ความรับผิดในความเสียหายอัน ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...ความร บผ ดในความเส

ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ในกลมประเทศอาเซยนบางประเทศ

โดย

นางสาวศศธร นลสวท

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายธรกจ

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ในกลมประเทศอาเซยนบางประเทศ

โดย


วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายธรกจ

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

PRODUCT LIABILITY LAW OF SOME ASEAN COUNTRIES

BY

MISS SASITHORN NILSWIT

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF LAW

BUSSINESS LAW FACULTY OF LAW

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยในกลมประเทศอาเซยนบางประเทศ

ชอผเขยน นางสาวศศธร นลสวท ชอปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย สาขากฎหมายธรกจ

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

ศาสตราจารย ดร. วจตรา วเชยรชม ผชวยศาสตราจารย ดร. สรศกด มณศร

ปการศกษา 2558

บทคดยอ

สมาชกประชาคมอาเซยน ไดรวมกนจดท าขอตกลงการยอมรบรวม เพอรองรบใหม การเคลอนยายสนคาไดอยางเสรโดยมผลบงคบพรอมกบก าหนดเวลาเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยน คอ เมอวนท 31 ธนวาคม 2558 แตความแตกตางของการใหความคมครองผเสยหายจากสนคา ทไมปลอดภยของแตละประเทศ อาจกอใหเกดปญหาการคมครองผเสยหายทไมเทาเทยมกน และความไมเปนธรรมทางการคา ผเขยนจงมความเหนวา ประเทศสมาชกประชาคมอาเซยนมความจ าเปนตองรวมกน จดท ามาตรฐานเกยวกบการใหความคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคา ทไมปลอดภย โดยเหนสมควรศกษากฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศไทยเปรยบเทยบกบประเทศกลมสมาชกประชาคมอาเซยนบางประเทศ ไดแก ประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย ประเทศฟลปปนส ประเทศสงคโปร และประเทศอนโดนเซย ในประเดนเรอง หลกความรบผดของผประกอบการ เงอนไขความรบผด (ประเภทของสนคา ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย บคคลทไดรบความคมครอง บคคลทตองรบผด และขอบเขตความรบผด) เหตยกเวนความรบผด และภาระการพสจนและอายความ เพอศกษาถงจดเดนจดดอย ของกฎหมายแตละประเทศ และน าเสนอใหจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และน าผลของการศกษามาเสนอแนะปรบปรงแกไขเพมเตมกฎหมายไทยใหมประสทธภาพยงขน

จากการศกษากฎหมายไทย ผเขยนพบวากฎหมายก าหนดความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา

(2)

ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มจดเดน คอ การคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยทกคน และก าหนดใหผวาจางใหผลตเปนบคคลทตองรบผด เพอใหมความสอดรบกบรปแบบการผลตสนคาและการประกอบธรกจในปจจบน โดยขอบเขตความรบผดครอบคลมถงคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจและคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษดวย และก าหนดเหตยกเวนความรบผดของผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตและผผลตสวนประกอบของสนคาไวเปนการเฉพาะ โดยก าหนดอายความในการใชสทธเรยกรองในกรณไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไวเปนการเฉพาะ แตในทางกลบกนยงมประเดนปญหาอยหลายประการ กลาวคอ ผลตผลเกษตรกรรมทไมผานกระบวนการแปรรปถอเปนสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมาย ซงสรางภาระใหแกเกษตรกรรายยอยมากเกนสมควร การใชหลกความคาดหมายของผบรโภคในการพจารณาลกษณะของสนคา ทไมปลอดภยอาจไมเหมาะสมกบสนคาทมความซบซอน ในสวนของเหตยกเวนความรบผด ของผประกอบการยงขาดหลกบางประการทเปนธรรมตอผประกอบการ และภาระการพสจน ของผเสยหายยงตองพจารณาวามความเหมาะสมหรอไม เพยงไร

ในสวนของกฎหมายก าหนดความรบผดในความเสยหายอนเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศในกลมอาเซยน ผเขยนพบวามเพยงประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย และประเทศฟลปปนสเทานนทมกฎหมายก าหนดความรบผดตอความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยเปนการเฉพาะ สวนกฎหมายอนโดนเซยมกฎหมายทก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทวไปเทานน และในประเทศสงคโปร ผเสยหายจะตองใชสทธเรยกรองตามหลกกฎหมายจารตประเพณ ซงหลกดงกลาวถอวาผประกอบการมหนาทตองระมดระวงมใหเกดความเสยหาย และผทไดรบความเสยหายมภาระพสจนหนาทในการระมดระวงของผประกอบการ การกระท าผดหนาทดงกลาว และความเสยหายไดเกดขนจากการกระท าผดหนาท สวนประเทศทมกฎหมายก าหนดความรบผดในสนคาทไมปลอดภยทงสามประเทศ ตางใชหลกความรบผดโดยเครงครดในการก าหนดความรบผดของผประกอบการ แตมเงอนไขความรบผดทแตกตางกน โดยกฎหมายเวยดนามมจดเดน คอ การก าหนดคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจจะใชรายไดของผบรโภคเปนเกณฑ แตมขอดอย คอ มไดก าหนดประเภทของสนคา ใหความคมครองเฉพาะผซอหรอใชสนคาเทานน และเหตยกเวนความรบผดมเพยงประการเดยว ประเทศมาเลเซยมจดเดนทคมครองผเสยหายทกคน และในกรณความเสยหายทเกดแกทรพยสนจะตองเปนทรพยทมไวเพอการอปโภคหร อบรโภค สวนบคคล และไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภย และยกเวนมใหน ากฎหมายนไปใชบงคบกบผลตผลเกษตรกรรมทไมผานการแปรรป สวนประเทศฟลปปนส มจดเดนทใหความคมครองถงกรณบรการทไมปลอดภย และก าหนดใหยารกษาโรค อาหาร และเครองส าอาง ไมอยภายใตบงคบของกฎหมาย และมขอบเขตความรบผดครอบคลมคาเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสน

(3)

คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจและคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ แตมขอดอย คอ ใหความคมครองเฉพาะผทซอ เชา หรอไดรบสนคาอปโภคบรโภคเทาน น สวนบคคลทตองรบผด มลกษณะทคลายคลงกนทงสามประเทศ ไดแก ผผลตสนคา ผน าเขา ผแสดงตนเสมอนเปนผผลต และผจ าหนายสนคาในกรณทไมสามารถระบตวผผผลตสนคา ผน าเขาได สวนภาระการพสจน และอายความ พบวาไมมประเทศใดก าหนดไวเปนการเฉพาะ

ภายหลงจากการวเคราะหเปรยบเทยบแลว ผเขยนขอเสนอจดท าขอก าหนดอาเซยน วาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย โดยน าหลกความรบผด โดยเครงครดมาใชพจารณาความรบผดของผประกอบการ ซงไดแก ผผลตสนคา ผวาจางใหผลต ผน าเขา ผทอยในสถานะเสมอนผผลต ผจ าหนายสนคาใหแกผบรโภคในกรณทไมสามารถระบตวบคคล ทจะตองรบผดใหแกผเสยหายไดทราบ เมอผเสยหายรองขอภายหลงจากทไดรบความเสยหาย และใหความคมครองผทไดรบความเสยหายทกคน โดยก าหนดใหประเภทของสนคาใหครอบคลมถงสงหารมทรพยซงเปนทรพยทมสามารถหมนเวยนเขาสตลาดไดอยางซบซอนและรวดเรว โดยตองเปนสนคาทผานกระบวนการผลตทางอตสาหกรรม และมไวเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล เพอคมครองผเสยหายอยางแทจรง และก าหนดใหกระแสไฟฟาเปนสนคาประเภทหนง เนองจากกระบวนการผลตกระแสไฟฟาอยในรปของอตสาหกรรมทผผลตเปนผประกอบธรกจเปนผมฐานะทางเศรษฐกจดเพยงพอ ทจะรบเอาความเสยหายทจะเกดขนได รวมถงผลตผลเกษตรกรรม แตจ ากดเฉพาะผลตผลเกษตรกรรมทผานการแปรรปแลวเทานน เพอใหเกดความเปนธรรมตอเกษตรกรรายยอย ทงน สนคาจะตองผลตโดยมวตถประสงคในทางการคา ซงจะพจารณาความไมปลอดภยของสนคาโดยใชหลกความคาดหมายของผบรโภคและหลกความเสยงและประโยชนรวมกน เพอใหเกดความเปนธรรม ทงสองฝาย สวนขอบเขตความรบผดก าหนดใหครอบคลมเฉพาะคาเสยหายทแทจรง สวนคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจและคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษใหเปนสทธของประเทศสมาชก โดยผเสยหายจะตองพสจนถงความเสยหายทเกดจากสนคาของผประกอบการ และไดใชหรอเกบรกษาสนคาตามปกตธรรมดา แตผประกอบการอาจหลดพนความรบผดเมอพสจนไดวาผเสยหาย รหรอควรจะรอยแลววาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย และใชสนคานนโดยปราศจากเหตอนสมควร หรอความเสยหายทงหมดเกดขนเพราะความผดของผเสยหายหรอบคคลทสาม หรอสถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา นอกจากนผผลตชนสวน สวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวาความ ไมปลอดภยของสนคาเกดขนจากการกระท าของผผลตสนคา สวนผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบ หรอจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต โดยตนไมไดคาดเหนหรอไมควรจะคาดเหนถงความไมปลอดภย ทงน

(4)

อายความเรมนบแตวนทผเสยหายไดรหรอควรรถงความเสยหายทเกดข น และรตวผประกอบการ ทตองรบผดโดยมก าหนดอายความขนสงในการใชสทธเรยกรองของผเสยหายนบแตวนทสนคาไดไปถงผบรโภค และในกรณทความเสยหายตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผลใหอายความเรมนบแตวนทเรมแสดงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด และมก าหนดอายความขนสงนบแตวนทปรากฏความเสยหาย สวนระยะเวลาของอายความใหแตละประเทศก าหนดตามความเหมาะสม

อนงในสวนของกฎหมายไทยผเขยนไดเสนอแกไขเพมเตมใหสอดคลองกบขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาไมปลอดภยอาเซยนทกลาวถงขางตน

ค าส าคญ: สนคาทไมปลอดภย, เหตยกเวนความรบผด, ความรบผดโดยเครงครด, ความรบผด

ในผลตภณฑ

(5)

Thesis Title Product Liability Law of Some ASEAN Countries Author Miss Sasithorn Nilswit Degree Master of Laws Major Field/Faculty/University Business Law

Faculty of Laws Thammasat University

Thesis Advisor Thesis Co-Advisor

Professor Wichitra Vichienchom, Ph.D Assistant Professor Surasak Maneesorn, Ph.D

Academic Years 2015

ABSTRACT

The ASEAN members have jointly prepared an agreement to accept and support the free movement of goods, which was applicable at the time of opening the ASEAN by December 31, 2015. However, the difference of the product liability law of each country could cause inequitable protection of the person who injured from defective goods in the ASEAN and caused unfair trade. The author deems that the ASEAN members should have jointly prepared product liability law standard. And study product liability law in Thailand in comparison with other ASEAN members such as Vietnam, Malaysia, Philippines, Singapore and Indonesia in theories of product liability issue, condition of liability, such as type of covered goods, defective products, who can claim, who may be liable and what remedies are available liability exception, the burden of prove and limitation periods on pros and cons of each country then prepare the ASEAN product liability directives and bring the results of the study to recommend and amend law on product liability in Thailand.

In the study of Thai law, product liability law of Thailand has several notable points such as the protection of every injured person from defective products, impose the party that authorizing the production to be liable in order to be consistent with production and business operation. The scope of liability is cover mental damages and punitive damages. The party that authorizing the production and

(6)

component part or any raw material producer liability exception and limitation period for claim were specified especially. However, there were some issues such as primary agricultural product that comply with this law is being too much burden of the small farmer, Apply consumer expectation test to determine type of defective products might not be suitable in case of complicated goods. Lack some entrepreneur liability exception. The burden of proving of the damage party should be consider about appropriateness.

While product liability law of the ASEAN, the author found that only Vietnam, Malaysia and Philippines have pure law of product liability but Indonesia and Singapore lack pure law of product liability. Vietnam, Malaysia and Philippines use strict liability but condition of liability is difference. The pros of Vietnam’s law is mental damages calculate from the damage party’s income but the cons is protect only consumer and has only one exception of liability. The pros of Malaysia’s law is protect every suffered person, exclude primary agriculture product from the scope of the law, the scope of liability include private use property damage and exclude defective product from the scope of liability. The pros of Philippines’s law is the scope of liability include damage from defective service, exclude pharmacy food and cosmetic from products and the damage party can claim actual damages, mental damages and punitive damages. The cons is protect only consumer. In case of entrepreneur is similar in all 3 country include producer, importer, quasihersteller and seller but none defined the burden of prove and limitation period.

After the comparative analysis, the author proposed to prepare ASEAN product liability directives. The entrepreneur, producer or a party authorizing the production or importer or quasihersteller or seller of product who cannot identify their producer, party authorizing the production, or importer when the damage party asked for after damage arising from defective products, shall be strictly liable for damage caused by a defect in their product. The directives protect the damage party caused by defective product. Whereas product liability should apply to movables which have been industrially produced, put into the stream of commerce and private use or consumption. Electricity is a type of product because it produced by

(7)

industrial process. Products involve agricultural products except the primary agricultural products to protect the small farmers. The defectiveness of product determined by the expectation test and risk-utility test to be justify for consumer and entrepreneur. The scope of liability cover actual damage but the ASEAN members can define to mental damage and punitive damages. The damage party shall prove that the damaged party sustained damages from the product of the entrepreneurs, and the use or storage of the product was done in a normal manner. The entrepreneur shall not be liable for damages arising from an defective products if it can be determined that the damaged party had known and unreasonably use defective product or the damages occurred by fault of the damage party/third party or the defects of the good could not be detected with the scientific and technical knowledge at the time entrepreneur supplied the defective good to consumers. The party producing products by order of the party authorizing the production shall not be liable if evidence can be provided that the danger was caused by the design of the party authorizing the production or compliance to the instructions provided by the party authorizing the production, whereas the producing party had not expected such danger. The producer of the product components shall not be liable if it can be proved that the danger of the products was caused by the design, assembly, instructions for usage and storage, and warning or product information by the party producing the product. The limitation period start from the date the damaged party became aware of the damages and became aware of the entrepreneurs responsible, and define maximum period counting from the date the product was sold. In the event the damages were to life, body, health, or hygiene by the accumulation of chemicals in the body of the damaged party, or in the event a period of time must pass before any symptoms appear, the limitation period start from the date that he became aware of the damages and the entrepreneurs responsible, and define maximum period from the date he became aware of the damages. However the ASEAN members can define appropriate duration of limitation period.

(8)

Furthermore, on the Thai law, the author has recommended it to be amended and consistent with the employment termination of the ASEAN mentioned above.

Keywords: Defect Product, Liability Exception, Strict Liability, Product Liability

(9)

กตตกรรมประกาศ

ผเขยนขอกราบขอบพระคณทานผชวยศาสตราจารย ดร.สรศกด มณศร ทไดกรณา รบเปนทปรกษาวทยานพนธใหกบผเขยน ในขณะทผเขยนอยในระหวางการฝกเพอเขารบราชการต ารวจ ซงผเขยนแทบจะหาเวลามาพบอาจารยไมไดเลย แตอาจารยไดกรณาชแนะแนวทางในการท าวทยานพนธ ใหความเมตตา และใหก าลงใจแกผเขยนจนสามารถสอบเคาโครงวทยานพนธผานไดดวยด ซงเปนเวลาเดยวกบทอาจารยเกษยณอายราชการท าใหไมสามารถเปนอาจารยทปรกษาหลกได จงไดรบความกรณาจากศาสตราจารย ดร.วจตรา วเชยรชม รบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก โดยทานอาจารยสรศกดยงคงเปนอาจารยทปรกษารวม หากไมไดความเมตตาจากอาจารยทงสองทาน วทยานพนธฉบบนคงไมอาจส าเรจลลวงไปได

ผ เขยนขอขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร.ไพสษฐ พพฒนกล ทกรณารบ เปนประธานการสอบวทยานพนธและใหความเมตตากบผเขยน ทานรองศาสตราจารย ดร.นนทวชร นวตระกลพสทธ ทใหความรกบผเขยนในรายวชาปญหากฎหมายธรกจ จนท าใหผเขยนมความสนใจในเรองทไดท าวทยานพนธฉบบน และกรณารบเปนกรรมการสอบวทยานพนธ โดยไดสละเวลา อนมคาในการใหค าแนะน าในการปรบปรงแกไข การตรวจแก และใหขอคดทเปนประโยชน ท าใหวทยานพนธฉบบนสมบรณยงขน

ทายทสดน ผเขยนขอขอบพระคณ คณพอ คณแม และบคคลในครอบครวทกคน ทงทยงมชวตอยและลวงลบไปแลว ทไดอบรมสงสอน สนบสนนและสง เสรมในการด าเนนชวต และการศกษามาโดยตลอด

หากวทยานพนธฉบบนมประโยชนในทางวชาการอยบาง ผเขยนขออทศคณความด และความชอบทงหมดใหกบ ครอบครว ครอาจารย รวมถงกลยาณมตรทกทาน แตหากมขอผดพลาดประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว


สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1) บทคดยอภาษาองกฤษ (5) กตตกรรมประกาศ (9) บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 19 1.3 ขอบเขตของการศกษา 19 1.4 วธการศกษา 20 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 20

บทท 2 ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยในประเทศไทย 22

2.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา 23 2.1.1 ความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 23

2.1.1.1 ความรบผดตามหลกกฎหมายสญญา (Contractual or Warranty 23 Liability) 2.1.1.2 ความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด (Negligence Liability) 30

2.1.2 ความรบผดตามกฎหมายพเศษ 37 2.1.2.1 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 37 2.1.2.2 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 39

2.2 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย 41 2.2.1 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา 41

ทไมปลอดภย พ.ศ.2551

2.2.1.1 หลกความรบผดของผประกอบการ 42 2.2.1.2 เงอนไขแหงความรบผด 44

(1) ประเภทของสนคา 44 (2) ลกษณะของสนคาไมปลอดภย (Defective Products) 52 (3) บคคลทไดรบความคมครอง 54 (4) บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา 55

ทไมปลอดภย (5) ขอบเขตความรบผด 59

2.2.1.3 เหตยกเวนความรบผด 67 2.1.3.4 ภาระการพสจน (Burden of prove) และอายความ 70

(1) ภาระการพสจน 70 (2) อายความ 72

บทท 3 ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยในกลมประเทศอาเซยน 76

3.1 กลมประเทศทมกฎหมายก าหนดความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคา 76 ทไมปลอดภย 3.1.1 ประเทศเวยดนาม 76

3.1.1.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา 78 (1) ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 (Civil Code 2005) 78 (2) กฎหมายพาณชย ค.ศ. 2005 (Commercial Law 2005) 88 (3) กฎหมายคณภาพสนคาและผลตภณฑ ค.ศ. 2007 93

(Law on Quality of Products and Goods 2007) 3.1.1.2 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจาก 96

สนคาทไมปลอดภย (1) กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.2010 96

(The Law on Protection of Consumer’s Right 2010) ก. หลกความรบผดของผประกอบการ 97 ข. เงอนไขแหงความรบผด 97

1) ประเภทของสนคา 97 2) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) 98

3) บคคลทไดรบความคมครอง 99 4) บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา 100

ทไมปลอดภย 5) ขอบเขตความรบผด 101

ค. เหตยกเวนความรบผด 105 ง. ภาระการพสจน (Burden of Prove) และอายความ 105

1) ภาระการพสจน 105 2) อายความ 106

3.1.2 ประเทศมาเลเซย 107 3.1.2.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหาย 108

อนเกดจากสนคา (1) กฎหมายวาดวยสญญา ค.ศ. 1950 (Contract Act 1950) 108

และกฎหมายวาดวยการซอขาย ค.ศ. 1957 (Sale of Goods Act 1957: SOGA)

(2) หลกกฎหมายละเมด (Tort Liability) 110 3.1.2.2 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจาก 111

สนคาทไมปลอดภย (1) กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 111 (Consumer Protection Act 1999)

ก. หลกความรบผดของผประกอบการ 112 ข. เงอนไขแหงความรบผด 112

1) ประเภทของสนคา 112 2) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) 114 3) บคคลทไดรบความคมครอง 116 4) บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจาก 116

สนคาทไมปลอดภย 5) ขอบเขตความรบผด 119



3.1.3 ประเทศฟลปปนส 124 3.1.3.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหาย 125

อนเกดจากสนคา (1) ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 1949 125

(Civil Code of The Philippines 1949 3.1.3.2 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจาก 130

สนคาทไมปลอดภย (1) กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 130

(The Consumer Act of The Philippines 1992) ก. หลกความรบผดของผประกอบการ 130 ข. เงอนไขแหงความรบผด 131

1) ประเภทของสนคา 131 2) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) 133 3) บคคลทไดรบความคมครอง 135 4) บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา 136

ทไมปลอดภย 5) ขอบเขตความรบผด 137



3.2 กลมประเทศทไมมกฎหมายก าหนดความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคา 142 ทไมปลอดภย 3.2.1 ประเทศสงคโปร 142

3.2.1.1 กฎหมายวาดวยการขายสนคา ค.ศ.1999 143 (Sale of Goods Act 1999)

3.2.1.2 หลกกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) 146 3.2.1.3 กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.2003 (การคาทเปนธรรม) 147

(Consumer Protection (Fair Trading) Act 2003: CPFTA 3.2.2 ประเทศอนโดนเซย 153

3.2.2.1 ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 1847 154

3.2.2.2 กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 157 (Consumer Protection Act 1999)

(1) หลกความรบผดของผประกอบการ 157 (2) เงอนไขแหงความรบผด 158

ก. ประเภทของสนคา 158 ข. ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย 158 ค. บคคลทไดรบความคมครอง 159 ง. บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา 159 จ. ขอบเขตความรบผด 161

(3) เหตยกเวนความรบผด 162 (4) ภาระการพสจน (Burden of Prove) และอายความ 163

ก. ภาระการพสจน 163 ข. อายความ 164

บทท 4 วเคราะหเปรยบเทยบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย 168 ในกลมประเทศอาเซยน

4.1 หลกความรบผดของผประกอบการ 169 4.2 เงอนไขแหงความรบผด 174

4.2.1 ประเภทของสนคา 174 4.2.2 ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) 187 4.2.3 บคคลทไดรบความคมครอง 194 4.2.4 บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย 196 4.2.5 ขอบเขตความรบผด 200

4.3 เหตยกเวนความรบผด 210 4.4 ภาระการพสจน (Burden of Prove) และอายความ 219

4.4.1 ภาระการพสจน 219 4.4.2 อายความ 222

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ 227

5.1 บทสรป 227 5.2 ขอเสนอแนะ 231

บรรณานกรม 242 ประวตผเขยน 252

1

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of Southeast Asian Nation: ASEAN) มสมาชกทงหมด 10 ประเทศ ไดแก ไทย อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร บรไนดารสซาลาม เวยดนาม ลาว เมยนมาร และกมพชา มวตถประสงคในการเพมอ านาจตอรอง และเพมขดความสามารถในการแขงขนกบประเทศในภมภาคใกลเคยงและในเวทระหวางประเทศ โดยมกฎบตรอาเซยน (ASEAN CHAPTER) หรอธรรมนญอาเซยน เปรยบเสมอนรฐธรรมนญ ของอาเซยนทท าใหอาเซยนมสถานะเปนนตบคคล เปนการวางกรอบกฎหมายและโครงสรางองคกรใหกบอาเซยน1 ตอมาไดท าความตกลงในการจดตงประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ซงประกอบดวย 3 เสาหลกไดแก ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC) ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community: ASCC) และประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security Community: APSC) โดยวทยานพนธฉบบนจะศกษาในประเดนทมความเกยวของกบประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ซงมวตถประสงคในการจดตงเพอผลประโยชนทางเศรษฐกจรวมกนในรปแบบทคลายคลงกบสหภาพยโรป (European Union: EU)2 เพอใหมการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน แรงงานฝมอ และเงนทนอยางเสร ซงในป 2550 ไดมการจดท าพมพเขยวเพอจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC Blueprint) เพอเปนแผนบรณาการดานเศรษฐกจในภาพรวมในการมงสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนใหบรรลเปาหมายในป 2558 และเพอสรางพนธสญญาระหวางประเทศสมาชก โดยก าหนดยทธศาสตรส าคญ ไดแก 1) การเปนตลาดและฐานการผลตเดยว (Single Market and Production Base)

1 AEC ศนยขอมลความรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน, “กฎบตรอาเซยน (ASEAN Charter) หรอ

ธรรมนญอาเซยน,” องคความรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC), สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.thai-aec.com.

2 สหภาพยโรปเปนความรวมมอกนในการจดตงองคการทมสภาพเปนองคการระหวางประเทศ เหนอรฐ (supra-national co-operation) ซงเปนรปแบบของความรวมมอระหวางประเทศทประเทศสมาชก ยอมมอบอ านาจการบรหารงานบางอยางใหแกองคกรกลาง (supra-national) เพอใหสามารถด าเนนการบรรลเปาหมายรวมกน ในขณะทอาเซยนมการบรหารงานแบบอาศยความรวมมอระหวางประเทศสมาชกและจะไมกาวกายกจการภายในประเทศระหวางกน (inter-national co-operation) โดยใชหลกฉนทามต (consensus)

http://www.thai-aec.com/

2

2) การเปนภมภาคทมความสามารถในการแขงขน 3) การเปนภมภาคทมการพฒนาทางเศรษฐกจ ทเทาเทยมกน และ 4) การเปนภมภาคทมการบรณาการเขากบเศรษฐกจโลก

การคมครองผบรโภค เปนสวนหนงในยทธศาสตรการเปนภมภาคทมความสามารถ ในการแขงขนตามพมพเขยวเพอจดตงประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC Blueprint) จงไดมการตงคณะกรรมการอาเซยนดานการคมครอง ผบร โภค ( ASEAN Coordinating Committee on Consumer Protection: ACCP) ภายใตกฎบตรอาเซยน (ASEAN CHARTER) ขนอยางเปนทางการเมอป 2551 เพอท าหนาทเปนศนยประสานงานกลางเพอปฏบตและตรวจสอบการเตรยมการ และกลไกภายในภมภาค สนบสนนการพฒนาเกยวกบการคมครองผบรโภคทยงยน มภารกจหลก ในการก าหนดนโยบายและแนวปฏบตเพอขบเคลอนงานดานการคมครองผบรโภคของประเทศสมาชกใหเปนไปในทศทางเดยวกนและสอดคลองกบสถานการณโลกในแตละระยะ3 ปจจบนคณะกรรมการอาเซยนดานการคมครองผบรโภค มคณะท างานยอย 3 คณะไดแก 1) คณะท างานดานระบบเตอนภยและการแลกเปลยนขอมลอยางฉบไว เพอแจงเตอนหรอใหขอมลเกยวกบสนคาทไมปลอดภย 2) คณะท างานดานการเยยวยาความเสยหายของผบรโภคขามแดน เพอใหมกลไกเยยวยาผบรโภคขามแดน และสรางเครอขายการท างานในการรบเรองรองเรยนเยยวยาผบรโภคทไดรบความเสยหาย และ 3) คณะท างานดานการอบรมและการใหความร เพอเพมพนสมรรถนะของเจาหนาททท างานดานการคมครองผบรโภคของสมาชกรวมไปถงองคกรไมแสวงหาก าไร โดยคณะกรรมการคมครองผบรโภคอาเซยนไดกอตงเวบไซต http://www.aseanconsumer.org ขน เพอเปนแหลงขอมลส าหรบการคมครองผบรโภคในภมภาคอาเซยน เชน ท าเนยบของหนวยงานคมครองผบรโภคประจ าประเทศ ขอมลการตดตอ ขาวสารลาสด การแจงเตอนสนคา นโยบายและการปรบปรงทเกยวของกบการคมครองผบรโภคในภมภาคอาเซยน นอกจากนยงไดจดท าแผนพบเรองการรองเรยนส าหรบผบรโภคอาเซยน (ASEAN Consumer Complaints Leaflet) เพอเปนขอมลการเขาถงหนวยงานหลกของประเทศสมาชกในการรบเรองรองเรยนผบรโภค เปนตน 4 ทงน เพอสนบสนนการสราง ความนาเชอถอและการแขงขนทเปนธรรมระหวางกนในอาเซยน

ปจจบนวทยาศาสตรเทคโนโลย และอตสาหกรรมพฒนาไปอยางกวางขวาง ท าให การผลตสนคาอยในรปแบบของอตสาหกรรมทมการผลตสนคาในปรมาณมาก (Mass Production)

3 วมลรตน รกขวรกล, นกสบสวนสอบสวนช านาญการ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค,

(17 ธนวาคม 2558), สมภาษณ. 4 กรมอาเซยน กระทรวงการตางประเทศ, “อาเซยนมความรวมมอดานการคมครองผบรโภค

หรอไม” , ศนย ขอมล ขาวสารอา เซยน กรมประชาส มพน ธ , สบคนเม อ 19 พฤศจกายน 2558, จาก http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid=3778&filename=index.

http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid=3778&filename=index

3

เพอใหสนคาเพยงพอตอความตองการของประชากร และราคาถกลง แตสนคาทผลตไดอาจเปนสนคาทไมปลอดภย ซงสนคาทไมปลอดภย คอ สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกาย หรอทรพยสนของบคคล มใชสนคาทดอยคณภาพหรอไมเหมาะสมกบการใชงาน และเมอเกด ความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย ผทไดรบความเสยหายสามารถเรยกรองใหผผลตหรอผขาย รบผดโดยอาศยหลกกฎหมายทวไป อนไดแก หลกกฎหมายละเมด และหลกกฎหมายสญญา ซงเปนหลกทมขอจ ากด เชน ขอจ ากดในเรองภาระการพ สจนของ ผเสยหาย ( Burden of Prove) หรอความสมพนธทางสญญาระหวางกน (Privity of Contract) ท าใหไมสามารถเยยวยาความเสยหายทเกดขนอยางเพยงพอ หลายประเทศจงไดบญญตกฎหมายเกยวกบมาตรฐานความปลอดภยของสนคา เชน กฎหมายยา กฎหมายมาตรฐานสนคาอตสาหกรรม เปนตน แตกฎหมายเหลาน มไดเปนหลกประกนวาผบรโภคจะปลอดภยจากการใชสนคาอยางแนนอน เนองจากเปนเพยงกฎหมายทก าหนดคณภาพ มาตรฐานขนต าของสนคาทผลตออกสผบร โภคเทานน ดงนน จงมการพฒนากฎหมายก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (Product Liability) ขน เพอก าหนดความรบผดของผทมความเกยวของกบสนคาทไมปลอดภย (Defective Product) โดยใชหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) และเยยวยาบคคล ทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยอยางเพยงพอและเปนธรรม5

จากการศกษากฎหมายไทย และกฎหมายของประเทศในกลมประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศเบองตนพบวา แตละประเทศไดมบทบญญตเฉพาะเกยวกบความรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอยในกฎหมายคมครองผบรโภค แตประเทศไทยไดบญญตกฎหมายเฉพาะแยกออกมาจากกฎหมายคมครองผบรโภค คอ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ซงกฎหมายของแตละประเทศมหลกเกณฑในการเยยวยาผบรโภคทไดรบความเสยหายแตกตางกนอยางมาก เชน เหตหลดพนความรบผด ตามกฎหมายคมครองผบรโภคของประเทศเวยดนาม6มาตรา 247 ก าหนดใหผประกอบการหลดพนจากความรบผด

5 ศกดา ธนตกล, ค าอธบายและค าพพากษาเปรยบเทยบ กฎหมายความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย, พมพครงท 2, (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2553), น. 25. 6 Law on Consumer Protection 2010 (Vietnam) No 59/2010/QH12, adopted

November 17, 2010, effective July 1, 2011 (“LoCP”). 7 LoCP Article 24. Exemption from liability for damage caused by defective goods Organizations or individuals trading goods specified in Article 23 of this Law shall be

exempt from compensation if they can prove that the defects of the good could not be detected with the scientific and technical knowledge at the time organizations or individuals trading goods supplied the defective good to consumers.

4

ในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย หากสามารถพ สจนไ ดวา สถานะความร ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทมการน าสนคาออกวางจ าหนายใหแกผบรโภคไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาทมอย ได (State of the Art Defense) แตกฎหมายไทย ไมมเหตยกเวนความรบผดในประเดนดงกลาว จากความแตกตางของกฎหมายแตละประเทศ จะสงผลใหวตถประสงคในการเปนตลาดและฐานการผลตเดยวของอาเซยนไมอาจะเกดขนได อยางเปนรปธรรม เพราะเมอกฎหมายแตละประเทศใหความคมครองผบรโภคไมเทาเทยมกน ท าใหเงอนไขทางการคาของแตละประเทศแตกตางกน และเกดการถายเทสนคาไปยงประเทศ ทมกฎหมายทผอนคลายกวาซงสรางความไมเปนธรรมในทางการคา ซงในการรวมกลมของสหภาพยโรปไดมการประกาศใช EC Directive 85/374 EEC on the Approximation of the Laws, Regulations and Administrative Provision of the Member States Concerning Liability for Directive products (EC Directive 85/374 EEC) เพอเปนมาตรฐานขนต าใหประเทศสมาชกออกกฎหมายภายในคมครองบคคลทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย โดยมหลกการส าคญในการสรางความสมดลของผลประโยชนของผบรโภคและคมครองประโยชนในทางเศรษฐกจ ของผผลต ซงสหภาพยโรปเหนวา8การทประเทศสมาชกมกฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหาย อนเกดจากสนคาทไมปลอดภยแตกตางกนยอมบดเบอนการแขงขนทางการคาทเปนธรรมและมผล ตอการเคลอนยายสนคาในตลาดดวย และน ามาซงการคมครองผทไดรบความเสยหายทไมเทาเทยมกน

ผเขยนจงเหนสมควรศกษากฎหมายวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทยเปรยบเทยบกบประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศ เพอศกษาความแตกตาง ขอด และขอดอยของกฎหมายประเทศตาง ๆ และจดท าเปนขอเสนอแนะเกยวกบกฎหมายมาตรฐานวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย เพอน าเสนอใหประเทศสมาชกจดท า “ขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives)” เพอคมครองบคคลทไดรบ ความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยอยางเปนธรรมและสอดคลองกนมากขน โดยขนตอนในการจดท าขอก าหนดตองใหองคกรการประชมรฐมนตรอาเซยนซ งมรฐมนตร วาการกระทรวง

8 Whereas approximation of the laws of the Member States concerning the liability

of the producer for damage caused by the defectiveness of his products is necessary because the existing divergences may distort competition and affect the movement of goods within the common market and entail a differing degree of protection of the consumer against damage caused by a defective product to his health or property.

5

การตางประเทศของสมาชกภาครวมลงนามรบรอง 9 และประเทศสมาชกทรวมลงนามยอมรบขอก าหนดดงกลาว จะตองออกกฎหมายหรอปรบปรงกฎหมายภายในใหมมาตรฐานข นต า ตามขอก าหนดฯ ซงจะมความคลายคลงกบ EC Directive 85/374 EEC ของสหภาพยโรปทก าหนดแนวทางเกยวกบความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศสมาชก ใหมความสอดคลองกนในลกษณะขอก าหนด (Directive)10 ซงประเทศสมาชกตองบญญตกฎหมายภายในทมมาตรฐานขนต าเทยบเทากบ EC Directive 85/374 EEC เพอรองรบขอก าหนดดงกลาวภายในระยะเวลาทก าหนด และน าผลการศกษามาเสนอแนะปรบปรงแกไขพระราชบญญต ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 โดยเหนควรศกษาคนควา ในประเดนตาง ๆ ดงน

1.1.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผด กฎหมายทเก ยวของกบความรบผดเปนการศกษากฎหมายในภาพรวมของ

แตละประเทศวา มกฎหมายทคมครองผเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยอยางไรบาง ซงประเทศสมาชกอาเซยนทกประเทศมกฎหมายทเปนพนฐานในการเรยกรองให ผประกอบการรบผด ในความเสยหายทเกดขนจากสนคา คอกฎหมายแพงในเรองของกฎหมายละเมดและกฎหมายสญญา แตกฎหมายดงกลาวกมขอจ ากดบางประการทท าใหผเสยหายไมไดรบความคมครองอยางเพยงพอ ดงนนบางประเทศจงไดบญญตกฎหมายเฉพาะเกยวกบความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยขน โดยม เงอนไขความรบผด เหตยกเวนความรบผด ภาระการพสจนและอายความทแตกตางกน ในแตละประเทศ

ประเทศไทยมกฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคา หลายฉบบ เชน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงบญญตอย ในสวนของลกษณะละเมด

9 หากไมใชรฐมนตรกระทรวงการตางประเทศของสมาชกภาคจะรวมลงนามรบรองไดเมอแสดง

หนงสอมอบอ านาจ (Full power) 10 ขอก าหนด (Directives) ถอเปนกฎหมายล าดบรองทมผลบงคบใชเฉพาะประเทศทมงจะใหเกดผล

และใหประเทศสมาชกเปนผก าหนดรปแบบหรอมาตรการในการปฏบตใหเกดผลตามขอก าหนดเอง ทงน ภายใตมาตรา 191 แหงสนธสญญาจดตงประชาคมยโรป ขอก าหนดจะมผลบงคบใชภายหลงจากทประชาคมไดแจง ใหประเทศทเกยวของทราบแลว

วมลวรรณ ภทโรดม, สหภาพยโรป, (กรงเทพมหานคร: ศนยยโรปศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2546), น. 164-166.

6

และลกษณะสญญา และกฎหมายเฉพาะ เชน พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 253511 เปนตน และมกฎหมายทก าหนดความรบผดในสนคาทไมปลอดภยขนเปนการเฉพาะ คอ พระราชบญญต ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาท ไมปลอดภย พ.ศ.255112 ซงมวตถประสงค เพอคมครองผบรโภคทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยโดยการน าหลกความรบผด โดยเครงครดมาใช เพอแกปญหาภาระการพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอในการกอใหเกดความเสยหายของผประกอบการอนเปนหนาทของผเสยหาย

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยน เมอมความเสยหายอนเกดจากสนคา ผเสยหายสามารถเรยกรองคาเสยหายโดยอาศยกฎหมายพนฐานตามกฎหมายละเมด และสญญา นอกจากนประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศไดบญญตกฎหมายเฉพาะเกยวกบ ความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย เพอใหความคมครองผเสยหายมากขน เชน ประเทศเวยดนามไดบญญ ตกฎหมายคมครองผบร โภค ค.ศ. 2010 ขน โดยก าหนดใหผประกอบการตองรบผดในคาสนไหมทดแทนความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสน ของผบรโภคทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย แมวาผประกอบการมไดรหรอกอใหเกดความไมปลอดภยของสนคานนกตาม13

ผเขยนจะท าการศกษาบทบญญตทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาในภาพรวมไมวาจะเปนความรบผดทางละเมด หรอความรบผดในทางสญญาตามกฎหมายแพง ตลอดจนกฎหมายเฉพาะเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย ทไดบงคบใชในประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศจะศกษาถงขอด ขอดอย ของกฎหมายแตละฉบบ โดยจะน ามาศกษาเปรยบเทยบเพอเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบใหมมาตรฐาน ไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายประเทศไทยใหครอบคลม

11 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535, ราชกจจานเบกษา เลมท 109 ตอนท 39 (6 เมษายน

2535): น. 21-47. 12 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551,

ราชกจจานเบกษา เลมท 125 ตอนท 36 ก (20 กมภาพนธ 2551): น. 17-22. 13 LoCP Article 23. Liability for compensation for damage caused by defective goods

1. Organizations or individuals trading goods shall be liable for damages in the case where defective goods, which supplied by them, cause damages to life, health, properties of consumers, even if the defects are not known to or not caused by those organizations or individuals, except as provided in Article 24 of this laws.

7

ทกกรณ เพ อ ให เกดความเปนธรรมแก ผ เ สยหายและ ผประกอบการ โดยไม สร างภาระ แกผประกอบการมากเกนสมควร

1.1.2 หลกความรบผดของผประกอบการ จากการศกษาในเบองตนพบว าประเทศไทยมกฎหมายทก าหนดความรบผด

ของผประกอบการโดยอาศยหลกความรบผดตามสญญา (Contractual or Warranty Liability) และหลกกฎหมายละเมด (Tort Liability) ซงปรากฏอย ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย นอกจากนไดน าหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) มาใชกบกรณของสนคาทไมปลอดภยดงทปรากฏอยในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ตามมาตรา 5 บญญตวา “ผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผดตอผเสยหายในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม ” ตามบทบญญตดงกลาว ผประกอบการจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยแมวาตนจะไมรถงความไมปลอดภยของสนคานนกตาม เนองจากพระราชบญญตนมงคมครองผเสยหายใหไดรบการเยยวยาความเสยหายเปนส าคญ

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนสวนใหญมหลกความรบผด ในเรองสญญาและละเมดอยแลว เชน ประเทศมาเลเซย ความรบผดทางสญญามกฎหมายทเกยวของ คอกฎหมายสญญา ค.ศ.1950 (Contracts Act 1950) และมกฎหมายเฉพาะเรองสญญาซอขายสนคา คอกฎหมายวาดวยการซอขายสนคา ค.ศ.1957 (Sale of Goods Acts 1957: SOGA) ซงเปนกฎหมายทมวตถประสงคในการคมครองผลประโยชนทสามารถคาดหมายไดของคสญญาหากสญญาไดเกดขนโดยสมบรณ โดยฝายทผดสญญาจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขน หรอในความเสยหายทคสญญาสามารถคาดเหนได (Foreseeable Damages) ในขณะท าสญญา สวนหลก ความรบผดในทางละเมด เชน ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 (Civil Code 2005) ประเทศเวยดนาม มาตรา 60414 บญญตไววา “ผใดกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอละเมดตอชวต

14 Civil Code 2005 (Vietnam) Article 604. “Grounds for liability to compensate for damage

1. Those who intentionally or unintentionally infringe upon the life, health, honor, dignity, prestige, property, rights, or other legitimate interests of individuals or infringe upon the honor, prestige and property of legal persons or other subjects and thereby cause damage shall have to compensate.

2. In cases where the law provides that the persons who cause damage must compensate even when they are not at fault, such provision shall apply.”

8

สขภาพ ทรพยสน หรอสทธตามกฎหมายของบคคลอน จนเปนเหตใหไดรบความเสยหายจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน ในกรณทมกฎหมายบญญตใหตองรบผดในความเสยหายแมมได กระท าผด ใหบงคบใชตามกฎหมายเชนวานน” นอกจากนยงไดน าหลกความรบผดโดยเครงครด มาก าหนดความรบผดของผประกอบการในกรณสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะ ดงปรากฏในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.2010 มาตรา 23 บญญตวา “ผประกอบการตองรบผดในความเสยหาย ตอชวต สขภาพ และทรพยสนของผบรโภคอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย แมจะไมรถงความ ไมปลอดภยของสนคาหรอมไดเปนผกอใหเกดความไมปลอดภยขน”

ผเขยนจะท าการวเคราะหหลกกฎหมายทน ามาใชก าหนดความรบผดของผประกอบการในประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศและความแตกตางของหลกกฎหมายแตละประเทศ เพอเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว และปรบปรงหลกกฎหมายทเกยวของของประเทศไทยใหมประสทธภาพมากยงขน

1.1.3 เงอนไขแหงความรบผด 1.1.3.1 ประเภทของสนคา การก าหนดประเภทของสนคาทจะอยภายใตบทบญญตกฎหมายความรบผด

ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยเปนสงทมความส าคญมาก เนองจากเปนฐาน ทจะก าหนดวาผทไดรบความเสยหายจะไดรบความคมครองตามกฎหมายดงกลาวหรอไม หากสนคา ทกอใหเกดความเสยหายไมใชสนคาประเภททกฎหมายบญญตไว ผทไดรบความเสยหายจะไมสามารถเรยกรองใหผประกอบการรบผดตามกฎหมายเฉพาะได

กฎหมายไทยมกฎหมายก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย คอ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 โดยก าหนดใหสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน ไดแก15 สงหารมทรพยทไดผลตหรอน าเขามาในประเทศไทยเพอขาย ผลตผลเกษตรกรรม และกระแสไฟฟา อยางไรกตามสนคาตามกฎหมายไทยมไดหมายความรวมถงบรการดวย ดงนน แมบรการจะมความไมปลอดภยและกอใหเกดความเสยหายแกผบรโภคกไมตองรบผดตามกฎหมายดงกลาว

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยน พบวาประเทศเวยดนาม มไดก าหนดประเภทของสนคาไว แตประเทศมาเลเซยไดก าหนดประเภทของสนคาไวอยางชดเจน

15 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4

บญญตวา “ในพระราชบญญตน สนคา หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอน าเขาเพอขาย รวมทงผลตผลเกษตรกรรม และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

9

ในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 (Consumer Protection Act 1999)16 ซงไดแก17 สนคา ทซอขายในครงแรกโดยมวตถประสงคเพอใชสวนบคคลหรอในครวเรอนและหมายความรวมถง ชนสวน อปกรณ หรอวตถดบทประกอบขนเปนสนคา สนคาทตดอยกบสนคาอนหรอทรพยสนสวนบคคล สตว ยานพาหนะ สาธารณปโภค ตนไม พช ธญพชทปลกลงในดนหรอไมกตาม แตไมรวมถงเงนตรา หน ตราสารหน และความรบผดในสนคาทไมปลอดภยจะไมน ามาใชกบสนคาเกษตรกรรม ทไมผานการแปรรป18 สวนกฎหมายฟลปปนสใหความคมครองถงความเสยหายทเกดขนจากบรการ ทไมปลอดภยดวย ดงทปรากฏในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 (The Consumer Act of The Philippines 1992) มาตรา 9919 วา “ผใหบรการตองรบผดตอผบรโภคในความเสยหายอนเกดจากบรการทไมปลอดภย” จงเปนการคมครองผบรโภคมากกวาประเทศสมาชกอาเซยนสวนใหญทให ความคมครองเฉพาะสนคาแตไมรวมถงบรการ ซงการใหความคมครองไปถงบรการนจะกอใหเกดความไมเปนธรรมและสรางภาระแกผประกอบการมากเกนสมควรหรอไม

16 Consumer Protection Act 1999 ( Malaysia) Act 599, adopted August 27, 1999,

effective September 9, 1999. 17 Consumer Protection Act 1999 (Malaysia), Article 3 (1) In this Act, unless the

context otherwise requires— “goods” means goods which are primarily purchased, used or consumed for

personal, domestic or household purposes, and includes— (a) goods attached to, or incorporated in, any real or personal property; (b) animals, including fish; (c) vessels and vehicles; (d) utilities; and (e) trees, plants and crops whether on, under or attached to land or not, but does

not include choses in action, including negotiable instruments, shares, debentures and money; 18 Consumer Protection Act 1999 (Malaysia) , Article 68 (5) “This section shall not

apply to a person in respect of any defect in agricultural produce if the only supply of the agricultural produce by the person to another person was at a time when the agricultural produce has not undergone any industrial process.”

19 The Consumer Act of The Philippines 1992 Article 99 “Liability Defective Services The service supplier is liable for redress, independently of fault for damages caused

to consumers by defects relating to the rendering of the services, as well as for insufficient or inadequate information on the fruition and hazards thereof.”

10

ผเขยนจะท าการวเคราะหบทบญญตในสวนของนยามค าวา “สนคา” ของแตละประเทศ และจะศกษาถงขอด ขอดอย และความเหมาะสมทจะก าหนดใหบรการอยใน ขอบเขต ของสนคา โดยจะน ามาศกษาเปรยบเทยบเพอเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผด ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายประเทศไทยใหคมครองครอบคลมทกกรณ รวมถงจะพจารณาวาสนคาควรหมายความรวมถงบรการดวยหรอไม ทงน จกพจารณาทงในสวนการใหความคมรองผบรโภค และการไมสรางภาระแก ผประกอบการ มากเกนสมควร

1.1.3.2 ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 คอ20 สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนได ไมวาจะเปนเพราะเหตความบกพรองในการผลต หรอการออกแบบหรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอชดเจนตามสมควร ทงน โดยค านงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได ซงกฎหมายไทยใชหลกความคาดหมายของผบรโภคในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคา โดยก าหนดลกษณะของความไมปลอดภยได 3 ประการ ดงน

(1) ความไมปลอดภยเนองจากกระบวนการผลต (Manufacturing Defect) (2) ความไมปลอดภยเนองจากการออกแบบ (Design Defect) (3) ความไมปลอดภยเนองจากการใหค าเตอนไมเพยงพอ (Warning Defect)

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนพบวาไดก าหนดลกษณะ ของสนคาทไมปลอดภยคลายคลงกน กลาวคอ ลกษณะของสนคาทไมปลอดภยตามกฎหมายเวยดนามคอ21 สนคาทอาจกอใหเกดความเสยหายตอชวต สขภาพ และทรพยสนของผบรโภค แมวาสนคาจะไดผลตตามมาตรฐานทก าหนดและไมอาจตรวจพบความไมปลอดภยในขณะทมการจ าหนายสนคากตาม และหมายความรวมถง ความไมปลอดภยเนองจากการออกแบบ ความไมปลอดภยเนองจากการผลต การขนสง และการเกบรกษา และความไมปลอดภยเนองจากการไมใหค าแนะค า หรอค าเตอนทเหมาะสม สวนลกษณะของสนคาทไมปลอดภยของประเทศมาเลเซย คอ22 สนคาทไมมความปลอดภยในระดบทบคคลทวไปสามารถคาดหมายได ซงการพจารณาระดบความคาดหมาย

20 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 21 Article 3 of LoCP (Vietnam) 22 Article 67 of Consumer Protection Act 1999 (Malaysia)

11

จะพจารณาตามประเภทของสนคาและสถานการณตาง ๆ ประกอบ เชน ลกษณะของสนคา และวตถประสงคในการจดจ าหนาย เวลาทไดมการจ าหนายสนคา ค าแนะน าการใชสนคาหรอค าเตอน เปนตน

ผเขยนจะท าการวเคราะหบทบญญตทเกยวของกบลกษณะของสนคาทไมปลอดภย และหลกทใชในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาในแตละประเทศโดยจะศกษาถงขอด และขอดอยของแตละหลกการและน ามาศกษาเปรยบเทยบเพอน าเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซ งประเทศสมาชกอาเซยน ตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายไทยใหมประสทธภาพมากขน

1.1.3.3 บคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมาย กฎมายไทยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา

ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 บคคลทไดรบความคมครองคอ ผเสยหาย ซง มาตรา 4 บญญตวา “ผเสยหาย หมายความวา ผทไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย” ดงนน บคคล ทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยทกคนคอผทไดรบความคมครอง แมจะไมไดเปนผใชสนคาโดยตรง หรอไมไดมนตสมพนธกบผประกอบการกตาม และสามารถเรยกรองใหผประกอบการรบผดตอความเสยหายทเกดขนได

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนใหความคมครองบคคล จากความเสยหายในกรณสนคาทไมปลอดภยแตกตางกน เชน ประเทศมาเลเซยใหความคมครองบคคลทกคนทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย23 ซงเปนการคมครองเชนเดยวกบกฎหมายไทย แตกฎหมายฟลปปนสใหความคมครองเฉพาะผบรโภคเทานน24 ซงไดแก25 บคคลธรรมดาทเปน ผซอ เชา หรอไดรบสนคาอปโภคบรโภค บรการ หรอธรกรรมทางการเงน โดยมไดคมครองถงบคคล ทไดรบความเสยหายแตมไดเปนผซอหรอใชสนคาดวย (Bystander) ซงอาจไมเปนธรรมตอบคคลดงกลาว

ผเขยนจะท าการวเคราะหบทบญญตในสวนของบคคลทจะไดรบความคมครอง ตามกฎหมายของแตละประเทศทไดมการบญญตไวแตกตางกน โดยน ามาศกษาเปรยบเทยบ

23 Consumer Protection Act 1999 (Malaysia), Article 68 (2) Where damage is caused

wholly or partly by a defect in a product, the person who suffered the damage may within a reasonable period after the damage occurs request the supplier to identify any or all of the persons referred to in subsection (1), whether or not he is or they are still in existence.

24 Article 97 of The Consumer Act of The Philippines 1992 25 Article 4(n) of The Consumer Act of The Philippines 1992

12

เพอน าเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย ซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายประเทศไทยใหมประสทธภาพมากขน

1.1.3.4 บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย การก าหนดบคคลทตองรบผดในความเสยหายเปนสงทมความส าคญอกประการหนง

ทควรบญญตไวอยางชดเจน เพอให ผเสยหายไดทราบวาตนมสทธเรยกรองใหบคคลใดรบผด ตอความเสยหายทเกดขนบาง

กฎมายไทย ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 ประกอบมาตรา 5 ผตองรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคา ไมปลอดภย ไดแกผผลต หรอผวาจางใหผลต ผน าเขา ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได ผซงใชชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมาย ขอความ หรอแสดงดวยวธใด ๆ อนมลกษณะทจะท าใหเกดความเขาใจไดวาเปนผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขา โดยตองรวมกนรบผดเมอสนคานนไดมการใหแกผบรโภคแลว และยงคงตองรบผดแมความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของตนหรอไมกตาม ดงนน บคคลทตองรบผด ตามกฎหมายไทย คอ ผประกอบการทเกยวของกบสนคาทไมปลอดภยทกขนตอน โดยตองรวมกน รบผดตอผเสยหาย

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนพบวา ไดก าหนดตวบคคล ทตองรบผดตอความเสยหายทเกดขนในลกษณะทมความใกลเคยงกน เชน บคคลทตองรบผดตามกฎหมายมาเลเซย ไดแก26 ผผลตสนคา ผซงใชชอหรอเครองหมายการคาเพอแสดงออกวาตนเปนผผลต และผน าสนคาเขามาในประเทศมาเลเซยเพอวตถประสงคทางการคา สวนประเทศเวยดนาม ไดแก 27 บคคลธรรมดา หรอนตบคคลใด ๆ ทผลต กระจายสนคา โดยปราศจากมาตรฐานอนเปนสาเหต

26 Consumer Protection Act 1999 ( Malaysia) Article 68 (1) Where any damage is

caused wholly or partly by a defect in a product, the following persons shall be liable for the damage:

(a) the producer of the product; (b) the person who, by putting his name on the product or using a trade mark or

other distinguishing mark in relation to the product, has held himself out to be the producer of the product; and

(c) the person who has, in the course of his business, imported the product into Malaysia in order to supply it to another person.

27 Article 23 of LoCP (Vietnam)

13

ใหเกดความเสยหายตอผบรโภคจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขน โดยหมายความรวมถง ผผลต ผน าเขา ผทใชชอหรอเครองหมายการคาของตนกบสนคาทไมปลอดภย และผขายสนคาใหแกผบรโภคในกรณทไมสามารถระบตวผตองรบผดตามกฎหมายได ซงมความใกลเคยงกบกฎหมาย ของประเทศมาเลเซย

ผเขยนจะท าการวเคราะหบทบญญตในสวนบคคลทตองรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนทแตละประเทศไดมการบญญตไวแตกตางกน โดยน ามาศกษาเปรยบเทยบเพอน าเสนอ เปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายประเทศไทยใหมประสทธภาพมากขน

1.1.3.5 ขอบเขตความรบผด เมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ประเดนเรองคาเสยหายถอเปน

เรองส าคญทควรมการบญญตไวอยางชดเจนเพอไมใหเกดขอถกเถยงกนในภายหลงวา ขอบเขต ของคาเสยหายจะเรยกรองไดเพยงใด คาเสยหายตอจตใจ (Mental Damages) จะเรยกรองไดหรอไม หรอควรมการก าหนดคาเสยหายสงสดทสามารถเรยกรองไดไวหรอไม เพยงไร เปนตน

กฎหมายไทยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา1128 และประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 43829 ผเสยหายจะไดรบการเยยวยาความเสยหาย ดงน

28 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551

มาตรา 11 บญญตวา “นอกจากคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามทก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ศาลมอ านาจก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายตามหลกเกณฑดงตอไปนดวย

(1) คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจอนเปนผลเนองมาจากความเสยหายตอรางกาย สขภาพ หรออนามยของผเสยหาย และหากผเสยหายถงแกความตาย สาม ภรยา บพการ หรอผสบสนดานของบคคลนนชอบทจะไดรบคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ

(2) หากขอเทจจรงปรากฏวาผประกอบการไดผลต น าเขา หรอขายสนคาโดยรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอเมอรวาสนคาทไมปลอดภยภายหลงจากการผลต น าเขา หรอขายสนคานนแลวไมด าเนนการใด ๆ ตามสมควรเพอปองกนมใหเกดความเสยหาย ใหศาลมอ านาจสงใหผประกอบการจายคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเพมขนจากจ านวนคาสนไหมทดแทน ทแทจรงทศาลก าหนดไดตามทศาลเหนสมควร แตไมเกนสองเทาของคาสนไหมทดแทนทแทจรง ทงน โดยค านงถงพฤตการณตาง ๆ เชน ความรายแรงของความเสยหายทผเสยหายไดรบ การทผประกอบการรถงความไมปลอดภยของสนคา ระยะเวลาทผประกอบการปกปดความไมปลอดภยของสนคา การด าเนนการของผประกอบการเมอทราบ

14

(1) คาเสยหายทเกดขนจรง (Actual Damages) อนไดแก คาเสยหาย ตอชวต รางกาย อนามย และทรพยสน ทงน ความเสยหายทเกดขนตอทรพยสนจะไมรวมถงตวทรพยทมความไมปลอดภยนนดวย

(2) คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ (Mental Damages) ซงความเสยหายตอจตใจ คอ30 ความเจบปวดความทกขทรมาน ความหวาดกลว ความวตกกงวล ความเศราโศกเสยใจ ความอบอาย หรอความเสยหายตอจตใจอยางอนทมลกษณะท านองเดยวกน

(3) คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ (Punitive Damages) คาเสยหาย ในสวนน ศาลสามารถก าหนดใหไดเมอปรากฏขอเทจจรงวาผประกอบการไดรวาสนคานนเปนสนคา ทไมปลอดภยตงแตขายหรอน าเขา หรอความไมรเกดจากความประมาทเลนเลอ หรอรในภายหลง แตไมปองกนแกไขไมใหความเสยหายเกดขน โดยพจารณาพฤตการณอน ๆ ประกอบ เชน ความรายแรงแหงความเสยหาย สถานะทางการเงนของผประกอบการ ทงนคาเสยหายเชงลงโทษจะตองไมเกน 2 เทาของคาเสยหายทแทจรง

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนพบวา ไดก าหนดขอบเขตความรบผดทแตกตางกนโดยเฉพาะอยางย งในเรองของ คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ ซงเปนหลกกฎหมายของระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) แตประเทศสมาชกประชาคมอาเซยนแตละประเทศใชระบบกฎหมายทแตกตางกน ดงนนบางประเทศจงไมมคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษในคดแพง ซงประเทศเวยดนามไดก าหนดใหผประกอบการตองรบผด ในความเสยหายทเกดขนในลกษณะทคลายคลงกบประเทศไทย แตไมไดก าหนดใหมคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ อยางไรกตามจากการศกษากฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยนเกยวกบขอบเขตความรบผด พบวา ไมมประเทศใดทก าหนดอตราสงสดในการเรยกคาเสยหายไวเลย ซงการไมก าหนดอตราคาเสยหายสงสดท ผเ สยหายสามารถเรยกรองจากผประกอบการไว จะมผลกระทบตอผประกอบการมากเกนสมควรหรอไม เพราะในบางกรณคาเสยหายทเกดขน

วาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย ผลประโยชนทผประกอบการไดรบ สถานะทางการเงนของผประกอบการ การทผประกอบการไดบรรเทาความเสยหายทเกดขน ตลอดจนการทผเสยหายมสวนในการกอใหเกดความเสยหายดวย”

29 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 438 บญญตวา “คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดยสถานใดเพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

วรรคสอง อนง คาสนไหมทดแทนนน ไดแกการคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด หรอใชราคาทรพยสนนน รวมทงคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย”

30 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551

15

อาจมจ านวนมากจนท าใหผประกอบการไมสามารถช าระไดและตองเลกกจการในทสด ดงนน ควรก าหนดอตราคาเสยหายสงสดทผประกอบการจะตองรบผดไวหรอไม เพยงไร

ผเขยนจะท าการวเคราะหบทบญญตในขอบเขตความรบผดทแตละประเทศ ไดมการบญญตไวแตกตางกน โดยน ามาศกษาเปรยบเทยบเพอน าเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซงประเทศสมาชกอาเซ ยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายประเทศไทยใหมความเหมาะสม ครอบคลม และสามารถคมครองผบรโภคไดอยางเปนธรรมโดยไมกอใหเกดภาระแกผประกอบการเกนสมควร

1.1.4 เหตยกเวนความรบผด กฎหมายไทยก าหนดเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการไวในมาตรา 731

แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 เมอผประกอบการพสจนไดวา สนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย ผเสยหายรอยแลววาสนคา มความไมปลอดภย หรอความเสยหายเกดขนจากการทผบรโภคใชสนคาไมถกตองตามวธการ ทผประกอบการไดใหไวอยางถกตองแลว นอกจากน มาตรา 832 ไดเพมเหตยกเวนความรบผด ของผผลตสนคาตามค าสงของผวาจาง เมอพสจนไดวาความไมปลอดภยเกดจากการออกแบบหรอค าสงของผวาจางใหผลต โดยผผลตไมไดคาดเหนและไมควรคาดเหนไดวาจะมความไมปลอดภยเกดขน และผผลตชนสวนหรอสวนประกอบของสนคากไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยเกดจากการออกแบบ การประกอบ หรอการใหค าเตอนของผผลตสนคา

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนพบวามการบญญตก าหนดเหตยกเวนความรบผดทแตกตางกน เชน ประเทศเวยดนามไดบญญตเหตยกเวนความรบผดไวในกฎหมาย


บญญตวา “ผประกอบการไมตองรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยหากพสจนไดวา (1) สนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย (2) ผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอ (3) ความเสยหายเกดขนจากการใช การเกบรกษาสนคาไมถกตองตามวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน

หรอขอมลเกยวกบสนคาทผประกอบการไดก าหนดไวอยางถกตองชดเจนตามสมควรแลว” 32 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 8

บญญตวา “ผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบของผวาจางใหผลตหรอจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต ทงผผลตไมไดคาดเหนหรอไมควรจะไดคาดเหนถงความไมปลอดภย”

16

คมครองผบรโภค มาตรา 2433 วา “ผประกอบการจะหลดพนความรบผดเมอพสจนไดวาสถานะและความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทไดมการผลตและจ าหนายสนคาไม เพยงพอ ทจะตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา” สวนประเทศมาเลเซย มเหตยกเวนความรบผด หลายประการ และมเหตยกเวนความรบผดบางประการ ทแตกตางจากประเทศไทย และประเทศเวยดนาม เชน ผประกอบการจะหลดพนความรบผดเมอพ สจนไดวาความไมปลอดภยเกดขนจาก การปฏบตตามขอก าหนดของกฎหมาย หรอเมอพสจนไดวาตนไมไดเปนผจดหาหรอจ าหนายสนคา ทมความไมปลอดภยใหแกบคคลอน ตามกฎหมายคมครองผบรโภค มาตรา 72 (a) และ (b)34

ผเขยนจะท าการวเคราะหบทบญญตเกยวกบเหตยกเวนความรบผดทแตละประเทศ ไดบญญตไวแตกตางกน โดยน ามาศกษาเปรยบเทยบเพอน าเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวย ความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายประเทศไทยใหมความเหมาะสมและเปนธรรมมากยงขน

1.1.5 ภาระการพสจนและอายความ กฎหมายไทยไดบญญตภาระการพสจนของผเสยหายตามพระราชบญญตความรบผด

ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 635 ซงก าหนดใหผเสยหายพสจนแตเพยงวามความเสยหายเกดขน และความเสยหายนนเกดขนจากสนคาของผประกอบการ

33 LoCP ( Vietnam) Article 24 “ Exemption from liability for damage caused by

defective goods Organizations or individuals trading goods specified in Article 23 of this Law shall be

exempt from compensation if they can prove that the defects of the good could not be detected with the scientific and technical knowledge at the time organizations or individuals trading goods supplied the defective good to consumers.”

34 Consumer Protection Act 1999 ( Malaysia) Article 72 (1) In any civil proceeding under this Part against any person in respect of a defect in a product, it shall be a defense for that person to show—

(a) that the defect is attributable to compliance with any requirement imposed under any written law;

(b) that he did not at any time supply the defective product to another person 35 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 6

บญญตวา “เพอใหผประกอบการตองรบผดตามมาตรา 5 ผ เสยหายหรอผมสทธฟองคดแทนตามมาตรา 10 ตองพสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการและการใชหรอการเกบรกษาสนคานน เปนไปตามปกตธรรมดา แตไมตองพสจนวาความเสยหายเกดจากการกระท าของผประกอบการคนใด”

17

โดยไดใชหรอเกบรกษาสนคาตามปกตธรรมดา และไมตองพสจนวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภยและไมตองพสจนวาความเสยหายเกดขนจากการกระท าของผประกอบการคนใด ทงน เพอคมครอง ผไดรบความเสยหาย เพราะขนตอนในการผลต การเกบรกษา และการจดจ าหนายอยในความรเหนของผประกอบการทงหมด ท าใหผเสยหายไมอาจพสจนถงความไมปลอดภยของสนคาได และในสวนของอายความในการเรยกรองคาเสยหายเปนไปตาม พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 1236 กลาวคอ ผเสยหายจะตองเรยกรองคาเสยหายภายใน 3 ป นบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผตองรบผด หรอภายใน 10 ป นบแตวนทไดมการขายสนคา แตในกรณทเปนความเสยหายทตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผลนาน เชน สารทสะสมในรางกาย ผเสยหายตองเรยกรองคาเสยหายภายใน 3 ป นบแตวนทรถงความเสยหาย และรตวผตองรบผด หรอภายใน 10 ป นบแตวนทรความเสยหาย

กฎหมายของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนพบวาไมไดก าหนดภาระ การพสจนไว ซงกฎหมายเวยดนามมไดบญญตไวตรงวาผเสยหายมภาระในการพสจนเรองใดบาง แตไดบญญตไวเพยงวาผเสยหายตองแสดงหลกฐานในการปกปองสทธและผลประโยชนอนชอบธรรมของตนในทางแพง แตไมตองพสจนถงความผดของผประกอบการ โดยเปนหนาทของผประกอบการ ทจะตองแสดงใหศาลเหนวาความเสยหายมไดเกดขนเพราะความผดของตน และศาลจะพจารณาวาคกรณฝายใดเปนผทกอใหเกดความเสยหายทแทจรงในคด37 สวนในเรองอายความตามกฎหมายคมครอง


บญญตวา “สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยตามพระราชบญญตนเปนอนขาดอายความ เมอพนสามปนบแตวนทผเสยหายรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผดหรอเมอพนสบปนบแตวนท มการขายสนคานน

วรรคสอง ในกรณทความเสยหายเกดขนตอชวต รางกาย สขภาพ หรออนามย โดยผลของสาร ทสะสมอยในรางกายของผเสยหายหรอเปนกรณทตองใชเวลาในการแสดงอาการ ผเสยหายหรอผมสทธฟองคดแทนตามมาตรา 10 ตองใชสทธเรยกรองภายในสามปนบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด แตไมเกนสบปนบแตวนทรถงความเสยหาย

37 LoCP ( Vietnam) Article 42 “ Burden of proof in civil cases on protecting the interests of consumers

1. Consumers are obliged to provide evidence and prove as to the evidence in civil cases on protecting the legitimate rights and interests in accordance with the law on civil proceedings, except for proving the fault of the organization or individuals trading of goods and/or services.

2. Organizations or individuals trading goods and/or services are obliged to prove their innocence in causing the damage.

18

ผบรโภคมไดกลาวถงไว เปนการเฉพาะจงตองใชอายความประมวลกฎหมายแพง ค.ศ.2005 ตามมาตรา 60738 โดยผเสยหายจะตองเรยกรองคาเสยหายภายใน 2 ป นบแตวนทไดรบความเสยหาย ซงจะตองศกษาถงความเหมาะสมของการก าหนดอายความตอไป

ผ เขยนจะท าการว เคราะหบทบญญ ตเกยวกบภาระการพ สจน และอายความ ในการเรยกรองคาเสยหายทแตละประเทศไดมการบญญตไวแตกตางกน โดยน ามาศกษาเปรยบเทยบเพอน าเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย ซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายประเทศไทยใหมความเหมาะสม เพอไมให ผ เสยหาย แบกรบภาระการพสจนทมากเกนสมควร และเปนธรรมตอผประกอบการ

โดยสรปการเปดเสรทางการคาของประเทศสมาชกอาเซยนจะสงผลกระทบ ตอประชาชนในเรองความปลอดภยของสนคา ซงประเทศสมาชกมกฎหมายทใหความคมครอง ทแตกตางกน ดงนนผเขยนจะท าการวเคราะหกฎหมายทก าหนดความรบผดของผประกอบการ ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยทแตละประเทศบญญตไวแตกตางกน จดเดน จดดอยของกฎหมายแตละประเทศ ไมวาจะเปนหลกความรบผดของผประกอบการ เงอนไขความรบผด เหตยกเวนความรบผด ภาระการพสจนและอายความ เพอน าเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวย ความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวาทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายประเทศไทยใหมประสทธภาพมากยงขนตอไป

3. Court shall decide which the party is faulty in civil cases on protecting the

interests of consumers.” 38 Civil Code 2005 (Vietnam) Article 607 “Limitation period for initiating legal action

claiming compensation for damage The limitation period for initiating legal action claiming compensation for damage

shall be two years from the date on which the legal rights or interests of an individual, legal entity or other subject were infringed.”

19

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอศกษากฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายทเกดขน

จากสนคาทไมปลอดภย และหลกความรบผดของผประกอบการในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศไทยและประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนบางประเทศ

1.2.2 เพอศกษาปญหากฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทย ในสวนเงอนไขแหงความรบผด อนไดแก ประเภทของสนคา ลกษณะ ของสนคาทไมปลอดภย บคคลทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย บคคลทตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และขอบเขตความรบผดหรอคาเสยหาย เหตยกเวนความรบผด ภาระการพสจนของผเสยหายและอายความในการเรยกรองคาเสยหาย

1.2.3 เพอศกษากฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนบางประเทศ ในสวนเงอนไขแหงความรบผด อนไดแก ประเภทของสนคา ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย บคคลทจะไดรบความคมครอง ตามกฎหมาย บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และขอบเขต ความรบผดหรอคาเสยหาย เหตยกเวนความรบผด ภาระการพสจนของผเสยหายและอายความ ในการเรยกรองคาเสยหาย

1.2.4 เพอวเคราะหเชงกฎหมายเปรยบเทยบระหวางกฎหมายเกยวกบความรบผด ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยน บางประเทศ กบกฎหมายไทย เพอเปนแนวทางในการก าหนดกฎหมายมาตรฐานกลางวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของอาเซยน

1.2.5 เพอเสนอแนะแนวทางจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) และเพอเสนอแนะ แนวทางแกไขเพมเตมกฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทย ใหสามารถคมครองผเสยหายไดอยางมประสทธภาพมากยงขน โดยไมเปนการ เพมภาระแกผประกอบการเกนสมควร

1.3 ขอบเขตของการศกษา

วทยานพนธฉบบนมงศกษาและวเคราะหเปรยบเทยบกฎหมายเกยวกบความรบผด

ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยในกลมประเทศอาเซยนบางประเทศ กลาวคอ

20

ประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย ประเทศสงคโปร ประเทศอนโดนเซย และประเทศฟลปปนส กบประเทศไทย เนองจากประเทศเหลานบางประเทศมกฎหมายคมครองผบรโภคบญญตไว เปนการเฉพาะ และมประเดนในการคมครองทเกยวกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ซงใหความคมครองแตกตางกนไปในแตละประเทศ และบางประเทศเปนประเทศ ทมการพฒนาและมความกาวหนาทางเศรษฐกจ จงเหมาะแกการน ามาศกษาเปรยบเทยบขอเหมอนและขอแตกตางกน เพอหาจดรวมทมความเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และระบบกฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยน ในสวนเงอนไขแหงความรบผด อนไดแก ประเภทของสนคา ลกษณะ ของสนคาทไมปลอดภย บคคลทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย บคคลทตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และขอบเขตความรบผดหรอคาเสยหาย เหตยกเวนความรบผด ภาระการพสจนของผเสยหายและอายความในการเรยกรองคาเสยหาย เพอเสนอเปน ขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ซงสมาชกประชาคมอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบ และเพอเสนอแนะแนวทางแกไขเพมเตมกฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ของประเทศไทยใหสามารถคมครองผเสยหายไดอยางมประสทธภาพมากยงขน โดยไมเปนการ เพมภาระแกผประกอบการเกนสมควร

1.4 วธการศกษา

วทยานพนธฉบบนใชวธการศกษาโดยการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)

ดวยวธคนควารวบรวมขอมลทเปนเอกสาร (Documentary Research) โดยท าการศกษาคนควา และรวบรวมขอมลจากตวบทกฎหมาย หนงสอ วทยานพนธ บทความ ค าพพากษา สออเลกทรอนกสตาง ๆ ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.5.1 ทราบกฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย และหลกความรบผดของผประกอบการในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศไทย และประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนบางประเทศ

21

1.5.2 ทราบปญหากฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศไทย ในสวนเงอนไขแหงความรบผด อนไดแก ประเภทของสนคา ลกษณะ ของสนคาทไมปลอดภย บคคลทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และขอบเขตความรบผดหรอคาเสยหาย เหตยกเวนความรบผด ภาระการพสจนของผเสยหายและอายความในการเรยกรองคาเสยหาย

1.5.3 ทราบกฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายท เกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนบางประเทศ ในสวนเงอนไขแหงความรบผด ไดแก ประเภทของสนคา ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย บคคลทจะไดรบความคมครอง ตามกฎหมาย บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และขอบเขต ความรบผดหรอคาเสยหาย เหตยกเวนความรบผด ภาระการพสจนของผเสยหายและอายความ ในการเรยกรองคาเสยหาย

1.5.4 ทราบความแตกตางและความคลายคลงกนของกฎหมายเกยวกบความรบผด ในความเสยหายท เกดขนจากสนคาทไมปลอดภยในกลมประชาคม อาเซยนบางประเทศ กบกฎหมายไทย

1.5.5 ไดแนวคดและมาตรการทางกฎหมายทเหมาะสมในการบญญตขอก าหนด อาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ซงสมาชกประชาคมอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบ และเพอเสนอแนะแนวทางแกไขเพมเตมกฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาไมปลอดภย ของประเทศไทยใหสามารถคมครองผเสยหายไดอยางมประสทธภาพมากยงขน โดยไมเปนการ เพมภาระแกผประกอบการเกนสมควร

22

บทท 2 ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยในประเทศไทย

การเรยกรองใหผประกอบการรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย

ในประเทศไทย เดมเปนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในสวนของลกษณะละเมด และลกษณะสญญา แตการผลตสนคาในปจจบน อยในรปของอตสาหกรรมทผลตสนคาจ านวนมาก (mass product) การจ าหนายสนคาไมไดอยในรปแบบทผผลตจ าหนายสนคาใหแกผบรโภคโดยตรง แตเปนการจ าหนายสพอคาคนกลางหลาย ๆ ทอด จนถงมอผบรโภค และเมอมความเสยหายเกดขนจากการ ใช สน คา การ เรยกรอ ง ให ผประกอบการรบ ผดโดยอาศย หลกกฎหมายสญญา หรอหลกกฎหมายละเมดละเมดไมเพยงพอทจะคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคา ทไมปลอดภย จงไดมการบญญตพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 25511 ขน โดยน าหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) มาใช และก าหนดประเภทของสนคา ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย โดยใหความคมครองบคคลทกคนทไดรบ ความเสยหาย แมวาบคคลนนจะมไดมนตสมพนธ (Privity of Contract) กบผประกอบการกตาม และผประกอบการทตองรบผด มไดจ ากดเฉพาะผผลตหรอผขายเทานน แตยงหมายความรวมถง ผน าเขาสนคาในกรณทสนคานนมไดผลตในประเทศไทย และผทไดแสดงตอบคคลภายนอกวา ตนเปนผผลตสนคาโดยการใชชอหรอเครองหมายทางการคาของตนกบสนคา ซงในการใชสทธเรยกรอง ผเสยหายมภาระในการพสจนเพยงวา มความเสยหายนนเกดขนจากสนคาของผประกอบการและไดใชหรอเกบรกษาสนคาตามปกตธรรมดา โดยมขอบเขตความรบผดของผประกอบการนอกจากจะสามารถเรยกคาเสยหายทแทจรง (actual damages) แลว ยงสามารถเรยกคาเสยหายตอจตใจ (mental damages) และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ (punitive damages) ไดอกดวย ทงน ตองอยภายใตเงอนไขทกฎหมายก าหนด อยางไรกตามแม ผเสยหายจะพสจนไดวาตนไดรบ ความเสยหายจากการใชสนคาตามปกต แตผประกอบการอาจไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน หากเขาขอยกเวนตามทกฎหมายก าหนด เชน ผเสยหายรอยแลววาสนคานนมความไมปลอดภย หรอสนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย เปนตน โดยในบทท 2 น ผเขยนจะท าการศกษากฎหมาย ทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยในประเทศไทย โดยศกษาขอด ขอเสย และปญหาของกฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา

1พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551,

ราชกจจานเบกษา เลมท 125 ตอนท 36 ก (20 กมภาพนธ 2551): น. 17-22.

23

ทไมปลอดภยในประเทศไทย เพอน าไปศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายทเกยวของกบความรบผด ในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศในกลมสมาชกประชาคมอาเซยนตอไป

2.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา

เมอมความเสยหายเกดขนจากสนคา ผเสยหายสามารถใชสทธเรยกรองใหบคคล ทเกยวของรบผดในความเสยหายทเกดขนไดโดยอาศยบทบญญตของกฎหมาย ดงน

2.1.1 ความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 2.1.1.1 ความรบผดตามหลกกฎหมายสญญา (Contractual or Warranty

Liability) ความรบผดตามสญญาอยบนหลกเสรภาพในการท าสญญา (Freedom of

Contract) และหลกของความศกดในการแสดงเจตนาของคสญญา (The Autonomy of the Will-Private Autonomy)2 ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 3 เอกเทศสญญา ลกษณะ 1 ซอขาย ไดก าหนดหนาทของผขายไวประการหนงคอ ผขายตองสงมอบทรพยทปราศจากความช ารดบกพรอง 3 ซ ง เปนประเ ดน ท เก ยวของกบความรบผดในความเสยหายอน เกดจากสนคา โดยมสาระส าคญ ดงน

(1) ลกษณะทวไปของความช ารดบกพรอง ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 472 วรรคหนง บญญตวา

“ในกรณททรพย สนซ งขายนนช ารดบกพรองอยางหน งอยางใด อนเปนเหตให เ สอมราคา หรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเปนปกตกด ประโยชนทมงหมายโดยสญญากด

2 หลกของความศกดในการแสดงเจตนาของคสญญา (The Autonomy of the Will-Private

Autonomy) คอหลกทบคคลมเสรภาพในการท าสญญาโดยรฐจะไมเขามาแทรกแซง เวนแตเปนเรองเกยวกบ ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนเทานน คสญญาจงมเสรภาพในการท าสญญาอยางเตมทและหนทเกดจากสญญาจงเปนหนทเกดขนโดยสมครใจ ดงนนหนตามสญญาจงมความยตธรรมตอคสญญาทงสองฝาย คสญญาจงตองปฏบตตามสญญาอยางเครงครด

Reinhard Zimmerman, The Law of Obligation Roman Foundation of the civil Tradition, (Cape Town: Juta&Co.Ltd., 1992), p576.

3 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 472 บญญตวา “ในกรณททรพยสนซงขายนนช ารดบกพรองอยางหนงอยางใด อนเปนเหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเปนปกตกด ประโยชนทมงหมายโดยสญญากด ทานวาผขายตองรบผด”

ความทกลาวมาในมาตรานยอมใชได ทงทผขายรอยแลวหรอไมรวาความช ารดบกพรองมอย”

24

ทานวาผขายตองรบผด” จากบทบญญตมาตราดงกลาว กรณทจะถอวาทรพยสนทซอขายมความช ารดบกพรองเมอเปนเหตใหเกดความเสอมเสย 3 กรณ ดงน

ก. เสอมราคา ราคาในทนหมายถงราคาทซอขายกน ข. เสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชตามปกต การพจารณา

ประโยชนทมงจะใชตามปกตตองพจารณาจากจารตประเพณแหงทองถน ปกตประเพณ หรอมาตรฐานวญญชน หรอกรณททรพยทซอขายขาดอปกรณบางอยางทกฎหมายก าหนดเปนเงอนไข ในการใชงานกถอเปนการเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชตามปกต4

ค. เสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงหมายโดยสญญา อาจไมใชประโยชนของการใชสอยตามปกตธรรมดา แตเปนกรณทผซอประสงคจะเอาไปใชอยางอน โดยประโยชนทมงหมายจะตองเปนสวนหนงของสญญาไมวาจะปรากฏโดยชดแจงหรอโดยปรยาย การพจารณาประโยชนอนมงหมายโดยสญญานอาจตองอาศยการตความสญญาวามประโยชน ทมงหมายเชนวานนอยในสญญาดวยหรอไม โดยจะตองตความตามความประสงคของคสญญา ในทางสจรตและค านงถงปกตประเพณดวย5

ความช ารดบกพรองอนเปนเหตใหผขายตองรบผดนนจะตองเปนความช ารดบกพรอง ทมอยกอนหรอในขณะสงมอบ หากความช ารดบกพรองเกดขนภายหลงการสงมอบ ผขาย ไมตองรบผด6ดงปรากฏในค าพพากษาศาลฎกา ท 1223/2545 “ความช ารดบกพรองในทรพยสน ซงขาย อนผขายจะตองรบผดตอผซอ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 472 จะตองเปนความช ารดบกพรองทมอยกอนแลว หรอมอยในขณะท าสญญาซอขาย หรอในเวลาสงมอบทรพยสนทขาย สวนความช ารดบกพรองทมขนภายหลง ผขายหาตองรบผดไม”7

(2) บคคลทตองรบผดในความช ารดบกพรองของสนคา

4 กตตศกด ปรกต, ความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขาย, (กรงเทพมหานคร: งานวจยเสรม

หลกสตร โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2541), น. 26. 5 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 368 บญญตวา “สญญานนทานใหตความไปตามความ

ประสงคในทางสจรตโดยพเคราะหถงปกตประเพณดวย” 6 จราพร สทนกตระ, “พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย

พ.ศ. 2551”, (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2553), น. 15. 7 ค าพพากษาศาลฎกา ท 1223/2545 สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก

http://www.deka.in.th/view-42786.html.

25

บคคลทตองรบผดในความช ารดบกพรองของสนคาคอ ผขาย ซงผขายยงคงตองรบผดในความบกพรองของสนคา แมมไดรถงความช ารดบกพรองของสนคา8 ถอเปนความรบผด ทไมตองอาศยความผดของผขาย (Liability without Fault) ดงนน ผซอไมตองพสจนวาผขาย ไดขายสนคาโดยรอยแลววาเปนสนคาทช ารดบกพรอง

(3) ขอบเขตของความรบผดในความช ารดบกพรองของสนคา ในกรณ ท ผขายตองรบผดในความช ารดบกพรองของ สนคาตอ ผซ อ

กฎหมายมไดบญญตไววาผขายจะตองรบผดเพยงไร จงตองน าหลกกฎหมายลกษณะหน มาปรบใช โดยถอเปนกรณทลกหนไมช าระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน เปนการช าระหนบกพรอง ลกหนจงตองรบผดตอเจาหนในความเสยหายอนเกดจากการช าระหนบกพรองนน โดยอาศย

หลกเกณฑตามมาตรา 2229ซงผขายมความรบผด ดงน10 ก. ซอมแซมทรพยทช ารดบกพรอง ค าพพากษาศาลฎกาท 2389/2529

“จ าเลยสงสนคาทมคณภาพช ารดบกพรองท าใหผซอในตางประเทศปฏเสธไมยอมรบซอสนคา เปนเหตใหโจทกขายสนคานนไมได จ าเลยตองรบผดในความช ารดบกพรองดงกลาว คาเสยหาย ทจ าเลยจะตองรบผดตอโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 222 คอ คนเงนราคาสนคาทจ าเลยรบไปจากโจทก คาทโจทกไดช าระคาขนสงสนคา คาวสดส าหรบบรรจหบหอสนคา ทโจทกจดซอแลวสงใหจ าเลยและคาโกดงเกบสนคา ซงถอวาเปนคาเสยหายพเศษทจ าเลยควรจะคาดคดลวงหนาได”11

ข. รบคนสนคาและราคาใหแกผซอ ในกรณทผขายไมอาจหรอไมยอมซอมแซมหรอสงมอบทรพยใหแกผซอ ผซอยอมมสทธเลกสญญา ค าพพากษาศาลฎกาท 2830/2522

8 มาตรา 472 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 9 ปญญา ดานพฒนามงคล, “ความรบผดเพอความช ารดบกพรองในสญญาซอขาย”, (วทยานพนธ

นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2537), น. 32. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 222 บญญตวา “การเรยกเอาคาเสยหายนน ไดแก

เรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายเชนทตามปกตยอมเกดขนแตการไมช าระหนนน เจาหนจะเรยกคาสนไหมทดแทนได แมกระทงเพอความเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ หากวา

คกรณทเกยวของไดคาดเหนหรอควรจะไดคาดเหนพฤตการณเชนนนลวงหนากอนแลว” 10 จราพร สทนกตระ, อางแลว เชงอรรถท 6, หนา 16. 11 ค าพพากษาศาลฎกา ท 2389/2529 สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก

http://www.deka.in.th/view-103961.html

26

“ผขายสงมอบทรพยทช ารดบกพรอง เทากบไมช าระหนตามสญญา ผซอเลกสญญาและเรยกคาเสยหายได ผขายตองใหผซอกลบคนสฐานะเดม ผขายไมรบสนคาคนไมปรากฏวาสนคาทไมรบคน มราคาเทาใด ศาลใหผขายใชราคาคนและคาเสยหายเตมจ านวน12”

ค. ในกรณทผซอยงไมช าระราคาหรอช าระราคาไมครบถวน ผซอมสทธยดหนวงราคาสนคาทยงมไดช าระทงหมดหรอบางสวนโดยไมตองรบผดในดอกเบยผดนด เพราะ เปนกรณทการช าระหนมไดกระท าลงเพราะพฤตการณทลกหน (ผซอ) ไมตองรบผดชอบ13ค าพพากษาศาลฎกาท 8141/2548 “การทโจทกสงมอบสนคาและการทท าช ารดบกพรอง จ าเลยชอบทจะ ยดหนวงราคาสนคาและคาสนจางไวได14”

ในประเดนเรองคาเสยหายจากสนคาทช ารดบกพรองทสามารถเรยกได ตามมาตรา 222 มความเหนแตกตางกนของนกวชาการวชาการสองฝาย เกยวกบขอบเขตความรบผดของผขายตามมาตรา 473 โดยฝายหนงเหนวา15 ความรบผดของผขายจ ากดเฉพาะความเสยหาย ตอตวทรพยทช ารดบกพรองเทานน ไมรวมถงความเสยหายอยางอนดวย มฉะนนแลวจะท าใหผขายตองรบผดอยางไมสนสด แตอกฝายหนงเหนวา ผขายจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทช ารดบกพรองทงหมดของผซอ ไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสนอน ๆ 16 ซงผเขยนเหนวาในกรณมความเสยหายเกดขนจากสนคาทช ารดบกพรอง ผขายควรตองรบผด ในความเสยหายนนทงหมดโดยไมจ ากดเฉพาะความเสยหายทเกดขนกบสนคาทช ารดบกพรองเทานน

12ค าพพากษาศาลฎกา ท 2830/2522 สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก

http://www.deka.in.th/view-40387.html 13 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 488 บญญตวา “ถาผซอพบเหนความช ารดบกพรอง

ในทรพยสน ซงตนไดรบซอ ผซอชอบทจะยดหนวงราคาทยงไมไดช าระไวไดทงหมด หรอแตบางสวน เวนแตผขาย จะหาประกนทสมควรใหได”

14 ค าพพากษาศาลฎกา ท 8141/2548 สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก http://www.deka.in.th/view-266476.html

15 พจน บษปาคม, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพง และพาณชยวาดวยละเมด, (กรงเทพมหานคร: กรงสยาม, 2525), น. 463.

วษณ เครองาม, ค าอธบายกฎหมายวาดวยซอขาย แลกเปลยน ให, พมพครงท 5, (กรงเทพมหานคร: แสงสทธการพมพ, 2532), น. 276.

16 ปรชา สมาวงศ, ค าอธบายลกษณะวชากฎหมายแพงและพาณชยวาดวย ซอขาย แลกเปลยน ให , (กรงเทพมหานคร: กรงสยาม, 2528), น. 233.

ประพนธ ศาตะมาน และไพจตร ปญญพนธ, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะ ซอขาย, (กรงเทพมหานคร: นตบรรณการ, 2510), น. 156.

27

ตราบเทาทความเสยหายเหลานนเปนผลโดยตรงจากความช ารดบกพรองของสนคานน เนองจาก การชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขนจากการผดสญญา มใชประสงคจะคมครองผซอ ในประโยชนทจะไดรบจากสญญาซอขายเพยงอยางเดยว แตควรจะคมครองใหไดรบคาสนไหมทดแทนความเสยหายอยางอนดวย ซงศาลฎกาไดมแนวทางไปในแนวทางทสามารถเรยกคาเสยหายอยางอนนอกจากคาเสยหายทเกดกบตวสนคาทช ารดบกพรองเทานน แตคาเสยหายดงกลาว ตองเปนคาเสยหายทสามารถคาดเหนไดลวงหนาดวย โดยมตวอยางค าพพากษาศาลฎกาทเกยวของ ดงน

ค าพพากษาศาลฎกาท 3496/253817 “บตรรบประกนในการซอขายรถ มขอยกเวนความรบผดในความเสยหาย ซงเกดจากอบตเหต เมอสาเหตไฟลกไหมเกดจากความช ารดบกพรองของระบบไฟ เปนเหตใหเครองยนตของรถยนตคนพพาทไดรบความเสยหาย มไดเกดจาก การขบรถโดยประมาทเลนเลอชนกบรถคนอน หรอวตถสงของอนในถนน แมเปนเรองนอกเหนอ ความคาดหมายของโจทกและจ าเลย แตมใชเกดจากอบตเหต จ าเลยจงตองรบผด แมในบตรรบประกนจะระบวา โจทกจะตองน ารถมาซอมทหางจ าเลยเทานน แตเมอโจทกน ารถยนตคนพพาท ไปจอดไวทหางจ าเลยเพอซอม จ าเลยปฏเสธไมยอมรบผดอางวาเปนอบตเหต โจทกจงตองน ารถยนตคนพพาทไปจางบรษทอนซอม ดงนจ าเลยตองรบผดใชคาซอมแกโจทก คายกเครองคาเปลยน ฝากระโปรงหนาคาเคาะพนส คายกรถ และชนสวนอปกรณทมการซอมและเปลยนใหมเปนชนสวนอปกรณทจ าเปนในการตดตงเครองยนต และเปนสวนประกอบ เพอใหรถอยในสภาพทเหมาะสม แกประโยชนอนมงจะใชเปนปกตชนสวนอปกรณตาง ๆ ดงกลาวไมถอวา อยนอกเหนอเงอนไข ของการรบประกน”

ค าพพากษาศาลฎกาท 5581/253318 “โจทกซอกระปองส าหรบบรรจปลากบน าซอสมะเขอเทศ จากจ าเลยเมอกระปองดงกลาวเปนสนม และมความช ารดบกพรองอยางอน ซงเปนผลมาจากการผลตของจ าเลย อนเปนเหตใหเสอมความเหมาะสมแกประโยชนทมงหมาย โดยสญญาจ าเลยตองรบผดชดใชคาเสยหายใหโจทกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 472 แมโจทกจะรบของจากจ าเลยโดยไมอดเออน แตขณะทมการสงมอบของนน ความช ารดบกพรองยงไมเปนอนเหนประจกษ จ าเลยกหาพนจากความรบผดตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชย มาตรา 473 (2) ไม จ าเลยทราบดวา โจทกซอกระปองดงกลาวเพอน าไปขายตอใหแก

17 ค าพพากษาศาลฎกาท 3496/2538, สบคนเมอวนท 13 พฤษภาคม 2559, จาก

http://www.deka.in.th/view-2905.html. 18 ค าพพากษาศาลฎกาท 5581/2533, สบคนเมอวนท 13 พฤษภาคม 2559, จาก

http://www.deka.in.th/view-110082.html.

