Page 1
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
259
การประเมนผลโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท The Evaluation of Effectiveness of Chainat
Farmer Market Project
สภาน นวกล* Suphanee Navakul
* อาจารย ดร., ประจ าหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม Lecturer, Dr., Master of Public Administration Program, Faculty of Humanities and Social Sciences, Chandrakasem Rajabhat University
Page 2
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
260
บทคดยอ “การประเมนผลโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท” มวตถประสงค 2 ประการ
คอ 1) เพอประเมนประสทธผลของโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท และ 2) เพอศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการบรหารโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท การวจยเปนแบบผสมวธ (Mixed Methodology) คอ การวจยส ารวจ (Survey Research) กบการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง 4 กลม ไดแก 1) ผบรโภค 400 คน โดยใชแบบสอบถาม 2) ผประกอบการหรอเกษตรกรผคา 9 คน 3) ภาครฐ 2 หนวยงาน และ 4) ภาคเอกชน 10 คน รวม 21 ตวอยาง โดยใชการสงเกตและการสมภาษณเชงลกแบบมโครงสรางกรอบแนวคดการวจยใช CIPP Model และแนวคดดานการตลาด เพอประเมนประสทธผลตามวตถประสงค ผลการวจยตามวตถประสงคท 1 พบวา โครงการมประสทธผลในระดบมาก โดยบรรลวตถประสงคในการจดตงตลาด โดยเฉพาะอยางยง ชวยเพมชองทางการจ าหนายผลผลตคณภาพของเกษตรกรและพฒนาทกษะทางดานการตลาด เปดโอกาสใหเกษตรกรเปนผประกอบการดานการตลาด พฒนาตลาดสนคาการเกษตรไปส ความเขมแขง มนคง และยงยน และพจารณาจากตวชวดดานความพงพอใจของผบรโภค ซงพบวาอยในระดบมาก
ผลการวจยตามวตถประสงคท 2 ปญหาและอปสรรค รวมทงขอเสนอแนะ พบวา ควรพฒนาและปรบปรงตามความเรงดวนใน 6 ประเดน ไดแก 1) สถานทจอดรถ ควรจดหาสถานทจอดรถเพมและจดระเบยบการจราจร รวมท ง เจาหนาทอ านวยความสะดวก 2) ประชาสมพนธ ควรเพมการประชาสมพนธใหครอบคลมกลมผบรโภคและผประกอบการอยางกวางขวาง 3) บรรจภณฑ ควรเปนรปแบบเดยวกน และปรบปรงใหผลตภณฑมคณภาพและผานการรบรองความปลอดภย 4) ราคาสนคา ควรมการก าหนดและควบคมราคา โดยเนนคณภาพของสนคาเปนหลก และพฒนาชองทางการรบช าระคาสนคาเปนแบบควอารโคด 5) การจดท าทะเบยนผคา ควรศกษาลกษณะกลมผคาเพอพฒนาศกยภาพของแตละราย และ 6) การจดตลาดเกษตรกร ควรกระจายไปยงอ าเภออน เพอประโยชนของผบรโภคและผประกอบการ ค าส าคญ: การประเมนผล, ตลาดเกษตรกร, จงหวดชยนาท
Page 3
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
261
Abstract “The Evaluation of Effectiveness of Chainat Farmer Market Project” focused
on 2 objectives; 1) to evaluate the effectiveness of Chainat Farmer Market Project, and 2) to examine problems and/or threats and recommendations for improvements. The research design was the mixed methodology of survey research and qualitative research. Samples were categorized into 4 groups of stakeholder; customers/ consumers, farmers, public sector, and private sector. The questionnaire was designed for 400 accidental samples of customers. Observation and structured in-depth interview were used for 21 purposive samples of farmers, public sector, and private sector. Chainat Farmer Market Project was evaluated under CIPP model (context, input, process, product) and marketing concepts (product, price, place, promotion).
To evaluate the effectiveness of Chainat Farmer Market Project, the result found that objectives of the project were achieved; especially the project increases market places for farmers. In addition, the project enhances farmers having more marketing concepts and skills. The other indicator was customers’ satisfaction shown in high level. In conclusion, Chainat Farmer Market Project was effective. Problems and/or threats were divided into 6 issues based on top priority: parking; promotion; packaging and product; price; registration; and increasing more market places. Recommendations for improvements are: 1) increasing parking lots and traffic management accommodated by officials; 2) spreading promotion for more consumers and farmers; 3) developing standard of packaging shown the market’s unity and uniqueness and also improving products’ quality verified safety standard; 4) monitoring and controlling price based on products’ quality and implementing QR Code for payment; 5) precise studying of each farmer’s category, registration, and enhancing their customized capabilities; and 6) expanding Farmer Market
