แรงบันดาลใจ จากพระไตรปิฎก ... - PBSจากพระไตรป ฎก แรงบ นดาลใจ แรงบ นดาลใจ

จากพระไตรปฎก

แรงบนดาลใจแรงบน

ดาลใจ จากพระไตรปฎก

พระไตรปฎก

“บคคลทควรบชา คอ บคคลทมคณความด

ควรแกการระลกนกถงและยดถอเปนแบบอยางในการปฏบตตาม ไดแก ผมศล สมาธ ปญญา สงกวาเรา ”

“การเลอกคบคนนน ตองเลอกคน บางคนคบไดนอกรว บางคนคบในบานได

คนไมดไมควรคบ เพราะเราอาจจะตดเชอเอาได

ตอนแรกเรากเหนวาไมด แตตอ ๆ ไปเมอเขาพดกรอกหเราบอย ๆ เขา

เรากจะเหนวาด เหมอนสบเฮโรอน

ตอนแรกกรวามนไมด ไมยอมสบ แตพอโดนชวนบอย ๆ เขากลอง

นแหละ เขาเรยกวา “ตดเชอ” ละคบคนไมดระวงจะตดเชอ คอ ตดเอาความวบตมา

ความวบตเหมอนเสนยด เราไมรหรอกวา ตดเขาไปตงแตเมอไร

เพราะสงเหลาน ซมซบเขาไปทละนอยกวาจะรตวกถอนไมออก ”

คอ พลงชวตทพรอมจะพชตอปสรรคไปสความส�าเรจ

การสรางบารม ไมวายคนหรอยคไหน ๆ ลวนตองอาศย

แรงบนดาลใจอยางแรงกลาทจะทวนกระแสกเลส

แกไขสงไมด เพยรสรางความดและอดทนรกษาความด

ใหไดตลอดรอดฝง

สวสดปใหม ๒๕๕๔บรรณพจน บษบา พลภม ดามาพงศ

“ แรงบนดาลใจ ” คอ ประกายแหงความคดอนเจดจา

กลาทจะลกขนมาเปลยนแปลงใหเกดสงทดขน

“ แรงบนดาลใจ ”

1

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก

ISBN ๙๗๘-๖๑๖-๗๒๐๐-๑๙-๔

จดทำาโดย

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔

วดพระธรรมกาย

เนองในโอกาส ทระลกงานมทตาสกการะ

พระมหาเถระและพระเถระ

วนอาทตยท ๗ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๓

ขออนโมทนาบญกบทกทาน

ผมสวนชวยใหหนงสอ...

“แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก” สำาเรจบรบรณ

จำานวนพมพ ๘,๐๐๐ เลม

พมพท บรษท รงศลปการพมพ (๑๙๗๗) จำากด

โทร. ๐-๒๗๔๓-๙๐๐๐

ขอมลทางบรรณานกรมของสำานกหอสมดแหงชาต

National Library of Thailand Cataloging in Publication Data

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก.--

ปทมธาน : มลนธธรรมกาย, ๒๕๕๓. ๒๖๔ หนา.

๑. ธรรมะ. ๒. พระไตรปฎก. I. ชอเรอง.

๒๙๔.๓๑๕

2

Dhammaintrend รวมเผยแพรและแบงปนเปนธรรมทาน

นโม ตสส ภควโต...

ขอนอบนอมแด

คณพระรตนตรย และ

คณครอปชฌายอาจารย

พระมงคลเทพมน (สด จนทสโร)

พระราชภาวนาวสทธ (หลวงพอธมมชโย)

พระภาวนาวรยคณ (หลวงพอทตตชโว)

และคณยายอาจารยมหารตนอบาสกาจนทร ขนนกยง

คณมารดา - บดา

ททำาใหมพวกเราทกรปในวนน

3

คำ�นำ�

“แรงบนดาลใจ” คอ ประกายแหงความคดอนเจดจา

กลาทจะลกขนมาเปลยนแปลงใหเกดสงทดขน

“แรงบนดาลใจ” คอ พลงชวตทพรอมจะพชตอปสรรค

ไปสความสำาเรจ

การสรางบารมไมวายคนหรอยคไหนๆ ลวนตองอาศย

แรงบนดาลใจอยางแรงกลา ทจะทวนกระแสกเลส แกไขสงไมด

เพยรสรางความด และอดทนรกษาความดใหไดตลอดรอดฝง

“พระไตรปฎก” คอ คมภรทสำาคญและยงใหญทสด

ในโลก เปนแหลงรวบรวมคำาสอนอนบรสทธของพระสมมา-

สมพทธเจาและพระอรหนตสาวกทงหลาย นบเปนแหลงกำาเนด

แรงบนดาลใจชนยอด ของชาวพทธมาตลอดอายพทธกาล

4

“พระไตรปฎก” เปนประดจ ตนโพธใหญ ทใหรมเงา

แหงธรรมอนชมเยน แกเหลาสรรพสตวทงหลายไดพกพงอาศย

ใหคลายทกข และสรางพลงชวตทจะพชตกเลสอนเรารอน

ในวฏสงสาร เพอเดนทางตอไปใหถงเปาหมาย คอ พระนพพาน

ตลอดระยะเวลา ๒๐ พรรษา ทผานมา พระมหาเถระ

ทงหลายตางไดอาศยธรรมะในพระไตรปฎก เปนแรงบนดาลใจ

ในการฝกฝนอบรมตนเองมาตลอด ทงโดยอานผานตาและใจ

และฟงผานคำาสอนของครบาอาจารย

ในโอกาสนจงไดจดทำาหนงสอ “แรงบนดาลใจ จาก

พระไตรปฎก” โดยคดจากเนอหาในพระไตรปฎกทผจดทำา รสก

ประทบใจ และเกดแรงบนดาลใจดๆ กบตนเองมาแลว พรอม

สอดแทรกขอคดเลกนอยเปนเครองนำาทางแกผอาน

คณะผจดทำาจงหวงเปนอยางยงวา ทานผอานทกทานจะ

ไดแรงบนดาลใจดๆ จากหนงสอเลมน เพอนำาไปปฏบตใหเจรญ

ในธรรมสบไป

พระมหาเถระรนป ๒๕๓๔

วดพระธรรมกาย

5

สารบญ

คำานำา ๔

ภาค๑กำาลงใจ

กลาสอปสรรค ๑๓

แหลงกำาเนดกำาลงใจ ๑๗

ผชนะทแทจรง ๒๓

ยงมดยงใกลสวาง ๒๗

PositiveThinking ๓๓

เพยงรกษาจตเทานน ๓๗

แขงบญแขงบารม ๔๑

วธชนะคนพาล ๔๗

ผชชะตาโลก ๕๓

ผอยใกลตถาคต ๕๙

นำาศกดสทธแกวบากกรรม ๖๓

ภาค๒มองโลกมองชวต

ตาบอดคลำาชาง ๗๑

สมบตทมคาทสด ๗๗

ตนลขตชวตตน ๘๑

ความงามอนจอมปลอม ๘๕

ความโกรธเหมอนรอยขด ๘๙

6

ทกขเพราะกาม ๙๓

รกตนเอง ๙๗

นำาตามากกวามหาสมทร ๑๐๑

นนทา สรรเสรญ ๑๐๕

เมอตองสอน ผมองตางมม ๑๐๙

คนรวยทแทจรง ๑๑๕

เกดในโลก แตไมตดในโลก ๑๑๙

หากเดนผดทาง แมเกงเทาไรกไมถงเปาหมาย ๑๒๕

กวาจะรจกกน ๑๒๙

ภ�ค๓ก�รสงสมบญ

ทำาด ตองไมมขอแม ๑๓๗

ยอดผนำาบญ ๑๔๓

ผเปนใหญในทรพย ๑๔๙

การไดฟงธรรมเปนลาภอนประเสรฐ ๑๕๕

สอนตนเองใหได ๑๕๙

พนธนาการแหงชวต ๑๖๕

ยงสงสง ยงออนนอม ๑๖๙

สขของคนด ๑๗๓

ทำาไมตองบวชแตหนม ๑๘๑

สรางบญอะไรดกวา ๑๘๙

คบญ ๑๙๓

7

ภาค ๔ การปฏบตธรรม

กจทสำ�คญทสด ๑๙๙

ปลอยทกอย�ง ว�งทกสง ๒๐๓

คว�มตอเนอง ๒๐๗

คว�มพอด ๒๑๑

ปจจบนสำ�คญทสด ๒๑๕

ตองรกษ�ใจ ๒๑๗

หนกแนนดงแผนดน ๒๒๑

ช�ๆ...แตคมค� ๒๒๓

เอ�เต�เปนคร ๒๒๗

เครองกนจตปดกนใจ ๒๓๑

บญม�ก บรรลธรรมง�ย ๒๓๕

“ไมมเวล�” ไมมในโลก ๒๓๙

ทสดโลก ในตวคณ ๒๔๕

ภ�รกจและจตใจ ๒๔๙

8

9

10

11

12

กล�สอปสรรค

ภาษตจนกลาววา “หนทางหมนล เรมตนทกาวแรก”

กาวแรกจงเปนกาวทยงใหญ เพราะทำาใหมกาวทสอง กาวทสาม

ตามมา จนถงกาวสดทายบนเสนชย แตกวาจะเกดกาวแรกได

ตองมความ “กลา” กลาทจะขวางใจไปวางไวทตำาแหนงหมนล

แลวตดสนใจกาวเดนไปสจดทใจหวงตงไว ความกลาจงเปน

คณลกษณะคคนอศจรรยของโลกมาแตบรรพกาล

และสดยอดคนอศจรรยของจกรวาล คอ พระสมมา-

สมพทธเจา ทรงเปนแบบอยางของผกลาในผกลาทงหลาย

แมแตในสมยทยงเปนพระโพธสตวมไดตรสร กยงกลาทจะ

เผชญตออปสรรคทงหลาย ไมปลอยใหความกลวครอบงำา

ใจไดนานๆ เมอความกลวเกดขนทไหน กกลาสอยตรงนน

จนกวาจะชนะ ดงทพระองคตรสเลาไว ดงน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ ครงนน

พราหมณชอชาณสโสณเขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบ

ภยเภรวสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก, มมร. เลม ๑๗ หนา ๒๖๐

1313

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก14

กราบทลถามปญหาวา

“ขาแตทานพระโคดม เสนาสนะอนเงยบสงด คอ ปา

โปรงและปาทบ อยลำาบาก ทำาวเวกไดยาก ในการอยโดดเดยว

กอภรมยไดยาก ปาทงหลายเหนจะชกนำาจต ของภกษผยง

ไมไดสมาธใหหวาดหวน”

พระสมมาสมพทธเจา จงตรสถงเหตแหงความสะดง

กลว และไมสะดงกลวของการอยในเสนาสนะปา ๑๖ ประการ

ม กายกรรม วจกรรม มโนกรรมบรสทธ เปนตน จากนนไดตรส

เลาเหตการณเมอยงเปนพระโพธสตว ไมไดตรสร ทรงฝกตนให

เอาชนะความหวาดกลวทเกดขน ขณะอยในปา

โดยทรงทดลองไปอยท อารามเจดย วนเจดย รกขเจดย

อนนาสะพรงกลว นาขนพองสยองเกลา ในคนเดอนมด ๑๔ คำา

๑๕ คำา และ ๘ คำา แหงปกษ เมออยในเสนาสนะนน เสยงสตวปา

มา นกยงทำาไมใหตกลงมา หรอลมพดเศษใบไมใหตกลงมา

ความกลวกเกดขนกบพระองค จงทรงดำารวา

“เพราะเหตไร เราจงคดกงวล แตเรองความกลวอย

อยางเดยว ทางทด เราควรจะกำาจดความกลวและความขลาด

ทเกดขนแกเราในอรยาบถทเราเปนอยนนๆ เสย

เมอเรากำาลง (เดน) จงกรมอย ความกลวและความขลาด

14

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 15

เกดขนแกเรา เราจะไมยน ไมนง ไมนอน จะจงกรมอยจนกวา

จะกำาจดความกลวและความขลาดนนได

เมอเรายนอย ความกลวและความขลาดเกดขนแกเรา

เราจะไมจงกรม ไมนง ไมนอน จะยนอยจนกวาจะกำาจดความ

กลวและความขลาดนนได

เมอเรานงอย ความกลวและความขลาดเกดขนแกเรา

เราจะไมนอน ไมยน ไมจงกรม จะนงอยจนกวาจะกำาจดความ

กลวและความขลาดนนได

เมอเรานอนอย ความกลวและความขลาดเกดขนแกเรา

เราจะไมนง ไมยน ไมจงกรม จะนอนอยจนกวาจะกำาจดความ

กลวและความขลาดนนได”

กลว กบ กลา เปนคนละสดขว เมอมความกลากปราศจาก

ความกลว หากกลาๆ กลวๆ กคอพะวกพะวน ไมสามารถ

ตดสนใจทำาอะไรได ความสำาเรจกหางไกล ฉะนนเราทาน

ทงหลาย มาสะสมนสยแหงความกลากนเถด กลาทจะกาว

ขามความกลว กลาทจะเปลยนแปลง กลาทจะทำาความด โดย

ไมครนครามตออปสรรคใดๆ เมอนนความสำาเรจกจะมาถง

ในไมชาอยางแนนอน

15

16

แหลงกำ�เนดกำ�ลงใจ

กำาลงใจเปนเรองสำาคญ ยอดเขาหมาลยเคยสงเสยดฟา

จนไมมผใดไปถง แตสดทายกสงไมเกนเขาของผพชต เหตทสราง

ความอศจรรยเชนนนใหเกดขน สวนสำาคญทสดคอ “กำาลงใจ”

เมอมกำาลงใจยอมชนะอปสรรคทงมวลได

แตกระนนกำาลงใจ กใชวาจะเกดขนเอง หรอซอหาไดตาม

ทองตลาด แลวหากเราอยากสรางกำาลงใจ ตองทำาอยางไรเลา

ในเรองน พระสมมาสมพทธเจาไดเคยตรสเลาถง วธสราง

กำาลงใจของเทวดาในยามทำาสงครามกบอสร แลวตรสแสดง

วธการสรางกำาลงใจทแทจรงในพระพทธศาสนา ปรากฏใน

ธชคคสตร ดงน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ ณ ทนน

พระผมพระภาครบสงเรยกภกษทงหลายมาตรสวา

“ภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว สงครามระหวางเทพ

ธชคคสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๕ หนา ๔๖๓

17

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก18

กบอสรประชดกนครงนน ทาวสกกะจอมเทพรบสงกบเทพชน

ดาวดงสวา

“ทานผนรทกขทงหลาย ถาความกลว ความหวาดสะดง

หรอความขนพองสยองเกลา จะพงเกดขนแกพวกเทพผไป

ในสงคราม สมยนน พวกทาน พงแลดยอดธงของเรา เพราะ

วา เมอพวกทานแลดยอดธงของเราอย ความกลว ความหวาด

สะดง หรอความขนพองสยองเกลาทจกเกดขนกจกหายไป

ถาพวกทานไมแลดยอดธงของเรา ทนน พวกทานพง

แลดยอดธงของทาวปชาบดเทวราชเถด...

ถาพวกทานไมแลดยอดธงของทาวปชาบดเทวราช ทนน

พวกทานกพงแลดยอดธงของทาววรณเทวราชเถด...

ถาพวกทานไมแลดยอดธงของทาววรณเทวราช ทนน

พวกทานพงแลดยอดธงของทาวอสานเทวราชเถด...

เมอพวกเทพแลดยอดธง ของทาวสกกะจอมเทพกด

แลดยอดธงของทาวปชาบดเทวราชกด แลดยอดธงของทาว

วรณเทวราชกด แลดยอดธงของทาวอสานเทวราชกด ความ

กลว ความหวาดสะดง หรอความขนพองสยองเกลา ทจกเกด

ขน พงหายไปบาง ไมหายไปบาง

ขอนนเพราะเหตไร

18

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 19

เพราะวา ทาวสกกะจอมเทพยงไมปราศจากราคะ

ไมปราศจากโทสะ ไมปราศจากโมหะ เปนผมความกลว มความ

หวาดสะดง หนไปอย

ภกษทงหลาย สวนเรากลาวอยางนวา “ภกษทงหลาย

หากวาความกลว ความหวาดสะดง หรอความขนพองสยอง

เกลา พงบงเกดแกพวกเธอผอยในปา อยทโคนไม หรออยใน

เรอนวาง ทนน พวกเธอพงระลกถงเราตถาคตเนองๆ เทานนวา

‘แมเพราะเหตน พระผมพระภาคพระองคนนเปนพระอรหนต

ตรสรดวยพระองคเองโดยชอบ เพยบพรอมดวยวชชาและ

จรณะ เสดจไปด รแจงโลก เปนสารถฝกผควรฝกไดอยาง

ยอดเยยม เปนศาสดาของเทวดาและมนษยทงหลาย เปน

พระพทธเจา (ผร ผตน ผเบกบานแลว) เปนผจำาแนกธรรม’

เพราะวา เมอพวกเธอระลกถงเราตถาคตเนองๆ อย

ความกลว ความหวาดสะดง หรอความขนพองสยองเกลาทจก

เกดขนกจกหายไป

ถาพวกเธอไมระลกถงเราตถาคตเนองๆ ทนน พวกเธอพง

ระลกถงพระธรรมเนองๆ วา ‘พระธรรม อนพระผมพระภาค

ตรสไวดแลว ผปฏบตจะพงเหนชดดวยตนเอง ไมประกอบ

ดวยกาล ควรเรยกใหมาด ควรนอมเขามาในตน อนวญญชน

พงรเฉพาะตน’

19

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก20

เพราะวา เมอพวกเธอระลกถงพระธรรมอยเนองๆ

ความกลว ความหวาดสะดง หรอความขนพองสยองเกลาทจก

เกดขนกจกหายไป

ถาพวกเธอไมระลกถงพระธรรมเนองๆ ทนน พวกเธอ

พงระลกถงพระสงฆเนองๆ วา ‘พระสงฆ สาวกของพระผม

พระภาค เปนผปฏบตด ปฏบตตรง ปฏบตถกทาง ปฏบตสมควร

ไดแก อรยบคคล ๔ ค คอ ๘ บคคล พระสงฆสาวกของพระ

ผมพระภาคน เปนผควรแกของทเขานำามาถวาย ควรแกของ

ตอนรบ ควรแกทกษณา ควรแกการทำาอญชล เปนนาบญอน

ยอดเยยมของโลก’

เพราะวา เมอพวกเธอระลกถงพระสงฆอยเนองๆ ความ

กลว ความหวาดสะดง หรอความขนพองสยองเกลาทจกเกดขน

กจกหายไป

ขอนนเพราะเหตไร

เพราะวา พระตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจา เปน

ผปราศจากราคะ ปราศจากโทสะ ปราศจากโมหะ เปนผไมม

ความกลว ไมหวาดเสยว ไมสะดง ไมหนไป”

20

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 21

คำาตอบของวธการสรางกำาลงใจ คอ การระลกถง

พระพทธ พระธรรม พระสงฆ ซงมอานภาพไมมประมาณ

แตทวา การระลกถงพระรตนตรย กมอย ๒ แบบ คอ ระลกถง

พระพทธ พระธรรม พระสงฆภายนอก เปนแบบ “ขอถง” ซง

อานภาพกเกดเพยงบางสวน แตอกประการเปนแบบ “เขาถง”

คอ ระลกถงพระพทธ พระธรรม พระสงฆภายใน ซงเปนรตนะ

ใสบรสทธ ทสงสถตอยทศนยกลางกายของเราทกคน เชนน

อานภาพและกำาลงใจยอมเกดขนอยางไมมประมาณ ไมมสนสด

ดงนน แหลงกำาเนดกำาลงใจอนมหาศาล ไมมประมาณ

กอยท “ศนยกลางกาย” ของเรานนเอง

21

22

ผชนะทแทจรง

จงอยาเสยใจ ในยามเสยทแกคนพาล และอยาดใจหาก

ชนะใครดวยความชว เพราะนนมใชความชนะ หรอความแพ

ทแทจรง เปนความแพทจะกลบชนะได หรอเปนความชนะท

จะกลบพายแพในทสด

ในสมยพทธกาล มสงครามระหวางแควนมคธ และ

แควนโกศล โดยมเหตจากพระเจาอชาตศตร หลงผดเชอ

คำายยงของพระเทวทต จงยดอำานาจจากพระเจาพมพสาร

พระราชบดา แลวกระทำาปตฆาต ทำาใหพระนางเวเทห พระราช

มารดาเสยใจมาก หนกลบไปอยบานเกด คอแควนโกศล แลว

ตรอมใจตายในทสด

พระเจาปเสนทโกศล ผเปนพระเชษฐาพระนางเวเทห

และเปนพระสหายกบพระเจาพมพสาร โกรธแคนพระเจาอชาตศตร

ผเปนหลาน จงยดคนแควนกาส ซงเปนของขวญทพระเจามหา-

โกศล พระราชทานใหพระนางเวเทห เมอคราวอภเษกสมรส

กบพระเจาพมพสาร

สงคามวตถสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๔ หนา ๔๖๙

23

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก24

ฝายพระเจาแผนดนมคธ อชาตศตร เวเทหบตร จงยกทพ

ไปบกแควนกาส เมอพระเจาปเสนทโกศลทรงสดบขาว กแตงทพ

ออกไปปองกนเขตแดน เมอทำาสงครามกน ปรากฏผลวา

ฝายพระเจาปเสนทโกศลเปนผปราชย กเสดจลาทพกลบ

กรงสาวตถราชธานของพระองค

เวลาเชา ภกษเปนจำานวนมากเขาไปบณฑบาตยงกรงสาวตถ

แลวทราบขาว ไดกลบมากราบทลเรองราวใหพระสมมา-

สมพทธเจาทรงทราบเหตการณ

พระผมพระภาคเจาไดตรสวา

“ดกอนภกษทงหลาย พระเจาแผนดนมคธอชาตศตร

เวเทหบตร มมตรเลวทราม มสหายเลวทราม มพระทยนอมไป

ในคนเลวทราม ดกอนภกษทงหลาย ฝายพระเจาปเสนทโกศล

มมตรดงาม มสหายดงาม มพระทยนอมไปในคนดงาม วนน

พระเจาปเสนทโกศลทรงแพมาแลวอยางน จกบรรทมเปนทกข

ตลอดราตรน”

แลวไดตรสพระคาถาประพนธ วา

“ผชนะยอมกอเวร ผแพยอมนอนเปนทกข บคคลละ

ความชนะและความพายแพเสยแลว มใจสงบ นอนเปนสข”

แตในการรบครงตอมา สงครามจบลงดวยความพายแพ

24

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 25

ของพระเจาอชาตศตร ถกพระเจาปเสนทโกศลจบเปนเชลยศก

ไดดวยอบายการรบ แตดวยความเอนดทยงมตอหลาน จงเพยง

แตยดพลชาง พลมา พลรถ และพลเดนเทาไว แลวปลอยตว

กลบไป

เมอพระสมมาสมพทธเจาทรงทราบ ไดตรสพระคาถา

กบภกษทงหลายวา

บรษจะแยงชงเขาไดสำาเรจ กเพยงชวคราวเทานน แต

เมอใด ถกคนเหลาอนแยงชงกลบ ผนนยอมเปนผถกแยงชง

เพราะวา คนพาลยอมสำาคญวาเปนสข ตราบเทาทบาปยงไมให

ผล แตบาปใหผลเมอใด คนพาลยอมประสบทกขเมอนน

ผฆายอมไดรบการฆาตอบ

ผชนะยอมไดรบการชนะตอบ

ผดายอมไดรบการดาตอบ

และผโกรธยอมไดรบความโกรธตอบ

ฉะนน เพราะความหมนกลบแหงกรรม ผแยงชงนน

ยอมถกเขาแยงชง

เรองนเปนอทาหรณใหเหนวา ความแพความชนะ

ทเกดจากการสาดใสกเลสเขาหากน รงแตนำามาซงความทกข

25

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก26

เปนความพายแพทงสองฝาย ผชนะยอมกอเวร ถกจองเวร

ผแพกเสยใจ นอนเปนทกข และหาทางแกแคนกลบคน

ฉะนนพงเปนผชนะดวยความดเถด เพราะความเปน

ผชนะทแทจรง ยอมเกดไดดวยความดเทานน ดงทพระสมมา-

สมพทธเจาตรสสอนวา

อกโกเธน ชเน โกธำ อสาธำ สาธนา ชเน

ชเน กทรยำ ทาเนน สจเจนาลกวาทนำ.

“พงชนะคนโกรธ ดวยความไมโกรธ

พงชนะคนไมด ดวยความด

พงชนะคนตระหน ดวยการให

พงชนะคนพดเหลวไหล ดวยคำาจรง”

26

รชชมาลาวมาน : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย วมานวตถ, มมร. เลม ๔๘ หนา ๓๙๘

ยงมดยงใกลสว�ง

ความหดหทดทอ หมดกำาลงใจ เพราะเผชญกบความ

ลำาบากแสนสาหส ในขณะทวบากกรรมกำาลงสงผล มกทำาให

หลายคน อยากตดสนยตชวตเพอใหพนจากทกขในปจจบน

แตนนเปนการดมยาพษแกกระหาย มใชหนทางแกปญหา

ทแทจรง ขอใหเชอเถดวา คณคาในตวเรายงใหญนก เกนกวาท

เราจะเขาใจได ความทกขเผดรอนเปนดงหมอกควน ทปกคลม

อำาพรางมใหสองเหนแสงสวางอนเจดจาแหงความสข ทอย

ภายในของทกคน ดงเรองราวจรงในสมยพทธกาล

มนางทาส ชอวา รชชมาลา เปนทาสในเรอนเบย คอ

เกดมาเปนทาส เพราะพอแมเปนทาสในตระกลพราหมณคน

หนง ในกรงสาวตถ วนหนงตระกลนนไดแตงสะใภเขามา แลว

ตงใหเปนใหญในเรอน นบแตนางเหนลกสาวทาส กไมชอบ

หนาดวยเหตทผกเวรกนมาขามชาต นางแสดงอาการฮดฮดดา

วาดวยความโกรธ และชกำาหมดใสลกสาวทาสนน เมอลกสาว

ทาสเตบโตขนพอจะทำาการงานได นางกใชเขา ศอก กำาหมด

ทบตเธอเปนประจำา

27

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก28

เมอเบยดเบยนอยอยางน โดยไมมเหตทสมควรเลย นาง

ไดจกผม ใชทงมอทงเทาตบถบอยางเตมท ทาสนนเมอโดนทำา

รายบอยๆ จงไปศาลาอาบนำาแลว โกนผมเสยเกลยง เมอหญง

สะใภเหนจงกลาววา “เฮย อทาสชว เพยงโกนผมเกลยง มง

คดวาจะพนหรอ” แลวเอาเชอกพนศรษะ จบนางใหกมลงเฆยน

ตรงนน และสงไมใหนางเอาเชอกนนออก นางทาสจงไดชอวา

รชชมาลา (ผมเชอกเปนมาลา) ตงแตนนมา

นางรชชมาลาไดรบทกขทรมานเชนนนทกๆ วน อยนาน

หลายป จนสดความอดทน วนหนงจงคดวา “จะมประโยชน

อะไร ดวยชวตอนลำาเคญเชนนของเรา” เกดความเบอหนาย

ในชวต คดจะฆาตวตาย

ในวนนนเอง ตอนใกลรง พระสมมาสมพทธเจาเสดจออก

จากมหากรณาสมาบต ทรงตรวจดสตวโลก เหนอปนสยแหง

โสดาปตตผลของนางรชชมาลา และการดำารงอยในสรณะ

และศลของนางพราหมณสะใภนน จงเสดจเขาไปปาประทบนง

ทโคนไมตนหนง ทรงเปลงพระพทธรศม เปนฉพพรรณรงส

(แสงส ๖ ประการ) ออกไป

ฝายนางรชชมาลาคดจะผกคอตาย จงถอเอาหมอนำา

ออกจากเรอนไป ทำาทเดนไปทานำา เขาไปในราวปาตามลำาดบ

ผกเชอกเขาทกงไมตนหนง ทไมไกลจากตนไมทพระผมพระภาคเจา

28

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 29

ประทบนง ประสงคจะทำาเปนบวงผกคอตาย หนมองดไป

ขางโนนขางน กเหนพระผมพระภาคเจาประทบนงอย ณ

ทนน ดนาเลอมใสอยางยง กำาลงเปลงพระพทธรศมอย ครน

เหนแลว ใจกถกความเคารพในพระพทธเจาเหนยวรงไว จงคด

วา ทำาไฉน พระคณเจานจะแสดงธรรมแมแกคนเชนเรา ทเรา

ไดฟงแลว พงพนจากชวตทลำาเคญนไดหนอ

ครงนน พระผมพระภาคเจาทรงทราบวาระจตของนาง

แลว จงตรสเรยกวา “รชชมาลา” นางไดยนพระดำารสนนแลว

เกดปตวา “พระองครจกเรา” เปนประหนงวา ถกโสรจสรงดวย

นำาอมฤต ไดถกปตสมผสไมขาดสาย เขาไปเฝาพระผมพระภาค

เจา ถวายบงคมแลวไดยนอย ณ ทสมควรสวนขางหนง

พระผมพระภาคเจาตรสอนปพพกถา และอรยสจ ๔

แกนาง นางกไดตงอยในโสดาปตตผล พระศาสดาทรงดำารวา

‘บดนนางเกดเปนคนใหมทใครๆ จะกำาจดไมไดแลว’ แลวจง

เสดจจากไป

ฝายนางรชชมาลา ไดเกดใหมภายในเปนโสดาบนบคคล

กายใจผองใส สมบรณดวยสรวรรณะ และพลงใจ หมดความ

คดทจะฆาตวตายอก จงคดวา “นางพราหมณจะฆาหรอจะ

เบยดเบยนเรา หรอจะทำาการอยางใดอยางหนงกชางเถด” แลว

เอาหมอตกนำากลบไปเรอน ฝายพราหมณเจานายยนอยทประต

29

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก30

เรอนเหนนางแลว จงถามวา “วนน เธอไปทานำาตงนานแลว

จงมา และสหนาของเธอกดผองใสยงนก เธอดเปลยนไปเพราะ

อะไร” นางจงเลาความเปนไปนนแกเจานาย

พราหมณฟงคำ าของนางกยนด เข าไปในเรอน

แลวกลาวแกลกสะใภ ไมใหปฏบตตอนางรชชมาลาเชนเดมอก

แลวไปยงสำานกของพระศาสดา ถวายบงคมแลว นมนตพระ

ศาสดาแลวนำามาสเรอนของตน องคาสเลยงดดวยของเคยวของ

ฉนอนประณต พอพระผมพระภาคเจาเสวยเสรจ ชกพระหตถ

ออกจากบาตร จงเขาไปเฝานง ณ ทสมควร แมสะใภของ

พราหมณนนกเขาไปเฝาถวายบงคมแลวนง ณ ทสมควร

พระศาสดาตรสกรรมทผกเวรกนมาในชาตกอนของนาง

รชชมาลา และของนางพราหมณนนโดยละเอยด แลวทรง

แสดงธรรมตามสมควรแกบรษททมาประชมกน นางพราหมณ

และมหาชนทประชมกนในทนนฟงธรรมนนแลว ตางดำารงอย

ในสรณะและศล พระศาสดาเสดจลกขนจากอาสนะ ไดเสดจ

ไปกรงสาวตถตามเดม

พราหมณไดตงนางรชชมาลาไวในตำาแหนงเปนลกสาว

ฝายลกสะใภของพราหมณ กมองดนางรชชมาลาดวยนยนตา

แสดงความรก หมดเวรทอาฆาตกนมาขามชาต ปฏบตตอกน

ดวยความสเนหานาพอใจทเดยวตราบเทาชวตหาไม

30

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 31

ตอมานางรชชมาลาตายไปบงเกดเปนเทพธดา ในสวรรค

ชนดาวดงส นางมอปสรพนหนงเปนบรวาร นางประดบองค

ดวยเครองอาภรณอนเปนทพย มประมาณบรรทกหกสบเลม

เกวยน เสวยทพยสมบตอยางใหญหลวง มใจเบกบานเทยวเตร

ไปในสวนนนทวน เปนตน ครงนนทานพระมหาโมคคลลานะ

ไปเทยวเทวจารก เหนนางรงโรจนอยดวยเทวานภาพ ดวย

เทวฤทธอนยงใหญ จงถามถงกรรมทนางไดกระทำาไว แลวกลบ

มาเลาใหพทธบรษทฟง

จะเหนไดวา เมอความมดแหงรตตกาลมาเยอน ยงมด

หนกเขาเทาใด กยอมเปนสญญาณวา ความสวางของอาทตย

อทยกำาลงจะมาเยอนในไมชา เราตองเชอมนวา วบากกรรม

อนเผดรอนจากอกศลกรรมทสงผลอย ยอมมสกวนทหมดแรง

หรอบญทเราสงสมไวในอดตยอมตามมาสงผลสกวน เราตองส

ความทกขดวยการหมนสงสมบญไปทกๆ วน ใหบญเขมขนจน

ไปตดรอนวบากกรรมเกาใหหมดสนไป เมอนน แสงสวางแหง

ความสขจะมาเยอนและอยกบเราตราบนรนดร

31

32

PositiveThinking

โลกทเราอยกดำาเนนไปอยางทเคยเปน ลมยงคงพด

ฝนยงคงตก ดวงอาทตยยงคงเคลอนไป แตทำาไมบางคนมความ-

สข เพราะลมทพด เพราะฝนทกำาลงตก เพราะแสงแดดทสอง

แตบางคนกลบมความทกขในสงเดยวกนนน

คดด มสข ยอมเปนกำาไรชวต อยางนอยกกอใหเกด

อารมณทแชมชน เบกบาน มความหวง มพลงในการสชวตตอไป

แตหากวา ความคดนนนำาไปสการสรางความด สรางบญบารม

เพมขน หรอนอมนำาใจไปสความหยดนงไดอกดวย นนยอมเปน

สดยอด Positive Thinking ทเดยว ดงเชน ความคดอนเปน

เหตบงเกดขนของพระปจเจกพทธเจาพระองคหนง ดงน

ครงนน พระเจากรงพาราณสพระองคหนง มพระราช-

อทยานอยในทใกลพระนคร พระองคเสดจลกขนแตเชาตร เสดจ

ไปสพระราชอทยาน เสดจลงจากพระยานในระหวางหนทาง

ดวยพระราชดำารวา “เราจะไปลางหนาททานำา”

ในอทยานนน นางราชสหตกลกราชสหแลวไปหากน

ขคควสาณสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก, มมร. เลม๔๖ หนา ๒๓๒

33

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก34

ราชบรษเหนลกราชสหนนแลว ทลวา “ลกราชสห พระเจาขา”

พระราชาทรงพระราชดำารวา “ไดยนวา ราชสหไมกลวใคร” จง

ตรสสงใหตกลอง เพอทดลองลกราชสหนน ลกราชสหฟงเสยง

นน กนอนตามเดม พระราชาตรสสงใหตกลองถง ๓ ครง ใน

ครงท ๓ ลกราชสหกชศรษะขน แลดบรษททงหมด แลวนอน

เหมอนเดม

ขณะนน พระราชาตรสวา “พวกเราควรไปกอนทแม

ราชสหนนจะกลบมา” เมอจะเสดจไป ทรงพระราชดำารวา

“ลกราชสห แมเพงเกดในวนน กไมสะดง ไมกลว เมอไร

หนอ เราพงตดความสะดงเพราะตณหาและทฏฐ แลวไมพง

สะดง ไมพงกลว”

ขณะทพระองคทรงยดอารมณนน เสดจไปอยทอด

พระเนตรเหน พวกชาวประมงกำาลงจบปลา แลวคลตาขายตาก

ไวบนกงไม ทรงเหนลมพด ไมตดขายทงหลาย ทรงยดนมตแม

นนอกวา

“เมอไรหนอ เราจะสามารถทำาลายขายคอตณหาทฏฐ

และขายคอโมหะไป ไมตดขด เหมอนลมพดไมตดขายเชนนน”

ตอมา พระองคเสดจไปสพระราชอทยาน ประทบนงท

ฝงสระโบกขรณทมแผนศลา ทรงเหนดอกปทมทงหลายทตอง

34

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 35

ลมแลว โอนเอนไปถกนำา เมอปราศจากลม กกลบตงอยตาม

เดมอก ไมเปยกนำา จงทรงถอนมตแมนนวา

“เมอไรหนอ แมเราเกดแลวในโลก ไมพงตดในโลกดำารง

อย เหมอนปทมเหลาน เกดในนำา ไมเปยกนำาดำารงอย ฉะนน”