28

ผซอในประเทศพมา การทโจทกตองเสยคาขนสงกระปองทดแทนสวนทช ารดบกพรอง ไปใหผซอเพมเตม จงเปนคาเสยหายอนเกดแตพฤตการณพเศษ ซงจ าเลยไดคาดเหนหรอควรจะไดคาดเหนพฤตการณเชนนนลวงหนากอนแลว แมโจทกจะน าสบจ านวนคาเสยหายสวนนไมไดความแนชด ศาลกก าหนดใหโจทกตามควรแกพฤตการณ”

(4) ภาระการพสจนและอายความ ก. ภาระการพสจน ความรบผดตามมาตรา 472 เปนขอยกเวนของหลก

ผซอตองระวง (Caveat Emptor) โดยและเปนความรบผดทไมอาศยความผดของผขาย (Liability without Fault) และผซอมภาระการพสจนเพยง 3 ประการ คอ19 1) ผซอและผขายมสญญาซอขายระหวางกน 2) สนคามความช ารดบกพรองอยางหนงอยางใดตามทกฎหมายก าหนดไว และความช ารดบกพรองจะตองมอยกอนหรอขณะท าสญญาซอขาย และ 3) ความช ารดบกพรองของสนคาท าใหผซอไดรบความเสยหาย

ข. อายความ ผซอจะตองฟองรองให ผขายใหรบผดในความช ารดบกพรองของสนคา ภายใน 1 ป นบแตวนทไดพบเหนความช ารดบกพรอง

(5) เหตยกเวนความรบผด ผขายไมตองรบผดในความช ารดบกพรองของทรพยสนทขาย ในกรณ

ดงตอไปน20 ก. เหตยกเวนความรบผดตามกฎหมาย ม 3 ประการ ไดแก 1) ผซอ

ไดอยอยแลวในเวลาทซอขายวาทรพยสนนนมความช ารดบกพรองหรอควรจะรไดหากใชความระมดในระดบของมาตรฐานวญญชน 2) ความช ารดบกพรองนนเหนประจกษในเวลาทมการสงมอบ แตผซอรบเอาทรพยสนไวโดยมไดอดเออน และ 3) ผซอไดซอทรพยสนมาจากการขายทอดตลาด

19 จราพร สทนกตระ, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 14. 20 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 473 บญญตวา “ผขายยอมไมตองรบผดในกรณดงจะกลาว

ตอไปน คอ (1) ถาผซอไดรอยแลวแตในเวลาซอขายวา มความช ารดบกพรอง หรอควรจะไดรเชนนน หากไดใช

ความระมดระวงอนจะพงคาดหมายไดแตวญญชน (2) ถาความช ารดบกพรองนนเปนอนเหนประจกษแลวในเวลาสงมอบ และผซอรบเอาทรพยสนนนไว

โดยมไดอดเออน (3) ถาทรพยสนนนไดขายทอดตลาด

29

ข. เหตยกเวนความรบผดโดยสญญา ผขายและผซอสามารถตกลงกนใหผขายไมตองรบผดในความช ารด

บกพรองของสนคา ตามหลกความศกดสทธในการแสดงเจตนา ตราบเทาทขอตกลงดงกลาวนน ไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 483 บญญตวา “คสญญาซอขายจะตกลงกนวาผขายไมตองรบผดเพอความช ารดบกพรอง หรอการรอนสทธกได” แตขอสญญาวาจะไมตองรบผดนนไมท าใหผขายหลดพนจากการตองคนเงน ตามราคาทซอขายกน เวนแตคสญญาจะไดตกลงกนเปนอยางอน21แตขอสญญาดงกลาวจะไมสามารถ ใชบงคบได ในกรณทความช ารดบกพรองทเปนผลมาจากการกระท าของผขาย หรอผขายรถงความช ารดบกพรองนนแลว แตปกปดมใหผซอรถงความบกพรองนน22

อยางไรกตาม ปจจบนไดมการประกาศใชพระราชบญญตวาดวย ขอสญญาไมเปนธรรม พ.ศ. 254023 ขน เพอก าหนดกรอบของการใชหลกความศกดสทธในการแสดงเจตนาและหลกเสรภาพของบคคล เพอแกไขปญหาความไมเปนธรรม และความไมสงบสขในสงคม อนเกดจากผมอ านาจตอรองทางเศรษฐกจเอาเปรยบคสญญาทมอ านาจตอรองทางเศรษฐกจดอยกวา ซงมาตรา 6 ไดบญญตไววา “ขอสญญาระหวางผบรโภคกบผประกอบธรกจการคาหรอวชาชพ ทมการช าระหนดวยการสงมอบทรพยสนใหแกผบรโภค จะมขอตกลงยกเวนหรอจ ากดความรบผด ของผประกอบธรกจการคาหรอวชาชพ เพอความช ารดบกพรองหรอเพอการรอนสทธไม ได เวนแตผบรโภคไดรถงความช ารดบกพรองหรอเหตแหงการรอนสทธอยแลวในขณะท าสญญา ในกรณน ใหขอตกลงยกเวนหรอจ ากดความรบผดนนมผลบงคบไดเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณเทานน” ซงตามบทบญญตดงกลาวหากเปนการซอขายสนคาโดยผขายเปนผประกอบธรกจทางการคาหรอวชาชพ จะตกลงยกเวนความรบผดในความช ารดบกพรองของสนคาไมได เวนแตผซอจะไดรถง ความช ารดบกพรองของสนคาแลว ในขณะทไดท าสญญา แมกฎหมายจะใหสทธในการตกลงยกเวน ความรบผดได ขอตกลงนนกใชบงคบไดเทาทเปนธรรมและพอควรแกกรณเทานน ดงนน ขอสญญาวา จะไมตองรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 483-485 จะน ามาใชบงคบเฉพาะกบกรณทผขายมใชผประกอบธรกจการคาหรอวชาชพเทานน แตหากเปนสญญาทเกดขนระหวางผประกอบธรกจดวยกนยอมสามารถตกลงยกเวนความรบผดได โดยอยภายใตพระราชบญญตวาดวยขอสญญา ทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540

21 มาตรา 484 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 22 มาตรา 485 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 23 พระราชบญญตขอสญญาไมเปนธรรม พ.ศ. 2540, ราชกจจานเบกษา เลมท 114 ตอนท 72 ก

(16 พฤษภาคม 2540): น. 32.

30

(6) ขอดและขอจ ากดของความรบผดในความช ารดบกพรองของสนคา ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ก. ขอดของความรบผดในความช ารดบกพรองของสนคา คอ การน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใช ซงผขายจะตองรบผดตอผซอ แมจะมไดเหนหรอไดคาดเหนถง ความช ารดบกพรอง และแมผขายจะไดใชความระมดระวงในการซอขายสนคาอยางเพยงพอแลว เวนแตจะสามารถพสจนไดตามขอยกเวนทกฎหมายก าหนดเทานน และผซอไมตองพสจนวาผ ขาย ไดเหนหรอคาดเหนถงความช ารดบกพรองของสนคากอนหรอขณะทไดมการซอขาย

ข. ขอจ ากดของความรบผดในความช ารดบกพรองของสนคา

ความรบผดในช ารดบกพรองของสนคามผลผกพนเฉพาะคสญญา (Privity of Contract) ดงนนหากมการซอขายสนคาหลายทอด ความเกยวพนระหวางผผลตและผซอขาดตอน ท าใหเกดปญหาการฟองรองกนเปนทอด ๆ อาจท าใหคดขนสศาลเปนจ านวนมาก และหากผซอมไดเปนผไดรบความเสยหายกจะไมสามารถเรยกรองใหผขายรบผดได เนองจากมใช ผไดรบความเสยหายทแทจรง และกรณบคคลภายนอก (Bystander) เปนผไดรบความเสยหาย กจะไมสามารถเรยกรองใหผขายรบผดได เนองจากมไดเปนคสญญาอนกอใหเกดสทธเรยกรอง ในความช ารดบกพรองของสนคาได

บทบญญตทเกยวของกบความช ารดบกพรองของสนคา มง คมครองผซอ ในการใชประโยชนจากตวทรพย ทไดซอขายกน เมอมงถงการใชประโยชน ของตวทรพยนนเอง ความเสยหายยอมไมครอบคลมถงความเสยหายตอทรพยสนอนหรอบคคลอน24

ความช ารดบกพรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทผขายจะตองรบผดตอผซอ ม 3 ประการ คอ ความช ารดบกพรองอนเปนเหตใหเสอมราคา เสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเปนปกต และเสอมประโยชนทมงหมายโดยสญญา แตสนคาบางประเภททมไดมความช ารดบกพรองเปนเหตเสอมประโยชนดงทประมวลกฎหมาย แพงและพาณชยก าหนด แตเปนสนคาทอาจกอใหเกดอนตราย และเมอเกดความเสยหายขน จงไมอาจเรยกรองใหผขายรบผดในความช ารดบกพรองของสนคาได เพราะไมถอเปนความช ารดบกพรองตามมาตรา 472

2.1.1.2 หลกความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด (Negligence Liability) ผทไดรบความเสยหายจากสนคาสามารถเรยกรองให ผขายหรอผผลตรบผด

ตามกฎหมายลกษณะละเมดได ความรบผดตามกฎหมายลกษณะละเมดเปนความรบผดโดยผล

24 จราพร สทนกตระ, อางแลว เชงอรรถท 6, น. 13.

31

ของกฎหมาย ผเสยหายจงสามารถเรยกรองใหรบผดไดโดยไมตองมนตสมพนธกบผขายหรอผผลตดงเชนการใชสทธเรยกรองตามสญญา แตความรบผดตามกฎหมายลกษณะละเมดเปนความรบผด ทตองอาศยความผด (Liability with Fault) ตามทไดบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 42025 ซงมองคประกอบของความรบผด ดงน26

(1) มการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ การกระท าหมายถง การเคลอนไหวหรอไมเคลอนไหวรางกายโดยรส านก การไมเคลอนไหวจะถอเปนละเมด เมอเปนการ งดเวนกระท าการอนมหนาทตองกระท า โดยหนาทนนอาจเกดขนจากกฎหมาย หนาทอนเกดจากสญญา หรอหนาทอนเกดจากความสมพนธตามขอเทจจรงระหวางคกรณกได ทงน การกระท าอนจะเปนละเมดนน จะตองเปนการกระท าโดย “จงใจ” หรอ “ประมาทเลนเลอ” ดวย ซงการกระท าโดยจงใจนน ศาสตราจารย ม.ร.ว. เสนย ปราโมช อธบายวา “จงใจ หมายถง ความสามารถทจะรความตงใจ ของบคคลอน อาการเคลอนไหวของบคคลเกดแกความตงใจตอผลอยางใดอยางหนง ถาบคคล ผเปนเจาของอาการเคลอนไหว รความตงใจทจะท าอะไรลงไปแลว หากไดท าลงไปโดยประสงคตอผลอนใด หรออาจแลเหนผลแห งการกระท านน ไ ด ก ไ ด ชอว า เปนการกระท า โดยจงใจ 27” และศาสตราจารยจตต ตงศภทย อธบายวา “จงใจ เปนการกระท าโดยรส านกถงผลเสยหายทจะเกดจากการกระท าของตน ถารวาการกระท านนจะเกดผลเสยหายแกเขาแลว กถอเปนการกระท า โดยจงใจ แมผลเสยหายจะเกดขนมากกวาทเขาใจ ถาไดท าโดยทเขาใจวาจะมผลเสยหายอยบางแลว แมจะเลกนอยเพยงใด กเปนการกระท าความเสยหายโดยจงใจอยนนเอง28” ดงนน การจงใจอาจเปนการตงใจใหคนอนเสยหาย หรอไมไดตงใจท าใหคนอนเสยหาย แตรวาการกระท าของตนจะกอใหเกดความเสยหายแกผอน สวนการกระท าโดยประมาทเลนเลอในทางละเมดเปนการกระท าหรอละเวนกระท าการอนมหนาทตองกระท าเพอปองกนผลโดยรส านก มการเคลอนไหวรางกายอยภายใตบงคบ

25 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 บญญตวา “ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอท าตอ

บคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมด จ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน”

26 มานตย วงศเสร (และคณะ), “รายงานการศกษาวจยฉบบสมบรณ เรอง ความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคา (Product Liability)”, ทนอดหนนการวจยประเภทก าหนดเรองจากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ปงบประมาณ, 2543, น.139.

27 เสนย ปราโมช, ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน, (พระนคร: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2510), น. 775.

28 จตต ตงศภทย, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 2 มาตรา 354 ถงมาตรา 452 วาดวยมลแหงหน, พมพครงท 5 (กรงเทพมหานคร: โรงพมพเรอนแกวการพมพ, 2526), น. 178.

32

ของจตใจ แตกระท าโดยไมจงใจและผกระท าไมไดใชความระมดระวงตามสมควร29 ซงการพจารณาวาบคคลใดกระท าการโดยประมาทหรอไมจะตองเปรยบเทยบกบบคคลสมมตทมสภาพรางกาย อยางเดยวกบผกระท าแตมสตปญญาและความสามารถทางจตใจปกต และบคคลทสมมตขน จะตองอยในพฤตการณภายนอกเชนเดยวกบผกระท าความเสยหาย เนองจากระดบความระมดระวง ยอมแตกตางกนไปตามพฤตการณแหงตวบคคลและฐานะทางสงคม

(2) การกระท านนจะตองเปนการกระท าโดยผดกฎหมาย (Unlawfully) การกระท า ซงอาจเปนไดทงกรณทมกฎหมายบญญตหามไวโดยชดแจง และ รวมไปถงกรณทไมมกฎหมายบญญตไวโดยชดแจง แตการกระท าดงกลาวกอใหเกดความเสยหายแกสทธเดดขาด ของบคคลอน เชน สทธในชวต รางกาย เปนตน โดยไมมสทธหรอไมมมลอนจะอางไดตามกฎหมาย กถอเปนการผดกฎหมายแลว

(3) มความเสยหาย (Damage) เกดขนแกบคคลอน แมจะมการกระท า ผดกฎหมายแตหากยงไมเกดความเสยหายของบคคลใด กไมถอวามการกระท าละเมดเกดขน โดยความเสยหายตามมาตรา 42030 ไดแก ความเสยหายแกชวต รางกาย อนามย เสรภาพ ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใด และรวมถงความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน ตามมาตรา 44631 ดวย โดยลกษณะของความเสยหายในทางละเมดม ดงน32

นอกจากความรบผดในทางละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ตามมาตรา 420 แลว ยงมบทบญญตเฉพาะส าหรบความรบผดเพอการกระท าละเมดในความเสยหายทเกดจากทรพย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 ซงบญญตวา

29 ดรพร ปงสทธวงศ, “ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายอนม

ทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน”, (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551), น. 23.

30 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420 บญญตวา “ผใดจงใจ หรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมดจ าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน”

31 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 446 บญญตวา “ในกรณท าใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกด ในกรณทท าใหเขาเสยเสรภาพกด ผตองเสยหายจะเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองนไมโอนกนได และไมตกสบไปถงทายาท เวนแตสทธนนจะได รบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว

อนง หญงท ตองเสยหายเพราะผ ใดท าผดอาญาเปนทรศลธรรมแกตนยอมมสทธเรยกรอง ท านองเดยวกนน”

32 ดรพร ปงสทธวงศ, อางแลว เชงอรรถท 29, น. 26.

33

“บคคลใดครอบครองหรอควบคมยานพาหนะอยางใด ๆ อนเดนดวยก าลงเครองจกรกล บคคลนนจะตองรบผดเพอการเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสย หรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง

ความขอนใหใชบงคบไดตลอดถงผมไวในครอบครองของตน ซงทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพ หรอโดยความมงหมายทจะใช หรอโดยอาการกลไกของทรพยนนดวย ” โดยความรบในมาตรานเปนความรบผดทไมตองการองคประกอบในเรองความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผกระท า และมหลกเกณฑของความรบผด ดงน33

ทรพยทจะอยภายใตบงคบของบทบญญตมาตรานคอยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกล คอยานพาหนะทตองอาศยก าลงจากเครองจกรกลในการเคลอนท และขณะทกอใหเกดความเสยหายจะตองก าลงเดนดวยก าลงเครองจกรกลอย ยานพาหนะทไมไดเดนดวยก าลงเครองจกรกล แตอาศยแรงทางกายภาพอน ๆ เชน แรงคน หรอสตว ไมอยภายใตบง คบ ของบทบญญตน และทรพยอกประเภทหนงทอยภายใตบงคบของบทบญญตน คอ ทรพยอนตราย โดยทรพยอนตรายสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภท ไดแก 1) ทรพยอนตรายโดยสภาพ 2) ทรพยอนตรายโดยความมงหมายทจะใช และ 3) ทรพยอนตรายโดยอาการกลไกของทรพย

บคคลทจะตองรบผดในความเสยหายจากยานพาหนะทเดนดวยก าลงเครองจกรกลหรอทรพยอนตราย คอ ผครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอนเดนดวยก าลงเครองจกรกล หรอทรพยอนตรายอยในขณะทเกดความเสยหาย โดยไมจ ากดวาจะตองเปนเจาของทรพยเทานน ค าพพากษาศาลฎกาท 3076/2522 “เจาของรถเมาสรานอนหลบอยในรถยนต เพอนของเจาของรถขบรถไปธระของเพอน รถชนผอน เจาของไมใชผครอบครองรถหรอควบคมรถตาม มาตรา 43734” แมวาความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 จะเปนความรบผดอนเกดจากขอสนนษฐานความผดทางกฎหมายหรอเรยกวาความรบผดโดยเดดขาด 35แตผครอบครอง หรอควบคมดแลทรพยอาจหลดพนความรบผดหากสามารถพสจนไดวาความเสยหายทเกดขนเกดจากเหตสดวสย หรอความเสยหายนนไดเกดขนเพราะความผดของผเสยหาย แตจะน าสบวาตนมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอเพอใหหลดพนความรบผดมได

33 จราพร สทนกตระ, อางแลว เชงอรรถท 6, น.17-19. 34 ค าพพากษาศาลฎกา ท 3076/2522 สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก

http://www.deka.in.th/view-40410.html. 35 เพง เพงนต, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด พระราชบญญตความรบผด

ทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.2539 และกฎหมายอนทเกยวของ, พมพครงท 8 ฉบบปรบปรงใหม, (กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., 2556), น.233.

34

(4). บคคลทตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากการกระท าละเมด บคคลทจะตองรบผดในความเสยหายคอบคคลทไดการกระท าโดยจงใจ

หรอประมาทเลนเลอเทานน เวนแตกรณทกฎหมายบญญตใหตองรบผดในการกระท าละเมด ของบคคลอน เชน ความรบผดของนายจางในมลละเมดทลกจางไดกระท าไปในทางการทจาง

(5). ขอบเขตของความรบผด ผกระท าละเมดจะตองรบผดในคาสนไหมทดแทนความเสยหายอนเกดจาก

การกระท าละเมด โดยคาสนไหมทดแทนในทางละเมดมวตถประสงคในการชดเชย และเยยวยา ความเสยหายทเกดแกผเสยหายเพอใหผเสยหายกลบคนสฐานะเดมเสมอนไมมความเสยหายเกดขน แตในกรณทไมสามารถท าใหกลบคนสฐานะเดมได การเยยวยาความเสยหายจะตองชดใชกนดวยวธอนเพอใหผเสยหายกลบคนสสภาพทใกลเคยงกบฐานะเดมมากทสดเทาทจะท าได 36 ซงคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหายทเกดจากการกระท าละเมด มทงคาสนไหมทดแทนส าหรบคาเสยหาย ทสามารถค านวณนบเปนตวเงนได (Pecuniary Loss) เชน คาเสยหายตอทรพยสน คารกษาพยาบาล คาปลงศพ คาขาดไรอปการะเลยงด และคาเสยหายท ไมสามารถค านวณนบเปนตวเงนได (Non-Pecuniary Loss) ซงตามกฎหมายไทย คอ คาเสยหายทสามารถเรยกไดเมอมฐานมาจาก ความเสยหายตอรางกาย อนามย หรอการเสยเสรภาพ37 หากความเสยหายทไดรบเปนความเสยหาย ตอทรพยสน ผเสยหายไมมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงนได โดยสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนความเสยหายอย างอนอนมใชตวเงน เปนสทธเฉพาะตว ของผเสยหายเทานน และการคดคาเสยหายศาลจะตองใชดลพนจก าหนดใหแก ผ เสยหาย ตามพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด38 และศาลอาจก าหนดคาเสยหายนอยกวาทเสยหายจรงเพราะผเสยหายมสวนกอใหเกดความเสยหายขนหรอผเสยหายไมยอมบรรเทาความเสยหายกได แตคาสนไหมทดแทนความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน ไมรวมถงความเสยหายตอชวตทท าใหบคคลอนตาย แลวกอใหเกดความเศราโศกเสยใจ หรอความวาเหวใหกบญาต ตามค าพพากษา ศาลฎกาท 789/2502 “สามไมมสทธฟองเรยกคาเสยหายทางจตใจทเกดความวาเหว เพราะสญเสย

36 จตต ตงศภทย, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 2 มาตรา 354 ถงมาตรา

452 วาดวยมลแหงหน, พมพครงท 5 (กรงเทพมหานคร: โรงพมพเรอนแกวการพมพ, 2526), น. 291. 37 มาตรา 446 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย 38 ประมวลกฎหมายแหงและพาณชย มาตรา 438 วรรคหนง บญญตวา “คาสนไหมทดแทนจะพงใช

โดยสถานใดเพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด”

35

ภรยาผเคยปฏบตใหชวตของสามมความสขจากผทท าใหภรยาของตนถงแกความตาย เพราะไมมกฎหมายบญญตใหเรยกรองได39”

(6) ภาระการพสจนและอายความ ในการฟองเรยกรองคาสนไหมทดแทนตามกฎหมายละเมดนน อยภายใต

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/140 ตามหลกผใดกลาวอาง ผนนตองพสจน ผปฏเสธหามหนาทตองพสจนไม ดงนนเมอผเสยหายกลาวอางวา ผกระท าไดกระท าละเมด ผเสยหายจะตองพสจนใหครบองคประกอบของการกระท าละเมดตามทไดกลาวถงขางตน ซงสวนใหญพยานวตถ หรอพยานบคคลตาง ๆ อยในความรเหน หรออยในความครอบครองของผประกอบการแตเพยง ฝายเดยว ท าใหผเสยหายไมสามารถพสจนได จงไมไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขน สวนอายความสามารถแบงไดเปน 2 กรณ คอ41

ก. คาสนไหมทดแทนความเสยหายเพอละเมดซงไมเปนความผดอาญา ผเสยหายตองฟองคดภายใน 1 ป นบแตวนทผเสยหายรถงการกระท าละเมดและรตวผตองรบผด ใชคาสนไหมทดแทน

ข. คาสนไหมทดแทนความเสยหายเพอละเมดซงเปนความผดอาญา ถอเปนคดแพงเกยวเนองกบคดอาญา หากอายความตามกฎหมายอาญายาวกวาอายความ ตามกฎหมายลกษณะละเมด การฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอการกระท าละเมดจะตองถอตาม อายความทางอาญา แตหากอายความทางอาญาสนกวาตองถอตามอายความตามกฎหมายลกษณะละเมด

39 ค าพพากษาศาลฎกา ท 789/2502 สบคนเมอวนท 15 กนยายน 2558, จาก

http://www.deka.in.th/view-79771.html. 40 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 บญญตวา “คความฝายใดกลาวอาง

ขอเทจจรงเพอสนบสนนค าคความของตน ใหคความฝายนนมภาระการพสจนขอเทจจรงนน แตถามขอสนนษฐานไวในกฎหมายหรอมขอสนนษฐานทควรจะเปนปรากฏจากสภาพปกตธรรมดาของเหตการณเปนคณแกคความฝายใด คความฝายนนตองพสจนเพยงวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานนนครบถวนแลว”

41 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 448 บญญตวา “สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตมลละเมดนน ทานวาขาดอายความเมอพนหนงปนบแตวนทผตองเสยหายรถงการละเมดและรตวผจะพงตองใช คาสนไหมทดแทนหรอเมอพนสบปนบแตวนท าละเมด

แตถาเรยกรองคาเสยหายในมลอนเปนความผดมโทษตามกฎหมายลกษณะอาญาและมก าหนดอายความทางอาญายาวกวาทกลาวมาไซร ทานใหเอาอายความทยาวกวานนมาบงคบ”

36

(7) ขอดและขอจ ากดของความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด ก. ขอด การเรยกรองใหรบผดตามกฎหมายละเมดไมอยภายใต

หลกความสมพนธระหวางคสญญาจงไมถกจ ากดวาจะตองเปนคสญญาหรอมสญญาระหวางกน ดงนน ผเสยหายยอมสามารถฟองใหผท าละเมดทแทจรงรบผดไดแมจะมใชผซอสนคา และความเสยหาย ทเกดขนจากการท าละเมดไมจ าเปนตองเปนผลตามปกตหรอเปนผลทผตองรบผดคาดหมายได ดงเชนความรบผดตามสญญา แตความเสยหายนนจะตองเปนผลโดยตรง จากการกระท าเทานน นอกจากนคาเสยหายทสามารถเรยกรองไดมความหลากหลาย และครอบคลมกวาความรบผดตามสญญา และมขอสนนษฐานทเปนคณตอผเสยหายกรณทความเสยหาย เชน กรณความเสยหายเกดจากยานพาหนะอนเดนดวยเครองจกรกลหรอทรพยอนตราย ผเสยหายไมตองพสจนถงความจงใจ หรอประมาทเลนเลอของผกระท าละเมด ซงชวยลดภาระการพสจนและคมครองผเสยหายไดมากขน

ข. ขอจ ากดของความรบผดตามหลกกฎหมายละเมดมหลายประการ ดงน

การพสจนความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผท าละเมดกระท าไดยาก เนองจากขอมล กระบวนการ ขนตอนการผลตตาง ๆ อยในความรเหนของผผลต เพยงฝายเดยว และไมใชขอเทจจรงทประชาชนทวไปจะรและสามารถเขาถงได

แมความเสยหายอนเกดจากทรพยตามมาตรา 437 ผเสยหาย ไมตองพสจนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผกระท าละเมด แตบทบญญตดงกลาว จ ากดเฉพาะความรบผดในความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะทเดนดวยเครองจกรกลและทรพยอนตรายเทานน และในความเปนจรงทรพยทกอใหเกดความเสยหายอยในความครอบครองดแล ของผซอหรอผบรโภค ซงเมอเกดความเสยหายขนผซอหรอผบรโภคยอมตองรบผดในฐานะทเปน ผครอบครองหรอดแลทรพยมใชผประกอบการ และเมอผซอหรอผบรโภคไดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหายไปแลว จะมาไลเบยเอากบผประกอบการไมได เพราะผประกอบการมใชผครองครองหรอควบคมทรพย ตามมาตรา 437 แตตองไปเรยกรองใหรบผดตามมาตรา 420 อนเปนบทบญญตทวไปในเรองละเมด ซงยากแกการพสจนถงการกระท าละเมดของผประกอบการ

อายความในการฟองรองคดละเมดมก าหนด 1 ป นบแตวนทร เหตแหงการละเมดและร ตวผตองชดใชคาสนไหมทดแทน แตสนคาบางประเภททกอใหเกด ความเสยหาย แตมไดแสดงความเสยหายออกมาในทนท และกวาจะแสดงความเสยหายอาจ พนก าหนดอายความในการฟองรองคดไปแลว

คาสนไหมทดแทนตามหลกกฎหมายละเมดนน แมว า จะมขอบเขตทกวางขวางกวาความรบผดในทางสญญา แตคาสนไหมทดแทนดงกลาว กจ ากดเฉพาะ เพ อความเสยหายตามจร ง เ ทานน โดยไมรวมถง คา สนไหมทดแทนเพ อการลงโทษดวย

37

และการเรยกรองคาสนไหมทดแทน ผเสยหายกตองพสจนใหศาลเหนวาตนไดรบความเสยหายจรงตามทไดฟองรองหากไมสามารถพสจนได ศาลกจะไมก าหนดคาสนไหมทดแทนในสวนนนให

2.1.2 ความรบผดตามกฎหมายพเศษ 2.1.2.1 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 42และทแกไขเพมเตม บญญตขน

เพอใหความเปนธรรมกบผบรโภคจากการถกเอาเปรยบโดยผประกอบธรกจการคา และผทประกอบธรกจโฆษณา เพอระงบหรอยบยงการกระท าทกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภคไดอยางทนทวงท โดยมองคกรของรฐทเหมาะสมในการตรวจตรา ดแล และประสานงานกบสวนราชการอน ๆ ในการ ใหความคมครองผบร โภค นอกจากนย งไ ดก าหนดสทธและการคมครองสทธของผบรโภค และบทลงโทษเกยวกบการกระท าความผดของผประกอบการไวใหชดเจนขน ถอเปนกฎหมาย ทรฐใชเปนมาตรการควบคมและปองกนความเสยหายทอาจเกดขนตอผบรโภค ใหการคมครองผบรโภคในดานการโฆษณา ดานฉลาก และดานสญญา และใหอ านาจแกคณะกรรมการคมครองผบรโภคในการด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย โดยใหความคมครอง ผซอหรอผไดรบบรการจาก ผประกอบธรกจ หรอผซงไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการและหมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบ แมมไดเปน ผเสยคาตอบแทนกตาม และจะตองเปนการซอหรอรบบรการจากผประกอบธรกจ อนไดแกผขาย ผผลตเพอขาย ผ สงหรอน าเขามาในราชอาณาจกรเพอขายหรอ ผซอเพอขายตอซ ง สนคา หรอผใหบรการ และหมายความรวมถงผประกอบกจการโฆษณาดวย43

อยางไรกตามกฎหมายฉบบนยงมไดใหความคมครองผบรโภคเปนพเศษแยกจากกฎหมายทวไป โดยเฉพาะสทธในการเรยกรองใหชดใชความเสยหายอนเกดจากการบรโภค และแมจะมบทบญญตก าหนดสทธของผบรโภค แตมไดก าหนดถงการบงคบการใหเปนไปตามสทธตามกฎหมาย และหากมการละเมดสทธดงกลาวมเพยงโทษทางกฎหมายมหาชนทรฐเปนผเสยหาย และเปนโจทกฟองรองด าเนนคดแกผฝาฝนเทานน มใชโทษทก าหนดขนเพอเยยวยาความเสยหายทผบรโภคไดรบ และหากมความเสยหายเกดขนกบผบรโภค การฟองรองให ผประกอบการรบผดยงตองอาศย หลกความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงไมเกดการเปลยนแปลงจากหลกเดม

42 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522, ราชกจจานเบกษา ฉบบพเศษ เลม96 ตอนท 72

ฉบบพเศษ (4 พฤษภาคม 2522): น. 20-47. 43 มาตรา 3 แหงพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522

38

เทาทควร44 นอกจากพระราชบญญตคมครองผบรโภคแลว ประเทศไทยยงมกฎหมายพเศษ ทบญญ ตขนควบคมสนคาบางประเภท เพอปองกนมใหความเสยหายเกดขนแก ผบร โภค เชน พระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 พระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522 เปนตน ซงกฎหมายเหลาน ก าหนดหนาทของผประกอบธรกจไมวาจะเปนผผลต ผขาย ผน าเขา ฯลฯ จะตองด าเนนการ ตามกฎหมายกอนทจะมการท าธรกจเกยวกบสนคาทก าหนด ซงเปนมาตรการของรฐทจะใชอ านาจทางปกครองในการก ากบดแลโดยเปนการใหความคมครองผบรโภคในเชงปองกน แตเมอมความเสยหายเกดขนแลวกลบไมมมาตรการในการเยยวยาความเสยหายไวเปนการเฉพาะ

ขอ ดของการฟ องค ดตามพระราชบญญ ต คมครอง ผบร โภค เน องจากพระราชบญญตฉบบนมงใหความคมครองและชวยเหลอผบรโภคเปนส าคญจงไดก าหนดใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคและสมาคมทมวตถประสงคในการคมครองผบรโภคมอ านาจ ในการด าเนนคดแทนผบรโภคได ซงเปนแนวทางทจะชวยเหลอผบรโภคทมมลคาความเสยหายไมมากไม คมกบการเสยเวลาและคาใชจายในการฟองคด 45 เพอใหไดรบการเยยวยาความเสยหาย และผบรโภคสามารถขอใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคสงใหผประกอบธรกจด าเนนการทดสอบ หรอพสจนสนคาในกรณทมเหตอนควรสงสยวาสนคาใดอาจเปนอนตรายตอผบรโภค เพอแบงเบาภาระและคาใชจายของผเสยหายในการทดสอบ46

ขอจ ากดในการฟองรองตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค กฎหมายฉบบน ก าหนดมาตรการในการก ากบดแลและควบคมสนคาเพอปองกนมใหเกดความเสยหายขน แตขาดบทบญญตความรบผดในทางแพงของผประกอบธรกจไวเปนการเฉพาะ เมอมความเสยหายเกดขน

44 สษม ศภนตย, ค าอธบายกฎหมายคมครองผบรโภค, พมพครงท 3, ฉบบปรบปรงแกไข

(กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540), น. 156-157. 45 พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 มาตรา 39 บญญตวา “ในกรณทคณะกรรมการ

เหนสมควรเขาด าเนนคดเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภค หรอเมอไดรบค ารองขอจากผบรโภคทถกละเมดสทธ ซงคณะกรรมการเหนวา การด าเนนคดนนจะเปนประโยชนแกผบรโภคเปนสวนรวม คณะกรรมการมอ านาจแตงตงพนกงานอยการโดยความเหนชอบขออธบดกรมอยการ หรอขาราชการคณะกรรมการคมครองผบรโภคซงมคณวฒไมต ากวาปรญญาตรทางนตศาสตร เปนเจาหนาทคมครองผบรโภคเพอใหมหนาทด าเนนคดแพงและคดอาญา แกผกระท าการละเมดสทธของผบรโภคในศาล และเมอคณะกรรมการไดแจงไปยงกระทรวงยตธรรมเพอแจงใหศาลทราบแลว ใหเจาหนาทคมครองผบรโภคมอ านาจด าเนนคดตามทคณะกรรมการมอบหมายได

ในการด าเนนคดในศาล ใหเจาหนาทคมครองผบรโภคมอ านาจฟองเรยกทรพยสน หรอคาเสยหายใหแกผบรโภคทรองขอไดดวย และในการนใหไดรบยกเวนคาฤชาธรรมเนยมทงปวง”

46 อนนต จนทรโอภากร, กฎหมายวาดวยความรบผดเพอความเสยหายอนเกดจากสนคาทขาดความปลอดภย, พมพครงท 1, (กรงเทพมหานคร: บรษท โรงพมพเดอนตลา จ ากด, 2544), น. 116.

39

ผเสยหายตองไปเรยกรองใหผประกอบธรกจรบผดตามหลกสญญาหรอละเมด ซงมขอจ ากด และไมเหมาะสมกบรปแบบการผลตและจ าหนายสนคาในปจจบน

2.1.2.2 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 พระราชบญญ ต ว ตถ อ นตราย พ.ศ.2535 เป นกฎหมายพ เศษทบญญ ต ข น

เพอก าหนดหลกเกณฑควบคมวตถอนตรายเพอปองกนและระงบอนตรายทอาจเกดขนตอสงมชวต ตาง ๆ ทรพยสน และสงแวดลอม หากผใดฝาฝนหลกเกณฑดงกลาวจะตองรบโทษทางอาญา ตามทกฎหมายบญญตไว และไดมบทบญญตก าหนดความรบผดในทางแพงอนเปนความรบผด โดยเครงครดเชนเดยวกบหลกความรบผดในทรพยอนตรายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 43747 ซงมสาระส าคญดงน

วตถอนตรายทอยภายใตบงคบของพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 ตามมาตรา 4 หมายถง วตถระเบดได วตถไวไฟ วตถออกซไดซและวตถเปอรออกไซด วตถมพษ วตถทท าใหเกดโรค วตถกมมนตรงส วตถทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการระคายเคอง วตถอยางอนไมวาจะเปนเคมภณฑหรอสงอนใดทอาจท าให เกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพย หรอสงแวดลอม

พระราชบญญตฉบบนไดก าหนดความรบผดในทางแพงเพมเตม ซงแตกตางจากกฎหมายพเศษทมงคมครองปองกนผบรโภคฉบบอน โดยไดขยายความรบผดของผทเกยวของกบ วตถอนตรายใหกวางออกไป และแตกตางจากความรบผดในทรพยอนตราย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทจ ากดความรบผดเฉพาะผครอบครองหรอดแลควบคมทรพยเทานน โดยบญญตใหผทมสวนเกยวของกบวตถอนตรายไมวาจะเปนผผลต48 ผน าเขา49ผขนสง50 และผครอบครอง51

47 จราพร สทนกตระ, อางแลว เชงอรรถท 6, น.24. 48 พระราชบญญต วต ถอนตราย พ.ศ .2535 มาตรา 59 บญญต วา “ผผลต วตถอนตราย

ตองระมดระวงในการจดหาวตถทใชในการผลต การก าหนดวธการและขนตอนทวางใจไดของการผลต การจดใหมภาชนะบรรจทมนคงแขงแรงและปลอดภยตอการใช การเคลอนยาย และการขนสง การจดใหมฉลากทแสดงสภาพอนตรายของสงนนทชดเจนเพยงพอ ความเหมาะสมของการเกบรกษา และตรวจสอบความเหมาะสมของผทรบมอบวตถอนตรายไปจากตน หรอผทคาดหมายไดวาจะไดรบมอบวตถอนตรายดงกลาว”

49 พระราชบญญต วตถอนตราย พ.ศ.2535 มาตรา 60 บญญต วา “ผน าเ ขา วตถอนตราย ตองระมดระวงในการเลอกหาผผลตการตรวจสอบคณภาพของวตถอนตราย การตรวจสอบความถกตองของภาชนะบรรจและฉลาก การเลอกวธการขนสงและผขนสง ความเหมาะสมของการเกบรกษา และการตรวจสอบความเหมาะสมของผทรบมอบวตถอนตรายจากตน หรอผทคาดหมายไดวาอาจจะไดรบมอบวตถอนตรายดงกลาว”

50 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 มาตรา 61 บญญตวา “ผขนสงตองระมดระวงในการตรวจสอบความถกตองของสงทใชในการขนสงหรอยานพาหนะและอปกรณ ความถกตองของภาชนะบรรจ และฉลาก

40

มหนาทระมดระวงในทกขนตอนส าคญทอยในความดแลของตนเพอปองกนมใหเกดอนตรายขน โดยถอ ว า ทกคน ทอย ใน ลก โซ ขอ งการกระจาย ( Chain of Distribution) ว ตถ อ นตราย มสวนรบผดชอบทจะมใหเกดอนตรายขน นอกจากน กฎหมายก าหนดใหผผลต ผน าเขา ผขายสง ผขายปลก คนกลาง และผมสวนในการจ าหนายจายแจกทกชวงตอจากผผลตจนถงผทรบผดชอบ ขณะเกดความเสยหายตองรวมรบผดในผลแหงการละเมดดวย 52 และนายจาง ตวการ ผวาจาง หรอเจาของกจการตองรวมรบผดในเสยหายจากวตถอนตราย หากลกจางผตองรบผดไดกระท าไป ในทางการทจาง53 ทงน เมอมความเสยหายเกดขนผเสยหายจะตองใชสทธเรยกรองคาเสยหายภายใน 3 ป นบแตวนทรถงการเสยหาย ความเปนวตถอนตราย และผตองรบผดใชคาสนไหมทดแทน และในระหวางอายความหากไดมการเจรจาเกยวกบคาสนไหมทดแทนกฎหมายไดก าหนดใหอายความสะดดหยดอย จนกวาการเจรจานนไมอาจตกลงกนได54 โดยมเหตยกเวนความรบผด 2 ประการคอเมอบคคลทตองรบผดสามารถพสจนไดวาความเสยหายนนเกดแตเหตสดวสย หรอความเสยหายนนเกดขนเพราะความผดของผเสยหายเอง

ขอดของการเรยกรองใหรบผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 ความรบผดตามพระราชบญญตฉบบนเปนความรบผดโดยเครงครด ซงชวยผอนปรนภาระการพสจน

ความเหมาะสมของวธการขนสง ความถกตองของการจดวางบนยานพาหนะ และความไววางใจไดของลกจางหรอผจดท าการงานใหแกตนหรอรวมกบตน”

51 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 มาตรา 62 บญญตวา “ผมไวในครอบครองซงวตถอนตรายตองระมดระวงในการตรวจสอบความเชอถอไดของผน าเขา หรอผทจดหาวตถอนตรายนนใหแก ตน ความถกตองของภาชนะบรรจ และฉลาก ความเหมาะสมของการเกบรกษา และความไววางใจไดของผทไดรบมอบ วตถอนตรายไปจากตน หรออาจคาดหมายไดวาอาจไดรบมอบวตถอนตรายดงกลาว

52 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 มาตรา 66 บญญตวา “ผผลต ผน าเขา ผขายสง ผขายปลก คนกลาง และผมสวนในการจ าหนายจายแจกทกชวงตอจากผผลตจนถงผท รบผดชอบขณะเกดการละเมด ตามมาตรา 63 หรอมาตรา 64 ตองรวมรบผดในผลแหงการละเมดดวย”

53 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 มาตรา 65 บญญตวา “นายจาง ตวการ ผวาจาง หรอเจาของกจการตองรวมรบผดในผลแหงละเมด ทบคคลตามมาตรา 63 หรอมาตรา 64 ไดกระท าไปในการท างานใหแกตน แตชอบทจะไดชดใชจากบคคลดงกลาว เวนแตตนจะมสวนผดในการสงใหท า การเลอกหาตวบคคล การควบคม หรอการอนอนมผลโดยตรงใหเกดการละเมดขนนน”

54 พระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 มาตรา 67 บญญตวา “สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดแตวตถอนตรายตามพระราชบญญตนเปนอนขาดอายความเมอพนสามปนบแตวนทผตองเสยหายรถงการเสยหาย ความเปนวตถอนตรายและผพงตองใชคาสนไหมทดแทน

ถามการเจรจาเกยวกบคาสนไหมทดแทนทพงจายระหวางผทเขาใจกนวาตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนและผมสทธไดคาสนไหมทดแทน ใหอายความสะดดหยดอยจนกวาจะปรากฏวาการเจรจานนไมอาจตกลงกนได”

41

ของผเสยหาย หากความเสยหายจากวตถอนตรายเกดขนโดยมการกระท าอนเปนการฝาฝนพระราชบญญตฉบบน ผเสยหายยอมไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานของประมวลกฎหมายแพง และพาณชย มาตรา 422 ทบญญตวา “ถาความเสยหายเกดแตการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายใดอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน ๆ ผใดท าการฝาฝนเชนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผนนเปนผผด” และมอายความในใชสทธเรยกรองยาวกวาการใชสทธเรยกรองตามกฎหมายละเมด นอกจากนบทบญญตเกยวกบหนาทและความรบผดทางแพงตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535 ไมเปนการลบลางหรอจ ากดหนาทและความรบผดทางแพงทบคคลมอยตามกฎหมายอน55

ขอจ ากดของการเรยกรองใหรบผดตามพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ. 2535 คอ เปนการก าหนดความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาบางประเภททมอนตรายเทานน หาไดครอบคลมถงสนคาประเภทอน ๆ ดวยไม ดงนนจงยงไมมความครอบคลมสนคาทอยในหวงโซแหงการบรโภคอนจะเปนการใหความคมครองผบรโภคไดอยางเพยงพอ

2.2 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย

2.2.1 พระราชบญญ ตความ รบผ ด ตอค วามเส ยหายท เ กดข นจากส นค า ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551

เมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย การใชสทธรองเรยกคาสนไหมทดแทนความเสยหายทโดยอาศยหลกกฎหมายสญญาและหลกกฎหมายละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมขอจ ากดบางประการ ซงไมเหมาะสมกบรปแบบการผลตและการจ าหนายสนคา ในปจจบน และไมเพยงพอทจะคมครองผทไดรบความเสยหาย ประเทศไทยจงบญญตกฎหมาย ความรบผดในผลตภณฑ (Product Liability) ขน คอ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 โดยน าหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) มาใชก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยของผประกอบการ

55 มาตรา 57 แหงพระราชบญญตวตถอนตราย พ.ศ.2535

42

ตอผเสยหาย56เพอใหผเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคาและไดรบการชดเชยคาเสยหายทเปนธรรม57 และประกอบดวยหลกการทส าคญ 3 ประการ ไดแก58

1) น าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชบงคบ โดยก าหนดใหผประกอบการ ตองรบผดชอบตอความเสยหายทเกดจากสนคาทตนผลต น าเขา หรอจ าหนาย ทงน ไมวาจะเกดจากความจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม และก าหนดให ผประกอบการเปนผรบภาระในการพสจนวาความเสยหายมไดเกดจากความบกพรองของสนคาของตน

2) ก าหนดใหการฟองคดตามพระราชบญญตนไดรบการยกเวนคาฤชาธรรมเนยมทงปวง และใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคและองคกรเอกชนตามกฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคมอ านาจในการฟองคดแทนผไดรบความเสยหาย

3) ก าหนดอายความในการใชสทธเรยกรองคาเสยหายใหแตกตางไปจากทก าหนดไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กลาวคอ ภายในสามปนบแตวนทรถงความเสยหายและรตว ผตองรบผดหรอภายในสบปนบแตวนทสงมอบสนคา โดยมสาระส าคญทจะท าการศกษา ดงน

2.2.1.1 หลกความรบผดของผประกอบการ หลกความรบผดทอยภายใตพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 คอหลกความรบผดโดยเครงครดทมหลกนโยบายสาธารณะ (Public Policy) เปนแนวคดเบองหลง แมผเ สยหายจะไมมนตสมพนธกบผผลตสนคา ผผลตกตองรบผดตอความเสยหายทเกดขน เพราะสนคาของผผลตไมปลอดภย โดยมเหตผล 5 ประการ ทจะก าหนดนโยบายสาธารณะใหผผลตตองมความรบผดโดยเครงครด ดงน59

(1) ผผลตเปนผทอย ในฐานะทดทสดทจะปองกนความเสยหาย เพราะสามารถเหนหรอคาดเหนอนตรายทอาจเกดขนจากสนคาของตนไดดกวาผบรโภคและอาจปองกนความเสยหายทจะเกดขนได

56 นนทวชร นวตระกลพสทธ, “เอกสารประกอบการสอนชดท 1 ความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (Product Liability): ปญหาและขอจ ากด” (เอกสารประกอบการสอน วชา น.751 ปญหากฎหมายธรกจ), น. 7.

57 “หมายเหตทายพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายท เกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551”, ราชกจจานเบกษา เลม 125, ตอนท 36 ก (20 กมภาพนธ 2551): น. 22.

58 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ..... เรองเสรจท 525/2550, สงหาคม 2550, น. 1-2.

59 จราพร สทนกตระ, อางแลว เชงอรรถ ท 6, หนา 70-71.

43

(2) เมอมความเสยหายเกดขนแลว ผเสยหายตองแบกรบภาระอนหนกยง แตเพยงผเดยว การใหผผลตตองรบผดในความเสยหายทเกดขน เนองจากผผลตสามารถกระจายภาระไดโดยการท าประกนภยอนมผลเพยงการเพมตนทนในการประกอบธรกจแกผผลตเทานน และสามารถกระจายภาระตนทนของความเสยงไดโดยการก าหนดราคาสนคา

(3) การพสจนวาผผลตประมาทเลนเลอนนท าไดยากมากและเปนภาระ อยางยงตอผเสยหาย เนองจากกรรมวธการผลตเปนเรองทมความซบซอนยากทผบรโภคทวไป จะเขาถงขอมลและสามารถเขาใจได

(4) การน าหลก Res Ipsa Loquitur (Things Speak for Itself) ซงเปนหลกกฎหมายจารตประเพณในความรบผดทางละเมดทเกดจากความประมาทเลนเลอ โดยมหลกการวาเหตการณอยางใดอยางหนงตามปกตจะไมเกดขน เวนแตมความผดปกตบางอยางจงท าใหเกดเหตการณนนขน แมวาจะไมอาจระบถงสาเหตของเหตการณดงกลาวและไมมหลกฐานโดยตรง แตการเกดเหตการณดงกลาวขนกเปนเครองบงชในตววาตองมความผดปกตอยางหนงอยางใดเกดขน และเมอความเสยหายจากเหตการณดงกลาวไมไดเปนความผดของฝายผเสยหาย กถอวามการกระท าละเมดและผทมอ านาจควบคมเหนอเหตการณนนเพยงฝายเดยวประมาทเลนเลอจงควรตองรบผด โดยผเสยหายไมตองพสจนอยางอนอก ซงเปนขอสนนษฐานตามความเปนจรงทวางอยบนพนฐาน ของหลกการทวาสงทงหลายยอมเปนไปตามกฎแหงธรรมชาตและบคคลยอมกระท าการไปโดยสจรต

(5) ผผลตคอคนทชกจงใหผบรโภคไววางใจและคาดหวงวาสนคาทผลตขน มความปลอดภย ดงนนเมอเกดความเสยหายขน ผผลตจงควรตองรบผดหากผบรโภคใชสนคาตามปกต และภาระการพสจนควรตกอยกบผผลต

หลกความรบ ผดโดย เคร งคร ด เปนห ลก ท ผประกอบการจะ ตองร บ ผด ในความเสยหายทเกดจากความไมปลอดภยของสนคาของตน แมวาจะมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอ กอใหเกดความเสยหายขน ดงปรากฏตามบทบญญตในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 มาตรา 5 วา “ผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผด ตอผเสยหายในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย และสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไม กตาม” ความรบผดของผประกอบการเกดขนทนทโดยไมอาศยความผดของผประกอบการ หากสนคามความไมปลอดภยและความเสยหายเกดขนจากความไมปลอดภยของสนคาทไดมการขายใหแกผบรโภคแลว และหากความเสยหายทเกดขนไมไกลกวาเหต ผประกอบการจะตองรบผดใชคาสนไหม

44

ทดแทน60 โดยความรบผดของผประกอบการจะเกดขนเมอครบเงอนไขแหงความรบผดซงผเขยนจะไดอธบายในสวนตอไป

2.2.1.2 เงอนไขแหงความรบผด ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยตามพระราชบญญต

ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 จะเกดขนเมอครบ ตามเงอนไขทกฎหมายก าหนดไว ดงน

(1) ประเภทของสนคา สนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายเปนเงอนไขส าคญประการแรกทจะตอง

พจารณาวามขอบเขตความหมายอยางไรบาง หากสงทกอใหเกดความเสยหายไมอยในขอบเขต ของค าวาสนคา ผเสยหายยอมไมไดรบความคมครองตามพระราชบญญตฉบบน โดยไมตองพจารณาองคประกอบอน ๆ เลย ซงมาตรา 4 ไดบญญตไววา “สนคา หมายความวา สงหารมทรพยทกชนด ทผลตหรอน าเขาเพอขาย รวมทงผลตผลเกษตรกรรมและใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาทก าหนดในกฎกระทรวง” จากบทบญญตดงกลาวสามารถจ าแนกประเภทของสนคา ตามกฎหมายไทยได ดงน

ก. สงหารมทรพย การก าหนดใหเฉพาะแตสงหารมทรพยเปนสนคา ตามพระราชบญญตฉบบน เนองจากลกษณะของการผลตและการจ าหนายสนคาในหวงโซ การจ าหนาย สนคามการเปลยนมอไปสบรโภคโดยลกษณะทเคลอนททางกายภาพ ดงนนอสงหารมทรพยจงไมอยในขายของสนคาตามพระราชบญญตฉบบน แตพระราชบญญตฉบบนมไดก าหนดความหมายของค าวา “สงหารมทรพย” ไวโดยเฉพาะจงตองอาศยประมวลกฎหมายแพง และพาณชยมาใชในการพจารณาตามมาตรา 140 ซงบญญตวา “สงหารมทรพย หมายความวา ทรพยสนอนนอกจากอสงหารมทรพยและหมายความรวมถงสทธอนเก ยวกบทรพยสนนนดวย” ซงเปนการก าหนดนยามของอสงหารมทรพยเปนบทปฏเสธของนยามค าวาอสงหารมทรพย61 จงตองพจารณาประกอบมาตรา 139 ทบญญตวา “อสงหารมทรพย หมายความวา ทดนและทรพยอนตดอยกบทดนมลกษณะเปนการถาวร หรอประกอบเปนอนเดยวกบทดนนน และหมายความรวมถงทรพยสทธอนเกยวกบทดนหรอทรพยอนตดอยกบทดนหรอประกอบเปนอนเดยวกบทดนนนดวย” หากทรพยใดทไมเปนอสงหารมทรพยกถอไดวาเปนสงหารมทรพยทงสน และสามารถแยกพจารณา

60 อนนต จนทรโอภากร, อางแลว เชงอรรถ ท 46, น. 119. 61 มานตย จมปา, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยทรพยสน, พมพครงท 6

(กรงเทพมหานคร: บรษท ว.พรนท (1991) จ ากด, 2551), น. 35.

45

ถงสงหารมทรพยได วา62ทรพยทอาจเคลอนทจากทแหงหนงไปยงทแหงอนได โดยการเคลอนไปได ตามธรรมดาแหงทรพยนนเอง โดยอาจเคลอนทนนอาจเปนการเคลอนทดวยแรงแหงตวทรพยนนเองหรออาจจะเคลอนทโดยแรงก าลงจากภายนอกกได

อยางไรกตามมใชสงหารมทรพยทกชนดทจะถอเปนสนคาตามกฎหมาย เพราะสงหารมทรพยทจะถอวาเปนสนคาตามกฎหมายฉบบนจะตองผานการผลตหรอน าเขาดวย ซงมาตรา 4 บญญตวา “การผลตหมายความวา ท า ผสม ปรง แตง ประกอบ ประดษฐ แปรสภาพ เปลยนรป ดดแปลง คดเลอก แบงบรรจ แชเยอกแขง หรอฉายรงส รวมถงกระท าใด ๆ ทมลกษณะท านองเดยวกน” การกระท าทถอวาเปนการผลตตามกฎหมายฉบบนมความหลากหลาย และกวางมาก ซงเปนกรณทจะสรางภาระใหแกผประกอบการมากเกนสมควรหรอไม เชน กรณ การคดเลอก หรอแบงบรรจ หากเกษตรกรน าผลตผลทางการเกษตรมาบรรจ (Packages) จะถอวาเปนการผลตสนคา ทเกษตรกรตองรบผดในความเสยหายทเกดขนหรอไม หรอเพยงแตการน าสนคามาแชเยอกแขงกท าใหผประกอบการตองรบผดหากมความเสยหายเกดขนหรอไม หรอกรณของการ ปรงอาหารจ าหนายจะถอเปนการผลตทผขายจะตองรบผดตามกฎหมายฉบบนหรอไม อยางไรกตามพระราชบญญตฉบบนมเหตผลในการประกาศใชเพอคมครองผเสยหายจากสนคาทมกระบวนการผลต ทใชความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย จงเปนการบญญตกฎหมายทองอยกบการผลตสนคาในเชงอตสาหกรรมทมปรมาณมาก ๆ (Mass product)63 เพราะการทผเสยหายจะตรวจพบวาสนคา มความไมปลอดภยกระท าไดยาก ดงนนสงหารมทรพยทผานการผลตจะตองเปนการผลตทใชความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยดวย ซงหมายความวาสนคาภมปญญาชาวบานทไมไดใชเครองมอ เครองจกร หรอเทคโนโลยในการผลต หรอสนคาหตถกรรม ยอมไมอยในบงคบของกฎหมายฉบบน แต ดร.วรรณชย บญบ ารง เหนวา “เกณฑในการพจารณาทวาการผลตทอยภายใตบง คบ ของพระราชบญญตฉบบนจะตองมลกษณะทางอตสาหกรรมนน นาจะเปนเพยงวธการหนงในการพจารณาวาสนคามกระบวนการผลตทยากตอความเขาใจของผเสยหาย64” เพราะการผลตบางอยาง ทไมมลกษณะในเชงอตสาหกรรม แตอาศยความรความเชยวชาญในการผลตเปนพเศษ โดยผเสยหายอาจไมเขาใจในการผลตดงกลาว ดงนนการผลตทมลกษณะในทางอตสาหกรรมจงจะเปนการผลต ตามพระราชบญญตฉบบนจงเปนเพยงวธการพจารณารปแบบหนงเทานน จากความเหนดงกลาว

62 มานตย วงศเสร และคณะ, อางแลว เชงอรรถ ท 26, น. 36-37. 63 สรปโครงการสมมนาทางวชาการ เรอง “ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา

ทไมปลอดภย” (โครงการสมมนาทางวชาการ ณ หองประชม จตต ตงศภทย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (ทาพระจนทร), 18 มถนายน 2552), น. 5.

64 เพงอาง, หนา 6.

46

จงควรพจารณาวาสนคาทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน มงหมายเฉพาะสนคาทผลตในเชงอตสาหกรรมเทานนหรอไม หากสนคาบางอยางทแมไมไดผานกระบวนการอตสาหกรรมแตกรรมวธ ในการผลตมความยงยากซบซอนทผเสยหายไมอาจเขาใจได ควรไดรบการคมครองตามกฎหมาย ฉบบนหรอไม

สวนการน าเขานน มาตรา 4 ไดใหค านยามวา “น าเขา หมายความวา น าหรอสงสนคาเขามาในราชอาณาจกรเพอขาย” ดงนน การน าเขา คอ การน าเขามาในประเทศไทยดวยตนเองหรอใหบคคลอนน าเขามาโดยค าสงของตนเองซงสงหารมทรพยทผานกระบวนการผลต ในเชงอตสาหกรรมหรอน าเขามาในประเทศไทย จะตองเปนการกระท าโดยมวตถประสงคเพอการขาย โดยมาตรา 4 บญญตวา “ขาย หมายความวา จ าหนาย จาย แจก หรอแลกเปลยนเพอประโยชนทางการคาและใหหมายความรวมถงใหเชา ใหเชาซอ จดหา ตลอดจนเสนอ ชกชวน หรอน าออกแสดง เพอการดงกลาว” การขายตามพระราชบญญตฉบบนมความหมายกวางกวาการขายตามความหมายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยซงมวตถประสงคในการโอนกรรมสทธ แตในพระราชบญญตฉบบน “ขาย” ยงขยายรวมไปถงการใหเชา การใหเชาซอ และไมจ าตองมวตถประสงคในการ โอนกรรมสทธเสมอไป และสนคานนไมจ าเปนตองมการขายส าเรจแลว เพยงผลตหรอน าเขาโดยมวตถประสงคเพอขายหรอเพอประโยชนในทางการคากเพยงพอแลว 65เชน สนคาทผประกอบการ ไดผลตขนเพอแจก หรอเพอใหผบรโภคทดลองใช ยอมถอเปนสนคาตามความในกฎหมายฉบบนแลว เพราะแมการผลตขนจะมไดมวตถประสงคในการขายแลกเปลยนกบเงนตราหรอทรพยสน ของผบรโภค แตเปนการผลตขนเพอประโยชนในทางการคาของตน เพราะเมอผบรโภคไดทดลองใชแลวพงพอใจกจะตามมาซอสนคานนในภายหลง

ข. ผลตผลเกษตรกรรม มาตรา 4 ผลตผลเกษตรกรรม หมายความวา ผลตผลอนเกดจากเกษตรกรรมตาง ๆ เชน การท านา ท าไร ท าสวน เลยงสตว เลยงสตวน า เลยงไหม เลยงครง เพาะเหด แตไมรวมถงผลตผลทเกดจากธรรมชาต รางพระราชบญญตเดมทผานการตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา ตามเรองเสรจท 747/254666 คณะกรรมการกฤษฎกาไดแกไขเพมเตมบทนยามค าวา “สนคา” ใหหมายความรวมถง ผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไ ดผาน กระบวนการผลตดวย เพอขยายขอบเขตการใหความคมครองแกผบรโภคและสอดคลองกบบทบญญต

65 เอมอมรา กฤษณะโลม, “กฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

ศกษากรณความรบผดของผจดหาเลอดมนษย ”, (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2557), น. 77.

66 ส านกเลขาธการสภาผแทนราษฎร, “รายงานการวจย เรอง ผลกระทบจากการบงคบใชพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551”, น. 13-14.

47

ของกฎหมายตางประเทศ67 แตการเพมเตมใหผลผลตเกษตรกรรมรวมถงทยงไมไดผานกระบวนการผลต ไดรบการคดคานจากผแทนกระทรวงเกษตรและสหกรณ (ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต) เนองจากเหนวาอาจกอใหเกดผลกระทบตอเกษตรกรโดยรวมของประเทศ และกระทรวงพาณชยไดมขอสงเกตวาหลกการดงกลาวอาจกระทบตอภาคเกษตรโดยรวมของประเทศได แตคณะกรรมการกฤษฎกาเหนวาเจตนารมณของกฎหมายฉบบนมงคมครองผบรโภคเปนส าคญ และกฎหมายของประเทศตาง ๆ กมไดก าหนดยกเวนผลตผลเกษตรกรรม และหากจะกอใหเกดผลเสยตอประเทศไทยอนเปนประเทศเกษตรกรรม กสามารถออกกฎกระทรวงยกเวนผลตผลเกษตรกรรมบางชนดได ตอมาไดมการพจารณารางพระราชบญญตใหม ตามความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกา เรองเสรจท 525/255068 ซ งนยามค าวาสนคา ในสวนของผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไดผานกระบวนการผลตนน คณะกรรมการกฤษฎา (คณะพเศษ) เหนวา รางพระราชบญญตฉบบนมเจตนารมณเพอคมครองผบรโภคเปนส าคญ ดงนนเมอผบรโภครายใดไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ผผลตสนคากยอมตองรบผดตามกฎหมาย จงไมตดผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไดผานกระบวนการผลตออกจากรางพระราชบญญตดงกลาว แตไดแกไขขอความ “รวมทงผลตผลเกษตรกรรมทยงไมไดผานกระบวนการผลต” เปน “รวมทงผลตผลเกษตรกรรม” โดยตดขอความ “ทยงไมผานกระบวนการผลต” ออก ซงท าใหผลตผลทาง การเกษตรกรรมทกชนดอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน ซงมาตรา 4 ไดก าหนดถงตวอยาง ของการเกษตรกรรมไว เชน การท านา การเพาะครง เปนตน แตไมรวมถงผลตผลทเกดจากธรรมชาต คอ ผลตผลทไดเกดขนเองตามธรรมชาต เชน น าผง เหดปา อยางไรกตามปจจบนไดมการออกกฎกระทรวงก าหนดผลตผลเกษตรกรรมเปนสนคาทไดรบยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผด

67 เดม Directives 1985 ของสหภาพยโรปมไดก าหนดใหสนคาหมายความรวมถงผลผลตวตถดบ

ทางการเกษตร (primary agricultural products) ดวย แตก าหนดใหเปนสทธของประเทศภาคทจะก าหนด เปนการยกเวนในกฎหมายภายในของตน ซงประเทศฝรงเศสกไดก าหนดใหค าวาสนคาหมายความรวมถงผลผลตวตถดบทางการเกษตรดวย แตประเทศเยอรมนและประเทศองกฤษ ผลผลตวตถดบทางการเกษตรมไดรวมอยในขอบเขตของค าวา สนคา แตเมอป 1999 ไดเกดวกฤตโรคววบาระบาดในประเทศแถบยโรป จงไดมการแกไขเพมเตม Directives 1985 ลงวนท 10 พฤษภาคม 1999 และมผลในวนท 4 มถนายน 1999 ใหค าวาสนคาหมายความรวมถงผลผลตวตถดบทางการเกษตรดวย และไดยกเลกสทธของประเทศภาคทจะก าหนดขอยกเวนดงกลาว โดยประเทศภาคจะตองตรากฎหมายอนวตการตาม directives ภายในวนท 4 ธนวาคม 2000

68 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, อางแลว เชงอรรถ ท 58, น. 14-15.

48

ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.255369 เพอยกเวนไมน าความรบผด โดยเครงครดตามกฎหมายมาใชบงคบกบเกษตรกรทมผลตผลทางการเกษตรในขนปฐมภม อนไมมลกษณะทเปนอนตราย และถอเปนเกษตรกรรายยอยของประเทศไทย โดยผลตผลเกษตรกรรมทไดรบการยกเวนตามกฎกระทรวงฉบบนจะตองเปนของเกษตรกร 70และมแหลงก าเนดในประเทศไทย โดยก าหนดยกเวนใหกระบวนการบางอยางทเกษตรกรไดท าไมถอวาเปนสนคาตามมาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ซงกระบวนการทไดรบการยกเวนม ดงน

1. การส ฝด หรอขดขาว 2. การรอนหรอลางพช หรอการคดหรอแยกขนาดหรอคณภาพ

ของพช 3. การปอก ตด บด ปน หรอยอยพช 4. การกะเทาะเมลดหรอเปลอกเมลดพช 5. การอบใบยาสบใหแหงหรอการรดกานใบยาสบ 6. การลาง ช าแหละ แกะ หรอบดสตวหรอสวนหนงสวนใด

ของสตว 7. การกระท าอนใดทมลกษณะท านองเดยวกน

แมวากฎกระทรวงฉบบนจะมผลดตอเกษตรกรไทยทไดรบยกเวน ไมใหถอวาผลตผลเกษตรกรรมบางประเภทเปนสนคาทอยภายใตบงคบของพระราชบญญต ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 แตผลตผลเกษตรกรรม ทจะไดรบการยกเวนจะตองมแหลงก าเนดในประเทศไทย ดงนนผลตผลเกษตรกรรมทไดน าเขามา จากตางประเทศจะตองอยภายใตบงคบของพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ในทกกรณ ซง รศ.ดร.อนนต จนทรโอภากร เหนวา “กรณนอาจจะผดความตกลงทางการคาระหวางประเทศเนองจากในขณะทผลตผลเกษตรกรรม ของตางประเทศตองอยภายใตบงคบของกฎหมาย แตผลตผลเกษตรกรรมของไทยกลบไดรบ

69 กฎกระทรวงก าหนดผลตผลเกษตรกรรมเปนสนคาทไดรบยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผด

ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2553, ราชกจจานเบกษา เลม 127 ตอนท 74 ก (3 ธนวาคม 2553): น. 11-13.

70 เกษตรกร หมายความวาเกษตรกรตามกฎหมายวาดวยกองทนสงเคราะหเกษตรกร และกลมเกษตรกรตามกฎหมายวาดวยสหกรณ แตไมรวมถงชมนมสหกรณการเกษตร

49

การยกเวน นอกจากนผลตผลทางการเกษตรของประเทศไทยจะเปนทมนใจไดเพยงไรในเวทการคาระดบประเทศ71”

ค. กระแสไฟฟา ประเทศไทยถอวากระแสไฟฟาเปนทรพยประเภทหนงเนองจากการลกกระแสไฟฟา เปนการลกทรพยตามประมวลกฎหมายอาญา ตามค าพพากษาศาลฎกาท 877/2501 (ประชมใหญ) “การลกกระแสไฟฟาเปนความผดฐานลกทรพย” หมายเหตทายฎกา ศ.จตต ตงศภทย “ค าวาสงหารมทรพยในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กหมายความรวมถง แรงแหงธรรมชาต เชน แรงไฟฟาดวยนนเอง แมจะถอวาแรงไฟฟาเปนวตถไมมรปราง แตมราคา และถอเอาได และน าพาไปเสยจากเจาของได ทงสามารถวดปรมาณทเอาไปไดดวย ดงนกไมมเหตอะไร ทจะเอาแรงไฟฟาของเขาไปโดยเจตนาทจรตแลวไมผดฐานลกทรพยเหมอนเอาทรพยอน ๆ ของเขาไป” กระแสไฟฟานาจะอยในความหมายของค าวาสงหารมทรพยตาม ป.พ.พ. มาตรา 139 และอยในขอบเขตของค าวา “สนคา” แลวแตการบญญตไวโดยเฉพาะเชนนยงท าใหมความชดเจนมากยงขนวากฎหมายฉบบนคมครองไปถงความเสยหายทเกดขนจากกระแสไฟฟาดวย เดมความเสยหายทเกดจากกระแสไฟฟาอยภายใตบทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 43772เนองจากกระแสไฟฟาเปนทรพยทกอใหเกดอนตรายไดโดยสภาพ ตอมาเมอมพระราชบญญตความรบผดฯ ไดบญญตใหกระแสไฟฟาเปนสนคาตามกฎหมายดงกลาวดวย ดงนน หากมความเสยหายเกดขนเนองจากความไมปลอดภยของกระแสไฟฟา หนวยงานทเกยวของ เชน การไฟฟาสวนภมภาค อาจตองรบผดในความเสยหายทเกดขน

นอกจากกฎกระทรวงก าหนดผลตผลเกษตรกรรมเปนสนคาทไดรบยกเวน ตามกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2553 ทไดกลาวขางตนแลว รฐไดออก “กฎกระทรวงก าหนดยาและเครองมอแพทยทผใหบรการสาธารณสขไดผลตเพอน ามาใชกบผปวยหรอสตวเฉพาะรายทผานการตรวจรกษาหรอไดผลตตามค าสงของ ผใหบรการสาธารณสขผตรวจรกษาเปนสนคาทไดรบยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผดตอความ

71 สรปโครงการสมมนาทางวชาการ, อางแลว เชงอรรถ ท 63, หนา 3. 72 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437 บญญตวา “บคคลใดครอบครองหรอควบคม

ยานพาหนะอยางใด ๆ อนเดนดวยก าลงเครองจกรกล บคคลนนจะตองรบผดเพอการเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนนเวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสย หรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง”

ความขอนใหใชบงคบไดตลอดถงผมไวในครอบครองของตน ซงทรพยอนเปนของเกดอนตรายได โดยสภาพหรอโดยความมงหมายทจะใชหรอโดยอาการกลไกของทรพยนนดวย

50

เสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 255473” เพอใหยาหรอเครองมอแพทยส าหรบใชในการใหบรการสาธารณสขทผลตขนเพอใหมความเหมาะสมกบผปวยหรอสตวเฉพาะรายทผานการตรวจรกษา หรอผลตตามค าสงของผใหบรการสาธารณสขผตรวจรกษาโดยมไดม งหมายผลตขนเพอขายใหแกบคคลทวไปเปนสนคาทไดรบการยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย โดยทยา เครองมอแพทย หรอสงหารมทรพยอนใด ทผลตโดยบคคลอนทผใหบรการสาธารณสขไดน ามาผลตยาหรอเครองมอแพทยอนไดรบการยกเวนตามกฎกระทรวงฉบบน ยงคงเปนสนคาทผประกอบการตองถกบงคบตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551

จากการศกษานยามของค าวา “สนคา” ตามพระราชบญญตความรบผด ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 พบวามขอบเขตทกวางพอสมควร ซงนอกจากจะหมายถงสนคาทเปนสงหารมทรพยโดยทวไปแลว ยงรวมไปถงผลตผลเกษตรกรรมอกดวย ซง เปนเรอง ทนาพจารณาวาบทบญญตดงกลาวใหความคมครองผบร โภคมากเกนสมควร และกอใหเกดผลกระทบตอเกษตรกรซงเปนผทมรายไดนอยในประเทศเกษตรกรรมเชนประเทศไทยหรอไม แมวาจะมกฎกระทรวงก าหนดผลตผลฯ ก าหนดยกเวนไมใหผลตผลเกษตรกรรมทผานกระบวนการบางอยางเปนสนคาตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ.2551 แตกรณดงกลาวจะถอวาสรางความเปนธรรมกบเกษตรกรผตองรบผด ในความเสยหายทเกดขนจากผลตผลของตนแลวหรอไม นอกจากนกฎกระทรวงก าหนดยาฯ ทไดบญญตขน เพอใหยาหรอเครองทางการแพทยไดรบการยกเวน แตเฉพาะกรณทเปนยารกษาโรคหรอเครองมอทใชกบแพทยใชในโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาลตาง ๆ เทานน โดยยารกษาโรคทน าเขา มผแทนยาจดจ าหนาย หรอการจ าหนายยาของเภสชกรตามรานขายยาเอกชน ไมไดรบการยกเวน ตามกฎกระทรวงฉบบดงกลาว ซงยารกษาโรคเปนสนคาทไมอาจหลกเลยงความไมปลอดภยได (Unavoidable Dangerous) เพราะยากคอสารเคมทเขาสรางกายซงไดผานการศกษาวจยมาแลววาสามารถใชรกษาโรคได แตยาทกชนดมผลขางเคยง (side effects) ทงสน แตจะปรากฏอาการ มากนอยเพยงใดขนอยกบปจจยอน ๆ ประกอบ เชน รางกายของผบรโภค การรบประทานอาหาร หรอผลขางเคยงจากการรบประทานยารวมกบยาชนดอน เปนตน ดงนนควรชงน าหนกระหวางประโยชนทไดรบจากสนคากบความไมปลอดภยทจะเกดขนแกผเสยหาย หากมประโยชนมากกวา

73 กฎกระทรวงก าหนดยาและเครองมอแพทยทผใหบรการสาธารณสขไดผลตเพอน ามาใชกบผปวย

หรอสตวเฉพาะรายทผานการตรวจรกษาหรอไดผลตตามค าสงของผใหบรการสาธารณสขผตรวจรกษาเปนสนคา ทไดรบยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2554, ราชกจจานเบกษา เลม 128 ตอนท 6 ก (4 มกราคม 2554): น. 4-6.

51

ความไมปลอดภยทจะเกดขนแลว และสนคานนไดผลตตามกระบวนการ ม ขอบงใช ค าเตอน ทเหมาะสม ควรถอวาสนคานนไมเปนสนคาทไมปลอดภย หรอเปนอนตรายโดยไมสมควรหรอไม เชน วคซนปองกนโรคสามารถใชในการปองกนการเกดโรคไดและมประโยชนตอมวลมนษยชาต แตอาจมผลขางเคยงในบางคนซงมจ านวนนอยมาก ๆ ยงไปกวานนขอบเขตของค าวา “สนคา” ตามพระราชบญญตฉบบนไมไดรวมถงการบรการ ทงทความเสยหายทเกดขนจากการใชบรการ มความรนแรงไมยงหยอนไปกวาความเสยหายทเกดจากการใชสนคาเลย และในครงทมการพจารณารางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดข นจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 ในชนของสภาผแทนราษฎรในสมยคณะรฐมนตรของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร ไดเพมนยามค าวาสนคาใหหมายความรวมถงการบรการดวย แตเนองจากการบรการไมไดผานการพจารณาตามกระบวนการพจารณาของฝายบรหาร โดยไมไดมการยกรางมาตงแตแรกของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคทจะใหสนคารวมถงการบรการดวย ประกอบกบส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกายงมไดพจารณาในประเดนเกยวกบการใหบรการทไมปลอดภย และยงไมมการท าวจยในเรองดงกลาว ทายทสดแลวพระราชบญญตฉบบนจงใหความคมครองเฉพาะในเรองของสนคาทไมปลอดภย โดยไมรวมถงการบรการทไมปลอดภยดวย ซงหากผบรโภคไดรบความเสยหายจากการบรการ ทไมปลอดภย ตองใชสทธเรยกรองใหผประกอบการรบผดตามกฎหมายทวไป ซงจะมความเหมาะสมและเพยงพอทจะคมครองผบรโภคไดหรอไม และเนองจากปจจบนมการเปดเสรในการประกอบธรกจบรการ จงมธรกจบรการเกดขนมากมายหลายรปแบบ เชน ธรกจความงาม ธรกจในวงการแพทย ทในบางครงอาจใหขอมลค าน าทเปนอนตรายตอผบรโภค ควรมการบญญตกฎหมายใหมการคมครองผบรโภคเปนการเฉพาะในการใชบรการตาง ๆ เหลานดวย74 ประเทศไทยเคยมกรณทผบรโภค ไดรบความเสยหายจากการใชบรการเครองเลนในสวนสนก และคณะกรรมการคมครองผบรโภค ไดมค าสง ท 11/2550 เรอง หามขายสนคาเครองเลนลองแกง ชอ “อนเดยนา ลอก (Indiana Log) ในสวนสยามเปนการชวคราว เนองจากมผบรโภคเขาไปใชบรการเครองเลนดงกลาวแลวเกดอบตเหตขน จนเปนเหตใหมผไดรบบาดเจบและเสยชวต แมวาคณะกรรมการคมครองผบรโภคจะมอ านาจออกค าสงหามใหบรการเครองเลนดงกลาว ตามพระราชบญญตคมครองผบร โภค พ.ศ.2522 แตการใชสทธเรยกรองคาเสยหายของผเสยหายยอมเปนไปตามกฎหมายวาดวยละเมดอนเปนหลกทวไป ทผเสยหายจะตองพสจนใหศาลเหนถงความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการสวนสนก ซงสรางภาระใหกบผเสยหายเปนอยางมาก ดงนนควรใหขอบเขตของสนคาตามพระราชบญญตฉบบนหมายความรวมถงบรการดวยหรอไม อยางไรกตามการจะก าหนดใหความเสยหายจากการบรการ

74 มารยาท บญดา, “ปญหากฎหมายเกยวกบสนคาท ไมปลอดภย,” (วทยานพนธ นตศาสตร

มหาบณฑต มหาวทยาลยศรปทม วทยาเขตชลบร, 2552), น. 104.

52

ทไมปลอดภยไดรบความคมครองตามพระราชบญญตฉบบน จะตองก าหนดกฎเกณฑอยางไร เพอจะมใหสรางภาระแกผประกอบการมากเกนสมควร เนองจากลกษณะของความเสยหายทเกดจากการบรการยงไมมขอบเขตทชดเจนเหมอนความเสยหายทเกดขนจากสนคา นอกจากนลกษณะ ของบรการทไมปลอดภยถอเปนประเดนทตองพจารณาถงความเหมาะสมและความสมดลระหวาง การคมครองผเสยหายและภาระทผประกอบการจะไดรบดวย

(2). ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) เมอสนคากอใหเกดความเสยหายตอผบรโภค สงทจะตองพจารณาในประการ

ตอมา คอ สนคาทกอใหเกดความเสยหายเปนสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) หรอไม ซงตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 ไดใชค าวา “สนคาทไมปลอดภย” แทนการใชค าวา “สนคาบกพรอง” ตามความหมายทแปลไดจากภาษาตางประเทศ เนองจากเกรงวาจะเปนการท าใหเกดความสบสนเพราะอาจมผเขาใจผดวา สนคาบกพรองตามพระราชบญญตฉบบน เปนกรณเดยวกบสนคาช ารดบกพรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย75 ซงกฎหมายทงสองฉบบมความแตกตางกนในวตถประสงคของการคมครอง กลาวคอ สนคาช ารดบกพรองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปนสนคาทช ารดเสยหายจนเปนเหตใหเกดความเสอม 3 ประการคอ เสอมคา เสอมราคา หรอเสอมความเหมาะสม แกประโยชนอนมงจะใชเปนปกตวสยของการใชหรอขอก าหนดในสญญา ความเสยหายทเกดขน มงหมายเฉพาะความเสยหายในเนอของวตถหรอทรพยสนนนเอง 76มงเนนทตวทรพยสนเปนส าคญ สวนสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) คอสนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขน โดยความเสยหายทเกดขนมไดมงถงความเสยหายตอตวทรพยนนเอง และมใชเรองเกยวกบคณภาพของสนคาดวย แตเปนความเสยหายทเกดขนแกชวต รางกาย อนามย สทธ และทรพยสนของบคคลอน จงเปนกรณทพจารณาเกยวกบอนตรายของสนคามใชพจารณาถงความเหมาะสมในการใชงานหรอประโยชนทจะไดรบจากสนคา

เมอไดพจารณาพระราชบญญตความรบผด ตอความเสยหาย ทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 บญญตวา “สนคาทไมปลอดภย หมายความวา สนคา ทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนไดไมวาจะเปนเพราะเหตจากความบกพรองในการผลต หรอการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยค านงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงาน

75 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, อางแลว เชงอรรถ ท 58, น. 16. 76 วษณ เค รองาม, ค าอธบายกฎหมายวาดวยซ อขาย แลกเปลยน ให , พมพค รงท 10

(กรงเทพมหานคร: ส านกพมพนตบรรณาการ, 2549), น. 220.

53

และการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได” ดงนน สนคาทไมปลอดภย ตามกฎหมายไทยไดแกสนคาทมความไมปลอดภยเนองจากเหตอยางหนงอยางใดใน 3 ประการ คอ

ความไมปลอดภยเนองจากการผลต (Manufacturing defect) คอ สนคาทมความไมปลอดภยอนเนองมาจากการผลต เปนความผดพลาดทเกดขนระหวางกระบวนการผลต เชน กระบวนการคดเลอกสวนผสม ชนสวน อปกรณ ซงอาจเกดจากการกระท าของคนหรอเครองจกร รวมถงกรณทสนคามลกษณะไมตรงกบการออกแบบ แมจะใชความระมดระวงอยางเตมทแลว

ความไมปลอดภยเนองจากการออกแบบ (Design defect) คอ ความไมปลอดภยทเกดจากกระบวนการขนแรกในการออกแบบ เชน การออกแบบรถยนต การคดคนสตรยา หรอสดสวนของวตถดบทใชเปนสวนผสมตาง ๆ กอนทจะไดมการผลตสนคาออกมา แมจะผลตออกมา ตรงตามความประสงคของผผลตทกประการ แตสนคานนมความไมปลอดภยในขนตอนการออกแบบ ยอมอาจกอใหเกดความเสยหายขน แมจะไดใชงานตามปกตของสนคานน ซงรวมไปถงกรณทมความเสยงทจะเกดอนตราย ทผขายหรอผจดจ าหนายสามารถคาดเหนและหลกเ ลยงได โดยออกแบบในลกษณะอนทเหมาะสม และการไมเลอกออกแบบในลกษณะอนท าใหสนคามความ ไมปลอดภย

ความไมปลอดภยเนองจากไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร (Warning defect) เปนกรณทสนคาบางประเภทอาจมอนตรายโดยสภาพ เชน ยาฆาแมลง สารเคมตาง ๆ หรอสนคา ทมความซบซอนในการใชงาน สนคาเหลานนไมไ ดมความ ไมปลอดภย เนองจากการผลต หรอการออกแบบเลย แตเนองจากความไมปลอดภยของสนคาสามารถคาดเหน ลด หรอหลกเลยงไดโดยใหขอมล วธใช หรอค าเตอนอยางเหมาะสม แตผประกอบการมไดกระท าและการยกเวนการเตอน ท าใหสนคานนมความไมปลอดภยโดยไมสมควร การพจารณาวามการใหขอมลหรอค าเตอนของสนคา ไวอยางถกตองเหมาะสมหรอไม สามารถพจารณาโดยใชองคประกอบ 2 ดาน คอ ดานเนอหา และดานรปแบบ ในดานเนอหาเปนเรองของความชดเจนของภาษา การสอความหมายในการเตอนหรอการใหขอมล ท ผบร โภคสามารถเขาใจได ไมก ากวม มความถกตองแมนย า ม เหตผล โดยเฉพาะเจาะจงถงวธทจะท าใหสนคาเกดอนตรายได และขอมลนนจะตองสอใหเหนถงผล ของอนตรายทอาจเกดขนดวย สวนในเรองรปแบบ คอ มความชดเจนในเรองของตวอกษร สทใช ใหมความแตกตางแยกออกอยางชดเจนกบขอความอน ๆ ของสนคา และการใชภาษาในการเตอน

54

จะตองเปนภาษาทผบรโภคสามารถเขาใจได เชน สนคาจ าหนายในประเทศไทย ค าเตอนหรอขอบงใช

จะตองเปนภาษาไทย77 อยางไรกตามวตถประสงคของพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 มงคมครองผเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย มใชการรบรองคณภาพหรอมาตรฐานของสนคา ดงนนจงไมใหคมครองในกรณทผบรโภคไมพงพอใจในคณภาพ ของสนคา78 การพจารณาลกษณะของความบกพรองทง 3 ประการของประเทศไทยยงไมมความชดเจนเนองจากยงมไดมการน าคดขนสศาลเพอพจารณาในประเดนดงกลาว

ความไมปลอดภยของสนคาตามทกฎหมายก าหนดตองเปนเหตทท าใหเกด หรออาจกอใหเกดความเสยหายขนดวย การพจารณาความไมปลอดภยของสนคาในประเทศไทยเปนไปตามหลกความคาดหมายของผบรโภค (Consumer Expectation Test) โดยพจารณาถงสภาพของสนคา ลกษณะการใชงาน การเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคา ประกอบดวย แตการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาตามหลกความคาดหมายของผบรโภคมขอจ ากดในกรณทสนคามความซบซอน อาจท าให ผเสยหายไมสามารถคาดหมายความปลอดภยของสนคาได อยางเหมาะสม ดงนนประเทศไทยควรน าหลกการพจารณาอน ๆ มาประยกตใชในการพจารณา ความไมปลอดภยของสนคาใหมความเหมาะสมและเปนธรรมมากยงขนหรอไม อยางไรกตาม การพจารณาลกษณะของความไมปลอดภยของสนคายงไมมความชดเจน เนองจากยงมไดมการน าคดขนสศาลเพอพจารณาในประเดนดงกลาว นอกจากนสนคาทไมปลอดภยมใชเรองทเกยวกบคณภาพของสนคา ดงนนแมวาสนคาทผลตในภายหลงจะมคณภาพหรอมประสทธภาพมากกวา หาท าใหสนคาทไดผลตออกมากอนกลายเปนสนคาทไมปลอดภยไม แตตามกฎหมายไทยมไดบญญตกรณ ทไมถอวาเปนสนคาทไมปลอดภยในกรณดงกลาวไวเปนลายลกษณอกษร จงควรมการเพมเตมถอยค าเกยวกบคณภาพของสนคาดงกลาวในบทบญญตกฎหมายไทยเพอความชดเจนหรอไม

(3). บคคลทไดรบความคมครอง พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

พ.ศ. 2551 มาตรา 579 ก าหนดใหผประกอบการตองรวมรบผดตอผเสยหายในความเสยหายทเกดขน

77 มานตย จมปา, ค าอธบายกฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย,

(กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2554), น. 334-336. 78 พงษเดช วานชกตตกล, ค าอธบายพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายอนเดขนจากสนคา

ทไมปลอดภย พ.ศ.2551, (กรงเทพมหานคร: รงศลปการพมพ, 2552), น. 39-40. 79 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 5

บญญตวา “ผประกอบการทกคนตองรวมรบผดตอผเสยหายในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย และ

55

จากสนคาทไมปลอดภย ซงบคคลทไดรบความคมครองคอ ผเสยหาย และมาตรา 4 บญญตวา “ผเสยหาย หมายความวา ผทไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย” ดงนน บคคล ทกคนทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย คอ ผทมสทธไดรบการเยยวยาความเสยหายจากผประกอบการ โดยไมจ ากดวาบคคลทไดรบความเสยหายนนจะตองมนตสมพนธกบผประกอบการเทานน นอกจากน มาตรา 5 ยงไดก าหนดใหผประกอบการจะตองรบผดในความเสยหายทเกดจากสน ค า ท ไ ม ปลอ ดภ ย เ ม อ สน ค าน น ไ ด ม ก า ร ขาย ให แ ก ผ บ ร โ ภคแ ล ว ซ ง บทบ ญญ ต น ไดกลาวถง “ผบรโภค” แตกฎหมายฉบบนมไดก าหนดนยามไววาหมายถงบคคลใดบาง ซงผเขยน เหนวากรณน เปนการบญญตเพอม ใหมความชดเจนวาสนคาท ผประกอบการจะตองรบผด เมอกอใหเกดความเสยหายขนจะตองมการขายใหแกผบรโภคแลว มใชกรณทกฎหมายมงคมครองเฉพาะผบรโภคเทานน ดงนน ผบรโภคทกลาวถงในกฎหมายฉบบน จงมความหมายเดยวกบผบรโภคซงบญญตไวในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ.2522 ซงหมายถง ผซอหรอ ผไดรบบรการจากผประกอบธรกจหรอผซงไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการ และหมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบ และกฎหมายฉบบน เปนกฎหมายทม ง คมครองผเสยหายเปนส าคญโดยน าหลกความรบผด โดยเครงครดมาใช ดงนน ผเขยนเหนวาการก าหนดใหผทไดรบความเสยหาย เปนบคคลทไดรบ ความคมครองมความเหมาะสมและมความครอบคลมแลวเพราะการคมครองผเสยหายจากสนคา ทไมปลอดภย ควรคมครองบคคลทกคนทไดรบความเสยหายไมวาจะเปนผใชสนคาหรอเปนคสญญากบผประกอบการหรอไมกตาม

(4). บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย กฎหมายของประเทศไทยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ไดก าหนดใหผตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย คอผประกอบการ ตามทบญญตไวในมาตรา 5 วา “ผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผดตอผเสยหายในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย และสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหร อประมาทเลนเลอ ของผประกอบการหรอไมกตาม” และเมอพจารณามาตรา 480 ผเขยนพบวาบคคลทกคนทมสวน

สนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม”

80 พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 บญญตวา “ผประกอบการ หมายความวา

(1) ผผลต หรอผวาจางใหผลต

56

เกยวของในการผลตการจ าหนายสนคาทไมปลอดภยมความรบผดรวมกนตอผเสยหาย โดยบคคล ทตองรบผดตามกฎหมายไทย ประกอบดวย

ก. ผผลตหรอผวาจางใหผลต พระราชบญญตความรบผด ตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคา

ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 บญญตวา “ผลต หมายความวา ท า ผสม ปรง แตง ประกอบ ประดษฐ แปรสภาพ เปลยนรป ดดแปลง คดเลอก แบงบรรจ แชเยอกแขง หรอฉายรงส รวมถงกระท าการใด ๆ ทมลกษณะท านองเดยวกน” ดงนน ผผลตจงหมายถง ผทท า ผสม ปรง แตง ประกอบ ประดษฐ แปรสภาพ เปลยนรป ดดแปลง คดเลอก แบงบรรจ แชเยอกแขง หรอฉายรงส รวมถงกระท าการใด ๆ ทมลกษณะท านองเดยวกน การกระท ากระบวนการผลตสามารถแบงได 2 กรณ คอ กรณทการกระท านนท าใหผลตคาเปลยนรปไป เชน การประดษฐ การแปรสภาพ และกรณทการกระท ามไดท าใหสนคาเปลยนรปไป เชน การแบงบรรจ การแชเยอกแขง การฉายรงส ซงการกระท าทมไดสงผลใหสนคาเปลยนรปไปอาจจะไมไดกอใหเกดความเปลยนแปลงอยางใด ๆ ในตวสนคา อาท รานขายยาแบงบรรจยาใหลกคา ท าใหผทแบงบรรจถอเปนผผลตตามกฎหมาย ทจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากความไมปลอดภยของสนคา เปนกรณทสรางความ ไมเปนธรรมเกนสมควรหรอไม การกระท าทถอเปนการผลตสนคามขอบเขตทกวางเกนไปจนเปนภาระตอผกอบการหรอไม ในเรองการผลตนไดมนกวชาการใหความเหนวา การผลตตองเปนการกระท า ทเปนจดเรมตนของการเกดสนคานน อนไดแก การสรางสนคาขนใหม ( rebuild) และการปรบปรงสนคาขนใหม (recondition) เพอท าใหสนคาเดมมประสทธภาพทดขน (renovate) โดยกอใหผบรโภคคาดหมายและเชอถอในความปลอดภยของสนคาเพมขน ถาไมไดเปนการกระท าในลกษณะ ทเปนจดเรมตนของการเกดสนคา เชน การปรบปรงเลกนอย (basic update) ไมถอเปนการผลต เชน การคดเลอกสนคาใสถงแมจะเปนการแบงบรรจแตไมไดเปนการกระท าในลกษณะทเปนจดเรมตน ของสนคานน81 จงไมควรถอวาเปนการผลต ดงนน ในการพจารณาวาการกระท าเปนการผลตหรอไมนอกจากพจารณาทการกระท าแลว ควรตองมการพจารณาถงลกษณะของการเปนจดเรมตนของสนคาประกอบ เพอความเปนธรรมตอผประกอบการดวยหรอไม แตอยางไรกตาม การกระท าตาง ๆ ทจะถอวาเปนการผลตตามกฎหมายฉบบนจะตองเปนการกระท าในเชงอตสาหกรรมอนเปนการใช

(2) ผน าเขา (3) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได (4) ผซงใชชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมาย ขอความหรอแสดงดวยวธใด ๆ อนม

ลกษณะทจะท าใหเกดความเขาใจไดวาเปนผผลต ผวาจางใหผลตหรอผน าเขา” 81 พงษเดช วานชกตตกล, อางแลว เชงอรรถ ท 78, น. 31.

57

ความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการกระท าดวย หากเปนการกระท าโดยใช ภมปญญาชาวบาน ไมไดผานกระบวนการอตสาหกรรม แมจะเปนการกระท าอยางหนงอยางใด ทเปนการผลตตามกฎหมายฉบบนกไมถอวาเปนการผลตทผกระท าจะตองรบผดตามกฎหมายฉบบน และในกรณทสนคามชนสวนประกอบหลายอยาง และมผผลตชนสวนตาง ๆ แยกกน เชน การผลตรถยนตประกอบดวยขนตอนการประกอบเปนรถยนต การผลตถงลมนรภย การผลตลอรถยนต ฯลฯ ซงแตละชนสวนเหลานอาจเปนของผผลตคนละรายกนซงท าใหสนคาชนหนงๆ มผผลตหลายราย เชน ผผลตสนคาขนสดทาย (Finish Products) ผผลตวตถดบ (Raw Materials) และผผลตสวนประกอบ ของสนคา (Component Parts) บคคลเหลานมสวนเกยงของกบกระบวนการผลตจงถอเปนผผลตตามพระราชบญญตฉบบน82เหตทกฎหมายบญญตใหผผลตตองรบผดเนองจากผผลตเปนผทมความใกลชดกบสนคา ทราบและเขาใจกระบวนการใหการผลตเปนอยางด จงอยฐานะทจะสามารถปองกนอนตรายไดดทสด เนองจากผบรโภคไมอยในฐานะทจะตรวจสอบถงความไมปลอดภยของสนคาได จงตองเชอวาผผลตสนคาจะไมน าสนคาทเปนอนตรายออกจ าหนาย นอกจากนกฎหมายไทย ไดก าหนดใหผวาจางใหผลต ตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยดวย ซงในชนพจารณารางพระราชบญญต กระทรวงพาณชยใหขอเสนอแนะวาควรใหผประกอบการหมายความรวมถงผวาจางใหผลตดวย เนองจากปจจบนเจาของสนคาหรอผมสทธทางการคา จ านวนมาก มไดผลตสนคาดวยตนเองแตไดมการวาจาง ใหผอนผลตแทน จงไดมการก าหนดใหผประกอบการหมายความรวมถงผวาจางใหผลตดวย

ข. ผน าเขา พระราชบญญตความรบผด ตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคา

ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 บญญตวา “น าเขา หมายความวา น าหรอสงสนคาเขามา ในราชอาณาจกรเพอขาย” ผน าเขาคอบคคลทน าสนคาเขามาในราชอาณาจกรดวยตนเองและรวมถงผทไดใหบคคลอนน าสนคาเขามาในราชอาณาจกรโดยค าสงของตน โดยมวตถประสงคในการน าเขามาเพอขาย การขายไดมบญญตไวในมาตรา 4 วา “ขาย หมายความวา จ าหนาย จาย แจก หรอแลกเปลยนเพอประโยชนทางการคาและใหหมายความรวมถงใหเชา ใหเชาซอ จดหา ตลอดจนเสนอ ชกชวน หรอน าออกแสดงเพอการดงกลาว” กจกรรมทถอเปนการขายตามพระราชบญญตน มขอบเขตทกวางมาก และผทจะถอวาเปนผน าเขาสนคาตามพระราชบญญตฉบบนจะตองเปน การน าเขามาเพอจ าหนาย จาย แจก หรอแลกเปลยนเพอประโยชนทางการคา และใหหมายความรวมถง ใหเชา ใหเชาซอ จดหา ตลอดจนเสนอ ชกชวน หรอน าออกแสดงเพอการดงกลาว

82 ส านกเลขาธการสภาผแทนราษฎร, อางแลว เชงอรรถท 66, น. 39.

