นร.ภูมิศาสตร์ ม.4-6 อญacademic.obec.go.th/textbook/web/images/book/1547786353...2) แผน ท เฉพาะเร อง(thematic map)เป นแผนท

ผเรยบเรยงรศ. ดร.อภสทธ  เอยมหนอผศ.วโรจน   เอยมเจรญรศ. ดร.สากล  สถตวทยานนทดร.ชมชด  พรหมสนดร.สมนก  ผองใส

ผตรวจรศ. ดร.พนธทพย  จงโกรยผศ. ดร.สจตรา  เจรญหรญยงยศนายมโนธรรม  ทองมหา

บรรณาธการนายสมเกยรต ภระหงษ

ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด สาระภมศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560)กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ภมศาสตร ม.4-6

หนงสอเรยนรายวชาพนฐานสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

ชนมธยมศกษาปท 4-6

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตปทพมพ ๒๕๖๑

พมพครงท ๑จ�ำนวนพมพ ๓๐,๐๐๐ เลมISBN : 978-616-203-765-8

รหสสนคำ ๓๐๑๓๐๒๗

หนวยการเรยนรท 1สารบญ

หนวยการเรยนรท 2

บรรณานกรม 253

หนวยการเรยนรท 3

หนวยการเรยนรท 4

หนวยการเรยนรท 5

หนวยการเรยนรท 6

เครองมอทางภมศาสตร 2• แผนท 3• เทคโนโลยภมสารสนเทศ 9

การเปลยนแปลงทางกายภาพของโลก 24• ธรณภาค 25• บรรยากาศภาค 39• อทกภาค 54• ชวภาค 60• การเปลยนแปลงทางกายภาพทสงผลตอภมประเทศ ภมอากาศ และทรพยากรธรรมชาต 66

สงแวดลอมทางกายภาพกบประชากรและการตงถนฐาน 90• ประชากรโลกและประชากรไทย 91• การเปลยนแปลงประชากรโลกและประชากรไทย 103• การตงถนฐานเมองและชนบท 114• ความเปนเมอง การใชทดนในเมอง และปญหาเมอง 118

สงแวดลอมทางกายภาพกบกจกรรมทางเศรษฐกจ 126• เกษตรกรรม 127• อตสาหกรรมการผลต 142• การทองเทยวและการบรการ 151

ภยพบตทางธรรมชาต 158• ภยพบตธรรมชาตทางธรณภาค 159• ภยพบตธรรมชาตทางบรรยากาศภาค 181• ภยพบตธรรมชาตทางอทกภาค 198• ภยพบตธรรมชาตทางชวภาค 205

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกบการพฒนาทยงยน 218• สถานการณการเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 219• มาตรการปองกนและแกไขปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 235• กฎหมายและนโยบายดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของไทย 238• บทบาทขององคกรและการประสานความรวมมอในประเทศไทย 242และตางประเทศ

• การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 247

ดวยทางกระทรวงศกษาธการ ไดด�าเนนการปรบปรงหลกสตรสงคมศกษา ศาสนา และ

วฒนธรรม เฉพาะสาระภมศาสตร จากหลกสตรแกนกลาง พทธศกราช 2551 เปนหลกสตรฉบบ

ปรบปรง (พ.ศ. 2560) ทงน เพอใหสอดรบกบการเปลยนแปลงดานตาง ๆ  ซงในปจจบนประเทศไทย

และพนทตาง ๆ  ของโลกเกดภาวะวกฤตดานกายภาพ สงแวดลอม สงผลกระทบอยางรนแรงขน

เรอย ๆ  ในขณะเดยวกน ความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรมมากขน การเรยนร

เฉพาะความรทางภมศาสตรอยางเดยว อาจไมเพยงพอกบการรบมอตอการเปลยนแปลงทเปนไป

อยางรวดเรวและบางอยางกคาดการณ  ไดยากล�าบาก จงจ�าเปนตองใหผเรยนมทกษะ กระบวนการ 

และความสามารถทางภมศาสตร เพอจะไดเปนเครองมอส�าคญในการเรยนร และน�ามาปรบใช ใน

การด�าเนนชวต

  สาระภมศาสตรในชนมธยมศกษาปท 4 - 6 จะใหผเรยนไดเรยนรการเปลยนแปลงทาง

กายภาพของพนทในประเทศไทยและภมภาคตาง ๆ  ของโลก ปฏสมพนธระหวางสงแวดลอม

ทางกายภาพกบกจกรรมของมนษย  ปญหาทางกายภาพหรอภยพบตทางธรรมชาต สถานการณ

การเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มาตรการปองกนและแก ไขปญหา

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แนวทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยาง

ยงยน โดยใชเครองมอทางภมศาสตร เชน แผนท เทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตร

  โดยออกแบบหนวยการเรยนรองมาตรฐาน รวมถงน�าแนวคดวธจดการเรยนการสอน  

(Pedagogy) แบบสบเสาะหาความรทางภมศาสตร (Geographic Inquiry) มาเปนแกนในการ 

น�าเสนอ ซงแตละหนวยจะใหทงองคความรตามสาระการเรยนร ปพนฐานและชวยพฒนาความ 

สามารถทางภมศาสตร ทกษะทางภมศาสตร และกระบวนการทางภมศาสตร เพอท�าใหผเรยน 

สามารถรเรองภมศาสตร  (Geo-Literacy) ตลอดจนมคณลกษณะอนพงประสงค และมทกษะใน 

ศตวรรษท 21

  หวงเปนอยางยงวา หนงสอเรยนเลมน  จะชวยท�าใหการเรยนรภมศาสตรเปนเรองทสนก 

นาสนใจ ผเรยนไดรบความรกวาง เกดทกษะ กระบวนการ ทสามารถน�าไปใชประโยชน ในชวต 

ประจ�าวน และบรรลเปาหมายตามทหลกสตรก�าหนดไว

คณะผเรยบเรยง

คานา

GeoTip

1 แผนทแผนทเปนเครองมอส�าคญในการอธบายขอมลและปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขนบนพนโลก

การศกษาถงความหมาย องคประกอบ การอาน และแปลความหมายของแผนท ท�าใหมความร

น�าไปประยกตใชในชวตประจ�าวนได

1.1 ประเภทของแผนท แผนทแบงตามการใชงานได ดงน

1)แผนทอางอง (general reference map) เปนแผนทมาตราสวนใหญทใชเปน

แผนทฐานส�าหรบสรางแผนทเฉพาะเรอง แสดงรายละเอยดทงทางราบและทางดง ประเทศไทยใช

แผนทภมประเทศมาตราสวน 1: 50,000 ชด L7018 เปนแผนทฐาน

2)แผนทเฉพาะเรอง (thematic map) เปนแผนททแสดงขอมลเฉพาะเรองใด

เรองหนง โดยใชแผนทอางองเปนแผนทฐาน มมาตราสวนเหมาะสมกบการแสดงรายละเอยดตาง ๆ

เชน แผนทความหนาแนนประชากร แผนทอากาศ แผนทปาไม

1.2องคประกอบของแผนทเฉพาะเรอง องคประกอบของแผนท คอ สงตาง ๆ ทปรากฏอยบนแผนทเพอใหผ ใชงานแผนทไดรบ