Page 4
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
262
Project to other districts where more consumers and farmers could access and get more benefits. Keywords: evaluation, effectiveness, Farmer Market Project, Chainat Province
Page 5
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
263
บทน า “ตลาดประชารฐ” ภายใตนโยบายของรฐบาลและยทธศาสตรชาต 20 ป เปนการ บรณาการความรวมมอทกภาคสวนทเกยวของทงในสวนกลางและสวนภมภาค ด าเนนงานในรปแบบประชารฐเพอสงเสรมการเพมพนทตลาดใหม รวมทงขยายพนทตลาดเดมส าหรบรองรบการจดจ าหนายสนคาทกระจายตวอยางทวถง สามารถสนบสนนใหพนองประชาชน เกษตรกร ผมรายไดนอย รวมถงกลมอาชพตางๆ ไดมโอกาสคาขายมากขน มงลดตนทนทางการตลาด และเปดโอกาสใหกบผคารายใหมไดมพนทจ าหนายสนคาเพมมากขน ตลาดประชารฐ แบงออกเปน 9 ประเภท ไดแก 1. ตลาดประชารฐ กรนมารเกต (Green Market) ขององคการตลาดกระทรวง มหาดไทย ซงเปนการขยายพนทตลาดเดม สามารถรองรบผคารายใหมไดกวา 800 ราย 2. ตลาดประชารฐคนไทยยมได ของกรมการพฒนาชมชน จ านวน 2,000 กวาแหง เปนการขยายตลาด เพอเพมกลมผคาในชมชน และเกษตรกร ไดมโอกาสน าสนคาเขาไปจ าหนายเพมมากขน รองรบผประกอบการ ประมาณ 20,000 กวาราย 3. ตลาดประชารฐทองถนสขใจ ของกรมสงเสรมการปกครองทองถน กวา 3,800 แหง เปนการบรหารจดการพนทตลาดเดม เปดโอกาสใหเกษตรกร ผคาหาบเรและแผงลอย ไดเขามาท าการคาขายในพนท รองรบผประกอบการ ประมาณ 00,000 กวาราย 0. ตลาดประชารฐ กทม. คนความสข 10 แหง เปนการหาพนทใหแกผประกอบการ ทเดอดรอน เนองจากไมมพนทคาขาย รองรบกลมผคารายใหมกวา 10,000 ราย 5. ตลาดประชารฐของดจงหวด ด าเนนการโดยจงหวดและบรษท ประชารฐรกสามคค จงหวด (วสาหกจเพอสงคม) จ ากด ซงเปนการจ าหนายสนคาทมความโดดเดนในพนท เชน สนคาตามฤดกาล สถานทสงเสรมการทองเทยว เปนตน 6. ตลาดประชารฐโมเดรนเทรด (Modern Trade) ของกระทรวงพาณชย รวมกบบรษท ประชารฐรกสามคค (ประเทศไทย) จ ากด โดยการเพมพนทตลาดในหางสรรพสนคาตางๆ ภายในจงหวด เพอเปดโอกาสใหกบเกษตรกรไดน าสนคาไปขายในราคาคาเชาถก หรอไมเสยคาใชจาย
Page 6
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
264
7. ตลาดประชารฐของดวถชมชน ธ.ก.ส. ของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร โดยเพมพนทใหกบผคารายใหมในตลาดนดของ ธ.ก.ส. ทมอย 107 แหงทวประเทศ 8. ตลาดประชารฐตองชม ของกระทรวงพาณชย โดยเปนการสงเสรมดานการตลาด การประชาสมพนธ เพอกระตนการคาขาย เชน ตลาดน า ตลาดแหลงทองเทยว เปนตน 9. ตลาดประชารฐ ตลาดวฒนธรรม ถนนสายวฒนธรรม ของกระทรวงวฒนธรรม เปนการสงเสรมการตลาดสนคาเชงวฒนธรรม เชน การจดแสดงศลปวฒนธรรม การสาธต และ การใหบรการทางวฒนธรรม เปนตน ทงน การขบเคลอนโครงการตลาดประชารฐ ใชกลไกของ “ศนยด ารงธรรม” ทมอยทงในระดบจงหวด และอ าเภอ เปนสถานทรบลงทะเบยนใหกบผทประสงคจะมพนทคาขายไดลงทะเบยน เพอเขารวมโครงการดงกลาว ตงแตวนท 10 -30 พฤศจกายน พ.ศ. 2560 (กระทรวงมหาดไทย, 2560, หนา 4-21) ทงน “ตลาดประชารฐ” ทงในกรงเทพมหานคร ปรมณฑล และตางจงหวด รวม 6,523 แหงทวประเทศ จากนน โครงการตลาดเกษตรกร ประจ าปงบประมาณ 2561 ไดมวตถประสงค 7 ประการ เพอใหสอดคลองกบยทธศาสตรชาต 20 ป และนโยบายส าคญของรฐบาล ไดแก 1. เพอเพมชองทางการจ าหนายผลผลตคณภาพของเกษตรกรและพฒนาทกษะทางดานการตลาด เปดโอกาสใหเกษตรกรเปนผประกอบการดานการตลาด พฒนาตลาดสนคาการเกษตรไปสความเขมแขง มนคง และยงยน 2. เพอพฒนาศกยภาพและเพมประสทธภาพการผลตของเกษตรกร ลดตนทนการผลต เพมผลผลตตอหนวยพนท และผลตสนคาเกษตรและผลตภณฑทผานการรบรองมาตรฐาน 3. เพอใหเกษตรมการวางแผนทสอดคลองกบความตองการของตลาด 4. เพอพฒนาตลาดสนคาการเกษตร ใหเปนเอกลกษณและเปนแหลงจ าหนายผลผลตทางการเกษตรหลกของเกษตรกร 5. เพอประชาสมพนธตลาดเกษตรกรเปนทรจก และกระตนการรบรของผบรโภคในวงทกวางขน 6. เพอสรางเครอขายดานการตลาด ดวยการเพมชองทางการจ าหนายผลผลตคณภาพของเกษตรกรทสงเสรมการเกษตรรปแบบแปลงใหญ เกษตรทฤษฎใหม รองรบสนคาจากเกษตรกรทไดรบการสงเสรม ไดแก กลมแมบานเกษตรกร กลมเกษตรกร วสาหกจชมชน Young
Page 7
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
265
