รายงานการฝึกอบรมเชิง ... · 2012-03-06 · 1. นาง ... นางราตรี หมั่นคูณ 19. นายสังขาน

138

รายงานการฝกอบรมเชงปฏบตการ “เทคโนโลยการผลตปยอนทรย” โครงการแมขายวทยาศาสตร และเทคโนโลย

ณ กลมเกษตรกรบานนาทม ม. 2 ต.บานตาย อ.สวางแดนดน จ.สกลนคร วนท 23 มนาคม 2554

เจาหนาท วว. 1. นางรตนา ตนตศรวทย หวหนาคณะท างาน 2. นายสวฒน ไพโรจน 3. นายอครวฒน ออนสดทวชย คณะวทยากรกลมแมขายวทยาศาสตร 1. นายทองมวน เยนวฒนา วทยากร โทร. 087-9495515 เกษตรกรผเขารวมอบรม จ านวน 28 คน

1. นายเขมพร แวงวรรณ ประธานกลม โทร. 085-902-1471 2. นางบดดา ชแกว 3. นางสาวรตนดา พรรณขาม 4. นายสงวน แกนจนทร 5. นางนาง บ าเพญศลป 6. นายพทธา แนนหนา 7. นายทองสข ไชยงาม 8. นายเชดศกด เกตนนท 9. นายนยม อนอนโชต 10. นายทองสข บญเสรม 11. นายศกไชย มสอน 12. นายสภาพ วนทา 13. นายมนตร โภชนง 14. จสอ.ประสาทศลป พรหมลวน 15. นายพงษศกด พรมสงห 16. นางอทศ ปญญาวน 17. นางรตนดา พรมจนทร 18. นางราตร หมนคณ 19. นายสงขาน ชนค า 20. นางมณจนทร โมดา 21. นางค าศร สมมาตร 22. นางสมใจ แนนหนา 23. นางหนเปอง พมมาเลย 24. นางรชน ธรรมล

139

25. นายประเสรฐ ชมแสง 26. นางประกายดาว มาษเกศา 27. นางจนทรา วงศษา 28. นายทองมวน เยนวฒนา

การอบรมโดยสรป นางรตนา ไดกลาวถงทมาของการจดฝกอบรม เนองจากกระทรวงวทยาศ าสตรไดเลอกใหกลม ผลตปยอนทรยบานชมพล โดนนายทองมวน เยนวฒนา เปนกลมแมขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทมศกยภาพสามารถเปนตนแบบใหแกกลมเกษตรกรในชมชนใกลเคยงได ซงในอดตกลม ผลตปยบานชมพล ไดเรมตนจากการผลตปยจากเลกๆมากอน โดยในขณะนนยงไมมโรงเรอนและเครองจกรส าหรบผลตปยแตอยางใด แต เมอไดรบโอกาสจากกระทรวงวทยาศาสตร ท าใหปจจบนสามารถพฒนากลมของตนเอง ใหเตบโตเปนอยางมาก กระทรวง วทยาศาสตร มความประสงคใหเกษตรกรในพนทชมชนใกลเคยงเขามาเรยนร และน าค วามรนนไปปฏบตใหเก ดประโยชนแกชมชนของตนตอไป นางรตนายงไดกลาวถงความส าคญของปยชนดตางๆ ประโยชนในการเรยนรและน าไปปฏบตในกลมของตนเอง เพอใหใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยเขาไปชวยใหไดใชปยทมคณภาพด ชวยเพมผลผลตในเรอกสวนไร นา และย งสามารถลดตนทนไดอกมากมาย จากนนไดอธบายถงการท างานของกระทรวงวา ความรทตองการถายทอดใหนนไมไดมเพยงการท าปยแตเพยงอยางเดยว หากกลมเกษตรกรสนใจเทคโนโลยอนๆ เชน การท าก๏าชชวภาพ หรอ สนใจเรองการผลตเมลดพนธขาวกสามารถ เรยนรได โดยหนวยงานมเจาหนาททมความเชยวชาญในดานนนๆเขามาใหความรอยางตอเนอง และในครงนหลงจากทกลมไดรบการอบรมจนเกดความรความเขาใจ กจงน าไปปฏบตเพอพฒนากลมตนเองใหดขน และ วว . เองจะตดตามดการปฏบตงานของกลม เปนระยะเพอประเมนผลหลงการอบรมวาสามารถท าไดอยางถกตองและมประสทธภาพมากนอยแคไหน

