgverdiani axsna-ganmarteba.amitomac CemTvis rTuli asatania romanebi.« 5 am sakmaod Tamami gancxadebiT irkveva, romavtoris subieqturi damokidebuleba lite-raturis prozauli formisadmi negatiuri daoriginaluria . igi iqve agrZelebs: »iranSi

    xarveziani satelefono saubris dros xSiradori ucxo molaparake CairTveba xolme. ro-desac es xdeba, me saaTobiT SemiZlia maTi sme-na. me var uneblie mowme, Tu rogor saubrobs

    4 ix. Jurnali » Revolver « Heft 10, Verlag der Autoren, 2004, gv. 185 iqve.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    11/37

    229

    ori adamiani. amaSi ufro met dros vatareb,vidre romanebis kiTxvaSi. aseTi satelefo-no CarTva gamogacocxlebs. amiT adamianiswavlobs bevrs, swavlobs adamianebze _ ro-manebi ki amis sawinaaRmdegod Seuracxmyo-felni arian, marTlac rom adamianis Rirse -bis Seuracxmyofelni. isini gvixsnias erT pa-tara sulelur detals, TiTqos Cven briyve -bi viyoT da amas Tavad ver mivxvdebodiT.« 6

    qiarosTamis leqsis forma filmis kadri-rebas waagavs, sadac winadadeba da sityvakinematografiuli kadris msgavsia, maTiurTierT ganlageba-TamaSi ki kinomotaJsSegviZlia SevadaroT. amdenad gaxda Cem-Tvis saintereso abas qiarosTamis leqsebiskrebulis »qaris mxardamxar« gamocema dafarTo mkiTxvelisaTvis gacnoba.

    gamocemis Sinaarsi ki ambivalenturia:

    erTi mxriv, oportunistuli saxelwodeba

    »qaris mxardamxar«, migvaniSnebs subieq-tis (avtoris) fatalistur TviTda mkvidre-bul poziciaze _ qari, romelic, vin icis,saiT dauberavs _ neitralur-paci fi sturipoziciis gamoxatulebaa.

    6 iqve.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    12/37

    230

    meore mxriv, avtori, msgavsi leqsebiT:

    »arc aRmosavleTi,

    arc dasavleTi,

    arc CrdiloeTi,

    arc samxreTi

    iq, sadac me vdgavar.«

    _ migvaniSnebs sakuTari poziciis principu-lobaze.

    misi ZiriTadi filmebi (ix. mokle biogra-fia, gv. 2) sinTezia dokumentalisturi dafiq cionaluri kinosi. franguli » NouvelleVague «-is wevrebs miznad hqondaT dasaxuliaRekveTaT zRvari am or kinokategoriasSoris _ qiarosTamis filmi amas yovel-gvari Zaldatanebis gareSe aRwevs. amisuda vod erT-erTi saukeTeso magaliTiafilmi » Nema-ye Nazdik « dasavleTis bazarzecnobili rogorc » Close-Up « [»axlo xediT«1990 weli]. filmis mTavari gmiri atyuebserT SeZlebul ojaxs, rom aris gavlenianikinoreJisori, islamisti mohsen maxmal-bafi, da sargeblobs ra misi reputaciiT,saxl deba am ojaxSi da ojaxis wevrebis

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    13/37

    231

    keTilganwyobis fonze moixmars maT qone -bas. Sede gad policia mas akavebs da imarTe-ba sa sa marT lo, sadac qiarosTami, rogorcsu bi eqti, Tavisi kinokameriT aqtiuradmonawileobs procesSi da dokumenturifilmi saTvis damaxasiaTebeli xerxiT aR-wers am fiqciur ambavs.

    iranis socialuri siduxWire Tanamedroveiranuli kinosaTvis damaxasiaTebeli, ukvetradiciad qceuli, Tematikaa, romelicase Zalian uyvars dasavleTis mayurebels.magram aqve ismis kiTxva _ mizanmimarTulida saTanadod gaazrebulia es socialurikritika? mcdari mimarTulebiT xom arxdeba gasrola ? iranis politikuri reJimi,romelic pasuxismgebelia qalTa masiuridiskriminaciis, adamianTa represiebis dauflebebis Selaxvis gamo, da amasTanave,am kritikuli filmebis realuri institu-ciaa, sinamdvileSi ver da ar iqceva iranulfilmebSi obieqturi kritikis sagnad. amave

    dros, e.w. SeniRbuli socialuri TematikafilmebSi kritikis mxolod warmosaxviT su-raTebs gvTavazobs. Tu ratom aris ase _ amiserT-erT pasuxs SeiZleba gavecnoT gamoce-mis bolos darTul statiaSi, romelic ki-nomcodne tobias ebrexts ekuTvnis.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    14/37

