1 Ecological Succession สราวุธ คลอวุฒิมันตร์ คณะศิลปศาสตร์และวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ การเปลียนแปลงแทนที • Ecological succession – กระบวนการทีมีความซับซ้อนด้านการเปลียน องค์ประกอบของชุมชีพในมิติของเวลา การ เปลียนแปลงจะดําเนินไปเรือย ๆ จนถึงระยะ ขั นสุด (climax stage) การเปลียนแปลงแทนที – กระบวนการนี เกียวข้องกับการเข้าอยู่อาศัย (colonization) และการสูญพันธุ์ (extinction) ของสิ งมีชีวิตชนิดต่าง ๆ อย่างต่อเนืองในพื นที หนึ ง – สัมพันธ์กับความสามารถในการอยู ่รอดของ สิ งมีชีวิตทีต่างกันตามสภาพแวดล้อมทั ง กายภาพและชีวภาพทีค่อย ๆ เปลียนแปลงไป ตามระยะเวลา การเปลียนแปลงแทนที – การเปลียนแปลงองค์ประกอบทีสังเกตได้มัก เป็นพืชกลุ่มต่าง ๆ และมีการเปลียนแปลงเป็น ลําดับก่อนหลัง สามารถทํานายกลุ่มทีจะเข้ามา แทนทีในแต่ละระยะได้ การเปลียนแปลงแทนที • นิยาม – Clement (1916) “กระบวนการตามธรรมชาติ โดยพื นทีเดิมนั นถูกครอบครองโดยพืชกลุ ่มที ต่างออกไป” – Knight (1965) “ลําดับของชุมชีพพืชทีแตกต่าง กันตามห้วงเวลาในพื นทีใดพื นทีหนึ ง” การเปลียนแปลงแทนที – Odum (1989) “กระบวนการเปลียนชุมชีพทีมี ลําดับขั นในพื นทีหนึ ง” – ใจความสําคัญของการเปลียนแปลงแทนทีจึง เป็นกระบวนการของการเปลียนแปลงของชุม ชีพและการแทนที ซึ งมีลักษณะค่อยเป็นค่อย ไปและสามารถทํานายได้ ผลสุดท้ายทําให้เกิด ชุมชีพขั นสุด
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
Ecological
Succession
สราวธ คลอวฒมนตรคณะศลปศาสตรและวทยาศาสตร
มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
การเปล�ยนแปลงแทนท�
• Ecological succession
– กระบวนการท�มความซบซอนดานการเปล�ยนองคประกอบของชมชพในมตของเวลา การเปล�ยนแปลงจะดาเนนไปเร�อย ๆ จนถงระยะข�นสด (climax stage)
การเปล�ยนแปลงแทนท�
– กระบวนการน� เก�ยวของกบการเขาอยอาศย (colonization) และการสญพนธ (extinction) ของส�งมชวตชนดตาง ๆ อยางตอเน�องในพ�นท�หน�ง
– สมพนธกบความสามารถในการอยรอดของส�งมชวตท�ตางกนตามสภาพแวดลอมท�งกายภาพและชวภาพท�คอย ๆ เปล�ยนแปลงไปตามระยะเวลา
การเปล�ยนแปลงแทนท�
– การเปล�ยนแปลงองคประกอบท�สงเกตไดมกเปนพชกลมตาง ๆ และมการเปล�ยนแปลงเปนลาดบกอนหลง สามารถทานายกลมท�จะเขามาแทนท�ในแตละระยะได
การเปล�ยนแปลงแทนท�
• นยาม
– Clement (1916) “กระบวนการตามธรรมชาตโดยพ�นท�เดมน�นถกครอบครองโดยพชกลมท�ตางออกไป”
– Knight (1965) “ลาดบของชมชพพชท�แตกตางกนตามหวงเวลาในพ�นท�ใดพ�นท�หน�ง”
การเปล�ยนแปลงแทนท�
– Odum (1989) “กระบวนการเปล�ยนชมชพท�มลาดบข�นในพ�นท�หน�ง”
– ใจความสาคญของการเปล�ยนแปลงแทนท�จงเปนกระบวนการของการเปล�ยนแปลงของชมชพและการแทนท� ซ� งมลกษณะคอยเปนคอยไปและสามารถทานายได ผลสดทายทาใหเกดชมชพข�นสด
2
การเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�มแนวโนมทาใหกระบวนการตาง ๆ (อนตรกรยาระหวางส�งมชวต) ของระบบนเวศมความหลากหลายสงท�สด กระบวนการตาง ๆ สามารถกอใหเกดการเปล�ยนแปลงคณสมบตของระบบนเวศได เม�อระบบนเวศเกดการเปล�ยนแปลงจะชกนาใหเกดการเปล�ยนแปลงแทนท�ในลาดบตอไป