นางรตนา ตนตศรวทย กลาวถงทมาของโครงการแมขายวทยาศาสตรฯ

140

วทยากร ประธานกลม สรปการอบรมการผลตปยอนทรย การบรหารจดการกลม นายทองมวน เยนวฒนา วทยากรไดพดถงการไดรบการสนบสนนโรงปยจาก วว . ซงใน อ.สวางแดนดนมไดเพยงทเดยว หลงจากนนกลมไดจดโครงสรางการบรหารกลม โดยมประธาน รองประธาน เลขา ฯ เหรญญก บญช และทส าคญคอฝายผลต ในการด าเนนการหลกส าคญทกลมไดยดถอตลอดมาคอความสามคค เนองจากแตเดมกลมเรมตนจากสมาชกเพยงไมกคนและทนหมนเวยนกมจ ากด แตเมอสมาชกชวยกนอยางแขงขน ท าใหเดนทางมาถงจดทประสบความส าเรจได ในเรองคณภาพปยแตเดมกลมผลตปยน าทไดรบถายทอดจากส านกงานเกษตรบาง กรรรมพฒนาทดนบาง เหนวายงไมเปน ทพอใจมากนก เพราะเมอท าแลวน าเอาไปใชกไดผลบางแตยงไมถงทสด พอท าไปนานๆกเหนวาไมสามารถสรางความยงยนได กเลกกนไปบาง ตอมา วว .สอนท าปยอนทรยและน าไปทดลองใช ชาวบานตอบรบเปนอยางด ทส าคญสตรของ วว .ไมยงยากซบซอน และยงรบเปนธระตรวจสอบใหดวย จนปจจบนกลมจะสงตวอยางปยให วว .ตลอดเพอดคณภาพปยทกลมท าวาไดมาตรฐานหรอไม หากยงบกพรองกจะไดแกไขใหดแหมอนเดม การท าปยใหเกดความยงยน จดหนงคอตองท าใหสมาชกเหนความส าคญของการผลตปย ใหสมาชกไดใชปยทมคณภาพและมรายไดจากการท าปยดงกลาว การหมกปยอนทรย

จากนน วทยากรไดเขาสหวขอการท าปยตามสตรของ วว. โดยเรมจากการเตรยมวตถดบในการหมกปยกอน ซงการหมกปยอนทรยสตร วว. มสวนผสมของวตถดบ ดงตอไปน

1. ขวว 1,000 กก. 2. หนฟอสเฟต 25 กก. 3. ปยยเรย 2 กก

141

รปภาพการอบรมภาคทฤษฎ

วทยากรไดอธบายวา วสดทน ามาหมกท าปยคอขวว 1,000 กก. กองทพนทเปนลาน เตมยเรย 2 กก. หนฟอสเฟต 2 กก . แตว นนเร าไมมหนฟอสเฟต กใหใชโดโลไม ลแทนได เพราะ คณสมบตเหมอนกน จากนนคลกเคลาวตถดบเขาดวยกน และเตมใหความชนประมาณ 50% จนวตถดบเขากนด (สงเกตวาเมอก าปยแลวปยจบตวกนเปนกอน) เอาผาใบคลมกองปยเพอรกษาอณหภมไวเปนอนเสรจ ปยทหมกไว เมอครบ 3 วนจะเกดความรอนอยางมาก ตองท าการกลบกองปยครงแรกกเพอระบายความรอน ไมเชนนนปยอาจจะไหมได เสรจแลวคลมผาไวเหมอนเดม ร ะยะเวลาในการกลบกองปยต อจากนกนบไป ทกๆ 7 วนอก 3 ครง รวมเวลาประมาณ 24-30 วนเปนอนเสรจสนกระบวนการหมก ตามสตร วว. สอนวา ปยอนทรยมหนาทในการปรบปรงบ ารงดน ท าใหดนรวนซย เหมาะส าหรบพชในการดดซบอาหาร แตยงมจดออนตรงทปย อนทรยมธาตอาหารนอยมาก วว .จงแนะน าใหใชปยอนทรยผสมผสานกบปยเคมในอตราทเหมาะสม โดยปกตจะเปน 80/20 % คออนทรย 80 เคม 20 แตเกษตรกรสามารถปรบเปลยนอตราไดตามตองการ การอดเมดปย ส าหรบการอดเมดปย จะมขนตอนทตองปฏบต พอเขาใจงาย ดงน

1. ตปนเพอใหปยเปนผง เหมาะส าหรบการอดเมด 2. น าปยเขาเครองผสมรดน าพอเหมาะ (ส าหรบอดเมดปยอนทรยอยางเดยว) 3. ใสปยลงในเครองอดเมด โดยตองรกษาจงหวะไมไหเรวเกนไป 4. น าปยไปตากจนแหง (ประมาณ 3 ช.ม.) 5. ชง บรรจกระสอบเกบไว เปนอนเสรจกระบวนการอดเมด

การผสมปยสตร สตรปกด า

วตถดบ จ านวน/กก.

