การประยุกต์ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง …romphruekj.krirk.ac.th/books/2553/2/6.pdf ·...

การประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอนระดบปรญญาตร

Application of the Sufficiency Economy Philosophy to Instruct at the Undergraduate Level

เพญพรรณ ชตวศทธ

146

ปท 28 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2553

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงค เพอศกษาระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงของนกศกษา และการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการ

เรยนการสอน ระดบปรญญาตร เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามกลมตวอยาง

ทเปนนกศกษาจำานวน 373 คน และใชการสมภาษณอาจารยผสอน 11 คน

ผลการศกษาพบวา ระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของ

นกศกษา ในแตละดานอยในเกณฑระดบปานกลางจนถงระดบตำา โดยดานภมคมกน

ในตนทด ดานภาพรวมของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานความรปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง ดานความมเหตผล พบวากลมตวอยางสวนใหญมความรความเขาใจอย

ในระดบปานกลาง สวนดานคณธรรมและดานความพอประมาณ พบวากลม

ตวอยาง มความรความเขาใจในระดบตำา

ในการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการการเรยนการสอน

พบวาอาจารยผสอนนำาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตในการจดการเรยน

การสอนครอบคลมทง 5 ดาน ไดแก การวางแผนการสอน วธการสอน กจกรรม

สนบสนน สอการสอน การวดและประเมนผลการเรยนการสอน โดยในดานความ

พอประมาณ อาจารยผสอนประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการวางแผนการ

สอนเนนทงทฤษฎและปฏบตอยางสมดล ในดานวธการสอน เนนการมสวนรวม

*อาจารยประจำาสาขาวชาการจดการทรพยากรมนษย คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกรก


เพญพรรณ ชตวศทธ*

147เพญพรรณ ชตวศทธ


และสอการสอนใชสอการเรยนร จดกจกรรมสนบสนนโดยนำาของทใชแลวมาสราง

ประโยชนและวดประเมนผลการเรยนการสอนตามสภาพความเปนจรง ดานความ

มเหตผล อาจารยผสอนประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการวางแผนการ

สอนโดยศกษาคนควาจากแหลงการเรยนรตางๆ สวนดานวธการสอน อาจารย

ผสอนไดชแจงใหทราบถงวตถประสงคและคนควาดวยตนเอง ใชสอการสอน

ประกอบการเรยนรทหาไดจากแหลงเรยนรทหางายและจดกจกรรมทหลากหลาย

รวมทงมการวดและประเมนผลตามมาตรฐานของหลกสตร สวนในดานภมคมกน

ในตนทด อาจารยผสอนประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยสอดแทรก

คณธรรมในการดำารงตน เนนใหนกศกษาวางแผนอนาคตของตน ในดานวธการ

สอนสอดแทรกและเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม ตามเนอหารายวชา ใชสอการ

สอนประกอบการเรยนการสอน ในดานการอนรกษศลปวฒนธรรม สงแวดลอม

จดกจกรรมสนบสนนโดยการฝกสมาธและจดโครงการจตอาสา รวมทงการวดและ

ประเมนผล เนนดานความรควบคคณธรรมอยางสมดล

คำาสำาคญ : ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การจดการเรยนการสอน ความรความเขาใจ

Abstract The objectives of this research were 1) to find out the knowledge and

the understanding levels of the undergraduate students on the Sufficiency

Economy Philosophy, and 2) to investigate the teaching methods the instructors

applied the Sufficiency Economy Philosophy in their teaching and learning

practices. The questionnaires were sent out to the undergraduate students ,

373 questionnaire were received. In addition, the researcher conducted in-depth

interviews of eleven instructors. The data received were calculated and

analyzed.

The results showed that students level of knowledge and understanding

of each principle was moderate to low. In terms of Self-Immunity Principle,

the overall understanding of the sufficiency Economy Philosophy, the

148


knowledge of the sufficiency Economy Philosophy, the rationality , it was found that the majority of the respondents understanding was moderate, and for the values, the majority of the responders ’s level of understanding was low. The application of Sufficiency Economy Philosophy for teaching and learning practices at the undergraduate level revealed that the instructors applied the Sufficiency Economy Philosophy in all five steps of their instruction, these were instructional planning, teaching methods, activities, teaching materials, and measurement and evaluation. In terms of Moderation Principle, the instructors balanced the topic of Sufficiency Economy Philosophy in their instructional plan both in theory and practice. As for the methods of teaching, student participation was emphasized in the process. The instructors also used the recycled materials and arranged activities to make use of those materials. Besides, the measurement and evaluation were conducted in real situation. In terms of Rationality Principle, the instructors applied the Sufficiency Economy Philosophy in their instructional plan by acquiring data from various sources. As for the teaching methods, the instructors emphasized on self-study and the teaching materials were available from the learning center, various activities were arranged , including the measurement and evaluation were conducted according to the curriculum standard. In terms of Self-Immunity Principle, the instructors inserted the topic of values of self-sustenance and emphasized on students future planning. As for the teaching methods the instructors inserted values and ethics according to the subject content, they also utilized teaching materials for cultural and environmental conservation. Besides, the instructors arranged the meditation activity and various voluntary programs. The measurement and evaluation

procedures focused on knowledge as equal as values.