58

หากเปนการน าเขามาเพอใชสวนตวหรอน ามาเปนของฝากโดยไมไดมวตถประสงคในทางการคา หรอหาก าไร จะไมถอเปนผน าเขา กฎหมายก าหนดให ผน าเขาสนคาตองรบผดตอผเสยหาย แมผน าเขาจะไมมสวนในการผลตเลย เนองจากตองการคมครองและอ านวยความสะดวกแกผเสยหาย ในกรณท ผผลตสนคาไมมส านกงานหรอตวแทนอย ในประเทศไทย อนจะเปนการย งยาก ในการฟองรองคดของผเสยหายและอาจจะเปนกรณทผเสยหายไมไดรบความคมครองจากประเทศ ทผลตสนคา ประกอบกบผน าเขาเปนผสรางความเสยงขนดวยการน าสนคาทไมปลอดภยเขามา ในประเทศไทยจนกอให เกดความเสยหายขน ดงนน ผน าเขาจงมหนาทในการตรว จสอบ ความปลอดภยของสนคากอนน าเข า และความรบผดของผน าเขาจะเกดขนเมอไดน าสนคา ทไมปลอดภยเขามาในประเทศไทยและกอใหเกดความเสยหายตอผเสยหายโดยไมค านงวาสนคานน จะมแหลงก าเนด ณ ประเทศใด83

ค. ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลตหรอผน าเขาได โดยหลกแลวผขายสนคาไม ตองรบผดในความเสยหายทเกดขน

จากสนคาทไมปลอดภยหากไมมการเปลยนแปลงสนคานนเลย เพราะมไ ดมสวนเกยวของ ในกระบวนการผลตเปนแตเพยงผสงตอสนคาใหผบรโภคเพยงอยางเดยว แตถาผขายไดกระท าการบางอยางอนถอวาเปนการผลตกบสนคาทซอมากอนจะไดขายไป ผขายจะถอเปนผผลตทจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ส าหรบผขายทไมมสวนเกยวของในการผลต จะตองรบผดในกรณทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได ทงน เพอเปนประกนวาจะตองมผรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย ชวยใหผเสยหายมโอกาสไดรบ การเยยวยาความเสยหายมากขน ดงนนเมอผขายไมสามารถระบตวผตองรบผดตามกฎหมายได ผขายตองรบผดในความเสยหายนนเอง อยางไรกตามหากมความเสยหายเกดขนกบสนคาทขาย ผขายกตองรบผดในความช ารดบกพรองของสนคา ตามมาตรา 472 แหงประมวลกฎหมายแพง และพาณชยอยแลว

ง. ผซงใชชอ ชอทางการคา เครองหมายการคา เครองหมาย ขอความ หรอแสดงดวยวธใด ๆ อนมลกษณะทจะท าใหเกดความเขาใจไดวาเปนผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขา

บคคลตามทไดกลาวขางตนนมใชผทมสวนในการผลตสนคา อาท เจาของแฟรนไชลทยอมใหบคคลอนใหชอหรอยหอของตนในการจ าหนายสนคา เหตทกฎหมายก าหนดใหบคคลเหลานเปนผตองรบผดดวย เนองจากไดมการแสดงออกตอผบรโภควาตนเปนผผลต

83 เพงอาง, น. 38.

59

ผวาจางใหผลต หรอเปนผน าเขาสนคา อนเปนสรางสรางความเชอมนและเชอถอใหแกผบรโภค ในการเขาซอสนคานน ดงนน เมอมความเสยหายเกดขนอนเนองมาจากสนค าทไมปลอดภย ผทไดแสดงออกวาตนเปนผผลต ผวาจางใหผลต หรอเปนผน าเขาสนคา กตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขนดวย ในขนตอนการพจารณารางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ....84สภาอตสาหกรรมไดเสนอแนะวาควรยกเวนมใหผประกอบธรกจใหเชา แบบลสซง อยภายใตบงคบของรางพระราชบญญตน เนองจากผประกอบธรกจใหเชาแบบลสซง ท าหนาทเพยงการใหบรการทางการเงน มไดเปนผขายสนคาตามนยแหงพระราชบญญตฉบบน การก าหนดใหกรรมสทธ ในสนคาย งอยกบผระกอบธรกจให เ ชาแบบลสซ ง เปนเพยง เพ อ ใหเปนหลกประกนการช าระหนเงนกยมเทานน แตคณะกรรมการกฤษฎกาเหนวากฎหมายเกยวกบการประกอบธรกจลสซงในประเทศไทยยงขาดความชดเจนอยมากจงเหนควรไมบญญตยกเวน ผประกอบธรกจแบบลสซงไว นอกจากนผประกอบการจะมความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยตอเมอ สนคาไดมการขายใหแก ผบร โภคแลว 85ดง ทไดกลาวขางตนวา การขายตามพระราชบญญตฉบบนมความหมายทกวางมากซงไมจ าเปนตองมการช าระราคา หร อม วตถประสง คในการ โอนกร รมสทธ ด งน น หากม การกระท า ทถ อ เปนขายสนคา ของผประกอบการไปสผบรโภคแลว ผประกอบการตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากความ ไมปลอดภยของสนคา แตหากไมมการกระท าทเปนการขายของผประกอบการ เชน ไดมการผลตสนคาออกขายแตยงไมถงก าหนดวนทจะน าออกขาย แตมผขโมยสนคาจากโกดงเกบสนคาไปใช โดยทสนคานนมความไมปลอดภยซอนอยและมความเสยหายเกดขน ดงน ผประกอบการกไมตอง รบผดในความเสยหายทเกดขนเพราะสนคาดงกลาวไมถอวาไดมการขายใหแกผบรโภค ซงการขายใหแกผบรโภคนจะเปนการกระท าของผประกอบการคนใดกได และผประกอบการคนอนตองรวมรบผด ในความเสยหายทเกดขนดวย จะอางวาตนมไดเปนผขายใหแกผบรโภคมได เนองจากความรบผด ตามพระราชบญญตนเปนความรบผดโดยเครงครดจงไมตกอยภายใตขอจ ากดในเรอ งความสมพนธ ทางสญญา

(5) ขอบเขตความรบผด เมอมความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยเกดขนตอสทธตาง ๆ ทกฎหมาย

รบรองของบคคลอน ๆ ผประกอบการตองรบผดในความเสยหายดงกลาว คาเสยหายทผเสยหาย มสทธเรยกรองไดตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

84 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, อางแลว เชงอรรถ ท 58, น. 11. 85 มาตรา 5 แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

พ.ศ. 2551.

60

พ.ศ. 2551 ในมาตรา 11 ซงบญญตวา “นอกจากคาสนไหมทดแทนเพอละเมดตามทก าหนดไว ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ศาลมอ านาจก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย ตามหลกเกณฑ ดงตอไปนดวย

(1) คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจอนเปนผลเนองมาจาก ความเสยหายตอรางกาย สขภาพ หรออนามยของผเสยหาย และหากผเสยหายถงแกความตาย สาม ภรยา บพการ หรอผสบสนดานของบคคลนนชอบทจะไดรบคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ

(2) หากขอเทจจรงปรากฏวาผประกอบการไดผลต น าเขา หรอขายสนคา โดยรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลอ อยางรายแรง หรอเมอรวาสนคาทไมปลอดภยภายหลงจากการผลต น าเขา หรอขายสนคานนแลว ไมด าเนนการใด ๆ ตามสมควร เพอปองกนไมใหเกดความเสยหาย ใหศาลมอ านาจสงใหผประกอบการจายคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเพมขนจากจ านวนคาสนไหมทดแทนทแทจรง ทศาลก าหนดไดตามทศาลเหนสมควร แตไมเกนสองเทาของคาสนไหมทดแทนทแทจรง ทงน โดยค านงถงพฤตการณตาง ๆ เชน ความรายแรงของความเสยหายทผเสยหายไดรบ การทผประกอบการรถงความไมปลอดภย ของสนคา ระยะเวลาท ผประกอบการปกปดความไมปลอดภยของสนคา การด าเนนการ ของผประกอบการเมอทราบวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย ผลประโยชนทผประกอบการไดรบ สถานะทางการเงนของผประกอบการ การทผประกอบการไดบรรเทาความเสยหายทเกดขน ตลอดจนการทผเสยหายมสวนในการกอใหเกดความเสยหายดวย” จากบทบญญตดงกลาวผประกอบการจะตองรบผดในคาเสยหายดงตอไปน

(1) คาเสยหายตามหลกกฎหมายละเมด ความเสยหายทบญญตไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย

อนเกดจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 “ความเสยหาย หมายความวา ความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน ทงน ไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยนนเอง” ซงเปนความเสยหายเชนเดยวกบทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย อนไดแก ความเสยหายตอชวต รางกาย อนามย ทรพยสน หรอสทธอยางหนงอยางใด และมบทบญญตทใหความคมครองเพมเตม คอ ความเสยหายตอสขภาพ แตพระราชบญญตดงกลาวกไมไดนยามไววาสขภาพหมายถงอยางไร จงนาจะมความหมายตามทบคคลทวไปเขาใจกนอนเปนเรองเกยวกบสภาพของรางกาย นอกจากน ความเสยหายตอทรพยสนทผเสยหายมสทธเรยกได ไมรวมถงความเสยหายทเกดขนแกตวสนคา ทไมปลอดภย โดยการเรยกคาสนไหมทดแทนตามหลกละเมดไดมบทบญญตทเกยวของ ดงน

61

มาตรา 438 บญญตวา “คาสนไหมทดแทนจะพงใชโดยสถานใดเพยงใดนน ใหศาลวนจฉยตามควรแกพฤตการณและความรายแรงแหงละเมด

อนง คาสนไหมทดแทนนน ไดแกการคนทรพยสนอนผเสยหายตองเสยไปเพราะละเมด หรอใชราคาทรพยนน รวมทงคาเสยหายอนจะพงบงคบใหใชเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนไดกอขนนนดวย”

มาตรา 442 บญญตวา “ถาความเสยหายไดเกดขนเพราะความผดอยางหนงอยางใดของผเสยหายประกอบดวยไซร ทานใหน าบทบญญตแหงมาตรา 222 มาใชบงคบโดยอนโลม”

มาตรา 222 บญญตวา “ถาฝายผเสยหายไดมสวนท าความผดอยางใด อยางหนงกอใหเกดความเสยหายดวยไซร ทานวาหนอนจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกฝายผเสยหายมากนอยเพยงใดนน ตองอาศยพฤตการณเปนประมาณ ขอส าคญกคอวาความเสยหายนนไดเกดขนเพราะฝายไหนเปนผกอยงหยอนกวากนเพยงไร”

มาตรา 443 บญญตวา “ในกรณท าใหเขาถงตายนน คาสนไหมทดแทน ไดแก คาปลงศพรวมทงคาใชจายอนจ าเปนอน ๆ ดวย

ถามไดตายในทนท คาสนไหมทดแทนไดแกคารกษาพยาบาล รวมทงคาเสยหายทตองขาดประโยชนท ามาหาไดเพราะไมสามารถประกอบการงานนนดวย

ถาว าเหต ทตายลงนนท าใหบคคลคนหน งคนใดตองขาดไรอปการะ ตามกฎหมายไปดวยไซร ทานวาบคคลนนชอบทจะไดรบคาสนไหมทดแทนเพอการนน”

มาตรา 444 บญญตวา “ในกรณท าใหเสยหายแกรางกายหรออนามยนน ผตองเสยหายชอบทจะไดชดใชคาใชจายอนตนตองเสยไป และคาเสยหายเพอการทเสยความสามารถในการประกอบการงานสนเชงหรอแตบางสวนทงในเวลาปจจบนและในอนาคตดวย

ถาในเวลาพพากษาคด เปนพนวสยจะหยงรไดแนวาความเสยหายนนได มแทจรงเพยงใด ศาลจะกลาวในค าพพากษาวายงสงวนไวซงสทธทจะแกไขค าพพากษานนอก ภายในระยะเวลาไมเกนสองปกได”

มาตรา 445 บญญตวา “ในกรณท าใหเขาถงตายหรอใหเสยหายแกรางกายหรออนามยกด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ถาผตองเสยหายมความผกพนตามกฎ หมาย จะตองท าการงานใหเปนคณแกบคคลภายนอกไซร ทานวาบคคลผจ าตองใชคาสนไหมทดแทนนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอก เพอทเขาตองขาดแรงงานอนนนไปดวย”

มาตรา 446 บญญตวา “ในกรณท าใหเขาเสยหายแกรางกายหรออนามยกด ในกรณท าใหเขาเสยเสรภาพกด ผเสยหายจะตองเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย

62

อยางอน อนมใชตวเงนดวยอกกได สทธเรยกรองอนนไมโอนกนได และไมตกสบไปยงทายาท เวนแตสทธนนจะไดรบสภาพกนไวโดยสญญาหรอไดเรมฟองคดตามสทธนนแลว

อนง หญงทตองเสยหายเพราะผใดท าผดทรศลธรรมแกตนกยอมมสทธเรยกรองท านองเดยวกนน”

จากบทบญญตเกยวกบการเรยกรองคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหาย ในกรณละเมด เปนบทบญญตทก าหนดสทธและหลกเกณฑในการเรยกรองซงเปนกฎหมายทวไป โดยไมมขอจ ากดในจ านวนคาสนไหมทดแทนทผเสยหายสามารถเรยกรองได และจะตองเปนคาเสยหายทเกดขนจรงไมวาจะเกดขนแลวในปจจบนหรอจะเกดขนในอนาคตกได แตพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 มาตรา 5 ไดก าหนดใหผประกอบการรบผดในความเสยหายทเกดขน เมอพจารณามาตรา 5 ประกอบกบมาตรา 4 แลว คาเสยหายทผเสยหายสามารถเรยกรองไดจากผประกอบการนนมความครอบคลมคาเสยหาย ตามกฎหมายลกษณะละเมดอยแลว พระราชบญญตฉบบน เปนกฎหมายพเศษ ดงนนจงไมจ าเปน ตองบญญตถงการเรยกคาเสยหายตามกฎหมายละเมดอนเปนหลกกฎหมายทวไปอก การมบทบญญตดงกลาว เปนการบญญตฟมเฟอยเกนความจ าเปนหรอไม นอกจากนมขอควรพจารณาวา การก าหนดคาสนไหมทดแทนในกรณเสยหายตอชวตรางกายหรอทรพยสนควรจ ากดจ านวนคาเสยหายขนสงทผบรโภคสามารถเรยกรองไดหรอไม หากใหผบรโภคเรยกรองไดอยางไมจ ากด ในบางกรณทความเสยหายมมากจนผประกอบการรบผดชอบไมไหวและท าใหตองปดกจการลง อาจสงผลตอภาพรวมเศรษฐกจของประเทศและเกดปญหาการจางแรงงานตามมา ทงน ตองพจารณารวมกบประโยชนในการใหความคมครองผเสยหายประกอบดวย สวนคาเสยหายตอทรพยสน กฎหมายไทยควรบญญตใหชดเจนหรอไมวาทรพยสนทเสยหายทจะไดรบความคมครองตอง เปนทรพยสนทมไวและไดใชเพอการบรโภคสวนตวเทานน

(2) คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ (Mental Damages) คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจเปนการชดใชความเสยหาย

อนเกดขนมาจากแนวคดทวารางกายและจตใจมความสมพนธกนอยางใกลชด ไมสามารถแยกออกจากกนได การมสขภาพทดยอมหมายถงสขภาพกายและสขภาพจตใจทดดวย สภาวะของจตใจ ยอมสงผลถงสภาพของรางกายดวย ในทางกลบกนหากสขภาพรางกายไมดยอมมผลกระทบ ตอสขภาพของจตใจดวย86 ปจจบนเมอความรทางการแพทยมความเจรญกาวหนาทใหสามารถพสจน

86 จรนทร ธานรตน, อนามยสวนบคคล, (กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร, 2523), น. 1-3 และ 274-275.

63

ไดวาความเสยหายตอจตใจมอยจรง ซงนกกฎหมายทยอมรบการใหคาเสยหายตอจตใจมทฤษฎทสนบสนน 2 ทฤษฎ ทแตกตางกนออกไป กลาวคอ87

ก า ร ใ ห ค า เ ส ย ห า ย ส า ห ร บ ค ว าม เ ส ย ห า ย ต อ จ ต ใ จ เพอความพงพอใจ ตามทฤษฎนเหนวาการชดใชคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจเพอใหผเสยหายน าคาเสยหายในสวนนไปหาความรนรมยตามทตนเองตองการเพอบรรเทาความทกขทรมานทไดรบ จงมใชการประเมนมลคาของความพการ การตราคาของความโศกเศราเสยใจ แตเปนการบรรเทาความเสยหายใหแกผเสยหาย

ก า ร ใ ห ค า เ ส ย ห า ย ส า ห ร บ ค ว าม เ ส ย ห า ย ต อ จ ต ใ จ เพอการลงโทษ ตามทฤษฎน เหนวาการก าหนดคาเสยหายตอจตใจเพอความพงใจนน ไมม ความแนนอนและพสจนใหเหนไดยาก ดงนนคาเสยหายตอจตใจควรเปนไปเพอลงโทษผกระท ามากกวา

ศาสตราจารยโสภณ รตนากร ใหค าอธบายไววา ความเสยหายตอจตใจ เปนความเสยหายทไมใชตวเงน (Non Pecunary Loss) ตามมาตรา 446 แหงประมวลกฎหมาย แพงและพาณชย เรยกวา ความเสยหายอยางอนอนมใชตวเงน ไดแก ความเศราโศกเสยใจทสญเสยสมาชกในครอบครว ความเสยดาย ความรสกอบอาย เสยหนา88

ศาสตราจารยจตต ตงศภทย อธบายวา จตใจเปนทเกดแหงความร สก ทไมมรปราง เกดจากความรสก ความคด อารมณ และความส านก จตใจมใชอารมณอนเปนสงทกระทบจตใจหรออาการทแสดงออกมา ซงเปนความรสกทเกดจากจตใจอกชนหนง การกระท า ทกระทบจตใจจะถอเปนการท ารายอนกอใหเกดความเสยหายทางจตใจหรอไม ตองวนจฉยตาม ความคดเหนของวญญชนทวไป89

กฎหมายความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ตามหลกกฎหมายละเมด มาตรา 446 แมมไดมบทบญญตในสวนน ผเสยหายมสทธเรยกคาเสยหายตอจตใจไดอยแลวเพราะถอเปนคาเสยหายอยางหนงตามกฎหมายละเมด แตทตองบญญตเอาไว

87 องคณาวด ปนแกว, ทฤษฎการใหคาเสยหายทางจตใจในกฎหมายละเมดฝรงเศส ในแทนดอกไม

ไหวคร รวมบทความทางวชาการดานกฎหมายเนองในวนคลายวนเกดปท 60 ของศาสตราจารย ดร.วษณ เครองาม, (กรงเทพมหานคร: ส เจรญการพมพ, 2554), น. 427-432.

88 โสภณ รตนากร, ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย หน, พมพครงท 10, (กรงเทพมหานคร: นตบรรณาการ, 2551), น. 169-170.

89 จตต ตงศภทย, กฎหมายอาญา ภาค 2 และภาค 3, พมพครงท 5, (กรงเทพมหานคร: กรงสยาม พรนตงกรป, 2539), น. 2005.

64

เพอความชดเจนในการบงคบใชกฎหมายและเปนแนวทางแกศาลในการพจารณาก าหนดคาเสยหายประเภทน และไดก าหนดเพมเตมดวยวาความเสยหายตอจตใจตองมผลสบเนองมาจากความเสยหายตอรางกาย สขภาพ หรออนามยของผเสยหายดวย เพอเปนแนวทางในการบงคบใชกฎหมาย ซงรปแบบของความเสยหายทางจตใจทมการยอมรบใหชดใชกนในกฎหมายละเมดของประเทศไทยคอความเสยหายทางจตใจทมลกษณะควบคไปกบการบาดเจบทางรางกาย หรอตองมเงอนไข ของการบาดเจบทางรางกายเปนตวบงชถงความเสยหายทางจตใจทเกดขน หากเปนเพยงรปแบบความเสยหายทางจตใจทมไดมเงอนไขของการบาดเจบทางรางกาย ศาลจะปฏเสธทจะชดเชย ความเสยหาย90 สวนคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตในตามพระราชบญญตความรบผด ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 นน ตามมาตรา 4 ก าหนดให ความเสยหายตอจตใจ คอ ความเจบปวด ความทกขทรมาน ความหวาดกลว ความวตกกงวล ความเศราโศกเสยใจ ความอบอาย หรอความเสยหายตอจตใจอยางอนทมลกษณะท านองเดยวกน ดงนน คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจจะตองเปนผลสบเนองมาจากความเสยหายตอรางกาย สขภาพหรออนามยของผเสยหาย เชนเดยวกบทก าหนดไวในกฎหมายละเมด แตมจดส าคญ ทมความแตกตางกนทพระราชบญญตฉบบนใหความคมครองมากกวากฎหมายละเมด ในกรณทมความเสยหายตอชวต ตามกฎหมายละเมด ญาตของผตายไมมสทธเรยกคาเสยหายตอจตใจ โดยถอวาเปนสทธเฉพาะตวของผตาย สวนคาเสยหายตอความเศราโศกเสยใจของญาตเองไมไดมกฎหมายบญญตใหไว ค าพพากษาศาลฎกาท 1742/2499 (ประชมใหญ) “จ าเลยฆาบตรโจทกถงแกความตาย ยอมถอวาจ าเลยไดกระท าการละเมดตอโจทก ท าใหโจทกขาดผอปการะเลยงดไป โดยมตองค านงวาในปจจบนบตรทตายจะไดก าลงอปการะเลยงดโจทกผเปนมารดาอยหรอไม สวนคาเสยหายจะเทาใด ศาลยอมก าหนดใหตามสมควร สวนคาเสยหายเพอความวปโยคโทมนสนนเรยกไมได เพราะไมมกฎหมายบญญตใหเรยกรองได” ค าพพากษาศาลฎกา ท 789/2502 “ในกรณละเมดท าใหเขาถงตายนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 443 บญญตไวโดยชดเจนแลววา ผเสยหายมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนอะไรไดบาง ส าหรบคาทตองเสยใจเนองจากสญเสยบตรไปนนไมมบญญตไวในมาตรา 443 ฉะนนจงเรยกเอาไมได” แตพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคา ท ไมปลอดภย พ .ศ. 2551 ไ ดบญญ ต ให สาม ภรยา บพการ หรอ ผ สบสนดานของ ผตาย มสทธไดรบคาเสยหาย ส าหรบความเสยหายตอจตใจเอาไวอยางชดเจน เพอใหไดรบการเยยวยา ความเสยหายตอจตใจทตองสญเสยบคคลอนเปนทรกและเปนสมาชกในครอบครว คาเสยหาย ตอจตใจทสาม ภรยา บพการ หรอผสบสนดานของผตาย มสทธเรยกรองนมความเหนทแตกตางเหน

90 จกรนทร โกเมศ, คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด, วารสาร

กระบวนการยตธรรม, ปท 5 (มกราคม – มนาคม 2555), หนา 80.

65

วาเปนมรดกหรอไม91 โดยถอวาความเสยหายตอจตใจเกดแกตวผเสยหายเอง แตผเสยหายไมได ใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนกอนตาย สทธนนจงตกทอดแกทายาท ซงหากเหนวาเปนมรดก จะเปนกรณทตางกบกฎหมายลกษณะละเมดเพราะกฎหมายละเมดนน สทธในการเรยกคาเสยหายอยางอน อนมใชเปนตวเงนไมตกทอดแกทายาท เวนแตจะไดมการเรมตนฟองคดหรอไดรบสภาพหนกนไวกอนแลว นอกจากนคาเสยหายตออารมณ ความรสก ทกฎหมายละเมดมไดยนยอมใหมการเรยกรองได ค าพพากษาศาลฎกา ท 1447/2523 “ความตกใจหรอความกระทบกระเทอนทางจตใจ ไมมกฎหมายบญญตใหเรยกรองได” แตมาตรา 4 ไดก าหนดนยามของความเสยหายตอจตใจ หมายความวา ความเจบปวด ความทกข ทรมาน ความหวาดกลว ความวตกกงวล ความเศราโศกเสยใจ ความอบอาย หรอความเสยหายตอจตใจอยางอนทมลกษณะท านองเดยวกน ซงเปนกรณทชดเจนวาความเสยหายตอความรสกและอารมณ เชนความเศราโศกเสยใจ ความหวาดกลว ถอเปนความเสยหาย ทไดรบการคมครองดวย

(3) คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ (Punitive Damages) คาเสยหายเชงลงโทษเปนรปแบบของคาเสยหายชนดหนง ทไดเกดขน

มานานแลวในชอของคาเสยหายทวคณ (Multiple Damages) ซงไดมการพฒนาอยางกวางขวางโดยเฉพาะประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) คาเสยหายเชงลงโทษ เปนคาเสยหายทก าหนดเพมเตมขนจากคาสนไหมทดแทนความเสยหายธรรมดาอนมสาเหตมาจากการประพฤตชวรายของจ าเลย โดยมวตถประสงคในการลงโทษผทกระท าทมพฤตการณจงใจไมน าพาตอกฎหมายและสทธของบคคลอน อนเปนการลงโทษจ าเลยและปองกนมใหผอน กระท าตาม เปนหลกการของระบบกฎหมายจารตประเพณ และมลกษณะส าคญ ดงน 92

เปนคาเสยหายทก าหนดลงโทษตอบแทนผถกกระท าละเมด เพอปรามมใหกระท าเชนนนอก และเปนเยยงอยางแกผอนมใหกระท าตาม

โจทกไมตองพสจนจ านวนคาเสยหายเชงลงโทษ โดยศาล จะพจารณาก าหนดเองโดยค านงถงลกษณะความรายแรงแหงละเมด ปรมาณความเสยหายทโจทกไดรบ และฐานะทางเศรษฐกจของจ าเลยประกอบกน

91 ส านกเลขาธการสภาผแทนราษฎร, อางแลว เชงอรรถ ท 66, หนา 50. 92 เฉลมศกด ภทรสมนต, “ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนในคดผบรโภค ศกษาเฉพาะกรณ

คาเสยหายเชงลงโทษ,” (การอบรมหลกสตร “ผบรหารหระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.)” รนท 14 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม, 2553), น. 9.

66

เปนคาเสยหายทเพมเตมขนนอกเหนอจากคาเสยหายทชดใชทดแทนความเสยหายจรง แตในกรณทไมปรากฏความเสยหายทแทจรง ศาลจะก าหนดใหเฉพาะคาเสยหายเชงลงโทษกได

ศาลจะก าหนดใหเฉพาะกรณละเมดทมพฤตการณรนแรง มลกษณะการกระท าเชนเดยวกบคดอาญา ทผกระท าละเมดมงหมายใหเกดความกระทบกระเทอน ตอจตใจผเสยหาย หรอมงหมายใหผเสยหายอบอายหรอถกเหยยดหยาม

การน าหลกคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษมาใชในประเทศไทยไดมแนวคด ของนกกฎหมายไทยทแตกตางกน 2 ฝาย ดงน 93

1) ฝายทไมเหนดวยกบการน าคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ มาใช เหนวาประเทศไทยใชระบบประมวลกฎหมายทแบงแยกความรบผดในทางแพงและทางอาญาออกจากกน จงไมควรน าหลกกฎหมายอาญามาใ ชปนกบกฎหมายแพงวาดวยละเมด อกทง การก าหนดคาสนไหมทดแทนสามารถพจารณาถงพฤตการณและความรายแรงแหงละเมดไดอยแลว ประกอบกบคาสนไหมทดแทนในระบบกฎหมายไทยมวตถประสงคเพอประโยชนของผเสยหาย มไดมงหมายทจะใหผกอความเสยหายไดรบความทรมาน

2) ฝายทเหนดวยกบการน าคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษมาใช เหนวา การก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเปนการลงโทษผกระท าใหเขดหลาบ ไมให เปนเยยงอยางในสงคม และปองกนการกระท าความผดทอาจเกดขนในอนาคตดวย

การน าหลกคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษมาใชในกฎหมายความรบผด ตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย เปนคาเสยหายทเรยกจากผประกอบการเพอลงโทษ ทไดผลตหรอจ าหนายสนคาทไมปลอดภย จนกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภค การจะก าหนดคาเสยหายเพอการลงโทษหรอไม ขนอยกบพฤตการณอน ๆ ประกอบ โดยมงเนนไปทเจตนาชวราย ของผประกอบการ เชน ผประกอบการรอยแลววาสนคานนไมปลอดภย หรอการไมร เกดขน เพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอรภายหลงจากทไดจ าหนายไปแลววาเปนสนคา ไมปลอดภยแตไมด าเนนการใด ๆ เพอปองกนม ใหเกดความเสยหายตอผบรโภค เปนตน นอกจากกฎหมายจะบญญตใหค านงถงพฤตการณของผประกอบการแลวยง ตองค านงถงพฤตกรรม ของผเสยหายดวยวา มสวนในการกอใหเกดความเสยหายขนหรอไม แตไมวาพฤตการณทางฝายผประกอบการและผเสยหายจะเปนประการใด การก าหนดคาเสยหายเพอการลงโทษจะตองไมเกน

93 สรชย พวงชศกด, คาเสยหายเชงลงโทษ: การน ามาใชในระบบกฎหมายไทย, ดลพาห, ฉบบท 2,

ปท 53 (พฤษภาคม-สงหาคม 2549), น. 106-108.

67

สองเทาของคาเสยหายทแทจรง เพอปองกนไมใหเกดภาระคาใชจายส าหรบการประกนภย ของผประกอบการเกนสมควร โดยเฉพาะผประกอบการขนาดกลางและขนาดเลก แตปญหาคอคาเสยหายทแทจรงกฎหมายมไดก าหนดอตราสงสดทจะเรยกรองไดเอาไว โดยคาเสยหายทแทจรง มจ านวนเทาใด ผเสยหายตองไดรบการเยยวยาชดใชเทานน แตในมมของผประกอบการหากความเสยหายมมากจนถงขนาดทผประกอบการไมสามารถช าระไดยอมประสบปญหาทางการเงนและอาจถงขนทตองเลกกจการไปเลย และแมจะก าหนดอตราสงสดของคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเอาไว แตกมอกฝายหนงเหนวาการก าหนดอตราสงสดน ยงไมเหมาะสมเนองจากเจตนารมณของการน า คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษมาใชเพอยบยงไมใหกระท าผดซ าซอน ควรมอตราทสงกวาน94 ดงนนเพอใหกฎหมายคมครองประโยชนของ ผเสยหายควรก าหนดอตราคาสนไหมทดแทน เพอการลงโทษสงกวาทกฎหมายก าหนดอยในปจจบนหรอไม

2.2.1.3 เหตยกเวนความรบผด แมวาความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยจะน าหลกความรบผด

โดยเครงครดมาใช แตผประกอบการสามารถหลดพนความรบผดไดหากสามารถน าสบพสจนขอเทจจรงบางประการได ซงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ไดก าหนดเหตหลดพนความรบผดของผประกอบการไวในมาตรา 7 ซงบญญตวา “ผประกอบการไมตองรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยหากพสจน ไดวา

(1) สนคานนมไดเปนสนคาทไมปลอดภย (2) ผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอ (3) ความเสยหายเกดขนจากการใชหรอการเกบรกษาสนคาไมถกตอง

ตามวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคาทผประกอบการไดก าหนดไวอยางถกตองและชดเจนตามสมควรแลว”

จากบทบญญตในมาตรา 7 กฎหมายไทยไดก าหนดเหตยกเวนความรบผด ของผประกอบการไวเพยง 3 ประการ ดงน

(1) สนคานนมใชสนคาทไมปลอดภย เมอพระราชบญญตความรบผ ด ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ไดบญญตขนเพอคมครองทไดรบ ความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย ดงนนหากสนคาทกอใหเกดความเสยหายมใชสนคา ทไมปลอดภยผประกอบการไมตองรบผดตามพระราชบญญตฉบบน

94 มารยาท บญดา, อางแลว เชงอรรถ ท 74, หนา 117.

68

(2) ผเสยหายรอยแลววาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย การทผเสยหายรถง ความไมปลอดภยของสนคาแตยงบรโภคสนคานนจนกอใหเกดความเสยหายขน ถอไดวาการกระท าดงกลาว เปนการสมครใจเขาเสยงภยเองโดยปราศจากเหตผลอนสมควร ซงตามปกตวญญชน ยอมไมใชหรอกระท าการใด ๆ อนอาจกอใหเกดอนตรายแกตนเอง จงตองรบความเสยหายทเกดขนจากการยนยอมเขารบการเสยงภยของตนเอง อยางไรกตามทกฎหมายก าหนดวาผเสยหาย “ไดรอยแลว” วาสนคามความไมปลอดภยจะตองเปนการรตงแตตนกอนเกดความเสยหาย หรอนบตงแตทมการขายสนคา หรอตงแตมสนคาทไมปลอดภยไวครอบครอง ซงเปนกรณทยากแกการตความวาผเสยหาย ควรรตงแตเมอใด และอาจน ามาซงปญหาในทางปฏบตได 95 แตการ “ไดรอยแลว” ของผเสยหาย เปนการรในระดบของวญญชนทวไปทสามารถพจารณาไดวาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภยโดยไมตองอาศยความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงสนคาบางประเภท เชน บหร สรา ทกคนรวา เปนอนตรายตอสขภาพกอใหเกดโรคตาง ๆ มากมาย เมอผเสยหายปวยจากการสบบหรเปนเวลานานยอมไมสามารถเรยกรองใหผประกอบการรบผดได เนองจากผประกอบการจะไดรบการยกเวน ความรบผดจากการทผเสยหายรอยแลววาบหรเปนสนคาทไมปลอดภย ดงนนนอกจากการพจารณาถงการไดรถงความไมปลอดภยของผเสยหายแลว ควรมการชงน าหนกถงความเขาใจถงอนตราย และประโยชนทจะไดรบจากการสบบหรวามเทาเทยมกนหรอไม ผเสยหายอาจรวาการสบบหร มอนตราย แตอาจไมรถงความรายแรงของอนตรายดงกลาวกได นอกจากน สนคาบางอยาง แม ผ เสยหายจะรวาเปนสนคาทไมปลอดภยแตกมความจ าเปนทจะตองใชสนคานน ดงน น การพจารณาแตเฉพาะความรถงความไมปลอดภยของผเสยหายจะมความไมเหมาะสมหรอไม เหตยกเวนความรบผดประการน นอกจากจะตองรถงความไมปลอดภยแลว ควรมการบญญต โดยชดเจนเพอมใหเกดปญหาในทางปฏบตวาผประกอบการจะหลดพนจากความรบผดไดตองเปนกรณทผเสยหายยอมเขาเสยงภยทอาจเกดจากสนคาโดยปราศจากเหตอนสมควรดวยหรอไม

3) ความเสยหายเกดจากการใชหรอเกบรกษาไมถกวธ สนคาบางอยาง มความจ าเพาะในการใชและควรเกบรกษาในททปลอดภยและเหมาะสม เชน วตถไวไฟ เมอผประกอบการไดผลตและจ าหนายสนคาทมลกษณะดงกลาว โดยไดระบวธใช วธเกบรกษา หรอค าเตอนไวอยางถกตอง เหมาะสมแลว เมอผเสยหายไมปฏบตตามค าแนะน าจนเกดความเสยหายขนถอไดวาความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผเสยหายเอง ดงนนตองรบผลเสยหายทเกดจากการกระท าของตน

95 เพงอาง, หนา 109.

69

ในขณะทไดมการพจารณารางพระราชบญญตฉบบนโดยส านกงานคณะกรรม การกฤษฎกา ตามเรองเสรจท 525/255096 มเหตหลดพนความรบผดบางประการทถกตดออกไป คอ

1) สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทผผลต น าสนคาออกวางจ าหนายไมอาจท าใหตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาทมอยได ซงในขนตอน การตรวจพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา คณะกรรมการกฤษฎกาไดตดเหตหลดพนความรบผดดงกลาวออก เนองจากเหนวา สวนใหญประเทศไทยน าเขาสนคาอตสาหกรรมจากตางประเทศ หากก าหนดเหตหลดพนความรบผดของผประกอ บการส าหรบกรณน ไว จะเปนชองทาง ใหผประกอบการตางประเทศสงสนคาทใชวทยาการใหม ๆ ทยงไมอาจตรวจพบไดวาสนคานน ไมปลอดภยมาจ าหนายในประเทศไทย ซงอาจสงผลกระทบตอผบรโภคในประเทศไทยเปนอยางมาก97 แตการตดเหตยกเวนความรบผดในขอนออกไป เปนการสรางภาระแกผประกอบการเกนสมควรหรอไม เพราะในขณะทผลตสนคาผประกอบการไดใชความรทางวทยาศาสตรเทคโนโลยทมอย ในขณะนนอยางเตมทแลว แตไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยได อกทงอาจสงผลตอการพฒนาความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพราะหากพฒนาไปแลวตรวจพบความไมปลอดภยในสนคา ทไดผลตกอนหนา ผประกอบการกตองรบผดในความไมปลอดภยนนอก

2) ความไมปลอดภยของสนคาเกดขนจากการปฏบตตามขอก าหนด หร อม าต รฐานขอ งหน ว ย ง านของ ร ฐ ( Mandatory Regulations) ท ต ร วจสอบควบ ค ม โดยคณะกรรมการกฤษฎกา เหนวา98 การปฏบตตามขอก าหนดหรอมาตรฐานของรฐมไดเปนการรบประกนวา สนคานนจะเปนสนคาทปลอดภยเสมอไป และการตรวจสอบควบคมของหนวยงาน ของรฐในประเทศไทย เปนการตรวจสอบโดยวธการสมตวอยางสนคาเทานน ซงเปนไปไดสงทสนคา ทไมปลอดภยจะไมถกตรวจพบ หากก าหนดเหตดงกลาวเปนเหตหลดพนความรบผด จะท าใหผประกอบการหลดพนจากความรบผดโดยสนเชง อนไมเปนการคมครองผบรโภคตามเจตนารมณ ของกฎหมาย โดยประเดนดงกลาวผแทนจากสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ไดตงขอสงเกตวา ประเทศไทยมพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ.2511 ก าหนดมาตรฐาน ผลตภณฑอตสาหกรรมเพอความปลอดภยของประชาชน โดยมวตถประสงคเพอความปลอดภย หรอปองกนความเสยหายอนอาจเกดแกประชาชนไวแลว ดงนน จงควรคงเหตหลดพนความรบผด ในกรณนไว แตคณะกรรมการกฤษฎกาเหนวา มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเปนเพยงมาตรฐาน

96 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, อางแลว เชงอรรถ ท 58, น. 13-15. 97 ศกดา ธนตกล, ค าอธบายและค าพพากษาเปรยบเทยบ กฎหมายความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย, พมพครงท 2 (กรงเทพมหานคร,วญญชน 2553), น. 162. 98 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, อางแลว เชงอรรถ ท 58, น. 21-22.

70

เบองตน หรอมาตรฐานขนต าเพอคมครองผบรโภคเทานน และมไดหมายความวา หากสนคาทผลต ตามมาตรฐานดงกลาวกอใหเกดความเสยหายขน ผประกอบการจะไมมความรบผดแตอยางใด จงไดตดเหตยกเวนความรบผดในกรณนออก แตเหตยกเวนความรบผดนไดมบญญตไวในประเทศอน เชน ประเทศมาเลเซย ประเทศไทยควรมการบญญตเหตยกเวนความรบผดประการนหรอไม ผประกอบการทปฏบตตามระเบยบของรฐแลว ยงมหนาทในการสงมอบสนคาทปลอดภยใหแกผบรโภคหรอไม และควรจะไดรบการยกเวนความรบผดตอความไมปลอดภยทเกดขนจากการปฏบตตามระเบยบของรฐหรอไม

นอกจากเหตหลดพนความรบผดของผประกอบการดงทไดกลาวมาขางตน กฎหมายไทยไดก าหนดเหตหลดพนความรบผดของผผลตตามค าสงของผวาจาง และผผลตสวนประกอบของสนคาไวเปนกรณเฉพาะดวย ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 8 บญญตวา

“ผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความ ไมปลอดภยของสนคา เกดจากการออกแบบของผวาจางใหผลตหรอจากการปฏบตตามค าสงของ ผวาจางใหผลต ทงผผลตไมไดคาดเหนและไมควรจะไดคาดเหนถงความไมปลอดภย

ผผลตสวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวา ความไมปลอดภย ของสนคาเกดจากการออกแบบหรอการประกอบหรอการก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอการใหขอมลเกยวกบสนคาของผผลตสนคานน”

ตามบทบญญตดงกลาว ผรบจางผลตสนคาตามค าสงของผวาจางจะหลดพน ความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยตอเมอสามารถพสจนไดวา ความไมปลอดภยเกดขน จากการออกแบบหรอการปฏบตตามค าสงของผวาจาง โดยผรบจางจะตองไมอาจคาดเหนหรอควรจะคาดเหนไดวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หากผรบจางคาดเหนไดวาการออกแบบหรอค าสงของผวาจางจะท าใหสนคาทผลตออกมามความไมปลอดภยแตยงผลตสนคาดงกลาว จะอางเหตยกเวนความรบผดตามมาตรานไมได สวนผผลตชนสวนประกอบของสนคากไมตองรบผดในความเสยหาย หากความไมปลอดภยของสนคาเกดขนเพราะการกระท าของผผลตสนคา ผเขยน เหนวาเหตยกเวนความรบผดเฉพาะส าหรบผผลตตามค าสงของผวาจางและผผลตชนสวนประกอบ มความเหมาะสมแลว และชวยสรางความเปนธรรมตอบคคลเหลานนเพมขนดวย

2.2.1.4 ภาระการพสจน (Burden of Prove) และอายความ (1) ภาระการพสจน ภาระการพ สจน เปนประเดนส าคญทจะสงผลตอการแพชนะของคด

หากภาระการพสจนตกอยแกผใด หากผนนไมสามารถพสจนขอเทจจรงดงกลาวได ยอมตองเปนฝาย

71

แพคดไปในทสด ซ งพระราชบญญตความรบผดฯ ไดน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใช อนเปนหลกทก าหนดใหผประกอบการตองรบผดแมมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอกอใหเกด ความเสยหายขน พระราชบญญตความรบผดทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 6 บญญตวา “เพอใหผประกอบการตองรบผดตามมาตรา 5 ผเสยหายหรอผมสทธฟองคดแทน ตามมาตรา 10 ตองพสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการและการใชหรอการเกบรกษาสนคานนเปนไปตามปกตธรรมดา แตไมตองพสจนวาความเสยหายเกดจากการกระท าของผประกอบการผใด” ดงนน ภาระการพสจนของผเสยหายหรอผฟองคดแทน มดงน

ก. ผเสยหายไดรบความเสยหาย เปนการพสจนถงความเสยหาย ทเกดขน เชนเดยวกบในคดละเมดทวไปซงสามารถแยกได 2 กรณ คอ99

ความเสยหายทเกดขนจรง ไดแก ความเสยหายทเปนตวเงนและความเสยหายอนมใชตวเงน เมอผเสยหายพสจนใหเหนถงความเสยหายได แมไมอาจน าสบถงจ านวนเงนทแนนอนได ศาลกก าหนดใหตามทเหนสมควร

ความเสยหายทกฎหมายก าหนดใหเปนพเศษ คอ คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ ตามมาตรา 11(2) แหงพระราชบญญตฉบบน เปนคาเสยหายทผเสยหาย ไมมภาระในการพสจนแตเปนอ านาจของศาลในการพจารณาก าหนดจากขอเทจจรงในแตละคด

ข. ความเสยหายเกดจากสนคาของผประกอบการ เปนการพสจนใหศาลเหนวา ความเสยหายทผเสยหายไดรบเปนผลโดยตรงจากสนคาของผประกอบการ โดยผเสยหาย ไมจ าตองพสจนวาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย แตความเสยหายจากสนคาบางประเภทตองอาศยความรความสามารถเฉพาะในการพสจนไดซงอาจสรางภาระใหแกผเสยหาย เชน อาหาร หากอาหารเปนพษกอใหเกดความเสยหายขนคงเปนเรองทพสจนไดยาก เพราะในแตละวนผเสยหายรบประทานอาหารหลายประเภท จงจ าเปนตองใชความรหรอเทคนคเฉพาะในการพสจนวาไดรบความเสยหายจากอาหารประเภทใด ในบางกรณอาจตองใชขอมลถงสวนผสมของอาหารอน เปนขอมลทอยใน ความรเหนของผประกอบการแตเพยงฝายเดยว อาจท าใหผเสยหายไมสามารถพสจนขอเทจจรงดงกลาวได และไมไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขน

ค. ผเสยหายไดใชหรอเกบรกษาสนคานนตามปกตธรรมดา กรณน หากความเสยหายเกดขนแกผ ทไมไดใชสนคา (Bystander) แลว ผเสยหายจะพสจนถงการใช

99 ศรนรนทร คงเกษม, “ปญหาการพสจนของผเสยหายเพอใหผประกอบการรบผดตาม

พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยเปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ”, (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย : 2554), น. 102-103.

72

และการเกบรกษาสนคาไดอยางไร ซงมนกวชาการเหนวาการพสจนถงการใชและการเกบรกษาสนคาเปนหนาทของผใชสนคาโดยตรง หากผเสยหายมไดเปนผใชสนคากไมจ าตองพสจน100ในประเดนน

ภาระการพ สจนตามกฎหมายของผเสยหาย ผเสยหายไมตองพ สจน ถงความเปนสนคาทไมปลอดภย โดยคณะกรรมการกฤษฎกาเหนวา101 กระบวนการผลตทกขนตอน อยในความรเหนของผประกอบการแตเพยงผเดยว ผประกอบการจงอยในฐานะทเหมาะสมทสด ทจะน าสบพสจนใหศาลเหนวา สนคามไดเปนสนคาทไมปลอดภย หากก าหนดใหเปนหนาทในการพสจนของผเสยหาย อาจจะท าไดยากหรออาจท าไมไดเลยในทางปฏบต จนไมอาจไมไดรบ ความคมครองตามพระราชบญญตฉบบน แตสภาอตสาหกรรมเหนวา การไมก าหนดใหผเสยหายพสจนถงความไมปลอดภยของสนคาเปนการสรางภาระใหแกผประกอบการมากเกนสมควร ซงกรณดงกลาวจะเปนการคมครองผบรโภคมากจนท าใหผประกอบการตองรบภาระเกนสมควรหรอไม เพราะหลกความรบผดโดยเครงครด ก าหนดใหผประกอบการตองรบผดแมมไดจงใจ หรอประมาทเลนเลอ ดงนน ผเสยหายควรไดรบการยกเวนภาระในการพสจนแคเพยงเรองความจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการเทานน การเปนสนคาทไมปลอดภยเปนองคประกอบทส าคญขอหนงของความรบผด ดงนนผเสยหายจงตองพสจนถงขอเทจจรงดงกลาวหรอไม และกฎหมายไทยควรเพมบทบญญตใหผเสยหายพสจนถงความไมปลอดภยของสนคาดวย หรอไม

(2) อายความ กฎหมายไทยเกยวกบเรองอายความในการเรยกรองใหรบผดในความเสยหาย

อนเกดจากสนคาทไมปลอดภย บญญตไวใน พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 12 ความวา

“สทธเรยกรองคาเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยตามพระราชบญญตนเปนอนขาดอายความเมอพนสามปนบแตวนทผเสยหายรถงความเสยหายและรตวผประกอบการ ทตองรบผด หรอเมอพนสบปนบแตวนทมการขายสนคานน

ในกรณทความเสยหายเกดขนตอชวต รางกาย สขภาพ หรออนามย โดยผลของสารทสะสมอยในรางกายของผเสยหายหรอเปนกรณทตองใชเวลาในการแสดงอาการ ผเสยหายหรอผมสทธฟองคดแทนตามมาตรา 10 ตองใชสทธเรยกรองภายในสามปนบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด แตไมเกนสบปนบแตวนทรถงความเสยหาย”

100 นนทวชร นวตระกลพสทธ, ปญหาการบงคบใชพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ. ศ. 2551, วารสารกฎหมายใหม, ฉบบท 103, ปท 6 (มกราคม 2551), น. 16.

101 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, อางแลว เชงอรรถ ท 58, น. 10.

73

จากบทบญญตดงกลาว อายความในการฟองรองคดตามกฎหมายไทย สามารถแบงได 2 กรณคอ

ก. กรณทความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยทวไป อายความในการฟองรองคดในกรณนม ลกษณะคลายกบกฎหมายของสหภาพยโรป กลาวคอผเสยหาย ตองฟองคด เพอเรยกรองใหผประกอบการรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยภายใน 3 ปนบแตวนทผเสยหายรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด หรอภายใน 10 ป นบแตวนทมการขายสนคานน

ข. กรณความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยทตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผล เชน สารเคม ยา ทสะสมในรางกายอาจจะไมไดแสดงผลกระทบตอรางกายออกมาในทนท แตจะตองอาศยระยะเวลาและปรมาณทมากเพยงพอในการแสดงผลเสยห าย ตอรางกาย กรณดงกลาวนหากใชอายความเชนเดยวกบสนคาทวไปยอมไมเปนธรรมตอผเสยหายดงนนจงก าหนดใหผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยทตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผลตองฟองคดภายใน 3 ป นบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด แตไมเกน 10 ป โดยนบแตวนทรถงความเสยหายมใชนบแตวนทไดมการขายสนคาดงกรณทวไป ซงเปนการขยายระยะเวลาในการใหความคมครองผบรโภคมากขน

นอกจากนหากในระหวางทอายความในการฟองรองคดด าเนนอย ผเสยหายและผประกอบการไดมการเจรจาตกลงกนกฎหมายกก าหนดใหอายความสะดดหยดอย ตามมาตรา 13 ซงบญญตวา “ถามการเจรจาเกยวกบคาเสยหายทพงจายระหวางผประกอบการและผเสยหาย หรอผมสทธฟองคดแทน ตามมาตรา 10 ใหอายความสะดดหยดอยไมนบในระหวางนนจนกวาฝายใดฝายหนงไดบอกเลกการเจรจา” การเจรจาตกลงทจะมผลใหอายความสะดดหยดอยจะตองเปน การเจรจาเกยวกบคาเสยหายดวย และอายความจะสะดดหยดอยจนกวาจะไดมการบอกเลก การเจรจาจากฝายใดฝายหนง ซงกรณนผเขยนเหนวาเปนการเพมความคมครองและสราง ความ เปนธรรมใหแก ผเสยหาย เพราะในบางกรณผประกอบการอาจจะประวงเวลาโดยการยดเยอ การเจรจาตกลงเรองคาเสยหายออกไปจนคดขาดอายความ จนทายทสดผเสยหายกจะไมไดรบ การเยยวยาความเสยหาย แตเมอมการก าหนดใหอายความสะดดหยดอยในระหวางการเจรจา กจะเปนธรรมตอผเสยหายมากขน

โดยสรปกฎหมายวา ดวยความรบผดตอความเสยหายอน เกดจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศไทยนน มหลกการส าคญในการน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใช กบสนคาทไมปลอดภย แตไมรวมถงบรการทไมปลอดภย ในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาจะอาศยหลกหลกความคาดหมายของผบรโภค ซงความไมปลอดภยอาจเกดขนจากเหต 3 ประการ

74

คอความไมปลอดภยเนองจากการผลต ความความไมปลอดภยเนองจากการออกแบบ และความ ไมปลอดภยเนองจากการขาดค าแนะน า หรอการเตอน ทงน จะตองพจารณาจากพฤตการณแวดลอมอน ๆ ประกอบดวย เชน ลกษณะการใชงาน การเกบรกษา ฯลฯ และกฎหมายไทยใหความคมครองบคคลทกคนทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะเปนผซอหรอผใชสนคาหรอไมกตาม โดยบคคลทจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนมไดจ ากดเฉพาะผผลตเทานน แตยงรวมไปถง ผน าเขาสนคา ผทใชชอหรอเครองหมายการคาของตนลงบนสนคา และผขายในกรณทไมสามารถระบตวผผลตหรอผน าเขาสนคาดวย โดยมขอบเขตความรบผด ไดแก คาเสยหายทแทจรง คาเสยหาย ส าหรบความเสยหายตอจตใจ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ ซงผเสยหายจะตองพสจนใหศาลเหนวามความเสยหายเกดขนจากสนคาของผประกอบการ โดยผเสยหายไดใชหรอเกบรกษาสนคาตามปกต อยางไรกตามผประกอบการอาจจะไมตองรบผดตอความเสยหาย หากสามารถพสจนไดวาสนคาไมใชสนคาทไมปลอดภย ผเสยหายรแลววาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย หรอผเสยหายมไดใชหรอเกบรกษาสนคาอยางถกวธตามค าแนะน าหรอค าเตอนของผประกอบการ นอกจากนผรบจาง ใหผลตสนคาจะหลดพนจากความรบผดเมอพสจนไดวาความไมปลอดภยเกดขนจากการออกแบบ หรอค าสงของผวาจางโดยผรบจางไมอาจคาดเหนไดวาสนคานนจะไมปลอดภย สวนผผลตชนสวนประกอบหลดพนความรบผดเมอพสจนไดวา ความไมปลอดภยเกดขนเพราะการกระท าของผผลตสนคา และผเสยหายตองฟองคดภายใน 3 ปนบแตวนทผเสยหายรถงความเ สยหายและร ตวผประกอบการทตองรบผด หรอเมอพน 10 ป นบแตวนทมการขายสนคานน แตหากสนคานน เปนสนคาทไมปลอดภยทตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผล ผเสยหายตองฟองคดภายใน 3 ป นบแตวนทรถงความเสยหายและร ตวผประกอบการทตองรบผด แตไมเกน 10 ป นบแตวนทรถง ความเสยหาย

ผเขยนเหนวากฎหมายดงกลาวยงมประเดนปญหาหลายประการ กลาวคอ ประเภทของสนคาทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน คอ สนคาทเปนสงหารมทรพย เกอบทกประเภท รวมถงสนคาทไมอาจหลกเลยงความไม ปลอดภยไดทไมควรใชหลกเกณฑ ในการพจารณาความไมปลอดภยเชนเดยวกบสนคาชนดอน และ สนคาทมไดผานกระบวนการอตสาหกรรมแตมความซบซอนในการผลตควรอยภายใตบงคบของกฎหมายนดวยหรอไม นอกจากนความเสยหายทเกดขนจากบรการทไมปลอดภยกมความรนแรงไมนอยไปกวาความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย จงควรมการคมครองผบรโภคจากบรการทไมปลอดภยหรอไม การพจารณาความ ไมปลอดภยของสนคาใชหลกความคาดหมายของผบรโภคซงเปนหลกทมขอจ ากดในกรณของสนคา ทมความซบซอน ดงนน จงควรพจารณาความไมปลอดภยของสนคาโดยใชหลกเกณฑประการอน รวมดวย เพอความเหมาะสมกบสนคาแตละประเภทหรอไม ในเรองคาเสยหายแมจะบญญตประเภท

75

คาเสยหายไวคอนขางครอบคลมและเปนประโยชนตอผเสยหาย แตหากพจารณาใหแงความเปนธรรมและการไมสรางภาระแกผประกอบการเกนสมควรแลว คาเสยหายเหลานควรจะมการก าหนดอตราขนสงสดทจะเรยกไดหรอไม นอกจากนคาเสยหายทสามารถเรยกไดตามกฎหมายฉบบนมความครอบคลมอยแลวจงจ าเปนหรอไมทจะตองน าหลกเรองคาเสยหายตามกฎหมายละเมดมาใชบงคบ และคาเสยหายเชงลงโทษทก าหนดไวไมเกนสองเทาจะสามารถบรรลวตถประสงคในการลงโทษผประกอบการใหเขดหลาบไดจรงหรอไม ส าหรบเหตยกเวนความรบผด กรณทผเสยหายรอยแลววาสนคามความไมปลอดภยนน ควรมการเพมเตมบทบญญตใหชดเจนวาผเสยหายรถงความไมปลอดภยและเสยงเขาใชสนคาโดยไมมเหตอนสมควรหรอไม เพราะสนคาบางประเภทแมจะมความไมปลอดภยแตกเปนสนคาทมความจ าเปนตองใช นอกจากนเหตยกเวนความรบผดในประเทศไทยไมรวมถง กรณทสถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทผผลตน าสนคาออกวางจ าหนาย ไมอาจตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาทมอยได และความไมปลอดภยเกดขนจากการปฏบต ตามกฎหมายของรฐดวย ประการสดทายภาระการพสจนทผเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคาจะเปนการสรางภาระใหกบผประกอบการเกนสมควรหรอไม

ทงน ผเขยนจะน าจดเดน จดดอย และขอควรแกไขของกฎหมายประเทศไทย มาประกอบการศกษาขอดและขอเสยของกฎหมายความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคา ทไมปลอดภยในกลมประเทศอาเซยนในบทตอไป เพอจดท ากฎหมายมาตรฐานวาดวยความรบผด ตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย และน าผลการวเคราะหดงกลาวมาปรบปรงกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทยใหมประสทธภาพมากขน โดยสามารถใหความเปนธรรมตอผบรโภคและไมสรางภาระแกผประกอบการอยางสมดลกน

76

บทท 3 ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยในกลมประเทศอาเซยน

ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยในประเทศสมาชกอาเซยน

มลกษณะทแตกตางกน โดยในบทท 3 น ผเขยนจะศกษาแนวทางเกยวกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย ประเทศฟลปปนส ประเทศสงคโปร และประเทศอนโดนเซย วา มกฎหมายทเกยวของบญญตไวอยางไรบาง และมกฎหมายเฉพาะบญญตไวหรอไม และมหลกเกณฑอยางไร โดยจะศกษาในสวนของหลกความรบผดของผประกอบการ เงอนไขแหงความรบผด อนไดแก ประเภทของสนคา ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) บคคลทไดรบความคมครอง บคคลทตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย และขอบเขตความรบผด รวมถงเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ ภาระการพสจน (Burden of Prove) และอายความ ซงผเขยนจะน าเสนอและวเคราะหตวบทกฎหมายทเปนเอกลกษณของแตละประเทศ เชน กรณกฎหมายเวยดนามก าหนดขอบเขตความรบผด ของผประกอบการใหมความครอบคลมถงคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ ( Mental Damages) ดวย โดยใชรายไดของผเสยหายและลกษณะของความเสยหายมาพจารณาก าหนด จ านวนคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ หรอประเทศมาเลเซยทก าหนดใหผประกอบ ไมตองรบผดในความไมปลอดภยของสนคาทเกดขนจากการปฏบตตามมาตรฐานหรอระเบยบ ทกฎหมายก าหนด ทงน ผเขยนจะน าจดเดนและจดดอยของกฎหมายแตละประเทศมาเปรยบเทยบหาจดรวมและจดตางของกฎหมายอาเซยน เพอน าเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผด ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ทประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวามารฐานทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายไทยใหมประสทธภาพมากยงขน

3.1 กลมประเทศทมกฎหมายก าหนดความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย

3.1.1 ประเทศเวยดนาม ประเทศเวยดนามหรอสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม (The Social Republic of

Vietnam) ใชระบบการปกครองแบบสงคมนยม มประธานาธบดเปนประมข และมนายกรฐมนตร เปนหวหนาฝายบรหารและคณะรฐมนตร มพรรคคอมมวนสตเวยดนาม (Communist Party of Vietnam) เปนพรรคการเมองเดยวและมอ านาจสงสด ประเทศเวยดนามใชระบบกฎหมาย

77

แบบประมวลกฎหมาย (Civil Law) ซงไดรบอทธพลมาจากกฎหมายแนวความคดสงคมนยม (Communist Legal Theory) และระบบประมวลกฎหมายของประเทศฝรงเศส (French Civil Law)1 มระบบศาลยตธรรม 3 ระดบ ไดแก

1) ศาลทองถนระดบอ าเภอ (Local Court) ขนตรง และรายงานตอรฐบาลทองถนระดบจงหวด

2) ศาลทองถนระ ดบจงหวด (The Provincial Municipal Court) ขนตรง และรายงานตอศาลฎกาในกรงฮานอย

3) ศาลฎกา (Supreme People’s Court) เปนศาลสงของประเทศเวยดนาม ปจจบนประเทศเวยดนามไดพฒนาดานตาง ๆ อยางตอเนองแบบกาวกระโดด

ภายหลงจากรฐบาลประกาศใชนโยบายปฏรปเศรษฐกจ “โดย เหมย” (Doi Moi) เพอลดการผกขาดและการรวมศนยทรฐบาลกลาง รวมทงพยายามปฏรประบบเศรษฐกจภายในประเทศอยางตอเนอง ไมวาจะเปนการสงเสรมการลงทนของนกลงทนตางชาต การแกไขกฎระเบยบตาง ๆ เพออ านวย ความสะดวกในการด าเนนธรกจสงผลใหเศรษฐกจของประเทศเวยดนามมความกาวหนาอยางรวดเรว การพฒนาทางเศรษฐกจอยางรวดเรวน ไดน ามาสการบญญตกฎหมายใหมหลายฉบบรวมไปถงกฎหมายคณภาพผลตภณฑและสนคา ค.ศ. 2007: Law on Quality of Products and Goods 20072 ทบญญตขนเมอวนท 21 พฤศจกายน พ.ศ. 2550 และมผลใชบงคบวนท 1 มถนายน พ.ศ. 2551 เปนบทบญญตก าหนดความรบผดในสนคา ในกรณทสนคาเปนอนตรายตอบคคลและทรพยสน และกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 (The Law on Protection of Consumer’s Right 2010)3 บญญตขนเมอวนท 17 พฤศจกายน 2553 และมผลใชบงคบในวนท 1 กรกฎาคม 2554 เปนบทบญญต ทก าหนดสทธหนาทของ ผบร โภค ความรบผดของผประกอบการคาสนคา หรอบรการทมตอผบรโภค หนาทขององคกรทางสงคมในการปกปองคมครองผลประโยชน

1 สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน ส านกงาน ก.พ., ระบบบรหารราชการของสาธารณรฐ สงคมนยมเวยดนาม, สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/Asean_Unit/Vietnam.pdf, หนา 46.

2 Law on Quality of Products and Goods 2007: LoQPG (Law. No 05/2007/QH12), Accessed Aug 20, 2015, from http://www.moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=3024.

3 The Law on Protection of Consumer’s Right 2010: LoCP (Law. No 59/2010/QH12), Accessed Aug 20, 2015, from http://www.itpc.gov.vn/investors/how_to_invest/law/Law%20No.59_2010_QH12/mldocument_view/?set_language=en.

http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/Asean_Unit/Vietnam.pdf,%20หนา

78

ของผบรโภค และใชบง คบส าหรบผบร โภค บคคลธรรมดาหรอน ตบคคลทท าการคาสนคา ไวเปนการเฉพาะ

3.1.1.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา (1) ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 (Civil Code)4 ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 ของประเทศเวยดนามบญญตขน

เพอวางหลกกฎหมายเกยวกบสถานะของบคคล ประกอบดวยบคคลธรรมดา นตบคคล ในเรองสทธ หนาทในทรพยสน และความสมพนธระหวางบคคลทเกดขนจากความสมพนธทางแพง ไดแก การสมรส และครอบครว การด าเนนธรกจ การคา และการจางแรงงาน เพอคมครองสทธ และประโยชนของบคคล ใหมความเทาเทยมกน และเพอสนบสนนการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจ5โดยถอวาประชาชนทกคนมเสรภาพในการแสดงเจตนา ตราบเทาทการกระท านนไมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนด6เมอไดกระท าการใหมภาระผกพนในทางแพง คกรณจะตองปฏบตตามขอผกพนนนอยางเครงครดและตองรบผดเมอไมสามารถกระท าการตามทตกลงไวได หากบคคล

4 Civil code of Vietnam 2005, Accessed Aug 20, 2015, from

https://binhdinh.eregulations.org/media/vietnam-civil-code-2005.pdf. 5 Article 1 Tasks and governing scope of Civil Code The Civil Code regulates the legal status of and the legal standards for conduct of

individuals, legal entities and other subjects; the rights and obligations of subjects in property and personal relations arising from civil relations, marriage and family, business, trade and labour (hereinafter together referred to as civil relations).

The Civil Code shall have the tasks of protecting the legal rights and interests of individuals and organizations and the interests of the State and the public; of ensuring equality and legal stability in civil relations; of contributing to the satisfaction of the physical and spiritual needs of the people, and of promoting socio-economic development.

6 Article 4 Principle of free and voluntary undertaking and agreement The law guarantees the freedom to undertake and agree on the establishment of

civil rights and obligations if such undertakings and agreements do not breach matters prohibited by law and are not contrary to social ethics.

In civil relations, parties shall be entirely voluntary and no party may force, prohibit, coerce, intimidate or hinder any other party.

All lawful undertakings and agreements shall bind the parties and must be respected by individuals, legal entities and other subjects.

79

ไมปฏบตตามขอตกลงโดยความสมครใจกอาจถกบงคบใหกระท าโดยกฎหมาย7 ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 มบทบญญตในสวนทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา ดงน

ก. หล กความรบผดตามสญญา (Contractual or Warranty Liability)

ประเภทของสญญาทมความเกยวพนกบความรบผดในความเสยหาย อนเกดจากสนคา คอ สญญาซอขาย ซงประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 บญญตไวในมาตรา 428 วา “สญญาซอขายทรพยสน หมายถง ความตกลงระหวางคกรณ ฝายหนง เรยกวาผขาย มหนาท ในการสงมอบทรพยสนใหแกผซอ โดยไดรบคาตอบแทน และผซอมหนาทในการรบมอบทรพยสน และช าระราคา”8 และมขอก าหนดเกยวกบคณภาพของทรพยทซอขายไวใน มาตรา 430 ทก าหนดให คณภาพของทรพยทซอขายเปนไปตามขอตกลงระหวางคสญญา แตหากมกฎหมายทบญญตขน เพอก าหนดหรอควบคมมาตรฐานของทรพยไว ใหคณภาพของทรพยทซอขายเปนไปตามกฎหมายดงกลาว แตหากคสญญามไดตกลงกนและไมมกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะใหพจารณาคณภาพทรพยทซอขายโดยอาศยคาเฉลยของคณภาพและวตถประสงคในการใชงานของทรพยประเภทเดยวกน9 โดยผขายมหนาทจดหาขอมลและค าแนะน าการใชงาน ซงเปนขอมลทจ าเปนเกยวกบทรพยทขาย ตลอดจนค าแนะน าการใชงานใหแกผซอ หากผขายไมจดหาให ผซอมสทธเรยกใหผขายจดหาขอมล

7 Article 7 Principle of bearing civil liability Parties must perform strictly their civil obligations and shall be liable for the failure

to perform or the incorrect performance of any such obligations. If a party does not perform its civil obligations voluntarily, it may be compelled to do so by law.

8 Article 428 Contracts for sale and purchase of property Contract for sale and purchase means an agreement between parties whereby a

seller has the obligation to deliver property to the purchaser and receive monetary payment, and a purchaser has the obligation to accept the property and pay the seller.

9 Article 430 Quality of objects for sale and purchase 1. The quality of an object for sale and purchase shall be as agreed by the parties. 2. Where the quality of an object has been proclaimed or is provided by the

authorized State body, the quality of the object shall conform to the proclaimed standard or the stipulations of the authorized State body.

3. Where parties have not agreed on or the law does not provide for quality, the quality of an object for sale and purchase shall conform with the use purpose and average quality of an object of the same type.

80

เชนวานน และหากผขายยงคงเพกเฉยไมใหขอมล ผซอมสทธยกเลกสญญาและไดรบคาสนไหมทดแทน10 นอกจากนผขายยงมหนาทจดหาทรพยทมคณสมบตทเหมาะสมอนเปนการรบประกนคณภาพของสนคาตามทกฎหมายก าหนด หากผขายฝาฝนจะตองรบผดตอผซอ ตามมาตรา 444 ซงเปนเรองการประกนคณภาพของสนคาทซอขาย และก าหนดใหผขายตองมนใจวาทรพยสน ทซอขายมคณสมบตหรอลกษณะทเหมาะสม หากผขายพบวาสนคามความบกพรองเนองจาก ขาดความเหมาะสมในการใชงาน ผขายตองแจงใหผซอทราบถงความบกพรองเชนวานนในทนท และผซอมสทธเรยกใหผขายซอมแซมหรอจดหาทรพยสนอน หรอลดราคาสนคา และเรยกคาสนไหมทดแทนความเสยหาย เวนแตจะไดตกลงเปนอยางอน นอกจากนผขายตองมนใจวาทรพยสนทขาย มความถกตองตรงตามรายละเอยดตาง ๆ ทปรากฏบนบรรจภณฑ หรอเครอง หมายการคา หรอตวอยางทผซอไดเลอกไว แตผขายไมตองรบผด หากผซอรหรอควรรวาความบกพรองมอยแลว ในขณะทไดมการซอขาย หรอเปนการซอโดยการประมลหรอรานขายสนคามอสอง หรอเมอผซอ เปนผท าใหเกดความบกพรอง11 ทงน คสญญาสามารถตกลงก าหนดเปนอยางอนได การรบประกน

10 Article 442 Obligation to provide information and instructions for use A seller has the obligation to provide a purchaser with necessary information on the

property for sale and purchase and instructions on the use of the property. If the seller fails to perform this obligation, the purchaser has the right to demand the seller to perform [such obligation] and, if the seller still fails to perform [such obligation], the purchaser has the right to cancel the contract and demand compensation for damage.

11 Article 444 Assurances as to quality of objects for sale and purchase 1. A seller must assure the utility value or the characteristics of the object for sale

and purchase. If, after having purchased an object, a purchaser discovers defects which cause the object to lose its value or diminish its utility value, the purchaser must notify [the seller] immediately of such defects and has the right to demand the seller to repair or replace the defective object with another object, to reduce its price and to compensate for damage, unless otherwise agreed.

2. A seller must assure that an object for sale corresponds to descriptions on any package, to any trademarks or to any samples selected by the purchaser.

3. A seller shall not be liable for any defect of an object in the following cases: (a) Where the purchaser knew or should have known of the defect at the time of

purchase; (b) Where the object was sold at an auction or a second-hand shop; (c) Where the purchaser was at fault for causing the defect.

81

สนคาไมวาจะเปนการรบประกนโดยกฎหมายหรอโดยขอตกลงในสญญาจะเปนการรบประกนภายในระยะเวลาทก าหนด ซงเรยกวาระยะเวลาการรบประกนและจะเรมนบตงแตเวลาทผซอมหนาท รบมอบทรพยสน12หากผซอพบความบกพรองของสนคาระหวางระยะเวลารบประกน มสทธเรยก ใหผขายซอมแซมทรพยสนนนโดยไมเสยคาใชจาย หรอลดราคา หรอหาทรพยสนอนมาทดแทน หรอคนทรพยสนโดยไดรบเงนคน13 การซอมแซมทรพยสนภายในระยะเวลารบประกนนน ผขาย ตองมนใจวาจะมความสอดคลองกบมาตรฐานคณภาพหรอคณลกษณะภายใตขอก าหนดในสญญา และจะตองเสยคาใชจายในการซอมแซมทรพยสนทช ารดบกพรอง โดยรบและสงคนทรพยสนทช ารดบกพรองระหวางถนทอยหรอส านกงานใหญของผซอและสถานทซอมแซมทรพยสน และตองซอมแซมทรพยสนใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทตกลงกนหรอภายในระยะเวลาทเหมาะสม หากผขาย ไมด าเนนการใหแลวเสรจภายในก าหนดระยะเวลาดงกลาว ผซอมสทธไดรบการลดราคาหรอไดรบ การเปลยนทรพยสนอนแทน หรอคนทรพยนนและรบเงนคน 14 และแมวาผซอไดเรยกรองใหผขายปฏบตตามสญญารบประกนแลวผซอยงมสทธ เรยกรองให ผขายรบผดในคาสนไหมทดแทน ความเสยหายเนองจากขอบกพรองทางเทคนคของทรพยสน แตหากความเสยหายเกดขน

12 Article 445 Warranty obligations If agreed by parties or provided by law, a seller has the obligation to provide a

warranty for the object for sale and purchase for a [certain] period, hereinafter referred to as the warranty period. The warranty period shall be calculated from the time when the purchaser has the obligation to accept the object.

13 Article 446 Right to claim on warranty If a purchaser discovers a defect in a purchased56 object during the warranty

period, it has the right to demand the seller to repair the object free of charge, or reduce its price or replace it with another object, or it has the right to return the object in exchange for a refund.

14 Article 447 Repairs of objects during warranty periods 1. A seller must repair a [defective] object and assure that it satisfies the quality

standards or characteristics as undertaken. 2. A seller shall pay the costs for repairing a [defective] object and for transporting it

from the place of residence or head office of the purchaser to the place of repair and vice versa. 3. A purchaser has the right to demand the seller to complete the repairs within a

time-limit agreed by the parties or within a reasonable time. If the seller is not able to make or complete the repairs within such time, the purchaser has the right to demand a price reduction or replacement of the defective object with another object, or it has the right to return the object in exchange for a refund.

82

เพราะความผดของผซอ ผขายไมตองรบผด และในกรณทผซอไมด าเนนการใด ๆ เพอหลกเลยง ความเสยหายทเกดขน คาสนไหมทดแทนทผขายจะตองรบผดจะมมลคาลดลง15

แมผซอจะใชสทธเรยกรองใหผขายปฏบตการแกไขหรอเลกสญญาแลว ผซอยงมสทธไดรบคาสนไหมทดแทนความเสยหายดวย โดยคาสนไหมทดแทนความเสยหาย ตามประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 เปนไปตามมาตรา 307 ทบญญตวา

“ความรบผดในคาสนไหมทดแทนความเสยหาย ประกอบดวย (1) ความรบผดในคาสนไหมทดแทนความเสยหายทางกายภาพ

และความเสยหายทางจตใจ (2) ค า สน ไหมทดแทนความ เ ส ยหายทางก ายภาพ ไ ด แก

ความเสยหายตอรางกายอนมสาเหตมาจากการผดสญญาซงสามารถค านวณเปนเงนได ความเสยหายตอทรพยสน คาใชจายทเหมาะสมในการปองกน หลกเลยง และแกไขความเสยหาย และความเสยหาย ทเกดขนจรงหรอการขาดรายได

(3) บ คคล ทก อ ให เ ก ดความ เ สยหาย ตอ จตใจ ตอบคคลอ น อนเนองมาจากอนตรายตอชวต สขภาพ ศกดศรความเปนมนษย ชอเสยง จะตองรบผดในความเสยหายตอจตใจตอบคคลทไดรบความเสยหาย16

15 Article 448 Compensation for damage during warranty periods 1. In addition to demanding the performance of warranty obligations, a purchaser

has the right to demand the seller to compensate for damage caused during the warranty period due to technical defects of the object.

2. A seller shall not be liable to compensate for damage if it is able to prove that the damage was caused due to the fault of the purchaser. The seller shall be entitled to a reduction in the amount of compensation for the damage where the purchaser has failed to take [all] necessary measures available to it to mitigate57 the damage.

16 Article 307 Liability to compensate for damage 1. Liability to compensate for damage comprises the liability to compensate for

physical damage and the liability to compensate to make up for spiritual damage. 2. The liability to compensate for physical damage is the responsibility to make up

for those actual physical losses caused by the party in breach which is able to be calculated in terms of money, comprising loss of property, reasonable expenses to prevent, mitigate or restore damage, and the actual loss or reduction of income.

83

คาสนไหมทดแทนตามประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 ของประเทศเวยดนาม ครอบคลมคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจดวยและมไดจ ากดวาจะตองมฐาน มาจากความเสยหายตอชวต รางกายเทานน แมเปนความเสยหายตอชอเสยง บคคลทไดรบความเสยหายมสทธไดรบคาเสยหายตอจตใจดวย และการฟองรองด าเนนคดตามกฎหมายเกยวกบสญญาทางแพงจะตองฟองรองภายใน 2 นบแตวนทสทธและประโยชนตามกฎหมายถกละเมด มาตรา 42717

อยางไรกตามความรบผดโดยอาศยหลกความรบผดตามสญญา ในประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 มงคมครองผซอใหสามารถใชประโยชนจากทรพยสนทซอขายอยางเตมท มากกวาคมครองผซอจากอนตรายทเกดจากสนคา นอกจากนสญญามผลผกพนเฉพาะคสญญา ดงนนเมอมความเสยหายเกดขนผทจะมสทธไดรบการเยยวยาความเสยหายกคอผซอเทานน โดยไมรวมถงผทไดรบความเสยหายโดยไมไดใชทรพยสนทซอขาย (Bystander) ดวย

ข. ความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด (Tort Liability) ความรบผดตามหลกกฎหมายละเมดเปนไปตาม ประมวลกฎหมายแพง

ค.ศ. 2005 มาตรา 604 ทก าหนดให บคคลตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน เมอไดกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอเปนเหตใหเกดอนตรายตอชวต สขภาพ เกยรตศกด ชอเสยง ทรพยสน หรอสทธอน ๆ ตามกฎหมายหรอประโยชนอนใดของบคคลธรรมดา หรอกอใหเกดอนตรายตอเกยร ตศกด ชอเสยง หรอทรพยสนของนตบคคล แตในกรณทมกฎหมายเฉพาะก าหนดใหบคคลใดตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายแมไมมความผดใหใชบงคบตามกฎหมายดงกลาว18 คาสนไหมทดแทน

3. A person causing spiritual damage to another person by harming his or her life,

health, honour, dignity or reputation must, in addition to ceasing the harmful acts and making a public apology and retraction, pay a sum of money to such other person to make up for the spiritual damage caused.

17 Article 427 Limitation period for initiating legal action with respect to civil contracts

The limitation period for initiating legal action to request a court to resolve a dispute relating to a civil contract is two years from the date on which the lawful rights and interests of the individual, legal entity or other subject were infringed.

18 Article 604 Grounds giving rise to liability to compensate for damage 1. A person intentionally or unintentionally harming the life, health, honour, dignity,

reputation, property, or other legal rights or interests of an individual, or harming the honour, reputation, or property of a legal entity or other subject, thereby causing damage, must compensate [for such damage].

84

ความเสยหายจะตองไดรบการชดเชยอยางเตมจ านวนและทนทวงท เวนแตกฎหมายจะก าหนดไว เปนอยางอน ทงน คกรณมสทธตกลงเกยวกบจ านวนคาเสยหาย และรปแบบของคาสนไหมทดแทนความเสยหาย ซงอาจอยในรปของเงน หรอการกระท าอยางอน รปแบบการช าระเงน และวธการช าระคาสนไหมทดแทน โดยคาสนไหมทดแทนความเสยหายอาจถกลดจ านวนลงหากเปนการกระท า โดยประมาท และเมอเปรยบเทยบกบความสามารถทางการเงนของผกระท า นอกจากนผเสยหายสามารถรองขอตอศาลใหก าหนดจ านวนคาสนไหมทดแทนความเสยหายใหมได เมอเหนวาคาสนไหมทดแทนทศาลก าหนดใหไมมความเหมาะสมอกตอไป19หากผเสยหายมสวนผดผกระท าจะตองรบผดเฉพาะความเสยหายทตนเปนผกอขนเทานน เวนแตผเสยหายเปนผกอใหเกดความเสยหายขนทงหมดผกระท าไมตองรบผดตอความเสยหายดงกลาว20โดยความเสยหายแตละประเภททกฎหมายก าหนด มขอบเขต ดงน

1) ความเสยหายตอทรพยสน21 คาเสยหายทผกระท าจะตองรบผดตอผเสยหาย ไดแก ความเสยหายทเกดขนในกรณททรพยสนสญไป เสยหาย หรอถกท าลาย ความเสยหาย

2. Where the law provides that a person causing damage must compensate for such

damage even if [that person] was not at fault, such provision shall be applied. 19 Article 605 Principles of compensation for damage 1. Damage must be compensated in full and promptly. Unless otherwise provided

by law, parties may agree on the amount of compensation; on the form of compensation, which may be money, in kind or the performance of an act; on one-off payment or payment in installments; and on the method of compensation.

2. The compensation payable by a person having caused damage may be reduced if such damage was caused unintentionally and is very large in comparison to the short-term and long-term financial positions of such person.

3. If the amount of compensation [determined] becomes unrealistic, the aggrieved person, or the person having caused damage, has the right to request a court or another authorized State body to change the amount of compensation.

20 Article 617 Compensation for damage where aggrieved person is at fault If an aggrieved person is at fault for causing the damage, the person having caused

the damage shall only be liable for a share of the damage in proportion to the degree to which [such person] is at fault for causing such damage. If the aggrieved person is totally at fault for causing the damage, the person causing the damage shall not be liable to compensate.

21 Article 608 Damage caused by infringement of property

85

จากการขาดประโยชนทจะไดรบจากการใชงานหรอใชประโยชนจากทรพยสน และคาใชจาย ทผเสยหายไดจายไปส าหรบการปองกน บรรเทา และเยยวยาความเสยหายทเกดขน

2) ความเสยหายตอสขภาพ 22 เมอมความเสยหายตอสขภาพ คาเสยหายทผเสยหายจะไดรบ ไดแก คารกษาพยาบาล การฟนฟสขภาพและฟนฟสมรรถภาพ ทสญเสยไป การสญเสยหรอการลดลงของรายได หากผเสยหายสญเสยความสามารถในการท างานอยางถาวร คาเสยหายรวมถงคาใชจายในการตองดแลผเสยหาย คาเสยหายส าหรบความเสยหาย ของนายจางในระหวางทผเสยหายเขารบการรกษา นอกจากนคาเสยหายตอสขภาพรวมถงคาเสยหายตอจตใจของผเสยหาย โดยมจ านวนตามทตกลงกน หากไมสามารถตกลงกนไวจ านวนคาเสยหาย ตอจตใจสงสดคอคาจางขนต าทรฐก าหนดไมเกน 30 เดอน

In the event of an infringement of property, the compensatable damage shall

comprise: 1. Property which was lost. 2. Property which was destroyed or damaged. 3. Interests associated with the use and exploitation of the property. 4. Reasonable costs for the prevention, mitigation and remedy of the damage. 22 Article 609 Damage caused by harm1 to health 1. Damage caused by harm to health shall comprise: (a) Reasonable costs for treating, nursing and rehabilitating health, and functional

losses and impairment of the aggrieved person; (b) Loss of or reduction in the actual income of the aggrieved person. If the actual

income of the aggrieved person is irregular and is not able to be determined, the average income level for the type of work performed by the aggrieved person shall be applied;

(c) Reasonable costs and actual income losses of the carers of the aggrieved person during the period of treatment. If the aggrieved person loses his or her ability to work and requires a permanent carer, the damage shall also include reasonable costs for taking care of the aggrieved person.

2. A person causing harm to the health of another person must pay the items provided in clause 1 of this article together with an amount of money as compensation for mental suffering of the aggrieved person. The amount of compensation for mental suffering shall be as agreed by the parties; if the parties are not able to agree, the maximum sum shall not exceed thirty (30) months wages at the minimum monthly wage rate provided by the State.

86

3) ความเสยหายตอชวต23เมอผเสยหายถงแกความตาย ผกระท าจะตองรบผดในคาเสยหายตอชวต ไดแก คาใชจายในการรกษาพยาบาล และการดแลผตายกอนทจะเสยชวต คาใชจายในการจดการศพ และคาอปการะบคคล ทอยในอปการะผตาย นอกจากน ผกอใหเกดความเสยหาย จะตองรบผดในคาเสยหายตอจตใจของญาตในล าดบแรกของผตาย หากไมมบคคลเชนวานนใหจายใหแกผทไดรบการอปการะโดยตรงจากผตาย โดยคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจเปนไปตามทตกลงกน หากไมสามารถตกลงกนได ใหก าหนดไมเกนคาแรงขนต าทรฐก าหนดไมเกน 60 เดอน โดยกฎหมายก าหนดใหมระยะเวลาในการช าระคาสนไหมทดแทนความเสยหายตอสขภาพ หรอความเสยหายทเปนผลจากการเสยชวต ดงน

กรณทผเสยหายสญเสยความสามารถในการท างานอยางถาวร ใหไดรบคาชดเชยจนกวาจะตาย

กรณท ผเสยหายไดรบบาดเจบถงตาย ผ ทอย ในอปการะ ของผตายจะตองไดรบสทธในการชดเชยความเสยหาย ไดแก บตรของผตายไมวาจะเกดกอน หรอภายหลงจากผตายถงแกความตายมสทธไดรบคาชดเชยจนถงอาย 18 ป เวนแตบคคลทอายระหวาง 15-18 ป ทท างานและมรายไดเพยงพอในการใชจาย และผใหญทไมสามารถประกอบ กจการงานไดจะตองไดรบคาชดเชยจนกวาจะถงแกความตาย24

23 Article 610 Damage caused by harm to life 1. Damage caused by harm to life shall comprise: (a) Reasonable costs for treating, nursing and caring for the aggrieved person prior to

the death of the aggrieved person; (b) Reasonable funeral costs; (c) Support for the dependants of the aggrieved person. 2. A person causing death to107 another person must pay compensation for

damage as provided in clause 1 of this article together with an amount of money as compensation for mental suffering of the closest relatives in the first line of succession to the deceased. If there are no such relatives, this sum shall be paid to the persons who were directly reared by the deceased or to the persons who directly reared the deceased. The amount of compensation for mental suffering shall be as agreed by the parties; if the parties are not able to agree, the maximum sum shall not exceed sixty (60) months wages at the minimum monthly wage rate provided by the State.

24 Article 612 Period of entitlement to compensation for damage caused by harm to health or resulting from loss of life

87

4) ความเสยหายตอชอเสยง25ชอเสยงทผเสยหายไดรบคอความเสยหายตอศกดศรความเปนมนษย เกยรตศกดและชอเสยง โดยผกระท าจะตองรบผดในคาชดเชยส าหรบการหลกเลยงหรอชดเชยความเสยหาย คาเสยหายส าหรบการขาดรายได นอกจากนผกระท าจะตองรบผดในความเสยหายตอจตใจตามทตกลงกน หากไมสามารถตกลงกนได จะตองไมเกน 10 เดอนของคาจางขนต าทก าหนดโดยรฐ

ความรบผดอนมไ ด เกดขนจากสญญาแตเกดขนจากความจงใจ หรอประมาทเลนเลอตามกฎหมายน มไดมบทบญญตเกยวกบภาระการพสจนเอาไวโดยเฉพาะ แตในเรองของคาเสยหายทางกายภาพถอวามความครอบคลมมาก และมประเดนทนาสนใจ คอ ความเสยหายตอจตใจไมจ าตองมฐานมาจากความเสยหายตอชวตและรางกายเทานน แตรวมถงคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจกรณทไดรบความเสยหายตอชอเสยงดวย แตในกรณททรพยสนเสยหาย กฎหมายมไดก าหนดใหผเสยหายมสทธไดรบคาเสยหายส าหรบความเสยหาย

1. Where an aggrieved person loses totally the ability to work, the aggrieved person

shall receive compensation until the time of his or her death. 2. Where the aggrieved person dies, his or her dependants shall be entitled to

receive support for the following durations: (a) A child of the deceased, whether living or conceived prior to his or her death,

shall be entitled to compensation until the age of eighteen (18) years, except a child between fifteen (15) and eighteen (18) years of age who is employed and earns sufficient income to look after himself or herself;

(b) An adult who is not able to work shall be entitled to receive support until his or her death.

25 Article 611 Damage caused by harm to honour, dignity or reputation 1. Damage caused by harm to the honour, dignity or reputation of an individual or

harm to the honour or reputation of a legal entity or another subject shall comprise: (a) Reasonable costs for mitigating and remedying the damage; (b) Loss of or reduction in actual income. 2. A person causing harm to the honour, dignity or reputation of another person

must pay compensation for damage as provided in clause 1 of this article together with another amount of money as compensation for mental suffering of the aggrieved person. The amount of compensation for mental suffering shall be as agreed by the parties; if the parties are not able to agree, [the maximum sum] shall not exceed ten (10) months wages at the minimum monthly wage rate provided by the State.

88

ตอจตใจอนเนองมาจากความเสยหายตอทรพยสนแตอยางใด นอกจากนคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจจะก าหนดจากฐานรายไดขนต าทรฐก าหนดและมเพดานสงสดทกฎหมายก าหนดส าหรบ ความเสยหายตอจตใจทเกดขนจากความเสยหายแตละประเภทดวย และคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจมไดเปนสทธเฉพาะตวของผเสยหายเทานน ในกรณทผเสยหายถงแกความตาย ญาตของบคคลนนมสทธไดรบคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจอนเกดขนจากความตาย ของบคคลดงกลาวดวย

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 ของประเทศเวยดนามทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา นอกจากความรบผดตามหลกกฎหมายสญญา และความรบผดตามหลกกฎหมายละเมดแลว ยงมบทบญญตทคมครองสทธของผบรโภคไวโดยเฉพาะในมาตรา 630 ซงบญญตวา การชดเชยความเสยหายอนเกดจากการละเมดสทธประโยชน ของผบรโภค บคคลทเกยวของกบการผลตหรอด าเนนธรกจและลมเหลวในการสงมอบสนคา ทมคณภาพและกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภคจะตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายเชนวานน26 แตแมวาจะมบทบญญตเฉพาะทก าหนดความรบผดของผประกอบการเกยวกบสนคา ทไมมคณภาพและกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภคใหตองรบผดแตกมไดบญญตไววาความเสยหายทผประกอบการตองรบผดนนมขอบเขต หรอมหลกเกณฑอน ๆ ประกอบอยางไร

(2) กฎหมายพาณชย ค.ศ. 2005 (Commercial Law 2005)27 กฎหมายพาณชย ค.ศ. 2005 บญญตขนเมอวนท 14 มถนายน พ.ศ. 2548

มผลใชบงคบในวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2549 เปนกฎหมายทก าหนดกฎเกณฑขอบงคบในกจกรรม เชงพาณชย ซงความรบผดทเกยวของกบสนคาตามกฎหมายฉบบนเปนหลกความรบผดตามหลกกฎหมายสญญาเชนเดยวกบประมวลแพง ค.ศ. 2005 แตมลกษณะเปนกฎหมายเฉพาะนอกจากทก าหนดในประมวลแพง ค.ศ. 2005 ทใชบงคบเฉพาะคสญญาทเปนผประกอบธรกจทางการคา กบผบรโภค จงเปนกฎหมายทบญญตขนเพอคมครองผบรโภคทมฐานะทางเศรษฐกจและอ านาจตอรองทดอยกวา โดยก าหนดใหกจกรรมเชงพาณชยทอยภายใตบงคบของกฎหมาย คอ กจกรรม

26 Article 630 Compensation for damage caused by infringement of consumer

interests An individual, legal entity or other subject carrying out production or business and

failing to ensure the quality of goods, thereby causing damage to consumers, must compensate [for such damage].

27 Commercial Law 2005 (Vietnam), Accessed Aug 20, 2015, from http://vipatco.vn/uploads/file/Luat%20tieng%20anh/9_%20Commercial%20Law%202005.pdf.

89

ทมวตถประสงคในการหาก าไร ไดแก การซอขายสนคา การใหบรการ การลงทน และกจกรรมอน ๆ ทมวตถประสงคในการหาก าไร28 และประเภทของสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบนเปนไปตามบทบญญตใน มาตรา 3(2) “สนคา ไดแก

(a) ทรพยสนทเคลอนทได หมายความรวมทงทรพยทเคลอนทไดอนจะเกดขนในอนาคต

(b) ทรพยอนตดอยกบทดน29” ดงนน ประเภทของสนคาตามกฎหมายฉบบน คอ สงหารมทรพยซงอาจมอยแลว

ในปจจบนหรออาจมขนไดในอนาคต และแมจะไมรวมถงทดนอนเปนอสงหารมทรพย แตสนคารวมถงทรพยอนตดอยกบทดน เชน บาน โรงงาน ดวย และเมอมสญญาระหวางผบรโภคและผประกอบธรกจเกดขน ผประกอบธรกจตองปกปองสทธของผบรโภคโดยมหนาทในการใหขอมลทถกตองและสมบรณเกยวกบสนคาและบรการ และตองรบผดในความถกตองของขอมล คณภาพ มาตรฐานของสนคา หรอบรการทตนไดด าเนนธรกจตามทกฎหมายก าหนด30 นอกจากนผขายยงตองรบผดตอผซอ ในกรณท

28 Article 3 Interpretation of terms In this Law, the following terms shall be construed as follows: 1. Commercial activity means activity for profit-making purposes, comprising

purchase and sale of goods, provision of services, investment, commercial enhancement, and other activities for profit-making purposes.

29 Article 3 Interpretation of terms In this Law, the following terms shall be construed as follows: 2. Goods comprises: (a) All types of moveable assets, including moveable assets to be formed in the

future; (b) Objects attached to land. 30 Article 14 Principle of protection of legitimate interests of consumers 1. Any business entity conducting commercial activities has the obligation to

provide consumers with complete and accurate information about the goods and services in which such business entity conducts business, and shall be liable for the accuracy of such information.

2. Any business entity conducting commercial activities shall be liable for the quality and lawfulness of the goods and services in which such business entity conducts business.

90

มความเสยหายเกดขนจากการผดสญญา ซงหากขอสญญามไดก าหนดลกษณะของสนคาโดยเฉพาะ สนคาจะถอวาไมเปนไปตามสญญาเมอมกรณใดกรณหนงดงตอไปน

1) สนคาไมมความเหมาะสมส าหรบการใหใชงานตามวตถประสงคปกต ของสนคาชนดเดยวกน

2) สนคาไมมความเหมาะสมส าหรบวตถประสงคเฉพาะทผซอไดแจงใหผขายทราบแลว หรอผขายควรรถงวตถประสงคเชนวานนในขณะท าสญญา

3) สนคาไมไดมคณภาพตรงตามสนคาตวอยางทผขายไดสงใหผซอด เพอตกลงซอขาย

4) สนคาไมไดถกเกบรกษาหรอบรรจในลกษณะปกตเชนเดยวกบสนคาประเภทเดยวกน หรอการเกบรกษาไมมความเหมาะสมตามวธการปกตทใชเกบรกษาสนคาชนดเดยวกน

หากสนคาไมเปนไปตามสญญา ผซอมสทธปฏเสธไมยอมรบสนคาได31และผขายจะตองรบผดตอผซอ ในความบกพรองของสนคาทมอยภายในระยะเวลาทกฎหมายฉบบนก าหนดใหรองเรยน รวมทงกรณทความช ารดบกพรองนนถกพบภายหลงจากทพนก าหนดระยะเวลาในการรองเรยนแลวดวย และแมความช ารดบกพรองจะเกดขนหลงจากพนระยะเวลาในการรองเรยนแลวผขายกตองรบผดตอผซอหากความช ารดบกพรองนนเกดขนเพราะความผดของผขาย ทงน คสญญาสามารถตกลงเปนอยางอนได แตผขายไมตองรบผดในความช ารดบกพรองเลย หากผซอไดรถ งความช ารดบกพรองของสนคาอยแลวในเวลาทท าสญญาซอขาย 32 หรอในกรณทคกรณตกลงใหมการ

31 Article 39 Goods not conforming with contract 1. Where the contract does not contain any specific clause, goods shall be deemed

not to conform with a contract if the goods belong to one of the following cases: (a) The goods are unfit for the ordinary use purpose of goods in the same category; (b) The goods are unfit for any specific purpose of which the purchaser informed

the seller or of which the seller should have known at the time of entering into the contract; (c) The goods are not of the same quality as sample goods previously provided by

the seller to the purchaser; 32 Article 40 Liability for goods not conforming with contract Unless the parties otherwise agree, liability for goods which do not conform with

the contract shall be regulated as follows: 1. The seller shall not be liable for any defect in the goods if at the time of entering

into the contract the purchaser knew or should have known of such defect.