ทราบขอมลขาวสารและรายละเอยดเพยงพอส�าหรบการใชแผนทนน ๆ แผนททสมบรณประกอบ

ดวยองคประกอบทส�าคญ ดงน

1)ชอแผนท (title) ระบวาแผนทนนเปนแผนทแสดงอะไร เพอใหสามารถน�าแผนท

มาใชไดอยางถกตองและตรงตามความตองการ

ของผ ใช แผนท เช น แผนทแสดงลกษณะ

ภมประเทศจงหวดสงขลา แผนทแสดงเนอท

ปาไมจงหวดเชยงใหม

2)ขอบระวาง (margin) เปนขอบทงสดานของแผนท มพนทขอบระวางส�าหรบ

แสดงรายละเอยดขององคประกอบภายนอก

ขอบระวางแผนท เชน ชอแผนท มาตราสวน

ค�าอธบายสญลกษณ ทศ เสนขอบระวางแตละ

ดานมตวเลขบอกคาพกดภมศาสตร (คาของ

ละตจดและลองจจด) ก�ากบไวดวย

แผนทเชงเลข (digital map)

เปนแผนททจดเกบในรปแบบ

ไฟลภาพ สามารถเรยกแสดงผล

ดวยโปรแกรมประยกต หรอ

แอปพลเคชนบนอปกรณตาง ๆ เชน

หนาจอคอมพวเตอร สมารตโฟน แทบเลต หรอ

พมพออกทางเครองพมพตามมาตราสวนท

ตองการได จงเปนแผนททใชงานในการสบคน

ขอมลตาง ๆ ไดสะดวก

3

ปจจบนเครองมอทางภมศาสตรและเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตรมจ�านวนมากและมความทนสมยมากขน และเปนเครองมอส�าคญในการศกษาลกษณะทางกายภาพและสงแวดลอมการศกษาเรยนรเกยวกบลกษณะส�าคญ ประโยชน และการใชงานจะชวยใหเลอกใชเครองมอตาง ๆ ทางภมศาสตรไดอยางถกตองและเหมาะสม

¡ÒÃ͋ҹἹ·Õèการแปลความหมายรปถายทางอากาศ

และภาพจากดาวเทยมมวธการอยางไร

สาระการเรยนรแกนกลาง•แผนทและองคประกอบ

•การอานแผนทเฉพาะเรอง

•การแปลความหมายรปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยม

•การน�าภมสารสนเทศไปใช ในชวตประจ�าวน

ตวชวด ส 5.1 ม.4-6/3

เครองมอทางภมศาสตร

หนวยการเรยนรท1

2

0

0

20 N

40 N

60 N

20 S

40 S60 S

20 E20 E 40 E40 E 60 E60 E 80 E80 E 100 E100 E

0

0

20 N

40 N

60 N

20 S

40 S60 S

20 E20 E 40 E40 E 60 E60 E 80 E80 E 100 E100 E

0

0 20 40

60

80

20 S

20 N

40 N

60 N

80 N

ขวโลกเหน�อ 90 N

40 S

60 S

80 S

ขวโลกใต 90 S

0 30 W60 W

90 W120 W

150 W180

30 E60 E90 E

120 E150 E180

ละตจ

ด (la

titud

e)

ซกโลกเหน�อ

ซกโลก

ใต

ซกโลกตะวนตก ซกโลกตะวนออก

ลองจจด (longitude)

20 N

50 N

30 N40 N

10 N

0

0 20 W40 W 20 E 40 E

20 N

50 N

30 N40 N

10 N

0

0 20 W40 W 20 E 40 E

90E

0 30E

60E

30 W

60W

90E

120E

150 E180

90W

120W

150W

90 N90 N

เทยบคา1  ม 60'1' ม 60"

6)เสนโครงแผนท (map projection) เปนระบบทใชถายทอดเสนขนานกบเสน

เมรเดยนจากลกษณะทรงกลมของโลกไปบนพนรบภาพ โดยใชการยอสวน การฉายแสง และ

หลกการทางคณตศาสตร พนรบภาพม 3 แบบ ไดแก แบบกรวย แบบกระบอก และแบบระนาบ

7)ระบบพกดภมศาสตร (geographic coordinate system) เปนระบบบอกตาแหนง

รายละเอยดตาง ๆ ในแผนทซงเกดจากการตดกนของเสนขนานละตจดกบเสนเมรเดยน

อานจดบนเสนขนานวา “ละตจด”

อานจดบนเสนเมรเดยนวา “ลองจจด”

จดทตดกนเรยกวา “คาพกด”

มหนวยเปน องศา ( ) ลปดา ( ' ) พลปดา ( " )

เชน ตาแหนง A มคาพกดละตจดท 40 N

ลองจจดท 120 E

แบบกรวย แบบกระบอก แบบระนาบ

A

5

GN

GN

GN

ประเภทสญลกษณ สญลกษณ/ค�าอธบายสญลกษณ

จด(point)ใชแสดงถงสถานทก�าหนด

ต�าแหนงของวตถตางๆ วด โรงเรยน โรงพยาบาล

เสน(line) ใชแสดงสงตางๆ ทมความยาว

หรอเปนเสน ถนน แมน�า ทางรถไฟ

พนท(polygon)ใชแสดงพนททปรากฏบน

พนโลกแหลงน�า ปาไม นาขาว

5)ทศ (direction) คอ แนวทใชเปนหลกในการวดทศทางไปยงทหมาย ในทางภมศาสตรใชทศเหนอเปนหลกแบงไดเปน3ชนดไดแก

★ ทศเหนอจรง(truenorth)คอแนวตามเสนเมรเดยนทชไปยงขวโลกเหนอ

ทศเหนอกรด(gridnorth)คอแนวทศเหนอตามเสนกรดทางดงของระบบ

เสนโครงแผนท

ทศเหนอแมเหลก (magnetic north) คอแนวทปลายเขมทศชไปในทศทาง

ทเปนขวเหนอของแมเหลกโลกเหนอสวนลกศรครงซกแสดงถงทศทางของ

ทศเหนอแมเหลกทบายเบนออกไปจากทศเหนอจรง

3)มาตราสวน(scale) คออตราสวนระหวางระยะทางบนแผนทกบระยะทางจรงบน พนผวโลกแสดงได3รปแบบดงน

มาตราสวนค�าพด เชน ระยะทาง 1 เซนตเมตรบนแผนท เทากบระยะทางจรงบนพนผวโลก 500เมตร

มาตราสวนสดสวนเชนมาตราสวน1:50,000

หมายถงระยะทาง1สวนบนแผนทเทากบระยะทางจรงบนพนผวโลก50,000สวน

เขยนเปนสมการไดวา มาตราสวน= ระยะทางบนแผนทระยะทางจรงบนพนผวโลก

มาตราสวนเสนเชน 1,000 0 1.50.5 211,500 500เมตร กโลเมตร

มาตราสวนทง3แบบนสามารถแปลงจากแบบหนงเปนอกแบบหนงได

4)สญลกษณ(symbol)สญลกษณทปรากฏในแผนทเพอแทนลกษณะภมประเทศและต�าแหนงทตงตางๆ โดยมค�าอธบายสญลกษณอยบรเวณขอบระวางแผนท

