การสังคมสงเคราะห์แนวพุทธ ...gps.mcu.ac.th/wp-content/uploads/2016/09...ชาวพ ทธ และส งคมองค รวม

การสงคมสงเคราะหแนวพทธ : แนวทางการจดตงโรงพยาบาลสงฆเพอสวสดการดานสขภาวะของ

พระภกษสามเณร พระสงฆาธการและชมชนวดในประเทศไทย Buddhist Social Welfare: The establishment of the Priest Hospital for the well being of monks, novices and Sangha organization and community nearby temple in Thailand

ดเรก ดวงลอย I Direk Duangloy1*

มลลกา ภมะธน I Mallika Phumathon** พระระพน พทธสาโร I Phra Raphin Buddhisaro**

บทคดยอ บทความวชาการนมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการจดตงโรงพยาบาลสงฆเพอสงเสรมระบบสวสดการดานสขภาวะส าหรบพระภกษสงฆและชาวพทธใชวธการศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ สมภาษณ น าเสนอแนวคด หลกวธปฏบตในการจดตงโรงพยาบาลสงฆ และพฒนาบคลากรทางการแพทย เพอสวสดการในอนาคต ผลการศกษาพบวา โรงพยาบาลสงฆ เปนตนแบบในการเขาถงสวสดการดานสขภาวะแรกของพระสงฆทวประเทศ แตมอยอยางจ ากดเพยง 1 แหงดงนนจงควรก าหนดแผนและยทธศาสตรในการจดตงโรงพยาบาลสงฆระดบหน 4 แหง และกระจายไปยงระดบภาค 18 แหง เพอเปนการจดสวสดการดานสขภาวะใหแกพระภกษ,พระสงฆาธการและเปนเกณฑกระตนเสรมการท าดของชาวพทธซงจะชวยแบงภาระของรฐในการจดสวสดการดานสาธารณสขใหประชาชนไดเขาถงแหลงพยาบาลครอบคลมมากขนโดยใหคณะสงฆเปนเจาของผบรหารสถานพยาบาลทไมแสวงหาก าไร เนนการ“สงเคราะห-สงคหวตถ” เปนสวสดการแกพระสงฆ พระสงฆาธการ และชมชนโดยมหาวทยาลยสงฆไทยจดหลกสตรพฒนาบคลากรทางดานการแพทยรวมกบสถาบนการศกษาอน เพอรองรบระบบโรงพยาบาลสวสดการสงฆชาวพทธในองครวม เปนยทธศาสตร ระยะท 1 (1-5 ป) รวมผลตบคลากรทางแพทยรวมกบหนวยจด ระยะท 2 (6-10 ป) จดการศกษาผลตบคลากรทางแพทยเองโดยมหนวยจดรวมเปนภาคสนบสนน ระยะท 3 (10 ปตอไป) จดระบบสวสดการดานสาธารณสขในองครวมอยางเปนระบบผานโรงพยาลบาลทคณะสงฆจดตงขนในแตระดบหนและภาครวม 22 แหงทวประเทศ ค าส าคญ :โรงพยาบาลสงฆ,สวสดการดานสขภาวะ,พระสงฆาธการและชมชนวด Abstract This article aims to study the way to establish a monastic hospital, to promote the health welfare system for Buddhist monks and Buddhists. The research methodology used from studying the literatures, related researches and interviews and suggested the concepts to perform in settling the Priest Hospital including developing the medical personnels for future benefits.

*Ph.D Student (Buddhist Education and Management) MCU Nakornsavwan Campus **Faculty of Management RajaphatNakornsawan University ***Faculty of Social Science Mahachulalongkornviyalaya University Ayutthaya

The study indicated that Priest Hospital was the model to access the welfare of monks throughout the country, but there has been only one place. Therefore, a plan and strategy for the establishment of four monastic hospitals should be established and distributed to 18 levels to serve the welfare of monks and novices. This will help to distribute the burden of the state on public health welfare to more people. The monks are the owners of the non-profit medical facility, focusing on the "synthesis - the sacred object" as a welfare for the monks. The Thai Buddhist Sangha University organized a medical staff development program with other educational institutes in order to support the Buddhist welfare system Buddhist monks in holistic. Phase 1 (1-5 years), cooperating the production of medical personnel together with the second phase (6-10 years). Organizing of the study of the production of medical personnel themselves, with the third phase (10 years later). providing a systematic system of public health welfare through the ecclesiastical sanctuaries established at the same level in 22 sectors throughout the country..

Keywords : Priest Hospital, Welfare Benefits, Monks and Religious Communities บทน า “...โย ภกขเว ม อปฎฐเหยย คลาน อปฎฐเหยย ผใดปรารถนาอปฎฐากเราตถาคต ผนนพงอปฎฐากภกษไขเถด...”(ว.มหา. (บาล) 5/166/227) พทธพจนทยกมาเปน “ค าขวญ” ของ “โรงพยาบาลสงฆ” ทมเปาหมายเพอจดสวสดการดานสขภาวะของพระสงฆทวประเทศไทย“เปนโรงพยาลสงฆทใหญทสดในประเทศไทย” จากสภาพปญหาทเกดขนพระสงฆทวประเทศซงมสถานะเปนพระสงฆาธการในประเทศไทย ทงฝายปกครองและฝายสนบสนน ตงแตเจาอาวาสเปนตนไปจนกระทงถงสมเดจพระสงฆราช กวา 4 หมนรป/ต าแหนง รวมทงพระสงฆทบวชตามประเพณและด าเนนชวตตามวถนกบวชกวาปละ 3 แสนโดยรวมทวประเทศ ทผานมาหากส ารวจระบบสวสดการพระสงฆในดานการเขาถงแหลงพยาบาล หรอสวสดการดานสาธารณะสขจะพบเพยงเปนสทธอนพงไดตามสทธพลเมองในชาต การไดสทธบตรทอง บตร 30 บาทรกษาทกโรค หรอสวสดการในการประกนตนเองขนพนฐานหรอระบบการลงทนในแบบประกนชวต ไมไดมการออกแบบระบบสวสดการภายใตหนวยงานหรอองคกรของคณะสงฆแตอยางใด ท าใหเหนวาปญหาพระสงฆกบระบบสขภาวะไมไดเออตอการปฏบตตนตามวถนกบวชได ทงการเขาถงระบบสขภาวะกบการจดการไมสอดคลองกน ทงยงไมมกลใดจากระบบคณะสงฆทจะชวยเหลอซงกนและกน หรอสงคมตาม“สงคหวตถ” ได ทเปนมอยกเพยงทคณะสงฆระดบจงหวด ระดบอ าเภอ จดทอดผาปาใหโรงพยาบาลหรอสรางตกอาพาธสงฆ เพอสวสดการเจบปวยรกษาในคราวอาพาธส าหรบพระสงฆในพนทหรอจงหวดนน ๆ เทานน อาท ตกสงฆอาพาธ โรงพยาบาลอดรธาน 10 ชน 200 ลานบาท (ระดมทนโดยหลวงปบว ญาณสมปนโน) ตกพเศษสงฆ 94 ป หลวงปศร มหาวโร โรงพยาบาลศรสมเดจ ตกวชรญาณวงศ (หอสงฆอาพาธจฬา) และตกสงฆอาพาธของแตละแหง เปนตน แตทงหมดไมปรากฏเปนกลไกเชงระบบในการใหบรการดานสขภาวะแกพระสงฆ ชาวพทธ ทงกระตนตอการท าดตามหลกศาสนาแตอยางใด (สมภาษณ A,10 ธนวาคม 2560,พระนครศรอยธยา) ดงนนในบทความนจงประสงคส ารวจ ศกษา และเสนอรปแบบ แนวทางทจะพงเปนไปได โดยใชสงทมอยเดมของโรงพยาบาลสงฆ มาออกแบบระบบสาธารณสขแกพระสงฆ พระสงฆาธการ ชมชนวด และสงคม เพอแบงเบา

ภาครฐในการจดสวสดการดานสขภาวะแกสงคมประเทศชาตในองครวม โดยมทมาจากพระสงฆเพอพระสงฆ ชาวพทธ และสงคมองครวม เปาหมายเพอสรางสขภาพกาย จตตามหลกพระพทธศาสนาดวย

ภาพประกอบ 1 ปายโรงพยาบาลสงฆ พรอมค าขวญ “โย ภกขเว ม อปฎฐเหยย โส คลาน อปฏฐเหยย”

หนวยของรฐทจดเพอสวสดการส าหรบพระภกษในพระพทธศาสนา (ภาพ : ออนไลน) สวสดการพระสงฆและชมชน/เพอสงเสรมความเปนคนด

