แผนกลยุ ทธระบบการชําระเงิน 2553...ค ณทว ช ยธรวงศ ชธวบ (. ซ .พ อ นเตอร . ) เทรด

แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553 Payment Systems Roadmap 2010

ธนาคารแหงประเทศไทย

กนยายน 2550



2

รายชอผรวมจดทาแผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553

สภาหอการคาแหงประเทศไทย คณทวชย ธรวงศธวช (บ. ซ.พ. อนเตอรเทรด) คณเสรมชย สกลโรจนวงศ (บ. ซ.พ. อนเตอรเทรด) คณศรพร เลขยะวจตร (บ.สหพฒนพบล) คณพทยา จนบญม (บ.SCG Accounting Services) คณอภญญา เจรญวงศเพชร (บ.SCG Accounting Services)

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต คณสรางคณา วายภาพ ดร.กษตธร ภภราดย ดร.ชยชนะ มตรพนธ

สมาคมธนาคารไทย คณธระ อภยวงศ (ธนาคารกรงเทพ) คณชพร จนทรวชชย (ธนาคารกรงเทพ) คณฐานศร ศรโชต (ธนาคารกรงเทพ) คณจรมพร โชตกเสถยร (ธนาคารไทยพาณชย) คณสมประสงค เรองพระศร (ธนาคารไทยพาณชย) คณจกรพนธ จารธรศานต (ธนาคารไทยพาณชย) ดร.อนชต อนชตานกล (ธนาคาร กรงไทย)

หนวยงานวชาการอสระ ดร. สมชย จตสชน (สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย) รศ.ดร.วชต หลอจระชณหกล (สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร) ธนาคารแหงประเทศไทย ดร.ฉม ตนตยาสวสดกล คณสายณห ปรวตร คณรณศกด เรองวรยทธ คณวนทนา เฮงสกล คณมทนา ไวทยะโกมล ฝายระบบการชาระเงน ฝายวางแผน



3

คานา

เปนระยะเวลากวา 4 ป ทธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ไดจดทาและเผยแพร แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2547 หรอ Payment Systems Roadmap 2004 แกสาธารณชน ซงถอเปนครงแรกทมการกาหนดทศทางดานระบบการชาระเงนของประเทศ และนาไปสความสาเรจในการวางรากฐานทสาคญ ของระบบการชาระเงนหลายประการ เชน การสรางระบบไอทเอมเอกซ (ITMX: Interbank Transaction Management and Exchange ใหเปนโครงสรางพนฐานดานการชาระเงนรายยอยของประเทศ การเชอมโยงระบบการชาระเงนรายยอยของไทยกบประเทศในกลมอาเซยน การสรางเวทความรวมมอระหวางผใหบรการเพอพฒนาระบบการชาระเงนของประเทศ และ การยกรางกฎหมายเพอกากบดแลธรกจบรการชาระเงน เปนตน

สาหรบ แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553 หรอ Payment Systems Roadmap 2010 ซงเปนผลจากการหารอรวมกนระหวางหนวยงานทมบทบาทสาคญในระบบการชาระเงน ไดแก กลมธนาคารพาณชย กลมธรกจการคา กลมนกวชาการอสระ และ หนวยงานดานกากบดแลทเกยวของ ไดกาหนดเปาหมายในกรอบเวลา 4 ปทจะสงเสรมใหประเทศไทยมการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทแพรหลายมากขนในผใชบรการทกกลมทงในสวนกลางและสวนภมภาคอยางเทาเทยมกน พรอมๆ กบมการใชเงนสดและเชคในระดบทเหมาะสม

ขอเสนอแนะตางๆ ในรายงานฉบบนเปนขอแนะนาในระดบนโยบาย ทจะใชเปนกรอบเพอนาไปสการกาหนดแผนการดาเนนงานโดยละเอยด ภายใตความรวมมอของหนวยงานตางๆ ทเกยวของตอไป

ธปท.หวงเปนอยางยงวาจะไดรบความรวมมอจากทกฝายในการใหขอเสนอแนะ และ รวมกาหนดรายละเอยดของแผนการดาเนนงานตางๆ รวมถงเขารวมเปนคณะทางานเพอชวยผลกดนใหการระบบการชาระเงนไทยพฒนาไปในทศทางททกฝายคาดหวงตอไป

นางธารษา วฒนเกส ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย ประธานคณะกรรมการระบบการชาระเงน

สงหาคม 2550



4



5

สารบญ

บทสรปสาหรบผบรหาร

หนา 6

1. บทนา ......................................................................................................... 9

1.1 ความสาคญของระบบการชาระเงน ……………………………………. 1.2 บทบาทของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ดานระบบการชาระเงน ..................................................................... 1.3 ผลการดาเนนการตามแผนกลยทธระบบการชาระเงน 2547 (Payment Systems Roadmap 2004) ....................................................

9 9

12

2. แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553 (Payment Systems Roadmap 2010) ............................................................

17

2.1 กระบวนการจดทาแผนกลยทธ ........................................................... 17

2.2 ปจจยสาคญทมผลตอการพฒนาระบบการชาระเงนของประเทศ ภายในป พ.ศ. 2553 .............................................................................

18

2.3 วสยทศนของแผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553 …………………… 24

2.4 วตถประสงคเชงกลยทธ ....................................................................... 26

2.5 แผนงาน และรายละเอยดการดาเนนการ .......................................... 28

3. สรปรายละเอยดแผนการดาเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ และระยะเวลาดาเนนการ …………………………………………………………………………

36



6

บทสรปสาหรบผบรหาร

หลงจากท ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ไดจดทาและเผยแพร แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2547 หรอ Payment Systems Roadmap 2004 เมอ 4 ปทผานมา ซงถอเปนครงแรกทมการกาหนดทศทางดานระบบการชาระเงนของประเทศ ขอเสนอแนะตางๆ ทปรากฎในแผนกลยทธฯ ไดรบความรวมมอจากผเกยวของในระบบการชาระเงนหลายหนวยงานทงภาครฐและเอกชน จนสามารถดาเนนการใหเปนผลสาเรจอยางเปนรปธรรมหลายประการ ทงในสวนทเกยวกบการพฒนาระบบและการกากบดแลใหระบบการชาระเงนเปนไปอยางมประสทธภาพ มนคงปลอดภย

แตเนองจาก สภาพแวดลอมดานตางๆ ของระบบการชาระเงนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดยเฉพาะความตองการและพฤตกรรมของผใชบรการ และพฒนาการทไมหยดยงของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร จงจาเปนทจะตองมการกาหนดแผนกลยทธฯ เพอรบมอกบสงทาทายใหมๆ ภายในชวงปพ.ศ. 2553 ทกาลงจะมาถงอกครง

รายงานแผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553 หรอ Payment Systems Roadmap 2010 ฉบบนเปนผลจากการหารอรวมกนระหวางหนวยงานทมบทบาทสาคญในระบบการชาระเงน ไดแก กลมธนาคารพาณชย กลมธรกจการคา กลมนกวชาการอสระ และ หนวยงานดานกากบดแลทเกยวของ โดยมขนตอนการดาเนนการ ดงน

การกาหนดปจจยสาคญทจะมผลตอการพฒนาระบบการชาระเงน ภายในป 2553

1. ความตองการและความคาดหวงของผใชบรการทมตอบรการชาระเงนทสงขน 2. ประเทศไทยยงมการใชเงนสดในระดบสง 3. บรการชาระเงนสวนใหญยงมลกษณะเปนระบบปด (Closed-loop system)

ทจากดการใหบรการเฉพาะลกคาภายในกลม 4. การกาหนดโครงสรางคาธรรมเนยมบรการทไมเหมาะสม 5. ปญหาการมกฎหมายทรองรบบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส รวมถงปญหา

การบงคบใชกฎหมายดงกลาว 6. ภาระของผใหบรการทเพมขนจากการปฎบตตามกฎระเบยบตางๆ ทงในประเทศ

และระหวางประเทศ 7. ความตองการระบบการชาระเงนทสนบสนนการทาการคาในภมภาคทขยายตว

อยางรวดเรว 8. ความเสยงทเกยวของกบระบบการชาระเงน (Payment systems risks) อาจ

สงผลกระทบตอความเชอมนในระบบการเงนและระบบสถาบนการเงน



7

การกาหนดวสยทศน

“มความรวมมอระหวางองคกรทงภาครฐและเอกชน ในการผลกดนใหมการใชระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน ดวยบรการทมประสทธภาพ มนคงปลอดภย และคาธรรมเนยมทเปนธรรม โดยมกฎหมายและการบงคบใชทมประสทธผล”

การกาหนดวตถประสงคเชงกลยทธ

1. ขยายการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสของผใชบรการทกกลมใหมากขน

2. มมาตรการในการลดการใชเงนสด

3. มโครงสรางคาธรรมเนยมทเหมาะสม สะทอนตนทนและสงเสรมการใชบรการ ชาระเงนทางอเลกทรอนกส

4. นากฎหมายทรองรบระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมาใชอยางเปนรปธรรม

5. มมาตรฐานและแนวทางการปฏบตตามกฎหมายตางๆ ทเกยวของ เพอลดภาระตนทนของผใหบรการ

6. มการพฒนาระบบการชาระเงนทสนบสนนการทาการคากบประเทศในภมภาค อนโดจนและสหภาพพมา

7. มการกากบดแล (oversight) เพอใหระบบการชาระเงนในประเทศดาเนนไปอยางมนคงปลอดภย มประสทธภาพ สอดคลองกบมาตรฐานสากล และมสวนชวยสนบสนนใหเกดความเชอมนตอระบบการเงนและระบบสถาบนการเงน

การกาหนดแผนงาน

1. สงเสรมใหมระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ “ระดบผบรโภค” 2. สงเสรมใหมระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ “ระดบผประกอบการ” 3. ศกษาและทบทวนตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชาระเงน 4. กาหนดมาตรฐานและแนวทางปฎบตเพอใหเปนไปตามกฎหมายและระเบยบตางๆ

ภายในประเทศและระหวางประเทศ 5. เพมประสทธภาพดานการกากบดแลระบบการชาระเงน 6. การจดการความเสยงในระบบบาทเนต 7. การเตรยมความพรอมเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ 8. การเชอมโยงระบบการชาระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม ASEAN และ

บางประเทศในแถบเอเชย



8

โดยในขนตอนการกาหนดรายละเอยดภายใตแผนงานตางๆ จะเปดกวางใหผมสวนเกยวของใหขอแนะนา รวมถงเขารวมเปนคณะทางานเพอชวยผลกดนใหระบบการ ชาระเงนไทยพฒนาไปในทศทางททกฝายรวมกนกาหนด

สรปขนตอนการกาหนดแผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553

ปจจยสาคญทมผลตอการพฒนาระบบการชาระเงน ภายใน ป 2553

1. ความตองการและความคาดหวงดานบรการชาระเงนทสงขน

2. ประเทศไทยมการใชเงนสดในระดบสง3. บรการสวนใหญมลกษณะเปนระบบปด

ทใหบรการเฉพาะลกคาภายในกลม 4. โครงสรางคาธรรมเนยมบรการทไม

เหมาะสม5. ปญหาดานกฎหมายทรองรบระบบการ

ชาระเงนทางอเลกทรอนกส6. ภาระของผใหบรการทเพมขนจากการ

ปฏบตตามกฎระเบยบตางๆ7. ความตองการระบบการชาระเงนทสนบ

สนนการทาการคาในภมภาค8. ความเสยงดานระบบการชาระเงนอาจ

กระทบตอความเชอมนตอระบบการเงนและระบบสถาบนการเงน

วสยทศน“ มความรวมมอระหวางองคกรทงภาครฐและเอกชน ในการผลกดนใหมการใช

ระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน ดวยบรการทมประสทธภาพ มนคงปลอดภย และคาธรรมเนยมทเปนธรรม โดยมกฎหมายและการบงคบใชทมประสทธผล ”