ข�นตอนการเปล�ยนแปลงแทนท�
• ประกอบดวยข�นตอนตาง ๆ ท�มการเปล�ยนแปลงส�งมชวตท�เขามาอาศยและกลายเปนชนดเดน การเปล�ยนชนดเดนแตละข�น เรยกวา ซรอลสเตจ (Seral stage)
• การเปล�ยนแปลงแทนท�จะดาเนนไปจนจนถงข�นสด (climax stage) ซรอลสเตจท�งหมดต�งแตระยะเร�มตนจนถงข�นสดเรยกรวมวา เซยร (Sere)
Pioneer
Sere
Sere stage
Climax
Sere stage
Sere stage
ข�นตอนการเปล�ยนแปลงแทนท�
• ชมชพข�นสดเปนชมชพท�เกดเปนลาดบสดทายของการเปล�ยนแปลงแทนท� มความเสถยร สามารถดารงอยไดดวยตวเอง และรกษาสถานะน�นไดจนกวาจะเกดการรบกวนอยางรนแรง
ข�นตอนการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�ของส�งมชวตตาง ๆ ในแตละลาดบข�นเก�ยวของกบ
– การสงเสรม (facilitation)
– ความทนทาน (tolerance)
– การยบย �ง (inhibition)
ข�นตอนการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การสงเสรมเปนการกระทาของส�งมชวตท�เขามาอยอาศยกอนท�ทาการปรบสภาพ (modification) จากสภาวะด�งเดมใหมความเหมาะสมสาหรบส�งมชวตท�อยในลาดบถดไปใหสามารถเขามาอยอาศยในพ�นท�ได
3
ข�นตอนการเปล�ยนแปลงแทนท�
• ความทนทานหมายถงการไมมปฏสมพนธ (interaction) ระหวางส�งมชวตท�อาศยอยกอน และส�งมชวตท�เขามาภายหลง
• การยบย �งเปนปรากฏการณท�ส�งมชวตท�อาศยมากอนยบย �งการเขาอยอาศยของส�งมชวตท�จะเขามาในภายหลง
ข�นตอนการเปล�ยนแปลงแทนท�
• กอนการเปล�ยนชดของส�งมชวต– การยบย �งจะมสง – เม�อการเปล�ยนแปลงของพ�นท�มมากข�น การ
สงเสรมส�งมชวตใหมจะมสงข�น • การเพ�มปรมาณสารอาหาร หรอซากอนทรย • ทาใหอทธพลของการยบย �งนอยลง• เกดการเปล�ยนชดของส�งมชวตเดนในท�สด
แนวโนมการเปล�ยนแปลงแทนท�
• แนวโนมท�เปล�ยนแปลงในสถานท�ตาง ๆ มกมคลายคลงกน
– องคประกอบของชมชพ
– สารอาหารและพลงงานในชมชพ
– การทางานของชมชพ
แนวโนมการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงดานองคประกอบของชมชพ
– เพ�มจานวนชนด ความเทาเทยมระหวางชนด ความจาเพาะของการดารงชพ ขนาดรางกาย ความซบซอนของวงชพ
– มการอยรวมกน (symbiosis) เพ�มมากข�น
– ส�งมชวตจะเปน K-selection มากกวา R-selection
แนวโนมการเปล�ยนแปลงแทนท�ปจจย ระยะตน ระยะปลาย
องคประกอบของชมชพ จานวนชนด ต�า สงความเทาเทยมของชนด ต�า สงความเฉพาะของการดารงชวต กวาง แคบขนาดรางกาย เลก ใหญวงชวต ส�น, เรยบงาย ยาว, ซบซอนการซมไบโอซส ไมม ม
แนวโนมการเปล�ยนแปลงแทนท�
• ดานสารอาหารและพลงงานในชมชพ
– เพ�ม (สะสม) มวลชวภาพ
– อตราการหายใจจะสงข�นเม�อเทยบกบการสรางอาหาร (การสงเคราะหแสง)
– สดสวนมวลชวภาพตอพลงงานสงข�น
– ความหลากหลายของสารชวเคมเพ�มข�น
4
แนวโนมการเปล�ยนแปลงแทนท�
• ดานสารอาหารและพลงงานในชมชพ
– การหมนเวยนแรธาตเร�มปด (หมนเวยนเฉพาะในชมชพ) มากข�น
– การแลกเปล�ยนสารอาหารชาลง
– การกกเกบสารอาหารไวในส�งมชวตมากข�น
แนวโนมการเปล�ยนแปลงแทนท�ปจจย ระยะตน ระยะปลาย