4

0 20 E 40 E 50 E10 E 30 E 60 E20 W 10 W

0

20 S

30 S

10 S

20 N

10 N

30 N

40 N

AfAm

Aw

Aw

Aw

BWh

BWh

BShBSh

BSh

BSh

BSkBWk

BWk

BWhAm

Cs

Cw

Cf

Cf

มหาสมทรแอตแลนตก

มหาสมทรอนเดย

แผนทแสดงเขตภมอากาศทวปแอฟรกา

0 1,000 2,000 กม.มาตราสวน 1 : 100,000,000

AfAmAw

เขตรอนแบบรอนชน

แบบมรสม

แบบสะวนนา

BWkBWhBSkBSh

แบบทะเลทรายเขตอบอน

แบบทะเลทรายเขตรอน

แบบก�งทะเลทรายเขตอบอน

แบบก�งทะเลทรายเขตรอน

เขตแหงแลงCfCsCw

แบบอบอนชน

แบบเมดเตอรเรเน�ยน

แบบอบอนภาคพนทวป

เขตอบอน

คำอธบายสญลกษณเขตภมอากาศ

AfAmAw

เขตรอนแบบรอนชน

แบบมรสม

แบบสะวนนา

BWkBWhBSkBSh

แบบทะเลทรายเขตอบอน

แบบทะเลทรายเขตรอน

แบบก�งทะเลทรายเขตอบอน

แบบก�งทะเลทรายเขตรอน

เขตแหงแลงCfCsCw

แบบอบอนชน

แบบเมดเตอรเรเน�ยน

แบบอบอนภาคพนทวป

เขตอบอน

คำอธบายสญลกษณเขตภมอากาศ

1.3การอานและแปลความแผนท การอานและแปลความแผนท เปนการแปลความหมายของสงทปรากฏบนองคประกอบ

ของแผนท เชน สญลกษณ เสนชนความสง ส เสน ทาใหสามารถใชประโยชนจากแผนทไดตาม

จดมงหมายเหมอนกบผใชอยในพนทนน ๆ โดยตองรขอมลเบองตนทเปนองคประกอบของแผนท

ความหมายของสญลกษณ เพอแปลความหมายและทาใหไดขอมลตาง ๆ ทปรากฏอยบนแผนทได

ถกตอง

สงส�าคญในการอานและแปลความแผนท

1. ศกษาสญลกษณสท ใช ในแผนทโดยดจากคาอธบายสญลกษณ

2. วเคราะหความเชอมโยงของเขตภมอากาศกบทตงตามตาแหนงละตจดและลกษณะ

ภมประเทศ

ตวอยางการอานและแปลความ• ตอนกลางของทวปแอฟรกา

มภมอากาศแบบเขตรอน

เนองจากอยใกลเสนศนยสตร

และไดรบอทธพลจาก

ลมประจา

• บรเวณตอนเหนอและตะวน

ตกเฉยงใตของทวปแอฟรกา

มภมอากาศแบบทะเลทราย

เขตรอนและกงทะเลทราย

เขตรอน

ตวอยาง การอานและแปลความแผนทเขตภมอากาศของทวปแอฟรกา

7

100 E 105 E 110 E95 E

5 N

10 N

15 N

20 N

25 N25 N

5 N

10 N

15 N

20 N

แองสกลนคร

ทราบลมแมนำโขง

ทราบลมแมนำอรวด

ทราบลมเจาพระยา

ทราบลมแมนำแดง

แ อ ง โ ค ร า ช

ท ร า บ ส ง ช า น

ทราบสงเชยงขวาง

ตาเสวชา

น

ท. แ ด น ล า ว

ท.คาดามอน

ท.ฮวางเลยนเซน

ท ว เ ข า อ า ร ะ ก น

โ ย ม า

ท.หลวงพ

ระบาง

ท.ผป

นนา

ท.พนมดงรก

ท. ต ต ว ง ซ า

ท ว เ ข า บ า ร ซ นท ว เ ข า ถ น

น ธ ง ช ย

ท ว เ ข า อ น น ม

น.อรวด

น.อรวด

น.อร

วด

น.สาละวนน.โขง

น.โข

ง

น.แดง

น.ดำ

น.โขง

น.โขง

น.สาละวน

น.เจาพระย

า

น.มล น.มล

น.ช

โตนเลสาบ

ส.สงขลา

ส.โตบา

อ า ว เ บ ง ก อ ล

อาวไทย

อ า ว ต ง

เ ก ย

ท ะ

เ ล

จ น

ใ ต

ม ห า ส ม ท ร อ น เ ด ย

ทะเลอนดามน

อาวเมาะตะมะ

ก.ภเกต

ก.สมย

กลมเกาะมะรด

เกาะไหหนาน

หมเกาะอนดามน

และนโคบาร

(อนเดย)

เกาะสมาตรา

เนปยดอ

เวยงจนทน

ฮานอย

กรงเทพฯ

พนมเปญ

กวลาลมเปอร

ไ ท ย

ก ม พ ช า

ล า ว

เ ม ย น ม า

จ น

อ น

เ ด

ย

เ ว ย ด น า ม

อ น โ ด น เ ซ ย สงคโปร

ม า เ ล เ ซ ย

1 : 20,000,0000100 100 200 300 400

กม.

คำอธบายสญลกษณ

เมองหลวงเขตประเทศทางนำแหลงนำ

- สงกวา 3,000- 2,000- 1,000- 400- 200- 0

ระดบความสง (เมตร)

แผนทแสดงลกษณะภมประเทศคาบสมทรอนโดจน

N

Projection : Polyconic

ตวอยาง องคประกอบของแผนท

ชอแผนท

ทศ ค�าอธบายสญลกษณ

มาตราสวน

ขอบระวาง

พกดภมศาสตร

คาละตจด

คาลองจจด

6

ผใช

ผลตภณฑขอมล

แหลงพลงงาน

ลกษณะผวหนาของโลก

ระบบถายภาพ

การกระจายผานชนบรรยากาศ

การรบสญญาณขอมล การวเคราะหขอมล

ผลตภณฑสารสนเทศ

กระบวนการแปลภาพ

ดวยสายตาภาพ

ตวเลข

ขอมลอางอง

ดวยคอมพวเตอร

2 เทคโนโลยภมสารสนเทศ ภมสารสนเทศ (Geoinformatics) คอ ศาสตรสารสนเทศทเนนการบรณาการเทคโนโลย

ดานการส�ารวจ การท�าแผนท และการวเคราะหขอมลเชงพนทเขาดวยกน เพอศกษาเกยวกบ

พนทบนโลก โดยอาศยเทคโนโลยภมสารสนเทศ ประกอบดวย การรบรจากระยะไกล (RS) ระบบ

ก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก (GPS) และระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS)

2.1การรบรจากระยะไกล การรบร จากระยะไกล (Remote Sensing: RS) เปนระบบส�ารวจเกบขอมลเกยวกบ

พนผวโลกดวยเครองรบร (sensor) ซงตดตงกบดาวเทยม เครองบน หรอบอลลน เครองรบร

ตรวจจบคลนพลงงานแมเหลกไฟฟาทสะทอนจากวตถบนผวโลก หรอตรวจจบคลนทสงไปและ

สะทอนกลบมา แลวแปลงขอมลเชงเลขทถกบนทกไวออกมาเปนขอมลภาพ

หลกการท�างานของการรบรระยะไกล ประกอบดวย 2 กระบวนการ ดงน

1)การไดรบขอมล (data acquisition) อาศยหลกการวา ดวงอาทตยทเปน

แหลงก�าเนดพลงงานตามธรรมชาต ซงแผพลงงานแมเหลกไฟฟามายงพนผวโลก วตถแตละชนด

ดดกลนและสะทอนพลงงานแมเหลกไฟฟาไดแตกตางกน พลงงานทถกสะทอนกลบจะถกบนทก

โดยอปกรณบนทกขอมลบนอากาศยานหรอบนยานอวกาศ ไดขอมลทเปนรปภาพและขอมลเชงเลข

2)การวเคราะหขอมล (data analysis) ประกอบดวยการแปลขอมลภาพ

ดวยสายตา (visual interpretation) และการวเคราะหเชงเลข (digital analysis) ดวยคอมพวเตอร

