Top Banner
ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี Chemical Safety ภก . สิรภพ สันติธเนศ เภสัชกรชานาญการ สานักยาและวัตถุเสพติ กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ 1 1
31

ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... ·...

Sep 01, 2019

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ความปลอดภยในการใชสารเคมChemical Safety

ภก.สรภพ สนตธเนศ เภสชกรช านาญการส านกยาและวตถเสพต

กรมวทยาศาสตรการแพทย

1 1

Page 2: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

สารเคม (Chemical Substance) คอ

สสารวสดใดๆ ทสามารถระบองคประกอบทางเคมทแนนอนได เชน น าบรสทธ (H2O) ประกอบดวยธาต ไฮโดรเจน (H) 2 อะตอม และออกซเจน (O) 1 อะตอม รวมตวกน หรอเกลอโซเดยมคลอไรด (NaCl) กประกอบดวยธาต Na และ Cl อยางละ 1 อะตอม

2

Page 3: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

สารเคมจะมสถานะอย 3 สถานะ ไดแก ของแขง (Solids) ของเหลว(Liquids) และกาซ (Gases) สามารถเปลยนสถานนะได เมอสภาวะหรอเงอนไขเปลยนไป เชน อณหภม, ความดน, ปฏกรยาทางเคม ฯลฯ

3

Page 4: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

1. สารไวไฟ (Flammables) หมายถง สารทตดไฟไดงาย หรอเปนสาเหตชวยสนบสนนใหตดไฟจากการเสยดส โดยการลกไหม เปนปฏกรยาเคมทเรยกวา Oxidation ซงตองอาศยปจจยอนๆดงตอไปน เช อเพลง (Fuel) กบ ออกซไดเซอร (Oxidizer) หรอสารเรงการตดไฟ ตองมสดสวนทเหมาะสม พลงงานตองสงพอ

4

Page 5: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

เชอเพลงทางเคม

5

- Hydrogen- Acetylene- LPG- Ethylene Oxide

Gases Liquids Solid

- Acetone- Alcohol- Hexane- Ether- Toluene

- พลาสตก- ไม - เสอผา- กระดาษ - ฝนผง

Page 6: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

Oxidizer

6

- Oxygen- Ozone- Nitrous oxide- Fluoride

Gases Liquids Solid

- Hydrogen- Peroxide- Nitric acid- Perchloric acid- Bromide

- Perchlorates- Peroxides- Ammoniumnitrate

Page 7: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ออกซเดชน (Oxidation) หมายถง กระบวนการทมการเตมออกซเจน (Oxygen) หรอหมายถงการลดทอน electron หรอการเพม oxidation number ความดนไอ (Vapor Pressure) หมายถง ของเหลวชนดหนงๆ บรรจอยใน ภาชนะเปด เมอท งไวระยะหนง จะเหนวา ในทสดของเหลวน จะระเหยไปหมด ไมมของเหลวเหลออย แตถานาของเหลวไปบรรจใน ภาชนะปด โดยวางภาชนะน ไวในทสภาวะเดยวกน มอณหภม และความดนเดยวกน เมอท งไวในระยะเวลาหนงจะพบวา มไอซงเกดจากการระเหยปรากฏอยเหนอของเหลวน ไอของโมเลกลของเหลวทอยเหนอของเหลวน จะวงชนกบผนงของภาชนะ จงทาใหเกดความดน เราเรยกวา ความดนไอ (Vapor Pressure)

7

Page 8: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

8

ของเหลวแตละชนดจะมความดนไอไมเทากนโดยจะขนกบอณหภมเฉพาะส าหรบสารแตละชนด

ดงน น จากกราฟ เราสามารถเรยงลาดบอณหภมททาใหเกดความดนไอของสารตางๆไดดงน diethyl ether > ethyl alcohol > water > ethylene glycol

Page 9: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

จดวาบไฟ (Flash Point) หมายถง อณหภมตาสดททาใหของเหลวกลายเปนไอเพยงพอตอการเรมตนลกไหมข นเมอมแหลงจดตดไฟ แตมไมเพยงพอทจะลกตดไฟไดอยางตอเนอง จดวาบไฟมประโยชนในดานการแบงประเภทของสารเคมวาเปน สารไวไฟ (Flammables), สารตดไฟได (Combustible) และสารไมตดไฟ (Non-combustible) ตามมาตรฐาน NFPA 30อณหภมลกตดไฟไดเอง (Autoignition Temperature) หมายถง อณหภมตาสดททาใหสารเคมลกตดไฟข นเอง จากแหลงความรอนในตว หรอสมผสกบวสดผวนอก โดยปราศจากการจดตดไฟจากแหลงภายนอก ทาการทดสอบตามมาตรฐาน ASTM D 286 และ ASTM D 2155 ใชประโยชนในการกาหนดบรเวณและอณภมในการเกบรกษาและการระบายอากาศ