ในฐานะทพระภกษสงฆ เปนสมาชกในสงคม พงมสทธขนพนฐาน ตามหลกสทธมนษยชน (Human Rights) ทรฐจะพงจดการใหไดรบการตอบสนองตามความตองการพนฐาน (Basic Needs) โดยเฉพาะสวสดการดานสขภาวะทรฐพงจดให บนหลกการแหงความเสมอภาคยตธรรมทางสงคม (Social Justic) การมส วนร วมของคนในส งคมท กระดบ (Participation) เป น ไป โดยความถกตอ งและม ความโปร งใส (Transparency) ดงนนรฐ หรอหนวยงานคณะสงฆเองตองจดสวสดการดานสขภาวะใหเกดขนแกคณะสงฆ พระสงฆาธการและชมชนทพระสงฆาธการระดบวดชมชนท าอย มงานวจยทศกษาเกยวกบแนวทางในการพฒนาสวสดการพระสงฆ ดงปรากฏในงานของ พระมหาประพนธ ไทยใหญ (2553 : 15-16) ถวล ค าโสภา (2548 : น.บทคดยอ) สมชย สกสก (2543 : น.บทคดยอ) ซงสงเคราะหในภาพรวมไดขอสรปวา พระสงฆ สามเณรพงตองไดรบและควรจดสวสดการในดานตาง ๆ อาท การศกษา (Education) การเขาถงแหลงสาธารณสขและสขภาพอนามย (Health) ความมนคงทางสงคม (Social Security) รวมไปถงบรการสงคม (Social Service) เพอใหไดสทธแหงสวสดการนนอย ทงในเรองการศกษา ดานสขภาวะและอน ๆ การจดสวสดการจงควรเปนหนาทของรฐ และพระสงฆระดบปกครอง ควรออกแบบระบบเพอชวยเหลอดแลซงกนและกน ใหกบสมาชกในองคกรของตนเอง ทงเผอแผไปยงสมาชกในสงคมองครวม ไดรบประโยชนทจะเขาถงแหลงพยาบาล เมอสมาชกในองคกรไดสทธการเขาถงแหลงพยาบาลผานการจดการอยางเปนระบบไดแลว ก๗ท าใหเหนวากลไกการบรหารนน เกดจากคณะสงฆเปนผด าเนนการ ออกแบบ และจดการ ซงจะชวยกอใหเกด ประโยชนทงโครงสราง ระบบ และปฏบตการกลาวคอ (1) พระสงฆสามารถเขาถงแหลงพยาบาลในชมชนใกลพนททตนเองอยอาศย เชนในเขตปกครองคณะสงฆ หรอจงหวดทตนอยอาศย ทงสะดวกส าหรบผดแล และพยาบาลไข ซงทงหมดสงใหเกดผลในทางปฏบต ตอชาวพทธในชมชนทโรงพยาบาลตงอย สามารถเขาถงระบบสาธารณสขในองครวมได (2) โรงพยาบาลทด าเนนการโดยพระสงฆ จะเปนแรงกระตนเสรมใหชาวพทธเปนคนด สงเสรมคนด หมายถง ใครเปนคนดในชมชนทวดตงอย ชวยงานวดพระศาสนา เจาคณะพระสงฆาธการสามารถการนต ใหการรบรองในการเขาถงแหลงพยาบาลททางคณะสงฆเปนผด าเนนการ บรหารจดการในแตละพนทได หากด าเนนดงกลาวไดพระภกษสามารถเขาถงแหลงพยาบาลได รวมทงสงเสรมใหชาวพทธเขาถงแหลงพยาบาล (3) ชวยลดสดสวนในการเขาถงแหลงพยาบาลในองครวมของประชากรทงประเทศไดดวย ทงจะยงเปนทางเลอกส าหรบประชาชนในการเขาถงแหลงสาธารณสขทด าเนนการและจดการโดยพระสงฆในพระพทธศาสนา ซงจะท าใหพระสงฆมบทบาทตอสงคม ท าหนาทในการ “สงเคราะห” ตามหลก “สงคหวตถ” โดยมเปาหมายเพอสวสดภาพส าหรบพระภกษสามเณร ชาวพทธ และประชาชนทวไป

การเขาถงแหลงพยาบาลของพระสงฆทวประเทศ ขอมลของกระทรวงสาธารณสข พบวามแพทยในสงกดจ านวน 15,403 คน เฉลยแพทย 1 คน ดแลประชากร 4,155 คน ทงกระทรวงสาธารณสขไดก าหนดเปนยทธศาสตรวาประมาณ พ.ศ.2566 สดสวนของแพทย 1 คนตอประชากร 1,500 คน (ขอมลเมอ 20 เมษายน 2559) ถาพระทวประเทศถกจดอยในสดสวนของการเขาถงแหลงพยาบาลในฐานะทเปนคนไทย จ านวนพระสงฆม 300,000 รป/ จะมสวนแบงในการเขาถงหมอ 1 คน ตอพระสงฆ 20 รป รวมอยในสดสวนของประชากรทงประเทศดวย เมอลงรายละเอยดจ าเพาะไปทกลมพระสงฆหรอชาวพทธพบวา มเพยงโรงพยาบาลสงฆแหงเดยวทตงอย มเตยงผปวยในจ านวน 278 เตยง โดยใหบรการผปวยใน ปละ 5,000 ราย ผปวยนอกปละ 80,000 ราย กลมเปาหมายเปนพระภกษ-สามเณร เพอปองกนโรคและใหการรกษาโรคเฉพาะทาง อาท ทางจกษ ศลยกรรมทางเดนปสสาวะ และเปนสถานทใหการรกษาในระดบตตยภมทางดานพระภกษ -สามเณรอาพาธ [โรงพยาบาลสงฆ ออนไลน] จากสภาพการณทเกดขน พระภกษผปวย (วด) สวนใหญตงอยในสวนภมภาค สถานพยาบาลส าหรบพระสงฆาธการ ทงการเขาถงแหลงพยาบาลกเปนเรองทยากดวยตงอยทสวนกลางคอกรงเทพ หากมองความเจบปวยเปนธรรมชาต เกดขนไดตลอดเวลาไมสามารถคาดเดาหรอทราบลวงหนาได จากเหตผลนยอมท าใหโอกาสของพระภกษในฐานะเปนศาสนทายาททมความส าคญในการรกษา สบทอดอายพระพทธศาสนาไดรบผลกระทบดวย “ความเจบปวยเปนทกข” ดงนนจากสภาพปญหาดงกลาวจงควรตองคดหาวธการ ในการแกไขปญหาระบบสาธารณสขของพระภกษสงฆ และถาการแกปญหาหรอออกแบบไดด กจะท าใหระบบสาธารณสขนน มผลในเชงของการบรหารดานสขภาวะเปนสวสดการ อปถมภสมาชกในศาสนาใหมก าลงใจในการปฏบตธรรม ตามหนาทของความเปนพระในพระพทธศาสนา มสวสดการในฐานะมนษยในสงคมจะพงได รบ หากการจดระบบสวสดการดานสาธารณสขด บรหารจดการไดด เปนประโยชน กจะชวยใหการบรการดานสาธารณสขแกชมชนวด และแบงเบาภาระของรฐในดานการเขาถงแหลงระบบสาธารณสขได ตามกรอบการปกครองคณะสงฆเปนโรงพยาบาลในหนเหนอ ใต ตะวนออก และกลาง เปนตน หรอสามารถขยายไปตามภมภาคเปนไปตามกรอบการปกครองคณะสงฆ 18 ภาค หรอขยายไปเปนโรงพยาลสงฆจงหวด/อ าเภอน ารองตอไป เพอใหครอบคลมการบรหารสขภาวะองครวมแกพระสงฆและชาวพทธ รวมไปถงการใหสถาบนการศกษาของคณะสงฆทงในสวนมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จ.พระนครศรอยธยา หรอมหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย จ.นครปฐม ซงอยภายใตการบรหารก ากบของคณะสงฆ ไดท าการเปดหลกสตร พฒนาหลกสตร จดการศกษาทเนนดานสาธารณสข สขภาวะ เชน แพทย พยาบาล และสาขาอน ๆ รวมกบหนวยจดการศกษาดานสขภาวะ เชน กระทรวงสาธารณสข มหาวทยาลยตาง ๆ ทจดดานแพทยและพยาบาลและบคคลากรในสายปฏบตการในระบบสาธารณสข เพอน าไปสการสงเสรมระบบกลไกสขภาวะอยางทจะพงท าไดผานโรงพยาบาลสงฆหน ภาค/จงหวดและอ าเภอตอไป

ภาพประกอบ 2 การจดสวสดการดานสขภาวะแกพระภกษของโรงพยาบาลสงฆ (ภาพ : ออนไลน)

