Top Banner
181 วารสารวิจัยและพัฒนา มจธ. ปีท่ 38 ฉบับที่ 2 เมษายน - มิถุนายน 2558 บทคัดย่อ งานวิจัยนี้ศึกษาการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี โดยทำาการศึกษาระหว่าง เดือนมิถุนายน พ.ศ. 2555 ถึงเดือนมีนาคม พ.ศ. 2556 ในอ่าวไทย ทั้งนี้สิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหารได้เองจัดเป็นฐานราก ของสายใยอาหารกลางน้ำา ขณะที่สิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารได้เองจัดเป็นผู้บริโภคหลักของผลผลิตขั้นต้น และยัง เป็นตัวเชื ่อมโยงระหว่างผู้ผลิตขั้นต้นกับผู้บริโภคขั้นสูง ดังนั้นแล้วการจัดจำาแนกทางอนุกรมวิธานของไมโครแพลงก์ตอน จะยึดตามหลักการของโครงสร้างลำาดับขั้นในการบริโภค ทั้งนี้เก็บตัวอย่างด้วยวิธีการกรองนำาผ่านถุงกรองขนาดช่องตา 20 ไมโครเมตร ผลการศึกษาพบว่ากลุ่มหลักที่มีปริมาณสูงที่สุด ได้แก่ เซนทริกไดอะตอมที่จัดเป็นผู้ผลิต ส่วนผู้บริโภค หลักคือ โพรโทซัวที่มีซีเลียและมีเปลือก และโคพีพอดระยะนอเพลียส การเปลี่ยนแปลงของปัจจัยด้านคุณภาพนำามีผลต่อ องค์ประกอบของชนิดและปริมาณของไมโครแพลงก์ตอน ซึ่งแสดงค่าสูงที่สุดในช่วงหลังฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ในเดือน ธันวาคม พ.ศ. 2555 นอกจากนั้นแล้ว ค่าดัชนีความหลากหลายที่บันทึกได้มีค่าตำาตลอดช่วงการศึกษา แสดงให้เห็นว่าใน บริเวณที่ทำาการศึกษานี้มีความหลากหลายของชนิดอาหารต่ำา ซึ่งอาจนำาไปสู่การสร้างสายใยอาหารที่สั้น ไม่ซับซ้อน และ ยังอาจนำาไปสู่การสร้างลำาดับขั้นในการบริโภคที่เปราะบาง คำ�สำ�คัญ : ไมโครแพลงก์ตอน / โครงสร้างลำาดับขั้นในการบริโภค / ชายฝั่งทะเล ไพลิน จิตรชุ่ม 1* ภาควิชาชีววิทยาประมง คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จตุจักร กรุงเทพมหานคร 10900 พงศ์เชฎฐ์ พิชิตกุล 2 และ สรณัฎฐ์ ศิริสวย 3 ภาควิชาเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำา คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ จตุจักร กรุงเทพมหานคร 10900 * Corresponding author : ffi[email protected] 1 อาจารย์ประจำา ภาควิชาชีววิทยาประมง คณะประมง 2 ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ภาควิชาเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำา คณะประมง 3 อาจารย์ประจำา ภาควิชาเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำา คณะประมง การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณชายฝั่งทะเลอ่าวไทย
14

การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

Oct 31, 2019

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

181วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

บทคดยอ

งานวจยนศกษาการเปลยนแปลงของโครงสรางประชาคมไมโครแพลงกตอนในรอบป โดยทำาการศกษาระหวาง

เดอนมถนายนพ.ศ.2555ถงเดอนมนาคมพ.ศ.2556 ในอาวไทยทงนสงมชวตทสรางอาหารไดเองจดเปนฐานราก

ของสายใยอาหารกลางนำา ขณะทสงมชวตทไมสามารถสรางอาหารไดเองจดเปนผบรโภคหลกของผลผลตขนตน และยง

เปนตวเชอมโยงระหวางผผลตขนตนกบผบรโภคขนสง ดงนนแลวการจดจำาแนกทางอนกรมวธานของไมโครแพลงกตอน

จะยดตามหลกการของโครงสรางลำาดบขนในการบรโภค ทงนเกบตวอยางดวยวธการกรองนำาผานถงกรองขนาดชองตา

20 ไมโครเมตรผลการศกษาพบวากลมหลกทมปรมาณสงทสด ไดแก เซนทรกไดอะตอมทจดเปนผผลต สวนผบรโภค

หลกคอโพรโทซวทมซเลยและมเปลอกและโคพพอดระยะนอเพลยสการเปลยนแปลงของปจจยดานคณภาพนำามผลตอ

องคประกอบของชนดและปรมาณของไมโครแพลงกตอนซงแสดงคาสงทสดในชวงหลงฤดมรสมตะวนตกเฉยงใตในเดอน

ธนวาคมพ.ศ.2555นอกจากนนแลวคาดชนความหลากหลายทบนทกไดมคาตำาตลอดชวงการศกษาแสดงใหเหนวาใน

บรเวณททำาการศกษานมความหลากหลายของชนดอาหารตำาซงอาจนำาไปสการสรางสายใยอาหารทสนไมซบซอนและ

ยงอาจนำาไปสการสรางลำาดบขนในการบรโภคทเปราะบาง

คำ�สำ�คญ :ไมโครแพลงกตอน/โครงสรางลำาดบขนในการบรโภค/ชายฝงทะเล

ไพลน จตรชม1*

ภาควชาชววทยาประมง คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร จตจกร กรงเทพมหานคร 10900พงศเชฎฐ พชตกล2 และ สรณฎฐ ศรสวย3

ภาควชาเพาะเลยงสตวนำา คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร จตจกร กรงเทพมหานคร 10900

* Correspondingauthor:[email protected] อาจารยประจำาภาควชาชววทยาประมงคณะประมง2 ผชวยศาสตราจารยภาควชาเพาะเลยงสตวนำาคณะประมง3 อาจารยประจำาภาควชาเพาะเลยงสตวนำาคณะประมง

การเปลยนแปลงโครงสรางประชาคมไมโครแพลงกตอนในรอบปบรเวณชายฝงทะเลอาวไทย

Page 2: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

182 วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

Pailin Jitchum1*

Department of Fishery Biology, Faculty of Fisheries, Kasetsart University, Chatuchak, Bangkok, 10900

Phongchate Pichitkul2 and Soranuth Sirisuay3

Department of Aquaculture, Faculty of Fisheries, Kasetsart University, Chatuchak, Bangkok, 10900

The inter-annual variations of the microplankton community structures were studied in the coastal waters of the Gulf of Thailand during June 2012 to March 2013. Since phototrophs are basis of marine pelagic food webs, while heterotrophs are major consumers of primary productions and are also interme-diaries between primary producers and higher consumers, the microplankton taxonomic classify was made with respect to the trophic structures. The samples were collected using a filtering technique and a 20 μm plankton mesh size. The results showed that centric diatom phototrophs dominated the waters, while the major heterotrophs were loricate ciliates and copepod nauplii. The changing hydrological variations affected the species compositions and abundances of microplankton, which showed the highest values during the post Southwest monsoon season in December 2012. Furthermore, the low diversity index values were recorded during the study period, implying that the area exhibited less diverse food items. This might in turn lead to short and simple food web, and also loose pelagic trophic structure.

