-
Agricultural Sci. J. 42 : 3 (Suppl.) : 37-40 (2011) ว. วิทย. กษ.
42 : 3 (พเิศษ) : 37-40 (2554)
การใช 1-Methylcyclopropene เพื่อลดอาการตกกระของผิวกลวยไข Using
of 1-methylcyclopropene for reducing senescent spotting of ‘Kluai
Khai’ banana peel
กฤษณ สงวนพวก1,2 มัณฑนา บัวหนอง1,2 นัฐพร ใจแกว1,2 และ ศิรชิยั
กัลยาณรัตน1,2
Krish Sa-nguanpuag1,2, Mantana Buanong1,2, Nuttaporn Jaikeaw1,2
and Sirichai Kanrayanarat1,2 2
Abstract The main problem of ‘Kluai Khai’ Banana after harvest
is senescent spotting which is unacceptable by
consumers. This research was to study treatment of
1-Methylcyclopropene at the concentrations of 0 (Control), 200, 500
and 1,000 nL.L-1 in reducing senescent spotting of ‘Kluai Khai’
Banana stored at 13oC. The result showed that ‘Kluai Khai’ Banana
treated with 500 nL.L-1 1-MCP gave better result in reducing
respiration and ethylene production rate and senescent spotting
level than other treatments. However, no significant differences
were observed in a* value, b* value, total sugar content, total
acid content and sugar/acid ratio content in all treatments.
Treatment of 500 nL.L-1 1-MCP showed degree senescent spotting
appearance less than other treatments. Besides, ‘Kluai Khai’ Banana
treated with 500 nL.L-1 1-MCP was able to extend its storage life
by reducing senescent spotting level at least 18 days. Keywords:
Kluai Khai Banana, Senescence spotting, 1-MCP
บทคัดยอ
ปญหาหลักของกลวยไขหลังการเก็บเก่ียวคือการตกกระท่ีผิวของกลวยไข
ผูบริโภคไมยอมรับได งานวิจัยนี้มี
วัตถุประสงคเพื่อศึกษาการรม 1-Methylcyclopropene (1-MCP)
ที่ความเขมขน 0 (ชุดควบคุม) 200 500 และ 1,000 nL.L-1
เพื่อลดอาการตกกระของกลวยไขระหวางการเก็บรักษาท่ีอุณหภูมิ 13
องศาเซลเซียส การศึกษาน้ีพบวากลวยไขที่รมดวย 1-MCP ที่ความเขมขน 500
nL.L-1 สามารถลดอัตราการหายใจ อัตราการผลิตเอทิลีน
และระดับการตกกระไดดีกวากลวยไขที่รมดวย 1-MCP ที่ระดับความเขมขน 0
(ชุดควบคุม) และ 1,000 nL.L-1 สําหรับการเปล่ียนแปลงคา a* b*
ปริมาณนํ้าตาล ปริมาณกรด และอัตราสวนระหวางน้ําตาลตอกรด
พบวาไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับความเชื่อม่ัน
95 % ในทุกชุดการทดลอง และจากการสังเกตลักษณะภายนอก
พบวากลวยไขที่รมดวย 1-MCP ความเขมขน 500 nL.L-1
มีลักษณะปรากฏและการตกกระในวันที่ 18
ของการเก็บรักษานอยกวาชุดการทดลอง
ซึ่งการรมกลวยไขที่ระดับความเขมขนดังกลาวสามารถยืดอายุการเก็บรักษาและลดอาการตกกระของกลวยไขไดอยางนอย
18 วัน คําสําคัญ: กลวยไข การตกกระ 1-MCP
คํานํา กลวยเปนไมผลเขตรอนที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจชนิดหนึ่ง
เปนที่รูจักและปลูกกันอยางกวางขวางในทุกภาคของ
ประเทศไทย
ในอดีตประเทศไทยสงกลวยออกไปยังตลาดตางประเทศเปนจํานวนมากโดยเฉพาะประเทศญี่ปุน
(จําลอง, 2534) แตการสงออกกลวยก็ลดปริมาณลง
จากขอมูลของกรมสงเสริมการเกษตร พบวามีการปลูกกลวยไขในปริมาณมาก
และมีการสงออกไปยังตางประเทศมากที่สุด ในป พ.ศ.2539
ปริมาณการสงออกกลวยไขไปยังตางประเทศมีประมาณ 1,981 ตัน แตในป พ.ศ.2541
ลดลงเหลือเพียง 1,025 ตันในป หรือคิดเปนมูลคากวา 9.6 ลานบาท
อีกทั้งยังมีแนวโนมลดลงไปอีก
ทั้งนี้เนื่องจากกลวยไขที่สงออกประสบปญหาเร่ือง ผิวตกกระ (senescence
spotting) ซึ่งเปนลักษณะที่ไมพึงตองการของผูบริโภคการตกกระ
(senescence spotting)
เกิดเฉพาะกับผลกลวยไขที่ไดผานการสุกและเร่ิมสุกงอม