วตถประสงคเชงกลยทธ1. ขยายการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสของผใชบรการทกกลม2. มมาตรการในการลดการใชเงนสด3. มโครงสรางคาธรรมเนยมทเหมาะสม เปนธรรม และ สงเสรมการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส4. นากฎหมายทรองรบระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมาใชอยางเปนรปธรรม5. มมาตรฐาน/แนวทางการปฏบตตามกฎหมายตางๆ เพอลดภาระตนทนของผใหบรการ6. มการพฒนาระบบการชาระเงนทสนบสนนการทาการคากบประเทศในภมภาคอนโดจน และ สหภาพพมา7. มการกากบดแลใหระบบการชาระเงน มนคงปลอดภย มประสทธภาพ สอดคลองกบมาตรฐานสากล และ

ชวยสนบสนนใหเกดความเชอมนตอระบบการเงนและสถาบนการเงน

แผนงาน1. สงเสรมใหมระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ “ระดบผบรโภค”2. สงเสรมใหมระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ “ระดบผประกอบการ”3. ศกษา / ทบทวนตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชาระเงน 4. กาหนดมาตรฐาน / แนวทางปฎบตเพอใหเปนไปตามกฎหมายและระเบยบตางๆ ภายในประเทศ

และระหวางประเทศ 5. เพมประสทธภาพดานการกากบดแลระบบการชาระเงน6. การจดการความเสยงในระบบบาทเนต7. การเตรยมความพรอมเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ 8. การเชอมโยงระบบการชาระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม ASEAN และบางประเทศในแถบเอเชย



9

1 บทนา 1.1 ความสาคญของระบบการชาระเงน

ระบบการชาระเงนมความสาคญตอการพฒนาระบบเศรษฐกจของประเทศ ในฐานะเปนกลไกหลกทชวยสนบสนนใหการดาเนนธรกรรมทงดานการคาและการเงน ระบบการชาระเงนทมประสทธภาพ มนคงและปลอดภย มสวนสาคญในการชวยลดภาระคาใชจายทเกยวของกบการชาระเงนของภาครฐและเอกชน1 อกทงยงชวยสรางความมนใจระหวางคคาวาการสงมอบเงนระหวางกน จะเปนไปอยางปลอดภยและทนกาหนด เวลา นอกจากนน ยงเปนกลไกทจาเปนตอการเชอมโยงกจกรรมการคาและการลงทนกบตางประเทศ ทงในระดบภมภาคและระดบโลก ใหดาเนนไปอยางคลองตวและปลอดภย ชวยสรางโอกาสทางธรกจและนาไปสการชวยยกระดบความสามารถในการแขงขนของประเทศในภาพรวมไดในทสด 1.2 บทบาทของธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.)

ทผานมา ธปท. ถอไดวาเปนองคกรหลกของประเทศทมหนาทดแลระบบการชาระเงน ใหดาเนนไปอยางม ประสทธภาพ มนคงและปลอดภย และ ไดมาตรฐานในระดบสากล

1.2.1 ดานประสทธภาพ

1.2.1.1 การเพมประสทธภาพดานการดาเนนการ (Operational efficiency)

ธปท. มหนาทดแลใหการเคลอนยายเงนในระบบเศรษฐกจเปนไปอยางรวดเรว คลองตว มความนาเชอถอ และมระยะเวลาการชาระดล (Settlement period) ทสนทสด เพอใหการใชเงนในระบบเศรษฐกจเกดประโยชนสงสด นอกจากนน ยงดแลใหระบบการชาระเงนดาเนนไปอยางตอเนอง (Continuity) ไมสะดดหรอหยดลง ไมวาจะมสาเหตมาจากความผดพลาดของตวระบบการชาระเงนเอง หรอเกดจากปจจยทไมสามารถควบคมได อยางเชน การกอการราย และ ภยธรรมชาต เปนตน ซงนอกจากจะสรางปญหาแกผใชบรการแลว ยงอาจนาไปสการชะงกงนของระบบเศรษฐกจในประเทศ และขยายวง

1 ผลการศกษาโดย Donges, William R., Retail Payment Systems-A Vision for Egypt สรปวา

คาใชจายดานการชาระเงนในกลมประเทศทพฒนามสดสวนคดเปนรอยละ 5 ของ GDP



10

กวางออกไปกระทบธรกรรมระหวางประเทศไดในทสด ทผานมา ธปท. จงไดใหความ สาคญกบกระบวนการจดทาแผนฉกเฉน และความตอเนองของการใหบรการการชาระเงน (Contingency Plan and Business Continuity Plan) ของผใหบรการดานการชาระเงนเปนอยางมาก

1.2.1.2 การเพมประสทธภาพดานเศรษฐกจ (Economic efficiency)

ธปท. ไดสงเสรมและสนบสนนบรการชาระเงนทมตนทนในการใหบรการทตา ซงเปนทยอมรบโดยทวไปในระดบสากลวา บรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส (Electronic payment) มคาใชจายในการใหบรการทตากวาทงเงนสดและเชค เนองจากมความไดเปรยบดานความประหยดตอหนวยทดกวา (Economy of scale) โดยจะมคาใชจายในการใหบรการทตาลง เมอมปรมาณการใชบรการมากขน

ปจจยสาคญประการหนง ทจะมบทบาทในการชวยสงเสรมใหบรการชาระเงนทาง อเลกทรอนกสเปนทนยมแพรหลายมากขน คอ การผลกดนผใหบรการใหมการกาหนดอตราคาธรรมเนยมทสอดคลองกบตนทนการใหบรการมากขนซงจะชวยใหการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมคาบรการทตาลง เปนผลใหผใชบรการทงในระดบบคคลและระดบองคกรมคาใชจายดานการชาระเงนทตาลง สงเปนผลดตอระบบเศรษฐกจของประเทศในภาพรวม

ประเดนเรองอตราคาธรรมเนยม ยงรวมถงกรณคาธรรมเนยมตางๆ ทมการเรยกเกบระหวางผใหบรการดวยกนเอง เนองจากหากถกกาหนดขนอยางไมเหมาะสม กจะเปนภาระตนทนทเพมขนและเปนอปสรรคทกดขวางไมใหบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสสามารถแขงขนกบเงนสดและเชค ทมประสทธภาพทางเศรษฐกจตากวาได

1.2.2 ดานความมนคงปลอดภย

1.2.2.1 การลดความเสยงดานการชาระเงน

ความเสยงทเกยวของกบระบบการชาระเงน อาจสงผลกระทบตอความเชอมนในระบบการเงนและสถาบนการเงน โดยความเสยงดงกลาวอาจเกดขนเมอการชาระเงนไมสามารถเปนผลเสรจสนลงได ซงอาจมสาเหตจากปญหาตางๆ เชน ความสามารถในการชาระเงน (Credit risk) การขาดสภาพคลอง (Liquidity risk) และ การเกดปญหาดานการปฏบตการ (Operational risk) ของฝายผชาระเงน หรอ ธนาคารของผชาระเงน (Paying bank) ทาใหเกดความเสยหายแกคคา (Counter party) โดยเฉพาะในกรณของการชาระเงนทมมลคาสงหรอทเกยวของกบผรบเงนจานวนมาก ความเสยงท



11

กลาว อาจขยายความรนแรงจนสงผลกระทบตอระบบการเงนทงระบบ (Systemic risk) และสรางปญหาตอความเชอมนในระบบสถาบนการเงนของประเทศ สาหรบการชาระเงนระหวางประเทศ อาจกอใหเกดความเสยงจากธรกรรมการคาเงนตราตางประเทศ 2 (Foreign exchange settlement risk) เพมขนอกได

1.2.2.2 การปองกนทจรตดานการชาระเงน (Payment frauds)

ความกาวหนาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารสมยใหม ไดถกนามาใชในการพฒนาบรการชาระเงนใหมความสะดวกสบายมากขน ในขณะเดยวกน ยงอาจนามาใชในการฉอโกงทเกยวของกบการชาระเงนไดอกดวย เชน การขโมยขอมลเพอปลอมแปลงบตรเครดต หรอบตรเอทเอม เปนตน ปญหาดงกลาวหากขยายตวในวงกวางกจะเปนการบนทอนความเชอมนทมตอระบบการเงนและระบบสถาบนการเงนไดในทสด

1.2.2.3 การลดการทจรตการฟอกเงน (Money laundering)

การแพรหลายของบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสรปแบบใหมๆ ไดถกนาไปใชเปนชองทางในการฟอกเงนจากการทาธรกจทผดกฎหมายและการสนนสนนทางการเงนแกการกอการรายเพมขน จงจาเปนตองหาทางปองกนการกระทาเหลานเพอไมใหมการใชระบบการชาระเงนในการสนบสนนการดาเนนกจกรรมทสรางความเสยหายดงกลาว 1.2.3 การมระบบการชาระเงนทไดมาตรฐานสากล

การมระบบการชาระเงนทไดมาตรฐานสากล จะชวยใหประเทศไทยเปนทยอมรบจากนานาประเทศ และสนบสนนใหมการรวมทาการคาและการลงทนมากขน

2 ธรกรรมการชาระเงนทเปนเงนตราตางประเทศ มกมมลคาตอรายการทสง และธรกรรมสวนใหญจะ

กระจกตวอยในธนาคารพาณชยเพยงไมกแหง ทาใหเปนการเพมความเสยงแกระบบการเงนระหวาง

ประเทศ หากธนาคารพาณชยดงกลาวลมละลาย ดงเชนกรณ Herstatt Bank ทเคยเกดขนในประเทศ

เยอรมน



12

1.2.3.1 การดาเนนการใหระบบการชาระเงนมความสอดคลองกบ BIS Core

Principles for Systemically Important Payment Systems (SIPS) 3

ธปท. ไดดาเนนการพฒนาระบบบาทเนต (BAHTNET)4 ทเปนระบบการชาระเงนทมความสาคญอยางยงยวดของประเทศ เพอรองรบการโอนเงนมลคาสงใหมมาตรฐาน ทงในดานความมนคงปลอดภย มประสทธภาพ และสอดคลองตามหลกการของ BIS Core Principles for Systemically Important Payment Systems (CPSIPS) ซงเปนมาตรฐานทไดรบการยอมรบในระดบสากล

1.2.3.2 การเขารวมโครงการ Financial Sector Assessment Program (FSAP) และ Reports on the Observance of Standards and Codes (ROSCs) ดานระบบการชาระเงน