Keyword : Sufficiency Economy Philosophy, Teaching Methods, Knowledge

and Understanding



บทนำา ผลของการพฒนาประเทศทขาดความสมดลกบการพฒนาคณภาพประชากร

ทงทางดานจตใจ คณธรรม จรยธรรม กอใหเกดผลกระทบตอคณภาพชวต นบ

ตงแตการเกดวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ.2540 ทำาใหระบบสงคมออนแอ กอปรกบ

กระแสโลกาภวตน เกดการเปลยนแปลงมากมาย ทงในดานการเมอง เศรษฐกจ

สงคม ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม นำาความเปลยนแปลงอยางใหญ

หลวงมาสสงคมไทย สงผลกระทบตอวถชวตในทกดาน

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทาน

ใหแกประชาชนในทกระดบ ใชเปนแนวทางในการดำาเนนชวต ตงแตป 2517

เปนตนมา โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย ซงยดหลกการพง

ตนเอง ความพอม พอกน พอใช การรจกประมาณตนหรอความพอประมาณ ความ

มเหตผล การสรางภมคมกนทด พรอมรบตอการเปลยนแปลงใดๆ พระองคทรง

เตอนสตไมใหประมาทและมความรอบคอบ คำานงถงความถกตองตามหลกวชา

และความมคณธรรม หลกการเหลาน สามารถนำามาประยกตใชไดทกระดบ เปนการ

มองโลกเชงระบบทมการปฏสมพนธและเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการ

รอดพนจากภยและวกฤตเพอความมนคงและยงยนของการพฒนาจงกลาวไดวา

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปรยบเสมอนเสาหลกสำาคญของสงคมไทย ทสามารถนำา

ไปประยกตใชในบรบทตางๆ ไมวาจะเปนการบรหารงานระดบประเทศหรอการพฒนา

เพอสราง ความมนคงทางเศรษฐกจและสงคม รฐบาลจงไดนอมนำาปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงมาเปนกรอบของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 และ

ฉบบท 10 โดยจดทำายทธศาสตร เพอดำาเนนโครงการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

ปจจบนทกภาคสวนไมวาจะเปนภาครฐบาลหรอภาคเอกชนตางตนตวรบ

แนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และใหความสำาคญกบการพฒนาและวธปฏบต

ตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงมการศกษา คนควา พฒนาความร ความเขาใจเกยว

กบแนวทางเศรษฐกจพอเพยง สถานศกษาซงเปนหนวยงานทมหนาทสำาคญทจะ

ตองพฒนาใหนกเรยนนกศกษา มความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

เพอเสรมสรางจตสำานกใหเกดการเรยนรในวถทถกตอง และสามารถดำารงตนอย

150


ในสงคมไดอยางปกตสข ดำาเนนชวตดวยความอดทน มความเพยร มสตปญญา

และความรอบคอบ เพอใหเกดสมดลและพรอมรองรบตอการเปลยนแปลงอยาง

รวดเรว จากสงคมโลกไดเปนอยางด

สถานศกษาทผลตบณฑตไปรบใชสงคมจงมสวนสำาคญ ทจะขบเคลอนปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงเพอใหนกศกษาไดเรยนรและเกดความรความเขาใจ ในวถทถก

ตองสามารถนำาไปประยกตใชใหเกดประโยชนตอตนเอง และสงคม คณาจารยเปน

ผมสวนสำาคญ ทจะสามารถขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอใหบณฑตได

เหนคณคาและสามารถนำาไปปรบใชในการดำารงตน ดงนนในฐานะทเปนอาจารย

ในสถาบนอดมศกษาจงสนใจทจะทราบวานกศกษา มระดบความรความเขาใจปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงเทาใด รวมทงอาจารยผสอนไดประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ในการจดการเรยนการสอนหรอไม อยางไร เพอจะนำาไปสการพฒนาการจดการเรยน

การสอนตามนโยบายของรฐบาลและหนวยงานทเกยวของในการขบเคลอนปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงในสถานศกษา

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราช

ดำารสเพอชแนะแนวทางการดำาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา

30 ป ตงแตกอนวกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนยำาแนวทาง

ในการแกไขเพอใหรอดพน และสามารถดำารงชวตอยไดอยางมนคงและยงยนทามกลาง

ความเปลยนแปลงจากสถานการณตาง ๆ สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต (2547 : 14-17) ไดประมวลหลกของการพจารณาปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง ไว 5 สวน ดงน