แนวทางการจดตง/ขยายโรงพยาบาลสงฆ เพอจดระบบสวสดการดานสขภาวะแกพระสงฆ/ชาวพทธ

การจดตงโรงพยาบาลใหเปนงานของคณะสงฆ โดยใชรปแบบของโรงพยาบาลสงฆเพอเปนสวสดการ ส าหรบพระสงฆาธการ และชาวพทธ นบเปนการแบงเบาระบบสาธารณสขของรฐ และสงเสรมสทธในการเขาถงแหลงพยาบาลใหไดรบสวสดการดานสาธารณสขจากโรงพยาบาลของคณะสงฆ นบเปนยทธศาสตรหนงในการท างานสงคมสงเคราะหของพระสงฆโดยสรางสวสดการดานสขภาวะใหสมาชกในองคกร โดยการจดตงโรงพระบาลสงฆระดบหน 4 แหง (เหนอ-ใต-ออก-กลาง) จากนนกระจายจดตงใหไดครบในระดบภาคคณะสงฆ 18 ภาค/แหง (1-18) ทจดตงและด าเนนการโดยคณะสงฆ โดยใชรปแบบโรงพยาบาลสงฆทกรงเทพ ใชการบรหารแบบโรงพยาบาลผสมสงคมสงเคราะห/ แตบรหาร/ด าเนนการโดยคณะสงฆในรปของสวสดการตอกลมพระสงฆและการใหบรการแกชมชนทโรงพยาบาลตงอยในรปแบบ Temple Hospital ทดแลทงสขภาพกายสขภาพจตดวยวถทางศาสนาแบบบรณาการผสมผสาน ซงมแนวทางทจะด าเนนการได คอ

(ก) การจดตงโรงพยาบาลสงฆตามเขตปกครอง/หนเหนอ ใต กลาง ตะวนออก (ระยะท 1/1-5 ป) ตามกรอบการปกครองคณะสงฆระดบสง ทมเปาหมายเพอจดสวสดการในแตละหนใหญของแตละพนท 4 แหง โดยเทยบเคยงกบ“โรงพยาบาลสงฆภาคอสาน” หรอง “โรงพยาบาล 50 พรรษา มหาวชราลงกรณ” จงหวดอบลราชธาน ขนแรกด าเนนการโดยคณะสงฆภาคอสานโดยมเปาหมายเพอเปนสวสดการส าหรบพระสงฆ 19 จงหวดภาคอสาน เปนโรงพยาบาลทวไปขนาด 400 เตยงซงไดเปดใหบรการมาแลว 11 ป โดยการด ารของคณะสงฆและประชาชน 19 จงหวด โรงพยาบาลนรบคนไขทวไป มแพทยผเชยวชาญทกสาขา ใหบรการทงพระสงฆและบคคลทวไป ในจ านวนนมพระสงฆเปนผปวยนอกเกอบ 4 หมนรปตอป

(ข) การจดตงโรงพยาบาลสงฆตามเขตปกครองคณะสงฆ 18 ภาค/18 แหง (ระยะท 1/1-10 ป) โดยมเปาหมายกระจายระบบสาธารณสขอนเปนสวสดการดานสขภาวะไปยงภมภาค โดยมกลมเปาหมายเปนมวลชนคนและสมาชกในเขตจงหวดและภาคนน ๆ โดยจะเปนสวสดการดาน

สขภาพของพระสงฆาธการระดบจงหวดลงไป ใหเขาถงระบบดานสขภาวะ ซงกลมเปาหมายเปนพระสงฆาธการ และพระสงฆในเขตปกครองในเขตภาคนน ๆ รวมทงชาวพทธ ภาค พนทบรการ/สงฆาธ

การ พระ/สงฆาธการ

ชาวพทธ จดตง รพ. รฐ/ภาค

1 4 จงหวด/965 วด/กรงเทพ(456) นนทบร(195), ปทมธาน(189), สมทรปราการ(125)

33,550 ประชากรทงประเทศ 65,124,716

คน ชาย มจ านวน

31,999,008 คน

หญง มจ านวน

33,125,708 คน

ขอมลการปกครอง

สวนภมภาค จ านวน

จงหวด 76 จงหวด จ านวน

อ าเภอ 878 อ าเภอ จ านวนต าบล 7,255 ต าบล จ านวนหมบาน 74,965 หมบาน

รพ.สงฆ 1 500 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยตาง ๆ

ในเขต กทม.ฯ

2 3 จงหวด/1,246 วด/อางทอง(219),

พระนครศรอยธยา(514)สระบร (513)

12048 รพ.สงฆ 2 120 เตยง+

(ร.พ.+พนท)

ศนยแพทยศาสตรศกษาชนคลนก

โรงพยาบาลสระบร (แพทยศาสตร ม.ธรรมศาสตรต)ฯ

3 4 จงหวด/1,477 วด/ลพบร (703), สงหบร (184), ชยนาท(277),

อทยธาน(313)

10720 รพ.สงฆ 3 120 เตยง+

(ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร ม.ธรรมศาสตร ฯฯ

4 4 จงหวด/2,721 วด/ พจตร (466),เพชรบรณ

(851),นครสวรรค (804), ก าแพงเพชร

(600)

22388 รพ.สงฆ 4 120 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวรฯลฯ

5 4 จงหวด/1,567 วด/สโขทย(365),พษณโลก

(597), ตาก (264), อตรดตถ (341),

13405 รพ.สงฆ 5 120 เตยง+

(ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยนเรศวรฯลฯ

6 5 จงหวด/3048 วด/ล าปาง(733), เชยงราย (1,042), พะเยา (474), แพร(367), นาน (432)

18242 รพ.สงฆ 6 120-500+ (ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยพะเยา

ส านกวชาแพทยศาสตร

มหาวทยาลยแมฟาหลวงฯลฯ

7 3 จงหวด/1,940 วด/เชยงใหม

(1,369),ล าพน (429), แมฮองสอน (142)

16186 รพ.สงฆ 7 120 เตยง+

(ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ฯลฯ

8 6 จงหวด/4,728 วด/อดรธาน (1,393),

บงกาฬ(401) หนองคาย (624), เลย

(678), สกลนคร (1,160), หนองบวล าภ(472),

34273 รพ.สงฆ 8 120-500+ (ร.พ.+พนท)

ศนยแพทยศาสตรศกษาชนคลนก

โรงพยาบาลอดรธาน(ม.ขอนแกน)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย

มหาสารคาม / ม.ขอนแกน ฯลฯ

9 4 จงหวด/4,895 วด/กาฬสนธ

(877),ขอนแกน (1,439), มหาสารคาม

(1,022), รอยเอด(1,557)

30006 รพ.สงฆ 9 120-500+ (ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย

มหาสารคาม / ม.ขอนแกนฯลฯ

10 6 จงหวด/5,289 วด/อบลราชธาน (1,777),

ศรสะเกษ (1,310)นครพนม

(800), ยโสธร (643), มกดาหาร (384), อ านาจเจรญ(375)

36153 รพ.สงฆ 10 120-500+ (ร.พ.+พนท)

วทยาลยแพทยศาสตรและการสาธารณสข มหาวทยาลย

อบลราชธานฯลฯ

11 4 จงหวด/5,069 วด/บรรมย (1,044),

สรนทร(908) นครราชสมา (2,078),

ชยภม (1,039),

44684 รพ.สงฆ 11 120-500+ (ร.พ.+พนท)

ส านกวชาแพทยศาสตร มหาวทยาลย

เทคโนโลยสรนารฯลฯ

12 4 จงหวด/1,376 วด/สระแกว

(401),ปราจนบร(408),นครนายก

(210), ฉะเชงเทรา(357),

13772 รพ.สงฆ 12 120 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยศรนคร

นทรวโรฒฯลฯ

13 4 จงหวด/1,183 วด/ชลบร (396), ระยอง (272),จนทบร (377),

ตราด(138)

12379 รพ.สงฆ 13 120 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยบรพาฯ

14 4 จงหวด/1,507 วด/นครปฐม (225),

สพรรณบร (588),

19546 รพ.สงฆ 14 120 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

ศนยแพทยศาสตรศกษาชนคลนก

โรงพยาบาลพหลพล

กาญจนบร (584), สมทรสาคร (110)

พยหเสนา(มหาวทยาลยมหดล) ฯ

15 4 จงหวด/1,037 วด/ราชบร (423), เพชรบร (269), สมทรสงคราม

(110), ประจวบครขนธ(235)

11076 รพ.สงฆ 15 120 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

ศนยแพทยศาสตรศกษาชนคลนก

โรงพยาบาลราชบรโรงพยาบาลหวหน (ม.

