Top Banner
เอกสารประกอบการเรียนรู โครงการพัฒนาศักยภาพทางดานคณิตศาสตรของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา ผ$านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวิชาคณิตศาสตร ครั้งที่ 2 เรื่อง ความสวยงามวางนัยทั่วไป: จํานวนเศษเหลือ จัดโดย สาขาวิชาคณิตศาสตร คณะวิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยพะเยา วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธนวิทย วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ 2557 ณ โรงเรียนฟากกว8านวิทยาคม ชื่อ-สกุล................................................................................ระดับชั้น.............. โรงเรียน...........................................................................................................
22

เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

Mar 08, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณิตศาสตร�ของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา

ผ$านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวิชาคณิตศาสตร� คร้ังท่ี 2

เร่ือง

ความสวยงามวางนัยท่ัวไป: จํานวนเศษเหลือ

จัดโดย สาขาวิชาคณิตศาสตร� คณะวิทยาศาสตร� มหาวิทยาลัยพะเยา

วันอังคารท่ี 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน�วิทย� วันพฤหัสบดีท่ี 6 กุมภาพันธ� 2557 ณ โรงเรียนฟากกว8านวิทยาคม

ช่ือ-สกุล................................................................................ระดับช้ัน.............. โรงเรียน...........................................................................................................

Page 2: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 1

รายช่ือวิทยากร 1. ผู�ช�วยศาสตราจารย- ดร.อัยเรศ เอ่ียมพันธ- (อ.อัย) 2. นางสาวอรุโณทัย กัลยา (พ่ีบิ๋ม) 3. นางสาวสุภารัตน- ใบยา (พ่ีออย) 4. นายพชร ใจโลกา (พ่ีโฟร-) 5. นายสุทิน ทองรักษ- (พ่ีเม�น) 6. นายปฏิภาน พรหมรักษ- (พ่ีปาล-ม) 7. นางสาวศิริกานต- หยดย�อย (พ่ีอาย) 8. นางสาวแก�วตา เสวิกา (พ่ีแก�ว) 9. นางสาวอโรชา แก�ววะศรี (พ่ีมิ้น)

วัตถุประสงค- 1. เพ่ือให�นักเรียนมีความรู�และความเข�าใจเกี่ยวกับจํานวนเศษเหลือ 2. เพ่ือให�นักเรียนสามารถประยุกต-ใช�ทฤษฎีบทของจํานวนเศษเหลือได� 3. เพ่ือให�นักเรียนมีแรงบันดาลใจและทัศนคติที่ดีต�อการเรียนและทําวิจัยสําหรับวิชา

คณิตศาสตร- 4. เพ่ือเผยแพร�งานวิจัยของนิสิตสาขาวิชาคณิตศาสตร-ของมหาวิทยาลัยพะเยาสู�

นักเรียนระดับมัธยมศึกษา

“ขอให�นักเรียนทุกคนสนุกกับจํานวนเศษเหลือ”

Page 3: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 2

ความสวยงามวางนัยท่ัวไป: จํานวนเศษเหลือ Generalized Beauty: Remainder Numbers

1. แนวคิดของจํานวนเศษเหลือ

ทฤษฎีบท 1 ข้ันตอนวิธีการหาร (The Division Algorithm) (Clark, 2002) ถ�า a และ b เป!นจํานวนเต็ม โดยท่ี 0b ≠ แล�วมีจํานวนเต็ม q (ผลหาร) และ r (เศษเหลือ) เพียงชุดเดียวเท:านั้น ซ่ึง

a b q r= ⋅ + และ 0 | |r b≤ <

เช:น ถ�า 20a = และ 3b = แล�ว 6q = และ 2r = โดยท่ี 0 2 3r≤ = < ถ�า 43a = และ 10b = แล�ว 4q = และ 3r = โดยท่ี 0 3 10r≤ = < ถ�า 52a = − และ 10b = แล�ว 6q = − และ 8r = โดยท่ี 0 8 10r≤ = <