ท�าใหไดผลตภณฑสารสนเทศออกมา เชน รปถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทยม แผนท เพอให

ผใชน�าไปใชประโยชนตอไป

ภาพแสดงหลกการท�างานของ Remote Sensing

9

GeoTip

ผใช

ผลตภณฑขอมล

แหลงพลงงาน

ลกษณะผวหนาของโลก

ระบบถายภาพ

การกระจายผานชนบรรยากาศ

การรบสญญาณขอมล การวเคราะหขอมล

ผลตภณฑสารสนเทศ

กระบวนการแปลภาพ

ดวยสายตาภาพ

ตวเลข

ขอมลอางอง

ดวยคอมพวเตอร

1.4การใชประโยชนแผนท แผนทเปนเครองมอทางภมศาสตรทมความจ�าเปนส�าหรบการศกษาสภาพแวดลอมทาง

ภมศาสตร และเปนประโยชนในการด�าเนนกจกรรมตาง ๆ ของมนษย ดงน

1.ใชในชวตประจ�าวน เชน ชวยในการเดนทาง โดยใชแผนททแสดงเสนทางคมนาคม

ทางบก ทางน�าทางอากาศ และบอกทตงของสถานทส�าคญตาง ๆ ในปจจบนสามารถใชแผนทผาน

โทรศพทเคลอนทประเภทสมารตโฟนหรอแทบเลต ท�าใหใชงานแผนทไดสะดวกมากขน

2.หนวยงานตาง ๆ น�าไปใชในการศกษาวจยเกยวกบพนท เชน กรมทดนใช

การส�ารวจรงวดท�าแผนทเพอออกโฉนดทดนใหประชาชน กรมทางหลวงจดท�าแผนททางหลวง

เพอใชประกอบการเดนทาง กรมปาไมจดท�าแผนทปาไมเพอเปนฐานขอมลในการจดการปาไม

3.ใชในกจการทหาร โดยน�าไปเปนขอมลในการวางแผนทางยทธศาสตร เชน

การเลอกทตงคายทหาร การทงระเบดโจมตทางอากาศ

4.ใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม เชน แผนทแสดงความ

หนาแนนของประชากร แผนทแสดงแหลงปลกพชเศรษฐกจ โรงงาน ซงชวยท�าใหทราบขอมล

พนฐานเพอน�าไปวางแผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมตอไป

5.ใชในการรายงานปรากฏการณธรรมชาต เชน แผนทแสดงอณหภม แผนทแสดง

การเคลอนทของพาย ซงท�าใหเขาใจปรากฏการณธรรมชาตตาง ๆ ไดงายขน

6.ใชส�าหรบการเรยนการสอน เชน โรงเรยนใชแผนทประกอบการเรยนรเพอให

นกเรยนเขาใจลกษณะทางกายภาพและต�าแหนงทตงบนโลก

Google Maps

เปนบรการแผนทของ Google ใชในการ

คนหาเสนทาง ดสภาพการจราจร เพอวางแผน

การเดนทางจากสถานทหนงไปยงอกสถานทหนง

ซงท�าใหทราบเสนทางทดทสด ใชระยะเวลานอย

ทสด รวมถงการเลอกประเภทพาหนะทใชเดนทาง

เชน รถยนต รถประจ�าทาง การเดนเทา พรอม

แสดงเวลาโดยประมาณทใชในการเดนทางก�ากบ

ไวดวย

แอปพลเคชนแผนท

8

GeoTip

2)ภาพจากดาวเทยม คอ ภาพทไดจากการถายและบนทกขอมลเชงเลขของคาการ

สะทอนชวงคลนแมเหลกไฟฟาจากวตถตาง ๆ ทมคาการสะทอนแสงแตกตางกน จงท�าใหสามารถ

จ�าแนกวตถตาง ๆ ไดจากการแปลความสงทปรากฏบนภาพ เชน ส ขนาด รปรางทงน ดาวเทยม

ถกพฒนาขนหลายรปแบบตามภารกจ เชน ดาวเทยมส�ารวจทรพยากร

ดาวเทยมส�ารวจทรพยากร

เปนดาวเทยมทใชในการเกบขอมลดานทรพยากรตาง ๆ เชน พชพรรณ ทรพยากรน�าลกษณะการ

ใชประโยชนทดน ในประเทศไทยมสถานรบสญญาณดาวเทยมส�ารวจทรพยากร ตงอยทอ�าเภอศรราชา

จงหวดชลบร และทเขตลาดกระบง กรงเทพมหานคร เมอสถานภาคพนดนรบสญญาณตวเลขทสง

มาแลว จงแปลงตวเลขเปนภาพทสามารถน�าไปแปลความหมายตอไปได

ตวอยางดาวเทยมส�ารวจทรพยากร เชน SPOT, THEOS, MOS, WorldView, GeoEye,

QuickBird, Landsat

ดาวเทยมไทยโชต หรอTHEOS ดาวเทยมส�ารวจ

ทรพยากรดวงแรกของประเทศไทย

ดาวเทยม Landsat-8 โดยความรวมมอระหวาง

องคการบรหารการบนและอวกาศแหงชาต

(NASA) กบส�านกงานส�ารวจธรณวทยาแหงชาต

สหรฐอเมรกา (USGS)

ระบบบนทกขอมลของดาวเทยมในปจจบนมววฒนาการไปอยางรวดเรว มคณสมบต

หลายประการ ดงน

2.1)การบนทกขอมลเปนบรเวณกวาง ภาพจากดาวเทยมภาพหนง ๆ ครอบคลม

พนทกวางท�าใหไดขอมลในลกษณะตอเนองในระยะเวลาบนทกภาพสน ๆ เชน ภาพจากดาวเทยม

SPOT คลมพนท 60 x 60 ตร.กม. หรอ 3,600 ตร.กม.