91

ตรวจสอบสนคากอนสงมอบ ผขายไมตองรบผดในความบกพรองของสนคาทผซอไดรหรอควรจะรถงความบกพรองนน แตไมไดแจงถงความบกพรองไปยงผขายภายในระยะเวลาอนสมควรภายหลงจาก ทไดตรวจสอบสนคา ทงน ผขายยงคงตองรบผดในความบกพรองของสนคาทไมสามารถตรวจพบไดงายและผขายไดรหรอควรจะรถงความบกพรองนนแตไมแจงใหผซอทราบ33 นอกจากผซอจะมสทธปฏเสธไมยอมรบสนคาตามมาตรา 39(2) แลว หากมความเสยหายเกดขนผขายจะตองรบผดตอผซอ ตามมาตรา 302 ซงก าหนดหลกเกณฑเกยวกบคาสนไหมทดแทนความเสยหาย คอ คาเสยหาย ซงฝายทผดสญญาจะตองชดเชยใหกบคสญญาทไดรบความเสยหายจากการผดสญญา โดยมลคา ของคาสนไหมทดแทนความเสยหายประกอบดวย คาเสยหายทแทจรง และเปนความเสยหายโดยตรง ทคสญญาอกฝายหนงไดรบจากการผดสญญา รวมถงผลประโยชนทเขาจะไดรบหากไมมการกระท าผดสญญาดงกลาว34 ความรบผดในคาสนไหมทดแทนความเสยหายของผขายจะเกดขนตอเมอมการท าผดสญญา มความเสยหายเกดขน และการผดสญญาเปนเหตโดยตรงทท าใหเกดความเสยหาย35

2. Except in the case stipulated in clause 1 of this article, during the limitation

period for lodging a complaint as stipulated in this Law, the seller shall be liable for any defect in the goods which existed prior to the time risk passed to the purchaser, including where such defect is discovered after the time risk passed.

3. The seller shall be liable for any defect in the goods arising after the time risk passed if such defect results from a breach of contract by the seller.

33 Article 44 Examination of goods prior to delivery 4. The seller shall not be liable for any defect in the goods of which the purchaser

or its representative knew or should have known and failed to notify to the seller within a reasonable time after conducting the examination of the goods.

5. Where the purchaser or its representative has examined the goods, the seller shall remain liable for any defect in the goods which could not have been discovered during examination by normal means and of which the seller knew or should have known and failed to notify to the purchaser.

34 Article 302 Damages for loss 1. Damages for loss means the defaulting party pays compensation for the loss

caused to the aggrieved party by a breach of the contract. 2. The value of damages for loss shall comprise the value of the actual and direct

loss which the aggrieved party has borne due to [the breach of] the defaulting party as well as the direct profits which the aggrieved party would have earned in the absence of such breach.

35 Article 303 Grounds for liability to pay damages for loss

92

ดงนน ผซอจะตองมภาระในการพสจนถงความเสยหายทเกดขนโดยแสดงใหเหนวามความเสยหายเกดขน และความเสยหายนนเปนผลมาจากการผดสญญา และประโยชนโดยตรงทจะไดรบหากไมมการกระท าผดสญญา

แมวาความรบผดตามกฎหมายพาณชย ค.ศ. 2005 เปนกฎหมายทบญญตขนเพอคมครองผบรโภคจากการถกเอาเปรยบจากผประกอบธรกจทมความรและมอ านาจตอรอง ทางเศรษฐกจมากกวา แตฐานในการเรยกรองคาเสยหายกมาจากหลกสญญา ซงมผลผกพนเฉพาะคสญญาเทานน และความรบผดเกดขนในกรณทสนคาไมเปนไปตามทก าหนดไวในสญญา หรอมความช ารดบกพรองไมเหมาะสมตอการใชงานอนเปนการคมครองถงประโยชนทผซอจะไดรบจากสญญา มไดมงโดยตรงตอความเสยหายทผซอไดรบจากสนคาทไมปลอดภย หากมความเสยหายเกดขน ตอผทมใชผซอสนคา ผเสยหายยอมไมไดรบการเยยวยาตามกฎหมายฉบบน และคาเสยหายสามารถเรยกไดเฉพาะคาเสยหายทแทจรง เพราะมไดบญญตถงคาเสยหายตอจตใจไวเลย

นอกจากความรบผดตามประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 และกฎหมายพาณชย ค.ศ. 2005 ซงอาศยความรบผดตามหลกกฎหมายสญญาและความรบผดตามหลกกฎหมายละเมดแลว ยงมกฎหมายทเกยวกบความรบผดในสนคาบางประเภทไวโดยเฉพาะ เชน อาหาร ตามกฎหมายวาดวยความปลอดภยของอาหาร ค.ศ. 2010 (Law on Food Safety 2010 )36 บญญตขนเพอก าหนดสทธและหนาทของบคคลทเกยวกบความปลอดภยของอาหาร โดยก าหนดเงอนไข ในการผลตอาหารใหปลอดภย การท าธรกจเกยวกบอาหารและการน าเขาและสงออกอาหาร ไดแกการโฆษณา การตดฉลากสนคา การทดสอบและการวเคราะหความปลอดภยของอาหาร ตลอดจนปองกนมใหอาหารไมปลอดภย37 ผลตภณฑทางการแพทยนน อยภายใตบงคบของกฎหมายยา

Except in the cases of immunity from liability stipulated in article 294 of this Law,

the liability to pay damages for loss shall arise when the following factors exist: 1. There is an act in breach of the contract; 2. There occurs an actual loss; 3. The act in breach of the contract is the direct cause of the loss. 36 Law on Food Safety 2010 (LoFS) , Accessed Aug 20, 2015, from

http://seafood.vasep.com.vn/pic/files/law-on-food-safety-55-2010-qh12_(17-3-2014-1415).pdf. 37 Article 1. Scope of regulation This Law provides for rights and obligations of

organizations and individuals in assuring food safety: conditions for assuring safety of foods and food production, trading, import and export; food advertisement and labeling; food testing; food safety risk analysis: prevention, stopping and remedying of food safety incidents; food safety

93

ค.ศ. 2005 (Law on Pharmacy 200538) ซงเปนมาตรการของรฐในการจดการเกยวกบผลตภณฑยาและวตถชวภาพ เชน กระบวนการผลต การขนทะเบยน การกระจายสตลาดและการใช การทดลองผลตยา การโฆษณา เปนตน ยาตามกฎหมายฉบบน ไดแก สวนผสมหรอสารทใชกบมนษยเพอการปองกน การวนจฉย การรกษาโรค หรอการแกปญหาทางสรรวทยาของรางกายมนษย และหมายความรวมถง ยาส าเรจรป วตถดบในการผลตยา วคซน และผลตภณฑทางการแพทยอน ๆ ทออกฤทธทางการรกษามากกวาใชเปนอาหาร 39 แมวากฎหมายทงสองฉบบดงกลาวจะใชบงคบกบสนคาทเฉพาะเจาะจง แตกเปนกฎหมายทบญญตขนเพอก าหนดมาตรการตาง ๆ เพอควบคม ผทมสวนเกยวของกบสนคาเทานน และหากมการฝาฝนจะมมาตรการบงคบตามกฎหมายซงเปนมาตรการการลงโทษ ในทางมหาชน แตมไดมความรบผดในทางแพงก าหนดไว เมอมความเสยหายเกดขนความรบผด ในทางแพงของบคคลทเกยวของเหลานน ยอมเปนไปตามกฎหมายแพง แสดงใหเหนวาสทธ ของผบรโภคยงไมไดรบการคมครองตามสมควร

(3) กฎหมายคณภาพสนคาและผลตภณฑ ค.ศ. 2007 (Law on Quality of Products and Goods 2007)

กฎหมายคณภาพสนคาและผลตภณฑ ค.ศ. 2007 บญญตขนเพอก าหนดสทธและหนาทของผประกอบการทผลต หรอขาย หรออยในฐานะเชนเดยวกบผผลตหรอผขาย เกยวกบคณภาพของสนคาและการจดการคณภาพของสนคาหรอผลตภณฑ 40 โดยใชบงคบกบบคคล

information, education and communication; and responsibilities for state management of food safety.

38 Law on Pharmacy 2005, Accessed Aug 20, 2015, from http://moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=6838.

39 Article 2.- Interpretation of terms In this Law, the following terms shall be construed as follows: 2. Drugs mean substances or mixtures of substances for human use for purposes of

prophylaxis, therapy or diagnosis of disease or modification of physiological functions of human bodies, and consist of finished drugs, raw materials for drug manufacture, vaccines and medical biological products other than functional foods.

40 Article 1. Governing scope This Law provides for the rights and obligations of organizations and individuals

producing or trading in products or goods as well as organizations and individuals conducting

94

หรอนตบคคลทผลตหรอประกอบธรกจคาขายหรอด าเนนกจการในลกษณะเดยวกนในประเทศเวยดนาม41อนมบทบญญตในสวนทเกยวของกบความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากผลตภณฑและสนคาทสามารถกอใหเกดความไมปลอดภย (Products and Goods Incapable of Causing Unsafety) ซงเปนกรณทผลตภณฑและสนคาเปนเหตใหเกดความไมปลอดภยซงใชคนละค ากบสนคาทไมปลอดภยโดยก าหนดให42 ผผลตและผน าเขาตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหาย แกผขายหรอผบรโภคทไดรบอนตรายจากผลตภณฑและสนคาทไมมคณภาพ สวนผขายจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายแกผซอหรอผบรโภคอนเนองมาจากคณภาพของผลตภณฑและสนคา แตมไดก าหนดวาผบรโภคหมายถงบคคลใดบาง และนาสงเกตวาผผลตและผน าเขาไมตองรบผด ตอผซอ แตตองรบผดตอผขายเหตใดจงเปนเชนน หากจะถอวากฎหมายฉบบนก าหนดหลกความรบผดโดยอาศยหลกกฎหมายสญญาจงไมตองรบผดตอผซอ แตเหตใดจงตองรบผดตอผบรโภค หรออาจเพราะผซอจะรวมอยในความหมายของผบรโภค นอกจากนความเสยหายทกฎหมายคมครองมเพยง ความเสยหายทเกดขนจากคณภาพของผลตภณฑและสนคาเทานน และคาสนไหมทดแทน ความเสยหายเปนความเสยหายอนเกดจากการฝาฝนกฎหมายเกยวกบคณภาพของผลตภณฑ และสนคา โดยการชดใชคาสนไหมทดแทนจะตองไดรบการชดเชยอยางเตมจ านวนและอยางรวดเรวตามทกฎหมายก าหนดหรอตามทคกรณไดตกลงกน43 ความเสยหายทเกดจากผลตภณฑและสนคา

activities related to product and goods quality; and the management of product and goods quality.

41 Article 2. Subjects of application This Law applies to organizations and individuals producing or trading in products or

goods and organizations and individuals conducting activities related to product and goods quality in Vietnam.

42 Article 61 Compensation liabilities 1. Producers and importers shall pay compensation to sellers or consumers when

their goods cause harms to the latter due to their failure to ensure the goods' quality, except for cases specified in Clause 1, Article 62 of this Law. Compensation shall be paid according to agreements between involved parties or court decisions or arbitral awards.

2. Sellers shall pay compensation to purchasers or consumers for damage caused by their failure to ensure the goods' quality, except for cases specified in Clause 2, Article 62 of this Law. Compensation shall be paid according to agreements between involved parties or court decisions or arbitral awards.

43 Article 59 Principles for compensation

95

มคณภาพต าทกฎหมายรบรอง ไดแก44 ความเสยหายอนเกดจากสนคาหรอทรพยสนแตกหกหรอถกท าลาย ความเสยหายตอรางกายและสขภาพ ความเสยหายจากการขาดประโยชนในการใชสอยสนคา หรอทรพยสน และคาใชจายทเสยไปเพอปองกนและบรรเทาความเสยหาย และผผลต หรอผน าเขา หรอผขายไมตองรบผดหากพสจนได ดงน45

1. Damage caused by violations of regulations on product and goods quality must

be compensated wholly and promptly. 2. Damage to be compensated is specified in Article 60 of this Law, unless otherwise

agreed upon by disputing parties. 44 Article 60 Damage to be compensated due to goods' poor quality 1. Damage in terms of value of broken or destroyed goods or assets. 2. Damage in terms of human life or health. 3. Damage in terms of interests associated with the use or exploitation of goods or

assets. 4. Reasonable expenses for prevention, mitigation and overcoming of damage. 45 Article 62 Cases in which compensation needs not be paid 1. Producers and importers need not pay compensation in the following cases: a/ Sellers sell or users use goods of which the use duration has expired; b/ The statute of limitations for complaint or initiation of lawsuits has expired; c/ The withdrawal of defective goods has been notified to sellers and users before

the goods cause harms; d/ Products or goods are defective due to their compliance with regulations of

competent state agencies; e/ The world's scientific and technological level is not high enough to detect that

products may be unsafe by the time they cause harms; f/ The damage is caused at the seller's fault; g/ The damage is caused at the purchaser's or consumer's fault. 2. Sellers need not pay compensation to purchasers or consumers in the following

cases: a/ Consumers use goods of which the use duration has expired; b/ The statute of limitations for complaint or denunciation has expired; c/ That the goods are defective has been notified to purchasers or consumers but

they still purchase or use those goods;

96

เหตยกเวนความรบผด ผผลต/ผน าเขา ผขาย

ผขายไ ดขายหรอ ผบร โภคไ ดบร โภคสนคาภายหลงจากทสนคาหมดอาย

ผบรโภคไดใชสนคาภายหลงจากทสนคาหมดอาย

สทธเรยกรองขาดอายความ สทธเรยกรองขาดอายความ เมอไดแจงและเรยกคนสนคาทไมปลอดภยใหผขายหรอผบรโภคกอนทจะเกดอนตรายขน

เมอไดแจงถงความช ารดบกพรองแกผซอหรอผบรโภคแลวแตยงมการซอหรอใชสนคานนอย

ผ ลตภณฑ ห ร อ ส น ค า ม ค ว า ม ไม ป ลอดภ ยเนองมาจากการปฏบตตามกฎหมายของรฐ

ผลตภณฑหรอสนคามความไมปลอดภยเนองจากผผลตหรอผน าเขาปฏบตตามกฎหมายของรฐ

ระดบความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของโลกในเวลาทสนคากอใหเกดอนตรายไมสามารถตรวจสอบไดวาสนคาทไมปลอดภย

ระดบความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของโลกในเวลาทสนคากอใหเกดอนตรายไมสามารถตรวจสอบไดวาสนคาทไมปลอดภย

ความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผขาย ผซอหรอผบรโภค

ความเสยหายเกดขนจากความผดของผซอหรอผบรโภค

แมวากฎหมายฉบบนจะใหความคมครองผบรโภคและมความชดเจนมากกวากฎหมายแพงและกฎหมายพาณชย แตสนคาทผประกอบการตองรบผดนนยงคงเปนเรองของสนคา ทไมมคณภาพโดยมไดเจาะจงถงสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะอาจไมเพยงพอทจะคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย

3.1.1.2 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา ทไมปลอดภย

(1) กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 (The Law on Protection of Consumer’s Right 2010)

กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 บญญตขน เพอก าหนดสทธและหนาทของผบรโภค ความรบผดของผประกอบการคาสนคาหรอบรการ หนาทขององคกรสาธารณะในการคมครองประโยชนของผบรโภค รวมถงการระงบขอพพาทระหวางผบรโภคและผประกอบการ

d/ The goods are defective because the producers or importers comply with

regulations of competent state agencies; e/ The world's scientific and technological level is not high enough to detect that

the goods may be unsafe by the time they cause harms; f/ The damage is caused at the purchaser's or consumer's fault.

97

คาสนคาและบรการ และหนาทของรฐในการคมครองผบรโภค 46โดยกฎหมายฉบบนใชบงคบกบผบร โภค ผประกอบการคาสนคาและบรการ ตวแทน องคกรสาธารณะทด าเนนกจกรรม ในการคมครองผบรโภคภายในประเทศเวยดนาม 47 ยงไปกวานนกฎหมายคมครองผบรโภค ยงมบทบญญตทก าหนดความรบผดของผประกอบการเกยวกบสนคาทไมปลอดภย โดยมสาระส าคญ ดงน

ก. หลกความรบผดของผประกอบการ หลกความรบผดของผประกอบการในสวนทเกยวกบสนคาทไมปลอดภย

ตามมาตรา 23 อนเปนบทบญญตเกยวกบความรบผดในคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย ซงบญญตวา “...ผประกอบการจะตองรบผดแมจะไมรถงความไมปลอดภยของสนคาหรอไมไดเปนผกอใหเกดความไมปลอดภยนนกตาม...” เมอผประกอบการยงคงตองรบผดในความเสยหายทเกดขนแมไมมความผด จงเปนความรบผดทไมอาศยความผด (Liability without Fault) ดงนนหลกความรบผดของผประกอบการในกรณทสนคาทไมปลอดภย คอ หลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability)

ข. เงอนไขแหงความรบผด 1) ประเภทของสนคา กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 มาตรา 3 เปนบทบญญต

ทก าหนดนยามของค าตาง ๆ ในกฎหมาย แตมไดก าหนดประเภทของสนคาไวโดยชดแจง แตตามปกตแลวสนคาหมายถงสงทไดจดการโดยผประกอบการไมวาจะไดผลตในประเทศเวยดนามหรอไม และครอบคลมถงสงอน ๆ ทหลากหลาย เชน ผลตผลเกษตรกรรม เกม สวนประกอบของสนคา กระแสไฟฟา ยานพาหนะ และผลตภณฑทางเภสชกรรมดวย ซงจากตวอยางทก ลาวถง สนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบนมความหมายทกวางมาก และอาจกอใหเกดปญหาในการตความวา

46 Article 1 Scope of Regulation This Law regulates the rights and obligations of consumers, the liability of

organizations or individuals trading goods and/or services to consumers, the liability of social organizations in protecting the interests of consumers; resolving disputes between consumers and organizations or individuals trading goods and/or services, the liability of the State on the protection of consumers’ interests.

47 Article 2. Subjects of Application This law applies to consumers; organizations or individuals trading goods, services;

agencies, organizations or individuals involved in activities to protect the interests of consumers in the territory of Vietnam.

98

สงใดบางทเปนสนคาตามกฎหมายฉบบน48 สนคาทกชนดทขายตามทองตลาดจะถอเปนสนคา ตามกฎหมายฉบบนหรอไม อสงหารมทรพยเปนสนคาทไดรบความคมครองหรอไม

2) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) แมวากฎหมายประเทศเวยดนามมไดก าหนดประเภทของสนคาไว

แตไดก าหนดลกษณะของสนคาทไมปลอดภยไวในมาตรา 3 (3) วา “สนคาทไมปลอดภย หมายถงสนคาทไมมความปลอดภยตอผบรโภค และอาจกอใหเกดอนตรายตอชวต รางกาย และทรพยสน ของผบรโภค แมวาสนคาดงกลาวจะผลตภายใตมาตรฐานของเทคโนโลยหรอระเบยบทมอยในขณะนน และแมจะไมพบความไมปลอดภยในเวลาทสนคาไดจ าหนายไปยงผบรโภค และหมายความรวมทง

a) สนคาอตสาหกรรมทความไมปลอดภยเกดขนเนองจากการออกแบบทางวศวกรรม

b) สนคาทมความไมปลอดภยเนองจากการผลต กระบวนการตาง ๆ การขนสง การเกบรกษา

c) สน คา ทความปลอดภยจะลดลงในระหว างการใชงาน แตผประกอบการไมจดใหมค าแนะน าหรอค าเตอนใหแกผบรโภค49”

ลกษณะของสนคาทไมปลอดภยไดก าหนดไวอยางชดเจน ไดแก สนคาทไมปลอดภยตอผบรโภคซงอาจกอใหเกดอนตรายตอชวต รางกาย หรอทรพยสน แมวาจะได

48 Pham Thi Phuong Anh, Vietnamese Law on Consumer Protection (LoCP): some

points for traders, Accessed Aug 20, 2015, from http://www.mondaq.com/x/337026/Consumer+Trading+Unfair+Trading/Vietnamese+Law+on+Consumer+Protection+LoCP+some+points+for+traders

49 Article 3. Interpretation of Terms In this Law, the terms below are construed as follows: 3.Defective goods are goods that do not ensure safety to consumers, likely causing

damage to lives, health and property of consumers, even though such goods are manufactured in accordance with current technical standards or norms, with no defects being detected at the time the goods are supplied to consumers, including:

a) Mass-produced goods with defects arising from engineering design; b) Single goods with defects arising from the production, processing, transportation

and storage; c) Goods with the potential to deteriorate the safety during use, but no adequate

instructions, warning being provided to consumers.

http://www.mondaq.com/content/author.asp?article_id=337026&author_id=861584

99

ผลตตามมาตรฐานทางเทคนคหรอปฏบตตามกฎระเบยบทก าหนดแลว และแมวาผประกอบการจะไมรถงความไมปลอดภยดงกลาวในเวลาทไดมการจ าหนายกยงถอวาเปนสนคาทไมปลอดภย ซงตามนยามดงกลาว คณภาพของสนคาไมใชปจจยในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคา 50 นอกจากน แมจะไดผลตหรอจ าหนายสนคาทเปนไปตามมาตรฐานการผลตหรอเปนไปตามกฎระเบยบแลว แตหากอาจกอใหเกดอนตรายตอผบรโภคกถอวาเปนสนคาทไมปลอดภย อยางไรกตามการพจารณาความไมปลอดภยของสนคายงไมมความชดเจนวาประเทศเวยดนามใชหลกความคาดหมาย ของผบรโภค หรอหลกความเสยงหรอประโยชน หรอหลกอนใดในการพจารณา ซงตองอาศย การตความของศาลในทางปฏบตตอไปวาจะอาศยหลกเกณฑใดมาประกอบการพจารณา

3) บคคลทไดรบความคมครอง จากการศกษา มาตรา 3 ซงเปนบทบญญตทก าหนดนยามตาง ๆ ไว

มไดก าหนดถงผเสยหายเอาไว แตกฎหมายนเปนกฎหมายคมครองผบรโภคและพบวามาตรา 3 (1) บญญตวา “ผบรโภคหมายถงบคคลทซอหรอใชสนคาหรอบรการโดยมวตถประสงคเพอการบรโภคสวนบคคล ในครวเรอน หรอองคกร”51 จากนยามดงกลาวเปนความหมายทไมเฉพาะเจาะจงไปถง ผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยทงหมด และเมอพจารณาบทบญญตในสวนทเกยวกบสนคาทไมปลอดภยพบวา มาตรา 2352วา “ผประกอบการตองรบผดในคาสนไหมทดแทน ความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสนของผบรโภค...” จากบทบญญตดงกลาว บคคลทไดรบความคมครอง คอ ผบรโภค และเมอพจารณานยามของผบรโภคในมาตรา 3 พบวาจ ากดเฉพาะ ผซอหรอผใชสนคาเทานน โดยการซอหรอใชสนคาจะตองมวตถประสงคในการบรโภคสวนบคคลดวย หากซอหรอใชเพอการประกอบธรกจผซอหรอผใชสนคายอมไมไดรบความคมครอง และหากผทไดรบ

50 Pham Thi Phuong Anh, Vietnamese Law on Consumer Protection (LoCP): some

points for traders, Footnote 58. 51 Article 3. Interpretation of Terms In this Law, the terms below are construed as follows: 1. Consumer is a person who purchase or use goods and/or services for personal

use or use for families or use for organizations. 52 Article 23. Liability for compensation for damage caused by defective goods 1. Organizations or individuals trading goods shall be liable for damages in the case

where defective goods, which supplied by them, cause damages to life, health, properties of consumers, even if the defects are not known to or not caused by those organizations or individuals, except as provided in Article 24 of this Laws.

http://www.mondaq.com/content/author.asp?article_id=337026&author_id=861584

100

ความเสยหายไมไดซอหรอใชสนคา (Bystander) ยอมไมไดรบความคมครอง ซงยงไมเพยงพอ ทจะคมครองผทไดรบความเสยหายทกคนได

4) บคคลท ตองรบผดในความเสยหายท เ กดขนจากสนคา ทไมปลอดภย

แม ว าบคคล ท ไ ด ร บความ คมครองตามกฎหมายเว ยดนาม ไมครอบคลมบคคลทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยทกคน แตบคคลทตองรบผดในความเสยหายตามมาตรา 23 คอผประกอบการทด าเนนธรกจเกยวกบสนคาทไมปลอดภย แมวาผประกอบการจะไมรถงความไมปลอดภยหรอความไมปลอดภยของสนคาไมไดเกดขนเพราะความผดของผประกอบการ และผประกอบการทตองรบผด ไดแก ผผลตสนคา ผน าเขาสนคา ผใชชอ ทางการคา เครองหมายการคา เพอแสดงออกวาตนเปนผผลตหรอผน าเขา และผทจดจ าหนายสนคาแกผบรโภคโดยตรงแตไมสามารถระบตวผผลตสนคา หรอผน าเขาสนคา หรอผใชชอทางการคา เครองหมายการคา เพอแสดงออกวาตนเปนผผลตหรอผน าเขาได53 กฎหมายเวยดนามในสวนของบคคลทตองรบผดบญญตคอนขางชดเจน แตยงไมแนชดวาผผลตในกรณนจะจ ากดเฉพาะผผลต ในขนสดทายเทานน หรอรวมถงผผลตชนสวนหรอสวนประกอบของสนคาดวย

53 Article 23. Liability for compensation for damage caused by defective goods 1. Organizations or individuals trading goods shall be liable for damages in the case

where defective goods, which supplied by them, cause damages to life, health, properties of consumers, even if the defects are not known to or not caused by those organizations or individuals, except as provided in Article 24 of this Laws.

2. Organizations or individuals trading in goods as defined in clause 1 of this article include:

a) Organizations or individuals producing goods; b) Organizations or individuals importing goods; c) Organizations or individuals attaching trade name to goods or using trademark or

commercial instruction, by which organizations or individuals producing or importing goods are identified;

d) Organizations or individuals directly providing defective goods to consumers in case of failure to identify organizations or individuals responsible for damages prescribed in Points a, b and c of this Clause.

3. The compensation complies with civil laws.

101

5) ขอบเขตความรบผด ขอบเขตความรบผดมบญญ ต ไว ใน มาตรา 23 (1) มหลกว า

“ผประกอบการตองรบผดในความเสยหายตอชวต สขภาพ และทรพยสนของผบรโภค อนเกดจากสนคาทไมปลอดภยของตน” ความเสยหายทไดรบความคมครองคอ ความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพย สน โดยมไ ดจ ากดประเภทของทรพย สน ทไ ดรบความคมครองไว และขอบเขต ของคาเสยหายไดบญญตไวในมาตรา 23(3) วา “คาสนไหมทดแทนความเสยหายเปนไปตามประมวลกฎหมายแพง” ดงนนคาสนไหมทดแทนความเสยหายจงมหลกเกณฑเดยวกบความรบผด ตามหลกกฎหมายละเมดทไดกลาวแลวขางตน โดยมาตรา 604 ก าหนดใหกรณทมกฎหมายเฉพาะก าหนดใหบคคลใดตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหาย แมไมมความผดใหใชบงคบ ตามกฎหมายดงกลาว ในกรณนถอวาความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย มกฎหมายเฉพาะใหผประกอบการรบผดโดยไมมความผดแลว ซงหลกเกณฑในการใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายจะตองไดรบการชดเชยอยางเตมจ านวนและทนทวงท และใหสทธคกรณตกลงเกยวกบจ านวนคาเสยหาย และรปแบบของคาสนไหมทดแทนความเสยหาย รปแบบการช าระเงน และวธการช าระคาสนไหมทดแทน และผเสยหายสามารถรองขอตอศาลใหก าหนดจ านวนคาสนไหมทดแทนความเสยหายใหมไดในภายหลง เมอคาสนไหมทดแทนทศาลก าหนดใหไมมความเหมาะสมแลว54 โดยความเสยหายแตละประเภททกฎหมายก าหนดมขอบเขต ดงน

ความเสยหายตอทรพยสน ประมวลกฎหมายแพ ง มาตรา 608 ก าหนดใหคาเสยหายตอทรพยสน ไดแก

- ความเสยหายจากทรพยสนสญไป - ความเสยหายจากทรพยสนเสยหายหรอถกท าลาย - ประโยชนจะไดรบจากการใหงานหรอใชประโยชนจาก

ทรพยสน - คาใชจายทเหมาะสมซงผเสยหายไดจายไปส าหรบการ

ปองกน บรรเทา และเยยวยาความเสยหายทเกดขน

ความเสยหายตอรางกาย ตามมาตรา 609 แหงกฎหมายแพง คาเสยหายทผเสยหายจะไดรบเมอมความเสยหายตอสขภาพ รางกาย ไดแก

- ค า ใ ช จ า ย ท ไ ด จ า ย ไ ปอย า ง เ หม าะสมส า หร บ การรกษาพยาบาล การฟนฟสขภาพและฟนฟสมรรถภาพทสญเสยไป

54 Article 605 of Civil code 2005 of Vietnam.

102

- การสญเสยหรอการลดลงของรายได หากรายได ของผเสยหายไมแนนอนและไมสามารถก าหนดได ใหใชรายไดเฉลยของงานประเภทเดยวกบ ทผเสยหายท า

- ความเสยหายของนายจางในระหวางท ผเสยหาย เขารบการรกษา หากผเสยหายสญเสยความสามารถในการท างานอยางถาวร คาเสยหายตองรวมถงคาใชจายในการตองดแลผเสยหายดวย

- ผกระท าจะตองรบผดในคาเสยหายตอจตใจของผเสยหายตามทตกลงกน หากไมสามารถตกลงกนไว จ านวนคาเสยหายตอจตใจสงสดคอคาจางขนต าทรฐก าหนดไมเกน 30 เดอน

ความเสยหายตอชวต เปนไปตามประมวลกฎหมายแพง มาตรา 610 ไดแก คาใชจายในการรกษาพยาบาล และการดแลผตายกอนทจะเสยชวต คาใชจายในการจดการศพ คาอปการะบคคลทอยในอปการะผตาย และคาเสยหายตอจตใจของญาตในล าดบแรกของผตาย หากไมมบคคลเชนวานนใหจายใหแกผทไดรบการอปการะโดยตรงจากผตาย โดยคาเสยหายตอจตใจเปนไปตามทตกลงกน หากไมสามารถตกลงกนได ใหก าหนดไมเกนคาแรงขนต า ทรฐก าหนดไมเกน 60 เดอน โดยกฎหมายก าหนดใหมระยะเวลาในการช าระคาสนไหมทดแทน ความเสยหายตอสขภาพ หรอความเสยหายทเปนผลจากการเสยชวต ดงน

- กรณทผเสยหายสญเสยความสามารถในการท างานอยางถาวร ใหไดรบคาชดเชยจนกวาจะตาย

- กรณทผเสยหายไดรบบาดเจบถงตาย ผทอยภายใตอปการะของผตายมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ไดแก บตรของผตายไมวาจะเกดกอน หรอภายหลงจากผตายถงแกความตายโดยมสทธไดรบคาชดเชยจนถงอาย 18 ป เวนแตบคคลทอายระหวาง 15-18 ป ทมงานท าและมรายไดเพยงพอในการใชจาย และผใหญทไมสามารถประกอบกจการงานไดจะตองไดรบคาชดเชยจนกวาจะถงแกความตาย55

55 Article 612 Period of entitlement to compensation for damage caused by harm to

health or resulting from loss of life 1. Where an aggrieved person loses totally the ability to work, the aggrieved person

shall receive compensation until the time of his or her death. 2. Where the aggrieved person dies, his or her dependants shall be entitled to

receive support for the following durations:

103

จากหลกเกณฑในการก าหนดคาเสยหายส าหรบความเสยหาย ตอชวต รางกาย และทรพยสนตามกฎหมายแพง พบวา คาเสยหายมความครอบคลม และครอบคลมถงคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ การก าหนดคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ ตามกฎหมายเวยดนามมความนาสนใจ คอ ก าหนดโดยอาศยรายไดของผเสยหายเปนเกณฑ และมอตราขนสงทแตกตางกนตามลกษณะของความเสยหาย กลาวคอ ความเสยหายตอชวตสามารถก าหนดคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจในอตราสงสดมากกวาความเสยหายตอรางกาย นอกจากนในกรณทผเสยหายถงแกความตาย ญาตของผตายมสทธไดรบคาเสยหายส าหรบ ความเสยหายตอจตใจ และไดรบเงนคาอปการะตามระยะเวลาทกฎหมายก าหนด แตในกรณ ทม ความเสยหายตอทรพยสนเพยงอยางเดยว ผเสยหายไมมสทธไดรบคาเสยหายตอจตใจแตอยางใด นอกจากนคาสนไหมทดแทนความเสยหายไมรวมถงคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ

นอกจากความรบผดในการชดเชยความเสยหายแลวผประกอบการ มหนาททนาสนใจอกประการหนง คอ การเรยกคนสนคาทไมปลอดภย ตามมาตรา 2256 มหลกวา

(a) A child of the deceased, whether living or conceived prior to his or her death,

shall be entitled to compensation until the age of eighteen (18) years, except a child between fifteen (15) and eighteen (18) years of age who is employed and earns sufficient income to look after himself or herself;

(b) An adult who is not able to work shall be entitled to receive support until his or her death.

56 Article 22. Responsibility for recalling defective goods Upon detection of defective goods, organizations or individuals manufacturing or

importing the goods shall: 1. Promptly take all necessary measures to stop the supply of defective goods in

the market; 2. Inform publicly about the defective goods and the recovery of the goods by at

least 05 consecutive issues of daily newspaper or 05 consecutive days through the radio or television in area where such goods are circulated with the following details:

a) Description of the goods to be recovered; b) Reasons for recovery of the goods and warning on the risk of damage caused by

the defects of the goods; c) Time, place and way of recovery of the goods; d) Time and mode of overcoming the defects of the goods;

104

ผประกอบการมหนาทในการเรยกคนสนคาทไมปลอดภยเมอตรวจพบความไมปลอดภยของสนคานน โดยจะตองด าเนนมาตรการทจ าเปนโดยพลน เพอหยดยงการกระจายสนคาสตลาด และตองแจงขอมลใหแกสาธารณชนทราบถงความไมปลอดภยของสนคา และการเรยกคนสนคาในหนงสอพมพรายวนอยางนอย 5 ฉบบ หรอทางวทย โทรทศนในเขตพนท ทสนคาไดวางจ าหนายอยางตอเนอง เปนเวลา 5 วนท าการ พรอมรายละเอยดอน ๆ ดงน

รายละเอยดเกยวกบสนคาทจะเรยกคน

เหตผลในการเรยกคน และค าเตอนใหระมดระวงอนตราย จากสนคาทไมปลอดภย

เวลา สถานท และวธการในการคนสนคา

ระยะเวลาและวธการในการแกไขปญหาความไมปลอดภย ของสนคา

มาตรการทจ าเปนในการคมครองประโยชนของผบรโภค ในระหวางทมการเรยกคนสนคา

การเรยกคนสนคาจะตองด าเนนการใหสอดคลองกบขอมลทเผยแพรใหแกประชาชน โดยผประกอบการตองรบผดชอบคาใชจายทงหมด และตองรายงานผลการเรยกคนสนคาไปยงหนวยงานทองถนทเกยวของ เพอคมครองประโยชนของผบรโภค หลงจากเสรจสนกระบวนการเรยกคนสนคา หากมการเรยกคนสนคาในหลายพนทตองรายงานผลไปยงหนวยงานกลางเพอคมครองประโยชนของผบรโภค ผเขยนเหนวามาตรการเรยกคนสนคาของประเทศเวยดนาม เปนมาตรการนาสนใจ และสามารถยบยงความเสยหายทอาจเกดขนได เพราะนอกจากเรยกคน สนคาแลว ตองแจงใหประชาชนทราบถงความไมปลอดภยอกดวย หากความเสยหายเกดขนในทองทหนง

e) The measures necessary to protect the interests of consumers in the course of

recovery of the goods; 3. Implementation of the recovery of the defective goods in line with the publicly-

informed content and bear the expenses incurred in the recalling process; 4. Reporting the results to the provincial state management agency for the

protection of consumers’ interests where the recovery of the defective goods take place after completion of the recall, in the case where the recall of the defective goods is conducted on the territories of two or more provinces, the results shall be reported to the central state management agencies for the protection of consumers' interests.

105

ทองททอยหางไกลออกไปอาจไมทราบถงความไมปลอดภยของสนคา มาตรการดงกลาวจงเปนมาตรการทด ทจะแจงใหผบรโภคระมดระวง และชวยลดความเสยหาย และความสญเสยทอาจเกดขน

ค. เหตยกเวนความรบผด เหตยกเวนความรบผดตามกฎหมายเวยดนามมเพยงประการเดยว

ตามมาตรา 2457 ซงบญญตวา “ผประกอบการไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยเมอสามารถพสจนไดวา สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมอยในขณะ ทกระจายสนคาไปสผบรโภคไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยได ซงมความแตกตางกบกฎหมายวาดวยความปลอดภยและคณภาพของสนคา ค.ศ. 2007 ทก าหนดเวลาในการพจารณาถงสถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทพบความไมปลอดภยของสนคา แตตามกฎหมายนถอเอาสถานะความรฯ ในเวลาทไดมการกระจายสนคาสผบรโภค ซงชวยสรางความเปนธรรมและลดความเสยงใหกบผประกอบการมากกวา เพราะหากถอเอาความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในขณะทพบความไมปลอดภยของสนคาความเสยงของผประกอบการยอมเพมมากขนตามระยะเวลา ทผานไป แตหากพจารณาความรในขณะทไดมการกระจายสนคาจะชวยใหเปนธรรมมากขน เพราะเปนระยะเวลาทผประกอบการสามารถจดการสนคาได อยางไรกตามการมเหตหลดพนความรบผดเพยงประการเดยวจะเปนการสรางภาระแกผประกอบการมากเกนสมควรหรอไม หากความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผบรโภคยอมไมเปนธรรมตอผประกอบการทจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขน

ง. ภาระการพสจน (Burden of Prove) และอายความ 1) ภาระการพสจน กฎหมายเวยดนามมไดบญญตภาระการพสจนของผบรโภค ในกรณ

ใชสทธเรยกรองใหผประกอบการรบผดในความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไว แตหากพจารณาตามมาตรา 23 พบวา ผประกอบการจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนแมวาจะไมทราบหรอมไดกอใหเกดความไมปลอดภยขนกตาม ดงนนผบรโภคจงไมตองพสจนถงการกระท าโดยจงใจ หรอประมาทเลนเลอของผประกอบการทกอใหเกดความเสยหายแกตน อยางไรกตามกมอาจทราบวา

57 Article 24. Exemption from liability for damage caused by defective goods Organizations or individuals trading goods specified in Article 23 of this Law shall be

exempt from compensation if they can prove that the defects of the good could not be detected with the scientific and technical knowledge at the time organizations or individuals trading goods supplied the defective good to consumers.

106

ผบรโภคควรจะตองพสจนเพยงไร จะตองพสจนเฉพาะความเสยหายทเกดขน และความสมพนธระหวางความเสยหายและสนคา หรอตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคาดวย

2) อายความ ประเทศเวยดนามไมไดก าหนดอายความในการเรยกรองคาเสยหาย

จากสนคาทไมปลอดภยไวเปนการเฉพาะ จงตองอาศยอายความตามประมวลกฎหมายแพง คอ 2 ป นบแตวนทไดรบความเสยหาย ตามประมวลกฎหมายแพง ค.ศ.2005 มาตรา 60758แตการก าหนดอายความดงกลาวจะมความเหมาะสมกบความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยหรอไม และควรก าหนดอายความขนสงเพอใหเกดความเปนธรรมและไมสรางภาระแกผประกอบการมาก เกนสมควรหรอไม

กลาวโดยสรปกฎหมายทเกยวกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภยของประเทศเวยดนามมหลายฉบบ ไดแก ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 ตามหลกกฎหมายสญญา และหลกกฎมายละเมด กฎหมายพาณชย ค.ศ. 2005 อาศยหลกกฎหมายสญญาเชนเดยวกบกฎหมายแพง แตเปนกฎหมายเฉพาะทใชบงคบตามสญญาระหวางผประกอบธรกจและผบรโภค กฎหมายวาดวยคณภาพของสนคาและผลตภณฑ ค.ศ. 2007 เปนกฎหมายทก าหนดความรบผดของผประกอบการ ในกรณทผลตภณฑและสนคาไมมคณภาพตามสญญาหรอตามมาตรฐานทก าหนดไว มความชดเจนและใหความคมครองผบรโภคมากขน แตยงขาดบทบญญตเกยวกบสนคาทไมปลอดภย และกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 ซงมบทบญญตเฉพาะก าหนดความรบผดในความเสยหายอนเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย โดยความรบผดของผประกอบการเปนหลกความรบผดโดยเครงครด โดยลกษณะของสนคาทไมปลอดภย คอ สนคาทไมมความปลอดภย และอาจกอใหเกดอนตราย ตอผบรโภค และบคคลทไดรบความคมครอง คอ ผบรโภค ไดแก ผซอหรอใชสนคา สวนบคคลทตองรบผดตามกฎหมาย ไดแก ผผลต ผน าเขา ผแสดงออกเปนผผลตหรอผน าเขา รวมถงผขายทไมสามารถระบตวผตองรบผดได โดยมขอบเขตความรบผด ไดแก คาเสยหายตอรางกาย และคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ ซงหลกเกณฑในการก าหนดคาเสยหายเปนไปตามประมวลกฎหมายแพง แตมไดรวมถงคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ และไมชดเจนวาคาเสยหายตอทรพยสนจะรวมถง ความเสยหายตอตวทรพยทไมปลอดภยหรอไม สวนเหตยกเวนความรบผดไดก าหนดไวเพยงประการเดยว

58 Civil code 2005 of Vietnam Article 607 Limitation period for initiating legal action

claiming compensation for damage The limitation period for initiating legal action claiming compensation for damage

shall be two years from the date on which the legal rights or interests of an individual, legal entity or other subject were infringed.

107

คอ สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทจ าหนายสนคาไมสามารถตรวจพบ ความไมปลอดภยได นอกจากนกฎหมายเวยดนามมจดเดน คอ การก าหนดอตราคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจทใชรายไดของผบรโภคในการก าหนด แตมจดทควรมการแกไขหลายประการ กลาวคอ กฎหมายดงกลาวยงขาดบทบญญตทส าคญ ไดแก ประเภทของสนคาทอยภายใตบงคบ ของกฎหมาย ภาระการพสจนของผเสยหายและอายความ ซงเปนสวนส าคญทจะสงผลตอความรบผดของผประกอบการ สวนเหตยกเวนความรบผดแมจะไดบญญตไว แตมเพยงประการเดยวซ งอาจ ไมเพยงพอทจะใหความเปนธรรมแกผประกอบการ ทงน เมอมความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย ยอมตองใชกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 ซงเปนกฎหมายเฉพาะกอน และน าบทบญญต ของประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 มาใชบงคบในกรณทกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010ไม ไ ดก าหนดไว ซ ง ผ เขยนจะน าขอดและขอ เสย จากการศกษากฎหมายประเทศเวยดนาม ไปประกอบการน าเสนอกฎหมายมาตรฐานวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทยใหมประสทธภาพมากขนตอไป

3.1.2 ประเทศมาเลเซย ประเทศมาเลเซยเคยเปนอาณานคมของประเทศองกฤษจงไดรปแบบการเมอง

การปกครองของประเทศองกฤษมาใช ซงมการปกครองในระบอบประชาธปไตยโดยมพระมหากษตรยเปนประมขเรยกวาสมเดจพระรามาธบด หรอ ยงด เปอรกวน อากง (Yang de-Pertuan Agong) อยภายใตรฐธรรมนญ และมระบบรฐบาลทงรฐบาลกลางแหงสหพนธรฐ (Federal Government) และรฐบาลแหงรฐ (State Government) มรปแบบการปกครองแบบรฐสภา (Parliament System) แบงโครงสรางการปกครองออกเปน 3 ฝาย ไดแก ฝายนตบญญต ฝายตลาการ และฝายบรหาร สวนระบบกฎหมายมรากฐานมาจากระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ของประเทศองกฤษ และมระบบศาลเปนแบบศาลเดยว (Unified Court)59

ความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยตามกฎหมายของประเทศมาเลเซยปรากฏอยในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 (Consumer Protection Act 1999: CPA60) หมวดท 10 (Part X) ซงบญญตขนเพอเพมความคมครองแกผบรโภค ทไดรบความเสยหายจากการใชสนคา ความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยเปนความรบผดทางแพง

59 สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน ส านกงาน ก.พ., ระบบบรหารราชการของสหพนธรฐมาเลเซย,

สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/Asean_Unit/Malaysia.pdf. 60Consumer Protection Act 1999 (CPA), Accessed Aug 20, 2015, from

http://mystandard.kpdnkk.gov.my/mystandard_portal2014/document/akta_perlindunganpengguna1999.pdf.

108

ซงถอเปนสวนหนงของการคมครองผบรโภคทส าคญ จงใหความคมครองผทไดรบความเสยหายทกคนไมวาจะเปนผซอสนคา ผใชสนคา และผทไดรบความเสยหายทมไดใชสนคา กฎหมายฉบบนมตนแบบในการรางและพฒนามาจากกฎหมายของประเทศองกฤษ 61นอกจากกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 แลว ยงมกฎหมายอน ๆ ทมความเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาดวย เชน กฎหมายวาดวยสญญา ค.ศ. 1950 (Contract Act 195062) โดยผเขยนจะไดศกษากฎหมายทเกยวของทงหมดในประเทศมาเลเซย ดงน

3.1.2.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา ความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

ในประเทศมาเลเซย กอนจะมการบญญตกฎหมายคมครองผบรโภคนนเปนไปตามหลกกฎหมายสญญาและหลกกฎหมายละเมด63 ซงมรายละเอยด ดงน

(1) กฎหมายวาดวยสญญา ค.ศ. 1950 (Contract Act 1950) และกฎหมายวาดวยการซอขาย ค.ศ. 1957 (Sale of Goods Act 1957: SOGA64)

ประเทศมาเลเซยมกฎหมายวาดวยสญญา ค.ศ. 1950 เปนกฎหมายทวไปเกยวกบสญญา โดยใชบงคบกฎหมายฉบบนควบคกบหลกกฎหมายของระบบกฎหมายจารตประเพณ ตอมาไดบญญตกฎหมายวาดวยการซอขาย ค.ศ. 1957 ขน เพอคมครองผลประโยชนทมงหมาย ตามสญญาของคสญญา ในกรณของสนคาทไมปลอดภย ผบรโภคสามารถเรยกรองใหผขายรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหายตามปกตทเกดขนจากการผดสญญา หรอความเสยหาย ทคสญญาร ในขณะทท าสญญาวาจะตองเกดมขนหากไมปฏบตตามสญญา65 หากเรองใดไมได

61 Naemah Amin, Strict Liability for Defective Products: Balancing of Interests

between Consumers and Producers, Accessed Aug 20, 2015, from http://irep.iium.edu.my/6279/1/Macfea_journal.pdf. p. 31.

62Contract Act 1950, Accessed Aug 20, 2015, from http://psasir.upm.edu.my/1109/1/LG_173_S45_S981_no.59.pdf.

63Junaidah Abd. Karim and Wan Izatul Asma Wan Talaat, “INSTITUTING CONSUMER CLAIMS FOR DEFECTIVE PRODUCT AGAINST MANUFACTURERS UNDER THE MALAYSIAN LAWS,” International Journal of Humanities and Social Science 1, No. 15 (Special Issue – October, 2011): p.155.

64 Sale of Goods Act 1957, Accessed Aug 31, 2015, from http://www.agc.gov.my/agcportal/uploads/files/Publications/LOM/EN/Act%20382.pdf.

65 Lim Chee Wee, ASEAN PRODUCT LIABILITY AND CONSUMER PRODUCT SAFETY LAW

http://irep.iium.edu.my/6279/1/Macfea_journal.pdf

109

บญญตไวเปนการเฉพาะในกฎหมายวาดวยการซอขาย ค.ศ. 1957 จะน ากฎหมายวาดวยสญญา ค.ศ. 1950 และหลกกฎหมายของระบบกฎหมายจารตประเพณมาใชบงคบรวมกน

กฎหมายวาดวยการซอขาย ค.ศ. 1957 มาตรา 2 ก าหนดให ผซอหมายถงบคคลทไดซอหรอไดเหนชอบในการซอสนคา66 และผขายหมายถงบคคลทไดขายหรอไดเหนชอบ ในการขายสนคา67สนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน ไดแก สงหารมทรพยทกชนด สทธเรยกรอง เงน และหมายความรวมถง หนตราสารหนตางๆ ธญพช หญ า และสงซงตดกบทดน หรอเปนสวนหนงของทดนทมขอตกลงทจะตดตามสญญาซอขาย68 โดยหนาทของผขายเปนไปตาม มาตรา 31 ใหผขายมหนาทสงมอบสนคาใหแกผซอ สวนผซอมหนาทในการรบมอบสนคาและช าระราคาใหถกตองภายใตขอก าหนดในสญญา 69 ความรบผดตามสญญาเปนความรบผดตาม การรบประกนโดยชดแจง (Express Warranty) และการรบประกนโดยปรยาย (Implied Warranty) ซงสทธ หนาท หรอความรบผดตาง ๆ ทเกดขนภายใตกฎหมายวาดวยสญญา ค.ศ. 1950 คสญญาอาจตกลงยกเวนเปนอยางอนโดยชดแจงไวในสญญา และขอตกลงดงกลาวสามารถใชบงคบได และมผลผกพนคสญญาทงสองฝาย70 การเรยกรองใหรบผดตามกฎหมายฉบบน เปนหลกความรบผด

: MALAYSIA, ed.Luke Nottage and Sukda Thanitkul (Bangkok: Winyuchon Publication

House, 2016), p.155. 66 Interpretation 2. In this Act, unless the context otherwise requires— “buyer” means a person who buys or agrees to buy goods. 67 2. In this Act, unless the context otherwise requires— “seller” means a person who sells or agrees to sell goods. 68 2. In this Act, unless the context otherwise requires— “goods” means every kind of movable property other than actionable claims and

money; and includes stock and shares, growing crops, grass and things attached to or forming part of the land which are agreed to be severed before sale or under the contract of sale.

69 Duties of seller and buyer 31. It is the duty of the seller to deliver the goods and of the buyer to accept and

pay for them in accordance with the terms of the contract of sale. 70 Exclusion of implied terms and conditions 62. Where any right, duty or liability would arise under a contract of sale by

implication of law, it may be negatived or varied by express agreement or by the course of dealing between the parties, or by usage, if the usage is such as to bind both parties to the contract.

110

ตามกฎหมายสญญาทอาศยการกระท าผดสญญาเปนฐานในการเรยกรองคาเสยหาย ดงนน ผบรโภค มขอไดเปรยบทพสจนเพยงวาไดมการผดสญญาโดยไมตองพสจนถงความผดหรอความประมาทเลนเลอของผขาย อยางไรกตามความรบผดตามกฎหมายจะคมครองเฉพาะคสญญาทมนตสมพนธระหวางกน (Doctrine of Privity of Contract) เทานน จงเปนขอจ ากดของการใชสทธเรยกรอง ของผบรโภค เพราะในความเปนจรงแลวสนคาทผผลตไดผลตขนสวนใหญจะกระจายไปยงผบรโภคโดยผานพอคาคนกลาง ท าใหผผลตกบผบรโภคไมมนตสมพนธตอกนผผลตจงหลดพนความรบผด ตามสญญาในกรณดงกลาว สนคาทไมปลอดภยเปนเพยงรปแบบหนงของสนคาทไมเปนไปตามสญญาทถอวาผขายผดสญญา แตการเรยกรองคาสนไหมทดแทนความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย โดยอาศยหลกความรบผดตามกฎหมายสญญายงไมเพยงพอทจะใหความคมครองผทไดรบ ความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยได

(2) หลกกฎหมายละเมด (Tort Liability) ในกรณทผบรโภคและผผลตไมมนตสมพนธระหวางกน ท าใหไมสามารถ

เรยกรองใหผผลตรบผดโดยอาศยหลกกฎหมายสญญาได ผบรโภคสามารถเรยกใหผประกอบการรบผดตามหลกความรบผดในทางละเมดได ซงหลกดงกลาวในสวนทเกยวกบสนคาทไมปลอดภย ของประเทศมาเลเซยไดรบอทธพลมาจากหลกกฎหมายของประเทศองกฤษ ในคด Donoghue v. Stevenson71 ทเกดขนเมอป ค.ศ.1932 ซงผบรโภคเปนโจทกฟองบรษทจ าเลยซงผลตน าขง (Ginger-Beer) ใหรบผดเนองจากมซากหอยทาก (Snail) เนาเปอยอยในขวดทโจทกไดซอจากรานคาเปนเหตใหโจทกเกดอาการคลนเหยนอาเจยนและปวย คดนผบรโภคกบผผลตไมมสญญาระหวางกนโดยตรง แตผพพากษา Lord Arkin ไดอธบายวาผผลตสนคาทอยในลกษณะทผบรโภคไมสามารถตรวจดความบกพรองไดยอมตองมหนาทระมดระวง (Duty of Care) ในกระบวนการผลตสนคา หากมความบกพรองตอหนาทดงกลาว จนกอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนของผบรโภค ผผลตจะตองรบผด ค าพพากษาฉบบนถอเปนบรรทดฐานในการคมครองผบรโภคทส าคญของประเทศองกฤษ ซงประเทศมาเลเซยไดน ามาปรบใชโดยศาลฎกาในคด The Khem On v. Yeoh & Wu Development ทก าหนดใหผผลตมหนาทในการดแลรบผดชอบตอผบรโภคสนคา (Ultimate Consumer) ทไดรบความเสยหายจากการบรโภคสนคาของตน ความรบผดของผผลตจะเกดขนเมอผผลตไดเหน

71 Donoghue v Stevenson (1932) AC 562, Accessed Aug 31, 2015, from

http://lawgovpol.com/case-study-donoghue-v-stevenson-1932/.

111

หรอคาดเหนวา การละเลยหนาททจะตองระมดระวงของตน อาจกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภค72 ผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไมจ าเปนตองเปนผซอสนคา แตตองพสจนใหไดดงตอไปน73

ก. ผผลตมหนาทในการระมดระวง (Duty of care) ในกระบวนการผลต เพอไมใหเกดความเสยหายขนกบผบรโภค

ข. มการกระท าผดหนาทในการระมดระวงซงมผลท าใหสนคานน เปนสนคาทไมปลอดภย

ค. มความเสยหายเกดขนเนองจากการกระท าผดหนาทดงกลาว (มความสมพนธระหวางการกระท าและผล)

ในทางปฏบต ภาระในการพสจนทงสามประการดงกลาวเปนเรองทพ สจน ไดยาก เพราะกระบวนการผลตอาศยความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทผบรโภคไมมความรเพยงพอ และกระบวนการผลตเปนสงทอยในความรเหนของผผลตแตฝายเดยว การเรยกรองใหรบผดโดยอาศยหลกความรบผดตามกฎหมายละเมดดงกลาว จงไมมความเหมาะสมกบสภาพของการผลตและจ าหนายสนคาในปจจบนและอาจท าใหผเสยหายไมไดรบความคมครองอยางเพยงพอ


(1) กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 (Consumer Protection Act 1999)

เมอการเรยกรองให ผประกอบการรบผดโดยอาศยความรบผดตาม หลกกฎหมายสญญา และหลกกฎหมายละเมด มขอจ ากดและไมเหมาะสมกบรปแบบการผลต และจ าหนายสนคาในปจจบน ท าใหผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไมไดรบการเยยวยาความเสยหาย ดงนน ประเทศมาเลเซยจงบญญตกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 ขน เพอแกไขปญหาและขอจ ากดดงกลาว และขยายความคมครองผบรโภคใหเพมขนอยางเหมาะสมกบสภาวการณปจจบน ซงมวตถประสงคหลกในการใหความคมครองผบรโภคหรอผไดรบความเสยหายจากสนคา

72 Junaidah Abd. Karim and Wan Izatul Asma Wan Talaat, “INSTITUTING CONSUMER

CLAIMS FOR DEFECTIVE PRODUCT AGAINST MANUFACTURERS UNDER THE MALAYSIAN LAWS,” p. 156.

73 Ibid, 156-157.

112

ทไมปลอดภยและความคมครองเพมมากขนจากกฎหมายเดมทมอย74 โดยมบทบญญตทเกยวของกบสนคาทไมปลอดภยอยในหมวดท 10 (Part X) วาดวยความรบผดในผลตภณฑ (Product Liability) ซงมสาระส าคญ ดงน

ก. หลกความรบผดของผประกอบการ บทบญญต มาตรา 68 (2)75 มหลกวา “เมอมความเสยหายเกดขน

จากสนคาทไมปลอดภย ผไดรบความเสยหายสามารถเรยกใหผประกอบการรบผดในความเสยหายนน” จากบทบญญตดงกลาวอนมานไดวาหลกความรบผดในสวนทเกยวกบสนคาทไมปลอดภย เปนไปตามหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) ซงความรบผดเกดขนโดยไมตองมองคประกอบ ในเรองความผดของผประกอบการ นอกจากนมไดน าหลกความสมพนธระหวางคสญญา (Privity of Contract) มาใชกบกรณความรบผดจากสนคาทไมปลอดภย หลกความรบผดโดยเครงครดเปนหลก ทพจารณาอยบนพนฐานของประโยชนสาธารณะ และตรงตามวตถประสงคในการคมครองผบรโภค แตความรบผดโดยอาศยหลกดงกลาวจะตองมความเหมาะสมและสมดลกนระหวางประโยชน ของผบรโภคและหนาทความรบผดของผประกอบการ อยางไรกตามแมความรบผดตามกฎหมาย ฉบบนจะเปนความรบผดโดยเครงครด แตหากผประกอบการสามารถพสจนไดตามทกฎหมายก าหนดผประกอบการกจะหลดพนจากความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย โดยความรบผดตามกฎหมายฉบบนจะเกดขนไดตองเปนไปตามเงอนไขทกฎหมายก าหนด

ข. เงอนไขแหงความรบผด 1) ประเภทของสนคา แมวากฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 จะมงเนนการคมครอง

ผบรโภคแตมใชสนคาทกประเภททจะอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน ในหมวดท 10 ซงเปนบทบญญตเกยวกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภยไดบญญตถงผลตภณฑทอยภายใต บงคบ ของบทบญญตในหมวดนตามมาตรา 6676 วา “ผลตภณฑ หมายถง สนคาทกชนด ชนสวน อปกรณ

74 Naemah Amin, Strict Liability for Defective Products: Balancing of Interests

between Consumers and Producers, p. 30. 75 Liability for defective products 68 (2) Where damage is caused wholly or partly by a defect in a product, the

person who suffered the damage may within a reasonable period after the damage occurs request the supplier to identify any or all of the persons referred to in subsection (1), whether or not he is or they are still in existence.

76 Interpretation

113

หรอวตถดบทประกอบขนเปนสนคา” ดงนน ผลตภณฑทอยภายใตบงคบของบทบญญตในหมวดน ไดแก สนคา และชนสวนอปกรณสวนประกอบของสนคา ตลอดจนวตถดบตาง ๆ ดวย โดยขอบเขตของสนคาเปนไปตาม มาตรา 3 (1) อนเปนบทบญญตทวไปวา77

“สนคา หมายถง สนคาทไดมการซอขายครงแรก เพอการใชงาน หรอการบรโภคสวนบคคล, ภายในประเทศ, หรอเพอใชในครวเรอน และหมายความรวมถง สนคา ทตดอยกบสนคาอนหรอทรพยสนสวนบคคล สตว รวมถงปลา ยานพาหนะ สาธารณปโภค และตนไม พช ธญพชทปลกลงในดนหรอไมกตามแตไมรวมถงเงนตรา หน ตราสารหน”

จากบทบญญตตามมาตรา 66 ประกอบมาตรา 3(1) สนคา ทอยภายใตบงคบของบทบญญตวาดวยความรบผดในผลตภณฑครอบคลมถงสนคาอปโภคบรโภค ทกประเภท สนคาทตดอยกบทดนหรออสงหารมทรพย เชน เครองปรบอากาศ เฟอรนเจอร เปนตน และรวมถงสาธารณปโภค เชน น าและกระแสไฟฟาดวย นอกจากนยานพาหนะยงรวมอยในขอบเขตของสนคาดวย แตยานพาหนะบางชนดทมขนาดใหญ เชน เร อยนต เครองบน ยอมไมรวมอยในขอบเขตของค าวาสนคาเนองจากตามปกตแลวยานพาหนะเหลานไ ดมการซอมาเพอกจกรรม เชงพาณชย78 แมวาประเภทของสนคาตามกฎหมายจะมขอบเขตทกวาง แตกฎหมายมาเลเซย

66. (1) In this Part, unless the context otherwise requires— “product” means any

goods and, subject to subsection (2), includes a product which is comprised in another product, whether by virtue of being a component part, raw material or otherwise.

77 Interpretation 3. (1) In this Act, unless the context otherwise requires—“goods” means goods

which are primarily purchased, used or consumed for personal, domestic or household purposes, and includes—

(a) goods attached to, or incorporated in, any real or personal property; (b) animals, including fish; (c) vessels and vehicles; (d) utilities; and (e) trees, plants and crops whether on, under or attached to land or not, but does

not include choses in action, including negotiable instruments, shares, debentures and money. 78 Naemah Amin, Strict Liability for Defective Products: Balancing of Interests

between Consumers and Producers, p. 32.

114

ไดบญญตไวอยางชดแจงมใหสนคาทางการเกษตรทไมผานการแปรรปอยภายใตบงคบของบทบญญตในสวนน ตามมาตรา 68(5)79 เพอคมครองเกษตรกรซงเปนผทด าเนนธรกจขนาดเลกและมรายไดนอย80

ประเภทของตามกฎหมายมาเลเซยคอนขางชดเจนและครอบคลม ซงรวมไปถงกระแสไฟฟาดวย นอกจากนกฎหมายยงไดก าหนดใหสนคาทางการเกษตรทมไดผาน การแปรรปไมถอเปนสนคาภายใตบงคบของกฎหมาย แตเมอพจารณาตามบทบญญตของกฎหมายแลว ยาหรอเครองมอทางการแพทยตาง ๆ ยอมอยในบงคบของค าวาสนคาดวย ซงยาหรออปกรณ ทางการแพทยเปนสนคาทไมอาจหลกเลยงความไมปลอดภยไดอยางเหมาะสม (Unavoidably Dangerous) ดงนน จะเหมาะสมหรอไมทใชหลกเกณฑในการพจารณาความรบผดของผประกอบการเหมอนสนคาประเภทอน จะเปนการสรางภาระแกผผลต วจย หรอพฒนายามากเกนสมควรหรอไม เพราะนอกจากคาใชจายในการวจยทมหาศาลแลวยงตองแบกรบความรบผดทอาจเกดขนเพราะความไมปลอดภยทไมสามารถหลกเลยงไดอกดวย ซงยอมสงผลไปถงราคายาทจะเพมสงขนตามความเสยงทจะตองรบผดของผประกอบการดวย

2) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภยมบญญตไวในมาตรา 67(1)81

ซงมหลกวา “สนคาจะถอเปนสนคาทไมปลอดภยเมอไมมความปลอดภยตามทบคคลทวไปสามารถ

79 Liability for defective products 68. (5) This section shall not apply to a person in respect of any defect in

agricultural produce if the only supply of the agricultural produce by the person to another person was at a time when the agricultural produce has not undergone any industrial process.

80 Naemah Amin, Strict Liability for Defective Products: Balancing of Interests between Consumers and Producers, p. 32.

81 Meaning of “defect” 67. (1) Subject to subsections (2) and (3), there is a defect in a product for the

purposes of this Part if the safety of the product is not such as a person is generally entitled to expect.

(2) In determining what a person is generally entitled to expect in relation to a product, all relevant circumstances shall be taken into account including—

(a) the manner in which, and the purposes for which, the product has been marketed;

(b) the get-up of the product; (c) the use of any mark in relation to the product;

115

คาดหมายได” การพจารณาความไมปลอดภยของสนคาตามกฎหมายมาเลเซย ใชหลกความคาดหมายของ ผบร โภค (Consumer Expectations Test) หาก สน คา ไมม ความปลอดภย ตามทผบรโภคคาดหมายได จะถอวาเปนสนคาทไมปลอดภย โดยการพจารณาถงความไมปลอดภยของสนคาจากความคาดหมายของผบรโภคตองพจารณาองคประกอบอน ๆ ประกอบดวย ตามมาตรา 67(2)82 ไดแก ลกษณะและวตถประสงคของสนคาทไดน าออกจ าหนาย การใชเครองหมายใด ๆ กบผลตภณฑ ค าแนะน าหรอค าเตอนในการใชงานสนคา สงทสามารถคาดหมายไดตามสมควร จากสนคานน ๆ และเวลาทไดจ าหนายสนคาไปยงผบรโภค ซงความปลอดภยของสนคามขอพจารณา

(d) instructions for or warnings with respect to doing or refraining from doing

anything with or in relation to the product; (e) what may reasonably be expected to be done with, or in relation to, the

product; and (f) the time when the product was supplied by its producer to another person. (3) Nothing in this section shall require a defect to be inferred from the mere fact

that the safety of a product which is subsequently supplied is greater than the safety of the product in question.

(4) For the purposes of this section, “safety”, in relation to a product, shall include—

(a) safety with respect to products comprised therein; (b) safety in the context of risk of damage to property; and (c) safety in the context of risk of death or personal injury. 82 67(2) In determining what a person is generally entitled to expect in relation to a

product, all relevant circumstances shall be taken into account including— (a) the manner in which, and the purposes for which, the product has been

marketed; (b) the get-up of the product; (c) the use of any mark in relation to the product; (d) instructions for or warnings with respect to doing or refraining from doing

anything with or in relation to the product; (e) what may reasonably be expected to be done with, or in relation to, the

product; and (f) the time when the product was supplied by its producer to another person.

116

ตามมาตรา 67(4)83 ความปลอดภยของสนคาหมายความรวมถง ความปลอดภยในสวนประกอบ ของสนคา ความปลอดภยจากความเสยงทจะเกดความเสยหายตอทรพยสน และความปลอดภย จากความเสยงจากการเสยชวตหรอไดรบบาดเจบ

กฎหมายของประเทศมาเลเซยจะพจารณาความไมปลอดภย ของสนคาจากความคาดหมายของผบรโภคซงระดบความคาดหมายของผบรโภคอาจไมเหมาะสมในกรณทสนคาใชเทคโนโลยทมความซบซอนมากในการผลตอาจท าใหผบรโภคไมมความรเพยงพอ ทจะคาดหมายถงความปลอดภยของสนคาไดอยางเหมาะสม ดงนนการพจารณาถงความไมปลอดภยของสนคาควรใชหลกในการพจารณาประการอน ๆ ประกอบดวยหรอไม

3) บคคลทไดรบความคมครอง บทบญญต มาตรา 68 (2) ก าหนดใหผไดรบความเสยหายมสทธ

เรยกรองใหผประกอบการรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย จากบทบญญตดงกลาวแสดงใหเหนวา บคคลทไ ดรบความคมครอง คอ ผทไ ดรบความเสยหายจากสนคา ทไมปลอดภยทกคนโดยไมจ ากดเฉพาะแตผซอเทานน 84 ซงผเขยนเหนวามความเหมาะสมและเพยงพอในการใหความคมครองผเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยแลว


ความรบผดในความเสยหายอน เกดจากสนคาทไมปลอดภ ย อยบนพนฐานของประโยชนสาธารณะ ดงนนบคคลทตองรบผดในความเสยหาย ไดแก บคคล ทกอใหเกดความเสยงทจะเกดอนตรายขนกบผบรโภคโดยการจดหาสนคาทไมปลอดภยเขาสตลาด และมวตถประสงคในทางการคา บคคลทอยในฐานะทดทสดในการควบคมคณภาพและความปลอดภย

83 67(4) For the purposes of this section, “safety”, in relation to a product, shall

include— (a) safety with respect to products comprised therein; (b) safety in the context of risk of damage to property; and (c) safety in the context of risk of death or personal injury. 84 Naemah Amin, Strict Liability for Defective Products: Balancing of Interests

between Consumers and Producers, p. 32.

117

ของสนคา และบคคลทมความสามารถในการท าประกนภยส าหรบความเสยหายดงกลาว ซงกฎหมาย ของมาเลเซยไดก าหนดใหผตองรบผดไวในมาตรา 68 (1)85 ซงไดแก

ผผลต โดยผผลตไดมการขยายความไวในมาตรา 66 (1)86วา “ผผลต หมายถงบคคลทผลตสนคา ในกรณของสสารทไมไดถกผลตแตถกท าใหไดมาหรอถกน าออกมา คอ บคคลทท าใหไดสนคามาหรอน าสนคาออกมา และในกรณทสนคาไมถกผลต ถกท าใหไดมา หรอถกน าออกมา แตมคณลกษณะทส าคญตาง ๆ ซงเกยวเนองกบงานอตสาหกรรมหรอกระบวนการอนใดซงถกด าเนนการ (เชน ในสวนทเกยวของกบการผลตทางเกษตรกรรม) คอบคคลทด าเนนกระบวนการนน” จะเหนไดวาผผลตทจะตองรบผดตามกฎหมายนนมความหมายกวางและคอนขางครอบคลม โดยหมายความรวมถงผผลตชนสวน อปกรณของสนคา เชน บคคลทไดรบความเสยหายจากเบรกรถยนตมความไมปลอดภย ผเสยหายสามารถฟองรองใหผผลตเบรกและผผลตรถยนต ใหรบผดในความเสยหายดงกลาวได อยางไรกตามผผลตไมไดหมายความรวมถง ผออกแบบ และผใหบรการ เชน ผตดตง ซอมแซม ท าความสะอาด หรอกระท าการในลกษณะท านองเดยวกน แมจะมสวนเกยวของกบสนคากตาม87

85 68. (1) Where any damage is caused wholly or partly by a defect in a product, the

following persons shall be liable for the damage: (a) the producer of the product; (b) the person who, by putting his name on the product or using a trade mark or

other distinguishing mark in relation to the product, has held himself out to be the producer of the product; and

(c) the person who has, in the course of his business, imported the product into Malaysia in order to supply it to another person.

86 Interpretation 66. (1) “producer”, in relation to a product, means— (a) the person who manufactured it; (b) in the case of a substance which is not manufactured but is won or abstracted,

the person who won or abstracted it; (c) in the case of a product which is not manufactured, won or abstracted but the

essential characteristics of which are attributable to an industrial or other process having been carried out, the person who carried out that process;


118

ผใชชอ เครองหมายการคา หรอเครองหมายอนใดในท านองเดยวกนอนเปนเหตใหบคคลภายนอกเขาใจวาตนเปนผผลต

ผน าสนคาเขามาในประเทศมาเลเซยตามปกตในธรกจ ของตนหรอตามค าสงหรอความตองการของบคคลอน

นอกจากนมาตรา 68 (2)88 ก าหนดให ผเสยหายแจงใหผขายสนคา (Supplier) ระบตวผตองรบผดตามมาตรา 68 (1) หากผขายไมปฏบตตามค าขอของผเสยหายกลาวคอ ไมแจงใหผเสยหายทราบถงบคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขน เชน ผผลต ผน าเขา ภายในระยะเวลาอนสมควร ผขายจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขน89 ซงผขาย ไดแก 90บคคล ทจ าหนายสนคาใหแกผเสยหาย ผผลตทไดใชสนคาทไมปลอดภยในการผลตของตน รวมถงบคคลอนใด ในลกษณะท านองเดยวกน บคคลทตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาไมปลอดภย ครอบคลมถงทกคนทมสวนในกระบวนการผลต การน าเขา และหากผเสยหายไมสามารถเรยกใหบคคลทตองรบผดตามกฎหมายเยยวยาความเสยหายทเกดขนได เนองจากไมรวาบคคลเหลานน เปนใคร ผทจะตองรบผดตอผเสยหาย คอ ผขายหรอผทจ าหนายสนคาทไมปลอดภยนนดวย ซงผเขยนเหนวาบทบญญตในสวนนมความเหมาะสม และเพยงพอทจะใหความคมครองผเสยหาย จากสนคาทไมปลอดภยแลว

88 68(2) Where damage is caused wholly or partly by a defect in a product, the

person who suffered the damage may within a reasonable period after the damage occurs request the supplier to identify any or all of the persons referred to in subsection (1), whether or not he is or they are still in existence.

89 68(4) Where the supplier fails to comply with a request under subsection (2) within a reasonable time having regard to all the circumstances, the supplier shall be held liable for the loss or damage.

90 68(3) For the purpose of subsection (2), it is immaterial whether the supplier supplied the defective product to—

(a) the person who suffered the damage; (b) the producer of a product in which the defective product is comprised therein;

or (c) any other person.

119

5) ขอบเขตความรบผด จากบทบญญตในมาตรา 68 (1) ก าหนดใหผประกอบการตองรบผด

ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ความเสยหายเปนไปตามบทบญญตในมาตรา 66 (1)91 ไดแก ความตายหรอการไดรบบาดเจบหรอความสญเสยหรอเสยหายใด ๆ อนเกดขนกบทรพยสน รวมถงทดนแลวแตกรณ” และบทบญญตในมาตรา 69 (1)92 มหลกวา “เมอมความเสยหายเกดขนเนองจากสนคาทไมปลอดภย ความรบผดของบคคลตามมาตรา 68 จะไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภย สวนประกอบหรออปกรณซงประกอบเขากบสนคาทไมปลอดภย หรอทรพยสนอนใด ทในเวลาทไดเกดความเสยหายขนไมใชทรพยสนทมไว เพอใชสวนบคคล เพอการประกอบอาชพ หรอการบร โภค และโดยวตถประสงคในการใชงานของผเสยหายไมไดม ไว เพอใชสวนบคคล เพอการประกอบอาชพ หรอการบรโภค เมอพจารณาบทบญญตในมาตรา 69(1) ประกอบมาตรา 66 (1) พบวาความเสยหายทผประกอบการจะตองรบผดตามกฎหมายฉบบน ไดแก ความเสยหายทเก ด ตอชวต รางกาย และทรพยสนซงไมรวมถงสนคาทไมปลอดภย และความเสยหายตอทรพยสนจะตองเปนทรพย สนทมไวใ ชเพอการบรโภคเทานน ดงนนหากทรพยสนใดทม ไดเพอวตถประสงค ในทางการคาจะไมไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบน อยางไรกตามม ไดกฎหมายบญญตไว โดยละเอยดวาคาเสยหายแตละประเภทสามารถเรยกไดเพยงใดบาง ดงนนจงตองอาศยหลกเกณฑ

91 66 (1) In this Part, unless the context otherwise requires— “damage” means

death or personal injury, or any loss of or damage to any property, including land, as the case may require.

92 Extent of liability for loss or damage 69. (1) Where any damage is caused wholly or partly by a defect in a product, the

liability of the person liable for the damage under section 68 shall not include the loss of or damage to—

(a) the defective product; (b) the whole or any part of the product which comprises the defective product; or (c) any property which at the time it is lost or damaged is not— (i) of a description of property ordinarily intended for private use, occupation or

consumption; and (ii) intended by the person suffering the loss or damage mainly for his own private

use, occupation or consumption.

120

ตามกฎหมายแพง ค.ศ. 1956 (Civil Law Act 1956)93 ซงไดแก คาเสยหายทแทจรง คาขาดรายได ในปจจบนและทจะเกดขนในอนาคต ดงนน เพอความชดเจนในการใหความคมครองผเสยหาย ควรก าหนดรายละเอยดเกยวกบคาเสยหายทผเสยหายสามารถเรยกรองไดหรอไม อยางไรกตาม ทงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 และกฎหมายแพง ค.ศ. 1956 มไดมบทบญญตเกยวกบคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจและคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ นอกจากนคาเสยหายทผเสยหายสามารถเรยกรองไดมไดก าหนดอตราสงสดไว แตในคดเกยวกบการคมครองผบรโภคนนควรจะมการก าหนดอตราคาเสยหายสงสดเอาไวเพอใหความเปนธรรมและลดความเสยงในการประกอบธรกจใหแกผประกอบการหรอไม

ค. เหตยกเวนความรบผด แมวาความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย

ในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 ของประเทศมาเลเซยจะใหหลกความรบผดโดยเครงครด มาก าหนดความรบผดของผประกอบการ แตผประกอบการอาจหลดพนความรบผดไดหากสามารถ น าสบพสจน ตามมาตรา 72 (1)94 ดงน

93 Law of Malaysia Act 67 CIVIL LAW ACT 1956, Accessed Aug 20, 2015, from

http://www.agc.gov.my/Akta/Vol.%202/Act%2067.pdf. 94 72. (1) In any civil proceeding under this Part against any person in respect of a

defect in a product, it shall be a defence for that person to show— (a) that the defect is attributable to compliance with any requirement imposed

under any written law; (b) that he did not at any time supply the defective product to another person; (c) that the defect did not exist in the product at the relevant time; (d) that the state of scientific and technical knowledge at the relevant time was not

such that a producer of products of the same description as the product in question may reasonably be expected to discover the defect if it had existed in his product while it was under his control; or

(e) that the defect— (i) is a defect in a product in which the product in question is comprised therein

(the “subsequent product”); and (ii) is wholly attributable to— (A) the design of the subsequent product; or (B) compliance by the producer of the product in question with instructions given

by the producer of the subsequent product.

121

1) คว ามไ มปลอ ดภ ย เ ก ดจ ากก ารปฏ บ ต ต ามกฎหมาย หากผประกอบการไดปฏบตตามมาตรฐานหรอระเบยบตาง ๆ ทกฎหมายก าหนดและกอใหเกดความไมปลอดภยกบสนคาขน ผประกอบการไมตองรบผดในความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยดงกลาว อยางไรกตาม แมวาผประกอบการจะปฏบตหนาทตามกฎหมาย แตผประกอบการควรมหนาทระมดระวง (Duty of Care) มใหสนคามความไมปลอดภยขนดวยหรอไม การบญญตใหเหตดงกลาวเปนเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการกอใหเกดความไมเปนธรรมตอผบรโภคหรอไม

2) ผประกอบการไมไดเปนผกระจายสนคาไปยงบคคลอน เมอผประกอบการมไดเปนผท าใหสนคากระจายไปสมอผบรโภคจงไมตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขน เชน กรณทสนคาถกขโมย เปนตน

3) ความไมปลอดภยไมได มอย ในขณะท ไ ดจ าหนายสนคา เมอความไมปลอดภยของสนคาไมไดมอยในเวลาทไดจ าหนายสนคายอมถอไดวาผประกอบการมไดผลตและจ าหนายสนคาทไมปลอดภย เมอสนคานนไมใชสนคาทไมปลอดภยกไมเขาเงอนไข ทผประกอบการจะตองรบผดตามกฎหมายฉบบน นอกจากนการทความไมปลอดภยเ กดขน ในภายหลงจากทสนคาไดหลดพนไปจากเงอมมอของผประกอบการแลวยอมหมายความวาผประกอบการมใชบคคลทอยในฐานะทเหมาะสมทสดทจะปองกนระมดระวงไมใหสนคาม ความไมปลอดภยและกอใหเกดความเสยหายตอผประกอบการ ดงนน ผประกอบการจงไมตองรบผดตอผเสยหาย

4) สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทจ าหนายสนคาไมอาจพบความไมปลอดภยของสนคาไดอยางสมเหตสมผล แมความร ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทพฒนาขนในภายหลงจะสามารถตรวจพบวาสนคาทไดผลต และจ าหนายในอดตมความไมปลอดภย แตหากในเวลาทจ าหนายสนคา ความรทางวทยาศาสตร

(2) For the purposes of subsection (1), “relevant time”— (a) in relation to electricity, means the time at which it was generated, being a time

before it was transmitted or distributed; and (b) in relation to any other product, means— (i) where section 68 applies, the time when the producer supplied the product to

another person; and (ii) where section 68 does not apply, the time when the product was last supplied

by a person to whom section 68 applies to another person.

122

และเทคโนโลยในขณะนนไมอาจตรวจพบความไมปลอดภยดงกลาวได ผประกอบการไมตองรบผด ในความไมปลอดภยดงกลาว

5) ความไมปลอดภยนนเปนความไมปลอดภยท เ กดขนจาก การประกอบ หรอการออกแบบสนคาซงผประกอบการเปนเพยงผผลตชนสวนเทานน หรอเกดจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต เหตยกเวนความรบผดขอนเปนเหตเฉพาะส าหรบ ผทผลตชนสวน หรอสวนประกอบของสนคา ซงความเสยหายมไดเกดขนจากสวนประกอบนน แตเกดขนจากการกระท าของผผลตสนคาขนสดทายโดยการประกอบหรอการออกแบบ หรอ การปฏบตตามค าสงของผวาจางแตกรณดงกลาว ควรก าหนดเงอนไขเพมเตมวาเหตหลดพน ความรบผดของผรบจางผลตจะเกดขนเมอบคคลนนมไดคาดเหนหรอควรจะคาดเหนไดวา ค าสงของ ผวาจางจะท าใหสนคามความไมปลอดภย หรอไม เพราะหากผรบจางผลตคาดเหนอยแลววา การปฏบตตามค าสงนนจะท าใหสนคามความไมปลอดภย ควรตองรบผดในความเสยหายทเกดขนดวย

เหตยกเวนความรบผดของผประกอบการของประเทศมาเลเซย มหลายประการ ซงเหตยกเวนความรบผดบางประการอาจสรางความไมเปนธรรมตอผเสยหาย เชน ความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการปฏบตตามกฎหมาย เพราะนอกจากผประกอบการมหนาท ทจะตองปฏบตตามกฎหมายแลวผประกอบการควรมหนาทตองระมดระวงไมใหเกดความเสยหาย ตอผบรโภคดวย ดงนน ควรพจารณาวาเหตยกเวนความรบผดแตละประการมความเหมาะสมและ เปนธรรมตอผบรโภคและผประกอบการหรอไม และควรมการปรบปรงแกไขหรอไม เพยงไร

ง. ภาระการพสจนและอายความ 1) ภาระการพสจน กฎหมายมาเลเซยมไดก าหนดภาระการพสจนของผเสยหายไว ท าให

ขาดความชดเจนวา ผเสยหายจะตองมภาระในการพสจนในเรองใดบาง แตความรบผดตามกฎหมาย ในสวนนเปนความรบผดโดยเครงครดทไมตองอาศยความสมพนธทางสญญาระหวางผประกอบการและผเสยหาย และเปนความรบผดทเกดขนแมผประกอบการไมมความผด ดงนน ผเสยหายจงมภาระในการพสจนเพยงวามความเสยหายเกดขน สนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย และมความสมพนธระหวางความเสยหายกบสนคาทไมปลอดภยนน95 อยางไรกตามควรจะมการบญญตไวใหชดเจน ถงภาระในการพสจนของผเสยหายหรอไมเพอใหมความชดเจนและปองกนม ให เกดปญหา ในทางปฏบตขน


123

2) อายความ กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 มไดบญญตอายความในการ

ใชสทธเรยกรองของผเสยหายเอาไว แตมาตรา 70 (4)96 ก าหนดใหการใชสทธเรยกรองทางศาลเกยวกบความรบผดตามบทบญญตเกยวกบความรบผดในผลตภณฑถอว าเปนความรบผดตามหลกกฎหมายละเมดจงพจารณาตามกฎหมายวาดวยอายความ ค.ศ. 1953 (The Limitation Act 195397) ซงก าหนดใหการใชสทธเรยกรองภายใตหลกกฎหมายละเมดจะตองเรยกรองภายใน 6 ป นบแตวน ทไ ดรบความเสยหาย แตการเรยกรองใหรบผดตามหลกความรบผ ดในผลตภณฑ ใชหลกความรบผดโดยเครงครด ซงไมอาศยความผดดงเชนหลกความรบผดในทางละเมด การใชอายความเดยวกบการเรยกรองในคดละเมดอาจไมมความเหมาะสม ดงนน ควรมบญญตเกยวกบอายความในการใชสทธเรยกรองไวเปนการเฉพาะหรอไม นอกจากนการเรมนบอายความถอเปนประเดนทส าคญ เนองจากสนคาบางประเภทอาจใชระยะเวลานานกวาจะแสดงความเสยหายใหปรากฏแกผเสยหาย เชน ยาทตองอาศยระยะเวลาในการสะสมในรางกายเปนเวลานานจงควรก าหนดอายความใหเรมนบแตกตางกบสนคาประเภทอนหรอไม และควรก าหนดอายความสงสดไวเพอสรางความเปนธรรม แกผประกอบการดวยหรอไม

โดยสรปประเทศมาเลเซยมกฎหมายทเกยวกบความรบผดในสนคา ไดแก กฎหมาย วาดวยสญญา ค.ศ. 1950 ประกอบกฎหมายวาดวยการซอขาย ค.ศ. 1957 ซงความรบผดจะเกดขนเมอกระท าผดสญญา สวนหลกกฎหมายละเมดจะสามารถใชบงคบได ผเสยหายตองพสจนวาผประกอบการมหนาทระมดระวงไมใหเกดความเสยหาย มการกระท าผดหนาทซงมผลใหสนคา ทไมปลอดภย และความเสยหายเกดจากการกระท าผดหนาทนน แตการพสจนดงกลาวกระท าไดยาก นอกจากกฎหมายทงสองประการขางตน ผเสยหายมสทธเรยกรองโดยอาศยกฎหมายเฉพาะ คอกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 ซงมบทบญญตก าหนดความรบผดส าหรบสนคาทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ โดยน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชก าหนดความรบผดของผประกอบการ และก าหนดประเภทของสนคา ไดแก สนคา ชนสวน อปกรณ สวนประกอบตาง ๆ สาธารณปโภค (ซงรวมถงกระแสไฟฟา) ตนไม พช ธญพช สนคาทตดอยกบสนคาอนหรอทรพยสนสวนบคคล สตว รวมถงปลา ยานพาหนะ และตองเปนสนคาทซอขายครงแรก เพอการใชงานหรอบรโภคสวนบคคล

96 Application of other written law 70. (4) For the purposes of any written law conferring jurisdiction on any court with

respect to any matter, liability for damage under this Part shall be treated as liability in tort. 97 The Limitation Act 1953, Accessed Aug 20, 2015, from

http://www.hba.org.my/laws/limitation_act_1953.htm.

124

แตไมรวมถง เงนตรา หน ตราสารหน ผลตผลทางการเกษตรทไมผานการแปรรป ลกษณะของสนคา ทไมปลอดภย คอ สนคาทไมมความปลอดภยตามทผบรโภคคาดหมาย ซงระดบความคาดหมาย ของผบรโภคจะใชขอเทจจรงอน ๆ ประกอบการพจารณา เชน ลกษณะของสนคา ระยะเวลาทไดจ าหนายสนคา เปนตน บคคลทไดรบความคมครอง คอ ผทไดรบความเสยหายทกคน สวนบคคล ทตองรบผดตามกฎหมายมความครอบคลมถงผผลต (รวมถงผผลตชนสวน อปกรณ) ผน าเขา ผแสดงตนเปนผผลตหรอผน าเขา และรวมถงผขายในกรณทผขายไมแจงใหผเสยหายทราบถงบคคลทตองรบผดหรอไมแจงภายในระยะเวลาอนสมควรตามทผเสยหายรองขอ โดยมขอบเขตความรบผดส าหรบ ความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสนซงไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภย คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ สวนเหตยกเวน ความรบผดมหลายประการ ไดแก ความไมปลอดภยเกดจากการปฏบตตามกฎหมาย ผประกอบการไมไดจ าหนายสนคาสผบรโภค ความไมปลอดภยไมไดมอยในขณะทไดจ าหนายสนคา สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะจ าหนายสนคาไมอาจตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาได นอกจากนผผลตชนสวนอปกรณไมตองรบผดเมอความเสยหายเกดจากการประกอบหรอออกแบบสนคา หรอการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต แมวากฎหมายมาเลเซยจะมเหตยกเวนความรบผดหลายประการแตบางประการอาจยงไมมความเหมาะสม เชน อาจยงไมเปนธรรมตอผเสยหาย ซงผเขยนจะไดท าการวเคราะหในบทตอไป สวนในเรองภาระการพสจนซงเปนเงอนไขทส าคญประการหนงในการเรยกรองใหผประกอบการรบผด แตกฎหมายกไมไดบญญตไวเปนการเฉพาะ และอายความมก าหนด 6 ป นบแตวนทไดรบความเสยหายเชนเดยวกบความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด ซงอาจยงไมเหมาะสมกบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย ทงน ผเขยนจะน าขอด และขอเสยจากการศกษากฎหมายประเทศมาเลเซยไปประกอบการน าเสนอกฎหมายมาตรฐานวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ใหมประสทธภาพมากขนตอไป

3.1.3 ประเทศฟลปปนส ประเทศฟลปปนสหรอสาธารณรฐฟลปปนส (Republic of the Philippines) ปกครอง

ในระบอบประชาธปไตยแบบสาธารณรฐอนมประธานาธบดเปนประมข ประเทศฟลปปนสเคยตกอยภายใตการปกครองของประเทศสเปน ประเทศสหรฐอเมรกา และเปนประเทศทนบถอศาสนา อยางเครงครด จงสงผลใหระบบกฎหมายของประเทศฟลปปนสไดอทธพลมาจากศาสนาอสลาม และระบบกฎหมายของประเทศสเปนและประเทศสหรฐอเมรกาทเขามาปกครองท าใหระบบกฎหมาย

125

ของประเทศฟลปปนสมลกษณะเปนการรวมกนของระบบกฎหมายแองโกลอเมรกน กฎหมายโรมน กฎหมายสเปน กฎหมายอเมรกา และกฎจากคมภรอลกรอาน98

เมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยในประเทศฟลปปนส ผเสยหาย มสทธเรยกใหผประกอบการรบผดได โดยมกฎหมายทเก ยวของหลายฉบบซงมหลกความรบผด ของผประกอบการทแตกตางกนไป แตหลกความรบผดเหลานนตางมขอจ ากดทไมเหมาะสม บางประการ ประเทศฟลปปนสจงไดบญญตกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 (The Consumer Act of the Philippines 1992)99 ขน เพอขยายขอบเขตความคมครองและเพอใหมความชดเจนเพมขน ซงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 ดงกลาวมบทบญญตในสวนทเกยวกบความรบผด ในกรณสนคาทไมปลอดภยดวย และผเขยนจะท าการศกษากฎหมายฟลปปนสทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซงมรายละเอยด ดงน

3.1.3.1 กฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา การใชสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขนจากสนคาในประเทศ

ฟลปปนส มกฎหมายทเกยวของ ดงน (1) ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 1949 (Civil Code of The Philippines

1949100) ก. ความ รบผ ดตามหลกกฎหมายสญญา ( Contractual or

Warranty Liability) ความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยทอาศยหลก

ความรบผดตามสญญา เปนเรองของการรบประกนสนคา (Warranty) ซงประกอบดวยการรบประกน โดยชดแจง (Express Warranty) และการรบประกนโดยปรยาย ( Implied Warranty) ซ งมรายละเอยด ดงน

98 สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน ส านกงาน ก.พ., ระบบบรหารราชการของสาธารณรฐ

ฟลปปนส, สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/Asean_Unit/The_Philippines.pdf.

99 The Consumer Act of The Philippines 1992, Accessed Aug 25, 2015, from http://www.bu.edu/bucflp/files/2012/01/Consumer-Act-No.-7394-of-the-Philippines.pdf.

100 Civil Code of The Philippines 1949 (Republic Act No.386), Accessed Aug 30, 2015, from http://www.gov.ph/downloads/1949/06jun/19490618-RA-0386-JPL.pdf.

126

1) การรบประกนโดยชดแจง (Express Warranty) ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 1949 มาตรา 1546101 บญญตวา

“การยนยนขอเทจจรง หรอการสญญาใดๆ โดยผขายอนเก ยวกบสนคา ถอวาเปนการรบประกน โดยชดแจง หากการยนยนหรอการสญญานนมผลใหผซอตดสนใจซอสนคาเพราะเชอถอในการยนยน หรอการสญญาของผขาย” การรบประกนโดยชดแจงถอเปนขอสญญาประการหนงทผขายไดท าไว แกผซอ ซงเปนการรบรองเกยวกบสนคาทท าใหผซอเชอถอในการรบรองของผขาย และเขาซอสนคาโดยอาศยความเชอถอนน แตขอความทผขายท าขนโดยเปนความเหนของผขายและไมไดยนยนขอเทจจรงใด ๆ ไมถอวาเปนการรบประกนสนคา ซงปรากฏตามคด Gochangco v. Dean102 เปนกรณทโจทกและจ าเลยตกลงซอทดนกน โดยจ าเลยแจงแกโจทกวามตนมะพราวกวา 6,000 ตน ในทดนดงกลาว กอนทจะไดท าสญญาซอขาย โจทกไดไปส ารวจดทดนดงกลาวและประมาณการเองวาทดนดงกลาวนาจะมตนมะพราวมากกวา 6,000 ตน จงไดตกลงท าสญญา แตปรากฏวาทดนดงกลาวไมไดมตนมะพราวตามจ านวนทจ าเลยกลาวอาง โจทกจงฟองใหจ าเลยรบผดตามสญญารบประกน ศาลฎกาของประเทศฟลปปนสไดตดสนวา ค าพดทแสดงถงความเชอของจ าเลยโดยไมได มเจตนาหลอกลวงหรอปกปดความจรงไมถอเปนการรบประกนทจ าเลยจะตองรบผดตามความเชอนนและการทโจทกเขาท าสญญาซอขายไมไดเกดขนเพราะเชอถอในขอความของจ าเลย แตเกดจากโจทกไดดทดนกอนตกลงซอขายและประมาณการถงจ านวนตนมะพราวเอง

2) การรบประกนโดยปรยาย (Implied Warranty) การรบประกนโดยปรยายเปนการรบประกนสนคาทผขายมไดกระท าขน

โดยชดแจง แตเปนการรบประกนโดยผลของกฎหมาย ทถอวา ผขายไดรบประกนเชนนน การรบประกนโดยปรยายตามกฎหมายฟลปปนส ประกอบดวย

101 Article 1546 Any affirmation of fact or any promise by the seller relating to the

thing is an express warranty if the natural tendency of such affirmation or promise is to induce the buyer to purchase the same, and if the buyer purchases the thing relying thereon. No affirmation of the value of the thing, nor any statement purporting to be a statement of the seller's opinion only, shall be construed as a warranty, unless the seller made such affirmation or statement as an expert and it was relied upon by the buyer.