ชวงนี้ผลกลวยจะแสดงการตกกระใหเห็นอยางชัดเจนที่บริเวณผิว
กระบวนการตกกระของผิวกลวยไขเร่ิมเม่ือสีผิวของผลกลวยเร่ิมเปล่ียนจากสีเหลืองกระดังงาเปนสีเหลืองเขม
กานผลและปลายผลไมเหลือสีเขียวอยูแลว
จุดตกกระสีน้ําตาลเร่ิมมีขนาดเล็กเทาปลายเข็มหมุด และจุดพัฒนา
1 หลกัสตูรเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว
คณะทรัพยากรชีวภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลยัเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี
กรุงเทพฯ 10140 1 Postharvest Technology Program, School of
Bioresources and Technology, King Mongkut’s University of
Technology Thonburi, Bangkok 10140 2
ศูนยนวตักรรมเทคโนโลยหีลังการเก็บเกี่ยว
สํานกังานคณะกรรมการการอุดมศกึษา กรุงเทพฯ 10400 2 Postharvest
Innovation Center, Commission of Higher Education, Bangkok
10400
-
การใช 1-Methylcyclopropene ปที่ 42 ฉบับที่ 3 (พิเศษ)
กันยายน-ธันวาคม 2554 ว. วิทยาศาสตรเกษตร 38
ขยายขนาดและความเขมของสีมากขึ้นตามการสุกของกลวยไข
จากนั้นจุดดังกลาวจะขยายเช่ือมตอกันเปนแนว และเกิดเปนรอยบุม
วิธีการปองกันการตกกระของกลวยไขสามารถทําไดหลายวิธี ยกตัวอยางเชน
การเก็บรักษาที่อุณหภูมิตํ่า (12 ถึง 18oซ)
การใชถุงพีวีซีเพื่อลดอัตราการซึมผานของกาซ
การใชสารเคลือบผิวเพื่อลดการซึมผานของกาซออกซิเจน
และการใชอุณหภูมิสูงเพื่อลดการตกกระ (38 ถึง 46oซ เปนระยะเวลา 6 ถึง
24 ชั่วโมง) (Rujira et al., 2004) และมีการรายงานการศึกษาการใชสาร
1-Methylcyclopropene รวมกับความรอนเพื่อลดการตกกระของกลวยไข (Cu and
Adisak, 2011) ดังนั้นจึงมีแนวคิดที่จะศึกษาการใช
1-Methylcyclopropene เพื่อลดการเกิดการตกกระของกลวยไข
เพื่อใชเปนแนวทางสําหรับผูผลิต และผูสงออกกลวยไขตอไป
อุปกรณและวิธีการ
คัดเลือกกลวยไขที่มีความแก 80% ไมมีตําหนิ ขนาดใกลเคียงกัน
ทําความสะอาดดวยน้ําสะอาด จุมในสารละลายเบนโนมิล 100 ppm แลวผ่ึงใหแหง
และนําไปรมดวย 1-MCP ที่ระดับความเขมขน 0 200 500 และ 1,000 nL.L-1
เปนระยะเวลา 12 ชั่วโมง
หลังจากนั้นทําการเก็บรักษากลวยไขไวที่ตูแชควบคุมอุณหภูมิ 13+2
องศาเซลเซียส ความช้ืนสัมพัทธ 85 – 95 % ตลอดระยะเวลาการทดลอง
โดยทําการวิเคราะหตัวอยางทุก 3 วัน เปนระยะเวลา 18 วัน
วางแผนการทดลองแบบ Completely Randomized Design (CRD) ทําการทดลอง 3
ซ้ํา ทําการวิเคราะหปริมาณน้ําตาลทั้งหมด ปริมาณกรดดวยวิธีการไตเตรท
อัตราสวนระหวางน้ําตาลตอกรด ลักษณะการเกิดอาการผิดปกติ อัตราการหายใจ
อัตราการผลิตเอทิลีน การเปล่ียนแปลงสี (L*, a* และ b*)
และระดับการเกิดการตกกระ
ผลและวิจารณ อัตราการหายใจและอัตราการผลิตเอทิลีนของกลวยไขที่รมดวย
1 – MCP ที่ระดับความเขมขนตางๆ แสดงดัง Figure
1
พบวาอัตราการหายใจและอัตราการผลิตเอทิลีนของทุกชุดการทดลองมีอัตราเพิ่มขึ้นต้ังแตวันแรกของการเก็บรักษา
และมีอัตราการหายใจสูงที่สุดในวันที่ 9 ของการเก็บรักษา
หลังจากนั้นอัตราการหายใจของทุกชุดการทดลองลดลงอยางรวดเร็วตลอดอายุการเก็บรักษา
โดยท่ีชุดการทดลองที่รมดวย 1 – MCP
มีอัตราการหายใจที่ตํ่ากวาชุดการทดลองที่ไมไดรมดวย 1 – MCP
สําหรับอัตราการผลิตเอทิลีนชุดการทดลองท่ีรมดวย 1 – MCP
ที่ระดับความเขมขน 500 และ 1000 nL.L-1
สามารถลดอัตราการผลิตเอทิลีนไดมากกวาชุดการทดลองอื่น
และแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ โดยสอดคลองกับการทดลองของ Jiang
และคณะ (1999) ที่พบวาเม่ือรมกลวยดวย 1-MCP
ที่ระดับความเขมขนสูงขึ้นจะลดอัตราการหายใจ และการผลิต เอทิลีนได
Figure 1 Respiration rate and ethylene production of ‘Kluai
Khai’ Banana pretreatment with 1-MCP at various concentration.