ตัวอย�าง 1 จงหาค:าต:อไปนี้ให�สอดคล�องกับข้ันตอนวิธีการหาร

ถ�า 32a = และ 8b = แล�ว q = และ r = โดยท่ี 0 8r≤ = <

ถ�า 55a = และ 10b = แล�ว q = และ r = โดยท่ี 0 10r≤ = <

ถ�า 100a = และ 6b = แล�ว q = และ r = โดยท่ี 0 6r≤ = <

ถ�า 22a = − และ 4b = แล�ว q = และ r = โดยท่ี 0 4r≤ = <

ถ�า 99a = − และ 10b = แล�ว q = และ r = โดยท่ี 0 10r≤ = <

จากข้ันตอนวิธีการหาร อัยเรศ (2554) และ ณัฐวุฒิ และ อัยเรศ (2556) ได�นิยามจํานวนเศษเหลือไว�ดังนี้ กําหนดให� a เป!นจํานวนเต็มใด ๆ และ 10b = จะได�ว:ามีจํานวนเต็ม q (ผลหาร) และ r (เศษเหลือ) ซ่ึง 10a q r= ⋅ + และ 0 10r≤ < ฉะนั้น r เป!นจํานวนหนึ่งหลักหรือเลขโดดนั่นเอง นิยามจํานวนเศษเหลือสําหรับจํานวนเต็ม a โดย

: qa r= (I)

Page 4: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 3

เช:น

13 1 0 0 1 13

14 2 1 0 1 13

14 2 1 0 1 13

14 2 1 0 1 13

130 0 10 0 0 0 0 0 10 0 130 0

131 9 11 9 1 9 1 1 11 1 131 1

132 8 12 8 2 8 2 2 12 2 132 2

139 1 19 1 9 1 9 9 19 9 139 9

− −

− − −

− − −

− − −

− = − = = = = =

− = − = − = = = =

− = − = − = = = =

− = − = − = = = =

⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮ ⋮

เพ่ือความสะดวก เราเขียนจํานวนเศษเหลือ 0 r ด�วย r สําหรับทุกจํานวนเต็ม 0 10r≤ < เช:น

0 01 1, 5 5= = และ 09 9=

ณัฐวุฒิ และ อัยเรศ (2556) ได�นิยามเซตของจํานวนใน (I) ดังบทนิยามต:อไปนี้ บทนิยาม 1 (ณัฐวุฒิ และ อัยเรศ, 2556) กําหนดให�

ZR แทนเซตของจํานวนใน (I) ท้ังหมด นั่นคือ

{ | , 0 10}q r q r r= ∈ ≤ <Z

ZR และ (II)

และเราจะเรียกสมาชิกของ ZR ว:า จํานวนเศษเหลือ (remainder number)

การแปลงจํานวนเต็มบวกเป!นจํานวนเศษเหลือนั้นจะสังเกตเห็นว:าทําได�ง:าย แต:หากจะแปลงจํานวนเต็มลบเป!นจํานวนเศษเหลือนั้นทําได�ไม:ง:ายนัก ดังนั้นบทต้ัง 1 (ณัฐวุฒิ และ อัยเรศ, 2556) มีประโยชนUอย:างมากสําหรับการแปลงจํานวนเต็มลบเป!นจํานวนเศษเหลือ โดยได�แสดงให�เห็นถึงลักษณะของจํานวนเศษเหลือของจํานวนเต็มลบด�วย

ทฤษฎีบท 2 (ณัฐวุฒิ และ อัยเรศ, 2556) กําหนดให� n∈N ซ่ึง qn r= แล�ว

( 1)

0 ; 0

(10 ) ; 0

q

q

rn

r r

− +

=− =

− ≠

(III)