สารอาหารและพลงงานในชมชพGPP/อตราการหายใจ >1 หรอ < 1 ∼ 1GPP/มวลชวภาพ สง ต�ามวลชวภาพ/พลงงาน ต�า สงอตราผลผลตสทธ สง ต�าความหลากหลายทางชวเคม ต�า สงการหมนเวยนแรธาต เปด ปดการแลกเปล�ยนสารอาหาร เรว ชารปแบบการเตบโต R - selection K - selectionการอนรกษสารอาหาร แย ด
1000
100
10
150 100
Percentage of maximum life span
Num
ber o
f sur
vivo
rs
Type I
Type II
Type III
แนวโนมการเปล�ยนแปลงแทนท�
• ดานการทางานในชมชพ
– การถายทอดพลงงานในชมชพจะซบซอนมากข�น
– ความเสถยรภาพจะมสงข�น
แนวโนมการเปล�ยนแปลงแทนท�ปจจย ระยะตน ระยะปลาย
การทางานของชมชพการถายทอดพลงงาน เปนเสนตรง เปนสายใยความเสถยร ต�า สง
5
Nu
mb
er
(Pioneer stage) Time(Climax stage)
Biomass
Primary production
Speciesdiversity
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• จาแนกเปนชนดตาง ๆ ตามเกณฑท�ใช
– ระยะเวลา
– จดกาเนด
– แหลงพลงงาน
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�• จาแนกตามระยะเวลา (time scale)
– Evolution succession– Ecological succession
• เฉพาะบรเวณท�สนใจศกษา
–การแทนท�ของชนดและหนาท�ส�งมชวต• Directional changes: มทศทางท�แนนอน• Cycling changes: เปล�ยนแปลงเปนวฏจกร
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• จดกาเนดของชมชพ
– การเปล�ยนแปลงแทนท�ปฐมภม (primary succession)
– การเปล�ยนแปลงแทนท�ทตยภม (secondary succession)
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�ปฐมภม– เร�มจากพ�นท�วางเปลา – ลกษณะทางกายภาพของซบสเตรตยงไมถก
เปล�ยนแปลงโดยส�งมชวต– ไมมส�งมชวตอาศยอยไดมากอนหนา เชน
พ�นหนจากลาวา หาดทรายเกดใหม ดนดอนปากแมน�า และพ�นท�ท�ภเขาน�าแขงละลาย
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
– ผผลตท�เขาครอบครองพ�นท�เปนชนดแรกเรยกวา ผบกเบก (pioneer)
• มกเปนส�งมชวตท�ทนทานตอสภาพแวดลอมท�รนแรงตาง ๆ ได
• มความสามารถในการแพรกระจายไดไกล
• มการเจรญเตบโตรวดเรว
6
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�ทตยภม
– ส�งมชวตเขามาแทนท�ในพ�นท�ท�เคยมส�งมชวตอยเดมท�ถกรบกวน หรอทาลายไป
– โดยปรากฏการณทางธรรมชาต หรอมนษยเขาไปเก�ยวของ เชน ปาท�ถกไฟปาเผาไป ปาท�ถกตดถาง พ�นท�ท�ถกน�าทวม และทงหญาเล�ยงสตวท�ถกท�งราง
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
– ในพ�นท�ดงกลาวจะมส�งท�หลงเหลอจากชมชพเดม เชน ฮวมส ดน และ อาจรวมถงเมลดพชตาง ๆ ส�งเหลาน� เปนปจจยใหการเปล�ยนแปลงแทนท�เกดไดเรวข�น
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• พจารณาจากส�งมชวตเดนท�มบทบาทตอกระบวนการ
– การเปล�ยนแปลงแทนท�แบบออโตโทรฟก (autotrophic succession)
– การเปล�ยนแปลงแทนท�แบบเฮเทอโรโทรฟก (heterotrophic succession)
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�แบบออโตโทรฟก– ส�งมชวตหลกท�ทาใหเกดการเปล�ยนแปลงเปน
ผผลต – การเร�มตนเกดในส�งแวดลอมท�มสารอนนทรย
เปนองคประกอบหลก – การสะสมสารอนทรยในชมชพจะคอย ๆ
เพ�มข�นเม�อเวลาผานไป
7
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�แบบเฮเทอโรโทรฟก– ส�งมชวตท�เปนตวหลกในการทาใหเกด