การเปล่ียนแปลงสี (L*, a* และ b*) ของกลวยไขที่รมดวย 1 – MCP
ในปริมาณตางๆ แสดงดัง Figure 2 พบวากลวย
ไขที่รมดวย 1 – MCP สามารถชละการเปล่ียนแปลงคาความสวางได
โดยการรมที่ระดับความเขมขน 1000 nL.L-1
สามารถชะลอการเปล่ียนแปลงคาความสวางไดดีที่สุดและแตกตางจากชุดการทดลองอื่นอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ
สําหรับการเปล่ียนแปลงคา a* พบวาในทุกชุดการทดลองมีการเพิ่มขึ้นของคา
a* ตลอดอายุการเก็บรักษา และไมแตกตางกันอยางมี
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1 Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Day of storage Day of storage
Resp
iration
rate
(mgC
O 2/Kg
.hr)
Ethyle
ne pr
oduc
tion r
ate (u
l/kg.hr
)
-
ว. วิทยาศาสตรเกษตร ปที่ 42 ฉบับที่ 3 (พิเศษ) กันยายน-ธันวาคม
2554 การใช 1-Methylcyclopropene 39
นัยสําคัญทางสถิติในทุกชุดการทดลอง สําหรับการเปล่ียนแปลงคา b*
พบวาคา b* มีคาเพิ่มขึ้นตลอดอายุการเก็บรักษาในทุกชุดการทดลอง
และไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติในทุกชุดการทดลอง
ปริมาณนํ้าตาลท้ังหมด ปริมาณกรดที่ไตเตรทได
และอัตราสวนระหวางน้ําตาลและกรดของกลวยไขที่รมดวย 1– MCP
ที่ระดับความเขมขนตางๆ แสดงดัง Figure 3 พบวากลวยไขที่รมดวย 1 – MCP
มีปริมาณน้ําตาลท้ังหมดเพิ่มขึ้นต้ังแตวันแรกของการเก็บรักษา
และมีปริมาณนํ้าตาลท้ังหมดมากที่สุดในวันที่ 12 ของการเก็บรักษา
หลังจากนั้นปริมาณนํ้าตาลทั้งหมดลดลงตลอดอายุการเก็บรักษา
ปริมาณนํ้าตาลทั้งหมดของกลวยที่รมดวย 1 – MCP ที่ระดับความเขมขนตางๆ
ไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติทุกชุดการทดลอง
สําหรับปริมาณกรดดวยวิธีไตเตรท
พบวาทุกชุดการทดลองมีปริมาณกรดลดลงตลอดอายุการเก็บรักษา
และไมมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติทุกชุดการทดลอง
และอัตราสวนระหวางน้ําตาลและกรด
จากผลการทดลองพบวาอัตราสวนระหวางน้ําตาลและกรดมีแนวโนมเพิ่มขึ้นทุกชุดการทดลอง
โดยชุดการทดลองที่รมดวย 1 – MCP ความเขมขน 500 nL.L-1
มีอัตราสวนระหวางน้ําตาลและกรดเพิ่มมากที่สุดในวันที่ 12
ของการเก็บรักษา โดยชุดการทดลองอื่นมีอัตราสวนมากที่สุดในวันที่ 9
ของการเก็บรักษา ดังนั้นการใช 1 – MCP ที่ระดับความเขมขน 500 nL.L-1
สามารถชะลอการสุกของกลวยไขได เนื่องจาก 1 – MCP
สามารถชะลออัตราการสุกของผลิตผลไดจึงทําใหมีอัตราการหายใจและการผลิตเอทิลีนลดลง
และสามารถชะลอการเปล่ียนแปลงคาสีเปลือก และการผลิตน้ําตาลและกรดได
(Jansasithorn and Kanlayanarat, 2006)
Figure 2 Color (L*, a* and b*) of ‘Kluai Khai’ Banana peel
treated with 1-MCP at various concentration.