ตัวอย�าง 2 จงหาจํานวนเศษเหลือสําหรับจํานวนเต็มต:อไปนี้

220 0−− = 220 0= 170− = 170 =

321 9−− = 221 1= 171− = 171=

322 8−− = 222 2= 172− = 172 =

323 7−− = 223 3= 173− = 173 =

324 6−− = 224 4= 174− = 174 =

325 5−− = 225 5= 175− = 175 =

Page 5: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 4

326 4−− = 226 6= 176− = 176 =

327 3−− = 227 7= 177− = 177 =

328 2−− = 228 8= 178− = 178 =

329 1−− = 229 9= 179− = 179 =

ตัวอย�าง 3 จงหาจํานวนเศษเหลือสําหรับจํานวนเต็มต:อไปนี้

350− = 30− = 30 = 350 =

351− = 31− = 31= 351=

352− = 32− = 32 = 352 =

353− = 33− = 33 = 353 =

354− = 34− = 34 = 354 =

355− = 35− = 35 = 355 =

356− = 36− = 36 = 356 =

357− = 37− = 37 = 357 =

358− = 38− = 38 = 358 =

359− = 39− = 39 = 359 =

เพ่ือให�เข�าใจในผลลัพธUของการประยุกตUใช�ทฤษฎีบทในหัวข�อต:อไป จะแนะนําการแปลงจํานวนเศษเหลือท่ีได�จาก (I) กลับเป!นเลขฐานสิบปกติ เนื่องจากจํานวนเศษเหลือเป!นจํานวนท่ีเลขในแต:ละหลักอาจจะไม:ใช:เลขโดด ซ่ึงมีค:ามากกว:าหรือเท:ากับสิบ แต:จํานวนในระบบเลขฐานสิบเป!นจํานวนท่ีเลขในแต:ละหลักเป!นเลขโดด และจากหลักการบวกเลขปกติ หากผลบวกมีค:ามากกว:าหรือเท:ากับสิบและเขียนเป!นจํานวนเศษเหลือ q r เม่ือ q คือผลหาร และ r คือเศษเหลือ (เลขโดด) จากการหารด�วยเลข 10 แล�วนําผลหาร q ไปทดท่ีหลักหน�า ฉะนั้นจึงสรุปเป!นวิธีการแปลงจํานวนเศษเหลือกลับเป!นเลขฐานสิบปกติได�โดยการบวกทแยงจากเศษเหลือตัวขวากับผลหารตัวซ�าย ซ่ึงก็คือการทดเลขปกตินั่นเอง เพ่ือให�เข�าใจได�ง:ายขอยกตัวอย:างการแปลงจํานวน 14 2 25 4317 6 4 509 ท่ีได�จากการเรียงกันของจํานวนเศษเหลือกลับเป!นเลขฐานสิบ ดังนี้

Page 6: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 5

14 2 25 4 14 2 25 4

1 3

1

317 6 4 509 0 317 6 4 509

(0 14)31(7 2)(6 25)(4 4)509

(14)319(31)8509

0 4319 18509

(0 1)431(9 3)18509

1431(12)18509

1431 218509

143(1 1)218509

1432218509

=

= + + + +

=

=

= + +

=

=

= +

=

ทฤษฎีบท 3 กําหนดให� 1 2 3, , , , ,ns s s s m∈… Z ซ่ึง 0 9is≤ ≤ จะได�ว:า

1 2 3 1 2 3#(0)

1000 0m n nn

s s s s m s s s s=

= ⋅ +… … …����� (IV)