พระราชานนทรงพระราชดำารบอยๆ วา เราไมพงสะดง

ไมพงตด ไมพงเปยก เหมอนราชสห ลม และปทม ฉะนน

แลวทรงสละราชสมบตออกผนวช เจรญวปสสนาอย กทรง

ทำาใหแจง ซงปจเจกโพธญาณแลว ตรสอทานคาถานวา

สโหว สทเทส อสนตสนโต

วาโตว ชาลมห อสชชมาโน

ปทมำ ว โตเยน อลมปมาโน

เอโก จเร ขคควสาณกปโป

บคคลไมสะดงในธรรม มความไมเทยง เปนตน เหมอน

ราชสหไมสะดงในเสยง

ไมของอยในธรรม มขนธและอายตนะ เปนตน เหมอน

ลมไมของอยในขาย

ไมตดอยดวยความยนดและความโลภ เหมอนดอกปทม

ไมตดอยดวยนำา

พงเทยวไปผเดยว เหมอนนอแรด ฉะนน

35

36

เพยงรกษ�จตเท�นน

“พระพทธศาสนา” เปนศาสนาของผร ผตน ผเบก

บาน อกทงยงเปนแหลงความรอนบรสทธมากมาย การทเรา

จะศกษาเรยนรความรเหลานนใหเขาใจอยางลกซง เพอนำามา

ใชเปนแมบทในการฝกฝนอบรมตนเอง ใหสะอาดบรสทธตาม

พระสมมาสมพทธเจา และเหลาพระอรหนตสาวกทงหลายนน

เปนเรองยากอยางยง โดยเฉพาะผทมศรทธา แตไมคอยมเวลา

หรอแมมเวลาแตเปนคนทไมคอยชอบศกษาเรยนร แตกมใจ

อยากทจะหลดพนจากทกขตามพระพทธองคไป เมอเปนเชนน

บางทานทเรมศกษาใหมๆ เมอไมสามารถตรองตามคำาสอนได

จงเรมเบอหนายหมดกำาลงใจทจะศกษาธรรมะไปเลยกม

ในเรองน พระสมมาสมพทธเจาทรงเคยแนะนำาภกษ

รปหนง ผซงเกดความเบอหนายในเพศพรหมจรรย เพราะ

หมดกำาลงใจในการทจะศกษาเรยนรธรรมะทมมากมายเหลานน

โดยพระพทธองคทรงแนะนำาเทคนคพเศษ เพอใหเหมาะกบ

อธยาศยของภกษรปนน โดยมเรองราวดงตอไปน

อกกณฐตภกษ : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย คาถาธรรมบท, มมร. เลม ๔๐ หนา ๔๐๗

37

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก38

ในสมยพทธกาล มบตรเศรษฐทานหนงเรยกวา

“อนปพพเศรษฐ” อาศยในกรงสาวตถ เปนผมศรทธาใน

พระพทธศาสนา อกทงยงเปนผทชอบขวนขวายในการสงสมบญ

อยเสมอ วนหนงทานพจารณาเหนวา ชวตของผครองเรอน

มความวนวาย สบสน มปญหาสารพดไมรจบสน ประกอบ

ไปดวยทกข จงไดตดสนใจออกบวชในพระพทธศาสนา โดย

มพระภกษผทรงพระวนยเปนพระอปชฌาย และพระภกษผทรง

พระอภธรรมเปนอาจารย

ภายหลงบวชแลว ทานถกเรยกวา “อกกณฐตภกษ”

ฝายพระอาจารยไดกลาวสอนปญหาในพระอภธรรมหมวดตางๆ

ใหอยางมากมาย สวนพระอปชฌายกกลาวขอควรปฏบตในพระ

วนยวา “ในพระธรรมวนย ภกษควรทำาสงน ไมควรทำาสง

น สงนเหมาะ สงนไมเหมาะ ภกษควรนงอยางน ควรเดน

อยางน เปนตน”

อกกณฐตภกษ เมอไดรบการถายทอดหวขออภธรรม

และไดเรยนรขอปฏบตในพระวนยมากเขาๆ นานวนเขาจงเกด

ความคดขนวา “โอ...เราใครจะพนจากทกข พนจากความสบสน

วนวายในทางโลก จงออกบวชเพอแสวงหาความสงบ แตเมอ

บวชแลวกลบรสกวา ขอวตรปฏบตของพระภกษในพระพทธ-

ศาสนามมากนก ทงยงมกจกรรมอนยงยากวนวาย ราวกบ

38

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 39

วาจะเหยยดแขนเหยยดขาไมไดเลย เมอเปนเชนน... เรากลบ

ไปครองเรอนกอาจพนจากทกขในวฏฏะได เราควรสกไปเปน

คฤหสถดกวา”

ตงแตนนมา ทานกเกดความกระสนอยากสก หมด

ความยนดในการประพฤตพรหมจรรย ไมทำาการสาธยาย-

ธรรม ไมเลาเรยนพระปาฏโมกข กนไมไดนอนไมหลบ

จนรางกายผายผอม ซบซด เนอตวสะพรงไปดวยเสนเอน

ถกความเกยจครานครอบงำา หมดความเพยร ไมยอมทำากจกรรม

ใดๆ ปลอยรางกายใหสกปรกเศราหมอง

เหลาเพอนภกษและสามเณรเหนดงนน จงพากนไปบอก

พระอาจารยและพระอปชฌาย เมอทานทราบเรองทงหมดแลว

จงพาอกกณฐตภกษไปเขาเฝาพระพทธเจา

เมอพระพทธองคทรงทราบเรองทงหมดแลว จงตรสถาม

วา “ภกษ ถาเธอรกษาเพยงสงเดยวได แลวสงอนไมตองรกษา

อกเลย เธอจะทำาไดไหม?”

“อะไร? พระเจาขา”

“เธอจะรกษาจตของเธอ ไดไหม?”

“อาจรกษาได พระเจาขา”

พระบรมศาสดาจงทรงประทานโอวาทวา “ถาอยางนน

39

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก40

เธอจงรกษาจตของเธอไว เธออาจพนจากทกขได” แลว

พระองคตรสเปนคาถาวา

“ผมปญญาพงรกษาจตทเหนไดแสนยาก ละเอยดยงนก

มกตกไปสอารมณใคร จตทคมครองไวได ยอมนำาสขมาให”

ภายหลงจบพระธรรมเทศนา อกกณฐตภกษไดมดวงตา

เหนธรรมบรรลโสดาปตตผล และชนเหลาอนเปนอนมาก กได

บรรลเปนพระอรยบคคล มพระโสดาบน เปนตน ณ ทตรงนนเอง

จากเรองนจะเหนไดวา คำาสอนในพระพทธศาสนาทง

๘๔,๐๐๐ พระธรรมขนธ แทจรงแลวมารวมอยทความสำารวม

ระวงรกษาใจของตนนนเอง เพราะเมอเรารกษาใจไวดแลว

กยอมสามารถควบคมกาย วาจา และตรองตามคำาสอนใน

พระพทธศาสนาไดทงหมดโดยปรยาย และเมอเกดความเขาใจ

กยอมมองเหนหนทางทจะฝกฝนตนเองใหบรสทธ สะอาด จน

กระทงเขาถงธรรมะภายในไดในทสด

40

แขงบญแขงบ�รม

มภาษตกลาววา “แขงเรอแขงพาย พอแขงได แตแขง

บญแขงบารม แขงกนไมได” เปนความหมาย ใหออนนอม

ถอมตน มใหตตนเสมอผหลกผใหญ แตกเปนเหตใหหลายคน

เขาใจผดวา ไมสมควรแขงสรางบญบารมกบใครๆ ซงอนทจรง

การแขงกนสรางความด หรอแขงกนสรางบญ ใหเปนบญบนเทง

เปนประเพณชาวพทธมาแตโบราณ ดงเหตการณการบงเกดขน

ของ “อสทสทาน” ในครงพทธกาล

ครงหนง พระสมมาสมพทธเจาพรอมดวยภกษ

๕๐๐ เปนบรวาร เสดจกลบจากจารกมาสวดพระเชตวน

พระเจาปเสนทโกศลเสดจไปวหาร ทลนมนตพระศาสดาพรอม

ดวยภกษสงฆมาฉนภตตาหารในวนรงขน ทรงตระเตรยมอาคนตกทาน

แลว ไดตรสเรยกชาวพระนครวา “จงดทานของเรา”

ชาวพระนครมาเหนทานของพระราชาแลว กคดจะ

สรางบญบาง ในวนรงขน ทลนมนตพระศาสดา ตระเตรยม

ทานแลว สงขาวไปกราบทลแดพระราชาวา “ขอพระองคผ

อสทสทาน : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย คาถาธรรมบท, มมร. เลม ๔๒ หนา ๒๖๓

41

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก42

เปนสมมตเทพ จงทอดพระเนตรทานของพวกขาพระองค”

พระราชาเสดจไป ทอดพระเนตรทานของชาวพระนคร

เหลานนแลว ทรงดำารวา “ทานของชนเหลาน ยงใหญกวา

ทานของเรา, เราจกทำาทานอก” จงรบสงใหตระเตรยมทาน

แลวถวายทานทยงกวาของชาวพระนครในวนรงขน

แมชาวพระนครเหนทานนนแลว ในวนรงขน กตระเตรยม

ถวายทานทยงกวาของพระราชา ดวยการแขงกนสรางบญบารม

เชนน พระราชาและชาวพระนคร ไมอาจเอาชนะอกฝายหนงได

ตอมาในวาระท ๖ ชาวพระนครตระเตรยมทานเพมขน

รอยเทาพนเทา โดยทใครๆ ไมอาจจะพดไดวา “วตถทานชอน

ไมมในทานของชาวพระนครเหลาน” พระราชาทอดพระเนตร

ทานนนแลว ทรงดำารวา “ถาเราไมสามารถทำาทานใหยงกวา

ทานของชาวพระนครเหลานน, มประโยชนอะไรทจะอยตอไป”

ดงนแลว ไดบรรทมดำารถงอบายอย

เมอพระนางมลลกาเทว ผเปนพระมเหสทราบเหต

ไดกราบทลวา “ขาแตสมมตเทพ พระองคอยาทรงปรวตกไปเลย

พระองคเคยทอดพระเนตร หรอเคยสดบแลวทไหน? วาม

พระราชาผเปนใหญในแผนดนพายแพแกชาวพระนคร หมอม

ฉนจะจดแจงทานแทนพระองค”

42

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 43

แลวกราบทลวา “ขาแตพระมหาราชเจา ขอพระองค

จงรบสงใหเขาทำามณฑปสำาหรบนงภายในเปนวงเวยน เพอภกษ

ประมาณ ๕๐๐ รป ดวยไมเรยบททำาดวยไมสาละและไมขานาง

พวกภกษทเหลอจกนงภายนอกวงเวยน

ขอจงรบสงใหทำาเศวตฉตร ๕๐๐ คน, ใหชางประมาณ

๕๐๐ เชอกผกเศวตฉตรเหลานน ยนกนอยเบองบนแหงภกษ

ประมาณ ๕๐๐ รป

ขอจงรบสงใหทำาเรอดวยทองคำาอนมสสก สก ๘ ลำา หรอ

๑๐ ลำา, เรอเหลานนตงอยทามกลางมณฑป, เจาหญงองคหนงๆ

ใหนงบดของหอม อยในระหวางภกษ ๒ รปๆ, เจาหญงองค

หนงๆ ใหถอพดยนพดภกษ ๒ รปๆ, เจาหญงทเหลอ ใหนำาของ

หอมทบดแลว มาใสในเรอทองคำาทงหมด, บรรดาเจาหญงเหลา

นน เจาหญงบางพวกใหถอกำาดอกอบลเขยว เคลาของหอมทใส

ไวในเรอทองคำาแลว ใหพระภกษไดรบกลนไอของหอม

ชาวพระนครจกพายแพดวยเหตเหลาน เพราะชาว

พระนครไมมเจาหญง, เศวตฉตรกไมม, ชางกไมม, ขาแต

มหาราช ขอพระองคจงรบสงใหทำาอยางนเถด”

พระราชาทรงชมเชยพระนางมลลกา แลวจงรบสงให

ทำาตามทพระนางกราบทล

43

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก44

แตเมอคดชางแลวได ๔๙๙ เชอก ขาดไป ๑ เชอก

นอกนนเปนชางดราย พระนางมลลกา จงแนะนำาใหนำาลกชาง

ดรายเชอกหนง ไปประจำาตำาแหนงของพระองคลมาล เมอพระ

ราชารบสงใหราชบรษทำาตามนน ลกชางดรายนนสอดหางเขา

ในระหวางขา หรบหทงสอง หลบตายนนงอย มหาชนแลดดวย

ความอศจรรยในอานภาพของพระเถระ

พระราชาทรงองคาสภกษสงฆมพระพทธเจาเปนประมข

ดวยอาหารอนประณต แลวถวายบงคมพระศาสดา กราบทล

วา “ขาแตพระองคผเจรญ สงใดเปนกปปยภณฑ (ของทควร

แกสมณะ) หรอเปนอกปปยภณฑ (ของทไมควรแกสมณะ) ใน

โรงทานน หมอมฉนจกถวายสงนนทงหมดแดพระองค”

ในทานนนสนทรพยประมาณ ๑๔ โกฏ ซงพระราชา

ทรงบรจาคในวนเดยวเทานน วตถทานนนมของหาคามได ๔

อยาง คอเศวตฉตร ๑, บลลงก สำาหรบนง ๑, เชงบาตร ๑, ตง

สำาหรบเชดเทา ๑

พระสมมาสมพทธเจาตรสวา “ทานน ชอวา อสทสทาน

(ทานอนหาทเปรยบมได) ใครๆ จะสามารถถวายแดพระพทธเจา

พระองคหนง ไดครงเดยวเทานน, ธรรมดาทานเหนปานน เปน

ของยากทบคคลจะถวายอก”

44

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 45

การแขงกนสรางความดของพระราชา และชาวพระนคร

น แมจะเจอดวยความ “แขงด” กนอยบาง แตกเปนการแขงขน

กนสรางความด ใหยงๆ ขนไป เขาหลกวชชาวา “เอาตณหา

ละตณหา” ซงทสดทกคนก Win-Win ตางไดบญบารมกนไป

เตมททกคน ฉะนนเมอเหนใครทำาคณงามความด กใหเกดเปน

กำาลงใจทจะทำาใหไดบาง หรอทำาใหยงใหญกวานน กจะเปนการ

สงเสรมผมาในภายหลง ใหเกดเปนกำาลงใจในการสรางความด

ดงเชนทเราไดจากการศกษาเรอง อสทสทาน ในสมยพทธกาล

45

46

วธชนะคนพ�ล

สำานวนวา “ตาตอตา ฟนตอฟน” หรอ “ลกผชาย

สบปลางแคนไมสาย” เหลานลวนเปนบอเกดแหงการทะเลาะ

ววาท อาฆาตจองเวรกนไมจบสน การดำารงอยในโลกน ยากท

จะไมพบเจอพวกคนพาล เมอตองพบตองเกยวของ กมโอกาส

ถกรกรานทงดวยคำาพดหยาบคาย หรอถกทำาราย ใสรายตางๆ

หากเราถอตามสำานวนขางตน หนงกอนอฐมา กปาสองกอนอฐ

กลบไป จะเปนการกอเวรภยไมจบสน ทำาใหเราหลดจากเสนทาง

แหงความด ออกขางทางไปเปนพวกเดยวกบคนพาล

พระมงคลเทพมน (สด จนทสโร) หลวงปวดปากนำา

ภาษเจรญ เคยใหหลกปฏบตเมอเจอภยคนพาล ไววา “ไมส

ไมหน ทำาดเรอยไป” ไมชาคนพาลกจะแพภยตนเองไปในทสด

ในเรองนมตวอยางจรงทเกดขนในสมยพทธกาล เปนเรองราว

ของพระปณณะ ชาวสนาปรนตะ ทมหลกคดในการอยรวมกบ

คนพาลอยางยอดเยยม ดงน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเชตวน

ปณโณวาทสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก, มมร. เลม ๒๓ หนา ๔๓๖

47

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก48

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ ครนเวลาเยน

พระปณณะไดมากราบทลลาเพอไปหลกออกเรน บำาเพญธรรม

พระพทธองคจงทรงประทานโอวาทโดยยอเรอง การสำารวม

อนทรย ๖ แลวตรสถามวา

“ปณณะ เราใหโอวาทเธอดวยโอวาทโดยยอน เธอจกอย

ในชนบทไหน”

ทานพระปณณะกราบทล วา “ขาแตพระองคผเจรญ

ขาพระองคจกอยในชนบทชอ สนาปรนตะ”

“ปณณะ พวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทเปนคนดราย

นก เปนคนหยาบคายนก ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทจก

ดา บรภาษเธอ ในเรองน เธอจกคดอยางไร”

“ขาแตพระองคผเจรญ... ในเรองนขาพระองคจกคด

อยางนวา ‘มนษยชาวสนาปรนตชนบทเหลานดหนอ ดจรงหนอ

ทไมประหารเราดวยฝามอ’ ขาแตพระผมพระภาค ในเรองน

ขาพระองคจกคดอยางน ขาแตพระสคตในเรองนขาพระองค

จกคดอยางน”

“ปณณะ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทจกประหาร

เธอดวยฝามอ ในเรองนเธอจกคดอยางไร”

“ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคจกคดอยางนวา

48

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 49

‘มนษยชาวสนาปรนตชนบทเหลานดหนอ ดจรงหนอ ทไม

ประหารเราดวยกอนดน’ ฯลฯ ”

“ปณณะ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทจกประหาร

เธอดวยกอนดน ในเรองนเธอจกคดอยางไร”

“ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคจกคดอยางนวา

‘มนษยชาวสนาปรนตชนบทเหลานดหนอ ดจรงหนอ ทไม

ประหารเราดวยทอนไม’ ฯลฯ ”

“ปณณะ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทจกประหาร

เธอดวยทอนไม ในเรองนเธอจกคดอยางไร”

“ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคจกคดอยางนวา

‘มนษยชาวสนาปรนตชนบทเหลานดหนอ ดจรงหนอ ทไม

ประหารเราดวยศสตรา’ ฯลฯ ”

“ปณณะ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทจกประหาร

เธอดวยศสตรา ในเรองนเธอจกคดอยางไร”

“ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคจกคดอยางนวา

‘มนษยชาวสนาปรนตชนบทเหลานดหนอ ดจรงหนอ ทไมปลง

ชวตเราดวยศสตราทคม’ ฯลฯ ”

“ปณณะ ถาพวกมนษยชาวสนาปรนตชนบทจกปลง

49

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก50

ชวตเธอดวยศสตราทคม ในเรองนเธอจกคดอยางไร”

“ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคจกคดอยางนวา

‘พระสาวกทงหลาย ของพระผมพระภาคพระองคนนอดอด

ระอา รงเกยจอยดวยรางกายและชวต แสวงหาศสตราเครอง

ปลงชวตกมอย เราไดศสตราเครองปลงชวตทไมไดแสวงหาเลย’

ฯลฯ”

“ดละ ดละ ปณณะ เธอประกอบดวยความขมใจและ

ความสงบใจน จกสามารถอยในสนาปรนตชนบทได ปณณะ

เธอรเวลาอนสมควรในบดนเถด”

ครงนน ทานพระปณณะชนชมยนดพระภาษตของ

พระผมพระภาคแลวลกขนจากอาสนะ ถวายอภวาท กระทำา

ประทกษณ เกบเสนาสนะเรยบรอยแลวถอบาตรและจวร

หลกจารกไปทางสนาปรนตชนบท เมอจารกไปโดยลำาดบกถง

สนาปรนตชนบท

ไดยนวา ทานพระปณณะอยทสนาปรนตชนบทนน

ในระหวางพรรษานน ทานใหชาวสนาปรนตชนบท แสดงตน

เปนอบาสกประมาณ ๕๐๐ คน แสดงตนเปนอบาสกา

ประมาณ ๕๐๐ คน ระหวางพรรษานนเหมอนกน ทาน

ปณณะไดบรรลธรรมเปนพระอรหนตดวยวชชา ๓ คอ ระลก

50

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 51

ชาตได มตาทพย เหนการไปเกดมาเกด ของสตวทงหลาย

และทำาอาสวะกเลสใหสนไปได และในสมยตอมากไดปรนพพาน

พระสมมาสมพทธเจาตรสวา “ตองเอาชนะคนไมดดวย

ความด” แตจะทำาไดอยางนน จดเรมตนทสำาคญคอ การระงบ

ใจมใหเกดความโกรธแคนตอภยทเกดจากคนพาลเสยกอน ถอ

หลกวา “โกรธคอโง โมโหคอบา” แลวตอบโตดวยการทำาความด

ใหหนกขน กจะเกดเปนตบะบารมทจะปองกนระงบภยทจะเกด

ขนอก จนคนพาลเกดสำานกเปลยนจตกลบใจ หรอแพภยตนเอง

ไป จงจะไดชอวา ชนะดวยความด

51

52

ผชชะต�โลก

นบแตโบราณมา มนษยเฝาเรยนรศกษาธรรมชาต

เพราะรสกวา ธรรมชาตนนชางกวางขวาง ยงใหญเหลอคณา

มอาจตานทานได จนบางกลมบางหมถงกบยกใหเปนเทพเจา

เชน พระพรณ สรยเทพ อคนเทพ เปนตน และวาเปนผ

ลขตชะตาของมนษยและโลก จนเกดเปนลทธศาสนาเทวนยม

มากมาย

แตเมอ พระสมมาสมพทธเจามาบงเกดขนตรสรธรรม

จงทรงไขความกระจางใหรวา ตวตนภายในของมนษยนนม

ความยงใหญนก แทจรงผกำาหนดธรรมชาต กำาหนดความเปน

ไปของโลก รวมถงชะตาของมนษย กคอ ตวเรานนเอง ดงท

พระองคตรสไวใน ธมมกสตร วา

ภกษทงหลาย ในเวลาทพระราชาไมตงอยในธรรม

แมพวกขาราชการกไมตงอยในธรรม

เมอพวกขาราชการไมตงอยในธรรม แมพราหมณและ

คหบดกไมตงอยในธรรม

ธมมกสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย จตกนบาต, มมร. เลม ๓๕ หนา ๒๒๑

53

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก54

เมอพราหมณและคหบดไมตงอยในธรรม แมชาวนคม

และชาวชนบทกไมตงอยในธรรม

เมอชาวนคมและชาวชนบทไมตงอยในธรรม ดวงจนทร

และดวงอาทตยกโคจร (หมน) ไปไมสมำาเสมอ

เมอดวงจนทรและดวงอาทตย โคจรไปไมสมำาเสมอ

หมดาวนกษตรกโคจรไปไมสมำาเสมอ

เมอหมดาวนกษตรโคจรไปไมสมำาเสมอ คนและวนก

หมนเวยนไปไมสมำาเสมอ

เมอคนและวนหมนเวยนไปไมสมำาเสมอ เดอนหนงและ

ครงเดอนกหมนเวยนไปไมสมำาเสมอ

เมอเดอนหนงและครงเดอน หมนเวยนไปไมสมำาเสมอ

ฤดและปกหมนเวยนไปไมสมำาเสมอ

เมอฤดและปหมนเวยนไปไมสมำาเสมอ ลมกพดไปไม

สมำาเสมอ พดไปผดทางไมสมำาเสมอ

เมอลมพดไปไมสมำาเสมอ พดไปผดทางไมสมำาเสมอ

พวกเทวดากปนปวน

เมอพวกเทวดาปนปวน ฝนกไมตกตองตามฤดกาล

เมอฝนไมตกตองตามฤดกาล ขาวกลาทงหลายกออก

รวงสกไมพรอมกน

ภกษทงหลาย มนษยทงหลายบรโภคขาวกลาทสกไม

พรอมกนยอมมอายนอย ๑ มผวพรรณไมด ๑ มกำาลงไมด ๑

54

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 55

มความเจบปวยมาก ๑

ในเวลาทพระราชาตงอยในธรรม แมพวกขาราชการ

กตงอยในธรรม

เมอพวกขาราชการตงอยในธรรม แมพราหมณและ

คหบดกตงอยในธรรม

เมอพราหมณและคหบดตงอยในธรรม แมชาวนคม

และชาวชนบทกตงอยในธรรม

เมอชาวนคมและชาวชนบทตงอยในธรรม ดวงจนทร

และดวงอาทตยกโคจรไปสมำาเสมอ

เมอดวงจนทรและดวงอาทตยโคจรไปสมำาเสมอ หมดาว

นกษตรกโคจรไปสมำาเสมอ

เมอหมดาวนกษตรโคจรไปสมำาเสมอ คนและวนก

หมนเวยนไปสมำาเสมอ

เมอคนและวนหมนเวยนไปสมำาเสมอ เดอนหนงและ

ครงเดอนกหมนเวยนไปสมำาเสมอ

เมอเดอนหนงและครงเดอนหมนเวยนไปสมำาเสมอ

ฤดและปกหมนเวยนไปสมำาเสมอ

เมอฤดและปหมนเวยนไปสมำาเสมอ ลมกพดไปสมำาเสมอ

พดไปถกทางสมำาเสมอ

เมอลมพดไปสมำาเสมอ พดไปถกทางสมำาเสมอ พวก

เทวดากไมปนปวน

55

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก56

เมอพวกเทวดาไมปนปวน ฝนกตกตองตามฤดกาล

เมอฝนตกตองตามฤดกาล ขาวกลาทงหลายกออกรวง

สกพรอมกน

ภกษทงหลาย มนษยทงหลายบรโภคขาวกลาสกพรอม

กนยอมมอายยน ๑ มผวพรรณผองใส ๑ มกำาลง ๑ มความ

เจบปวยนอย ๑

เมอฝงโคขามนำาไป ถาโคจาฝงไปคดเคยว โคทงฝงกไป

คดเคยวตามกน

ในหมมนษยกเหมอนกน ผใดไดรบแตงตงใหเปนใหญ

ถาผนนประพฤตไมเปนธรรม ประชาชนชาวเมองนนกจะ

ประพฤตไมเปนธรรมตามไปดวย หากพระราชาไมตงอยในธรรม

ชาวเมองนนกอยเปนทกข

เมอฝงโคขามนำาไป ถาโคจาฝงไปตรง โคทงฝงกไปตรง

ตามกน

ในหมมนษยกเหมอนกน ผใดไดรบแตงตงใหเปนใหญ

ถาผนนประพฤตชอบธรรม ประชาชนชาวเมองนนกจะ

ประพฤตชอบธรรมตามไปดวย หากพระราชาตงอยในธรรม

ชาวเมองนนกอยเปนสข

56

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 57

สรปไดวา โลกทงใบขนอยกบใจของเรา ดงนนโลกนจะ

เปนสขนาอย หรอเปนทกขไมนาอย กอยทการกระทำาของเรา

นนเอง

และยงกวานน มนษยชาตจะรสกถงความยงใหญภายใน

ตนได กตอเมอทำาจตใหหยดนง จนหลดพนจากกรอบของโลก

เขาไปสภายใน พบกบตวตนทแทจรง ทใสสวาง สะอาดบรสทธ

เปนอสระจากกเลสอาสวะใดๆ เมอนนเราจะตระหนกถงความ

ยงใหญของกายมนษยวา เราคอผกำาหนดควบคมชะตาของโลก

อยางแทจรง ดงน

57

58

ผอยใกลตถ�คต

ธรรมดาเมอเรารกใคร เคารพใคร กอยากอยใกลผท

เรารกเราเคารพนน ดงเชน หลายทานปรารภวา เสยดายท

เราเกดมาไมทนพระสมมาสมพทธเจา ไดแตศกษาคำาสอนของ

พระองคผานพระไตรปฎก หรอครบาอาจารยทรกษาสบทอด

ตอกนมา การไดฟงธรรมตอหนาพระพกตรของพระสมมาสม-

พทธเจายอมเปนสงทดทสด แตถงจะทำาเชนนนไมทนเสยแลว

กยงไมหมดหวงเสยทเดยว การใกลชดนน มทงใกลชดดวยกาย

และใกลชดดวยใจทตรงกน หรอใกลชดดวยกายธรรมภายใน ซง

พระสมมาสมพทธเจาทรงสรรเสรญวา ผมใจตรงกนกบพระองค

คอเปนผประพฤตธรรรม ไดชอวาอยใกลพระตถาคตอยางแทจรง

ดงปรากฏใน สงฆาฏสตร วา

“ภกษทงหลาย แมถาภกษจบชายผาสงฆาฏแลวเดน

ตามรอยเทาเรา ตดตามไปขางหลง แตภกษนนมความละโมบ

กำาหนดยนดอยางแรงกลาในกาม มจตพยาบาท คดประทษราย

หลงลมสต ไมรสกตว มจตไมตงมน กระสบกระสายไมสำารวม

อนทรย แทจรงแลว ภกษนนกยงชอวา อยหางไกลเรา เราก

สงฆาฏสตร : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย อตวตตกะ, มมร. เลม ๔๕ หนา ๕๘๒

59

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก60

หางไกลภกษนน นนเปนเพราะเหตไร เพราะภกษนนยงไมเหน

ธรรม เมอไมเหนธรรม ชอวาไมเหนเรา

ภกษทงหลาย แมถาภกษอยไกลเราถง ๑๐๐ โยชน

แตภกษนนไมมความละโมบ ไมกำาหนดยนดอยางแรงกลาใน

กาม มจตไมพยาบาท ไมคดประทษรายมสตตงมน มความรสก

ตว มจตตงมน แนวแน สำารวมอนทรย แทจรงแลวภกษนน

กชอวา อยใกลเรา เรากอยใกลภกษนน นนเปนเพราะเหตไร

เพราะภกษนนเหนธรรม เมอเหนธรรม ชอวาเหนเรา”

และพระสมมาสมพทธเจา เคยตรสสอนเชนนแก

พระวกกล ผออกบวช เพราะศรทธาชนชมตอความงาม

ในสรรกายของพระพทธองคอยางยง ไดตดตามดพระองคอยาง

ไมรเบอหนาย จงคดวา วธทจะทำาใหไดเหนพระสมมาสมพทธเจา

อยทกวน คอ การบรรพชาอปสมบท ครนเมอไดบวชแลว เวน

จากเวลาฉนภตตาหาร กตดตามดพระพทธเจาทกเวลา

กาลตอมา เมออนทรยของพระวกกลแกรอบแลว

พระพทธองคจงตรสอยางนวา

“วกกล ทานจะไดประโยชนอะไร ดวยการมองรปกาย

อนเปอยเนาน วกกล ผใดเหนธรรม ผนนชอวาเหนเราตถาคต

ผใดเหนเราตถาคต ผนนชอวาเหนธรรม วกกล เหนธรรมจง

พระวกกลเถระ : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย เอกนบาต, มมร. เลม ๓๒ หนา ๓๘๙

60

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 61

จะชอวาเหนเรา”

พระพทธองคแมทรงประทานโอวาทอยางน พระเถระ

กไมอาจละการตดตามดสรรกายพระพทธเจาได ดงนนจง

ทรงดำารวา ‘ภกษนหากไมไดความสงเวช จกไมตรสร’ เมอ

ใกลเขาพรรษา จงทรงประกาศขบไลพระเถระนนวา “วกกล

จงหลกไป”

ธรรมดาพระดำารสของพระพทธเจาทงหลายใครๆ มอาจ

บดพลวได เพราะฉะนน พระเถระจงไมอาจมาปรากฏตวตอ

หนาพระพทธองคไดอก คดนอยใจวา “บดนเราจะทำาอยางไร

ได เราถกพระตถาคตประณามเสยแลว เมอไมไดเหนพระองค

ประโยชนอะไรดวยชวตของเรา” จงขนสหนาผาทเขาคชฌกฏ

เพอจะฆาตวตาย

พระศาสดาทรงทราบเหตนน ทรงดำารวา ภกษนเมอไม

ไดความปลอบใจจากเรา กจะพงทำาลายอปนสยแหงมรรคผล

เสย จงทรงเปลงรศมไปแสดงพระองคอยกลางอากาศ ครงนน

เมอพระวกกลนนเหนพระศาสดา กละความโศกศลยในทนท

พระศาสดาเพอจะใหพระวกกลเถระเกดปตโสมนสแรง

ขน เหมอนหลงกระแสนำาลงในสระทแหง จงตรสวา “ภกษผ

มากดวยความปราโมทย เลอมใสในพระพทธศาสนา จะพง

61

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก62

บรรลสนตบท (นพพาน) อนเปนทระงบสงขาร เปนสข”

แลวพระศาสดาทรงเหยยดพระหตถประทานแกพระวกกล

เถระวา “มาเถด วกกล” พระเถระบงเกดปตอยางแรงกลาวา

เราเหนพระทศพลแลวยงไดรบพระดำารสตรสเรยกวา “มาเถด

วกกล” ลมสนวา ตนอยในทใด จงโลดแลนไปในอากาศตอ

พระพกตรพระทศพล แลวขณะทเทายงไมพนภเขา นกถงพระ

ดำารสทพระศาสดาตรสแลว ขมปตในอากาศนนเอง บรรลพระ-

อรหตพรอมดวยปฏสมภทา ลงมาถวายบงคมพระตถาคต

ภายหลง พระศาสดาทรงสถาปนาพระวกกลเถระ ไวใน

ตำาแหนงเอตทคคะ เปนยอดของเหลาภกษผหลดพนดวยศรทธา

การไดเหน ไดอยใกล ครบาอาจารยเพยงกายหยาบ ยง

ไมไดชอวา อยใกลทแทจรง แตการตงใจปฏบตตามคำาสอนของ

ทาน จงจะไดชอวา ใกลชดทาน แมกายอยหางไกล แตหวใจ

ตรงกน และหากยงปฏบตธรรมใหเขาถงพระธรรมกายภายใน

ดวยแลว มเพยงแคใกลชด แตไดชอวา ไดเขาถงเปนอนหนงอน

เดยวกบครบาอาจารย และพระสมมาสมพทธเจาทกๆ พระองค

ทเดยว

62

โลณกสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย ตกนบาต, มมร. เลม ๓๔ หนา ๔๙๒

นำ�ศกดสทธแกวบ�กกรรม

“นำาศกดสทธ” เปนความเชอทมอยในหลายชนชาต

ศาสนา แมแตชาวพทธเอง บางคนกยงแสวงหาวา นำามนตร

วดไหนดง ศกดสทธ ดนดนไปเอามาอาบดมกนใหเกดโชคลาภ

หายทกขหายโศก วากนไป หากวามนำาศกดสทธทลางบาป

ลางทกขไดจรง กคงจะดไมนอยเลย เราจะไดไมตองกงวลกบ

กรรมชวทเราเผลอพลงทำาไปในอดต

แลวหากมผบอกทานวา ในพระพทธศาสนากมวธ

“ลางบาป” เหมอนกน ทานจะเชอหรอไม ลองมาดคำาสอนของ

พระสมมาสมพทธเจา ดงตอไปน

ภกษทงหลาย บคคลบางคนในโลกน ทำาบาปกรรมแม

เพยงเลกนอย บาปกรรมกนำาเขาไปสนรกได สวนบคคลบาง

คนในโลกน ทำาบาปกรรมเพยงเลกนอย เชนนนแล บาปกรรม

นนใหผลในปจจบนเทานน ไมใหผลแมแตนอยในอตภาพท

๒ (ชาตหนา) ไมจำาเปนตองพดถงผลมาก

(๑) บคคลททำาบาปกรรมแมเพยงเลกนอย บาปกรรม

63

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก64

นนกนำาเขาไปสนรกได คอ บคคลเชนไร

คอ บคคลบางคนในโลกน ไมเจรญกาย ไมเจรญศล

ไมเจรญจต ไมเจรญปญญา มคณนอย มอตภาพนอย (ใจคบ

แคบ ใจหยาบ ใจตำาทราม) เปนอปปทกขวหาร (มกอยเปนทกข

เพราะผลกรรมเลกนอย) บคคลเชนนทำาบาปกรรมแมเพยงเลก

นอย บาปกรรมนนกนำาเขาไปสนรกได

(๒) บคคลททำาบาปกรรมเพยงเลกนอยเชนนนแล

บาปกรรมนนใหผลในปจจบนเทานน ไมใหผลแมแตนอยใน

อตภาพท ๒ ไมจำาเปนตองพดถงผลมาก คอ บคคลเชนไร

คอ บคคลบางคนในโลกน เจรญกาย เจรญศล

เจรญจต เจรญปญญาแลว มคณมาก มอตภาพใหญ (ใจกวาง

ขวาง ใจบญ ใจสง) เปนอปปมาณวหาร (มปกตอยดวยธรรม

อนหาประมาณมได คอเปนคนไมมกเลสหรอไมแสดงกเลส)

บคคลเชนนทำาบาปกรรมเพยงเลกนอยเชนนนแล บาปกรรม

นนใหผลในปจจบนเทานน ไมใหผลแมแตนอยในอตภาพท ๒

ไมจำาเปนตองพดถงผลมาก

ภกษทงหลาย เปรยบเหมอน บรษใสกอนเกลอลงในขน

ใบนอย เธอทงหลายเขาใจเรองนนอยางไร นำาในขนเลกนอย

นนเคม ดมกนไมไดเพราะกอนเกลอโนน ใชหรอไม

64

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 65

“อยางนน พระพทธเจาขา”

“ขอนนเพราะเหตไร”

“เพราะในขนนำามนำานดหนอย นำานนจงเคม ดมกนไม

ไดเพราะกอนเกลอโนน พระพทธเจาขา”

“หากบคคลใสกอนเกลอลงในแมนำาคงคา เธอทงหลาย

เขาใจเรองนนอยางไร แมนำาคงคานนเคม ดมกนไมไดเพราะ

กอนเกลอโนนใชหรอไม”

“ไมใชอยางนน พระพทธเจาขา”

“ขอนนเพราะเหตไร”

“เพราะในแมนำาคงคานนมหวงนำาใหญ นำานนจงไมเคม

ดมกนไดเพราะกอนเกลอโนน พระพทธเจาขา”

พระผมพระภาคตรสวา “ภกษทงหลาย บคคลบาง

คนในโลกนกฉนนนเหมอนกนแล ทำาบาปกรรมแมเพยงเลก

นอย บาปกรรมนนกนำาเขาไปสนรกได สวนบคคลบางคนใน

โลกน ทำาบาปกรรมเพยงเลกนอยเชนนนแล บาปกรรมนนใหผล

ในปจจบนเทานน ไมใหผลแมแตนอยในอตภาพท ๒ ไมจำาเปน

ตองพดถงผลมาก”

65

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก66

ดงนนหากชวตเรา มรสเคม คอ กำาลงทกขดวยวบาก

กรรมทตามมาสงผล กสามารถเตมนำาศกดสทธแกความเคม

ใหเจอจาง หรอหมดรสเคม ไดดวยการสรางความด สรางบญ

ใหสดกำาลง เมอบญมปรมาณและความเขมขนมากพอ บาปก

ยอมเจอจาง หรอตามมาสงผลไมทน จนกลายเปนอโหสกรรม

ในทสด นแลคอ วธลางบาปในพระพทธศาสนา ลางบาปดวย

การสรางบญอยางเตมกำาลง

66

67

68

69

70

ต�บอดคลำ�ช�ง

นนทาและสรรเสรญ เปนโลกธรรม ทอยคมนษยชาตมา

ตลอด เพราะในโลกน “นกพด” มมากกวา “นกทำา” ผทมปกต

ชอบพดวพากษวจารณ เยาะเยยถากถางผอน มกเปนผไมรจรง

ในสงทพด เพราะธรรมดาวา กระบอกไมไผทปราศจากนำายอมต

ดง โบราณเปรยบผทไมร ไมเหนจรง แตชอบพดวพากษวจารณ

ไปตามความเขาใจทผดๆ ของตน ดวยคำาพงเพยวา “ตาบอด

คลำาชาง” ซงมทมาจาก คำาสอนเชงอปมาของพระสมมาสมพทธ-

เจาใน ปฐมกรสตร วา

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ สมยนน มสมณ

พราหมณและปรพาชกจำานวนมาก ผมลทธคำาสอนแตกตาง

กน อาศยอยในกรงสาวตถ... สมณพราหมณเหลานนเกดการ

บาดหมางกน ทะเลาะววาทกน ใชหอกคอปากทมแทงกนอย

วา “อยางนเปนธรรม อยางนมใชธรรม ธรรมตองไมเปนอยาง

น ธรรมตองเปนอยางน”

ปฐมกรสตร : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย อทาน, มมร. เลม ๔๔ หนา ๖๑๒.