ประเทศไทยไดเขารวมรบการประเมนมาตรฐานของระบบการชาระเงน ภายใตโครงการ FSAP/ROSCs ทจดขนโดย กองทนการเงนระหวางประเทศและธนาคารโลกเมอตนป พ.ศ. 2550 ทผานมา โดยใชมาตรฐาน BIS Core Principles for Systemically Important Payment Systems (CPSIPS) ในการประเมนระบบบาทเนต และประเทศไทยสามารถผานการประเมนดงกลาวดวยผลการประเมนทนาพอใจ จงถอเปนการสรางความเชอมนทงภายประเทศและตางประเทศถงประสทธภาพและความมนคงปลอดภยของระบบการชาระเงนไทยทไดมาตรฐานสากล 1.3 ผลการดาเนนการตามแผนพฒนาระบบการชาระเงน 2547

(Payment Systems Roadmap 2004)

ในป พ.ศ. 2545 ธปท. ฝายระบบการชาระเงน ไดจดทาและเผยแพร แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2547 หรอ Payment Systems Roadmap 2004 5 โดยมวตถประสงคเพอใหเปนกรอบในการดาเนนการดานระบบการชาระเงนของหนวยงานท

3 ศกษาขอมลเพมเตมเกยวกบ BIS Core Principles for Systemically Important Payment Systems

ไดจาก www.bis.org/publ/cpss43.htm 4 ศกษาขอมลขอมลเพมเตมเกยวกบระบบบาทเนต (BAHTNET: Bank of Thailand Automated High value

Transfer Network) ไดจาก

www.bot.or.th/bothomepage/BankAtWork/Payment/General/Thai_bahtnet_new.htm 5 ศกษาขอมลเพมเตมเกยวกบ แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2547 ไดจาก

www.bot.or.th/bothomepage/BankAtWork/Payment/Highlight/Payment2004_Conference/Payment_2004.pdf



13

เกยวของ ประกอบดวย 5 แผนหลก ทถอเปนการวางรากฐานทสาคญของระบบการชาระเงน โดยมรายละเอยด ดงน 1.3.1 การสรางเวทความรวมมอระหวางผใหบรการดานการชาระเงน

(Industry Payment Body)

มเปาหมายใหเกดเวทความรวมมอระหวางผใหบรการชาระเงน ทงทเปนสถาบนการเงนและทไมใชสถาบนการเงน รวมถง ธปท. ในฐานะผใหบรการระบบการชาระเงนทเปนโครงสรางพนฐานของประเทศ 6 โดยมเปาหมายเพอ

1.3.1.1 รวมกนกาหนดหลกเกณฑในการใหบรการชาระเงน (Code of conducts) และกาหนดมาตรฐานทเกยวของ

1.3.1.2 ลดการลงทนทซาซอนระหวางผใหบรการ เชน มการใชเครอขาย อปกรณ และเครองมอดานการชาระเงนรวมกน เพอใหเกดประโยชนสงสดแกเศรษฐกจของประเทศ

1.3.1.3 ผลกดนใหเกดการเชอมโยงระหวางระบบการชาระเงนตางๆ ทงภายในประเทศและตางประเทศ

1.3.1.4 สนบสนนใหเกดการใชสอการชาระเงน เทคโนโลยทเกยวของ และการใหบรการททนสมย

ผลการดาเนนการ ในระยะเรมตน ไดมแนวความคดทจะจดตงเวทความรวมมอในรปแบบ สมาคมระบบการชาระเงน (Thailand Payment Systems Association: TPA) ในลกษณะเดยวกบในหลายประเทศ เชน แคนาดา ออสเตรเลย และ สหราชอาณาจกร อยางไรกด การดาเนนการดงกลาวมขอจากดเรองขอกฎหมาย ทาให

6 ธปท. เปนผใหบรการระบบการชาระเงนทสาคญ 3 ระบบ คอ ระบบบาทเนต (BAHTNET) ทเปนระบบการชาระ

เงนมลคาสง ระบบหกบญชเชคดวยวธอเลกทรอนกส (ECS) และ ระบบการโอนเงนรายยอย (SMART) โดย

สามารถศกษาขอมลเพมเตมจาก www.bot.or.th/bothomepage/BankAtWork/Payment/payment2_level3.htm

http://www.mfa.go.th/web/479.php?id=265



14

ไมสามารถจดตงในรปแบบสมาคมได จงไดมการจดตงในรปแบบ คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชาระเงนแหงชาต (อชช.)7 ขนในเดอนธนวาคม 2545 โดยดาเนนการภายใตคณะกรรมการระบบการชาระเงน (กรช.) 8 ของ ธปท.

1.3.2 การรวบรวมขอมลสถตดานการชาระเงนของประเทศ (National Payment Information System)

มเปาหมายใหมการรวบรวมขอมลสถตทเกยวของกบบรการชาระเงนอยางเปนระบบและตอเนอง โดยขอมลทรวบรวมจะครอบคลมขอมลทงในสวนของผใหบรการทเปนสถาบนการเงนและทไมใชสถาบนการเงน รวมถงขอมลของระบบการชาระเงนท ธปท. ใหบรการ และนาออกเผยแพรแกสาธารณชน เพอเปนประโยชนของทกฝายทเกยวของ

7 ประกอบดวยสมาชก 11 คน ทเปนตวแทนจากผใหบรการดานการชาระเงนกลมตางๆ มหนาท ดงน

(1) พจารณากาหนดหลกเกณฑในการใหบรการชาระเงน (Code of Conducts) และกาหนดมาตรฐาน ทางเทคนคทเปนโครงสรางพนฐานการชาระเงน เพอใหเกดการใชงานรวมกนอยางม ประสทธภาพ ปลอดภย และเกดการแขงขนทเปนธรรมแกทกฝายในระบบการชาระเงน

(2) พจารณากาหนดแนวนโยบายเพอดาเนนการในดานตางๆ ตอไปน 2.1 ผลกดนใหเกดการใชระบบการชาระเงนรวมกนเพอใหเกดประสทธภาพและลดความซาซอน

ในการลงทน 2.2 สนบสนนและรเรมใหเกดการใชสอการชาระเงน เทคโนโลยทเกยวของ และการใหบรการ

ชาระเงนททนสมย 2.3 ผลกดนใหเกดการเชอมโยงระหวางระบบการชาระเงนตางๆ ทงภายในและภายนอกประเทศ 2.4 ดาเนนการใหเกดการรวบรวมขอมล และงานศกษาวจยทเกยวของกบการชาระเงนเพอเปนประโยชน

แกการดาเนนงานของหนวยงานทเกยวของกบการชาระเงนทงภาครฐและเอกชน (3) พจารณารปแบบและแนวทางการจดตงองคกรความรวมมอระหวางผใหบรการดานการชาระเงน

เพอรบโอนหนาทและความรบผดชอบจาก อชช. ตามขอ 1 และ 2 8 ประกอบดวยสมาชก 7 คน ม ผวาการ ธปท. เปนประธาน รายละเอยดคณะกรรมการทานอนสามารถ ดขอมลจาก www.bot.or.th/bothomepage/BankAtWork/Payment/General/PSC/T_PSC_new.htm

โดยมหนาท ดงน (1) กาหนดทศทางและนโยบายดานการชาระเงนของประเทศ เพอใหมระบบการชาระเงนทมประสทธภาพ

และความปลอดภย ชวยลดตนทนและสงเสรมการทาธรกจการคา นาไปสการเพมศกยภาพในการแขงขนของประเทศ ซงครอบคลมถง

- การลดความเสยงดานตาง ๆ ในระบบการเงน - การมมาตรฐานตาง ๆ ทงดานความปลอดภย และประสทธภาพ รวมถงขอกาหนดดานเ

เทคโนโลย และระเบยบวธปฏบตทเกยวของ - การแขงขนระหวางผใหบรการดานการชาระเงน เพอใหผใชบรการไดรบบรการทสอดคลองกบ

ความตองการ ภายใตราคาทเหมาะสม - ความรวมมอระหวางผเกยวของตาง ๆ ในระบบการชาระเงนเพอสนบสนนใหมระบบการ

ชาระเงนทมประสทธภาพและความปลอดภย (2) รบผดชอบใหมรายงานประจาป สรปการดาเนนงานของคณะกรรมการอยางมมาตรฐานและโปรงใส

http://www.bot.or.th/bothomepage/BankAtWork/Payment/General/PSC/T_PSC_new.htm



15

ผลการดาเนนการ มการรวบรวมขอมลสถตของบรการชาระเงนตางๆ ไวใน รายงานระบบการชาระเงน 9 ของธปท. ซงจะนาออกเผยแพรเปนประจาทกป โดยเรมมการรายงานขอมลดงกลาวตงแตป พ.ศ. 2545

1.3.3 การยกรางกฎหมายเพอกากบดแลระบบการชาระเงน

มเปาหมายใหมกฎหมายเพอกากบดแลระบบการชาระเงนใหดาเนนไปอยางมประสทธภาพ และความมนคงปลอดภย

ผลการดาเนนการ ธปท.ไดใหความรวมมอกบคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกสในกระบวนการรางกฎหมาย เพอผลกดนใหมการออกกฎหมายดงกลาวในรป พระราชกฤษฎกาวาดวยการกากบดแลธรกจบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส 10 อาศยอานาจตามพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 โดยไดผานการทาประชาพจารณ และอยระหวางกระบวนการเพอออกเปนพระราชกฤษฎกา ใหมผลบงคบใชตามกฎหมาย 1.3.4 การกาหนดโครงสรางพนฐานและมาตรฐานดานการชาระเงน

มเปาหมายเพอพฒนาระบบการชาระเงนทเปนโครงสรางพนฐานของประเทศ สามารถใหบรการแบบขามธนาคารไดอยางมประสทธภาพ มนคงและปลอดภย และลดการลงทนทซาซอนระหวางผใหบรการ รวมถงการกาหนดมาตรฐานดานการชาระเงนของประเทศ 9 “รายงานระบบการชาระเงน” ฉบบป 2545-ฉบบปจจบน สามารถดไดจาก

www.bot.or.th/bothomepage/BankAtWork/Payment/payment.htm 10 ขอบเขตการกากบดแล ครอบคลมการกากบดแลธรกจบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ทใหบรการโดยผ

ใหบรการทเปนสถาบนการเงนและทไมใชสถาบนการเงน ดงน 1) การใหบรการเครอขายบตรเครดต 2) การใหบรการเครอขายอดซ 3) การใหบรการสวทสชงในการชาระเงน 4) การใหบรการเงนอเลกทรอนกส 5) การใหบรการหกบญช 6) การใหบรการชาระดล 7) การชาระเงนทางอเลกทรอนกสผานอปกรณอยางหนงอยางใด หรอผานทางเครอขาย เชน

โทรศพทมอถอ Internet Payment Gateway 8) การใหบรการรบชาระเงนแทน 9) การใหบรการอนใดท ธปท. ประกาศ กาหนดโดยความเหนชอบของคณะกรรมการ ผใชอานาจตามกฎหมาย ธปท. โดยกาหนดให ธปท. มทาหนาทกากบดแลธรกจบรการตาม พรฎ.ฉบบน



16

ผลการดาเนนการ

(1) มการจดตงระบบไอทเอมเอกซ (ITMX: Interbank Transaction Management and Exchange)11 ทเชอมโยงระบบการชาระเงนรายยอยตางๆ เขาดวยกน ทาให สามารถรองรบการใหบรการแบบขามธนาคารได และชวยสนบสนนการทาธรกรรมพาณชยอเลกทรอนกส

(2) มการกาหนดมาตรฐานบารโคด สาหรบการชาระเงนใหเปนมาตรฐานเดยวกน ทงประเทศเพอเพมความสะดวกรวดเรวในการทาธรกรรม ตงแตชวงตนป 2548