102 SANTIAGO GOCHANGCO, ET AL. vs. R.L. DEAN, Accessed Aug 30, 2015, from http://www.lawphil.net/judjuris/juri1925/mar1925/gr_l-23109_1925.html.

127

การรบประกนวาสนคาปราศจากความช ารดบกพรอง ตามมาตรา 1566103 “ก าหนดใหผขายจะตองรบผดในความช ารดบกพรองของสนคาแมวาจะมไดเกดขนจากความผดของตน หรอผขายมไดรถงความช ารดบกพรองนน เวนแตจะไดมการตกลงยกเวนเปนอยางอนในสญญา”

การรบประกนวาสนคามความสามารถใชงานได สมประโยชนตามวตถประสงค มาตรา 1562104 ในสญญาซอขาย เมอผซอไดแสดงเจตนาโดยชดแจงหรอโดยปรยายตอผขายใหทราบถงวตถประสงคในการซอสนคา และปรากฏขอเทจจรงวาผซอเชอถอทกษะและการประเมนของผขาย ไมวาผขายจะไดพฒนาหรอผลตสนคาขนหรอไม ถอไดวามการรบประกนโดยปรยายวาสนคานนสามารถใชงานไดสมประโยชนตามวตถประสงคทไดแจงดงกลาว

การรบประกนในเชงการคาพาณชย (Warranty of Merchantability) เปนการรบประกนวาสนคาทไดซอขายกนนนมความเหมาะสมและมคณภาพเพยงพอในการจ าหนายในเชงธรกจการคา ม 2 ประเภท ไดแก (1) การซอขายสนคาโดย ค าพรรณนา105 หากผขายไดใหรายละเอยดเกยวกบสนคา ซงผขายไมอาจรวาค าพรรณนานนจรง หรอเทจแตไดเชอวาเปนความจรง ถอวาผขายไดกระท าการใหเกดสญญาซอขายขนโดยไดรบประกนวาสนคาจะเปนไปตามค าพรรณนาของผขาย และไดรบประกนโดยปรยายวาสนคามคณภาพ ทสามารถซอขายได และ (2) การซอขายตามสนคาตวอยาง106หากสนคาไดขายตามตวอยางถอวา

103 Article 1566. The vendor is responsible to the vendee for any hidden faults or

defects in the thing sold, even though he was not aware thereof. This provision shall not apply if the contrary has been stipulated, and the vendor

was not aware of the hidden faults or defects in the thing sold. 104 Article 1562. In a sale of goods, there is an implied warranty or condition as to

the quality or fitness of the goods, as follows: (1) Where the buyer, expressly or by implication, makes known to the seller the

particular purpose for which the goods are acquired, and it appears that the buyer relies on the seller's skill or judgment (whether he be the grower or manufacturer or not), there is an implied warranty that the goods shall be reasonably fit for such purpose;

105 Article 1562. (2) Where the goods are brought by description from a seller who deals in goods of that description (whether he be the grower or manufacturer or not), there is an implied warranty that the goods shall be of merchantable quality.

106 Article 1565. In the case of a contract of sale by sample, if the seller is a dealer in goods of that kind, there is an implied warranty that the goods shall be free from any defect

128

ไดมการรบประกนโดยปรยายวาสนคาจะเปนไปตามตวอยางทไดเสนอขายและปราศจากความ ไมเหมาะสมในการเปนสนคาทมคณภาพตามซงสามารถซอขายได

การพสจนถงความรบผดของผขายตามสญญารบประกนโดยปรยาย มคดตวอยางทปรากฏคอ คด Nutrimix Feeds Corporation v. Court of Appeals and Spouses Efren and Maura Evangelista107เปนคดท โจทกก ลาวหาว า อาหารสตวของบรษทจ า เลย มสารปนเปอนจนเปนเหตใหปศสตวของจ าเลยตาย ศาลไดยกค าฟองของโจทก เนองจาก โจทก ไมสามารถพสจนไดวาอาหารสตวทไดสงมาใหโจทกนนมความบกพรอง หรอมการปนเปอนของสาร จากค าพพากษาดงกลาว การเรยกรองใหผขายรบผดตามรบประกนโดยปรยาย โจทกจะตองน าสบพสจนวาโจทกไดรบความเสยหายจากสนคา ความเสยหายนนเกดขนจากสนคามความช ารดบกพรอง หรอมความไมปลอดภยอยางไมสมเหตสมผล และความช ารดบกพรองมขนตงแตสนคาอยในความควบคมของผผลตหรอผขาย หรอสนคาไปถงผใชหรอผบรโภค โดยไมมการเปลยนแปลงในสาระส าคญ ภายใตเงอนไขทซอขาย นอกจากนการรบประกนโดยชดแจงจะไมน าไปใชกบการซอขายสนคา ตามสภาพทเปนอยและการซอขายสนคามอสอง

ความรบผดของผขายความสญญารบประกนเปนกฎหมายทมงคมครองประโยชนของผซอใหไดรบประโยชนจากสนคาทซอมากกวาคมครองผเสยหายทไดรบความเสยหายจากสนคา นอกจากนการจะเรยกรอง ให ผขายรบผด ผ ทม สทธ เร ยกรองไ ด ตอง เปน ผซ อ ทมความสมพนธทางสญญาระหวางกนเทานน

ข. ความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด (Quasi-Delict) ความรบผดตามหลกกฎหมายละเมดทมสวนเกยวของกบความรบผด

ในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย บญญตไวในมาตรา 2176108 ผใดกระท าหรอละเวน

rendering them unmerchantable which would not be apparent on reasonable examination of the sample.

107 Nutrimix Feeds Corporation v. Court of Appeals and Spouses Efren and Maura Evangelista, Accessed Aug 30, 2015, from http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2004/oct2004/152219.htm.

108 Article 2176. Whoever by act or omission causes damage to another, there being fault or negligence, is obliged to pay for the damage done. Such fault or negligence, if there is no pre-existing contractual relation between the parties, is called a quasi-delict and is governed by the provisions of this Chapter.

129

การกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลออนเปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอนตองรบผด ในความเสยหายนน การกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอนน หากไมไดมสญญาระหวางคกรณ อยกอน จะเรยกวาการกระท าเปรยบเสมอนละเมด (Quasi-Delict) การเรยกรองความรบผด ตามหลกดงกลาวจะตองมความเสยหายเกดขนกบโจทก มการกระท าผดโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของจ าเลย และมความสมพนธระหวางการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของจ าเลย กบความเสยหายของโจทก แมวาความรบผดตามกฎหมายละเมดจะเปนความรบผดทผเสยหาย ไมจ าตองเปนผซอเทานน แตโดยทความรบผดดงกลาวเปนความรบผดทอยบนพนฐานของความผด ดงนน โจทกจงตองน าสบพสจนถงความผดโดยการกระท าการโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ ของจ าเลยซงมความไมเหมาะสมเมอน ามาปรบใชกบการเรยกรองให ผประกอบการรบผด ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

ค. ความรบผดตามหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) กฎหมายแพง ค.ศ. 1949 ของประเทศฟลปปนสไดก าหนดความรบผด

ในสนคาบางประเภทโดยน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชบงคบ ในมาตรา 2187109บญญตวา “ผผลตอาหาร เครองดม หรอสขภณฑตาง ๆ หรอสนคาอนใดอนมลกษณะท านองเดยวกนจะตอง รบผดในความตาย หรอการไดรบบาดเจบอนเกดขนจากอนตรายหรอความเปนพษทมอยในสนคาเหลานน แมวาจะไมมสญญาระหวางผบรโภคและผผลตกตาม” ตามบทบญญตในมาตรานเปนการก าหนดความรบผดของผผลตขนโดยไมอาศยการกระท าผดของผผลต หรอนตสมพนธระหวางผผลตและผไดรบความเสยหาย อยางไรกตามแมความรบผดตามบทบญญตดงกลาวจะเปนความรบผด โดยเครงครด แตใชเฉพาะกรณสนคาบางประเภทเทานน จงยงไมครอบคลมถงสนคาประเภทอนดวย นอกจากนผตองรบผดกมแตเพยงผผลตเทานน ไมรวมถงผน าเขาสนคาหรอผประกอบการอน ๆ ดวย และความเสยหายทผผลตตองรบผดกมเฉพาะความเสยหายตอชวตและรางกายเทานน

แมวา ผเ สยหายจะสามารถเรยกรองให ผประกอบการรบผดโดยอาศย หลกกฎหมายสญญา หลกกฎหมายละเมด และหลกความรบผดโดยเครงครดในกรณทเปนสนคาประเภทอาหาร เครองดม สขภณฑ แตการเรยกรองใหผประกอบการรบผดโดยอาศยหลกด งกลาวเหลานกมขอจ ากดและความไมเหมาะสมบางประการ เชน หลกความรบผดโดยเครงครด ตามมาตรา 2187 ใชบงคบกบสนคาบางประเภทตามทกฎหมายก าหนดเทานน สวนการเรยกรอง

109 Article 2187. Manufacturers and processors of foodstuffs, drinks, toilet articles

and similar goods shall be liable for death or injuries caused by any noxious or harmful substances used, although no contractual relation exists between them and the consumers.

130

ใหรบผดตามหลกกฎหมายสญญามขอจ ากดทผเสยหายทจะมสทธเรยกรองไดจะตองเปนผ ซอ ซงเปนคสญญากบผประกอบการเทานน


(1) กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 (The Consumer Act of The Philippines 1992)

กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 ของประเทศฟลปปนสบญญตขน เพอขยายขอบเขตและใหความคมครองผบร โภคในระดบสงขนและมความชดเจนมากขน โดยมพนฐานมาจากนโยบายสาธารณะทวา รฐมหนาทในการคมครองประโยชนและสงเสรมสวสดการใหแกผบรโภคและสรางมาตรฐานในการประกอบธรกจและอตสาหกรรม จงมหนวยงานของรฐทก ากบดแลและควบคมให เปนไปตามกฎหมายฉบบนหลายหนวยงาน เชนกระทรวงสาธารณสข (Department of Health) ก ากบดแลเกยวกบอาหาร ยา เครองส าอาง กระทรวงการคาและอตสาหกรรม (Department of Trade and Industry) ก ากบดแลสนคาเพอการอปโภคบรโภคอน ๆ ทไมอยภายใตการก ากบดแลของกระทรวงอน ๆ ทงหมด นอกจากนไ ดก าหนดความรบผด ของผประกอบการส าหรบความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย เพอแกไขปญหาขอจ ากดของกฎหมายทไดบงคบใชอยเดมใหมความเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจและอตสาหกรรมในปจจบน ซงมรายละเอยดในสวนทเกยวกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภย ดงน

ก. หลกความรบผดของผประกอบการ ความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยบญญตไวใน

หมวดท 5 (Chapter V) วาดวยความรบผดในผลตภณฑและบรการ มาตรา 97110 ก าหนดใหผประกอบการตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย โดยความรบผดดงกลาว เปนความรบผดทเกดขนโดยปราศจากความผดของผประกอบการ ดงนนจงเปนการน าหลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) มาใชบงคบ โดยความรบผดโดยเครงครดจะมาชวยแกปญหาขอจ ากดของการเรยกรองใหรบผดตามกฎหมายแพง ทก าหนดใหผประกอบการตองรบผดในความเสยหาย

110 Article 97 Liability for the Defective Products. Any Filipino or foreign manufacturer, producer, and any importer, shall be liable for

redress, independently of fault, for damages caused to consumers by defects resulting from design, manufacturer, construction, assembly and erection formulas and handling and making up, presentation or packing of their products, as well as for the insufficient or inadequate information on the use and hazards thereof.

131

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยแมจะมไดกระท าใหเกดความไมปลอดภยหรอแมจะไมรถงความ ไมปลอดภยของสนคานน

ข. เงอนไขแหงความรบผด 1) ประเภทของสนคา ความรบผดในความไมปลอดของสนคาของประเทศฟลปปนสบญญต

อยในหมวดท 5 วาดวยความรบผดในสนคาและบรการ แตบทบญญตในหมวดนมไดก าหนดประเภทของสนคาไวเปนการเฉพาะวา ดงนน จงตองพจารณาประเภทของสนคาโดยอาศยบทนยามทวไป ทบญญตไวในสวนตนของกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 ในมาตรา 4 (q)111 มหลกวา “สนคาอปโภคบรโภคและบรการหมายถงสนคา บรการ สนเชอ ตราสารหน หน ทมขนเพอใชในครอบครว ครวเรอน หรอเพอการเกษตร แตไมรวมถงอาหาร ยา และเครองส าอาง” จากบทบญญตดงกลาว ยงไมไมทราบแนชดวาสนคาตามกฎหมายฟลปปนสหมายถงสงใดบาง เนองจากมไดก าหนดประเภทของสนคาไว ท าใหเขาใจไดวาทกสงทไดผลตออกมาถอเปนสนคาทงหมด สาธารณปโภค เชน กระแสไฟฟา อยในความหมายของค าวาสนคาดวยหรอไม อยางไรกตาม แมจะไมมกฎหมายก าหนดประเภทของสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 โดยตรง แตไดก าหนดลกษณะเฉพาะไววาสนคาจะตองเปนสงทมไวเพอใชในครวเรอนหรอการเกษตรเทานน โดยไมรวมถงสงซงมไวเพอใชในการประกอบธรกจ และไมรวมถง อาหาร ยา และเครองส าอาง ดวย นอกจากน มาตรา 99 ก าหนดใหผประกอบตองรบผดในความเสยหายทเกดจากบรการทไมปลอดภยดวย ดงนน บรการจงเปนสงทอยภายใตบงคบของกฎหมายความรบผดในผลตภณฑของประเทศฟลปปนส มาตรา 4 (bo)112 ไดบญญตไววา “บรการ หมายถง การซอมแซม การใหบรการ การจดจ าหนาย การใหบรการตดตอกบบคคลอนเพอการกอสราง การซอมบ ารง การประมวลผล การรกษา การดแลความสะอาดของสนคาหรออสงหารมทรพย การกระจายสนคา หรอการขนสงสนคา ” บรการ ตามกฎหมายดงกลาว เปนการก าหนดไวแบบกวาง ๆ ซงการใหความรบผดของผประกอบการรวมถงการบรการทไมปลอดภยดวย จะเปนการสรางภาระแกผประกอบการมากเกนไปหรอไม ในกรณ ของอาหาร ยา และเครองส าอาง ทมไดอยในขอบเขตของสนคาตามกฎหมายคมครองผบรโภคนน

111 Article 4(q). "Consumer products and services" means goods, services and credits,

debts or obligations which are primarily for personal, family, household or agricultural purposes, which shall include but not limited to, food, drugs, cosmetics and devices.

112 Article 4(bo). “Service” shall mean, with respect to repair and service, firm services supplied in connection with a contract for construction, maintenance, repair, processing, treatment or cleaning of goods or of fixtures on land, or distribution of goods, or transportation of goods.

132

ไดมกฎหมายเฉพาะบญญตเกยวกบอาหาร และยาไวในกฎหมายวาดวยอาหาร ยา และเครองส าอาง ค.ศ. 1963 (Food, Drug and Cosmetic Act 1963)113 บญญตขน เพอควบคมสนคาประเภทอาหาร ยา และเครองส าอางใหมความปลอดภยและมคณภาพมาตรฐานตามทกฎหมายก าหนด และยามกฎหมายควบคมเฉพาะอกฉบบหนงคอ กฎหมายวาดวยยา ค.ศ. 1969 (Pharmacy Law 1969)114บญญตขนเพอก าหนดมาตรฐานและวธปฏบตเกยวกบการศกษาวจยยา การขนทะเบยนยา การศกษาทางดานเภสชกรรม และการควบคมตรวจสอบรานขายยาในประเทศฟลปปนส กฎหมาย ทงสองฉบบดงกลาวบญญตขนโดยค านงถงความปลอดภยของประชาชนเปนส าคญ แตมสาระส าคญเปนเพยงการควบคม บงคบ และก าหนดมาตรการตาง ๆ ใหผประกอบการตองปฏบตโดยมหนวยงานของรฐทเกยวของ เขาไปควบคมก ากบดแล หากพบการฝาฝนกฎหมายหรอขอบงคบ ผประกอบการจะถกด าเนนมาตรการทางการปกครอง แตมไดก าหนดความรบผดทางแพงของผประกอบการในกรณทมความเสยหายเกดขนจากยา อาหาร หรอเครองส าอางทไมปลอดภยแตอยางใด แตในสวนของอาหารหากมความไมปลอดภยหรอเปนอนตรายผเสยหายสามารถเรยกใหผผลตรบผดไดโดยอาศย กฎหมายแพง ค.ศ. 1949 มาตรา 2187 ดงทไดกลาวถงขางตน ซงครอบคลมเฉพาะความเสยหาย ตอชวตและการบาดเจบเทานน สวนยาและอาหารเสรมมไดมบทบญญตก าหนดความรบผด ของผประกอบการไวโดยเฉพาะและยงไดรบยกเวนไมใหถอวาเปนสนคาตามกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 ดงนน เมอเกดความเสยหายจากยาทไมปลอดภยขนจงตองใชสทธเรยกรองคาเสยหายตามหลกกฎหมายสญญา หรอหลกกฎหมายละเมด ซงจะมความเหมาะสมหรอไม หรอหากจะน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากยาซงเปนสนคาประเภททไมอาจหลกเลยงความไมปลอดภยไดจะเปนการเหมาะสมหรอไม

สนคาตามกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 ของประเทศฟลปปนสมไดก าหนดไววาคอสนคาประเภทใดบาง แตสนคาจะตองมลกษณะส าคญคอมไวเพอใช ในครวเรอนหรอการเกษตรเทานน และสนคาไมรวมถงอาหาร ยา และอาหารเสรมดวย จากการศกษาพบวามเพยงอาหารเทานนทก าหนดความรบผดของผผลตในกรณทอาหารมความ ไมปลอดภยหรอมอนตรายโดยน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชบงคบ ตามกฎหมายแพง ค.ศ. 1949 มาตรา 2187 แตในสวนของยาและอาหารเสรมไมมกฎหมายเฉพาะก าหนดไว ดงนน

113 Republic Act No. 3720 (Food, Drug and Cosmetic Act 1963), Accessed Dec 25,

2015, from http://www.fda.gov.ph/attachments/article/29044/RA%205921%20-%20Pharmacy%20Law.pdf.

114 Pharmacy Law 1969 (Republic Act No. 5921), Accessed Dec 25, 2015, from http://www.fda.gov.ph/attachments/article/29044/RA%205921%20-%20Pharmacy%20Law.pdf.

133

เมอมความเสยหายเกดขนยอมตองใชสทธเรยกรองตามหลกกฎหมายสญญา หรอหลกกฎหมายละเมด ซงอาจไมเพยงพอทจะใหความเปนธรรมกบผบรโภคได นอกจากนกฎหมายฟลปปนสยงให ความคมครองไปถงบรการทไมปลอดภยดวย โดยบรการ หมายถง การซอมแซม การใหบรการ การจดจ าหนาย การใหบรการตดตอกบบคคลอนเพอการกอสราง การซอมบ ารง การประมวลผล การรกษา การดแลความสะอาดของสนคาหรออสงหารมทรพย การกระจายสนคา หรอการขนสงสนคา ซงมขอบเขตกวางมาก กรณดงกลาวจะสรางภาระตอผประกอบการมากเกนไปหรอไม

2) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภยตามกฎหมายฟลปปนสเปนไปตาม

มาตรา 97115 ซงบญญตวา “ผผลตและผน าเขาทมสญชาตฟลปปนสหรอไมกตามจะตองรบผด

ตอผบรโภคส าหรบความเสยหายทเกดขนจากความไมปลอดภยของสนคาอนเกดขนจากการ ผลต การออกแบบ การประกอบ โครงสราง การโฆษณา หรอบรรจภณฑ รวมถงการใหขอมลหรอค าเตอนเกยวกบการใชงานและอนตรายจากสนคาทไมเพยงพอตอผบรโภคดวย

สนคาจะเปนสนคาทไมปลอดภยเมอมไดมความปลอดภยตามทบคคลทวไปจะพงคาดหมายไดโดยน าพฤตการณแวดลอมอน ๆ มาประกอบการพจารณาถงความ ไมปลอดภยของสนคาดวย ไดแก การน าเสนอสนคา การใชและอนตรายทอาจเกดขนอยางสมเหตสมผล และเวลาทสนคาไดวางจ าหนาย

115 Article 97. Liability for the Defective Products. Any Filipino or foreign manufacturer, producer, and any importer, shall be liable for

redress, independently of fault, for damages caused to consumers by defects resulting from design, manufacturer, construction, assembly and erection formulas and handling and making up, presentation or packing of their products, as well as for the insufficient or inadequate information on the use and hazards thereof.

A product is defective when it does not offer the safety rightfully expected of it, taking relevant circumstances into consideration, including but not limited to:

a) presentation of product; b) use and hazards reasonably expected of it; c) the time it was put into circulation. A product is not considered defective because another better quality product has

been placed in the market.

134

ทงน สนคาจะไมถกพจารณาวาเปนสนคาทไมปลอดภยเพยงเพราะ มสนคาทมคณภาพมากกวาเขาสตลาดในภายหลง”

สนคาจะเปนสนคาทไมปลอดภย เมอไมมความปลอดภยตามทบคคลทวไปสามารถคาดหมายได โดยสาเหตของการเกดความไมปลอดภยของสนคาอาจเกดขนไดจาก หลายสาเหต เชน การผลต การออกแบบ รวมไปถงการบรรจสนคา ฯลฯ และการพจารณาถงความ ไมปลอดภยของสนคาใชหลกความคาดหมายของผบรโภคเปนเกณฑ ระดบความคาดหมายทใชในการพจารณามใชความคาดหมายเฉพาะบคคลแตเปนระดบความคาดหมายของผบรโภคทวไป และน าสภาพแวดลอมอน ๆ ทเกยวของกบสนคา ประกอบการพจารณาดวย ไดแก การน าเสนอสนคา การใชและอนตรายทอาจเกดขนอยางสมเหตสมผล และเวลาทสนคาไดวางจ าหนาย หากในภายหลง มสนคาทมคณภาพดกวาออกวางจ าหนาย จะไมถอวาสนคาทไดจ าหนายกอนหนาเปนสนคา ทไมปลอดภย ซงตามปกตหลกความรบผดในผลตภณฑมงคมครองผบรโภคจากความเสยหาย อน เกดจากสนคา ทไมปลอดภยแต สน คา ท ดอยคณภาพม ใ ชสน คา ท ไมปลอดภย เพยงแต ดอยประสทธภาพในการใชงานแตไมถงขนาดกอใหเกดความเสยหายอยแลว แตการทกฎหมายฟลปปนสไดก าหนดไวเปนลายลกษณอกษรยอมเพมความชดเจนในการบงคบใชกฎหมายมากขน อยางไรกตามหลกความคาดหมายของผบรโภคอาจไมเหมาะสมในกรณทสนคามความซบซอน ท าใหผบรโภคไมสามารถคาดหมายถงความปลอดภยทแทจรงได จงควรน าหลกเกณฑการพจารณา ประการอนมาใชรวมดวยหรอไม

กฎหมายฟ ลปปน สให ความ คมครอง ผบร โภคไปถงบรการ ทไมปลอดภยดวยโดยก าหนดความรบผดในบรการทไมปลอดภยไวในมาตรา 99116ซงบญญตวา

116 Article 99. Liability Defective Services – The service supplier is liable for redress, independently of fault, for damages caused

to consumers by defects relating to the rendering of the services, as well as for insufficient or inadequate information on the fruition and hazards thereof.

The service is defective when it does not provide the safety the consumer may rightfully expect of it, taking the relevant circumstances into consideration, including but not limited to:

a) the manner in which it is provided. b) the result of hazards which may reasonably be expected of it; c) the time when it was provided. A service is not considered defective because of the user or introduction of new

techniques.

135

“ผใหบรการตองรบผดตอผบรโภคในความเสยหายอนเกดจากบรการทไมปลอดภย รวมทงการใหขอมลทไมเพยงพอในการปองกนอนตรายทอาจเกดขน

บรการจะเปนบรการทไมปลอดภยเมอไมมความปลอดภยในระดบทบคคลทวไปสามารถคาดหมายไดโดยน าพฤตการณแวดลอมอน ๆ มาประกอบการพจารณาดวย ไดแก ลกษณะของการใหบรการ อนตรายสามารถเกดขนไดอยางสมเหตสมผล ระยะเวลาทมการใหบรการ

ทงน บรการจะไมถกพจารณาวาเปนบรการทไมปลอดภยเพราะ ไดมการใชหรอแนะน าเทคนคใหม ๆ ”

บรการจะเปนบรการทไมปลอดทไมปลอดภยเมอไมมความปลอดภย ในระดบทบคคลทวไปคาดหมายได และใชหลกความคาดหมายของผบรโภคในการพจารณา ความไมปลอดภยของบรการเชนเดยวกบสนคา โดยน าลกษณะของการใหบรการ อนตรายสามารถเกดขนไดอยางสมเหตสมผล และระยะเวลาทมการใหบรการ มาประกอบการพจารณาความ ไมปลอดภยของบรการ ทงน บรการจะไมเปนบรการทไมปลอดภยเพยงเพราะไดมการใชหรอแนะน าเทคนคใหม ๆ ในการใหบรการ เนองจากเทคนคใหมเปนเพยงวธการทท าใหบรการดขนและบรการดวยเทคนคเดมอาจจะดอยประสทธภาพกวาเทานน แตมไดกอใหเกดความเสยหายขนจงไมสมควร ทจะถกพจารณาใหเปนบรการทไมปลอดภยเพราะเหตดงกลาว แตการพจารณาถงความไมปลอดภยของบรการกอาจมปญหาเชนเดยวกบกรณของสนคา กลาวคอบร การทใชเทคโนโลยชนสงในการใหบรการอาจท าใหผบรโภคมขอมลความรไมเพยงพอทจะคาดหวงในความปลอดภยของบรการ ไดอยางเหมาะสม นอกจากผประกอบการดานบรการจะตองรบผดในความเสยหายทเกดจาก ความไมปลอดภยของบรการแลว ยงตองรบผดในความเสยหายทเกดจากการใหขอมลทไมเพยงพอ ในการปองกนอนตรายทอาจเกดขนจากบรการดวย

กฎหมายของประเทศฟลปปนสใชหลกความคาดหมายของผบรโภคพจารณาถงความไมปลอดภยของสนคา และบรการ ซงหลกดงกลาวอาจกอใหเกดความไมเหมาะสมในกรณทสนคาและบรการมความซบซอนท าใหผบรโภคไมสามารถคาดหมายถงความปลอดภย ของสนคาและบรการนนไดอยางเหมาะสม จงควรน าหลกเกณฑอน ๆ มาประกอบการพจารณาหรอไม นอกจากนการใหความคมครองครอบคลมไปถงความเสยหายทเกดจากบรการทไมปลอดภย มความเหมาะสมหรอไม

3) บคคลทไดรบความคมครอง บทบญญตในมาตรา 97 เกยวกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภย

และมาตรา 99 เกยวกบความรบผดในบรการทไมปลอดภย ก าหนดใหผประกอบการรบตอผบรโภค ดงนน บคคลทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายในกรณเหลานคอ ผบรโภค และเมอพจารณา

136

บทบญญตในหมวดทวาดวยความรบผดในผลตภณฑไมพบวาก าหนดขอบเขตของผบรโภคไวอยางไร ดงนน จงตองพจารณาจากบททวไปซงไดใหค านยามของผบรโภคในมาตรา 4(n)117 วา “ผบรโภค หมายถง บคคลธรรมดาทเปนผซอ เชา ไดรบ สนคาอปโภคบรโภค บรการ หรอธรกรรมทางการเงน” จากบทบญญตมาตรา 97 มาตรา 99 ประกอบมาตรา 4(n) พบวาผทไดรบความคมครองจ ากดเฉพาะผทซอ เชา หรอไดรบสนคาหรอบรการเทานน โดยไม คมครองถง ผ ทไมไดซอหรอใชสนคา (Bystander) แตไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย จงยงไมมความเหมาะสมและเปนธรรมเทาทควร เนองจากบทบญญตในสวนนมความมงหมายทจะใหความคมครองและเยยวยาความเสยหายจากความไมปลอดภยของสนคาและบรการ ดงนนผทไดรบความคมครองจงควรรวมถง ผทไดรบความเสยหายอยางแทจรงทกกรณแมวาจะมไดเปนผบรโภคสนคาหรอบรการหรอไม


ในความรบผดเกยวกบสนคาทไมปลอดภยตามทบญญ ตไวใน มาตรา 97 ก าหนดใหผผลตหรอผน าเขาตองรบผดตอผบรโภคในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย ดงนนบคคลทตองรบผดในความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย ไดแก ผผลต และผน าเขา ซงขอบเขตของผผลตไดก าหนดไวใน มาตรา 4(as)118วา “ผผลต หมายถง บคคลผผลต ประกอบ หรออยในกระบวนการผลตสนคาอปโภคบรโภค เวนแตสนคาไดผลตข นโดยใชชอ หรอเครองหมายการคาของบคคลอนใหถอวาผผลต คอ เจาของชอหรอเครองหมายการคา หรอในกรณทเปนสนคาน าเขาใหถอวาตวแทนผผลตหรอผน าเขาเปนผผลตสนคา” ดงนน เมอพจารณาบทบญญตในมาตรา 97 ประกอบมาตรา 4(as) พบวาบคคลทตองรบผดตามกฎหมายฟลปปนส ไดแก ผผลต ผผลตชนสวน ผประกอบ ทอยในขนตอนการผลตทกคน ผน าเขา และผทแสดงออกตอบคคลอน วาเปนผผลตหรอผน าเขา นอกจากนมาตรา 98119 ไดบญญตให “ผคาหรอผขายตองรบผดตามความ

117 Article4 (n). "Consumer" means a natural person who is a purchaser, lessee, recipient or prospective purchase, lease or recipient of consumer products, services or credit.

118 Article 4 (as) “Manufacturer” means any person who manufactures, assembles or processes consumer products except that if the goods are manufactured, assembled or processed for another person who attaches his own brand name to the consumer products, the latter shall be deemed the manufacturer. In case of imported products, the manufacturer’s representative or, in his absence, the importer, shall be deemed the manufacturer.

119 Article 98. Liability of Tradesman or Seller – The tradesman/seller is likewise liable, pursuant to preceding article when: a) it is not possible to identify the manufacturer, builder, producer, or importer;

137

ในมาตรา 97 เมอไมสามารถระบตวผผลตหรอผน าเขาสนคาได หรอจ าหนายสนคาโดยมไดมการระบตวผผลตหรอผน าเขาอยางชดเจน หรอไมเกบรกษาสนคาทเปนของเสยงายอยางเพยงพอ ทงน ผ ท ไ ดรบ ผดในการช าระ คาเ สยหายม สทธ เร ยกรองคาเ สยหายเอาจากบคคลผตองรบผด ในความเสยหายทเกดขนตามสดสวนแหงความรบผด” ความรบผดของผขายในประเทศฟลปปนสนอกจากจะเกดขนจากการไมสามารถระบตวผตองรบผดตามปกตไดแลว ยงอาจเกดขนจากการ ไมเกบรกษาสนคาทเปนของเสยงายอยางเพยงพอดวย ในกรณดงกลาว ผเขยนเหนวาผบรโภคสามารถเรยกใหผขายรบผดตามหลกกฎหมายสญญาไดอยแลว ดงนนการก าหนดใหผขายตองรบผดจะเปนการสรางภาระตอผขายเพมขนโดยไมจ าเปนหรอไม แตโดยรวมผเขยนเหนวาบทบญญตในสวนน มความครอบคลมและเหมาะสมเพยงพอทจะใหความคมครองผบรโภคแลว

ใน สวนของความรบผดตอความเสยหายอน เกดจากบรการ ทไมปลอดภย มาตรา 99 บญญตใหผตองรบผดตอผบรโภค คอ ผใหบรการ แตมไดใหนยามไววา ใครบางทถอเปนผใหบรการ ซงอาจมปญหาในการตความเมอมความเสยหายเกดขนวาผใหบรการ คอบคคลใดบาง มเกณฑในการพจารณาอยางไร หากเจาของธรกจบรการเปนชาวตางชาตแตมลกจางสญชาตฟลปปนสเปนผดแล เชนน ผใหบรการจะหมายความรวมถงลกจางผดแลดวยหรอไม หรอในกรณทเปนเฟรนไชลของการใหบรการ ผเปนเจาของเฟรนไชลจะตองรบผดหรอไม

5) ขอบเขตความรบผด ในสวนของขอบเขตความรบผดในสนคาและบรการทไมปลอดภย

ไมมกฎหมายทบญญตถงคาเสยหายทสามารถเรยกรองไดไวเปนการเฉพาะ รวมถงความเสยหาย ทเกดกบผบรโภคกมไดมบญญตไววาหมายความถงความเสยหายในสวนใดบาง ดงนน ค าเสยหาย ทผบรโภคจะสามารถเรยกรองไดจะตองพจารณาตามกฎหมายแพง ค.ศ. 1949 ซงบญญตไวใน หมวดท 18 วาดวยคาเสยหาย ซงมาตรา 2197120 ไดก าหนดคาเสยหายในทางแพงของประเทศ

b) the product is supplied, without clear identification of the manufacturer,

producer, builder or importer; c) he does not adequately preserve perishable goods. The party making payment to

damaged party may experience the right to recover a part of the whole of the accordance with their part or responsibility in the case of damaged effected.

120 Article 2197. Damages may be: (1) Actual or compensatory; (2) Moral; (3) Nominal; (4) Temperate or moderate;

138

ฟลปปนส ไดแก คาเสยหายหายทแทจรง คาเสยหายในทางสนนษฐาน คาเสยหายเพ อปลอบขวญคาเสยหายเพอมใหเปนเยยงอยางหรอคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ คาเสยหายทก าหนดไวลวงหนา และคาเสยหายกรณทมการตกลงกนไวลวงหนาในกรณทมการผดสญญา โดยคาเสยหาย แตละประเภทกมหลกเกณฑในการเรยกรองแตกตางกนไป ซงคาเสยหายของประเทศฟลปปนสครอบคลมทงคาเสยหายทแทจรง คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษดวย แตคาเสยหายทางแพงดงกลาวมไดก าหนดอตราขนสงสดทสามารถเรยกไดไว อาจท าใหเกดปญหาในกรณทมความเสยหายจากสนคาหรอบรการทไมปลอดภยขยายออกไป ในวงกวางและม ผไดรบความเสยหายจ านวนมากอาจท าใหมลคาของความเสยหายสงมาก จนผประกอบการไมสามารถรบภาระนนไหวท าใหตองเลกกจการไปและสงผลตอระบบเศรษฐกจ ในภาพรวม ไมวาจะเปนในดานธรกจ และในเรองของปญหาการเลกจางแรงงานเปนตน ดงนน คาเสยหายเหลานควรมการก าหนดอตราขนสงสดทผเสยหายสามารถเรยกรองไดเพอสราง ความเปนธรรมและผอนปรนภาระในการประกนความเสยหายจากสนคาหรอบรการทไมปลอดภย ของใหแกผประกอบการหรอไม เพยงไร

ค. เหตยกเวนความรบผด เหตยกเวนความรบผดของผประกอบการกรณสนคาทไมปลอดภย

บญญตไวในมาตรา 97 วรรคทาย121 วา “ผผลต ผน าเขา ไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน หากพสจนไดวา สนคามใชสนคาทไมปลอดภย สนคานนไดจ าหนายสทองตลาดโดยปราศจาก ความไมปลอดภย หรอความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผบรโภคหรอบคคลอน” ซงเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการจากสนคาทไมปลอดภยม 3 ประการ คอ

1) สนคามใชสนคาทไมปลอดภย ความรบผดตามตามมาตรา 97 เปนความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย เมอสนคาทกอใหเกดความเสยหายมใชสนคาทไมปลอดภย ผประกอบการจงไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน อยางไรกตาม สนคา

(5) Liquidated; or (6) Exemplary or corrective. 121 Article 97. Liability for the Defective Products – ...The manufacturer, builder, producer of importer shall not be held liable when its

evidences: a) that it did not place the product on the market; b) that although it did place the product on the market such product has no defect c) that the consumer or third party is sole at fault.

139

ทไมปลอดภยถอเปนเงอนไขประการหนงทกอใหเกดความรบผดของผประกอบการ ดงนน เมอสนคาไมใชสนคาไมปลอดภย ยอมไมครบองคประกอบของความรบผดซง ผเสยหายไมตองรบผด ในความเสยหายทเกดขนอยแลว

2) ขณะทสนคาไดวางจ าหนายสทองตลาดเปนสนคาทปราศจากความไมปลอดภย เมอสนคานนม ใชสนคาทไมปลอดภยในขณะทไดมการจ าหนายสนคา ผประกอบการจงมใชผกระจายความเสยงในอนตรายทอาจเกดขนไปสผบรโภค จงไมตองรบผด ในความเสยหายทเกดขน

3) ความเสยหายนน เ กดขน เพราะความผดของผบ รโภค หรอบคคลอน เหตยกเวนความรบผดในกรณนกเปนไปตามหลกทวาผใดกอใหเกดความเสยหาย กยอมตองรบเอาความเสยหายนนไป เมอผบรโภคกอใหเกดความเสยหายขน ผประกอบการจงไมตองรบผดตอผบรโภค แตในกรณทสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย และความเสยหายเกดขนเพราะความผด ของผบรโภคเพยงบางสวน ผประกอบการหลดพนความรบผดทงหมดหรอไม

เหตยกเวนความรบผดของผประกอบการทง 3 ประการดงกลาวผเขยนเหนวาบางเหตเปนเงอนไขแหงความรบผดของผประกอบการอยแลว แมไมบญญตไวผประกอบการกไมตองรบผดเพราะไมครบเงอนไขทกฎหมายก าหนด และในสวนของเหตยกเวนความรบผดในกรณทความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผบรโภค หากความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผบรโภคเพยงบางสวน ผประกอบการจะหลดพนความรบผดทงหมดหรอไม นอกจากนเหตยกเวนความรบผดตามกฎหมายฟลปปนสเพยงพอทจะใหความเปนธรรมตอผประกอบการแลวหรอไม มความเหมาะสมระหวางประโยชนของผบรโภคและภาระทผประกอบการจะตองแบกรบหรอไม ควรมการเพมเตมเหตยกเวนความรบผดประการอนหรอไม อยางไร

ในกรณของความรบผดตอความเสยหายทเกดจากบรการไมปลอดภยไดมบญญตเหตยกเวนความรบผดของผใหบรการไวในมาตรา 99 วรรคทาย122วา “ผใหบรการไมตอง รบผดในความเสยหายทเกดขนเมอสามารถพสจนไดวาบรการนนมใชบรการทไมปลอดภย หรอความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผรบบรการหรอบคคลอน” ซงเหตยกเวนความรบผด ในกรณดงกลาวมลกษณะเชนเดยวกบเหตยกเวนความรบผดอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย อยางไรกตามกรณของบรการมความไมชดเจนในเรองของผใหบรการวาหมายความถงบคคลใดบาง หากผใหบรการ

122 Article 99. Liability Defective Services – …The supplier or the services shall not be held liable when it its proven: a) that there is no defect in the service rendered; b) that the consumer or third party is solely at fault.

140

หมายความรวมถงลกจางของกจการทใหบรการดวยแลว ควรมการเพมเตมเหตยกเวนความรบผดใหแกลกจางเหลานนเพราะการไดใหบรการตามค าสงของผวาจางดวยหรอไม

ง. ภาระการพสจนและอายความ 1) ภาระการพสจน ในสวนของภาระการพสจนไมไดมกฎหมายบญญตไววากรณท

ผบรโภคจะเรยกรองใหผประกอบการรบผดจะตองน าสบพสจนขอเทจจรงใดบาง ซงการไมบญญตไวเชนนยอมไมมความชดเจนวาผบรโภคจะตองน าสบเพยงไร จะพสจนเพยงแคความเสยหายทเกดขน และความเสยหายเกดขนจากสนคาหรอบรการไมปลอดภยเทานนดงเชนกฎหมายไทย หรอจะตองพสจนวาสนคาหรอบรการนนมความไมปลอดภยดวย และควรมการบญญตถงภาระในการพสจน ของผบรโภคเพอใหมความชดเจนในทางปฏบตหรอไม

2) อายความ มาตรา 169123 ก าหนดให “การเรยกรองตามกฎหมายคมครอง

ผบรโภคจะตองใชสทธเรยกรองภายใน 2 ปนบแตวนทสญญาเสรจสมบรณ หรอวนทไดมการฉอฉล มการกระท าทไมเปนธรรม ไมสมเหตสมผล หรอนบแตวนทไดพบความช ารดบกพรองแลวแตกรณ” อายความของการใชสทธเรยกรองตามกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 คอ 2 ป โดยอายความเรมนบจากวน ทสญญาเสรจสมบรณหรอวน ท ไ ดมการฉอฉล มการกระท า ทไม เปนธรรม ไมสมเหตสมผล หรอนบแตวนทไดพบความช ารดบกพรอง ซ งผเขยนเหนวาความรบผดในสนคา ไมปลอดภยเปนกรณคมครองผบรโภคทไดรบความเสยหาย จงควรก าหนดเวลาเรมนบกรณ การเรยกรองความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาหรอบรการทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ โดยควรก าหนดใหวนทไดรบความเสยหายเปนวนทอายความเรมเดนหรอไม นอกจากนสนคาทตองใชระยะเวลาในการแสดงความเสยหายควรใชเกณฑการนบอายความในกรณอนทแตกตางไปจากสนคาปกตหรอไม

โดยสรปประเทศฟลปปนสมกฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ไดแก กฎหมายแพง ค.ศ.1949 ไดแก ความรบผดตามหลกกฎหมายสญญา ในรปของการรบประกนโดยชดแจงหรอโดยปรยาย ทมงคมครองประโยชนของผซอทจะไดรบ

123 Article 169. Prescription - All actions or claim accruing under the provisions of

this Act and the rules and regulations issued pursuant thereto shall prescribe within two (2) years from the time the consumer transaction was consummated or the deceptive or unfair and unconscionable act or practice was committed and in case of hidden defects, from discovery thereof.

141

ตามสญญา ความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด โดยผเสยหายจะตองมภาระการพสจนถงความเสยหาย ทไดรบ การกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการ และความสมพนธระหวาง การกระท าและความเสยหายซง เปน สงทพสจนไดยาก นอกจากนกฎหมายแพง ค.ศ. 1949 ยงไดน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากอาหาร เครองดม สขภณฑ ตาง ๆ อกดวย แตบคคลทตองรบผดจ ากดเฉพาะผผลต และมไดใชบงคบเฉพาะกรณทสนคาเหลานมความไมปลอดภยเทานน อยางไรกตามประเทศฟลปปนสมกฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการส าหรบสนคาทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1992 ทน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชก าหนดความรบผดของผประกอบการ โดยให ความคมครองไปถงบรการทไมปลอดภยดวย ซ งประเภทของบรการ ไดแก การซอมแซม การใหบรการ การจดจ าหนาย การใหบรการตดตอกบบคคลอนเพอการกอสราง การซอมบ ารง การประมวลผล การรกษา การดแลความสะอาดของสนคาหรออสงหารมทรพย การกระจายสนคา หรอการขนสงสนคา แตมไดก าหนดประเภทของสนคาไวมเพยงลกษณะของสนคาทจะตองมไว เพอใชในครวเรอนหรอการเกษตรเทานน และไมรวมถงยารกษาโรค อาหาร และเครองส าอางดวย ซงอาหารไดก าหนดความรบผดของผประกอบการไวโดยเฉพาะในกฎหมายแพง ค.ศ.1992 แตยารกษาโรคและเครองส าอาง เมอกอใหเกดความเสยหายจะตองใชสทธเรยกรองตามหลกกฎหมายสญญาหรอหลกกฎหมายละเมด ซงไมเพยงพอทจะคมครองผบรโภค การพจารณาความไมปลอดภยของสนคาและบรการสามารถพจารณาไดจากหลกเกณฑความคาดหมายของผบรโภคซงมความ ไมเหมาะสมกบการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาหรอบรการทมความซบซอน สวนบคคล ทไดรบความคมครองตามกฎหมาย ผซอ เชา หรอไดรบสนคาอปโภคบรโภค หรอบรการซงถอวา ยงไมมความครอบคลมถงผทไดรบความเสยหายทงหมด บคคลทตองรบผด ไดแก ผผลต (รวมถงผผลตชนสวน อปกรณ) ผน าเขา และผทแสดงตนเปนผผลตหรอน าเขา ซงถอวามความเหมาะสมเพยงพอในการใหความคมครองผเสยหายเปนอยางด แตผใหบรการทตองรบผดมไดมก าหนดไว ส าหรบขอบเขตความรบผดอาศยบทบญญตเกยวกบคาเสยหายตามกฎหมายแพง ค.ศ. 1949 ซงสามารถเรยกไดทงคาเสยหายทแทจรง คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษดวย เหตยกเวนความรบผดม 3 ประการ ไดแก สนคาไมใชสนคาทไมปลอดภย สนคาไมมความไมปลอดภยในขณะวางจ าหนาย และความเสยหายเกดจากความผดของผบรโภค หรอบคคลทสาม ซงเหตยกเวนความรบผดดงกลาวอาจไมเพยงพอโดยผเขยนจะไดวเคราะห ในบทตอไป ส าหรบภาระการพสจนของผเสยหายไมไดมกฎหมายบญญตไววาตองพสจนเ พยงไร และในสวนของอายความการเรยกรองสทธตามกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 มก าหนด 2 ป นบแตวนทสญญาเสรจสมบรณ แตกรณดงกลาวยงไมเหมาะสมกบความรบผดทเกดจากสนคา

142

ทไมปลอดภย ผเขยนจะน าขอดและขอเสยจากการศกษากฎหมายฟลปปนสไปประกอบการน าเสนอกฎหมายมาตรฐานวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทยใหมประสทธภาพมากขนตอไป

3.2 กลมประเทศทไมมกฎหมายก าหนดความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย

3.2.1 ประเทศสงคโปร ประเทศสงคโปร หรอสาธารณรฐสงคโปร (Republic of Singapore) มการปกครอง

ในระบอบประชาธปไตยแบบรฐสภา (Parliamentary Parliament) โดยมรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด และแบงอ านาจการปกครองออกเปน 3 สวน ไดแก สภาบรหาร (The Executive) รฐสภา (Parliament) และสภาตลาการ (The Judiciary) และใชระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ซงไดรบอทธพลมาจากระบบกฎหมายของประเทศองกฤษ โดยถอวาบคคลทกคนมความเสมอภาคตามกฎหมาย ฝายเอกชนกบฝายมหาชนตองอยภายใตกฎเกณฑทางกฎหมายเดยวกนและมศาลหลก 2 ศาลคอ ศาล ชน ตน (Subordinate Court) และศาลสง (Supreme Court) ทมแนวทาง การพจารณาพพากษาคดโดยค านงถงคาใชจายของคความในการพจารณาคด การบรหารเวลาในการพจารณาคด และกระบวนการพสจนหลกฐานและการใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ124

กฎหมายในสวนทเกยวของกบความรบผดในสนคาของประเทศสงคโปรมทงบทบญญต ทเปนลายลกษณอกษร และหลกกฎหมายจารตประเพณทไดรบอทธพลมาจากประเทศองกฤษ แตยงไมมกฎหมายทก าหนดความรบผดของผประกอบการในความเสยหายทเกดจากสนคา ทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ แตในบรบทของการคมครองผบรโภคของประเทศสงคโปรถอวา มความกาวหนากวาประเทศสมาชกอาเซยนอน ในเบองตนไดมการบญญตกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1975 (มาตรฐานและความปลอดภยในทางการคา) ( Consumer Protection (Trade Descriptions and Safety Requirement) Act 1975125) ซงไดเรมตนรางขนโดยสมาคมคมครอง


สงคโปร, สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/Asean_Unit/Singapore.pdf

125 Consumer Protection (Trade Descriptions and Safety Requirement) Act 1975, Accessed Dec 20, 2015, from https://www.mti.gov.sg/legislation/Documents/app.mti.gov.sg/data/pages/345/doc/Consumer%20Protection%20(CGSR)%20Rg%206%20(2).pdf.

143

ผบรโภคสงคโปร (Consumers’ Association of Singapore: CASE) โดยไดรบอทธพลมาจากกฎหมายการคา ค.ศ.1972 ของประเทศมาเลเซย (Trade Description Act 1972) และกฎหมายการคา ค.ศ.1968 ของประเทศองกฤษ (Trade Description Act 1968)126 และไดมการพฒนากฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคเรอยมา และไดมกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑเกยวกบสนคาทช ารดบกพรอง (Lemon) เพอปองกนมใหความเสยหายเกดขนกบผบรโภค ในสวนของ การเยยวยาแกไขเมอมความเสยหายเกดขนแลว แมจะไมมกฎหมายเฉพาะก าหนดไ วแตผเสยหายสามารถเรยกรองใหผประกอบการรบผดได โดยอาศยหลกกฎหมายตาง ๆ ซงมรายละเอยด ดงน

3.2.1.1 กฎหมายวาดวยการขายสนคา ค.ศ.1999 (Sale of Goods Act 1999127)

กฎหมายวาดวยการขายสนคาเปนกฎหมายทก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการซอขายสนคา ไมวาจะเปนสทธหรอหนาทของคสญญาแตละฝาย โดยความรบผดตามกฎหมายฉบบน เปนความรบผดตามหลกกฎหมายสญญา (Contractual or Warranty Liability) โดยผขายอาจให ค าสญญาโดยชดแจง (Express Warranty) หรอเปนกรณทกฎหมายถอวาไดมค าสญญาโดยปรยาย (Implied Warranty) ซงมรายละเอยด ดงน

(1) ค าสญญาโดยชดแจง (Express Warranty) การใหค าสญญาหรอการรบประกนโดยชดแจงเปนกรณทผขายไดท าสญญา

ตอผซออนเปนการรบรองหรอรบประกนคณภาของสนคาอยางชดแจง และเมอมการผดสญญา หรอผดจากทผขายไดรบประกนไว ผซอมสทธเรยกรองใหผขายรบผดโดยอาศยหลกกฎหมายสญญาโดยถอวาขอสญญาหรอค ารบประกนทผขายไดใหไวโดยชดแจงนนเปนสวนหนงของสญญาซอขาย

(2) ค าสญญาโดยปรยาย (Implied Warranty) การ ให ค า สญ ญา โ ดยป ร ย า ย เป น ก ร ณ ท ผ ข าย ไ ม ไ ด ให ค า สญญ า

หรอการรบประกนเกยวกบสนคาไวโดยชดแจง แตไดมการกระท าบางอยางของผขายทกฎหมายถอวาเปนการใหการรบประกนเกยวกบสนคาตอผซอแลว และกรณทกฎหมายสงคโปรถอวาผขายรบประกนสนคาตอผซอ ไดแก

126 Lawrence The and Ng Hui Min, ASEAN PRODUCT LIABILITY AND CONSUMER

PRODUCT SAFETY LAW: Singapore, ed.Luke Nottage and Sukda Thanitkul (Bangkok: Winyuchon Publication House, 2016), p.254.

127 Sale of Goods Act 1999, Accessed Dec 20, 2015, from http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?CompId:414f397a-7e80-4290-8f21-7efea64f61cd.

144

ก. กรณทไดมการขายสนคาตามค าพรรณนาใหถอวามการรบประกนโดยปรยายวาสนคามคณสมบตตรงตามทไดพรรณนาไว128

ข. กรณทผขายสนคาเปนผประกอบธรกจใหถอวามการรบประกน โดยปรยายวาสนคามคณภาพทเหมาะสม129โดยจะถอวาสนคามคณภาพทเหมาะสมเมอมมาตรฐานตามทบคคลทวไปพอใจเมอพจารณาถงรายละเอยดตาง ๆ ของสนคา ราคา และสภาวะแวดลอมอน ๆ ประกอบดวย130นอกจากนสนคาทมคณภาพยงหมายถงสนคาทเปนไปตามเงอนไขทก าหนดโดยรฐและสามารถใชงานไดสมประโยชนตามวตถประสงคของสนคาหรอทไดก าหนดในสญญา เปนสนคา ทไดผลตเสรจสมบรณ ปราศจากความช ารดบกพรอง มความปลอดภย และมความทนทาน131

ค. กรณทมการขายสนคาตามตวอยาง ใหถอวามการรบประกนโดยปรยายวาสนคามคณลกษณะตรงตามสนคาตวอยางและปราศจากความช ารดบกพรองซงท าใหสนคาไมเหมาะสมกบการใชงาน ซงเปนความช ารดบกพรองทไมปรากฏในสนคาตวอยาง132

เมอมการ ผดสญญารบประกนไมวาจะ เปนสญญารบประกนโดยชดแจง หรอโดยปรยาย ผขายจะตองรบผดตอผซอ ซงความรบผดของผซอตามกฎหมายฉบบนเปนความรบผด

128 Sale by description 13.—(1) Where there is a contract for the sale of goods by

description, there is an implied condition that the goods will correspond with the description. 129 Article 14 (2) Where the seller sells goods in the course of a business, there is an

implied condition that the goods supplied under the contract are of satisfactory quality. 130 Article 14.— (2A) For the purposes of this Act, goods are of satisfactory quality if

they meet the standard that a reasonable person would regard as satisfactory, taking account of any description of the goods, the price (if relevant) and all the other relevant circumstances.

131 Article 14 (2) Where the seller sells goods in the course of a business, there is an implied condition that the goods supplied under the contract are of satisfactory quality.

(2B) For the purposes of this Act, the quality of goods includes their state and condition and the following (among others) are in appropriate cases aspects of the quality of goods: (a) fitness for all the purposes for which goods of the kind in question are commonly supplied; (b) appearance and finish; (c) freedom from minor defects; (d) safety; and (e) durability.

132 Article 15.—(1) A contract of sale is a contract for sale by sample where there is an express or implied term to that effect in the contract. (2) In the case of a contract for sale by sample, there is an implied condition — (a) that the bulk will correspond with the sample in quality; (b) (Deleted by Act 43/96) (c) that the goods will be free from any defect, making their quality unsatisfactory, which would not be apparent on reasonable examination of the sample.

145

โดยเครงครดทผขายยงคงตองรบผดแมวาจะไดใชความระมดระวงและไมไดม ความผดกตาม133 และผขายไมสามารถตกลงยกเวนความรบผดตามสญญารบประกนดงกลาวได134 เมอมการผดสญญา ผซอมสทธปฏเสธไมยอมรบสนคาและยกเลกสญญา แตสทธดงกลาวอาจสนสดไปโดยการกระท า ของผซอตามมาตรา 11(3)135 ทบญญตวา “สทธในการปฏเสธไมยอมรบสนคาและยกเลกสญญา ของผซออาจสนไปหากผซอไดยอมรบสนคานนไวแลว” พฤตกรรมของผซอทกฎหมายถอวา มการยอมรบเอาสนคาแลวเปนไป ตามมาตรา 35 (1A, B)(4)136ไดแก137 เมอผซอแจงใหผขายทราบวาเขายอมรบเอาสนคานน เมอผซอไดกระท าการอนเปนการขดแยงกบกรรมสทธของผขาย หรอเมอผซอไดเกบสนคาไวจนเลยระยะเวลาตามสมควรทจะแจงใหผขายทราบวาตนจะไมยอมรบสนคานน และในกรณทผซอเลอกยอมรบสนคาไวแลวผซอยงมสทธเรยกใหผขาย 138ลดราคาลงตามสดสวน

133 Lawrence The and Ng Hui Min, “ASEAN PRODUCT LIABILITY AND CONSUMER

PRODUCT SAFETY LAW: Singapore,” page 256. 134 Article 6 (2) As against a person dealing as consumer, liability for breach of the

obligations arising from — (a) section 13, 14 or 15 of the Sale of Goods Act (seller’s implied undertakings as to

conformity of goods with description or sample, or as to their quality or fitness for a particular purpose); cannot be excluded or restricted by reference to any contract term.

135 Article11 (3) Subject to section 35A where a contract of sale is not severable and the buyer has accepted the goods or part of them, the breach of a condition to be fulfilled by the seller can only be treated as a breach of warranty, and not as a ground for rejecting the goods and treating the contract as repudiated, unless there is an express or implied term of the contract to that effect.

136 Article 35A (1) If the buyer — (a) has the right to reject the goods by reason of a breach on the part of the seller

that affects some or all of them; but (b) accepts some of the goods, including, where there are any goods unaffected by

the breach, all such goods, he does not by accepting them lose his right to reject the rest (4) This section applies unless a contrary intention appears in, or is to be implied

from, the contract. 137 Lawrence The and Ng Hui Min, “ASEAN PRODUCT LIABILITY AND CONSUMER

PRODUCT SAFETY LAW: Singapore,” page 256-257. 138 Article 53.(1) Where there is a breach of warranty by the seller, or where the

buyer elects (or is compelled) to treat any breach of a condition on the part of the seller as a

146

หรอเรยกใหรบผดในความเสยหายทเกดขน โดยความเสยหายทเกดจากการผดสญญาสามารถประมาณการไดจากความเสยหายทเกดขนโดยตรงและความเสยหายทตามธรรมดายอมเกดมขน หากเปนการผดสญญารบประกนเกยวกบคณภาพ ความเสยหายคอความแตกตางของราคาทซอขายกบราคาของสนคาทไดรบมอบ นอกจากนการเรยกรองใหรบผดตามมาตรานไมตดสทธผซอ ทจะเรยกรองใหผขายรบผด หากผซอไดรบความเสยหายตามกฎหมายอน สทธของผซอในกรณทผขายผดสญญาเปนกรณทกฎหมายตองการเยยวยาผซอเพอใหอยในฐานะใกลเคยงกบกรณทสญญา เสรจสมบรณเทานน แตหากผซอไดรบความเสยหายอยางอนเชนทางรางกาย หรอถงแกความตาย กอาจตองไปเรยกรองตามหลกกฎหมายละเมดตอไป นอกจากนแมความรบผดของผขายตามกฎหมายวาดวยการซอขายจะไมตองอาศยความผดของผขายแตหลกความรบผดดงกลาวเปนการเรยกรอง โดยอาศยมลสญญา ดงนนความสมพนธระหวางคสญญาจงมความจ าเปนในการใชสทธเรยกรอง ของผซอตอผขาย ซงอาจมขอจ ากดในกรณทความเสยหายเกดขนกบผบรโภคทไมไดซอสนคา จากผผลตโดยตรงกไมอาจเรยกรองใหผผลตรบผดตามกฎหมายนได

3.2.1.2 หลกกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) การเรยกรองใหรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยตามกฎหมาย

วาดวยการซอขายมขอจ ากดทคกรณจะตองมความสมพนธทางสญญาระหวางกน จงไดน า หลกกฎหมายจารตประเพณมาชวยในการฟองรอง เชนในกรณทไมมสญญาระหวางผผลต และผบรโภค ผบรโภคกสามารถเรยกรองไดตามหลกละเมดซงไดสรางหลกการนไวในคด Donoghue

breach of warranty, the buyer is not by reason only of such breach of warranty entitled to reject the goods; but he may —

(a) set up against the seller the breach of warranty in diminution or extinction of the price; or

(b) maintain an action against the seller for damages for the breach of warranty. (2) The measure of damages for breach of warranty is the estimated loss directly

and naturally resulting, in the ordinary course of events, from the breach of warranty. (3) In the case of breach of warranty of quality, such loss is prima facie the

difference between the value of the goods at the time of delivery to the buyer and the value they would have had if they had fulfilled the warranty.

(4) The fact that the buyer has set up the breach of warranty in diminution or extinction of the price does not prevent him from maintaining an action for the same breach of warranty if he has suffered further damage.

147

v. Stevenson139 ของประเทศองกฤษซงก าหนดผผลตสนคาหนาทระมดระวง (Duty of Care) ไมใหเกดอนตรายตอผบรโภค และหากมความบกพรองตอหนาทดงกลาวจนกอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนของผบรโภค ผผลตจะตองรบผด แมจะไมมสญญาระหวางผผลตและผเสยหายกตาม และหลกดงกลาวไดน ามาปรบใชในประเทศสงคโปร ในคด TV Media Pte Ltd. v. De Cruz Andrea Heidi and Another (2004)3SLR543140 ซงเปนคดทจ าเลยเปนผน าเขาและจ าหนายยา ลดความอวน Slim 10 จากบรษทซงผลตในประเทศจนแตเพยง ผเดยวในประเทศสงคโปร แตยาดงกลาวท าใหตบท างานลมเหลว โจทกจงไดฟองใหรบผดจากตามหลกกฎหมายละเมด ซ งศาลไ ด ตดสนใหจ าเลยตองรบผดเน องจากเปน ผ ทมหนา ทระมดระว ง (Duty of Care) โดยมหลกฐานวาจ าเลยยงไมมความแนใจเกยวกบความปลอดภยของ Slim 10 แตไดมการแสดง ขอความอนเปนเทจแกโจทกเกยวกบความปลอดภยของยาดงกลาว จงเปนกรณทไดละเมดหนาท ทจะตองระมดระวงไมใหเกดความเสยหายตอโจทก จงตองรบผดในความเสยหายทเกดขน และหลกดงกลาวน ประเทศมาเลเซยกไดน าไปปรบใชในการตดสนคดเชนเดยวกน อยางไรกตาม แมหลกนจะชวยแกปญหาในขอจ ากดของความสมพนธทางสญญาระหวางผผลตกบผเสยหายได แตกท าใหผบรโภคประสบปญหาในการพสจนวาความไมปลอดภยของสนคาเกดขนเพราะความผด ของผผลตและไมเกดเหตแทรกแซงขนในระหวางทขนสงไปยงผบรโภค ซงอาจท าใหผบรโภคไมไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขน

3.2.1.3 กฎหมายค มครอ งผ บ ร โภค ค .ศ . 2003 ( กา รค าท เ ป นธร รม ) (Consumer Protection (Fair Trading) Act 2003: CPFTA141)

กฎหมายคมครองผบรโภคในเรองการคาทเปนธรรมไดบญญตขนในป ค.ศ. 2003 เปนกฎหมายทใชกบธรกรรมสวนใหญของผบรโภคแตไมรวมถงการซอขายบาน สญญาจาง และการรบจ าน า โดยคมครองผบรโภคจากการปฏบตทไมเปนธรรมและคมครองสทธในกรณทสนคา

139 Donoghue v Stevenson [1932] AC 562, Accessed Dec 20, 2015, from

http://www.iclr.co.uk/assets/media/iclr-annual-lecture-transcript-2010.pdf. 140 TV Media Pte Ltd. v. De Cruz Andrea Heidi and Another (2004)3SLR543, Accessed

Dec 20, 2015, from http://www.singaporelaw.sg/sglaw/laws-of-singapore/case-law/cases-in-articles/negligence/1594-tv-media-pte-ltd-v-de-cruz-andrea-heidi-and-another-appeal-2004-3-slr-r-543-2004-sgca-29.

141 The Consumer Protection (Fair Trading) Act 2003, Accessed Dec 20, 2015, from http://singaporelegaladvice.com/unfair-sale-practices-cooling-periods-right-cancel-contracts-consumer-protection-fair-trading-act/.

148

มไดเปนไปตามสญญา ผบรโภคมสทธไดรบการเยยวยาจากคสญญาโดยการซอมแซม การเปลยนสนคา ตลอดจนมสทธเลกสญญาได ซงกฎหมายดงกลาวมงคมครองผบรโภคทไดเขาท าสญญา จากผประกอบการทมพฤตกรรมทไมเปนธรรมในทางการคา โดยไมไดมบทบญญตทเฉพาะเจาะจง ถงความรบผดในสนคาทไมปลอดภยแตอยางใด และผทจะเรยกรองใหรบผดไดจะตองเปนคสญญา ความรบผดตามกฎหมายฉบบนจงอาศยหลกกฎหมายสญญาเชนเดยวกบความรบผดตามกฎหมายวาดวยการขายสนคา ค.ศ.1999 แตไดใหความคมครองผบรโภคมากขน โดยในป ค.ศ. 2008 ไดแกไขเพมเตมกฎหมายฉบบนโดยใหน ามาใชกบผลตภณฑทางการเงนและบรการดวย 142และก าหนดใหภาระการพสจนเกยวกบการปฏบตตามกฎหมายฉบบนหรอกฎหมายอนใดทก าหนดใหผประกอบการตองกระท าเปนหนาทของผประกอบการ 143ตอมาในป ค.ศ.2012 ประเทศสงคโปรไดเพมเตมบทบญญตในการเยยวยาผบรโภคจากสนคาช ารดบกพรอง (Lemon) โดยมตนแบบมาประเทศองกฤษ และสหภาพยโรป144 ซงเปนการเพมความคมครองใหแก ผบรโภคในสวนทเกยวกบสนคาทม ความช ารดบกพรอง (สนคาทไมตรงกบสญญา) ไวในสวนท 3 (Part III) โดยสทธโดยทวไปทปรากฏ ในกฎหมายวาดวยการขายสนคา ค.ศ.1999 ยงคงมผลใชบงคบตอไป145มาตรา 12A ก าหนดใหสนคาในบรบทของสญญาซอขายตามกฎหมายคมครองผบรโภคในสวนนมความหมายเชนเดยวกบสนคา ในกฎหมายวาดวยการขายสนคา ค.ศ.1999146 ซงมาตรา 5(1)147 ก าหนดให สนคาทซอขายได ไดแก

142 Article 2 “goods” means — (a) any personal property, whether tangible or intangible, and includes — (i) chattels that are attached or intended to be attached to real property on or after

delivery; and (ii) financial products and credit, including credit extended solely on the security of

land; 143 Article 18A(1) If, in any proceedings taken in any court between a consumer and

a supplier in relation to a consumer transaction, any dispute arises as to whether the supplier has complied with any specified requirement of this Act or the regulations made thereunder, the burden of proving that the supplier has so complied shall be on the supplier.

144 Rodyk & Dividson LLP,Product safety and Product Liability Laws in ASEAN (Singapore), International Conference in Bangkok 28-29 july 2015.

145 คณะกรรมการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต, รายงาน เรอง ความรบผดตอความช ารดบกพรองของสนคาและรางพระราชบญญตความรบผดตอความช ารดบกพรองของสนคา พ.ศ...., วาระปฏรปท 31: การปฏรประบบการคมครองผบรโภค,น. 5.

146 Article 1 In this Part, unless the context otherwise requires —“goods” —

149

สนคา ทมอย ในขณะท าสญญาหรอสน คาทจะมขนในอนาคต ท ผขายสามารถครอบครอง หรอเปนเจาของได จะเหนไดวาสนคาตามกฎหมายฉบบนมความหมายกวางมาก และรวมถงสนค า มอสองดวย แตในการพจารณาความช ารดบกพรองของสนคามอสองแตกตางไปจากสนคามอหนง คอ จะค านงถงระยะเวลาทผานการใชงานและราคาประกอบดวย แตกฎหมายฉบบนไมคมครองถงการซอขายบาน สญญาจาง และการรบจ าน า148 นอกจากนบทบญญตในสวนนจะไมน าไปบงคบใชกบสนคาทบทบญญตของกฎหมายไมมความสอดคลองเหมาะสมกบธรรมชาตของสนคานน149แมจะมการบญญตยกเวนเอาไวดงนแตกไมแนชดวาอยางไรทเรยกวา “ไมสอดคลองกบธรรมชาตของสนคา” ยาซงเปนสนคาทตามธรรมชาตไมอาจหลกเลยงความไมปลอดภยไดจะไดรบการยกเวนตามกฎหมายนหรอไม และในกรณของกระแสไฟฟา หรอสนคาทางการเกษตรจะอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบดงกลาวหรอไม ซงตามหลกกฎหมาย Lemon Law ผประกอบการตองรบผดเมอพบความช ารดบกพรองของสนคาภายใน 6 เดอน และจะสนนษฐานไวกอนวาความช ารดบกพรองนนมอยตงแตเวลา ทมการซอขายหรอสงมอบแลว150 ซงความช ารดบกพรองตามกฎหมายฉบบนหมายถงสนคา ทไมเปนไปตามสญญา (Non-conforming goods151)

(a) in relation to a sale, has the same meaning as in the Sale of Goods Act 147 Sale of Goods Acts Article 5 (1) The goods which form the subject of a contract

of sale may be existing goods, owned or possessed by the seller, or goods to be manufactured or acquired by him after the making of the contract of sale, in this Act called future goods.

148 LEMON LAW FAQ, Accessed Dec 20, 2015, from https://www.case.org.sg/pdf/Lemon%20Law%20FAQs.pdf.

149 Article 12B (4) Subsection (3) does not apply if — (b) its application is incompatible with the nature of the goods or the nature of the

lack of conformity. 150 Article 12B.—(1) This Part applies if — (a) the transferee deals as consumer; (b) the goods do not conform to the applicable contract at the time of delivery;

and (c) the contract was made on or after the date of commencement of section 6 of

the Consumer Protection (Fair Trading) (Amendment) Act 2012. (2) If this section applies, the transferee has the right — (a) under and in accordance with section 12C, to require the transferor to repair or

replace the goods; or (b) under and in accordance with section 12D —

150

กฎหมาย ดงก ลาว เปนกฎหมาย ท ใ ชก บทรพย ทม ความช าร ดบกพร อ ง ซงมความหมายทไมเฉพาะและกวางกวาสนคา ทไมปลอดภย โดยสนคาช ารดบกพรองเปนสนคา ทอาจจะไมกอใหเกดอนตรายตอผบรโภค เชน ช ารดบกพรองในการน าไปใชงาน แตสนคา ทไมปลอดภยมความเฉพาะเจาะจงถงสนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายในชวต รางกาย และทรพยสนของผบรโภค ซงแมจะใหความคมครองผบรโภคเพมขนแตกมไดมคมครองความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย แตเปนกฎหมายทใหความคมครองในเชงปองกนมใหมความเสยหายเกดขน โดยมาตรการในการเยยวยาความเสยหายเปนการมงเนนไปทประโยชนทผบรโภคจะไดรบ ตามสญญาและความเสยหายทเกดกบสนคาทช ารดบกพรอง หากมความช ารดบกพรองของสนคาเกดขน ผบรโภคจะมสทธในการเรยกรองใหผขายซอมแซม เปลยนสนคา ลดราคา หรอการคนสนคา ทไมถกตองตามสญญา โดยแบงออกเปนสทธปฐมภม คอ สทธทผบรโภคจะตองใชเปนล าดบแรกกอน หากไมสามารถกระท าได หรอการปฏบตตามสทธดงกลาวไมมความเหมาะสมกบราคาของสนคา ผบรโภคจะตองใชสทธทตยภมตอไป สทธปฐมภมเปนไปตามหลกกฎหมายของภาคพนยโรปทตองการบงคบช าระหนโดยเฉพาะเจาะจง (Specific Performance) และถอตามหลกสญญาตองเปนสญญา (Pacta Sunt Servanda) ตามกฎหมายสงคโปร สทธปฐมภมทผบรโภคสามารถเรยกใหผขายรบผดไดในกรณทสนคาช ารดบกพรองเปนไปตามมาตรา 12C152ไดแก การเรยกใหผขายซอมแซมหรอเปลยน

(i) to require the transferor to reduce the amount to be paid for the transfer by the

transferee by an appropriate amount; or (ii) to rescind the contract with regard to the goods in question. (3) For the purposes of subsection (1)(b), goods which do not conform to the

applicable contract at any time within the period of 6 months starting from the date on which the goods were delivered to the transferee must be taken not to have so conformed at that date.

151 Article 12A. (4) For the purposes of this Part, goods do not conform to — (a) a contract of sale of goods if there is, in relation to the goods, a breach of an

express term of the contract or a term implied by section 13, 14 or 15 of the Sale of Goods Act; (b) a contract for the supply or transfer of goods if there is, in relation to the goods,

a breach of an express term of the contract or a term implied by section 3, 4 or 5 of the Supply of Goods Act

152 Article 12C.—(1) If section 12B applies, the transferee may require the transferor to —

(a) repair the goods; or

151

สนคาทช ารดบกพรอง โดยผซอตองใหเวลาแกผขายตามสมควรในการด าเนนการซอมแซมหรอเปลยนสนคากอนทผซอจะใชสทธทตยภมตอไป 153 และในกรณทผซอไมอาจเรยกให ผขายซอมแซม หรอเปลยนสนคาได เนองจากเปนกรณไมอาจเปนไปไดหรอไมเหมาะสมหากเปรยบเทยบกบการใชสทธแบบอน เชน คาใชจายสงเกนกวาราคาสนคา หรอในกรณทผซอทราบถงความช ารดบกพรอง154 ผซอมสทธในการขอลดราคาสนคาหรอเลกสญญา 155 โดยผบรโภคจะใชสทธดงกลาวได ตอเมอ การซอมแซมหรอการขอเปลยนสนคาไมอาจจะกระท าไ ด เพราะเปนไปไมไ ด โดยสภาพ หรอไมเหมาะสม หรอผขายรบสนคาไปซอมแซมหรอเปลยนแลวแตไมอาจซอมแซมหรอเปลยนใหไดภายใตกรอบระยะเวลาอนสมควรและไมกอภาระแกผขายมากเกนไป หากผซอใชสทธในการบอกเลกสญญาผซอมสทธไดรบเงนคาสนคาคนจากผขายโดยการขอคนเงนอนเนองมาจากการบอกเลกสญญาจะตองพจารณาหกเอาสวนราคาทผซอไดใชประโยชนจากสนคานนไปดวยแลว 156 การใชสทธเรยกรองในสนคาช ารดบกพรองมอายความ 2 ป เวนแตการใชวธการพจารณาแบบคดทมคาเสยหายเลกนอย (Small Claims Tribunal) อายความตองไมเกน 1 ป

จากบทบญญตในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.2003 ประเทศสงคโปรไดพฒนาหลกการในการคมครองผบรโภคในประเดนเกยวกบการใชสทธเรยกรองกรณสนคาช ารดบกพรองไว

(b) replace the goods. 153 Article 12E.—(1) If the transferee requires the transferor to repair or replace the

goods, the transferee must not act under subsection (2) until he has given the transferor a reasonable time in which to repair or replace (as the case may be) the goods.

154 Article 12C. (3) The transferee must not require the transferor to repair or, as the case may be, replace the goods if that remedy is —

(a) impossible; (b) disproportionate in comparison to the other of those remedies; or (c) disproportionate in comparison to an appropriate reduction in the amount to be

paid for the transfer under paragraph (a), or rescission under paragraph (b), of section 12D(1). 155 Article 12D.—(1) If section 12B applies, the transferee may — (a) require the transferor to reduce the amount to be paid for the transfer of the

goods in question to the transferee by an appropriate amount; or (b) rescind the contract with regard to those goods, 156 Article 12F. (5) If the transferee has claimed to rescind the contract, the court

may order that any reimbursement to the transferee be reduced to take account of the use he has had of the goods since they were delivered to him.

152

โดยเฉพาะ โดยก าหนดไวในกฎหมายเกยวกบการคมครองผบรโภคเพอเพมสทธแกผบรโภคมากขนจากกฎหมายวาดวยการขายสนคา ค.ศ.1999 จงชวยสรางความมนใจในการท าสญญาซอขายระหวางผบรโภคกบผประกอบธรกจตอไปได157

โดยสรปประเทศสงคโปรไมมกฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะ แตผเสยหายสามารถเรยกรองใหผประกอบการรบผดไดโดยอาศยกฎหมายตาง ๆ ไดแก กฎหมายวาดวยการขายสนคา ค.ศ.1999 ใชหลกกฎหมายสญญาเกยวกบ การรบประกนซงอาจเปนไปโดยชดแจงหรอโดยปรยาย แตกฎหมายดงกลาวมงประสงคเพอคมครองประโยชนของผซอทจะไดรบตามสญญา ดงนน เมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย จงมกเรยกรองคาเสยหายโดยอาศยหลกกฎหมายจารตประเพณ ทผประกอบการมหนาทระมดระวง ซงหากผประกอบการกระท าการผดหนาทดงกลาวและกอใหเกดความเสยหายขนจะตองรบผด ในความเสยหายนน นอกจากนประเทศสงคโปรยงมกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2003 ทใชบงคบกบสญญาระหวางผประกอบการและผบรโภค ซงก าหนดใหผประกอบการรบผดเมอสนคามความช ารดบกพรอง (Lemon) โดยผบรโภคมสทธในการเรยกใหผขายซอมแซมหรอเปลยนสนคาดงกลาว หากไมสามารถซอมแซมหรอเปลยนสนคาไดผซอมสทธเรยกใหผขายลดราคาสนคาลงตามสวน หรออาจบอกเลกสญญาได กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2003 ในสวนทเกยวกบความช ารดบกพรองของสนคามลกษณะทคลายคลงกบกฎหมายวาดวยการขายสนคา ค.ศ. 1999 แตกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2003 จะใชเฉพาะส าหรบสญญาทท าขนระหวางผประกอบการและผบรโภคและใหความคมครองกบผบรโภคมากขน จากการศกษากฎหมายของประเทศสงคโปรพบวา เมอมความเสยหายเกดจากสนคาทไมปลอดภยผเสยหายตองเรยกรองใหผประกอบการรบผดตามหลกกฎหมายจารตประเพณ ซงผเสยหายมภาระในการพสจนถงหนาทการระมดระวงของผประกอบการ การกระท าผดหนาทดงกลาว และความเสยหายทเกดจากการกระท าผดหนาทนน สวนความเสยหายอน ๆ ทเกดจากการผดสญญาและนอกเหนอจากทผประกอบการตองรบผดตามหลกกฎหมายจารตประเพณ กสามารถเรยกรองไดตามกฎหมายวาดวยการซอขายหรอกฎหมายคมครองผบรโภคแลวแตกรณ หากมนตสมพนธระหวางกน แมวาประเทศสงคโปรจะใหความส าคญในความปลอดภย คณภาพ และมาตรฐานของสนคา โดยก าหนดกฎเกณฑในการควบคมการผลตและจ าหนายสนคา โดยควบคมผประกอบธรกจโดยหนวยงานของรฐ แตกฎหมายเหลานนกเปนไปในเชงคมครองปองกนผบรโภค ในเบองตนไมใหมความเสยหายเกดขน (Product Safety) แตกยงไมมบทบญญตของกฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะทอาจ

157 คณะกรรมการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต , อางถงแลว เชงอรรถ ท 150, หนา 32-33.

153

ท าใหผบรโภคไมไดรบความคมครองอยางเปนเพยงพอและเปนธรรม ซงผเขยนจะน าขอดและขอเสยจากการศกษากฎหมายสงคโปรไปประกอบการน าเสนอกฎหมายมาตรฐานวาดวยความรบผด ในความเสยหายอนเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ใหมประสทธภาพมากขนตอไป

3.2.2 ประเทศอนโดนเซย ประเทศอนโดนเซยมระบอบการปกครองระบอบประชาธปไตยแบบสาธารณรฐ

และมโครงสรางการปกครองเปนแบบการกระจายอ านาจซงประกอบดวย 2 สวน คอการบรหารราชการสวนกลางและการบรหารราชการสวนทองถน โดยการบรหารราชการสวนทองถน กแบงออกเปนหลายระดบ และมการปกครองสวนทองถนทขยายไปตามความเจรญของชมชน ในรปแบบของเทศบาล (Municipality) และเขตการปกครองพเศษ (Special Regions) สวนระบบกฎหมาย ประเทศอนโดนเซยเปนประเทศทมกฎหมายทใชกนมากอนศตวรรษท 17 ซงเปนระบบกฎหมายจารตประเพณ (Customary Law) ทมความแตกตางจากหลกจารตประเพณทวไป (Ordinary Customs) และหลกการตดสนโดยสอดคลองกบมตของคนสวนใหญ (Consensus Through Decision Making) ตอมาไดตกเปนอาณานคมของประเทศเนเธอรแลนด ท าใหประเทศอนโดนเซยไดรบอทธพลของระบบกฎหมายจากประเทศดงกลาวและเมอไดสนสดสงครามโลก ครงทสอง ประเทศอนโดนเซยไดสรางระบบกฎหมายแหงชาตขนโดยมรากฐานมาจากกฎหมาย โรมน-ดตช (Roman-Dutch Law) และมระบบศาลออกเปน 3 ระดบ ไดแกศาลเขต (District Courts) เปนศาลชนตน ศาลสง (High Court) เปนศาลอทธรณ และศาลสงสดซงเรยกวา “Mah-kamah Agung” เปนศาลฎกา158

ประเทศอนโดน เซยมบทบญญต ทเกยวของกบความรบผดของผประกอบการ ตอความเสยหายทเกดขนกบผบรโภคจากการใชสนคาและบรการอยในกฎหมายหลายฉบบ เชน ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ.1847 (The Indonesian Civil Code 1847)159 ซงความรบผด ของผประกอบการจะเกดขนเมอมความช ารดบกพรองของสนคา หรอมการกระท าผดสญญาขน นอกจากนประเทศอนโดนเซยไดประกาศใชบงคบกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 (Indonesia


อนโดนเซย, สบคนเมอวนท 10 กนยายน 2558, จาก http://www.ocsc.go.th/ocsc/th/files/Asean_Unit/Indonesia.pdf

159 The Indonesian Civil Code 1847, Accessed Aug 31, 2015, from http://www.kuhper.com/Trilingual%20Indonesian%20Civil%20Code.pdf.

154

Consumer Protection Act 1999)160เมอวนท 20 เมษายน 1999 เพอใหความคมครองผบรโภคเพมขนจากกฎหมายทมอย เดม และมบทบญญตทก าหนดใหผผลตและผกระจายสนคารบผด ตอผบรโภคโดยน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชบงคบแกผประกอบการดวย เมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยยอมใชสทธเรยกรองโดยอาศยกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 ได โดยมรายละเอยดเกยวกบกฎหมายทเกยวของแตละฉบบ ดงน

กฎหมายทมความเกยวของกบความรบผดในผลตภณฑมหลายฉบบ อาท กฎหมายแพง กฎหมายคมครองผบรโภค เปนตน ซงแตละฉบบมรายละเอยดและเง อนไขในการใชสทธเรยกรอง ทแตกอยางกน และมหลกกฎหมายพนฐานทแตกตางกนในกฎหมายแตละฉบบ ดงน

3.2.2.1 ประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 1847 ความรบผดตามประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 1847 ในสวนทเกยวของกบ

สทธเรยกรองใหผประกอบการรบผด ประกอบดวย (1) ความรบผดตามหลกกฎหมายสญญา (Contractual or Warranty

Liability) ความรบผดตามหลกกฎหมายสญญาในสวนทเกยวของกบความรบผด

ในสนคาทไมปลอดภย เปนไปตามมาตรา 1243161 ซงบญญตวา “คาสนไหมทดแทนความเสยหาย อนเกดจากการผดสญญาเกดขนเมอลกหนไมกระท าการหรอละเวนกระท าการตามทไดตกลง ในสญญา หรอมไดกระท าหรอละเวนกระท าการภายในระยะเวลาทก าหนด” ดงนนหากไดมการตกลงกนอยางไรเกยวกบสญญา เชน ตกลงกนวาสนคาทซอขายจะตองปราศจากความไมปลอดภย แตสนคา กลบมความไมปลอดภยซอนอย เชนนถอไดวาผขายไดผดสญญาซอขายแลว และเมอมการผดสญญาซอขายและมความเสยหายเกดขนตามกรณน ผขาย (ลกหน) จะตองรบผดในคาสนไหมทดแทน หากไมสามารถพสจนไดวาการผดสญญาดงกลาวนนเกดขนโดยเหตสดวสยหรอมไดเกดขนจากความผดของตน162 คาสนไหมทดแทนความเสยหายจะตองเปนคาเสยหายทเกดขนจรงและสามารถ

160 Indonesia Consumer Protection Act 1999, Accessed Aug 31, 2015, from

http://www.bu.edu/bucflp/files/2012/01/Law-No.-8-Concerning-Consumer-Protection.pdf. 161 Article 1243 Compensation for costs, damages and interests for the breach of an

obligation only becomes obligatory, if the debtor, after having been declared to be in default, remains in default, or in case of obligations where he must give or produce something, is only given after the lapse of a period of time.

162 Article 1244 If there is any reason for such, the debtor is compensate for costs, damages and interests if he cannot prove, that the non-performance or the late performance of

155

คาดเหนไดในเวลาทไดท าสญญา เวนแตกรณทการผดสญญาเกดขนเพราะกลฉอฉลของผขาย 163 นอกจากน มาตรา 1504164 ไดก าหนดหนาทของผขายเอาไวโดยเฉพาะใหผขายมหนาทในการสงมอบสนคาทปราศจากความช ารดบกพรองทซอนอย ซงมผลท าใหสนคาไมมความเหมาะสมส าหรบ การใชงานทงหมดหรอบางสวน หากผซอไดทราบถงความช ารดบกพรองดงกลาว จะไมเขาท าสญญา ซอขายหรอซอขายในราคาทถกลง และผขายจะตองรบผดหากพบความช ารดบกพรองของสนคา แมวา ผขายจะไมรถงความช ารดบกพรอง ทซอนอย เวนแตจะไดตกลงยกเวนเปนอยางอน ตามมาตรา 1506165จะเหนไดวาความรบผดเมอสนคาทขายมความช ารดบกพรองซอนอย เปนความรบผดทไมตองการความผด (Liability without Fault) เพราะแมผขายสจรตไมรถง ความช ารดบกพรองยงตองรบผดตอผซอ ทงน ความรบผดดงกลาวสามารถตกลงยกเวนได แตการตกลงยกเวนความรบผดจะไมสามารถใชบงคบไดหากขอตกลงดงกลาวขดตอประโยชนสาธารณะ และศลธรรมอนด166 อยางไรกตาม ความช ารดบกพรองของสนคาตามมาตรา 1504 น มความหมายกวางกวาความไมปลอดภยของสนคาทผเขยนมงจะศกษาถง และมนยเพอใหความคมครองผซอ ใหไดรบสนคาทมคณภาพสามารถใชงานไดตามวตถประสงคทตองการเทานน มไดมความมงหมาย ทจะคมครองไปถงความเสยหายอยางใด ๆ ทจะเกดขนเพราะความช ารดบกพรองของสน คานน และการเรยกรองใหรบผดไมวาจะเนองจากการผดสญญาหรอเพราะสนคามความช ารดบกพรองจะตองอาศยความสมพนธในทางสญญาระหวางคกรณ ซงในทางปฏบตแลวหวงโซของสญญา

such obligation, is caused by an unforeseen event, for which he is not responsible and he was not acting in bad faith.

163 Article 1247 The creditor is only obligated to compensate for costs, damages and interests that have already materialized or is reasonably foreseeable at the time the obligation was concluded, unless the non-fulfillment of such obligations was caused by deceit on his part.

164 Article 1504 The seller shall be bound to warrant against hidden defects of the sold assets, which would render them unsuitable for the intended use, or which would reduce the use in such manner, that if the buyer had been aware of such defects, he would not have purchased those assets, or would have purchased them at a lower price.

165 Article 1506 The seller shall be responsible for the hidden defects, notwithstanding that he may be unaware of them himself, unless, in that case, he had stipulated that he would not be bound to any warranties whatsoever.

166 Riza Fadhli Buditomo, ASEAN PRODUCT LIABILITY AND CONSUMER PRODUCT SAFETY LAW: Indonesia, ed.Luke Nottage and Sukda Thanitkul (Bangkok: Winyuchon Publication House, 2016), p.113.

156

มกจะขาดตอนระหวางผซอและผผลตสนคาทแทจรง ท าใหผตองรบผดตอผซอ คอ ผขายซงอาจมใชผผลตสนคาทแทจรง และเกดการเรยกรองใหรบผดเปนทอด ๆ ตามความผกพนในทางสญญา จงไมมความเหมาะสมกบลกษณะของการผลตสนคาและการด าเนนธรกจในปจจบน

(2) ความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด (Tort Liability) ดวยขอจ ากดในการเรยกรองใหผผลตรบผดตามหลกกฎหมายสญญา ประเทศ

อนโดนเซยจงไดน าหลกกฎหมายละเมดมาปรบใชกบการเรยกรองใหผประกอบการรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย 167ซงบญญตไวในมาตรา 1365168 วา “การกระท า ผดกฎหมายอนเปนเหตใหเกดความเสยหายตอบคคลอน ผกระท าจะตองรบผดในความเสยหาย เชนวานน” และนอกจากบคคลจะตองรบผดในการกระท าโดยผดกฎหมายของตนแลว ยงตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากการกระท าโดยประมาทหรอปราศจากความระมดระวงของตนดวย 169 ซงโดยหลกการของกฎหมายละเมดนนสามารถน าไปปรบใชกบกรณของความเสยหายทเกดกบสนคาทไมปลอดภยไดโดยไมตองอาศยความผกพนทางสญญาระหวางผผลตและผบรโภคแตผเสยหายจะตองมภาระในการพสจนใหครบองคประกอบ ดงน170

1) มการกระท าหรอละเวนกระท าการ 2) การกระท าหรอละเวนกระท าการของผประกอบการเปนการผด

กฎหมาย 3) ผบรโภคไดรบความเสยหาย 4) มความสมพนธระหวางการกระท าละเมดและความเสยหาย

ของผเสยหาย การพสจนใหครบองคประกอบตามทกฎหมายก าหนดเปนสงทกระท าไดยาก

ส าหรบผเสยหาย เนองจากการผลตสนคาในปจจบนมความซบซอนทผบรโภคไมสามารถทราบถงกระบวนการดงกลาว จงพสจนถงการกระท าหรอละเวนกระท าการของผประกอบการไดยากและถอ

167 Ibid, p. 113. 168 Article 1365 Every unlawful act that causes damage onto another person obliges

the wrongdoer to compensate such damage. 169 Article 1366 A person is responsible, not only for the damage which he has

caused by his act, but also for that caused by his negligence or recklessness. 170 Buditomo, “ASEAN PRODUCT LIABILITY AND CONSUMER PRODUCT SAFETY LAW,”

p. 114.

157

เปนขอจ ากดทส าคญในการเรยกรองใหผประกอบการรบผดในสนคาทไมปลอดภยโดยอาศย หลกกฎหมายละเมด

3.2.2.2 กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 (Consumer Protection Act 1999)

กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 ของประเทศอนโดนเซยไดบญญตขน และมผลใชบงคบในเดอนเมษายน ค.ศ.2000 เพอเพมความคมครองใหแกผบรโภค โดยการคมครองผบรโภคอยบนพนฐานของหลกผลประโยชน ความยตธรรม ความเหมาะสม ความปลอดภย และกฎหมายเกยวกบความปลอดภยของผบรโภค171 กฎหมายดงกลาวไมมบทบญญตทก าหนด ความรบผดทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะ แตมบทบญญตทเกยวของกบความรบผด ในความเสยหายจากผลตภณฑโดยทวไป ซงสามารถน ามาปรบใชกบกรณของสนคาทไมปลอดภยไดและใหความคมครองมากกวาการเรยกรองใหรบผดตามประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 1847 ซงมรายละเอยด ดงน

(1) หลกความรบผดของผประกอบการ ตามกฎหมายคมครองผบรโภค มาตรา 7(f)172 ก าหนดใหผประกอบการ

มหนาทในการชดใชคาเสยหายคาชดเชยความเสยหายทเกดขนจากการใ ชหรอบรโภคสนคา หรอบรการ จากบทบญญตดงกลาวความผดของผประกอบการมไดเปนเงอนไขแหงความรบผด และบทบญญตในสวนของเหตยกเวนความรบผดผประกอบการจะหลดพนความรบผด เมอความเสยหายเกดขนจากความผดของผบรโภคเทานน แมความเสยหายมไดเกดขนเพราะความผด ของผประกอบการ แตเมอมใชความผดของผบรโภคหรอบคคลอนผประกอบการยงตองรบผด ในความเสยหายนน ดงนนความรบผดตามกฎหมายฉบบนจงเปนความรบผดทไมอาศยความผด (Liability without Fault) ซงผประกอบการจะตองรบผดแมไมมความผดอนเปนหลกความรบผด โดยเครงครด (Strict Liability)

171 Article 2 Consumer protection is based on the principles of benefit, justice,

balance, security, safety and legal security of the consumers. 172 Article 7 The obligations of the entrepreneurs: f. to provide compensation, redress and/or substitution for the damages caused by

the use, consumption and application of the goods and/ or services;

158

(2) เงอนไขแหงความรบผด ก. ประเภทของสนคา สนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999

ไดบญญตนยามไวใน มาตรา 1 (4)173 วา “สนคาหมายถงวตถใด ๆ ทมรปรางหรอจบตองไดไมวา จะสามารถเคลอนยายไดหรอไมกตาม ซงสามารถซอขายและใชประโยชนหรออปโภคบรโภคได” สนคาตามกฎหมายคมครองผบรโภคของประเทศอนโดนเซยมขอบเขตทกวางมาก โดยตองเปนสงทมรปรางสามารถซอขายหรอใชประโยชนเพอการอปโภคบรโภคได และไมจ าก ดวาจะเปนทรพย ทสามารถเคลอนยายไดหรอไม เมอเปนเชนนบานและทดนจะอยในความหมายของสนคาหรอไม นอกจากนกฎหมายคมครองผบรโภคยงใหความคมครองไปถงบรการดวย ซงมาตรา 1(5)174ใหนยามของบรการไววา “บรการหมายถงบรการใด ๆ ทมรปแบบการท างานหรอการด าเนนงานทไดขายใหแกผบรโภค” บรการของประเทศอนโดนเซยไมมขอจ ากดหรอขอยกเวนของบรการซงท าใหบรการทกอยางอยในความหมายของบรการตามกฎหมายฉบบน และอาจกอใหเกดความไมเปนธรรม แกผประกอบการทจะตองรบภาระมากเกนไปหรอไม

ข. ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 มาตรา 8 ไดก าหนดขอหาม

ส าหรบผประกอบการในการประกอบธรกจไว โดยมาตรา 8(2)175ผประกอบการตองหามในการคาสนคาทกอใหเกดความเสยหาย ไมปลอดภย (Defective) หรอไดใชงานแลวและมการปนเปอน โดยไมไดใหขอมลทถกตองและสมบรณเกยวกบสนคานน” โดยสนคาทตองหามจ าหนายอนมลกษณะดงกลาวเหลานรวมไปถงยา และผลตภณฑเกยวกบอาหารดวย176 บทบญญตของกฎหมายคมครอง

173 Article I In this law, that which is intended by: 4. Goods is any object tangible or insufficiently tangible, movable or immovable,

consumable or inconsumable, which can be traded, used, consumed, or utilized by the consumers.