ตัวอย�าง 4 จงแปลงจํานวนเศษเหลือต:อไปนี้เป!นเลขฐานสิบ

187 ( 1) 100 87

100 87

13

− = − ⋅ +

= − +

= −

18766 ( 1) 10000 8766

10000 8766

1234

− = − ⋅ +

= − +

= −

2 465− =

2 7 340 06 5− =

3 386 5− − =

6 12 4 357 4 6 9− − =

Page 7: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 6

ตัวอย�าง 5 จงแปลงจํานวนเศษเหลือต:อไปนี้เป!นเลขฐานสิบ

12 37 46 5 =

23 1 18 208 77 9 9 745 =

1 347 77− =

4 18 7297 9 4 601− =

Page 8: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 7

200 1 18 2 188 47 9 9 742 5 =

200 1 18 2 1889 47 9 9 742 5− − =

23 1 18 27 48 48 9 90 74 6− − =

23 1 58 27 1455 68 9 990 74 6− − =

Page 9: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 8

2. การประยุกต-ของจํานวนเศษเหลือ 2.1 ผลการยกกําลังสองของจํานวนท่ีทุกหลักเป\นเลข 1

เพ่ือความสะดวกสําหรับการศึกษา เราจะใช�สัญลักษณU #( )m แทนจํานวนของ m ท่ีเรียงติดกัน สําหรับทุกจํานวนเต็ม m เช:น

#(9) 7 #(9) 7

1999 98 199999998= =

=…����� ����� หรือ #(1) 10 #(1) 10

111 1 1,111,111,111= =

=…��� �������

เป!นต�น

ทฤษฎีบท 4 (อัยเรศ, 2554) กําหนดให� n เป!นจํานวนเต็มบวก โดยท่ี qn r= เม่ือ q และ r เป!นจํานวนเต็ม ซ่ึง 0 10r≤ < จะได�ว:า

2

1 1 1 1#(1)

111 1 123 9 0 1 ( 1) ( 1) 1 09 321q q qn

r r r=

= − −

… … … … …��� (V)

ตัวอย�าง 6 จงหาค:าของ 2

#(1) 10

111 1=

…���

วิธีทํา โดยทฤษฎีบท 4 จะได�ว:า 2

1#(1) 10

111 1 123 9 09 321=

=

… … …���

และจากการแปลงจํานวนเศษเหลือเป!นเลขฐานสิบ จะได�ว:า 2

1#(1) 10

1

111 1 123 9 09 321

12345678 00987654321

1234567900987654321

=

=

=

=

… … …���

ตรวจคําตอบด�วยโปรแกรมคอมพิวเตอร-

รูปท่ี 1: 2

#(1) 10

111 1=

…���

Page 10: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 9

ตัวอย�าง 7 จงหาค:าต:อไปนี้ 2

#(1) 9

111 1=

=

…���

2

#(1) 11

111 1=

=

…���

Page 11: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 10

2

#(1) 15

111 1=

=

…���

2

#(1) 21

111 1=

=

…���

Page 12: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 11

2.2 จํานวนหลายหลักท่ีประกอบด�วยเลขโดด 0, 1 และ 9

ทฤษฎีบท 5 (อรุโณทัย และ อัยเรศ, 2557) สําหรับทุกจํานวนเต็มบวก 2n ≥ จะได�ว:า

#(1) #(0) 1 #(0) 1 #(0) 2 #(0) 3 2

(111 1 9000 09000 0) 1000 01 1000 01n n n n n= = − = − = − = ⋅ −

× + =… … … … …��� ����� ����� ����� ����� (VI)

ตัวอย�าง 8 จงหาผลลัพธUของ � � � �#(1) 5 #(0) 4 #(0) 4 #(0) 3

(11111 9000090000) 1 000 1= = = =

× +

วิธีทํา โดยทฤษฎีบท 5 จะได�ว:า � � � �

#(1) 5 #(0) 4 #(0) 4 #(0) 3 #(0) 13

(11111 9000090000) 1 000 1 1000 01= = = = =

× + = …�����

ตรวจคําตอบด�วยโปรแกรมคอมพิวเตอร-

รูปท่ี 2: � � � �

#(1) 5 #(0) 4 #(0) 4 #(0) 3

(11111 9000090000) 1 000 1= = = =

× +

ตัวอย�าง 9 จงหาผลลัพธUของ #(1) 20 #(0) 19 #(0) 19 #(0) 18

(111 1 9000 09000 0) 1000 01= = = =

× +… … … …��� ����� ����� �����

วิธีทํา โดยทฤษฎีบท 5 จะได�ว:า

#(1) 20 #(0) 19 #(0) 19 #(0) 18 #(0) 58

(111 1 9000 09000 0) 1000 01 1000 01= = = = =

× + =… … … … …��� ����� ����� ����� �����

ตรวจคําตอบด�วยโปรแกรมคอมพิวเตอร-

รูปท่ี 3:

#(1) 20 #(0) 19 #(0) 19 #(0) 18

(111 1 9000 09000 0) 1000 01= = = =

× +… … … …��� ����� ����� �����

Page 13: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 12

ตัวอย�าง 10 จงหาผลลัพธUต:อไปนี้ (11 9090) 11× + =

#(1) 15 #(0) 14 #(0) 14 #(0) 13

(111 1 9000 09000 0) 1000 01= = = =

× + =… … … …��� ����� ����� �����

#(1) 9 #(0) 8 #(0) 8 #(0) 7

(111 1 9000 09000 0) 1000 01= = = =

× + =… … … …��� ����� ����� �����

#(1) 100 #(0) 99 #(0) 99 #(0) 98

(111 1 9000 09000 0) 1000 01= = = =

× + =… … … …��� ����� ����� �����

Page 14: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 13

2.3 ผลคูณของจํานวน 135 กับจํานวนท่ีเลขเรียงกันเพ่ิมข้ึนจากเลข 1 ไปทางขวาหรือซ�าย

ทฤษฎีบท 6 (พชร และ อัยเรศ, 2557) สําหรับทุกจํานวนเต็มบวก n จะได�ว:า

#(6) 1

135 123 ( 1) 1666 63(5 ( 1) 15)n

n n n= −

× − = − − ⋅… …����� (VII)

ทฤษฎีบท 7 (พชร และ อัยเรศ, 2557) สําหรับทุกจํานวนเต็มบวก n จะได�ว:า

#(3) 1

135 ( 1) 321 (13 ( 1) 15)333 35n

n n n= −

× − = + − ⋅… …����� (VIII)

ตัวอย�าง 11 จงหาผลลัพธUของ 135 123456790123456788× วิธีทํา เนื่องจาก

1 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1

123456790123456788 12345678 00 1 2 3 4 5 6 7 8

12345678(10)0 1 2 3 4 5 6 7 8

123456789 0 1 2 3 4 5 6 7 8

123456789(10)(11)(12)(13)(14)(15)(16)(17)(18)

=

=

=

=

โดยทฤษฎีบท 6 จะได�ว:า

#(6) 18 1 17

#(6) 17

#(6) 17

25#(6) 17

#(6)

135 123456790123456788 135 123456789(10)(11)(12)(13)(14)(15)(16)(17)(18)

1 666 6 3(5 (18 1) 15)

1666 63(5 17 15)

1666 63( 250)