1.3.5 การเชอมโยงระบบการชาระเงนระหวางประเทศ (Cross-border Linkage)

มเปาหมายเพอศกษาความจาเปนในการเชอมโยงระบบการชาระเงนระหวางประเทศ ทงการโอนเงนมลคาสงและการโอนเงนรายยอย เพอสนบสนนธรกจการคาระหวางประเทศ

ผลการดาเนนการ ในสวนของการโอนเงนรายยอย ธปท. ไดรวมกบธนาคารกลางในภมภาคอาเซยน 4 ประเทศ12 เพอพฒนาโครงการ ASEANPay เชอมโยงการโอนเงนรายยอยผานระบบเอทเอมระหวางประเทศในกลมประเทศอาเซยน สาหรบการโอนเงนมลคาสงไดมการศกษาความเหมาะสมของการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ

11 มบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จากด (เปลยนชอจากบรษทเอทเอมพล) เปนผใหบรการ โดยมผถอหน

ประกอบดวย ธนาคารพาณชย 11 แหง ไดแก ธ.กรงเทพ ธ.กรงไทย ธ.กสกรไทย ธ.ไทยพาณชย ธ.กรงศร

อยธยา ธ.ทหารไทย ธ.นครหลวงไทย ธ.ยโอบรตนสน ธ.ธนชาต ธ.สแตนดารดชารเตอรด (ไทย) และ

ธ.ไทยธนาคาร 12 ไดแก สงคโปร มาเลเซย อนโดนเชย และไทย



17

2. แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553

Payment Systems Roadmap 2010

แผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553 เปนผลจากการหารอรวมกนระหวางหนวยงานทมบทบาทสาคญในระบบการชาระเงนหลายหนวยงาน ประกอบดวย กลมธนาคารพาณชยทเปนผใหบรการ กลมธรกจการคาในฐานะผใชบรการระดบองคกร กลมนกวชาการทเชยว ชาญดานธรกจบรการชาระเงนเพอเปนตวแทนผใชบรการระดบประชาชน และ หนวยงานดานกากบดแลทเกยวของ เพอกาหนดขอเสนอแนะในระดบนโยบายทเปนกรอบทจะนาไปสการกาหนดแผนการดาเนนงานโดยละเอยดในชวง 4 ป ระหวาง พ.ศ. 2550 – 2553

2.1 กระบวนการจดทาแผนกลยทธ

กระบวนการจดทาแผนกลยทธ เรมตนจากการหารอรวมกนเพอกาหนด ปจจยสาคญ (Key Concerns) ทจะมผลกระทบตอการพฒนาระบบการชาระเงนของประเทศไทยในชวงระหวาง พ.ศ. 2550 – 2553 เพอนาไปกาหนดเปน วสยทศน ทตองการใหเกดขนภายในป 2553

สาหรบวธการทจะดาเนนการเพอสามารถบรรลตามวสยทศนทกาหนดขน ไดแบงออกเปน 3 ขนตอน ประกอบดวย ขนตอนการกาหนด วตถประสงคเชงกลยทธ ขนตอนการกาหนดแผนงาน รวมถงรายละเอยดการดาเนนการภายใตแผนงาน และ การกาหนดหนวยงานผรวมรบผดชอบ



18

2.2 ปจจยสาคญ (Key Concerns) ทจะมผลตอการพฒนาระบบ

การชาระเงนของประเทศไทย ภายในป 2553

ปจจยสาคญ ทจะมผลกระทบตอการพฒนาระบบการชาระเงนของประเทศไทย ททกฝายทเกยวของ จาเปนตองใหความสนใจและรวมหาแนวทางในการแกไข ภายใน ป 2553 ม 8 ประการ คอ

2.2.1 ความตองการและความคาดหวงของผใชบรการทมตอบรการชาระเงน

การขยายตวของระบบเศรษฐกจในประเทศ ไดสงผลใหเกดความตองการใชบรการชาระเงนทเพมสงขนอยางมาก ทงในสวนของกลมผใชบรการระดบบคคลทวไปและระดบองคกร นอกจากความตองการใชงานทสงขน ผใชบรการยงตองการบรการททนสมยสะดวกรวดเรวมากขน และสามารถตอบสนองรปแบบการใชชวตและการดาเนนธรกจ ทเปลยนแปลงไป พรอมๆ กบตองมความมนคงปลอดภยเพอสรางความมนใจในการ ใชบรการ

นอกจากนน ยงตองการใหเกดการความเทาเทยมกนระหวางผใชบรการ โดยเฉพาะเรองอตราคาบรการ การเขาถงบรการ (Accessibility) และ ประสทธภาพของบรการ เนองจากยงมความแตกตางกนระหวางสวนกลางและสวนภมภาค

ปจจบน ผใชบรการไดมการแบงออกเปนกลมทชดเจนมากขนตามสภาพเศรษฐกจและสงคม โดยแตละกลมจะมความตองบรการชาระเงนทแตกตางเฉพาะกลมอยางชดเจน ไดแก

(1) กลมผใชบรการชาระเงนระหวางบคคลดวยกนเอง (Person-to-Person - P2P)

(2) กลมผใชบรการชาระเงนระหวางภาคธรกจกบบคคล (Business-to-Customer - B2C)

(3) กลมผใชบรการชาระเงนระหวางภาคธรกจกบภาคธรกจ (Business-to-Business - B2B)

(4) กลมผใชบรการชาระเงนระหวางภาคธรกจกบภาครฐ (Business-to-Government – B2G)



19

2.2.2 ประเทศไทยยงมการใชเงนสดในระดบสง

แมวาบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสจะเรมมบทบาท และไดรบความนยมในประเทศไทยมากขน แตกยงจากดอยเฉพาะผใชบรการบางกลมเทานน ประชาชนสวนใหญยงนยมใชเงนสดในการจบจายซอสนคาและบรการเปนหลก สาเหตประการสาคญนาจะมาจากการทเงนสดเปนสอการชาระเงนทสะดวกสบายกวาวธอน และเปนทคนเคยของผใชมาเปนเวลานาน โดยเฉพาะในเขตชนบททเงนสดยงคงเปนเพยงทางเลอกเดยวทมอย สาหรบสงคมเมองกยงมการใชเงนสดในสดสวนทสงในบางภาคธรกจ เชน ภาคการขนสงสาธารณะ และ ภาคคาปลก ทงในสวนของรานคาปลกขนาดใหญ และรานคาสะดวกซอ ซงยงมการรบเงนสดจากผใชบรการหรอลกคาเปนหลก

การใชเงนสดในสดสวนทสง เปนอปสรรคตอการพฒนาระบบเศรษฐกจของประเทศโดยรวม เนองจากเงนสดมตนทนในการจดการหรอการใหบรการทสงกวาสอการชาระเงนทางอเลกทรอนกส โดยนอกจากจะมคาใชจายในการผลตแลว ยงมคาใชจายทเกยวกบการขนสง การนบคด การทาลาย (กรณธนบตรทเสอมสภาพ) และ การประกนความปลอดภยทเกดจากการสญหาย

นอกจากนน การชาระเงนดวยเงนสดสวนใหญยงเปนธรกรรมทตองมการสงมอบโดยตรงระหวางคคา (Face-to-face transaction) และใชเวลานานในการทาธรกรรม เนองจากขนตอนการนบและทอนเงน และยงมปญหาจากการสญหาย หรอ การลกขโมย อกทงยงอาจถกนาไปใชเพอสนนสนนการทาธรกจทผดกฎหมายและการหลกเลยงการชาระภาษ เนองจากการตดตามตรวจสอบวตถประสงคการใชเงนสดทาไดยากกวาบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

ดงนนในหลายประเทศจงไดพยายามทจะลดการใชเงนสด และสงเสรมการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสเพอเปนทางเลอกแทนการใชเงนสดมากขน

2.2.3 บรการชาระเงนสวนใหญในประเทศยงมลกษณะเปนระบบปด (Closed-loop system) ทจากดการใหบรการเฉพาะลกคาในกลม

บรการชาระเงนสวนใหญในประเทศยงมลกษณะทเปนระบบปด (Closed-loop system) ทจากดการใหบรการเฉพาะลกคาภายในกลม และมการลงทนพฒนาระบบโดยผให บรการเองทงหมด ในขณะทบรการชาระเงนแบบระบบเปด (Open-loop system) ทเปดใหบรการแกผใชบรการในวงกวาง และอาจมการรวมลงทนระหวางผใหบรการหรอม



20

การใชเครอขายบางสวนรวมกน กลบไมแพรหลายเทาทควร ทงน บรการชาระเงนแบบระบบปดมขอเสย ดงน

2.2.3.1 ผใชบรการไมไดรบความสะดวกจากการใชบรการ และมภาระในการทา ธรกรรมชาระเงนโดยไมจาเปน เนองจากผโอนและผรบโอนถกจากดใหตองใชบรการกบผใหบรการรายเดยวกนหรอระบบเดยวกนเทานน เชน บรการของธนาคารพาณชยสวนใหญจะเปน “บรการชาระเงนภายในธนาคารเดยวกน” (Intrabank payment services) ใหบรการเฉพาะแกลกคาทมบญชธนาคารเดยวกนเทานน ในขณะท “บรการชาระเงนแบบขามธนาคาร” (Interbank payment services) ยงมใหบรการไมมากพอ อกทงยงมอตราคาธรรมเนยมทสง ทาใหเปนอปสรรคในการเลอกใชบรการ

นอกจากนน บรการชาระเงนแบบระบบปดยงไมเอออานวยใหเกด “การชาระเงนระหวางลกคาของสถาบนการเงนกบลกคาของผใหบรการทไมใชสถาบนการเงน” และ “การชาระเงนระหวางลกคาของผใหบรการทไมใชสถาบนการเงนดวยกนเอง” ดงเชน กรณของบรการบตรเงนอเลกทรอนกสทปจจบนมผใหบรการหลายราย แตถกจากดการใชงาน ทาใหไมสามารถใชรวมกบเครอขายหรอรานคาของผใหบรการรายอน ได เปนผลใหผใชบรการไมไดรบความสะดวกจากการตองถอบตรหลายใบ และเปนปจจยสาคญททาใหบตรเงนอเลกทรอนกสยงไมไดรบความนยมในวงกวางในทสด

2.2.3.2 ผใหบรการมตนทนการทาธรกจทสง เนองจากตองลงทนพฒนาระบบทกอยางดวยเงนทนของตนเอง และเมอพจารณาในภาพรวมของประเทศจะเหนวามการลงทนทซาซอนระหวางผใหบรการ ดงเชนในกรณของธรกจบตรเครดต ทธนาคารผรบบตร (Acquiring banks) หลายรายลงทนตดตงเครองรบบตร (Electronic Data Capture-EDC) ณ รานคาโดยกาหนดใหรบเฉพาะบตรของตน เปนผลใหมการตดตงเครองรบบตรหลายเครองตอรานคาหนงแหง 13

13 เครองรบบตร (Electronic Data Capture-EDC) สามารถรบบตรทออกโดยธนาคารตางๆ ไดทก

ธนาคาร แตเนองจากการแขงขนระหวางผใหบรการ จงมการจากดใหรบไดเฉพาะบตรของธนาคาร

เดยวกน



21

2.2.4 คาธรรมเนยมบรการชาระเงนยงมความไมเหมาะสม

ปจจบนการกาหนดอตราคาธรรมเนยมบรการชาระเงน ยงไมสอดคลองกบตนทนการใหบรการอยางแทจรง เปนผลใหบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมคาธรรมเนยมทสง

จนไมสามารถแขงขนกบเงนสดและเชคได แมวาจะมประสทธภาพทดกวากตาม ซงไมเปนผลดตอระบบเศรษฐกจของประเทศในภาพรวม

นอกจากนน การกาหนดคาธรรมเนยมทไมเหมาะสมดงกลาวยงสรางใหเกดความไมเปนธรรมในสงคมจากการทผใชบรการกลมหนงตองเปนฝายแบกรบภาระคาใชจายทเกดขนแทนผใชบรการกลมอน (Cross-subsidization)

2.2.5 ปญหาการมกฎหมายทรองรบบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส รวมถงปญหาการบงคบใชกฎหมายดงกลาว

แมวาพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ไดมผลบงคบใชมาตงแตวนท 3 เมษายน 2545 โดยมสาระสาคญในการรบรองผลทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส โดยถอวาขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในกระบวนการพจารณาความตามกฎหมาย อยางไรกด พระราชบญญตฉบบดงกลาวกลบไมไดสนบสนนใหมการเพมขนของจานวนธรกรรมการโอนเงนทางอเลกทรอนสกใหมากขนอยางทควรจะเปน ปญหาสาคญประการหนงเกดจากปญหาการตความเรองผลบงคบใชของพระราชบญญตดงกลาวของบางหนวยงานทาใหยงไมมการยอมรบเอกสารหลกฐานการชาระเงนทางอเลกทรอนกสเปนหลกฐานทางกฎหมาย และทาใหเกดขอเรยกรองใหมการออกกฎหมายเพมเตมเพอสรางความชดเจนในเรองดงกลาว สาเหตอกประการคอการทหนวยงานภาครฐและเอกชนทเกยวของ ยงไมเปนผนาใหการยอมรบเอกสารหลกฐานทเปนขอมลอเลกทรอนกส ดงนนหากประเดนปญหาดงกลาวยงไมได รบการแกไขกจะทาใหพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ไมสามารถเปนผลทางปฏบตไดอยางแทจรง

2.2.6 ภาระของผใหบรการทเพมขนจากการปฎบตตามกฎระเบยบตางๆ ทงในประเทศและระหวางประเทศ

ผใหบรการมภาระจากการปฏบตตามกฎระเบยบและมาตรฐานตางๆ ทกาหนดโดยหนวยงานดานกากบดแลทงภายในประเทศและระหวางประเทศมากขน ทาใหมภาระดานคาใชจายและดานการจดการใหเปนไปตามระเบยบและมาตรฐานทเพมขน เชน การปฏบตตามขอกาหนดของกฎหมายและมาตรฐานทเกยวกบการปองกนปราบปราม



22

การฟอกเงน และการตอตานการสนบสนนทางการเงนแกการกอการราย (Anti-Money Laundering and Combating the Financing of Terrorism - AML/CFT) และ กฎหมายทเกยวของกบการควบคมปรวรรตเงนตรา เปนตน โดยเฉพาะอยางยง ปจจบนหนวยงานดานกากบดแลตางๆ ทงภายในประเทศและระหวางประเทศมการกาหนดกฎระเบยบและมาตรฐานทบางสวนทมความซาซอนระหวางกน เปนผลใหผใหบรการมภาระทเพมมากขนโดยไมจาเปน และอาจนาไปสการผลกภาระคาใชจายทเกดขนไปใหผใชบรการได

2.2.7 ความตองการโครงสรางพนฐานดานการชาระเงนทสนบสนน การทาการคาในภมภาคทขยายตวอยางรวดเรว

ความจาเปนในการกาหนดแนวทาง และจดทาแผนในการพฒนาระบบการชาระเงน ใหเปนโครงสรางดานการเงน เพอรองรบการคาและการลงทนระหวางไทยกบประเทศเพอนบานในภมภาค ทขยายตวอยางรวดเรว รวมถงสงเสรมใหการชาระเงนและ การแลกเปลยนเงนนอกระบบเขาสระบบธนาคารพาณชยมากขน

2.2.8 ความเสยงดานตางๆ ทเกยวของกบระบบการชาระเงน อาจสงผลกระทบตอความเชอมนในระบบการเงนและระบบสถาบนการเงน

ในการทาธรกรรมดานการคาหรอการเงน คคาจะตองเลอกใชบรการชาระเงนจากผให บรการเพอทาการสงมอบเงนระหวางกน ระบบการชาระเงนจงถอเปนโครงสรางพนฐานท สาคญทมบทบาทสนบสนนการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจของประเทศ ดงนนหากระบบการชาระเงนในประเทศปราศจากซงความมนคงปลอดภยและความนาเชอถอ จะทาใหคคาขาดกลไกทชวยสนบสนนการทาการคาและการเงนระหวางกน และสงผลกระทบตอความเชอมนในระบบการเงนและระบบสถาบนการเงนของประเทศได

ความเสยงดานตางๆ ทเกยวของกบระบบการชาระเงน เกดขนเมอการชาระเงนระหวางคคาไมสามารถเปนผลเสรจสนลงได สบเนองจากปญหาตางๆ เชน ความสามารถในการชาระเงน การขาดสภาพคลอง และ การเกดปญหาดานการปฏบตการของฝาย ผชาระเงน หรอ ธนาคารของผชาระเงน (Paying bank) ทาใหเกดความเสยหายแกคคา โดยเฉพาะในกรณของการโอนเงนทมมลคาสงหรอทเกยวของกบผรบเงนจานวนมาก ความเสยงทกลาวอาจขยายความรนแรงจนสงผลกระทบตอระบบการเงนทงระบบ (Systemic risk) สาหรบการชาระเงนระหวางประเทศ อาจกอใหเกดความเสยงจากธรกรรมการคาเงนตราตางประเทศเพมขนไดอก



23

ยงไปกวานน ในยคทความกาวหนาดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ไดเขามามบทบาทสาคญใหเกดความเปลยนแปลงดานตางๆ ในระบบการชาระเงน ไมวาจะเปนการ เขามามบทบาทมากขนของผใหบรการทไมใชสถาบนการเงน การนาเสนอรปแบบ วธการและชองทางการใหบรการใหมๆ เชน การใหบรการผานโทรศพทเคลอนท และอนเทอรเนต

ปจจยตางๆ เหลานแมวาจะชวยใหการเคลอนยายเงนระหวางคคาเปนไปอยางสะดวกและรวดเรวขน สงผลตอการเพมขนของธรกรรมการชาระเงนทงในแงปรมาณและมลคาเปนอยางมาก แตกยงสงผลใหความเสยงทเกยวของกบการชาระเงนเกดขนไดงายและรวดเรวขนดวยเชนกน รวมถงการขยายตวของปญหาการทจรตทเกยวของกบการชาระเงน (Payment frauds) และการใชบรการชาระเงนเปนชองทางในการฟอกเงนจากธรกจทผดกฎหมาย ปญหาตางๆ เหลานลวนยงบนทอนความเชอมนใน “ระบบการเงน” และ “ระบบสถาบนการเงน” ของประเทศ



24

2.3 วสยทศนของแผนกลยทธระบบการชาระเงน 2553

วสยทศนทตองการใหเกดขนภายใน ป 2553 คอ “มความรวมมอระหวาง องคกรทงภาครฐและเอกชน ในการผลกดนใหมการใชระบบการชาระเงน ทางอเลกทรอนกสมากขน ดวยบรการทมประสทธภาพ มนคงปลอดภย และคาธรรมเนยมทเปนธรรม โดยมกฎหมายและการบงคบใชทมประสทธผล”

ทงน หากประเทศไทยมการใชระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน จะทาใหผเกยวของทกฝาย รวมถงระบบเศรษฐกจของประเทศในภาพรวม ไดรบประโยชน ดงน

2.3.1 ประชาชน จะไดรบความสะดวกสบายในการใชบรการชาระเงนมากขน โดยเฉพาะอยางยง บรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสจะชวยลดขอจากดดานเวลา และสถานทในการใชบรการ และชวยใหสามารถเขาถงการใชบรการไดมากขน

ในดานภาระคาใชจายทเกยวของกบการชาระเงน จะมความถกตองเปนธรรมมากขน เนองจากปจจบน แมวาประชาชนจะไมเสยคาบรการจากใชเงนสดโดยตรง แตกตองแบกรบคาใชจายทสงจากการจดการเงนสดในทางออมอยด โดยคาใชจายดงกลาวไดถกผนวกเขาไปพรอมกบราคาคาสนคาและบรการโดยผใชบรการไมรตว ในขณะทบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสหากมการใชอยางแพรหลายมากขน จะยงทาใหมตนทนในการใหบรการทตาลง นาไปสการกาหนดอตราคาธรรมเนยมทตาลงไดในทสด

2.3.2 องคกรเอกชน โดยเฉพาะภาคธรกจทเกยวของกบการรบเงนสดจานวนมากอยางเชน ธรกจขนสงสาธารณะ ธรกจธนาคารพาณชย และธรกจคาปลก จะมคาใชจายโดยตรงทเกยวกบจดการเงนสดทถกตองเปนธรรมมากขน14 เชนเดยวกบภาคธรกจทม อตราการใชเชคสง15 นอกจากนนการเปลยนมาใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ยงจะชวยเพมความคลองตวในการดาเนนธรกจใหมากขน เชนเดยวกบขยายโอกาสและลดอปสรรคในการทาธรกจไดมากขนอกดวย ทงน ขนอยกบวาภาคธรกจจะคดหา 14 ปจจบนองคกรเอกชนหลายแหง โดยเฉพาะภาคธกจทเกยวของกบการรบเงนสดจานวนมาก มการใช

บรการบรหารการเงน (Cash management) กบธนาคารพาณชย ซงจากการสารวจของ ธปท. พบวาใน

บางกรณธนาคารพาณชยไดเสนอบรการขนสงเงนสดโดยไมคดคาบรการโดยตรง แตเปนทเชอวามการ

คดคาบรการทางออมจากบรการดานอนๆ 15 “รายงาน โครงการตนทนและคาธรรมเนยมดานการชาระเงนของธนาคารพาณชย” โดยสถาบนวจยเพอ