กระบวนการ เชน รา แบคทเรย และสตวตาง ๆ – การเร�มตนเกดในส�งแวดลอมท�มสารอนทรย
เปนองคประกอบหลก – การสะสมสารอนทรยในชมชพจะคอย ๆ
ลดลงเม�อเวลาผานไป
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�เม�อพจารณาจากการเปล�ยนแปลงองคประกอบของชมชพและความชมสมพทธ
– การเปล�ยนแปลงแทนท�แบบออโตเจนก (autogenic succession)
– การเปล�ยนแปลงแทนท�แบบอลโลเจนก (allogenic succession)
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�แบบออโตเจนก
– การเปล�ยนแปลงเกดจากส�งมชวตตาง ๆ ภายในชมชพทาใหเกดการเปล�ยนแปลง
• เชน พชตาง ๆ มการเตบโต
–ทาใหเกดรมเงา เศษใบไม สภาวะท�มความช�นสงข�น และเปล�ยนคณสมบตของดน
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
– ดนเปนตวกาหนดเง�อนไขการงอกของเมลด และการเตบโตของกลาไม
–พชท�ตองการแสงแดดนอยจงสามารถดารงอยในสภาวะน�ไดจงมมากข�น
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• การเปล�ยนแปลงแทนท�แบบอลโลเจนก
– ถกควบคมจากปจจยส�งแวดลอมภายนอกชมชพ
– ส�งแวดลอมท�เปล�ยนแปลงมกสงเกนกวาท�ส�งมชวตตาง ๆ ควบคมได
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• ตวอยางเชน–การเปล�ยนแปลงของถ�นท�อยซ� งเกดจาก
การเปล�ยนแปลงของภมอากาศ –การสญเสยสารอาหารจากพ�นท� –ปรมาณเกลอท�เพ�มข�น –การสะสมของดนตะกอนและทรายท�เขา
สพ�นท�
8
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• เม�อพจารณาชนดจากถ�นท�อยอาศย
– การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก (xerarch)
• เร�มจากพ�นหนท�วางเปลาเรยกวา ลโธเซยร (lithosere)
• จดเร�มตนจากเกดจากเนนทราย เรยกวา ซาโมเซยร (psammosere)
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• เม�อพจารณาชนดจากถ�นท�อยอาศย
– การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน�า (hydrarch)
• เกดในแหลงน�าน�งเรยกวา ไฮโดรเซยร(hydrosere)
• เกดในแหลงน�าเคมเรยกวา ฮาโลเซยร (halosere)
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
• สาหรบซโรเซยรลาดบการเปล�ยนแปลงแทนท�ซ� งเร�มจากพ�นท�วางเปลามกมลาดบการเปล�ยนแปลงของชมชพดงน�
1. ข�นบกเบก (pioneer stage)
– เปนระยะท�ส�งแวดลอมยงมลกษณะเปนพ�นหน และแหงมาก เน�องจากหนไมสามารถดดซบน�าได
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– เม�อแผนหนสมผสกบแสงอาทตย อณหภมท�ผวหนจะสงมาก
– ส�งมชวตบกเบก = ไลเคนชนดครสโต
• ทนตออณหภมสง และความแหงแลงไดด
• ถกพามาโดยลม
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– ขณะท�ไลเคนยดเกาะบนหนไลเคนจะสรางกรดคารบอนก
• ผวหนเกดการกดกรอน
– ตวอยางไลเคนท�เปนผบกเบกไดแก Rhizocarpon, Rinodena, Lecidea และ Lecanora
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
2. ข�นโฟลโอสไลเคน (foliose lichen stage)
– โฟลโอสไลเคนยดตดกบพ�นผวเพยงบางจด
– เร�มปรากฏเม�อเร�มมดนช�นบาง ๆ เกดข�นบนพ�นหนท�เร�มผพง
– โฟลโอสไลเคนคอยๆแทนท�ครสโตสไลเคน
9