174 Article I In this law, that which is intended by: 5. Services is any service in the form of work or performance traded in the society

to be used by the consumers. 175 Article 8 (2) Entrepreneurs are prohibited from trading damaged, defective or

used and tainted goods without providing complete and correct information. 176 Article 8 (3) Entrepreneurs are prohibited from trading damaged, defective or

used and tainted pharmaceutical or food products with or without providing complete and correct information.

159

ผบร โภค ค.ศ.1999 ไ ดมบญญ ตถงความไมปลอดภยของสนคา ไว ในมาตรา 8 ซ งหามมใหผประกอบการขายสนคาทไมปลอดภย แตไมไดใหค านยามหรอขยายความวาสนคาทไมปลอดภย มความหมายอยางไร และมหลกในการพจารณาวาสนคามความไมปลอดภยหรอไม อยางไร จงเปนกรณทไมมความชดเจนวาสนคาทไมปลอดภยจะหมายความเฉพาะสนคาทอาจกอใหเกดใหเกดความเสยหายแกผบรโภค หรอรวมไปถงสนคาทไมสามารถใชไดตามความมงหมายหรอวตถประสงคของสนคานนดวยหรอไม

ค. บคคลทไดรบความคมครอง กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 ของประเทศอนโดนเซยไมได

มบทบญญตก าหนดความรบผดส าหรบสนคาทไมปลอดภยเอาไวโดยเฉพาะ แตมาตรา 19(1)177 ก าหนดใหผประกอบการรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหาย หรอความสญเสยทผบรโภคไดรบ... ดงนน เมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาหรอบรการ บคคลทจะไดรบความคมครอง คอผบรโภค ซ ง มาตรา 1 (2) ก าหนดให “ ผบรโภค หมายถง บคคลทไดใชสนคาหรอบรการ เพอประโยชนสวนตว บคคลในครอบครว หรอบคคลอนอนมใชเพอวตถประสงคในทางการคา ” ตามบทบญญตดงกลาว แสดงใหเหนวาผ ทไดรบความคมครอง คอ ผซอและผทไ ดใชสนคา และลกษณะการบรโภคสนคาจะตองเปนไปเพอประโยชนสวนบคคลเทานน ดงนน หากเปนการซอหรอใชสนคาเพอประโยชนในทางการคายอมไมไดรบความคมครองตามกฎหมายฉบบน อยางไรกตามผบรโภคไมไดรวมไปถงบคคลทมไดใชหรอบรโภคสนคาดวย ดงนนหากมความเสยหายเกดขนโดยไมไดใชหรอบรโภคสนคา เชน ผทโดนลกหลงหรอไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยโดยบงเอญยอมไมอยในขอบเขตของผทไดรบความคมครองตามกฎหมายดงกลาว บคคลเหลานนจะตองเรยกรองคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดขนโดยอาศยกฎหมายอน ๆ ซงมความไมเหมาะสมบางประการดงกลาวไปแลวขางตน ดงนน เพอใหความคมครองประชาชนจากความไมปลอดภยของสนคาควรใหความคมครองผทไดรบความเสยหายทกคนแมมไดเปนผซอหรอใชสนคาดวย หรอไม

ง. บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา มาตรา 7(f)178 ก าหนดให ผประกอบการเปนบคคลคนทตองรบผด

โดยผประกอบการมหนาทในการชดใชคาเสยหายคาชดเชยความเสยหายทเกดขนจากการใชหรอ

177 Article 19 (1) Entrepreneurs are obligated to give compensation for the damage,

taint and/or losses the consumers suffer as a result of using or consuming the goods and/or services produced or traded by the entrepreneurs.

178 Article 7 The obligations of the entrepreneurs:

160

บรโภคสนคาหรอบรการ และมาตรา 19(1)179 ก าหนดใหผประกอบการรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหาย หรอความสญเสยทผบรโภคไดรบจากการใชหรอบรโภคสนคาหรอบรการทไดจ าหนายโดยผประกอบการนน ซงผประกอบการไดก าหนดนยามไวในมาตรา 1(3)180 ไดแก บคคลธรรมดา หรอนตบคคลทมภมล าเนาหรอด าเนนธรกจอยในประเทศอนโดนเซย และมาตรา 21181บญญตให ผน าเขาสนคาจะตองรบผดในสนคาทไดน าเขาเชนเดยวกบผผลตหากสนคานนไมไดน าเขาโดยตวแทนของผผลตตางประเทศ นอกจากนในกรณของบรการผน าเขาบรการจ าตองรบผดเชนเดยวกบ ผใหบรการตางชาต หากการบรการนนไมไดจดใหมขนโดยตวแทนของผใหบรการ และผประกอบการทไดขายสนคาใหกบผประกอบการอนจะตองรบผดในการชดเชยคาเสยหายใหแก ผบรโภค หากผประกอบการทเปนผซอไดขายสนคาใหแกผบรโภคโดยมไดมการเปลยนแปลงสนคา หรอในกรณทสนคาทขายใหผประกอบการไมเปนไปตามสญญา เชน ไมเปนไปตามตวอยาง คณภาพไมเหมาะสม เปนตน182จากบทบญญตดงกลาว ผประกอบการทตองรบผดในความเสยหายทเกดขน ไดแก บคคล

f. to provide compensation, redress and/or substitution for the damages caused by

the use, consumption and application of the goods and/ or services; 179 Article 19 (1) Entrepreneurs are obligated to give compensation for the damage,

taint and/or losses the consumers suffer as a result of using or consuming the goods and/or services produced or traded by the entrepreneurs.

180 Article I In this law, that which is intended by: 3. Entrepreneur is an individual person or a company, in the form of a legal or non-

legal entity established and domiciled or engaged in activities within the legal territory of the Republic of Indonesia, conducting various kinds of business activities in the economic sector through contracts, both individually and collectively.

181 Article 21 (1) An importer of goods bears responsibility similar to that of a producer of the imported goods if the goods are not imported by an agent or representative of the foreign producer.

(2) An importer of services bears responsibility similar to that of a foreign services provider if the availability of the said foreign services is not made by an agent or representative of the foreign services provide

182 Article 24 (1) Entrepreneurs who sell goods and/or cervices to other entrepreneurs are responsible for the compensation claims and/or consumer’s suit if:

a. the other entrepreneurs sell to the consumers without making any changes to the said goods and/or services;

161

ทด าเนนธรกจในประเทศอนโดนเซย ซงมขอบเขตทครอบคลมถงผผลต ผจ าหนายสนคาดวย เพราะบคคลเหลานด าเนนธรกจในประเทศอนโดนเซย เมอเปนเชนนหากเกดความเสยหายจากการใชสนคาบคคลทก ๆ คนทเปนผจดจ าหนายสนคาไมวาจะอยในล าดบตนหรอผทท าสญญาซอขายกบผบรโภคโดยตรงตองรบผดตอผบรโภคทงหมด แมวาความเสยหายจะเกดจากการผลตสนคาของผผลตและร ตวผผลตอยแลวกตาม เชนนจะท าใหผขายสนคามภาระมากเกนสมควรและจะสงผลใหราคาของสนคา สงกวาปกต เนองจากผขายไดจ าหนายสนคาอยบนความเสยงทวาตนจะตองรบผดตอความเสยหาย ทเกดขน และตามนยามของค าวาผประกอบการนาจะหมายความรวมถงผน า เขาสนคาหรอบรการ ในประเทศอนโดนเซยอยแลว เพราะเปนผทไดด าเนนธรกจในประเทศอนโดนเซย แตไดมการบญญตไวโดยเฉพาะไวในมาตรา 21 อก ใหตองรบผดในสนคาหรอบรการทตนน าเขา โดยความรบผดมได ใชค าวาตองรบผดเสมอนผประกอบการแตกลบใชค าวาใหรบผดเสมอนผผลต แตบทบญญตทก าหนดหนาทและความรบผดกฎหมายไดใชค าวาความรบผดของผประกอบการไมไดก าหนดหนาทของผผลตเอาไวโดยเฉพาะ ดงนนความรบผดของผน าเขาสนคาเสมอนผผลตนาจะหมายถงความรบผด ของผประกอบการนนเอง ผเขยนเหนวาบคคลทตองรบผดตามกฎหมายอนโดนเซยยงมความสบสน อยบางบางประการ เชน ผประกอบการนาจะรวมถงผน าเขาดวยอยแลว แตปรากฏวามการก าหนดความรบผดของผน าเขาไวเปนการเฉพาะอก ซงในการตความขอบเขตของผประกอบการในประเทศอนโดนเซยนนยงขาดกรณศกษาหรอคดตวอยางเพอใหเกดความชดเจนในการใชกฎหมาย183 ดงนน จงควรมการบญญตกฎหมายใหมความชดเจนและครอบคลมมากกวาทเปนอยหรอไม

จ. ขอบเขตความรบผด ตามความในมาตรา 7(f) ซงมหลกวาผประกอบการมหนาทในการชดใช

คาเสยหาย คาชดเชยความเสยหายทเกดขนจากการใชหรอบรโภคสนคาหรอบรการ และมาตรา 19(1) มหลกวาผประกอบการจะตองชดเชยคาสนไหมทดแทนส าหรบความเสยหาย ความทกขทรมาน อนเกดจากสนคาหรอบรการของตน กฎหมายบญญตเพยงแตใหรบผดในความเสยหายแตมไดอธบายวาคาเสยหายส าหรบอะไรบาง ซงในสวนของคาเสยหายตอชวต รางกาย ทรพยสน ยอมเปนคาเสยหาย ทสามารถเรยกไดตามปกตเพราะเปนคาเสยหายทแทจรง แตคาเสยหายส าหรบความทกขทรมานน คอ คาเสยหายส าหรบความตอจตใจหรอไม และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษจะสามารถเรยกรอง

b. the other entrepreneurs, in the trading transaction do not know that changes ha

ye been made to the goods and/or services by the entrepreneurs or the goods and/or services are not in compliance with the sample, quality and compositions.

183 Buditomo, “ASEAN PRODUCT LIABILITY AND CONSUMER PRODUCT SAFETY LAW,” p. 116.

162

ไดหรอไม เพยงใด และมาตรา 19 (2)184 มหลกวาคาสนไหมทดแทนตาม 19 (1) อาจอยในรปของ การคนเงน หรอเปลยนสนคาหรอบรการชนดเดยวกนทมมลคาเทากน หรอใหความคมครองสขภาพโดยการท าประกนทสอดคลองกบกฎหมายให การชดใชคาเสยหายในกรณนเปนคาเสยหายทใหความคมครองในผลประโยชนทจะไดรบตามสญญามากกวาความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอนเกดตอชวตรางกายและทรพยสนอน ดงนน เพอความชดเจนจงควรบญญตก าหนดคาเสยหาย หรอขอบเขตของความเสยหายตามกฎหมายใหมความชดเจนหรอไม

(3) เหตยกเวนความรบผด กฎหมายฉบบนไ ดบญญตเหตหลดพนความรบผดไว ตามมาตรา 27185

ในกรณทผประกอบการสามารถพสจนได ดงน ก. สนคาไมไดผลตขนเพอวตถประสงคในทางการคา กฎหมาย

คมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 บญญตขนเพอคมครองผบรโภคทไดรบผลกระทบจากการด าเนนธรกจของผประกอบการ ไมวาจะเปนในเรองของการถกเอาเปรยบโดยขอสญญา หรอผลกระทบทไดรบจากคณภาพของสนคาเปนตน ดงนนเมอสนคามไดผลตขนโดยมวตถประสงคเพอการคาขายยอมไมอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน

ข. ความไมปลอดภย (Defect) ไดเกดขนในภายหลง การทความ ไมปลอดภยเกดขนในภายหลงยอมหมายถงขณะทไดมการขายสนคานนไมไดมความไมปลอดภย ดงนน การก าหนดใหผประกอบการหลดพนความรบผดเพราะเหตดงกลาว แตเนองจากกฎหมายฉบบนมไดนยามความหมายของความไมปลอดภยเอาไวว ามขอบเขตเพยงไร จะมงหมายถงสนคา

184 Article 19 (2) Compensation as untended by Section 1 above can be in the form

of refund or goods and/or services of the same type or has equal value, or in the form of health care and/or insurance coverage in accord with the prevailing law.

185 Article 27 Entrepreneurs who produce the goods are exempted from being responsible for the damages suffered by the consumers, if:

a. it is proven that the said goods should not be circulated or are not intended to be circulated;

b. the defect occurs afterwards; c. the defect occurs due to lack of adherence to the rules on the goods

qualifications; d. negligence caused by the consumers; e. has exceeded the claim period of 4 years since the purchase of the goods or has

exceeded the claim period as agreed.

163

ทไมปลอดภยทอาจกอใหเกดอนตรายตอผบรโภคโดยเฉพาะ หรอจะเปนความไมปลอดภย ทหมายความถงสนคาทไมเหมาะสมตอการใชงาน ไมสามารถใชไดสมตามทมงหมายโดยเจตนา หรอโดยความมงหมายตามสญญา

ค. ความไมปลอดภยเกดขนเนองจากการไมปฏบตตามค าแนะน าเกยวกบสนคา หากสนคาไดมการใหค าแนะน าทเหมาะสมเกยวกบการใชงานหรออนตรายทอาจเกดขนจากสนคา แตผบรโภคไมปฏบตตามจนไดรบความเสยหาย ความเสยหายทเกดขนยอมเปนเพราะการกระท าของผบรโภคเอง ผประกอบการจงไมควรรบผดในกรณดงกลาว

ง. ความเสยหายเกดขนเพราะความประมาทของผบรโภค เมอความเสยหายทเกดขนเปนเพราะความประมาทของผบรโภคเองดงนนผบรโภคจงควรรบไปซงผลเสยหายอนเกดจากการกระท าของตน โดยผประกอบการไมตองรบผดชอบในกรณดงกลาว

จ. ผบรโภคไมใชสทธเรยกรองภายใน 4 ป นบแตวนทไดซอสนคาหรอภายในระยะเวลาทไดตกลงกน เหตหลดพนความรบผดในขอนเปนเรองของอายความในการใชสทธเรยกรองซงประเทศอนโดนเซยก าหนดไวใหใชสทธเรยกรองภายใน 4 ป

เหตหลดพนความรบผดของประเทศอนโดนเซยเปนเหตหลดพนความรบผดของผผลต หากผประกอบการรายอนทมไดผลตสนคาจะสามารถอางเหตเหลานขนเพอยกเวนความรบผดไดหรอไม นอกจากนมจดทนาสงเกต คอ กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 มไดก าหนด ความรบผดส าหรบสนคาไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ มไดก าหนดขอบเขตของสนคาทไมปลอดภยไวเลย และไดกลาวถงความไมปลอดภยของสนคาไวเพยงกรณเดยวคอในสวนของหนาทของผประกอบการ ทจะตองไมด าเนนธรกจโดยสนคาทไมปลอดภย แตกลบมเหตหลดพนความรบผดในกรณสนคา ไมปลอดภยไวหลายประการ ซงอาจกอใหเกดปญหาในทางปฏบตวาความไมปลอดภยตามกฎหมายอนโดนเซยมขอบเขตเพยงใด

(4) ภาระการพสจน (Burden of Prove) และอายความ ก. ภาระการพสจน ในสวนของภาระการพสจนมไดมบญญตไววาผบรโภคจะตองพสจน

อะไรบาง เพยงแตใหผประกอบการตองรบผดเมอมความเสยหายเกดขนเนองจากการใชสนคา หรอบรการซงถอเปนการน าเอาหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชแลว แตไมแนชดวาขอบเขต ของการพสจนมอยเพยงใด เพราะกฎหมายฉบบนมไดมบทบญญตเกยวกบสนคาทไมปลอดภยเอาไว หากผบรโภคพสจนถงความเสยหายทเกดขนและความสมพนธระหวางความเสยหายและการใชสนคาจะเพยงพอหรอไม

164

ข. อายความ มาตรา 27(e) ก าหนดใหผประกอบการหลดพนจากความรบผดในการ

ชดเชยความเสยหายทเกดขนกบผบรโภค เมอพนก าหนด 4 ป นบแตวนทไดซอสนคาหรอภายในระยะเวลาทไดตกลงกน ดงนน ผบรโภคจะตองใชสทธเรยกรองของตนภายใน 4 ป โดยอายความ เรมนบตงแตวนทไดมการซอสนคา นอกจากนเปนทนาสงเกตวาอายความในการใชสทธเรยกรองน อาจสนลงกวา 4 ปตามทกฎหมายก าหนด หากไดตกลงกนไว การก าหนดระยะเวลา 4 ป ในการใชสทธเรยกรองคาเสยหายโดยอายความเรมนบตงแตวนทไดซอสนคาอาจไมเหมาะสมกบการเรยกรองให ผประกอบการรบผดจากความไมปลอดภยของสนคา เพราะบางกรณสนคาทไมปลอดภย อาจกอใหเกดความเสยหายตอผบรโภคเมอพนระยะเวลา 4 ปนบจากวนทซอมาแลว ดงนน การก าหนดอายความควรก าหนดไวเปนการเฉพาะส าหรบการเรยกรองคาเสยหายกรณสนคา ทไมปลอดภยโดยใหอายความเรมนบตงแตวนทผบรโภคไดรบความเสยหายจะเหมาะสมและเปนธรรมกบผบรโภคมากกวาหรอไม นอกจากนการใหสทธคกรณในการก าหนดอายความจะเปนการเปดชองใหผประกอบการเอาเปรยบผบรโภคซงมฐานะทางเศรษฐกจดอยกวาหรอไม

โดยสรปกฎหมายทเกยวของกบความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย ไดแก กฎหมายแพง ค.ศ. 1847 ซงเปนความรบผดตามหลกกฎหมายสญญาทเกดขนจากการผดขอตกลงในสญญาโดยชดแจงหรอโดยปรยาย และผขายจะตองรบผด หากไมสามารถพสจนไดวาการผดสญญาเกดขนจากเหตสดวสยหรอมไดเกดขนเพราะความผดของตน และหลกกฎหมายละเมดทผเสยหายจะตองพสจนวาไดมการกระท าหรอละเว นกระท าการ ทผดกฎหมาย มความเสยหายเกดขน และมความสมพนธระหวางการกระท าหรอละเวนกระท าการกบความเสยหายทเกดขน ซงเปนสงทสามารถพสจนไดยากจนทายทสดผเสยหายอาจไมไดรบ การเยยวยาความเสยหาย กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 บทบญญตในสวนทเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทวไปไมไดเจาะจงเฉพาะแตสนคาทไมปลอดภย โดยประเภท ของสนคาตามกฎหมายดงกลาว คอ สนคาทมรปรางไมวาจะเคลอนยายไดหรอไมกตาม รวมถงบรการดวย แตเนองจากกฎหมายดงกลาวมไดใชกบสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะจงมไดก าหนดลกษณะ ของสนคาทไมปลอดภยไว สวนบคคลทไดรบความคมครอง คอ ผ ทไดใชสนคาหรอบรการ เพอประโยชนสวนบคคล แตยงไมใหครอบคลมผทไดรบความเสยหายทกคน สวนบคคลทตองรบผดตามกฎหมาย คอผประกอบการ ไดแก บคคลธรรมดาหรอนตบคคลทมภมล าเนาหรอประกอบธรกจในประเทศอนโดนเซย โดยมไดก าหนดขอบเขตความรบผดไววาผประกอบการจะตองรบผดเพยงไร และไดบญญตไววาการทดแทนความเสยหายอาจอยในรปของการคนเงน การเปลยนสนคา หรอบรการทมมลคาเทากน แตมไดบญญตถงกรณทมความเสยหายตอชวต รางกายและทรพยสน

165

วาจะตองรบผดอยางไร ส าหรบเหตยกเวนความรบผดมหลายประการ ไดแก สนคามไดผลตขน เพอวตถประสงคในทางการคาหรอหาก าไร ความช ารดบกพรองเกดขนในภายหลงจากทไดขายสนคา ความรดบกพรองเกดขนเนองจากการไมปฏบตตามค าแนะน าของผประกอบการ ความเสยหายเกดขนเพราะความประมาทของผบรโภค สวนภาระในการพสจนไมไดก าหนดไว แตก าหนดอายความ ในการฟองรองคอ 4 ปนบแตซอสนคาหรอภายในระยะเวลาทตกลงกน ซงกรณดงกลาวการเรมนบอายความตงแตวนทซอสนคาไมมความเหมาะสมกบสนคาทไมปลอดภย กฎหมายอนโดนเซย ขาดบทบญญตเกยวกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภย ผเสยหายสามารถใชสทธเรยกรองไดตามกฎหมายทเกยวของในแตละกรณ แตการใชสทธเรยกรองตามกฎหมายใดแลวไมตดสทธผเสยหาย ทจะเรยกรองใหผประกอบการรบผดตามหลกกฎหมายอนอก หากความเสยหายยงมไดรบการเยยวยาโดยครบถวน แตกฎหมายเหลานนยงมไดใหความคมครองผเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย อยางเพยงพอและเหมาะสม ซงผเขยนจะไดน าบทบญญตดงกลาวเหลานนไปศกษาถงขอดและขอเสยเพอน าไปเปรยบเทยบกบกฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยนอน ๆ รวมถงประเทศไทย และน าประกอบการน าเสนอกฎหมายมาตรฐานวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดขน จากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทยใหมประสทธภาพมากขนตอไป

จากการศกษากฎหมายเกยวกบความรบผดอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศในกลมอาเซยน ไดแก ประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย ประเทศฟลปปนส ประเทศสงคโปร และประเทศอนโดนเซย พบวาประเทศทมบทบญญตความรบผดในสนคาทไมปลอดภยเอาไวโดยเฉพาะไดแก ประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย ประเทศฟลปปนส สวนประเทศสงคโปร ใหความคมครองผบรโภคจากคณภาพมาตรฐานของสนคา (Product Safety) และมกฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการกรณสนคาไมช ารดบกพรอง (Lemon Law) สวนประเทศอนโดนเซย มบทบญญตเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาแตมไดใชส าหรบสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะ ซงประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย และประเทศฟลปปนส ทมกฎหมายก าหนดความรบผดในความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยมสวนทใหความคมครองผเสยหายมากนอยแตกตางกน ดงน

1. หลกความรบผดของผประกอบการ ทงสามประเทศใชหลกความรบผด โดยเครงครดในการก าหนดความรบผดของผประกอบการในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ซงเปนหลกความรบผดทเกดขนโดยอาศยความผดของผประกอบการเหมอนกน ซงหลกดงกลาว เปนหลกความรบผดทใหความคมครองผบรโภคมากกวาหลกความรบผดในกรณทวไป

166

2. เงอนไขความรบผด 2.1 ประเภทของสนคา ประเทศเวยดนามไม ไ ดก าหนดเอาไว เลย

ซงอาจกอใหเกดปญหาในการใชบงคบกฎหมายได ประเทศมาเลเซย ไดแก สนคา ชนสวน อปกรณ ตนไม พช ปลา รวมถงสาธารณปโภคทไดมการซอขายครงแรก โดยยกเวนสนคาทางการเกษตร ทยงไมผานการแปรรป สวนประเทศฟลปปนส ไดแก สนคาหรอบรการ ยกเวน ยา อาหาร และอาหารเสรม

2.2 ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย สนคาทไมปลอดภยตามกฎหมายมาเลเซยและกฎหมายฟลปปนส คอสนคาทไมมความปลอดภยตามทผบรโภคสามารถคาดหมายได ตามหลกความคาดหมายของผบรโภค สวนประเทศเวยดนามคอสนคาทไมมความปลอดภย ตอผบรโภคและอาจกอใหเกดอนตรายตอผบรโภคได แตไมปรากฏวาใหหลกใดในการพจารณา

2.3 บคคลทไดรบความคมครอง ในประเทศมาเลเซย คอผทไดรบความเสยหายทกคน ประเทศเวยดนาม คอ บคคลทซอหรอใชสนคา สวนประเทศฟลปปนส คอ บคคลธรรมดาทซอ เชา หรอไดรบสนคาอปโภคบรโภค บรการ หรอธรกรรมทางการเงน ซงบคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมายเวยดนามและกฎหมายฟลปปนสไมรวมถงบคคลทไดรบสนคาโดยมได เปนผซอหรอใชสนคา (Bystander)

2.4 บคคลทตองรบผด กฎหมายเวยดนาม กฎหมายมาเลเซย และกฎหมายฟลปปนส ไดก าหนดไวคลายคลงกนไดแก ผผลต ผน าเขา และผทแสดงออกวาตนเปนผผลต หรอน าเขา และผขาย ส าหรบประเทศฟลปปนสผทตองรบผดในบรการทไมปลอดภย คอ ผใหบรการแตไมแนชดวาผใหบรการหมายความถงบคคลใดบาง

2.5 ขอบเขตความรบผด ประเทศฟลปปนสมขอบเขตของคาเสยหายครอบคลมความเสยหายทแทจรง ความเสยหายส าหรบความตอจตใจ และ คาสนไหมทดแทน เพอการลงโทษ ประเทศเวยดนามมขอบเขตครอบคลมคาเสยหายทแทจรง และคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ และก าหนดหนาทของผประกอบการในการแจงเตอนผบรโภคและเรยกคนสนคาทไมปลอดภยดวย สวนประเทศมาเลเซยมขอบเขตเฉพาะคาเสยหายทแทจร ง และในกรณทความเสยหายเกดแกทรพยสนจะไมความถงความเสยหายของตวสนคาทไมปลอดภย

3. เหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ ประเทศเวยดนามมเพยงเหตเดยวคอสถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะกระจายสนคาไมสามารถตรวจพบความ ไมปลอดภยได ซงคลายคลงกบกฎหมายมาเลเซย แตประเทศมาเลเซยมกรณอนอก ไดแก ความ ไมปลอดภยเกดจากการปฏบตตามกฎหมาย ผประกอบการไมไดจ าหนายสนคาไปยงผบรโภค และในกรณของผผลตชนสวนหรอผรบจางผลตจะไดรบการยกเวนความรบผดเมอความไมปลอดภย

167

เกดจากการออกแบบ การประกอบ หรอค าสงของผวาจางใหผลต นอกจากนเหตยกเวนอกประการหนงซงมลกษณะเชนเดยวกบกฎหมายฟลปปนสและกฎหมายอนโดนเซยคอ ความไมปลอดภยมไดมอยในขณะจ าหนายสนคา ทงน กฎหมายฟลปปนสยงมเหตยกเวนความรบผดประการอนทแตกตางจากประเทศอน ๆ ไดแก สนคาไมใชสนคาทไมปลอดภย ความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผบรโภคหรอบคคลอน จะเหนไดวาเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการบางเหตเปนจดรวมของบางประเทศ แตบางเหตกมความแตกตางกนอยางสนเชง ซงผเขยนจะไดท าการวเคราะหขอดและขอดอยของเหตยกเวนความรบผดของแตละประเทศในบทตอไป

4. ภาระการพสจนและอายความ 4.1 ภาระการพสจน ทงสามประเทศไมมบทบญญตเกยวกบภาระการพสจน

ของผเสยหายโดยเฉพาะ ซงอาจกอใหเกดปญหาในการบงคบใชในภายหลง 4.2 อายความ ประเทศเวยดนามเปนไปตามกฎหมายแพง คอ 2 ปนบแต

วนทไดรบความเสยหาย ประเทศมาเลเซยถอตามกฎหมายวาดวยอายความ คอ 6 ปนบแตวนทไดรบความเสยหาย สวนอายความตามกฎหมายคมครองผบรโภคของประเทศฟลปปนส คอ 2 ปนบแตวนทไดท าสญญาเสรจสมบรณ ซงความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยมลกษณะทแตกตางจาก กรณอน ดงนน การเรมนบอายความจงควรตองก าหนดไวเปนการเฉพาะหรอไม นอกจากนการเรมนบอายความโดยอาศยวนทท าสญญาอาจไมเหมาะสมกบการเรยกรองคาเสยหายทเกดจากสนคา ทไมปลอดภย

ผเขยนจะน าลกษณะรวม ลกษณะตาง และจดเดนของกฎหมายความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยมาท าการวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยเพอน าเสนอเปนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ซงประเทศสมาชกอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบไมต ากวา ทก าหนดไวในขอก าหนดดงกลาว อกทงน ามาปรบปรงกฎหมายไทยใหมความเหมาะสมและเปนธรรม

168

บทท4 วเคราะหเปรยบเทยบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

ในกลมประเทศอาเซยน

จากการศกษากฎหมายทเกยวของกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศไทย และกลมประเทศอาเซยนบางประเทศในบทท 2 และบทท 3 ในเบองตนพบวา บางประเทศไมมกฎหมายเฉพาะทก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย สวนประเทศทมกฎหมายก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภยตางมจดเดนและจดดอย ในการใหความคมครองผทไดรบความเสยหายแตกตางกนไป ซงในบทท 4 น ผเขยนจกน าจดเดนและจดดอยของกฎหมายแตละประเทศ มาวเคราะหเปรยบเทยบ เพอน าเสนอใหประเทศสมาชกพจารณาจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวย ความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) เพอใหความคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยในประชาคมอาเซยนอยางเทาเทยม เปนธรรมและเหมาะสม ตลอดจนสรางความสมดลระหวางผลประโยชนของผบรโภคและภาระ ในทางเศรษฐกจของผประกอบการ สรางความเปนธรรมในการแขงขนทางการคาและการเคลอนยายสนคาในตลาดอยางเสร อนจะท าใหการเปดเสรทางการคาสนคาและบรการอาเซยน สามารถเกดขนอยางเปนรปธรรม ซงขนตอนการจดท าขอก าหนดนน จะตองใหองคกรการประชมรฐมนตรอาเซยน ซงมรฐมนตรกระทรวงการตางประเทศของประเทศภาคสมาชกรวมกนลงนามรบรอง และประเทศภาคเหลานน ตองออกกฎหมายรองรบ1เพอบงคบตามผลแหงขอก าหนดเกยวกบความรบผด ในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน และมคณะกรรมการอาเซยนดาน การคมครองผบรโภค (ASEAN Coordinating Committee on Consumer Protection: ACCP) เปนหนวยงานบงคบใหประเทศสมาชกปรบปรงแกไขกฎหมายวาดวยความรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยภายประเทศของตน ใหเปนไปตามมาตรฐานในการใหความคมครองผทไดรบความเสยหายไมต ากวาขอก าหนดดงกลาว โดยก าหนดระยะเวลาทเหมาะสมเพอใหประเทศสมาชกปรบปรงแกไขกฎหมายภายใน หรอบญญตกฎหมายเฉพาะขนในกรณทประเทศนน ยงไมมกฎหมายเฉพาะเกยวกบสนคาทไมปลอดภย และน าเสนอแกไขเพมเตมหรอบญญตกฎหมาย

1 ลาวณย ถนดศลปะกล, อาเซยนกบความสมพนธทางกฎหมายในกลมประเทศสมาชก

และความสมพนธภายนอกอาเซยน, พมพครงท 1 (นนทบร: โครงการสงเสรมการแตงต ารา มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช, 2539), น.30-41.

169

เกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศไทย ใหสามารถคมครองผเสยหายอยางมประสทธภาพมากยงขน โดยไมเปนการเพมภาระแก ผประกอบการ เกนสมควร ซงผเขยนจะท าการวเคราะหเปรยบเทยบกฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศสมาชกอาเซยนทมบทบญญตเฉพาะ คอ กฎหมายเวยดนาม กฎหมายมาเลเซย และกฎหมายฟลปปนส กบกฎหมายไทย ใน 4 ประเดนหลก ไดแก หลกความรบผดของผประกอบการ เงอนไขแหงความรบผด เหตยกเวนความรบผด และภาระการพสจนและอายความ มรายละเอยดดงตอไปน

4.1 หลกความรบผดของผประกอบการ

หลกความรบ ผดของ ผประกอบการเปนหลกส า คญ ทใ ชก าหนดความรบผด ของผประกอบการ หลกความรบผดในความเสยหายทางแพงมหลายประการ อาท ความรบผดตามหลกกฎหมายสญญา ทความรบผดของผประกอบการเกดขนเมอมการท าผดสญญา ผทไดรบ ความเสยหายและผประกอบการตองมนตสมพนธระหวางกนจงจะเกดความรบผดระหวางกนได ท าใหไมเหมาะสมทจะใชเปนหลกในการใหความคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย เน อ งจากสน คา ท ไมปลอดภยอาจกอ ให เก ดความเ สยหายแกบ คคลอน ทม ไ ดซ อ สน คา จากผประกอบการ ท าใหผเสยหายไมไดรบความคมครอง หลกความรบผดประการตอมา คอ ความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด เปนหลกความรบผดทสามารถแกปญหาขอจ ากดในการ เรยกคาสนไหมทดแทนตามหลกกฎหมายสญญาได เนองจากความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด ไมอาศยนตสมพนธระหวางผเสยหายและผประกอบการ แตผประกอบการจะตองรบผดตองกระท าหรอละเวนกระท าการจนกอใหเกดความเสยหายขน ในกรณทมความเสยหายเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย ผเสยหายจะตองพสจนใหศาลเหนวาผประกอบการไดกระท าหรอละเวนกระท าการ อนเปนเหตใหเกดความเสยหายขน แตกระบวนการผลตสนคาในปจจบนมความซบซอนและอยในความรเหนของผประกอบการเพยงฝายเดยว ท าใหผเสยหายไมสามารถพสจนได จงไมสามารถเรยกรองใหผประกอบการรบผดในความเสยหายทเกดขนได หลกความรบผดประการตอมา ทประเทศตาง ๆ นยมใช คอ หลกความรบผดโดยเครงครด (Strict Liability) เปนหลกความรบผด ทไมอาศยนตสมพนธระหวางคกรณ และความผดของผกระท า ดงนน ผทไดรบความเสยหาย จากสนคาทไมปลอดภยสามารถเรยกใหผประกอบการรบผดไดแมมไดเปนคสญญา และไมตองพสจนถงความผดของผประกอบการดวย ซงสามารถแกปญหาขอจ ากดของหลกกฎหมายสญญาและหลกกฎหมายละเมดได การน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชกบความเสยหายทเกดขนจากสนคา

170

ทไมปลอดภย ท าใหผเสยหายไดรบความคมครองอยางเพยงพอ แตอาจเปนการสรางภาระตอผประกอบการมากเกนสมควรหรอไม เนองจากผประกอบการตองรบผดแมมไดกอใหเกดความเสยหายหรอความไมปลอดภยขน จากการศกษากฎหมายก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทย และประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศ ผเขยนพบวา แตละประเทศใชหลกความรบผดของผประกอบการ ดงน

กฎหมายไทย ผเขยนพบวาหลกความรบผดของผประกอบการตามกฎหมายไทย ปรากฏในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 5 บญญตวา “ผประกอบการทกคนตองรวมกนรบผดตอผเสยหายในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย และสนคานนไดมการขายใหแกผบรโภคแลว ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม ” ความรบผด ของผประกอบการเกดขนเมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย โดยไมค านงถงเจตนาภายในของผประกอบการ และเปนความรบผดทเกดขนโดยไมอาศยความผดของผประกอบการ ดงนนหลกความรบผดของผประกอบการตามกฎหมายไทยจงเปนหลกความรบผดโดยเครงครด ทผประกอบการจะตองรบผดเมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย แมวาผประกอบการจะมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอกอใหเกดความเสยหายขนกตาม เวนแตจะเขาขอยกเวนตามทกฎหมายก าหนด

กฎหมายเวยดนาม จากการศกษาผเขยนเหนวาหลกความรบผดของผประกอบการ ตามกฎหมายเวยดนามใชหลกความรบผดโดยเครงครดเชนเดยวกบประเทศไทย ซงพจารณาไดจากบทบญญตในมาตรา 23 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 ซงบญญตวา “...ผประกอบการจะตองรบผดแมจะไมรถงความไมปลอดภยของสนคาหรอไมไดเปนผกอใหเกดความไมปลอดภยนน...” ความรบผดของผประกอบการเกดขน แมจะไมรถงความไมปลอดภยของสนคา อนเปนการแสดงใหเหนวาความรบผดดงกลาวเปนความรบผดทเกดขนโดยไมอาศยความผดของผประกอบการ ซงเปนหลกการของความรบผดโดยเครงครด

กฎหมายมาเลเซย ผเขยนพบวาประเทศมาเลเซยมกฎหมายก าหนดความรบผด ของผประกอบการตอความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยในหมวดท 10 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 มาตรา 68 ก าหนดตวบคคลใหตองรบผดในความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย ซ งความรบผดน เกดขนโดยไมอาศยความผดของผประกอบการ และนตสมพนธทางสญญาระหวางผเสยหายและผประกอบการเนองจากกฎหมายก าหนดใหบคคล ทมสวนเกยวของในสนคาทไมปลอดภยตองรบผดตอผเสยหาย ซงผเขยนเหนวากฎหมายมาเลเซย

171

ไดใชหลกความรบผดโดยเครงครดในการก าหนดความรบผดของผประกอบการเชนเดยวกบประเทศไทยและประเทศเวยดนาม

กฎหมายฟลปปนส จากการศกษาพบวาความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศฟลปปนสเปนไปตามบทบญญตในหมวดท 5 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1992 มาตรา 97 ก าหนดใหผประกอบการทเกยวของกบสนคาทไมปลอดภยตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากความไมปลอดภยของสนคา และมาตรา 99 ก าหนดใหผใหบรการรบผดในความเสยหายทเกดขนจากบรการทไมปลอดภย โดยเปนความรบผดทงสองกรณดงกลาวเกดขนโดยไมอาศย ความผดของผประกอบการ ซงเปนการน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใช เชนเดยวกบประเทศไทย ประเทศเวยดนาม และประเทศมาเลเซย

วเคราะห ผเขยนพบวาประเทศไทย และประเทศในกลมอาเซยนทอยในขอบเขตการศกษาและมกฎหมายก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ ตางน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชก าหนดความรบผดของผประกอบการ ซงหลกความรบผดโดยเครงครด คอ หลกความรบผดทางละเมดทพฒนามาจากทฤษฎรบภย (Responsibility for Risk) มตนก าเนดจาจากประเทศฝรงเศส โดยนกนตศาสตรคอทาน Saleilles ทไดอธบายวาองคประกอบของความรบผดทางละเมดมเพยง 2 ประการ คอ ความเสยหาย และความสมพนธระหวางการกระท าและความเสยหายทเกดขน โดยสนนษฐานไวกอนวาบคคลจะตองรบผดในความเสยหายแมไมไดกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอและไมตองค านงถงองคประกอบภายในของผกระท าเลย และเปนความรบผดทไมอาศยความผดของผกระท า2 แตหลกดงกลาวมไดหามใหผกระท าโตแยงคดคานและตองรบผดอยางสนเชง ดงนน ผกระท าสามารถน าพยานหลกฐานมาแสดงตอศาล เพอใหตนเองหลดพนความรบผดไดภายใตเงอนไขทกฎหมายก าหนด

การพฒนาหลกความรบผดของผประกอบการ กรณมความเสยหายเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย ประเทศแรก คอ ประเทศสหรฐอเมรกาโดยมววฒนาการจากความรบผดทางสญญาและความรบผดทางละเมด ผานทางค าพพากษาและความเหนของผพพากษา โดยในชวงป ค.ศ. 1930 -1960 นกวชาการและศาลในสหรฐอเมรกาไดถกเถยงกนทจะสรางหลกความรบผด โดยเครงครดขนมาใชในคดละเมดทเกยวของกบความเสยหายทเก ดจากสนคาทช ารดบกพรอง3

2 จด เศรษฐบตร, หลกกฎหมายแพงลกษณะละเมด, พมพครงท 4, (กรงเทพมหานคร: คณะ

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2545), น. 108. 3 อนนต จนทรโอภากร, กฎหมายวาดวยความรบผดเพอความเสยหายอนเกดจากสนคาทขาดความ

ปลอดภย, พมพครงท 1, (กรงเทพมหานคร: บรษท โรงพมพเดอนตลา จ ากด, 2544), น. 23.

172

และความเหนทมอทธพลอยางมาก คอ ความเหนของผพพากษา Roger Traynor แหง California Supreme Court ในความเหนพอง (Concurring Opinion) ในคด Escola v. Caca Cola Bottling Co. of Fresno, Cal. 2d 453, 150 P.2d 436 (1944) ทพนกงานเสรฟหญงไดรบบาดเจบจากแรงระเบดของขวดน าอดลมทเธอถออยในมอ และคดนมการตดสนบนหลกเรองความประมาทเลนเลอ และเขยนค าพพากษาโดยผพพากษาชอ Gibson แตความเหนพองและเหตผลประกอบความเหนพองของผพพากษา Traynor ไดกลายมาเปนหลกกฎหมายและไดรบการยอมรบ ซงทานไดอธบายวา ภายใตหลกนโยบายสาธารณะ (Public Policy) อนเปนแนวคดทอยเบองหลงหลกความรบผด โดยเครงครด แมผเสยหายจะไมมนตสมพนธทางสญญา (Privity of Contract) กบผผลตสนคาเลย ผผลตกตองรบผดตอความเสยหายทเก ดขนเพราะสนคาของผผลตไมปลอดภย โดยมเหตผล 5 ประการทจะก าหนดนโยบายสาธารณะใหผผลตตองมความรบผดโดยเครงครด ดงน4

(1) ผผลตเปนผทอยในฐานะทดทสดทจะปองกนความเสยหาย เพราะสามารถเหนหรอคาดเหนอนตรายทอาจเกดขนจากสนคาของตนไดดกวาผบรโภค และอาจปองกนความเสยหาย ทจะเกดขนได

(2) เมอมความเสยหายเกดขนแลว ผเสยหายตองแบกรบภาระอนหนกยงแตเพยง ผเดยว การใหผผลตตองรบผดในความเสยหายทเกดขน เนองจากผผลตสามารถกระจายภาระได โดยการท าประกนภย ซงมผลเพยงการเพมตนทนในการประกอบธรกจแกผผลตเทานน และสามารถกระจายภาระตนทนของความเสยงไดโดยการก าหนดราคาสนคา

(3) การพสจนวาผผลตประมาทเลนเลอนนท าไดยากมากและเปนภาระอยางยง ตอผเสยหาย เนองจากกรรมวธการผลตเปนเรองทมความซบซอนยากทผบรโภคทวไปจะเขาถงขอมลและสามารถเขาใจได

(4) การน าหลก Res Ipsa Loquitur (Things Speak for Itself) ซ งเปนหลกกฎหมายจารตประเพณในความรบผดทางละเมดทเกดจากความประมาทเลนเลอ มหลกการวาเหตการณอยางใดอยางหนงตามปกตจะไมเกดขน เวนแตมความผดปกตบางอยางจงท าใหเกดเหตการณนนขน แมวาจะไมอาจระบถงสาเหตของเหตการณดงกลาวและไมมหลกฐานโดยตรง แตการเกดเหตการณดงกลาวขนกเปนเครองบงชในตววาตองมความผดปกตอยางหนงอยางใดเกดขน และเมอความเสยหายทเกดขนไมไดเปนความผดของฝายผเสยหาย กถอวามการกระท าละเมด และผทมอ านาจควบคมเหนอเหตการณนนเพยงฝายเดยวประมาทเลนเลอจงควรตองรบผด

4 จราพร สทนกตระ, “พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย

พ.ศ. 2551” (วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2553), น. 70-71.

173

โดยผเสยหายไมตองพสจนอยางอนอก ซงเปนขอสนนษฐานตามความเปนจรงทวางอยบนพนฐาน ของหลกการทวา สงทงหลายยอมเปนไปตามกฎแหงธรรมชาตและบคคลยอมกระท าการไปโดยสจรต

(5) ผผลตคอคนทชกจงใหผบรโภคไววางใจและคาดหวงวาสนคาทผลตขน มความปลอดภย ดงนนเมอเกดความเสยหายขนผผลตจงควรตองรบผดหากผบรโภคใชสนคาตามปกต และภาระการพสจนควรตกอยกบผผลต

ผ เขยนเหนว าการน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชก าหนดความรบผด ของผประกอบการ ในกรณความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยแทนหลกความรบผดตามสญญา หรอหลกความรบผดในทางละเมดนน มความเหมาะสมและสามารถใหความคมครองผเสยหายไดดกวา เนองจากการเรยกรองใหผประกอบการรบผดตามสญญา ผเสยหายจ าตองมความสมพนธ ทางสญญาระหวางกน หากผเสยหายมไดเปนคสญญากบผประกอบการแลวกไมอาจเรยกรองใหผประกอบการรบผดได แตการผลตและจ าหนายสนคาในปจจบนเปนลกษณะทผลตในรปแบบ ของอตสาหกรรม (Mass Product) ทสนคากระจายไปสผบรโภคโดยผานตวแทน พอคาคนกลาง หรอจากการน าเขาสนคาของผประกอบการ สนคาไมไดผานจากผผลตไปสผเสยหายโดยตรง ท าใหผเสยหายไมสามารถเรยกใหผผลต ซงเปนบคคลทอยในฐานะทจะปอ งกนไมใหสนคาไมปลอดภย และกระจายความเสยงจากความเสยหายโดยการท าประกนภยสนคา ใหรบผดในความเสยหาย ทเกดขนได คงเรยกคาสนไหมทดแทนความเสยหายไดจากผประกอบการรายยอยทรบสนคามาจากผผลตเทานน แตผประกอบการรายยอยเหลานนอาจไมอยในฐานะทจะเยยวยาความเสยหาย ใหแกผเสยหายไดอยางเพยงพอ สวนการเรยกรองใหผประกอบการรบผดตามหลกกฎหมายละเมด แมจะไมมขอจ ากดในเรองนตสมพนธระหวางผประกอบการและผเสยหาย แตการทผผลตจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขน ผเสยหายจะตองมภาระในการพสจนถงการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผผลตดวย แตการผลตสนคาในปจจบนใชความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทบคคลทวไปไมสามารถเขาถงและเขาใจได เพราะขนตอนเหลานนอยในความรเหนของผผลตเพยงฝายเดยว ดงนน ผเสยหายจงพสจนไดยากมาก ทายทสดอาจท าใหผเสยหายไมไดรบการเยยวยาความเสยหาย ทเกดขนเลย ดวยขอจ ากดดงกลาวจงจ าเปนตองการน าหลกความรบผดโดยเครงมาใชเพอคมครองผเสยหายอยางเพยงพอและเปนธรรม แตการน าหลกความรบผดดงกลาวมาใชอาจเกดปญหาวา จะกอใหเกดภาระแกผประกอบการมากเกนสมควรหรอไม แตผเขยนเหนวาผประกอบการเปนผทมความรความสามารถในการปองกนมใหเกดความไมปลอดภยกบสนคา และการใชหลกความรบผดดงกลาวจะท าใหผประกอบการมความระมดระวงในการด าเนนธรกจมากขน นอกจากนผประกอบการสามารถปองกนความเสยหายทตนจะตองรบผดโดยใชระบบประกนภยได และหลกความรบผด

174

โดยเครงครดยงใหความเปนธรรมตอผประกอบการดวยการใหสทธแกผประกอบการในการน าสบพสจนเหตยกเวนความรบผดตามเงอนไขทกฎหมายก าหนดไว

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน จากการศกษาหลกความรบผดของผประกอบการ ผเขยนเหนควรน าเสนอใหน าหลกความรบผด โดยเครงครดมาใชก าหนดความรบผดของผประกอบการ ในการจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ขอ 1 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 1 “ผประกอบการทกคนตองรบผดตอผเสยหายส าหรบความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม”

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ใชหลกความรบผดโดยเครงครดในการพจารณา ความรบผดของผประกอบการ ซงมความเหมาะสมเพยงพอทจะใหความคมครองผบรโภคแ ลว จงไมจ าตองมการแกไขเพมเตมในสวนดงกลาวแตอยางใด

4.2 เงอนไขความรบผด

แมวาความรบผดของผประกอบการจะเปนไปตามหลกความรบผดโดยเครงครด แตการทผประกอบการตองรบผดในความเสยหายทเกดขนนนจะตองครบตามเงอนไขทกฎหมายก าหนดดวย ซ งเงอนไขทจะท าใหผประกอบการตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคา ทไมปลอดภย ประกอบดวย

4.2.1 ประเภทของสนคา จากการศกษากฎหมายไทย และกฎหมายในกลมประเทศอาเซยนบางประเทศ ผเขยน

พบวาบางประเทศไดก าหนดประเภทของสนคาไวโดยละเอยดชดเจน แตบางประเทศมไดก าหนดไววาสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายคอสนคาประเภทใดบาง สวนบางประเทศก าหนดยกเวนสนคาบางประเภททไมอยภายใตบงคบของกฎหมาย ประเภทของสนคาทแตละประเทศก าหนดมความแตกตางกน ทงในสวนของประเภทของสนคาภายใตบงคบของกฎหมายและประเภทของสนคาทไดรบการยกเวนไมอยภายใตบงคบของกฎหมายดงกลาว ผเขยนจะท าการวเคราะหกฎหมายของแตละประเทศโดยมรายละเอยด ดงน

175

กฎหมายไทย ผเขยนพบวา ไดก าหนดประเภทของสนคาไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 โดยสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน ไดแก สงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอน าเขาเพอขาย รวมถงผลตผลเกษตรกรรม และกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาทไดก าหนดไวในกฎกระทรวง ไดแก ยาหรอเครองมอแพทยส าหรบ ใชในการใหบรการสาธารณสขทผลตขน เพอใหมความเหมาะสมกบผปวยหรอสตวเฉพาะราย ทผานการตรวจรกษา หรอผลตตามค าสงของผใหบรการสาธารณสขผตรวจรกษา โดยมไดมงหมายผลตขนเพอขายใหแกบคคลทวไป และผลตผลเกษตรกรรมทมแหลงก าเนดในประเทศไทย แมจะผานกระบวนการอยางหนงอยางใดตามทก าหนดไวในกฎกระทรวงกไมถอเปนสนคาตามกฎหมาย โดยทวไปผลตผลเกษตรกรรมทกชนดตองอยภายใตบ ง คบของกฎหมายฉบบน เวนแตทก าหนดไว ในกฎกระทรวง และผลตผลทเกดจากธรรมชาต ดงนน ผลตผลทางการเกษตรทยงไมผานกระบวนการแปรรปยอมถอเปนสนคาดวย ซงผเขยนมความเหนวาการก าหนดใหผลตผลทางการเกษตรทยงไมผานกระบวนการแปรรปเปนสนคาดวยนน อาจสงผลกระทบตอเกษตรกรซงเปนบคคลสวนใหญ ในประเทศไทยและเปนกลมบคคลทมรายไดนอย

กฎหมายเวยดนาม ไมพบวามการก าหนดประเภทของสนคาภายใตบงคบของกฎหมายไววา จงยงไมมความชดเจนในสวนขอบเขตของสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.2010 วาจะครอบคลมเพยงใด

กฎหมายมาเลเซย จากการศกษากฎหมายของประเทศมาเลเซยมบทบญญตวาดวยความรบผดในสนคาทไมปลอดภยอยในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 พบวา ไดก าหนดขอบเขตของสนคาเอาไวคอนขางชดเจนในมาตรา 66 ไดแก สนคาทกชนด ชนสวน อปกรณ หรอวตถดบทประกอบขนเปนสนคา สนคาทตดอยกบสนคาอนหรอทรพยสนสวนบคคล สตว รวมถงปลา ยานพาหนะ สาธารณปโภค และตนไม พช ธญพชทปลกลงในดนหรอไมกตาม โดยสนคาจะตองเปนสนคาทไดมการซอขายครงแรก เพอการใชงานหรอการบรโภคสวนบคคล ภายในประเทศ หรอเพอใชในครวเรอน แตไมรวมถงเงนตรา หน ตราสารหน และสนคาทางการเกษตรทไมผาน การแปรรป กฎหมายของประเทศมาเลเซยก าหนดประเภทของสนคาไวครอบคลม และมลกษณะ ทส าคญ คอ สนคาจะตองเปนสนคามอหนง และมไวเพอการใชงานสวนบคคล มใชเพอกจการ หรอด าเนนธรกจการคาในเชงพาณชย และรวมถงสวนประกอบ อปกรณของสนคาดวย แตไมรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทไมผานการแปรรป เนองจากมวตถประสงคเพอสรางความเปนธรรมตอเกษตรกรซงเปนเพยงผประกอบการรายยอยเทานน

กฎหมายฟลปปนส ความรบผดในสนคาทไมปลอดภยของประเทศฟลปปนสอยในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1992 โดยในหมวดทเกยวของกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภย

176

ไมไดนยามค าวาสนคาไวเปนการเฉพาะจงตองอาศยบทบญญตในสวนตนของกฎหมายดงกลาว มาใชพจารณาประเภทของสนคา ในมาตรา 4 ก าหนดใหสนคาอปโภคบรโภคและบรการ หมายถงสนคา บรการ สนเชอ ตราสารหน หน ทมขนเพอใชในครอบครว ครวเรอน หรอเพอการ เกษตร บทบญญตดงกลาวกมไดท าใหทราบวาสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายคอสนคาประเภทใดบาง แตไดก าหนดใหสนคาตองมลกษณะทส าคญ คอ สนคาจะตองมวตถประสงคในการใชงานในครวเรอน ในครอบครว และเพอการเกษตรเทานน และไมรวมถงยารกษาโรค อาหาร และเครองส าอางดวย แมกฎหมายฟลปปนสจะไดก าหนดลกษณะของสนคาและสนคาทไดรบการยกเวนไวโดยเฉพาะ แตการไมก าหนดประเภทของสนคาไวท าใหเกดปญหาในการตความวาสนคามขอบเขตเพยงไร รวมถงอสงหารมทรพยดวยหรอไม นอกจากนกฎหมายฟลปปนสใหความคมครองถงบรการทไมปลอดภย และก าหนดประเภทของบรการไวในมาตรา 4 ซงหมายความรวมถง การซอมแซมและการบรการ บรการจดหาท าสญญาเกยวกบการสราง การบ ารงรกษา การซอมแซม กระบวนการในการรกษา การท าความสะอาดสนคาและทรพยอนตดอยกบทดน หรอการกระจายสนคา หรอการขนสงสนคา ซงมขอบเขตทกวางมาก ในกรณนจะเปนภาระตอผประกอบการมากเกนควรหรอไม

วเคราะห ผเขยนพบวาประเทศไทย และประเทศในกลมอาเซยนทมกฎหมายเกยวกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภยไดก าหนดประเภทสนคา และสนคาทไดรบการยกเวนแตกตางกนคอนขางมาก กลาวคอ ประเภทของสนคาตามกฎหมายไทย ไดแก สงหารมทรพย ผลตผลเกษตรกรรม และกระแสไฟฟา ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 เวนแตผลตผลเกษตรกรรมทมแหลงก าเนดในประเทศไทย และผานกระบวนการอยางหนงอยางใดตามทก าหนด5 และยาหรออปกรณทางการแพทยบางประเภททเปนไปตามเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง 6 และไมรวมถงอสงหารมทรพย นอกจากนผลตผลเกษตรกรรมมไดบญญตวาตองเปนผลตผลเกษตรกรรมทตองผานกระบวนการอตสาหกรรมแลวเทานน ดงนน ผลตผลเกษตรกรรมทนอกเหนอจากทไดยกเวนไวในกฎกระทรวงยอมถอเปนสนคา แมจะมไดผานกระบวนการแปรรป สวนประเภทของสนคาตามกฎหมายมาเลเซย ไดแก สนคาทกชนดทไดซอขายครงแรกเพอการอปโภคบรโภคสวนบคคล และหมายความรวมถงสนคาทตดอยกบสนคา หรอทรพยสนสวนบคคลอน สตว รวมถงปลา ยานพาหนะ สาธารณปโภค และตนไม พช ธญพช

5 กฎกระทรวงก าหนดผลตผลเกษตรกรรมเปนสนคาทไดรบยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผด

ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 6 กฎกระทรวงก าหนดยาและเครองมอแพทยทผใหบรการสาธารณสขไดผลตเพอน ามาใชกบผปวย

หรอสตวเฉพาะรายทผานการตรวจรกษาหรอไดผลตตามค าสงของผใหบรการสาธารณสขผตรวจรกษาเปนสนคา ทไดรบยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2554

177

ทปลกลงในทดนหรอไมกตาม แตไมรวมถง เงนตรา หน ตราสารหน และผลตผลทางการเกษตร ทไมผานการแปรรปดวย ประเภทของสนคาตามกฎหมายมาเลเซยครอบคลมและชดเจน และรวมถงทรพยอนตดอยกบทดนหรออสงหารมทรพยอกดวย โดยมสวนทคลายกบกฎหมายไทยทก าหนดใหกระแสไฟฟาถอเปนสนคาประเภทหนง โดยประเทศมาเลเซยก าหนดไวโดยใชค าวาสาธารณปโภคแทนซงมความหมายทกวางกวาโดยรวมเอากระแสไฟฟาอยในขอบเขตของค าวาสาธารณปโภคด วย แตมจดทแตกตางจากกฎหมายไทยทส าคญคอ ผลตผลทางการเกษตรทยงไมผานกระบวนการแปรรปถอเปนสนคาประเภทหนงตามกฎหมายไทย แตในประเทศมาเลเซยไดรบการยกเวน นอกจากนกฎหมายมาเลเซยมจดเดนทส าคญคอ ลกษณะของสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายจะตอง เปนสนคามอหนงและมไวเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล สวนประเทศฟลปปนส มาตรา 4 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ไมไดก าหนดประเภทของค าวา “สนคา” ไวโดยตรง แตไดใชค าวา “สนคาอปโภคบรโภคและบรการ” จากนยามของสนคาอปโภคบรโภคไมอาจท าใหเขาใจไดวาสนคาไดแกสนคาประเภทใดบาง แตก าหนดใหสนคาทไมอยภายใตบงคบของกฎหมายไดแก ยา อาหาร และเครองส าอาง นอกจากนใหความคมครองไปถงบรการทไมปลอดภย โดยบรการ ไดแก การซอมแซมและการบรการ บรการจดหาท าสญญาเกยวกบการการสราง การบ ารงรกษา การซ อมแซม กระบวนการในการรกษา การท าความสะอาดสนคาและทรพยอนตดอยกบทดน หรอการกระจายสนคา หรอการขนสงสนคา อยางไรกตามแมไมมบทบญญตเกยวกบประเภทของสนคาไวโดยตรง ซงอาจท าใหมปญหาในการใชการตความ แตประเทศฟลปปนสกไดก าหนดไวอยางชดเจนวา สนคาหรอบรการทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายจะตองมไวเพอการอปโภคบรโภคเทานน จงมลกษณะคลายคลงกบกฎหมายมาเลเซย สวนประเทศเวยดนามมบทบญญตเกยวกบความรบผดในสนคา ทไมปลอดภยไวอยางชดเจน แตกลบมไดก าหนดประเภทของสนคาไว ซงอาจเกดปญหาในการใช การตความวาสงทกอใหเกดความเสยหายนนถอเปนสนคาตามกฎหมายหรอไม ประเภทของสนคา ทแตละประเทศก าหนดไวมความแตกตางกนคอนขางมากทงในสวนของประเภทของสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมาย และประเภทของสนคาทไดรบยกเวนตามกฎหมาย การจะเสนอขอก าหนด อาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ทสมาชกประชาคมอาเซยนตองออกกฎหมายรองรบนน จ าตองหาจดรวมกนของกฎหมายและเหตผลความจ าเปน ในการก าหนดประเภทของสนคาใหมความเหมาะสมและสามารถยอมรบไดรวมกนระหว างประเทศสมาชกอาเซยน ดงนนผเขยนจงจะพจารณาวเคราะหประเภทของสนคาทเกยวของตามกฎหมายไทยและกฎหมายประเทศสมาชกอาเซยนแตละประเภท ดงน

178

4.2.1.1 สงหารมทรพย สงหารมทรพย เปนประเภทของสนคาทก าหนดไวอยางชดเจนในกฎหมายไทย

สวนประเทศมาเลเซย และประเทศฟลปปนส แมมไดใชค าวา “สงหารมทรพย” โดยตรง แตผเขยนเหนวาประเภทของสนคาทแตละประเทศก าหนดไวนนกอย ในขอบเขตของสงหารมทรพย สงหารมทรพยเปนสนคาทสามารถผลตไดเปนจ านวนมาก มการบร โภคจ านวนมาก ( Mass Consumption) และมรปแบบในการน าสนคาหมนเวยนเขาสตลาดอยางซบซอน (Put into the Stream of Commerce) ท าใหสนคาทเปนสงหารมทรพยกระจายไปยงผบรโภคไดอยางรวดเรว เปนวงกวาง หากสนคาทกระจายไปสผบรโภคเปนสนคาทไมปลอดภยแลว ยอมท าใหความเสยหายกระจายตวไปอยางกวางขวางและมผลกระทบตอผบรโภคอยางมาก ดงนนเพอคมครองผทไดรบ ความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยใหไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสม เปนธรรม และสามารถเรยกคาเสยหายจากผประกอบการทเกยวของทงหมดได จงควรก าหนดใหสงหารมทรพยซงเปนสนคาสวนใหญทกระจายอยในตลาดเปนสนคาประเภทหนงทอยภายใตบงคบของกฎหมาย โดยสนคานอกจากจะหมายถง สนคาทผลตในขนสดทายแลวควรรวมถง ชนสวน อปกรณ หรอสวนประกอบตาง ๆ ของสนคาดวย เนองจากสนคาในปจจบนอาจผลตขนโดยในสนคาอ น เปนสวนประกอบ เชน กรณของรถยนต ประกอบดวย ลอรถยนต เพลา เปนตน

4.2.1.2 อสงหารมทรพย อสงหารมทรพย เปนสนคาทไมสามารถเคลอนยายไดนอกจากจะเปลยนแปลง

รปรางของทรพยไป จากการศกษาผเขยนพบวาประเภทของสนคาตามกฎหมายไทย กฎหมายมาเลเซย และกฎหมายฟลปปนส ไมรวมถงอสงหารมทรพยแตอยางใด ซงกฎหมายของประเทศ ในสหภาพยโรปพบวามไดน ากฎหมายเกยวกบความรบผดในความไมปลอดภยของสนคาไปใชกบอสงหารมทรพยเชนกน เนองจากเหนวาอสงหารมทรพยมลกษณะทแตกตางจากสงหารมทรพย ทเปนสนคาทไมสามารถหมนเวยนเขาสตลาดได7นอกจากนตามกฎหมายเยอรมนถอวาสงกอสราง ทผประกอบการสรางขนบนทดนไมอยในประเภทของสนคา เนองจากสงกอสรางเหลานนไดสรางขนโดยไมอาจเคลอนไหวไดและมสภาพเปนอสงหารมทรพย8 สวนกฎหมายญปนตามกฎหมายวาดวยความรบผดในสนคาทไมปลอดภย ค.ศ.1994 มาตรา 2(1) ก าหนดใหสนคา หมายถง สงหารมทรพยใด ๆ

7 อนนต จนทรโอภากร, อางแลว เชงอรรถท 3, น. 121. 8 ศกดา ธนตกล, ค าอธบายและค าพพากษาเปรยบเทยบ กฎหมายความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย, พมพครงท 2 (กรงเทพมหานคร,วญญชน 2553), น. 98.

179

ทถกผลตหรอถกแปรสภาพ9 ดงนนประเภทของสนคาในประเทศญปนจงไมรวมถงอสงหารมทรพย ผเขยนเหนวาการจะก าหนดใหอสงหารมทรพยเปนสนคาประเภทหนง ไมมความเหมาะสม เนองจากอสงหารมทรพยเปนทรพยทตดตรงถาวร การจ าหนายอสงหารมทรพยไมไดมรปแบบการจ าหนาย ทซบซอนเหมอนสงหารมทรพย และกฎหมายวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยกมวตถประสงคในการใหความคมครองผทไดรบความเสยหายจากรปแบบการผลต และจ าหนายสนคาทเปลยนแปลงไป แตในกรณทมความเสยหายเกดขนจากอสงหารมทรพย ผเสยหายกสามารถเรยกรองใหผประกอบการรบผดไดโดยอาศยหลกกฎหมายแพงซงนาจะเพยงพอแลวและไมเปนการเพมภาระแกผประกอบการมากเกนสมควรดวย

4.2.1.3 ผลตผลเกษตรกรรม ผลตผลเกษตรกรรม กฎหมายไทยไดก าหนดใหผลตผลเกษตรกรรมเปนสนคา

ประเภทหนง โดยไมไดจ ากดวาจะตองเปนผลตผลเกษตรกรรมทผานกระบวนการแปรรปแลวเทานน ดงนน ผลตผลเกษตรกรรมทกชนดจงเปนสนคาตามกฎหมายไทย เวนแตผลตผลทเกดตามธรรมชาตและทผานกระบวนการบางอยาง ซงก าหนดไวในกฎกระทรวงทไดรบการยกเวนไมถอเปนสนคา ตามกฎหมาย สวนกฎหมายมาเลเซยไดก าหนดใหสนคาหมายความรวมถงผลตผลทางการเกษตรเชนเดยวกบกฎหมายไทย ตามมาตรา 3(1) แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ.1999 เชน สตว ปลา พช ตนไม แตไดบญญตยกเวนผลตผลเกษตรกรรมทไมผานการแปรรป เพอใหความคมครองเกษตรกรผซงเปนเพยงผประกอบการรายยอยและมรายไดนอย ส าหรบประเทศฟลปปนสมไดก าหนดไววา สนคาหมายความรวมถงผลตผลทางการเกษตรหรอไม ผเขยนเหนวาขอบเขตของสนคาตามกฎหมายฟลปปนสหมายความรวมถงผลตผลเกษตรกรรมดวย เนองจากกฎหมายฟลปปนสก าหนดยกเวนไวเพยงอาหาร ยา และเครองส าอางเทานน ในกฎหมายสหภาพยโรปตาม EC Directive 85/374/EEC เดมก าหนดใหเฉพาะแตผลตผลเกษตรกรรมทผานการแปรรปแลวเทานนทจะถอเปนสนคา สวนสนคาทยงไมผานการแปรรปหรอสนคาปฐมภม (Primary Agricultural Product) ไดใหสทธแกประเทศสมาชกสามารถออกกฎหมายภายในใหประเภทของสนคามความครอบคลมถงผลตผลเกษตรกรรม ทไมผานการแปรรปได แตตอมาไดเกดโรคววบาระบาดในทวปยโรปซงสงผลกระทบตอผบรโภค เปนอยางมาก สหภาพยโรปจงไดแกไขเพมเตมขอก าหนดเดมตาม EC Directive 1999/34/EC เพอใหสนคาครอบคลมถงผลตผลเกษตรกรรมทไมผานการแปรรปดวย เพอสรางความมนใจใหแกผบรโภคเกยวกบความปลอดภยของสนคาเกษตร

9 Product Liability Law of Japan 1994 (Law No.85, 1994) Article 2 (1) As used in this

law, the term “product” means movable property manufactured or processed.

180

จากการศกษาผเขยนเหนวาผลตผลเกษตรกรรมควรถอเปนสนคาประเภทหนง ทอยภายใตบงคบของกฎหมายเพอใหความคมครองบคคลทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย แตไมควรรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทยงไมผานการแปรรปดงทบญญตไวในกฎหมายมาเลเซย แมวาประเทศตาง ๆ ในสหภาพยโรปจะก าหนดใหสนคารวมถงผลตผลทางการเกษตรทไมผานการแปรรปกตาม แตเนองจากลกษณะทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมมความแตกตางกน ประเทศสมาชกอาเซยนสวนใหญเปนประเทศก าลงพฒนาและดอยพฒนาและประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรมไมวาจะเปนการประมง การท านา ท าสวน เปนตน ซงเกษตรกรเหลานนเปนเพยงผประกอบการรายยอยและมรายไดนอยจงไมอยในสถานะทจะลดความเสยงจากความเสยหาย ทอาจเกดขนโดยเขาสระบบประกนภยได หากก าหนดใหตองรบผดตามกฎหมายโดยอาศยหลก ความรบผดโดยเครงครดยอมท าใหเกดภาระหนกแกเกษตรกรมากเกนสมควร นอกจากนผเสยหาย ยงมสทธเรยกคาสนไหมทดแทนความเสยหายไดโดยอาศยหลกความรบผดทางสญญาหรอหลกความรบผดตามกฎหมายละเมดไดอยแลว ดงนน ผลตผลเกษตรกรรมทไมผานการแปรรปควรไดรบการยกเวน ไมถอเปนสนคาตามกฎหมาย

4.2.1.4 กระแสไฟฟา กระแสไฟฟา จากการศกษาพบวากฎหมายไทยไดก าหนดใหกระแสไฟฟา

เปนสนคาประเภทหนง กฎหมายมาเลเซยก าหนดใหสนคาหมายความรวมถงสาธารณปโภค ซงสาธารณปโภคยอมมความหมายถงกระแสไฟฟาดวย สวนกฎหมายฟลปปนสไมไดก าหนดไวโดยเฉพาะ แตอาจมขอบเขตทครอบคลมถงกระแสไฟฟาดวย กระแสไฟฟาเปนสงทมความจ าเปน ในการด ารงชวตของมนษยในปจจบน แตเปนสงทมอนตรายโดยสภาพและอาจกอใหเกดความเสยหายตอบคคลได นอกจากนกระบวนการผลตกระแสไฟฟาอยในรปของอตสาหกรรมทผผลตเปนผประกอบธรกจเปนผมฐานะทางเศรษฐกจดเพยงพอทจะรบเอาความเสยหายทจะเกดขนจากกระแสไฟฟาได โดยอาจก าหนดราคากระแสไฟฟาทจ าหนายได และกระจายความเสยงทอาจเกดขนไดในรปของ การท าประกนภยได ดงนน จงควรคมครองบคคลทไดรบความเสยหายจากกระแสไฟฟาดวย

4.2.1.5 ยารกษาโรค ในกระบวนการผลตยารกษาโรคจะตองผานขนตอนในการวจยทถกควบคม

โดยกฎหมายของแตละประเทศโดยเรมจากการคนหาสารทมศกยภาพพฒนาเปนยาชนดใหม (Discovery of Active Substance) และท าการวจยกอนการน าไปวจยในมนษย (Preclinical) เปนขนตอนทดลองเพอตรวจสอบความปลอดภยและประสทธผลตอสงมชวต และจะเขา สกระบวนการทดลองในมนษย (Clinical Trial) ตอไป เมอผานการวจยในขนนแลวกตองขออนญาตเพ อท า การ ศกษาว จยทา งคลน ก (Regulatory Review: Investigational New Drug (IND)

181

Application) หลงจากการศกษาทางเภสชวทยาและพษวทยาในสตวเสรจเรยบรอยแลว บรษทยาจะตองรวบรวมรายงานการศกษาเพอยนค ารองขอศกษาทางคลนกตอส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (FDA)10 และเมอผานการอนมตจาก FDA แลว บรษทยาจงจะเรมการศกษาทางคลนกได ซงโดยทวไปแบงการศกษาออกเปน 3 ระยะ และเมอสนสดกระบวนการศกษาทางคลนกทง 3 ระยะและสามารถน าไปใชรกษาโรคไดจรงโดยไมเกดผลรายแรงตอมนษย จะตองด าเนนการขนทะเบยนต า ร บยา ใหม (Regulatory Review: New Drug Application - NDA) ตอ FDA โดย ท FDA จะพจารณาและตรวจสอบเอกสารทงหมดวาจะอนมตใหขนทะเบยนต ารบยาใหมไดหรอไม และเมอน ายาออกสตลาดแลวจะตองตดตามความปลอดภยหลงน ายาออกสตลาด (Post Approval Research: Phase IV Studies) ตามแนวทางท FDA ไดจดท าไว และรายงานใหทราบเปนระยะๆ แมวาการผลตยารกษาโรคจะมขนตอนทซบซอนและรอบคอบเพอมใหเกดอนตรายตอมนษย แตยารกษาโรคอาจกอใหเกดอนตรายไดเฉพาะบคคลเนองจากสภาวะภายในรางกายของแตละคน ทแตกตางกน อนตรายจากยารกษาโรคมหลายประการ อาท อาการขางเคยง (Side Effect)11 เปนอาการทเกดจากกลไกการออกฤทธของยา การแพยา (Drug Allergy or Drug Hypersensitivity) อาการ ดอยาและการตานยา (Drug Resistance and Drug Tolerance) เปนตน ซ งแม ผว จ ย และพฒนายาจะท าการวจยมาอยางละเอยดรอบคอบเพยงใดกตาม อนตรายจากการใชยาอาจเกดขนไดเสมอ จงกลาวไดวายารกษาโรคเปนสนคาทมอนตรายอยางหลกเลยงไมได (Unavoidably Unsafe Products/Unavoidably Dangerous Products) คอ สน คากอให เกดความ เ สยหายตอ ผใ ช โดยไมสามารถท าใหเกดความปลอดภยได 100%12

จากการศกษากฎหมายของประเทศไทยและประเทศในกลมประเทศอาเซยน ผเขยนเหนวาขอบเขตของสนคาตามกฎหมายเหลานน หมายความรวมถงยารกษาโรคดวย มเพยงกฎหมายฟลปปนสเทานน ทยกเวนมใหถอวายารกษาโรคเปนสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมาย โดยก าหนดใหยารกษาโรคอยภายใตบงคบของกฎหมายวาดวยอาหาร ยา และเครองส าอาง ค.ศ. 1963และกฎหมายวาดวยยา ค.ศ. 1969 แตกฎหมายทงสองฉบบดงกลาวเปนเพยงกฎหมายทก าหนด

10 FDA (Food and Drug Administration) คอส านกงานอาหารและยาของแตละประเทศ ใน

ประเทศไทย คอ ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) 11 อาการขางเคยงจากการใชยา [ออนไลน], สบคนเมอ 30 มนาคม 2559, จาก

http://www.yaandyou.net/index.php/2010-08-29-14-17-09/2010-09-09-03-13-21/item/491-2010-10-05-04-05-40.html.

12 Wertheimer, Ellen, Unavoidably Unsafe Products: A Modest Proposal [Online], Accessed 30 March 2016, from http://scholarship.kentlaw.iit.edu/cklawreview/vol72/iss1/7.

182

มาตรการใหผประกอบการตองปฏบตโดยมหนวยงานของรฐ คอ กระทรวงทเกยวของเขาไปควบคมก ากบดแล โดยผประกอบการจะถกลงโทษทางปกครองหากไมปฏบตตามกฎหมายเทานน ดงนน หากมความเสยหายเกดขนจากยาทไมปลอดภย ผเสยหายยอมตองใชสทธเรยกรองตามกฎหมายแพง ค.ศ. 1949 ซงอาจไมเพยงพอทจะเยยวยาความเสยหายทเกดขน จากการศกษาเพมเตมพบวา กฎหมายสหรฐอเมรกาตาม The Restatement (Third) of Torts ใชหลกความรบผดโดยเครงครดส าหรบอนตรายทเกดขนจากความบกพรองในการผลตของผผลตยา ยกเวนยาทมใบสงยาจากแพทย (มาตรา 2 และ 6 แหง The Restatement (Third) of Torts) ซงมลกษณะคลายกบกฎหมายไทย ทไดก าหนดใหยาหรอเครองมอแพทยส าหรบใชในการใหบรการสาธารณสขทผลตขนเพอใหมความเหมาะสมกบผปวยหรอสตวเฉพาะรายทผานการตรวจรกษา หรอผลตตามค าสงของผใหบรการสาธารณสขผตรวจรกษาโดยมไดมงหมายผลตขนเพอขายใหแกบคคลทวไป เปนสนคาทไดรบ การยกเวนตามกฎหมาย13 แตกมประเดนปญหาวาควรใชหลกความรบผดโดยเครงครดกบสนคา ทไมอาจจะหลกเลยงความไมปลอดภยไดดงเชนยารกษาโรคหรอไม ซ งอาจสรางภาระตอผประกอบการยามากเกนสมควร ท าใหสงผลตอการวจยและพฒนายา และมปญหาการขาดแคลนยา และยารกษาโรคมราคาสงตามมาอกดวย แตผเขยนเหนวาควรก าหนดใหยารกษาโรคเปนสนคาประเภทหนง ทอยภายใตบงคบของหลกความรบผดโดยเครงครด เนองจากยารกษาโรคเปนสงท มความจ าเปนและมความเกยวของกบการด ารงชพของมนษย ดงนน จงควรคมครองผเสยหายใหไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางเปนธรรม การเปนสนคาทมอนตรายอยางไมอาจหลกเลยงไดไมควรน ามาใชเปนเหตในการไมน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชบงคบ เพราะในกรณของกระแสไฟฟากถอวาเปนสนคาทมอนตรายโดยสภาพเชนเดยวกน และหากเหนวาเปนภาระตอผประกอบการ เกนสมควรกสามารถสรางความเปนธรรมใหแกผประกอบการได โดยก าหนดเหตยกเวนความรบผด ทมความเหมาะสมมาใชได โดยผเขยนจะไดวเคราะหในหวขอถดไป ดงนน จงควรก าหนดใหยารกษาโรคเปนสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายดวย แตอาจใหสทธยกเวนยารกษาโรคทตองสงจาย โดยผมความรทางการแพทยไวเปนแตละกรณตามความเหมาะสมตอไป

4.2.1.6 บรการ จากการศกษาผเขยนพบวา มเพยงกฎหมายฟลปปนสเทานนทมบทบญญต

ก าหนดความรบผดในความเสยหายทเกดจากบรการทไมปลอดภย ซงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 มาตรา 4(bo) ก าหนดใหบรการ หมายถงการซ อมแซม การใหบรการ การดแล

13 กฎกระทรวงก าหนดยาและเครองมอแพทยทผใหบรการสาธารณสขไดผลตเพอน ามาใชกบผปวย

หรอสตวเฉพาะรายทผานการตรวจรกษาหรอไดผลตตามค าสงของผใหบรการสาธารณสขผตรวจรกษาเปนสนคา ทไดรบยกเวนตามกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2554

183

ความสะอาดของสนคาหรออสงหารมทรพย การกระจายสนคา หรอการขนสงสนคา ซงผเขยนเหนวาขอบเขตของบรการของประเทศฟลปปนส มขอบเขตกวางและยงไมมหลกเกณฑท ชดเจน ในการพจารณาวาสงใดเปนบรการหรอไม หรอมขอยกเวนอยางไรบาง แตจากการศกษากฎหมายความรบผดในสนคาทไมปลอดภยของประเทศสหรฐอเมรกา สหภาพยโรป พบวาสนคาไมรวมถงบรการดวย ซงผเขยนเหนวาการก าหนดใหผประกอบการรบผดในบรการทไมปลอดภยดวยนน อาจเปนภาระตอผประกอบการมากเกนสมควร เนองจากบรการมขอบเขตทกวางและยากตอการก าหนดขอบเขตทชดเจนเหมาะสม อกทงความเสยหายทเกดขนจากบรการ ผเสยหายสามารถเรยกรองใหผใหบรการรบผดไดโดยอาศยหลกกฎหมายสญญาในฐานะผรบบรการได หรออาจเรยกรองใหรบผดตามกฎหมายละเมดไดอยแลว นอกจากนหากบรการนนไดใชสนคาทไมปลอดภย ในการใหบรการ ผเสยหายยอมไดรบความคมครองในฐานะเปนผทไดรบความเสยหายจากสนคา ทไมปลอดภยดวย ดงนน จงยงไมจ าเปนทจะตองก าหนดใหสนคาหมายความรวมถงบรการเนองจากจะเปนการสรางภาระตอผประกอบการมากเกนสมควร แตกควรใหสทธแกประเทศสมาชก ทจะก าหนดใหสนคาหมายความรวมถงบรการดวยเพอเพมความคมครองใหแกผบรโภคตามความเหมาะสมของแตละประเทศตอไป

4.2.1.7 ลกษณะส าคญประการอน ๆ ของสนคา นอกจากการก าหนดประเภทของสนคาไว โดยชดแจงแลว ผเขยนเหนวา

ควรก าหนดลกษณะทส าคญประการอนของสนคาดวย เพอใหมความชดเจนและเปนการใหความคมครองระหวางผเสยหายกบผประกอบการโดยเฉพาะ โดยไมรวมถงการคมครองระหวางผประกอบการดวยกน ซงลกษณะทส าคญของสนคา ไดแก

(1) สนคาตองผานกระบวนการอตสาหกรรม สนคาทอยภายใตบงคบ ของกฎหมาย นอกจากจะตองเปนสงหารมทรพยแลวควรมลกษณะเปนสนคาอตสาหกรรมดวย เพราะกฎหมายดงกลาวทไดพฒนาขนมาครงแรกโดยประเทศสหรฐอเมรกานน มความมงหมาย เพอคมครองผบรโภคจากสนคาอตสาหกรรมทใชความรทางดานว ทยาศาสตรและเทคโนโลย ในการผลต เพราะการตลาดในปจจบนมรปแบบทเปลยนไปท าใหเกดปญหาในเรองของนตสมพนธระหวางผผลตและผเสยหาย สวนความเจรญดานเทคโนโลยท าใหผเสยหายไมสามารถพสจนถง การกระท าของผผลตไดในกรณทเรยกรองใหรบผดตามหลกกฎหมายละเมด ดงนนจงควรก าหนดไวอยางชดเจนวา สนคาทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายตองเปนสนคาทผานกระบวนการอตสาหกรรม สวนสนคาอนทไดผลตโดยใชแรงงานมนษย งานหตถกรรม หรออน ๆ ทไมผานกระบวนการอตสาหกรรมแมวาจะมความซบซอนในการผลตแตกมใชขอมลทประชาชนทวไปจะเขาถงไมไดเลย ซงสนคาเหลานหากมความเสยหายขนการเรยกรองใหรบผดตามหลกกฎหมายสญญาและหลก

184

กฎหมายละเมดกเพยงพอทจะคมครองผทไดรบความเสยหายแลว และเหตผลส าคญอกประการหนงคอผผลตสนคาทโดยไมผานกระบวนการอตสาหกรรมมกเปนผประกอบการรายยอย ทไมไดมฐานะทางเศรษฐกจดเพยงพอทจะกระจายความเสยงโดยการท าประกนภยได จงควรใหสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายนเปนสนคาทผลตในเชงอตสาหกรรมเทานน เพอใหเกดความสมดลระหวาง การคมครองผบรโภคโดยไมกอภาระตอผประกอบการมากเกนสมควร แตจากการศกษากฎหมาย ของประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนไมพบวามประเทศใดก าหนดหลกเกณฑนไวอยางชดเจน มเพยงกฎหมายไทยทผเขยนเหนวาพอจะอนมานไดวาสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายตองเปนสนคาอตสาหกรรม โดยพจารณาไดจากหมายเหตทายพระราชบญญตฯ ทเหตผลในการตรากฎหมายขนเนองจากกระบวนการผลตทใชความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยสงขนท าใหผบรโภคไมได รบความคมครองตามสมควร จงตองออกกฎหมายเพอใหความคมครองผเสยหายอยางเปนธรรม ซงผเขยนเหนวากรณดงกลาวควรก าหนดไวในบทบญญตทก าหนดประเภทของสนคาเลยเพอใหเกดความชดเจนในการบงคบใชตอไป

(2) สนคาตองมไวเพอใชในการอปโภคบรโภคสวนบคคล ควรก าหนดใหสนคาทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายตองมไวเพอใชบรโภคสวนบคคล เนองจากหลกกฎหมายนก าหนดขนมาเพอใหความคมครองผบรโภคหรอผเสยหายทมฐานะทางเศรษฐกจ อ านาจตอรอง ดอยกวาผประกอบการ และผเสยหายเปนผทไมมความรในเรองเกยวกบกระบวนการผลตซงไดรบผลกระทบในกรณเรยกคาสนไหมทดแทนโดยอาศยหลกกฎหมายละเมด ใหได รบความคมครอง โดยลดภาระการพสจนในสวนนไป ดงนน สนคาทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายจะตองมไว เพอใชในการอปโภคบรโภคสวนบคคลเทานน หากเปนการซอไปเพอใชในการประกอบธรกจ เมอมความเสยหายเกดขนยอมเปนเรองของผระกอบการกบผประกอบการทควรตองไปเรยกรอง ใหรบผดตามกฎหมายทวไป ซงกฎหมายมาเลเซยไดบญญตเอาไวในกฎหมายคมครองผบรโภค มาตรา 3(1) ใหสนคาตองมไวเพอการใชงานหรอการบรโภคสวนบคคล และกฎหมายฟลปปนส ตามกฎหมายคมครองผบรโภค มาตรา 4q ก าหนดใหสนคาอปโภคและบรการตองมไวเพอใช ในครวเรอน ครอบครว หรอเพอการเกษตร ผเขยนเหนวาโดยหลกแลวกฎหมายดงกลาวมงหมาย ทจะใหความคมครองผบรโภคอยแลว ซงสามารถอนมานไดวาสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายตองเปนสนคาทใชอปโภคหรอบรโภคสวนบคคลเทานน แตการเขยนไวในตวบทกฎหมายจะยงท าใหเกดความชดเจนในการใชบงคบมากขน โดยไมตองอาศยการตความเหตผลในการตรากฎหมายเลย ดงนน เงอนไขทวาตองเปนสนคาทมไวเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคลจงควรบญญตไวเปนการเฉพาะ

(3) สนคาจะตองถกผลตเพอน าเขาสตลาดโดยผประกอบการ สนคาจะตองถกน าเขาสตลาดหรอกระจายสผบรโภคโดยความสมครใจของผประกอบการดวย หากมผอน

185

น าสนคาเขาสตลาดหรอไปสผบรโภคโดยผประกอบการมไดรเหนดวย เชน สนคาถกขโมยไปจากโกดงเกบสนคา ผประกอบการไมจ าตองรบผดในความเสยหายทเกดขนเนองจากมไดเปนผน าสนคา เขาสตลาด นอกจากนการผลตหรอน าเขาสนคาจะตองเปนไปเพอวตถประสงคในทางการคาดวย จากการศกษากฎหมายไทยและกฎหมายประเทศสมาชกอาเซยน พบวากฎหมายไทยไดก าหนดลกษณะของสนคาประการนไวในสวนของบทนยามของสนคาตามพระราชบญญตความรบผดตอ ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 ทก าหนดใหสนคาจะตองถกผลตหรอน าเขาเพอขาย โดยการขาย ไดแก การจ าหนาย จาย แจก หรอแลกเปลยนเพอประโยชน ทางการคาและใหหมายความรวมถงใหเชา ใหเชาซอ จดหา ตลอดจนเสนอ ชกชวน หรอน าออกแสดง เพอการดงกลาว ซงอยในขอบเขตของการน าสนคาเขาสตลาดโดยมวตถประสงคในทางการคา สวนกฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยนไมพบวาไดก าหนดลกษณะดงกลาวในนยามของสนคา แตกฎหมายมาเลเซยบญญตไวในเหตยกเวนความรบผดในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999มาตรา 72(1) วาผประกอบการไมตองรบผดหากไมไดเปนผกระจายสนคาไปยงผบรโภคซงเปนกรณทสนคาไมไดเขาสตลาดโดยผประกอบการ แตผเขยนเหนวาหลกในการน าเขาสตลาดนเปนเงอนไขประการหนงของสนคา ดงนน จงควรจะก าหนดไวในสวนทเกยวของกบประเภทของสนคามากกวา ทจะบญญตไวในเหตยกเวนความรบผด และเมอก าหนดใหเปนลกษณะประการหนงของสนคาแลว กไมจ าตองก าหนดเปนเหตยกเวนความรบผดอก เพราะหากไมเขาลกษณะของการเปนสนคา ยอมไมครบเงอนไขแหงความรบผดซงท าใหผประกอบการไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน ตามกฎหมายนอยแลว

อยางไรกตาม สนคาทหมนเวยนอยในตลาดมความหลากหลายสภาพเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมของประเทศสมาชกอาเซยนแตละประเทศมความแตกตางกน ประกอบกบขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ทผเขยน จะเสนอนเปนเพยงมาตรฐานขนต าทประเทศสมาชกจะตองไปด าเนนการออกกฎหมายภายใน เพอรองรบโดยใหความคมครองผบรโภคใหไดมาตรฐานขนต าตามขอก าหนดดงกลาว ดงนนจงควรใหสทธแตประเทศสมาชกทจะก าหนดประเภทของสนคาเพมเตมเพอเปนการเพมความคมครอง แกผเสยหายและใหมลกษณะทเหมาะสมกบลกษณะเฉพาะของแตละประเทศเปนกรณไป

จากกฎหมายไทยและกฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยนดงกลาว ผเขยน ขอก าหนดประเภทของสนคาของประชาคมอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ดงน

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน จากการศกษาประเภทของสนคาของแตละประเทศ ผเขยนจงเหนควรน าเสนอใหก าหนดประเภท และลกษณะทส าคญของสนคาทอยภายใตบงคบของขอก าหนด ในการจดท าขอก าหนด

186

อาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ขอ 2 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 2 “สนคา หมายถง สงหารมทรพยทไดผลตขนโดยกระบวนการอตสาหกรรม หรอน าเขามาเพอน าเขาสตลาดและกระจายสผบรโภคโดยผประกอบการ และเปนสนคาทมไว เพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล และหมายความรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทผานการแปรรป และกระแสไฟฟา ทงนไมจ ากดสทธของประเทศสมาชกทจะก าหนดใหสนคาหรอบรการประเภทอน อยภายใตบงคบของกฎหมายวาดวยเรองดงกลาวอนเปนการเพมความคมครองใหแกผเสยหาย”

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ผเขยนเหนสมควรเพมเตมนยามของสนคา ทอยภายใตบงคบของกฎหมายในมาตรา 4 โดยมรายละเอยดดงน

ในปจจบน มาตรา 4 บญญต วา “ “สนคา” หมายความวาสงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอน าเขาเพอขาย รวมทง

ผลตผลเกษตรกรรม และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

ขอเสนอแกไข มาตรา 4 “ “สนคา” หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดทผลตโดยกระบวนการ

อตสาหกรรมหรอน าเขาเพอขาย ซงสนคาดงกลาวมไวเพอใชในการอปโภคบรโภคสวนบคคล รวมทงผลตผลทางการเกษตรทผานกระบวนการแปรรป และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

4.2.2 ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย (Defective Products) ลกษณะของสนคาทไมปลอดภยเปนเงอนไขทจะท าใหผประกอบการตองรบผดในความ

เสยหายทเกดขน ในการพจารณาวาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภยหรอไม มหลกเกณฑการพจารณาหลายประการ ไดแก

4.2.2.1 หล กความประมาท เล น เล อ ( Negligence) เ ป น ก ารน าห ลก ความประมาทเลนเลอในกฎหมายละเมดมาปรบใชในการพจารณาคด ทเกยวกบความรบผด ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยซงไดใชนานแลว ถอวาผผลตมความประมาทเลนเลอ ในการผลต การตรวจสอบคณภาพของสนคากอนทจะสงถงมอผบรโภค หลกความประมาทเลนเลอสามารถแกปญหาทเกดขนจากการใชหลกกฎหมายสญญาทก าหนดใหการใชวทธเรยกรอง ผเสยหายและผประกอบการจะตองมนตสมพนธระหวางกน อยางไรกตามการน าหลกความประมาทเลนเลอ มาปรบใชในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคานน มขอจ ากดบางประการทสงผลใหผเสยหายไมไดรบความเปนธรรม กลาวคอ ผเสยหายมภาระในการพสจนถงความประมาทเลนเลอของผผลต

187

และตองพสจนใหเหนถงความสมพนธระหวางความเสยหายทตนไดรบ และความไมปลอดภย ของสนคา ซงเปนภาระอนหนกยงตอผบรโภค เพราะในคดเหลานความรและพยานหลกฐาน ทเกยวของมกจะอยในความรเหนของผผลต หากผบรโภคไมสามารถพสจนไดตามทกฎหมายก าหนดผเสยหายกจะไมไดรบการเยยวยาความเสยหาย แมวาปจจบนในหลายประเทศไดมกฎหมายก าหนดความรบผดในผลตภณฑไวเปนการเฉพาะแลวกตาม แตกยงสามารถน าหลกความประมาทเลนเลอของกฎหมายละเมดมาปรบใชได โดยถอวาผผลตมหนาทตองดแลหรอตรวจสอบความปลอดภย ในกระบวนการตาง ๆ หากมความเสยหายเกดขนจากการทผผลตกระท าการโดยปราศจากความระมดระวงผผลตตองรบผดตอผเสยหาย

4.2.2.2 หลกความคาดหมายของผบรโภค (Consumer Expectations Test) เปนการน าความคาดหมายของบคคลทวไป มาใชพจารณาความผดของผขายในความประมาทเลนเลอ โดยหลกดงกลาวน ถอวาผผลตหรอผขายไดรบรองโดยปรยายตอผบรโภควา สนคาทซอหรอบรโภค มความปลอดภย และบคคลทวไปมสทธทจะคาดหมายในความปลอดภยของสนคาได โดยการพจารณาถงระดบความคาดหมายนน ไมไดขนอยกบความคาดหมายของโจทกหรอผเสยหายเทานน แตจะใชคาเฉลยของความคาดหมายจากวญญชนทวไป ทมความรพนฐานปกตธรรมดาในสงคมมาใชเปนเกณฑ เหตทตองใชคาเฉลยเพราะผบรโภคแตละคนไมสามารถคาดหมายถงความปลอดภย ของสนคาไดอยางเทาเทยมกน หลกความคาดหมายของผบรโภคนจะมความเหมาะสมกบ การพจารณาความไมปลอดภยเนองจากความบกพรองในการผลต โดยเฉพาะสนคาทไมใชวทยาการขนสงหรอสนคาทไมมความซบซอน นอกจากนยงน าเอาสภาพแวดลอมของสนคาและพฤตการณ ทงปวงทเกยวกบสนคามาประกอบการพจารณาดวย ไดแก14

ก. การน าเสนอสนคา (The presentation of the products) ใหประชาชนทราบ การใหค าแนะน าหรอขอบงใช การใหค าเตอนหรอขอมลทเกยวของกบอนตรายทอาจเกดขน

ข. ความสามารถในการใชงานสนคาไดอยางเหมาะสม (The product could reasonably be put) กบความคาดหมายในความปลอดภยของบคคลทวไป โดยผผลตจะตองแจงใหประชาชนทราบถงอนตรายของผลตภณฑมากทสด เพราะผบรโภคสวนใหญมกจะคาดหมายวาสนคาทไดผลตออกมานนมความปลอดภย

ค. ชวงเวลาทน าสนคาเขาหมนเวยนในทองตลาด (The time when the product was put into circulation) จะพจารณาวา ขณะทผผลตน าสนคาจ าหนายหมนเวยน

14 สมหวง กาอนแกว, ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการพจารณาสนคาท ไมปลอดภย

ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551, วารสารกระบวนการยตธรรม ฉบบท 3, ปท 6 (กนยายน – ธนวาคม 2556), น.56-57.