มหดล)ฯลฯ

16 3 จงหวด/1,189 วด/ชมพร (228),

นครศรธรรมราช (619), สราษฏรธาน

(342)

8862 รพ.สงฆ 16 120 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

ส านกวชาแพทยศาสตร มหาวทยาลยวลย

ลกษณฯลฯ

17 5 จ งห วด /422 ว ด /ภ เ ก ต ( 3 8 ) ,ต ร ง(172),กระบ (83),พงงา(87),ระนอง (42)

4680 รพ.สงฆ 17 120 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

ส านกวชาแพทยศาสตร มหาวทยาลยวลย

ลกษณ(ภเกต) ฯลฯ

18 6 จงหวด/921 วด/สงขลา (428), พทลง

(242), สตล (41), ปตตาน (83), ยะลา (52), นราธวาส (75)

6161 รพ.สงฆ 2 120 เตยง+ (ร.พ.+พนท)

คณะแพทยศาสตร ม.นราธวาสราชนครนทรและ มหาวทยาลยทกษณฯลฯ

รวม 18 ภาค 77 จงหวด 40571 วด/สงฆาธ

การ+

348131

18 แหง หนวยจดการศกษา มจร. ของคณะสงฆ

รวมจดการศกษาดานการแพทย

ตาราง 1 สถตวดทวประเทศ 2560 การปกครองคณะสงฆระดบภาค เครอขายทจะพงเกดขนในการจดการศกษาดานระบบสาธารณสข ทมา ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ออนไลน

http://www.onab.go.th จากขอมลนพบวาพระสงฆทวประเทศ เปนพระสงฆาธการตงแตระดบเจาคณะหน (4 หนใหญ) เจา

คณะภาค (18 ภาค พรอมรองและเลขานการ)เจาคณะจงหวด (พรอมรองและเลขานการ) และเจาคณะอ าเภอ (พรอมรองและเลขานการ) เจาคณะต าบล/เลขานการ รวมแลวไมนอยกวา 4 หมนต าแหนง/คน ดงนนจากสถตยอมชชดไดวาพระสงฆควรจดสวสดการดานสขภาวะ เพอสงตอเปนการบรหารกจการคณะสงฆ ตามหลกสงคหวตถ ในเวลาเดยวกนกจะตองสงเสรมใหเกดการปฏบตเพอประโยชนของพระพทธศาสนา และสมาชกในสงคมดวย การจดตงโรงพยาบาลจงควรมกลมเปาหมายเฉพาะ และกระจายไปส าหรบสมาชกของวดและบคลากรระดบปฏบตในหนวยของวดทวประเทศ และสามารถสงเสรมกระตนใหสมาชกในสงคมใกลสามารถเขาถงแหลงพยาบาล เปนการแบงเบาภาระของภาครฐในการใหบรการดานสาธารณสขและสขภาวะตอสงคมโดยรวมได

(ค) การจดตงโรงพยาบาลสงฆจงหวด (อ าเภอ) (ระยะท 2/10-20 ป) หมายถง โรงพยาบาลสงฆควรจดเปนโรงพยาบาลเฉพาะทางทมกลมเปาหมายเฉพาะ เมอระดบภาคมความพรอมและสามารถขยายได หนวยจดตงระดบจงหวดจะสามารถเปนฐานรองรบใหการพยาบาลได โดยมเปาหมายเพอสขภาวะ แผนด าเนนการในชวง 3-5-10 ปหลงจากโรงพยาบาลในระดบภาคครบและใหบรการแกกลมเปาหมาย ในแตละจงหวด เมอมความพรอมสามารถจดตงระบบสาธารณสขของศาสนา โดยใชรปแบบการใหบรการสงคมในสวนของสวสดการสงคมและชาวพทธ คอใครกสามารถเขาถงแหลงพยาบาลของศาสนาได โดยใชเงอนไขเชงพาณชยแบบสงเคราะห คดราคาประหยด ไปจนกระทงฟร (สงเคราะหตามแนวพทธ-สงคหวตถ) บรหารแบบโรงพยาบาลเอกชน สงเคราะหแบบศาสนา ดแลสวสดการสมาชกในศาสนาและชมชนผานการจดการอยางเปนระบบ

ภาพประกอบ 3 การจดสวสดการส าหรบพระภกษผอาพาธ ตามกรอบของการสงเคราะห

สวสดการ (ภาพ : ออนไลน)

(ง) มหาวทยาลยสงฆ หมายถง มหาวทยาลยสงฆ ทง 2 แหง ควรจดใหมการศกษารวมกบหนวยจดการศกษาดานสาธารณสข พงมหนวยงานรวมจดตงรวมกบกระทรวงสาธารณาสขในการผลตบคลากรทางแพทยนบตงแตแพทยเฉพาะทาง แพทยทางเลอก พยาบาล และอน ๆ และสงตอไปเปนโครงการจดตงคณะแพทยศาสตร (วทยาลยแพทยศาสตร) สาขาพยาบาลศาสตร (วทยาลยพยาบาล) หรอการจดการศกษาทเนองดวยระบบสาธารณสขผานหนวยจดการศกษาหรอภาครวมทางการศกษาของมหาวทยาลย โดยใชการผลตในเบองตนจากสถาบนการแพทยทมหาวทยาลยรวมมอ จากนนเมอมหาวทยาลยมความพรอมใน 5 -10+ ป มหาวทยาลย คณะสงฆและประเทศชาตจะมโรงยาบาลทใหบรการแกระบบสาธารณสข และการเขาถงสวสดการของพระสงฆและชาวพทธ เปาหมายเพอแบงสดสวนในการเขาถงแหลงพยาบาลใหกบสงคมไทยในองครวม

ยทธศาสตรเชงระบบ มหาวทยาลยสงฆ/ภารกจเนอง

การใหบรการ ยทธศาสตรตอเนอง

การพฒนาระบบสาธารณสขในองครวมนบตงแตการผลต /ตง / พฒนาทางดานแพทยศาสตร/พยาบาลศาสตร สาขาทเนองดวยระบบสขภาวะองครวมการบรหารจดการ

ปท 1-5 หนวยรวมจด ปท 6-10 จดการศกษา ปท 10+ จดการศกษาเพอบรการ ปท 10-20 ครอบคลมทวประเทศ

การสราง สงเสรมและด าเน นการใหศาสนกเขาถงสวสดการดานสขภาวะ ตามหลกท า น -จ า ค ะ ในสงคหวตถ

การใชยทธศาสตรเชงระบบของคนตอการเขาถงแหลงสขภาวะอนมผลตอการน าจตในการท าความดตามหลกพทธศาสนาดวย

ตาราง 2 ยทธศาสตรเชงระบบของภาคเกยวเนองโดยเฉพาะมหาวทยาลยสงฆกบการจดการระบบสาธารณสข เพอสวสดการชมชน

(จ) การจดระบบสวสดการผานแนวคด “สงคมสงเคราะห” คอ การจดสวสดการโดยพระสงฆ ทจะท า

ใหเกดความสมพนธระหวางชมชน และบทบาทของพระสงฆ ทมบทบาทเกาะเกยวเกอกลซงกนและกน สวสดการนไมใชเปนการสรางชองทางการเอาเปรยบ หรอลดทอนคณคาความเปนมนษยของใคร แลวท าพระใหมอภสทธเหนอคนอนแตประการใด แตเปนการค านงถงสวสดการโดยมฐานจดตงจากองคกรศาสนา โดยมหลกคดในเรองการ “สงเคราะห” ตามหลกสงคหวตถ ภายใตกรอบคด “เกด-แก-เจบ-ตาย” เพอใหเขาเหลานนไดเขาถงสขภาวะทางกาย จต ความคด และความตาย ทงสรางการบรการสงคมในรปแบบตาง ๆ ในการสอธรรม ไดทงสขภาวะทางกาย ทางจต และการด าเนนชวต

