ก
ค าน า
ต าราวชา การบญชตนทน 2 ผเรยบเรยบไดเรยบเรยงขน เพอใชประกอบการสอนวชา การบญชตนทน 2 ซงนกศกษาทลงทะเบยนเรยนวชาน ไดแก นกศกษาสาขาวชาการบญช ซงเนอหาแบงเปน 11 บท เพอใหผเรยนไดเรยนรถงขอมลทางการบญชทน าไปใชประกอบการตดสนใจใหแกผบรหาร ซงเปนการเรยนการบญชตนทนในเชงการบรหารตนทน เนอหาในเอกสารประกอบการสอนน น าเสนอขอมลเกยวกบการใชตนทนในลกษณะตางๆ เชน การน าเสนอขอมลตนทนเพอน าไปใชประกอบการ วางแผน ควบคม และตดสนใจ การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไร การน าเสนองบก าไรขาดทนภายใตระบบตนทนรวม และระบบตนทนผนแปร ระบบตนทนตามฐานกจกรรม การจดท างบประมาณ งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง การก าหนดราคาผลตภณฑ การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ การประเมนผลการปฏบตงานตามศนยความรบผดชอบ ราคาโอน และการวเคราะหการลงทน
ขอขอบพระคณ ผมสวนชวยเหลอสนบสนนใหต าราเลมนส าเรจลลวงไปไดดวยด ขอขอบพระคณบดา มารดา พ บตรสาว และ อาจารย ทคอยชวยเหลอและเปนก าลงใจ ขอขอบพระคณ เพอนๆ และ ผทมสวนเกยวของทกทานทไมอาจกลาวนามไดทงหมด ทเปนก าลงใจในการท าต าราครงนมาโดยตลอด
ต าราเลมนเหมาะส าหรบนกศกษาเพอใชประกอบการเรยน ศกษาคนควาเพมเตม ซงจะเปนประโยชนตอผอาน และผทตองการขอมลเกยวกบการบญชตนทนเพอใชในการบรหาร หากมขอผดพลาดประการใด ผเรยบเรยงยนดรบฟงและจะน าไปปรบปรงแกไขในโอกาสตอไป
รชต สวนสวสด ธนวาคม 2559
ค
สารบญ
หนา
ค าน า (ก)
สารบญ (ค)
สารบญภาพ (ฌ)
สารบญตาราง (ฎ)
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 1
ขอมลทางการบญช 1 - 2 วตถประสงคของการบญชตนทน 1 - 3 ความหมายของการบญชการเงน การบญชบรหารและการบญชตนทน 1 - 4
ความสมพนธระหวางการบญชการเงน การบญชบรหาร และ การบญชตนทน 1 - 6
ลกษณะเชงคณภาพของขอมลบญชบรหาร 1 - 12
หนาทหลกของผบรหาร 1 - 13
ความหมายของตนทน 1 - 15 การจ าแนกประเภทของตนทน 1 - 16
สรป 1 - 31
แบบฝกหด 1 - 33
บทท 2 พฤตกรรมตนทน และการประมาณตนทน 2 - 1
รปแบบของพฤตกรรมตนทน 2 - 2
การจ าแนกประเภทตนทนตามพฤตกรรมตนทน 2 - 3
การวเคราะหตนทนผสม 2 - 13
การประมาณคาตนทน 2 - 18
สรป 2 - 27
แบบฝกหด 2 - 28
ง
สารบญ (ตอ)
หนา
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร 3 - 1
ความหมายของการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร 3 - 1
ก าไรสวนเกน 3 - 2 การน าเสนองบการเงนแบบแสดงก าไรสวนเกน 3 - 8 การวเคราะหจดคมทน 3 - 9 การเปลยนแปลงตวแปรทมผลตอการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร 3 - 17 การวางแผนก าไรทตองการ 3 - 21 การวางแผนก าไรทตองการ กรณมภาษเงนไดมาเกยวของ 3 - 25 สวนเกนทปลอดภย 3 - 29
การวเคราะหจดคมทนส าหรบกจการทขายสนคาหลายชนด 3 - 31
ผลกระทบทเกดจากความแตกตางของโครงสรางตนทน 3 - 33
สรป 3 - 36
แบบฝกหด 3 - 37
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 1
การค านวณตนทนผลตภณฑ 4 - 1
ความแตกตางระหวางการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบ
ตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร 4 - 3
การน าเสนอรายงานทางการเงนตามระบบตนทนเตมและ ระบบตนทนผนแปร 4 - 3 ความแตกตางระหวางผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตระบบ
ตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร 4 - 11
ผลตางก าลงการผลต 4 - 17
การรายงานของสวนงาน 4 - 24