2.2)การบนทกภาพบรเวณเดม ดาวเทยมส�ารวจทรพยากรมวงโคจรจากเหนอ

ลงใต และกลบมายงจดเดม ท�าใหไดขอมลบรเวณเดยวกนหลาย ๆ ชวงเวลา สามารถเปรยบเทยบ

และตดตามการเปลยนแปลงบนพนผวโลกได เชน ดาวเทยม Landsat มรอบโคจรทก ๆ 16 วน

11

รปถายทางอากาศแนวเฉยงสงเหนแนวขอบฟา

บรเวณรฐวสคอนซนสหรฐอเมรกา

ทมา:https://blogs.uoregon.edu

รปถายทางอากาศแนวดงอ.ทงสงจ.นครศรธรรมราช

ทมา:กรมแผนททหารกระทรวงกลาโหม

รปถายทางอากาศแนวเฉยงต�าไมเหนแนวขอบฟา

บรเวณรฐวสคอนซนสหรฐอเมรกา

ทมา:https://blogs.uoregon.edu

ขอมลจากการรบรระยะไกลมดงน

1)รปถายทางอากาศ คอ รปภาพของลกษณะภมประเทศทปรากฏอยบนพน

ผวโลก ทไดจากการถายภาพทางอากาศ โดยผานเลนสกลองและฟลม ซงถายดวยกลองทตดไว

กบอากาศยานไดแกบอลลนและเครองบนปจจบนการถายรปทางอากาศมการใชกลองดจทล

บนทกขอมลเชงเลขคลายกบขอมลจากดาวเทยมแตมรายละเอยดสงมากรวมทงยงน�าไปตดตง

ไวกบอากาศยานไรคนขบกนมากขนท�าใหสามารถถายรปไดตามขนาดและเวลาทสะดวกขน

รปถายทางอากาศแบงไดเปน2ประเภทใหญๆ ตามลกษณะการถายรปดงน

1.1)รปถายทางอากาศแนวดง เปนรปถายทางอากาศทถายรปในแนวตงฉาก

กบผวโลกและไมเหนแนวขอบฟา

1.2)รปถายทางอากาศแนว

เฉยงเปนรปถายทเกดจากการก�าหนดแกนของ

กลองในลกษณะเฉยงแบงออกเปน2ชนดคอ

•รปถายทางอากาศแนว

เฉยงสง ลกษณะรปถายจะเหนแนวขอบฟาเปน

แนวกวางใหญ

•รปถายทางอากาศแนว

เฉยงต�า เปนรปถายทางอากาศทไมปรากฏเสน

ขอบฟาในภาพ

รปถายทางอากาศแนวเฉยงสงและแนวเฉยงต�าใชแสดงภาพรวมของพนท แตม

มาตราสวนบนรปถายทางอากาศแตกตางกนรปถายทางอากาศแนวดงมมาตราสวนในรปคอนขาง

คงทจงเปนทนยมน�ามาใชท�าแผนท

10

ปาไมธรรมชาตปาไมธรรมชาตปาปลกหรอ

สวนเกษตรกรรมปาปลกหรอ

สวนเกษตรกรรม

4

5

รถยนตบนลานจอดรถ

เงาของอาคารเงาของอาคาร6

7รถยนตบนลานจอดรถ

พนดนพนดน

ลำนำสาขา

แหลงนำ

แมนำ

1

2 3

4

ลำนำสาขา

3)การแปลความหมายรปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมหลกการแปลความหมายดวยสายตาใชองคประกอบหลกทส�าคญดงน

การแปลความหมายไดดและถกตองขนอยกบองคประกอบตางๆ ซงการตรวจสอบ

ภาคสนามชวยใหการแปลความหมายมความถกตองแมนย�ามากขนนอกจากนรปถายทางอากาศ

หรอภาพจากดาวเทยมทบนทกในชวงปทแตกตางกนยงชวยใหเหนการเปลยนแปลงของพนทใน

แตละบรเวณไดชดเจนเพมขนดวย

1.ความเขมของส วตถตาง

ชนดกนมการสะทอนคลนแสงแตกตางกน เชน

พนดนไมมตนไมปกคลมสะทอนคลนแสงมาก

จงมสจางน�าดดซบคลนแสงมากจงสะทอนคลน

แสงนอยภาพทไดบรเวณพนน�าจงมสเขม

2.ขนาดความยาวความกวาง

หรอพนทแสดงใหเหนความแตกตางของขนาด

เชนระหวางแมน�ากบล�าน�าสาขา

3.รปราง สงทปรากฏในภาพ

สวนใหญมรปทรงเรขาคณตเชนพนทเกษตรกรรม

เปนแปลงรปสเหลยม

4.เนอภาพ เปนความหยาบ

ความละเอยดของผววตถเชนน�ามลกษณะเรยบ

และปาไมมลกษณะขรขระ

5.แบบรป สงทเกดขนตาม

ธรรมชาตมแบบรปแตกตางจากสงทมนษยสราง

ขนเชน ปาไมธรรมชาตกบปาปลก ซงปาปลก

มแบบรปตนไมปลกอยางเปนระเบยบมากกวา

6.ความสงและเงาเงาของวตถ

ใชอธบายความสงของวตถเชนตนไมอาคาร

เมอถายรปทางอากาศในระดบความสงไมมาก

ในชวงเชาและบายมเงาสามารถน�ามาค�านวณ

หาความสงของวตถได

7.ต�าแหนงแสดงความสมพนธ

ซงกนและกนเชนรถยนตบนลานจอดรถ

13

2.3)รายละเอยดของภาพภาพจากดาวเทยมใหรายละเอยดหลายระดบมผลด

ในการน�าไปใชประโยชนในการศกษาดานตางๆ เชน ภาพถายจากดาวเทยมLandsat-7 ม

รายละเอยดทระดบ30 เมตร ใชศกษาสภาพการใชทดนระดบจงหวดได ในขณะทภาพถายจาก

ดาวเทยมGeoEye-1ทมรายละเอยดสงทระดบ46เซนตเมตรเหนวตถตางๆ ไดอยางชดเจน

ขอมลภาพจากดาวเทยมทมรายละเอยดภาคพนดนมาก จะใหรายละเอยดของวตถบนโลก

ทชดเจนมากขน

ภาพถายจากดาวเทยมGeoEye-1 มรายละเอยดสง

ทระดบ46เซนตเมตรท�าใหเหนวตถไดอยางชดเจน

ภาพถายจากดาวเทยมWorldView-2 แสดงภาพสผสม

จรงซงมสเหมอนทปรากฏในธรรมชาต

ภาพถายจากดาวเทยมLandsat-7มรายละเอยดปานกลาง

ทระดบ30เมตรท�าใหเหนภาพรวมของการใชประโยชนทดน

ภาพถายจากดาวเทยมQuickBird แสดงภาพสผสมเทจ

ท�าใหเหนสวนทเปนปาไมมสแดง

2.4)การบนทกภาพไดหลายชวงคลนแสงระบบบนทกขอมลสามารถบนทกภาพ

ไดหลายชวงคลนแสงในบรเวณเดยวกน ทงในชวงคลนแสงทสายตามองเหน และชวงคลนแสง

นอกเหนอสายตามนษยเมอน�าขอมลภาพในแตละชวงคลนแสงมาซอนทบกนจะเกดเปนภาพถาย

สผสมจรงซงมสเหมอนทปรากฏในธรรมชาตและภาพถายสผสมเทจท�าใหแยกวตถตางๆ บน

พนผวโลกไดอยางชดเจน

12

4)การใชประโยชนรปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยม รปถายทางอากาศ

และภาพจากดาวเทยมสามารถน�าไปใชประโยชนดงน

4.1) ดานการผงเมองและการขยายเมองขอมลจากดาวเทยมทมความละเอยดสงสามารถใชในการตดตามการขยายตวของเมองและแหลงชมชนเพอวางแผนรองรบดานโครงสราง

พนฐานหรอหาต�าแหนงทเหมาะสมในการตงถนฐานใหม

4.2)ดานปาไมใชขอมลในการท�าแผนทปาไมแสดงพนธไมประเภทของปา ใชเพอตรวจสอบความหนาแนนและขนาดของตนไมและแกปญหาการจดการดานปาไมเชน

การบกรกปาและขอบเขตของปาความเสยหายจากไฟปา

4.3)ดานการใชทดนใชขอมลท�าแผนทการใชดนเพอการเกษตรอตสาหกรรม

ผงเมองเพอหาพนทเหมาะสมในดานตางๆ

4.4)ดานภยพบตใชขอมลปองกนเตอนภยและประเมนคาความเสยหายจาก ภยพบตตางๆ เชนดนถลมน�าทวมสนามภยแลง