แนวทางการบรหารจดการระบบสาธารณสขแบบองครวม ทพระสงฆ ชาวพทธเขาไปบรหารจดการดานสขภาวะทางกาย (กาย) จต ความคด และปญญาได เมอรางกายพรอม กสามารถทจะพฒนาฟงธรรม พฒนาธรรมไดดวยเชนกน นอกจากนองคกรทางศาสนาจะสามารถชวย ลดความเหลอมล าทางดานสาธารณสขใหแกสงคม สงเสรมการเขาถงสทธของแหลงพยาบาลและเขาไปชวยรฐใหเกดการขบเคลอนตอระบบสาธารณาสขอยางทน าเสนอมาในภาพรวมไดเชนกน แหลงทนและงบประมาณเพอใชในการบรหารจดการ งบประมาณ มสวนส าคญตอการบรหารองคกรเพอการจดสวสดการ จงเกดค าถามตอไปวา แลวจะหาเงน หรองบประมาณจากแหลงใด ทจะสงผลเปนความยงยนระยะยาวตอการบรหารจดการดานสาธารณสขใหเกดขนเปนรปรางโรงพยาบาลทมหมอใหบรการพระ บรการโยมได รวมไปถงบรการแกชมชนสงคมรอบขางในเขตใหบรการของโรงพยาบาลทจะจดตงขนตงแตโรงพยาบาลหลก 4 แหงในระดบหน (เหนอ -ใต-กลาง-ตะวนออก) ไปจนถงระดบภาคทง 18 ภาคของการปกครองคณะสงฆ หรอหนวยงานอน ๆ ทเนองก บการจดระบบสวสดการของคณะสงฆ ซงพอจ าแนกได เงนทนทจะเปนสวนสนบสนนการบรหารโรงพยาบาลในอนาคตคอ 1.ทนนธในรปกองทนของวด (Fund/Foundation) ก าหนดนโยบาย อตรารายไดจากวดในรปของสดสวน เชนในแตละปวดสวนใหญจะมกฐนถาก าหนดในพนทเขตภาคมโรงพยาบาล 1 แหง และพฒนาตอไป ในแตละปกฐนทมขอมลวาเงนสะพด 5-1 หมนลานตอป (ศนยวจยกสกร,2556) ถาคณะสงฆมมตหรอนโยบายตดสดสวนของรายไดนน มาใหบรการดานสาธาณสขตามกรอบของโรงพยาบาลสงฆเพอการสงเคราะห จะมงบประมาณในการบรหารโรงพยาบาลเพอการกศลตลอดทงป โดยตงหนวยบรหารทางการเงนขนเมอเพอสรางระบบกลางในการบรหารเงนเพอทนเฉพาะทาง และเปนทนกลางน าไปสการบรหารเพอประโยชนในเชงทน

และน าทนเหลานนมาสการบรหารในรปของการสงเคราะหตามกรอบและวตถประสงคของการจดตงโรงพยาบาล น าเปนสวนสนบสนนเปนทนคารกษาพยาบาลเพอใหเกดระบบทนในการสงตอเพอการสงคม อาท ทนนธหอสงฆตก 19 ชน โรงพยาบาลศรนครนทร มหาวทยาลยขอนแกน มลนธโรงพยาบาล 50 พรรษามหาวชราลงกรณ มลนธพระอาจารยมน ภรทตโต เปนหนวยจดทมเปาหมายเพอสง เสรมสขภาวะ และสวสดการส าหรบพระสงฆ ซงกคอการสงเสรมใหเกดระบบทนตอเนองเพอการสงเสรมระบบสวสดการ และโรงพยาบาลของคณะสงฆในระยะสน และยาว พรอมทงเปนระบบมากขน 2.การบรจาค/อปถมภ (ทาน-จาคะ/Charity) หมายถง การระดมทนผานการบรจาคของประชาชนในโอกาส หรอวาระตางๆ ในแตละชวงยงเปนภารกจหลกและภารกจรวมในเชงการบรหารสงคม มเงนบรจาคในรปแบบของการสรางวด สรางศาสนสถานในพระพทธศาสนายงมจ านวนมากและกวางขวาง ซงเปนความจ าเปนอยจนกระทงปจจบน และในเวลาเดยวกนรปแบบดงกลาวยงเปนภารกจรวมและความจ าเปนรวมในการใหบรการและการใหความส าคญกบการบรจาคทนสงเคราะหในสวนน ซงจะท าใหเหนประโยชนและความจ าเปนตอการบรหารจดการได 3. งบประมาณสนบสนนเปนคราว ๆ (งบสนบสนน/Budget)การทคณะสงฆหรอองคกรทางศาสนาไดแบงเบา หรอลดภาระของภาครฐในการจดการดานสาธารณสข หรอเปนภาครวมในการจดการดานสาธารณสข ความจ าเปนอยางเรงดวนและส าคญกคอ รฐพงอาจจดสรรงบประมาณสนบสนนสถานพยาบาลในฐานะทเปนหนวยงานรวมจดการดานสาธารณสข ทรฐจดเกบภาษและพงตอบแทนโดยรฐ เพอใหเกดการเขาถงแหลงพยาบาล หรอระบบสาธารณสข โดยมองคกรหรอหนวยงานเขามารวมจดมขอมลเทยบกรณโรงพยาบาลการกศลฉอจในใตไหวนทวา “ประมาณด าเนนการประมาณรอยละ 20 ไดจากรฐบาลรอยละ 30 ไดจากคาเลาเรยนของนกศกษา ทเหลอไดจากมลนธ” (พรรณวด พธวฒนะ,2009 : 141-148) 4. รายไดจากการใหบรการทไมเนนก าไร คารกษาพยาบาล (คาธรรมเนยม/Fee)หมายถง คารกษาพยาบาลทไมเนนการไดก าไร แตมบางตามโอกาสเปนการใหบรการในเชงคาบรการตามโอกาส และการใหคารกษาพยาบาล เพอน าไปเปนทนตงตนในสวนของยาหรอการใหบรการ คารกษาพยาบาลเปนคราว ๆ โดยเนนประหยดและเขาถงแหลงพยาบาล เนนแนวคดในเรองสงเคราะห (สงคหวตถ-Kindness) เพอใหความชวยเหลอและการจดการอยางเปนระบบภายใตประโยชน อยางไมจ ากดสวสดการถงคณะสงฆ พระสงฆาธการและชาวพทธ จากภาพรวมของแหลงทนวด ทนพระศาสนาในรปของวตถ ตวเงน และทนทางความเชอ จะมผลตอการระดมทน แสวงหาทน ยอมเปนกลไกส าคญทท าได แนวคดทางการบรหารสมยใหมทงในสวนของทนงบประมาณ (M-Money) สามารถบรหารจดการใหสมพนธกบการพฒนาบคคลากรทางการแพทย (M-Man) ทจะมาเปนกลไกขบเคลอนทงในสวนของระบบทางศาสนา แนวคดทางศาสนา สกลไกการสงเคราะหอยางเปนระบบ (M-Management) ภายใตกลไกของระบบโรงพยาบาล สถานพยาบาล (M-Material) หากการผสมรวมดงกลาวเกดขน ยอมเปนเครองหมายตอการจดการสวสดการสขภาวะตอสมาชกในองคกรศาสนาเอง เพอใหสมาชกมคณภาพกาย จต ความคด ก าลงปญญาในการสบทอดรกษาพระพทธศาสนาตอไป ได รวมทงเปนสวสดการเพอกระตนใหสมาชกในศาสนาเปนคนด ตามกรอบศาสนาและอยางมเงอนไข เทยบเคยงกรณอนาถปณฑกเศรษฐสรางแรงจงใจใหลกนายกาละไปฟงเทศน (ขททกนกายธรรมบท [ไทย] เลม 25 /ขอ 178/หนา 88-อนาถปณฑกปตตกาลวตถ) สรางแรงจงใจดวยสวสดการทางศาสนา ภายใตการแนะน าตอผลไดจากความดนน เชน ท าด มศล เขาถงสวสดการดานสขภาพวะได เปนตน ซงกไปสอดรบแนวคดเรองสงเคราะห และแนวคดท าดไดดมผลเปนสข และสวสดการจากการท าความดนนไดดวยเชนกน