    232

    erTi mxriv, leqsebis mTargmneli b-ni gior-gi lobJaniZe bolosityvaobaSi simpaTi -ebiT gviyveba iranuli leqsis tradiciazeda mis aqtualobaze.

    meore mxvriv, kinomcodne b-ni tobias eb-rextis kritikuli teqsti mogviTxrobs,Tu ratomaa, rom qiarosTami, da zogadadiranuli kino, 1990-iani wlebidan moyole-buli dasavleTSi (da saqarTveloSic) aseTi popularuli da dafasebulia , da ratomaa,rom saerTaSoriso festivalebze iranelikinoreJisorebi upirobod sasurveli stum-rebi arian. ratom aris, rom zogierTi kino-festivalis xelmZRvaneli, magaliTad, ber-linis dRevandeli kinofestivalis _ ber-linales _ direqtori b-ni kozliki piradisimpaTiiTa ganwyobili iraneli kinore-Jisorebis Semoqmedebis mimarT? swored ampolitikur fons aanalizebs ebrextis teqs-ti »evropuli natvrebi da iranuli kul-turis eqsporti«.

    winamdebare gamocema mzaddeboda iranSi sap-rotesto gamosvlebis fonze. am movlenebma,iranis saprezidento arCevnebis Sedegebidangamomdinare (2009 weli), represiebi gamo-iwvia. daiRupa mravali moqalaqe, dRemdedakavebulia araerTi aqtivisti. es movle-

    nebi kidev erTxel gvafiqrebinebs, Tu ram-

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    15/37

    233

    denad rTul pirobebSi uwevs moqalaqeebsam reJimis qveS cxovreba. mosaxleobisgarkveuli nawili Tavs sazRvargareT emig-raciiT Svelis, bevri ki ewireba kidec mas.

    statia: »evropuli natvrebi da iranulikulturis eqsporti« SemTxveviT ar qveyn-deba winamdebare gamocemaSi. Cven gvsursvisargebloT beWduri mediumis sivrciT daerT-erTi yvelaze popularuli Tanamedroveiraneli xelovnis Semoqmedebis gamoqveyne -bis paralelurad, erTgvar sadiskusio plat-formad vaqcioT winamdebare gamocema;gvsu rs win wamovwioT Tanamedrove iranis is-lamuri respublikis kulturis ideologiisproblemebi, romelebic samwuxarod (ara mxo-lod saqarTveloSi) xSirad zedapirulad arisdanaxuli da Selamazebuli . gamocemis mizania,am patara wignis saxiT qarTul sajaro sivrce-Si kidev erTxel sadiskusiod wamoiwios fun-damentalisturi iranis Tema, romelsac, sam-wuxarod, nel-nela saqarTvelos sekularis-

    tuli saxelmwifos saxi Tac, Tavisi eklesiuriTematikiT, provincialur doneze parale le biukve moeZebneba; gamocemis mizania, agre Tve,iranuli xelovnebiT tkbobis fonze mkiTxvelssaRi azri ar daakargvinos mis avtoritarulmTavrobaze da amiT mokrZale bu li wvliliSeitanos iranis islamuri respublikis repre-

    siuli reJimis kritikaSi.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    16/37

    234

    » marqsma Tqva, rom revoluciebi msoflioistoriis lokomotivebi arian. magram iqnebes sul sxvagvaradaa. iqneb revoluciebiam matarebelSi mjdom adamianTa modgmisavari uli muxruWis qanCia. « 7 [1940 weli] _ asemxatvrulad ganmartavs valter beniaminirevolucias, romelic ase Zalian sWirdebanebismier Caketil sazogadoebas.

    madloba abas qiarosTams saavtoro ufle-bebis gadmocemisaTvis, romelic winamde-bare leqsebis mTargmnels eqskluziuradekuTvnis. (gamocemas agreTve axlavs avto-risve sxvadasxva dros gadaRebuli iranislandSaftis amsaxveli ori foto). madlo-ba kinomcodne tobias ebrexts, romelmacusasyidlod gadmogvca saavtoro uflebebiTavisi teqstisa. madloba devi dumbaZes,germanuli teqstis qarTulad usasyidlodTargmnisaTvis.