1666 63 0

1666 6

= − =

=

=

=

× = ×

= − − ⋅

= − ⋅

= −

=

=

…�����

…�����

…�����

…�����

…17

3#(6) 17

#(6) 16

( 22)0

1666 6 80

1666 6380

=

=

=

=

=

�����

…�����

…�����

Page 15: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 14

ตรวจคําตอบด�วยโปรแกรมคอมพิวเตอร-

รูปท่ี 4: 135 123456790123456788×

ตัวอย�าง 12 จงหาผลลัพธUของ 135 1654320987654321× วิธีทํา เนื่องจาก

1 1 1 1 11654320987654321 15 4 3 2 1 0987654321

(15)(14)(13)(12)(11)(10)987654321

=

=

โดยทฤษฎีบท 7 จะได�ว:า

#(3) 15 1 14

#(3) 14

#(3) 14

#(3) 15

135 1654320987654321 135 (15)(14)(13)(12)(11)(10)987654321

(13 (15 1) 15) 333 3 5

(13 14 15)333 35

(13 210)333 35

22333 35

= − =

=

=

=

× = ×

= + − ⋅

= + ⋅

= +

=

…�����

…�����

…�����

…�����

ตรวจคําตอบด�วยโปรแกรมคอมพิวเตอร-

รูปท่ี 5: 135 1654320987654321×

Page 16: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 15

ตัวอย�าง 13 จงหาผลคูณต:อไปนี้

135 123456789× =

135 123456789(10) (15)× =…

135 987654321× =

135 (15)(14)(13) 321× =…

Page 17: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 16

135 123456789(10) (20)× =…

135 (20)(19)(18) 321× =…

Page 18: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 17

135 123456789(10) (100)× =…

135 (100)(99)(98) 321× =…

Page 19: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 18

2.4 พหุคูณของจํานวนท่ีทุกหลักเป\นจํานวนเต็มเดียวกัน ยกเว�นหลักแรกและหลักสุดท�ายเป\นเลขโดด 1

ทฤษฎีบท 8 (สุภารัตนU และ อัยเรศ, 2557) สําหรับทุกจํานวนเต็มบวก m และ n และสําหรับทุกจํานวนเศษเหลือ q r จะได�ว:า

#( ) #( )

1 1 ( )( )( ) ( )

q q

q q q q q q q q

r m r n m

r r r r n n r n r n r n r n n

= ⋅ =

× = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅… …������� �������������

(IX)

ตัวอย�าง 14 จงหาผลลัพธUของ #(9) 50

1999 91 123=

ׅ�����

วิธีทํา โดยทฤษฎีบท 8 จะได�ว:า

110

#(9) 50 #(9 123) 50

#(1107) 50

12 110 110 110 110 12

#( 7) 50

1999 91 123 (123) (9 123)(9 123)(9 123) (9 123) (123)

(123) (1107)(1107)(1107) (1107) (123)

3 7 7 7 7 3

(12)(3 1

= ⋅ =

=

=

× = ⋅ ⋅ ⋅ ⋅

=

=

= +

… …����� ���������������

…�������������

…���������

11

#(7 110) 49

#(117) 49

1 11 11 11 11 11 1

#( 7) 49

10) (7 110)(7 110)(7 110) (7 110) (7 12)3

(12)(113) (117)(117)(117) (117) (19)3

2 3 7 7 7 7 93

1(2 11)(3 11) (7 11)(7 11)(7 11) (7 11)

+ =

=

=

+ + + + +

=

=

= + + + + + +

…�����������������

…�����������

…�������

1

#(7 11) 48

#(18) 48

1 1 1 1 1 1

#( 8) 48

#(8 1) 47

#(9) 47

(7 1)93

1(13)(14) (18)(18)(18) (18)893

1 3 4 8 8 8... 8893

(1 1)(3 1)(4 1) (8 1)(8 1)(8 1)...(8 1)8893

245999...98893

+ =

=

=

+ =

=

+

=

=

= + + + + + + +

=

�������������

…���������

�����

�����������

���

ดังนั้น #(9) 50 #(9) 47

1999 91 123 245999...98893= =

× =…����� ���

Page 20: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 19

ตรวจคําตอบด�วยโปรแกรมคอมพิวเตอร-

������ 6: #(9) 50

1999 91 123=

ׅ�����

ตัวอย�าง 15 จงหาผลคูณต:อไปนี้

1555551 78× =

#(7) 25

1777 71 987=

ׅ�����

#(8) 10

1888 81 123=

ׅ�����

#(3) 30

1333 31 12345=

ׅ�����

Page 21: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 20

#(4) 100

1444 41 135=

ׅ�����

#(2) 111

1222 21 333=

ׅ�����

#(6) 99

1666 61 9000=

ׅ�����

#(4) 200

1444 41 5678=

ׅ�����

Page 22: เอกสารประกอบการเรียนรู - GYA: Group for ......8. นางสาวแกวตา เสว กา (พ แกว) 9. นางสาวอโรชา