แนวทางการพฒนาบคลากรทางแพทยเพอรองรบจดตงและบรหารโรงพยาบาลสงฆ มขอมลพบวาสดสวนของแพทยตอการเขาถงประชากรมอยอยางจ ากด หมอไมเพยงพอตอผปวย การผลตแพทยกยงไมเพยงพอกบความตองการ เมอจะตงโรงพยาบาลสงฆ จะเอาหมอหรอบคคลากรทางแพทยมาจากแหลงใด จากการส ารวจขอมลแพทยสภา ป 2554 พบวา ประเทศไทยมจ านวนแพทยทงสน 42,890 คน เปนแพทยเฉพาะทาง 25,185 คน หรอรอยละ 59 โดยแยกเปนสาขาไดดงนคอ อายรแพทย (รอยละ 22) แพทยเวชศาสตรครอบครว (รอยละ 18) กมารแพทย (รอยละ 11) ศลยแพทย (รอยละ 11) สตนรแพทย (รอยละ 8) ศลยศาสตร/ออโธปดกส (รอยละ 5) และอน ๆ ซงตวนแสดงใหเหนถงความไมสมดลของจ านวนแพทยเฉพาะทางทมอย จากการเพมสวสดการของรฐ ผสงอายและผปวยเรอรงมากขน โรงพยาบาลเอกชนตองการแพทยมากขน คาดป 2562 ขาดแคลนหนกเกอบ 8,000 คน สงเสรมให เรงสรางแพทย เพมแรงจงใจ โดยเฉพาะสาขาเวชศาสตรครอบครวขาดมากถง 5,600 คน จากงานศกษาความตองการแพทยทวไปและแพทยเฉพาะทางของศภสทธ พรรณารโณทย และพดตาน พนธเณร พบวา ปจจบนประเทศไทยมแพทยไมเพยงพอตอความตองการของประชาชนในทกสาขาทไดท าการวเคราะห สาขาทขาดแคลนมากทสดคออายรแพทยทขาดแคลนถง 3,000 คน รองลงมาคอ ศลยแพทย 1,800 คน และวสญญแพทย 1,600 คนซงขอมลของรายงานพบวาหมอในสาขาอน ๆ ยงมความขาดแคลนอย แตสาระส าคญของความคลาดแคลน คอการกลาลงทนเพอรองรบอนาคตและซอสวสดภาพผานการลงทนดวยระบบของคณะสงฆเอง ทตองสงเสรม ใหทน และพรอมทจะพฒนาระบบการศกษาดานการแพทย เพอใหเปนฐานการผลตและสรางระบบสวสดการชมชนผานการจดตงโรงพยาบาลและใหทนการศกษา รวมทงรวมมอกบหนวยการจดการศกษาเพออกแบบใหมแพทยพนฐาน และแพทยเฉพาะทางมาขนภายใตกลไกการจดการศกษา หรอการรวมจดการศกษาในนามมหาวทยาลยภายใตการก ากบของคณะสงฆ และภาคทมความเชยวชาญเฉพาะดานการจดการศกษาระบบสาธารณสข ทงแพทย พยาบาลและวสญญแพทย เทคนคการแพทย เปนตน เพอใหเกดกลไกและการบรหารและความเปนไปไดตอการจดตงโรงพยาบาลในอนาคต

ระยะท 1 : 1-5 ป สนบสนนการศกษาแพทย

ระยะท 2 : 5-10 ป / มหาวทยาลยสงฆรวมจด

ระยะท 3: 10 ป + จดการศกษาดวยตนเอง

ห น ว ย จ ด ก า ร พ ฒ น า ด า นก า รแ พ ท ย ก รม ก า รแ พ ท ย มหาวทยาลยดานการแพทย

มหาวทยาลยของคณะสงฆรวมจดการศกษาในลกษณะของเรยนรวม

มหาวทยาลยของคณะสงฆรวมจดการศกษา ภาคอนเปนพเลยงและควบคมกลไกระบบ

การใหทนศกษาสงเคราะหเพอการศกษาทางการแพทย หนวยจดเปนของแพทย ทนการศกษาเปนของคณะสงฆ

การให ท น ศ กษ าสงเคราะห เพ อการศกษาทางการแพทย หน วยจดเปนของแพทย ทนการศกษาเปนของคณะสงฆ

การพฒนาระบบกลไกเพอใหเกดมาตรฐานและมประสทธภาพจากการศกษาและสามารถปฏบตงานไดอยางม อดมการณ เปนแพทยแนวพทธ

รพ .ส งฆ ใน แต ล ะแห งท เร มด าเนนการเปด ใหบรการและตรวจสอบระบบบรหารจดการในภาพรวม

รพ .สงฆ ในแต ละแห งสรางและพ ฒ น า ก า ร เ ร ย น ร แ ล ะ เ พ มประสทธภาพอยางตอเนองสการขบเคลอนอยางเปนระบบ

รพ.สงฆ เป ดด าเนนการครบในระดบภาค และพรอมขยายสฐานทองถนระดบลางเพอบรการดานสขภาวะชมชนแนวพทธ

การด าเนนการระยะท 1: ศกษาแนวทางความเปนไปไดในการจดตงโรงพยาบาลสงฆภาค ทงในสวนขอฏกหมาย ระเบยบ ระบบกลไก การบรหาร งบประมาณ และสถานทในเชงระบบ

การด าเนนการระยะท 2: ศกษาระบบบรหารจดการดานตาง ๆ ของการจดการโรงพยาบาลและระบบสาธารณสขแบบองครวม ตอผลทเกดขนท าใหโรงพยาบาลกลายเปนสถานพยาบาลเพอระบบสาธารณสขของประชาชนอยางแทจรง การด าเนนการระยะท 3: ด าเนนการจดตงเพอรองรบและใหบรการแกคณะสงฆและชมชนโดยมวดเปนฐาน เปาหมายเพอแบงสดสวนของรฐในดานการจดการดานสขภาวะของรฐ การด าเนนการระยะท 4: ยทธศาสตร 5 ป ยทธศาสตร 10 ป ยทธศาสตร 15 ป เพอการรองรบการบรหารงานดานสขภาวะองครวมเพอสวสดการของคณะสงฆและรฐ ระยะยาว : ปท 1 เปนตนไป / สรางกลไกการแสวงหาแพทย แบบสรางแรงจงใจ โดยใหหนวยงานภาครฐทมแพทย เปนผสนบสนนเปนเบองตน ใหบรหารดานระบบสาธารณสข / เปนสวสดการตอสาธารณะ ผานการบรหารจดการระบบสาธารณสขและสขภาวะทางการแพทย ในโรงพยาบาลทจดตงขน โครงการจดตงคณะแพทยศาสตรของมหาวทยาลยสงฆทง 2 แหง เพอรองรบการผลตบคลากรดานแพทย พยาบาลและสาขาวชาทเกยวของ ตาราง 3 แนวทางในการพฒนาบคลากรทางแพทยเฉพาะทางเพอใหเกดการสรางทรพยากรแพทยรองรบการ

จดตงโรงพยาบาลสงฆตงแตปท 1-10

แนวทางการการบรหารจดการโรงพยาบาลเพอสวสดการพระภกษสงฆ ชาวพทธ บรหารแบบโรงพยาบาลเอกชน ทเนนการใหบรการในเชงสวสดการส าหรบพระสงฆ ชาวพทธ ในราคาประหยดส าหรบกลมคนในสงคม โดยมเปาหมายเปนสวสดการใหกบชมชน สวสดการพระสงฆ และกระตนใหคนท าดตามหลกศาสนาผานการบรการสงคม บรหารในรปของโรงพยาบาลเอกชนทเปนกจการของคณะสงฆ ทมเปาหมายเพอการใหบรการแกชมชน สงคมในรปของการสงเคราะห ดงปรากฏในงานของ สธาดา สนธเวช (2551: น.24-26) เรอง “ความพงพอใจของพระสงฆตอการบรหารจดการโรงพยาบาลสงฆ” ทไดท าการศกษาและพบขอมลวาโรงพยาบาลสงฆมอ านาจและหนาทและความรบผดชอบของโรงพยาบาลสงฆ (1) ด าเนนการใหบรการตรวจรกษา คนควาวจย และปองกนตลอดจนใหความรแกพระสงฆอาพาธ (2) ด าเนนการฝกอบรมเจาหนาทในวชาชพตาง ๆ ในโรงพยาบาลสงฆ (3) ด าเนนการใหค าแนะน าและตรวจรกษาแกพระสงฆตามวดตาง ๆ (4) ใหความรวมมอสวนราชการตาง ๆ (5) ด าเนนการฝกอบรมแกแพทย สาขาตาง ๆ ตลอดจนนเทศงานทางวชาการใหแกโรงพยาบาลสวนภมภาค (6) ปรบปรงขยายงานเตมทมอยใหมประสทธภาพและประสทธผลยงขน(7) ด าเนนการใหเปนไปตามพระราชบญญต กฎกระทรวง และนโยบายของรฐ?เกยวกบการรกษาสงฆอาพาธ (8) ด าเนนการฟนฟสภาพพระสงฆอาพาธตอมาจากโรงพยาบาลสวนภมภาค (9) ปฏบตกจกรรมพเศษ ทไดรบมอบหมายจากกรรมการสงฆ และเสนอโครงสรางการบรหารในงานการศกษาไว คอ