ระดับการเกิดการตกกระและอาการผิดปกติของกลวยไขที่รมดวย 1 – MCP
ที่ระดับความเขมขนตางๆ แสดงดัง Figure 4 พบวากลวยไขที่รมดวย 1 – MCP
ที่ความเขมขน 500 และ 1000 nL.L-1
สามารถลดอาการการตกกระของกลวยไขไดดีกวาวิธีอื่นๆ โดยที่ระดับความเขมขน
500 nL.L-1 สามารถชะลอการเกิดการตกกระของกลวยไขไดดีที่สุด
และแตกตางจากชุดการทดลองอื่นอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ
สําหรับอาการผิดปกติ จากผลการทดลองพบวากลวยไขที่รม 1 – MCP
ที่ระดับความเขมขน 200 nL.L-1 มีระดับอาการผิดปกตินอยที่สุด
โดยที่การรม 1 – MCP ที่ความเขมขน 100 nL.L-1 พบอาการผิดปกติมากที่สุด
สําหรับการรมดวย 1 – MCP ที่ระดับความเขมขนพบวา
พบอาการผิดปกติไมแตกตางกับชุดการทดลองที่รมดวย 1 – MCP
ที่ระดับความเขมขน 0 nL.L-1 อยางมีนัยสําคัญทางสถิติ
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1 Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1
Treatment 1-MCP 200 nL.L-1
Treatment 1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1 Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Day of storage
Day of storageDay of storage
Color
, L*
Color
, a*
Color
, b*
-
การใช 1-Methylcyclopropene ปที่ 42 ฉบับที่ 3 (พิเศษ)
กันยายน-ธันวาคม 2554 ว. วิทยาศาสตรเกษตร 40
Figure 3 Sugar content, titratable acidity and sugar acid ratio
of ‘Kluai Khai’ Banana pulp treated with 1-MCP at
various concentration. Figure 4 Senescent spotting level and
disorder symptom of ‘Kluai Khai’ Banana peel treated with 1-MCP
at
various concentration.
สรุป การรมกลวยไขดวย 1 – MCP ที่ความเขมขนที่ 500 nL.L-1
สามารถชะลอการสุก และการตกกระของกลวยไขไดดี
ที่สุดเม่ือเปรียบเทียบกับชุดการทดลองอื่น
โดยพบวาคุณภาพของกลวยไขยังคงคุณภาพดีอยูเหมือนเดิม
ไมพบการหลุดออกจากหวีของกลวย
เอกสารอางอิง จําลอง เจตนะจิตร. 2534. สงกลวยไขไปขายที่ญี่ปุน.
กสิกร 64: 336 – 338 Cu, N.L. and J. Adisak. 2011. Effect of 1-MCP
in Combination with Heat Treatment on Preservative Quality of
Banana (Cv. Kluai
Khai) Fruits. Agricultural Sci. J. 42 : 1 (Suppl.) : 341-344
Jiang, Y., D. Joyce and A.J. Macnish. Extension of the shelf life
of banana fruit by 1-methylcyclopropene in combination with
polyethylene bags. Postharvest Biol. and Tech. 16:187-193
Jansasithorn, R. and S. Kanlayanarat. 2006. Effect of 1-MCP on
Physiological Changes in Banana ´Khai´. Acta Hoeticulturae 712.
Rujira. C., K. Saichol and G.D. Wouter. 2004. Senescent spotting of
banana peel is inhibited by modified atmosphere packaging.
Postharvest Biol. and Tech. 31: 167-175.
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1 Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1 Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1 Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Treatment 1-MCP 0 nL.L-1 Treatment 1-MCP 200 nL.L-1 Treatment
1-MCP 500 nL. L-1 Treatment 1-MCP 1,000 nL. L-1
Day of storage
Day of storage
Day of storage
Day of storage Day of storage
Suga
rcon
tent(g
/100r
w)
Titrab
le acid
ity, %
Suga
racid
ratio
Sene
scent
spott
ing lev
el
Disord
er sym
ptom
(%)
/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict >
/JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false
/CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300
/GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages true
/GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300
/GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2
/GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages true
/GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true
/GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict >
/GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict >
/JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false
/CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200
/MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages true
/MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200
/MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000
/EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode
/MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None
] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false
/PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000
0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true
/PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ]
/PDFXOutputIntentProfile () /PDFXOutputConditionIdentifier ()
/PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped
/False
/CreateJDFFile false /Description > /Namespace [ (Adobe)
(Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false
/GenerateStructure false /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks
false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false
/IncludeProfiles false /MultimediaHandling /UseObjectSettings
/Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ]
/PDFXOutputIntentProfileSelector /DocumentCMYK /PreserveEditing
true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling
/UseDocumentProfile /UseDocumentBleed false >> ]>>
setdistillerparams> setpagedevice