Smart Farmer และ Smart Farmer สตลาดเกษตรกร และขยายสตลาดในระดบสงขน เชน ตลาดในกลม HORECA, Online market พนทหางสรรพสนคา หรอเชอมโยงตลาดอน 7. เพอพฒนาพนททมศกยภาพในดานการตลาดให เปน ตลาดเกษตรกรถาวร เปนแหลงจ าหนายสนคาการเกษตร สนคาแปรรปดานการเกษตรและสนคาอปโภคบรโภคทจ าเปน ในพนทไดอยางตอเนองทกวน เปนการสรางรายไดใหแกชมชน จงหวดชยนาท มลกษณะภมประเทศโดยทวไปเปนพนทราบลม มแมน าส าคญไหลผาน 3 สาย ไดแก แมน าเจาพระยา แมน าทาจน และแมน านอย ทงนยงมคลองชลประทานจ านวนหลายสายไหลผานพนทตางๆ ลวนเปนแหลงน าส าคญส าหรบเกษตรกรรม การทพนทสวนใหญเปนทราบลม จงเหมาะสมส าหรบการประกอบอาชพทางดานการเกษตร ดงนน ประชากร สวนใหญ ประมาณรอยละ 80 จงประกอบอาชพดานการเกษตรกรรม รองลงมาไดแก ดานการพาณชย ประมาณรอยละ 6 และดานการอตสาหกรรมและหตถกรรม ประมาณรอยละ 3 ซงการประกอบอาชพดานการเกษตรท ารายไดเปนอนดบหนง โดยพชเศรษฐกจทส าคญ ไดแก ขาว ออย มนส าประหลง ขาวโพด และเลยงสตว พนทเกษตรกรรมรวม 1,283,638 ไร คดเปนรอยละ 80.24 ของพนททงหมด พนทสวนใหญอยในเขตชลประทาน คดเปนรอยละ 62.66 (ส านกงานจงหวดชยนาท, 2560, หนา 20) ดงนน การจดใหมตลาดเกษตรกรจงมความจ าเปนอยางยงในการเปนศนยกลางการแลกเปลยน และคาขายพชผลการเกษตรของเกษตรกร ตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาทจดอยในประเภทตลาดประชารฐทองถนสขใจ (ส านกขาวกรมประชาสมพนธ, 2560) ด าเนนการในพนทจงหวดกลมท 1 อยใน สสก.1 (4 จ.) ซงกรมสงเสรมการเกษตรไดรบมอบหมายจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ ใหก ากบดแลและพฒนาตลาดเกษตรกร ผจดการตลาด คอ เกษตรจงหวด โดยมค าขวญวา “สนคาด มคณภาพ ราคาเปนกนเอง” จดจ าหนายในวนจนทร องคาร ศกร และเสาร ตงแตเวลา 5.00-11.00 น. ณ บรเวณศาลากลางจงหวดชยนาท ขางศนยบรการลกคาทโอท ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) และตรงขามธนาคารออมสน สาขาชยนาท ซงจากการด าเนนงานทผานมาตงแตเดอนธนวาคม พ.ศ. 2560 ไดรบความสนใจและการสนบสนนอยางดจากทงผบรโภค ผประกอบการหรอพอคาแมคา ผมสวนเกยวของทเปนเจาของพนทใกลเคยง ตลอดจนหนวยงานภาครฐ ดงนน ผท าวจยจงสนใจศกษา “การประเมนผลโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท”
Page 8
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
266
เพอน าขอมลสการปรบปรงโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาทใหมมาตรฐานและเปนทยอมรบอยางกวางขวางตอไป
วตถประสงคการวจย 1. เพอประเมนประสทธผลของโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท 2. เพอศกษาปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการบรหารโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท
กรอบแนวคดการวจย จากตวแบบ CIPP และขอคนพบขางตน ผวจยสรปเปนกรอบแนวคดการท าวจย
ไดดงแผนภาพ 1
แผนภาพท 1 กรอบแนวคดการท าวจย
CIPP บรบท (Context) ปจจยน าเขา (Input) กระบวนการ (Process) ผลผลต (Product)
แนวคดดานการตลาด ดานผลตภณฑ/ สนคา (Product) ดานราคา (Price) ดานสถานท (Place) ดานการประชาสมพนธ (Promotion)
ประสทธผลของโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท - การบรรลวตถประสงค - ความพงพอใจของผมสวนเกยวของ ดานบรบท ปจจยน าเขา กระบวนการ และผลผลต - ความพงพอใจดานการตลาด
Page 9
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
267
ทบทวนวรรณกรรม “การประเมนผลโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท” ใชตวแบบ CIPP เปนหลกและ
แนวคดพนฐานดานการตลาด (Marketing Concepts) มาประกอบการประเมนครงน โดย CIPP (Daniel L. Stufflebeam, 1971, p. 179) เปนการประเมนทเปนกระบวนการตอเนอง โดยมจดมงเนนทส าคญ คอ เพอหาขอมลประกอบการตดสนใจอยางตอเนองตลอดเวลา วตถประสงคของการประเมน คอ การใหสารสนเทศเพอการตดสนใจ CIPP มงประเมน 4 ดาน คอ การประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation) การประเมนปจจยเบ องตน (Input Evaluation) การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) และการประเมนผลผลต (Product Evaluation) มรายละเอยด ดงตอไปน 1. การประเมนสภาพแวดลอม (Context Evaluation) เปนการประเมนเพอใหไดขอมลส าคญวา “โครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท” เปนโครงการทตอบสนองปญหาหรอ ความตองการจ าเปนทแทจรงหรอไม วตถประสงคของโครงการชดเจนและเหมาะสมเพยงใด 2. การประเมนปจจยเบองตน (Input Evaluation) เปนการประเมนเพอใชขอมลตดสนปจจยตางๆ ทเกยวของกบโครงการวาเหมาะสมและเพยงพอหรอไม รวมทงกจกรรม/ แบบ/ ทางเลอกทไดเลอกสรรแลว มความเหมาะสมเพยงใด 3. การประเมนกระบวนการ (Process Evaluation) เปนการประเมนการปฏบตงานโครงการวาเปนไปตามแผนทก าหนดไวหรอไม เกดปญหาหรออปสรรคใดบาง รวมทงมการแกไขปญหาอยางไร 4. การประเมนผลผลต (Product Evaluation) เปนการประเมนเพอดวาผลทเกดขนเปนไปตามวตถประสงคของโครงการหรอไม คณภาพของผลลพธเปนอยางไร รวมทงเกดผลกระทบอนใดบาง
สวนแนวคดดานการตลาดนน มาจากขอคนพบในการประเมนผล แนวทางการพฒนาตลาดเกษตรกร 77 จงหวดทศนยประเมนผล ส านกงานเศรษฐกจการเกษตรไดรวบรวมไว (ศนยประเมนผล ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ , 2558, หนา ข) โดยขอคนพบจ าแนกเปน 5 ดาน ไดแก ดานสนคา ดานราคา ดานสถานท ดานการประชาสมพนธ และดานการมสวนรวมของภาคเอกชน ซงพบวา 1) ดานสนคา สวนใหญเปนสนคาสด ใหม
Page 10
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
268