Keywords : Microplankton / Trophic Structure / Coastal Waters

Abstract

The Inter-annual Variability of Microplankton Community Structures in the Coastal Waters of the Gulf of Thailand

* Correspondingauthor:[email protected] Lecturer,DepartmentofFisheryBiology,FacultyofFisheries.2 AssistantProfessor,DeparmentofAquaculture,FacultyofFisheries.3 Lecturer,DeparmentofAquaculture,FacultyofFisheries.

Page 3: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

183วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

1. บทนำ� โครงสรางประชาคมไมโครแพลงกตอนเปนกลมของ

แพลงกตอนทมขนาดตงแต 20 -200 ไมโครเมตร เปน

กลมทมการศกษาอยางกวางขวาง มบทบาทสำาคญใน

สายใยอาหารขนพนฐานในระบบนเวศกลางนำา ประกอบ

ดวยสงมชวตทสรางอาหารไดเองหรอผผลตขนตน จด

เปนตวตงตนของสายใยอาหารกลางนำาทสำาคญอยางยง

ขณะทสงมชวตทไมสามารถสรางอาหารไดเองขนาดไมโคร

แพลงกตอนจะถกจดเปนผบรโภคลำาดบแรกของผลผลต

ขนตน และยงเปนตวเชอมโยงและถายทอดพลงงาน

ระหวางผผลตขนตนกบผบรโภคขนสง ดงนนแลว การ

ศกษากลมไมโครแพลงกตอนบรเวณกลางนำาจงถอวา

เปนการสะทอนความอดมสมบรณ และความมนคงของ

สายใยอาหารกลางนำาไดเปนอยางด[1]

องคประกอบหลกของกลมไมโครแพลงกตอนทม

รายงานตามแนวชายฝงของอาวไทยตอนบน พบวากลม

ทเปนผผลตทสำาคญคอ ไดอะตอม (diatoms), สาหราย

สเขยวแกมนำาเงน(bluegreenalgae)และไดโนแฟลก

เจลเลต (dinoflagellates) และอาจพบกลมอนๆ เชน

ซลโคแฟลกเจลเลต(silicoflagellate)สวนสาหรายสเขยว

(green algae) และยกลนอยด (euglenoids) มกพบ

ในชวงทมปรมาณนำาจดไหลลงสบรเวณปากแมนำาเปน

ปรมาณมาก[2,3,4]

กลมทจดเปนผบรโภคลำาดบแรกของสายใยอาหารกลาง

นำาทสำาคญ ไดแก กลมโพรโทซวจำาพวก heterotrophic

protists[5,6]ซงจะประกอบดวยโพรโทซวทมเทาเทยมและมเปลอกหม (testate amoeba) ฟอรามนเฟอแรน

(foraminiferans) โพรโทซวทมซเลยและมเปลอกหม

(loricateciliates)และโพรโทซวทมซเลยและไมมเปลอกหม

(aloricateciliates)นอกจากนนองคประกอบหลกอกกลม

ทสำาคญเชนเดยวกนคอลกสตวนำาวยออนจดวาเปนกลม

ทมปรมาณสงมากทสด ไดแก โคพพอดระยะนอเพลยส

และระยะวยเยาวดงนนการจดจำาแนกทางอนกรมวธาน

ของไมโครแพลงกตอนจะยดตามโครงสรางลำาดบขนในการ

บรโภค

วตถประสงคหลกในการศกษาครงนเพอประเมน

ปรมาณและองคประกอบของโครงสรางประชาคม

ไมโครแพลงกตอนบรเวณชายฝงทะเลอาวไทยตอนบนท

เปลยนแปลงไปตามการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม

ในรอบป

2. อปกรณและวธก�ร พนทเกบตวอยางบรเวณชายฝงทะเลอาวไทยตอนบน

ประกอบดวย 3 บรเวณ ไดแก 1. บรเวณ A ปาก

คลองหลวงสหกรณต.โคกขามอ.เมองจ.สมทรสาครม

พกด 13°28'53.22''N, 100°19'9.04''E 2. บรเวณ B

ปากคลองบางสคด บานกระซาขาว ต.บางหญาแพรก

อ.เมองจ.สมทรสาครพกด13°27'51.23''N,100°13'4940''Eและ3.บรเวณCปากคลองหมนหาญต.บางแกว

อ.เมอง จ.สมทรสงคราม พกด 13°23'30.86''N,100°2'35.96''E (ภาพท 1) ทำาการเกบตวอยางพนทละ2จดจำานวน4ครงในรอบปไดแกเดอนมถนายนและ

เดอนตลาคม พ.ศ. 2555 เปนตวแทนฤดมรสมตะวนตก

เฉยงใตเดอนธนวาคมพ.ศ.2555เปนตวแทนฤดมรสม

ตะวนออกเฉยงเหนอและเดอนมนาคมพ.ศ.2556เปน

ตวแทนชวงเปลยนฤดมรสม

Page 4: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

184 วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

รปท 1สถานเกบตวอยางไมโครแพลงกตอนชายฝงทะเล

จ.สมทรสาครและจ.สมทรสงคราม

วธการเกบตวอยางไมโครแพลงกตอน โดยวธการ

กรองนำาทะเลปรมาตร50ลตรรนผานถงสำาหรบรวบรวม

แพลงกตอนขนาดชองตา20ไมโครเมตรจำานวน2ซำา

และเกบรกษาสภาพตวอยางในสารละลายฟอรมาลดไฮด

ทเปนกลางปรมาตรสดทายทรอยละ5 ในขวดพลาสตก

ขนาดปรมาตร130มลลลตร[7]

วธการจำาแนกชนดและนบปรมาณไมโครแพลงกตอน

ภายใตกลองจลทรรศนกำาลงขยายสงแบบหกกลบ โดย

ทำาการสมตวอยางดวยหลอดหยดปากกวางใสลงในสไลด

นบ Sedgwick –rafter counting slide ปรมาตร 1

มลลลตร จำาแนกตวอยางจนถงระดบชนด หรอระดบ

ทสามารถจำาแนกทางอนกรมวธานทตำาทสด วธการนบ

จำานวนทำาการนบเซลลเสนสายหรอสายโซจะนบเปน

1ชนดงนนปรมาณจงมหนวยเปนยนตตอลตร [8] โดย

กลมทสรางอาหารไดเอง (autotrophs) ประกอบดวย

สาหรายสเขยวแกมนำาเงน(bluegreenalgae)เซนทรก

ไดอะตอม(centricdiatoms)เพนเนตไดอะตอม(pennate

diatoms) ไดโนแฟลกเจลเลต (dinoflagellates) และ

กลมอนๆสำาหรบกลมทไมสามารถสรางอาหารได(hetero-

trophs) ไดแก ฟอรามนเฟอแรน (foraminiferans),

โพรโทซวทมซเลยและมเปลอกหม (loricate ciliates)