71

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก72

พระภกษทเขาไปบณฑบาตในกรงสาวตถ ไดทราบขาว

นน จงกราบทลเลาเหตการณน แดพระผมพระภาคเจา

พระผมพระภาคตรสวา “ภกษทงหลาย อญเดยรถย

ปรพาชกเปนคนบอดไมมจกษ จงไมรประโยชน ไมรสงทมใช

ประโยชน ไมรธรรม ไมรสงทมใชธรรม เมอไมร ฯลฯ กเกดการ

บาดหมางกน ทะเลาะววาทกน ใชหอกคอปากทมแทงกนอย

ภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ในกรงสาวตถนเอง

มพระราชาพระองคหนงรบสงเรยกบรษคนหนงมาตรสวา “พอ

หนม เจาจงไป จงบอกใหคนตาบอดทงหมดในกรงสาวตถมา

ประชมรวมกน” บรษนนทลรบสนองพระดำารสแลว พาคน

ตาบอดทงหมดในกรงสาวตถเขาไปเฝาพระราชาถงทประทบ

ไดกราบทลพระราชาดงนวา “ขอเดชะ คนตาบอดทงหลายใน

กรงสาวตถมาประชมกนแลว พระเจาขา”

พระราชาตรสวา “พอหนม ถาอยางนน เจาจงแสดง

ชางแกคนตาบอดทงหลายเถด “บรษนนทลรบสนองพระดำารส

แลวจงแสดงชางแกคนตาบอดทงหลาย คอ

แสดง หวชาง แกคนตาบอดพวกหนง บอกวา

“ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

แสดง หชาง แกคนตาบอดพวกหนง บอกวา

“ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

72

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 73

แสดง งาชาง แกคนตาบอดพวกหนง บอกวา

“ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

แสดง งวงชาง แกคนตาบอดพวกหนง บอกวา

“ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

แสดง ตวชาง แกคนตาบอดพวกหนง บอกวา

“ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

แสดง เทาชาง แกคนตาบอดพวกหนง บอกวา

“ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

แสดง ระหวางขาออนชาง แกคนตาบอดพวกหนง

บอกวา “ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

แสดง หางชาง แกคนตาบอดพวกหนง บอกวา

“ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

แสดง ขนหางชาง แกคนตาบอดพวกหนง บอกวา

“ทานทงหลาย ชางเปนอยางน”

ภกษทงหลาย บรษนนครนแสดงชางแกคนตาบอดทง

หลายแลว ไดเขาเฝาพระราชาพระองคนนถงทประทบแลว

กราบทลดงนวา “ขอเดชะ คนตาบอดทงหลายเหนชางแลว

พระเจาขา ขอพระองคจงทรงกำาหนดเวลาทสมควร ณ บดน

เถด”

ภกษทงหลาย ลำาดบนน พระราชาพระองคนนไดเสดจ

73

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก74

ไปหาคนตาบอดเหลานน ไดตรสกบคนตาบอดทงหลายดงน

วา “ทานทงหลาย พวกทานเหนชางแลวหรอ” คนตาบอด

เหลานนกราบทลวา “ขอเดชะ ขาพระองคทงหลายเหนแลว

พระเจาขา”

พระราชาตรสวา “ทานทงหลาย พวกทานกลาววา

“ขาพระองคทงหลายเหนชางแลว ชางเปนอยางไร”

คนตาบอดพวกทคลำาหวชาง กราบทลอยางนวา

“ชางมรปรางเหมอนหมอ พระเจาขา”

คนตาบอดพวกทคลำาหชาง กราบทลอยางนวา

“ชางมรปรางเหมอนกระดง พระเจาขา”

คนตาบอดพวกทคลำางาชาง กราบทลอยางนวา

“ชางมรปรางเหมอนตอไม พระเจาขา”

คนตาบอดพวกทคลำางวงชาง กราบทลอยางนวา

“ชางมรปรางเหมอนงอนไถ พระเจาขา”

คนตาบอดพวกทคลำาตวชาง กราบทลอยางนวา

“ชางมรปรางเหมอนยงขาว พระเจาขา”

คนตาบอดพวกทคลำาเทาชาง กราบทลอยางนวา

“ชางมรปรางเหมอนเสา พระเจาขา”

คนตาบอดพวกทคลำาระหวางขาออนชาง กราบทลอยาง

นวา “ชางมรปรางเหมอนครก พระเจาขา”

74

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 75

คนตาบอดพวกทคลำาหางชาง กราบทลอยางนวา

“ชางมรปรางเหมอนสากตำาขาว พระเจาขา”

คนตาบอดพวกทคลำาขนหางชาง กราบทลอยางนวา

“ชางมรปรางเหมอนไมกวาด พระเจาขา”

ภกษทงหลาย คนตาบอดเหลานนตางกำาหมดทมเถยง

กนวา “อยางนคอชาง อยางนมใชชาง ชางตองไมเปนอยาง

น ชางตองเปนอยางน” ภกษทงหลาย พระราชาพระองคนน

จงทรงพอพระทย ดวยเหตนน

ภกษทงหลาย อญเดยรถยปรพาชกเปนคนบอด ไมมจกษ

จงไมรประโยชน ไมรสงทมใชประโยชน ไมรธรรม ไมรสงทมใช

ธรรม เมอไมรฯลฯ กเกดการบาดหมางกน ทะเลาะววาทกน

ใชหอกคอปากทมแทงกนอยวา “อยางนเปนธรรม อยางนมใช

ธรรม ธรรมตองไมเปนอยางน ธรรมตองเปนอยางน”

มนษยผมตาดทงหลายในโลกน สวนมากกเปนเชน “คน

ตาบอด” ในวฏสงสาร เพราะถกอวชชา ความไมร ปดบงไว

ดงนน เราทานอาจเปนหนงในพวก “ตาบอดคลำาชาง” โดย

ไมรตวกเปนได หนทางสวางทจะพนจากความเปนคนบอดได

คอ “ปดตา เปดใจ รวมจตใหหยดนงเปนหนงทศนยกลางกาย”

เมอใจบรสทธ ยอมเกดความสวางไสว ทำาลายความมดบอดให

สนไปได เมอนนเราจงจะไดเปน “คนตาด” อยางแทจรง

75

76

สมบตทมค�ทสด

หลายคนในโลกมกไมพอใจในสงทตนม ตนได แลวก

ขวนขวายใหไดมาในสงทปรารถนา แมตองแลกดวยการทำา

ทจรตกยอม อยางนเรยกวา ไดไมคมเสย เพราะกลบทำาลาย

สมบตทมคาทสด คอ การไดเกดเปนมนษย ดวยการทำาผดศล

ผดธรรม เพราะกายมนษยน คอ ทนรอนทสำาคญทสดตอการ

สรางบญบารม จะไปเกดในภพไหนๆ ไมวาสคตหรอทคตภม ก

ไมมโอกาสสรางบญไดเชนเดยวกบการไดเกดเปนมนษย

กายมนษยบงเกดขนไดดวยอำานาจแหงศล หากเราไม

รกษาสมบตทมคายงนใหด ดวยการรกษาศล สรางความด เมอ

สญเสยไปแลว โอกาสทจะไดกลบคนมาอกยากแสนยาก หรอ

โอกาสนนอาจจะไมเวยนกลบมาอกเลย ดงท พระสมมาสมพทธ

เจาตรสไววา “กจโฉ มนสสปฏลาโภ การไดอตภาพเปนมนษย

เปนการยาก” ดงทตรสสอนไวใน พาลบณฑตสตร ดงน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระ

เชตวน อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ

พาลบณฑตสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก, มมร. เลม ๒๓ หนา ๑๕๕

77

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก78

พระองคตรสกบภกษทงหลายวา

“ภกษทงหลาย บรษพงโยนแอกทมรเดยวลงไปใน

มหาสมทร ลมทางทศตะวนออกพดแอกนนไปทางทศตะวนตก

ลมทางทศตะวนตกพดแอกนนไปทางทศตะวนออก ลมทางทศเหนอ

พดแอกนนไปทางทศใต ลมทางทศใตพดแอกนนไปทางทศเหนอ

ในมหาสมทรนน มเตาตาบอดอยตวหนง ผานไป ๑๐๐ ป

มนจะโผลขนมาครงหนง

เธอทงหลายเขาใจความขอนนวาอยางไร คอ เตาตาบอด

นนพงสอดคอเขาไปในแอกทมรเดยวโนนไดบางไหม”

“ไมได พระพทธเจาขา แตถาเวลาลวงเลยไปนานๆ

บางครงบางคราว มนกจะสอดเขาไปในแอกนนไดบาง

พระพทธเจาขา”

พระผมพระภาคตรสวา “ภกษทงหลาย เตาตาบอดนน

พงสอดคอเขาไปในแอกทมรเดยวโนนยงเรวกวา เรากลาววา

การทคนพาลผไปสวนบาต (อบายภม) คราวเดยว จะพงไดเปน

มนษยอกยากกวานน

ขอนนเพราะเหตไร

เพราะในวนบาตนน ไมมการประพฤตธรรม ไมมการ

78

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 79

ประพฤตชอบ ไมมการทำากศล ไมมการทำาบญ ในวนบาตนน

มแตสตวผเคยวกนกนเอง เคยวกนสตวผมกำาลงนอยกวา

คนพาลนน เพราะเวลาลวงเลยมานาน ในบางครงบาง

คราวถามาเกดเปนมนษย กจะเกดในตระกลตำา คอ ตระกล

คนจณฑาล ตระกลนายพราน ตระกลชางสาน ตระกลชาง

รถ หรอตระกลคนขนขยะเชนนน ทเปนตระกลยากจน ม

ขาว นำาและสงของเครองใชนอย เปนไปอยางฝดเคอง เปน

แหลงทหาของกนและเครองนงหมไดยาก และคนพาลนนมผว

พรรณหมนหมอง ไมนาด ตำาเตย มความเจบปวยมาก ตาบอด

เปนงอย เปนคนกระจอก หรอเปนโรคอมพาต มกไมไดขาว นำา

ผา ยาน ดอกไม ของหอม เครองลบไล ทนอน ทพก และ

เครองประทป และหากเขายงประพฤตกายทจรต วจทจรต มโน

ทจรตอก หลงจากตายแลว จะไปเกดในอบาย ทคต วนบาต

นรก (อก)…”

นอกจากนนพระพทธองคยงตรสอกวา

“กจฉำ ธมมสสวนำ การไดฟงพระสทธรรม เปนการยาก

กจโฉ พทธานมปปาโท การบงเกดขนของพระสมมา-

สมพทธเจา หาไดยาก”

79

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก80

ดงนน การไดเกดเปนมนษย ไดพบพระพทธศาสนา

และไดมาเขาวดฟงธรรม จงเปนโชคลาภหลายชนของชาวพทธ

ทงหลาย แตโชคนกมไดเกดดวยความบงเอญ เราไดมาดวยการ

รกษาศล ประพฤตธรรมมาขามชาต จงควรทเราทานจะภาค

ภมใจในความเปนชาวพทธ และตงใจสรางบญบารมใหเตมท ให

สมกบทไดเกดมาเปนมนษยไดพบพระพทธศาสนาในภพชาตน

80

ตนลขตชวตตน

พนฐานความเชอของคนโดยสวนใหญ ทไมไดศกษาคำาสอน

ในพระพทธศาสนา มกคดวา ชะตาชวตของคนเรานน ขนอยกบ

พรหมลขต หรอฟาบนดาล บางคนกเชอวา พระเจาเปน

ผกำาหนด จงพยายามออนวอนรองขอใหสงเหลานนชวย

ดลบนดาลใหชวตดขน

แตพวกเขาเหลานนหารไมวา แทจรงแลวไมมใคร

กำาหนดชะตาชวตใครได นอกจากตวเขาจะเปนผกำาหนดเอง

โดยอาศยกรรมหรอการกระทำา ใครทำากรรมด...ยอมไดผลด

ใครทำากรรมชว...ยอมไดรบผลชว ไมมใครสามารถออนวอน

หรอบงคบใหใครเปนอยางไรได ดงเรองทพระสมมาสมพทธเจา

ตรสไวใน ภมกสตร ซงมใจความวา...

ในสมยทพระสมมาสมพทธเจาทรงประทบอย ณ ปารารก

อมพวน เมองนาลนทา หวหนาหมบานชอ “อสพนธ” ไดไป

เฝาและทลถามปญหาพระบรมศาสดา ถงคนทตายแลววา...

พระพทธองคสามารถทำาใหคนเหลานนไปเกดในสวรรคทงหมด

ภมกสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สฬายตนวรรค, มมร. เลม ๒๙ หนา ๑๘๙

81

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก82

ไดหรอไม พระพทธองคจงทรงยอนถามกลบไปวา...

“อสพนธ... เราจะขอถามทาน คนบางคนในโลกนเปน

ผฆาสตว ลกทรพย ประพฤตผดในกาม พดเทจ พดสอเสยด

พดคำาหยาบ พดเพอเจอ โลภมาก พยาบาท และมความเหนผด

มหาชนไดประชมกนแลวพากนสวดออนวอนวา ขอใหคนๆ น

เมอตายแลวจงไปเกดในสวรรคเถด คนทไมมกศลกรรมบถผน

เมอตายแลว จะไปเกดในสวรรคไดหรอไม”

“ไมได พระพทธเจาขา”

“อสพนธ . . . เปรยบเหมอนคนโยนหนกอนใหญ

ลงไปในแมนำาลก แลวมหาชนพากนสวดออนวอน ขอใหกอน

หนลอยขนมา กอนหนจะลอยขนมาตามเสยงสวดวงวอนหรอไม”

“ไมลอยขนมา พระพทธเจาขา”

“อสพนธ... ฉนนนกเหมอนกน ผใดไมรกษากศล

กรรมบถ ๑๐ เมอตายไปยอมตกนรก แมเสยงออนวอนของ

มหาชนกไมอาจจะชวยอะไรใครได

สวนคนบางคนในโลกน รกษากศลกรรมบถ ๑๐ มการไม

ฆาสตว เปนตน เมอตายไป ยอมไปเกดในสวรรค แมมหาชน

จะพากนสวดออนวอน ใหผตายไปเกดในนรก เขากตองไปเกด

ในสวรรค ตามกศลกรรมของเขา

82

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 83

เปรยบเสมอนคนเทนำามนลงในแมนำา แมมหาชนจะ

สวดออนวอน ใหนำามนจมลง นำามนยอมลอยขน ไมจมลงใตนำา”

พระสตรนแสดงใหเหนวา... “ววใครกเขาคอกใคร”

หมายถง ใครทำาดยอมไดด ใครทำาชวกยอมไดชว... ไมมใครหลก

หนพน จะสรรเสรญหรอสาปแชงใหใครดหรอชวไมไดเลย

83

84

พระนางเขมา : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย คาถาธรรมบท, มมร. เลม ๔๓ หนา ๒๔๕

คว�มง�มอนจอมปลอม

ความงดงามของรางกาย เปนสงทมนษยทกคน

ปรารถนา เพราะนอกจากตนเองจะเกดความพงพอใจแลว

ยงเปนทถกอกถกใจของผไดพบเหนอกดวย บางคนถงขนาด

หลงใหลใฝฝน ยอมทำาทกอยางเพอใหไดมาครอบครอง บาง

ครงถงขนาดยอมทำาผดศล ผดธรรมกม

แต...ในความเปนจรงแลว รางกายของมนษยนน มได

งดงามอยางทเหน ถาเรารจกพจารณาอยางถถวน จะเหนความ

ไมงามทแฝงอยอยางมากมาย แตทเรามองไมเหนตามความเปน

จรงกเพราะไปหลงยดตดกบภาพลวงตา อนเกดจากกเลสตณหา

ภายใน จนมองไมเหนวา...สงขารทงหลายนนไมเทยง เปนทกข

ไมใชตวตน และมความเสอมสลายไปในทสด

พระสมมาสมพทธเจาพระองคทรงรแจงในความจรงขอ

นด จงมกนำาหลกการพจารณาความไมงามของรางกายมาสอน

แกพระภกษและสาธชนทวไปอยเปนประจำา ซงบางครงพระองค

กมวธการสอนแบบพเศษๆ ทไดผลแบบเฉยบพลน ดงเรองราว

85

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก86

ของพระนางเขมา ทจะไดกลาวถงตอไปน

พระนางเขมา เปนอครมเหสของพระเจาพมพสาร

พระนางเปนสตรทมรปงามเปนเลศผหนง เมอพระนางทรง

ทราบวา พระสมมาสมพทธเจาทรงตเตยนความตดในรป

พระนางจงไมประสงคทจะเสดจเขาเฝาพระพทธองค เพอฟง

ธรรม เพราะเกรงวา พระพทธองคจะทรงตโทษแหงรปของ

พระนางดวย

เมอพระเจาพมพสารทรงทราบความนน จงรบสงให

พวกคตกวแตงเพลงขบพรรณนาความงาม ความรนรมยของ

พระเวฬวน เมอพระนางไดทรงสดบเพลงขบนนแลว

กปรารถนาจะเสดจไปยงเวฬวนวหาร

เมอพระศาสดาทรงทราบวา พระนางเขมาเสดจมา

จงไดเนรมตสตรสาวสวยคนหนงใหยนถวายงานพดอยขางๆ ท

แสดงธรรม

เมอพระนางเขมาไดเหนสาวงามคนนน กถงกบ

ตะลง! แลวกทรงดำารวา

“คนเขาพดกนวา พระสมมาสมพทธเจาทรงตโทษแหง

รป เหนจะไมจรงเสยกระมง เพราะหญงสาวทยนถวายงานพด

อยน ชางสวยเหลอเกน แมเราเองยงสวยไมถงเศษหนงสวนส

86

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 87

ของหญงผนเลย อกทงรปรางทสวยงามเชนนเรากไมเคยเหน

มากอนดวย”

ในขณะนน พระนางมไดสนพระทยในพระดำารสของ

พระศาสดาเลย เพราะพระนางเอาแตจองมองดสาวงามผ

นนอย พระศาสดาทรงทราบวาระจตของพระนางแลว จงทรง

เนรมตหญงงามนน ใหคอยๆ แปรเปลยนไปในวยตางๆ ตงแต

สาววยรน จนกระทงมาเปนสาวใหญวยกลางคน และทาย

ทสดกกลายเปนหญงชราทลมเจบและตายในทสด เมอตาย

แลวกมนำาเลอดนำาเหลองไหลออกมา นกแรงกากไดมารมกน

จกกนจนเหลอแตโครงกระดกขาวโพลน

พระนางเขมาไดทรงทอดพระเนตรทกขนตอนของการ

เปลยนแปลงนน จงทรงดำารวา “รปอนงามถงปานน ยงตอง

เสอมสนไปเพยงครเดยวเทานน สาระในรปนไมมเลย”

ในขณะนน พระศาสดาทรงทราบวา พระหฤทยของ

พระนางออนลงและมความสงเวชสลดใจเชนนน ดวยเหตน

พระพทธองคจงตรสวา “เขมาเธอจงดรางกายนอนอาดร

ไมสะอาด เนา มสงปฏกลไหลเขาไหลออกอยเสมอ เปนท

ปรารถนายงนกของคนเขลา”

เมอจบพระธรรมเทศนา พระนางไดบรรลโสดาปตตผล

พระศาสดายงตรสตอไปวา...“เขมา สตวทงหลายเยมอย

87

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก88

ดวยราคะ รอนอยดวยโทสะ งมอยดวยโมหะ จงไมอาจกาวลวง

กระแสตณหาได ตองของอยในกระแสตณหานน” ดงนแลว

พระพทธองคกไดตรสยกพระคาถาขนวา

“บคคลผถกยอมดวยราคะ ยอมตกลงไปสกระแสแหง

ตณหา เหมอนแมงมมตกลงไปยงใยทตวทำาไวเอง นกปราชญ

ทงหลายตดกระแสตณหานนแลว เปนผไมไยดละเวนทกขทง

ปวงไป”

เมอจบพระธรรมเทศนาครงท ๒ น พระนางกไดบรรล

พระอรหตตผล และออกบวชเปนภกษณในวนนนเอง

เรองน ไดเผยใหเราไดเหนถงความจรงทซอนเรนอยภาย

ใตความงาม ทำาใหเรามสตรเทาทนความเปนจรงของชวต จะ

ไดไมตองสญเสยอสรภาพของใจ เพราะไปหลงยดตดในความ

งามอนจอมปลอมน

88

เลขสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย ตกนบาต, มมร. เลม ๓๔ หนา ๕๖๘

คว�มโกรธเหมอนรอยขด

“ความโกรธ” คอ สภาวะทางอารมณทรนแรง

มกเกดขนจากความไมพอใจในสงทมากระทบใจ ความโกรธ

แมไมมตวตน แตเมอเกดขนกบใครแลวจะมอานภาพไมม

ประมาณ สามารถทำาลายลางทกสงทกอยาง แมแตคนทเขารก

เกดผลเสยหายรายแรงอยางไมอาจประเมนได ผทปลอยให

ความโกรธครอบงำาใจบอยๆ เปนประจำา ในไมชากจะกลายเปนคน

นสยไมด ทแกยาก จนทำาลายภาพลกษณของตนในสงคมไป

“ความโกรธ” นนมหลายระดบ ตงแตมากไปหานอย

แลวแตสภาวะทางจตใจของแตละคนวา สามารถควบคมตนเอง

ไดมากนอยเพยงใด

เรองนพระสมมาสมพทธเจาไดเคยตรสไวใน เลขสตร

โดยกลาวถงบคคล ๓ ประเภท ทถกวากลาวดวยถอยคำาหยาบ

แลวมระดบความโกรธทแตกตางกนไป โดยมใจความดงน

“ดกอนภกษทงหลาย ในโลกนมบคคลอย ๓ ประเภท

คอ...

89

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก90

บคคลเหมอนรอยขดในหน

บคคลเหมอนรอยขดในดน

บคคลเหมอนรอยขดในนำา

บคคลเหมอนรอยขดในหนเปนอยางไร?

บคคลบางคนในโลกนเปนผมกโกรธอยเนองๆ และความ

โกรธของเขาเมอเกดขนแลวจะตดแนนอยในใจนาน เหมอน

รอยขดในหน ไมลบเลอนไปงายๆ เราเรยกบคคลประเภทนวา

บคคลเหมอนรอยขดในหน

บคคลเหมอนรอยขดในดนเปนอยางไร?

บคคลบางคนในโลกนเปนผมกโกรธอยเนองๆ แต

ความโกรธของเขานนเกดขนอยในใจไมนาน ไมชากเลอนหาย

เหมอนรอยขดในดน ยอมลบงายดวยลม หรอนำาเซาะ เปนตน

เราเรยกบคคลประเภทนวา บคคลเหมอนรอยขดในดน

บคคลเหมอนรอยขดในนำาเปนอยางไร?

บคคลบางคนในโลกนแมถกวากลาวดวยคำาหยาบ กยง

รกษาใจของตนใหสงบได ไมดาตอบ เหมอนรอยขดในนำา ยอม

สลายไปอยางรวดเรว ไมตดอยนาน เราเรยกบคคลประเภทน

วา บคคลเหมอนรอยขดในนำา”

90

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 91

ความโกรธนนไมดเลย ความโกรธเมอเกดขนแลว

จงอยาวงตามความโกรธ จงอยาเกบไวภายในใจ ควรชนะความ

โกรธดวยการใหอภย นกเสยวา คนเราทกคนยอมมขอบกพรอง

ไมมใครสมบรณพรอม แมแตตวของเราอง ฝกมองโลกดวยจต

เมตตา มความรกความปรารถนาดตอผอนใหมากขน ปลอยวาง

ความยดมนถอมน ใจจะไดใสสะอาด การปฏบตธรรมกจะดเอง

91

92

มหาสจจกสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก, มมร. เลม ๑๙ หนา ๑๐๘

ทกขเพร�ะก�ม

มนษยทกวนนทมทกขไมรจบสนกเพราะ “ความอยาก

ในกาม”

“กาม” เปนตนเหตสำาคญทกอใหเกดความหวกระหาย

ในใจของเรา ความอยากในกามไดคอยครอบงำา และบงการ

ชวตเรา ใหเรารสกไมพอใจในสงทเราม เราจงตองแสวงหา

ทจะเหนรปทสวยกวาเดม อยากไดยนเสยงทไพเราะกวาเดม

อยากกนอาหารทมรสอรอยกวาเดม ฯลฯ ความคดเหลานได

วนเวยนอยในใจของเรา คอยผลกดนใหเราตองดนรนแสวงหา

สงตางๆ มาสนองความอยาก เพราะเราเชอวา... ถาเราได

ทกสงทกอยางแลว เราจะมความสข แตยงเราแสวงหามาก

เทาใด ดเหมอนวาความอยากนนมนจะไมรจกอมจกพอ เพราะ

ความอยากมนมมากขนเรอยๆ จนในทสดแทนทจะมความสข

กลบถกความทกขเขารมเรา

พระบรมศาสดา ทรงสอนใหเราหลกออกจากกาม

ซงเปนตนเหตแหงทกข แลวหนมาแสวงหาความสขภายในดวย

93

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก94

การปฏบตธรรม

แตการหลกออกจากกามททรงสอนไมเพยงหลกออก

แครางกายเทานน แตใจจะตองออกจากกามดวย มฉะนนการ

ปฏบตธรรมกจะไมไดผล ดงเรองทพระพทธองคทรงยกตวอยาง

ไวใน มหาสจจกสตร มใจความวา...

“สมณพราหมณเหลาใดเหลาหนง ทกายยงไมไดหลก

ออกจากกาม และใจกยงของอยในกาม สมณพราหมณนนแม

จะทำาความเพยรหนกสกเพยงไร หรอไมไดทำาความเพยรเลย

สมณพราหมณนนไมอาจจะตรสรธรรมได เปรยบเหมอนไมสด

ทยงชมอยดวยยาง และแชนำาไวดวย ใครกตามทตองการ

จะไดไฟ เมอเอาไมนนมาสกนเขา สเทาไรกไมอาจจะเกดไฟขน

ได เพราะไมนนชมดวยยาง และยงแชอยในนำา”

“สวนสมณพราหมณบางพวก แมกายหลกออกจาก

กามแลว แตใจยงรกใครอยในกาม ยงของอยในกาม สมณ-

พราหมณเหลานนแมจะทำาความเพยร หรอไมทำาความเพยร

สมณพราหมณเหลานนกไมอาจตรสรได เพราะใจยงชมอย

ดวยยางคอ กเลส เปรยบเหมอนไมทชมดวยยางวางไวบนบก

แมจะวางไวบนบกแลวกตาม แตมนยงสดอย ยงชมไปดวยยาง

กไมอาจจะสใหเกดไฟขนได”

94

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 95

“สวนสมณพราหมณ ทกายหลกออกจากกามแลว

ใจกสละกามได มใจสงบระงบดแลว สมณพราหมณเหลานน

แมจะทำาความเพยรหรอไมทำาความเพยรกตาม เขากจะสามารถ

ตรสรธรรมได เปรยบเหมอนไมแหงทวางไวบนบก ผทตองการ

ไฟ เมอเอาไมนนมาสเขาดวยกน ไฟยอมเกดขน เพราะไมนน

เปนไมแหงและวางไวบนบก”

จะเหนไดวา การทจะปฏบตธรรมไดดนน จะตองหลก

ออกจากกามใหไดทงกายและใจ ถาปลอยวางความอยากใน

กามลงได ใจกจะเรมสงบนง จตกจะดงเขาสภายใน ไดพบกบ

ความสขทแทจรง ทไมมความสขอนยงกวา เปนบรมสขซง

พระบรมศาสดาไดตรสยนยนไววา

“นตถ สนตปรำ สขำ สขอนยงกวาความสงบไมม”

95

96

ปยสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๔ หนา ๔๒๖

รกตนเอง

“คณร กต ว เองแค ไหน?” คำ าถามน ด ไมน าจะ

ถามเลย เพราะไมมความรกใดในโลกหลาจะมาเทยบไดกบ

ความรกตน คนทบอกวา ฉนรกเธอมากเหลอเกน รกจนแทบ

จะกลนกน รกเธอเทาฟา ทายทสดแลวกไมไดรกมากเทากบ

ความรกตนเอง ความรกตนเองเปนสญชาตญาณดงเดมของ

สตวโลกทงหลาย ทกๆ คนลวนรกตนเอง ปรารถนาใหตนเอง

มความสข ปราศจากความทกข แตกนาแปลกคนบางคน

พรำาบอกวา รกตนเอง แตพฤตกรรมภายนอกกลบตรงกนขาม

เทยวไปกอกรรมทำาชวจนตองตดคกตดตะราง ไดรบผลกรรมอน

เผดรอน ดแลวไมสมกบคำาพดทวา “ฉน...รกตนเอง”

ถารกตนเองจรงควรตงตนไวชอบ ประกอบแตกรรมด

ทำาตนใหประสบความสขความเจรญส ถงจะถก ในเรองน...

พระพทธองคไดตรสยนยนเอาไวใน ปยสตร ซงเปนเรองราว

ของพระเจาปเสนทโกศล ไดมาสนทนาธรรมกบพระพทธองค

มรายละเอยดดงตอไปน

97

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก98

กาลครงหนง พระเจาปเสนทโกศลทรงเขาไปเฝา

พระผมพระภาคเจาถงทประทบ ถวายอภวาทแลวประทบนง

ณ ทควร กราบทลพระผมพระภาควา “พระองคผเจรญ

วนนขาพระองคหลกเรนอยในทสงด เกดความคดคำานงขนมา

วา ผใดหนอทชอวารกตน ผใดหนอชอวาไมรกตน”

ขาพระองคจงมความคดวา “ผทประพฤตกายทจรต

วจทจรต มโนทจรต คนผนนชอวา...ไมรกตน แมเขาจะกลาววา

เรารกตนกตาม คนเหลานนกชอวาไมรกตนอยด เพราะเหตใด

หรอ? กเพราะวา ถาเขาสามารถทำาสงไมดใหกบคนทไมรกได

เขากยอมทำาสงไมดใหกบตนเองไดเชนกน คนเหลานนจงชอ

วา...ไมรกตน

สวนผใดประพฤตกายสจรต วจสจรต มโนสจรต คนนน

ไดชอวา...รกตน แมเขาจะบอกวา เขาไมไดรกตนกตาม คนๆ

นนกยงไดชอวารกตนอยด เพราะเหตไรหรอ กเพราะวา ถา

เขาสามารถทำาสงดๆ ใหกบคนทเขารกได เขากยอมทำาสงดๆ ให

กบตนเองไดเชนกน ดงนนคนๆ นนจงชอวารกตน”

เมอพระผมพระภาคเจาไดฟงแลว กไดตรสยนยนขนวา

“มหาบพตรเปนไปตามทตรสนน มหาบพตรเปนไปตามทตรส

นน”

98

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 99

จากพระสตรนไดสอนใหรวา เราจะรกตนเองอยาง

ถกวธไดอยางไร เรมตนจากสำารวมกาย วาจา ใจของเราให

สะอาดบรสทธ ไมไปเบยดเบยนใคร มความเอออาทร

ตอคนรอบขาง แลวสงดๆ ทเราทำาไว กจะยอนกลบมาหาเราเอง

นคอความรกทแทจรงทเราสามารถมอบใหตนเอง ถาทำาได

เชนน คำาวา “รกตนเอง” กจะไมเปนเพยงถอยคำาอกตอไป

99

100100

อสสสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย นทานวรรค, มมร. เลม ๒๖ หนา ๕๐๙

นำ�ต�ม�กกว�มห�สมทร

นำาตา คงไมมใครในโลกท เกดมาแลวไมเคยเสย

นำาตา เราเสยนำาตากนตงแตแรกเกด หลงจากนนกตองเสย

นำาตามาโดยตลอด มเหตการณททำาใหเราตองเสยนำาตามาเปน

ระยะๆ คนสวนใหญเสยนำาตาใหกบความทกขมากกวาความสข

นำาตาแหงความปลมปต มนอยกวานำาตาแหงความผดหวงและ

ความเศราเสยใจมากมายนก แตความจรงเราสามารถเลอก

ทจะไมเสยนำาตาได เลอกทจะไมทกขได พระพทธองคทรง

ชแนะแนวทางใหเราพนทกขไวแลว ถาเราเลอกทจะเดน

ตามทางทพระพทธองคสอน เรากคงไมตองเสยเวลาเวยนวาย

ตายเกดอยในวฏสงสาร ใหนำาตามากกวามหาสมทร เหมอน

ดงทพระพทธองคตรสไวใน อสสสตร ดงมใจความโดยสรปวา

“ภกษทงหลาย สงสารวฏของสตวโลกนกำาหนดเบอง

ตน และเบองปลายไมได ดวยเหตทสรรพสตวทงหลายตอง

เกดๆ ตายๆ ชาตแลวชาตเลาจนนบไมได

101

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก102

ภกษทงหลาย พวกเธอเขาใจอยางไร นำาตาของสรรพ

สตวทหลงไหลเพราะความเศราโศกเสยใจ แตละชาตทเกดมา

นน เมอเปรยบเทยบกบนำาในมหาสมทรทง ๔ อยางไหนจะม

มากกวากน?”