    soso dumbaZeaprili 2010

    7 valter beniaminis xelnaweri naSromisaTvis »istoriiscnebis Sesaxeb« (»xelovnebis nimuSi«, arakomerciuligamomcemloba saga, Tbilisi, 2010), romelic saboloodar Sevida am Tezisur krebulSi.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    17/37

    evropuli natvrebi da

    iranuli kulturis eqsporti

    (damateba)

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    18/37

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    19/37

    255rodesac1 iranul kulturaze Camovardeba

    saubari, dasavleTis kulturis kritikosebi,TviT feletonistebic ki, erTi meoreze aRta-cebul da dadebiT reaqciebs ver malaven. isiniSeiZleba eTanxmebodnen kidec imas, rom iranisprezidenti, ahmadineJadi, ukulturo prole-taria, magram mas Turme araferi hqonia saer-To dRevandeli iranis kulturasTan. arada,iranuli kulturis nawarmi pluralisturadda kritikulad swored evropidan warmoCnde-ba _ TviTgamoxatvis subversiuli saSualebe-bis gaSmagebuli Zieba Tavad evropuli natvre-bis Sedegia da igi, Tavis mxriv, ukve karga xania,rac iqca iranuli kulturis eqsportis stra-tegiis zedmiwevniT gaTvlil elementad.

    evropuli natvrebi

    2007 wlis dekembers berlinis erT-erT uban-Si, berlin-miTeSi, »ciceros« galereaSi ga-1 statia gamoqveynda JurnalSi Extrablatt, Nr. 3, 2008 .

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    20/37

    256

    marTulma gamofenam saxelwodebiT »meid inTeheran« swored msgavsi reaqciebi gamoiw-via. eqvsma axalgazrda iranelma fotograf-ma qalma warmoadgina Tavisi naSromebi am»politikur galereaSi«. gamofenis anonsSixelovan qalebs mravalmniSvnelovnad »is-lamuri revoluciis pirmSoebad« ixsenieb-dnen; pirmSoebad, romlebic am ukanasknels(islamur revolucias) ki ar Seusanslavs,aramed, piriqiT _ rogorc gvamcnobs bro-Sura _ swored iranuli kulturis saxelmwi-fo mxardaWeris safuZvelze miscemiaT maTsaSualeba Teiranis universitetis xelov-nebis fakultetze SeeqmnaT da gamoefinaTTavianTi naSromebi. marTalia, anonsi axse-nebs, rom ramdenime naSromi mxolod germa-niis kulturul metropolSi gamoifineba,magram is, Tu romeli da ramdeni xelovnebisnimuSia iseTi, romliTac tkboba islamurrespublikaSi mxolod saseminaro oTaxebSiaSesaZlebeli, miTiTebuli aRaraa. germanulikulturis sferos korespondentebs marto-

    oden is aocebT, Tu rogor waradgenen saku-Tar Tavs revoluciis es pirmSoni: »uTxelesimosas xamebi ufro udardelad Tu faraven maTlamaz muq Tmebs. maT acviaT jinsebi an muxle-bamde mokle Sarvlebi, Savi abreSumis windebida maRali Ceqmebi. dasavluri perspeqtividangasaocaria, Tu raoden Tavdajerebulad da

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    21/37

    257

    Riad muSaobs es eqvsi xelovani qali da ro-gor wardgebian isini publikis winaSe iseTsferoSi, romelic sul ramdenime wlis winmxolod mamakacTa sauf lod gvevlineboda.unda vivaraudoT, rom yovelive es »mTavro-basTan SeTavsebadi« unda iyos«. 2

    ase, an daaxloebiT ase, JRers nebismieri re-portaJi iranuli kulturis Sesaxeb evropulgazeTebSi, sadac TiTqmis yovelTvis qalismdgomareobaze akeTeben aqcents da ZiriTadadgaregnulobidan gamomdinare afaseben viTa-rebas _ Tavsafari xom (zemoT »uTxeles mosas-xamad« moxseniebuli) is kritikuli baromet-ria, romlis mixedviTac, rogorc isini varau-doben, unda izomebodes represiis maCvenebe -li islamizmis skalaze. is, rom germaniis kul-turis muSakebs ukve saerTod aRar aintere-sebT qalTa Seviwrovebis realuri viTarebairanSi da sanacvlod viTomda »simboluri«konfliqtis farglebSi arsebul »xelovanTagansxvavebul poziciebze« saubroben, ukve

    gulisxmobs xelovnebis mimarT nebismierikri tikuli Sinaarsis ukugdebas.