มคณภาพ แตยงไมไดมาตรฐานการรบรองตามระบบตางๆ เนองจากมขอจ ากดในดานฤดกาลและบางชนดมตลาดรองรบอยแลวและบรรจภณฑของสนคายงไมสวยงามเพยงพอ 2) ดานราคา สวนใหญราคาใกลเคยงกน ไมแตกตางชดเจนระหวางตลาดเกษตรกรและตลาดทวไป 3) ดานสถานท สวนใหญสามารถจดตลาดตอเนองได แตอาจมปญหาในชวงฤดฝน เนองจากโครงสรางตลาดสวนใหญเปนเตนทผาซงช ารดงาย ในดานรปแบบการจดตลาดยงไมสวยงามและไมเปนรปแบบเดยวกน การแบงโซนสนคายงคงมปญหา ท าใหไมสามารถแบงโซนสนคาไดอยางชดเจน 4) ดานการประชาสมพนธยงมนอยและไมตอเนอง ผบรโภคสวนใหญทราบขาวจากสอบคคลมากกวาสออนๆ และ 5) ดานการมสวนรวมของภาคเอกชนยงมนอย เนองจากตลาดบางแหงมทตงไมถาวร ท าใหขาดความชดเจนในการประสานกบภาคเอกชน
วธการวจย “การประเมนผลโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท” เปนการวจยผสมวธ (Mixed
Methodology) คอ การวจยส ารวจ (Survey Research) และการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)
ประชากร ไดแก ประชาชนในเขตจงหวดชยนาท จ านวน 330,300 คน (ส านกงานจงหวดชยนาท, 2560, หนา 71) จ าแนกเปน 4 กลม ประกอบดวย 1) ลกคาหรอผบรโภค 2) ผประกอบการหรอเกษตรกรผคา 3) หนวยงานภาครฐ ไดแก ส านกงานเกษตรจงหวดชยนาท กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) และ 4) ภาคเอกชนซงเปนเจาของพนทใกลเคยงบรเวณทจดโครงการตลาดเกษตรกร จงหวดชยนาท โดยเกบขอมลตงแตเดอนมกราคม ถงกมภาพนธ พ.ศ. 2561
การวจยส ารวจ ใชแบบสอบถาม (Questionnaire) ทผานการตรวจสอบความแมนตรง (Validity) โดยผเ ชยวชาญ 3 คน ไดคา IOC (Index of Item Objective Congruence) = 1 และน าไปทดสอบความเชอถอได (Reliability) กบประชากรในเขตจงหวดสงหบร จ านวน 30 คน ไดคา Cronbach’s Alpha = .866
Page 11
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
269
แบบสอบถามน าไปเกบขอมลกบผบรโภคทมาซอสนคาจากโครงการตลาดเกษตรกร
จงหวดชยนาท โดยสมตวอยางตามสตรของ Taro Yamane (1973, p. 549) ณ ระดบ ความเชอมนทรอยละ 95 ไดกลมตวอยางจ านวน 400 คน เปนการสมแบบบงเอญ (Accidental Sampling) ส ถ ต พ ร ร ณ น า ท ใ ช ค อ ค ว า ม ถ (Frequency) ร อ ย ล ะ (Percentage) คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) โดยคาเฉลยทค านวณไดน ามาแปลความหมาย ไดดงน (ชศร วงศรตนะ, 2546)
4.50 – 5.00 หมายความวา มความพงพอใจในระดบมากทสด 3.50 – 4.49 หมายความวา มความพงพอใจในระดบมาก
2.50 – 3.49 หมายความวา มความพงพอใจในระดบปานกลาง 1.50 – 2.49 หมายความวา มความพงพอใจในระดบนอย 1.00 – 1.49 หมายความวา มความพงพอใจในระดบนอยทสด
สวนสถตเชงอนมาน ใช t-Test และ One-way ANOVA ซงทดสอบรายคใชวธการของ Scheffe เพอเปรยบเทยบความพงพอใจจ าแนกตามเพศ อาชพ อาย วนทไปตลาด และความถในการไปตลาด น าสขอสรปเพอตอบวตถประสงคขอท 1
สวนการตอบวตถประสงคขอท 2 นน ใชการวจยเชงคณภาพ ประกอบดวยการสงเกต (Observation) และสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) แบบมโครงสราง โดยเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง 3 กลม เปนการสมแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ไดแก 1) ผประกอบการหรอเกษตรกรผคา 9 คน 2) ตวแทนจากภาครฐ 2 หนวยงาน ไดแก ส านกงานเกษตรจงหวดชยนาท กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) และ 3) ภาคเอกชน 10 คน ซงเปนเจาของพนทใกลเคยงบรเวณทจดโครงการ รวม 21 ตวอยาง
ผลการวจย ผลการวจย ประกอบดวย 4 สวน ไดแก 1) ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 2) ประสทธผลของโครงการตลาดเกษตรกร จงหวดชยนาท จ าแนกตามประเดนดานบรบท ปจจยน าเขา กระบวนการ ผลผลต และการตลาด 3) ผลการเปรยบเทยบความพงพอใจจ าแนก
Page 12
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
270
ตามเพศ อาชพ อาย วนทไปตลาด และความถในการไปตลาด และ 4) ผลจากการวจยเชงคณภาพ ดงตอไปน ตารางท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ าแนกตามเพศ อาชพ อาย ความถในการไป
ตลาดเกษตรกร และวนทจดใหมตลาดเกษตรกร (n=400)
ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ
เพศ ชาย 178 44.5 หญง 222 55.5
อาชพ นกศกษา 112 28.0 พนกงานบรษทเอกชน 156 39.0 ขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ 76 19.0 เกษตรกร และอนๆ 56 14.0
อาย 18-25 ป 131 32.8
26-45 ป 129 32.2 46-60 ป 128 32.0 60 ป ขนไป 12 3.0
ความถในการไปตลาดเกษตรกร 1-2 ครง / สปดาห 228 57.0 มากกวา 2 ครง / สปดาห 172 43.0
วนทจดใหมตลาดเกษตรกร วนจนทร 60 15.0 วนองคาร 56 14.0 วนศกร 184 46.0 วนเสาร 100 25.0
Page 13
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
271
สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จากตารางท 1 สรปไดวา กลมตวอยาง
ผบรโภค 400 คน สวนใหญเปนผหญง คดเปนรอยละ 55.5 มอาชพเปนพนกงานบรษทเอกชน คดเปนรอยละ 39.0 อายระหวาง 18-25 ป คดเปนรอยละ 32.8 ซอสนคาทตลาดเกษตรกรสปดาหละ 1-2 ครง คดเปนรอยละ 57.0 ตลาดเกษตรทกลมตวอยางทไปบอยทสด คอ ตลาดทจดใหมในวนศกรบรเวณหนา ธ.ก.ส. คดเปนรอยละ 46.0