ภาพจากดาวเทยมแสดงพนททไดรบความเสยหายจากไฟปาเวสมานลนดเคานต(Vastmanland)ประเทศสวเดน

เมอเดอนสงหาคมพ.ศ.2557

15

B

B B

1:4,000

N

พจารณาจาก

เนอภาพและแบบรป:มเรอนยอดเปนแฉกสงใกล

เคยงกนเปนลกษณะของพชตระกลปาลมและเรยง

เปนระเบยบจงสรปวาเปนสวนปาลม

บรเวณต�าแหนงA

บรเวณต�าแหนงB

=สวนปาลม

= อาคาร

ขนาดและรปราง:มรปรางสเหลยมผนผาขนาดใหญ

ความสงและเงา:มเงาพาดทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ

= ตนไม

ขนาดและรปราง:มรปรางเกอบกลมลกษณะเปนพมขนาดเลก

ความสงและเงา:มเงาพาดทางทศตะวนตกเฉยงเหนอมความสง

ประมาณหนง

B

= เสาธง

ขนาดและรปราง:มรปรางเปนขาแยกขนาดเลก

ความสงและเงา:มเงาพาดทางทศตะวนตกเฉยงเหนอมความสง

ประมาณหนง

อานและแปลความไดวาเมอพจารณาต�าแหนงและความสมพนธรวมดวยแลวสรปไดวาเปนบรเวณ

โรงเรยนเนองจากมอาคารรปรางสเหลยมผนผายาวและสงประมาณหนงอยรอบพนทวางและมเสา

ธงชาตบรเวณโดยรอบประกอบดวยบานเรอนและพนททางการเกษตรคอสวนปาลมทางทศตะวนออก

และทศใตของโรงเรยน

AB

รปถายทางอากาศ บรเวณโรงเรยนเขาทะลพทยาคม

ต�าบลเขาทะลอ�าเภอสวจงหวดชมพร

ตวอยาง การแปลความหมายรปถายทางอากาศ

14

2)การใชประโยชนของระบบก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก GPS เปนอกเทคโนโลย

ใกลตวเราเปนอยางมาก และดวยความสามารถของ GPS ท�าใหเราน�าขอมลต�าแหนงมาประยกต

ใชงานในดานตาง ๆ ดงน

การตดตงระบบ GPS ไวในยานพาหนะตางๆ เพอหาเสนทาง

ไปยงจดหมาย และระบต�าแหนงปจจบนของยานพาหนะ

GPS ตดรถยนต ชวยในการน�าทาง

2.1)การคมนาคม ขนสง และ

การจราจร โดยการน�าระบบ GPS มาใชงาน

ควบคมคกบระบบขนสงสนคา ท�าใหทราบท

อยปจจบนของรถขนสงสนคาทอยระหวางการ

ปฏบตงานไดทนท หรอใชรายงานการจราจร

ต�าแหนงทเกดอบตเหต และปจจบนนยมใชเปน

ระบบน�าทางในยานพาหนะ

2.2)การใหบรการขอมล

ขาวสารเชงต�าแหนง เปนการใชงานระบบ GPS

รวมกบอปกรณสมารตโฟน เชน การถายรป การน�าทาง การระบต�าแหนง

2.3)การควบคมเครองจกรกลในการท�าการเกษตร ชวยลดปญหาดานแรงงาน

เพมความสะดวกรวดเรวและเพมประสทธภาพในการจดการ โดยตดตงระบบ GPS ในรถแทรกเตอร

เพอใชในการควบคม การหยอดเมลด หยอดปย ใหน�า และเกบเกยวดวยคาพกดทแมนย�า ตาม

แผนทและค�าสงทตงคาไว

2.4)การส�ารวจต�าแหนงทเกดเหตตาง ๆ เชน อบตเหตบนทางหลวง ต�าแหนงเรอ

ในทะเล หรอการหลงปา ท�าใหการชวยเหลอเปนไปอยางแมนย�าและรวดเรว

โทรศพทเคลอนทหรอสมารตโฟนสามารถคนหาต�าแหนง

ตาง ๆ ไดอยางสะดวกและรวดเรว

17

สถานควบคม/ตดตาม

เครองรบสญญาณ

ดาวเทยมน�าทาง

2.2ระบบก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก ระบบก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก (Global Positioning System) หรอจพเอส (GPS)

หมายถง เทคโนโลยทใชก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก โดยอาศยดาวเทยม สถานภาคพนดน และ

เครองรบจพเอส โดยเครองรบจพเอสรบสญญาณมาค�านวณหาระยะเสมอนจรงแตละระยะ และ

จะใชขอมลจากดาวเทยมอยางนอย 3 ดวง มาค�านวณหาต�าแหนงของเครองรบ พรอมทงแสดงให

ผใชทราบบนจอแอลซดของเครองเปนคาละตจด ลองจจด และคาพกดยทเอม

1)หลกการท�างานของระบบก�าหนดต�าแหนงบนพนโลก ตองอาศยการท�างาน

รวมกนขององคประกอบทง 3 สวน ดงน

1.1)สวนอวกาศ (space segment) ประกอบดวยดาวเทยม 24 ดวง แบงออก

เปน 6 วงโคจร วงโคจรละ 4 ดวง ท�าหนาทสงสญญาณคลนวทยจากอวกาศมายงสวนผใช หรอ

เครองรบจพเอส

1.2)สวนสถานควบคม (control segment) ไดแก สถานภาคพนดนทกระจาย

อยตามสวนตาง ๆ บนพนโลก ท�าหนาทปรบปรงขอมลใหมความถกตอง โดยค�านวณวงโคจรและ

ต�าแหนงของดาวเทยมทขณะเวลาตาง ๆ แลวสงขอมลเหลานไปยงสวนอวกาศ

1.3)สวนผใช (user segment) ไดแก เครองรบสญญาณจพเอส มหลายขนาด

สามารถพกพาหรอตดไวในยานพาหนะได ท�าหนาทแปลงสญญาณและค�านวณหาพกดต�าแหนง

บนพนโลก

16

เมองหลวง กรงเทพมหานคร

FieldNameCountryAreaPop.

ValueBangkokThailand1566.7375776181

ขอมลแผนท ขอมลคณลกษณะ

2)ประเภทของขอมล ขอมลเกยวกบโลกมความสลบซบซอนมากเกนกวาทจะเกบ

ขอมลทงหมดไวในรปขอมลได ในระบบ GIS จงตองเปลยนปรากฏการณบนผวโลกจดเกบในรป

ของตวเลขเชงรหส (digital code) มสวนประกอบ 2 สวน คอ

2.1) ขอมลแผนท

(cartographic data) เปนขอมลทเกยวของ

กบต�าแหนงทตงของขอมลตาง ๆ บนพนโลก

ประกอบดวยขอมล จด เสน และพนท

2.2) ขอมลคณลกษณะ

(attributedata) เปนขอมลทอธบายถงคณลกษณะ

ตาง ๆ ในพนทนน เชน ขอมลจ�านวนประชากร

ในกรงเทพมหานคร

ขอมลเชงภาพ (graphic data) แบงไดเปน 3 ประเภท คอ

1. จด (point) ลกษณะทางภมศาสตรทมต�าแหนงทตงเฉพาะเจาะจง หรอม

เพยงอยางเดยว สามารถแทนไดดวยจด เชน หมดหลกเขต จดความสง อาคาร สงกอสราง

2. เสน (line) ลกษณะทางภมศาสตรทวางตวไปตามทางระหวางจด 2 จด หรอ

หลายจดตอกนจะแทนดวยเสน เชน ล�าน�า ถนน โครงขายสาธารณปโภค เสนชนความสง

3. พนท (polygon) ลกษณะทางภมศาสตรทมพนทเดยวกนจะถกลอมรอบดวย

เสนเพอแสดงขอบเขตเปนพนท เชน เขตต�าบล อ�าเภอ จงหวด ขอบเขตอทยานแหงชาต

ขอมลเหลานถกจดเกบในรปของแฟม

ขอมลทแยกออกจากกนเปนชนขอมล (layer)