    iranis kulturis polotikosebs ki zusta-dac rom awyobT amgvari reportaJebi. evro-

    2 Welt Kompakt 2007: »Made in Teheran«: Sechs Fotografnnen zeigenihre Welt, in: Welt Kompakt, 3.12.2007.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    22/37

    258

    puli suraTi pluraluri da samyarosadmiRia sazogadoebisa, sadac disidenturobastilisturi Tu sareklamo niSnis saxiT mWid-rodaa integrirebuli, zustad Seesabamebairanuli kulturis eqsportis marketingulstrategias. magram, sanam iranuli kultura»revoluciis pirmSoebTan« da ara mis mowi-naaRmdegeebTan _ magaliTad, sazRvargareTdevnil opoziciur jgufebTan da maT arse-biTad ufro naklebad yuradRebul naSro-mebTan _ igivdeba, manam iranis kulturulipolitika warmatebuli darCeba.

    kulturis eqsporti molaTa reJimis erT-erTi centraluri iaraRia, ramdenadac is,rom sasicocxlod aucilebeli evropuliSemwynarebluri politika ar wydeba, sworedrom kulturis warmatebuli transferisSedegicaa. gasul wlebSi evropis yvelazemniSvnelovani kinofestivalebis TiTqmisyvela konkursSi kvlav da kvlav geqnebodaTsaSualeba islamuri respublikis mier war-

    modgenili namuSevrebiT damtkbariyaviT.kino filmebi xom uaRresad warmatebulipropaganda SeiZleba iyos dasavleTSi, ram-denadac maTi saSualebiT dasavluri publi-ka nabij-nabij imuSavebs imunitets islamu-ri respublikis barbarosuli sinamdvilisSesaxeb im codnis pirispir, romelic ukva-

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    23/37

    259

    lod ganidevneba. kinofilmebi Seesabamebaim survilebis proeqciebs, romlebic TavaddasavleTs gaaCnia iranuli sazogadoebisTaobaze. martoxela iraneli gmirebi TuRaribebisa da mdidrebis dapirispireba da-savleTis TvalSi proeqciulad upirispir-deba civilizacias, xolo urbanuloba damodernuloba sakuTari regresiuli natvrissapirispiro principis adgils ikavebs: mo-dernuli subieqturobisagan gaqcevis prin-cips.

    kino islamur respublikaSi

    is, rom swored kino da misi gamoyenebis mra-valferovani saSualebebi iqceoda islamu-ri respublikisaTvis warmatebul modeladintegraciisa da propagandis saqmeSi, 1979wels srulebiTac ar iyo TavisTavad cxadi.rodesac TeiranSi 1904 wels pirveli kinoTe-atrebi daarsda, aman islamuri klerikale -

    bis protesti gamoiwvia.3

    islamuri revo-luciis periodSi ki kinos, rogorc dasav-

    3 »maT gakicxes es axali xelovneba rogorc gamxrwnelidasavluri zegavlena da RmerTis gamowveva, radganac igiSeuburvel qalebs aCvenebda da lasciuri cxovrebis wesispropagandas eweoda « , Ebbing, Martin 2007: Keine Krawatten! Siesind westlich und dekadent!, in: Aus Politik und Zeitgeschehen, www.

    bundestag.de/cgibin/druck.pl?N=parlamannt, 12.1.2008.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    24/37