9

Page 10: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

สารทไวตอการเกดปฏกรยา

สารระเบดได (Explosive)

10

1. Acetyleniccompounds (H-C ≡C-CH3) 2. Azides3. Azocompounds 4. Chlorites / Chlorates / Perchlorates5. Fulminates (AgCNO) 6. Nitro compounds7. Nitrogen containing compounds (AgN3) 8. Picric acids, Picrates 9. Peroxides10. Polymerizablecompounds 11. Acrylic acid, ethylene, butadiene, styrene

Page 11: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

1. Alkali metals eg. Li, Na 2. Organometaliccompounds3. Halides eg. Titanium tetrachloride, acetyl chloride4. Hydrides eg. Sodium hydride5. Peroxides eg. Sodium peroxide6. Carbides eg. Calcium carbide7. Oxides eg. Sodium oxide8. Phosphideseg. Aluminiumphosphide9. Anhydrides eg. Acetic anhydride

สารทไวตอการเกดปฏกรยา

สารไวตอน า (Water Sensivity)

11

Page 12: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

1. ผงโลหะ เชน zinc, nickel, titanium2. โลหะแอคลาไล เชน sodium, potassium3. ไฮไดรด เชน diborate, barium hydride4. สารอน ๆ เชน sodium amide, organometallics

สารทไวตอการเกดปฏกรยา

สารไวตออากาศ (Air Sensivity)

12

Page 13: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

เชน styrene สารกลมนเมอเกดปฏกรยาพอลเมอไรเซชนจะท าใหเกดความรอนสงหรอไมสามารถควบคมการปลดปลอยความรอนออกมาไดสารทกอใหเกดเปอรออกไซด (Peroxide–forming materials) หมายถง สารทเมอท าปฏกรยากบอากาศ ความชน หรอสงปนเปอนตางๆ แลวท าใหเกดสารเปอรออกไซด เชน ether, dioxane, sodium amide, tetrahydrofuran (THF) เปนตน สารเปอรออกไซดเปนสารทไมเสถยรสามารถท าใหเกดการระเบดไดเมอมการสนสะเทอน แรงเสยดทาน การกระแทก ความรอน ประกายไฟ หรอ แสง

สารทไวตอการเกดปฏกรยา

สารไวตอปฏกรยาพอรเมอไรเซชน

13

Page 14: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

สารทไวตอการเกดปฏกรยา

ของผสมออกซไดเซอร

14

Page 15: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

15

Page 16: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

สารทไวตอการเกดปฏกรยา

สารทเปนพษ

16

Benzeneอาการเฉยบพลน : รสกคน เวยนศรษะอาการเรอรง : ปอดบวม เปนโรคเมดโลหตจาง ถงตายได

กรดซลฟรก, โซเดยมไฮดรอกไซด 50%, สารกดกรอนอน ๆ ท าใหผวหนงไหมหรออวยวะถกกดกรอน ท าลายระบบ

คลอรนท าลายปอด ท าใหปอดไมสามารถท าหนาทแลกเปลยนออกซเจนตอไปได

Page 17: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

17

ประเภท 1 - ระเบดได (Explosives)เปนสารทอาจระเบดได เมอไดรบกระทบกระเทอน การเสยดส ประกายไฟ และความรอน

Page 18: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

18

ประเภท 2 - กาซ (Gases)ไดแก กาซไมไวไฟ, กาซไวไฟ, กาซพษ

Page 19: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

19

ประเภท 3 - ของเหลวไวไฟ (Flammable Liquids) แบงออกได ดงน

สารไวไฟสง สารไวไฟ

Page 20: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

20

ประเภท 4 - ของแขงไวไฟ (Flammable Solid)คอสารทลกไหมไดเอง (Spontaneous Combustion) และสารทสมผสกบน าแลวกาซไวไฟ (Dangerous When Wet)

Page 21: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

21

ประเภท 5 - สารออกซไดซและสารอนทรยเปอรออกไซด

Page 22: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

22

ประเภท 6 - สารพษและสารตดเชอ (Toxic and Infectious Substances)เปนสารทกอใหเกดอนตรายรายแรงถงข นเสยชวตเมอเขาสรางกาย ทางระบบหายใจ ทางปาก และทางผวหนง อาจกอใหเกดพษชนดเฉยบพลน หรอชนดสะสมในรางกาย