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– โคโลนของโฟลโอสไลเคนจะทาใหเกดรมเงา และบงแสงครสโตสไลเคนจนหมด
• ครสโตสไลเคนจะตายและสลายไป
– การระเหยของน�าจะลดลงอยางมาก ทาใหพ�นท�มการดดซบน�ามากข�น เกดฮวมสมากข�นเน�องจากเกดปฏกรยาออกซเดช�นชาลง
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– กรดท�ผลดโดยไลเคน รวมถงกรดท�เกดจากการยอยสลายของซากไลเคนมมากข�น
• เกดการยอยเน�อหนลกข�น
– ไลเคนท�เขามาแทนท�ในระยะน�ไดแก Dermatocarpon, Parmelia และ Umbilicaria
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
3 ข�นมอส (moss stage)
– เม�อมปรมาณดนมากพอ (อาจสะสมอยตามรองหน) มอสท�ทนความแหงแลงไดเชน Grimmia, Polytrichum และ Tortula จะเร�มเขามาในพ�นท�
• ซ� งถกพามาโดยลมในรปของสปอร
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– สปอรมอสงอก
• ไรซอยด (rhizoid) จะเร�มแขงขนกบโฟลโอสไลเคนเพ�อแยงน�าและสารอาหาร
– ลาตนท�ต�งตรงของมอสสวนใหญจะสงกวาระดบของโคโลนของไลเคน
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– ดนมการสะสมเรวข�นจากการมมอสท�มลาตนต�งตรง รวมถงซากมอสท�ทบถมกน
– มอสรนใหมจะงอกและเตบโตบนช�นท�สงข�น
– มอสช�นลางจะคอย ๆ ถกยอยและกลายเปนดน
– ในชวงหลงมอสจะมลกษณะเปนผนเหมอนพรม และมการสะสมดนตอไป
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
4 ข�นพชลมลก (herbaceous stage)
– เม�อมการสะสมดนมากข�น พชลมลกขนาดเลกท�ทนความแลงไดจะสามารถงอกและเตบโตในพ�นท�ได
• มกเปนพชอายส�น
10
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– พชมกมการเตบโตชา และตนไมสง • สารอาหารในพ�นท�ยงมนอย • ปรมาณน�าสะสมในพ�นท�ยงนอย
– รากไชลงลกข�นทาใหหนมการผพงมากข�น – ซากพชท�เพ�มข�นตามระยะเวลาท�ผานไปทาให
สารอาหารในพ�นท�มสงข�น รวมถงความช�นในระบบสงข�นดวย
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– พชในพ�นท�ใกลเคยงเร�มมการบกรกเขาสพ�นท�มากข�น
– แบคทเรย รา สตวขนาดเลกมการปรากฏตวตามการเขามาของหญาตาง ๆ
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
5 ข�นไมพม (shrub stage)
– ไมพมท�มเน�อไมเร�มเขาสพ�นท�
– การบงแสงของไมพม
• ไมลมลกไมสามารถดารงชวตอยได และหายไปจากพ�นท�
• ในพ�นท�มความช�นสงข�น
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
– ความเรวลมลดลง
– การสะสมสารอนทรยในดนสงข�น ทาใหดนสามารถดดซบน�าไดมากข�น
– ลกษณะเน�อดน และโครงสรางของดนเร�มเปล�ยนแปลง ทาใหเมลดของไมยนตนสามารถงอกและเตบโตได
การเปล�ยนแปลงแทนท�บนบก
6 ข�นสด (climax stage)
– ไมยนตนตาง ๆ เร�มเตบโตในพ�นท� แตยงมลกษณะแคระแกรน มการกระจายตวอยหาง ๆ กน
– เม�อการพฒนาดาเนนไปเร�อย ๆ พชจะคอย ๆ เปล�ยนจากพชท�ตองการน�านอย (xerophyte) เปนพชท�ตองการน�ามากข�น
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในเนนทราย
• เนนทราย
– สภาพแวดลอมไมเหมาะสมตอการอาศยของท�งพชและสตว
– ทรายจะถกพดพามาโดยลม หรอน�า และสะสมในพ�นท�หน�ง ๆ เม�อถกพดใหกลายเปนเนนทราย
11