สรป 4 - 30
แบบฝกหด 4 - 32
จ
สารบญ (ตอ)
หนา
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 1
แนวคดของการปนสวนตนทน 5 - 2
วตถประสงคของการปนสวนตนทน 5 - 3 องคประกอบของการปนสวนตนทน 5 - 6
การปนสวนคาใชจายการผลตเปนตนทนผลตภณฑ 5 - 8
ขนตอนการค านวณตนทนตามระบบตนทนตามกจกรรม 5 - 11
ประเภทของกจกรรม 5 - 16
การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย 5 - 18
ประโยชนของระบบตนทนกจกรรม 5 - 31
สรป 5 - 31
แบบฝกหด 5 - 33
บทท 6 งบประมาณ 6 - 1
ความหมายของงบประมาณ 6 - 2
วตถประสงคของการจดท างบประมาณ 6 - 2 ประโยชนของงบประมาณ 6 - 4 ประเภทของงบประมาณ 6 - 5
ความสมพนธของงบประมาณหลกประเภทตางๆ 6 - 9 การจดท างบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคา 6 - 12 การจดท างบประมาณส าหรบธรกจทไมไดผลตสนคา 6 - 38 สรป 6 - 40 แบบฝกหด 6 - 41
ฉ
สารบญ (ตอ)
หนา
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและ
การวเคราะหผลตาง 7 - 1
งบประมาณคงท 7 - 2
งบประมาณยดหยน 7 - 4
การจดท างบประมาณยดหยน 7 - 7
ความหมายของตนทนมาตรฐาน 7 - 12
การก าหนดตนทนมาตรฐาน 7 - 13
การวเคราะหผลตาง 7 - 20
สรป 7 - 34 แบบฝกหด 7 - 35
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 1
ปจจยทมอทธพลตอการก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 1
แนวคดพนฐานในการก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 3 ประเดนส าคญทมผลกระทบตอการก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 5
วธการก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 12
ตนทนตามเปาหมาย 8 - 24
การก าหนดราคาตามค าสงซอพเศษ 8 - 26
สรป 8 - 28 แบบฝกหด 8 - 29
ช
สารบญ (ตอ)
หนา
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 1 ขนตอนการตดสนใจ 9 - 2
ลกษณะขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ 9 - 4
รปแบบการวเคราะหขอมลตนทนเพอการตดสนใจ 9 - 8
ประเดนปญหาของการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 12
การตดสนใจเกยวกบการรบค าสงซอพเศษ 9 - 12
การตดสนใจเกยวกบผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก 9 - 14
การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงาน
หรอสายผลตภณฑ 9 - 16 การตดสนใจเกยวกบการจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม 9 - 19
การตดสนใจเกยวกบการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด 9 - 21
การตดสนใจปดโรงงานชวคราว 9 - 29
สรป 9 - 32
แบบฝกหด 9 - 33
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบ และการก าหนดราคาโอน 10 - 1
ประเภทของศนยความรบผดชอบ 10 - 2 การก าหนดราคาโอน 10 - 14
ความส าคญของราคาโอน 10 - 14
วธการก าหนดราคาโอน 10 - 15
สรป 10 - 22
แบบฝกหด 10 - 23
ซ
สารบญ (ตอ)
หนา
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 1
ความหมายของการลงทน 11 - 2 ประเภทของการลงทน 11 - 2
ขนตอนการวเคราะหการลงทน 11 - 4
ขอมลในการวเคราะหการลงทน 11 - 6
สรป 11 - 28
ตารางคาปจจบนและคาอนาคต 11 - 29 แบบฝกหด 11 - 32
บรรณานกรม
ฌ
สารบญภาพ
หนา
ภาพท 1.1 สรปการจ าแนกตนทนตามหนาทและจ าแนกเพอจดท ารายงาน
ทางการเงน 1 - 20 ภาพท 1.2 ความสมพนธของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดและ
การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน
ส าหรบธรกจซอขายสนคา 1 - 21 ภาพท 1.3 ความสมพนธของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด
และการแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน
ส าหรบธรกจผลตสนคา 1 - 23 ภาพท 1.4 ความสมพนธของตนทนการบรการและตนทนประจ างวดและ
การแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทน
ส าหรบธรกจบรการ 1 - 26
ภาพท 2.1 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรรวม 2 - 6 ภาพท 2.2 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรตอหนวย 2 - 6
ภาพท 2.3 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทรวม 2 - 8
ภาพท 2.4 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทตอหนวย 2 - 9
ภาพท 2.5 แสดงพฤตกรรมของตนทนกงคงท 2 - 10
ภาพท 2.6 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม 2 - 12 ภาพท 2.7 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม โดยใชวธแผนภมกระจาย 2 - 20 ภาพท 3.1 กราฟตนทน ปรมาณและก าไร 3 - 15 ภาพท 3.2 กราฟก าไร 3 - 17
ภาพท 5.1 แสดงองคประกอบของการปนสวนตนทน 5 - 7
ภาพท 5.2 แสดงการปนสวนตนทนโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม 5 - 10
ภาพท 5.3 ขนตอนของการค านวณตนทนภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม 5 - 12
ภาพท 5.4 ขนตอนการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนตามฐานกจกรรม 5 - 13
ภาพท 6.1 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจผลตสนคา 6 - 11
ภาพท 6.2 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจซอขายสนคา 6 - 38
ภาพท 6.3 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจการใหบรการ 6 - 39
ญ
สารบญภาพ (ตอ)
หนา
ภาพท 7.1 การก าหนดตนทนการผลตมาตรฐาน 7 - 20
ภาพท 7.2 ความสมพนธของผลตางแยกตามสวนประกอบของตนทนการผลต 7 - 22
ภาพท 9.1 ขนตอนการตดสนใจ 9 - 4
ภาพท 11.1 ขนตอนการวเคราะหการลงทน 11 - 5
ฎ
สารบญตาราง
หนา
ตารางท 1.1 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางการบญชการเงนและ การบญชตนทน (เพอการบรหาร) 1 - 10
ตารางท 2.1 ตนทนผนแปรแยกตามประเภทของธรกจ และสาเหตของ การเกดตนทน 2 - 4
ตารางท 2.2 แสดงการค านวณตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลต 2 - 5
ตารางท 2.3 ตนทนคงทแยกตามประเภทของธรกจ 2 - 7
ตารางท 2.4 ตนทนผสมแยกตามประเภทของธรกจ 2 - 10
ตารางท 4.1 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดตามวธ ตนทนเตมและตนทนผนแปร 4 - 2
ตารางท 4.2 แสดงความแตกตางระหวางการน าเสนอรายการในงบ
ก าไรขาดทน (บางสวน) โดยใชระบบตนทนเตมและระบบ
ตนทนผนแปร 4 - 5 ตารางท 4.3 สรปความแตกตางของก าไรสทธภายใตวธตนทนเตมและ
ตนทนผนแปร 4 - 14 ตารางท 4.4 สรปความแตกตางของผลตางก าลงการผลต และการปรบ
ผลตางก าลงการผลต 4 - 19 ตารางท 5.1 ความหมายของกจกรรม กลมหรอศนยกจกรรม ตวผลกดนตนทน 5 - 10
ตารางท 5.2 ตารางแสดงกจกรรม ตวผลกดนตนทน คาใชจายการผลต จ านวนตวผลกดนตนทน และอตราคาใชจายการผลตตอหนวย
ของตวผลกดนตนทน 5 - 14
ตารางท 5.3 ตารางแสดงกจกรรม จ านวนตวผลกดนตนทน อตราคาใชจาย
การผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนและคาใชจายการผลต
ของผลตภณฑ A 5 - 15
ตารางท 5.4 ตารางแสดงกจกรรม จ านวนตวผลกดนตนทน อตราคาใชจาย
การผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนและคาใชจายการผลต
ของผลตภณฑ B 5 - 16
ตารางท 5.5 ตวอยางกจกรรมแตละระดบ และตวผลกดนตนทน 5 - 17
ตารางท 5.6 ตวอยางการค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก 5 - 22
ตารางท 6.1 งบประมาณหลกแยกตามประเภทของธรกจ 6 - 8
ฏ
สารบญตาราง (ตอ)
หนา
ตารางท 8.1 สวนประกอบของตนทนผลตภณฑ 8 - 8
ตารางท 8.2 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด 8 - 19 ตารางท 11.2 Present Value of $1 Due at the End of n periods (PVIFi,n) 11 - 5
ตารางท 11.3 Present Value of an Annuity of $1 per period for
n Periods (PVIFAi,n) 11 - 29
ตารางท 11.3 Present Value of an Annuity of $1 per period for
n Periods (PVIFAi,n) 11 - 31
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ
ขอมลทางการบญชถอเปนขอมลทมความส าคญตอการด าเนนธรกจ การทผบรหารจะประสบความส าเรจในการบรหารองคกร จ าเปนอยางยงทผบรหารจะตองเปนผท มความรและความช านาญเกยวกบการน าเอาขอมลทางการบญชมาประยกตและน าขอมลทมมาประกอบการตดสนใจ และใชส าหรบการวางแผน การควบคมและตดสนใจในเรองทเกยวของกบการด าเนนธรกจ ท าใหบรษทไดเปรยบในเชงการแขงขน โดยเฉพาะอยางยงในอตสาหกรรมทบรษทมความเกยวของ เมอเปรยบเทยบกบคแขงโดยเฉพาะอยางยงในตลาดยคโลกาภวฒนทมการเปลยนแปลงเทคโนโลยอยตลอดเวลา ดงเชนในยคปจจบน
ขอมลตนทนทไดจากการบญชถอเปนสวนหนงทมความส าคญในกระบวนการของการบรหารจดการองคกร เนองจากการทผบรหารจะท าการวางแผนและการตดสนใจไดอยางถกตองนน ขอมลทน ามาประกอบการตดสนใจควรทจะมความเกยวของกบปญหาหรอการตดสนใจของผบรหาร (Relevance) และท ส าคญขอม ลต องม ความถกตอง (Accuracy) เช อถ อได (Reliability) และมความรวดเรว ทนตอความตองการของผบรหาร (Timeliness) ดงนน นกบญชตนทน หรอนกบญชบรหาร จงมความส าคญตอองคกร เพราะเปนผทน าเสนอขอมลเกยวกบการบญชบรหารตอผบรหารของธรกจ เพอผบรหารจะไดน าขอมลทางการบญชไปใชในการวางแผนและก าหนดกลยทธหรอนโยบายตางๆ ตอไป โดยเฉพาะอยางยงในตลาดยคปจจบนซงมการแขงขนกนคอนขางสง
การประกอบธรกจไมวาจะเปนธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา หรอธรกจผลตสนา ซงอาจจะมรปแบบของการประกอบธรกจทหลากหลายประเภท ไดแก กจการเจาของคนเดยว หางหนสวน และบรษทจ ากด เปนตน โดยทวไปธรกจมกจะมเปาหมายเพอเพมผลก าไรใหกบองคกร โดยการเพมรายไดจากการด าเนนธรกจ แตอาจจะลมเหลวในการท าความเขาใจเกยวกบการบรหารจดการตนทนใหเหมาะสม อาจมผลท าใหไมบรรลวตถประสงคของธรกจกเปนได
ดงนน จะเหนไดวาขอมลทางการบญชมความส าคญตอการด าเนนธรกจ เพราะการบญชเปนการเกบรวบรวมขอมลทางการบญชซงเกยวของกบธรกจแตละแหง โดยมการจดบนทกรายการคาหรอเหตการณตางๆ ใหเปนหมวดหม สรปผลและจดท าเปนรายงานทางการเงนเสนอตอบคคลทงภายนอกและภายในกจการ เพอน าขอมลทางการบญชไปใชประกอบการตดสนใจของแตละฝายซงมความแตกตางกน ส าหรบบคคลภายนอก เชน ผลงทนตองการขอมลทางการบญชไปใชตดสนใจเกยวกบผลตอบแทนทไดรบจากการลงทน เปนตน
การบญชตนทน 2
1 - 2
สวนบคคลภายใน เชน ผบรหารและพนกงานตางๆ จะน าขอมลไปใชในการวางแผน ควบคมและใชประกอบการตดสนใจในการแกไขปญหาตางๆ จากการด าเนนงาน ดงนน จงมการจ าแนกประเภทการบญชเปน 3 ประเภท ไดแก การบญชการเงน การบญชบรหารและการบญชตนทน ซงการบญชแตละประเภทมลกษณะ หรอความหมายทแตกตางกน และการน าขอมลทางการบญชมาใชประกอบการตดสนใจกมความแตกตางกนเชนกน
ขอมลทางการบญช