สตวนำาวยออน(larvalstages)โคพพอดตวเตมวย(adult

copepods) และกลมอนๆ เอกสารประกอบการจำาแนก

ชนด[9,10,11,12,13,14,15,16,17]

ทำาการเกบขอมลการเปลยนแปลงของปจจยทาง

สงแวดลอมในพนทศกษาดงน1.คาความเคมของนำาทะเล

ใชเครองมอ refractometer รน ATAGO มหนวยเปน

psu 2. อณหภมของนำาทะเลมหนวยเปนองศาเซลเซยส

และ 3. ปรมาณออกซเจนทละลายในนำา มหนวยเปน

มลลกรมตอลตร โดยใชเครองมอ DOmeter รน YSI

550 4. คาความเปนกรด-ดาง (พเอช) โดยใชเครองมอ

pHmeter รน YSI 60 5. ปรมาณสารอาหาร ไดแก

แอมโมเนย และออโธฟอสเฟตมหนวยเปนมลลกรมตอ

ลตรโดยทำาการเกบนำาทะเลปรมาตร500มลลลตรนำา

มาวเคราะหในหองปฏบตการตามวธการของ Strickland

andParsons[18]

การวเคราะหขอมลทางสถตเพอความแตกตางระหวาง

คาเฉลยเชงปรมาณ และคาดชนความหลากหลายของ

ชนดของไมโครแพลงกตอนในรอบป คำานวณดวยเครอง

คอมพวเตอรโปรแกรม ANOVA ทดสอบความแตกตาง

ของคาเฉลยทระดบความเชอมนรอยละ 95 และการ

วเคราะหหาคาสมประสทธสหสมพนธPearsonระหวาง

Page 5: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

185วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

ปรมาณเฉลยของกลมไมโครแพลงกตอน ปจจยทาง

สงแวดลอมและปรมาณสารอาหาร[19]

3. ผลก�รศกษ� จากผลการศกษาพบกลมผผลตขนตน จำานวน 68

ชนด ประกอบดวย สาหรายสเขยวแกมนำาเงน เซนทรก

ไดอะตอม เพนเนตไดอะตอม ไดโนแฟลกเจลเลต ยกล-

นอยดและซลโคแฟลกเจลเลตจำานวน5,36,18,14,

1และ1ชนดตามลำาดบสำาหรบกลมผบรโภคลำาดบแรก

พบทงสน30ชนดและ6ระยะวยออนประกอบดวย โพรโทซวทมเทาเทยม โพรโทซวทมซเลยและมเปลอก

หมตว โพรโทซวทมซเลยและไมมเปลอกหม โรตเฟอร

โคพพพอดไฮโดรซวหนอนตวกลมหนอนธนและเพรยง

หวหอมจำานวน3,13,2,2,6,1,1,1และ1ชนด

สวนระยะวยออน6ระยะไดแกวยออนของไสเดอนทะเล

วยออนของหอยสองฝาวยออนของหอยฝาเดยวเพรยงหน ระยะนอเพลยส โคพพอดระยะนอเพลยส และโคพพอด

ระยะวยเยาว

4. ผผลตขนตน องคประกอบหลกของไมโครแพลงกตอนทจดเปนผผลต

ขนตนในพนทศกษา3บรเวณตามการเปลยนแปลงของ

สภาพแวดลอมในรอบป(ภาพท2)พบวากลมทมปรมาณ

สงทสดตลอดทง4เดอนคอเซนทรกไดอะตอมพบปรมาณ

สงทสดในเดอนธนวาคม(212,266±264,185ยนตตอลตร)รองลงมาเปนเดอนมนาคม(18,205±22,458ยนตตอลตร)เดอนมถนายน(15,683±22,402ยนตตอลตร)และเดอนตลาคม(905±1,229ยนตตอลตร)ตามลำาดบกลมท2คอเพนเนตไดอะตอมมปรมาณสงทสดในเดอนธนวาคม

(17,973±14,720ยนตตอลตร)รองลงมาเปนเดอนมนาคม(1,585±17,811ยนตตอลตร) เดอนมถนายน (845±549ยนตตอลตร) และเดอนตลาคม (34±41 ยนตตอลตร)ตามลำาดบกลมท3ไดแกสาหรายสเขยวแกมนำาเงนม

ปรมาณสงทสดในเดอนธนวาคม (7,860±15,308 ยนตตอลตร) รองลงมาเปนเดอนมถนายน (414±366 ยนตตอลตร) เดอนมนาคม (341±275 ยนตตอลตร) และเดอนตลาคม (133±152 ยนตตอลตร) ตามลำาดบ และกลมสดทายคอ ไดโนแฟลกเจลเลตมปรมาณมากทสดใน

เดอนธนวาคม(37,945±39,765ยนตตอลตร)รองลงมาเปนเดอนตลาคม(155±201 ยนตตอลตร) เดอนมนาคม(39±88ยนตตอลตร)และเดอนมถนายน(19±49ยนตตอลตร)ตามลำาดบ(ภาพท2)สำาหรบองคประกอบยอย

ไดแก ยกลนอยดพบในปรมาณนอยมากในเดอนธนวาคม

และซลโคแฟลกเจลเลตพบในปรมาณนอยมากในเดอน

มนาคม

พนท A ปากคลองหลวงสหกรณ จ.สมทรสาครพบ

จำานวนชนดของของผผลตขนตนมคาเฉลยสงทสดในเดอน

ธนวาคมรองลงมาในเดอนมนาคม,มถนายนและตลาคม

จำานวน42,14,7และ7ชนดตามลำาดบและมปรมาณ

เฉลยสงทสดในเดอนธนวาคม(183,694±97,234ยนตตอลตร)รองลงมาเปนเดอนมนาคม(53,576±5,504ยนตตอลตร)เดอนมถนายน(2,088±732ยนตตอลตร)และเดอนตลาคม(671±351ยนตตอลตร)ตามลำาดบชนดเดนของผผลตขนตนในเชงปรมาณพบวาในเดอนมถนายนมชนด

เดนเปนกลมไดอะตอมไดแกSkeletonemacostatum

(Greville) Cleve และสาหรายสเขยวแกมนำาเงนชนด

TrichodesmiumerythraeumEhrenbergexGomont

ตอมาในเดอนตลาคมเปลยนจาก S. costatum มาเปน

Chaetoceros spp. และสาหรายสเขยวแกมนำาเงน T.