“นำาตาของสรรพสตวทตองเสยไป เพราะประสบกบ

สงทไมเปนทรกทพอใจในแตละชาตและแตละภพทตองเกดมา

นน มมากกวานำาในมหาสมทรทง ๔ พระเจาขา”

“ถกตองแลวภกษทงหลาย พวกเธอเขาใจถกแลว เพยง

แคสตวทงหลายตองรองไหเสยนำาตาเพราะแมตาย...ในแตละ

ชาตรวมกนแลว ยงมมากกวานำาในมหาสมทรทง ๔ ยงไมกลาว

ถงนำาตาทสตวทงหลายตองเสยไปเพราะพอตาย ป ยา ตา ยาย

ลง ปา นา อาตาย พสาว หลานสาวตาย รวมทงผวตาย เมยตาย

เมอรวมนำาตาทเสยไปในแตละชาต ซงนบจำานวนไมไดจะ

มากกวานำาในมหาสมทรทง ๔ สกเพยงใด?”

“นอกจากนยงมนำาตาทมาจากความทกขโศก เพราะเหต

แหงความเสอมลาภ, โรคภยเบยดเบยน, พลดพรากจากของรก

และความผดหวงอนๆ อกสารพด เมอรวมกนแลว ยอมม

มากกวานำาในมหาสมทรทง ๔ อยางเทยบกนไมไดเลย

ดวยเหตน สตวทงหลายควรทจะเบอหนายการเวยน

102

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 103

วายตายเกด แลวหนมาบำาเพญตนใหพนจากทกขโศกทตองไดรบ

เพราะการเกดและตายนเสยโดยเรวเถด”

ในชวตของคนเรานน ตองเสยนำาตามามากพอแลว

เพราะความยดมนถอมนในสงตางๆ ถงเวลาแลวทเราตองมสต

รเทาทนในสภาวการณทเกดขน มองใหออกวาทกสงลวนเกดขน

ตงอย และเสอมสลายไปเปนธรรมดา แลวหนมาปฏบตธรรม

เพอเขาถงพระธรรมกายภายใน จะไดหลดพนจากวฏสงสาร

และ ไมตองเสยนำาตาอกตอไป

103

104

พรหมชาลสตร : พระสตตนตปฎก ทฆนกาย สลขนธวรรค, มมร. เลม ๙ หนา ๒

นนท�สรรเสรญ

นนทา สรรเสรญ เปนธรรมประจำาโลก เปนเหมอน

ฝาแฝด ไปไหนมกไปคกน ไมเคยมใครในโลกนแมสกคนเดยวท

ไดรบแตคำาสรรเสรญ และกไมมใครในโลกนแมสกคนเดยวเชนกน

ทไดรบแตคำานนทา ฉะนนคนทเกดมาแลวยอมถกนนทา

และสรรเสรญควบคกนไป แมแตพระสมมาสมพทธเจากยงหน

ไมพน นบประสาอะไรกบผทยงเปนปถชนคนธรรมดาอยางเรา

เรองน พระพทธองคทานทรงสอนใหวางทาทใหถกตอง

เมอใดกตาม ทเราไดยนไดฟงเสยงนนทาสรรเสรญของผอนท

มตอเรา เมอนนเรากตองรจกพจารณาดวยใจทเปนกลางโดย

ปราศจากอคต และพสจนทราบดวยตนเองใหไดวา ความคดเหน

นนเปนจรงหรอไม ดงทพระพทธองคตรสไวใน พรหมชาลสตร

วา...

สมยหนง พระพทธเจาเสดจดำาเนนทางไกลระหวาง

กรงราชคฤหกบเมองนาลนทา พรอมดวยภกษสงฆหม

ใหญประมาณ ๕๐๐ รป ในครงนนสปปยปรพาชกกบ

105

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก106

พรหมทตตมาณพผเปนศษย กไดเดนทางไกลในเสนทางเดยวกน

ตามหลงมาหางๆ ระหวางทางนน อาจารยกบศษยไดโตเถยง

กน คอ อาจารยกลาวตพระพทธเจา พระธรรมและพระสงฆ

สวนศษยกลาวชม เมอถงเวลากลางคนภกษทงหลายไดสนทนา

กนถงเรองศษยอาจารยกลาวแยงกนในเรองสรรเสรญ ตเตยน

พระรตนตรย

ในเวลานนพระผมพระภาคเจาไดเสดจมาถง ทรง

ประทบนงทอาสนะทจดปไว แลวตรสถามภกษทงหลายวา

“กำาลงสนทนาเรองอะไรกนอย” ภกษทงหลายจงกราบทลเรอง

ราวดงกลาวใหทราบ พระพทธองคจงตรสวา

“ภกษทงหลาย ถงคนอนจะมากลาวตเตยนเรา ตเตยน

พระธรรม ตเตยนพระสงฆ พวกเธอกไมควรผกอาฆาตคบแคนใจ

เพราะถาพวกเธอโกรธเคองหรอไมพอใจในคำาตเตยนนน พวก

เธอจะประสบอนตราย และพลอยไมรวาทเขากลาวตเตยนนน

ถกหรอผด ถาเปนเรองไมจรง เธอกควรพสจนดวยตนเองวา

เรองนไมจรง ไมถกตอง ไมเคยมปรากฏในพวกเรา

สวนถามใครกลาวชนชมเรา ชนชมพระธรรม ยกยอง

พระสงฆ พวกเธอกไมควรยนดจนออกนอกหนา เพราะถา

พวกเธอหลงชนชมพอใจในคำายกยองนน พวกเธอกจะประสบ

อนตราย ถาคำาชมนนเปนเรองจรง เธอกควรพสจนทราบดวย

106

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 107

ตนเองวา จรงอยางไร เพราะอะไรถงเปนเชนนน และพวกเรา

เปนอยางนนจรงหรอไม”

เราจะเหนไดวา เสยงนนทาสรรเสรญมมาทกยคทก

สมย เราไมควรนำามาเปนอารมณ ควรถอวา นนเปนเหมอน

สญญาณเตอน ใหเรายอนกลบมาพจารณาสำารวจตนเองวา

สงทคนอนตเตยนเราอยนน เราเปนอยางนนจรงหรอไม

ถาจรงเรากควรปรบปรงแกไข แตถาไมจรงเรากควรทำาใจเปน

กลางและตงใจทำาความดตอไป ถาทำาไดเชนน เสยงนนทา

สรรเสรญกจะเปนเพยงสอใหเราไดศกษา หรอเปนมเตอร

วดความสนสะเทอนของใจเรานนเอง

107

108

ทนตภมสตร : พระสตตนตปฏก มชฌมนกาย อปรปณณาสก, มมร. เลม ๒๓ หนา ๘๔

เมอตองสอนผมองต�งมม

เมออยในสถานะทแตกตาง ความคดความเขาใจยอม

แตกตาง ดงเชน บางคนไมเขาใจวา ทำาไมตองใหทาน เสย

ทรพยเปลาๆ ทำาไมตองเขาวด เสยเวลา ทำาไมตองไปบวช

ลำาบากเปลาๆ เรามขาวกน มบานอย ทำาไมตองไปขอเขากน

และเพราะความไมเขาใจ จงไมสนใจไยด หรอหนกขนเปน

ตอวา เสยดส เหนบแนม หรออาจหนกขนเปน ตอตาน

กอมอบ ทำาลายลาง พระพทธองคทรงสอนใหเขาใจธรรมชาต

ทแตกตางน และวธทจะแกไขความไมเขาใจเปนลำาดบ จนเขา

มายนอยในสถานะเดยวกนกบเรา คอ เปนผมสมมาทฏฐ มงมน

ในการประพฤตธรรม จาก ทนตภมสตร ดงน

สามเณรอจรวตะ อคคเวสสนะ กราบทลพระสมมา-

สมพทธเจา เลาถงการตอบปญหาเรองการมจตเปนเอกคคตา

(หยดนงเปนหนง) แกพระราชกมารชยเสนะ พระพทธองคจง

ตรสแนะนำาวา

“อคคเวสสนะ พระราชกมารจะเขาใจความในภาษตของ

109

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก110

เธอไดอยางไร จตเตกคคตาทเธอกลาวนน เขาร เขาเหน เขา

บรรล เขาทำาใหแจงกนไดดวยเนกขมมะ (ประพฤตพรหมจรรย)

แตพระราชกมารชยเสนะยงอยทามกลางกาม ยงบรโภคกาม

ถกกามวตกกน ถกความเรารอนเพราะกามเผา ยงขวนขวายใน

การแสวงหากาม จกทรงร หรอจกทรงเหน หรอจกทรงทำาให

แจงจตเตกคคตาไดนน ไมใชฐานะทมได ฯลฯ

อคคเวสสนะ เปรยบเหมอนภเขาใหญไมหางไกลบาน

หรอนคม สหาย ๒ คนออกจากบานหรอนคมนนไปยงภเขาลก

นนแลว จงมอกนเขาไปยงทตงภเขา ครนแลวสหายคนหนง

ยนทเชงภเขาเบองลาง อกคนหนงขนไปขางบนภเขา

สหายทยนตรงเชงภเขาขางลาง เอยถามสหายผยนบน

ภเขานนวา “แนะเพอน ทานยนบนภเขานน มองเหนอะไร

บาง” สหายผยนอยบนภเขาตอบวา “เพอนเอย เรายนบนภเขา

แลวเหนสวน ปาไม ภมภาค และสระโบกขรณทนารนรมย”

สหายขางลางกลาวอยางนวา “แนะเพอน ขอททานยนบนภเขา

แลวเหนสวน ปาไม ภมภาค และสระโบกขรณทนารนรมยนน

เปนไปไมไดหรอก”

สหายทยนบนภเขา จงลงมายงเชงเขาขางลางแลวจง

แขนสหายคนนนใหขนไปบนภเขาลกนน ใหพกเหนอยครหนง

แลว เอยถามสหายนนวา “แนะเพอน เรายนอยบนภเขาแลว

110

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 111

ทานเหนอะไรบาง” สหายคนนนตอบอยางนวา “เพอนเอย

เรายนบนภเขาแลวแลเหนสวน ปาไม ภมภาค และสระโบกขรณ

ทนารนรมย”

สหายคนขนไปกอนกลาวอยางนวา “แนะเพอน เราเพง

ไดยนทานกลาววา สงทเราเหน เปนไปไมไดหรอก”

สหายคนขนไปทหลงกพดวา “เรากเพงรคำาททานกลาว

วาเปนจรงอยางนเอง”

สหายคนขนไปกอนจงพดอยางนวา “สหายเอย

ความเปนจรง เราถกภเขาใหญลกนกนไว จงไมแลเหน

สงทควรเหน” น ฉนใด

อคคเวสสนะ ฉนนนเหมอนกนแล พระราชกมารชยเสนะ

ถกกองอวชชาใหญยงกวาภเขาลกนนกนไว บงไว ปดไว คลม

ไวแลว พระราชกมารชยเสนะนนแลยงอยทามกลางกาม ยง

บรโภคกาม ถกกามวตกกน ถกความเรารอนเพราะกามเผา

ยงขวนขวายในการแสวงหากามจกทรงร หรอทรงเหน หรอ

ทรงทำาใหแจงซงธรรม ทเขาร เขาเหน เขาบรรล เขาทำาใหแจง

กนไดดวยเนกขมมะ นนไมใชฐานะทมได

จากนนจงทรงแนะนำาตอวา การสอนธรรมะ ฝกคน

นน ควรทำาอยางการฝกชางทรง คอ เรมจากจบชางปามา

111

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก112

แลวผกไวกบชางหลวงทฝกดแลว ตอมาใหชางหลวงจงออก

มาจากปา แลวฝกใหคนกบบานดวยการลามไวกบเสาใหญ

พดดวยคำาทไพเราะ เมอชางเรมรบฟงคำา กเพมอาหาร คอ หญา

และนำาเปนรางวล หลงจากนนจงฝกใหทำาตามคำาสงควาญชาง

ใหรก ใหถอย ใหยน ใหหยด และขนสดทายคอ ฝกเปนชางทรง

ในสงครามดวยการผกโลใหญทงวงชาง ใหบรษถอหอกนงบนคอ

และบรษถอหอกหลายคนยนลอมรอบ ควาญชางถอของาวยน

อยขางหนา

จากนน ฝกชางใหหยดนงไมขยบอวยวะใดๆ ทามกลาง

เสยงและอาวธ เปนชางหลวงทนตอการประหาร ดวยหอก

ดาบ ลกศร และเครองประหารของศตรอน ทนตอเสยงกกกอง

แหงกลองใหญ บณเฑาะว สงข และกลองเลก กำาจดขอ-

บกพรองทกอยางได หมดพยศ เมอนนจงนบเปนชางทรง

ทสมควรแกพระราชา เปนสมบตคบารมของพระราชา

ดวยอปไมยนนพระสมมาสมพทธเจา กทรงฝกคนไปตามลำาดบ

ดวยการแสดงธรรม จนเกดความเลอมใส ทำาใหเขาเหนอานสงส

แหงการบรรพชา เมอเขาออกบวชกทรงฝกใหละกามคณ ๕

ดวยการสำารวมในพระปาฏโมกข สำารวมอนทรย เจรญภาวนา

ละนวรณทง ๕ เจรญสตปฏฐาน ๔ ไปตามลำาดบ จนบรรลวชชา ๓

มปพเพนวาสานสตญาณ จตปปาตญาณ และอาสวกขยญาณ

กำาจดกเลสไดหมดสน บรรลธรรมเปนพระอรหนตในทสด

112

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 113

วธแกไขความเขาใจผด ความเหนทแตกตาง พระพทธ-

องคสอนดวยวธทเปนธรรมชาตทสด คอ เหตทเขาไมเขาใจ

เพราะวา เขาไมเคยมประสบการณเชนนน ไมเคยมาอยในจด

เดยวกบเรา แตคดจะใหเขามความเขาใจ ความเหนเหมอนกน

กบเรา เปนเรองทเปนไปไมได

ดงนน วธแกไขทลด และตรงประเดนทสด กคอนำาเขา

ใหมาอยตรงจดทเรายนอย เมออยบนยอดเขาเชนเดยวกนแลว

กยอมเหนเหมอนกน จะชชวนดความสวยงามของตนไม ทวเขา

กเขาใจกนและกน แตการทำาเชนนน กตองทำาอยางคอยเปน

คอยไปไมหกโหมประหนงหกดามพราดวยเขา ดงเชน การฝก

ชางจากชางปา จนกลายเปนชางทรงทออกศกสงคราม คบารม

พระราชาได

113

อคคสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตกนบาต, มมร. เลม ๓๗ หนา ๑๔

คนรวยทแทจรง

ตำาแหนง “มหาเศรษฐ” มกเปนทชนชมสนใจของคนใน

โลก ทกปจะมการจดอนดบ “ความรวย” ออกแสดงทางสอ

หลายคายดวยกน บางทานคงปรารถนาวา สกวนเราไดไปยน

อยในตำาแหนงนนบาง แต ณ วนน แมเรายงไมรวยเงนทอง

กไมเปนไร ขอใหเราหมนสรางมหาทานบารมตอไป สกวน

เมอบญเตมเปยมกจะไดเปนมหาเศรษฐแนนอน

ในทศนะเรองความรวย พระสมมาสมพทธเจา ตรสวา

ความรวยทรพยนน ยงเปนความรวยทไมมนคง ไมใชความรวย

ทแทจรง เพราะวานเปนเพยงผลจากความรวยอรยทรพย คอ

คณความด หากรวยกศลความดกหวงไดวาจะเปนผรวยทรพย

แนนอน แตหากจนอรยทรพย คอ ความดเสยแลว กปดหนทาง

รวยทรพยในอนาคต หรอแมแตทรพยในปจจบนกจะรกษาไว

ไมได ดงใน อคคสตร วา

115

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก116

ครงหนง ราชมหาอำามาตยชอวา อคคะ เขาไปเฝา

พระสมมาสมพทธ เจ าถ งท ประทบ และได กราบทล

พระผมพระภาคเจาวา

“ขาแตพระองคผเจรญ นาอศจรรย ขาแตพระองคผ

เจรญ ไมเคยมมา โดยเหตทมคารเศรษฐผเปนหลานโรหณ-

เศรษฐเปนผมงคง มทรพยมาก มโภคสมบตมากถงเพยงน”

พระผมพระภาคเจาตรสถามวา “ดกอนอคคะ กมคาร

เศรษฐหลานโรหณเศรษฐมงคง มทรพยมาก มโภคสมบตมาก

สกเทาไร”

“ขาแตพระองคผเจรญ มทองแสนลม จะกลาวไปไย

ถงเงน”

“ดกอนอคคะ ทรพยนนมอยแล เรามไดกลาววาไมม

แตทรพยนนเปนของอนตราย ดวยไฟ นำา พระราชา โจร

ทายาทผไมเปนทรก

ดกอนอคคะ ทรพย ๗ ประการนแล ไมทวไปแกไฟ

นำา พระราชา โจร ทายาทผไมเปนทรก ๗ ประการเปนไฉน

ทรพย คอ ศรทธา ๑ ศล ๑ หร ๑ โอตตปปะ ๑ สตะ ๑ จาคะ ๑

ปญญา ๑ ”

116

ปยสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๔ หนา ๔๒๖

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 117

ผใด จะเปนสตร หรอบรษกตาม

มทรพย ๗ ประการน คอ

ศรทธา ศล หร โอตตปปะ สตะ จาคะ และปญญา

ผนนแลเปน “คนมทรพยมาก”

ใครๆ ไมพงชนะไดทงในเทวโลกและมนษยโลก

เพราะฉะนน ผมปญญา

เมอระลกถงคำาสงสอนของพระพทธเจาทงหลาย

ควรหมนประกอบศรทธา ศล

ความเลอมใสและการเหนธรรม

เมอบคคลสมบรณดวยอรยทรพย กจะเปนเหตแหงการ

สงสมบญกศลไปตลอดอายขย เปนการสะสมทรพยทแทจรง คอ

“บญ” ขามชาตไปได ดงใน ปยสตร วา

สตวผจะตองตายในโลกนทำากรรมอนใด คอบญและบาปทง ๒ ประการ

บญและบาปนนแลเปนสมบตของเขาทงเขาจะนำาเอาบญและบาปนนไปได

อนง บญและบาปนนยอมตดตามเขาไปดจเงาตดตามตวไป ฉะนน

เพราะฉะนน บคคลควรทำากรรมดสะสมไวเปนสมบตในโลกหนา

เพราะบญเปนทพงของสตวทงหลายในโลกหนา

117

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก118

ดงนน แมปจจบนบางทานจะจนทรพย แตกอยาใหจน

ความด เพราะนนยงสามารถทำาเปาหมายการมาเกดเปนมนษย

คอ การสรางบารม ใหสำาเรจได และในอนาคตเราจะเปนผท

รวยทงภายนอกและภายใน คอ เปน “มหาเศรษฐผใจบญ คำาจน

พระพทธศาสนา” อยางแนนอน

118

เกดในโลกแตไมตดในโลก

ดอกบวอาศยเกดในนำาและเปอกตม แตเมอเจรญโผล

พนผวนำาแลว กลบไมตดดวยนำาและเปอกตม เปนธรรมชาตท

นาอศจรรยทเดยว พระสารบตรเถระ อครสาวกผมปญญาเปน

เลศ ไดกลาวสรรเสรญคณของพระสมมาสมพทธเจา เปรยบกบ

ธรรมชาตของดอกบววา

ดอกโกมท ดอกบวเผอน จำานวนมาก

เกดในนำา แลวตดอยดวยนำาและเปอกตม ฉนใด

เหลาสตวจำานวนมากกฉนนน เกดมาในโลกแลว

ถกราคะและโทสะเบยดเบยน ยอมงอกงาม (ในวฏสงสาร)

ดจดอกโกมทงอกงามในเปอกตม ฉะนน

ดอกบวหลวงเกดในนำา งดงามอยกลางนำา

(แต) ดอกบวหลวงนนยงคงบรสทธ ไมตดดวยนำา ฉนใด

ขาแตพระมหาวรเจา พระองคกทรงเปนฉนนน

เปนมหามน เกดมาแลวในโลก (แต) ไมทรงตดอยกบโลก

ดจดอกบวหลวงไมตดนำา ฉะนน

สารปตตเถราปทาน : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย อปทาน, มมร. เลม ๗๐ หนา ๔๑๙

119

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก120

มนษยทงหลายจำาเปนตองอาศยโลก คอ กามคณ ๕ เปนท

เกดขน ดำารงชวตอย แตบางคนตดอยในโลก จมอยในโลก คอ

หลงใหลตดในทรพยสมบต และกามคณ ๕ ตองเปนทกขกบ

การแสวงหาอยางไมรจกอม ตอสแยงชงกนเปนใหญ และ

โศกเศราอาดรเมอไมไดสมปรารถนา หรอทรพยนนเสอมสญ

ไปดวยเหตตางๆ

แตพระสมมาสมพทธเจา และพระอรหนตทงหลาย

เปนแบบอยางดยงของ ผเกดในโลก แตไมตดในโลก มองทรพย

สมบตทมอยเปนอปกรณการสรางบารม แมแตครงทพระพทธองค

ยงเสวยพระชาตเปนพระโพธสตวอย กยงสอนตนเองไดเชนนน

ดงทพระองคตรสเลา ใหพระอานนทฟง ถงพระชาตททรงเกด

เปนพระเจาจกรพรรดชอวา พระเจามหาสทสสนะ ดงน

“อานนท เราเปนพระเจามหาสทสสนะ ในสมยนนเรา

มเมองขน ๘๔,๐๐๐ เมอง มกรงกสาวดราชธานเปนเมองหลวง

มปราสาท ๘๔,๐๐๐ องค มธรรมปราสาทเปนทอย มเรอนยอด

๘๔,๐๐๐ หลง มเรอนยอดมหาวยหะเปนทอย มบลลงก ๘๔,๐๐๐

บลลงก เปนบลลงกทอง บลลงกเงน บลลงกงา บลลงกแกว

บษราคม ลาดดวยพรมขนสตวชายยาว ลาดดวยสกหลาด

ลาดดวยผาปกลวดลาย ลาดดวยหนงกวางอยางด มพนกสง

หมนวมสแดงทง ๒ ขาง มชาง ๘๔,๐๐๐ ชาง มเครองประดบ

ทอง มธงทอง คลมดวยตาขายทอง มพญาชางตระกลอโบสถ

มหาสทสสนสตร : พระสตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวรรค, มมร. เลม ๑๓ หนา ๔๗๓

120

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 121

เปนชางทรง มมา ๘๔,๐๐๐ มา มเครองประดบทอง มธงทอง

คลมดวยตาขายทอง มพญามาวลาหกเปนมาทรง มราชรถ

๘๔,๐๐๐ คน หมดวยหนงราชสห หมดวยหนงเสอโครง หมดวย

หนงเสอเหลอง หมดวยผากมพลเหลอง มเครองประดบทอง

มธงทอง คลมดวยตาขายทอง มเวชยนตราชรถเปนรถพระทนง

มแกว ๘๔,๐๐๐ ดวง มมณแกวเปนชนยอด มสตร ๘๔,๐๐๐

นาง มพระนางสภททาเทวเปนอครมเหส มคหบด ๘๔,๐๐๐ คน

มคหบดแกวเปนหวหนา มกษตรยผสวามภกด ๘๔,๐๐๐ องค

มปรณายกแกวเปนหวหนา มโคนม ๘๔,๐๐๐ ตว ทพรอมจะ

ใหนำานมจนสามารถเอาภาชนะรองรบได มผาโขมพสตรเนอด

ผาฝายเนอด ผาไหมเนอด และผากมพลเนอดรวม ๘๔,๐๐๐ โกฏ

มสำารบอาหารทมคนนำามาถวายทงเชาและเยน ๘๔,๐๐๐ สำารบ

บรรดาเมอง ๘๔,๐๐๐ เมอง ในสมยนน เราอย

ครอบครองเมองเดยวเทานน คอ กรงกสาวดราชธาน

ปราสาท ๘๔,๐๐๐ องค เราอยในปราสาทหลงเดยว

เทานน คอ ธรรมปราสาท

เรอนยอด ๘๔,๐๐๐ หลง เราอยในเรอนยอดหลงเดยว

เทานน คอ เรอนยอดมหาวยหะ

บลลงก ๘๔,๐๐๐ บลลงก บลลงกทเราใชสอย คอ บลลงกทอง

121

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก122

บลลงกเงน บลลงกงา หรอบลลงกแกวบษราคม บลลงกใด

บลลงกหนงเทานน

ชาง ๘๔,๐๐๐ ชาง ชางทเราขเชอกเดยวเทานน คอ

พญาชางตระกลอโบสถ

มา ๘๔,๐๐๐ มา มาทเราขตวเดยวเทานน คอ พญามา

วลาหก

ราชรถ ๘๔,๐๐๐ คน ราชรถทเราใชคนเดยวเทานน คอ

เวชยนตราชรถ

สตร ๘๔,๐๐๐ นาง นางกษตรยหรอนางแพศยคนเดยว

เทานนทปรนนบตเรา

ผา ๘๔,๐๐๐ โกฏ ผาทเรานงมเพยงคเดยวเทานน จะ

เปนผาโขมพสตรเนอด ผาฝายเนอด ผาไหมเนอด หรอผากมพล

เนอดกตาม

สำารบอาหาร ๘๔,๐๐๐ สำารบ สำารบอาหารทเราบรโภค

เพยงสำารบเดยวเทานน คอ ขาวสกทะนานหนงเปนอยางมาก

พรอมดวยกบขาวพอสมควรแกขาวสกนน

ดเถด อานนท สงขารเหลานนทงปวงลวงลบดบไป

ผนแปรไปแลว สงขารทงหลายไมเทยงอยางนแล สงขารทงหลาย

122

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 123

ไมยงยนอยางนแล สงขารทงหลายไมนายนดอยางนแล อานนท

ขอนจงควรเบอหนาย ควรคลายกำาหนด ควรจะหลดพนไปจาก

สงขารทงปวงโดยแท”

ในพระชาตนน พระโพธสตวไดสงสมบญอยางยงใหญ

ดวยการสรางมหาทาน รกษาอโบสถศล และในชวงทายของ

ชวตกทรงประพฤตพรหมจรรยถง ๘๔,๐๐๐ ป บำาเพญสมาธจน

ไดฌาน ๔ และเจรญพรหมวหาร เมอละโลกกไปเกดในพรหม

โลก

หากเราบรโภคทรพยสมบต เพยงเพอตอบสนองความ

ตองการของรางกายใหดำารงอยได กนแคอม อยแคอนหลบ

สบาย เราจะไมทกขมากเพราะทรพย และสามารถใชทรพยไป

เพอการสงสมบญไดอยางเตมท โดยไมตด ไมเสยดายหวงแหน

เปนเชน ดอกบวทไมตดนำาและโคลนตม ฉะนน

123

124

ห�กเดนผดท�งแมเกงเท�ไรกไมถงเป�หม�ย

มผกลาวไววา สงทสำาคญทสดของการเดนทาง คอ การ

ตงทศทางเปาหมายอยางถกตอง การดำาเนนชวตในวฏสงสาร

กเชนกน สงทสำาคญทสด คอ ความเหนหรอความเขาใจทถก

ตองเกยวกบโลกและชวตตามความเปนจรง หรอเรยกวา เปน

สมมาทฏฐ นนเอง ซงจะทำาใหดำาเนนชวตไดอยางถกตอง

ตรงกนขาม หากมความเชอทผด เปนมจฉาทฏฐ เชน

ไมเชอบญบาป ไมเชอกฎแหงกรรม แมจะเปนผมความร ความ

สามารถ หรอมความวรยะอตสาหะ มากเพยงใดกตาม สงเหลานน

กไมสามารถทำาใหเขาเกดความสขไดเลย กลบยงสงเสรมใหเขา

ไดรบทกขมากขนดวย เพราะใชความร ความสามารถ และความ

เพยรนนไปเพอกอบาปอกศล หวงอยากไดสขแตกลบทกขถนด

ดงทพระสมมาสมพทธเจาตรสไวใน ภมชสตร ดงน

พระผมพระภาคเจาประทบอย ณ พระวหารเวฬวน

กรงราชคฤห ครงนน พระองคตรสกบพระภมชะวา

“ดกอนภมชะ กสมณะหรอพราหมณพวกใดพวกหนง

ภมชสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก, มมร. เลม ๒๓ หนา ๙๙

125

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก126

ทมมจฉาทฏฐ มมจฉาสงกปปะ มมจฉาวาจา มมจฉากมมนตะ

มมจฉาอาชวะ มมจฉาวายามะ มมจฉาสต มมจฉาสมาธ ถงแม

ทำาความหวง หรอไมทำาความหวง หรอทำาทงความหวง

และความไมหวง หรอทำาความหวงกมใช ความไมหวงกมใช

แลวประพฤตพรหมจรรย เขากไมสามารถจะบรรลผล

นนเพราะเหตไร ดกอนภมชะ เพราะเขาไมสามารถจะบรรลผล

ไดโดยอบายไมแยบคาย

อปมาเหมอนบรษตองการนำามน แสวงหานำามน

จงเทยวเสาะหานำามน แตเกลยทรายลงในรางแลวคนไป เอานำา

พรมไปๆ เขากไมสามารถจะไดนำามน นนเพราะเหตไร เพราะ

เขาไมสามารถจะไดนำามนโดยวธไมแยบคาย

อปมาเหมอนบรษตองการนมสด แสวงหานมสด

จงเทยวเสาะหานมสด แตรดเอาจากเขาแมโคลกออน เขากไม

สามารถจะไดนมสด นนเพราะเหตไร เพราะเขาไมสามารถจะ

บรรลผลไดโดยอบายไมแยบคาย

อปมาเหมอนบรษตองการเนยขน แสวงหาเนยขน

จงเทยวเสาะหาเนยขน แตใสนำาลงในอาง แลวคนเขากบ

นมขน เขากไมสามารถจะไดเนย นนเพราะเหตไร เพราะเขา

ไมสามารถจะไดเนยขนโดยวธไมแยบคาย

126

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 127

อปมาเหมอนบรษตองการไฟ แสวงหาไฟจงเทยว

เสาะหาไฟ แต เอาไมสดทมยางมาทำ าไมส ไฟสกนไป

เขากไมสามารถจะไดไฟ นนเพราะเหตไร เพราะเขา

ไมสามารถจะไดไฟโดยวธไมแยบคาย

ดกอนภมชะ สวนสมณะหรอพราหมณพวกใดพวกหนง

ทมสมมาทฏฐ มสมมาสงกปปะ มสมมาวาจา มสมมากมมนตะ

มสมมาอาชวะ มสมมาวายามะ มสมมาสต มสมมาสมาธ

ถงแมทำาความหวง หรอไมทำาความหวง หรอทำาทงความหวง

และความไมหวง หรอทำาความหวงกมใชความไมหวงกมใช

แลวประพฤตพรหมจรรย เขากสามารถบรรลผล นนเพราะเหต

ไร ดกอนภมชะเพราะเขาสามารถบรรลไดโดยอบายแยบคาย

อปมาเหมอนบรษตองการนำามน แสวงหานำามน

จงเทยวเสาะหานำามน โดยเกลยงาปนลงในรางแลวคนไป เอา

นำาพรมไปๆ เขากสามารถไดนำามน นนเพราะเหตไร เพราะ

เขาสามารถไดนำามนโดยวธแยบคาย

อปมาเหมอนบรษตองการนมสด แสวงหานมสดจงเทยว

เสาะหานมสด รดเอาจากเตานมแมโคลกออน เขากสามารถ

ไดนมสด นนเพราะเหตไร เพราะเขาสามารถไดนมสดโดยวธ

แยบคาย

127

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก128

อปมาเหมอนบรษตองการเนยขน แสวงหาเนยขน

จงเทยวเสาะหาเนยขน ใสนมสมลงในอาง คนเขากบนมขน

เขากสามารถไดเนยขน นนเพราะเหตไร เพราะเขาสามารถได

เนยขนโดยวธแยบคาย

อปมาเหมอนบรษตองการไฟ แสวงหาไฟจงเทยว

เสาะหาไฟ โดยเอาไมแหงเกราะมาทำาไมสไฟ สกนไป เขา

กสามารถไดไฟ นนเพราะเหตไร เพราะเขาสามารถไดไฟ

โดยวธแยบคาย”

ดงนนจงเปนความโชคดมบญ ทไดเกดมาเปนชาวพทธ

ไดรบการปลกฝงสมมาทฏฐ และการทำาความดทถกตองตงแต

เยาววย แมเราจะไมเกงกาจอะไร แตกมนใจไดวา สามารถเอา

ดมสขทงในชาตนชาตหนาได ซงหากเราไปเกดในดนแดนทม

ความเชอเปนมจฉาทฏฐ ถกปลกฝงความเชอทผดตงแตเลกแต

นอยกยากทจะเอาดมสขได แมจะมสตปญญาสามารถอยางไร

กตาม จงควรแกการภาคภมใจทไดเกดเปนชาวพทธ โชคดจรงๆ

128

กว�จะรจกกน

มคำากลาววา “หนทางพสจนมา กาลเวลาพสจนคน”

การทจะรจกเขาใจใครสกคนหนง เปนเรองทตองใชเวลา

เพราะจตมนษยนนยากแทหยงถง กเลสในใจเปรยบดงปาท

รกชฏ มความลกลบเปนปรศนาซกซอนอยมากมาย ทำาให

บางทแมแตตนเองกยงไมเขาใจกระจางในตวเองสกเทาไร

ดงนนการทำาความรจกผอนในวสยของปถชน ไมเพยงแต

ตองอาศยเวลาเทานน ยงตองมเหตการณทเหมาะสมเปน

เครองพสจน ซงพระสมมาสมพทธเจาทรงสอนวธดคนไว

ใน สตตชฎลสตร ดงน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ บพพาราม

ปราสาทของนางวสาขามคารมาตา เขตกรงสาวตถ ครงนน

ในเวลาเยน พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผม

พระภาคถงทประทบ ถวายอภวาทแลว ประทบนง ณ ทสมควร

ขณะนนมนกบวชประเภทตางๆ คอ ชฎล ๗ คน นครนถ

๗ คน อเจลก ๗ คน เอกสาฎก ๗ คน ปรพาชก ๗ คน

ชฎลสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๔ หนา ๔๕๓

129

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก130

ผมขนรกแร เลบ และขนยาว ถอเครองบรขารตางๆ เดนผาน

ไปในทไมไกลพระผมพระภาค ทนใดนน พระเจาปเสนทโกศล

เสดจลกจากทประทบ ทรงหมพระภษาเฉวยงพระองสาขางหนง

ทรงจดพระชานมณฑล (คกเขา) เบองขวา ณ พนแผนดน

ประนมมอไปทางนกบวชเหลานน แลวทรงประกาศพระนาม

๓ ครงวา “ทานเจาขา ขาพเจาคอพระราชาปเสนทโกศล ฯลฯ

ทานเจาขา ขาพเจาคอพระราชาปเสนทโกศล”

ครนเมอนกบวชเหลานน เดนผานไปไดไมนาน

พระเจาปเสนทโกศลเสดจกลบเขาไปเฝาพระผมพระภาค แลว

ไดกราบทลพระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองคผเจรญ

พวกนกบวชเหลานน คงเปนพระอรหนต หรอทานผบรรล

อรหตตมรรคเหลาใดเหลาหนงในโลก”

พระผมพระภาคตรสวา “มหาบพตร พระองคเปน

คฤหสถบรโภคกาม ครอบครองเรอน บรรทมเบยดพระโอรส

และพระชายา ทาจรณจนทน (เครองหอม) อนนำามาจากแควน

กาส ทรงมาลาของหอมและเครองลบไล ยนดเงนทอง ยากท

จะรเรองนวา คนพวกนเปนพระอรหนต หรอวาคนพวกนบรรล

อรหตตมรรค

(๑) มหาบพตร ศลพงรไดดวยการอยรวมกน ศลนนจะ

พงรไดดวยกาลนาน ไมใชดวยกาลเลกนอย ผใสใจจงจะรได

130

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 131

ผไมใสใจรไมได ผมปญญาจงจะรได ผไมมปญญารไมได

(๒) มหาบพตร ความสะอาดจะพงรไดดวยการงาน ฯลฯ

ผมปญญาจงจะรได ผไมมปญญารไมได

(๓) มหาบพตร กำาลงใจจะพงรไดในคราวมอนตราย

ฯลฯ ผมปญญาจงจะรได ผไมมปญญารไมได

(๔) มหาบพตร ปญญาจะพงรไดดวยการสนทนา ฯลฯ

ผมปญญาจงจะรได ผไมมปญญารไมได”