การพฒนาประเทศไทย (TDRI) ตลาคม 2547 ไดทาการสารวจการใชบรการชาระเงนของบรษทขนาด

ใหญในประเทศจานวน 100 ราย พบวามคาใชจายเฉลยจากการชาระเงนดวยเชคเทากบ 88.6 บาท /

ฉบบ (ประกอบดวยตนทนดานคาธรรมเนยมและเงนเดอนพนกงานทเกยวของ) ในขณะทการชาระเงน

ดวยบรการ SMART ซงเปนบรการโอนเงนรายยอยทางอเลกทรอนกสทสามารถใชทดแทนเชคไดมตนทน

เพยง 28.2 บาท / รายการ



25

หนทางทจะใชประโยชนจากสอบรการชาระเงนและชองทางการชาระเงนรปแบบใหมๆ ไดมากนอยขนาดไหน

2.3.3 องคกรภาครฐ โดยทวไป ภาครฐจะมสดสวนของการรบและจายเงนอยในระดบทสงทสดในประเทศ ดงนนการปรบเปลยนวธการรบจายเงนใหเปนวธการทางอเลกทรอนกส จะชวยเพมประสทธภาพการจดการดานการเงนของภาครฐใหมความถกตองรวดเรวขน รวมถงมความโปรงใสมากขน เนองจากสามารถตดตามตรวจสอบการรบจายเงนไดงายกวาเงนสด นอกจากนน การปรบเปลยนใหระบบเศรษฐกจของประเทศมการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน ยงจะชวยลดปรมาณการทจรตและการทาธรกจผดกฎหมายรปแบบตางๆ เนองจากบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสสามารถตดตามตรวจสอบการทาธรกรรมไดมประสทธภาพดกวาเงนสด อยางไรกด การจะปรบเปลยนใหประเทศไทย เปนสงคมทพงพาบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสเปนหลกแทนเงนสดและเชค จาเปนตองไดรบความรวมมอจากทกฝายทเกยวของ ไมวาจะเปน ผใหบรการชาระเงน ผใชบรการ หนวยงานดานกากบดแลทเกยวของ รวมถงผใหบรการเครอขายหรอระบบทสนบสนนการใหบรการชาระเงน โดยม ธปท. ทาหนาทเปนตวกลางในการประสานความรวมมอดงกลาว และจดเวทเพอใหเกดรปแบบความรวมมอทเหมาะสมตอไป



26

2.4 วตถประสงคเชงกลยทธ

ไดมการกาหนดวตถประสงคเชงกลยทธ 7 ประการ เพอใหสามารถบรรลตามวสยทศน

ทกาหนด ดงรายละเอยดตอไปน

2.4.1 ขยายการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสของผใชบรการทกกลมใหมากขน โดยมงเนนให

(1) มแนวทางเพอแกไขอปสรรคปญหาทขดขวางการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

(2) มแนวทางชวยสงเสรมใหเกดการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสเปนไปอยางแพรหลาย

(3) มแนวทางทสรางใหเกดความเทาเทยมกนระหวางผใชบรการ ทงในสวนกลางและสวนภมภาค โดยเฉพาะดานอตราคาบรการ ดานการเขาถงเพอใชบรการ (Accessibility) และ ดานประสทธภาพของการใหบรการ

2.4.2 มมาตรการในการลดการใชเงนสด โดยมงเนนให

(1) มแนวทางเพอลดการใชเงนสดในภาคธรกจทมการใชเงนสดสง

(2) มแนวทางใหบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสสามารถเปนทางเลอกทใชแทนเงนสดไดอยางแทจรง

2.4.3 มโครงสรางคาธรรมเนยมทเหมาะสม เปนธรรม และ สงเสรมการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส โดยมงเนนให

(1) มแนวทางใหการกาหนดคาธรรมเนยมการชาระเงนแตละประเภทมความสอดคลองกบตนทนการใหบรการ

(2) มแนวทางใหการกาหนดคาธรรมเนยมการชาระเงนมความเปนธรรม รวมถงสรางใหเกดความเทาเทยมกนระหวางผใชบรการ โดยเฉพาะระหวางสวนกลางและสวนภมภาค

(3) มโครงสรางคาธรรมเนยมทเออใหเกดการแขงขนระหวางผใหบรการและสงเสรมการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส



27

2.4.4 นากฎหมายทรองรบระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมาใชอยางเปนรปธรรม โดยมงเนนให

มการยอมรบเอกสารหลกฐานทางอเลกทรอนกส เชน ใบเสรจรบเงนอเลกทรอนกส ใหสามารถใชแทนเอกสารทเปนกระดาษและใชเปนพยานหลกฐานในกระบวนการพจารณาความตามกฎหมายได และสามารถทาธรกรรมไดอยงแทจรง

2.4.5 มมาตรฐานและแนวทางการปฏบตตามกฎหมายตางๆ เพอลดภาระตนทนของผใหบรการ โดยมงเนนให

มแนวทาง และ หลกเกณฑทเปนมาตรฐานสาหรบผใหบรการถอปฎบตรวมกน เพอลดภาระดานตางๆ ในการปฏบตตามกฎหมาย ทงภายในประเทศ และระหวางประเทศ

2.4.6 มการพฒนาระบบการชาระเงนทสนบสนนการทาการคากบประเทศ ในภมภาคอนโดจนและสหภาพพมา โดยรวมถง

(1) สงเสรมใหการชาระเงนและการแลกเปลยนเงนนอกระบบเขาสระบบธนาคารพาณชยมากขน

2.4.7 มการกากบดแล (oversight) เพอใหระบบการชาระเงนในประเทศดาเนนไปอยางมนคงปลอดภย มประสทธภาพ สอดคลองกบมาตรฐานสากล และมสวนชวยสนบสนนใหเกดความเชอมนตอระบบการเงนและระบบสถาบนการเงน โดยมงเนนให

(1) มแนวทางเพอเพมประสทธภาพดานการกากบดแลระบบการชาระเงน ใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงอยางตอเนอง

(2) มมาตรการและเครองมอในการตดตามและจดการความเสยงในระบบการชาระเงนมลคาสงของประเทศ



28

2.5 แผนงาน และรายละเอยดการดาเนนการ

การดาเนนการเพอสนบสนนวตถประสงคเชงกลยทธ ไดกาหนดเปนแผนงาน 8 ประการ

ดงมรายละเอยด ดงน

2.5.1 แผนงานสงเสรมใหมระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสท จงใจผใชบรการ “ระดบผบรโภค”

2.5.1.1 ผลลพธทคาดหวง

ผบรโภคมบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ทเปนทางเลอกทสามารถใชแทนการใช

เงนสดมากขน โดยสงเสรมใหมการพฒนาระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสท

สอดคลองกบความตองการของผบรโภคกลมตางๆ รวมถงมความเทาเทยมกนระหวาง

ผบรโภค โดยเฉพาะดานอตราคาบรการ การเขาถงบรการ (Accessibility) และ

ประสทธภาพของบรการ

2.5.1.2 ขอบเขตงาน

(1) ศกษาปจจยทเปนแรงจงใจ / อปสรรคปญหา ตอการเลอกใช

บรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

(2) สงเสรมการชาระเงนทางอเลกทรอนกสรปแบบตางๆ ใหไดรบความนยม

มากขน เชน บตรเดบต เงนอเลกทรอนกส และ การหกบญชทาง

อเลกทรอนกส (SMART Debit) เปนตน

(3) เพมชองทางในการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ใหผบรโภค

สามารถทาธรกรรมเทาเทยมกนทวประเทศ เชน การทาธรกรรมผาน

โทรศพทเคลอนท อนเตอรเนต เครองเอทเอม สาขาธนาคาร และ

จดบรการรบชาระเงนตาง ๆ

(4) ศกษาความเปนไปไดในการพฒนา Local switching สาหรบบรการ

บตรเครดต / บตรเดบต / เงนอเลกทรอนกส ภายในประเทศ เพอลด

ตนทนการดาเนนการของผใหบรการและรานคา และ ศกษาความเปน

ไปไดของการพฒนาการใหบรการบตรเดบตแบบใชรหส PIN (Personal

Identification Number) เพอเพมความปลอดภยในการใชบตรเดบตใน

การซอสนคาและบรการ



29

(5) ศกษาและผลกดนใหมระบบและมาตรฐานกลางสาหรบการชาระเงนผาน

สออเลกทรอนกสตางๆ ใหสามารถเชอมโยงระหวางกนได

(Interoperability)

2.5.1.3 เปาหมาย

(1) ผบรโภคใชสอการชาระเงนทางอเลกทรอนกสในการชาระคาสนคาและ

บรการมากขน และมขอสรปทชดเจนของความเปนไปไดเกยวกบการ

พฒนา Local switching สาหรบบรการ บตรเครดต / บตรเดบต / เงน

อเลกทรอนกส ภายในประเทศ และการพฒนาบตรเดบตแบบใชรหส PIN

(การนา Pin-based debit card มาใช)

(2) มชองทางในการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสเปนทางเลอกท

หลากหลายเพมขน เพอชวยใหผใชบรการสามารถทาธรกรรมเทาเทยม

กนทวประเทศ และมความสะดวก รวดเรวในการใชบรการมากขน

(3) มมาตรฐานกลางและระบบเพอรองรบการใหบรการเงนอเลกทรอนกส

แบบเปด (Open-loop electronic money)

(4) มมาตรฐานกลางและระบบเพอรองรบการชาระเงนตามใบแจงหน (Bill

payment) ระหวางธนาคาร ทเชอมตอไดงายและสะดวกแบบ end-to-

end ระหวางผออกใบแจงหนและผชาระเงนตามใบแจงหน

2.5.2 แผนงานสงเสรมใหมระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ “ระดบผประกอบการ”


ผประกอบการเอกชน และหนวยงานภาครฐ มการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

เพมขนทดแทนการใชเชคและเงนสด


(1) ประสานงานระหวางหนวยงานภาครฐ และหนวยงานอนๆ ทเกยวของ

เพอใหมการรบและจายเงนของภาครฐผานชองทางอเลกทรอนกสเพมขน



30

(2) ผลกดนใหมการยอมรบเอกสารหลกฐานทเกยวของกบการชาระเงนทาง

อเลกทรอนกส เชน ใบเสรจรบเงนทางอเลกทรอนกส เอกสารทเกยวกบ

การทาธรกรรมการชาระเงนระหวางประเทศ เปนตน

(3) ศกษาและผลกดนใหมมาตรฐานกลางของการชาระเงนทาง

อเลกทรอนกส เพอรองรบธรกรรมภาครฐและเอกชน


(1) การรบและจายเงนของภาครฐและผประกอบการมการใชอเลกทรอนกสมากขน

(2) หนวยงานภาครฐยอมรบเอกสารหลกฐานการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

เปนหลกฐานทางกฎหมาย

2.5.3 แผนงานศกษาและทบทวนตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการ ชาระเงน


การคดคาธรรมเนยมการใหบรการชาระเงนอยางเปนธรรมเหมาะสม และ มความเทา

เทยมกนระหวางผใชบรการ รวมถงมสวนชวยสนบสนนใหมการใชบรการการชาระเงน

ทางอเลกทรอนกสเพมมากขน


(1) รวบรวมขอมลอตราคาธรรมเนยมการใหบรการชาระเงนตางๆ

(2) ศกษาและทบทวนตนทนการใหบรการชาระเงนตางๆ

(3) เสนอแนะแนวทางการกาหนดคาธรรมเนยมการใหบรการชาระเงนตางๆ

ใหมความเหมาะสม


(1) มการศกษาตนทนการดาเนนงานของบรการชาระเงนตางๆ อยาง

ครบถวนและเชอถอได โดยไมมการคดตนทนซาซอน และลดการเกด

Cross Subsidization ระหวางบรการ



31

(2) มขอเสนอแนะ/แนวทางในการกาหนดคาธรรมเนยมการใหบรการชาระ

เงนตางๆ ไดอยางเหมาะสม เชน

สอดคลองกบตนทนการดาเนนงานทแทจรง

โครงสรางคาธรรมเนยมใหมเออใหเกดการแขงขนระหวางผ

ใหบรการ และจงใจใหมการใชสอการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