ตามลกษณะเพอความสะดวกในการจดเกบ

และแกไข แฟมของชนขอมลเหลานจะเชอม

ตอกนในลกษณะซอนทบ โดยอาศยต�าแหนง

ทางภมศาสตรเปนตวเชอมในลกษณะอางองกบ

ต�าแหนงจรงบนพนผวของโลก (geocoding)

เสนทางคมนาคม

การใชทดน

ขอบเขตปาไม

แหลงน�า

ความสงต�า

แผนทภมประเทศ

ชนขอมล

19

GeoTip

ฮารดแวร

ซอฟตแวร กระบวนการวเคราะหขอมล

ผใช

Geographic Information System

2.3ระบบสารสนเทศภมศาสตร ระบบสารสนเทศภมศาสตร (GeographicInformationSystem:GIS) เปนระบบขอมลท

เชอมโยงกบคาพกดภมศาสตรและรายละเอยดของพนท โดยใชคอมพวเตอรและแสดงผลลพธใน

รปแบบตางๆ เชนแผนทภาพสามมตสถตตารางขอมล

1)หลกการท�างานของระบบสารสนเทศภมศาสตรมหลกการท�างานดงน 1.1)การน�าเขาขอมล(input)กอนทขอมลทางภมศาสตรจะถกใชงานไดในGIS

ขอมลตองไดรบการแปลงใหมาอยในรปแบบของขอมลเชงตวเลข(digitalformat) เสยกอน เชน

จากแผนทกระดาษไปสขอมลในรปแบบดจทลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอร

1.2)การปรบแตงขอมล(manipulation)ขอมลทไดรบเขาสระบบบางอยางจ�าเปน

ตองไดรบการปรบแตงใหเหมาะสมกบงานเชนขอมลบางอยางมขนาดทแตกตางกนหรอใชระบบ

พกดแผนททแตกตางกนขอมลเหลานตองปรบใหอยในระดบเดยวกนเสยกอน

1.3)การบรหารขอมล(management) ในระบบGISนยมใชระบบจดการฐาน

ขอมลซงถกจดเกบในรปของตาราง

1.4)การเรยกคนและวเคราะหขอมล(queryandanalysis) เมอระบบGIS

มความพรอมของขอมลแลว สามารถน�าขอมลเหลานมาใชใหเกดประโยชน เชน การสอบถาม

ขอมลอยางงาย ๆ ในบรเวณทตองการเพอสอบถามหรอเรยกคนขอมลนอกจากนระบบGISยงม

เครองมอในการวเคราะหเชนการวเคราะหเชงประมาณคาการวเคราะหเชงซอน(overlayanalysis)

1.5)การน�าเสนอขอมล(visualization)จากการด�าเนนการเรยกคนและวเคราะห

ขอมล ผลลพธทไดอยในรปของตวเลขหรอตวอกษร ซงยากตอการตความหมาย การน�าเสนอ

ขอมลทดทงการแสดงชารต(chart)แบบ2มตหรอ3มตรปภาพจากสถานทจรงภาพเคลอนไหว

แผนทหรอแมกระทงระบบมลตมเดยสอตาง ๆ เหลานจะท�าใหเขาใจความหมายและมองภาพ

ของผลลพธไดดยงขน

องคประกอบทส�าคญของGIS

18

1.2)การสรางขอมลเชงพนทเพอสนบสนนการบรหารพนท เชน กระทรวงเกษตร

และสหกรณไดจดท�า“ระบบแผนทเกษตรเพอการบรหารจดการ หรอ Agri-Map” โดยบรณาการ

2)ดานการวางแผนก�าหนดนโยบาย มความส�าคญตอการพฒนาพนทจากการ

ใชขอมลจากระบบภมสารสนเทศ สามารถน�าเสนอขอมลแบบบรณาการรวมกนระหวางขอมลทาง

ดานลกษณะสงแวดลอมทางธรรมชาตและขอมลทางดานสงแวดลอม ทางสงคม ทเกดขนในแตละ

พนท ท�าใหเกดการวางแผนตดสนใจและก�าหนดนโยบายแบบองครวม โดยครอบคลมพนทและ

ปจจยตาง ๆ ทมผลตอการพฒนาการแกไขปญหาในพนท เชน การวางแผน การใชทดน การวาง

ผงเมอง การพฒนาเสนทางคมนาคม

ระบบ GPS ตดตามต�าแหนงยานพาหนะ

รถคนท 2ระยะทาง 20.3 กม.ใชเวลา 52 นาทความเรว 50 กม./ชม.ความเรวเฉลย 45 กม./ชม.

ขอมลพนททเหมาะสมส�าหรบ

ปลกพชเศรษฐกจในจงหวดจนทบร

ขอมลพชเศรษฐกจ ชดดน ภมอากาศ และขอมลอน ๆ

ท�าใหไดขอมลเชงพนททเหมาะส�าหรบปลกพช

เศรษฐกจส�าคญของประเทศ เผยแพร

แอปพลเคชน และเผยแพรขอมลผานทาง

เวบไซต (http://agri-map-online.

moac.go.th/) ใหผใชทวไปสามารถเขาใช

ประโยชนไดสะดวก

2.1)การใชระบบ GPS ใน

ยานพาหนะเพอการตดตามและบรหารจดการ

เชน บรษทดานขนสงและโลจสตกส ไดน�าระบบ

GPS ไปตดตงในรถยนต เพอตดตามเสนทาง

เดนรถวาไปยงจดหมายตามเสนทางทก�าหนด

หรอไม สามารถค�านวณระยะเวลาทใช ความเรว

ในการขบ รวมถงการค�านวณและวางแผนเรอง

คาใชจายน�ามนเชอเพลง ซงเปนตนทนในการ

ขนสงสนคา

รถคนท 1

ระยะทาง 11.6 กม.ใชเวลา 26 นาทความเรว 43 กม./ชม.ความเรวเฉลย 38 กม./ชม.