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ

นาอศจรรยจรง ไมเคยปรากฏ พระผมพระภาคตรสเรองนไว

ดยงนกวา มหาบพตร พระองคเปนคฤหสถ บรโภคกาม ฯลฯ

ยากทจะรเรองน ฯลฯ ผมปญญาจงจะรได ผไมมปญญารไมได

ขาแตพระองคผเจรญ (แทจรงแลว) นกบวชเหลา

นนเปนคนของขาพระองค เปนบรษสอดแนม เปนสายลบ

เทยวสอดแนมไปยงชนบทแลวพากนกลบมา ขาพระองคจะร

เรองราวหลงจากทคนเหลานนสบมา บดนคนเหลานนคงจะ

ชำาระลางละอองธลนนแลว อาบสะอาดด ลบไลผวดแลว

โกนผมและหนวด นงหมผาขาว เอบอมเพยบพรอมดวยกามคณ ๕

บำาเรอขาพระองคอย”

131

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก132

“การดคนออก” แมจะเปนสงทยากตองอาศยความชาง

สงเกต และการฝกฝนเปนเวลานาน บางครงกได “ผดเปนคร”

แตกมความจำาเปนสำาหรบการสรางบารมเปนทม โดยเฉพาะ

ผนำาหมคณะทตองดนสยของแตละคนในทมใหออก เพอใช

ในการประคบประคองเปนกลยาณมตรแกคนในทม ดงทพระ-

สมมาสมพทธเจาทรงแกไขนสยใหแกเหลาพระสาวก ในทกชาต

ทเกดมาเจอกน อกทงจะรเทาทนคนสามารถปองกนเหตเภทภย

ทจะมาถงหมคณะไดอกดวย

แตทวา การดคนออก กมวธลด คอ “ดตนเองใหออก”

เสยกอน โดยการปดตา เปดใจ ดเขาไปในศนยกลางกาย ดวยใจท

หยดนง เบาสบาย จนเหนถงไสใน คอ กายในกายตางๆ จนถง

พระธรรมกายภายใน นนแหละจงจะไดชอวา “รจกตนเอง”

อยางแทจรง เมอเรารจกรเทาทนกเลสภายในตนเองได

กจะสามารถ “ทนโลก ทนคน” ไดไมยากเลย

132

133

134

135

136

ทำ�ดตองไมมขอแม

สงประดษฐและสงอศจรรยของโลก ลวนเกดขนจาก

บคคลผไมยอมพายแพตอปญหาอปสรรค เพราะความทกข

ความไมพรอมเปนของคโลก หากมวแตนำาปญหาอปสรรค

เหลานนมาเปนขออาง ขอแม เงอนไข โลกนคงจะปราศจาก

สงประดษฐ หรอสงอศจรรยใดๆ การดำาเนนชวตกเชนเดยวกน

ตองพยายามรกษาความด แมมอปสรรคปญหา เพราะ

กฎแหงกรรมไมเคยผอนผนใหกบขอแมขออางใดๆ ดงเรองราว

ตอไปน

พระสารบตร ไดทราบขาววา ธนญชานพราหมณ

ตงอยในความประมาท อาศยพระราชาเบยดเบยนทรพย

พวกพราหมณและคฤหบด อาศยพวกพราหมณและคฤหบด

เบยดเบยนทรพยพระราชา ภรยาของเขาผมศรทธา ไดสนชวต

เสยแลว เขาไดภรยาคนใหมแตเปนผไมมศรทธา มาจากสกลท

ไมมศรทธา

ธนญชานสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก, มมร. เลม๒๐ หนา ๓๘๔

137

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก138

พระสารบตรคดทจะอนเคราะห ดงนน วนหนงหลงจาก

บณฑบาต และเสรจภตกจแลว ไดเขาไปหาธนญชานพราหมณ

ถงทอย หลงจากปราศรยพอใหระลกถงกนแลว

ทานพระสารบตรไดถามวา “ธนญชาน ทานเปนผไม

ประมาทหรอ”

ธนญชานพราหมณไดตอบวา “ขาแตทานพระสารบตร

ทไหนขาพเจาจะไมประมาทเลา เพราะขาพเจาตองเลยงมารดา

บดา ตองเลยงบตรภรยา ตองเลยงพวกทาสกรรมกร และคน

รบใช ตองทำากจสำาหรบมตรและอำามาตย ตองทำากจสำาหรบ

ญาตสาโลหต ตองทำากจสำาหรบแขกแกแขก ตองทำาบญทควร

ทำาแกปพเปตชนสงไปใหปพเปตชน ตองทำาการบวงสรวงแก

พวกเทวดา ตองทำาราชการใหแกหลวง แมกายนกตองเลยงด

ใหอมหนำา ตองใหเจรญ”

สา. “ธนญชาน ทานจะเขาใจความขอนนวาอยางไร

บคคลบางคนในโลกน เปนผประพฤตไมชอบธรรม ประพฤต

ผดศลธรรม เพราะเหตแหงมารดาบดา

...เพราะเหตแหงบตรและภรยา

...เพราะเหตแหงทาสกรรมกรและคนรบใช

138

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 139

...เพราะเหตแหงมตรและอำามาตย

...เพราะเหตแหงญาตสาโลหต

...เพราะเหตแหงแขก

...เพราะเหตแหงปพเปตชน

...เพราะเหตแหงเทวดา

...เพราะเหตแหงพระราชา

...เพราะเหตแหงการเลยงกาย ทำานบำารงรางกาย

นายนรยบาลจะฉดคราเขาผนนไปยงนรก เพราะเหต

แหงการประพฤตไมชอบธรรมและประพฤตผดศลธรรม เขาจะ

ขอผอนผนไดหรอวา เราเปนผประพฤตไมชอบธรรม ประพฤต

ผดศลธรรม เพราะเหตแหงมารดาบดา ฯลฯ ขอนายนรยบาล

อยาพงฉดคราเราไปนรกเลย

หรอมารดาบดาของผนน ฯลฯ จะขอผอนผนไดหรอวา

ผนเปนผประพฤตไมชอบธรรม ประพฤตผดศลธรรม เพราะเหต

แหงเราทงหลาย ขอนายนรยบาลอยาพงฉดคราเขาไปนรกเลย”

ธ. “ไมใชเชนนน ทานพระสารบตร ทแทถงผนนจะ

ครำาครวญมากมาย นายนรยบาลกยงโยนเขาลงในนรกจนได”

139

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก140

สา. “ดกอนธนญชาน ทานจะเขาใจความขอนนวา

อยางไร บคคลผประพฤตไมชอบธรรม ประพฤตผดศลธรรม

เพราะเหตแหงมารดาบดา

...เพราะเหตแหงบตรและภรยา

...เพราะเหตแหงทาสกรรมกรและคนรบใช

...เพราะเหตแหงมตรและอำามาตย

...เพราะเหตแหงญาตสาโลหต

...เพราะเหตแหงแขก

...เพราะเหตแหงปพเปตชน

...เพราะเหตแหงเทวดา

...เพราะเหตแหงพระราชา

...เพราะเหตแหงการเลยงกาย ทำานบำารงรางกาย

เปรยบกบบคคลผประพฤตชอบธรรม ประพฤตถก

ศลธรรมเพราะเหตแหงมารดาบดา ฯลฯ บคคลไหนจะประเสรฐ

กวากน”

ธ. “ขาแตทานพระสารบตร ผทประพฤตไมชอบ

ธรรม ประพฤตผดศลธรรม เพราะเหตแหงมารดาบดา ฯลฯ

140

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 141

ไมประเสรฐ สวนผประพฤตชอบธรรม ประพฤตถกธรรม

เพราะเหตแหงมารดาบดา ฯลฯ ประเสรฐกวา ดวยวาการ

ประพฤตชอบธรรมและการประพฤตถกศลธรรม ประเสรฐกวา

การประพฤตไมชอบธรรมและการประพฤตผดศลธรรม”

สา. “ธนญชาน การงานอยางอนทเปนสมมาอาชวะ

ประกอบดวยธรรม เปนเครองใหบคคลอาจเลยงมารดาบดาได

ฯลฯ ไมตองทำากรรมอนลามก และใหปฏบตปฏปทาอนเปนบญ

ได มอย”

ครงนนแล ธนญชานพราหมณชนชมอนโมทนาภาษต

ของทานพระสารบตรลกจากอาสนะหลกไปแลว

ตอมา เมอธนญชานพราหมณปวยหนกใกลตาย

มทกขเวทนาแรงกลา กไดอาศยพระสารบตรเปนกลยาณมตร

ชกนำาใจใหเปนกศล ไดไปบงเกดในพรหมโลก ในทสด

เหตทพระสมมาสมพทธเจา ทรงเปนบคคลอศจรรย

ของโลกได เพราะทรงสรางบารมโดยไมมขอแม ไมรอ

ความพรอม เพราะความพรอมจรงๆ ไมเคยมอยในโลก ฉะนน

เราทานทงหลายจงรบเรงสรางความดเถด ความพรอมจะเกด

เพมขนเมอเรมลงมอสรางความด นนเอง

141

142

ยอดผนำ�บญ

ทกหมชนลวนมผนำา แตในบรรดาผนำาทงหลาย

พระสมมาสมพทธเจา คอ สดยอดของผนำา เพราะนำาใน

สงททำาไดยากทสด คอ นำาพาสรรพสตวทงหลายใหหลดพน

บวงแหงภพและการเวยนวายตายเกด และทรงเปนผนำาใน

การสรางความดของสรรพสตว ตงแตเมอครงทยงเปนปถชน

เปนพระโพธสตวสรางบารมอย

ในขณะทชาวโลกไหลไปตามกระแสกเลส แตพระโพธสตว

ทงหลายทวนกระแสกเลสเปนตวอยาง เปนผนำาในการสราง

ความด สรางความอศจรรยใจตอผอยรอบขาง และกอเกดแรง

บนดาลใจ ใหอยากทำาความดใหไดเชนนนบาง

ดงนน ตำาแหนง “ผนำาบญ” จงเปนตำาแหนงอนทรง

เกยรตของโลกและจกรวาล เพราะเปนผนำาแหงความด ดงเชน

พระโพธสตวทงหลาย เปนผทจะเปนหลก เปนกำาลงใจ และ

ฉดใหชาวโลก พนจากภยของกระแสกเลสอนเชยวกราก แต

การเปนผนำาบญ มไดเปนดวยชอ หากแตเปนดวยการกระทำา

ภเวสสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย ปญจกนบาต, มมร. เลม ๓๖ หนา ๓๘๗

143

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก144

กระทำาสงทดกวา กระทำาสงทเปนแบบอยาง กระทำาสงทเปน

แรงบนดาลใจ ใหคนรอบตวเกดกำาลงใจในการสรางความดยง

ขนไป ดงเชน เรองราวของ ภเวสอบาสก ยอดผนำาบญในสมย

พระกสสปสมมาสมพทธเจา ดงน

สมยหนง พระผมพระภาคเจาเสดจจารกไปในโกศล

ชนบท พรอมดวยภกษสงฆหมใหญ ขณะทเสดจดำาเนนไป

ตามหนทาง ไดทอดพระเนตรเหนปาสาละแหงหนง จงทรงแวะ

เสดจเขาไปสปาสาละนน ครนเสดจถงแลว ทรงทำาการแยม

พระโอษฐใหปรากฏ

ครงนน ทานพระอานนทจงไดทลถามพระผมพระภาคเจา

วา “ขาแตพระองคผ เจรญ อะไรเปนเหต เปนปจจย

ใหพระผมพระภาคทรงแสดงอาการแยม พระตถาคตยอมไม

ทรงแสดงอาการแยมโดยไมมเหต”

พระผมพระภาคเจาจงตรสเลาวา “ดกอนอานนท

ในอดตสมยของพระกสสปอรหนตสมมาสมพทธเจา ณ ประเทศ

นเปนเมองมงคง กวางขวาง มชนมาก มมนษยหนาแนน

ในพระนครนน มอบาสกนามวา ภเวส เปนผยงไมบรบรณ

ในศล (รกษาศล ๕ ไมสมำาเสมอ) แมอบาสกประมาณ ๕๐๐ คน

ในกลมทภเวสอบาสกชวนเขาวด กเปนผยงไมบรบรณในศล

144

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 145

วนหนง ภเวสอบาสกไดคดวา “กเราเปนผมอปการะมาก

เปนหวหนาชกชวนอบาสกประมาณ ๕๐๐ คนเหลาน และเรา

กเปนผยงไมบรบรณในศล แมอบาสกประมาณ ๕๐๐ เหลาน

กเปนผยงไมบรบรณในศล ตางคนตางกเทาๆ กน ไมยงไปกวากน

เอาเถอะ เราควรปฏบตใหยงกวา”

ดงนน ภเวสอบาสกไดเขาไปหาอบาสกประมาณ ๕๐๐

เหลานนแลวไดกลาววา “ดกอนทานผมอายทงหลาย ตงแต

วนนไป ขอทานทงหลาย จงจำาเราไววา เปนผกระทำาใหบรบรณ

ในศล”

ฝายอบาสกประมาณ ๕๐๐ เหลานน ไดคดวา “ภเวส

อบาสกผเปนเจา เปนผมอปการะมาก เปนหวหนา ชกชวนเรา

ทงหลาย หากภเวสอบาสก จกเปนผกระทำาใหบรบรณในศล

กไฉนเราทงหลายจะทำาใหบรบรณในศลไมไดเลา”

ดงนน อบาสกประมาณ ๕๐๐ เหลานน ไดเขาไปหา

ภเวสอบาสกแลวกลาววา “ตงแตวนนไป ขอภเวสอบาสก จงจำา

อบาสก ๕๐๐ แมเหลานวา เปนผกระทำาใหบรบรณในศล”

ตอมา ภเวสอบาสกไดคดวา “กเราแลเปนผมอปการะมาก

เปนหวหนาชกชวนอบาสกประมาณ ๕๐๐ เหลาน และเราก

เปนผกระทำาใหบรบรณในศล แมอบาสกประมาณ ๕๐๐ เหลาน

145

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก146

กเปนผกระทำาใหบรบรณในศล ตางคนตางกเทา ๆ กน ไมยง

ไปกวากน เอาเถอะ เราควรปฏบตใหยงกวา”

ดงนน ภเวสอบาสกไดเขาไปหาอบาสกประมาณ ๕๐๐

เหลานน แลวกลาววา “ดกอนทานผมอายทงหลาย ตงแตวนน

ไป ขอทานทงหลาย จงจำาเราไววา เปนผประพฤตพรหมจรรย

ประพฤตเวนไกลจากเมถน อนเปนธรรมของชาวบาน

ครงนน อบาสกประมาณ ๕๐๐ เหลานนไดคดวา

“ภเวสอบาสก เปนผมอปการะมาก เปนหวหนา ชกชวนเราทง

หลาย หากภเวสอบาสก จกประพฤตพรหมจรรย ประพฤตเวน

ไกลจากเมถน อนเปนธรรมของชาวบานได กไฉนเราทงหลาย

จกเปนผประพฤตพรหมจรรย ประพฤตเวนไกลจากเมถนอน

เปนธรรมของชาวบานไมไดเลา”

ดงนน อบาสกประมาณ ๕๐๐ เหลานน ไดเขาไปหา

ภเวสอบาสกแลวกลาววา ตงแตวนนไป ขอภเวสอบาสก จงจำา

อบาสก ๕๐๐ แมเหลานวา เปนผประพฤตพรหมจรรย ประพฤต

เวนไกลจากเมถน อนเปนธรรมของชาวบาน

ดวยอาการเชนน ภเวสอบาสก และอบาสกประมาณ ๕๐๐

ได เพมวตรปฏบต ในการฝกฝนความดของตนๆ ดงน

คอ เปนผบรโภคอาหารมอเดยว เวนการบรโภคในราตร งดเวน

การบรโภคอาหารในเวลาวกาล

146

และตอมา ไดบรรพชาอปสมบทในสำานกของพระกสสป

อรหนตสมมาสมพทธเจา แลวไดหลกออกจากหมอยผเดยวไม

ประมาท มความเพยร มใจเดดเดยว ไมนานนก กทำาใหแจง

ซงทสดแหงพรหมจรรยอนยอดเยยม ภเวสภกษ และภกษ

ประมาณ ๕๐๐ เหลานน ไดบรรลธรรมเปนพระอรหนตทงหมด

ภกษประมาณ ๕๐๐ เหลานน มภเวสภกษเปนประมข

พยายามบำาเพญธรรมทสงๆ ขนไป ประณตขนไป ไดทำาใหแจง

ซงวมตตอนเปนธรรมชนเยยม ดวยประการฉะน

ดกอนอานนท เพราะฉะนน เธอทงหลายพงศกษา

อยางนวา เราทงหลายจกพยายามบำาเพญธรรมทสงๆ ขนไป

ประณตขนไป จกทำาใหแจงซงวมตตอนเปนธรรมชนเยยม

ดงนแล”

ภเวสอบาสก เปนตวอยางทด เยยมของผนำาบญ

ในฐานะแหงความเปนผนำา หมายถงตองเปนเลศกวาในทางคณ

ความด พยายามพฒนาความดของตนเปนแบบอยางแกผอนใน

หม และอบาสกประมาณ ๕๐๐ กเปนตวอยางอนเยยมของผตาม

ททำาความดตามอยางไมลดละ ตามตด ตดตามไปตลอดเสน

ทางแหงความด และนคอ แบบอยางอนยอดเยยมของหมคณะ

นกสรางบารม ทเทาเทยมทนกนทงทม

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 147

147

148

ผเปนใหญในทรพย

คณยายอาจารยมหารตนอบาสกาจนทร ขนนกยง ทาน

สอนวา

“มนำาตองใชนำาใหเปน ใชไมเปนกเปนขขานำา มไฟ

ตองใชไฟใหเปน ใชไมเปนกเปนขขาไฟ มเงนกตองใชเงนใหเปน

ใชไมเปนกเปนขขาเงน เมอหามาได ตองรจกใชของใหเปน

ใชไมเปน กเปนขขาของเหลานนทงชาต”

เพยงการหาทรพย และการดแลรกษา กนำาความลำาบาก

มาใหไมนอยแลว หากจะตองทกขเพราะการใช กคงตองเปน

ขขาทรพยทงชาตอยางหนไมพน ทำาอยางไรเลา เราจงจะ “เปน

ใหญในทรพย” นน คอไดประโยชนสขจากทรพยนนอยางเตมท

พระสมมาสมพทธเจาทรงใชสอยทรพย แตไมตดใน

ทรพย เหมอนบวทอาศยเกดในนำา แตไมตดในนำา ดงใน อทาย

เถรคาถา วา

“พระพทธเจานน บรโภคของอนหาโทษมได ไมบรโภค

ของทมโทษ ไดอาหารและเครองนงหมแลว กไมสงสมไว

อทายเถรคาถา : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย เถรคาถา, มมร. เลม ๕๒ หนา ๕๐๖

149

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก150

ตดเครองเกาะเกยวผกพนนอยใหญทงสน ไมมความหวงใยเลย

เทยวไปในททกแหง เปรยบเหมอนดอกบวขาบ มกลนหอมหวาน

ชวนใหรนรมย เกดในนำา เจรญในนำา ยอมไมตดอยดวยนำา

ฉนใด

พระพทธเจาเสดจอบตแลวในโลก อยในโลก ไมตดอย

ดวยโลก เหมอนดอกปทมไมตดอยดวยนำา ฉนนน”

นอกจากนนทรงสอนใหเปลยนโภคทรพยทม ใหเปน

ทรพยทแทจรง ทสามารถตดตามไปอำานวยประโยชนสขแกเรา

ผเปนเจาของไดแมขามชาต โดยการฝงทรพยนนไวดวย

การสรางบญ ดงน

พระผมพระภาคเจา ทรงสอนคฤหบดอบาสก ในเมอง

สาวตถวา

“บรษยอมฝงขมทรพยไวในนำาลก ดวยคดวา เมอกจท

จำาเปนเกดขน ทรพยนจกเปนประโยชนแกเรา เพอเปลองตน

จากราชภยบาง เพอชวยตนใหพนจากโจรภยบาง เพอเปลอง

หนบาง ในคราวทพภกขภยบาง ในคราวคบขนบาง ขมทรพย

ทเขาฝงไวในโลก กเพอประโยชนนแล

ขมทรพยนน ยอมหาสำาเรจประโยชนแกเขาไปทงหมด

ในกาลทกเมอทเดยวไม เพราะขมทรพยเคลอนจากทไปเสยบาง

นธกณฑ : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ขททกปาฐะ, มมร. เลม ๓๙ หนา ๓๐๒

150

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 151

ความจำาของเขาคลาดเคลอนเสยบาง นาคทงหลายลกไปเสยบาง

ยกษทงหลายลกไปเสยบาง ผรบมรดกทไมเปนทรกขดเอาไป

เมอเขาไมเหนบาง ในเวลาทเขาสนบญ ขมทรพยทงหมดนน

ยอมสญไป

ขมทรพยคอบญของผใด เปนสตรกตาม เปนบรษกตาม

ฝงไวดแลวดวยการใหทาน รกษาศล สญญมะ (ความสำารวมใจ)

ทมะ (ความฝกตน) ในเจดยกด ในสงฆกด ในบคคลกด ในแขกกด

ในมารดากด ในบดากด ในพชายกด

ขมทรพยนน ชอวาฝงไวดแลว ใครๆ ไมอาจผจญได

เปนของตดตามตนไปได บรรดาโภคะทงหลายทเขาจำาตอง

ละไป (เมอเสยชวต) เขากพาขมทรพยคอบญนนไป

ขมทรพยคอบญ ไมสาธารณะแกชนเหลาอน โจรกลก

ไปไมได ขมทรพยคอบญ อนใด ตดตามตนไปได ผมปญญาพง

ทำา ขมทรพยคอบญ อนนน

ขมทรพยคอบญนน อำานวยผลทนาปรารถนาทกอยาง

แกเทวดาและมนษยทงหลาย เทวดาและมนษยปรารถนาผล

ทนาชอบใจใดๆ ผลทนาชอบใจทงหมดนนๆ อนยอมเกด

ไดดวยขมทรพยคอบญน

ความมวรรณะงาม ความมเสยงไพเราะ ความม

151

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก152

ทรวดทรงด ความมรปสวย ความเปนใหญ ความมบรวารมาก

ผลทนาชอบใจทงหมดนน ยอมไดดวยขมทรพยคอบญน

ความเปนพระราชาในประเทศ ความเปนพระเจา

จกรพรรด สขของพระเจาจกรพรรดทนาพอใจ ความเปนเทวราช

ของหมเทวดาทงหลาย ผลทนาชอบใจทงหมดนนยอมไดดวย

ขมทรพยคอบญน

สมบตของมนษย ความยนดในเทวโลก และสมบตคอ

พระนพพาน ผลทนาชอบใจทงหมดนนยอมได ดวยขมทรพย

คอบญน

ความทบคคลอาศย ความถงพรอมดวยมตรแลว ถา

ประกอบโดยแยบคาย เปนผชำานาญในวชชาและวมตต ผลท

นาชอบใจทงหมดนน ยอมไดดวยขมทรพยคอบญน

ปฏสมภทา วโมกข สาวกบารม ปจเจกโพธและพทธภม

อนใด ผลทนาชอบใจทงหมดนน อนบคคลยอมไดดวย ขมทรพย

คอบญน

บญสมปทา ความถงพรอมดวยบญนน เปนไปเพอ

ประโยชนใหญอยางน เพราะฉะนน บณฑตผมปญญา

จงสรรเสรญความเปนผทำาบญไวแล”

152

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 153

ทรพยนน เกดดวยอำานาจแหงบญทเราสงสมไวในอดต

การทำามาหากนเปนเพยงชองทางใหทรพยเกดขนเทานน เมอจะ

ไดทรพยกตองใชบญ เมอใชทกวนกยอมหมดสนไปเปนธรรมดา

หากหมดบญกหมดทรพย แตผฉลาดยอม “ใชบญตอบญ” คอ ใช

ทรพยทเกดจากบญ นำาไปสรางบญตออกดวยการใหทาน บญกจะ

เกดทบทว นำาประโยชนสขมาใหอยางไมมสนสด การใชสอย

ทรพยเชนนจงจะไดชอวา “ผเปนใหญในทรพย” อยางแทจรง

153

154

ก�รไดฟงธรรมเปนล�ภอนประเสรฐ

พระสมมาสมพทธเจาตรสวา “การบงเกดขนของ

พระพทธเจายากอยางย ง แตการไดฟงพระสทธรรม

ยากยงกวา” เพราะโอกาสนนยอมเกดไดเมอมพระสมมาสม-

พทธเจามาบงเกดขนเทานน ฉะนนจงถอเปนลาภอนประเสรฐ

ทเดยวสำาหรบเราชาวพทธ ทเกดมาพบพระพทธศาสนา ม

โอกาสไดฟงธรรมอนบรสทธ ดงคำากลาวของนางยกษณผ

ปรารถนาจะฟงธรรมอยางยง ดงน

สมยหนง พระผมพระภาคเจาประทบอยในพระวหาร

เชตวน อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ ในกรงสาวตถ

ครงนน พระผมพระภาคเจาทรงยงภกษทงหลายให

เหนแจง ใหสมาทาน ใหอาจหาญ ใหรนเรงอยดวยธรรมกถา

อนประกอบดวยพระนพพาน ภกษเหลานนตงใจมนสการ นอม

นกดวยความเตมใจ เงยโสตลงสดบพระธรรม

ครงนน นางยกษณผเปนมารดาของปนพพส ปลอบบตร

นอยอยางนวา

ปนพพสสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๕ หนา ๔๐๕

155

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก156

“นงเสยเถดลกอตรา นงเสยเถดลกปนพพส จนกวาแม

จะฟงธรรมของพระพทธเจาผประเสรฐ ผเปนพระศาสดาจบ

พระผมพระภาคเจาตรส นพพานอนเปนเครองเปลองตน

เสยจากกเลสเครองรอยรดทงปวง เวลาทปรารถนาในธรรมนน

จะลวงเลยแมไปเสย

ลกของตนเปนทรกในโลก สามของตนเปนทรกในโลก

แตความปรารถนาในธรรมนนเปนทรกของแมยงกวาลกและ

สามนน เพราะวาลกหรอสามทรก จะปลดเปลองแมจากทกข

ไมได เหมอนการฟงธรรมยอมปลดเปลองเหลาสตวจากทกขได

ในเมอโลกถกทกขครอบงำาอย ประกอบดวยชราและ

มรณะ แมปรารถนาจะฟงธรรม ทพระพทธเจาตรสรดวย

พระปญญาอนยง เพอพนจากชราและมรณะ จงนงเสยเถด

ลกปนพพส”

ปนพพสพดวา

“แมจา ฉนจกไมพด อตรานองสาวของฉนกจกเปนผนง

เชญแมฟงธรรมอยางเดยว การฟงพระสทธรรมนำาความสขมาให

แมจา เราไมรพระสทธรรมจงไดเทยวไปลำาบาก

พระพทธเจาพระองคนเปนผทำาความสวางไสวแกเทวดา

และมนษยผลมหลง พระองคมพระสรระเปนชาตสดทาย

156

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 157

ทรงมพระจกษ แสดงธรรมอย”

ยกษณพดวา

“นาชนชมนก ลกผนอนบนอกของแม เปนคนฉลาด

ลกของแมยอมรกใครพระธรรมอนบรสทธของพระพทธเจาผ

ประเสรฐ ปนพพสเจาจงมความสขเถด วนนแมเปนผยางขนไป

ในพระศาสนา แมและเจาเหนอรยสจแลว แมแมอตรากจงฟงแม”

ครงนน นางยกษณนน ยนฟงธรรมอยในทนนกบ

ปนพพสผเปนบตร ตงอยในโสดาปตตผล สวนอตราธดาของ

นางยกษณนน กมอปนสย (มบญจะไดบรรลธรรม) แตไมอาจจะ

รบเทศนาได เพราะเปนเดกเกนไป

การไดฟงพระสทธรรม นำาสขมาใหแกสรรพสตว เมอเรา

มโอกาสอนดแลว อยาไดปลอยใหผานเลยไปอยางนาเสยดาย

มฉะนนอาจตองเสยใจ เปนทกข เพราะหลงทำาบาปดวยเหตท

ไมไดฟงธรรม

157

158

สอนตนเองใหได

บคคลทจะประสบความสำาเรจ ในการสรางบารม

จะตองรกในการฝกฝนตนเองทงกาย วาจา และใจ หมน

ปรบปรงแกไขตนเองใหไดกอนในทกรปแบบ เพราะถาเรา

สามารถสอนตนเองได มความอดทน รจกยกใจตนเอง ให

สงขนเหนออปสรรคทงมวล และรกษาใจใหผองใสเปนประจำา

ไมยอมรอคอยกำาลงใจจากใคร เรากจะประสบความสำาเรจใน

การสรางบารมอยางแนนอน

เหมอนดงเรองราวของหญงสาวคนหนง ผเปนธดา

ของนายชางหก ผทรจกสอนตนเองดวยการทำาตามโอวาท

ของพระบรมศาสดา จนประสบความสำาเรจในการสรางบารม

ในทสด มเรองราวดงน

ในสมยหนง พระบรมศาสดาเสดจไปเมองอาฬว ได

ทรงประทานโอวาทใหแกมหาชนวา “ทานทงหลายจงเจรญ

มรณานสสตวา ชวตของเราไมยงยน ความตายของเราแนนอน

เราพงตายแนแท ชวตของเรามความตายเปนทสด ชวตของเรา

ธดาชางหก : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย คาถาธรรมบท, มมร. เลม ๔๒ หนา ๒๔๕

159

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก160

ไมเทยง แตความตายเทยง เพราะฉะนน...พวกทานทงหลายพง

เจรญมรณานสสตเถด” เมอทรงประทานโอวาทเสรจ พระบรม

ศาสดากเสดจกลบวดพระเชตวน

มหาชนครนไดฟงพระธรรมเทศนานนแลว บางสวน

กปฏบตตาม บางสวนกไมคอยนำาไปปฏบตเทาทควร ยงมว

ประมาทในชวตเหมอนเดม สวนธดาของนายชางหกคนหนง

นางอายเพยง ๑๖ ป แตมปญญาสอนตนเองได นางไดทำาหนาท

กลยาณมตรใหกบตนเอง เมอกลบมาทบานกไดทำาการบานท

พระบรมศาสดาทรงประทานให ดวยการเจรญมรณานสสตอย

ตลอดเวลา

สามปตอมา พระบรมศาสดาเสดจไปโปรดชาวเมองอาฬว

อกครง ธดาชางหกกมโอกาสมาเขาเฝาเพอฟงพระธรรมเทศนา

เหมอนเดม ในครงนน...พระบรมศาสดาถามเธอในทามกลาง

บรษทวา

พ. “กมารกา เธอมาจากไหน?”

ธ. “ไมทราบ พระเจาขา”

พ. “เธอจะไปไหน?”

ธ. “ไมทราบ พระเจาขา”

160

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 161

พ. “เธอไมทราบหรอ?”

ธ. “ทราบ พระเจาขา”

พ. “เธอทราบหรอ?”

ธ. “ไมทราบ พระเจาขา”

เมอธดาชางหกตอบปญหาเพยงคำาวา “ทราบ” กบ

“ไมทราบ” เทานน ทำาใหมหาชนเกดความไมพอใจกนใหญ

เพราะคดวา ธดาชางหกพดเลนลนกบพระพทธเจา ดงนนเพอ

คลายความสงสยของมหาชน พระบรมศาสดาจงตรสถามตอ

ไปวา

“กมารกา เมอเราถามวา ‘เธอมาจากไหน?’ ทำาไม

เธอจงตอบวา ไมทราบ”

กมารกาผมปญญาลกซงไดทลตอบวา “หมอมฉนไม

ทราบวา ตวเองเกดมาจากไหน จงตอบวา ไมทราบ”

พระบรมศาสดาทรงประทานสาธการวา “ดละ กมารกา

เธอมปญญาแกปญหาทตถาคตถามไดดแลว”

ทรงถามขอตอไปวา “เมอเราถามวา ‘เธอจะไปไหน?’

ทำาไมจงกลาววา ไมทราบ”

161

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก162

กมารกากทลตามทเขาใจวา “เมอหมอมฉนตายจากโลก

นแลวไมทราบวา จะไปเกดในทไหน”

ทรงถามวา “แลวเมอเราถามวา ‘เธอไมทราบหรอ?’

ทำาไมจงตอบวา ทราบ ละ”

กมารกาทลตอบวา “พระเจาขา หมอมฉนทราบวา ตว

เองตองตายอยางแนนอน จงตอบวา ทราบ เจาขา”

“แลวเมอตถาคตถามวา ‘เธอยอมทราบหรอ?’ ทำาไม

จงตอบวา ไมทราบ”

กมารกากทลตอบวา “หมอมฉนทราบแตเพยงวาจะตอง

ตาย แตไมทราบวาจะตายเวลาไหน จงตอบเชนนนพระเจา

ขา”

พระบรมศาสดาทรงชมเชยธดาชางหกในความเปนผม

ใจจดจอตอการเจรญมรณานสสต สามารถตกเตอนตนเองได

ไมมวรอใหคนอนมาคอยจำาจจำาไช แลวตรสเตอนพทธบรษทวา

“พวกทานไมทราบถอยคำาทกมารกานกลาว จงกลาวต

ธดาของเราผมปญญา”

แลวทรงแสดงธรรม เรองมรณานสสตอกครงหนง

เมอสนพระธรรมเทศนา ธดาชางหกกไดบรรลธรรมเปนพระ

โสดาบน เปนผไมตกตำาในชวตอกตอไป

162

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 163

แต... เนองจากวบากกรรมเกาตามมาทน เมอนางเดน

ทางกลบไปบานแลว เหนพอกำาลงนอนหลบอยขางเครองทอหก

นางจงไดปลกพอใหตน ฝายพอกำาลงนอนหลบเพลน มอจงไป

กระทบดามฟมเครองทอผาอยางแรง ทำาใหปลายฟมอกดาน

หนงแทงเขาทหนาอกของนางอยางแรง นางลมลงกบพนแลว

สนใจ ณ ตรงนนเอง เมอละโลกแลวกไดไปบงเกดในสวรรค

ชนดสต

จากเรองนจะเหนไดวา... การรจกสอนตนเอง เปนสงท

มความสำาคญมากของนกสรางบารม เพราะในโลกน ไมมใครท

จะสอนตวเราไดดเทากบตวของเราเอง และเมอเราสอนตวเอง

ไดดแลว การทจะทำาหนาทสงสอนผอนกจะสมบรณตามมาดวย

163

164

พนธน�ก�รแหงชวต

“เรอนจำา” เปนสถานททคนทงหลายไมอยากยางกราย

เขาไป เพราะเปนสถานททมไวเพอกกขงหนวงเหนยวใหหมด

อสรภาพ และยงตองถกจองจำาดวยเครองพนธนาการหลาก

หลายชนด เชน โซ ตรวน หรอถกขงในหองขง เปนตน แต...