erythraeum แตเดอนธนวาคมพบวามการเปลยนองค

ประกอบหลกของประชาคมผผลตขนตนมาเปนไดโนแฟลก

เจลเลตCeratiumfurca(Ehrenberg)Claparede&

Lachmannเพยงกลมเดยวในปรมาณสงมากและเมอเขา

สชวงฤดรอนในเดอนมนาคมประชาคมเปลยนกลบมาเปน

ไดอะตอมชนดNaviculaspp.และS.costatum

พนท B บรเวณปากคลองบางสคด จ.สมทรสาคร

พบจำานวนชนดของผผลตขนตนมคาเฉลยสงทสดในเดอน

ธนวาคมรองลงมาในเดอนมนาคมมถนายนและตลาคม

จำานวน31,16,10และ9ชนดตามลำาดบและมปรมาณ

เฉลยสงทสดในเดอนมนาคม(45,289±38,110ยนตตอลตร) ตามมาดวยเดอนธนวาคม (42,017±23,885 ยนตตอลตร) เดอนมถนายน 34,499±29,933 ยนตตอลตร)และเดอนตลาคม (2,901±733 ยนตตอลตร) ตามลำาดบ(ภาพท2)ชนดเดนในเชงปรมาณพบวาในเดอนมถนายน

เปนไดอะตอมชนดS.costatumในเดอนตลาคมเปลยนมา

เปนChaetocerosspp.เดอนธนวาคมเปนChaetoceros

Page 6: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

186 วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

spp.ผสมกบสาหรายสเขยวแกมนำาเงนT.erythraeum

และเดอนมนาคมเปลยนกลบมาเปนไดอะตอมชนด Cy-

clotella sp. และ S. costatum ซงในบรเวณนไมพบ

ไดโนแฟลกเจลเลตแสดงคาเปนชนดเดนในเชงปรมาณ

พนทCบรเวณปากคลองหมนหาญจ.สมทรสงคราม

พบจำานวนชนดของผผลตขนตนสงทสดในเดอนธนวาคม

รองลงมาในเดอนมนาคมมถนายน และตลาคม จำานวน

41,15,12และ5ชนดตามลำาดบและมปรมาณเฉลย

สงทสดในเดอนธนวาคม (493,657±269,433 ยนตตอลตร) ตามมาดวยเดอนมถนายน (15,186±24,629ยนตตอลตร)เดอนมนาคม(4,495±2,399ยนตตอลตร)และเดอนตลาคม(481±291ยนตตอลตร)ตามลำาดบ(ภาพท 2) ชนดเดนในเชงปรมาณพบวาในเดอนมถนายนเปน

ไดอะตอมชนด Cyclotella sp. Pleurosigma spp./

Gyrosigmaspp.และCoscinodiscusspp.ในเดอน

ตลาคมเปลยนมาเปนไดโนแฟลกเจลเลต C. furca ตอ

จากนนเดอนธนวาคมเปลยนกลบมาเปนไดอะตอมชนด

Chaetocerosspp.และเดอนมนาคมเปนไดอะตอมชนด

Cyclotellasp.และEntomoneissp.

สดสวนเชงปรมาณขององคประกอบของผผลตขนตน

แสดงใหเหนชดเจนวา ผผลตขนตนจะเพมปรมาณสง

มากขนอยางชดเจนในเดอนธนวาคม การวเคราะหคา

ดชนความหลากหลายของชนดของผผลตขนตนเฉลยทง

3 บรเวณททำาการศกษาพบวาตลอดทงปมคาใกลเคยงกน

โดยเดอนธนวาคมมคาสงทสด(1.88±0.13)รองลงมาเปนเดอนตลาคม (1.08±0.19) เดอนมถนายน (1.02±0.53)และเดอนมนาคม(0.95±0.32)ตามลำาดบเมอเปรยบเทยบระหวางพนทศกษาตามภาพท 3 พบวาพนท B บรเวณ

ปากคลองบางสคดพบคาเฉลยของความหลากหลายของ

ชนดตลอดทงปตำาทสดมคาเทากบ 0.95±0.59 สวนพนทAปากคลองหลวงสหกรณและพนทCปากคลองหมน

หาญมคาดชนความหลากหลายของชนดใกลเคยงกนคอม

คาเทากบ1.39±0.36และ1.36±0.46ตามลำาดบ

รปท 2องคประกอบหลกของผผลตขนตนเชงปรมาณ (ก-ง) และผบรโภคลำาดบแรก (จ-ซ) ในบรเวณปากคลองหลวงสหกรณ

จ.สมทรสาคร(A),ปากคลองบางสคดจ.สมทรสาคร(B)และปากคลองหมนหาญจ.สมทรสงคราม(C)

0

10000

20000

30000

40000

A BB C

Phyto

plank

ton ab

unda

nce (

units

L-1)

pennate diatoms

centric diatoms

blue green algae

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

A B C

dinoflagellates

centric diatoms

blue green algae

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

A B C

dinoflagellates

pennate diatoms

centric diatoms

blue green algae

December

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

A B C

pennate diatoms

centric diatoms

blue green algae

June

October

March

0

50

100

150

200

250

A B C

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

copepods

larval stages

cilates

foraminiferans

0

50

100

150

200

A B C

copepods

larval stages

ciliates

0

1000

2000

3000

4000

5000

A B C

copepods

larval stage

rotifers

ciliates

0100200300400500600700

A B C

larval stage

ciliates

June

October

December

March

Phyto

plank

ton ab

unda

nce (

units

L-1)

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

Phyto

plank

ton ab

unda

nce (

units

L-1)

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

Phyto

plank

ton ab

unda

nce (

units

L-1)

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

ก)

ข)

ค)

ง)

จ)

ฉ)

ช)

ซ)

Page 7: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

187วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

0

10000

20000

30000

40000

A BB C

Phyto

plank

ton ab

unda

nce (

units

L-1)

pennate diatoms

centric diatoms

blue green algae

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

A B C

dinoflagellates

centric diatoms

blue green algae

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

A B C

dinoflagellates

pennate diatoms

centric diatoms

blue green algae

December

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

A B C

pennate diatoms

centric diatoms

blue green algae

June

October

March

0

50

100

150

200

250

A B C

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

copepods

larval stages

cilates

foraminiferans

0

50

100

150

200

A B C

copepods

larval stages

ciliates

0

1000

2000

3000

4000

5000

A B C

copepods

larval stage

rotifers

ciliates

0100200300400500600700

A B C

larval stage

ciliates

June

October

December

March

Phyto

plank

ton ab

unda

nce (

units

L-1)

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

Phyto

plank

ton ab

unda

nce (

units

L-1)

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

Phyto

plank

ton ab

unda

nce (

units

L-1)

Zoop

lankto

n ab

unda

nce

(indiv

iduals

L-1)

ก)

ข)

ค)

ง)

จ)

ฉ)

ช)

ซ)

5.ผบรโภคลำ�ดบแรก องคประกอบหลกของไมโครแพลงกตอนทจดเปนผ

บรโภคลำ�ดบแรกใน 3 บรเวณ เปลยนแปลงต�มสภ�พ

แวดลอมในรอบปคอเดอนมถน�ยนเดอนตล�คมเดอน

ธนว�คม และเดอนมน�คม พบว� กลมทมปรม�ณสง

ทสดตลอดทง4เดอนคอโพรโทซวทมซเลยพบปรม�ณ

สงทสดในเดอนธนว�คม(1,553±1,330ตวตอลตร)รองลงม�เปนเดอนมน�คม (136±105 ตวตอลตร) เดอนมถน�ยน(69±53ตวตอลตร)และเดอนตล�คม(16±18ตวตอลตร) ต�มลำ�ดบ รองลงม�เปนกลมลกสตวนำ�วย