สวนท 2 ประสทธผลของโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท จ าแนกตามประเดนดานบรบท ปจจยน าเขา กระบวนการ ผลผลต และการตลาด พบวา ภาพรวมมประสทธผลในระดบมา สรปไดดง ตารางท 2
ตารางท 2 ประสทธผลของโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท จ าแนกตามประเดนดาน
บรบท ปจจยน าเขา กระบวนการ ผลผลต และการตลาด
ประเดนการประเมนประสทธผลโครงการตลาดเกษตร คาเฉลย ( X ) การแปลผล 1. ตลาดเกษตรกรชวยเพมพนทการสรางตลาดใหมใหแกเกษตรกร
3.900 มาก
2. สนคาในตลาดตรงกบความตองการของผบรโภค 3.700 มาก 3. สนคามคณภาพ 3.930 มาก 4. การตงราคาสนคามความเหมาะสม 3.790 มาก 5. สถานทจดตลาดมความสะอาดและเปนระเบยบ 3.760 มาก 6. สถานทตงของตลาดมความเหมาะสม 3.630 มาก 7. สถานทจอดรถเพยงพอ 2.909 ปานกลาง 8. ผประกอบการบรการดวยความยมแยมเปนกนเอง 3.960 มาก 9. ตลาดเกษตรกรมการประชาสมพนธอยางเหมาะสม 3.830 มาก 10. โดยรวมตลาดมประสทธผลตามวตถประสงคของการจดตง 3.780 มาก
คาเฉลยรวม 3.719 มาก
Page 14
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
272
จากตารางท 2 ผลการประเมนประสทธผลของโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท จ าแนกตามประเดนดานบรบท ปจจยน าเขา กระบวนการ ผลผลต และการตลาด ซงตอบวตถประสงคขอท 1 นน ในภาพรวม กลมตวอยางผบรโภคพงพอใจในระดบมาก ( X = 3.719, S.D. = .56793) หากพจารณารายขอ พบวา ผบรโภคพงพอใจมากทสดกบผประกอบการบรการดวยความยมแยมเปนกนเอง ( X = 3.960, S.D. = .87195) รองลงมาไดแก สนคามคณภาพ ( X = 3.930, S.D. = .72555) และตลาดเกษตรกรชวยเพมพนทการสรางตลาดใหมใหแกเกษตรกร ( X = 3.900, S.D. = .67166) ตามล าดบ สวนสถานทจอดรถ ได รบคาเฉลย การประเมนนอยทสด ( X = 2.909, S.D. = 1.08468)
สวนท 3 ผลการเปรยบเทยบความพงพอใจจ าแนกตามเพศ อาชพ อาย วนทไปตลาด และความถในการไปตลาด สามารถสรปไดดงตารางท 3 – 9 ตารางท 3 การเปรยบเทยบความพงพอใจโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท ระหวางเพศ
ชายและเพศหญง
เพศ n X S.D. t P
ชาย 178 3.7539 .53994 1.102* .197 หญง 222 3.6910 .58912
*p<.05
จากตารางท 3 กลมตวอยาง เพศชายและเพศหญงประเมนความพงพอใจไมแตกตางกน
Page 15
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
273
ตารางท 4 การเปรยบเทยบความพงพอใจโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท จ าแนกตามวน
จดใหมตลาด แหลงความแปรปรวน df SS MS F p
ระหวางกลม 3 2.167 .722 2.260* .081 ภายในกลม 396 126.529 .320
รวม 399 128.696 *p<.05
จากตารางท 4 กลมตวอยางทไปตลาดเกษตรกรแตกตางกน คอ วนจนทร วนองคาร
วนศกร และวนเสารประเมนความพงพอใจไมแตกตางกน
ตารางท 5 การเปรยบเทยบความพงพอใจโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท จ าแนกตามอาชพ
แหลงความแปรปรวน df SS MS F P
ระหวางกลม 3 3.608 1.203 3.807* .010 ภายในกลม 396 125.088 .316
รวม 399 128.696 *p<.05
จากตารางท 5 กลมตวอยางทมอาชพแตกตางกน ประเมนความพงพอใจตลาดเกษตรกร
จงหวดชยนาท แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ณ ระดบ .05 จงท าการทดสอบรายคดวยวธการของ Scheffe ดงตารางท 6
Page 16
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
274
ตารางท 6 การเปรยบเทยบคาเฉลยเปนรายคของความพงพอใจโครงการตลาดเกษตรกร จงหวด
ชยนาท จ าแนกตามอาชพ
อาชพ X นกศกษา
3.7500
พนกงานบรษทเอกชน
3.6359
ขาราชการ
3.8895
อนๆ
3.6571 นกศกษา 3.7500 - .11010 -.13907 .09286
พนกงานบรษทเอกชน 3.6359 - -.25358* -.02125 ขาราชการ 3.8895 - .23233
อนๆ 3.6571 - *p<.05
จากตารางท 6 เมอทดสอบรายคตามวธการของ Scheffe พบวา พนกงานบรษทเอกชนกบขาราชการมความพงพอใจแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ณ ระดบ .05 นอกนน ไมแตกตางกน ตารางท 7 การเปรยบเทยบความพงพอใจโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท จ าแนกตาม
อาย
แหลงความแปรปรวน df SS MS F P ระหวางกลม 3 6.506 2.182 7.074* .000 ภายในกลม 396 122.109 .308
รวม 399 128.696 *p<.05
Page 17
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
275
จากตารางท 7 พบวา อายทตางกน พงพอใจโครงการตลาดเกษตรกรแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ณ ระดบ .05 จงท าการทดสอบรายคดวยวธการของ Scheffe ดงตารางท 8 ตารางท 8 การเปรยบเทยบคาเฉลยเปนรายคของความพงพอใจโครงการตลาดเกษตรกร จงหวด
ชยนาท จ าแนกตามอาย
อาย X 18-25 ป
3.8000 26-05 ป 3.8248
06-60 ป 3.5406
60 ป ขนไป 3.6000
18-25 ป 3.8000 - -.02081 .25937* .20000 26-45 ป 3.8208 - .28418* .22481 46-60 ป 3.5006 - -.05938
60 ป ขนไป 3.6000 - *p<.05
จากตารางท 8 เมอทดสอบรายคตามวธการของ Scheffe พบวา อาย 18-25 ปกบ