เครองจองจำาเหลานนยงไมนบวาเปนเครองจองจำาทมนคงถาวร

เพราะมนกโทษมากมายทสามารถแหกคกหนออกมาได

แต...มเครองจองจำาอกประเภทหนงทมความมนคงถาวร

ใครกตามทถกพนธนาการดวยเครองจองจำาประเภทนแลว ก

ยากทจะหลดพนออกมา ชวตของเขาจะหมดอสรภาพไปในทนท

เครองจองจำาทวานนกคอ “ชอเสยง ลาภ ยศ และบตรภรรยา”

เครองจองจำาประเภทน มความเหนยวแนนมนคงเปนอยางยง

แมจะผกหยอนๆ หลวมๆ เหมอนไมไดถกจองจำา แตกหลด

ออกไปไดโดยยาก เพราะผทถกจองจำามความพอใจเจอปนอย

ดวย ความพอใจนนเองทเปนเหยอคอยหลอกลอใหหลงตดอย

ในเครองจองจำาประเภทน

พนธนสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๔ หนา ๔๔๘

165

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก166

ดงท พระบรมศาสดาตรสไวใน พนธนสตร วา

นกปราชญทงหลาย ไมไดกลาวถงเครองจองจำา

ททำาดวยเหลก ทำาดวยไม และทำาดวยหญา

วาเปนเครองจองจำาทมนคง

แตกลาวถงความกำาหนดยนด ในเครองประดบแกวมณ

และความอาลยในบตรและภรรยาทงหลาย

วาเปนเครองจองจำาทมนคง

นกปราชญทงหลายกลาวถงเครองจองจำา

ทมความกำาหนดยนดในเครองประดบแกวมณ เปนตนนน

วาเปนเครองจองจำาทมนคง

พาใหตกตำา แมหยอนๆ แตแกไดยาก

ผมปญญาตดเครองจองจำาแมเชนนนไดแลวออกบวช

เปนผไมมความอาลย ละกามสขเสยได

แลวทรงนำาเรองราวของพระโพธสตวในอดต มาเลาวา

ในอดตกาล ในเมองพาราณส พระโพธสตวเกดใน

ตระกลคหบดผตกยากตระกลหนง เมอเจรญวยขนบดากได

ถงแกกรรมลง มารดาจงไดนำาหญงคนหนงมาใหเพอเปนภรรยา

ของพระโพธสตว ฝายพระโพธสตวแมไมอยากมภรรยา แตกไม

สามารถขดใจมารดาได

เรอนจำา : พระสตตนตปฎก อรรถกถาขททกนกาย คาถาธรรมบท, มมร. เลม ๔๓ หนา ๒๙๓

166

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 167

ตอมามารดาของพระโพธสตวไดถงแกกรรมลง พระ-

โพธสตวจงอยากออกบวช พอดตอนนนภรรยาของเขาไดตง

ครรภ นางจงบอกแกเขาวา “ขอใหนางคลอดลกเสยกอนแลว

จงออกบวช” เขากคอยจนนางคลอดลก หลงจากนนจงอำาลานาง

เพอออกบวชอก แตนางบอกวา “ขอใหลกหยานมเสยกอน”

แตพอลกหยานม นางกตงครรภลกคนใหม

พระโพธสตวคดวา “คอยอยอยางน ไมมทางได

ออกบวช” คราวนจงไมไดบอกภรรยา แอบลกขนกลางดก

แลวหนออกจากบาน เดนทางเขาสปาหมพานตบวชเปนฤๅษ

หลงจากนนไมนานกทำาฌานอภญญาใหเกดขน แลวไดเปลง

อทานขนวา “เครองผก คอ บตรภรรยา เครองผก คอ กเลส

ซงบคคลตดไดยาก เราตดไดแลว”

โลกใบน เตมไปดวยเครองพนธนาการทจองจำาผคนไว

ถาอยากหลดพนกตองเรมทใจตนเองกอน ตองฝกปลอยวาง

ตดความพอใจในทรพยสมบต ชอเสยง และครอบครว แสวงหา

ความวเวก หลกเรนออกจากความสบสนวนวาย เพอจะไดหลด

พนจากพนธนาการแหงชวต

167

168

ยงสงสงยงออนนอม

บคคลผยงใหญทประสบความสำาเรจทงทางโลกและทาง

ธรรม จะมคณธรรมอยางหนงทเหมอนกน นนกคอ... “ความ

ออนนอมถอมตน” ถาขาดคณธรรมขอนแลว แมจะไดรบยศ

ตำาแหนงสงสงมากเพยงใดกจะอยไดไมนาน ในทางตรงกน

ขามหากมความออนนอมถอมตน ทำาตนเหมอนภาชนะเปลา

ทพรอมจะรองรบความดอนๆ แมจะมคณธรรมเปนเลศอยแลว

กพรอมจะรองรบความรจากผอนตลอดเวลา เหมอนมหาสมทร

ทสามารถรองรบนำาจากแมนำาทกสาย ถาทำาไดอยางนยอมเปน

ทางมาแหงความเจรญรงเรองและความสำาเรจในชวต

ดงเรองราวของ พระสารบตรเถระ อครสาวกเบองขวา

มใจความโดยสรปดงน...

พระสารบตรเถระผเปนอครสาวกเบองขวา เปนพระ

ธรรมเสนาบด สนองงานพระผมพระภาคเจา เปนผบรหาร

หมสงฆและเผยแผพระพทธศาสนาใหกวางไกล แมทานจะม

ตำาแหนงสงสงถงเพยงนน ทานกยงมความออนนอมถอมตน

พระสารบตรเถระ : พระสตตนตปฎก อรรถกถาขททกนกาย คาถาธรรมบท, มมร.

เลม ๔๑ หนา ๓๘๔

169

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก170

ไมถอตว มความเสมอตนเสมอปลาย ใหความเปนกนเองกบภกษ

สามเณรทกรป ทำาใหทานเปนทเคารพรกของภกษสงฆ อกทง

ญาตโยมกเลอมใสศรทธาในตวทานมาก

ครงหนงทานถกพระภกษรปหนงใสความวา “ทานเปน

ถงอครสาวก แตแกลงมาเดนกระทบตน” พระสมมาสมพทธเจา

จงตรสถามพระสารบตรในทประชมสงฆวา “เปนอยางนนจรงหรอ?”

พระสารบตรกราบทลวา “ขาพระพทธเจาม

สตสมปชญญะอยเสมอ คอยระมดระวงตน ประคองสตอนเปน

ไปในกาย เสมอนบรษประคองถาดซงบรรจนำามนอยเตมเปยม

และมคนเงอดาบอยเบองหลง พรอมขวา “ถาทำานำามนหกจะ

ประหารเสย” ขาพระองคประพฤตตน เสมอนผาเกาสำาหรบ

เชดเทา เสมอนโคทมเขาขาด เสมอนเดกจณฑาลทพลดหลงถน

ยอมไมมอำานาจทจะแกลวกลาอาจหาญประการใด”

เมอพระสารบตร กลาวเชนนนในทามกลางสงฆ

แผนดนทแมไมมจตยงเกดอาการหวนไหว เปนการอนโมทนา

ในคณธรรมอนสงสงของทาน

ภกษรปนน เมอไดฟงกเกดอาการเรารอนในสรระ

เหมอนมไฟมาเผาไหมตว อดรนทนอย ไมไดตองลกขน

ขอขมาโทษพระสารบตรและยอมรบสารภาพตอหนาหมสงฆวา

ไดกลาวตใสความพระสารบตร

170

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 171

พระสมมาสมพทธเจาจงตรสสรรเสรญวา “สารบตรม

จตมนคงดงขนเขา หนกแนนเหมอนแผนดน เปนผไมแสดง

อาการยนดยนราย เปนผคงทและมวตรด เปนผมใจสะอาด

เหมอนนำาทไมมฝนหรอโคลนตม สงสารวฏยอมไมมแก

พระสารบตร” จากนนพระพทธองคทรงรบสงใหพระสารบตร

อดโทษแกภกษผกลาวต มเชนนนแลว ศรษะของภกษรปนน

จะแตกเปน ๗ เสยง

พระสารบตรยอมอดโทษใหทกอยาง เพราะทานไมเคย

มความคดประทษรายใคร อกทงมความถอมตน และยงได

ปวารณาตวอกวา “หากตวทานเองไดประพฤตผดพลาดลวง

เกน ทงทมเจตนา หรอไมมเจตนากด ขอใหเพอนสหธรรมก

ไดโปรดใหอภยงดโทษนนดวย”

จากเรองนจะเหนไดวา ผยงใหญทแทจรงนน จะตอง

ใหญดวยคณธรรมภายในเปนพนฐาน ยงสงสงยงตองออนนอม

ถอมตน จงจะเปนทยอมรบนบถอจากทกคนอยางจรงใจ

นอกจากน ความออนนอมถอมตนจะทำาใหทฏฐมานะภายใน

ลดลง เมอถงคราวปฏบตธรรมจะสามารถปลอยทกอยาง วาง

ทกสง แลวดงเขาสธรรมะภายในโดยงายโดยเรวพลน

171

คว�มสขของคนด

มอาจปฏเสธไดวา สงทมนษยทกคนตองการคอ

“ความสข” แตการตคาความสขนนอาจมบรรทดฐานทแตก

ตางกน บางกวดดวยทรพยสมบต บางกวดดวยอำานาจวาสนา

บางกวดดวยยศฐาบรรดาศกด แตสงเหลานนพอไดมาแลวก

มไดมความสขลวนๆ อยางทปรารถนา เพราะอนทจรงความ

สขทมนษยปรารถนานนคอ “สขทใจ” มใชสขดวยวตถใดๆ

แลวอะไรเลา คอสงทจะเตมความสขใจลวนๆ ใหกบเรา

ไดทกวนคน คำาตอบหาไดจากเรองตอไปน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ ตรสสอนพระภกษ

เรอง ภมของคนพาล และบณฑต ในความตอนหนงไดกลาว

ถง ความสขใจทคนทำาความดจะไดรบในปจจบน ๓ ประการ

โดยสรป คอ

๑. เมอไปในทตางๆ ไดยนผคนกลาวถง เรองความด

ใดๆ กไดระลกถงความดของตนเอง เกดความปลมใจ

พาลปณฑตสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก, มมร. เลม ๒๓ หนา ๑๔๗

173

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก174

๒. เมอเหนผประพฤตผดศลธรรมโดนลงโทษ กเกดความ

สบายใจวาเราเปนผมศล จะไมถกลงโทษเชนนน

๓. เกดความมนใจวา ความดททำาไวยอมคมครองปองกน

จากภยทงหลาย แมตายไปกยอมไปสสคตโลกสวรรค

มเนอความดงน

“ภกษทงหลาย ถาบณฑตนงในสภากด ในตรอกกด

รมทางสามแพรงกด ถาชนในทนนพดถอยคำาทสมควรแกธรรม

นนแกเขา ถาบณฑตเปนผเวนขาดจากการฆาสตว ลกทรพย

ประพฤตผดในกาม พดเทจ เสพของมนเมาคอสราและเมรย

อนเปนเหตแหงความประมาท ในเรองนน บณฑตจะมความ

รสกอยางนวา “ขอทชนพดถอยคำาทสมควรแกธรรมนน ธรรม

เหลานนมอยในเรา และเรากปรากฏในธรรมเหลานน”

ภกษทงหลาย บณฑตยอมเสวยสขโสมนสประการท ๑

นในปจจบน

อกประการหนง บณฑตเหนพระราชาทงหลายรบสงให

จบโจรผประพฤตผดมาลงอาญาดวยประการตางๆ คอ ใหเฆยน

ดวยแสบาง ดวยหวายบาง ใหตดวยไมพลองบาง ตดมอบาง

ตดเทาบาง ตดทงมอและเทาบาง ตดใบหบาง ตดจมกบาง

ตดทงใบหและจมกบาง วางกอนเหลกแดงบนศรษะบาง ถลก

174

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 175

หนงศรษะแลวขดใหขาวเหมอนสงขบาง เอาไฟยดปากจนเลอด

ไหลเหมอนปากราหบาง เอาผาพนตวราดนำามนแลวจดไฟเผา

บาง พนมอแลวจดไฟตางคบบาง ถลกหนงตงแตคอถงขอเทา

ใหลกเดนเหยยบหนงจนลมลงบาง ถลกหนงตงแตคอถงบนเอว

ทำาใหมองดเหมอนนงผาคากรองบาง สวมปลอกเหลกทขอศอก

และเขาแลวเสยบหลาวทง ๕ ทศ เอาไฟเผาบาง ใชเบดเกยว

หนง เนอ เอนออกมาบาง เฉอนเนอออกเปนแวนๆ เหมอน

เหรยญกษาปณบาง เฉอนหนง เนอ เอน ออกเหลอไวแตกระดก

บาง ใชหลาวแทงชองหใหทะลถงกนบาง เสยบใหตดดนแลว

จบเขาหมนไดรอบบาง ทบกระดกใหแหลกแลวถลกหนงออก

เหลอไวแตกองเนอเหมอนตงใบไมบาง รดตวดวยนำามนทกำาลง

เดอดพลานบาง ใหสนขกดกนจนเหลอแตกระดกบาง ใหนอน

บนหลาวทงเปนบาง ตดศรษะออกดวยดาบบาง

ในขณะทเหนนน บณฑตจะมความรสกอยางนวา

“เพราะเหตแหงบาปกรรมเชนไร พระราชาทงหลายจงรบสงให

จบโจรผประพฤตผดมาแลวลงอาญาดวยประการตางๆ ฯลฯ ก

ธรรมเหลานนไมมในเรา และเรากไมปรากฏในธรรมเหลานน”

ภกษทงหลาย บณฑตยอมเสวยสขโสมนสประการท ๒

นในปจจบน

อกประการหนง ในสมยนน กรรมดทบณฑตทำา

175

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก176

คอ การประพฤตกายสจรต วจสจรต มโนสจรตไวในกาลกอน

ยอมคมครอง ปองกนบณฑตผอยบนตง บนเตยง หรอนอนบน

พน เปรยบเหมอนเงาของยอดภเขาใหญ ยอมบดบง ครอบคลม

แผนดนใหญในเวลาเยน แมฉนนน

ในเรองนน บณฑตมความคดอยางนวา “เราไมได

ทำาความชวไวหนอ ไมไดทำากรรมหยาบชาไว ไมไดทำากรรม

เศราหมองไว เราทำาแตความด ทำาแตกศล ทำาแตทปองกนสง

นากลวไว เราตายแลวจะไปสสคต ฯลฯ” เขายอมไมเศราโศก

ไมลำาบากใจ ไมรำาไร ไมทบอกครำาครวญ ไมถงความหลงใหล

ภกษทงหลาย บณฑตยอมเสวยสขโสมนสประการท ๓

นในปจจบน

จากนนตรสถงความสขในปรโลกของคนด คอ ไปสสคต

โลกสวรรค และเมอกลบมาเกดเปนมนษยยอมบรบรณดวยรป

สมบต ทรพยสมบต และคณสมบต จงไดโอกาสสรางความด

ตอไปอก ตายไปกไปสสคตอก นบครงไมถวน

โดยตรสสรรเสรญ ความสขของสวรรค วา “เปนสถานท

นาปรารถนา นาใคร นาพอใจโดยสวนเดยว” วา

“ภกษท งหลาย แมการเปรยบเทยบวาสวรรค

เปนสขกไมใชทำาไดงาย” แลวทรงยกเทยบกบความสขของ

176

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 177

พระเจาจกรพรรดผสมบรณดวยรตนะ ๗ ประการ และฤทธ

๔ ประการ ดงน

พระผมพระภาคทรงหยบกอนหนขนาดยอมๆ เทาฝา

พระหตถขนมาแลวตรสถามภกษทงหลายวา “ภกษทงหลาย

เธอทงหลายเขาใจความขอนนวาอยางไร คอ กอนหนขนาด

ยอมๆ เทาฝามอทเราถออยน กบขนเขาหมพานต อยางไหน

ใหญกวากน”

“ขาแตพระองคผเจรญ กอนหนขนาดยอมๆ เทาฝา

พระหตถทพระองคทรงถออยน มประมาณนอยนก เปรยบเทยบ

กบขนเขาหมพานตแลว ไมถงการนบ ไมถงแมสวนแหงเสยว

ไมถงแมการเทยบกนไดเลย พระพทธเจาขา”

“ภกษทงหลาย ฉนนนเหมอนกน สขโสมนสทพระเจา

จกรพรรดทรงเปนผสมบรณดวยแกว ๗ ประการ และฤทธ ๔

ประการ ทรงเสวยสขโสมนสอนมความสมบรณดวยแกว ๗

ประการและฤทธ ๔ ประการนนเปนเหต เปรยบเทยบกบสขท

เปนทพยแลว ไมถงการนบ ไมถงแมสวนแหงเสยว ไมถงแม

การเทยบกนไดเลย

บณฑตนน เพราะเวลาลวงเลยมานาน ในบางครงบาง

คราว ถามาเกดเปนมนษย กจะเกดในตระกลสง คอ ตระกล

177

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก178

ขตตยมหาศาล ตระกลพราหมณมหาศาล หรอตระกลคหบด

มหาศาล เหนปานนน อนเปนตระกลมงคง มทรพยมาก

มโภคะมาก มทองและเงนมาก มเครองใชทนาปลมใจมาก

มทรพยและธญชาตมาก และบณฑตนนเปนผมรปงาม

นาเลอมใส มผวพรรณผดผองยงนก มปกตไดขาว นำา ผา ยาน

ดอกไม ของหอม เครองลบไล ทนอน ทพก และเครองประทป

เขาจงประพฤตกายสจรต วจสจรต มโนสจรต หลงจากตายแลว

จงไปเกดในสคตโลกสวรรคอก

ภกษทงหลาย เปรยบเหมอนนกเลงพนน ไดรบโภค

สมบตมากมาย ความชนะของนกเลงการพนนผไดรบโภค

สมบตมาก เพราะการชนะพนนนนเปนเพยงเลกนอย โดยทแท

ความชนะของบณฑตผประพฤตกายสจรต วจสจรต มโนสจรต

หลงจากตายแลว จะไปเกดในสคตโลกสวรรค เปนความชนะ

ทยงใหญกวานน นเปนภมของบณฑตทบณฑตบำาเพญไวทงสน”

คนดมศลธรรมนน ยอมเปนผชนะในโลกทงสอง คอ

ในปจจบนชาตกมความสขทงกายและใจ เปนผสมบรณดวย

โภคทรพยสมบต ความแขงแรง และความสขใจ จาก ทาน ศล

ภาวนา ทไดทำาอยางตอเนอง และในปรโลกชวตหลงความตาย

ยอมไดเสวยทพยสมบตอนยงใหญในโลกสวรรค แมเมอหมด

178

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 179

อาย หมดบญในภพสวรรคมาเกดเปนมนษย กไดเกดมาพรอม

ดวยรปสมบต ทรพยสมบต คณสมบต ทำาใหมโอกาสสรางความ

ดตอๆ ไปอกในชาตนนๆ จงไดเปนผเวยนวายอยในภพทงสอง

คอ มนษยโลก และเทวโลก จนกวาจะถงทสดแหงธรรม

179

180

รฏฐปาลสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก, มมร. เลม ๒๑ หนา ๒๔

ทำ�ไมตอง“บวชแตหนม”

ประเพณบวชแตหนม เมออายครบบวช คอ ๒๐ ป

เปนรากฐานทมนคง ของพระพทธศาสนาในเมองไทยมานบ

พนป ทำาใหสงคมไทยเขมแขงดวยศลธรรม ประชาชนอยรมเยน

เปนสข แตปจจบนสงนเรมเลอนหายไป พรอมกบความสข

และรอยยมของชาวสยาม ดงนนการฟนฟประเพณ “บวชแต

หนม” กลบมา เปนสงจำาเปนสำาหรบสงคมไทย จำาเปนสำาหรบ

ครอบครว และจำาเปนอยางยงสำาหรบตวผบวชเอง หากถาม

วา ทำาไมตองบวชแตหนม หาคำาตอบไดจากเรองราวของพระ

รฐบาลเถระ ดงน

พระรฐบาลเถระ ผเปนเอตทคคะเปนเลศทางออกบวช

ดวยศรทธา เปนชาวแควนกร พรงพรอมดวยสมบต ญาตมตร

และบรวารมากมาย แตกออกบวชตงแตยงหนม ครนออกบวช

แลว ตงใจบำาเพญสมณธรรม จนสำาเรจเปนพระอรหนต

ในเวลาตอมา ไดเดนทางกลบไปแควนกรเพอโปรดบดามารดา

พกอยในพระราชอทยานของพเจาโกรพยะ ฝายพระเจาโกรพยะ

ครนทราบขาวจงเสดจไปสนทนาธรรม ความตอนหนงไดถาม

181

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก182

ถงเหตแหงการบวชแตยงหนมของทานพระรฐบาล พระเถระ

จงแสดงธมมทเทส ๔ ดงน

“มหาบพตร พระผมพระภาคเจาพระองคนน ผทรงร

ทรงเหน เปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ทรงแสดงธมมท

เทส ๔ ขอ ทอาตมภาพรเหนและไดฟงแลว จงออกจากเรอน

บวชเปนบรรพชต ธมมทเทส ๔ ขอเปนไฉน คอ

ธมมทเทส ขอทหนงวา โลกอนชรานำาเขาไปไมยงยน

ธมมทเทส ขอทสองวา โลกไมมผตานทาน ไมเปนใหญ

เฉพาะตน

ธมมทเทส ขอทสามวา โลกไมมอะไรเปนของตน จำาตองละ

สงทงปวงไป

ธมมทเทส ขอทสวา โลกบกพรองอยเปนนตย ไมรจกอม

เปนทาสแหงตณหา

ดกอนมหาบพตร ธมมทเทส สขอนแล ทอาตมภาพ

รเหนและไดฟงแลว จงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต”

(๑) “โลกอนชรานำาเขาไป ไมยงยน”

ทานรฐปาละกลาววา “โลกอนชรานำาไป ไมยงยน”

กเนอความแหงภาษตนจะพงเหนไดอยางไร?

182

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 183

“ดกอนมหาบพตร มหาบพตรจะทรงเขาพระทยความ

ขอนนเปนไฉน มหาบพตรเมอมพระชนมาย ๒๐ ปกด ๒๕ ป

กด ในเรองชางกด เรองมากด เรองรถกด เรองธนกด เรองอาวธ

กด ทรงศกษาอยางคลองแคลว ทรงมกำาลงพระเพลา

มกำาลงพระพาหา มพระวรกายสามารถ เคยทรงเขาสงคราม

มาแลวมใชหรอ?”

“ทานรฐปาละ ขาพเจาเมอมอาย ๒๐ ปกด ๒๕ ปกด

ในเรองชางกด เรองมากด เรองรถกด เรองธนกด เรองอาวธ

กด ไดศกษาอยางคลองแคลว มกำาลงขา มกำาลงแขน

มตนสามารถ เคยเขาสงครามมาแลว บางครงขาพเจาสำาคญ

วามฤทธ ไมเหนใครจะเสมอดวยกำาลงของตน”

“ดกอนมหาบพตร แมเดยวน มหาบพตรกยงมกำาลง

พระเพลา มกำาลงพระพาหา มพระวรกายสามารถเขาสงคราม

เหมอนอยางเดมไดหรอ?”

“ทานรฐปาละ ขอนหามได เดยวน ขาพเจาแกแลว

เจรญวยแลว เปนผใหญ ลวงกาลผานวยมาโดยลำาดบแลว

วยของขาพเจาลวงเขา ๘๐ บางครงขาพเจาคดวา “จกยาง

เทาไปทางน กไพลยางไปทางอนเสย”

“ดกอนมหาบพตร เนอความนแล ทพระผมพระภาค

183

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก184

พระองคนน ผทรงร ทรงเหน เปนพระอรหนตสมมาสมพทธ

เจา ทรงหมายถง ตรสธมมทเทสขอทหนงวา “โลกอนชรา

นำาเขาไป ไมยงยน” ทอาตมภาพรเหนและไดฟงแลว จงออก

จากเรอนบวชเปนบรรพชต”

(๒) “โลกไมมผตานทาน ไมเปนใหญเฉพาะตน”

“ในราชตระกลน มหมพลชาง หมพลมา หมพลรถ และ

หมพลเดนเทา ทจกปองกนอนตรายของเราได ทานรฐปาละ

กลบกลาววา “โลกไมมผตานทาน ไมเปนใหญเฉพาะตน”

หมายความวาอยางไร”

“ดกอนมหาบพตร มหาบพตรจะทรงเขาพระทยความ

ขอนนเปนไฉน มหาบพตรเคยทรงประชวรหนกบางหรอไม”

“ทานรฐปาละ ขาพเจาเคยเจบหนกอย บางครง บรรดา

มตร อำามาตย ญาตสาโลหตแวดลอมขาพเจาอย ดวยสำาคญวา

พระเจาโกรพยะจกสวรรคต บดน พระเจาโกรพยะจกสวรรคต

บดน”

“ดกอนมหาบพตร พระองคไดมตร อำามาตย ญาตสาโลหต

(ทจะขอรอง) วา “มตรอำามาตย ญาตสาโลหต ผเจรญของเราท

มอยทงหมด จงมาชวยแบงเวทนานไป โดยใหเราไดเสวยเวทนา

เบาลง” หรอวา มหาบพตรตองเสวยเวทนาแตพระองคเดยว”

184

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 185

“ทานรฐปาละ ขาพเจาจะไดมตร อำามาตย ญาตสาโลหต

(ทขาพเจาจะขอรอง) วา “มตร อำามาตย ญาตสาโลหตทมอย

ทงหมด จงมาชวยแบงเวทนานไป โดยใหเราไดเสวยเวทนาเบา

ลงไป” หามได ทแท ขาพเจาตองเสวยเวทนานนแตผเดยว”

“ดกอนมหาบพตร เนอความนแล ทพระผมพระภาค

พระองคนน ผทรงร ทรงเหน เปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

ทรงหมายถงตรสธมมทเทส ขอทสองวา “โลกไมมผตานทาน

ไมเปนใหญเฉพาะตน” ทอาตมภาพรเหนและไดฟงแลว จงออก

จากเรอนบวชเปนบรรพชต”

(๓) “โลกไมมอะไรเปนของตน จำาตองทงสงทงปวงไป”

“ในราชตระกลน มเงนและทองอยทพนดนและใน

อากาศมากมาย ทานรฐปาละกลบกลาววา “โลกไมมอะไรเปน

ของตน จำาตองทงสงทงปวงไป” หมายความวาอยางไร”

“ดกอนมหาบพตร มหาบพตรจะทรงเขาพระทยความขอ

นนเปนไฉน เดยวน มหาบพตรเอบอม พรงพรอมดวยกามคณ ๕

บำาเรอพระองคอย ฉนใด มหาบพตรจกไดสมพระราชประสงค

วา แมในโลกหนา เราจกเปนผเอบอมพรงพรอมดวยกามคณ ๕

บำาเรอตนอย ฉนนน หรอวาชนเหลาอนจกปกครองโภคสมบต

น สวนมหาบพตรกจกเสดจไปตามยถากรรม”

185

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก186

“ทานรฐปาละ เดยวน ขาพเจาเอบอม พรงพรอม

ดวยกามคณ ๕ บำาเรอตนอย ฉนใด ขาพเจาจกไมไดตาม

ความประสงควา แมในโลกหนา เราจะเปนผเอบอมพรงพรอม

ดวยกามคณ ๕ บำาเรอตนอย ฉนนน ทแท ชนเหลาอนจก

ปกครองโภคสมบตน สวนขาพเจากจกไปตามยถากรรม”

“ดกอนมหาบพตร เนอความนแล อนพระผมพระภาคเจา

พระองคนนผทรงรทรงเหน เปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

ทรงหมายถงตรสธมมทเทสขอทสามวา “โลกไมมอะไรเปนของ

ตน จำาตองละทงสงทงปวงไป “ทอาตมภาพรเหนและไดฟงแลว

จงออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต”

(๔) “โลกพรองอยเปนนตย ไมรจกอม เปนทาสแหง

ตณหา”

“ทานรฐปาละกลาววา “โลกพรองอยเปนนตย ไมรจก

อม เปนทาสแหงตณหา “หมายความวาอยางไร”

“ดกอนมหาบพตร มหาบพตรจะเขาพระทยความขอ

นนเปนไฉน มหาบพตรทรงครอบครองกรรฐอนอดมสมบรณ

อยหรอ”

“อยางนน ทานรฐปาละ ขาพเจาครอบครองกรรฐอน

อดมสมบรณอย”

186

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 187

“มหาบพตรจกเขาพระทยความขอนนเปนไฉน ราชบรษ

ของมหาบพตรทกรรฐน เปนทเชอถอได เปนคนมเหตผล พงมา

จากทศบรพา... จากทศปจจม... จากทศอดร... จากทศทกษณ... จาก

สมทรฟากโนน เขาเขามาเฝามหาบพตรแลวกราบทลอยางนวา

“ขอเดชะมหาราชเจา พระองคพงทรงทราบวา

ขาพระพทธเจามาจากทศบรพา... จากทศปจจม... จากทศอดร...

จากทศทกษณ... จากสมทรฟากโนน ในทศนน ขาพระพทธเจา

ไดเหนชนบทใหญ มงคงและอดมสมบรณ มประชากรมาก

มพลเมองหนาแนน ในชนบทนน มพลชาง พลมา พลรถ

พลเดนเทามาก มสตวทมเขยวงามาก มเงนและทองทงทยงไม

ไดหลอม ทงทหลอมแลวกมาก ในชนบทนนสตรเปนผปกครอง

พระองคอาจจะรบชนะไดดวยกำาลงพลประมาณเทานน ขอ

พระองค จงไปรบเอาเถด มหาราชเจา” มหาบพตรจะทรงทำา

อยางไรกะชนบทนน”

“ทานรฐปาละ พวกเรากไปรบเอาชนบทนนมา

ครอบครองเสยนะซ”

“ดกอน มหาบพตร เนอความนแล อนพระผมพระภาค

พระองคนนผ ทรงรทรงเหน เปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

ทรงหมายถงตรสธมมทเทสขอทส วา

187

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก188

“โลกพรองอยเปนนตย ไมรจกอม เปนทาสแหงตณหา”

ท อาตมภาพร เหนและไดฟงแลวจงออกจากเรอนบวชเปน

บรรพชต”

หากไมรบบวชแตหนม ปลอยใหความชรา โรคภย วบาก

กรรม หรอตณหาเขาครอบงำาเสยแลว กจะหมดโอกาสทจะได

บวชฝกอบรมกายใจดวยพระธรรมวนย อนเปน “วชาชวต” ซง

สำาคญยงกวา “วชาชพ” ทเราศกษาจากสถาบนการศกษาเปน

ไหนๆ เพราะวชาชวตนจะชวยใหเราดำาเนนชวตไดอยางมความ

สขทงภพชาตน และชาตตอๆ ไปจนถงทสดแหงธรรม

188

สร�งบญอะไรดกว�

สำาหรบผรกการสรางบญมกมคำาถามบอยๆ วา ทำาอะไร

ไดบญมากกวากน ครนพอรวา ความดนนไดบญมากกวาความ

ดน บางทานจงกดกนตนเองจากความดประการทเขาใจวาได

บญนอยกวา เชน ไมทำาทานดวยเหตผลวา สการรกษาศลไม

ได หรอบอกวา ทำาไมตองไปวด เราอยทบานกเจรญภาวนาได

ซงอนทจรงความดใดๆ กดทงสน หากเราทำาไปทกๆ บญกจะ

เกอหนนสงเสรมกนไปใหถงฝงได เปรยบเหมอน การเดนเรอ

ขามฝงนำา หากมแตเพยงเรอ ไมมพาย กไปไมได แมมพาย

แตไมมเรยวแรงพาย กไปไมถงฝงตรงขาม

พระสมมาสมพทธเจา เมอครงทยงทรงเปนพระโพธสตว

สรางบารมอยกทรงมความสงสยเชนเดยวกนน แตเพราะทรง

ไดกลยาณมตรจงทรงไดแนวทางปฏบตทถกตอง

เมอครงเสวยพระชาตเปนพระเจาเนมราช วนหนง

ทรงรกษาอโบสถศล ประทบนงขดสมาธอยบนปราสาท

ในปจฉมยาม ทรงเกดความสงสยขนวา ทานประเสรฐ

เนมราชชาดก : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย ชาดก, มมร. เลม ๖๓ หนา ๒๑๓

189

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก190

หรอพรหมจรรยประเสรฐกวา พระโพธสตวไมสามารถ

ตดความสงสยของพระองคได

ในขณะน น ภพของท าวส กกะ เก ดร อนข นมา

ทาวสกกะทรงรำาลกถงกทราบเหต ทรงเหนพระโพธสตวทรงวตก

อยอยางนน จงทรงดำารวา เราจะตดความสงสยของพระโพธสตว

จงเสดจมาประทบอยขางหนา พระโพธสตวทอดพระเนตรเหน

ดงนน จงตรสถามวา “ทานเปนใคร?” จงทรงบอกวา พระองค

เปนเทวราช แลวตรสถามวา “มหาราช พระองคทรงดำารถง

อะไร?” พระโพธสตวจงตรสบอกความสงสยนน

ทาวสกกะเมอจะทรงแสดงใหเหนวา พรหมจรรยนน

แหละประเสรฐทสด จงตรสชแจงวา

บคคลเกดในตระกลกษตรย กเพราะประพฤตพรหมจรรย

อยางตำา เกดเปนเทวดา กเพราะประพฤตพรหมจรรยปานกลาง

บคคลบรสทธได กเพราะประพฤตพรหมจรรยอยางสง

เพราะพรหมจรรยเหลานมใชจะปฏบตไดงายๆ ดวยการ

ประกอบพธวงวอนขอรองอะไรๆ บคคลผทเกดในหมพรหมได

ตองออกบวชบำาเพญตบะ

(อธบายวา เมอพระภกษผมศลบรสทธ ปรารถนา

เกดในหมเทพอยางใดอยางหนง ชอวาพรหมจรรยอยางตำา

190

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 191

ดวยพรหมจรรยอยางตำานน บคคลยอมเกดในเทวโลกตามทตน

ปรารถนา

การทผมศลบรสทธยงฌานสมาบต ๘ ใหเกด ชอวา

พรหมจรรยปานกลาง ดวยพรหมจรรยปานกลางนนบคคล

ยอมเกดในพรหมโลก

สวนผมศลบรสทธเจรญวปสสนาแลวบรรลพระอรหต

ชอวาพรหมจรรยอยางสง บคคลยอมบรสทธดวยพรหมจรรย

สงสดนน)

สดทาย ทาวสกกะไดตรสวา

“มหาราช การอยประพฤตพรหมจรรยนนแหละ

มผลมากกวาทานรอยเทา พนเทา แสนเทา แตถงแมพรหมจรรย

จะมผลมากกวาทานกจรง ถงกระนนพระมหาบรษกควรทำาทง

สองอยาง จงเปนผไมประมาทในทานและพรหมจรรยทงสอง

จงใหทานและจงรกษาศลเถด”

ตรสดงน แลวกเสดจกลบเทวโลก

เมอเรารอยางนแลวกควรทำาทงสองอยาง ทำาอยางเตม

กำาลงทงสองอยางนนแล ถากำาลงใจเขมแขงกรกษาพรหมจรรย

ใหบรสทธบรบรณไปจนตลอดชวต ถาไมไดดงนน กรกษาให

191

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก192

บรสทธเปนชวงๆ อยางนอยกจะไดเปนวาสนาบารมตดตวไป

ในภพชาตเบองหนา สวนทานกตองทำาอยางเตมกำาลง ไมใช

ทำาตามกำาลง เพราะถาทำาตามกำาลงภพชาตตอไป เวลารวย

กรวยตามกำาลง คอ รวยแบบขยกขยอน เดยวรวย เดยวจน

จะสรางทานบารมตอกขดสน จะประพฤตพรหมจรรยกไมสะดวก

มนตดขดไปหมด สทำาใหเตมทจนตดเปนอธยาศยทงสองอยาง

เสยตงแตชาตน ชาตตอไปจะไดสะดวกสบาย อะไรๆ ทดเปน

เรองยาก มาถงเราจะไดกลายเปนเรองงายๆ สบายๆ

192

ปฐมสมชวสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย จตกกนบาต, มมร. เลม ๓๕ หนา ๑๘๙

คบญ

“พรหมลขตบนดาลชกพา ดลใหมาพบกนทนใด

กอนนอยไกลแสนไกล พรหมลขตดลจตใจ ฉนจงไดมาใกลกบ

เธอ เออชะรอยจะเปนเนอค...”