188

ในทองตลาด ความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะนนสามารถตรวจสอบถงความไมปลอดภยของสนคาไดหรอไม

4.2.2.3 หลกความเสยงและประโยชน (Risk-utility Test) หลกการพจารณานน ามาใช เพอแกปญหาของการใชหลกความคาดหมายของผบรโภค ในกรณทผบรโภคไมสามารถคาดหมายถงความไมปลอดภยของสนคาไดอยางเหมาะสม โดยเปนหลกการทตรงขามกบหลกความคาดหมายของผบรโภค เนองจากเปนหลกทพจารณาความไมปลอดภยของสนคาจากฝายผ ผลต เปนส าคญ และพฒนามาจากหลกความประมาทเลนเลอตามกฎหมายละเมด โดยมวตถประสงค เพอเพมสามญส านกของผผลตในกระบวนการออกแบบ การผลต การก าหนดค าเตอน หรอค าแนะน า หรอขอบงใชในสนคา โดยน าความเสยงและประโยชน (Risk-Utility) หรอตนทนและประโยชน (Cost-Benefit) มาใชในการพจารณา หากผผลตมมาตรฐานการตรวจสอบความปลอดภย ทมประสทธภาพ มความสมดลระหวางตนทนและประโยชนดานความปลอดภย ตลอดจนผผลต เปนบคคลทสามารถคาดหมายถงอนตรายทอาจเกดขนในอนาคตได จงมหนาทในการปองกน หรอหลกเลยงอนตรายเชนวานน ซงศาลจะเปนผพจารณาการใชทางเลอกในการผลตทเหมาะสม จากการใชตนทนในการปรบปรงสนคาใหมความปลอดภย และประโยชนในดานความปลอดภย ทสงคมสวนใหญไดรบจากการปรบปรงสนคา หลกดงกลาวนมความเหมาะสมทจะน าไปใชพจารณาความไมปลอดภยจากความบกพรองของสนคาจากการออกแบบสนคาทใชเทคโนโลยและวทยาการ ขนสง เพราะผบรโภคไมมความรมากพอทจะใชหลกความคาดหมายของผบรโภคมาพจารณาได อยางไรกตามการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาตามหลกการน สงผลกระทบตอผผลต ทไมสามารถตอรองราคากบผบรโภครายบคคลได ท าใหการก าหนดราคาสนคาไมมความเหมาะสมตามทผผลตหรอผบรโภคตองการ

4.2.2.4 หลกการพจารณาโดยวธอน (Alternate Test) เนองจากการใช หลกความรบผดโดยประมาท หลกความคาดหมายของผบรโภค และหลกความเสยงและประโยชนเพยงอยางใดอยางหนง ตางมขอจ ากดบางประการทอาจไมเปนธรรมตอผผลตหรอผบรโภค ดงนน จงมการใชหลกการพสจนรวมกน (Combing Test) โดยใชหลกการพจารณาหลายหลกรวมกน ซงผเสยหายตองแสดงใหศาลเหนวา สนคามความไมปลอดภยเกนกวาทบคคลทวไปจะคาดหมายได และเมอผเสยหายพสจนไดแลว ผผลตตองพสจนใหศาลเหนวา ความเสยงและประโยชนมความ สมดลกน โดยผผลตไดกระท าการตามหนาท ทเหมาะสมเพอลดหรอหลกเลยงอนตรายแลว หากไมสามารถพสจนได ผผลตตองรบผดตอผเสยหาย อกหลกการหนงทมการน ามาปรบใช คอหลกการพสจนขอบกพรองทมลกษณะเฉพาะเจาะจง (Defect-Specific Test) เปนหลกทไมม ความแนนอนตายตวโดยพจารณาจากความแตกตางในความไมปลอดภยแตละประเภท เชน

189

ความไมปลอดภยดานการออกแบบหรอการใหค าแนะน าจะน าเอาหลกความประมาทเลนเล อ หรอหลกความเสยงและประโยชนมาพจารณา แตหากเปนความไมปลอดภยทนอกเหนอไปจาก แบบแผนกจะใชหลกความคาดหมายของผบรโภคมาพจารณา เปนตน

จากการศกษาคนควาเกยวกบการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาในประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนทมกฎหมายความรบผดในสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะ พบวา ใชหลกเกณฑความคาดหมายของผบรโภคเปนเกณฑในการพจารณา แตในประเทศเวยดนาม แมจะมบทบญญตก าหนดลกษณะของสนคาทไมปลอดภยไวแตยงไมแนชดวาประเทศเวยดนาม ใชหลกเกณฑใดในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคา โดยลกษณะของสนคาทไมปลอดภย ของแตละประเทศมรายละเอยด ดงน

กฎหมายไทย ไ ดก าหนดลกษณะของ สน ค า ท ไ มปลอดภย ไ ว ใ นมาตรา 4 แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ไดแก สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายไมวาจะเพราะความบกพรองเนองจากการผลต การออกแบบ หรอการไมไดก าหนดวธใช เกบรกษา ค าเตอนหรอขอมลเกยวกบสนคาอยางเพยงพอ โดยค านงถ งสภาพของสนคา ลกษณะการใชงาน และการเกบรกษาตามปกตของสนคา อนพงคาดหมายได ความไมปลอดภยของสนคาตามกฎหมายไทย ไดแก ความไมปลอดภยทเกดขนเนองจากการผลต การออกแบบ หรอการเตอน ทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนโดยพจารณาถงการใชงาน การเกบรกษาตามปกตของสนคา และใชหลกความคาดหมายของผบร โภค ในการพจารณา ซงสงเกตไดจากบทบญญตในสวนทายทใชค าวา “อนพงคาดหมายได” โดยประเทศไทยรบเอาหลกความคาดหมายของผบรโภคมาใชพจารณาความไมปลอดภยของสนคาผานทางกฎหมายของสหภาพยโรป ซงไดใชเปนแนวทางในการรางกฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยในประเทศไทย15

กฎหมายเวยดนาม ไดก าหนดลกษณะของสนคาทไมปลอดภยไวในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 มาตรา 3(3) คอ สนคาทไมมความปลอดภยและอาจกอใหเกดอนตราย ตอผบรโภค แมวาจะไดผลตภายใตมาตรฐานหรอระเบยบทมในขณะนนแลวกตาม และแมจะไมพบความไมปลอดภยในเวลาทสนคาไดน าเขาสตลาดกตาม นอกจากนยงหมายความรวมถงกรณทความ ไมปลอดภยเกดขนจากการออกแบบ การผลต การขนสง การเกบรกษา และเกดจากการทผประกอบการไมใหค าเตอนทเหมาะสม ซงมลกษณะทคลายกบของประเทศไทย แตจากศกษาผเขยนไมพบวาประเทศเวยดนามใชหลกใดในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคา

15 มานตย จมปา, ค าอธบายกฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย, (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2554), น. 76.

190

กฎหมายมาเลเซย ก าหนดลกษณะของสนคาทไมปลอดภยไว ในมาตรา 67(1) แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 ซงสนคาจะถอวาเปนสนคาทไมปลอดภย เมอไมมความปลอดภยตามทบคคลทวไปสามารถคาดหมายได โดยพจารณาองคประกอบอน ๆ ร วมดวย ไดแก ลกษณะและวตถประสงคของสนคาทไดน าเขาสตลาด การใชเครองหมายใด ๆ กบสนคา ค าแนะน าหรอค าเตอนในการใชงานสนคา สงอน ๆ ทสามารถคาดหมายไดตามสมควรจากสนคา และรวมถงระยะเวลาทไดน าสนคาเขาสตลาดดวย ตามมาตรา 67(2) นอกจากนประเทศมาเลเซยยงได ขยายความของความปลอดภยเอาไวเพอใหเกดความชดเจน โดยหมายความรวมถงความปลอดภย ในสวนประกอบของสนคา ความปลอดภยจากความเสยงทจะเกดความเสยหายตอทรพยสน เสยชวต หรอไดรบบาดเจบตามมาตรา 67 (4) จากการศกษาพบวาประเทศมาเลเซยใชหลกความคาดหมายของผบรโภคเปนเกณฑในการพจารณาเหมอนประเทศไทย

กฎหมายฟลปปนส ไดก าหนดใหสนคามความไมปลอดภยเมอมไดมความปลอดภยตามทบคคลทวไปพงคาดหมายไดโดยพจารณาพฤตการณแวดลอมอน ๆ ประกอบ ไดแก การน าเสนอสนคา การใชและอนตรายทเกดขนอยางสมเหตสมผล และเวลาทไดน าสนคาออกสตลาด ตามมาตรา 97 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค และไดก าหนดไวอยางชดเจนวา สนคาจะไมถกพจารณาวาเปนสนคา ทไมปลอดภยเพยงเพราะมสนคาทมคณภาพดกวาออกวางจ าหนาย ซงผเขยนเหนวาการก าหนดไวดงกลาว เปนสงทท าใหชดเจนขนวาสนคาทไมปลอดภยในประเทศฟลปปนสเปนเรองเกยวกบความ ไมปลอดภยทอาจเกดขนจากสนคา มใชเรองของคณภาพสนคา นอกจากนประเทศฟลปปนส ไดก าหนดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดขนจากบรการทไมปลอดภยดวย และไดก าหนดลกษณะของบรการทไมปลอดภยไวในมาตรา 99 คอบรการทไมมความปลอดภย ในระดบทบคคลทวไปสามารถคาดหมายไดโดยใชพฤตการณอน ๆ ประกอบการพจารณาดวย ไดแก ลกษณะของการใหบรการ อนตรายทอาจเกดขนอยางสมเหตสมผล ระยะเวลาทมการใหบรการ ซงบรการจะไมถกพจารณาวาเปนบรการทไมปลอดภยเพยงเพราะไดมการใชหรอแนะน าเทคนคใหมในการใหบรการ ซงการพจารณาความไมปลอดภยของบรการในประเทศฟลปปนสใชหลก ความคาดหมายของผบรโภคเชนเดยวกบการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาตามกฎหมายไทย และกฎหมายมาเลเซย

จากการศกษาผเขยนพบวาประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนทมกฎหมาย ก าหนดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไดพจารณาความไมปลอดภยของสนคาโดยอาศยหลกความคาดหมายของผบรโภค เวนแตประเทศเวยดนาม ทไมแนชดวาอาศยหลกใดในการพจารณา แตโดยรวมแลวลกษณะของสนคาทไมปลอดภยของแตละประเทศมลกษณะทคลายคลงกน คอ สนคาทอาจกอให เกดความเสยหายตอชวต รางกาย

191

และทรพยสน และพจารณาพฤตการณอน ๆ อนเกยวกบสนคาประกอบดวย แตหลกความคาดหมายของผบรโภคมขอจ ากด ในกรณทสนคาไดผลตโดยใชเทคโนโลยขนสงในการผลต เนองจากผเสยหายอาจไมมความร เพยงพอทจะเขาใจขนตอนกระบวนการผลตได ท าใหไมสามารถคาดหมายถง ความปลอดภยของสนคาไดอยางถกตองเหมาะสม นอกจากนยงมเหตทไมเหมาะสมประการอ น ไดแก16กรณทสนคามอนตรายทเปดเผยอยางชดเจน การใชงานสนคาผดวธหรอไมตรงตามค าแนะน า ทผประกอบการไดใหไวอยางเพยงพอแลว และประสบการณในสนคา และการพจารณาตามหลกความคาดหมายของผบรโภคมไดค านงถงการใชความระมดระวงของผประกอบการ แตหลกความคาดหมายของผบรโภคนกไดรบการยอมรบและใชกนอยางแพรหลายไมวาจะเปนประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสมาชกสหภาพยโรป ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน และประเทศญปน ประเทศสหรฐอเมรกาไดแกปญหาขอจ าจดของหลกความคาดหมายของผบรโภค โดยน าหลก ความเสยงและประโยชนมาใชพจารณาความไมปลอดภยของสนคาทเกดจากการออกแบบโดยเฉพาะไวใน The restatement (Third) of Torts: Product Liability มาตรา 2(b) และ (c)17 วาผผลต

16 หทยชนก บญปลก, “การเตรยมความพรอมของพนกงาน บรษทไทยโทเร เทกซไทลมลลส จ ากด

(มหาชน) ในการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน” (วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาประกอบการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร: 2555), น. 254.

17 The Restatement (third) of Tort: Product liability. Section 2 CATEGORIES OF PRODUCT DEFECT A product is defective when, at the time of safe distribution, it contains a

manufacturing defect, is defective in design, or is defective because of inadequate instructions or warnings. A product:

(a) contains a manufacturing defect when the product departs from its intended design even though all possible care was exercised in the preparation and marketing of the product;

(b) is defective in design when the foreseeable risk of harm posed by the product could have been reduced or avoided by the adoption of a reasonable alternative design by the seller or other distributor, or a predecessor in the commercial chain of distribution, and the omission of the alternative design renders the product not reasonably safe;

(c) is defective because of inadequate instructions or warnings when the foreseeable risk of harm posed by the product Could have been reduced or avoided by the provision of reasonable instructions or warnings by the seller or other distributor, or a predecessor in the commercial chain of distribution, and the omission of the instructions or warnings renders the product not reasonably safe.

192

มเหตอนสมควรทจะออกแบบสนคาและก าหนดค าเตอนในสนคาใหมความปลอดภยหรอไมอยางไร สวนประเทศกลมสหภาพยโรป ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน และประเทศญปน มไดมบทบญญตทน าเอาหลกความเสยงและประโยชนไปใชในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาโดยตรง แตศาลไดน ามาประยกตใช ภายใตหลกความคาดหมายของผบร โภค โดยผบร โภคม สทธ ทจะคาดหมายในความปลอดภยของสนคาวามความเหมาะสม โดยพจารณาจากทางเลอกทผผลตสามารถท าใหเกดความปลอดภยเทาทจะท าได ในดานคาใชจายในการเปลยนแปลงการออกแบบ และความรนแรงของอนตรายทเกดขนจากการออกแบบ เรยกวา หลกความคาดหมายในความเสยงและประโยชน หากสภาพของสนคาสามารถคาดหมายไดวา ผผลตไดใชทางเลอกในการผลตเหมาะสมระหวางความเสยงและประโยชนในดานความปลอดภยแลว สนคาจะไมเปนสนคาทไมปลอดภย ดงนน ผเขยนพบวา ประเทศสมาชกอาเซยนทกประเทศไดใชหลกความคาดหมายของผบร โภค ในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคาอยแลว สวนประเทศเวยดนามแมไมปรากฏวาใชหลกใด ในการพจารณาแตลกษณะสนคาทไมปลอดภยของประเทศเวยดนามมความคลายคลงกบ ประเทศอน ๆ ดงนนการก าหนดใหน าหลกความคาดหมายของผบรโภคมาใชในการพจารณา ยอมไมกอใหเกดผลกระทบกบกฎหมายประเทศเวยดนามมากนก จงเหนควรน าหลกความคาดหมายของผบรโภคมาใชในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคา แตควรน าหลกความเสยงและประโยชนมาใชในการพจารณารวมดวย เพอแกปญหาและขอจ ากดของหลกความคาดหมายของผบรโภค โดยการน าไปปรบใชควรเปนการปรบใชรวมกบหลกความคาดหมายของผบรโภคตามกฎหมายประเทศกลมสหภาพยโรป ประเทศองกฤษ ประเทศเยอรมน และประเทศญปน โดยไมบญญตไว ใชส าหรบการพจารณาความไมปลอดภยจากการออกแบบสนคาโดยเฉพาะดงเชนประเทศสหรฐอเมรกา เนองจากมเพยงประเทศไทย และประเทศเวยดนามเทานนทไดบญญตส าเหตของ การเกดความไมปลอดภยขน เชน เนองจากการผลต การออกแบบ ฯลฯ ดงนน จงควรน าหลก ความเสยงและประโยชนมาใชควบคกบหลกความคาดหมายของผบรโภคตามรปแบบของประเทศ ในสหภาพยโรป และประเทศญปน เพอแกปญหาความบกพรองบางประการของหลกความคาดหมาย ของผบรโภค นอกจากนควรมการก าหนดใหชดเจนวาสนคาทไมปลอดภยมใชเรองของคณภาพสนคา โดยจากการศกษาพบวามเพยงกฎหมายฟลปปนสเทานนทก าหนดไวในมาตรา 97 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค วา สนคาจะไมถกพจารณาวาเปนสนคาทไมปลอดภยเพราะมสนคา ทมคณภาพ ทดกวาออกวางจ าหนาย ผเขยนเหนวากฎหมายดงกลาวไมใชเรองของคณภาพของสนคา แตเปนเรองของสนคาทไมปลอดภย ซงสนคาดอยคณภาพในบางครงอาจจะมใชสนคาทไมปลอดภยเพราะมไดกอใหเกดอนตรายตอบคคลเพยงแตมลกษณะทไมเหมาะสมกบการใชงานเทานน ดงนนจงควรก าหนดไวอยางชดเจนวาขอก าหนดดงกลาวนไมใชกบกรณของสนคาทดอยคณภาพ

193

จากกฎหมายไทยและกฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยนดงกลาว ผเขยนขอก าหนดลกษณะของสนคาทไมปลอดภยของประชาคมอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ดงน

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ผเขยนจงเหนควรน าเสนอใหก าหนดลกษณะของสนคาทไมปลอดภย ในการจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ขอ 3 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 3 “สนคาทไมปลอดภย หมายถง สนคาทไมมความปลอดภยอยในระดบทผบรโภคสามารถคาดหมายได และกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสน ของบคคลได

กรณทไมถอวาเปนสนคาทไมปลอดภย (1) ผประกอบการไดเลอกใชวธการทกอใหเกดความไมปลอดภยนอยทสดโดยเสย

คาใชจายทเหมาะสม และกอใหเกดประโยชนตอผบรโภคมากกวาความเสยหายทอาจเกดขนจากความไมปลอดภยทมอย

(2) สนคาทผลตขนในภายหลงมคณภาพมากกวา ทงน การพจารณาถงความคาดหมายของผบรโภคเปนสทธของประเทศสมาชก

ทจะก าหนดหลกเกณฑในการพจารณาระดบความคาดหมายของผบรโภคทมตอสนคาตามความเหมาะสม”

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ผเขยนเหนสมควรเพมเตมนยามของสนคา ทไมปลอดภยซงอยภายใตบงคบของกฎหมายในมาตรา 4 โดยมรายละเอยดดงน

ในปจจบน มาตรา 4 บญญตวา “ “สนคาทไมปลอดภย” หมายความวา สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขน

ไดไมวาจะเปนเพราะเหตจากความบกพรองในการผลตหรอการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยค านงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได”

ขอเสนอแกไขเพมเตม มาตรา 4 “ “สนคาทไมปลอดภย” หมายความวา สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขน

ไดไมวาจะเปนเพราะเหตจากความบกพรองในการผลตหรอการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยค านงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของ

194

สนคาอนพงคาดหมายได โดยจะไมถอวาเปนสนคาทไมปลอดภย หากผประกอบการไดเลอกใชวธการทกอใหเกดความไมปลอดภยนอยทสดโดยเสยคาใชจายทเหมาะสม และกอใหเกดประโยชน ตอผบรโภคมากกวาความไมปลอดภยทมอย หรอ สนคาทผลตขนในภายหลงมคณภาพมากกวา”

4.2.3 บคคลทไดรบความคมครอง กฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา

ทไมปลอดภย มงหมายทจะใหความคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยเพมขน จากหลกกฎหมายทวไป เชน หลกกฎหมายสญญา หลกกฎหมายละเมด ซงไมมความเหมาะสม กบสภาพการผลตและการน าสนคาออกสตลาดในปจจบน ท าใหผทไดรบความเสยหายไมไดรบความคมครองและการเยยวยาความเสยหายอยางเพยงพอ จากการศกษา ผเขยนพบวาประเทศสมาชกอาเซยนไดก าหนดตวบคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไวแตกตางกน ดงน

กฎหมายไทย พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 5 ก าหนดใหผประกอบการตองรบผดตอผเสยหาย โดยมาตรา 4 ไดก าหนดใหผเสยหาย คอ ผทไดรบความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย เมอพจารณา มาตรา 5 ประกอบมาตรา 4 พบวาบคคลทกฎหมายไทยใหความคมครองเมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยคอผทไดรบความเสยหายทกคนโดยไมจ ากดวาบคคลนนจะเปนผซอ หรอมนตสมพนธกบผประกอบการหรอไดใชสนคานนหรอไมกตาม

กฎหมายเวยดนาม กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 มาตรา 23(1) ก าหนดใหผประกอบการรบผดในความเสยหายตอผบรโภคอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย และมาตรา 3(1) ก าหนดใหผบรโภคหมายถงบคคลทไดซอหรอใชสนคาเพอการบรโภคสวนบคคล ตามกฎหมายดงกลาว บคคลทจะไดรบความคมครองคอผบรโภค และผบรโภคตามกฎหมายไดแกผทซอหรอใชสนคา ซงผเขยนเหนวาการก าหนดบคคลทไดรบความคมครองจ ากดอยเฉพาะผซอหรอผใชสนคาเทานน อาจไมเพยงพอทจะใหความคมครองผทไดรบอนตรายจากสนคาทไมปลอดภย เชนผทมไดซอหรอใชสนคาแตไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยควรไดรบการคมครองตามกฎหมายดวย

กฎหมายมาเลเซย จากการศกษากฎหมายมาเลเซยผเขยนพบวา ประเทศมาเลเซย มไดบญญตตวบคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมายไววามขอบเขตเพยงไร แตตามมาตรา 68 (2) ก าหนดใหผประกอบการรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซงผเขยนเหนวาบคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมายมาเลเซยคอผทไดรบความเสยหายเชนเดยวกบประเทศไทย แมมไดบญญตไวโดยเฉพาะ แตผประกอบการตองรบผดในความเสยหายทเกดขนโดยกฎหมาย มไดจ ากดวาความเสยหายนนเกดขนแกบคคลทเปนผซอหรอใชสนคาโดยเฉพาะ ดงนน บคคลทไดรบ

195

ความคมครองตามกฎหมายมาเลเซยคอบคคลทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยแมมได เปนผซอหรอใชสนคากตาม

กฎหมายฟลปปนส กฎหมายคมครองผบรโภค มาตรา 97 ก าหนดใหผประกอบการ ตองรบผดตอผบรโภคในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และมาตรา 99 ก าหนดให ผใหบรการตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากบรการทไมปลอดภย ดงนนบคคลทไดรบ ความคมครองตามกฎหมายฟลปปนสคอผบรโภค ซงมาตรา 4 (n) ก าหนดให ผบรโภค คอ บคคลธรรมดาทเปนผซอ เชา หรอไดรบสนคาอปโภคบรโภค บร การหรอธรกรรมทางการเงน ซงผเขยนเหนวากรณดงกลาวบคคลทจะไดรบความคมครองจ ากดเฉพาะบคคลทมความสมพนธ ทางสญญากบผประกอบการเทานน ซงมลกษณะคลายกบกฎหมายเวยดนามแตมขอบเขตทแคบกวาเพราะมไดรวมถงผใชสนคาดงเชนทปรากฏตามกฎหมายเวยดนาม ซงผเขยนเหนวาบคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมายฟ ลปปนสยงไม เพยงพอทจะใหความคมครองผบร โภคทไ ดรบ ความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย

จากการศกษาพบวา ประเทศไทยและประเทศมาเลเซยไดใหความคมครองผทไดรบความเสยหายโดยไมจ ากดวาจะตองเปนผซอหรอใชสนคาเทานน เพยงแตกฎหมายมาเลเซยมไดบญญตถงบคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมายไดอยางชดแจงดงเชนกฎหมายไทย สวนประเทศเวยดนามนนบคคลทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย คอ ผซอหรอใชสนคาเทานน สวนประเทศฟลปปนส ไดแก ผทมนตสมพนธกบผประกอบการเทานน การก าหนดใหบคคลทไดรบความคมครองจ ากดเฉพาะผซอหรอผใชสนคาเทานน ยอมไมเปนธรรมตอผเสยหาย เนองจากสนคาของผประกอบการเปนสนคาทไมปลอดภยอยแลว ซงอาจกอใหเกดความเสยหายกบบคคลภายนอกทมไดซอหรอใชสนคา และหากกฎหมายเฉพาะดงกลาวไมใหความคมครองไปถงบคคลภายนอก เมอมความเสยหายกบบคคลเหลานน ผเสยหายกตองไปเรยกรองใหรบผดตามหลกกฎหมายละเมดซงมปญหาขอจ ากดเกยวกบภาระการพสจน อาจท าใหผเสยหายไมไดรบการเยยวยา วตถประสงคหลกของการบญญตกฎหมายเกยวกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภยขน เพอใหความคมครองผเสยหายเพมเตม จากหลกกฎหมายทมอยเดม โดยน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใช ดงนน ผเขยนเหนวากฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยควรให ความคมครองผทไดรบความเสยหายทกคนโดยไมจ ากดวาจะเปนผซอหรอใชสนคาหรอไม นอกจากนควรบญญตใหมความชดเจนวาผทไดรบความเสยหายคอบคคลทไดรบความคมครองดงเชนกฎหมายไทยเพอมใหเกดปญหาในการใชการตความในอนาคต

จากเหตผลและความจ า เปนในการออกกฎหมายเฉพาะก าหนดความรบผดผประกอบการในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย เพอใหความคมครองและเยยวยาความ

196

เสยหายทเกดขนตอผทไดรบความเสยหายอยางเพยงพอและเหมาะสม ซงผเ ขยนไดเสนอใหจดท าขอก าหนดในขอ 1 ใหผประกอบการตองรบผดตอผเสยหายในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย ไมวาความเสยหายจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม ซงตามขอก าหนดดงกลาวบคคลทไดรบความคมครอ งตามกฎหมาย คอผเสยหาย และเพอความชดเจนผเขยนขอก าหนดนยามของผเสยหายทจะไดรบความคมครอง ตามขอก าหนดประชาคมอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ดงน

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ผเขยนจงเหนควรน าเสนอใหก าหนดนยามของผเสยหายทจะไดรบความคมครองความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ในการจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ขอ 4 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 4 “ผเสยหายตามความในขอ 1 หมายถง บคคลทกคนทไดรบความเสยหาย จากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะไดใชสนคาหรอไมกตาม”

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ผเขยนพบวากฎหมายไทยมการบญญตเกยวกบ บคคลทจะไดรบความคมครองไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย มาตรา 4 ซงหมายความถงบคคลทไดรบความเสยหายทกคนและมความเหมาะสมแลว จงไมมความจ าเปนตองเสนอแกไขเพมเตมบทบญญตในสวนดงกลาวแตอยางใด

4.2.4 บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยเปนสงทส าคญ

ทจะตองบญญตเอาไวใหมความชดเจน เพอใหผเสยหายทราบวาสามารถเรยกรองใหบคคลใดรบผด ในความเสยหายทเกดขนบาง ซงบคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยมกจะเปนผประกอบการทมความเกยวของกบสนคานนเอง จากการศกษากฎหมายไทยและกฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศพบวา ไดก าหนดตวบคคลทตองรบผดไวคลายคลงกน แตจะมรายละเอยดบางประการทมความแตกตางกนบาง ดงน

กฎหมายไทย บคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย เปนไปตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 5 ประกอบมาตรา 4 คอผประกอบการ ซงผประกอบการไดแก ผผลต ผวาจางใหผลต ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได และผซงใหชอ ชอทางการคา เครองหมายใด ๆ ทแสดงใหเขาใจไดวาตนเปนผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขา

กฎหมายเวยดนาม ตามมาตรา 23 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 ไดก าหนดใหผตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย คอ ผประกอบการ ไดแก

197

ผผลตสนคา ผน าเขาสนคา และผทใชชอทางการคา เครองหมายการคาเพอแสดงออกวาตนเปนผผลตหรอผน าเขา และรวมถงผขายในกรณทไมสามารถระบตวผผลตหรอผน าเขาไดซงบคคลทตองรบผดตามกฎหมายของประเทศเวยดนามมลกษณะทคลายคลงกบกฎหมายไทย แตตางกนทกฎหมายเวยดนามมไดก าหนดใหผวาจางใหผลตรบผดในความเสยหายทเกดขน

กฎหมายมาเลเซย กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 มาตรา 68 (1) ก าหนดใหบคคลทตองรบผดเมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ไดแก ผผลต รวมถงผผลตชนสวนอปกรณ และหมายความรวมถง ผใชชอ เครองหมายการคา หรอเครองหมายอนใดในท านองเดยวกน ซงท าใหผอนเขาใจวาตนเปนผผลต และผน าเขาสนคา นอกจากนยงก าหนดใหผจ าหนายหรอกระจายสนคาตองรบผดในความเสยหายทเกดขน หากไมสามารถระบตวผตองรบผดหรอไมระบภายในระยะเวลาอนสมควรตามทผเสยหายไดรองขอ ตามมาตรา 66 (1) บคคลทตองรบผด ตามกฎหมายมาเลเซยมความคลายคลงกบกฎหมายไทยและกฎหมายเวยดนาม แตมจดแตกตางกบกฎหมายไทยทก าหนดเงอนไขความรบผดของผจ าหนายจะเกดขนเมอผเสยหายไดรองขอใหผจ าหนายแจงชอบคคลทตองรบผดเทานน ซงผเขยนเหนวา ตามกฎหมายมาเลเซยหากผเสยหายไมรองขอตอ ผจ าหนายความรบผดของผจ าหนายกจะยงไมเกดขน แตกฎหมายไทยทมไดก าหนดเงอนไขดงกลาวเอาไว และบคคลทตองรบผดตามกฎหมายมาเลเซยมไดรวมถงผวาจางใหผลตดวย

ประเทศฟลปปนส ไดก าหนดบคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยไวในมาตรา 97 ของกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 ซงไดแก ผผลต ผน าเขา ผใชชอหรอเครองหมายการคาของตนกบสนคาทไดมการผลตขน นอกจากนยงก าหนดใหผจ าหนายจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขน เมอไมสามารถระบตวผผลตสนคาหรอผน าเขาสนคาได หรอไมไดระบไวอยางชดเจน หรอไมเกบรกษาสนคาทเปนของเสยงายอยางเพยงพอ ผเขยนเหนวาบคคลทตองรบผดตามกฎหมายฟลปปนสมลกษณะทคลายคลงกบกฎหมายไทยและกฎหมายมาเลเซย แตภาระความรบผดของผจ าหนายมมากขน ซงไดก าหนดใหผจ าหนายตองรบผดแมจะไดมการระบตวผผลตหรอผน าเขาแตการระบตวนนไดกระท าโดยไมชดเจน หรอในกรณทสนคาเปนของเสยงายแตผขาย ไมเกบรกษาสนคาดวยวธทเหมาะสมผจ าหนายกตองรบผดในความเสยหายทเกดขนดวย แตอยางไรกตามบคคลทตองรบผดตามกฎหมายฟลปปนสมไดรวมถงผวาจางใหผลตดงทปรากฏในกฎหมายไทย

วเคราะห จากการศกษากฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยน พบวาบคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนในแตละประเทศทมกฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการ ตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะ มลกษณะทคลายคลงกน และครอบคลมผทเกยวของกบกระบวนการผลตทงหมด อนไดแก ผผลต ผน าเขา ผใชชอ เครองหมายการคาของตน อนท าให ผอน เขาใจวาเปนผผลตหรอผน าเขา นอกจากนกฎหมายไทย กฎหมายมาเลเซย

198

และกฎหมายฟลปปนส ยงก าหนดใหผขายตองรบผดในความเสยหายทเกดขนดวย ท งน ภายใตเงอนไขทแตละประเทศก าหนด ผเขยนเหนวา การก าหนดตวบคคลทตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขนเปนสงทมความจ าเปนเพอใหเกดความชดเจน โดยบคคลทตองรบผดควรเปนผทกอใหเกดความเสยหายขนหรอความเสยงทจะเกดอนตรายจากสนคาทไมปลอดภยไปสผบรโภค รวมถงผทสรางความเชอมนใหแกผบรโภคท าใหมการซอหรอใชสนคาจนกอใหเกดความเสยหายขน นอกจากน ควรก าหนดใหบคคลทเกยวของกบสนคาทงหมดตองรบผดในความเสยหายทเกดขน ซงหาก ไมสามารถระบตวผตองรบผดได ตองใหบคคลอนทแมมไดกอใหเกดความเสยหายขนแตไดมสวน ในการน าความเสยงกนตรายออกสสงคม เชน ผขาย ควรตองรบผดในความเสยหายทเกดขนดวย เพอเปนการคมครองผเสยหาย โดยไมวาอยางไรกตามจะตองมผรบผดในความเสยหายทเกดขนแนนอน ซงผเขยนขอพจารณาตวบคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยดงตอไปน

4.2.4.1 ผผลตหรอผวาจางใหผลต เปนบคคลแรกทสรางสนคาและน ามาซงความเสยงจากความเสยหายตอผเสยหาย แมผผลตจะมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอกอใหเ กดความ เสยหายขน แตตามหลก Res Ipsa Loquitur (Things Speak for Itself) เมอมความเสยหายเกดขนโดยมใชความผดของฝายผเสยหาย กถอวามการกระท าละเมดและผทมอ านาจควบคมเหนอเหตการณนนเพยงฝายเดยวประมาทเลนเลอ และผผลตคอคนทชกจงใหผบรโภคไววางใจและคาดหวงวาสนคา ทผลตขนนนมความปลอดภย ดงนนเมอเกดความเสยหายขนผผลตจงควรตองรบผดโดยผผลตทตอง รบผด ไมควรจ ากดเฉพาะผผลตในขนสดทาย (Finished Product) แตควรรวมถงผผลตชนสวน ผผลตวตถดบดวย ตามกฎหมายไทย กฎหมายเวยดนาม และกฎหมายมาเลเซย ซงในตางประเทศ เชน ประเทศเยอรมน ประเทศองกฤษ กไดบญญตไวในลกษณะท านองเดยวกน ส าหรบผวาจาง ใหผลต เปนผตองรบผดเฉพาะตามกฎหมายไทยและไมมในกฎหมายของประเทศอนทไดบญญตขนตามความเหนของกระทรวงพาณชย ในชนพจารณารางกฎหมาย เนองจากเหนวาสภาพการคา ในปจจบนมเจาของสนคาหรอผมสทธใชชอทางการคาเปนจ านวนมากทวาจางใหผอนผลตสนคาใหโดยตนมไดท าการผลตเอง ซงผเขยนเหนวากรณดงกลาวมความเหมาะสมและจะสามารถเพม ความคมครองผเสยหายมากขนดวย จงควรใหผวาจางใหผลตตองรบผดในความเสยหายทเกดขนดวย เพราะปจจบนเจาของสนคาอาจมใชผผลตสนคาโดยตรงแตด าเนนการวาจางใหบรษทหรอโรงงาน ผลตสนคาแทน ท าใหบคคลดงกลาวอาจไมอยในขอบเขตของผผลตซงอาจกอใหเกดความไมเปนธรรมตอผเสยหายและผรบจางผลตสนคาทอาจตองรบผดในฐานะเปนผผลตแตเพยงฝายเดยว

4.2.4.2 ผน าเขาสนคา แมวาผน าเขาจะไมไดเปนผผลตสนคาทกอใหเกด ความเสยหายตอผบรโภค แตถอไดวาผน าเขาไดกอใหเกดความเสยงแกผบรโภคโดยน า เขาสนคา

199

ทไมปลอดภยเขาในประเทศ และเพอใหความคมครองและสรางความมนใจใหกบผเสยหายวา เมอมความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยจะตองมผรบผดในความเสยหายทเกดขนได แมผผลตจะอยในตางประเทศกตาม และหากจะใหผเสยหายเรยกรองใหผผลตทอยในตางประเทศ รบผดจะเปนการยงยากและผเสยหายอาจไมไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขน ดงนน จงเหนควรใหผน าเขาตองรบผดตามกฎหมายดวย และจากการศกษากฎหมายไทยและกฎหมายประเทศสมาชกอาเซยนทมกฎหมายความรบผดในผลตภณฑบญญตไวกไดก าหนดใหผน าเขาสนคาตองรบผดเชนกน

4.2.4.3. ผทอยในสถานะเสมอนผผลต (Quasihersteller) คอบคคลทมใชผผลตตามจรงแตไ ดแสดงออกให ผบร โภคเขาใจวาเปน ผผลต เชน ผ ทใช ชอ เครองหมายการคา หรอเครองหมายอนใดของตนลงบนสนคาอนมลกษณะทแสดงออกวาตนเปนผผลต หรอผน าเขา เนองจากบคคลเหลานสรางความเชอมนแกผบรโภคในการเขาซอหรอใชสนคา และจากการศกษาพบวากฎหมายไทยและกฎหมายประเทศสมาชกอาเซยนทมกฎหมายความรบผดในผลตภณฑบญญตไวกไดก าหนดใหผทอยในสถานะเสมอนผผลตตองรบผดเชนเดยวกน

4.2.4.4 ผจ าหนายสนคาทไมสามารถระบตวผผลตหรอผน าเขาสนคาตามผเสยหายรองขอไดภายหลงจากทไดรบความเสยหาย หรอไมระบตวบคคลดงกลาวภายในระยะเวลาอนสมควร กฎหมายไทยและประเทศฟลปปนสก าหนดใหผขายมความรบผดทนททไมสามารถระบตวผผลต หรอผน าเขาสนคาได แตตามกฎหมายมาเลเซย ความรบผดของผขายจะเกดขนตอเมอผเสยหาย ไดแจงใหผขายเปดเผยบคคลทตองรบผดตามกฎหมาย หากผขายไมสามารถระบตวบคคลเหลานนไดหรอไมระบภายในระยะเวลาอนสมควร ผขายจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขน สวนกฎหมายเวยดนามไมไดก าหนดใหผขายตองรบผดแตอยางใด ซงผเขยนเหนวาการก าหนดใหผขายตองรบผดนควรเปนไปเพอคมครองผเสยหายในกรณทไมสามารถหาตวผตองรบผดไดอยางแทจรงเทานน โดยความรบผดของผขายควรเกดขนภายใตเงอนไขทใหผเสยหายแจงใหผขายเปดเผยผตองรบผด ซงผขายจะตองรบผดเฉพาะทไมสามารถเปดเผยบคคลดงกลาวหรอไมเปดเผยภายในระยะเวลา อนสมควรเทานน ดงเชนกฎหมายมาเลเซย เพราะนอกจากการคมครองผเสยหายแลว ตองค านงถงภาระของผประกอบการดวย ซ ง ผขายเปนเพยง ผกระจายสนคาทอาจเปน ผน าความเสยง ออกสผบรโภค แตมไดมความเกยวของกบความไมปลอดภยของสนคาทเกดขนเลย และตามปกต ผจ าหนายสนคามความรบผดตอผซอตามหลกกฎหมายสญญา และผเสยหายมโ อกาสเรยกใหผประกอบการอนรบผดอยแลว ดงนนการทผจ าหนายจะตองรบผดเชนเดยวกบผผลตจงควรตองอยในขอบเขตและเงอนไขทกฎหมายก าหนดเทานน โดยความรบผดควรเกดขนเมอผเสยหายเรยกให ผจ าหนายระบตวบคคลทตองรบผดภายหลงจากทไดรบความเสยหายแลว

200

จากทผเขยนไดเสนอใหจดท าขอก าหนดในขอ 1 ให ผประกอบการตองรบผดตอผเสยหายในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม ซงตามขอก าหนดดงก ลาว บคคลทจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยคอผประกอบการ และจากการทผเขยนไดศกษากฎหมายไทย และกฎหมายสมาชกอาเซยนเกยวกบบคคลทตองรบผดตามกฎมาย จงขอก าหนดนยามของผประกอบการทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสน คาทไมปลอดภยตามขอก าหนดประชาคมอาเซยน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ดงน

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ผเขยนจงเหนควรน าเสนอใหก าหนดนยามของผประกอบการทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ในการจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยขอ 5 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 5 “ผประกอบการตามความในขอ 1 ไดแก ผผลตสนคา ผวาจางใหผลต ผน าเขา ผทอยในสถานะเสมอนผผลต

ผจ าหนายสนคาใหแก ผบร โภคจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนในกรณท ไมสามารถระบตวบคคลทจะตองรบผดตามความในวรรคหนงใหแกผเสยหายไดทราบหรอไมระบภายในระยะเวลาอนสมควร เมอผเสยหายรองขอภายหลงจากทไดรบความเสยหาย”

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ผเขยนพบวากฎหมายไทยมการบญญตเกยวกบบคคลทตองรบผดในความเสยหายทเกดขน ไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 มาตรา 4 แลว ซงมความครอบคลมด แตเหนควรแกไขเพมเตม ในกรณของผขายโดยใหความรบผดเกดขนเมอผเสยหายไดรองขอแลวเทานน จงเหนควรเสนอแกไขเพมเตมบทบญญตในสวนดงกลาว ดงน

ในปจจบน มาตรา 4 ในสวนนยามของผประกอบการบญญตวา “(3) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได” ขอเสนอแกไขเพมเตม มาตรา 4 ในสวนทเกยวกบผประกอบการ “(3) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาหรอไมระบ

ในระยะเวลาอนสมควรตามทผเสยหายรองขอไดภายหลงจากทไดรบความเสยหาย” 4.2.5 ขอบเขตความรบผด ความรบผดทเกดขนตามกฎหมายความรบผดของผประกอบการตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยเปนกรณเกยวกบการชดเชยความเสยหายทเกดขนกบผเสยหาย ซงแตละประเทศกจะมขอบเขตความรบผดของผประกอบการทแตกตางกนไป บางประเทศ

201

ผประกอบการตองรบผดตอเฉพาะความเสยหายทเกดขนตอชวต รางกาย และทรพยสนเทานน ในขณะทบางประเทศผประกอบการตองรบผดในคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษดวย จากการศกษากฎหมายไทยและกฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยนพบวาความรบผดของผประกอบการของแตละประเทศมความแตกตางกน โดยมรายละเอยด ดงน

กฎหมายไทย พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 5 ก าหนดใหผประกอบการตองรบผดในความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภย และมาตรา 11 ก าหนดใหนอกจากคาสนไหมทดแทนความเสยหาย เพอละเมดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว ผประกอบการยงตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขนตอจตใจทมผลสบเนองมากจากความเสยหายตอรางกาย สขภาพ และอนามยของผเสยหาย และในกรณทผเสยหายถงแกความตาย ผทมสทธไดคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ คอ สาม ภรยา บพการ ผสบสนดาน ของผตาย นอกจากนยงก าหนดใหผประกอบการตองรบผดในคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษในกรณทมพฤตการณวาผประกอบการไดรหรอท าใหสนคามความไมปลอดภยเพอลงโทษผประกอบการใหหลาบจ าและเพอปองกนมใหผประกอบการอนไมเอาเปนเยยงอยาง จะเหนไดวาขอบเขตของความรบผดของผประกอบการในประเทศไทยนอกจากจะครอบคลมถง คาสนไหมทดแทนความเสยหายทแทจรงแลว ยงมความรวมถงคาเสยหายส าหรบความเสยหาย ตอจตใจ โดยจะตองมฐานมาจากความเสยหายตอชวตรางกาย และไมรวมถงความเสยหายตอจตใจ ทเปนผลมาจากความเสยหายตอทรพยสนดวย และประเทศไทยยงไดยอมรบการปองกนและปองปรามการกระท าของผประกอบการโดยน าหลกในเรองคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษมาใชดวย

กฎหมายเวยดนาม มาตรา 23(3) แหงกฎหมายคมครอง ผบร โภค ค.ศ.2010 ไดก าหนดใหคาสนไหมทดแทนความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยเปนไปตามกฎหมายแพง ซงผเขยนไดศกษาคาสนไหมทดแทนตามประมวลกฎหมายแพง ค.ศ.2005 มาตรา 604 ก าหนดใหกรณทมกฎหมายเฉพาะก าหนดใหบคคลใดตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนความเสยหาย แมไมมความผดใหใชบงคบตามกฎหมายดงกลาว ในกรณนถอวาความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยมกฎหมายเฉพาะใหผประกอบการรบผดโดยไมมความผดแลว ซงหลกเกณฑในการใช คาสนไหมทดแทนความเสยหายจะตองไดรบการชดเชยอยางเตมจ านวนและทนทวงท โดยคาสนไหมทดแทนความเสยหายแตละกรณเปนไปตามมาตรา 608 – 610 ซงผเขยนเหนวามประเดนทนาสนใจ คอ การก าหนดจ านวนคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจของประเทศเวยดนามสามารถตกลงกนไดระหวางคกรณแตหากไมสามารถตกลงกนได ศาลจะก าหนดคาเสยหายตอจตใจทโดยอาศยเงนไดของแตละบคคลเปนเกณฑ และมอตราขนสงทแตกตางกนตามลกษณะของความเสยหาย เชน มาตรา

202

609 คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจทเกดขนจากความเสยหายตอสขภาพผกระท าจะตอง รบผดในคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจของผเสยหายตามทตกลงกน หากไมสามารถตกลงกนไดจ านวนคาเสยหายตอจตใจสงสดคอคาจางขนต าทรฐก าหนดไมเกน 30 เดอน แตคาเสยหาย ตามกฎหมายเวยดนามไมรวมถงคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษดวย

นอกจากคาเสยหายทผประกอบการตองรบผดแลว ไดก าหนดหนาทของผประกอบการทนาสนใจอกประการหนง คอ การเรยกคนสนคาทไมปลอดภยตามมาตรา 22 ทผประกอบการ ตองเรยกคนสนคาทไมปลอดภยเมอตรวจพบความไมปลอดภยของสนคานน โดยจะตองด าเนนมาตรการทจ าเปนโดยพลนเพอหยดยงการกระจายสนคาสตลาด และตองแจงขอมลใหแกสาธารณชนทราบถงความไมปลอดภยของสนคาและการเรยกคนสนคาในหนงสอพมพรายวนอยางนอย 5 ฉบบ หรอทางวทย โทรทศนในเขตพนททสนคาไดวางจ าหนายอยางตอเนองเปนเวลา 5 วนท าการ พรอมรายละเอยดอน ๆ ดงน

ก. รายละเอยดเกยวกบสนคาทจะเรยกคน ข. เหตผลในการเรยกคนและค า เตอนใหระมดระวงอนตรายจากสนคา

ทไมปลอดภย ค. เวลา สถานท และวธการในการคนสนคา ง. ระยะเวลาและวธการในการแกไขปญหาความไมปลอดภยของสนคา จ. มาตรการทจ าเปนในการคมครองประโยชนของผบรโภคในระหวางทมการเรยก

คนสนคา โดยการเรยกคนจะตองด าเนนการใหสอดคลองกบขอมลทเผยแพรใหแกประชาชน

โดยรบผดชอบคาใชจายทงหมด และตองรายงานผลการเรยกคนสนคาไปยงหนวยงานทองถน ทเกยวของเพอคมครองประโยชนของผบรโภคทจะไดรบหลงจากเสรจสนกระบวนการเรยกคนสนคา หากมการเรยกคนสนคาในหลายพนทตองรายงานผลไปยงหนวยงานกลางเพอคมครองประโยชน ของผบรโภค

กฎหมายมาเลเซย กฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 มาตรา 68(1) ก าหนดใหผประกอบการรบผดในความเสยหายทเกดขน โดยมาตรา 66(1) ก าหนดใหความเสยหายหมายถงความตาย การบาดเจบตอรางกาย และความเสยหายตอทรพยสน ดงนนคาเสยหายทผประกอบการตองรบผดไดแกคาสนไหมทดแทนความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสน แตทรพยสน ทผประกอบการตองรบผดไมรวมถงความเสยหายทเกดขนกบตวสนคาทไมปลอดภย ตามมาตรา 69 (1) เนองจากความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยผบรโภคยอมสามารถเรยกคาเสยหายไดตาม

203

กฎหมายสญญาอยแลว แตขอบเขตความรบผดของกฎหมายมาเลเซยไมรวมถงความเสยหายตอจตใจและคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษดวย

กฎหมายฟลปปนส กฎหมายคมครองผบรโภคไมไดก าหนดไววาขอบเขตของความเสยหายทผประกอบการจะตองรบผดมอะไรบาง ซงผเขยนเหนวากรณดงกลาวเปนความเสยหายในทางแพง ดงนน เมอกฎหมายเฉพาะมไ ดบญญตไว จงตองพจารณาขอบเขตความรบผด ของผประกอบการจากกฎหมายแพง ค.ศ.1969 ซงมาตรา 2197 ไดบญญตเกยวกบคาเสยหายเอาไว ซง ไดแกคาเสยหายทแทจรง คาเสยหายในทางสนนษฐาน คาเสยหายเพอการปลอบขวญ และคาเสยหายเพอมใหเปนเยยงอยางหรอคาเสยหายเพอการลงโทษ ซงคาเสยหายตามกฎหมายฟลปปนสมลกษณะทคลายคลงกบกฎหมายไทย ซงมความครอบคลมถงความเสยหายทแทจรง ความเสยหายตอจตใจ และคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ แตมไดจ ากดจ านวนคาเสยหายขนสง ทสามารถเรยกได

วเคราะห จากการศกษากฎหมายเกยวกบความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ผเขยนพบวามคาเสยหายทแตละประเทศสามารถเรยกรองไดแตกตางกนออกไป และคาเสยหายแตละประเภทมทมาและแตกตางกนตามระบบกฎหมาย ซงขออธบายเปนประเดนดงตอไปน

4.2.5.1 คาสนไหมเพอการทดแทนเยยวยาความเสยหาย (Compensatory Damages) คอคาเสยหายทมจดมงหมายในการเยยวยาเพอใหผเสยหายกลบคนสฐานะเดมกอนมการละเมดมากทสด ซงประกอบดวย

ก. คาเสยหายทค านวณเปนเงนได (Pecuniary Damages) คอคาเสยหาย ในเชงทรพยสนหรอวตถและสามารถค านวณนบเปนเงนไดเชน ในกรณความเสยหายตอรางกาย ไดแก คารกษาพยาบาล คาขาดรายได หรอกรณความเสยหายตอทรพยสนคอมลคาของทรพยสน ทเสยหายไป นอกจากนคาเสยหายทค านวณเปนเงนไดยงรวมถงผลประโยชน ก าไร หรอดอกเบย ทผเสยหายควรจะไดรบ แตตองขาดหายไปเพราะการละเมดดวย จากการศกษาพบวาการเยยวยาความเสยหายในประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนทกประเทศครอบคลมถงคาเสยหายในสวนนไว อนไดแกคาเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสน โดยในกรณของความเสยหายตอทรพยนน กฎหมายไทย กฎหมายมาเลเซย ไดก าหนดไวอยางชดเจนวาไมรวมถงตวสนคาทไมปลอด ภย ซงผเขยนเหนวาความเสยหายตอทรพยสนทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยควรจ ากดเฉพาะตอทรพยสนอนทไมใชตวสนคาทไมปลอดภย เนองจากความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ผเปนเจาของ คอ ผซอสามารถเรยกรองใหผขายรบผดไดโดยอาศยหลกความรบผดตามสญญา ในเรองความช ารดบกพรองของสนคาไดเพยงพออยแลว นอกจากนประเทศมาเลเซยยงก าหนดให

204

ทรพยสนอนทจะไดรบความคมครองตองเปนทรพยสนทมไวเพอใชสวนบคคล เพอประกอบอาชพ หรอเพอการบรโภคดวย ซงจากการศกษากฎหมายสหภาพยโรปพบวาผเสยหายจะเรยกรองคาเสยหายในกรณททรพยสนเสยหายไดเมอความเสยหายมมลคาไมต ากวา 500 ECU โดยทรพยสนดงกลาว จะตองเปนทรพยสนทโดยปกตมไวเพอการใชสอยหรอการบรโภคสวนบคคล และผเสยหายไดใชทรพยนนโดยมวตถประสงคเพอการใชสอยหรอการบรโภคสวนตว18 ผเขยนเหนวาการก าหนดใหความเสยหายตอทรพยสนทสามารถเรยกไดจะตองเปนทรพยสนทมไวเพออปโภคบรโภคสวนบคคลและไดใชเพออปโภคบรโภคสวนบคคลนนมความเหมาะสม เพราะความรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยนนมขนเพอใหความคมครองผบรโภคจากความสามารถทางเศรษฐกจทดอยกวาผประกอบการ ดงนน เมอมความเสยหายเกดขนผทจะสามารถเรยกรองใหผประกอบการรบผดได ควรจะเปนผเสยหายทอยในฐานะของผบรโภคดวย หากมความเสยหายเกดขนกบทรพยสนของผประกอบการรายอนทไดมไวเพอการประกอบธรกจควรจะใหผประกอบการทไดรบความเสยหายเรยกรองกบผประกอบการทตองรบผดโดยอาศยกฎหมายสญญาหรอกฎหมายหมายละเมด แตส าหรบการก าหนดมลคาของความเสยหายขนต าทผเสยหายจะสามารถเรยกรองไดดงเชนสหภาพยโรปนนผเขยนไมเหนดวยเนองจากเหนวาเมอมความเสยหายเกดขนแลวไมวาความเสยหายนนจะมาก หรอนอยผประกอบการกควรจะตองรบผด หากเปนกรณทผเสยหายแตละคนไดรบความเสยหายจ านวนนอยมาก ๆ การฟองรองคดอาจจะไมคมคาหรออาจเปนภาระแกศาลมากเกนสมควร ผเขยนเหนควรใหน าการด าเนนคดแบบกลมมาใชแกปญหาดงกลาวแทนมากกวาทจะก าหนดจ านวนคาเสยหายขนต าทสามารถเรยกรองไดเชนน ซงในสวนของการด าเนนคดแบบกลมกบคดความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยผเขยนจะขอไมกลาวถงในวทยานพนธฉบบนเนองจากไมอยในขอบเขตของการศกษา

ส าหรบกฎหมายไทยการเรยกรองคาเสยหายตอทรพยสนไมไดก าหนดวาทรพยสนทเสยหายจะตองมไวเพอการอปโภคบรโภคสวนบคคลเทานน ซงหากตความตามตวอกษรแลวยอมท าใหผประกอบการอนทไดรบความเสยหายตอทรพยสนจากสนคาทไมปลอดภยยอมไดรบความคมครองตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ดวย แตกฎหมายดงกลาวมงหมายทจะใหความคมครองผเสยหายซงไมไดอยในฐานะ

18 EC Directive 85/374/EEC Article 9(b) (i): (The item of property) is of a type ordinarily intended for private use or

consumption. (ii) (The item of property) was used by the injured person mainly for his own private

use or consumption.

205

ผประกอบการใหไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางเหมาะสมและเปนธรรม ดงนนในกรณ ความเสยหายตอทรพยสนจงควรเปนทรพยสนทมไวและไดใชเพอการอปโภคบรโภคสวนบคคลเทานน

ข. คาเสยหายทค านวณเปนเงนไมได (Non-Pecuniary Damages) เปนความเสยหายตอสทธนอกทรพยสนไมมมลคาทางเศรษฐกจทไดรบความเสยหาย ไมสามารถเปรยบเทยบหรอพสจน คดเปนตวเงนได มกอยในรปของความเสยหายทางจตใจหรอสงคม ซงคาเสยหายในสวนนไมสามารถค านวณเปนเงนได ดงนน การก าหนดคาสนไหมทดแทนในสวนน ศาลจะตองก าหนดใหแกผเสยหายโดยพจารณาจากหลกเกณฑตาง ๆ ตามกฎหมายประกอบ จากการศกษาพบวา ประเทศไทย ประเทศเวยดนาม ประเทศฟลปปนส ไดก าหนดใหมการเรยกคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจได แตหลกเกณฑในการก าหนดจ านวนคาเสยหายทผเสยหายมสทธไดรบจะมความแตกตางกน เชนในประเทศไทยไมไดก าหนดหลกเกณฑไวซงถอเปนดลยพนจของศาลในการก าหนด แตประเทศเวยดนามคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจนน ในเบองตนคกรณสามารถตกลงกนได แตหากไมสามารถตกลงกนได ศาลกจะก าหนดคาเสยหายตอจตใจ โดยเทยบเคยงกบรายไดทผเสยหายแตละคนไดรบโดยมอตราขนสงแตกตางกนไปแลวแตลกษณะของความเสยหาย อยางไรกตามคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจซงเปนคาเสยหายทไมสามารถค านวณนบเปนเงนไดนบางประเทศกมไดก าหนดไว และบางประเทศกถอวาเปนความเสยหาย ทางรางกาย เชนในประเทศองกฤษ เปนตน19 ผเขยนเหนวาคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจเปนความเสยหายในเชงนามธรรมทไมมความแนนอน ไมสามารถค านวณนบเปนเงนไดซงตองอาศยการพจารณาจากศาลและบางประเทศยงไมใหการยอมรบการเรยกคาเสยหายส าหรบความเสยหาย ตอจตใจ ดงนน จงควรใหเปนสทธของประเทศสมาชกอาเซยนแตละประเทศทจะก าหนดใหมคาเสยหายตอจตใจหรอไม อนจะเปนการเพมความคมครองและเยยวยาผเสยหายไดมากขน ตามความเหมาะสมและสอดคลองกบระบบกฎหมายภายใน

4.2.5.2 คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ (Punitive Damages) เดมเรยกวาคาเสยหายทมจ านวนหลายเทาตว (Multiple Damages) เกดขนมาครงแรกตงแตยคโบราณ โดยปรากฏในประมวลกฎหมายฮมบราบ (The Code of Hammurabi)20มลกษณะเปนคาเสยหาย ทจะค านวณจากความเสยหายทเกดขนจรงโดยเพมขนเปนทวคณตามลกษณะการกระท าของผกระท าละเมด ตอมาคาเสยหายเชงลงโทษกไดพฒนาโดยประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ

19 อนนต จนทรโอภากร, อางแลว เชงอรรถท 3, น. 156. 20 David G.Owen, “Punitive Damages Overview: Functions Problems and Reform”,

Symposium Punitive Damages Awards In Product Liability Litigation: Strong Medicine or Poison Pill?, Villanova Law Review 1994, p. 368.

206

(Common Law) ซง คาเสยหายเชงลงโทษไดถกก าหนดขนอยางเปนกจจะลกษณะครงแรก ในประเทศองกฤษในคด Hackle v. Money อนเปนคดเกยวกบการลวงละเมด การขมขท ารายรางกาย และการจ าคกโดยไมชอบดวยกฎหมาย จากการทเจาหนาทของรฐซงควบคมตวผตองหาไวโดยไมมหมายจบ ศาลองกฤษเหนวาการกระท าโดยปราศจากอ านาจเชนนเปนการกอภยนตราย ตอประชาชน แมวาผตองหาจะไมไดรบอนตรายใด ๆ จากการกระท านน และเมอค านวณคาเสยหาย ทเกดขนจรงมเพยง 20 ปอนด แตคดดงกลาวคณะลกขนไดก าหนดคาเสยหายใหผตองหาจ านวน ถง 300 ปอนด โดยวตถประสงคของการก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษในประเทศองกฤษมไดมไวเพยงเพอใหผทไดรบความเสยหายพงพอใจเทานนแตยงท าหนาทลงโทษผกระท าละเมด และปองปรามมใหพฤตกรรมนน ๆ เกดขนในภายภาคหนา ซงตอมาคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษนไดถกน าไปใหอยางแพรหลายไมวาจะเปนประเทศสหรฐอเมรกา หรอประเทศในสหภาพยโรป

คา สนไหมทดแทนเพ อการลงโทษเปน คาเ สยหายทก าหนดเพ ม เ ตมข น จากคาสนไหมทดแทนความเสยหายธรรมดาอนมสาเหตมาจากการประพฤตชวรายของจ าเลย มวตถประสงคในการลงโทษผทกระท าทมพฤตการณจงใจไมน าพาตอกฎหมายและสทธของบคคลอน อนเปนการลงโทษผกระท าและปองกนมใหผอนกระท าตาม ซงเปนหลกการของระบบกฎหมายจารตประเพณ มลกษณะส าคญ ดงน 21

(1) เปนคาเสยหายทก าหนดลงโทษตอบแทนผถกกระท าละเมด เพอปราม มใหกระท าเชนนนอก และเปนเยยงอยางแกผอนมใหกระท าตาม

(2) โจทกไมตองพสจนจ านวนคาเสยหายเชงลงโทษ โดยศาลจะพจารณาก าหนดเองโดยค านงถงลกษณะความรายแรงแหงละเมด ปรมาณความเสยหายทโจทก ไดรบ และฐานะทางเศรษฐกจของจ าเลยประกอบกน

(3) เปนคาเสยหายทเพมเตมขนนอกเหนอจากคาเสยหายทชดใชทดแทนความเสยหายจรง แตในกรณทไมปรากฏความเสยหายทแทจรง ศาลจะก าหนดใหเฉพาะคาเสยหายเชงลงโทษกได

(4) ศาลจะก าหนดใหเฉพาะกรณละเมดทมพฤตการณรนแรงมลกษณะ การกระท าเชนเดยวกบคดอาญา ซงผกระท าละเมดมงหมายใหเกดความกระทบกระเทอนตอจตใจผเสยหาย หรอมงหมายใหผเสยหายอบอายหรอถกเหยยดหยาม

21 เฉลมศกด ภทรสมนต, “ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนในคดผบรโภค ศกษาเฉพาะกรณ

คาเสยหายเชงลงโทษ,” (การอบรมหลกศตร “ผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.)” รนท 14 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม, 2553), น. 9.

207

คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษในประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ ตางน าหลกการในเรองคาเสยหายเชงลงโทษไปปรบใช แตมความแตกตางกนในลกษณะของการจ ากดขอบเขตของการใชบงคบ ดงเชนประเทศองกฤษไดวางขอก าหนดขอบเขตและขอจ าจดในการก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษไวเพยง 3 กรณ ดงน22 1) คดทเจาหนาทของรฐใหอ านาจตามอ าเภอใจหรอฝาฝนกฎหมายรฐธรรมนญอนเปนการกดขขมเหงประชาชน 2) คดทจ าเลยจงใจกระท าละเมดเพอหวงผลประโยชนซงสามารถค านวณไดวามมลคาสงกวาคาเสยหายทจ าเลยจะตองชดใชใหแกโจทกหรอในคดทจ าเลยคาดการณไดวาโจทกไมมเงนเพยงพอทจะด าเนนคดกบจ าเลย 3) เปนคดทมกฎหมายบญญตไวใหมการก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษ แตในประเทศสหรฐอเมรกาซงใชระบบกฎหมายจารตประเพณเชนเดยวกบประเทศองกฤษมไดจ ากดการก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษไวใหอยภายใตขอบเขตแหงคดดงเชนประเทศองกฤษ แตไดวางหลกการอยางกวาง ๆ ไว 3 ประการคอ23คาเสยหายเชงลงโทษเปนการลงโทษผกระท าละเมดทเจตนาจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง เปนการปองปรามผกระท าละเมดมใหมการกระท าเชนนนอกโดยการก าหนดความรบผด เปนคาเสยหายทเพมสงขน และเปนการกระตนใหผถกกระท าละเมดน าคดมาฟองรองตอศาล อนจะท าใหสงคมมระเบยบเรยบรอยมากขน

คา เ สยหายเ ชงลงโทษในประเทศทใชระบบกฎหมายประมวลกฎหมาย การก าหนดคาสนไหมทดแทนในระบบประมวลกฎหมายมขนเพอทดแทนความเสยหายทเกดขนจรง โดยมวตถประสงคเพอใหผเสยหายกลบคนสฐานะเดมมากทสด แตลกษณะการกระท าความผด และการก าหนดคาสนไหมทดแทนในปจจบนไมเพยงพอทจะท าใหผกระท าผดเขดหลาบจงเรมท าใหแนวคดในเรองคาเสยหายเชงลงโทษเปนทยอมรบในประเทศทใชระบบประมวลกฎหมายมากขน เชน ในประเทศเยอรมนซงปรากฏในคด BVerf 34, 269 (269) ซงเปนคดอดตจกรพรรดนโซราญา แหงอหราน (Former Empress Soraya of Iran) โดยศาลสงสดคดแพงและอาญาสามญของเยอรมนไดกลบค าตดสนของศาลสงแหงเมองแฮมเบอรก (The Superior Court Hamburg) ซงใหเหตผลวาเพราะจ านวนคาเสยหายทศาลชนตนก าหนดไมเพยงพอเพอการยบยงปองปราม แสดงใหเ หนวา ศาลสงเยอรมนไดตวสนคดนโดยไมอาศยแนวความคดในการก าหนดคาสนไหมทดแทนตามกฎหมายแพงทวไป แตอาศยองคประกอบความรบผดโดยตรงของความเสยหายของผเสยหายดงเชนโครงสรางความรบผดในทางอาญา อนเปนการยอมรบหลกเกณฑในการก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษไวในระบบ

22 อภชย กเมอง, คาเสยหายเชงลงโทษในระบบกฎหมายไทย (Punitive Damages In Thai Legal

System, วารสารกฎหมายปกครอง, เลมท 2, ปท 26 (2552), น. 6. 23 เพงอาง, น. 8

208

กฎหมายเยอรมนดวย24อยางไรกตามประเทศทใชระบบประมวลกฎหมายบางสวนกยงมไดยอมรบ การก าหนดคาเสยหายเชงลงโทษมาใชแตอยางใด

จากการศกษาพบวาประเทศสมาชกอาเซยนมทงประเทศทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ เชน ประเทศสงคโปร และประเทศทใชระบบประมวลกฎหมาย เชน ประเทศเวยดนาม เปนตนและพบวามเพยงประเทศไทย และประเทศฟลปปนสเทานนก าหนดใหมก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษในกรณความรบผดในความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย โดยประเทศไทยก าหนดใหศาลมอ านาจก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษในกรณทปรากฏวาผประกอบการไดผลต น าเขา หรอขายสนคาโดยรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย หรอมไดรเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรง หรอเมอรวาสนคาทไมปลอดภยภายหลงจากการผลต น าเขา หรอขายสนคานนแลวไมด าเนนการใด ๆ ตามสมควรเพอปองกนความเสยหาย โดยใหมอตราขนสงไมเกนสองเทาของคาสนไหมทดแทนทแทจรง สวนประเทศฟลปปนสแมไมไดก าหนดเรองคาเสยหายไวในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 แตเมอพจารณาจากกฎหมายแพง ค.ศ. 1949มาตรา 2197 พบวาคาเสยหายตามทางแพงรวมถงคาเสยหายเพอมใหเปนเยยงอยาง (ก าหนด คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ) แตมไดมก าหนดขอบเขตไววาสามารถเรยกไดสงสดจ านวนเทาใดและการน ามาใชในคดความรบผดในสนคาทไมปลอดภยจะเปนอยางไร ผเขยนเหนวา เนองจากประเทศสมาชกอาเซยนมระบบกฎหมายทแตกตางกนท า ใหการพฒนาและการน าหลกในเรองคาเสยหายเชงลงโทษไปใชบงคบแตกตางกน ซงบางประเทศยงไมใหการยอมรบหลกคาเสยหาย ในเรองดงกลาว ประกอบกบวตถประสงคหลกในการจดท าขอก าหนดของอาเซยนขน เพอใหความคมครองและเยยวยาผเสยหายจากความเสยหายทเกดข นจากสนคาทไมปลอดภย แตก าหนด คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเปนเพยงคาเสยหายทก าหนดขนเพอลงโทษผประกอบการ ใหเขดหลาบและปองปรามมใหผประกอบการอนกระท าการในลกษณะเดยวกนอก และขอก าหนด ของอาเซยนกเปนเพยงมาตรฐานขนต าในการใหความคมครองโดยประเทศสมาชกสามารถก าหนดหลกเกณฑอน ๆ เพอเพมความคมครองได ดงนน ไมควรก าหนดใหประเทศสมาชกทกประเทศยอมรบหลกในเรองคาเสยหายเชงลงโทษ แตควรก าหนดเปนสทธของประเทศสมาชกทจะก าหนดใหมหรอไม เพอใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบระบบกฎหมายภายในดวย

ส าหรบประเทศไทยขอบเขตความรบผดของผประกอบการครอบคลมคาเสยหายแตละประเภท เพยงพอทจะใหความคมครองผเสยหายแลว ตลอดจนในเรองของคาสนไหมทดแทน

24 Volker Behr “Punitive Damages in American and German Law Tendencies towards

approximation of apparently irreconcilable concepts”, Chicago-Kent Law Review, (February 2003): p.136.

209

เพอการลงโทษไดก าหนดอตราขนสงไวไมเกนสองเทาของคาเสยหายทแทจรง เพอเปนการลดภาระของผประกอบการไมใหตองรบผดในคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษมากเกนสมควรจนเกดผลกระทบกบการด าเนนธรกจ ซงผเขยนเหนวามความเหมาะสมแลว แตในกรณความเสยหาย ตอทรพยสนควรก าหนดใหชดเจนวาทรพยสนทจะไดรบความคมครองตองเปนทรพยสนทตามปกต มไวเพออปโภคบรโภคสวนบคคล และผเสยหายไดใชหรอมไวเพอใชอบโภคบรโภคสวนบคคล

หนาทเพมเตมของผประกอบการ การเรยกคนสนคาเมอพบความไมปลอดภย ตามกฎหมายเวยดนามทก าหนดใหผประกอบการตองเรยกคนสนคาทไมปลอดภยในทนททพบความไมปลอดภยของสนคา โดยประกาศตอสาธารณะใหทราบวาสนคามความไมปลอดภย และแจงถงการเรยกคนสนคาใหหนวยงานของรฐทเกยวของทราบ พรอมทงจดหามาตรการทเหมาะสมในการยบยงความเสยหายทอาจเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยดวย แตกฎหมายของประเทศอนมไดมบทบญญตเกยวกบการเรยกคนสนคากรณทสนคามความไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ ซงผเขยนเหนวามาตรการเรยกคนสนคาเปนมาตรการมความจ าเปน เพอปองกน ระงบ และลดอนตรายทอาจเกดขน ตอผบรโภค ซงมความนาสนใจทควรก าหนดไวในขอก าหนด แตเนองจากหนาทดงกลาวมไดอย ในขอบเขตในการศกษาของผเขยน จงยงไมมขอมลเพยงพอทจะท าการวเคราะหในประเดนนได แตหากจะก าหนดไวในขอก าหนดควรจะตองมมาตรการบงคบประกอบดวย เพอใหผประกอบการปฏบตตามอยางเครงครด

จากการศกษาลกษณะของคาเสยหายแตละประเภท กฎหมายไทย กฎหมายประเทศสมาชกอาเซยน ผเขยนขอก าหนดของเขตของความเสยหายทผเสยหายสามารถเรยกรองใหผประกอบการชดใชคาสนไหมทดแทน และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ดงน

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ผเขยนเหนควรน าเสนอใหก าหนดของเขตของคาสนไหมทดแทนความเสยหาย ในการจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ขอ 6 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 6 “คาสนไหมทดแทนความเสยหาย ไดแก คาเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสน

ในกรณความเสยหายตอทรพยสน ทรพยสนทเสยหายจะตองเปนทรพยสน ทตามปกตมไวเพออปโภคบรโภคสวนบคคล และผเสยหายไดใชหรอมไวเพอใชอปโภคบรโภค สวนบคคล และไมรวมถงความเสยหายทเกดขนตอตวสนคาทไมปลอดภย”

210

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ผเขยนเหนควรแกไขเพมเตมพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 ในสวนของนยามของความเสยหาย

ในปจจบน มาตรา 4 บญญตวา “ความเสยหาย หมายความวา ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไมวา

จะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน ทงน ไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยนน”

ขอเสนอแกไขเพมเตม มาตรา 4 “ความเสยหาย หมายความวา ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไมวา

จะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสนทตามปกตมไวเพออปโภคบรโภคสวนบคคล และผเสยหายไดใชหรอมไวเพอใชอบโภคบรโภคสวนบคคล ทงน ไมรวมถง ความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยนน”

4.3 เหตยกเวนความรบผด

ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจาก สนคาทไมปลอดภยใชหลกความรบผด โดยเครงครด แตมใชหลกความรบผดเดดขาด ดงนน จงมเหตยกเวนใหผประกอบการหลดพน ความรบผดในความเสยหายทเกดขนหากสามารถพสจนไดตามเงอนไขทกฎหมายก าหนด จากการศกษากฎหมายของประเทศสมาชกอาเซยน พบวาแตละประเทศไดก าหนดเหตยกเวน ความรบผดเอาไวแตกตางกน ซงมรายละเอยด ดงน

กฎหมายไทย พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 7 ก าหนดใหผประกอบการไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน หากพสจนไดอยางใดอยางหนง คอ สนคานนไมเปนสนคาทไมปลอดภย ผเสยหายรอยแลววาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย และความเสยหายเกดขนจากการใชหรอเกบรกษาสนคาไมเปนไปตามขอมล ทผประกอบการไดใหไวอยางถกตองเหมาะสมแลว นอกจากนในกรณของผทไดผลตสนคาตามค าสงของผวาจางใหผลตกมเหตยกเวนความรบผดเพมเตมตามมาตรา 8 เมอสามารถพสจนไดวาความ ไมปลอดภยของสนคาเกดขนจากการออกแบบหรอจากการปฏบตตามค าสงของผวางจางโดยผผลตตามค าสงมไดรหรอคาดเหนถงความไมปลอดภยของสนคานนเลย และในสวนของผผลตสวนประกอบ เมอความไมปลอดภยเกดขนจากการออกแบบ การประกอบ หรอการก าหนดขอมลค าเตอนเกยวกบสนคาของผผลต

211

กฎหมายเวยดนาม ไดก าหนดเหตยกเวนความรบผดไวเพยงประการเดยวในมาตรา 24 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 2010 คอ ผประกอบการสามารถพสจนไดวาสถานะความร ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมอยในขณะทกระจายสนคาไปสผบรโภคไมสามารถตรวจพบ ความไมปลอดภยของสนคาได

กฎหมายมาเลเซย ไดก าหนดเหตยกเวนความรบผดไวในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 มาตรา 72(1) ไดแก ความไมปลอดภยเกดขนจากการปฏบตตามกฎหมายหรอระเบยบของรฐ ผประกอบการมไดเปนผน าสนคาออกสตลาด ความไมปลอดภยมไดมอยในขณะทไดจ าหนายสนคา สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทไดจ าหนายสนคามอาจพบความ ไมปลอดภยของสนคาได นอกจากนมขอยกเวนความรบผดในกรณของผผลตชนสวนไมตองรบผด ในความเสยหายทเกดขนหากความไมปลอดภยของสนคาเกดขนเนองจากการออกแบบสนคา หรอเกดจากค าสงของผผลต

กฎหมายฟลปปนส ไดก าหนดเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการไว 3 ประการ ในมาตรา 97 แหงกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 ซงไดแก สนคามใชสนคาทไมปลอดภย ขณะทไดน าสนคาออกสตลาดสนคามใชสนคาทไมปลอดภย และความเสยหายเกดขนเพราะความผด ของผบรโภคหรอบคคลทสาม

วเคราะห จากการศกษาเหตหลดพนความรบผดของผประกอบการของประเทศสมาชกอาเซยน พบวามลกษณะทแตกตางกน บางประเทศมเหตยกเวนความรบผดบางประการเหมอนกน แตบางประเทศกมเหตยกเวนความรบผดทแตงตางออกไป ซงผเขยนเหนควรพจารณาเหตหลดพนความรบผดแตละประการ ดงน

4.3.1 สนคาไมไดเปนสนคาทไมปลอดภย เหตหลดพนความรบผดประการน เปนเหตยกเวนความรบผดตามกฎหมายไทย กฎหมายฟลปปนส สวนกฎหมายมาเลเซยไดก าหนด เหตยกเวนความรบผดในลกษณะเดยวกนนไว เชนกนโดยประเทศมาเลเซยไดก าหนดไวใหผประกอบการหลดพนความรบผดเมอความไมปลอดภยไมไดมอยในขณะทจ าหนายสนคา ซงผเขยนเหนวาเหตหลดพนความรบผดดงกลาวสามารถตความไดวาเปนกรณเดยวกบสนคาไม ไ ด เปนสนคาทไมปลอดภย และเมอความรบผดเปนความรบผดทเกดจากสนคาทไมปลอดภย ดงนน เมอมใชสนคาทไมปลอดภยผประกอบการกไมตองรบผด แตโดยหลกแลวเหตยกเวนความรบผดประการนไมจ าตองบญญตไวเลย เนองจากสนคาทไมปลอดภยเปนเงอนไขประการหนงของความรบผดเมอสนคาไมใชสนคาทไมปลอดภยผประกอบการยอมไมตองรบผดเพราะไมครบเงอนไขแหงความรบผดอยแลว แตประเทศสมาชกอาเซยนหลายประเทศไดก าหนดไวนน ผเขยนเหนวานาจะเพอตองการ ใหมความชดเจนในประเดนดงกลาวมากยงขนเทานน ซงในการจดท าขอก าหนดกไมจ าตองก าหนด

212

เหตยกเวนความรบผดประการนไวเนองจากเปนเงอนไขของความรบผดอยแลว แตหากประเทศใด ทจะก าหนดเอาไวเปนการเฉพาะเชนประเทศไทย ประเทศฟลปปนสกใหสามารถกระท าได เพอความชดเจน

4.3.2 ผประกอบการมไดน าสนคาทไมปลอดภยเขาสตลาด เปนเหตยกเวนความรบผดตามกฎหมายมาเลเซย ซงในสหภาพยโรปกมบญญตไวเชนกน25 หากผประกอบการมไดเปนผกระจายสนคาเขาสตลาด เชน มผมาขโมยสนคาจากโกดงเกบสนคาของผประกอบการดงน ผประกอบการ ไมตองรบผด แตเหตยกเวนความรบผดประการนผเขยนเหนวาไมจ าตองบญญตไวเลยเนองจาก การน าเขาสตลาดเปนเงอนไขประการหนงของการเปนสนคา ซงเมอสน คาไมไดน าเขาสตลาดแลว ยอมไมเปนสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายซงผประกอบการกไมตองรบผดอยแลว แตกถอเปนสทธของประเทศสมาชกทจะก าหนดไวใหมความชดเจนยงขน

4.3.3 ผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย เหตยกเวนความรบผดดงกลาวนเปนของประเทศไทย ซงความรบผดดงกลาวมาจากหลกทวาความยนยอมไมท าให เปนละเมด (Volenti Non Fit Injuria) ซงน ามาใชอางตอผเสยหายไดวาผเสยหายไดรถงความ ไมปลอดภยของสนคายอมรถงอนตรายทมอยเมอผเสยหายไดใช สนคาทงทรวามความไมปลอดภย ถอวาไดยนยอมเขาเสยงภยรบความเสยหาย อยางไรกตามการทกฎหมายบญญตใหการรถงความ ไมปลอดภยของสนคาถอเปนการสนนษฐานวาผเสยหายยนยอมรบความเสยหายทเกดขนนน ผเขยนเหนวา ยงไมเปนธรรมเทาทควร เพราะในบางกรณแมผเสยหายจะไดรถงความไมปลอดภยของสนคาอยแลวแตอาจมความจ าเปนทจะตองใชสนคานน การรถงความไมปลอดภยของสนคาจงไมควร ถอวาเปนการสมครใจเสยงภยรบความเสยหายทกกรณ เชนทปรากฏในคด Messick v General Motors Corporation26ของประเทศสหรฐอเมรกาซงเปนกรณทโจทกซอรถยนตมาใหมปรากฏวา รถคนดงกลาวมความไมปลอดภยเนองจากระบบพวงมาลยและระบบการสนสะเทอนของรถ และเมอโจทกทราบถงความไมปลอดภยของรถคนดงกลาวแลว โจทกยงใหรถคนดงกลาวเนองจาก มความจ าเปนในการปฏบตงานในอาชพเซลลแมนทตองใชรถยนตในการเดนทาง ซงตลอดระยะเวลาทใชรถ โจทกไดพยายามใหจ าเลยซงเปนผผลตแกไขความไมปลอดภยถง 8 ครงตลอดเวลา 4 เดอน แตจ าเลยปฏเสธ ซงโจทกไดใชเงนจ านวนถง 1 ใน 3 ของรายไดเพอแกไขซอมแซมรถแลว

25 Article 7 The producer shall not be liable as a result of this Directive if he proves: (a) that he did not put the product into circulation; 26 Messick v General Motors Corporation (460 F. 2d 485 (5th Cir., 1972)), Accessed 30

March 2016, from https://law.resource.org/pub/us/case/reporter/F2/460/460.F2d.485.71-1811.html.

213

แตยงไมเพยงพอ สวนจ าเลยใหการตอสวาโจทกรอยแลววาสนคาทไมปลอดภยแตยงใชสนคาจงถอวาโจทกสมครใจเสยงภยเองจ าเลยจงไมตองรบผด แตศาลไดพพากษาใหโจทกชนะคดโดยเหนวา โจทกมความจ าเปนตองใชรถเนองจากความกดดนทางเศรษฐกจท าใหไมมทางเลอกอนจ งไมถอวาโจทกสมครใจเสยงภยเอง ดงนนการจะก าหนดใหการทผเสยหายรถงความไมปลอดภยของสนคา เปนเหตยกเวนความรบผดจงควรเปนกรณทผเสยหายรแลวไดเขาใชสนคานนโดยปราศจากเหต อนสมควรดวย เพอใหเกดความเปนธรรมตอผเสยหาย

4.3.4 ความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผบรโภคหรอบคคลอน เหตยกเวนความรบผดประการนมบญญตไวในกฎหมายฟลปปนส โดยหากความเสยหายทเกดขนเปนผลมาจากการกระท าผดของผบรโภคผประกอบการไมตองรบผดในความเสยหายนน แมวาความรบผด ของผประกอบการอนเนองมาจากสนคาทไมปลอดภยจะไมอาศยความผดของผประกอบการกตาม แตผประกอบการกไมจ าตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากความผดของผเสยหายเองหรอเกดเพราะบคคลภายนอก อยางไรกตามเนองจากบคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมายฟลปปนส คอผบรโภคซงผเขยนไดท าการวเคราะหไปแลววายงไมครอบคลมในการใหความคมครองผเสยหาย ดงนน เหตยกเวนความรบผดในกรณน จงควรแกไขเปนความเสยหายเกดขนเพราะความผด ของผเสยหายหรอบคคลท 3 จะเปนการเหมาะสมกวาโดยบคคลท 3 น คอบคคลอน ทม ใชผประกอบการดวยกน เนองจากผประกอบการจะเกยงใหผเสยหายไปเรยกรองเอากบผประกอบการอนหาไดไม ความผดของผบรโภคหรอบคคลอนดงกลาว ประเทศฟลปปนสไดก าหนดเปนเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ แตในประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศฝรงเศสจะน าหลกดงกลาว มาใชในการลดคาเสยหายไปตามสดสวนความผดของผเสยหายดวย (Comparative Negligence) โดยหลกดงกลาวกมการน าไปใชได 2 แนวทางคอ เปรยบเทยบสดสวนความผดและคดคาเสยหาย ตามสดสวนนน กบหากผเสยหายมสวนผดมากกวาผประกอบการกไมตองรบผดเลย ซงผเขยนเหนวามความเหมาะสมและเปนธรรมตอผประกอบการและผเสยหายดวย และหากจะอาศยความผด ของผเสยหายหรอบคคลท 3 มาเปนเหตยกเวนความรบผดควรจะเปนกรณทความเสยหายทงหมดเกดขนเพราะความผดของผเสยหายหรอบคคลท 3 หากความเสยหายเกดขนจากผเสยหาย เพยงบางสวนผประกอบการควรตองรบผดตอผเสยหายดวย

4.3.5 ความเสยหายเกดขนจากการใชหรอการเกบรกษาสนคาไมถกตองตามวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคาทผประกอบการไดก าหนดไวอยางถกตอง และชดเจนตามสมควร เหตยกเวนความรบผดดงกลาวเปนไปตามกฎหมายไทย เมอผประกอบการไดใหค าแนะน าทถกตองและเหมาะสมเกยวกบสนคาแลวแตผเสยหายไมไดปฏบตตาม ซงกรณน หากผเสยหายเปนผบรโภคผประกอบการกพอจะใชกลาวอางได แตหากผเสยหายไมไดใชสนคานน

214

ยอมไมมโอกาสทจะไดรและปฏบตตามค าแนะน าเหลานนของผประกอบการ นอกจากนผเขยนเหนวาการไมปฏบตตามค าแนะน าทผประกอบการไดใหไวเกยวกบสนคาน ถอเปนกรณทผเสยหายกระท าผดเองโดยรอยแลววาหากไมปฏบตตามค าแนะน าอยางเครงครดอาจกอใหเกดความเสยหายขน ดงนน ความเสยหายทเกดขนยอมมผลมาจากความผดของผเสยหาย ซงหมายความรวมอยในเหตยกเวนความรบผดในขอทวาความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผเสยหายหรอผประกอบการแลว ดงนนจงไมจ าตองบญญตแยกไวเปนการเฉพาะอก แตอยางไรกตามการบญญ ตไวตางหากกท าใหมความชดเจนในการใชการตความมากขน โดยไมสรางภาระตอผประกอบการเพมขนแตอยางใด

4.3.6 สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะจ าหนายสนคาไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาได เหตยกเวนความรบผดดงกลาวเปนเหตยกเวน ความรบผดเพยงประการเดยวของกฎหมายเวยดนาม และมก าหนดไวในกฎหมายมาเลเซยดวย นอกจากนประเทศอน ๆ เชนสหภาพยโรปกมก าหนดเหตยกเวนความรบผดดงกลาวไวเชนกน ดงปรากฏใน EC Directive 852374 EEC มาตรา 7 ผผลตไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน จากสนคาทไมปลอดภยในกรณทสถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในทไดน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาได27 โดยสหภาพยโรปใหสทธแกประเทศสมาชกทจะเลอกน าเหตยกเวนความรบผดดงกลาวนไปบญญตไวเปนกฎหมายภายในหรอไม ผเขยนเหนวาเหตยกเวนความรบผดดงกลาวนมความจ าเปนในการใหความเปนธรรมตอผประกอบการดวย การใหความคมครองผเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยควรมความสมดลกนกบภาระทผประกอบการจะไดรบ แมวาความรบผดในสนคาทไมปลอดภยจะไมอาศยความผดของผประกอบการ แตผประกอบการกไมควรตองรบผดในสงทอยนอกเหนอจากความรทมอยในขณะทไดน าสนคา เขาสตลาด และหากผประกอบการตองรบผดแมวาสถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาไดแลว ยอมท าใหความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไมพฒนา เนองจากผประกอบการยอมกลวทจะพฒนาความร หรอเทคโนโลยใหม ๆ ออกมาซงอาจท าใหตรวจพบวาสนคาทเคยน าเขาสตลาดนนเปนสนคา ทไมปลอดภย ดงนนในการจดท าขอก าหนดของอาเซยนผเขยนเหนวาควรก าหนดเหตยกเวน ความรบผดในกรณนไวเปนอยางยง โดยไมใหสทธแกประเทศสมาชกในการเลอกแตทกประเทศตองก าหนดไวเพอสรางความเปนธรรมใหแกผประกอบการ

27 EC Directive 852374 EEC Article 7 The producer shall not be liable as a result of

this Directive if he proves: (e) that the state of scientific and technical knowledge at the time when he put the

product into circulation was not such as to enable the existence of the defect to be discovered;

215

ส าหรบกฎหมายไทยในรางกฎหมายแตตอมาในชนตรวจพจารณารางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหานทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ของส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา28คณะกรรมการกฤษฎกาไดตดเหตยกเวนความรบผดดงกลาวออกไปเนองจากเหนวา สวนใหญประเทศไทยน าเขาสนคาอตสาหกรรมจากตางประเทศการก าหนดเหตยกเวนความรบผดนไวอาจเปนชองทางใหผประกอบการตางประเทศสงสนคาซงยงไมมเทคโนโลยทจะตรวจสอบพบความไมปลอดภยเขามาจ าหนาย ซงกรณนมนกวชาการไดใหความเหนทแตกตางวา29การไมก าหนดเหตยกเวน ความรบผดดงกลาวไมนาจะเปนผลด แมจะเปนการใหความคมครองผบรโภคภายในประเทศ จากสนคาทไมปลอดภยจากตางประเทศ แตกเปนการตดโอกาสทผบรโภคจะไดใหสนคาทมนวตกรรมใหม และการทผประกอบการไมมขอตอสในประเดนนยอมเพมความเสยงใหแกผประกอบการ และผลกภาระตนทนการผลตทสงขนไปสผบรโภคและท าใหสนคามราคาสงขน ซงผเขยนเหนดวยกบความเหนดงกลาว และแมวาจะไมก าหนดเหตยกเวนความรบผดนไวผประกอบการกอาจไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขนโดยใหหลกทเปนเงอนไขทวาสนคาไมไดเปนสนคาทไมปลอดภย เพราะ การพจารณาความไมปลอดภยของสนคาเปนไปตามหลกความคาดหมายของผบร โภคซงยอมตองอาศยความรทมอยในขณะนนในการพจารณาถงระดบความคาดหมายในความปลอดภยของสนคา เมอความร ทมอย ในขณะนนไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาไดผบรโภคยอม ไมสามารถคาดหมายถงความปลอดภยของสนคาไดเกนกวาความรหรอเทคโนโลยทมอยในขณะนนได ดงนนผเขยนเหนวาควรก าหนดเหตยกเวนความรบผดประการนไวจะเปนการเหมาะสมมากวา เพราะนอกจากจะสรางความเปนธรรมใหแกผประกอบการแลว ยงกอใหเกดประโยชนตอผบรโภค ในเรองโอกาสในการใชสนคาทมนวตกรรมใหม ๆ และราคาสนคาทจะไมเพมสงขนเนองจากตนทน ในการท าประกนภยของผประกอบการเพมขน นอกจากนยงเปนการเปดโอกาสใหผประกอบการพฒนาเทคโนโลยใหม ๆ ท าใหความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของโลกพฒนามากขนดวย

4.3.7 ความไมปลอดภยของสนคาเกดขนเนองจากการปฏบตตามมาตรฐาน และระเบยบทกฎหมายก าหนด เหตยกเวนความรบนก าหนดอยในกฎหมายมาเลเซย ซงหากผประกอบการไดปฏบตตามระเบยบหรอกฎหมายทก าหนดโดยรฐและท าใหสนคามความไมปลอดภย

28 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบราง

พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ..... เรองเสรจท 525/2550, สงหาคม 2550, น.21-22.

29 ชยพร ทรพยวรณช และ ฐดารตน นรนทรางกร, ขอพจารณาบางประการและผลกระทบของรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ...., ดลพาห, เลมท 3, ปท 54 (กนยายน-ธนวาคม 2550) น. 197.

216

เกดขนผประกอบการไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขน ซงกฎหมายสหภาพยโรปกไดบญญตไว ในลกษณะเดยวกนใน EC Directive 85/374/ EEC มาตรา 7(d) ผผลตไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยในกรณทความไมปลอดภยนนเกดขนเนองจากการปฏบ ต ตามกฎหมาย ระเบยบ หรอขอบงคบของรฐทผผลตไมอาจหลกเลยงได30

กฎหมายไทยในชนตรวจพจารณารางกฎหมาย31 คณะกรรมการกฤษฎกาไดตดเหต หลดพนความรบผดดงกลาวออกไปเนองจากเหนวาการทผประกอบการไดผลตสนคาตามขอก าหนด หรอมาตรฐานของหนวยงานของรฐ มไดเปนการรบประกนวาสนคาจะเปนสนคาทปลอดภย การตรวจสอบมาตรฐานของสนคาวาเปนไปตามมาตรฐานหรอไมโดยหนวยงานของรฐ เปนเพยง การสมตรวจจากสนคาบางชนมไดตรวจสนคาทกชนและมาตรฐานทรฐก าหนดเปนเพยงมาตรฐาน ขนต าเทานน ไมไดหมายความวาเมอผประกอบการปฏบตตามมาตรฐานดงกลาวแลวผประกอบการ ไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขนแตอยางใด ซงมความสอดคลองกบประเทศสหรฐอเมรกา ใน The Restatement (Third) มาตรา 4(b) บญญตวาการปฏบตตามกฎหมายเกยวกบมาตรฐานความปลอดภยทก าหนดขนโดยหนวยงานของรฐไมถอเปนเหตยกเวนความรบผด แตสามารถน ามาใชพจารณาเพอความเปนธรรมวาสนคานนมความไมปลอดภยหรอไม32 ผเขยนเหนดวยกบความเหน ของคณะกรรมการกฤษฎกา เนองจากระเบยบขอบงคบหรอมาตรฐานทก าหนดโดยรฐสวนใหญเปนมาตรขนต าทรฐก าหนดขนเทานนและไมไดเปนการรบรองวาสนคาทผลตขนจะเปนสนคาทปราศจากความไมปลอดภย นอกจากน ผ เขยนเหนวาแม ผประกอบการจะมหนาทตอรฐในการปฏบ ต ตามกฎหมาย แตผประกอบการกมหนาทตองระมดระวงไมใหมความเสยหายเกดขนกบผบรโภคดวย หากผประกอบการรอยแลววาสนคาทเปนไปตามกฎหมายของรฐมความไมปลอดภยและยงน าเขาสตลาดยอมถอไดวาผประกอบการไมสจรตในการด าเนนธรกจ หากก าหนดใหผประกอบการยกเหต

30 EC Directive 85/374/ EEC Article 7 The producer shall not be liable as a result of

this Directive if he proves: (d) that the defect is due to compliance of the product with mandatory regulations

issued by the public authorities; 31 ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, อางแลว เชงอรรถ ท 28, น.21-22. 32 The Restatement of Tort (Third) Article 4 (b) a product’s compliance with an

applicable product safety statue or administrative regulation is properly considered in dertermining whether the product is defective with respect to the risks sought to be reduced by the statue or regulations, but such compliance does not preclude as a matter of law a finding of the product defect.