06-60 ป และอาย 26-05 ปกบ 06-60 ป มความพงพอใจแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ณ ระดบ .05 นอกนนไมแตกตางกน ตารางท 9 การเปรยบเทยบความพงพอใจโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท ระหวางผทไป
ตลาด 1-2 ครง/ สปดาห กบมากกวา 2 ครง/ สปดาห
ความถ n X S.D. t P
1-2 ครง/สปดาห 228 3.7206 .62101 .225* .000 มากกวา 2 ครง/
สปดาห 172 3.7116 .09008
*p<.05
Page 18
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
276
จากตารางท 9 กลมตวอยางทมความถในการไปตลาดทแตกตางกน ประเมนความ
พงพอใจตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ณ ระดบ .05 สวนท 4 ผลจากการวจยเชงคณภาพ จากการสงเกต และสมภาษณเจาะลกแบบม
โครงสราง โดยเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง 3 กลม ไดแก 1) ผประกอบการหรอเกษตรกรผคา 9 คน 2) ภาครฐ 2 หนวยงาน ไดแก ตวแทนจากส านกงานเกษตรจงหวดชยนาท และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และ 3) ภาคเอกชน 10 คน ซงเปนเจาของพนทใกลเคยงบรเวณทจดโครงการตลาดเกษตรกร รวม 21 ตวอยาง สรปไดดงน
การประเมนผลโครงการตลาดเกษตรกรโดยจากการสมภาษณผประกอบการหรอเกษตรกรผคา 9 คน สรปผลการประเมนตาม CIPP Model จ าแนกตามวนและสถานทจดตลาด ไดดงน วนจนทร บรเวณหนาศาลากลาง เปนตลาดทสอดคลองกบนโยบาย และวตถประสงคของโครงการ ท าใหมพนทในการคาขายเพมขน มเกษตรกรทงรายใหมและรายเกามาขายผลผลตทางการเกษตรทตลาดแหงน สวนปจจยน าเขา พบวา พอคาแมคาเขามาขายของจ านวนมาก บรเวณตลาด รานคาและสนคาเหมาะกบการเลอกซอสนคาเปนอยางมาก แตลกคายงมไมมาก สวนกระบวนการในการขนทะเบยนเพอเขารวมโครงการตลาดประชารฐนน ยงไมครอบคลมและเขาถงกลมผคาและเกษตรกร อยางไรกตาม ตลาดเกษตรกรทจดวนจนทร บรเวณหนาศาลากลาง ถอวาประสบความส าเรจตรงตามวตถประสงคของโครงการ
วนองคาร บรเวณขางส านกงานทโอท พบวา ผประกอบเขามาขายของจ านวนมาก แตพนทบรเวณในการจดตลาดยาวเกนไป ท าใหรานคาอยหางกน อกทงการจราจรตดขดในชวงเชา เนองจากบรเวณตลาดอยตดกบโรงเรยนและโรงพยาบาล และยงสงผลท าใหไมสะดวกในสถานทจอดรถ การอ านวยความสะดวกของเจาหนาทยงมไมเพยงพอ โดยภาพรวม ตลาดประชารฐวนองคารบรเวณขางส านกงานทโอท ถอวาประสบผลส าเรจตามวตถประสงคของโครงการ แตควรปรบปรง อาท รปแบบการจดวางแผงรานคา และการอ านวยความสะดวกของเจาหนาทในการจดการตลาดและการจราจรโดยรอบ
Page 19
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
277
วนศกร บรเวณหนาธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) เปนตลาดท
มความพรอมทสด เนองจากเปนโครงการทตอยอดมาจากมาตรการชวยเหลอผมรายไดนอยหรอเกษตรกรท ธ.ก.ส. ไดด าเนนการอยกอนแลว ซงสอดคลองกบวตถประสงคในการสนบสนนและเสรมสรางความเขมแขงของกลไกการเชอมโยงการผลตและการตลาดสนคาของชมชน โดยเนนการเพมชองทางการตลาดใหแกเกษตรกรและชมชนทตองการน าสนคามาจ าหนาย นอกจากน โครงการตลาดเกษตรกรยงสอดคลองกบความตองการของเกษตรกร ชมชน วสาหกจชมชน หรอผทตองการหาแหลงในการน าสนคามาวางจ าหนาย และยงเปนโครงการทไดรบการสนบสนนจากภาครฐอยางตอเนอง ตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาท ผประกอบการใหความสนใจและเขารวมโครงการจ านวนมาก ระบบการลงทะเบยนประสบความส าเรจทสดเมอเทยบกบตลาดวนอนและสถานทอน อกทงยงมการประชาสมพนธอยางทวถง แตดวยขอจ ากดในเรองพนท ท าใหผประกอบการบางรายไมสามารถเขารวมโครงการได สนคาทน ามาจ าหนายจงไมหลากหลาย สถานทจดตลาดมความเหมาะสม เนองจากตงอยในบรเวณถนนสายหลก และมการจดตลาดเปนรปตวซสามารถท าใหผมาซอสนคาสามารถเลอกซอสนคาไดอยางสะดวกสบายไมตองเดนไกล มการเกบคาบ ารงจากผประกอบการในอตราทเหมาะสม เพอน ามาเปนคาใชจายในการบ ารงรกษาและจดการตลาด อยางไรกตาม พบปญหา 2 ประการ ไดแก การขาดความสามคคในหมผประกอบการในตลาด และทจอดรถไมเพยงพอ
โดยสรป ผประกอบการหรอเกษตรกรผคา ประเมนวาการด าเน นโครงการตลาดเกษตรกรจงหวดชยนาทเปนไปตามวตถประสงคและประสบความส าเรจตรงตามเปาหมาย มผประกอบการน าสนคาเขามาจ าหนายไมต ากวา 30 ราย และมผเขามาซอสนคาจ านวนมาก แตควรปรบปรง 2 ประการ ไดแก การเพมพนทตลาดใหสามารถรองรบผประกอบการทเพมมากขน ซงจะท าใหมสนคาทหลากหลายขน และการจดหาทจอดรถใหเพยงพอ ตลาดทจดในวนเสาร บรเวณหนาศาลกลางจงหวดชยนาท ด าเนนการตามวตถประสงคของโครงการในการชวยเพมพนทการขายสนคา บรเวณตลาดและการจดรานคามความเหมาะสม ท าใหผซอสามารถเดนเลอกซอสนคาไดสะดวกสบาย แตเนองจากวนเสารเปนวนทมตลาดนด เดมอยแลวจงท าใหผประกอบการรวมโครงการนอย ซงทางภาครฐจ ากดผประกอบการใหมเพยง 10 รานเทานน และผประกอบการสวนใหญเปนผประกอบการรายเดมทขายอยทแหงอน
Page 20
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
278
สวนปญหาทพบ คอ ทจอดรถไมเพยงพอ และการจราจรตดขดเพราะตลาดตงอยรมถนน
อยางไรกตาม ในภาพรวม ตลาดเกษตรกรทจดในวนเสารประสบความส าเรจนอยทสด เนองจากเปนวนทตรงกบตลาดนดทน าสนคาเกษตรมาจ าหนายซงสนคามความหลากหลายกวาตลาดประชารฐ ท าใหผซอไปซอสนคาตลาดประชารฐจ านวนไมมากเมอเทยบกบตลาดวนและสถานทอน