ออน พบปรม�ณสงทสดในเดอนธนว�คม (1,324±1,027ตวตอลตร) รองลงม�เปนเดอนมน�คม (222±211ตวตอลตร) เดอนตล�คม (93±93 ตวตอลตร) และเดอนมถน�ยน(15±9ตวตอลตร)ต�มลำ�ดบลำ�ดบสดท�ยคอโคพพอดตวเตมวย พบปรม�ณสงทสดในเดอนธนว�คม

(98±80ตวตอลตร)รองลงม�เปนเดอนมถน�ยน(4±s6ตวตอลตร)และเดอนตล�คม(3±8ตวตอลตร)ต�มลำ�ดบนอกจ�กนนพบโรตเฟอรในเดอนธนว�คมเพยงเดอนเดยว

มปรม�ณเฉลยเท�กบ81±84ตวตอลตรกลมอนๆไดแกฟอร�มนเฟอแรนพบนอยม�กในเดอนมถน�ยนและเดอน

ธนว�คม(ภ�พท2)

พนทAบรเวณป�กคลองหลวงสหกรณพบแพลงก- ตอนสตวมจำ�นวนกลมและมปรม�ณสงทสดในเดอน

ธนว�คม(18กลม4,474±1,329ตวตอลตร)รองลงม�เปนเดอนมถน�ยน(11กลม225±34ตวตอลตร)เดอนตล�คม (4กลม 55±47ตวตอลตร)และเดอนมน�คม(3กลม 54±25ตวตอลตร)ต�มลำ�ดบกลมเดนในเชงปรม�ณทพบตลอดชวงก�รศกษ�ไดแกโพรโทซวทมซเลย

และมเปลอก (loricate ciliates) สกล Tintinnopsis

สำ�หรบวยออนของหอยพบม�กในเดอนตล�คม ขณะท

รปท 2องคประกอบหลกของผผลตขนตนเชงปรม�ณ (ก-ง) และผบรโภคลำ�ดบแรก (จ-ซ) ในบรเวณป�กคลองหลวงสหกรณ

จ.สมทรส�คร(A),ป�กคลองบ�งสคดจ.สมทรส�คร(B)และป�กคลองหมนห�ญจ.สมทรสงคร�ม(C)(ตอ)

Page 8: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

188 วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

โคพพอดระยะนอเพลยสพบมากในเดอนธนวาคมและ

เดอนมนาคม

พนท B บรเวณปากคลองบางสคดพบกลมแพลงก-

ตอนสตวสงทสดในเดอนมถนายน(11กลม)รองลงมาใน

เดอนธนวาคม(7กลม)เดอนมนาคม(5กลม)และตำาสด

ในเดอนตลาคม (4 กลม) ตามลำาดบ ในดานปรมาณสงทสดในเดอนธนวาคม (424±56 ตวตอลตร) รองลงมาในเดอนมนาคม (343±120 ตวตอลตร) เดอนตลาคม(161±64ตวตอลตร)และเดอนมถนายน (112±21ตวตอลตร) ตามลำาดบ กลมเดนในเดอนมถนายนไดแก

โพรโทซวสกลTintinnopsisตอมาในเดอนตลาคมเปลยน

มาเปนกลมฟอรามนเฟอแรน เดอนธนวาคมพบกลมเดน

เปนโพรโทซวสกลEuplotesและVorticellaและในเดอน

มนาคมกลบมาพบสกลTintinnopsisเปนกลมหลกรวมกบ

โคพพอดระยะนอเพลยส

พนทCบรเวณปากคลองหมนหาญพบแพลงกตอน

มจำานวนกลม และปรมาณสงทสดในเดอนธนวาคม (20

กลม3,941±919ตวตอลตร)รองลงมาเปนเดอนมนาคม(8กลม581±157ตวตอลตร)เดอนมถนายนลดลงมา(6กลม 53±8 ตวตอลตร) และเดอนตลาคม (4 กลม มปรมาณ190±98ตวตอลตร)ตามลำาดบในเดอนมถนายนกลมเดนไดแกโพรโทซวสกลTintinnopsisกบโคพพอด

ตวเตมวย ถดมาในเดอนตลาคมพบโคพพอดตวเตมวย

เปนกลมเดน และในเดอนธนวาคมกลบมาพบโพรโทซว

ชนด T. radix (Imhof) เดอนมนาคมเปลยนเปนชนด

T.uruguayensis(Balech)และโคพพอดตวเตมวย

รปท 3คาดชนความหลากหลายของชนดไมโครแพลงกตอนทเปนผผลต(ก)และผบรโภคลำาดบแรก(ข)ในบรเวณปากคลองหลวง

สหกรณจ.สมทรสาคร(A),ปากคลองบางสคดจ.สมทรสาคร(B)และปากคลองหมนหาญจ.สมทรสงคราม(C)

0

0.5

1

1.5

2

2.5

A B C

Phyto

plank

ton d

iversi

ty ind

ex

June

October

December

March

0.00

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

A B C

Zoop

lankto

n div

ersity

inde

x

June

October

December

March

ก) ข)

ผลการวเคราะหคาเฉลยของดชนความหลากหลาย

ชนดของผบรโภคลำาดบแรกมคาใกลเคยงกน โดยเดอน

มถนายนมคาสงทสด (1.74±0.20) รองลงมาเปนเดอนธนวาคม (1.40±0.29) เดอนตลาคม (1.13±0.08) และเดอนมนาคม (1.02±0.10) ตามลำาดบ เมอเปรยบเทยบระวางพนทศกษา(ภาพท3)พบวาพนทBบรเวณปาก

คลองบางสคดมคาดชนเฉลยตำาทสด(1.24±0.51)สวนพนทAปากคลองหลวงสหกรณ(1.40±0.23)และพนทCปากคลองหมนหาญ(1.35±0.35)มคาดชนความหลาก

หลายของชนดใกลเคยงกนทงนเมอพจารณาคาดชนความ

หลากหลายของชนดของไมโครแพลงกตอนทงของผผลต

ขนตนและผบรโภคลำาดบแรกจะพบวามคาตำาตลอดทงป

ในทกพนท เนองจากความไมสมดลกนของจำานวนชนด

และปรมาณทนบไดโดยในกลมผผลตขนตนมปรมาณมาก

สงมากแตจำานวนชนดนอย ในขณะทผบรโภคลำาดบแรก

มจำานวนชนดและปรมาณนอยซงทง2กรณสงผลใหคา

ดชนความหลากหลายของชนดตำา

Page 9: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

189วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

6. ก�รเปลยนแปลงของปจจยท�งสงแวดลอมและปรม�ณส�รอ�ห�ร พนท A ปากคลองหลวงสหกรณ คาอณหภมของนำา