    260

    luri dekadenturobis instituts, ZvelireJimis simbolod miiCnevdnen, romelsacaucileblad Zvelive saSualebebiT undaSebrZolebodnen. swored kinoTeatrebiiyo im pirvel obieqtebs Soris, romlebic _bankebTan erTad _ islamuri saTnoebis da-rajTa ngrevis risxvas Seewira: isini dawvesda daxures. 4 kinoTeatrebis saerTo ra-odenoba 1976-1979 wlebis periodSi 112-dan89-mde Semcirda. kinos mepatroneebs qo-neba CamoarTves da zogierTs Sahis reJim-Tan TanamSromlobisa da »uzneo filmebisCvenebis« sababiT uCivles kidec. mravalikinoTeatri »islamis ganviTarebis xelov-nebis centrad« gadakeTda. Tumca, opoziciaara imdenad TavisTavad kinos institutis,ramdenadac im zneobrivi saxis winaaRmdegiyo mimarTuli, romelsac Sahis mmarTvelo-bis periodSi warmatebuli »film farsi«(sparsuli kino, mTargmn. Sen.) da holivudi-dan importirebuli filmebi amkvidrebdnen.amitom ar aris gasakviri, rom imave reJimma,

    romelic ebrZoda kinos, xuravda saproeq-cio darbazebs da iranul kinoproduqciasmiwasTan asworebda, sabolood kino farTo-masStabiani saxelmwifo mxardaWeris meSveo-biT aqcia rogorc Tavad iranSi xelovnebis

    4 Mirbakhtyar, Shahla 2006: Iranian Cinema and the Islamic Revolu-tion, London 2006, S. 103.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    25/37

    261

    warmatebul formad, ise msoflioSi gavrce-lebul saeqsporto produqtad. 5

    ukve revoluciis periodSi islamis zo-gierTma aqtivistma kargad gaacnoebira, romkino ara marto dasavluri dekadenturo-bis mauwyebeli iyo, aramed islamuri saqmispropagandis iaraRadac SeiZleba gamoyene-buliyo. aiaTola homeinim ganacxada, romigi srulebiTac ar iyo kinos winaaRmdegi,igi mxolod da mxolod im »meZaveobas« upi-rispirdeboda, rasac kinoSi uCvenebdnen. 6 Tavis pirvelsave sityvaSi aiaTola kinosaRmzrdelobiT funqciaze msjelobda. »le-gendis« Tanaxmad, kinomediumis mimarT ho -meinis dadebiTi ganwyoba gamoiwvia erT-erT-ma kinofilmma, romelic iranSi revoluciam-de arsebul socialur siRatakes aRwerda. 7

    ukve 1974 wels iranis axali islamuri kinoserT-erT mTavar gmirad aqtiuri islamistimohsen maxmalbafi gvevlineba. misi TqmiT,

    kinos saSualebiT unda momxdariyo revolu-ciis idealebis araislamuri zegavlenebis-gan dacva. misi filmebi socialur-ideolo-giur Temebs exeba. magaliTad, »arusi-e xu-

    5 iqve.6 iqve, gv. 106.7 Ebbing, 2007.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    26/37

    262

    ban« (rCeulTa qorwili, 1989) mogviTxrobs,Tu rogor brundeba omSi daWrili iranelierayidan saxlSi da rogor aRmoaCens, romidealebi, romlebisTvisac is ibrZoda, sa-zogadoebaSi aRar fasdeba. 8 cxadia, filmiskritikis sagani aris ara Tavad es idealebi,aramed postrevoluciur iranul sazoga-doebaSi maTi ganuxorcielebloba. 80-ianiwlebis Sua periodSi gaCaRebuli religiuriomi erayis winaaRmdeg swored is istoriu-li momentia, rodesac iranis islamisturimoZraoba revoluciis »monapovris« mara-diuli damkvidrebis gadawyvetilebas iRebsda amis saSualebad mTeli saxelmwifos isla-muri gziT mowyobas acxadebs. islamistebiiwyeben socialur problemebze yuradRebisgamaxvilebas, upirispirdebian korufciasada siRaribes; politikuri funqcionerebiskritikas isini islamze kidev ufro metadradikalizebuli dayrnobis saSualebiT mi-marTaven. amave moZraobis wevria dRevande-li prezidenti ahmadineJadic. maxmalbafis

    socialuri kritika sruliad emTxveva iranisislamur ideologias.

    amitomac iqca maxmalbafi islamuri respub-likis erT-erT samagaliTo reJisorad damis saerTaSoriso sareklamo abrad. gansa-

    8 iqve.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    27/37

    263

    kuTrebiT es ganapiroba iman, rom swored missaxels ukavSirdeba samagaliTo gardasaxvaislamisti revolucionerisa socialurikritikis gamaJRerebel kinoxelovnad. Tavadmaxmalbafi am gansakuTrebul pozicias imasumadlis, rom igi islamist-revolucioner-Ta wreebidan gamovida. igi aqtiurad monawi-leobda islamuri respublikis ideologiu-ri orientirebis SemuSavebis saqmeSi _ faqti,romelsac dasavlur recefciaSi siamovne-biT ugulebelyofen.