ตลาดเกษตรกรทง 4 แหง พบวา ผประกอบการบางรายยงไมมตราสญลกษณหรอโลโกตลาด และบรรจภณฑทมตราสญลกษณหรอโลโกตลาดตดอย ราคาสนคาสวนใหญเทากบสนคาภายนอก แตขนมไทย ผกสด และขาวสาร มราคาถกกวา สวนการประชาสมพนธยงไมครอบคลมไปยงลกคาและผประกอบการอยางกวางขวาง
จากการสมภาษณเชงลกหนวยงานภาครฐ 2 หนวยงาน ไดแก ตวแทนจากส านกงานเกษตรจงหวดและธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร พบวา โครงการตลาดเกษตรกรมประสทธผลในการจดหาพนทจ าหนายสนคาแกเกษตรกร และชวยใหเกษตรกรหาสนค าใหม เขามาจ าหนาย อกทงยงมงบประมาณสนบสนนอยางตอเนอง มการประชาสมพนธผานสถานวทย สวท.ชยนาท FM 91.75 Mhz. โดยภาครฐมมาตรการในการควบคมราคาสนคาประเภทตางๆ อยางไรกตาม ปญหาทพบ ไดแก สถานทจอดรถไมเพยงพอ และการลงทะเบยนผคายงยากส าหรบผประกอบการบางราย เนองจากเปนการลงทะเบยนผานเวบไซท ทงน เพอใหสอดคลองกบยทธศาสตรชาต 20 ป และนโยบายไทยแลนด 4.0 ภาครฐจะสงเสรมใหมชองทางการจายเงนผานระบบควอารโคด (QR Code) และจดหาบคลากรอ านวยความสะดวกทงดานการลงทะเบยน การใหความรดานตางๆ รวมทงการพฒนาศกยภาพผประกอบการใหสอดคลองและเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ
จากการสงเกตและสมภาษณเชงลกภาคเอกชน 10 คน ซงเปนเจาของพนทใกลเคยงบรเวณทจดโครงการตลาดเกษตรกร พบวา ทกสถานประกอบการรบรวา จะมตลาดเกษตรกรเกดขน โดยเทศบาลจดรถประชาสมพนธและผานเสยงตามสาย ซงตลาดนชวยใหเกษตรกรสามารถน าพชผกผลไมทตนเองปลกมาจ าหนาย อนเปนการสรางรายไดใหแกครอบครว แมไมมเอกสารอยางเปนทางการจากหนวยงานทเกยวของวาบรเวณตลาดครอบคลมพนทใดบาง แตผมาใชบรการกจอดรถเปนระเบยบ มเพยงบางรายทจอดซอนคน เนองจากทจอดรถมจ ากด จงท าใหบางครงการจราจรตดขด สวนเจาหนาท รกษาความปลอดภยและต ารวจจราจรมาชวยดแล
Page 21
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
279
อ านวยสะดวกใหเปนบางครง ดานความสะอาดนน พบวา มเจาหนาทท าความสะอาดตลาด และผใชบรการตางชวยกนรกษาความสะอาดเปนอยางด
อยางไรกตาม โครงการตลาดเกษตรกรสงผลใหบางสถานประกอบการมรายไดเพมขน แตบางสถานประกอบการ อาท ขายอปกรณการเกษตร มรายไดลดลง เนองจากรถของลกคาตลาดจอดขวางหนาราน ท าใหลกคาทจะมาซออปกรณดงกลาว ไมสามารถจอดรถได
อภปรายผลและขอเสนอแนะการวจย วตถประสงคการวจยขอท 1 เพอประเมนประสทธผลของโครงการตลาดเกษตรกร
จงหวดชยนาทนน สรปไดวา โครงการมประสทธผลในระดบมาก ซงเปนตามวตถประสงคในการจดตงตลาด โดยเฉพาะอยางยง โครงการชวยเพมชองทางการจ าหนายผลผลต คณภาพของเกษตรกรและพฒนาทกษะทางดานการตลาด อกทงยงเปดโอกาสใหเกษตรกรเปนผประกอบการดานการตลาด พฒนาตลาดสนคาการเกษตรไปสความเขมแขง มนคง และยงยน
นอกจากน เมอพจารณาตวชวดดานความพงพอใจของผบรโภค พบวา ผบรโภคพงพอใจในระดบมาก โดยพงพอใจมากทสดกบการทมผประกอบการบรการดวยความยมแยมและเปนกนเอง รองลงมาไดแก สนคามคณภาพ และตลาดเกษตรกรชวยเพมพนทการสรางตลาดใหม ตามล าดบสวนสถานทจอดรถ ไดรบคาเฉลยการประเมนนอยทสด ควรไดรบการปรบปรงเรงดวน
จากผลการส ารวจ ผบรโภคสวนใหญเปนผหญง ประกอบอาชพพนกงานบรษทเอกชน มอายระหวาง 18-25 ป ซอสนคาทตลาดเกษตรกรสปดาหละ 1-2 ครง และตลาดทไปบอยทสด คอ ตลาดวนศกรบรเวณหนา ธ.ก.ส. ซงผบรโภคทมอาชพ อาย และความถในการไปตลาดแตกตางกนมความพงพอใจโครงการแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอ 1) พนกงานบรษทเอกชนมความพงพอใจนอยกวาขาราชการ 2) ผบรโภคอาย 06-60 ปมความพงพอใจนอยกวาอาย 18-25 ป และอาย 26-05 ป 3) ผบรโภคทไปตลาด 1-2 ครง/ สปดาหมความพงพอใจมากกวาผทไปมากกวา 2 ครง/ สปดาห ดงนน โครงการตลาดเกษตรกรควรปรบปรงใหสอดคลองกบความตองการของพนกงานบรษทเอกชน โดยเฉพาะอยางยงดานสถานทจอดรถ เนองจากผบรโภคกลมนมกเดนทางมาตลาดโดยรถยนตและจกรยานยนตสวนบคคล
Page 22
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
280
ผลการวจยสอดคลองกบ “การประเมนโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ: แนวคด 3P”
โดย บญสม หรรษาศรพจน (2557, หนา 217) ทพบวา ความส าเรจของโครงการหนงต าบล หนงผลตภณฑมาจากนโยบายทมความชดเจน ตอเนอง และผน ารฐบาลใหความส าคญ มกลไกการบรหารจดการในระดบบนสลาง โดยทโครงการเกษตรกรจงหวดชยนาทมการก าหนดวตถประสงคทชดเจน คอ การชวยเพมชองทางการจ าหนายผลผลตแกเกษตร อกทงยงสอดคลองกบผลการศกษาดงกลาวท พบวา โครงการเกษตรกรจงหวดชยนาท ชวยสงเสรมการพฒนาสการเปนผประกอบการและมการสรางเครอขายผประกอบการภายใตความรวมมอของทงภาครฐ ภาคเอกชน และประชาชน