สวนท 1 กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดำารงอยและปฏบต

ตนในทางทควรจะเปนโดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถ

นำามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลง

อยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤตเพอความมนคง และยงยนของ

การพฒนา



สวนท 2 คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถนำามาประยกตใชกบการ

ปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยาง

เปนขนตอน

สวนท 3 คำานยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะ

(3 หวง) ดวยกน ดงแสดงในแผนภาพท 1 คอ

1. ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมาก

เกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยใน

ระดบพอประมาณ

2. ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอ

เพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผลโดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอด

จนคำานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทำานน ๆ อยางรอบคอบ

3. การมภมคมกนทดในตน หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผล

กระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนโดยคำานงถงความเปนไปไดของ

สถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

สวนท 4 เงอนไข ประกอบดวย 2 เงอนไข คอ ความร และคณธรรม

1. เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ท

เกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะนำาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอม

โยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต

2. เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสราง ประกอบดวย มความตระหนก

ในคณธรรม มความซอสตยสจรต และมความอดทน มความพากเพยร ใชสต

ปญญาในการดำาเนนชวต

สวนท 5 แนวทางปฏบตและ/หรอผลทคาดวาจะไดรบจากการนำาตาม

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชคอ การพฒนาประเทศใหกาวหนาไป

อยางสมดลมนคงและยงยนพรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงทางดาน

เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย

152


แผนภาพท 1 แสดงปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง 2 เงอนไข

ทมา : http://www.scc.ac.th/flashshour/60th/SE/Se.html

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจำาแนกได 3 ระดบ คอ 1) ระดบพนฐาน เปน

เศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคลและครอบครว คอ การทสมาชกในครอบครวม

ความเปนอยในลกษณะทสามารถพงพาตนเองได สามารถสนองความตองการขน

พนฐาน เชน ความตองการในปจจยสของตนเองและครอบครวได มการชวยเหลอ

เกอกลซงกนและกน มความสามคค กลมเกลยว มความพอเพยงในการดำาเนนชวต

ดวยการประหยดและลดคาใชจายทไมจำาเปน จนสามารถดำารงชวตอยไดอยางม

ความสข 2) ระดบกาวหนาแบบกลม เปนเศรษฐกจพอเพยงระดบทสองทเนน

ความพอเพยงในระดบกลมหรอองคกรโดยการรวมกลมในรปสหกรณเครอขาย

ธรกจ ( Networking for Business )

กลมธรกจ ( Cluster ) และวสาหกจชมชน ( Community Business ) เปนตน

สมาชกรวมมอกนเสยสละเพอประโยชนของกลมในการอยรวมกนอยางพอเพยง ไม

อยบนความประมาทและสรางภมคมกนรวมกนบนพนฐานของการไมเบยดเบยน

การแบงปน และชวยเหลอกน เพอทำาใหชมชนโดยรวมหรอเครอขายวสาหกจนนๆ



เกดความพอเพยงในวถปฏบตอยางแทจรง มการสบทอดภมปญญา แลกเปลยน

ความร เทคโนโลยและบทเรยนจากการพฒนารวมกน 3) ระดบกาวหนาแบบ

เครอขาย เปนเศรษฐกจพอเพยงระดบทสาม คอ เมอกลมหรอองคกรมความพอ

เพยงในระดบทสองแลวกจะรวมมอกบหนวยงานภายนอกเพอการสรางเครอขาย

มการตดตอรวมมอกบธนาคารและบรษทตางๆทงในดานการลงทน การผลต การ

จดจำาหนาย และการบรหารจดการ เพอการขยายกจกรรมทางเศรษฐกจทหลาก

หลาย ตลอดจนการพฒนาคณภาพชวตทงในดานสวสดการ การศกษา สงคมและ

ศาสนาใหเกดประโยชนกบทกฝาย

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจงเปนแนวคดทเหมาะกบพนฐานสงคมไทย เพอ

การตดสนใจในการดำาเนนชวตอยางสมดล เจรญมนคงและมความยงยนในระยะยาว

ทามกลางกระแสการเปลยนแปลงของปจจยตางๆ มความมนคงในการเจรญเตบโต

ไมผนผวนไปตามปจจยเสยงตางๆโดยพจารณาหลายมตเปนองครวมมใชเฉพาะ

เรองของเศรษฐกจ การกระทำาตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงหรอการประยกต

คอการตดสนใจทเหมาะสมโดยใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ตดสนใจตามหลก