การตดตามเตาทะเล 21

2.4การใชประโยชนเทคโนโลยภมสารสนเทศ ปจจบนภมสารสนเทศมบทบาทในชวตทงทางตรงและทางออม เทคโนโลยภมสารสนเทศ

พบไดทงบนคอมพวเตอร โทรศพทเคลอนทประเภทสมารตโฟน และแทบเลต ท�าใหการใช

ภมสารสนเทศแพรหลายมากขน สามารถใชขอมลรวมกนไดระหวางขอมลจาก GPS ขอมลภาพ

จากดาวเทยม ขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตรถกน�ามาประยกตใชในดานการบรหารจดการ

และการวางแผนก�าหนดนโยบายของหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชน

1)ดานการบรหารจดการ ท�าการวเคราะหหาพนททมความเหมาะสมส�าหรบ

การท�ากจกรรมตาง ๆ ไดดวยความสะดวกและรวดเรว เพมประสทธภาพและลดระยะเวลาในการ

ตดสนใจและการปฏบตงานใหกบผใชขอมลสารสนเทศ เชน

1.1)การจดท�าแผนทภาษ มระบบภมสารสนเทศเขามาเปนเครองมอชวยวาง

แผนงานในการจดเกบภาษ ท�าใหการจดเกบภาษงายและสะดวกขน ภายในระบบสารสนเทศ

มขอมลทใชในการค�านวณภาษทงภาษบ�ารงทองทและภาษโรงเรอน เชน ขอมลถนนทระบประเภท

ถนนสายหลก-สายรอง แปลงทดน แปลงโรงเรอน ประเภทกจการ แผนทภาษทสรางขนดวย

โปรแกรมภมสารสนเทศสามารถระบไดวาแปลงทดนแปลงใดเสยภาษหรอยงไมไดเสยภาษ ตลอดจน

สามารถจดท�ารายงานสรปการเสยภาษในรอบปได

07

08

02

0103

0405

06

0 400 800ม.

ระบบขอมลสารสนเทศภมศาสตรแผนทภาษ(GISTaxMapping)เทศบาลนครพษณโลก

เทศบาลนครพษณโลก

เทศบาลนครพษณโลก

คำอธบายสญลกษณ

เลขทแบงเขตพนท

ทางรถไฟ

ถนน

แหลงนำ

โรงเรอนทตองจดเกบภาษ

01

ขอมลแผนทภาษและทะเบยนทรพยสน(ขอมลณเดอนสงหาคม2557)

จำนวนพนททงหมดจำนวนเขต(โซน)จำนวนเขตยอย(บลอก)ผถอกรรมสทธ

จำนวนแปลงทดนทงหมดอยในขายเสยภาษอยในขายยกเวนภาษผถอกรรมสทธทดน

จำนวนโรงเรอนทงหมดอยในขายเสยภาษอยในขายยกเวนภาษ

18.268

11723,469

31,11715,55615,83717,196

27,91113,00614,905

ตร.กม.เขตเขตยอย

แปลงแปลงแปลงราย

หลงหลงหลง

20

ค�าถามเนนการคด

กจกรรมพฒนาทกษะ

1. นกเรยนเคยน�าแผนทมาใชประโยชนอยางไรบาง

2. ถาตองการศกษาเรองประชากรของประเทศไทย นกเรยนควรน�าแผนทชนดใดมาใชประโยชน

ไดบาง

3. รปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมมความส�าคญอยางไร

4. นกเรยนเคยน�ารปถายทางอากาศ หรอภาพจากดาวเทยมมาใชใหเกดประโยชนในเรองใด

เพราะเหตใด

5. ในปจจบนภมสารสนเทศมบทบาทส�าคญอยางไรบาง และนกเรยนสามารถใชประโยชนจาก

ภมสารสนเทศไดอยางไรบาง

1. นกเรยนเคยน�

2. ถาตองการศกษาเรองประชากรของประเทศไทย

3. รปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมมความส�

4.

5.

1. เลอกศกษาเหตการณปจจบนของโลกหรอของประเทศไทย 1 เหตการณ โดยใชแผนท

เฉพาะเรองประกอบการศกษา เพอวเคราะหเหตการณหรอสถานทเกดขน

2. น�าภาพถายทางอากาศหรอภาพจากดาวเทยมของชมชน หรอบรเวณพนทใดพนทหนง

ใหนกเรยนอานและแปลความหมายดวยสายตา โดยแปลความหมายจากองคประกอบหลก

เชน ส ขนาดและรปราง ความสงและเงา ต�าแหนง

3. แบงกลม ศกษาสภาพพนทโดยใชเครองมอทางภมศาสตรและเทคโนโลยภมสารสนเทศ

ในปจจบน และน�าเสนอในชนเรยน

1.

2.

3.

23

100 20' E 100 40' E 101 00' E 101 20' E

100 20' E 100 40' E 101 00' E 101 20' E

18 00' N18 20' N

18 40' N19 00' N

19 20' N19 40' N

18 00

' N18

20

' N18

40

' N19

00

' N19

20

' N19

40

' N

พะเยา

แพร

อตรดตถ

ลาว

เฉลมพระเกยรต

ทงชาง

ปวบอเกลอ

เชยงกลาง

สองแคว

ทาวงผา

สนตสข

แมจรมภเพยง

อำเภอเมอง นานบานหลวง

เวยงสา

นานอย

นาหมน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคาดอยภคา

บอเกลอดอยภคา

บอเกลอดอยภคา

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนานขนนาน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบรนนทบร

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนาน

อทยานแหงชาตลำนำนาน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน

อทยานแหงชาตลำนำนานลำนำนาน

อทยานแหงชาตลำนำนาน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตลำนำนาน

อทยานแหงชาตลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนานลำนำนาน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนานศรนาน

อทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถานขนสถาน

อทยานแหงชาตดอยภคา

อทยานแหงชาตลำนำนาน

อทยานแหงชาตนนทบร

อทยานแหงชาตขนนาน

อทยานแหงชาตศรนาน

อทยานแหงชาตขนสถาน

แม นำนาน

แมนำน

าน

มาตราสวน 1 : 1,500,0000 10 20 30

กม.

สญลกษณ

จงหวดอำเภอเขตประเทศเขตจงหวดทางนำพนทไมใชปาพนทปา

หมายเหต : พนทปาไมแปลตความจากภาพถายดาวเทยมไทยโชต พ.ศ. 2557

แผนทแสดงพนทปาไม จงหวดนานN

EW

S

2.2) การจดท�าขอบเขตของพนทปาไมเพอการวางแผนก�าหนดนโยบาย กรมปาไม

ไดแปลหรอตความภาพจากดาวเทยมและใชภมสารสนเทศเปนเครองมอในการจดเกบขอมลไว

อยางตอเนอง สามารถนาขอมลเหลานมาวเคราะหไดวา บรเวณใดทมพนทปาไมลดลง หรอ

เพมขน บรเวณใดทควรเฝาระวงเปนพเศษ พนทใดควรมการฟนฟปาไมใหอดมสมบรณ

กลาวโดยสรป การรเรองภมศาสตรเปนการศกษาเกยวกบการจดการพนทและสงแวดลอม

โดยอาศยวธการและเครองมอตาง ๆ เครองมอทมการใชอยางแพรหลายมาก คอ แผนท และ

ยงมเครองมออกหลายชนดทมการนามาใชรวบรวม วเคราะห และนาเสนอขอมลทางภมศาสตร

เชน รปถายทางอากาศ ภาพจากดาวเทยม ซงใหขอมลทถกตองและรวดเรว รวมถงเทคโนโลย

ภมสารสนเทศ ทงระบบกาหนดตาแหนงบนพนโลก การรบรระยะไกล ระบบสารสนเทศภมศาสตร

ไดมบทบาทในชวตประจาวนมากขน บคคลทวไปสามารถเขาถงการใชงานภมสารสนเทศไดสะดวก

รวมถงปจจบนภาครฐและเอกชนกนาขอมลจากภมสารสนเทศมาใชงานดานตาง ๆ อยางแพรหลาย

แผนทแสดงพนทปาไม จงหวดนาน พ.ศ. 2557

ภาพจากดาวเทยมจงหวดนาน

22