แววเสยงเพลงดงมา พาใหนกถงธรรมะวาดวยเหต

แหงการเปน “เนอค” สำาหรบผทยงมความรกยงปรารถนา

การครองเรอนรวมกนในภพชาตตอๆ ไป พระสมมาสมพทธเจา

กทรงมคำาแนะนำาหลกปฏบต เพอบรรลความปรารถนานน ดง

ใน สมชวสตร วา

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยท เภสกฬา

มฤคทายวน เขตกรงสงสมารคระ แควนภคคะ ในเวลาเชา

พระผมพระภาคทรงครองอนตรวาสก ถอบาตรและจวรเสดจ

เขาไปยงนเวศนของนกลปตาคหบด ประทบนงบนพทธอาสนท

ปลาดไวแลว ลำาดบนน นกลปตาคหบดและนกลมาตาคหปตาน

พากนเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ถวายอภวาทแลว

นง ณ ทสมควร ไดกราบทลพระผมพระภาคดงนวา

193

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก194

“ขาแตพระองคผเจรญ นบแตเวลาทขาพระองคนำา

นกลมารดามา ขาพระองคไมเคยคดทจะประพฤตนอกใจ

นกลมารดา ไหนเลยจะประพฤตนอกใจดวยกายเลา พวกขา

พระองคปรารถนาทจะพบกนทงในชาตนและชาตหนา”

สวนนกลมารดา กไดกราบทลพระผมพระภาคดงน

วา “ขาแตพระองคผเจรญ นบแตเวลาทนกลบดาเมอยงหนม

นำาหมอมฉนผยงเปนสาวมา หมอมฉนไมเคยคดทจะประพฤต

นอกใจนกลบดา ไหนเลยจะประพฤตนอกใจดวยกายเลา พวก

ขาพระองคปรารถนาทจะพบกนทงในชาตนและชาตหนา”

พระผมพระภาคตรสวา “คหบดและคหปตาน ถาสาม

และภรรยาทงสองฝายหวงจะพบกนทงในชาตนและชาตหนา

ทงสองฝายพงมศรทธาเสมอกน มศลเสมอกน มจาคะ (การ

สละ) เสมอกน มปญญาเสมอกน สามและภรรยาทงสองฝาย

นนยอมไดพบกนทงในชาตนและชาตหนา”

สามและภรรยาทงสองฝาย

เปนผมศรทธา รความประสงคของผขอ

สำารวมระวง ดำาเนนชวตโดยธรรม

เจรจาคำาไพเราะออนหวานตอกน

มความเจรญรงเรอง มความผาสก

194

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 195

มความประพฤตเสมอกนทงสองฝาย

รกใคร ไมคดรายตอกน

ทงสองฝายประพฤตธรรมในโลกน

มศลและวตรเสมอกน เสวยอารมณทนาใคร

ยอมเพลดเพลนบนเทงใจในเทวโลก

ดงนน แทจรง เหตแหงการเปน “เนอค” มใช “พรหม

ลขต” แตเปน “กรรมลขต” คอ มการประพฤตธรรมทเสมอกน

ดวยศรทธา ดวยศล ดวยจาคะ และดวยปญญา จงนำาพา

ใหทงสองมาพบกน

หากทงสองเปนคนพรองศรทธา พรองศล พรองจาคะ

พรองปญญา เสมอกน มาพบเจอกนกกลายเปน “คเวรคกรรม”

แตหากทงคสมบรณดวยศรทธา สมบรณดวยศล สมบรณดวย

จาคะ สมบรณปญญา นำาพากนสรางบญกศล เมอไดมาพบเจอกน

ในชาตไหนๆ กไดเปน “คบญ” ทจะประคบประคองกนสราง

บญบารมไปตลอดชวต

195

196

197

กจทสำ�คญทสด

ทานเคยคดไหมวา หากเราทราบแนนอนวา จะมชวตอย

ถง ๑๐๐ ป เราจะวางแผนชวตอยางไร หรอรแนวาจะมชวตอก

เพยง ๑ วน เราจะทำาอะไรกอนหลง แผนของคนสวนใหญกเปน

ทคาดไดวา แผน ๑๐๐ ป กบแผน ๑ วน คงจะตางกนมากทเดยว

แตสำาหรบพระสมมาสมพทธเจา ไมวาจะมชวตอยนานแคไหน

“กจทสำาคญทสด” ของชวตกยงคงเปนเชนเดม คอ การปฏบตธรรม

ใหเขาถงพระธรรมกาย เพอทำาพระนพพานใหแจง ดงทพระองค

ตรสไวใน เจลสตร และ สตตสตสตร วา

พระผมพระภาคเจาตรสถามภกษทงหลายวา “ดกอน

ภกษทงหลาย เมอผาหรอศรษะถกไฟไหมแลว เธอควรกระทำา

อยางไร”

ภกษทงหลายกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ

เมอผาหรอศรษะถกไฟไหมแลว ควรจะกระทำาความพอใจ

ความพยายาม ความอตสาหะ ความไมยนยอ ความไมทอถอย สต

และสมปชญญะอยางแรงกลา เพอดบไฟบนผาหรอศรษะนน”

เจลสตร-สตตสตสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย มหาวารวรรค, มมร.เลม ๓๑ หนา ๔๕๓

199

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก200

พ. “ดกอนภกษทงหลาย พวกเธอควรวางเฉย ไมใสใจ

ถงผาหรอศรษะทถกไฟไหม แลวพงกระทำาความพอใจ

ความพยายาม ความอตสาหะ ความไมยนยอ ความไมทอถอย

สตและสมปชญญะอยางแรงกลา เพอปฏบตใหรแจงอรยสจ ๔

ทยงไมรแจง ตามความเปนจรง

ดกอนภกษทงหลาย เปรยบเหมอนใครๆ พงกลาวกบ

บรษผมอาย ๑๐๐ ป มชวตอย ๑๐๐ ปวา “มาเถด พอมหาจำาเรญ

ชนทงหลายจกเอาหอกครงละ ๑๐๐ เลมทมแทงทาน ในเวลาเชา...

ในเวลาเทยง... ในเวลาเยน ทานนนถกเขาเอาหอก ๓๐๐ เลมทม

แทงอยทกวนๆ ตลอดอาย ๑๐๐ ป มชวตอย ๑๐๐ ป เมอลวงไป ๑๐๐ ป

จกรแจงอรยสจ ๔ ทยงไมไดรแจง

กลบตรผเหนประโยชนควรจะรบเอาขอเสนอนน ขอนน

เพราะเหตไร

เพราะวาสงสารน มเบองตนและทสดกำาหนดรไมได เบอง

ตนและทสดแหงการประหารดวยหอก ดาบ หลาว และขวาน

ยอมไมปรากฏ ฉนใด กขอนพงมได ฉนนนวา กเราไมกลาววา

การรแจงอรยสจ ๔ เปนไปดวยทกข โทมนส แตเรากลาววาการ

รแจงอรยสจ ๔ เปนไปพรอมดวยสข โสมนส เทานน

200

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 201

อรยสจ ๔ เปนไฉน คอ ทกขอรยสจ ทกขสมทยอรยสจ

ทกขนโรธอรยสจ และทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ

ดกอนภกษทงหลาย เพราะฉะนนแหละ เธอทงหลาย

พงกระทำาความเพยร เพอรตามความเปนจรงวานทกข ฯลฯ

นทกขนโรธคามนปฏปทา”

สรปไดวา การปฏบตธรรม เปนกจทตองทำาอยางรบดวน

ทสด ดวนกวาการดบไฟทกำาลงไหมบนศรษะ เพราะความทกข

เผดรอนของภยใดๆ ในโลกนเปนเพยงชวคราว เทยบไมไดเลย

กบภยในวฏฏะททกขแสนสาหสอยางไมมสนสด

การปฏบตธรรม เปนกจทจำาเปนตองทำา แมตองแลกดวย

ความทกขทรมานแสนสาหส จากความเจบปวดทยงกวาตาย

เพราะหากเขาถงพระธรรมกาย ทำาพระนพพานใหแจงได

ความทกขเจบปวดนเปนเพยง การลงทนเลกนอย เมอเทยบ

กบผลกำาไร คอการพนจากทกขภยในวฏฏะอยางถาวร และ

บรมสขทไดรบ

201

202

อลคททปมสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก, มมร. เลม ๑๘ หนา ๒๗๙

ปลอยทกอย�งว�งทกสง

“ทำาอยางไรใจจงจะหยดนง?” คำาถามนคงอยในใจของ

นกปฏบตธรรมทกคน เพราะเวลาปฏบตธรรม ใจของเรามกชอบ

วงไปในอารมณตางๆ ทคนเคย และยดตดอยในอารมณนน ทำาให

ใจเศราหมองไมผองใส เกดความกงวลและความทกขตามมาไม

จบสน แตถาเราตองการแกไขกตองรจกปลอยวางจากสงตางๆ

ทเรายดตด แลวอยกบปจจบนทเราเปน ใจกจะเรมเบาสบาย

คลายจากความยดมนทมอย

เรองของการปลอยวางนน เปนเรองสำาคญทพระพทธองค

ทรงเนนยำาอยเสมอ และไมเพยงสอนใหปลอยวางในสงทเปน

บาปอกศลเทานน แมธรรมะทพระองคสงสอนกไมใหยดตด

เพราะธรรมเหลานน เปนเพยงอปกรณทใชกลอมเกลาใจของ

ผฟงใหออนโยน เพอใหเกดความเลอมใสศรทธาจนมแรงบนดาล

ใจทจะปฏบตธรรมดวยตนเอง แตเมอเรมปฏบตแลวกไมจำาเปน

ตองยดมนในคำาสอนตอไป ใหทำาใจหยดนงเปนหนงเดยวเทานน

ในเรองนพระสมมาสมพทธเจา ตรสยนยนเอาไวใน

203

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก204

อลคททปมสตร โดยเปรยบเทยบคำาสงสอนของพระองค

เหมอนแพทใชขามฟาก เมอถงฝงแลวกไมจำาเปนตองแบกแพ

ไปดวย แพเปนเพยงอปกรณในการนำาพาเราไปถงฝงทตองการ

เทานน ดงมใจความโดยสรปวา...

“ดกอนภกษทงหลาย บรษคนหนงเดนทางไกลมาพบ

แมนำาขวางหนา แตฝงนมอนตราย สวนฝงโนนเปนทสบาย

ปลอดภย เรอหรอสะพานจะขามฝงกไมม บรษหนมนนคดวา

จะอยชาไมไดแลวเพราะมอนตรายรออย เขาจงรวบรวมกงไม

และใบไมมาผกเปนแพ แลวพยายามถอแพไปจนถงฝงตรงขาม

โดยปลอดภย หลงจากนน เขาจงคดวาแพนมประโยชนแกเขา

มาก พาเขาขามฝงพนอนตรายมาได อยากระนนเลย เราแบก

แพนขนทนหวไปดวยดกวา แลวเขากเอาแพนนทนหวเดนไป

ภกษทงหลาย พวกเธอคดวา บรษนนทำาถกตองหรอไม”

ภกษทงหลายกราบทลวา

“ไมถกตอง พระเจาขา ความจรงบรษนนควรผกแพ

ไวทรมฝง หรอยกแพขนมาเกยบนบก แลวจงเดนทางตอไป

เพราะหมดความจำาเปนทจะตองอาศยแพอกแลว”

204

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 205

พระพทธองคตรสวา

“เชนเดยวกนภกษทงหลาย เราแสดงธรรมเพอเปน

อปกรณใหปฏบตเพอออกจากทกข ดจแพนำาไปสฝง ไมใชเพอ

ใหยดมนถอมน แมธรรมะเรายงสอนใหละวาง ไมตองพดถง

อธรรมเลย”

เมออานพระสตรนจบลง ใครทเปนนกปฏบตธรรม

ตวจรงกคงจะซาบซงดอยแลว เพราะใจจะหยดนงไดตอง

ปราศจากความยดมนถอมน ทงในบาปอกศลหรอแมแตธรรมะท

ไดเคยศกษาเลาเรยนมา ตองทำาใจใหวางเปลา “ปลอยทกอยาง

วางทกสง” ใหไดจรงๆ ใจถงจะหยดนงดงเขาสความสะอาด

บรสทธภายในได

205

206

ภาวนาสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย สตตกนบาต, มมร. เลม ๓๗ หนา ๒๕๒

คว�มตอเนอง

การปฏบตธรรมเปนสงทใครๆ กปฏบตกนไดงายๆ

แตนอยคนนกทจะประสบความสำาเรจ ตวแปรสำาคญอยาง

หนง ททำาใหนกปฏบตธรรมประสบความสำาเรจหรอลมเหลวก

คอ “ความตอเนอง” เพราะคนสวนมากมกละความเพยรไป

กลางคน บางกบอกวาไมมเวลา บางกมภาระหรอออนเพลย

จากการทำางาน เปนตน คนเหลานแมจะรกและตองการเขา

ถงธรรมเพยงใด กยอมไปไมถงจดหมายปลายทาง ทงๆ ทใจ

กรกทจะเขาถงธรรมะภายใน และธรรมะภายในกมอยแลวใน

ตวของมนษยทกคน แตเพราะไมไดทำาอยางตอเนองนเอง จง

ทำาใหความรกในธรรมะตองกลายเปนหมนไปในทสด ความตอ

เนองจงมความสำาคญ และมผลตอการเขาถงธรรมะภายใน ดง

โอวาททพระพทธองคตรสไววา

“ดกอนภกษทงหลาย เมอภกษไมหมนเจรญภาวนา แม

จะพงปรารถนาใหจตหลดพนจากกเลสอาสวะกจรง แตจตกไม

สามารถหลดพนได เหมอนแมไกมไข ๘ ฟอง ๑๐ ฟอง ๑๒ ฟอง

207

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก208

เมอแมไกกกไขไมด ใหความอบอนไมเพยงพอ ฟกกไมด แมแม

ไกจะปรารถนาใหลกเจาะกระเปาะไขออกมากทำาไมได

เมอภกษหมนเจรญภาวนา แมไมพงปรารถนาขอใหจต

หลดพนกจรง แตจตกหลดพน เหมอนแมไกมไข ๘ ฟอง ๑๐ ฟอง

๑๒ ฟอง เมอแมไกกกด ใหความอบอนเพยงพอ ฟกด แมแม

ไกจะไมปรารถนาใหลกไกเจาะกระเปาะไขออกมา ลกไกกออก

มาไดโดยสวสด

เปรยบเหมอนรอยนวมอทดามมด ยอมเกดแกนายชางไม

แตเขาไมรอยางนวา วนนดามมดของเราสกไปเทานเมอวาน

สกไปเทาน เมอวานซนสกไปเทาน แตทจรงเมออาสวะ

สนไป ภกษนนกรวาสนไป

หรอเปรยบเหมอนเรอเดนสมทรทเขาผกหวายขนชะเนาะ

แลวแลนไปตลอด ๖ เดอน ถงฤดหนาวก เขนขนบก

เครองผกประจำาเรอตากลมและแดดไว เครองผกเหลานนถก

ฝนชะ ยอมชำารดเสยหาย เปนของเปอยไปโดยไมยากฉนใด

ดกอนภกษทงหลาย... เมอภกษนนหมนเจรญภาวนาอย

สงโยชนยอมระงบไปโดยไมยาก ฉนนน”

208

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 209

จากพระสตรน จะเหนวา การปฏบตทไมตอเนอง

แมมความปรารถนาทจะเขาถงธรรมมากเพยงใด กไมอาจจะ

สมหวงได นกปฏบตธรรมทตองการไปถงจดหมายปลายทาง

จงตองหมนประกอบเหตไปเรอยๆ อยางตอเนอง แลวผลกจะ

เกดขนโดยไมยากนก อยามวแตรอโอกาสหรอบนเพอรำาพนวา

เมอไหรหนอจะถงจดหมายเสยท ใหทำาตนเหมอนนกเดนทาง

ผชาญฉลาด เมอกำาหนดทศทางทแนนอนแลว กตงหนาตงตา

เดนทางโดยไมสนใจขางทาง หรออปสรรคความยากลำาบาก ไม

นานกจะรสกแปลกใจวา “เอะ! ถงทหมายเสยแลวหรอน”

209

210

โสณสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย ฉกกนบาต, มมร. เลม ๓๖ หนา ๗๐๖

คว�มพอด

ความพอด เปนศลปะอยางหนง เพราะเปนเรอง

ละเอยดออน ตองอาศยความชางสงเกตและความพถพถน

เพอใหเกดความลงตวในสงทกำาลงกระทำาอย ยกตวอยางเชน

ชางตดเสอ ถาตดเสอออกมาไมพอด เวลาใสจะรสกไมสบาย

ตว แตถาชางคนไหนตดเสอออกมาพอด นอกจากจะใสสบาย

แลว ยงดสมสวนสวยงามรบกบรปรางอกดวย

ความพอดนจงตองมอยในทกๆเรอง โดยเฉพาะ

เรองการปฏบตธรรม ยงตองอาศยความพอดเปนอยางมาก

เพราะตองปฏบตแบบไมตงเกนไป ไมหยอนเกนไป ดำาเนนอย

บนเสนทางสายกลาง ถาทำาไมถกสวน ไมพอด กอาจทำาใหเกด

ทกขเกดโทษได ดงเรองราวตอไปน

ในสมยพทธกาล... มภกษรปหนงชอวา “พระโสณโกฬวสะ”

เปนบตรมหาเศรษฐทมความสะดวกสบายมาก ทานมลกษณะ

พเศษ คอ ฝาเทาออนนมมากมขนออนๆ ทวฝาเทา ในภายหลง

ทานไดรบการยกยองวา “เปนภกษผเลศดานการทำาความเพยร”

211

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก212

แตในชวงตน ทานทำาความเพยรจดเกนไป จงทำาใหรางกาย

บอบชำา ไมสามารถบรรลธรรมได การปฏบตของทานนนวากน

วา ถงขนเลอดตกยางออกกนทเดยว

มเรองเลาวา ในชวงตนทานไดทำาความเพยรทง

กลางวนและกลางคน เปนเหตใหตวทานเกดความงวงเปน

อยางมาก แมความงวงเกดขนทานกยงไมยอมคลาย

ความเพยร ทานจงเปลยนจากการนงสมาธ มาเปนการ

เดนจงกรม เมอทานเดนบนลานจงกรมมากเขา เทาท

ออนนมของทานจงแตก แมเทาของทานจะแตกจนเดน

ไมได แตทานกยงไมละความเพยร ทานยงคงเดนตอไป

ดวยเขา และในทสดกตองคลาน ทานคลานไปดวยอก

จนเนอตวถลอกปอกเปลอก ทำาใหลานจงกรมเปรอะเปอนไป

ดวยเลอดของทาน เมอเปนเชนนน ทานจงคดวา

“เราคงไมมบญวาสนา ทจะบรรลธรรมเปนแน

เพราะขนาดเราทำาความเพยรถงขนาดนแลว กยงไมบรรล

ธรรมเลย” ทานจงเกดความทอใจ คดทจะสกไปเปนคฤหสถ

ในครงนน พระผมพระภาคเจาทรงทราบดวยญาณทสสนะ

จงเสดจมาเปนกลยาณมตรใหกบพระโสณะ เมอพระพทธองค

เสดจมาถงจงตรสถามวา

“โสณะ เธอคดวา ในบรรดาสาวกของพระผมพระภาคเจา

212

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 213

ทปรารภความเพยร เรากเปนรปหนงทมความเพยรเปนอยาง

ยง แตไฉนจตของเราจงยงไมหลดพนสกท ควรทเราจะกลบไป

ใชชวตเชนคฤหสถ แลวนำาทรพยสมบตทมอยมาทำาบญดกวา

ใชหรอไม”

“ใช พระพทธเจาขา” พระโสณโกฬวสะยอมรบ

“โสณะ สมยทเธอยงอยครองเรอน เธอเปนผ

เชยวชาญในการดดพณมใชหรอ?”

“ใช พระพทธเจาขา”

“เวลาสายพณของเธอตงเกนไป เสยงพณของเธอใช

ไดมย”

“ใชไมได พระพทธเจาขา”

“เวลาสายพณของเธอหยอนเกนไป เสยงพณของเธอ

ใชไดมย”

“ใชไมได พระพทธเจาขา”

“และถาสายพณของเธอไมตงไมหยอน อยในระดบ

พอด เสยงพณของเธอใชไดมย”

“ใชได พระพทธเจาขา”

213

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก214

“การปฏบตธรรมกเชนเดยวกน โสณะ ความเพยรท

เนนหนกเกนไปมกทำาใหจตฟงซาน แตถาหยอนเกนไปกทำาให

เกดความเกยจคราน เธอตองปรบความเพยรในการปฏบตของ

เธอใหพอด ปรบอนทรยใหเสมอกน”

พระโสณะเมอรบฟงพระโอวาทจากพระผมพระภาคเจาแลว

กตงใจปฏบตตามนน ไมนานกไดบรรลธรรมเปนพระอรหนต

ในทสด

ความเพยรพยายามนำามาซงความสำาเรจกจรง แตถา

เรงเพยรพยายามมากเกนกำาลงไป ไมพอด กไมอาจทจะบรรล

วตถประสงค ตรงกนขามกลบสงผลเปนอนตรายตอการปฏบต

ได ความเพยรนนควรดำาเนนไปอยางสมำาเสมอและตอเนอง

เหมอนรถทวงไปในระดบความเรวพอดๆ ไมซดสาย วงไป

เรอยๆ ในทสดกจะถงจดหมายปลายทางโดยสวสดภาพเอง

214

ภทเทกรตตสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย อปรปณณาสก, มมร. เลม ๒๓ หนา ๒๑๐

ปจจบนสำ�คญทสด

“เวลา” เปนสงทมคามาก เพราะเมอมนผานไปแลว

จะไมมวนหวนกลบคน แตคนเรามกจะใชเวลาใหหมดไปกบสง

ทไรสาระ บางกมวแตนกถงอดตทผานเลยไปแลว หรอฟงฝน

ถงอนาคตทยงมาไมถง ปลอยใหวนเวลาผานไปอยางไรคณคา

เราควรใหความสำาคญและใชประโยชน จากวนเวลาทผานไป

ใหมากทสด จะไดไมตองมาเสยดายในภายหลงวา “รอยางน

นาจะทำาอยางนน...นาจะทำาอยางน” โดยเฉพาะเวลาในปจจบน

เปนชวงเวลาทเราตองใหความสำาคญมากทสด เพราะเปนเวลา

ทเราจบตองได สามารถกำาหนดชะตาชวตเราได ในเรองนพระ

สมมาสมพทธเจาทานไดตรสยนยนไวใน ภทเทกรตตสตร

มใจความวา...

“ปจจบนเปนสงทสำาคญทสด เพราะอดตไดผานไปแลว

อนาคตยงมาไมถง ทงอดตและอนาคตจงเปนสงทไมควรสนใจ

สงทควรใหความสนใจคอ ปจจบน ทน และเดยวน”

และตรสอกวา “บคคลไมควรคดถงสงทลวงไปแลว

215

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก216

ไมควรมงหวงในสงทยงมาไมถง บคคลใดเหนแจงในปจจบน

ธรรม ไมงอนแงนคลอนแคลนในธรรมนนๆ ผนนควรเจรญ

ธรรมนนเนองๆ ควรทำาความเพยรเสยในวนน เดยวน ไมมใคร

รวาความตายจะมในวนพรงนหรอไม เพราะการผดเพยนกบ

ความตาย ไมมใครทำาได ผร ผสงบ ยอมเรยกผทมความเพยร

ไมเกยจครานทงกลางวนและกลางคนวา ‘ผมราตรเดยวเจรญ’ ”

เมอเรารแลววา เวลาในปจจบนสำาคญทสด เรากควร

มสตอยกบปจจบน เพราะถาเราทำาปจจบนใหด เมอเวลาผาน

ไปมนจะกลายเปนอดตทนาจดจำา และยงเปนรากฐานไปส

อนาคตทเจรญรงเรองในภายภาคหนาอกดวย โดยเฉพาะใน

เรองการปฏบตธรรม ยงตองใหความสำาคญกบปจจบนขณะ

เพราะเปนการเจรญสตใหอยกบปจจบนโดยตรง ไมสงจตเทยว

ไปภายนอก มใจตงมนในอารมณเดยว ถาทำาได เดยวกจะพบ

ทพงภายใน ทอยในใจของเราเอง

216

ตองรกษ�ใจ

“ใจ” มธรรมชาตทออนไหว ปรวนแปรและลองลอยไป

ในทกๆ ทไดงายแสนงาย แมแตชวงเวลาเพยงเลกนอย ใจ...ก

อาจจะลองลอยไปไกลจนตามไมทน ผทไมระวงรกษาใจ ปลอย

ใหฟงซานไปในอารมณตางๆ จงมชวตทสบสนวนวาย อาจเปน

อนตรายทงตอตนเองและผอนได

พระบรมศาสดาไดตรสสอนเรองน โดยตรสเลาถงภกษ

หนมรปหนงผเคยมชวตทลอแหลมตอเพศพรหมจรรย เพราะมว

ปลอยใจใหฟงซาน แตในทสดกสามารถพลกชวตใหพบความสข

ได เมอหนมารกษาใจดวยการปฏบตธรรม โดยมรายละเอยด

ดงน

ท เมองสาวตถ มชายหนมคนหนงไปขอบวชกบ

พระสงฆรกขตเถระผ เปนลงของตน พอบวชแลวกลา

หลวงลงไปจำาพรรษาทวดใกลหมบานแหงหนง

ตอมาภกษหนมรปนนไดรบจวรมา ๒ ผน ผนหนงยาว ๗

ศอก อกผนหนงยาว ๘ ศอก ตวทานเองเกบผนทยาว ๗ ศอก

พระภาคไนยสงฆรกขตเถระ : พระสตตนตปฎก ขททกนกาย คาถาธรรมบท,

มมร. เลม ๔๐ หนา ๔๑๒

217

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก218

ไวใช สวนผนทยาว ๘ ศอก ทานตงใจจะนำาไปถวายหลวงลง

ผเปนอปชฌาย

พอออกพรรษา ทานจงเดนทางไปเยยมหลวงลง พรอม

กบนำาผาจวรผนนนไปถวาย แตหลวงลงเปนพระอรหนต

มความมกนอยสนโดษ จงบอกกบพระหลานชายไปวา

“ฉนมผาพอใชแลว เธอจงเกบไวใชเองเถด”

ภกษหนมจงกราบเรยนวา “ผมตงใจจะถวายหลวงลง

ขอใหหลวงลงเปนเนอนาบญดวย” แตหลวงลงกยงยนยน

คำาเดม คอใหพระหลานชายเกบจวรไวใชเอง

เมอออนวอนไมสำาเรจ ภกษหนมจงคดนอยใจวา

“หลวงลงคงไมรกเราเสยแลว เราจะอยเปนพระไปทำาไม สสกไป

ครองเรอนดกวา”

ขณะนงฟงซานอยนน ภกษหนมกหยบเอาพดใบตาลขน

มาพดใหหลวงลง มอพดไปใจกยงคงคดไปอกวา

“เมอสกแลว เราจะหาเล ยงชพดวยการนำาผา

จวรผนนไปขายเปนตนทน เมอไดเงนแลวจะไปซอแมแพะสกตว

เพราะแพะมลกงาย เมอมลกแพะ เรากจะขายไดเงนทอง แลว

กจะหาภรรยามาสกคนหนง ตอมากจะมลก เมอเราไดลกชาย

เปนเดกทนารก เรากจะพาครอบครวกลบมาเยยมหลวงลง โดย

218

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 219

อาศยเกวยนนอยเดนทาง ใหภรรยาเปนคนอมลก สวนเราจะ

เปนคนขบเกวยน”

“เมอภรรยาเมอย เราจะอมลกแทน แตนางกลบ

ไมยอม ลกจงพลดจากมอนาง ตกลงไปถกลอเกวยนทบตาย

เราโกรธมากจงตนางดวยดามปฏก”

“โปก!”

สนเสยงนนภกษหนมกไดสตรตววา ตนไดเอาดามพด

ฟาดหวหลวงลงเขาอยางจงเขาเสยแลว

ฝายหลวงลงกรดวยเจโตปรยญาณวา พระหลานชาย

กำาลงใจลอยคดไปไกลวา จะตภรรยาจงเผลอเอาดามพดมาฟาด

ศรษะของทาน ทานจงพดขนวา “เธอตไมถกภรรยา ไพลมาตเรา

แลวพระแกไปทำาผดอะไรเลา”

พระหนมรวาหลวงลงรวาระจต ทงอายทงกลวความผด

จงลนลานวงหนไป แตถกพระเณรในวดชวยจบไว แลวพาตว

ไปเฝาพระสมมาสมพทธเจา

พระพทธองค ทรงเมตตาปลอบโยนภกษหนมนนวา

“เธอบวชในศาสนาของเรา ไดชอวาเปนลกของ

พระพทธเจา เธออยาคดวตกกงวลใหมากไปเลย ธรรมชาตของใจ

นนชอบรบอารมณ ชอบเทยวไปไกล เธอเปนภกษควรพยายาม

219

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก220

รกษาใจของตนใหพนจากบวงแหงมารเถด”

แลวตรสพระคาถาวา “ใจอยในรางกาย ไมมรปราง

ชอบเทยวไปไกลตามลำาพง ผใดควบคมได ผนนยอมพนจากบวง

แหงมารคอกเลส”

ภกษหนมนอมนำาใจ ปฏบตธรรมตามเสยงของพระบรม

ศาสดา เมอจบพระธรรมเทศนากไดบรรลเปนพระโสดาบน

ในทสด

แมวาใจคนเราจะออนไหวปรวนแปร และลองลอย

ไปงายแสนงาย แตกเปนสงทสามารถฝกหดใหหยดนงไดดวย

การปฏบตธรรม หากเราหมนดแลรกษาใจดวยการปฏบตธรรม

บอยๆ เรากจะพบกบความสงบสขและปลอดภย ปราศจากภย

อนตรายใดๆ ในชวต

220

มหาราหโลวาทสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก, มมร. เลม ๒๐ หนา ๒๗๘

หนกแนนดงแผนดน

“ใจ” เปนธรรมชาตทละเอยดออน มความผองใสใน

ตนเอง แตผเปนเจาของมกชกนำาอารมณตางๆ เขามาทาง

ตา ห จมก ลน กาย และใจ ยอมใหมนยนดบาง ยนรายบาง

เมอเหนรป ฟงเสยง ดมกลน ลมรส ถกตอง สมผส และใจรบ

รอารมณ เมอใจรบอารมณแลวกตองคอยดใจ เสยใจอยเสมอ

การตามใจตา ห จมก ลน กาย ใจ จนเกนไปยอมทำาใหตอง

ดนรนมาก มทกขมาก จตไมตงมนเปนสมาธ เปนอนตรายตอ

การปฏบตธรรม

ดงนนพระพทธองคจงทรงพรำาสอนใหรจกระวงจตของ

ตนไมใหหวนไหวในอารมณทมากระทบ ดงโอวาทททรงใหไว

กบพระราหลใน มหาราหโลวาทสตร มใจความวา...

“ราห ล เธอจงทำ าจ ตให เหม อนแผนดน เถ ด

เพราะเมอเธอทำาจต ใหเหมอนแผนดนเปนประจำาอยเสมอแลว

เมอกระทบอารมณทชอบใจหรอไมชอบใจกด อารมณเหลานน

จะไมสามารถทำาใหจตหวนไหวได

221

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก222

ราหล เปรยบเหมอนคนทงหลายทงสงของทสะอาดบาง

ไมสะอาดบาง ถายอจจาระรดบาง ถายปสสาวะบาง ลงท

แผนดน แตแผนดนจะอดอดระอาหรอรงเกยจดวยสงของนนๆ

กหาไม ฉนใด

ราหล เธอจงทำาจตใหเสมอแผนดน ฉนนนแล เพราะ

เมอเธอทำาจตใหเหมอนแผนดนอย เมอมการกระทบอารมณ

เกดขน ความรกหรอความชงกไมสามารถครอบงำาจตเธอได

ฉนนน”

ความหวนไหวเกดขนไดงาย เมอใจกระทบอารมณ

ถาไมอยากหวนไหว กตองมสตในการมอง การฟง การดมกลน

การรบรส การถกตองสมผส และความรสกนกคด อยาใหมการ

ยดมนถอมนในการรบอารมณเหลานน เมอฝกบอยๆ ใจจะเรม

หนกแนนมนคง สมาธจะตงมน การปฏบตธรรมกจะดเอง

222

ปเจตนสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนบาต ตกนบาต, มมร. เลม ๓๔ หนา ๔๑

ช�ๆ...แตคมค�

สงคมปจจบนเปนสงคมทแขงกบเวลา ทกชวตตาง

ดำาเนนไปดวยความรบเรง แมการรบประทานอาหารกยงเปน

แบบ Fast Food

การทำาอะไรอยางรบเรง บางคนมองวาเปนการใชเวลา

อยางคมคา แตคณแนใจหรอวา ไดใชเวลาไปอยางคมคาจรงๆ

เพราะบางครงการทยอมเสยเวลายาวนาน เพอใหไดผลงานอน

ประณตสมบรณ อาจเปนการใชเวลาอยางคมคาทสดกเปนได

ดงเรองทพระพทธองคตรสเลาใน ปเจตนสตร มราย

ละเอยดดงน

มพระราชาองคหนงนามวา “ปเจตนราช” พระองค

ตองการรถศกคนใหม จงใหไปตามหาชางไมผมฝมอ เพอทำาลอ

รถคหนง โดยใหเวลา ๖ เดอน

นายชางไมเมอรบงานมาแลวกรบลงมอทำาลอรถในทนท

จนเวลาลวงไปเหลอเพยง ๖ วน จะครบ ๖ เดอน เขาเพงจะทำา

223

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก224

ลอรถเสรจขางเดยวเทานน

เมอพระราชาทรงทราบดงนน จงตรสถามวา “เหลอเวลาอกแค

๖ วน กจะครบกำาหนดแลว ลออกขางจะทำาเสรจหรอ?”