ทะเลอยระหวาง30.1-33.6องศาเซลเซยสคาความ

เคมระหวาง 14.9 - 29.6 psu คาความเปนกรด-ดาง

(pH)มคาระหวาง7.3 -8.0ปรมาณออกซเจนละลาย

ในนำามคาระหวาง2.2-6.5มลลกรมตอลตร(ภาพท4)

ปรมาณสารอาหารมคาดงน คาแอมโมเนยมคาเทากบ

0.487-1.678มลลกรมตอลตรคาไนไตรทมคาระหวาง

0.0249-0.1012มลลกรมตอลตรคาไนเตรทมคาระหวาง

0.0097-0.0832มลลกรมตอลตรและคาออโธฟอสเฟต

มคาระหวาง0.1452-0.3389มลลกรมตอลตร

พนทBปากคลองบางสคดคาอณหภมของนำาทะเลอย

ระหวาง29.1-32.3องศาเซลเซยสคาความเคมระหวาง

13.5-29.3psuคาpHระหวาง7.6-7.7ปรมาณ

ออกซเจนละลายในนำามคาระหวาง1.4-7.3มลลกรมตอ

ลตร(ภาพท4)ปรมาณสารอาหารมคาดงนคาแอมโมเนย

มคาระหวาง0.0126-0.5523มลลกรมตอลตรคาไนไตรท

มคาตงแต0.0042-0.0868มลลกรมตอลตรคาไนเตรท

มคาระหวาง0.0151-0.0558มลลกรมตอลตรและคา

ออโธฟอสเฟตมคาระหวาง 0.0482 - 0.1277มลลกรม

ตอลตร พนท C ปากคลองหมนหาญ มคาอณหภมของนำา

ทะเลอยระหวาง30.1-33.6องศาเซลเซยสคาความ

เคมระหวาง14.9-29.6psuคาpHระหวาง7.3-

8.0ปรมาณออกซเจนละลายในนำามคาระหวาง2.2-6.5

มลลกรมตอลตร (ภาพท 4) ปรมาณสารอาหารมคาดงน

คาแอมโมเนยมคาระหวาง 0.487 - 1.678มลลกรมตอ

ลตรคาไนไตรทมคาตงแต0.0249-0.1012มลลกรมตอ

ลตรคาไนเตรทมคาระหวาง0.0097-0.0832มลลกรมตอลตร และคาออโธฟอสเฟตมคาระหวาง 0.1452 -

0.3389มลลกรมตอลตร

7. วจ�รณผลก�รศกษ� การศกษากลมไมโครแพลงกตอนบรเวณอาวไทยตอน

บนบรเวณปากแมนำาทาจนจ.สมทรสาครและปากแมนำา

แมกลองจ.สมทรสงคราม[2,4]แสดงการเปลยนแปลง

ของทงชนดและปรมาณตามการเปลยนแปลงของปจจย

ทางสงแวดลอมในรอบป ทงนองคประกอบหลกของกลม

ผผลตขนตนในบรเวณปากแมนำา และชายฝงทะเลสวน

ใหญเปนกลมทมขนาดเลกกวาไมโครแพลงกตอน เชน

พโคแพลงกตอนและนาโนแพลงกตอนแตการศกษากลม

ทมขนาดเลกเหลานนมขอจำากดในการจดจำาแนกจนถง

ระดบชนด การศกษาในครงนจงเลอกศกษากลมทมขนาด

ไมโครแพลงกตอนซงสามารถจำาแนกจนถงระดบสกลหรอ

ชนดได โดยขอมลระดบชนดสามารถนำามาคำานวณหา

คาดชนความหลากหลายของชนดและใชในการอธบายการ

เปลยนแปลงทเกดขนในระบบนเวศกลางนำาไดเปนอยางด

สวนกลมทเปนผบรโภคลำาดบแรกมการศกษานอยกวากลม

ผผลตขนตน และมการรายงานถงจำานวนชนดไมมากนก

การศกษาสวนใหญจงเปนการรายงานระดบกลมหลก

การศกษาในครงนเปรยบเทยบคาเฉลยของไมโคร-

แพลงกตอนในรปแบบขององคประกอบชนดของกลมหลก

ทเปนผผลตขนตน คอ เซนทรกไดอะตอม เพนเนตได-

อะตอมสาหรายสเขยวแกมนำาเงนและไดโนแฟลกเจลเลต

สำาหรบกลมผบรโภคลำาดบแรก ไดแก โพรโทซวทม

ซเลยและมเปลอก ลกสตวนำาวยออน และโคพพอด ซง

มการเปลยนแปลงเชงปรมาณตามพนทศกษาในรอบป

ไดแก ปากคลองหลวงสหกรณ (พนท A) ปากคลอง

บางสคด จ.สมทรสาคร (พนท B) และปากคลองหมน

หาญจ.สมทรสงคราม(พนทC)ผลการศกษาพบวาการ

เปลยนแปลงเชงปรมาณขององคประกอบของกลมหลก

ของผผลตขนตนไมมความแตกตางกน(P=0.17)รวมทง

ไมแสดงความแตกตางในดานพนทและชวงเวลาการศกษา

(P = 0.22) แตคาดชนความหลากหลายของชนดเฉลย

มความแตกตางกนในรอบป (P = 0.012) แตไมมความ

แตกตางกนในเชงพนท (P = 0.086) สำาหรบการ

เปลยนแปลงของผบรโภคลำาดบแรกในเชงปรมาณมความ

แตกตางกนทงในดานองคประกอบของชนดรวมกบกลม

ของระยะวยออน(P=0.004)และในดานพนทและชวง

เวลา(P=0.02)ตลอดจนคาดชนความหลากหลายของ

ชนดแสดงความแตกตางตามฤดกาล(P=0.05)แตไมม

ความแตกตางกนในเชงพนท(P=0.74)

Page 10: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

190 วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

รปท 4คาเฉลยของปจจยทางสงแวดลอม (ก-ง) และคาเฉลยของปรมาณสารอาหาร (จ-ซ) ในบรเวณปากคลองหลวงสหกรณ

จ.สมทรสาคร(A),ปากคลองบางสคดจ.สมทรสาคร(B)และปากคลองหมนหาญจ.สมทรสงคราม(C)

26

28

30

32

34

36

A B C

Water

temp

eratur

e (C)°

June

October

December

March

0

10

20

30

40

A B C

Salin

ity (p

su) June

October

December

March

7

7.2

7.4

7.6

7.8

8

A B C

pH

June

October

December

March

0

2

4

6

8

A B C

Diss

olved

oxy

gen (

mgL-

1)

June

October

December

March

0

0.5

1

1.5

2

A B C

Ammo

nia (m

gL-1)

June

October

December

March

00.020.040.060.080.1

0.12

A B C

Nitri

te (m

gL-1) June

October

December

March

00.020.040.060.080.1

0.12

A B C

Nitra

te (m

gL-1)