    iranuli kulturuli produqciis cenzu-ra da saxelmwifo mxardaWera

    imisaTvis, rom kino revoluciis idealebispropagandis warmatebul mediumad damkvid-rebuliyo, iranSi ori dawesebuleba daar-sda: »hoze honari sazrman-e TabliRad-eislami« (islamuri propagandis organiza-ciis xelovnebis ganyofileba) da »boniad-e

    sinemaie farabi« (farabis kinos fondi). maTpatronaJs uwevs kulturisa da islamuriwinamZRolobis saministro, romelic mizan-mimarTulad uWers mxars axal iranul ki-nos ara mxolod iranSi, aramed saeqsportoproduqtad warmodgenis kuTxiTac. 9 orive

    9 Mirbakhtyar 2006, S. 109.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    28/37

    264

    instituti finansuradac da ideologiura -dac aris CarTuli kinofilmebis warmoe-bis mxardaWeraSi. ZalaSia winapiroba, romreJisorebi islamuri reJimis ideologiisfundamentze unda idgnen. 10 Tumca, unda ga-viTvaliswinoT isic, rom islamuri propa-gandis organizaciebSi momuSave reJisore -bi TavianTi Temebisa Tu mxatvruli ga-moxatvis xerxebis da formebis SerCevisTvalsazri siT farTo TavisuflebiT sar geb-loben. cenzura iranSi ar niSnavs imas, romxorcieldeba mudmivi da yovelmxrivi diqta-ti, aramed igi zogadi islamuri miznebis far-glebSi xelovnebis garkveul TavisuflebasiZleva; am islamuri fundamentis sazRvrebsmiRma ki profesionaluri kinowarmoba iran-Si saerTod SeuZlebelia.

    amdenad, damuSavebuli masalisa da kino-produqciis yoveli safexuris kontrolisparalelurad, cenzuris iseTi formac moq-medebs, romlis sazRvaric _ kinoindustriis

    mxardaWeris sistemis CarCoebis farglebSi_ aramkafioa. Tuki filmi ideologiuradmisaRebia, aseTi privilegiis miniWeba iseve,rogorc misi mizanmimarTuli Cveneba speci-fikuri mayureblisaTvis, garantirebulia;gansakuTrebiT es exeba mis sxvadasxva fes-

    10 iqve, gv. 108.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    29/37

    265

    tivalebze wardgenas. iranSi SeuZlebeliakinoTeatrebSi filmis gaSveba, Tuki is winas-war ar iqneba naCvenebi »faJris kinofesti-valze«. es festivali 1981 wels, revoluciisSemdeg daarsda da 1984 wlidan iranis umniSv-nelovanes kinofestivals warmoadgens; ro-gorc aseTi, igi »boniad-e farabis« kontro-lis qveS imyofeba. dafinansebis da kontro-lis meore mimarTulebas warmoadgens iranu-li kinofilmebis monawileoba saerTaSorisokinofestivalebis konkursebSi. aq pirvelplanzea iranis, rogorc kinos mwarmoebeliqveynis, reputaciis damkvidreba. garda ami-sa, marTva xorcieldeba kinofilmebisa dakinoTeatrebis klasifikaciis meSveobiTac,ris Sedegadac konkretul filmebs mxolodkonkretuli mayurebeli naxulobs. am kla-sifikaciis meSveobiT regulirdeba aseve ma-yurebelTa absoluturi raodenobac. 11

    ormagi referencia: evropa da iranuli

    kinoxSirad amtkiceben, rom swored amgvari sa-xelmwifo mxardaWeris Sedegad izrdeba ki-nofilmebis mxatvruli done. 12 aseTi midgo-

    11 iqve, gv. 114.12 iqve, gv. 108.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    30/37

    sagas sxva gamocemebi:

    hans beleri _ kinomontaJis aspeqtebi

    dasavleTSi farTod gavrcelebuli, SesavalixasiaTis mqone kinosamontaJo saxelmZRvaneloteqsti, sadac gaanalizebulia aq tua luri samo n-taJo modelebi, cnebebi da reJisorTa spe ci-fikuri stilebi: eizenSteini, bunueli, hiC ko-ki, godari, tarkovski, kubriki, jarmuSi da sxva.