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในเนนทราย
• เนนทราย
– บรเวณดานหลงเนนทรายอาจเปนหาดทรายท�ลมพดไมแรง และมพนธไมตาง ๆ ข�น
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในเนนทราย
• บรเวณหาดทรายเกดใหมเปนบรเวณท�อยตดแหลงน�าเปนพ�นท�ท�อายนอยท�สดยงไมมพชใดเขาไปต�งถ�นฐานได
• ในระยะแรกจะมสาหรายเซลลเดยวท�ทนตออากาศแหงไดอาศยอย สาหรายเหลาน�ทาใหทรายมการจบตวกนเปนผน
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในเนนทราย
• เม�อซากอนทรยท�เพ�มมากข�นทาใหทรายจบตวกนมากข�น
• หญาบางกลมจะสามารถเขาอาศยได เชน Saccharum, Ammophila และ Cenchrus รากและลาตนใตดนของหญาเหลาน� จะทาใหเกดเครอขายภายใตผนทราย และสงผลใหพ�นทรายแนนมากข�น
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในเนนทราย
• เม�อเวลาผานไปซากอนทรยตาง ๆ รวมถงรากพชทาใหเกดช�นดนท�ลกข�น ซ�งเหมาะสมตอพชกลมตอไป ไดแก พชลมลกท�ทนแลง ไมพม และไมยนตนขนาดเลก ซ� งมระบบรากท�ขยายออกไปอก พชในกลมน� ไดแก Tephrosia, Calligonum,Cirtrullus, Leptadenia, Balanites และSericostoma
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในเนนทราย
• พชเหลาน�นอกเหนอจากชวยยดอนภาคดน ยงชวยลดความเรวของกระแสลมทาใหลดการพงทลายจากลม
• พชชนดอ�น ๆ เร�มเขามาอยในพ�นท�มากข�นจากผลของพ�นท�มความแนนมากข�น ไดแก Acacia, Proposis, Casuarina, Anogeissus, Albizzia และDiospyros
12
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
• การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน�าจด เชน บง และ ทะเลสาบ
• การเปล�ยนแปลงแทนท�เกดจากการต�นเขนของแหลงน�า และทาใหเกดการแทนท�ของชนดเดนในแตละระยะ
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
1 ข�นบกเบก
– ส�งมชวตเดนของชมชพ ไดแก แพลงกตอนพชตาง ๆ ท�งโปรโตซว และสาหรายสเขยวแกมน�าเงน
– แพลงกตอนเหลาน� เม�อตายลงจะทบถมลงสกนแหลงน�า
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
2 ข�นพชใตน�า
– เปนระยะท�แหลงน�าลกไมเกน 6 เมตร (20 ฟต)
– พชสวนใหญอยใตน� า เชน ดปลน�า(Potamogeton), สนตะวาใบขาว (Vallisneria) ,สาหราย Elodea, สาหรายหางกระรอก (Hydrilla), สาหรายขาวเหนยว (Utricularia) และ สาหรายไฟ (Chara)
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
– พชเหลาน� เม�อตายจะจมลงสกนแหลงน�า กลายเปนฮวมสซ� งจะจบกบดนโคลน
– พชน�าเหลาน� ยงชวยจบตะกอนดนตาง ๆ ทาใหแหลงน�าต�นเขนมากข�น
– เม�อความลกนอยลงพชใตน�าตาง ๆ จะคอย ๆ ถกพชลอยน�าเขาแทนท�
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
3 ข�นพชลอยน�า
– ระยะน�ความลกของแหลงน�าอยในชวง 1.8-2.5 เมตร (6-8 ฟต)
– พชสวนใหญเปนพชท�หย �งรากและมใบท�ลอยน�า และพชลอยน�า
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
– พชท�หย �งรากและมใบท�ลอยน�า เชน บวสาย (Nymphaea lotus) บวหลวง (Nelumbonucifera) บวผน (Nymphaea stellata) บวบา (Nyphoides indica) ชบาน�า (Aponogeton sp.) ผกตบไทย (Monocharia hastata) และ กระจบ (Trapa bispinosa)