เอกสารประกอบการเรียนรู� โดยกลุ�มวจัิย: กรุปนักพีชคณติรุ�นใหม�แห�งมหาวทิยาลัยพะเยา (GYA) โครงการพัฒนาศักยภาพทางด�านคณติศาสตร-ของนักเรียนระดับมธัยมศึกษาผ�านทางงานวิจัยของนิสิตสาขาวชิาคณิตศาสตร- ครั้งที ่2

จัดโดย สาขาวชิาคณติศาสตร- คณะวทิยาศาสตร- มหาวิทยาลยัพะเยา

วันอังคารที่ 28 มกราคม 2557 ณ โรงเรียนพะเยาประสาธน-วิทย- วันพฤหัสบดีที่ 6 กุมภาพันธ- 2557 ณ โรงเรียนฟากกว<านวิทยาคม 21

เอกสารอ�างอิง

ณัฐวุฒิ พลอาสา และ อัยเรศ เอ่ียมพันธU. (2556). ความสวยงามวางนัยท่ัวไป : การเริ่มต�นของกรุปของจํานวนเศษเหลือ. วารสารนเรศวรพะเยา. 6(1). 25-30.

พชร ใจโลกา และ อัยเรศ เอ่ียมพันธU. (2557). ความสวยงามวางนัยท่ัวไป : ผลคูณของจํานวน 135 กับจํานวนท่ีเลขเรียงกันเพ่ิมข้ึนจากเลข 1 ไปทางขวาหรือซ�าย. วารสารวิทยาศาสตร- มข. อยู:ระหว:างการตีพิมพU.

สุภารัตนU ใบยา และ อัยเรศ เอ่ียมพันธU. (2557). ความสวยงามวางนัยท่ัวไป : พหุคูณของจํานวนท่ีทุกหลักเป!นจํานวนเต็มเดียวกัน ยกเว�นหลักแรกและหลักสุดท�ายเป!นเลขโดด 1. วารสารวิทยาศาสตร- มศว. 30(1). อยู:ระหว:างการตีพิมพU.

อภิสิทธิ์ เมืองมา และ อัยเรศ เอ่ียมพันธU. ความสวยงามวางนัยท่ัวไป : การนิยามจํานวนหลายหลักท่ีแต:ละหลักเป!นจํานวนเต็ม. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ-. 8(2). 49-60.

อรุโณทัย กัลยา และ อัยเรศ เอ่ียมพันธU. (2556). ความสวยงามวางนัยท่ัวไป : จํานวนหลายหลักท่ีประกอบด�วยเลขโดด 0, 1 และ 9. วารสารวิจัยรําไพพรรณี. 8(1). 97-104.

อัยเรศ เอ่ียมพันธU. (2554). ความสวยงามวางนัยท่ัวไป : การยกกําลังสองของจํานวนท่ีทุกหลักเป!นเลข 1. วารสารนเรศวรพะเยา. 4(2). 29-35.

Clark, W. E. (2002). Elementary Number Theory. Department of Mathematics, University of South Florida. USA.

“ขอขอบคุณสําหรับการเรียนรู�จํานวนเศษเหลือ” กลุ�มวิจัย: กรุปนักพีชคณิตรุ�นใหม�แห�งมหาวิทยาลัยพะเยา (GYA)

http://gyainup.weebly.com

ติดต�อเรา: ผู�ช�วยศาสตราจารย- ดร.อัยเรศ เอ่ียมพันธ- สาขาวิชาคณิตศาสตร- คณะวิทยาศาสตร- มหาวิทยาลัยพะเยา จ.พะเยา ห�องทํางาน: SC4209, โทรศัพท-: 0 5446 6666 ต�อ 1792 E-mail: [email protected]