มากขน

อตราคาธรรมเนยมเปนอตราเดยวกนทวประเทศ เพอลดชองวาง

ระหวางผใชบรการในเขตกรงเทพฯ และตางจงหวด

2.5.4 แผนงานกาหนดมาตรฐานและแนวทางปฎบตเพอใหเปนไปตามกฎหมายและระเบยบตางๆ ภายในประเทศและระหวางประเทศ


มมาตรฐานหรอแนวทางปฎบตสาหรบผใหบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ท

สอดคลองกบกฎหมายและระเบยบทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ เพอให

การใหบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกสมความมนคงปลอดภย โดยไมสรางภาระ

ใหกบผใหบรการมากเกนความจาเปน


(1) ศกษารวบรวมกฎหมายและระเบยบตางๆ ทงในประเทศและตางประเทศ

ทเกยวของดานการชาระเงน ไดแก การปองกนและปราบปรามการฟอก

เงนและการตอตานการสนบสนนทางการเงนแกการกอการราย และ การ

ควบคมปรวรรตเงนตรา ราง พระราชกฤษฎการวาดวยการกากบดแล

ธรกจบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส และอนๆ ทมผลกระทบตอ

การใหบรการ

(2) ศกษาตนทนของผใหบรการในการปฏบตตามกฎหมายและระเบยบตางๆ



32

(3) จดทามาตรฐาน และแนวทางปฎบตสาหรบผใหบรการถอปฏบตอยาง

เหมาะสม สอดคลองกบกฎหมาย ระเบยบ และหลกเกณฑ ทบงคบใช

อยในปจจบน

(4) ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของภายในและภายนอก ธปท. รวมทง

จดใหมการรบฟงความคดเหนจากผใหบรการและผทเกยวของ


(1) มการศกษากฎหมายและระเบยบตางๆ ทงในประเทศและตางประเทศ ท

เกยวของกบระบบการชาระเงน

(2) มขอมลตนทนของผใหบรการในการปฏบตตามกฎหมายและระเบยบตางๆ

(3) มหลกเกณฑ และแนวทางสาหรบผใหบรการถอปฏบตทเหมาะสม

สอดคลองกบกฎหมายและระเบยบตางๆ

2.5.5 แผนงานเพมประสทธภาพดานการกากบดแลระบบการชาระเงน


มการกากบดแลระบบการชาระเงนและผใหบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ให

สอดคลองกบมาตรฐานสากล เปนทยอมรบของผใหบรการ โดยมกฎหมายรองรบ

เพอใหระบบการชาระเงน มประสทธภาพ มนคงปลอดภย สรางความนาเชอถอใหกบ

ผใชบรการ และสนบสนนใหเกดความมนคงตอระบบการเงน และระบบสถาบน

การเงน


(1) ผลกดนการออกกฎหมายทเกยวของในการกากบดแลการใหบรการการ

ชาระเงนทางอเลกทรอนกส

(2) จดทาประกาศ และหลกเกณฑตางๆ ทสอดคลองกบมาตรฐานสากล

โดยอาศยอานาจตามกฎหมาย และมการรบฟงความคดเหนจาก

ผใหบรการและผมสวนเกยวของ



33

(3) กากบดแลผใหบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ตามกรอบกฎหมาย

ประกาศ และหลกเกณฑตางๆ

(4) ประสานงานกบหนวยงานทงในประเทศและตางประเทศ เพอใหเกด

ความรวมมอในดานตางๆ ทเปนประโยชนในการกากบดแลระบบการ

ชาระเงนและผใหบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

(5) เผยแพรและประชาสมพนธใหผเกยวของทราบถงบทบาทในการกากบ

ดแลของ ธปท.


(1) มกฎหมายทใหอานาจ ธปท. ในการกากบดแลธรกจบรการการชาระเงน

ทางอเลกทรอนกส และมประกาศ หลกเกณฑตางๆ ทสอดคลองกบ

มาตรฐานสากล เพอการบงคบใชอยางเหมาะสม

(2) มการกากบดแลธรกจบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ตามกรอบ

กฎหมาย ประกาศ และหลกเกณฑตางๆ อยางมประสทธภาพ ม

มาตรฐาน โดยมความรวมมอและแลกเปลยนขอมลกบหนวยงานกากบ

ดแลอนๆ ทงในประเทศและตางประเทศ

2.5.6 แผนงานการจดการความเสยงในระบบบาทเนต


มมาตรการและเครองมอในการตดตามและจดการความเสยงเพอใหการชาระเงนใน

ระบบบาทเนตเปนไปอยางราบรน ซงจะทาใหเกดความเชอมนตอระบบการเงนและ

สถาบนการเงน


(1) จดทาแนวทางการจดการความเสยงเพอใหการชาระเงนในระบบบาทเนต

เปนไปอยางราบรน และชวยใหสถาบนการเงนบรหารสภาพคลองได

อยางมประสทธภาพ



34

(2) ประสานงานและเตรยมการเพอใหมกฎหมายระบบการชาระเงนเพอ

รองรบการม Payment finality ในระบบบาทเนต และรองรบ Multilateral

Netting


(1) มแนวทางการจดการเพอปองกนความเสยงเพอใหการชาระเงนในระบบ

บาทเนตเปนไปอยางราบรน

(2) มระบบงานทสนบสนนใหการบรหารสภาพคลองของสถาบนการเงนม

ประสทธภาพยงขน

(3) มการประสานงานและเตรยมการรวมทงการจดทารางกฎหมายใหม

กฎหมายระบบการชาระเงนเพอรองรบการมผลสนสดของการชาระเงน

(Payment finality) ในระบบบาทเนต และ รองรบการชาระดลแบบ

หลายฝาย (Multilateral Netting)

2.5.7 แผนงานการเตรยมความพรอมเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ


มแนวทางทชดเจนในการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศในลกษณะ Payment

versus Payment (PvP)16 เพอใหสถาบนการเงนในประเทศ รวมถง ธปท. สามารถลด

ความเสยงในการชาระดลธรกรรมการแลกเปลยนเงนบาทกบสกลเงนตราตางประเทศ

(Foreign exchange settlement risk) และใหเปนไปตาม market practice ของ

สถาบนการเงนทวโลก


(1) ศกษาประโยชน และวเคราะหผลกระทบดานตางๆจากการเชอมโยงระบบ

(2) หารอกบผใชบรการระบบการชาระเงนของประเทศ และผทเกยวของ

16 การชาระดลธรกรรมการแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ 2 สกลพรอมกน ทมผลใหคคาไดรบเงน

โอนเขาบญชในเวลาเดยวกน



35

(3) ประสานงานกบธนาคารกลางอนๆ เพอหารอและรวบรวมขอมลรายละเอยด

(4) กาหนดแนวทางการเชอมโยงทเหมาะสมกบประเทศไทยและเตรยม

ความพรอมในดานกฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของ ธรกจ และเทคนค

(5) จดทาแผนงานการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ


มการเตรยมความพรอมในดานตางๆทเกยวของและมแผนงานรองรบการเชอมโยง

ระบบบาทเนตกบตางประเทศทเหมาะสมกบประเทศไทย

2.5.8 แผนงานการเชอมโยงระบบการชาระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม ASEAN และบางประเทศในแถบเอเชย


มการเชอมโยงการชาระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม ASEAN และบางประเทศ

ในแถบเอเชยทมประสทธภาพ มตนทนทลดลง เพอเพมชองทางใหแกลกคา และเออให

ธรกรรมการโอนเงนนอกระบบสถาบนการเงนเขามาอยในระบบมากขน


(1) ผลกดนใหมการเชอมโยงระบบการชาระเงนระหวางประเทศในกลม

ASEAN และบางประเทศในแถบเอเชย

(2) ประสานงานการปรบแกระเบยบทเออตอการชาระเงนระหวางประเทศ

(3) กาหนดขอกาหนดขนตา (Minimum requirement) ของระบบทเชอมโยง

ระหวางประเทศ


(1) มการเชอมโยงระบบการชาระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม

ASEAN และบางประเทศในแถบเอเชย

(2) มระเบยบ กฎเกณฑ ทเออตอการชาระเงนระหวางประเทศ



36

3. สรปรายละเอยดแผนการดาเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ และระยะเวลาดาเนนการ

แผนงานและรายละเอยดดาเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ /ระยะเวลาดาเนนการ

แผนงานท 1 สงเสรมใหมระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ“ระดบผบรโภค”

ผลลพธทคาดหวง

ผบรโภคมบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ทเปนทางเลอกทสามารถใชแทนการใชเงนสดมากขน โดยมการ

พฒนาระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทสอดคลองกบความตองการของผบรโภคกลมตางๆ รวมถงม

ความเทาเทยมกนระหวางผบรโภค โดยเฉพาะดานอตราคาบรการ การเขาถงบรการ (Accessibility) และ

ประสทธภาพของบรการ

(1) ศกษาปจจยทเปนแรงจงใจ / อปสรรคปญหา ตอการเลอกใช บรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

ธปท. / ธพ./ สง.พเศษของรฐ / หนวยงานอนทเกยวของ (ม.ค. -ม.ย. 2551)

(2) จดลาดบความสาคญแผนงานการสงเสรมการใชสออเลกทรอนกส ประเภทตาง ๆ

ธปท. / ธพ./ สง.พเศษของรฐ / หนวยงานอนทเกยวของ (ม.ย. -ก.ค. 2551)

(3) ศกษาแนวทางความเปนไปไดเกยวกบการพฒนาบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสตางๆ

พฒนา Local switching ของธรกจบตรเครดตและบตรเดบต และการพฒนาบตรเดบตแบบ PIN-based

ธพ. / สง.พเศษของรฐ / ธปท. / ชมรมธรกจบตรเครดต (ม.ค. - ธ.ค. 2551)

พฒนามาตรฐานกลางทรองรบการใหบรการเงนอเลกทรอนกสแบบเปด แนวทางการจดตง Clearing house และรปแบบธรกจดานโครงสรางการแบงคาธรรมเนยม

ธปท. / NECTEC / ธพ. / สง.พเศษของรฐ / ผใหบรการเงนอเลกทรอนกส (ม.ค. - ธ.ค. 2551)

เพมชองทางการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ใหผบรโภคสามารถทาธรกรรมอยางเทาเทยมกน ทวประเทศ

ธพ./ สง.พเศษของรฐ / ธปท. / ไปรษณย / ผใหบรการเครอขาย / ผใหบรการจดบรการรบ ชาระเงน (ม.ค. - ธ.ค. 2551)

มมาตรฐานกลางและระบบเพอรองรบการชาระเงน ตามใบแจงหน

NECTEC / ธพ. / สง.พเศษของรฐ / ธปท. / ผออกใบแจงหน รายใหญ (ม.ค. - ธ.ค. 2551)



37

แผนงานและรายละเอยดดาเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ/

ระยะเวลาดาเนนการ

(4) กาหนดแนวทางและผลกดนใหมการพฒนาบรการ ชาระเงนทางอเลกทรอนกสตางๆ

NECTEC / ธพ./ สง. พเศษของรฐ / ธปท. / หนวยงานอนๆ ทเกยวของ (ก.ค.2551-ธ.ค.2553)

(5) กาหนดมาตรฐานกลางสาหรบการชาระเงนผาน สออเลกทรอนกสตางๆ ใหสามารถเชอมโยงระหวางกนได (Interoperability)

NECTEC / ธพ./ ธปท. / หนวยงานอนทเกยวของ(ก.ค.2551-ธ.ค.2553)