June

October

December

March

0

0.1

0.2

0.3

0.4

A B C

Ortho

phos

phate

(mgL

-1)

June

October

December

March

ก)

ข)

ค)

ง)

จ)

ฉ)

ช)

ซ)

Page 11: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

191วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

ทงนบรเวณชายฝงทะเล และปากแมนำามกไดรบ

ปรมาณสารอาหารทมากเกนความตองการของผผลต

ขนตนตลอดป [2, 3, 4] สงผลใหปจจยดานสารอาหาร

ทสรางความอดมสมบรณในเชงปรมาณมอยางไมจำากด

สงผลใหการประเมนในดานปรมาณมคาสงในบางชวง

ของการศกษา และเมอนำามาวเคราะหหาคาเฉลยจง

ทำาใหคาเบยงเบนมาตรฐานมคาสง บางกลมคาเบยงเบน

มาตรฐานกลบสงกวาคาเฉลยแสดงวามการเปลยนแปลง

ในดานปรมาณตามการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม

ในแตละชวงเวลาททำาการศกษา แตเมอพจารณาในดาน

ความหลากหลายของชนดทแปรเปลยนไปตามปจจยทาง

สงแวดลอมจะแสดงออกถงความแตกตางไดอยางชดเจน

ผบรโภคลำาดบแรกมความซบซอนกวาผผลตขนตน

ในดานอทธพลของปจจยทางสงแวดลอมทสงผลตอการ

เปลยนแปลงทงระดบชนดและปรมาณ จากผลการศกษา

พบความแตกตางทงในดานองคประกอบของชนดทผนแปร

ไปตามพนทและฤดกาล อนอาจเนองมาจากอทธพลของ

ปรมาณอาหาร คณภาพของอาหาร ปรมาณออกซเจน

ละลาย กลวธการสบพนธ และผลา เปนตน [1, 5, 6]

แตคาดชนความหลากหลายของชนดแสดงความแตกตาง

กนเชงฤดกาลเพยงอยางเดยว แสดงถงอทธพลของปจจย

สงแวดลอมนาจะสงผลตอผบรโภคกลมนเปนหลกมากกวา

ปรมาณสารอาหาร[2,3,4]

เมอพจารณาหาความสมพนธในดานคาสมประสทธ

สหสมพนธ Pearson โดยพจารณาเปนคระหวางไมโคร-

แพลงกตอนกลมหลกกบคาปจจยทางสงแวดลอมและสาร

อาหารทเปลยนแปลงตามพนทและชวงเวลา(ตารางท1)

แสดงความเกยวของสอดคลองทางเดยวกน หรอทศทาง

ตรงกนขาม หรอไมแสดงความสมพนธสอดคลองกน

ผลการศกษาพบวา ปจจยทมผลสอดคลองกบประชาคม

ไมโครแพลงกตอนทกกลมคอ คาความเคม สำาหรบ

กลมผบรโภคลำาดบแรกยงมความสมพนธกบคาปรมาณ

ของผผลตขนตน หรอปรมาณอาหารโดยตรงดวย สวน

คาอณหภมของนำาแสดงความสมพนธกบกลมไมโครแพ

ลงกตอนเปนไปในทางตรงกนขาม ทงนเมอพจารณาคา

อณหภมของนำาทะเลไมแตกตางกนเกน1องศาเซลเซยส

ในรอบป ทำาใหการแปรผลความสมพนธกบอณหภมยงไม

ชดเจนมากนก

สำาหรบสาหรายสเขยวแกมนำาเงนแสดงความสมพนธ

ในทศทางตรงกนขามกบปรมาณไนไตรทและไนเตรทและ

สมพนธในทศทางเดยวกบปรมาณออรโธฟอสเฟต ซง

สามารถอธบายไดวา กลมสาหรายสเขยวแกมนำาเงนตอง

การออรโธฟอสเฟตเพอการเจรญเตบโต สวนปรมาณสาร

อาหารของกลมไนโตรเจนนน สาหรายสเขยวแกมนำาเงน

สามารถตรงไนโตรเจนจากอากาศไดโดยตรง [20] ปจจย

ดานคาไนไตรทและไนเตรทจงแสดงทศทางตรงกนขาม

ได แตสำาหรบเซนทรกไดอะตอมนนไมแสดงความเดน

ชดในการเชงความสมพนธกบปรมาณสารอาหารทงกลม

ไนโตรเจนและฟอสฟอรส ทงนอาจเนองมาจากเปนชนด

พนธทเจรญเตบโตในบรเวณปากแมนำาและชายฝงทะเล

มความสามารถปรบตวใหเขากบปรมาณสารอาหาร หรอ

อาจแสดงความสมพนธกบสารอาหารทมความสำาคญใน

การสรางเปลอก เชน ซลเกต [20, 21] มากกวาสาร

อาหารชนดอนๆ ในบรเวณชายฝงทะเลทมการรบเขาของ

สารอาหารจำาพวกไนโตรเจนและฟอสฟอรสในปรมาณมาก

ตลอดทงป จงสงผลใหไมพบความสมพนธกบปรมาณสาร

อาหารแตสมพนธกบคาความเคมของนำาทะเลเปนหลก

Page 12: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

192 วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

ต�ร�งท 1คาสมประสทธสหสมพนธ Pearson ระหวางปรมาณเฉลยของกลมไมโครแพลงกตอนและปจจยทางสงแวดลอมและ

สารอาหาร

Groups Salinity (psu)

Water temperature

(๐C)

Dissolved oxygen (mgL-1)

Ammonia (mgL-1)

Nitrite (mgL-1)

Nitrate (mgL-1)

Ortho-phosphate

(mgL-1)

producer abundance (unitsL-1)

Blue green algae 0.567* -0.354* -0.515* 0.010 -0.373* -0.305* 0.046 - Centric diatoms 0.470* -0.657* 0.487* -0.270 -0.383* -0.299 -0.230 -