    gamocemas axlavs kino-samonta Jo cn ebebis gan -mar te bi Ti le qsi koni;

    kadris sidideTa ma Cve-nebeli da 180 gra dusisprincipis amsaxveli sqe -mebi.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    31/37

    valter beniamini _ xelovnebis nimuSi

    mkiTxvels pirvelad eZleva saSualeba gaec nosqarTul enaze cnobili filosofosisa da kul -turis mkvlevris, valter beniami nis (1892 -1940), or naSroms: »xelovnebis nimuSi misi te q -ni kuri reproducirebadobis epoqaSi« (1935-36)da »istoriis cnebis Sesaxeb« (1940).

    pirveli werili xe lo vnebis nimuSis »auris« da -kargvis axsnas gvTavazobs. man ga nsa ku T re bu li

    aqtualu roba SeiZi na60-ian wlebSi, rocaiqca mo wodebad, xe-lo vneba gamoeyeneb i -

    naT so cialur-po li-tikuri eman si paciismizniT. Tezi se bi »is-to riis cne bis Sesa -xeb« aja mebs avtorisTanamedr ove priodisbWobas istoriuli ma -

    terializmis daniS-nulebaze.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    32/37

    fsiqiatriasTan gamocdilebis mqone pirTa ger-manuli asociacia _ rCevebi da xerxebi _ rogorvmarToT »SeSlil-oba«?

    »megzuri« gankuTvnilia fsiqiatriasTan ga moc-dilebis mqone adamianebisa da maTi axloblebisaT-vis, romlebic krizisis dros da mis Semdeg mxar-Si udganan am pirovnebebs. aq mocemuli rCevebisaSualebas gvaZlevs individualurad da Sinau-rulad movekidoT am mdgomareobas; gvexmareba,SeZlebisda gvara d fsiqotropuli wamlebis gareSe,

    organiz misadmi zianismiyenebis gve r dis av -liT, movle nebis mar -Tvasa da myu d ro ebisa

    da stabilu robis mo-povebaSi.

    teqsts axlavs fsi-qiatr Temur ioseba-Zis bolosityva oba dadamxmare or gani za-

    ciaTa sa kon ta qto in -for macia.

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    33/37

    rezo kveselava _ mogonebebi qarTvelkine matografistebze

    qarTveli kinodramaturgis rezo kveselavas same-muaro werilebis krebulSi »mogonebebi qa rTvelkinematografistebze« avtori ixsenebs: TengizabulaZes, akaki baqraZes, suliko JRents, mixeilkveselavas, mixeil kobaxiZes, kote miqaberiZes,aleqsandre rexviaSvils, sergo farajanovs, oTarioselians, dore xinTibiZesa da sxvebs.

    gamocemaSi warmod-genelia qarTvel ki-ne matograf is tTauni kaluri foto-

    ebi avtoris pira diarqividan da ki no-studia »qarTu li fi -l mis« orasa mde Ta-namSromlis moklebiogra fiuli mo na-cemebi .

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    34/37

    calke gamocemis saxiT pirvelad ibeWdeba Tanamed-rove qarTveli mwerlis, aka morCilaZis, eseisturiteqstebi: »kagdata in jorjia« (2008) da »piradienciklopedia« (2007).

    aka morCilaZe _ kagdata in jorjia

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    35/37

    male sagasagan:

    n sabWoTa avangardistis, ki nodo kumenta listisda dokumenturi ki nos Teoretikosis Ziga ver-tovis teqs tebis krebuli: adamiani kinoa-paratiT (manifesti, statiebi, sascenarovariantebi); devi dumbaZis Se saval werilTanerTad: » arasaalbaTo Tvalis poezia _ »ki-albaTo Tvalis poezia _ »ki-Tvalis poezia _ »ki-noglazis« koncefcia Ziga vertovis filmSi»adamiani kinoaparatiT«.

    ikiTxeT wignis maRaziebSidamatebiTi informacia: www.sa-ga.org

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    36/37

    sagas wignis qurdi _ qurdi ar ariso!

  • 8/16/2019 Abas Qiarostami Qaris Mxardamxar Sa.ga

    37/37

    sagas wignis qurdi _ qurdi ar ariso!