ปยอนทรย 80 ปยยเรย 46-0-0 10 ปย 18-46-0 5 ปย 0-0-60 5 รวม 100

142

ในชวงทายการอบรม นางรตนา ไดทบทวนความรและอธบายเพมเตมใหแกเกษตรกรเขาใจยงขน โดยสรปมเนอหา ดงน

1. ปยทใชกนในปจจบน มอย 3 ชนด คอ 1. ปยอนทรย 2. ปยเคม 3. ปยชวภาพ

2. หนฟอสเฟต ทใสในการหมกปย เพอชวยในการปรบสภาพดนใหอยในเกณฑทเหมาะสม สวนใหญ ดนของเกษตรกร จะเปนดนเปรยว จงจ าเปนตองเตมหนฟอสเฟต เพอลดความเปนกรดใหอย ประมาณ 6.5 – 7.5 3. การใสปยยเรยในการหมกปยนน เพอใหเปนแหลงอาหารของจลนทรย ในการเปลยนมลสตวให กลายเปนปย เพราะในขณะทหมกเมอเราท าใหกองปยมความชนพอเหมาะจลนทรยจะชวยยอยสลาย มลสตวจนกลายเปนปย และยเรยกจะท าใหจลนทรยท างานไดดยงขน 4. วสดทกอยางสามารถน ามาท าเปนปยได แตระยะในการยอยอาจไมเทากน ฉะนนเกษตรกรควรเลอก วตถดบทมระยะเวลาในการยอยพอสมควร คอไมนานจนเกนไป ซงมลสตวเปนวตถดบทยอยงาย ยอยเรว เหมาะสมทสดในการท าปย 5. กลบกองปยเพอระบายความรอน ไมใหปยถกเผาไหมจนกลายเปนขเถา 6. เหตผลทเราตองหมกปยกอน เพอตองการฆาเชอกอโรคทเจอปนอยในมลสตว และก าจดเมลด วชพช ทอาจตดมาในมลสตวดวย 7. ธาตอาหารทพชตองการม 13 ธาต

7.1 อาหารหลก 3 ธาต - ไนโตรเจน (N) มหนาท เรงตน,เรงใบ - ฟอสฟอรส (P) มหนาท เรงราก, เรงดอก - โปแตสเซยม (K) มหนาท เรงรวง,เรงผลผลต 7.2 อาหารรอง 3 ธาต - แคลเซยม - แมกนเซยม - ก ามะถน 7.3 อาหารเสรม 7 ธาต - เหลก - สงกะส - โบรอน - แมงกานส - คลอรน - ทองแดง - โมลบดนม

143

8. มาตรฐานปยอนทรย 1. มอนทรยวตถ > 20 % 2. มธาต N > 1% 3. มธาต P,K > 0.5 %

ปย ขอด ขอเสย ปยเคม ธาตอาหารสง ท าใหดนแขง ปยอนทรย ดนรวนซย ธาตตอาหารต า ปยชวภาพ ราคาถก ผลตยาก

10. ขนตอนการท าปยของ วว. 1. การหมกปยอนทรย 2. การผสมปยสตร 11. การหมกปย มวสดทใช ดงน 1. มลสตว 1,000 กก. 2. หนฟอสเฟต 25 กก. 3. ยเรย 2 กก. ** ความแตกตางระหวางหนฟอสเฟตกบโดโลไมท

ชนด แคลเซยม แมกนเซยม ฟอสเฟต หนฟอสเฟต โดโลไมต -

ค าถาม 1. ใสยเรยเพออะไร? - เพอใหเปนอาหารจลนทรย เพราะเมอจลนทรยจะท างานยอยสลายอนทรยสารจ าเปนตองใช พลงงานชวยเรงการท างานใหเรวยงขนและมประสทธภาพ 2. จลนทรย คออะไร?