13
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
– พชลอยน�า เชน จอก (Pistia stratiotes) แหน (Lemna spp.) แหนแดง (Azolla sp.) แหนเปดใหญ (Spirodela polyrrhiza) ไขน�า (Wolffia globosa) และ ผกตบชวา (Eichornia crassipes)
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
– พชตาง ๆ เหลาน�ทาใหแหลงน�าต�นเขนเพ�มข�น
• ซากอนทรยของพวกมน
• การสะสมดนตะกอนจากภายนอก
– ทาใหพชกลมท�อาศยในท�ช�นแฉะหรอตามชายน�าสามารถเขามาอยอาศยได
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
4 ข�นกกและพชชายน�า – ระยะน�ความลกของแหลงน�าอยในชวง 0.3-1.5
เมตร (1-4 ฟต) – พชตาง ๆ จะมการหย�งรากลงท�กนแหลงน�า
เชน ธปฤาษ (Typha angustifolia) กกตะกรบ (Scirpus grosus) กกอยปต (Cyperus papyrus) กกรงกา (Cyperus digitatus) แขม (Phragmites karka) และ ผกคางไก (Sagittaria sagittifolia)
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
– พชเหลาน� จะแยงแสงจากพชลอยน�าตาง ๆ และทาใหกลายเปนสภาพแวดลอมท�ไมเหมาะสมกบพชลอยน�า
– ทาใหน�าน�งมากข�น และต�นเขนมากข�นจากการท�ตะกอนดนตาง ๆ ตกตะกอนไดดข�น
– การสะสมของฮวมสเกดอยางรวดเรว และทาใหเกดสภาพท�เหมาะสมกบพชกลมอ�นตอไป
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
5 ข�นทง
– ระยะน�พ�นดนจะมน�าทวมเพยง 1-2 น�ว
– พชท�ชอบน�า (hydrophyte) ตาง ๆ เร�มเขามาในพ�นท� เชน เซดจ (sedge, Juncus sp.) กกคมบาง(Carex spp.) และ แหวทรงกระเทยม (Eleocharis sp.)
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
– พชเหลาน� จะทาใหพ�นท�ต�นเขนข�นและดกฝ นท�ตดมากบลมมากข�น
– ทาใหดนสะสมในพ�นท�ไดเรว รวมกบการสะสมของซากพช มการคายน�าออกจากพ�นท�จานวนมาก ทาใหสภาพพ�นท�เหมาะสมกบพชท�ไมตองการน�ามาก (mesophyte) และพชบกมากข�น
14
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
6 ข�นวดแลนด
– หากภมอากาศแหง แหลงน�าเดมจะเปล�ยนแปลงเปนทงหญา
– หากภมอากาศช�นจะทาใหเกดเปนปา (woodland) ซ� งประกอบดวยไมพม และไมยนตนขนาดเลก
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
– ข�นน�จะถกกาหนดลกษณะโดยพชท�สามารถทนตอภาวะน�าขงท�อยรอบรากของมน
– เม�อเวลาผานไปพชเหลาน� จะทาใหดนไมเหมาะสมตอการดารงอยของพวกมน
– พชลมลกตาง ๆ ท�ชอบท�รมจะเร�มปรากฏมากข�นโดยอาศยรมของไมพมและไมยนตน
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน� า
7 ข�นสด
– จะพบไมยนตนมความหลากหลายมากข�น
– เม�อผานไปพนธไมเดนจะเร�มมบทบาทมากข�น
การเปล�ยนแปลงแทนท�ในแหลงน�าในฟารมราง
• ตวอยาง Loess Plateau ของประเทศจน
– บนทกพชในแปลงท�ถกท�งรางตาง ๆ กน (3, 26, 46 และ 149 ป
– พบวามพชท�เปนพนธไมเดนแตกตางกนไปตามเวลา
ชนดของการเปล�ยนแปลงแทนท�
• ตวอยาง Secondary succession ในฟารมราง(US)
– ปแรก มกพบ crabgrass
– ปท� 2 horseweed
– ปท� 3 broomsedge, ragweed, and aster
– หลง 5-15 ป ตนสนจะกลายเปนไมเดน ตามดวยโอค และไมเน�อแขงอ�น ๆ
15
Related Documents