Page 23: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

23

ประเภท 7 - วตถกมมนตรงส (Radioactive Materials)เปนสารทใหกมมนตรงสออกมาในปรมาณทมากกวา 0.002 ไมโครครตอกรม

Page 24: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

24

ประเภท 8 - สารกดกรอน (Corrosive Substances)

สารกดกรอน (Corrosive)เปนสารทมฤทธกดกรอนและทาลายเมอสมผสกบสารหรอไอ

สารระคายเคอง (Irritant)สารทกอใหเกดการระคายเคองตอเน อเน อตา ผวหนง หรอ

Page 25: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ระบบจ าแนกความเปนอนตรายของสารเคมทนยมใชระบบขององคการสหประชาชาตทใชกบการขนสง (UN-Class) จ าแนกสารอนตรายเปน 9 ประเภท ดงน

25

ประเภท 9 - วสดอนตรายเบดเตลด (Miscellaneous Dangerous Substances and Articles)

Page 26: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ตวอยางสารเคมทไมควรเกบรวมกน

26

Page 27: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

สงทควรท าในกระบวนการเกยวกบสารเคม

27

1. ควรรกษามอและหนาใหสะอาด 2. ควรระวงสารอนตรายตอระบบหายใจ 3. ควรปดฉลากภาชนะใสสารเคมใหชดเจน 4. ควรอานฉลากกอนและหลงใชสารเคม 5. ควรจบภาชนะใหฉลากอยระหวางองมอเมอเวลาถายเท 6. ควรสวมใสผากนเปอนและถงมอ 7. ควรเทหรอรนสารอยางชา ๆ เสมอ 8. ควรตรวจภาชนะกอนทจะถายเทสารลงไป 9. ควรเทสารละลายทเขมขนลงในสารละลายทเจอจางกวา 10. ควรถอบกเกอรโดยใชมอโอบรอบบกเกอร 11. ควรเกบสารทอยในภาชนะใหญมาก ๆ ไวทช นตาทสด

Page 28: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

สงทไมควรท าในกระบวนการเกยวกบสารเคม

28

1. อยาแตะตองสารเคมโดยไมจาเปน 2. อยาสบบหรหรอกนอาหารในบรเวณทมสารเคม 3. อยาชมหรอดมสารเคม4. อยาใชสารเคมทบรรจในภาชนะทมฉลากปายชอไมชดเจน5. อยาใชสารเคมมากกวาทกาหนดไว 6. อยามองลงไปในภาชนะทมสารเคมอย 7. อยาใชปากดดสารเคม เมอตองการถายสารเคมโดยใช ปเปต

Page 29: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

ของเสยทไมอนตรายสามารถปลอยทงไดเลย

29

- เกลอของโลหะทไมเปนพษและไมมแอนไอออนทเปนพษ หรอมอนตรายอยางอน ของเสยทมน าเปนตวทาละลาย และมสารอนทรยหรออนนทรยทไมเปนพษละลายอยไมเกน 5 % ของแขงทไมมสารเปนพษหรอมอนตรายอยางอน เชน เศษแกวทสะอาด กระดาษกรอง ตวดดน า

Page 30: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

การตรวจสอบความเหมาะสมของแผนความปลอดภยในการท างานกบสารเคม

30

1. สามารถปองกนผปฏบตงานจากอนตรายทจะเกดจากสารเคมหรออปกรณทใชงานได2. สามารถลดระดบการไดรบสารพษในระหวางการท างานใหอยในระดบทปลอดภยได3. ผปฏบตงานสามารถเขาใจเนอหาของแผนได4. ผปฏบตงานสามารถปฏบตตามแผนได5. สามารถเปนแนวทางใหผปฏบตงานคดพฒนาและปรบปรงการท างานใหมความปลอดภย6. สามารถท าใหอปกรณความปลอดภยตาง ๆ อยในสภาพพรอมใชงานไดเสมอ7. สามารถกระตนใหมการอบรมเกยวกบความปลอดภยอยางสม าเสมอและตอเนองได8. สามารถระบชอผมอ านาจหนาทรบผดชอบเกยวกบความปลอดภยในองคกรได9. ผปฏบตงานสามารถทราบวางานใดเปนงานอนตรายทตองไดรบอนญาตจากผบงคบบญชา10. แผนจะไดรบการทบทวนและพฒนาใหเหมาะสมตามระยะเวลาทก าหนดไวได

Page 31: ความปลอดภัยในการใช้สารเคมีdmsc2.dmsc.moph.go.th/webroot/drug/km/lab_safety_2017/Lab safety ความ... · ความปลอดภัยในการใช้สารเคมี

THANK YOU