- จลนทรยคอสงมชวตเลกๆ ซงมองดวยตาเปลาไมเหน ตองใชกลองจลทรรศนสองขยายถง 400 เทาจงจะสามารถเหนได จลนทรยมอยในอากาศและรอบๆตวเรา ไมจ าเปนตองไปซอหา 3. เตมน าลงในกองปยเพออะไร? - เพอใหกองปยมความชนเหมาะแกการท างานของจลนทรย (จลนทรยของสภาพอากาศชนๆ) 4. คลมกองปยเพออะไร? - รกษาอณหภมใหคงทเพอความรอนจะก าจดเชอกอโรค และวชพชได

144

5. กลบกองปยเพออะไร? - เมอกองปยเกดความรอนจนมากจ าเปนตองระบายความรอนโดยการกลบกองปย ปยอาจไหมไดหากปลอยทงไว เมอเสรจสนการวนการหมกแลว ปยจะมสสนทเปลยนไป คอมสน าตาลเขม เยนและรวนซยขนจากนนน าไปตากแดดจนแหงแลวบรรจกระสอบเกบไวใช ขนตอนการผสมปยสตร

1. ปยอนทรย + ปยเคม → อดเมด 2. ปยอนทรย → อดเมด + ปยเคม

ปย สตรปกด า สตรเรงรวง ปยอนทรย 80 กก. 75 กก. 46-0-0 10 กก. 5 ก. 18-46-0 5 กก. 10 ก. 0-0-60 5 กก. 10 กก.

รปภาพการเสรมความรวชาการดานปยจากทาง คณะท างาน วว.

ภาคปฏบต วทยากรไดสาธตและใหเกษตรกรฝกปฏบตการหมกปยอนทรย ตาม สตร วว . ซงมการเตรยมวตถ ดบในการหมกปยไวป ระมาณ 100 กก.และไดเตรยมสวนผสมตามสตรทก าหนดไว คอ หนฟอสเฟต 2.5 กก. และ ปย ยเรย 0.2 กก. โดยตลอดระยะเวลาการปฏบต เจาหนาท วว . ไดเฝาสงเกตการณและคอยสอบถามขนตอนการปฏบตเปนล าดบ ซงการฝกครงนไดรบควา มรวมมอจากทกคนเป นอยางด แม กระทงผหญงกลงมอคลกปยดวยเชนกน

145

รปภาพการอบรมภาคปฏบต

ขอมลกลม กลมมการจดตงเมอป 2547 ระยะแรกรวมกนท าเสอแตไมประสบความส าเรจ ตอมาไดรบการอบรมเรองการผลตปยททางอ าเภอสวางแดนดนเปนผจด ชวง นนสมาชกม 15 คน ระดมหนๆละ 500 บาทเพอเรมผลตปย และยงไดรบงบจากเทศบาลจ านวน 10,000 บาท จดซอวตถดบมาผลตปยและแบงกนไปใช ปรมาณการผลตทผานมา 90 กระสอบ (26 กก.) สตรปยทกลมผลต

1. มลสตว 20 ถง 2. แกลบด า 30 ถง 3. ดนโพน 10 ถง 4. กากน าตาล 5 กก. 5. ปนขาว 5 กก. 6. ร า 5 กก. 7. ยเรย 1 กก. 8. น าหมก 9. พด.2 หมกไวเปนเวลา 7 วน เสรจแลวน ามาอดเมด กลมท าสตรนมา 3 ปแลว คอตงแตป (2551)

146

รปภาพโรงปย และเครองจกรทใชผลตปย

147

สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย ใบสอบถามผเขาอบรม

ชอเรอง / หลกสตร : เทคโนโลยการผลตปยอนทรยคณภาพสง สถานท : กลมเกษตรกรบานนาทม หม 2 ต าบลบานตาย อ าเภอสวางแดนดน จงหวดสกลนคร (26 ชด) กรณาเขยนเครองหมาย ( ) และแสดงความคดเหนลงในชองวางเพอน ามาแกไข/ปรบปรงการด าเนนงานตอไป (1) ความรความเขาใจในการฝกอบรม ดมาก ด ปานกลาง นอย นอยมาก

ก. กอน เขาฝกอบรมทานมความรเรองปย

3.8 % 0 % 65.4 % 19.3 % 11.5 %

(2) ความเหมาะสมของหลกสตรและบรการ ดมาก ด ปานกลาง นอย นอยมาก ก. เนอหาของหลกสตรตรงตามหวขอทระบไว 46.2 % 46.2 % 7.6 % 0 % 0 % ข. เนอหาของหลกสตรมประโยชน และสามารถน าไป

ปฏบตไดจรง 69.3 % 23.1 % 3.8 % 0 % 3.8 %

ค. เอกสารประกอบการฝกอบรม กระชบเขาใจงาย นอกเหนอจากหนงสอเทคโนโลยปย

57.7 % 26.9 % 11.6 % 0 % 3.8 %

ง. ความพรอมของโสตทศนปกรณประกอบการฝกอบรม 65.4 % 19.3 % 7.7 % 3.8 % 3.8 % จ. การน าเสนอภาคปฏบตมความชดเจน และสามารถ