(6) สงเสรมการชาระเงนทางอเลกทรอนกส เชน การประชาสมพนธใหขอมลแกลกคา กาหนดมาตรการจงใจตางๆ

ธพ. / ผใหบรการชาระเงน(ก.ค.2551-ธ.ค.2553)

สง.พเศษของรฐ : สถาบนการเงนพเศษของรฐ

NECTEC : ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

ไปรษณย : บรษท ไปรษณยไทย จากด



38



แผนงานท 2 สงเสรมใหมระบบการชาระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ “ระดบผประกอบการ”


ผประกอบการเอกชน และหนวยงานภาครฐ มการใชบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกสเพมขนทดแทน

การใชเชคและเงนสด

(1) ประสานงานกบภาครฐและหนวยงานทเกยวของเพอใหใชการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ทดแทนเชคและเงนสด - ศกษา วเคราะห สารวจ ปญหา/อปสรรคของการชาระเงนทาง

อเลกทรอนกสของภาครฐและผประกอบการ (e-Customs, e-Revenue, e-Excise ฯลฯ)

- กาหนดแนวทางแกไขปญหา/อปสรรคในการชาระเงนทางอเลกทรอนกส

หนวยงานภาครฐ ธพ. / สง. พเศษ ของรฐ / ธปท. (ม.ค.2550-ธ.ค.2552)

2. ผลกดนใหมการยอมรบเอกสารหลกฐาน การชาระเงนทางอเลกทรอนกส

หนวยงานภาครฐ ธพ. / สง. พเศษ ของรฐ / ธปท. (ม.ค.2550-ธ.ค.2552)

3. รวมกาหนดมาตรฐานการชาระเงนทรองรบธรกรรม ภาครฐและเอกชน และประชาสมพนธใหผทเกยวของทราบ

NECTEC/ หนวยงานภาครฐ / ธพ./ สง. พเศษ ของรฐ / ธปท. (ม.ค.2550-ธ.ค.2552)


NECTEC : ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต



39



แผนงานท 3

ศกษาและทบทวนตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชาระเงน

ผลลพธทคาดหวง การคดคาธรรมเนยมการใหบรการชาระเงนอยางเปนธรรมเหมาะสม และ มความเทาเทยมกนระหวาง

ผใชบรการ รวมถงมสวนชวยสนบสนนใหมการใชบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกสเพมมากขน

(1) รวบรวมขอมลอตราคาธรรมเนยมการใหบรการชาระเงนตาง ๆ เชน คาธรรมเนยมการใชบตรพลาสตก คาธรรมเนยมการจดการเงนสด คาธรรมเนยมการโอนเงนขามเขต เปนตน

ธปท. / ทปรกษาทเชยวชาญดานตนทน / ธพ. / Non-banks (ก.พ.-ม.ค.2551)

(2) ศกษาตนทนการใหบรการชาระเงนตางๆ เชน ตนทนการใชบตรพลาสตก การจดการเงนสด และการโอนเงนขามเขต รวมทงทบทวนการคดตนทนของบรการชาระเงนทมผลกระทบตอการดาเนนนโยบายดานการชาระเงน เชน SMART, Direct Credit, Direct Debit, บาทเนต และเชค เปนตน

ธปท. / ทปรกษาทเชยวชาญดานตนทน / ธพ. / Non-banks (ก.พ.-ธ.ค.2551)

(3) เสนอแนะแนวทางการกาหนดคาธรรมเนยมใหมใหเหมาะสม วเคราะหขอมลคาธรรมเนยม ตนทนและขอมลอนๆ ทเกยวของ กาหนดแนวทางการปรบโครงสรางคาธรรมเนยมใหม รบฟงความคดเหนจากผทเกยวของ เสนอแนะแนวทางการกาหนดคาธรรมเนยมใหมตอ กรช. เพอผลกดนใหมการนาไปปฏบต

ธปท. / ทปรกษาทเชยวชาญดานตนทน / ธพ. / Non-banks (ม.ค.-ม.ค.2552)

Non-banks: ผใหบรการชาระเงนทไมใชสถาบนการเงน



40



แผนงานท 4

กาหนดมาตรฐานและแนวทางปฎบตเพอใหเปนไปตามกฎหมายและระเบยบตางๆ ภายในประเทศและระหวางประเทศ


มมาตรฐานหรอแนวทางปฎบตสาหรบผใหบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ทสอดคลองกบกฎหมาย

และระเบยบทเกยวของทงในประเทศและตางประเทศ เพอใหการใหบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกสม

ความมนคงปลอดภย โดยไมสรางภาระใหกบผใหบรการมากเกนความจาเปน

(1) จดทามาตรฐานหรอแนวทางปฎบตใหกบผใหบรการระบบการชาระเงน ศกษากฎหมายและระเบยบตางๆ ทเกยวของ ศกษาตนทนและผลกระทบในการปฎบตตามกฎหมาย และระเบยบตางๆ ทเกยวของ

ประสานงานและจดทามาตรฐานและแนวทางปฏบตใหสอดคลองกบกฎหมายทเกยวของ

ธปท. / สมาคมธนาคารไทย / สมาคมธนาคารตางชาต / หนวยงานภาครฐทเกยวของ (ม.ค.-ธ.ค. 2551)

(2) ประชาสมพนธใหผใหบรการและผทเกยวของมความร ความเขาใจ และสามารถนาไปปฏบตตามได

ธปท. / สมาคมธนาคารไทย / สมาคมธนาคารตางชาต / หนวยงานภาครฐทเกยวของ (ม.ค. - ม.ค. 2552)



41



แผนงานท 5 เพมประสทธภาพดานการกากบดแลระบบการชาระเงน


มการกากบดแลระบบการชาระเงนและผใหบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ใหสอดคลองกบ

มาตรฐานสากล เปนทยอมรบของผใหบรการ โดยมกฎหมายรองรบ เพอใหระบบการชาระเงน มประสทธภาพ

มนคงปลอดภย สรางความนาเชอถอใหกบผใชบรการ และสนบสนนใหเกดความมนคงตอระบบการเงน

และระบบสถาบนการเงน

(1) การผลกดน พ.ร.ฎ. วาดวยการกากบธรกจบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ในการใหอานาจ ธปท.

ธปท. (คาดวาจะสามารถมผลบงคบใชรวมเดอน ม.ค 2551)

(2) การจดทารางประกาศ หลกเกณฑทเกยวของ

คณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส / ธปท. (120 วน หลงจากกฎหมาย

ประกาศในราชกจจา

นเบกษา)

(3) กากบดแลผใหบรการชาระเงนทางอเลกทรอนกส ตามกรอบกฎหมาย ประกาศ และหลกเกณฑตางๆ

ธปท. (120 วนหลงจากกฎหมายประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป)



42



แผนงานท 6 การจดการความเสยงในระบบบาทเนต


มมาตรการและเครองมอในการตดตามและจดการความเสยงเพอใหการชาระเงนในระบบบาทเนตเปนไป

อยางราบรน ซงจะทาใหเกดความเชอมนตอระบบการเงนและสถาบนการเงน

(1) จดทามาตรการจดการความเสยงในการชาระดล ธพ. / สง. พเศษของรฐ / ธปท. (ม.ค.2551-ธ.ค.2552)

(2) พฒนาระบบใหผใชบรการบาทเนตบรหารสภาพคลองไดอยางมประสทธภาพ เชน ระบบตดตามสถานะจากธรกรรม net settlement

ธพ. / สง. พเศษของรฐ / ธปท. (ม.ค.2551-ธ.ค.2552)

(3) ประสานงานและเตรยมการเพอใหมกฎหมายระบบการชาระเงนเพอรองรบการม Payment finality ในระบบบาทเนต และMultilateral Netting

ธปท. (ม.ค.2551-ธ.ค.2552)




43



แผนงานท 7 เตรยมความพรอมเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ


มแนวทางทชดเจนในการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศในลกษณะ Payment versus Payment

(PvP) เพอใหสถาบนการเงนในประเทศ รวมถง ธปท. สามารถลดความเสยงในการชาระดลธรกรรมการ

แลกเปลยนเงนบาทกบสกลเงนตราตางประเทศ (Foreign exchange settlement risk) และใหเปนไปตาม

market practice ของสถาบนการเงนทวโลก

(1) จดตงคณะทางานเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ ธปท. / ธพ. (ก.ค-ก.ย. 2550)

(2) ศกษา วเคราะห ประโยชน และผลกระทบตอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบระบบของตางประเทศทชาระดลในลกษณะ PvP

ธปท. / ธพ. (ต.ค 2550-ก.ย. 2551)

(3) หารอกบผใชบรการระบบการชาระเงนของ ธปท. และผทเกยวของ เพอเตรยมความพรอมในการเขารวมระบบ

ธปท. / ธพ. (เม.ย.-ธ.ค. 2551)

(4) ประสานงานกบองคกรตางประเทศทใหบรการชาระดลแบบ PvP และธนาคารกลางอนๆ เพอดาเนนการรวบรวมขอมลรายละเอยด

ธปท. / ธพ. (ก.ย.2550-ธ.ค.2552)

(5) จดทาแผนงานในการเชอมโยงระบบทเหมาะสมกบประเทศไทย และเตรยมความพรอมในดานกฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของ ประเดนดานธรกจและเทคนค

ธปท. / ธพ. (ม.ค.-ธ.ค. 2552)



44



แผนงานท 8 เชอมโยงระบบการชาระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม ASEAN และบางประเทศในแถบเอเชย


มการเชอมโยงการชาระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม ASEAN และบางประเทศในแถบเอเชยทม

ประสทธภาพ มตนทนทลดลง เพอเพมชองทางใหแกลกคา และเออใหธรกรรมการโอนเงนนอกระบบสถาบน

การเงนเขามาอยในระบบมากขน

(1) ศกษาความเปนไปได ประโยชน และผลกระทบจากการเชอมโยงระบบ

(2) ศกษามาตรฐานเกยวกบการชาระเงนระหวางประเทศทเปนสากล มาตรการลดความเสยง มาตรการรกษาความปลอดภย และมาตรการคมครองผบรโภค

(3) กาหนด Minimum requirement ของระบบทเชอมโยงระหวางประเทศ

Steering committee / Technical committee / ธปท. / ธพ. / ผดาเนนงานระบบ (ม.ค.2550 – ธ.ค. 2551)

(4) เตรยมความพรอมทางดานเทคนค ธรกจ และกฎระเบยบทเกยวของ

Steering committee / Technical committee / ธปท. / ธพ. / ผดาเนนงานระบบ (ม.ค. 2551 – ธ.ค.2552)

(5) ผลกดนใหมการเชอมโยงระบบเพอการถอนเงนระหวางประเทศ

(6) ผลกดนใหมการเชอมโยงระบบเพอการโอนเงนระหวางประเทศ

(7) สงเสรมการใชงาน ตดตามปรมาณธรกรรม และปญหา/อปสรรคในการใชบรการ พรอมแนวทางแกไข

Steering committee / Technical committee / ธปท. / ธพ. / ผดาเนนงานระบบ (ม.ค. 2550 – ธ.ค.2553)



45

แผนกลยุ ทธระบบการชําระเงิน 2553...ค ณทว ช ยธรวงศ ชธวบ (. ซ .พ อ นเตอร . ) เทรด

Documents