คอ สามหวง สองเงอนไข จดมงหมายเพอการพฒนาทสมดลและยงยน

จากแนวคดดงกลาวสรปไดวา เศรษฐกจพอเพยงทกลาวมาขางตนนนสามารถ

นำามาใชเปนแบบอยางในการพฒนาประเทศไทยในระยะยาวตอไปแมการ

เปลยนแปลงของสถานการณตางๆ จะทวความรนแรงมากขน แตหากนำาแนวคด

เศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการดำาเนนชวต กจะไมไดรบผลกระทบหรอไดรบ

ผลกระทบไมมากนกจากสถานการณหรอเหตการณตาง ๆ ทเกดขน เพราะ สามารถ

ปรบตวพรอมรบกบการเปลยนแปลงทยงคงมอยอยางตอเนอง

การจดการเรยนการสอนตามแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การปลกฝงคานยมแนวคดเศรษฐกจพอเพยง โดยสอดแทรกในหลกสตรการ

เรยนการสอนจะเปนผลใหผเรยนไดพฒนาอยางเตมศกยภาพเปนการพฒนาอยาง

ยงยนและสมดลพรอมรบการตอการเปลยนแปลงในทกๆดานภายใตกระแสโลกาภวตน

ในปจจบน การจดการเรยนการสอนโดยนำาแนวคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

154


มาประยกตใชเปนแนวทางตงแตระดบรฐบาลถงระดบสถานศกษาทมงหวงใหการ

พฒนาการเรยนการสอนเปนไปอยางมประสทธภาพ

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเรมเขามามบทบาทในแผนและทศทางในการ

พฒนาประเทศ จนไดรบการบรรจไวในแผนพฒนาการศกษา เรมจากแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) ใหความสำาคญกบ

การมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม และมงเนนใหคนเปนศนยกลางการพฒนา

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) ได

อญเชญปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาเปนปรชญานำาทางในการพฒนาและบรหาร

ประเทศ ควบคไปกบกระบวนทศนการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทมคน

เปนศนยกลางการพฒนา ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท

10 (พ.ศ.2550-2554) เพอใหเปนไปตามพนธกจในการพฒนาคนใหมคณภาพ

พรอมคณธรรม ภายใตยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยสสงคม

แหงภมปญญาและการเรยนรในระยะ 5 ป ดงนนชวงแผนพฒนาฯฉบบท 10 จงให

ความสำาคญกบการพฒนาคนใน 3 มต คอการพฒนาคนใหมคณธรรมนำาความร

และสนบสนนการเพมขดความสามารถของประเทศ ในขณะเดยวกนมงเสรมสราง

คนไทยใหมสขภาวะทด ควบคกบการเสรมสรางคนไทยใหอยรวมกนอยางสนตสข

การคมครองทางเศรษฐกจและสงคม กระบวนการยตธรรม การคมครองสทธเสรภาพ

และมความปลอดภยในการดำาเนนชวต

การขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดานการศกษา โดยแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550-2554) มงเนนนำาหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงมาพฒนาประเทศ จงจดทำายทธศาสตรเพอดำาเนนโครงการขบ

เคลอนเศรษฐกจพอเพยง เพอปลกฝงใหเดกและเยาวชนรจกการใชชวตทพอเพยง

เหนคณคาของทรพยากรตางๆฝกการอยรวมกนกบผอนอยางเออเฟอเผอแผและ

แบงปน มจตสำานกรกษสงแวดลอมและเหนคณคาของวฒนธรรม คานยม และ

เอกลกษณของความเปนไทย รฐบาลจงสรางขบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

เพอสานตอความคดและเชอมโยงขยายผลทเกดจากการนำาหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงไปใช รวมทงจดประกายใหเกดความรความเขาใจทถกตองซงจะนำาไปส



การยอมรบ การนำาไปประยกตใชใหเกดผลในทางปฏบตในทกภาคสวนของสงคม

โดยมหนวยงานในสงกดกระทรวงศกษาธการรวมกนรบผดชอบเพอใหมความตอ

เนองและยงยนนำาสวถประชาชน สามารถพฒนาเศรษฐกจและสงคมไดตามแนว

พระราชดำารสและนโยบายรฐบาล การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษา

และเยาวชน มวสยทศนของการขบเคลอน คอ สานเครอขาย ขยายความร ควบค

ประชาสมพนธ โดยมแนวทางในการขบเคลอน 2 สวน คอสงเสรมการประยกตใช

หลกเศรษฐกจพอเพยงในการใหบรการ/บรหารสถานศกษา และสงเสรมการประยกต

ใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนร ซงประกอบดวยหลกสตรและสาระ

เรยนรในหองเรยน และสวนทเรยนนอกหองเรยนทมคณลกษณะและการจดการท

สอดคลองกบหลกเศรษฐกจพอเพยง

เปาหมายสำาคญของการขบเคลอน คอ การทำาใหเยาวชนรจกความพอเพยง

ปลกฝง อบรมบมเพาะใหเยาวชนมความสมดลทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม

และวฒนธรรม โดยสอดแทรกแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใหเขาเปน

สวนหนงของหลกสตร สาระเรยนรตางๆ โดยในระยะแรก แนวทางการจดการเรยน

การสอนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง เรมจากการคนหาตวอยางกจกรรมพฒนา

ผเรยนทเปนรปธรรม กลาวคอ การจดโครงการหรอกจกรรมตามแนวทางปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง ทสามารถทำาไดทงการเรยนรในหองเรยนและการเรยนรนอก

หองเรยนผานกจกรรมพฒนาผเรยน เพอเปนการสรางความเขาใจทถกตองและ

ชดเจน เพอปลกฝงใหเดกและเยาวชนมวธปรบเจตคตอปนสย และพฤตกรรมท

สอดคลองกบการดำาเนนชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง แนวทางการนำา

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการจดการเรยนการสอน โครงการขบเคลอน

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษา (2550) เสนอแนวทางในการจดการ

เรยนการสอนและการพฒนาผเรยนตามคณลกษณะอนพงประสงค ไวดงน

1. การพฒนาหลกสตร สถานศกษาควรมการพฒนาหรอบรณาการเนอหา

สาระของเศรษฐกจพอเพยงเขาไปในหลกสตรสถานศกษา โดยพจารณาปรบปรง

หรอเพมเตม วสยทศน เปาหมายและคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน ตาม

แนวทางหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

156


2. การจดการเรยนการสอน สถานศกษาควรจดการเรยนการสอนตาม

เนอหาสาระทกำาหนดไวในหลกสตรอยางสอดคลองกบวถชวตของผเรยน เนน

กระบวนการคดวเคราะห เนนการปฏบตจรง เพอนำาไปสการปฏบตตนทเหมาะ

สมในชวตประจำาวนและเชอมโยงสครอบครว ชมชน สงคม ประเทศชาตและสงคม

โลก ตลอดจนการวดและประเมนผลการเรยนรใหครอบคลม 3 ดานไดแก ความร

ทกษะกระบวนการ และคณลกษณะอนพงประสงค

3. การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมภายในสถานศกษา สถานศกษา

ควรจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมภายในสถานศกษาใหเปนแหลงเรยนร

กระบวนการเรยนร ปลกฝง หลอหลอม คณลกษณะอนพงประสงค และเออตอ

กระบวนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรสถานศกษา ตามแนวทางปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง

4. การจดระบบบรหารจดการสถานศกษา สถานศกษาควรมการจดระบบ

การบรหารจดการภายในสถานศกษาตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทเออ

ตอการสงเสรมสนบสนนการจดการศกษา

5.

สถานศกษาควรใหผปกครองและชมชนเขามามสวนรวมในการดำาเนน

การจดการศกษาของสถานศกษาในขนตอนสำาคญทกขนตอน

6. การตดตามและประเมนผลการการจดการศกษา สถานศกษาควรจด

ใหมการตดตามและประเมนผลการดำาเนนการจดการศกษาตามแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง โดยตดตามและประเมนคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน

ตดตามและประเมนความเหมาะสมของการดำาเนนการในกระบวนการและ

กจกรรมการพฒนาหลกสตร การจดการเรยนการสอน การจดบรรยากาศและ

สภาพแวดลอม การจดระบบการบรหารจดการ การมสวนรวมของผปกครองและ

ชมชนในการจดการศกษาและการจดใหมการรายงานผลการดำาเนนการทงการ

รายงานภายในและรายงานตอสาธารณชนและหนวยงานตนสงกด



ผลการศกษา การศกษาครงนใชแบบสอบถามกลมตวอยางทเปนนกศกษา ระดบปรญญาตร

ทกคณะ ทกชนป ประจำาปการศกษา 2553 จำานวน 373 คน พบวากลมตวอยาง

สวนใหญเปนเพศหญง มอาย 20 ปและตำากวา สวนใหญเปนนกศกษาคณะ

บรหารธรกจ โดยคณวฒกอนเขาศกษาอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย มภมลำาเนา

ในภาคกลาง และสวนใหญอาชพของบดาหรอผนำาครอบครว เปนเกษตรกร

ในภาพรวม พบวา กลมตวอยางทเปนนกศกษาม การรบรขอมลขาวสารเกยว

กบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงบอยครง เมอพจารณาจากแหลงทรบรขอมลขาวสาร