อยางไรกตาม หากพจารณาตามวตถประสงคของโครงการตลาดเกษตรกร ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2561 ซงม 7 ประการ ตามความสอดคลองกบยทธศาสตรชาต 20 ป และนโยบายส าคญของรฐบาลนน พบวา วตถประสงคประการท 2 ถง 7 นน อยระหวางพฒนา คอ 2) พฒนาศกยภาพและเพมประสทธภาพการผลตของเกษตรกร ลดตนทนการผลต เพมผลผลตตอหนวยพนท และผลตสนคาเกษตรและผลตภณฑทผานการรบรองมาตรฐาน 3) สงเสรมการใหความรแกเกษตรดานการวางแผนทสอดคลองกบความตองการของตลาด 4) พฒนาตลาดสนคาการเกษตรใหเปนเอกลกษณและเปนแหลงจ าหนายผลผลตทางการเกษตรหลกของเกษตรกร 5) เพมการประชาสมพนธตลาดเกษตรกรเปนทรจก และกระตนการรบรของผบรโภคในวงทกวางขน 6) สรางเครอขายดานการตลาดโดยการเพมชองทางการจ าหนายผลผลตคณภาพของเกษตรกรทสงเสรมการเกษตรรปแบบแปลงใหญ เกษตรทฤษฎใหม รองรบสนคาจากเกษตรกรทไดรบการสงเสรม และขยายสตลาดในระดบสงขน และ 7) พฒนาพนททมศกยภาพในดานการตลาดใหเปน ตลาดเกษตรกรถาวร เปนแหลงจ าหนายสนคาการเกษตร สนคาแปรรปดานการเกษตรและสนคาอปโภคบรโภคทจ าเปน ในพนทไดอยางตอเนองทกวน
การทวตถประสงคท ง 6 ประการจะสมฤทธผลไดนน ตองอาศยความรวมมอ อยางตอเนองจากทงภาครฐและภาคเอกชน ในการใหความร เพมศกยภาพ พฒนาตลาดใหมเอกลกษณ ประชาสมพนธ และสรางเครอขาย เพอใหเกดความเขมแขงในกลมผประกอบการ โดยมการจดการตลาดแบบครบวงจร ตงแตการวางแผน การผลต การแปรรป และการจดจ าหนายไปยงผบรโภค
Page 23
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
281
ส าหรบวตถประสงคการวจยขอท 2 ปญหาและอปสรรค รวมทงขอเสนอแนะในการ
พฒนาและปรบปรงโครงการ สามารถสรปตามความเรงดวน ดงตอไปน 1. สถานทจอดรถ ควรจดหาสถานทจอดรถเพมเตม และจดระเบยบเพอหลกเลยงปญหา
การจราจรตดขด รวมทงจดใหมเจาหนาทอ านวยความสะดวก ซงอาจเกบคาธรรมเนยมตาม ความเหมาะสม
2. ประชาสมพนธ ควรเพมการประชาสมพนธใหครอบคลมกลมลกคากวางขวางขน ทงในเขตจงหวดชยนาท ใกลเคยง รวมทงนกทองเทยว ทงน ควรเพมการประชาสมพนธผคา ผประกอบการ เกษตรกรใหน าผลผลตมาจดจ าหนายใหมากรายขน และหลากหลายผลผลต ซงปญหาและอปสรรคดงกลาวสอดคลองกบ การประเมนผลการด าเนนงานโครงการกองทนพฒนาการเมองภาคพลเมอง (ภาคเหนอตอนบน) ของกงสดาล กนกหงส และอรทย เลาอลงกรณ (2559, หนา 120) ทพบวา ชวงระยะเวลาในการแจงประชาสมพนธ จนกระทงถงวนปดรบโครงการมชวงเวลาทสนเกนไป สงผลใหการประชาสมพนธไมสามารถท าไดอยางครอบคลมทกพนท
3. บรรจภณฑ ควรเปนรปแบบเดยวกน เนองจากบางรานยงไมมตราสญลกษณหรอโลโกตลาด และบรรจภณฑทมสญลกษณหรอโลโกตลาดตดอย จงควรพฒนาใหมมาตรฐานทกราน เพอแสดงความเปนหนงเดยวกนและอตลกษณของตลาด และยงสรางความสวยงามใหกบสนคามากยงขน อกทง ควรพฒนาและปรบปรงใหผลตภณฑมคณภาพและความปลอดภยโดยผาน การรบรองโดยระบบตางๆ เชน GAP GMP เปนตน
4. ราคาสนค า ควรมการก าหนดและควบคมราคาให อย ในระดบ เด ยวกน ทกผประกอบการโดยเนนคณภาพของสนคาเปนหลก ควรพฒนาชองทางการรบช าระคาสนคาเปนแบบควอารโคด (QR Code) เพออ านวยความสะดวกและสอดคลองกบนโยบายไทยแลนด 4.0
5. การจดท าทะเบยนผคา ควรเขาถงหรอศกษาลกษณะกลมผคา สงเสรมและพฒนา ศกยภาพของแตละราย/ กลม เนองจากปจจบน บางกลมไมสามารถเขามารวมได ควรศกษาวา ทางกลมใด มการด าเนนการท ไหนบาง วนและเวลาใด แลวจงน ามาเรยบเรยงเพอ
Page 24
สภาน นวกล
วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย ปท 10 ฉบบท 2
282
จดวนให เหมาะสม ซงอาจไมจ าเปนตองท าทกวนจนทรหรอวนองคาร อาจจะเดอนละ 1-2 ครงขนอยกบความเหมาะสมของกลมผคา
6. การจดตลาดเกษตรกร ควรกระจายไปยงอ าเภออน เพอใหลกคาไดมโอกาสเขามาใชบรการทวถง และยงเปนการอ านวยความสะดวกแกผประกอบการใหน าผลผลตมาขาย โดยลดตนทนคาเดนทางลงไป
Page 25
C H A P T E R 9
คณะรฐศาสตรและนตศาสตร มหาวทยาลยบรพา
283
รายการอางอง
กงสดาล กนกหงส และอรทย เลาอลงกรณ. (2559). การประเมนผลการด าเนนงานโครงการกองทนพฒนาการเมองภาคพลเมอง (ภาคเหนอตอนบน). วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย, 8(2), 97-125.
กระทรวงมหาดไทย. (2560). คมอด าเนนการตลาดประชารฐ. วนทคนขอมล 20 มนาคม 2561, จาก http://www.market.moi.go.th
ชศร วงศรตนะ. (2546). เทคนคการใชสถตเพอการวจย (พมพครงท 9). กรงเทพฯ: เทพเนรมต การพมพ
บญสม หรรษาศรพจน. (2557). การประเมนโครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ: แนวคด 3P. วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย, 6(3), 207-222.
ส านกขาวกรมประชาสมพนธ. (2560). จ.ชยนาท เปดตลาดประชารฐ ทถนนคนเดนอ าเภอ เมอง จงหวดชยนาท. วนทคนขอมล 22 มนาคม 2561, จาก http:/thainews.prd. go.th/website_th/news/print_news/TNSOC6012010010136 ส านกงานจงหวดชยนาท กลมงานยทธศาสตรและขอมลเพอการพฒนาจงหวด. (2560). ขอมล
ทวไปจงหวดชยนาท ป 2560. ชยนาท: ส านกงานจงหวดชยนาท. ศนยประเมนผล ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ . (2558). รายงาน
การประเมนผล โครงการตลาดเกษตรกร (Farmer Market) รอบท 2/2558 การประเมนผลในภาพรวม. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตรและสหกรณ.
Stufflebeam, D. L. & Coryn, Chris L. S. (1971). Evaluation Theory, Models, and Applications. San Francisco: John Wiley & Sons.
Yamane, T. (1973). Statistics: An Introductory Analysis (Third edition). New York: Harpey and Row Publication.