217

ดงกลาวขนมาตอสอาจท าให ผ เสยหายไมไดรบความเปนธรรม ดงนน ผเขยนจงไม เหนดวย ทจะก าหนดใหการปฏบตตามกฎหมายของรฐดงกลาวเปนเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ

4.3.8 ความไมปลอดภย เ กดจากการประกอบหรอการออกแบบสนคา ซ งผประกอบการเปนเพยงผผลตชนสวน อปกรณของสนคา หรอความไมปลอดภยเกดจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต เหตยกเวนความรบผดนเปนเหตยกเวนความรบผดเฉพาะส าหรบผผลตชนสวน สวนประกอบหรออปกรณของสนคา โดยบคคลเหลานนไมตองรบผด หากสามารถพสจนไดวาความไมปลอดภยทเกดขนมสาเหตมาจากการประกอบ การออกแบบ หรอค าสงของผผลตสนคาขนสดทาย ซงเหตยกเวนความรบผดประการนก าหนดไวในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 ของประเทศมาเลเซยในมาตรา 72(1) และมลกษณะคลายกบทบญญตไวในพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 8 วรรคสอง ทก าหนดใหผผลตสวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภ ยของสนคาเกดจากการออกแบบ การประกอบ หรอการก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอการใหขอมลเกยวกบสนคาจองผผลตสนคานน และเหตยกเวนความรบผดประการนไดมก าหนดไวเชนกน ในกฎหมายสหภาพยโรป ใน EC Directive 85/374/ EEC มาตรา 7(f)33 ก าหนดใหในกรณของ ผผลตชนสวนของสนคาใหผอนเพอน าไปผลตเปนสนคาขนสดทาย ไมตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขนหากสามารถพสจนไดวาความช ารดบกพรองนนเกดขนเนองจากกรออกแบบของสนคา ชนสดทายหรอเพราะค าสงของผผลตขนสดทาย ผเขยนเหนวาเหตยกเวนความรบผดดงกลาวเปนเหตทควรก าหนดไวเพอใหความเปนธรรมกบผประอบการทเปนเพยงผผลตชนสวนเทานน ซงความไมปลอดภยของสนคามไดเกดขนจากชนสวนนน เชน ในกรณของธรกจผลตรถยนต บรษทผผลตรถยนตมกจะซอชนสวนอปกรณตาง ๆ จากบรษทอนเพอน ามาประกอบตามแบบทบรษทไดออกแบบไว และหากรถยนตมความไมปลอดภยจากการออกแบบของบรษทผผลต ยอมไมเปนธรรมหากจะใหบรษทผผลตลอรถยนตรวมรบผดดวยและอาจเปนการสรางภาระตอบรษทผลตลอรถยนตมากเกนสมควรดวย นอกจากนกฎหมายไทยยงก าหนดใหผวาจางใหผลตเปนผประกอบการทตองรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ดงนนจงไดก าหนดเหตยกเวนความรบผดเปนการเฉพาะใหกบ ผรบจางผลต โดยผรบจางผลตจะตองไมไดคาดเหนหรอไมควรจะไดคาดเหนถงความไมปลอดภย หากผรบจางผลตคาดเหนหรอควรคาดเหนถงความไมปลอดภยแมจะเกดจากการออกแบบหรอค าสงของผวาจางใหผลตผรบจางผลตกยงคงตองรบผดในความเสยหายทเกดขน ผเขยนเหนวาเหตยกเวน

33 EC Directive 85/374/ EEC Article 7(f) in the case of a manufacturer of the

component, that the defect is attributable to the design of the product in which the component has been fitted or to the instructions given by the manufacturer of the product.

218

ความรบผดดงกลาวชวยสรางความเปนธรรมใหกบผรบจางผลตแลว การก าหนดเงอนไ ขดงเชนกฎหมายไทยจะชวยสรางความเปนธรรมและใหความคมครองฝงผบรโภคไดดวย เพราะเมอผรบจางไดผลตสนคาโดยไดรหรอมเหตอนควรรวาจะท าใหสนคาทไมปลอดภยกควรจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากความไมปลอดภยของสนคานน

จากการศกษาหลกการ และกฎหมายของประเทศตาง ๆ ขางตน ผเขยนเหนควรก าหนดเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ดงน

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ผเขยนขอเสนอใหก าหนดเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ ในการจดท าขอก าหนดอาเซยน วาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ขอ 7 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 7 “ผประกอบการไมตองรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยหากพสจนไดวา

(1) ผเสยหายรหรอควรจะรอยแลววาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย และใชสนคานนโดยปราศจากเหตอนสมควร

(2) ความเสยหายทงหมดเกดขนเพราะความผดของผเสยหายหรอบคคลทสาม (3) สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไม

สามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา ผผลตชนสวน สวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภย

ของสนคาเกดขนจากการกระท าของผผลตสนคา ผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภย

ของสนคาเกดจากการออกแบบ หรอจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต โดยตนไมไดคาดเหนหรอไมควรจะคาดเหนถงความไมปลอดภย

ทงน ภาคสมาชกสามารถก าหนดเหตยกเวนความรบผดประการอนเพอใหเกดความชดเจนในการบงคบใชกฎหมาย หรอเพอความเปนธรรมตอผประกอบการ โดยค านงถ งการคมครองผเสยหายประกอบดวย”

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ผเขยนเหนควรเพมเตมเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการในมาตรา 7 โดยเพมเตมเปนมาตรา 7(4) ดงน

มาตรา 7(4) สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา

219

4.4 ภาระการพสจน (Burden of Prove) และอายความ

4.4.1 ภาระการพสจน ภาระการพสจน เปนประเดนทส าคญทจะท าใหผเสยหายไดรบความคมครองหรอไม

เพราะหากผเสยหายไมสามารถพสจนใหศาลเหนไดตามทตนมหนาทตองพสจน ผเสยหายกจะไมไดรบความคมครองตามกฎหมาย ซงภาระในการพสจนของแตละประเทศมรายละเอยด ดงน

กฎหมายไทย ผเขยนพบวาไดก าหนดภาระการพสจนของผเสยหายไวในมาตรา 6 แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 โดยผเสยหายมภาระในการพสจน 2 ประการคอ ความเสยหายทเกดขน และความเสยหายนนเกดขนจากสนคาของผประกอบการโดยไดใชหรอเกบรกษาสนคาตามปกตธรรมดา โดยไมจ าตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคาดวย

กฎหมายเวยดนาม จากการศกษาพบวาไมไดก าหนดภาระในการพสจนของผเสยหายตามกฎหมายคมครองผบรโภคไวแตอยางใด

กฎหมายมาเลเซย จากการศกษาพบวาไมไดก าหนดภาระในการพสจนของผเสยหายตามกฎหมายคมครองผบรโภคไวแตอยางใด

กฎหมายฟลปปนส จากการศกษาพบวาไมไดก าหนดภาระในการพสจนของผเสยหายตามกฎหมายคมครองผบรโภคไวแตอยางใด

วเคราะห จากการศกษาผเขยนพบวาประเทศสมาชกอาเซยนไมไดก าหนดภาระ การพสจนของผเสยหายเอาไวตอยางใด ท าใหไมอาจทราบไดวาเมอมการฟองรองน าคดขนสศาล ในแตละประเทศผเสยหายจะตองน าสบพสจนใหศาลเหนในประเดนใดบาง สวนกฎหมายไทย ไดก าหนดภาระการพสจนของผเสยหายไวโดยชดเจนโดยผเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคา โดยเปนหนาทของผประกอบการทจะพสจนใหศาลเหนวาสนคาของตนมใชสนคา ทไมปลอดภย ซงการทผเสยหายไมตองพสจนในกรณดงกลาวท าภาคอตสาหกรรมของไทยออกมาคดคานเพราะท าใหเขาใจวา กฎหมายไทยไมไดใชหลกความรบผดโดยเครงครด แตเปนหลกความรบผดโดยเดดขาดซงกอใหเกดภาระตอภาคอตสาหกรรมเปนอยางมาก นอกจากนคณะกรรมการรวม 3 สถาบนภาคเอกชน (กกร.)34 ไดแสดงความหวงใยในกรณดงกลาววาแมวากระบวนการผลตสนคา ในปจจบนจะใชเทคโนโลยชนสงและมความซบซอนยากแกการพสจนถงความไมปลอดภยส าหรบผบรโภค แตกมใชเหตผลทจะใชเปนขออางในการผลกภาระการพสจนใหจ าเลยอยางสนเชง

34 ไดแก สภาหอการคาแหงประเทศไทย สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย และสมาคมธนาคารไทย

220

และหากไมมการแกไขจะท าใหกฎหมายไทยเปนกฎหมายทคมครองผบรโภคทเครงครดทสดในโลก35 และยงมความเหนวาการก าหนดภาระการพสจนของผเสยหายไวนอยเชนนอาจท าใหมการน าคด ขนสศาลมากขน และอาจเปนชองทางใหใชผบรโภคเปนเครองมอกลนแกลงทางธรกจ ซงท าใหผประกอบการมภาระหนกขน สงผลใหตนทนสงขนและเกดการผลกภาระใหแกผบรโภคจนทายทสดท าใหสนคามราคาสงขน

จากการศกษากฎหมายตางประเทศในเรองภาระการพสจนของผเสยหายพบวากฎหมายสหภาพยโรปก าหนดใหผเสยหายตองพสจนถงความเสยหายทเกดขน ความไมปลอดภยของสนคา และความสมพนธระหวางความไมปลอดภยของสนคากบความเสยหายทเกดขน 36 ซงประเทศอน ๆ ในสหภาพยโรปเชนประเทศองกฤษ และประเทศเยอรมนกไดก าหนดไวในกฎหมายภายในในลกษณะเดยวกน จะเหนไดวาภาระในการน าสบพสจนตามกฎหมายไทยมนอยกวากฎหมายตางประเทศ ซงถกมองวาเปนการสรางภาระตอผประกอบการมากเกนสมควร แตผเขยนเหนวาภาระการพสจนของกฎหมายไทยทก าหนดใหผเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคามความเหมาะสมแลวเนองจากกฎหมายความรบผดของผประกอบการทมตอความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไดรบการพฒนาขนมาเนองจากตองการใหความคมครองผบรโภคทจะตองน าสบพสจนถงการกระท าของผประกอบการซงเปนสงทอยในความรเหนของผประกอบการแตฝายเดยว หากใหผเสยหายพสจนถงความไมปลอดภยของสนคายอมตองอาศยความรหรอขอเทจจรงเกยวกบสนคานนซงเปนขอมลทอยกบผประกอบการยอมท าใหการพสจนเปนไปไดยากและผเสยหายอาจไมไดรบความคมครอง ในทสด นอกจากนหากสนคาไมมความปลอดภยอยในระดบทผบรโภคสามารถคาดหมายได และกอใหเกดความเสยหายขน ยอมตองอยภายใตการสนนษฐานวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภยตามหลก Res Ipsa Loquitur ดงนนจงเหมาะสมแลวทจะใหเปนหนาทของผประกอบการทจะพสจนในทางตรงขามวาสนคาของตนเปนสนคาทมความปลอดภย ประกอบกบการก าหนดใหผประกอบการพสจนอาจกอใหเกดผลดในเชงธรกจตอผประกอบการเองเนองจากมโอกาสในการพสจนไดวาสนคาของตนมความปลอดภยซงจะเปนการสรางภาพลกษณทดใหแกสนคาของตนดวย

อยางไรกตามในกฎหมายไทยไดก าหนดใหผเสยหายพสจนวาความเสยหายนนเกดขนจากสนคาของผประกอบการโดยไดใชหรอเกบรกษาสนคาตามปกตธรรมดาดวย ซงเมอพจารณากฎหมายของสหภาพยโรปพบวา EC Directive 85/374 EEC มาตรา 6 ก าหนดความหมายของสนคา

35 ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, รายงานการวจย เรอง ผลกระทบจากการบงคบใช

พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. 36 EC Directive 85/374/ EEC Article 4 “The injured person shall be required to prove

the damage, the defect and the sausal relationship between defect and damage.”

221

ทไมปลอดภยไววาสนคาจะเปนสนคาทไมปลอดภยเมอสนคาไมไดใหความปลอดภยตามทบคคลทวไปสามารถคาดหมายไดโดยพจารณาจากพฤตการณทงปวงและการใชสนคาตามปกต37 และมาตรา 4 ก าหนดใหผเสยหายมหนาทพสจนวาความเสยหายเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย38 และเมอพจารณาประกอบกนแลวสนคาทไมปลอดภยตามกฎหมายสหภาพยโรปจงตองเปนสนคาทใชงานตามปกตแลวมความเสยหายเกดขน ภาระการพสจนเรองการใชงานตามปกตยอมเปนหนาทของผเสยหาย ดงนนกฎหมายไทยและกฎหมายสหภาพยโรปมบรรทดฐานทเปนไปในทางเดยวกน 39 แตผเขยนเหนวา การก าหนดใหผเสยหายพสจนถงการใชหรอการเกบรกษาสนคาตามปกตธรรมดายงไมเหมาะสมเนองจาก การก าหนดใหผเสยหายพสจนถงการใชหรอการเกบรกษาสนคาตามปกตในกรณทผเสยหายเปนบคคลภายนอก (Bystander) ยอมไมอาจทราบไดวาผบรโภคไดใชหรอไดเกบรกษาสนคาตามปกตหรอไม ซงมผตความวาภาระการพสจนดงกลาว ไมน าไปใชกบผเสยหายทเปนบคคลภายนอก 40 แตมผเหนวาไมควรมการแบงแยกภาระการพสจนระหวางผเสยหายทเปนผใชสนคากบบคคลภายนอกโดยตองตความตามตวอกษรเมอเปนผเสยหายตองมภาระในการพสจนเชนเดยวกน ซงหากมอง ในดานของผเสยหายทมไดใชสนคาแลวไมควรใหภาระการพสจนตกอยแกผเสยห าย แตหากเปรยบเทยบระหวางผผลตกบผเสยหายแลวแมผเสยหายจะมไดใชสนคาโดยตรงแตอยใกลชดกบเหตการณมากกวาจงมโอกาสในการน าสบไดดกวา41 สวนผเขยนเหนวาแมผเสยหายทมไดใชสนคา จะอยใกลชดกบเหตการณมากกวาแตการใกลชดดงกลาวกมไดชวยใหผเสยหายไดรถงการใชหรอการเกบรกษาสนคามากขน อกทงผเสยหายอาจไมมความรเกยวกบสนคานนเพยงพอทจะรไดวาการใชหรอการเกบรกษาสนคาของผบรโภคเปนไปตามปกตหรอไม ดงนน หากผเสยหายมใชผใชหรอเกบรกษาสนคาไมตองมภาระในการพสจนถงการใชหรอการเกบรกษาสนคาทไมปลอดภย

จากเหตผลดงกลาวขางตน ผเขยนขอก าหนดภาระการพสจนของผเสยหาย และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ดงน

37 EC Directive 85/374 EEC Article 6 (b) the use to which it could reasonably be

expected that the product would be put; 38 EC Directive 85/374 EEC Article 4 The injured person shall be required to prove

the damage, the defect and the causal relationship between defect and damage. 39 จจราพร สทนกตระ, อางแลว เชงอรรถท 4, น. 111. 40 นนทวชร นวตระกลพสทธ, ปญหาการบงคบใชพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ. ศ. 2551, วารสารกฎหมายใหม, ฉบบท 103, ปท 6 (มกราคม 2551), หนา 16.

41 จราพร สทนกตระ, อางแลว เชงอรรถท 4, น. 111.

222

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ผเขยนจงเหนควรน าเสนอใหก าหนดภาระการพสจนของผเสยหาย ในการจดท าขอก าหนดอาเซยน วาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ขอ 8 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 8 “การฟองรองด าเนนคดใหผประกอบการรบผดตามขอ 1 ผเสยหายตองพสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ โดยไดใชหรอเกบรกษาสนคาตามปกตธรรมดา”

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ผเขยนวาบทบญญตในสวนของภาระการพสจน ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 6 มความเหมาะสมทจะคมครองผเสยหายและเปนธรรมกบผประกอบการแลว

4.4.2 อายความ แมวาผเสยหายจะไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยและเปนไปตามเงอนไข

ของความรบผดแลว แตหากมไดเรยกรองใหรบผดในความเสยหายท เกดขนภายในระยะเวลาทกฎหมายก าหนด สทธเรยกรองของผเสยหายยอมหมดไปตามกฎหมาย ซงแตละประเทศไดก าหนดอายความไว ดงน

กฎหมายไทย ไดก าหนดอายความในการเรยกรองคาเสยหายไวในมาตรา 12 แหงพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาท ไมปลอดภย พ.ศ. 2551 ซง ผ เสยหายจะตองฟองคดภายใน 3 ป นบแตวนทผเสยหายไดรถงความเสยหายและร ตวผประกอบการทตองรบผดหรอไมเกน 10 ปนบแตวนทมการขายสนคา แตหากเปนสนคาทตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผลผเสยหายตองฟองคดภายใน 3 ป นบแตวนทรถงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผดแตไมเกน 10 ป นบแตวนทรถงความเสยหาย

กฎหมายเวยดนามไมไดก าหนดอายความในการเรยกรองคาเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไวเปนการเฉพาะ หากพจารณาอายความตามประมวลกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 มาตรา 427 พบวาการเรยกรองคาเสยหายจะตองกระท าภายใน 2 ป แตวนทไดรบความเสยหาย

กฎหมายมาเลเซย มไดบญญตอายความไวโดยเฉพาะไวในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1999 แตมาตรา 70(4) ก าหนดใหการใชสทธทางศาลใหถอวาความรบผดตามกฎหมายคมครองผบรโภคเปนความรบผดตามหลกกฎหมายละเมด และเมอพจารณาตามกฎหมายวาดวยอายความ ค.ศ. 1963 ผเสยหายจะตองเรยกรองใหรบผดภายใน 6 เดอนนบแตวนทไดรบความเสยหาย

223

กฎหมายฟลปปนส จากการศกษาพบวาประเทศฟลปปนสไดก าหนดอายความในการเรยกรองตามกฎหมายคมครองผบรโภคไวโดยเฉพาะในมาตรา มาตรา 169 โดยผเสยหายจะตองใชสทธเรยกรองภายใน 2 ปนบแตวนทสญญาเสรจสมบรณ

จากการศกษาผเขยนพบวา อายความในการใชสทธเรยกรองของประเทศสมาชกอาเซยนไมไดบญญตไวเปนการเฉพาะส าหรบความรบผดในสนคาทไมปลอดภย โดยกฎหมายเวยดนามไมไดบญญตถงอายความในการใชสทธเรยกรองไวในกฎหมายคมครองผบรโภคเลยดงนนผเขยนจงตองพจารณาจากกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 ซงก าหนดใหผเสยหายใชสทธเรยกรองภายใน 2 ปนบแตวนทไดรบความเสยหาย ซงมลกษณะคลายกบกฎหมายมาเลเซยทก าหนดใหใชสทธเรยกรองคาเสยหายภายใน 6 เดอนนบแตวนทไดรบความเสยหายตามกฎหมายวาดวยอายความ ค.ศ. 1963 การก าหนดใหอายความเรมนบจากวนทมความเสยหายเกดขนนนผเขยนเหนวา มความเหมาะสมทจะน ามาใชส าหรบ กรณการใชสทธเรยกรองอนเนองมาจากสนคาทไมปลอดภย แตการไมก าหนดวนทอายความสนสดลงไมวาจะมความเสยหายเกดขนหรอไม อาจเปนภาระตอผประกอบการเพราะหากเวลาผานไปโดยไมมการก าหนดอายความสนสดลงความเสยงทสนคา จะกอใหเกดความเสยหายยอมมสงขนโดยสภาพ สวนกฎหมายฟลปปนสก าหนดอายความไวโดยเฉพาะในกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 โดยผบรโภคตองใชสทธเรยกรองภายใน 2 ป นบแตวนทสญญามผลสมบรณหรอวนทไดมกลฉอฉล ผเขยนเหนวาการเรมนบอายความดงกลาว ไมเหมาะสมเนองจากความรบผดในผลตภณฑไมควรองอยกบวนทท าสญญา และหลกความรบผด โดยเครงครดเปนความรบผดทไมอาศยนตสมพนธระหวางคกรณจงไมควรก าหนดใหอายความเรมนบในวนทท าสญญา นอกจากนความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยอาจจะปรากฏขนในภายหลง ท าใหผเสยหายไมไดรบความคมครอง และบางครงผเสยหายอาจมใชผซอสนคา ส าหรบกฎหมายไทยไดก าหนดหลกในเรองของอายความไวอยางชดเจนและมลกษณะแตกตางจากอายความตามกฎหมายสญญาและหลกกฎหมายละเมดโดยอายความเรยกรองคาเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย จะเรมนบแตวนทผเสยหายไดรถงความเสยหายโดยมระยะเวลาสนสด 10 ปนบแตวนทมการขายสนคา และก าหนดอายความพเศษในกรณทสนคาตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผลผเสยหาย ตองฟองคดภายใน 3 ป นบแตวน ทรถงความเสยหายและร ตว ผประกอบการทตองรบผด แตไมเกน 10 ป นบแตวนทรถงความเสยหายซงแตกตางจากสนคาทไมปลอดภยในกรณปกต ทจะเรมนบอายความสงสดจากวนทมการขายสนคา ซงมลกษณะคลายกบสหรฐอเมรกาทจะมก าหนดอายความประมาณ 1-3 ปนบแตวนทมความเสยหายเกดขน ส าหรบความเสยหายทไมอาจเหนประจกษ ซงไมแสดงความเสยหายในระยะแรก รฐสวนใหญถอวาอายความจะเรมนบเมอผเสยหาย รหรอควรรถงความเสยหายนน (Statute of Limitations) แตบางรฐจะไมพจารณาวาความเสยหาย

224

เกดขนเมอใดแตก าหนดใหผเสยหายมสทธฟองคดไดภายในระยะเวลาทก าหนดนบแตวนทสนคาไดออกวางจ าหนาย (Statute of Repose) สวนกฎหมายสหภาพยโรปทก าหนดไวในมาตรา 10 ใหประเทศสมาชกก าหนดอายความฟองรองคดตาม EC Directive มก าหนด 3 ป นบแตวนทผเสยหายรหรอมเหตอนควรรถงความเสยหายทเกดขน ความไมปลอดภยของสนคา และรตวผผลตสนคา แตไมกระทบตอบทบญญตวาดวยอายความสะดดหยดลงหรอสะดดหยดอยของประเทศสมาชก42ผเขยนเหนวาอายความในการใชสทธเรยกรองคาเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไมจ าตองเรมนบเมอผเสยหายรถงเหตทง 3 ประการ ไดแก ความเสยหาย ความไมปลอดภยของสนคา และผผลตสนคา เพยงแครหรอควรรถงความเสยหายทเกดขน และรตวผผลตสนคาทตองรบผดอายความควรจะเรมนบไดเลย เนองจากความไมปลอดภยของสนคาเปนเรองทผประกอบการจะตองพสจน ในชนศาลเอง เมอมความเสยหายเกดขนยอมปรากฏอยในตวแลววาสนคามความไมปลอดภย สวนกฎหมายสหรฐอเมรกานนอายความแตกตางออกไปในแตละรฐซงบางรฐก าหนดอายความ ในการฟองคดไวโดยนบแตวนทสนคาไดวางจ าหนาย บางรฐนบแตวนทมความเสยหายเกดขน ซง ทงกฎหมายสหภาพยโรปและกฎหมายสหรฐอเมรกาไมไดก าหนดอายความขนสงเอาไว อาจกอใหเกดภาระตอผประกอบการ ดงนน จงควรก าหนดหลกในการเรมนบอายความไวโดยเฉพาะ โดยถอตามกฎหมายไทยทก าหนดใหอายความเรมนบตงแตวนทผเสยหายรหรอมเหตอนควรรถง ความเสยหายทเกดขน และก าหนดอายความขนสงไวเพอใหความเปนธรรมตอผประกอบการกรณท มความเสยหายเกดขนภายหลงจากไดซอขายสนคาเปนเวลานาน เพราะหากไมจ ากดไวเมอเวลา ผานไปยงเพมความเสยงใหแกผประกอบการ เชน อายความไมเกน 3 ปนบแตวนทไดรบความเสยหายแตไมเกน 10 ปนบแตวนทสนคาถกซอไป เปนตน นอกจากนควรก าหนดอายความส าหรบสนคาพเศษในบางกรณทตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผลอนตรายใหอายความเรมนบตงแตวนทเรมแสดงความเสยหาย โดยในการเสนอขอก าหนดของอาเซยนควรใหอายความเรมนบหรอสนสดเปนไป ในลกษณะเดยวกบกฎหมายไทยแตในเรองของระยะเวลาของอายความควรใหแตละประเทศสามารถก าหนดไดเองตามความเหมาะสมกบรปแบบของกฎหมายภายใน

จากการศกษากฎหมายไทย กฎหมายสหรฐอเมรกา และกฎหมายสหภาพยโรป ผเขยนขอก าหนดอายความในการใชสทธเรยกรอง และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ดงน

42 EC Directive 85/374 EEC Article 10 -1. Member States shall provide in their

legislation that a limitation period of three years shall apply to proceedings for the recovery of damages as provided for in this Directive. The limitation period shall begin to run from the day on which the plaintiff became aware, or should reasonably have become aware, of the damage, the defect and the identity of the producer.

225

ขอเสนอแนะวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ผเขยนเหนควรน าเสนอใหก าหนดก าหนดอายความในการใชสทธเรยกรอง ในการจดท าขอก าหนด อาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (ASEAN Product Liability Directives) ขอ 9 โดยมรายละเอยดดงน

ขอ 9 “อายความในการใชสทธเรยกรองใหเรมนบแตวนทผเสยหายไดรหรอควรรถงความเสยหายทเกดขน และรตวผประกอบการทตองรบผดโดยมก าหนดอายความขนสงในการใชสทธเรยกรองของผเสยหายนบแตวนทสนคาไดไปถงผบรโภค และในกรณทความเสยหายตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผลใหอายความเรมนบแตวนทเรมแสดงความเสยหายและรตวผประกอบการ ทตองรบผด และมก าหนดอายความขนสงนบแตวนทปรากฏความเสยหาย

ทงนระยะเวลาทก าหนดในอายความใหประเทศสมาชกสามารถก าหนดไดตามความเหมาะสม”

ขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ผเขยนเหนพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 12 บญญตไวอยางเหมาะสมส าหรบการใชสทธเรยกรองคาเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยแลวจงไมจ าตองแกไขเพมเตมในสวนน แตอยางใด

โดยสรปจากการวเคราะหเปรยบเทยบกฎหมายวาดวยความรบผดในความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทย กบประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศ ผเขยนขอเสนอจดท าขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยอาเซยน เพอใหการคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยในอาเซยนเปนมาตรฐานเดยวกน และสรางความเปนธรรมและความเทาเทยมทางการคาแกผประกอบการในตลาดเสรทางการคาอาเซยน โดยก าหนดใหหลกน าหลกความรบผดโดยเคร งครดมาใชก าหนดความรบผด ของผประกอบการ โดยก าหนดเงอนไขแหงความรบผดของประกอบการ เรมตงแตก าหนดประเภทของสนคาทอยในบงคบของขอก าหนดใหหมายความถงสงหารมทรพยทไดผลตขนโดยกระบวนการอตสาหกรรม หรอน าเขามาเพอน าเขาสตลาดและกระจายสผบรโภคเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคลและหมายความรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทผานการแปรรป และกระแสไฟฟาดวย และมลกษณะของสนคาทไมปลอดภยคอสนคาทไมมความปลอดภยในระดบทผบรโภคสามารถคาดหมายได และกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกาย ทรพยสน ของบคคลได โดยสนคาจะไมถอวาเปนสนคา ทไมปลอดภยหากผประกอบการไดเลอกใชวธการทกอให เกดความไมปลอดภยนอยทสด โดยเสยคาใชจายทเหมาะสม และกอใหเกดประโยชนตอผบรโภคมากกวาความเสยหายทอาจเกดขนจากความไมปลอดภยทมอย หรอกรณทสนคาทไดผลตในภายหลงมคณภาพมากกวา โดยก าหนดให

226

บคคลทไดรบความคมครองไดแก ผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยทกคน และผประกอบการทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนไดแกผผลต ผวาจางใหผลต ผน าเขา ผทอยในสถานะเสมอนผผลต และรวมถงผจ าหนายสนคาใหแกผบรโภคในกรณทไมสามารถระบตวบคคล ทตองรบผดใหแกผเสยหายทราบหรอไมระบภายในระยะเวลาอนสมควรเมอผเสยหายรองขอได

อยางไรกตามแมจะครบเงอนไขความรบผดดงกลาวขางตน ผประกอบการสามารถ หลดพนความรบผดไดเมอสามารถพสจนไดวาผเสยหายรหรอควรจะรอยแลววาสนคาเปนสนคาท ไมปลอดภย และใชสนคานนโดยปราศจากเหตอนสมควร หรอความเสยหายทงหมดเกดขนเพราะความผดของผเสยหายหรอบคคลทสาม หรอ สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา และผผลตชนสวน สวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดขนจากการกระท าของผผลตสนคา นอกจากนผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบ หรอจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต โดยตนไมได คาดเหนหรอไมควรจะคาดเหนถงความไมปลอดภย

อนงผเสยหายจะไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขนหรอไมผเสยหายจะตองมภาระในการพสจนเพยงวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ โดยไดใชหรอเกบรกษาสนคานนตามปกตธรรมดา โดยการเรยกรองจะตองกระท าภายในก าหนดอายความของ แตละประเทศซงจะเรมนบแตวนทผเสยหายไดรหรอควรรถงความเสยหายทเกด ขน และรตวผประกอบการทตองรบผดโดยมก าหนดอายความขนสงในการใชสทธเรยกรองของผเสยหายนบแตวนทสนคาไดไปถงผบรโภค และในกรณทความเสยหายตองอายระยะเวลาในการแสดงผลใหอายความเรมนบแตวนทเรมแสดงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด และมก าหนดอายความ ขนสงนบแตวนทปรากฏความเสยหาย

ในสวนของกฎหมายไทยผเขยนไดเสนอแกไขเพมเตมในบางประเดนเพอใหสอดคลองกบขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยนทกลาวถงขางตน โดยรายละเอยดในการแกไขเพมเตมผเขยนจกขอกลาวถงตอไปในบทท 5

227

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

จากการศกษากฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายทเกดจาก

สนคาทไมปลอดภยในกฎหมายไทย และกฎหมายในกลมประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศ พบวา บางประเทศไมมบทบญญตเกยวกบความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยโดยเฉพาะ แตบางประเทศมกฎหมายทคมครองผเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย แตหลกเกณฑ ในการคมครองและเงอนไขความรบผดของผประกอบการมความแตกตางกน เชน ในเรองประเภทของสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมาย กฎหมายไทยก าหนดใหหมายความรวมถงผลตผลเกษตรกรรมดวย โดยมไดจ ากดเฉพาะผลตผลเกษตรกรรมทผานการแปรรปเทานน กฎหมายมาเลเซยก าหนดใหผลตผลเกษตรกรรมทไมผานการแปรรปไมถอเปนสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมาย วาดวยความรบผดในสนคาทไมปลอดภย แตกฎหมายเวยดนามกลบไมมบทบญญตทก าหนดประเภทของสนคาเอาไวเลย หรอกรณของเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ กฎหมายเวยดนาม มเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการเพยงประการเดยวคอสถานะความรทางวทยาศาสตร และเทคโนโลยในขณะทไดน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาได แตกฎหมายฟลปปนสมเหตยกเวนความรบผดทแตกตางออกไป ไดแก สนคามใชสนคาทไมปลอดภย ความไมปลอดภยของสนคามไดมอยในขณะทวางจ าหนาย และความเสยหายเกดขนเพราะความผดของผบรโภคหรอบคคลอน ความแตกตางในการใหความคมครองผบรโภคดงกลาว ยอมกอใหเกดปญหาในดานการความเทาเทยมกนในการคมครองผเสยหาย และความเปนธรรมทางการคาอนเปนการขดตอหลกการเปดเสรทางการคาสนคาและการเปนตลาดเดยวอาเซยน ผเขยนจงไดท าการศกษากฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทยเปรยบเทยบกบประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศเพอศกษาถงลกษณะความคมครอง จดเดน จดดอยของกฎหมายประเทศตาง ๆ และเพอน าเสนอใหประเทศสมาชกพจารณาจดท า ขอก าหนด อาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย เพอใชเปนมาตรฐาน ขนต าในการคมครองผเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน และเพอใหเกดความเปนธรรม ทางการคา ซงขนตอนการจดท าขอก าหนดนนจะตองใหองคกรการประชมรฐมนตรอาเซยนซงมรฐมนตรกระทรวงการตางประเทศของประเทศภาคสมาชกรวมกนลงนามรบรอง และประเทศภาคเหลานนตองออกกฎหมายรองรบเพอบงคบตามผลแหงขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความ

228

เสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน โดยมคณะกรรมการอาเซยนดานการคมครองผบรโภค (ASEAN Coordinating Committee on Consumer Protection: ACCP) เปนหนวยงานบงคบใหประเทศสมาชกปรบปรงแกไขกฎหมายวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยภายในประเทศของตนใหเปนไปตามมาตรฐานในการใหความคมครองผทไดรบ ความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไมต ากวาขอก าหนดดงกลาว โดยก าหนดระยะเวลาทเหมาะสมเพอใหเวลาแกประเทศสมาชกในการแกไขกฎหมายใหมความสอดคลองกบขอก าหนด หรอบญญตกฎหมายขนใหมในกรณทประเทศเหลานนยงไมมกฎหมายภายในทใชบงคบกบกรณสนคา ทไมปลอดภยโดยเฉพาะ อกทงผเขยนจกน าผลของการศกษามาเสนอแกไขเพมเตมหรอบญญตกฎหมายเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยของประเทศไทย ใหสามารถคมครองผเสยหายไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

ในสวนกฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทยนน ผเขยนพบวามการน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชในการก าหนดความรบผดของผประกอบการซงถอวาเปนหลกทใหความคมครองผเสยหายไดเปนอยางด นอกจากนบทบญญตเกยวกบเงอนไขความรบผดไดก าหนดไวในรายละเอยดทคอนขางครอบคลม ไมวาจะเปนประเภท ของสนคา ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย บคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมาย และบคคล ทตองรบผดตามกฎหมาย นอกจากนไดก าหนดเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการเพอสรางความเปนธรรมและชวยลดภาระของผประกอบการไวหลายประการ เชน สนคานนมใชสนคา ทไมปลอดภย ผเสยหายไดรอยแลววาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย เปนตน โดยในการใชสทธเรยกรองใหผประกอบการรบผดนนกไดก าหนดภาระในการพสจนของผเสยหายและอายความเอาไวอยางชดเจน

จดเดนของกฎหมายไทยนนมอยหลายประการ ไดแก การก าหนดใหบคคลทไดรบ ความคมครองคอผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยทกคนแมวาจะมไดเปนผซอ หรอใชสนคากตาม ตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 มบทบญญตก าหนดใหผวาจางใหผลตถอเปนผประกอบการทตองรบผดในความเสยหายทเกดขนเพอใหมความสอดรบกบรปแบบการผลตสนคาและการประกอบธรกจในปจจบน ตามมาตรา 4 โดยขอบเขตความเสยหายทผประกอบการตองรบผดนอกจากจะรบผดในคาเสยหาย ทแทจรงแลวยงตองรบผดในคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจและคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษดวย ตามบทบญญตในมาตรา 11 มบทบญญตก าหนดเหตยกเวนความรบผดของผผลต ตามค าสงของผวาจางใหผลตและผผลตสวนประกอบของสนคาไวเปนการเฉพาะตามมาตรา 8 และมบทบญญตก าหนดภาระการพสจนของผเสยหายไวอยางชดเจนในมาตรา 6 โดยตองพสจนถง

229

ความเสยหายทเกดจากสนคาของผประกอบการและการใชหรอการเกบรกษาสนคาเปนไปตามปกตธรรมดา และมบทบญญตก าหนดอายความในการใชสทธเรยกรองในกรณไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไวเปนการเฉพาะในมาตรา 12

ในทางกลบกนผเขยนเหนวากฎหมายไทยยงมประเดนปญหาอยหลายประการ กลาวคอ ในสวนของประเภทของสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมายในมาตรา 4 ทก าหนดใหสนคาหมายความรวมถงผลตผลเกษตรกรรม ซงท าใหผลตผลเกษตรกรรมทกประเภทแ มมไดผานกระบวนการแปรรปกตองอยภายใตบงคบของกฎหมาย โดยเปนการสรางภาระใหแกเกษตรกร รายยอยมากเกนสมควร การพจารณาลกษณะของสนคาทไมปลอดภยทอาศยหลกความคาดหมายของผบรโภคเพยงอยางเดยว ซงอาจไมเหมาะสมกบสนคาบางประเภท ในสวนของเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการยงขาดเหตยกเวนความรบผดในกรณสถานะความรทางวทยาศาสตร และเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาได และภาระการพสจนของผเสยหายยงตองพจารณาวามความเหมาะสมหรอไม เปนภาระตอผประกอบการมากเกนสมควร หรอใหความคมครองผเสยหายไดอยางเพยงพอหรอไม

ส าหรบกฎหมายวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ของประเทศสมาชกอาเซยนบางประเทศ อนไดแก กฎหมายเวยดนาม กฎหมายมาเลเซย และกฎหมายฟลปปนส นน ผเขยนพบวาแตละประเทศมขอบเขตทใหความคมครองผเสยหาย ทแตกตางกน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ในสวนหลกความรบผดของผประกอบการ ผเขยนพบวาประเทศทมกฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการในความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย ไดแก ประเทศเวยดนาม ประเทศมาเลเซย และประเทศฟลปปนส ทงสามประเทศตางใชหลกความรบผดโดยเครงครด ในการก าหนดความรบผดของผประกอบการ นอกจากนประเทศอนโดนเซยแมไมมกฎหมายทก าหนดความรบผดในสนคาทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะแตในการก าหนดความรบผดของผประกอบการ ตอความเสยหายทเกดจากสน คากไดน าหลกความรบผดโดยเครงครดมาใชในการพจารณาเชนเดยวกน

ใน สวนของ เง อน ไขความรบ ผด แม ว าหลก ท ใ ช ในการก าหนดความรบ ผด ของผประกอบการของทงสามประเทศ จะใชหลกความรบผดโดยเครงครดเหมอนกน แตการก าหนดเงอนไขความรบผดของผประกอบการกลบมความแตกตางกน ไดแก สนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมาย ในประเทศฟลปปนสสนคาหมายความรวมไปถงบรการดวย โดยไมถอวายารกษาโรค อาหาร และเครองส าอางเปนสนคาทอยภายใตบงคบของกฎหมาย สวนประเทศมาเลเซยสนคามไดรวมถงบรการ และอสงหารมทรพยดวย แตมไดจ ากดใหยา อาหาร หรอเครองส าอางเปนสนคาทไดรบ

230

การยกเวน ดงนน จงถอเปนสนคาตามกฎหมายของมาเลเซย แตประเทศมาเลเซยและประเทศฟลปปนสมบทบญญตทคลายคลงกนในกรณทก าหนดใหสนคาทจะอยภายใตบงคบของกฎหมายตองเปนสนคาทใชส าหรบอปโภคบรโภคสวนบคคลเทานน แตประเทศเวยดนามกลบไมมบทบญญตก าหนดประเภทของสนคาเอาไวเลย สวนลกษณะของสนคาทไมปลอดภยของแตละประเทศมลกษณะทคลายคลงกนคอสนคาทไมมความปลอดภยในระดบทผบรโภคสามารถคาดหมายได และอาจกอใหเกดอนตรายตอผบรโภคได ซงกฎหมายมาเลเซยและกฎหมายฟลปปนสมความชดเจนวา ใชหลกความคาดหมายของผบรโภคในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคา แตกฎหมายเวยดนามมไดปรากฏวาใชหลกใดในการพจารณาความไมปลอดภยของสนคา สวนบคคลทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายนน คอ ผทซอหรอใชสนคาเพอการบรโภคสวนบคคล เชนเดยวกบกฎหมายฟลปปนส ทก าหนดใหผทไดรบความคมครองคอบคคลธรรมดาทซอ เชา หรอไดรบสนคาอปโภคบรโภค โดยทงสองประเทศมไดใหความคมครองผทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยทกคน ซงแตกตางจากกฎหมายมาเลเซยทใหความคมครองผทไดรบความเสยหายทกคนแมจะมไดเปนผซอหรอใชสนคากตาม ในสวนของบคคลทตองรบผดของทงสามประเทศมลกษณะทคลายคลงกน ไดแก ผผลตสนคา ผน าเขา ผแสดงตนเสมอนเปนผผลต และผจ าหนายสนคาในกรณทไมสามารถระบตว ผผผลตสนคา ผน าเขา ผแสดงตนเสมอนเปนผผลตสนคาใหแกผเสยหายได แตขอบเขตของความรบผดของแตละประเทศจะมความแตกตางกนกลาวคอ คาสนไหมทดแทนความเสยหายทสามารถเรยกไดตามกฎหมายเวยดนาม ไดแก คาเสยหายตอรางกาย ทรพยสนและรวมไปถงคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจดวย สวนกฎหมายมาเลเซยคาสนไหมทดแทนความเสยหายมไดครอบคลมถงคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจ แตคาเสยหายตอทรพยสนไมรวมถงคาเสยหายตอตวสนคา ทไมปลอดภย สวนกฎหมายฟลปปนสไดก าหนดใหคาเสยหายเปนไปตามกฎหมายแพง ซงนอกจาก จะมขอบเขตครอบคลมคาเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสนแลว ยงรวมถงคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจและคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ แตในสวนของคาเสยหายตอทรพยสนมไดจ ากดในกรณของสนคาทไมปลอดภยไวโดยเฉพาะ

ส าหรบเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ แตละประเทศกไดก าหนดไวคอนขางแตกตางกน กลาวคอกฎหมายเวยดนามก าหนดเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการไวเพยงประการเดยวคอสถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะวางจ าหนายสนคาไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคาได กฎหมายมาเลเซยมเหตยกเวนความรบผดเชนเดยวกบประเทศเวยดนาม แตมเหตยกเวนประการอนเพมเตมไดแกความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการปฏบตตามมาตรฐานหรอระเบยบทกฎหมายก าหนด ผประกอบการไมไดเปนผจ าหนายสนคาไปยงผบรโภค ความไมปลอดภยไมไดมอยในขณะทจ าหนายสนคา และความไมปลอดภยของสนคาเกดจาก

231

การประกอบสนคาซงผประกอบการเปนเพยงผผลตชนสวนหรอความไมปลอดภยเกดจากการออกแบบสนคาทประกอบขน หรอเกดจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต สวนเหตยกเวนความรบผดตามกฎหมายฟลปปนสไดแกสนคามใชสนคาทไมปลอดภย สนคาไดจ าหนายสทองตลาดโดยปราศจากความไมปลอดภย และความเสยหายเกดขนเพราะผบรโภคหรอบคคลอน

สวนภาระการพสจนและอายความ พบวาไมมประเทศใดก าหนดภาระการพสจน ของผผเสยหายไวเปนการเฉพาะ สวนอายความกมไดบญญตไวเฉพาะกรณของความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ซงประเทศเวยดนามมไดกลาวถงอายความเอาไวเลยและเมอพจารณาตามกฎหมายแพง ค.ศ. 2005 พบวามอายความในเรองละเมดคอภายใน 2 ปนบแตวนทไดรบความเสยหาย กฎหมายมาเลเซยก าหนดใหการใชสทธทางศาลในกรณความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยถอเปนความรบผดตามหลกกฎหมายละเมดซงมอายความ 6 เดอนนบแตวนทไดรบความเสยหาย สวนประเทศฟลปปนสก าหนดอายความตามกฎหมายคมครองผบรโภค ค.ศ. 1992 ซงเปนกฎหมาย ทมบทบญญตเกยวกบความรบผดในสนคาทไมปลอดภยไวคอ 2 ป นบแตวนทสญญาสมบรณ หรอวนทมการฉอฉล หรอวนทมการกระท าทไมเปนธรรม 5.2 ขอเสนอแนะ

จากการวเคราะหเปรยบเทยบกฎหมายก าหนดความรบผดของผประกอบการในความ

เสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยของประเทศไทยกบประเทศในกลมสมาชกอาเซยน บางประเทศ ผเขยนขอเสนอจดท าขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย โดยก าหนดหลกเกณฑมาตรฐานเพอใหการคมครองผทไดรบความเสยหาย จากสนคาทไมปลอดภยในอาเซยน และสรางความเปนธรรมและความเทาเทยมทางการคา แกผประกอบการในตลาดเสรทางการคาอาเซยน โดยผเขยนขอเสนอก าหนดหลกความรบผด โดยเครงครดเปนหลกความรบผดของของผประกอบการ ก าหนดเงอนไขแหงความรบผด อนไดแก ประเภทของ สนคา ผ เขยนเหนสมควรก าหนดให สน คาไ ดแก สงหารมทรพย ทไ ดผลตขน โดยกระบวนการอตสาหกรรม หรอน าเขา เพอน าเขาสตลาดและกระจายสผบรโภคเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล และหมายความรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทผานการแปรรป และกระแสไฟฟา ทงนไมจ ากดสทธของประเทศสมาชกทจะก าหนดใหสนคาหรอบรการประเภทอนอยภายใตบงคบ ของกฎหมายวาดวยเรองดงกลาวอนเปนการเพมความคมครองใหแกผเสยหาย โดยมลกษณะของสนคาทไมปลอดภยคอสนคาทไมมความปลอดภยอยในระดบทผบรโภคสามารถคาดหมายได และกอ หรออาจกอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสนของบคคลได โดยก าหนดใหสนคา

232

จะไมถอวาเปนสนคาทไมปลอดภยเมอผประกอบการไดเลอกใชวธการทกอใหเกดความไมปลอดภยนอยทสดโดยเสยคาใชจายทเหมาะสม และกอใหเกดประโยชนตอผบรโภคมากกวาความเสยหาย ทอาจเกดขนจากความไมปลอดภยทมอย หรอสนคาทผลตขนในภายหลงมคณภาพมากกวา โดยการพจารณาถงความคาดหมายของผบรโภคเหนควรก าหนดใหเปนสทธของประเทศสมาชกทจะก าหนดหลกเกณฑในการพจารณาระดบความคาดหมายของผบรโภคทมตอสนคาตามความเหมาะสม และก าหนดใหผทไดรบความเสยหายทกคนเปนบคคลทไดรบความคมครองตามกฎหมาย สวนบคคล ทตองรบผดตามกฎหมายควรก าหนดใหบคคลทกคนทประกอบธรกจอนมสวนเกยวของกบสนคา ทไมปลอดภยเปนผรบผด ซงไดแกผผลตสนคา ผวาจางใหผลต ผน าเขา ผทอยในสถานะเสมอนผผลต และรวมถงผจ าหนายสนคาใหแกผบรโภคในกรณทไมสามารถระบตวบคคลทจะตองรบผดตามความในวรรคหนงใหแกผเสยหายไดทราบหรอไมระบภายในระยะเวลาอนสมควร เมอผเสยหายรองขอ

ในสวนของขอบเขตความรบผดนนผเขยนเหนสมควรวางหลกเกณฑใหครอบคลมเฉพาะคาเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสนโดยความเสยหายตอทรพยสน จะตองเปนทรพยสน ทตามปกตมไวเพออปโภคบรโภคสวนบคคล และผเสยหายไดใชหรอมไวเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล และไมรวมถงความเสยหายทเกดขนตอตวสนคาทไมปลอดภย สวนคาเสยหายส าหรบความเสยหายตอจตใจและคาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษเหนควรก าหนดใหเปนสทธของประเทศสมาชกทจะก าหนดใหมหรอไมตามความเหมาะสมของระบบกฎหมายภายในของแตละประเทศ

ในสวนของเหตยกเวนความรบผดของผประกอบการ ผเขยนเหนควรก าหนดเหตยกเวนความรบผดเบองตนไดแก ผเสยหายรหรอควรจะรอยแลววาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย และใชสนคานนโดยปราศจากเหตอนสมควร ความเสยหายทงหมดเกดขนเพราะความผดของผเสยหาย หรอบคคลทสาม และสถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทน าสนคา เขาสตลาด ไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา โดยมเหตยกเวนความรบผดของผผลตชนสวน สวนประกอบของสนคาโดยเฉพาะในกรณทพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดขนจาก การกระท าของผผลตสนคา เหตยกเวนความรบผดของผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตอง รบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบ หรอจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต โดยตนไมไดคาดเหนหรอไมควรจะคาดเหนถงความไมปลอดภย และเหนควรก าหนดใหประเทศภาคสมาชกสามารถก าหนดเหตยกเวนความรบผดประการอนเพ อใหเกดความชดเจนในการบงคบใชกฎหมาย หรอเพอความเปนธรรมตอผประกอบการ โดยค านงถงการคมครองผเสยหายประกอบดวย

สวนภาระการพสจนและอายความ เหนควรก าหนดใหผเสยหายมภาระในการพสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ และพสจนวาไดใชหรอไดเกบรกษาสนคา

233

ตามปกตธรรมดา โดยไมตองพสจนวาสนคานนเปนสนคาทไมปลอดภย สวนอายความเหนควรก าหนดหลกเกณฑการนบอายความในการใชสทธเรยกรองใหเรมนบแตวนทผเสยหายไดรหรอควรรถง ความเสยหายทเกดขน และรตวผประกอบการทตองรบผดโดยมก าหนดอายความขนสงในการใชสทธเรยกรองของผเสยหายนบแตวนทสนคาไดไปถงผบรโภค และในกรณทความเสยหายตองอาศยระยะเวลาในการแสดงผลใหอายความเรมนบแตวนทเรมแสดงความเสยหายและรตวผประกอบการ ทตองรบผด และมก าหนดอายความขนสงนบแตวนทปรากฏความเสยหาย สวนระยะเวลาควรใหประเทศสมาชกสามารถก าหนดไดตามความเหมาะสม

ในสวนของกฎหมายไทย ผเขยนเหนสมควรแกไขพระราชบญญตความรบผดตอ ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 เพอใหมเนอหาสอดคลองกบขอก าหนด อาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยทกลาวถงขางตน กลาวคอเหนสมควรเพมเตมบทนยามในมาตรา 4 โดยแกไขนยามของค าวาสนคา จาก “ “สนคา” หมายความวาสงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอน าเขาเพอขาย รวมทงผลตผลเกษตรกรรม และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทก าหนดในกฎกระทรวง” เปน “ “สนคา” หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดทผลตโดยกระบวนการอตสาหกรรมหรอน าเขาเพอขาย ซงสนคาดงกลาวมไวเพอใชในการอปโภคบรโภคสวนบคคล รวมทงผลตผลทางการเกษตรทผานกระบวนการแปรรป และใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทก าหนดในกฎกระทรวง” และแกไขเพมเตม บทนยามของสนคาทไมปลอดภย จาก “สนคาทไมปลอดภย” หมายความวา สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนไดไมวาจะเปนเพราะเหตจากความบกพรองในการผลตหรอการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยค านงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได” เปน “ “สนคาทไมปลอดภย” หมายความวา สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนไดไมวาจะเปนเพราะเหตจากความบกพรองในการผลตหรอการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยค านงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได โดยจะไมถอวาเปนสนคาทไมปลอดภย หากผประกอบการไดเลอกใชวธการทกอใหเกดความไมปลอดภยนอยทสดโดยเสยคาใชจายทเหมาะสม และกอใหเกดประโยชนตอผบรโภคมากกวาความไมปลอดภยทมอย หรอ สนคาทผลตขนในภายหลงมคณภาพมากกวา” และแกไขเพมเตมนยามของผประกอบการในสวนของผขายในมาตรา 4 จาก จาก “...(3) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาได” เปน “...(3) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาหรอไมระบในระยะเวลาอนสมควร

234

ตามทผเสยหายรองขอได” รวมถงแกไขเพมเตมในสวนของนยามของค าวา “ความเสยหาย” จาก “ความเสยหาย หมายความวา ความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน ทงน ไมรวมถงความเสยหายตอ ตวสนคาทไมปลอดภยนน” เปน “ความเสยหาย หมายความวา ความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยไมวาจะเปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพยสน ทตามปกตมไวเพออปโภคบรโภคสวนบคคล และผเสยหายไดใชหรอมไวเพอใชอบโภคบรโภค สวนบคคล ทงน ไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยนน ” และเพมเตมเหตยกเวน ความรบผดของ ผประกอบการ ในมาตรา 7 โดยเพ มเ ตมเปนมาตรา 7(4) สถานะความร ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา รายละเอยดดงปรากฏในตารางการแกไขกฎหมายทายบทท 5 น

อนง เนองจากอปสรรคทางดานภาษา งานเขยนชนน ผเขยนจ งไดท าการศกษา ไดเฉพาะตวบทบญญต ประกอบบทความภาษาองกฤษของกฎหมายแตละประเทศเทาทผเขยน จะคนควาพบได และเนองจากเรองทผเขยนท าการศกษาถอเปนเรองคอนขางใหมส าหรบประเทศสมาชกประชาคมเศรษฐกจอาเซยนขอมลทไดจงอาจยงไมครอบคลมเพยงพอทจะศกษาถงการก าหนดความรบผดในสนคาทไมปลอดภยของแตละประเทศไดอยางลกซง นอกจากนอาจมกฎ ระเบยบ ขอยกเวนทเปนภาษาทองถนอนมไดมการแปลออกมาเปนภาษาองกฤษใชบงคบอย ซงหากมผใดสนใจจะท าการศกษาในเชงลกเกยวกบกฎหมายวาดวยความรบผดของในความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยในแตละประเทศโดยใชผลงานของผเขยนเปนขอมลพนฐาน ยอมจะกอใหเกดประโยชนเชงวชาการตอวงการกฎหมายไทยและการพฒนากฎหมายของประชาคมอาเซยนตอไป

ผเขยนขอสรปขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมาย ในสวนขอก าหนดอาเซยนวาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย โดยจ าแนกเปนขอก าหนดทประเทศสมาชกจ าเปนตองบญญตกฎหมายใหมมาตรฐานขนต าตามขอก าหนด และขอก าหนดทเปนสทธของประเทศสมาชกทจะบญญตไวหรอไมตามความเหมาะสมกบสภาพสงคม เศรษฐกจ และระบบกฎหมายภายในตอไปไวในตาราง ดงน

ขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ขอก าหนดในเชงบงคบ ขอก าหนดทเปนสทธของประเทศสมาชก หลกความรบผดของผประกอบการ

ผประกอบการทกคนตองรบผดตอผเสยหายส าหรบความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

-

235

ขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ขอก าหนดในเชงบงคบ ขอก าหนดทเปนสทธของประเทศสมาชก ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม ประเภทของสนคา

- สงหารมทรพยทไดผลตขนโดยกระบวนการอตสาหกรรม หรอน า เขามาเพอน า เขา สตลาด กระจายสผบรโภคเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล

- ผลตผลเกษตรกรรมทผานการแปรรป - กระแสไฟฟา

ประเภทของสนคา ประเทศสมาชกสามารถก าหนดให

สนคาหรอบรการประเภทอน ทนอกเหนอจากส งหาร มทร พย ผ ลตผล เกษต รกร ร ม ทผานการแปรรปและกระแสไฟฟาใหอยภายใตบงคบของกฎหมายวาดวยความรบผดอนเกยวกบสนคาทไมปลอดภยได

ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย สน คา ท ไ ม ม คว ามปลอดภยอย ใน ระ ดบ

ทผบรโภคสามารถคาดหมายได และกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสนของบคคลได

กรณทไมถอวาสนคาไมปลอดภย (1) ผประกอบการไดเลอกใชวธการทกอใหเกด

ความไมปลอดภยนอย ท สดโดยเ สยคาใ ช จาย ทเหมาะสม และกอให เกดประโยชน ตอ ผบร โภคมากกวาความเสยหายทอาจเกดขนจากความไมปลอดภยทมอย

(2) สน คา ทผลตขน ในภายหลงม คณภาพมากกวา

ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย ประ เทศสมา ชกสามารถก าหนด

หลกเกณฑ ในการพจารณาระดบความคาดหมายของ ผบร โภคทม ตอ สน คาไ ด ตามความเหมาะสม

บคคลทไดรบความคมครอง บคคลทกคนทไดรบความเสยหายจากสนคา

ทไมปลอดภยไมวาจะไดใชสนคาหรอไมกตาม

-

บคคลทตองรบผดตามกฎหมาย - ผผลตสนคา - ผวาจางใหผลต

-

236

ขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ขอก าหนดในเชงบงคบ ขอก าหนดทเปนสทธของประเทศสมาชก

- ผน าเขา - ผทอยในสถานะเสมอนผผลต - ผจ าหนายสนคา ในกรณทไมสามารถระบตว

บคคลทจะตองรบผดใหแกผเสยหายไดทราบหรอไมระบภายในระยะเวลาอนสมควร เมอผเสยหายรองขอ ขอบเขตความรบผด

- คาเสยหายตอชวต รางกาย - ค า เ สยหาย ตอทรพย สน โดยทรพย สน

ทเสยหายจะตองเปนทรพยสนทตามปกตมไวเพออปโภคบรโภคสวนบคคลและผเสยหายไดใชหรอมไวเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล และไมรวมถงความเสยหายทเกดขนตอตวสนคาทไมปลอดภย

ขอบเขตความรบผด - คาเสยหายส าหรบความเสยหายตอ

จตใจ - คาสนไหมทดแทนเพอการลงโทษ

เหตยกเวนความรบผด - ผเสยหายรหรอควรจะรอยแลววาสนคาเปน

สนคาทไมปลอดภย และใชสนคานนโดยปราศจากเหตอนสมควร

- ความเสยหายทงหมดเกดขนเพราะความผดของผเสยหายหรอบคคลทสาม

- สถ าน ะคว าม ร ท า ง ว ท ย าศ าสตร แล ะเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา

- ผผลตชนสวน สวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดขนจากการกระท าของผผลตสนคา

- ผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบ หรอจากการปฏบตตามค าสงของ

เหตยกเวนความรบผด ประเทศสมาชกสามารถก าหนดเหต

ยกเวนความรบผดประการอนเพอใหเกดความชดเจนในการบงคบใชกฎหมาย หรอเพ อความเปนธรรมตอ ผประกอบการ โดยค านงถงการคมครองผเสยหายประกอบ

237

ขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน ขอก าหนดในเชงบงคบ ขอก าหนดทเปนสทธของประเทศสมาชก ผวาจางใหผลต โดยตนไมไดคาดเหนหรอไมควรจะคาดเหนถงความไมปลอดภย ภาระการพสจนและอายความ

- ผเสยหายตองพสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ และไดใชหรอไดเกบรกษาสนคาตามปกต

- อายความในการใชสทธเรยกรองใหเรมนบแตวนทผเสยหายไดรหรอควรรถงความเสยหายทเกดขน และรตวผประกอบการทตองรบผดโดยมก าหนดอายความขนสงในการใชสทธเรยกรองของผเสยหายนบแตวน ทสนคาไดไปถง ผบร โภค และในกรณทความเสยหายตองอายระยะเวลาในการแสดงผลใหอายความเรมนบแตวนทเรมแสดงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด และมก าหนดอายความขนสงนบแตวนทปรากฏความเสยหาย

ภาระการพสจนและอายความ ระยะเวลาทก าหนดในอายความให

ประเทศสมาชกสามารถก าหนดไดตามความเหมาะสมในแตละประเทศ

สดทายนผเขยนน าสรปขอเสนอแกไขเพมเตมกฎหมาย ทงในสวนขอก าหนดอาเซยน

วาดวยความรบผดในความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย และแกไขเพมเตมกฎหมายไทย ไวในตารางทายบทท 5 ดงน ขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน

แกไขเพมเตมพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551

หลกความรบผดของผประกอบการ “ขอ 1 ผประกอบการทกคนตองรบผดตอ

ผเสยหายส าหรบความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย ไมวาความเสยหายนนจะเกดจากการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผประกอบการหรอไมกตาม”

หลกความรบผดของผประกอบการ กฎหมายไทยไม มความจ าเป นตอง

แกไขเพมเตม

238

ขอก าหนดเกยวกบความรบผดในความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยอาเซยน


ประเภทของสนคา “ขอ 2 สนคา หมายถง สงหารมทรพยทไดผลต

ขนโดยกระบวนการอตสาหกรรม หรอน าเขามาเพอน าเขาสตลาดและกระจายสผบรโภคเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล และหมายความรวมถงผลตผลเกษตรกรรมทผานการแปรรป และกระแสไฟฟา ทงนไมจ ากดสทธของประเทศสมาชกทจะก าหนดใหสนคาหรอบรการประเภทอนอยภายใตบงคบของกฎหมายวาดวยเรองดงกลาวอนเปนการเพมความคมครองใหแกผบรโภค”

ประเภทของสนคา แกไขเพมเตมบทนยามของสนคาตาม

มาตรา 4 ดงน “สนคา” หมายความวา สงหารมทรพย

ทกชนดทผลตโดยกระบวนการอตสาหกรรมหรอน าเขาเพอขาย ซงสนคาดงกลาวมไวเพอใชในการอปโภคบรโภคสวนบคคล รวมทงผลตผลทางการเกษตรทผานกระบวนการแ ป ร ร ป แ ล ะ ใ ห ห ม า ย ค ว า ม ร ว ม ถ งกระแสไฟฟา ยกเวนสนคาตามทก าหนดในกฎกระทรวง”

ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย “ขอ 3 สนคาทไมปลอดภย หมายถง สนคา

ทไมมความปลอดภยอยในระดบทผบรโภคสามารถคาดหมายได และกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสนของบคคลได

กรณทไมถอวาสนคาไมปลอดภย (1) ผประกอบการไดเลอกใชวธการทกอใหเกด

ความไมปลอดภยนอย ท สดโดยเ สยคาใ ช จาย ทเหมาะสม และกอให เกดประโยชน ตอ ผบร โภคมากกวาความเสยหายทอาจเกดขนจากความไมปลอดภยทมอย

(2) สน คา ทผลตขน ในภายหลงม คณภาพมากกวา

ทงน การพจารณาถงความคาดหมายของผบรโภคเปนสทธของประเทศสมาชกทจะก าหนดหลกเกณฑในการพจารณาระดบความคาดหมายของ

ลกษณะของสนคาทไมปลอดภย แกไขเพมเตม มาตรา 4 ดงน “สนคาท

ไมปลอดภย” หมายความวา สนคาทกอหรออาจกอใหเกดความเสยหายขนไดไมวาจะเปนเพราะเหตจากความบกพรองในการผลตหรอการออกแบบ หรอไมไดก าหนดวธใช วธเกบรกษา ค าเตอน หรอขอมลเกยวกบสนคา หรอก าหนดไวแตไมถกตองหรอไมชดเจนตามสมควร ทงน โดยค านงถงสภาพของสนคา รวมทงลกษณะการใชงานและการเกบรกษาตามปกตธรรมดาของสนคาอนพงคาดหมายได โดยจะไมถอวาเปนสนคาทไมปลอดภย หากผประกอบการไดเลอกใชวธการทกอใหเกดความไมปลอดภยนอยทสดโดยเสยคาใชจายทเหมาะสม และกอใหเกดประโยชน ตอผบร โภคมากกวาความไม

239



ผบรโภคทมตอสนคาตามความเหมาะสม” ปลอดภย ทม อย หร อ สน คา ทผ ลตข น ในภายหลงมคณภาพมากกวา

บคคลทไดรบความคมครอง “ขอ 4 ผเสยหายตามความในขอ 1 หมายถง

บคคลทกคนทไดรบความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภยไมวาจะไดใชสนคาหรอไมกตาม”

บคคลทไดรบความคมครอง กฎหมายไทยไม มความจ าเป นตอง

แกไขเพมเตม

บคคลทตองรบผดตามกฎหมาย “ขอ 5 ผประกอบการตามความในขอ 1 ไดแก

ผผลตสนคา ผวาจางใหผลต ผน าเขา ผทอยในสถานะเสมอนผผลต

ผจ าหนายสนคาใหแกผบรโภคจะตองรบผดในความเสยหายทเกดขนในกรณทไมสามารถระบตวบคคลทจะตองรบผดตามความในวรรคหนงใหแกผเสยหายไดทราบหรอไมระบภายในระยะเวลาอนสมควร เมอผเสยหายรองขอ”

บคคลทตองรบผดตามกฎหมาย แกไขเพมเตมนยามของผประกอบการ

ตามมาตรา 4 ดงน “...(3) ผขายสนคาทไมสามารถระบตวผผลต ผวาจางใหผลต หรอผน าเขาหรอไมระบในระยะเวลาอนสมควรตามทผเสยหายรองขอได”

ขอบเขตความรบผด “ขอ 6 คาสนไหมทดแทนความเสยหาย ไดแก

คาเสยหายตอชวต รางกาย และทรพยสน ในกรณความเสยหายตอทรพยสน ทรพยสนท

เสยหายจะตองเปนทรพย สน ทตามปกตมไว เพออปโภคบรโภคสวนบคคลและผเสยหายไดใชหรอมไวเพอใชอปโภคบรโภคสวนบคคล และไมรวมถงความเสยหายทเกดขนตอตวสนคาทไมปลอดภย

ขอบเขตความรบผด แกไขเพมเตมนยามของความเสยหาย

ใ น ม า ต ร า 4 ด ง น “ ค ว า ม เ ส ย ห า ย หมายความวา ความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภยไมว าจะ เปนความเสยหายตอชวต รางกาย สขภาพ อนามย จตใจ หรอทรพย สน ทตามปกตม ไว เพออปโภคบรโภคสวนบคคล และผเสยหายไดใชหรอมไวเพอใชอบโภคบรโภคสวนบคคล ทงน ไมรวมถงความเสยหายตอตวสนคาทไมปลอดภยนน”

240



เหตยกเวนความรบผด “ขอ 7 ผประกอบการไมตองรบผดในความ

เสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยหากพสจนไดวา

(1) ผเสยหายรหรอควรจะรอยแลววาสนคาเปนสนคาทไมปลอดภย และใชสนคานนโดยปราศจากเหตอนสมควร

(2) ความเสยหายทงหมดเกดขนเพราะความผดของผเสยหายหรอบคคลทสาม

(3) สถานะความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา

ผผลตชนสวน สวนประกอบของสนคาไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดขนจากการกระท าของผผลตสนคา

ผผลตตามค าสงของผวาจางใหผลตไมตองรบผดหากพสจนไดวาความไมปลอดภยของสนคาเกดจากการออกแบบ หรอจากการปฏบตตามค าสงของผวาจางใหผลต โดยตนไมไดคาดเหนหรอไมควรจะคาดเหนถงความไมปลอดภย

ทงน ภาคสมาชกสามารถก าหนดเหตยกเวนความรบผดประการอนเพอใหเกดความชดเจนในการบง คบใชกฎหมาย หรอ เพ อความเปนธรรมตอผประกอบการ โดยค านงถงการคมครองผเสยหายประกอบดวย”

เหตยกเวนความรบผด เพมเตมเหตยกเวนความรบผดของ

ผประกอบการเปนมาตรา 7(4) ดงน มาตร า 7(4) สถานะคว ามร ท า ง

วทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะทน าสนคาเขาสตลาดไมสามารถตรวจพบความไมปลอดภยของสนคา

ภาระการพสจนและอายความ “ขอ 8 การฟองรองด าเนนคดใหผประกอบการ

ภาระการพสจนและอายความ บทบญญตในสวนของภาระการพสจน

241



รบผดตามขอ 1 ผเสยหายตองพสจนวาผเสยหายไดรบความเสยหายจากสนคาของผประกอบการ โดยไดใชหรอไดเกบรกษาสนคาตามปกต”

“ขอ 9 อายความในการใชสทธเรยกรองใหเรมนบแตวนทผเสยหายไดรหรอควรรถงความเสยหายทเกดขน และรตวผประกอบการทตองรบผดโดยมก าหนดอายความขนสงในการใชสทธเรยกรองของผเสยหายนบแตวนทสนคาไดไปถงผบรโภค และในกรณ ทความเสยหายตองอายระยะเวลาในการแสดงผลใหอายความเรมนบแตวนทเรมแสดงความเสยหายและรตวผประกอบการทตองรบผด และมก าหนดอายความขน สงนบแตวน ทปรากฏความเสยหาย

ท งน ระยะเวลาทก าหนดในอายความใหประ เทศสมา ชกสามารถก าหนดไ ดตามความเหมาะสม”

และอายความตามกฎหมายไทยมความเหมาะสมแลวจงไมมความจ าเปนตองแกไขเพมเตม

242

บรรณานกรม

หนงสอและบทความในหนงสอ

กตตศกด ปรกต. ความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขาย . กรงเทพมหานคร: โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2541.

เกยรตขจร วจนะสวสด. ค าอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 บทบญญตทวไป. พมพครงท 10 (แกไขเพมเตม). กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ พลสยาม พรนตง (ประเทศไทย), 2551.

จรนทร ธานรตน. อนามยสวนบคคล. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร, 2523. จตต ตงศภทย. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 2 มาตรา 354 ถงมาตรา 452

วาดวยมลแหงหน. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเรอนแกวการพมพ, 2526. . กฎหมายอาญา ภาค 2 และภาค 3. พมพครงท 5. กรงเทพมหานคร : กรงสยาม

พรนตงกรป, 2539. ธรวฒน จนทรสมบรณ. ค าอธบายและสาระส าคญพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย

ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพนตธรรม, 2552. พงษเดช วานชกตตกล. ค าอธบายพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา

ทไมปลอดภย พ.ศ. 2551. กรงเทพมหานคร: บรษท รงศลปการพมพ (1977) จ ากด, 2552. พจน บษปาคม. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพง และพาณชยวาดวยละเมด . กรงเทพมหานคร :

กรงสยาม, 2525. เพง เพงนต. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยละเมด พระราชบญญตความรบผด

ทางละเมดของ เจาหนาท พ.ศ.2539 และกฎหมายอน ท เกยวของ . พมพคร ง ท 8. ฉบบปรบปรงใหม. กรงเทพมหานคร: ม.ป.พ., 2556.

มานตย จมปา. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยทรพยสน . พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร:บรษท ว.พรนท (1991) จ ากด, 2551.

.ค าอธบายกฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย .กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2554.

ลาวณย ถนดศลปกล. อาเซยนกบความสมพนธทางกฎหมายในกลมประเทศสมาชก และความสมพนธภายนอกอาเซยน. พมพครงท 1. นนทบร: โครงการสงเสรมการแตงต ารามหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2539.

243

วมลวรรณ ภทโรดม. สหภาพยโรป. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ศนยยโรปศกษาจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2548.

. แนวคด หลกกฎหมาย และค าพพากษากฎหมายกบธรกจ. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม, 2551.

วษณ เครองาม. ค าอธบายกฎหมายวาดวยซอขาย แลกเปลยน ให. พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพนตบรรณาการ, 2549.

ปรชา สมาวงศ. ค าอธบายลกษณะวชากฎหมายแพงและพาณชยวาดวย ซอขาย แลก เปลยน ให. กรงเทพมหานคร: กรงสยาม, 2528.

ประพนธ ศาตะมาน และไพจตร ปญญพนธ. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะ ซอขาย. กรงเทพมหานคร: นตบรรณการ, 2510.

ศกดา ธนตกล. ค าอธบายและค าพพากษาเปรยบเทยบกฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: บรษท ส านกพมพวญญชน จ ากด, 2553.

ศกด สนองชาต. ค าอธบายโดยยอประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมดและความรบผดทางละเมดของเจาหนาท. พมพครงท 7. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพนตบรรณาการ, 2549.

สษม ศภนตย . ค าอธบายกฎหมายคมครองผบรโภค. พมพครง ท 3. ฉบบปรบปรงแกไข กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2540.

. ค าอธบายกฎหมายความรบผดในผลตภณฑ . พมพคร ง ท 2 แก ไขเพม เตม . กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2549.

เสนย ปราโมช. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน . พระนคร: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2510.

โสภณ รตนากร. ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวย หน . พมพครง ท 10. กรงเทพมหานคร: นตบรรณาการ, 2551.

อนนต จนทรโอภากร. กฎหมายวาดวยความรบผดเพอความเสยหายอนเกดจากสนคาทขาดความปลอดภย. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: บรษท โรงพมพเดอนตลา จ ากด, 2544.

องคณาวด ปนแกว. ทฤษฎการใหคาเสยหายทางจตใจในกฎหมายละเมดฝรงเศส ในแทนดอกไม ไหวคร ร วมบทความทาง วชาการ ดานกฎหมายเน อง ในว นคลายวน เกดป ท 60 ของศาสตราจารย ดร.วษณ เครองาม. กรงเทพมหานคร: ส เจรญการพมพ, 2554.

244

บทความวารสาร จกรนทร โกเมศ. “คาเสยหายส าหรบความเสยหายทางจตใจตามกฎหมายลกษณะละเมด” วารสาร

กระบวนการยตธรรม ปท 5 (มกราคม – มนาคม 2555) หนา 80. ชยพร ทรพยวรณช และ ฐดารตน นรนทรางกร . ขอพจารณาบางประการและผลกระทบของราง

พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. .... . ดลพาห. เลมท 3. ปท 54 (กนยายน-ธนวาคม 2550) หนา 197.

นนทวชร นวตระกลพสทธ . ปญหาการบงคบใชพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหาย ทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ. ศ. 2551. วารสารกฎหมายใหม, ฉบบท 103. ปท 6 (มกราคม 2551). หนา 16.

สรชย พวงชศกด. คาเสยหายเชงลงโทษ: การน ามาใชในระบบกฎหมายไทย. ดลพาห. ฉบบท 2. ปท 53 (พฤษภาคม-สงหาคม 2549). หนา 106-108.

สรสทธ แสงวโรจนพฒน. “พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไม

ปลอดภยตามกฎหมายเยอรมน” เลมท 1. ดลพาห. ปท 56, ฉบบท 1 (มกราคม – เมษายน 2552), หนา 211.

สมหวง ก าอนแกว . “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการพจารณาสนคา ทไมปลอดภยตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551.” วารสารกระบวนการยตธรรม. ปท 6, ฉบบท 3 (กนยายน – ธนวาคม 2556) หนา 53.

วทยานพนธ จราพร สทนกตระ. “พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.

2551” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2553.

ดรพร ปงสทธวงศ. “ความรบผดเพอละเมดอนเกดจากการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน .” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551.

245

ปญญา ดานพฒนามงคล. “ความรบผดเพอความช ารดบกพรองในสญญาซอขาย” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2537. หนา 32.

มารยาท บญดา . “ปญหากฎหมายเกยวกบสนคาทไมปลอดภย .” วทยานพนธ น ตศาสตร มหาบณฑต มหาวทยาลยศรปทม วทยาเขตชลบร, 2552.

ศภฤกษ ชลวระวงศ. “ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย : ศกษากรณของผใหแฟรนไชสทไมไดผลตหรอขายหรอน าเขาสนคา” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร. มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550.

ศรนรนทร คงเกษม, “ปญหาการพสจนของผเสยหายเพอใหผประกอบการรบผดตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยเปรยบเทยบกบกฎหมายตางประเทศ” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2554.

สรรพระ นลข า. “กฎหมายวาดวยความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย : ศกษาเฉพาะกรณซอฟทแวรคอมพวเตอร ” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร . มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2553.

สทธนนท บญมณ. “ปญหาภาระการพสจนตามพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา ทไมปลอดภย พ .ศ. 2551” ว ทยานพนธมหาบณฑต คณะน ตศาสตร . มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556.

สรศกด ตนโสรจประเสรฐ. “สทธของบคคลภายนอกในการเยยวยาความเสยหายอนเกดจากสนคาช ารดบกพรองโดยทตนเองไมไ ดใชหรอบร โภคสนคานน ” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร. มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2533.

เอมอมรา กฤษณะโลม. “กฎหมายความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย ศกษากรณความรบผดของผจดหาเลอดมนษย .” วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต . คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2557.

เอกสารอน ๆ จราพร สทนกตระ. “พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.

2551” . ร ายง านการ ว จยกอ ง ทน ร ตน โก ส นทร สม โภช 200 ป ป ระจ าป 2552 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2552.

246

เฉลมศกด ภทรสมนต, “ปญหาการก าหนดคาสนไหมทดแทนในคดผบรโภค ศกษาเฉพาะกรณคาเสยหายเชงลงโทษ,” (การอบรมหลกสตร “ผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.)” รนท 14 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม, 2553), หนา 9.

นนทวชร นวตระกลพสทธ. “เอกสารประกอบการสอนชดท 1 ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย (Product Liability): ปญหาและขอจ ากด”. เอกสารประกอบการสอน วชา น.751 ปญหากฎหมายธรกจ.

มานตย วงศเสร และคณะ. “ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคา”. รายงานการศกษาวจยฉบบสมบรณ การวจยประเภทก าหนดเรอง ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, 2543.

สรปโครงการสมมนาทางวชาการ เรอง “ความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย” (โครงการสมมนาทางวชาการ ณ หองประชม จตต ตงศภทย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร (ทาพระจนทร), 2552.

ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. “บนทกส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกาประกอบรางพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.. ... เรองเสรจท 525/2550”, 2550.

ส านกเลขาธการสภาผแทนราษฎร. “รายงานการวจย เรอง ผลกระทบจากการบง คบใชพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551.”

เอกสารอเลกทรอนกส การประชมรฐมนตรและเจาหนาทอาวโสอาเซยนดานกฎหมาย

http://asean.moj.go.th/ กรมอาเซยน กระทรวงการตางประเทศ

http://www.mfa.go.th/asean/ . “เราคออาเซยน สประชาคมอาเซยน 2558”. สบคนเมอ

19 พฤศจกายน 2558. จาก http://www.mfa.go.th/asean/contents/files/asean-media-center-20130815-110510-212399.pdf.

. “อาเซยนมความรวมมอดานการคมครองผบรโภค หรอไม.” ศนยขอมลขาวสารอาเซยน กรมประชาสมพนธ. สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2558. จาก http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid=3778&filename=index.

http://asean.moj.go.th/

http://www.mfa.go.th/asean/

http://www.mfa.go.th/asean/contents/files/asean-media-center-20130815-110510-212399.pdf

http://www.mfa.go.th/asean/contents/files/asean-media-center-20130815-110510-212399.pdf

http://www.aseanthai.net/ewt_news.php?nid=3778&filename=index

247

คมอการคาและการลงทนราชอาณาจกรกมพชา กรมสงเสรมการสงออกกระทรวงพาณชย http://112.121.130.150/aec/attachments/article/318/CambodiaTrade%20and% 20Investment%20Handbook.pdf

คมอการคาและการลงทนสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม กรมสงเสรมการสงออกกระทรวงพาณชย http://112.121.130.150/aec/attachments/article/318/Vietnam%20Trade%20an d%20Investment%20Handbook.pdf

คมอการคาและการลงทนสาธารณรฐอนโดนเซย กรมสงเสรมการสงออกกระทรวงพาณชยhttp://aec.ditp.go.th/attachments/article/318/Indonesia%20Trade%20and%20 Investment%20Handbook.pdf

ค าพพากษาฎกาท 3496/2538. สบคนเมอวนท 30 สงหาคม 2558. จากhttp://www.lawreform.go.th/lawreform/images/th/jud/th/thsc/2500/cd_21555.pdf

ธรรมนตย สมนตกล. “คาเสยหายเชงลงโทษ (Punitive Damages), สบคนเมอวนท 5 สงหาคม 2558. จาก http://web.krisdika.go.th/data/activity/act253.pdf

พรทพย สทธอรรถศลป. “คาเสยหายทางจตใจ: ศกษากฎหมายลกษณะละเมดขององกฤษและเยอรมนเปรยบเทยบกบกฎหมายลกษณะละเมดของไทย”. สบคนเมอวนท 5 สงหาคม 2558. จาก http://elib.coj.go.th/Ebook/data/judge_report/jrp2557_13_55.pdf

ระบบบรหารราชการของประเทศสมาชกอาเซยน http://www.ocsc.go.th/ocsc

“รายงานการศกษากฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ระบบงาน และแนวปฏบตของกระทรวงยตธรรม และหนวยงานทเกยวของกบระบบงานยตธรรมของประเทศในอาเซยน”. สบคนเมอวนท 20 สงหาคม 2558. http://asean.moj.go.th/mini110/wpcontent/ uploads/2013/04/law.pdf

ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. “ก าเนด ASEAN ส AFTA และ AEC”. สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2558). จากhttp://www.sme.go.th/Lists/EditorInput/DispF.aspx?List=15dca7fb-bf2e-464e-97e5-440321040570&ID=1601.

AEC ศนยขอมลความรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. “กฎบตรอาเซยน (ASEAN Charter) หรอธรรมนญอาเซยน.” องคความรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community: AEC). สบคนเมอ 19 พฤศจกายน 2558. จาก http://www.thai-

http://112.121.130.150/aec/attachments/article/318/Vietnam%20Trade%20an

http://www.lawreform.go.th/lawreform/images/th/jud/th/thsc/2500/cd_21555.pdf

http://www.lawreform.go.th/lawreform/images/th/jud/th/thsc/2500/cd_21555.pdf

http://web.krisdika.go.th/data/activity/act253.pdf

http://elib.coj.go.th/Ebook/data/judge_report/jrp2557_13_55.pdf

http://www.ocsc.go.th/ocsc

http://www.sme.go.th/Lists/EditorInput/DispF.aspx?List=15dca7fb-bf2e-464e-97e5-440321040570&ID=1601

http://www.sme.go.th/Lists/EditorInput/DispF.aspx?List=15dca7fb-bf2e-464e-97e5-440321040570&ID=1601

http://www.thai-aec.com/%e0%b8%81%e0%b8%8e%e0%b8%9a%e0%b8%b1%e0%b8%95%e0%b8%a3%e0%b8%ad%e0%b8%b2%e0%b9%80%e0%b8%8b%e0%b8%b5%e0%b8%a2%e0%b8%99-asean-charter-%e0%b8%ab%e0%b8%a3%e0%b8%b7%e0%b8%ad%e0%b8%98%e0%b8%a3%e0%b8%a3#ixzz3yEvjEdLc

248

aec.com/%e0%b8%81%e0%b8%8e%e0%b8%9a%e0%b8%b1%e0%b8%95%e0%b8%a3%e0%b8%ad%e0%b8%b2%e0%b9%80%e0%b8%8b%e0%b8%b5%e0%b8%a2%e0%b8%99-asean-charter-%e0%b8%ab%e0%b8%a3%e0%b8%b7%e0%b8%ad%e0%b8%98%e0%b8%a3%e0%b8%a3#ixzz3yEvjEdLc.

Electronic Media “Civil code of Vietnam 2005”. Accessed Aug 20, 2015. from

https://binhdinh.eregulations.org/media/vietnam-civil-code-2005.pdf. “Civil Code of The Philippines 1949 (Republic Act No.386)”. Accessed Aug 30, 2015.

from http://www.gov.ph/downloads/1949/06jun/19490618-RA-0386-JPL.pdf. Coca-Cola Bottling Co. V. Hagan. 750 So.2d 83 (fla. 5th DCA 1999). Accessed Sep 4.

2015. from http://www.5dca.org/opinions/opin2002/031102/5d98-1463.op.pdf. “Contract Act 1950 (Malaysia)”. Accessed Aug 20, 2015. from

http://psasir.upm.edu.my/1109/1/LG_173_S45_S981_no.59.pdf. “Commercial Law 2005 (Vietnam)”. Accessed Aug 20, 2015. from

http://vipatco.vn/uploads/file/Luat%20tieng%20anh/9_%20Commercial%20Law%202005.pdf.

“Consumer Protection (Trade Descriptions and Safety Requirement) Act 1975 (Singapore)”. Accessed Dec 20, 2015. from https://www.mti.gov.sg/legislation/Documents/app.mti.gov.sg/data/pages/345/doc/Consumer%20Protection%20(CGSR)%20Rg%206%20(2).pdf.

Elsroth v. Johnson&Johnson, 700F.Supp. 151 156-57 (S.D.N.Y 1988), Accessed Sep 4, 2015, from http://www.prenhall.com/divisions/bp/app/phblaw/html/cases/cases_html/CASE21_2.html

Eulogia M. Cueva. “Philippine Law on Products Liability” Accessed Jun 4, 2015. from http://plj.upd.edu.ph/wp-content/uploads/plj/PLJ%20volume%2055/PLJ%20Volume%2055%20second






https://binhdinh.eregulations.org/media/vietnam-civil-code-2005.pdf

http://www.gov.ph/downloads/1949/06jun/19490618-RA-0386-JPL.pdf

http://www.5dca.org/opinions/opin2002/031102/5d98-1463.op.pdf

http://psasir.upm.edu.my/1109/1/LG_173_S45_S981_no.59.pdf

http://vipatco.vn/uploads/file/Luat%20tieng%20anh/9_%20Commercial%20Law%202005.pdf

http://vipatco.vn/uploads/file/Luat%20tieng%20anh/9_%20Commercial%20Law%202005.pdf

https://www.mti.gov.sg/legislation/Documents/app.mti.gov.sg/data/pages/345/doc/Consumer%20Protection%20(CGSR)%20Rg%206%20(2).pdf

https://www.mti.gov.sg/legislation/Documents/app.mti.gov.sg/data/pages/345/doc/Consumer%20Protection%20(CGSR)%20Rg%206%20(2).pdf

http://www.prenhall.com/divisions/bp/app/phblaw/html/cases/cases_html/CASE21_2.html

http://www.prenhall.com/divisions/bp/app/phblaw/html/cases/cases_html/CASE21_2.html

http://plj.upd.edu.ph/wp-content/uploads/plj/PLJ%20volume%2055/PLJ%20Volume%2055%20second%20Quarter/PLj%20Volume%2055%20second%20quarter%20-05-%20%20Eulogia%20M.%20Cueva%20-%20Philippine%20Law%20on%20Products%20Liability%20p.%20205-236.pdf


249

%20Quarter/PLj%20Volume%2055%20second%20quarter%20-05-%20%20Eulogia%20M.%20Cueva%20-%20Philippine%20Law%20on%20Products%20Liability%20p.%20205-236.pdf

“Indonesia Consumer Protection Act 1999”. Accessed Aug 31, 2015. from http://www.bu.edu/bucflp/files/2012/01/Law-No.-8-Concerning-Consumer-Protection.pdf.

Liebeck v. McDonald’s Restaurants. No. CV-93-02419, 1995 (N.M. Dist., Aug. 18, 1994). Accessed Sep 4, 2015. from http://abnormaluse.com/2011/01/stella-liebeck-mcdonalds-hot-coffee.html

“Law on Quality of Products and Goods 2007” (Vietnam): LoQPG (Law. No 05/2007/QH12). Accessed Aug 20, 2015. from http://www.moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=3024.

“Law on Food Safety 2010 :LoFS (Virtnam)”. Accessed Aug 20, 2015. from http://seafood.vasep.com.vn/pic/files/law-on-food-safety-55-2010-qh12_(17-3-2014-1415).pdf.

“Law on Pharmacy 2005 (Vietnam)”. Accessed Aug 20, 2015. from http://moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=6838.

“Law of Malaysia Act 67 CIVIL LAW ACT 1956”. Accessed Aug 20, 2015. from http://www.agc.gov.my/Akta/Vol.%202/Act%2067.pdf.

LEMON LAW FAQ. Accessed Dec 20, 2015. from https://www.case.org.sg/pdf/Lemon%20Law%20FAQs.pdf.

“Malaysia Consumer Protection Act 1999”. Accessed Jun 4, 2015. from https://mystandard.kpdnkk.gov.my/mystandard_portal2014/document/akta_perlindunganpengguna1999.pdf

Naemah Amin. “Product Liability under The Consumer Protection Act 1999”. Accessed Jun 4, 2015. from http://irep.iium.edu.my/6354/1/Product_liability.pdf




http://www.bu.edu/bucflp/files/2012/01/Law-No.-8-Concerning-Consumer-Protection.pdf

http://www.bu.edu/bucflp/files/2012/01/Law-No.-8-Concerning-Consumer-Protection.pdf

http://abnormaluse.com/2011/01/stella-liebeck-mcdonalds-hot-coffee.html

http://abnormaluse.com/2011/01/stella-liebeck-mcdonalds-hot-coffee.html

http://www.moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=3024

http://www.moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=3024

http://seafood.vasep.com.vn/pic/files/law-on-food-safety-55-2010-qh12_(17-3-2014-1415).pdf

http://seafood.vasep.com.vn/pic/files/law-on-food-safety-55-2010-qh12_(17-3-2014-1415).pdf

http://moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=6838

http://moj.gov.vn/vbpq/en/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=6838

http://www.agc.gov.my/Akta/Vol.%202/Act%2067.pdf

https://www.case.org.sg/pdf/Lemon%20Law%20FAQs.pdf

https://mystandard.kpdnkk.gov.my/mystandard_portal2014/document/akta_perlindunganpengguna1999.pdf

https://mystandard.kpdnkk.gov.my/mystandard_portal2014/document/akta_perlindunganpengguna1999.pdf

http://irep.iium.edu.my/6354/1/Product_liability.pdf

250

. “Strict Liability for Defective Products: Balancing of Interests between Consumer and Producers”. Accessed Jun 4, 2015. from http://irep.iium.edu.my/6279/1/Macfea_journal.pdf.

Nutrimix Feeds Corporation v. Court of Appeals and Spouses Efren and Maura Evangelista. Accessed Aug 30, 2015. from http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2004/oct2004/152219.htm.

“Pharmacy Law 1969 of The Philippines (Republic Act No. 5921).. Accessed Dec 25, 2015. from http://www.fda.gov.ph/attachments/article/29044/RA%205921%20-%20Pharmacy%20Law.pdf.

“Republic Act No. 3720 of The Philippines (Food, Drug and Cosmetic Act 1963)”. Accessed Dec 25, 2015. from http://www.fda.gov.ph/attachments/article/29044/RA%205921%20-%20Pharmacy%20Law.pdf.

“Sale of Goods Act 1957 of Malaysia”. Accessed Aug 31, 2015. from http://www.agc.gov.my/agcportal/uploads/files/Publications/LOM/EN/Act%20382.pdf.

“Sale of Goods Act 1999 of Singapore”. Accessed Dec 20, 2015. from http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?CompId:414f397a-7e80-4290-8f21-7efea64f61cd.

SANTIAGO GOCHANGCO, ET AL. vs. R.L. DEAN. Accessed Aug 30, 2015. from http://www.lawphil.net/judjuris/juri1925/mar1925/gr_l-23109_1925.html.

“The Consumer Act of The Philippines 1992”. Accessed Aug 25, 2015. from http://www.bu.edu/bucflp/files/2012/01/Consumer-Act-No.-7394-of-the-Philippines.pdf.

“The Consumer Protection (Fair Trading) Act 2003 of Singapore”. Accessed Dec 20, 2015. from http://singaporelegaladvice.com/unfair-sale-practices-cooling-periods-right-cancel-contracts-consumer-protection-fair-trading-act/.

“The Indonesian Civil Code 1847”. Accessed Aug 31, 2015. from http://www.kuhper.com/Trilingual%20Indonesian%20Civil%20Code.pdf.

http://irep.iium.edu.my/6279/1/Macfea_journal.pdf

http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2004/oct2004/152219.htm

http://www.fda.gov.ph/attachments/article/29044/RA%205921%20-%20Pharmacy%20Law.pdf




http://www.agc.gov.my/agcportal/uploads/files/Publications/LOM/EN/Act%20382.pdf

http://www.agc.gov.my/agcportal/uploads/files/Publications/LOM/EN/Act%20382.pdf

http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?CompId:414f397a-7e80-4290-8f21-7efea64f61cd

http://statutes.agc.gov.sg/aol/download/0/0/pdf/binaryFile/pdfFile.pdf?CompId:414f397a-7e80-4290-8f21-7efea64f61cd

http://www.lawphil.net/judjuris/juri1925/mar1925/gr_l-23109_1925.html

http://www.bu.edu/bucflp/files/2012/01/Consumer-Act-No.-7394-of-the-Philippines.pdf

http://www.bu.edu/bucflp/files/2012/01/Consumer-Act-No.-7394-of-the-Philippines.pdf

http://singaporelegaladvice.com/unfair-sale-practices-cooling-periods-right-cancel-contracts-consumer-protection-fair-trading-act/

http://singaporelegaladvice.com/unfair-sale-practices-cooling-periods-right-cancel-contracts-consumer-protection-fair-trading-act/

http://www.kuhper.com/Trilingual%20Indonesian%20Civil%20Code.pdf

251

“The Law on Protection of Consumer’s Right 2010 of Vietnam: LoCP (Law. No 59/2010/QH12)”. Accessed Aug 20, 2015. from http://www.itpc.gov.vn/investors/how_to_invest/law/Law%20No.59_2010_QH12/mldocument_view/?set_language=en.

“The Limitation Act 1953 of Malaysia”. Accessed Aug 20, 2015. from http://www.hba.org.my/laws/limitation_act_1953.htm.

“The Philippines Civil Code”, Accessed Jun 2, 2015. from http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=225740.

TV Media Pte Ltd. v. De Cruz Andrea Heidi and Another (2004)3SLR543. Accessed Dec 20, 2015. from http://www.singaporelaw.sg/sglaw/laws-of-singapore/case-law/cases-in-articles/negligence/1594-tv-media-pte-ltd-v-de-cruz-andrea-heidi-and-another-appeal-2004-3-slr-r-543-2004-sgca-29.

Paper present at meeting Lim Chee Wee. Product Liability in Malaysia. Paper presented at International

Conference on Product Safety and Product Liability Laws in ASEAN, Bangkok, Thailand.

Patricia-Ann T. Product Safety & Product Liability in The Philippines. (Unpublished paper presented at meeting). Paper presented at International Conference on Product Safety and Product Liability Laws in ASEAN, Bangkok, Thailand.

Pham Thi Phuong Anh. Product Liability in Vietnam. (Unpublished paper presented at meeting). Paper presented at International Conference on Product Safety and Product Liability Laws in ASEAN, Bangkok, Thailand.

Riza F. Buditomo, Amd., Ak. & S.H. Product Liability & Consumer Protection Law. (Unpublished paper presented at meeting). Paper presented at International Conference on Product Safety and Product Liability Laws in ASEAN, Bangkok, Thailand.

http://www.itpc.gov.vn/investors/how_to_invest/law/Law%20No.59_2010_QH12/mldocument_view/?set_language=en

http://www.itpc.gov.vn/investors/how_to_invest/law/Law%20No.59_2010_QH12/mldocument_view/?set_language=en

http://www.hba.org.my/laws/limitation_act_1953.htm

http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=225740

http://www.singaporelaw.sg/sglaw/laws-of-singapore/case-law/cases-in-articles/negligence/1594-tv-media-pte-ltd-v-de-cruz-andrea-heidi-and-another-appeal-2004-3-slr-r-543-2004-sgca-29



252

Rodyk & Davidson LLP. Product Safety and Product Liability in ASEAN (Singapore). Paper presented at International Conference on Product Safety and Product Liability Laws in ASEAN, Bangkok, Thailand.

253

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวศศธร นลสวท วนเดอนปเกด 07 เมษายน 2532 วฒการศกษา วทยาศาสตรบณฑต (วทยาศาสตรการแพทย)

มหาวทยาลยนเรศวร ปการศกษา 2555 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยนเรศวร ปการศกษา 2555 เนตบณฑตไทย ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา ปการศกษา 2557

ประสบการณท างาน พ.ศ. 2556 - 2558 ต าแหนง นตกร สถานทท างาน ส านกเลขาธการคณะรฐมนตร พ.ศ. 2558 – ปจจบน ต าแหนง นตกร สถานทท างาน ส านกงานต ารวจแหงชาต