พบวานกศกษารบรขอมลจากแหลงความรภายนอกมหาวทยาลย มากทสด คอ

อนเตอรเนต รองลงมาคอโทรทศน หนงสอพมพ เพอน นตยสาร/วารสาร คนใน

ครอบครวและวทย สำาหรบแหลงความรภายในมหาวทยาลย พบวานกศกษารบร

ขอมล จากการมอบหมายงานจากอาจารยผสอนมากทสด รองลงมาคอ การสอนสอดแทรก

ของอาจารยผสอน หลกสตร/วชาเรยน หนงสอ บทความ งานวจยจากหองสมด สอ

ประชาสมพนธในมหาวทยาลย นโยบาย/แผนงานของมหาวทยาลย นทรรศการ

การประชมสมมนา/การอภปรายผลงานทางวชาการและจากการศกษาดงาน

ผลการศกษาระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของนกศกษา

ระดบปรญญาตร ในภาพรวม พบวา กลมตวอยางประมาณครงหนง (รอยละ 52.5)

มความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในระดบตำา และรอยละ 40.2 ม

ความรความเขาใจในระดบปานกลาง

เมอพจารณาในแตละดาน พบวา ระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงของนกศกษา ในดานภมคมกนในตนทด ดานภาพรวมของปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง ดานความรปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานความมเหตผล มความรความ

158


เขาใจอยในระดบปานกลาง สวนดานคณธรรมและดานความพอประมาณ พบวา

กลมตวอยางมความรความเขาใจในระดบตำา

การประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอนของ

อาจารยผสอนพบวาอาจารยสวนใหญอายเฉลยมากกวา 50 ป มประสบการณการ

สอนมากกวา 25 ป วฒปรญญาโท ทางดานสงคมศาสตร การประยกตปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอน ครอบคลมการจดการเรยนการสอน

5 ดาน ไดแก 1) ดานการวางแผนการสอน 2) ดานวธการสอน 3) ดานสอการสอน

4) ดานกจกรรมสนบสนน 5) ดานการวดและประเมนผลการเรยนการสอน สรปได

ดงน

ดานความพอประมาณ

อาจารยผสอนไดประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการ

สอน ดานความพอประมาณ โดยรวมอยในระดบมาก โดยมการวางแผนการสอนท

เนนดานทฤษฎและปฏบตควบคกนอยางสมดล เนนวธการสอนโดยใหนกศกษา

สวนรวมในการเรยนการสอน ใชสอการสอนทสามารถใชและหาไดงายโดยสามารถ

นำากลบมาใชใหม (reuse) สวนการจดกจกรรมสนบสนนไดใหนกศกษาทำางานรวม

กนเปนกลมหรอหมคณะ สวนการวดและประเมนผลการเรยนการสอนไดแจงให

นกศกษาทราบและมการกำาหนดสดสวนคะแนนอยางสมดล

ดานความมเหตผล

อาจารยผสอนไดประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในการจดการเรยนการ

สอน ดานความมเหตผล โดยรวมอยในระดบมาก โดยมการวางแผนการสอนจาก

แหลงการเรยนรตางๆ และไดชแจงแนวทางในการเรยนการสอน วตถประสงคของ

รายวชาแกนกศกษา จดหาสอการสอนทเกยวของและเชอมโยงกบเนอหา มการจด

กจกรรมสนบสนนทปลกฝงดานคณธรรม จรยธรรม ศลธรรม เพอชใหเหนถงผล

ของการทำาความด การวดและประเมนผลการเรยนการสอนใชแบบทดสอบความร

และประยกตทฤษฎในการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานของหลกสตร



ดานภมคมกนในตนทด

อาจารยผสอนไดประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานภมคมกนในตนทด

โดยรวมอยในระดบมาก อาจารยผสอนไดสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการ

วางแผนการสอน ดานวธการสอนใหนกศกษาวเคราะหสถานการณและเตรยมความ

พรอมของตน ตลอดจนเนนดานระเบยบวนยสบสานวฒนธรรมไทย ใชสอการสอน

ทเนนดานสรางจตสำานก คานยมความเปนไทยและภมปญญาทองถน จดกจกรรมท

เสรมสรางคณธรรม จรยธรรมและตระหนกในหนาทการปฏบตตนเปนคนด มจต

อาสา การวดและประเมนผลการเรยนการสอน ใหคดวเคราะหและแสดงความคด

เหนทเกยวกบบทเรยน และการประยกตความรกบสถานการณทเกดขนจรง

สรปและขอเสนอแนะ ผลการศกษาระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกลม

ตวอยางทเปนนกศกษาอยในระดบปานกลางจนถงตำา ทงนสวนใหญนกศกษาม

ความรเรองเนอหาสาระทเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในดานความหมาย

หลกการ วตถประสงค องคประกอบ แนวคดตางๆแตยงขาดความเขาใจเชงลกและ

การนำามาประยกตใชในการดำารงชวตและภาคปฏบต ดงท เบนจามน บลม (Benjamin

S. Bloom) (อางถงใน อกษร สวสด ,2542) ไดแบงความรของมนษยออกเปน 6

ขน คอ ขนความร- ความจำา ความเขาใจ การนำาไปใช การวเคราะห การสงเคราะห

และการประเมนคา ทงนกลมตวอยางทเปนนกศกษาสวนใหญ จะอยในขนท 1-2

เทานน ยงไมสามารถนำาความรความเขาใจเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไป

ใชในการสถานการณตางๆ ทงในสถานการณจรงและสถานการณจำาลองได รวมทง

ยงไมสามารถแกปญหาหรอตดสนใจในเรองตางๆ สอดคลองกบผลการวจยท ปรชา

เปยมพงศสานต (www.oknation.net/blog, 10 มกราคม 2554) หวหนาโครงการ

วจยการสงเคราะหองคความรเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง ทไดสรปสถานะองค

ความรเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ออกเปน 2 สวน คอ สถานะความรเกยว

กบเศรษฐกจพอเพยงในระดบแนวคดและสถานะความรระดบการปฏบตหรอการ

ประยกต

160


นอกจากนนกลมตวอยางสวนใหญเปนนกศกษาคณะบรหารธรกจซงไมได

เลอกเรยนวชาเศรษฐกจพอเพยง เนองจากมการเปดสอนวชาเศรษฐกจพอเพยง

ในกลมวชาสงคมศาสตร หมวดวชาทวไปของคณะศลปศาสตร เพอใหนกศกษาได

เลอกเรยน เฉพาะบางหลกสตร ของปรญญาตร และมการเปดสอน เฉพาะภาค

ปลาย ของแตละปการศกษา

ในดานการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอน

พบวาอาจารยผสอนไดมการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการ

เรยนการสอนในระดบมาก แสดงใหเหนวาอาจารยผสอนตระหนกถงความสำาคญ

ของการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการจดการเรยนการสอน

สอดคลองกบงานวจยของฐตมน ทองพมพ (2551) ทศกษาถงสภาพการใช

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนรของครวทยาลยเกษตรและเทคโนโลย

เชยงใหมทพบวาสภาพการใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนร

ประกอบดวย 3 ดาน คอ ความมเหตผล ความพอประมาณ และความมภมคมกน

ในตวทด โดยแตละดานครอบคลมทง 4 องคประกอบ คอ การจดทำาแผนการเรยนร

การจดกจกรรมการเรยนร การใชสอประกอบการเรยนรและการวดผลประเมนผล

สภาพการใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนรของครโดยรวมมคา

เฉลยระดบมาก

อยางไรกตามแมวาอาจารยผสอน ไดนำาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกต

ในการจดการเรยนการสอนแลว แตพบวายงมปจจยอนๆทเกยวของ ทสงผลใหการ

ประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนไปไดเพยงระดบหนง อาทเชน อาจารยผสอน

มการวางแผนการเรยนการสอนและการคนควาขอมลยงไมเพยงพอ เนองจากม

ภาระงานอนๆทเกยวของทตองดำาเนนการมาก ประกอบกบสวนใหญในมหาวทยาลย

ตางๆ ทเปดสอนวชาเศรษฐกจพอเพยง อาจารยผสอนหรอคณะทรบผดชอบใน

การเปดสอนจะอยในความรบผดชอบของคณะเศรษฐศาสตรมากกวาคณะศลปศาสตร

นอกจากนนการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสนบสนนปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ตองใชงบประมาณสงเมอเทยบกบวชาทวๆไป เพอใหนกศกษาไดรบประสบการณ

ตรงโดยเฉพาะ เมอเทยบกบจำานวนนกศกษาทลงทะเบยนเรยนในแตละรายวชาใน



หมวดวชาทวไป อาทเชน การศกษาดงานนอกสถานท การทำากจกรรมในแหลงเรยนรภายนอก เปนตนและการจดกจกรรมการเรยนการสอน ทผเรยนมประสบการณความรตางกน ทำาใหการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนบางกจกรรมไมสอดคลองกบความแตกตางของผเรยน ในการสรางความเขาใจทถกตองเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอใหสามารถนำาไปประยกตใชในการดำารงชวต จำาเปนตองมการสรางกระบวนการเรยนรอยางเขมขน เนนการวเคราะหทกระบวนการเรยนร ซงเปนกลไกสำาคญในการสนบสนนเสรมหรอปรบเปลยนกระบวนทศน โลกทศน คานยมและวถการดำารงชวต ยทธศาสตรในการเรยนรเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จงตองทำาความเขาใจแบบบรณาการและอยางตอเนองใชวธการเรยนรและการคดอยางเปนระบบ เพอใหนกศกษามความรความสามารถในการสงเคราะหวเคราะหและนำาไปประยกตใชในการดำารงชวต