Pennate diatoms 0.386* -0.172 -0.032 0.084 -0.152 -0.243 -0.016 -

Dinoflflflagellates 0.614* -0.344* 0.429* -0.111 -0.294 -0.211 0.028 -

Ciliates 0.818* -0.706* -0.136 - - - - 0.531*

Larval stages 0.818* -0.802* 0.419* - - - - 0.958*

Copepods (adult) 0.694* -0.728* 0.461* - - - - 0.966*

8. สรปผลก�รศกษ� ผลการศกษาประชาคมไมโครแพลงกตอน บรเวณ

ปากคลองหลวงสหกรณ และปากคลองบางสคด และ

ปากคลองหมนหาญ แสดงองคประกอบหลกของกลมผ

ผลตขนตนทสำาคญไดแกเซนทรกและเพนเนตไดอะตอม

สาหรายสเขยวแกมนำาเงน และไดโนแฟลกเจลเลต ชนด

เดนเชงปรมาณ ไดแกS. costatum,T. erythraeum,

Chaetoceros spp. และ Cyclotella sp. แตเดอน

ธนวาคมเปลยนองคประกอบหลกของประชาคมมาเปน

ไดโนแฟลกเจลเลตC.furcaโดยมปรมาณสงทสดในชวง

เดอนธนวาคมหลงฤดมรสมตะวนตกเฉยงใตเชนเดยวกบ

ผบรโภคลำาดบแรกทแสดงปรมาณสงทสดในชวงเดยวกน

กลมหลกไดแกโพรโทซวทมซเลยและมเปลอกลกสตวนำา

ระยะวยออน และโคพพอด สวนโรตเฟอรพบในชวงหลง

ฤดมรสมตะวนตกเฉยงใตเทานน สกลหลกทพบตลอด

ชวงการศกษาไดแกโพรโทซวทมซเลยและมเปลอกสกล

Tintinnopsis ซงเปนตวยอยอนทรยสารทสำาคญในระบบ

ปากแมนำา

การประเมนปจจยทางสงแวดลอมพบวาคาความเคม

ของนำาทะเลมผลตอการเปลยนแปลงองคประกอบของ

ประชาคมไมโครแพลงกตอนบรเวณชายฝงทะเล ในขณะ

ทปรมาณสารอาหารไมแสดงความสมพนธเกยวของกบ

ปรมาณของไมโครแพลงกตอนอยางมนยสำาคญ นอกจาก

นน คาดชนความหลากหลายของชนดทงกลมผผลต

ขนตนและผบรโภคลำาดบแรกมคาตำาตลอดปแสดงใหเหน

ถงความไมสมดลของจำานวนชนดและปรมาณของไมโคร

แพลงกตอน ซงอาจสงผลกระทบตอโครงสรางสายใย

อาหารทำาใหมความหลากชนดของอาหารตำา สงผลให

ผบรโภคลำาดบสงขนไปถกจำากดดวยชนดของอาหาร และ

อาจนำาไปสการสรางสายใยอาหารทสน ไมซบซอน และ

เปราะบาง ซงอาจจะสงผลกระทบโดยตรงทำาใหความ

อดมสมบรณของทรพยากรชายฝงทะเลลดลง

Page 13: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

193วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

9. กตตกรรมประก�ศ ขอขอบคณสถาบนวจยและพฒนาแหงมหาวทยาลย

เกษตรศาสตรสนบสนนเงนทนวจย และขอขอบคณ

ผศ.ดร.สนตพวงเจรญและอาจารยดร.อสรยาวฒสนธ

ชวยสนบสนนขอมลและการออกเกบตวอยางภาคสนาม

10. เอกส�รอ�งอง 1.Calbet,A.andLandry,M.R.,2004,“Phyto-

planktongrowth,microzooplanktongrazing, and

carboncyclinginmarinesystems”,Limnologyand

Oceanography,49(1),pp.51-57.

2.ResearchCenterofMarineandCoastalGulf

ofThailand,2009,Changes in theComposition

andAbundanceofPhytoplanktonThatMayCause

Harm,CoastalArea,DepartmentofMarineand

CoastalResources,Bangkok.(inThai).

3.Jitchum, P., Intarachart and Wongrat, L.,

2012,“Temporalvariationsinplanktoncommunity and hydrographic conditions in green mussel

raftculturedarea,SiRachaBay,theGulfofThai-

land”,KKUSci.,40(1),pp.95-110.

4. Department of Marine and Coastal Re-

sources, 2011, Monitoring and Assessment on

CoastalRehabilitationdue toBambooFencing-

case study: Samut Sakorn Samut Prakan and

ChachoengsaoProvinves,DepartmentofMarine

andCoastalResources,Bangkok.

5.Kubiszyn,A.M.,Piwosz,K.,Wiktorjr.,J.M.

andWiktor,J.M.,2014,“Theeffectofinter-annual

Atlanticwaterinflowvariabilityontheplanktonic

protistcommunitystructureintheWestcommunity

structureintheWestSpitsbergenwatersduring

thesummer”,JournalofPlanktonResearch,36

(5),pp.1190-1203.

6.McNamara,M.E.,Lonsdale,D.J.andCerrato,

R.M.,2013,“Top-downcontrolofmesozooplankton by adult Mnemiopsis leidyi influences micro-

planktonabundanceandcompositionenhancing

preyconditionsforlarvalctenophores”,Estuarine,

CoastalandShelfScience,133,pp.2-10.

7.Postel,L.,Fork,H.andHagen,W.,2000,

“BiomassandAbundance”,pp.83-192.inHarris,

R.,Wiebe,P.,Lenz,L.,Skjoldal,H.R.andHutley, M., ICES Zooplankton Methodology Manual,

AcademicPress,London.

8.Wongrat, L. and Boonyapiwat, S., 2003,

ManualofSamplingandAnalyticalMethodsof

Plankton,KasetsartUniversityPress,Bangkok.(in

Thai).

9.Boltovskoy, D., ed., 1999, South Atlantic

Zooplankton, Vol. 1-2, Backhuys Publishing,

Leiden.

10.Cupp,E.E.,1943,Marineplanktondiatoms

ofthewestcoastofNorthAmerica,Universityof

CaliforniaPress,LosAngeles.

11.Rines, J..E.B. andHargraves,P.E., 1988,

“TheChaetoceros Ehrenberg (Bacillariophyceae)

floraofNarragansettBayRhodeIsland,U.S.A.”

BibliothecaPhycologica,79,pp.1-196.

12.Sundström,B.G.,1986,Themarinediatom

genus Rhizosolenia a new approach to the

taxonomy,Ph.D.Thesis,UniversityofLund.

13.Suwanrumpha,W.,1987,“Akeyfor the

Identification of copepod collected in the Gulf

ofThailand”,MarineFisheriesDivisionTechnical

PaperNo.29/4,pp.1-56.

14.Tomas,C.R.,1997,IdentifyingMarinePhy-

toplankton,AcademicPress,SanDiego.

15.Wongrat,L.,2000,Zooplankton,Kasersart

UniversityPress,Bangkok.(inThai).

16.Wongrat,L.,2001,Phytoplankton,Kasersart

UniversityPress,Bangkok.(inThai)

17.Yamaji,I,1984,Illustrationsofthemarine

planktonofJapan,HoikushaPublishingCo.,Ltd.,

Osaka.

18.Strickland,J.D.H.andParsons,T.R.,1972,

Page 14: การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชาคมไมโครแพลงก์ตอนในรอบปี บริเวณ ... for

194 วารสารวจยและพฒนา มจธ. ปท 38 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558

“ApracticalhandbookofseawaterAnalysis”,Bull.

Fish.Res.Can.,167,pp.1-310.

19.Legendre,L.andLegendre,P.,1983,Nu-

mericalEcology,Elsevier,Amsterdam.

20.Lee, R.E., 2008, Phycology, Cambridge

UniversityPress,Cambridge.

21.Wu, J.T. andChou, T.L., 2003, “Silicate

as the limiting nutrient for phytoplankton in a

subtropicalestuaryofTaiwan”,Estuarine,Coastal

andShelfScience,58,pp.155-162.