ภาพประกอบ 3 โครงสรางการบรหารโรงพยาบาลของรฐ/โรงพบาบาลสงฆในปจจบน

เมอศกษาแนวทางอนเปนรปแบบของการบรหารโรงพยาบาลสงฆ ตามแผนภาพท 3 แลว สามารถน ามาเสนอเปนแนวทางและรปแบบในการบรหารโรงพยาบาลสงฆเพอการสงเคราะหได คอ 1.บรหารในรปแบบโรงพยาบาลเอกชน เปนหนวยงานจดตงภายในองคกรคณะสงฆเปาหมายเพอการจดสวสดการเพอภกษ พระสงฆาธการ และชาวพทธ รวมทงจะชวยแบงสดสวนการเขาถงระบบสาธารณสขในองครวม หรอหนวยงานจดตงของมหาวทยาลยในรปของการใหบรการสงคมโดยมงบประมาณสนบสนนสวนหนงจากภาครฐ โดยใหมหาวทยาลยเปนฐานจดตง และสถานพยาบาล เทยบเคยงกบมหาวทยาลยอน ๆ ทด าเนนการอยแลว ซงปรากฏในงานวจยอาท “ยทธศาสตรการบรหารจดการโรงพยาบาลเอกชนในยคโลกาภวตน” (ชนดนย ไชยยอง อมรอน มะลลม บญเลศ ไพรนทร และบญเรอง ศรเหรญ,2527) หรอในงานวจย “การบรหารลกคาสมพนธในโรงพยาบาลเอกชน” ของ ภาพนธ จตรนสนธ (2546) ซงสะทอนถง บทบาทการผลตแพทย และบคลากรดานการสาธารณสข พรอมการบรหารเฉพาะในแบบเอกชน เปนตน 2. การบรหารในแบบโรงพยาบาลจดของรฐ หมายถง ใหบรหารเทยบเคยงกบการบรหารโรงพยาบาลสงฆ ทคณะสงฆเปนกรรมบรหาร ทมหนาทก าหนดโยบาย ตดตามประเมนผลการด าเนนงานแบบมสวนรวม โดยมเปาหมายเพอการจดการและสวสดการส าหรบพระภกษ สามเณร นกบวชในพระพทธศาสนา และชาวพทธ โดยรปแบบสามารถเทยบเคยง จากงานวจยเรอง“ระบบบรหารงานโรงพยาบาลรฐกบโรงพยาบาลเอกชน : การบรหารจดการทางการเงนและธรกจส าหรบโรงพยาบาลรฐทจะบรหารอยางอสระ”(ศภสทธ พรรณนารโณทย,และคณะ,1998) หรอในงานของเบญจวรรณ ขมภรตน (2551) เรอง “การบรหารจดการของโรงพยาบาลราชวถ” ในความหมายคอการออกแบบการบรหารอาจใชวธการศกษาจาก

การจดการภาครฐทมมาแตเดมเทยบเคยงกบแนวทางทจะเปนไปไดเมอตองบรหารและการจดโรงพยาบาลในแบบภาครฐเพอประสทธผลของการบรหารจดการไปสเปาหมายสงสดทางการบรหารจดการเปนส าคญ 3.บรหารแบบผสมรฐ/เอกชน หมายถง ในชวงเรมตนรฐอาจใหการเปนพเลยงในการบรหารโรงพยาบาลแกคณะสงฆ จนกระทงคณะผบรหารคณะสงฆมประสบการณและมกรอบการบรหารทมความพรอมแลว จงปลอยใหมการจดการดวยตวเองตามกรอบการบรหารโรงพยาบาลโดยมเปาหมายเพอสงเสรมใหพระภกษ สามเณร พระสงฆาธการ ชาวพทธ ไดเขาถงแหลงสถานพยาบาลทรฐและคณะสงฆเปนผอ านวยการจดให เทยบเคยงกบการวจยเรอง “การบรหารจดการในโรงพยาบาลเฉพาะทางทสงผลตอความพงพอใจของผใหบรการ” ของชนดา ทองมณโฑ (2545)หรอในงานของ กนก เรองนาม (2015 :65-75) เรอง “การศกษาเปรยบเทยบการใหบรการระหวางโรงพยาบาลรฐและโรงพยาบาลเอกชน” ซงใหแนวทางในการบรหารทสามารถน ามาเปนองคความร เทยบเคยงเพอน าไปสการเขาถงสวสดการตามแนวทางสงหวตถในพระพทธศาสนาได รปแบบบรหารทง 3วธไมไดเปนตวชชดเสยทเดยวแตใหอยกบเงอนไขทคณะสงฆจะพงบรหารสถานพยาบาลของตนเองได ความพรอมและการจดการเชงระบบ หมายถงกรณตวอยางของ โรงพยาบาลในประเทศไตหวน ทบรหารโดยองคกรศาสนา หรอกรณโรงพยาบาลของหนวยศาสนาครสต ทมอยทวไป สะทอนถงแนวทางในการบรหารโรงพยาบาลไดเปนอยางด ถงระบบและการจดการเชงระบบในการบรหารองคกร โดยมเปาหมายเพอการจดสวสดการระบบสาธารณสขและการเขาถงแหลงสาธารณสข ใหเกดขนแกคณะสงฆ ศาสนก และสมาชกในองคกรศาสนา รวมถงประชาพลรฐในรปแบบของรฐไทย บทสรป กบเปาหมายเพอการสงเคราะห ทน งบประมาณ เนองดวยทนทางสงคม

ในองครวมหากน าแนวคดดานสงเคราะห แนวคดเรองทาน แนวคดเรองสวสดการ แนวคดโรงความเจบปวยเปนทกข มาเปาหมายในการจดตงโรงพยาบาลสงฆทมเปาหมายเพอเปนสวสดการส าหรบสมาชกในองคกรศาสนาทวประเทศ รวมทงจะกลไกรวมเชงแฝงในการจดสวสดการทชมชนวดตงอยในเชงของการกระตนตอการ “ปลกจรยธรรม-ความด” โดยมผลตอบแทนความดเปน “สวสดการดานสขภาวะ” หรอโอกาสในการเขาถงแหลงพยาบาลของคณะสงฆ ทจดโดยพระในพระพทธศาสนาเพอชาวพทธและชาวไทยในองครวมได ทงจะเปนการแบงภาระงานสรางโอกาสใหสงคม สมาชกในสงคม ชมชน ไดมโอกาสในการเขาถงแหลงพยาบาลมากขน ทงจะเปนการสงเสรมความสขทเกดจากการเปนผให บ าบดทกข บ ารงสข ของประชาชนตามกรอบ “เพอประโยชนแหงมหาชนหมมาก” ดวยวธการทางการแพทยสมยใหมดวย นอกจากนการจดตงโรงพยาบาลทง 2 สวนโดยจะเปนการบรหารชมชน และเพอการจดการศกษาทสอดคลองกบการสนบสนนระบบสาธารณสข ทมเปาหมายเพอการบรหารจดการใหเกดประโยชนอยางสงสดในการบรหารจดการใหเกดประโยชนอยางสงสด การทพระพทธศาสนาอยไดมาจนกระทงปจจบนดวยเหตผลในเรองตนทนทางสงคม หากโรงพยาบาลถกออกแบบมาเพอการบรการสงคมและชมชน ยอมจะกอใหเกดประโยชนตอสงคมและชมชนในองครวมพรอมทงถกหลอเลยงโดยระบบทนทางสงคมดวยเชนกน ซงสามารถนยามแนวทางในองครวมได คอ

1.ใชทนทางสงคมทมอยในวดและองคกรศาสนาหมายถง ใชการบรจาค เงนศาสนาในรปของการบรจาค มาเปนเครองอ านวยการ เชน คณะสงฆมมตของบสนบสนนจากกฐนอนเปนรายไดหลกของแตละวด 5-10 เปอรเซนของยอดรวม เพอจดตงเปนกองทนเพอสวสดการโรงพยาบาลสงฆ ออกมตหรอนโยบายของงบจากการลงทนของวดในรปเงนออก เงนสะสม ทอยในสถาบนการเงน มรายงานวาเงนสะสมกวา 3 แสนลาน

บาท ทวประเทศ (ณดา จนทรสม,2555 ) ในยอด 5-10 เปอรเซน จากรายไดเหลานน สมทบเปนกองทน เพอขบเคลอนระบบสาธารณสขสวสดการนน โดยมเปาประสงคเปนการบรการชมชน สงคม และประเทศชาตในองครวม ซงหากมองในองครวมทนทางศาสนา ซงหมายถงทนในเรองวตถ ทรพยสน และทนทางความเชอตอองคกรทางศาสนาในเรองบญบาป ความดและผลพงไดตามหลกการศาสนา ความเสยสละ ซงเปนทนทางหลกการและความเชอน ามาผสมรวมเปนวธการและแนวปฏบตไดเสยแลวยอมจะเปนประโยชนตอองคกรสงฆ แวดวงศาสนาและสถาบนสงคมในองครวมได

2. เพอจดการศกษาในระบบสาธารณสขและการบรการ ทสมพนธทง “กาย-จต” ตามกรอบศาสนาพฒนาการ บ าบดกาย บ าบดจต เพอใหระบบสาธารณสขเปนทงโรงพยาบาลทางกาย และโรงพยาบาลทางใจทสมพนธกบการ “บ าบด” ซงเปนทยอมรบกนในเชงสากลวาปวยกาย น าไปสการปวยใจ ดงนนวด คณะสงฆ และโรงพยาบาลสงฆจะเปนชองทางหนงในการท างานเพอบรการชวตของชมชนสงคมไทยใหมสขภาวะทางกายและจตทสมพนธกน