ขอเสนอแนะจากผลการวจย 1. ผรบผดชอบในการจดการศกษาจะตองมความรความเขาใจ มประสบการณและมความจรงใจในการจดการศกษา คอกำาหนดนโยบายทางการศกษาหรอนำานโยบายไปสการปฏบตเพอบรรลตามหลกการ หรอจดมงหมาย เชน การดำาเนนการตามแนวทางการนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปจดการศกษาในสถานศกษา ตามขนตอนดงน 1.1 กำาหนดนโยบายการจดการศกษาตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนนโยบายสำาคญ 1.2 พฒนาความรความเขาใจแกบคลากรทงผบรหาร คณาจารย และสงเสรมใหปฏบตตนตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 1.3 ประชาสมพนธเผยแพรความร ความเขาใจแกผเกยวของอน ๆ 1.4 ทบทวนหรอปรบปรงโครงสรางและพฒนาการบรหารจดการตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 1.5 จดทำา ปรบปรง หรอเพมเตมโครงการ กจกรรม และปรบแผน

กลยทธและแผนปฏบตการ

162


1.6 ปรบปรงและพฒนาหลกสตรและจดการเรยนการสอนตามหลกสตร

1.7 เสรมสรางบรรยากาศ และสภาพแวดลอมใหเออตอการจดการเรยนร

1.8 จดระบบตดตาม ประเมนผล และรายงานผลการดำาเนนการ

1.9 ดำาเนนการสนบสนนใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษา

2. การสงเสรมสนบสนนใหคณาจารย เจาหนาท นกศกษาและผเกยวของใน

สถานศกษาประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางในการดำาเนนชวต เพอ

ใหเกดทกษะและคนพบตนเอง สามารถพงตนเอง มคณธรรมและจรยธรรม เรยนร

วธแกปญหาอยางเปนระบบ รจกการมสวนรวม พฒนาตนเองใหอยรวมกบผอนได

3. อาจารยผสอนสงเสรมผเรยนมความรคกบคณธรรม จรยธรรม พฒนา

ทกษะในการสอน การอบรม มพฤตกรรมทเหมาะสม พฒนาตนเองและดแลผเรยน

ดวยความจรงใจและจรงจง รวมทงจะตองนำานโยบายหลกรวมกนในการปลกฝง

สงเสรม พฒนาคณธรรมจรยธรรม คานยมคณลกษณะอนพงประสงคและตอง

ปฏบตใหเกดเปนรปธรรมเปนตวอยางทดและในสงคม จดกจกรรมสงเสรมพฒนา

อยางผมจตสำานกรบผดชอบกบผเรยน จดการเรยนการสอนทเนนกระบวนการ สง

เสรมพฒนาทกษะ สอนใหผเรยนมความรความเขาใจ เพอใหคดเปน และจดอบรม

คณธรรม จรยธรรม คานยม คณลกษณะอนพงประสงค อยางจรงใจและจรงจง

4. ควรจดการเรยนการสอนใหนกศกษา หลกสตรปรญญาตร ทกหลกสตรได

เรยนวชาเศรษฐกจพอเพยงเปนวชาบงคบเรยน และวชาดงกลาวอาจอยในความ

รบผดชอบของคณะเศรษฐศาสตร หรอการจดการเรยนการสอนเปนทม โดยสอน

รวมกบคณาจารยในสาขาวชาตางๆ

ขอเสนอแนะสำาหรบการวจย 1. ควรมการวจยเปรยบเทยบระหวางสถานศกษา เพอใหไดขอมลเพมเตม

ในเรองตางๆและใหมความครอบคลมไดมากขน ควรศกษาวาเมอนกศกษามความ

รความเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแลวอะไรเปนสาเหตทนกศกษาผนนนำา

ไปปฏบต และสาเหตอะไรทนกศกษาไมนำาไปปฏบต



2. ควรศกษาสมฤทธผลในการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในวชา

ตางๆในหลกสตร ปรญญาตร ของสถานศกษา

3. ควรศกษาบทบาทของอาจารยผสอนในการสงเสรมปรชญาเศรษฐกจพอ

เพยงในสถานศกษา

4. ควรศกษาคณลกษณะบณฑตทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ของสถาบนอดมศกษา

5. ควรทบทวนและใหความสำาคญกบปจจยทมผลตอระดบความรความ

เขาใจเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอจะไดหาแนวทางการสงเสรมใหเกด

องคความรในการบรหารจดการอนนำาไปสความสำาเรจมากยงขน

164


บรรณานกรม

กสม



166


การประยุกต์ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง …romphruekj.krirk.ac.th/books/2553/2/6.pdf ·...

Documents