นายชางกราบทลวา “เสรจพระเจาขา”

พอครบกำาหนด ๖ เดอน นายชางไมกทำาลอรถเสรจ

ตามกำาหนดทไดรบปากไว และเมอเขานำาไปถวายพระราชา

พระองคมองดลอคใหมนนพรอมตรสวา

“ลอทงสองขาง ขางหนงใชเวลาเกอบ ๖ เดอน อก

ขางใชเวลาเพยง ๖ วน ไมเหนวาจะตางกนตรงไหนเลย”

นายชางทลวา “ดภายนอกเหมอนกน แตภายในทเปน

สวนประกอบแตกตางกน ขอพระองคทอดพระเนตรดความแตก

ตางกนเถด”

วาแลวนายชางกเอาลอขางททำาเพยง ๖ วน กลงไปบน

พนดน พอสดกำาลงมนกลมลง สวนลอทใชเวลาทำานานถงเกอบ

๖ เดอน พอกลงไปสดกำาลงแลวกยงคงตงอยดงเดม

พระราชาทรงแปลกใจ จงถามถงสาเหตทลอทงคแตกตาง

กน นายชางจงกราบทลวา “ขอเดชะ ลอทรบทำาเพยง ๖ วนนน

ใชไมทยงอบไมแหงสนท ยงมยางอย ไมจงคด เมอนำามาใชจง

224

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 225

ไมสมดล สวนลอขางทใชเวลาเกอบ ๖ เดอน ทำาดวยไมทอบ

แหงสนทดแลว ไมคดงอ เมอนำามาใชจงไดสมดล พระเจาขา”

จากเรองน ทำาใหเราเหนวา การทนายชางยอมสละเวลา

ยาวนานในการทำาลอใหมความสมดล มนคง ไมเปนการเสย

เวลาเลย ตรงกนขามกลบเปนการใชเวลาอยางคมคาเพอผล

งานทสมบรณแบบ

ในเรองการปฏบตธรรมกเชนกน แมตองใชระยะเวลา

นาน แตผลการปฏบตทไดจะมนคงถาวร เมอเราทำาถกวธแลว

ขยนแลว แตยงไมเขาถงธรรมซกท กขอใหทำาไปอยางมความ

สข เพราะเวลาแหงความสขยอมเปนเวลาทมคามากทสด

225

226

กมมสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สฬายตนวรรค, มมร. เลม ๒๘ หนา ๔๐๖

เอ�เต�เปนคร

สงคมปจจบนนมภยอยรอบตว โดยเฉพาะภยทาง

อารมณทคอยรมเราจตใจของเราใหเศราหมอง เรารอน

กระวนกระวาย ทำาใหเกดความทกขใจอยเสมอ แตถาเรารจก

ระวงปองกนภยเหลานนอยางถกวธ ใจของเรากจะรอดพนจาก

อนตรายนนได

การรจกระวงปองกนภยทจะมาทำารายใจ ในทางธรรมะ

เรยกวา “อนทรยสงวร” หมายถงการสำารวมอนทรยทง ๖

คอ ตา ห จมก ลน กาย และใจ เพอปดกนไมใหบาปอกศล

หรอสงทจะทำาใหใจเศราหมองเขามาสภายในได ถาเรารจก

สำารวมอนทรย มสตรเทาทนอารมณตางๆ ภายนอก เรากจะ

สามารถรกษาใจใหสะอาดบรสทธอยเสมอ

เรองนพระพทธองคตรสไวใน กมมสตร โดยอปมา

ไววา

“มเตาตวหนงเทยวหากนอยรมฝงแมนำาเลกๆ สายหนง

วนหนงในเวลาเยนไดมสนขจงจอกตวหนงเดนผานมาพบเขา

227

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก228

เตาเหนสนขจงจอกเดนมาแตไกล กรบหดอวยวะทกสวนของ

รางกายเขาไปอยในกระดองและนงอย

ฝายสนขจงจอกเมอเหนเตา กอยากกนเนอเตา ดงนน

จงหยดนง และคอยจองดวา เมอใดเตาจะเหยยดคอหรอขา

ขางใดขางหนงออกมานอกกระดอง เราจะงบและฟาดมนให

กระดองแตกแลวกนเนอมนทนท

สวนเจาเตาดเหมอนวา จะรความคดของสนขจงจอก

จงไมยอมยนขาหรอคอออกนอกกระดองเลย ทนนงอยอยางนน

เปนเวลานาน ในทสด สนขจงจอกกทนรอไมไหว จงเดนหนไป

ดวยความผดหวง

ภกษทงหลาย ตราบใดทเธอทงหลาย คมครองอนทรย

(คอรกษาใจเมอรบอารมณทางตา ห จมก ลน กาย และใจ)

เมอเหนรป (คอ...มองเหนสงตางๆ) ทงเมอมองโดยรวม และ

มองแยกสวน สวนใจกไมยนดยนราย ระมดระวงการรบอารมณ

ทางตา ห จมก ลน กาย และใจ

“มาร” คอ อภชฌา ความโลภจองอยากไดของคนอน

และโทมนส ความเสยใจทกขใจ จะไมมโอกาสทำาใหพวกเธอตก

เปนเหยอได”

228

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 229

แมวาภยอนตรายทจะมาทำารายใจ จะมมากมายเพยงใด

แตถาเราหมนรกษาใจดวย “อนทรยสงวร” มสตรเทาทน

อารมณทเกดขนอยเสมอ ปลอยวางความยดมนถอมน ตงใจ

นงสมาธปฏบตธรรมเปนประจำา ชวตเรากจะพบกบความสงบ

สขและปลอดภยปราศจากอนตรายใดๆ ในชวตอยางแนนอน

229

230

สคารวสตร : พระสตตนตปฎก มชฌมนกาย มชฌมปณณาสก, มมร. เลม ๒๑ หนา ๔๕๑

เครองกนจตปดกนใจ

“จต” ของมนษยนนเดมทมความใสสวาง สะอาดบรสทธ

หรอทเรยกวา “จตประภสสร” แตเพราะถกอาคนตกะกเลส

(กเลสทจรมา) รบกวน จงสญเสยความใสกระจางไป นำามาซง

ความเศราหมองไมผองใส อาคนตกะกเลสทกลาวถงน เรยกวา

“นวรณ” หมายถง เครองกนจต ซงจดเปนกเลสขนกลาง

เปนอปสรรคตอการทำาสมาธ ทำาใหจตมวหมองไมผองใส

ใจไมหยดนง ดงเขาสภายในไมได

นวรณ ทกลาวถงนมอย ๕ อยางดวยกน คอ

๑. กามฉนทะ (ความรกความพอใจในกาม)

๒. พยาบาท (ความปองราย ความอาฆาต)

๓. ถนมทธะ (ความทอแท และความงวงซม)

๔. อทธจจกกกจจะ (ความฟงซานรำาคาญใจ)

๕. วจกจฉา (ความลงเลสงสย)

นวรณทง ๕ ชนดนเปนตวกเลสททำาลายความเจรญ

กาวหนา และขดขวางการปฏบตธรรม ซงพระพทธองคทรง

231

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก232

อปมาเปรยบเทยบไวดงน

“ดกอนพราหมณ ภาชนะใสนำาซงผสมดวยสครง

สเหลอง สเขยว สแดง คนตาด เมอมองดเงาหนาของตนในนำา

ทผสมดวยสนนๆ ยอมไมเหนตามความเปนจรง ฉนใด ผมจต

ประกอบดวยราคะ ยอมไมรไมเหนอบายอนเปนเครองสลดออก

ซงราคะทเกดขนแลวตามความเปนจรง ฉนนน

ดกอนพราหมณ ภาชนะใสนำารอนทเดอดพลานมไอพง

ขน คนตาด เมอมองเงาหนาของตนในนำานน ยอมมองไมเหน

ตามความเปนจรง ฉนใด ผมจตประกอบดวยพยาบาท (คด

ปองรายเขา) ยอมไมรไมเหนอบายอนเปนเครองสลดออกซง

พยาบาททเกดขนแลวตามความเปนจรง ฉนนน

ดกอนพราหมณ ภาชนะใสนำาซงมสาหรายและจอกแหน

ปกคลมอย คนตาด เมอมองดเงาหนาของตนในนำานน ยอมมอง

ไมเหนตามความเปนจรง ฉนใด ผมจตประกอบดวยถนมทธะ

(ความหดหซมเซา) ยอมไมรไมเหนอบายเครองสลดออกซง

ถนมทธะทเกดขนแลวตามความเปนจรง ฉนนน

ดกอนพราหมณ ภาชนะใสนำาทถกลมพดกระเพอม

คนตาดเมอมองดเงาหนาของตนในนำานน ยอมมองไมเหน

ตามความเปนจรง ฉนใด ผมจตประกอบดวยอทธจจกกกจจะ

232

(ความฟงซานรำาคาญใจ) ยอมไมรไมเหนอบายเครองสลดออก

ซงอทธจจกกกจจะทเกดขนแลวตามความเปนจรง ฉนนน

ดกอนพราหมณ ภาชนะใสนำาซงขนมวเปนตม คนตาด

เมอมองดเงาหนาของตนในนำานน ยอมมองไมเหนตาม

ความเปนจรง ฉนใด ผมจตประกอบดวยวจกจฉา (ความ

ลงเลสงสย) ยอมไมรไมเหนอบายเครองสลดออกซงวจกจฉาท

เกดขนแลวตามความเปนจรง ฉนนน”

จากเรองนจะเหนไดวา คนทถกนวรณครอบงำา ใจจะถก

ปดกน ทำาใหมองไมเหนปญหา คนหาทางออกไมเจอ

แมมตาดกเหมอนคนตาบอด ไดแตดำาเนนชวตไปแบบสะเปะ-

สะปะตามประสา “คนตามดมด จตมดมน” แตถาอยากหลดพน

จากนวรณกตองตงใจปฏบตธรรม ปลอยทกอยางวางทกสง

ทำาใจใหนง ทำาจตใหสงบ แลวทามกลางความสงบกจะพบ

ทางออกเอง

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 233

233

234

มหาปรนพพานสตร : พระสตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวรรค, มมร. เลม ๑๓ หนา ๓๑๒

บญม�กบรรลธรรมง�ย

บญเปนตนทนแหงความสำาเรจในทกสง คนมบญมาก

ความสขความสำาเรจกมาก มบญนอยความสขความสำาเรจ

กนอย ทกอยางวดกนดวยกำาลงบญทงสน และหากไดทำาบญ

ถกเนอนาบญ และทำาอยางตอเนองกบพระสมมาสมพทธเจา

พระอรหนต หรอภกษผประพฤตธรรมทงหลาย ยอมเปนเหต

ใหเมอทำาความเพยรยอมไดบรรลธรรมไดเรว ดงเรองการบรรล

ธรรมของพระอานนทเถระ

เมอพระสมมาสมพทธเจาใกลจะเสดจดบขนธปรนพพาน

ทานพระอานนทเกดความเสยใจวา “พระพทธเจาใกลจะ

ปรนพพานแลว เรายงไมไดบรรลพระอรหนตเลย” จงไดปลก

ตวเขาไปในพระวหาร ยนเหนยวไมสลกเพชรรองไหอยวา “เรา

ยงเปนเสขะบคคล มกจทจะตองทำาอย แตพระศาสดาของเรา

ซงเปนผอนเคราะหเรา จะปรนพพานเสยแลว”

ขณะนน พระผมพระภาคเจาไดตรสถามภกษทงหลาย

วา “อานนทอยทไหน” พวกภกษจงกราบทลใหทรงทราบเหตนน

235

พระผมพระภาคเจาจงรบสงภกษรปหนงวา “ภกษ เธอจงไป

บอกอานนทตามคำาของเราวา ‘ทานอานนท พระศาสดารบสง

หาทาน’ ภกษนนทลรบพระดำารสของพระผมพระภาคเจาแลว

ไดเขาไปหาทานพระอานนท แจงใหทราบวา “ทานอานนท

พระศาสดารบสงหาทาน” ทานพระอานนทรบคำาภกษนนแลว

เขาไปเฝาพระผมพระภาคเจา ไดถวายบงคมพระผมพระภาคเจา

แลวนงลงในทสมควร

พระผมพระภาคเจาตรสกบพระอานนทวา “อานนท

เธออยาเศราโศกรำาไรไปเลย เราไดบอกไวกอนแลวไมใชหรอวา

“ความพลดพราก ความทอดทง ความเปลยนแปลงเปนอยาง

อนจากของรกของชอบใจทงสนตองม ฉะนนเธอจะหวงอะไรใน

สงขารน สงใดเกดขน มขน ถกปจจยปรงแตงแลว ลวนแตก

สลายไปเปนธรรมดา ความปรารถนาวา ‘ขอสงนนอยาแตก

สลายไปเลย’ นนไมใชฐานะทจะมได

อานนท เธอไดอปฏฐากตถาคตดวยกายกรรม วจกรรม

มโนกรรม อนประกอบดวยเมตตา เปนประโยชนเกอกล เปน

ความสขเสมอตนเสมอปลาย หาประมาณมไดมาชานาน เธอ

ไดกระทำาบญไวแลว อานนท จงประกอบความเพยรเถด เธอ

จกเปนผไมมอาสวะโดยฉบพลน”

จากนนพระพทธองคตรสยกยองพระอานนทวา เปนยอด

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก236

236

ของอปฏฐากในพระสมมาสมพทธเจาทงหลาย ตลอดเวลา

ทพระอานนทเถระ อปฏฐากพระสมมาสมพทธเจาอยนน

ทานไมมโอกาสทำาความเพยรอยางเตมท เพราะกงวล

อยแตเรองทจะถวายความสะดวกแกพระบรมศาสดา และ

เรองการทรงจำาพระพทธวจนะ แตเมอพระบรมศาสดาเสดจ

ปรนพพานแลว และวนประชมสงฆทำาสงคายนากใกลเขามา

พวกภกษจงไดเตอนทานพระอานนทวา “อาวโส การ

ประชมจะมในวนพรงน แตทานยงเปนเสขะบคคลอย เพราะ

เหตนน ทานไมควรไปสทประชม ขอทานจงเปนผไมประมาท

เถด”

พระอานนทคดวา “การประชมจะมในวนพรงน กการ

ทเรายงเปนเสขะบคคลอย จะพงไปสทประชมเพอทำาสงคายนา

นนไมสมควรเลย” แลวไดเรงความเพยรกำาหนดกายคตาสต

ตลอดคน ในเวลาใกลรงทานไดหวนนกถงพระดำารสของพระ

สมมาสมพทธเจาทวา

“อานนท เธอเปนผไดทำาบญไวแลว จงหมนประกอบ

ความเพยรเถด จกเปนผหาอาสวะมไดโดยฉบพลน”

ธรรมดาวา ความผดพลาดแหงพระดำารสของ

พระพทธเจาทงหลายไมม เราเพยรจดเกนไป เพราะเหตนน

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 237

237

จตของเราจงเกดความฟงซาน เอาเถด เราจะประกอบความ

เพยรใหสมำาเสมอ คดดงนแลว จงไดลงจากทจงกรม เขาไปใน

พระวหาร คดวา จกพกนอนสกนด ไดเอนกายลง เทาทงสอง

พนจากพน แตศรษะไมทนถงหมอน ในระหวางน จตกพนจาก

อาสวะ บรรลพระอรหนตในขณะนน

เพราะฉะนน ใครทคดวา เราไดทำาแตงานพระศาสนาท

ใชเรยวแรงกำาลง ไดเพยงขวนขวายดวยกายดวยวาจา ไมคอยได

สรางมหาทานเหมอนอยางมหาเศรษฐเลย สมาธกมเวลานงนอย

เราคงยากทจะบรรลธรรมอยางคนอนเขา กอยาไดกงวลใจไป

เลย ตงใจรบผดชอบงานพระศาสนาทเราไดรบมอบหมายอยาง

เตมท ควบคไปกบการปฏบตธรรม เมอบญเตมสวน ความ

สำาเรจยอมเกดขนไดโดยงาย ปฏบตธรรมกจะสะดวก บรรลได

เรวพลนอยางแนนอน

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก238

238

ปพพโตปมสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๔ หนา ๕๒๒

“ไมมเวล�”ไมมในโลก

ชวต ๑ วน มเวลา ๒๔ ชวโมง เทากนทกคน ฉะนนคำาวา

“ไมมเวลา” จงไมมจรงในโลก มนเปนเพยงคำาปฏเสธสำาเรจรป

ของคนทยงไมเหนความสำาคญสำาหรบสงนนๆ จงไมไดแบงเวลา

มาให เพราะไมเคยมใครบอกวา “โอย! งานยงมาก ไมมเวลา

หายใจเลย” และหากไมไดหายใจจรงๆ กคงพดไดเตมปากวา

“ไมมเวลา”

บคคลใดทเขาใจความจรงของชวตวา “เราเกดมาเพอ

สรางบารม” ยอมไมเอยคำาวา “ไมมเวลา” สำาหรบการสงสม

บญ ทำาทาน รกษาศล เจรญภาวนา มแตวา “กำาลงจะหมด

เวลา” สรางบารม หรอ “ไมมเวลา” สำาหรบความเพลดเพลน

ประมาทอกแลว เพราะเรากำาลงถกภย คอ ความแกและความ

ตาย ตามบดขยอยทกอนวนาท ไมอาจรไดวาเวลาชวตยงเหลอ

อยมากนอยเทาใด ดงเชนทพระสมมาสมพทธเจาตรสเตอน

พระเจาปเสนทโกศลไมใหประมาท ดงน

ณ กรงสาวตถ ครงนน พระเจาปเสนทโกศลไดเสดจ

239

เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบแตยงวน ถวายอภวาท

แลวประทบนง ณ ทสมควร พระผมพระภาคไดตรสกบพระ

เจาปเสนทโกศลวา “เชญเถดมหาบพตร พระองคเสดจมาจาก

ไหนแตยงวน”

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ

ขาพระองคตองขวนขวายราชกรณยกจมากมาย ตามวสยของ

กษตราธราชผไดมรธาภเษกแลว มวเมาเพราะความเปนใหญ

ถกความกำาหนดในกามกลมรมแลว ผถงซงความมนคงในชนบท

ไดชนะครอบครองปฐพมณฑลใหญแลว”

พ. “มหาบพตร พระองคจะทรงเขาพระทยวาอยางไร

สมมตวา ณ ทน ราชบรษทพระองคไววางใจไดมาจากทศ

ตะวนออก เขามาเฝาพระองคแลวกราบทลอยางนวา “ขอเดชะ

ขาพระองคมาจากทศตะวนออก ณ ทนนไดเหนภเขาใหญสง

เทยมเมฆกำาลงกลงบดทบสตวทงปวง พระเจาขา ขอพระองค

ทรงกระทำาสงทพงกระทำาเถด”

ลำาดบนน ราชบรษคนท ๒ มาจากทศตะวนตก กกลาว

เชนเดยวกน

ตอจากนน ราชบรษคนท ๓ มาจากทศเหนอ กกลาว

เชนเดยวกน

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก240

240

ตอจากนน ราชบรษคนท ๔ มาจากทศใต กกลาวเชน

เดยวกน

เมอมหาภยรายกาจ ทจะทำาใหมนษยสนชวต อนใหญ

หลวงเหนปานน บงเกดขนแลวแกพระองค อะไรเลาจะเปนกจ

ทพระองคควรกระทำาในฐานะเปนมนษยทหาไดยาก”

ป. “ขาแตพระองคผเจรญ หากเกดเหตการณเชนนน

จรง ขาพระองคจะทำาอะไรได นอกเสยจาก ปฏบตธรรมให

เสมอตนเสมอปลาย สรางบญกศลเอาไว”

พ. “มหาบพตร อาตมภาพขอถวายพระพรใหทรงทราบ

ชราและมรณะยอมครอบงำาพระองค (ดงเชน ภเขาทกลงมาทง

๔ ทศ) เมอชราและมรณะครอบงำาพระองคอย อะไรเลาจะเปน

กจทพระองคควรกระทำา”

ป. “ขาแตพระองคผเจรญ เมอชราและมรณะครอบงำาขา

พระองคอย ขาพระองคจะทำาอะไรได นอกเสยจาก ปฏบตธรรม

ใหเสมอตนเสมอปลาย สรางบญกศลเอาไว

ขาแตพระองคผเจรญ กษตราธราชผไดมรธาภเษก

แลว ฯลฯ ทรงทำาการรบดวยพลชาง พลมา พลรถ พลเดนเทา

เหลาใด เมอชราและมรณะครอบงำาอย กไมใชคต ไมใชวสยท

จะทำาการรบดวยพลชาง พลมา พลรถ พลเดนเทา แมเหลานน

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 241

241

ขาแตพระองคผเจรญ ในราชตระกลน มหาอำามาตยผ

มมนตร ซงสามารถจะใชมนตรทำาลายขาศกทยกทพมา กมอย

เหมอนกน แตเมอชราและมรณะครอบงำาอย กไมใชคต ไมใช

วสยทจะทำาการรบดวยมนตรแมเหลานน

ขาแตพระองคผเจรญ อนง ในราชตระกลน เงนทอง

ทงทอยในพนดน ทงทอยในอากาศ ซงพวกขาพระองคสามารถ

จะใชเปนเครองมอยแหยใหขาศกทยกทพมาแตกกน กมอยเปน

อนมาก แตเมอชราและมรณะครอบงำากไมใชคต ไมใชวสยทจะ

ทำาการรบดวยทรพยแมเหลานน

ขาแตพระองคผ เจรญ กแลเมอชราและมรณะ

ครอบงำาอย ขาพระองคจะทำาอะไรได นอกเสยจากปฏบตธรรม

ใหเสมอตนเสมอปลาย สรางบญกศลเอาไว”

พ. “มหาบพตร ขอนเปนอยางนน ขอนเปนอยางนน

ฯลฯ”

พระผมพระภาคเจาไดตรสสรปเปนคาถาประพนธวา

ภเขาใหญลวนแลวดวยศลา สงจดทองฟา

กลงบดสตวมาโดยรอบทง ๔ ทศ แมฉนใด

ชราและมรณะกฉนนน

ยอมครอบงำาสตวทงหลาย คอ พวกกษตรย

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก242

242

พราหมณ แพศย ศทร คนจณฑาล และคนเทขยะ

ไมเวนใครๆ ไวเลย ยอมยำายเหลาสตวทงสน

ณ ทนน ไมมยทธภมสำาหรบพลชาง

พลมา พลรถ พลเดนเทา

และไมอาจจะเอาชนะแมดวยมนตรหรอดวยทรพย

เพราะฉะนน บคคลผเปนบณฑต มปญญา

เมอเหนประโยชนตน พงตงศรทธาไวในพระพทธเจา

พระธรรม และพระสงฆ

ผใดมปกตประพฤตธรรมทางกาย ทางวาจา ทางใจ

บณฑตทงหลายยอมสรรเสรญผนนในโลกนโดยแท

ผนนละโลกนไปแลว ยอมบนเทงในสวรรค

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 243

243

244

โรหตสสสตร : พระสตตนตปฎก สงยตตนกาย สคาถวรรค, มมร. เลม ๒๔ หนา ๓๘๑

ทสดโลกในตวคณ

เวลาแหงนหนามองฟาทกวางใหญ ไรขอบเขต มกเกด

จนตนาการมากมาย บางกสงสยวามอะไรอยทสดขอบฟา บางก

ใฝฝนวาจะไปใหถงดวงดาวอนไกลโพน ฝนวาทสดฟาจะมสถาน

ททงดงาม มความสขเปนนรนดร จนตนาการเหลานลวนเปน

ทมาของการแสวงหาความรทางดาราศาสตร จนสามารถสราง

ยานอวกาศไปสำารวจดวงดาวตางๆ ได และการคนหาความรน

กคงจะออกไกลโลก ไกลตวเราไปเรอยๆ ไมมสนสด เพราะ

จดเรมตนของการแสวงหาคอ “มองออกนอกตว” ซงบณฑต

ในอดตกาลไดพสจนแลววา ไมสามารถหาทสดของคำาตอบได

พระสมมาสมพทธเจาไดทรงปฏวตการแสวงหาความร

ของโลก ดวยการ “มองเขาไปในตว” จงทรงพบกบความสำาเรจ

ตรสรเปนพระสพพญญพทธเจา ผรแจงโลก ดงปรากฏใน

โรหตสสสตร ดงน

สมยหนง พระผมพระภาคเจาประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ กรงสาวตถ ครงนน เมอ

245

ลวงปฐมยาม โรหตสสเทพบตรมวรรณะงามยงนก ทำาให

พระวหารเชตวนสวางทว ไดเขาไปกราบทลพระผมพระภาค วา

“ขาแตพระองคผเจรญ พระองคสามารถหรอหนอท

จะทรงร ทรงเหน หรอทรงถงทสดแหงโลกทสตวไมเกด ไมแก

ไมตาย ไมจต ไมอบตดวยการเดนทางไป”

พระผมพระภาคตรสตอบวา “เทพบตร เราไมกลาวทสด

แหงโลกทสตวไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอบต วา ‘พงร

พงเหน พงถงได’ ดวยการเดนทางไป”

โรหตสสเทพบตรกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ

นาอศจรรยจรง ไมเคยปรากฏ พระผมพระภาคตรสเรองนไว

ดยงนก

ขาแตพระองคผเจรญ เรองเคยมแลว (ในชาตกอน)

ขาพระองคเปนฤๅษชอ โรหตสสะ เปนบตรของผเปนใหญ เปน

ผมฤทธ เหาะได ความเรวของขาพระองคนนเปรยบไดกบนาย

ขมงธน ผยงธนแมนยำา ศกษามาดแลว ผเชยวชาญชำาชอง

ฝกซอมมาด พงยงลกศรเบาใหผานเงาตาลดานขวางไปไดโดย

ไมยาก ฉะนน (ดวยความเรวนน) การยางเทาแตละกาวของ

ขาพระองคไปไดไกลเทากบระยะทางจากทะเลดานตะวนออก

ถงทะเลดานตะวนตก ฉะนน ขาพระองคเกดความปรารถนา

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก246

246

อยางนวา “เราจกเดนทางไปใหถงทสดแหงโลก”

ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคนนเพยบพรอมดวย

ความเรวและการยางเทาอยางน เวนจากการกน การดม

การเคยว การลม การถายอจจาระ ปสสาวะ การหลบ และ

การบรรเทาความเหนดเหนอย มอาย ๑๐๐ ป ดำารงชพอยได

ตง ๑๐๐ ป ดำาเนนไปไดตง ๑๐๐ ป ยงไปไมถงทสดแหงโลก

กตายเสยกอนในระหวางทาง

ขาแตพระองคผเจรญ นาอศจรรยจรง ไมเคยปรากฏ

พระผมพระภาคตรสเรองนไวดยงนก ฯลฯ”

พระผมพระภาคตรสวา “เทพบตร เราไมกลาวทสดแหง

โลกทสตวไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอบต วา ‘พงร พงเหน

พงถงได’ ดวยการเดนทางไป และเราไมกลาววา การทบคคล

ยงไมถงทสดแหงโลก จะทำาทสดแหงทกขได

อนง เราบญญตโลก (ทกข) ความเกดแหงโลก (สมทย)

ความดบแหงโลก (นโรธ) และขอปฏบตทใหถงความดบแหง

โลก (อรยมรรค) ในรางกายทมประมาณวาหนง มสญญา

มใจครองนเอง”

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 247

247

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก248

ดงนน ทสดโลก ทสดของความร ทสดแหงธรรม กอย

ในกายยาววา หนาคบ กวางศอก ของเรานเอง บคคลจะถงท

สดแหงการแสวงหาได เมอเราเอาใจมาหยดนงทตำาแหนง ๐๗๒

ณ ศนยกลางกายฐานท ๗ เหนอระดบสะดอขนมา ๒ นวมอ

เมอใจหยด กเกดความสวาง เมอสวางกเกดความรแจง ดงนน

เมอหยดในหยด กยงสวางในสวาง การรแจงโลกทงผองยอม

เกดขนในทสด

248

ทตยเสขสตร : พระสตตนตปฎก องคตตรนกาย ปญจกนบาต, มมร. เลม ๓๖ หนา ๒๑๔

ภ�รกจและจตใจ

ทำาด จะใหไดดไมมเสย ตองเขาหลก “ถกด ถงด และ

พอด” เบองตนของการสงสมบญใหถกด คอ ตองทำาใหครบด

ทงทาน ศล และภาวนา มฉะนน จะเจอหลมพรางของการ

สงสมบญ คอ มงมนทำาภารกจเพอการสงสมบญ ทงทำาทาน

ชวยงานพระศาสนาอยางสดกำาลง แตลมทำากรณยกจหลก

คอ การปฏบตธรรมเจรญภาวนา เขาขาย “ทำาแตภารกจจน

ลมจตใจ” ซงในทสดความเสอมกจะเกดขนตามมา ปรากฏ

เปนความทอแท เบอหนาย ตดพอตอวา ทะเลาะววาท และ

ตดขาดจากการสรางความดไปอยางนาเสยดาย ดงทพระพทธ

องคตรสเตอนไว วา

ภกษทงหลาย ธรรม ๕ ประการน ยอมเปนไปเพอความ

เสอมแกภกษผเปนเสขะ (ยงไมหมดกเลส) คอ

๑. ภกษผเปนเสขะ เปนผมกจมาก มกรณยกจมาก

ไมฉลาดในกจนอยใหญ แลวละการหลกเรน (เจรญภาวนา)

ไมตามประกอบความสงบใจภายใน

249

๒. ภกษผเปนเสขะ ปลอยใหวนเวลาลวงไปเพราะการ

งานเลกนอย แลวละการหลกเรน ไมประกอบความสงบใจ

ภายใน

๓. ภกษผเปนเสขะ คลกคลกบพวกคฤหสถและบรรพชต

ดวยการคลกคลอยางคฤหสถทไมสมควร แลวละการหลกเรน

ไมประกอบความสงบใจภายใน

๔. ภกษผเปนเสขะ เขาไปยงหมบานในเวลาเชาเกนไป

กลบมาในเวลาสายเกนไป แลวละการหลกเรน ไมประกอบ

ความสงบใจภายใน

๕. ภกษผเปนเสขะ ไมไดตามความปรารถนา ไดโดยยาก

ไดโดยลำาบาก ซงกถาเปนเครองขดเกลากเลส ทำาใหจตโปรง

สบาย คอ อปปจฉกถา (เรองความมกนอย) สนตฏฐกถา

(เรองความสนโดษ) ปวเวกกถา (เรองความสงด) อสงสคคกถา

(เรองความไมคลกคล) วรยารมภกถา (เรองการปรารภความ

เพยร) สลกถา (เรองศล) สมาธกถา (เรองสมาธ) ปญญากถา

(เรองปญญา) วมตตกถา (เรองวมตต) วมตตญาณทสสนกถา

(เรองความรความเหนในวมตต ) แลวละการหลกเรน

ไมประกอบความสงบใจภายใน

แรงบนดาลใจ จากพระไตรปฎก250

250

สวนภกษผเปนเสขะ ผปฏบตตรงกนขามกบ ๕ ขอ ขางตน

คอ แมมภารกจมาก ฯลฯ กยงขวนขวายไมละการหลกออกเรน

เพอทำาความสงบใจภายใน ยอมเปนผไมเสอม ถงความเจรญ

ในพระธรรมวนยน

การสรางบารม จะใหไดดลวนๆ และมนคงไดตลอดรอด

ฝง ตองให “ภารกจคกบจตใจ” คอ แมมภารกจการงานมาก

ปานใดกไมขาดการนงสมาธ เพราะเมอจตผองใส ใจกกระจาง

เกดสตปญญา สามารถทำากจการงานใหสำาเรจลลวงไดโดยงาย

แมใชเวลาทำานอยแตไดงานมาก ไมเสยเวลาจมอยในการงาน ก

กลบทำาใหยงมเวลาสำาหรบการนงสมาธ สงสมบญไดมากขนไป

อก ดงนน ภารกจและจตใจจงตองเกอกลกนไปตลอดทางการ

สรางบารม

พระมหาเถระ รนป ๒๕๓๔ 251

251

252

สมาธ คอ ความสงบ สบาย และความรสกเปนสขอยางยงทมนษย

สามารถสรางขนไดดวยตวเอง เปนสงทพระพทธศาสนาก�าหนดเอาไวเปน

ขอควรปฏบต เพอการด�ารงชวตทกวนอยางเปนสข ไมประมาท เตมไปดวย

สตสมปชญญะและปญญา อนเปนเรองไมเหลอวสย ทกคนสามารถปฏบตได

งายๆดงวธปฏบตทพระเดชพระคณพระมงคลเทพมน(สดจนทสโร)หลวงป

วดปากน�าภาษเจรญไดเมตตาสงสอนไวดงน

๑. กราบบชาพระรตนตรย เปนการเตรยมตวเตรยมใจใหนมนวลไว

เปนเบองตน แลวสมาทานศล๕หรอศล๘ เพอย�าความมนคงในคณธรรม

ของตนเอง

๒.คกเขาหรอนงพบเพยบสบายๆระลกถงความดทไดกระท�าแลวใน

วนน ในอดต และทตงใจจะท�าตอไปในอนาคต จนราวกบวารางกายทงหมด

ประกอบขนดวยธาตธรรมแหงคณงามความดลวนๆ

๓. นงขดสมาธ ขาขวาทบขาซาย มอขวาทบมอซาย นวชของมอ

ขางขวาจรดนวหวแมมอขางซายนงใหอยในทาทพอดไมฝนรางกายจนเกนไป

ไมถงกบเกรงแตอยาใหหลงโคงงอหลบตาพอสบายคลายกบก�าลงพกผอนไม

บบกลามเนอตาหรอขมวดควแลวตงใจมนวางอารมณสบายสรางความรสก

ใหพรอมทงกายและใจวาก�าลงจะเขาไปสภาวะแหงความสงบสบายอยางยง

๔.นกก�าหนดนมต เปน“ดวงแกวกลมใส”ขนาดเทาแกวตาด�า ใส

บรสทธปราศจากรอยต�าหนใดๆขาวใสเยนตาเยนใจดงประกายของดวงดาว

ดวงแกวกลมใสนเรยกวาบรกรรมนมตนกสบายๆนกเหมอนดวงแกวนนมานง

สนทอยณศนยกลางกายฐานท๗นกไปภาวนาไปอยางนมนวลเปนพทธานสต

วา“สมมา อะระหง”หรอคอยๆนอมนกดวงแกวกลมใสใหคอยๆเคลอนเขา

สศนยกลางกายตามแนวฐานโดยเรมตงตนตงแตฐานท๑เปนตนไปนอมนก

อยางสบายๆใจเยนๆไปพรอมๆกบค�าภาวนา

วธการฝกสมาธเบองตน

253

253

อนงเมอนมตดวงแกวกลมใสปรากฏแลวณกลางกายใหวางอารมณ

สบายๆกบนมตนนจนเหมอนกบวาดวงนมตเปนสวนหนงของอารมณหากดวง

นมตอนตรธานหายไปกไมตองนกเสยดาย ใหวางอารมณสบายแลวนกนมต

นนขนมาใหมแทนดวงเกาหรอเมอนมตนนไปปรากฏทอนทมใชศนยกลางกาย

ใหคอยๆนอมนมตเขามาอยางคอยเปนคอยไปไมมการบงคบและเมอนมตมา

หยดสนทณศนยกลางกายใหวางสตลงไปยงจดศนยกลางของดวงนมตดวย

ความรสกคลายมดวงดาวดวงเลกๆอกดวงหนงซอนอยตรงกลางของนมตดวง

เดมแลวสนใจเอาใจใสแตดวงเลกๆตรงกลางนนเขาไปเรอยๆใจจะปรบจนหยด

ไดถกสวนเกดการตกศนยและเกดดวงสวางเขามาแทนทดวงนเรยกวา“ดวง

ธรรม”หรอ“ดวงปฐมมรรค”อนเปนประตเบองตนทจะเปดไปสหนทางแหง

มรรคผลนพพาน

การระลกถงนมตสามารถท�าไดในทกแหงทกททกอรยาบถไมวาจะ

นงนอนยนเดนหรอขณะท�าภารกจใดๆ

ขอแนะน�า คอ ตองท�าใหสม�าเสมอเปนประจ�า ท�าเรอยๆ ท�าอยาง

สบายๆ ไมเรง ไมบงคบ ท�าไดแคไหน ใหพอใจแคนน ซงจะเปนการปองกน

มใหเกดความอยากจนเกนไปจนถงกบท�าใหใจตองสญเสยความเปนกลางและ

เมอฝกการฝกสมาธบงเกดผลจนได“ดวงปฐมมรรค”ทใสเกนใสสวยเกนสวย

ตดสนทมนคงอยทศนยกลางกายแลวใหหมนตรกระลกนกถงอยเสมอ

อยางนแลวผลแหงสมาธจะท�าใหชวตด�ารงอยบนเสนทางแหงความสข

ความส�าเรจและความไมประมาทไดตลอดไปทงยงจะท�าใหสมาธละเอยดลม

ลกไปตามล�าดบอกดวย

ขอควรระวง

๑.อยาใชก�าลงคอไมใชก�าลงใดๆทงสนเชนไมบบกลามเนอตาเพอ

ใหเหนนมตเรวๆไมเกรงแขนไมเกรงกลามเนอหนาทองไมเกรงตวฯลฯเพราะ

การใชก�าลงตรงสวนไหนของรางกายกตาม จะท�าใหจตเคลอนจากศนยกลาง

กายไปสจดนน

254

254

๒. อยาอยากเหน คอท�าใจใหเปนกลาง ประคองสตมใหเผลอจาก

บรกรรมภาวนาและบรกรรมนมต สวนจะเหนนมตเมอใดนน อยากงวล ถา

ถงเวลาแลวยอมเหนเองการบงเกดของดวงนมตนนอปมาเหมอนการขนและ

ตกของดวงอาทตยเราไมอาจเรงเวลาได

๓.อยากงวลถงการก�าหนดลมหายใจเขาออกเพราะการฝกสมาธเพอ

ใหเขาถงพระธรรมกายภายในอาศยการนกถง“อาโลกสณ”คอกสณแสงสวาง

เปนบาทเบองตนเมอฝกสมาธจนเขาถงดวงปฐมมรรคแลวฝกสมาธตอไปผาน

กายมนษยละเอยดกายทพยกายรปพรหมกายอรปพรหมจนกระทงเขาถง

พระธรรมกายแลวจงเจรญวปสสนาในภายหลงดงนนจงไมมความจ�าเปนตอง

ก�าหนดลมหายใจเขาออกแตประการใด

๔.เมอเลกจากการนงสมาธแลวใหตงใจไวทศนยกลางกายทเดยวไม

วาจะอยในอรยาบถใดกตามเชนยนกดเดนกดนอนกดหรอนงกดอยายาย

ฐานทตงจตไปไวทอนเปนอนขาดใหตงใจบรกรรมภาวนาพรอมกบนกถงนมต

เปนดวงแกวใสควบคกนตลอดไป

๕.นมตตางๆทเกดขนจะตองนอมไปตงไวทศนยกลางกายทงหมด

ถานมตเกดขนแลวหายไปกไมตองตามหาใหภาวนาประคองใจตอไปตามปกต

ในทสดเมอจตสงบนมตยอมปรากฏขนมาใหม

การฝกสมาธเบองตนเทาทกลาวมาทงหมดน ยอมเปนปจจยใหเกด

ความสขไดพอสมควรเมอซกซอมปฏบตอยเสมอๆไมทอดทงจนไดดวงปฐม

มรรคแลว กใหหมนประคองรกษาดวงปฐมมรรคนนไวชวชวต ด�ารงตนอยใน

ศลธรรมอนดยอมเปนหลกประกนไดวา ไดทพงของชวตทถกตองดงามทจะ

สงผลใหเปนผมความสขความเจรญทงในภพนและภพชาตหนา

หากสามารถแนะน�าตอๆ กนไป ขยายไปยงเหลามนษยชาต อยาง

ไมจ�ากดเชอชาตศาสนาและเผาพนธสนตสขอนไพบลยททกคนใฝฝนกยอม

บงเกดขนอยางแนนอน

255

255

256