ปฏบตได 53.8 % 30.8 % 11.6 % 0 % 3.8 %

(3) วทยากร (นายทองมวน เยนวฒนา) ดมาก ด ปานกลาง นอย นอยมาก ก. ความรอบรในหวขอบรรยาย

73.1 % 23.1 % 3.8 % 0 % 0 %

ข. ความสามารถในการถายทอดเนอหาทถกตองและนาดงดดใจผเขารวมอบรม ท าใหผเขารวมอบรมมความสนใจ

69.3 % 26.9 % 3.8 % 0 % 0 %

ค. การใชสอประกอบการบรรยาย

57.7 % 30.8 % 7.7 % 3.8 % 0 %

(4) ความรความเขาใจในการฝกอบรม ดมาก ด ปานกลาง นอย นอยมาก ก. หลง เขาฝกอบรมทานมความรเรองปย

50.0 % 50.0 % 0 % 0 % 0 %

(5) ระยะเวลาทใชในการฝกอบรม เหมาะสม (92.3 %) ไมเหมาะสม ควรเปน 2 วน (7.7 %) (6) ปญหา/อปสรรคของกลม ขาดเงนทน (80.8 %) ดานการตลาด - ก าลงการผลต (0 %) คณภาพผลตภณฑ (19.2 %) อนๆ -

วว./TISTR

โดยภาพรวม ทานคดวาวทยากรมความสามารถในการอบรมมากนอยเพยงใด ดมาก(53.8 % ด (46.2 %) พอใช (0 %) ควรปรบปรง (0 %)

วนท 23 มนาคม 2554

148

รายงานการฝกอบรมเชงปฏบตการ “เทคโนโลยการผลตปยอนทรย” โครงการแมขายวทยาศาสตร และเทคโนโลย

ณ กลมเกษตรกรบานหนองทม ม.17 ต.สวางแดนดน อ.สวางแดนดน จ.สกลนคร วนท 21 มนาคม 2554

วทยากรแมขายวทยาศาสตร

นายทองมวน เยนวฒนา ประธานกลม โทร. 087-9495515

เกษตรกรผเขารวมอบรมจ านวน 38 คน นายณรงคฤทธ โคตรเครอง ประธานกลม โทร. 088-3288662 ขอมลกลม กลมมการจดตงเมอป 2549 ตงเปนกลมในนามกลมวสาหกจชมชน มสมาชกในขณะนน 12 คน ท าปยน าใชเอง ซงไดรบความรจากส าน กงานเกษตรอ าเภอสวางแดนดน ตอมาไดเรยนรการท าปยอนทรยจากกลมเพอนบาน (บานทานตะวน ) ไดปยปรมาณทงสน 28 ตน ในป 52 หลกจาทท าไดระยะหนงเครองจกรเกดเสยหายจงหยดท าแตนนมา แตยงมท าอยโดยเปนการตางคนตางทบานตวเอง โดยไมไดมารวมกนเหมอนแตเดม

รปภาพประธานกลม รปภาพการฝกอบรม

รปภาพโรงปยของกลม รปภาพเครองจกรของกลม

149

รายงานการฝกอบรมเชงปฏบตการ “เทคโนโลยการผลตปยอนทรย” โครงการแมขายวทยาศาสตร และเทคโนโลย

ณ กลมเกษตรกรบานนาถอน ม.12 ต.บงเหนอ อ.สวางแดนดน จ.สกลนคร วนท 22 มนาคม 2554

วทยากรแมขายวทยาศาสตร

นายทองมวน เยนวฒนา ประธานกลม โทร. 087-9495515

เกษตรกรผเขารวมอบรมจ านวน 34 คน นายไฉน ชานนโท ประธานกลม โทร. 085-0138551

ขอมลกลม กลมมการจดตงเมอป 2552 ตงเปนกลม มสมาชกในขณะนน 22 คน ท าปยน าใชเอง ซงไดรบความรจากกรมพฒนาทดน ไมเคยไดรบการสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานราชการเลย กลมใชวธรวมหนกนจดซอวตถดบซงเปนปจจยการผลต รวมทงเครองจกร และใชสถานทภายในบานของประธานเปนทหมกปย

รปภาพประธานกลม รปภาพการฝกอบรม

รปภาพสถานททใชผลตปย รปภาพกลมเกษตรกร