3.เพอสงเสรมระบบสาธารณสของครวมหมายถง มนษยเนองดวย “เกด-แก-เจบ-ตาย”ซงแตเดมจะเปนทงสถานศกษาทแตเดมวดมโรงเรยนและโรงเรยนสวนใหญอยในวด ซงรฐไดเขาไปจดการศกษาเชงระบบ ผสงอายกบการจดการโดยหลกการศาสนาผานแนวคดกตญญ ซงท าใหครอบครวชาวพทธเปนแบบพงพา ดแลรกษากนและกนตามกรอบพระพทธศาสนา อาจสมพนธไปกบวดเปนตนแบบและศนยกลางในการดแลผสงอาย ผานศลอโบสถ วนพระ ในสวนของความเจบวดอาจเปนสถานพยาบาลทางจต แตสถานพยาบาลทางกายจะเกดขนหากคณะสงฆมสวนรวมในการจดระบบดานสาธารณสของครวมสวสดการ และกอนตายและตาย วดซงเปนทดแลผตายในการฌาปนกจ และสงวญญาณ แตกอนตายหรอขณะใกลตายยงไมไดเขาไปมบทบาทเสยทเดยวหากมโรงพยาบาลสถานพยาบาลเพอสงเสรมผปวยระยะสดทายใหตายอยางสงบ และถกสงตอไปยงวดเพอสงวญญาณหลงความตาย การบรหารองคกรวดและพระศาสนาจะเกดขนแบบองครวมขนในทนท

ดงนนแนวคดในเรองการจดสวสดการดานสาธารณสข ยอมจะเปนไปไดและจะเปนประโยชนในองครวมหากคณะสงฆตระหนกและมองเหนความส าคญในการเสรมสรางบทบาทในการให บรการชมชน รวมทงจะเปนการจดสวสดการตอสมาชกในองคกรศาสนาเอง และจดสวสดการใหแกชมชนทตนเองอยอาศยกลายเปนพระพทธศาสนาส าหรบชาวพทธดวย ซงจะไปสมพนธกบแนวคดระบบสวสดการอน ๆ เชน สวสดการฌาปนสงเคราะหพระสงฆาธการทจะตองเปนระบบและมการชวยเหลอซงกนและกนในรปของการใหบรการหรอสงเสรมการจดการอยางเปนระบบ ดงนนเจาคณะผบรหารระดบสงจะตองคดและตระหนกตอการออกแบบระบบ “สวสดการดานสขภาวะ” เพอรองรบอนาคตอนจะพงเกดขนในปจจบนสอนาคตอยางถาวรเปนระบบและยงยน ภายใตแนวคดพระพทธศาสนา และคณะสงฆ จดสวสดการพนฐานตามธรรมชาตแหงความเจบปวยไข ใหเปน “อโรคยา” ไรโรค และมสขภาวะทดในบรหารตน และพฒนาตนเพอเขาถงหลกอนสงสดของพระพทธศาสนาตอไป เอกสารอางอง กนก เรองนาม. (2015,July-December).การศกษาเปรยบเทยบการใหบรการระหวางโรงพยาบาลรฐและ โรงพยาบาลเอกชน. Journal of Nakhonratchasima College. 9 (2) : 65-75. ชนดนย ไชยยอง อมรอน มะลลม บญเลศ ไพรนทร และบญเรอง ศรเหรญ. (2557,มกราคม-เมษายน). ยทธศาสตรการบรหารจดการโรงพยาบาลเอกชนในยคโลกาภวตน. วารสารบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ. 8 (1) : 17-34.

ชนดา ทองมณโฑ. (2545).การบรหารจดการในโรงพยาบาลเฉพาะทางทสงผลตอความพงพอใจของผ ใหบรการ. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร. ถวล ค าโสภา. (2548). การศกษาสภาพและแนวทางการจดสวสดการในมหาวทยาลยสงฆ.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต.คณะครศาสตร : มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา. ณดา จนทรสม. (2555). การบรหารการเงนของวดในประเทศไทย. รายงานการวจย.ส านกวจย : สถาบน บณฑตพฒนบรหารศาสตร. เบญจวรรณ ขมภรตน (2551).การบรหารจดการของโรงพยาบาลราชวถ. หลกสตรประกาศนบตรชนสง (การ บรหารงานภาครฐและกฏหมายมหาชน รนท 7). สถาบนพระปกเกลา. ผจดการออนไลน. (2558). เรงปมหมอ!! สธ.เชอ 7 ป ไรปญหารอคว แพทยเพยงพอกบผปวยตามมาตรฐาน โลก.ผจดการออนไลน 13 พฤษภาคม 2558

http://www.manager.co.th/qol/viewnews.aspx?NewsID=9580000054438 พรรณวด พธวฒนะ (2009). ของฝากจากการไปศกษาดงานทมลนธพทธฉอจ ประเทศไตหวน. Rama Nurse Journal. 15 (1) : 141-148. พระมหาประพนธ ไทยใหญ. (2553).แนวทางการจดสวสดการส าหรบพระสงฆในเขตการปกครองคณะสงฆ ธนบร กรงเทพมหานคร. สารนพนธสงคมสงเคราะหศาสตรมหาบณฑต (สาขาการบรหารและ นโยบายสวสดการสงคม). คณะสงคมสงเคราะหศาสตร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ภาพนธ จตรนสนธ. (2546). การบรหารลกคาสมพนธในโรงพยาบาลเอกชน. วทยานพนธวารสารมหาบณฑต (การสอสารภาครฐและเอกชน). คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สมชย สกสก. (2543). การศกษาเปรยบเทยบแนวทางการจดสวสดการการศกษาในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษาในทศนะของผเรยนทเปนพระภกษสามเณรและผบรหาร : ศกษาเฉพาะกรณ กลม โรงเรยนกลมท 8.วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. คณะสงคมสงเคราะหศาสตร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สรางคณา วจนสนทร. (2547).เรองปญหาความตองการของสามเณรนกเรยนในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกสามญศกษา กรณศกษา : โรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษา อ าเภอเมอง จงหวดหนอง บวล าภ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. คณะสงคมสงเคราะหศาสตร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สธาดา สนธเวช. (2551). ความพงพอใจของพระสงฆตอการบรหารจดการโรงพยาบาลสงฆ. พทธศาสตร มหาบณฑต (การบรหารจดการคณะสงฆ). วทยานพนธพทธศาสตรมหาบณฑต (สาขาวชารฐ ประศาสนศาสตร). บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ศภสทธ พรรณนารโณทย,ชาญวทย ทระเทพ; จเดจ ธรรมธชอาร; วนย ลสมทธ,(1998). “ระบบบรหารงาน โรงพยาบาลรฐกบโรงพยาบาลเอกชน : การบรหารจดการทางการเงนและธรกจส าหรบโรงพยาบาลรฐ ทจะบรหารอยางอสระ”, รายงานการวจย : สถาบนวจยระบบสาธารณสข (สวรส.) ศนยวจยกสกร (2556). ชวง 1 เดอนของเทศกาลทอดกฐนป’56 : คนไทยรวมงานทอดกฐนตางจงหวด...ใชจาย สะพดประมาณ 8,700 ลานบาท. Online : Retired December,15 2017. From

https://www.kasikornresearch.com/th/K-EconAnalysis/Pages/ViewSummary.aspx?docid=31926. อเทน ชนะกล. (1999). แนวทางการจดสวสดการใหแกบคลากร (ฆราวาส) มหาวทยาลยสงฆ :ศกษากรณ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เฉพาะสวนกลาง. วทยานพนธสงคมสงเคราะหศาสตรมหา บณฑต (การบรหารและนโยบายสวสดการสงคม) :มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พระมหาอนนต องกรสร, (7 ธนวาคม 2560). อาจารยประจ าวทยาลยสงฆนาน. สมภาษณ. จราภรณ ศรไชย, (10 ธนวาคม 2560). พยาบาลโรงพยาบาลสงฆ.สมภาษณ. พระมหาภราดร อมรเวท, (8 ธนวาคม 2560). กองงานส านกงานเจาคณะจงหวดนครสวรรค. สมภาษณ. พระครปลดเถรานวตร (สเทพ ดเยยม), (8 ธนวาคม 2560). วทยาลยสงฆพทธชนราช.สมภาษณ. พระมหาจตนเรศ วฑฒธมโม,ผศ.ดร., (8 ธนวาคม 2560). อาจารยประจ าวทยาเขตอบลราชธาน. สมภาษณ.