ขอมลทางการบญช (Accounting Information) หมายถง ขอมลทเกดจากการจดเกบ รวบรวมไดจากหลกฐานอนเทยงธรรมทมความเชอถอได ซงเปนขอมลทเกดขนทงในอดตและทคาดวาจะเกดขนในอนาคต ซงขอมลทางการบญช สามารถจ าแนกไดเปน 3 ประเภท ดงน
การบญชการเงน (Financial Accounting) เปนการบญชทจดท าขนโดยมกระบวนการจดเกบและรวบรวมขอมล บนทก จ าแนกประเภทขอมลทางการบญช และสรปผลทเกยวกบเหตการณทางเศรษฐกจในรปของรายงานทางเงนเพอเสนอขอมลเกยวกบฐานะการเงนและผลการด าเนนงานในอดตตอบคคลภายนอกกจการ หรอผมสวนไดเสยกบกจการ เชน เจาหน ผถอหน หนวยงานรฐบาล เชน กรมสรรพากร หรอผทสนใจขอมลคนอน ๆ เปนตน โดยทวไป การบญชการเงนมหลกการบญช และวธปฏบตทางการบญชโดยใชหลกการบญชทรบรองกนโดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principle: GAAP) เปนหลกการบญชทใชในการจดท างบการเงน เพอเสนอขอมลใหกบบคคลภายนอกใหไดขอมลครบถวน และน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจ (สมนก เออจระพงศพนธ, 2552)
การบญชบรหาร หรอ การบญชเพอการจดการ (Managerial Accounting) เปนการบญชทจดท าขนโดยมวตถประสงคหลกเพอเสนอขอมลการบญชใหกบผบรหารหรอบคคลอนๆ ทตองการขอมลเพอน าไปใชในการวางแผน การก ากบ การควบคม และการตดสนใจ (สมนก เออจระพงศพนธ, 2552) ซงในการจดท ารายงานทางการเงนและการบญชในลกษณะและรปแบบตางๆ กน ขนอยกบความตองการของฝายจดการหรอผบรหารในระดบตางๆ ขอมลดงกลาวอาจน าไปใชในการตดสนใจแกไขปญหาตางๆ ทงทเกดขนเปนประจ าหรอเปนกรณพเศษ (ดวงมณ โกมารทต, 2559)
การบญชตนทน (Cost Accounting) เปนการบญชทบนทกและจดท ารายงานการวดคาของตนทนในการผลตสนคาและการบรการ ขอบเขตงานของการบญชตนทนจงไดแกการรวบรวมขอมลตนทน บนทก แยกประเภท แบงสรรหรอปนสวน สะสมและจดท ารายงานเกยวกบตนทนในลกษณะตางๆ ตามความประสงคของฝายจดการ (ดวงมณ โกมารทต, 2559)
จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ขอมลทางการบญชมาจากหลายแหลงอาจเปนขอมลทไดจากหลกการบญชการเงน การบญชบรหาร หรอ การบญชตนทน ดงนน การทธรกจจะ
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 3
ประสบความส าเรจไดหรออยรอดไดในตลาดทมการแขงขนกนอยางรนแรงเชนปจจบน กจการควรมความเขาใจเกยวกบขอมลทางการบญชเพอน าไปใชประกอบการตดสนใจ และน าไปใชประโยชนในการบรหารจดการตนทน (Cost Management) ใหมประสทธภาพมากทสด
ดงนนในบทนจงอธบายรายละเอยดเนอหาทเกยวกบวตถประสงคของการบญชตนทน ความหมายของการบญชการเงน การบญชบรหาร และ การบญชตนทน ความสมพนธระหวางการบญชทงสามลกษณะ นอกจากนยงอธบายถงความส าคญของการบญชในการบรหารธรกจ ความรทวไปเกยวกบตนทน การจ าแนกประเภทตนทน ซงขอมลตนทนแตละประเภทมวตถประสงคของการใชขอมลทแตกตางกน หรอเปนขอมลทน าไปใชเปนขอมลพนฐานเพอประกอบการตดสนใจใหกบผบรหาร
วตถประสงคของการบญชตนทน
โดยทวไปการบญชตนทนเปนการน าเสนอขอมลทางการบญชใหกบผบรหารหรอบคคลอนทเกยวของกบการตดสนใจ โดยขอมลดงกลาวประกอบดวยขอมลทหลากหลาย ขนอยกบความตองการของผบรหาร และวตถประสงคของการใชขอมลนน ตวอยางขอมลการบญชทน าไปใชในการตดสนใจ ตวอยางเชน
1. ขอมลตนทนทเกยวของกบการผลต และคาใชจายในการด าเนนงาน เพอจดท างบการเงนไมวาจะเปนงบตนทนการผลต และงบก าไรขาดทน เพอเสนอขอมลทางการเงนใหกบบคคลภายนอกและภายในประกอบการตดสนใจ
2. ขอมลตนทนผลตภณฑตอหนวย เพอใชในการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ 3. ขอมลคาใชจายในการด าเนนงานตางๆของธรกจบรการ เพอใชในการก าหนดอตรา
คาบรการของธรกจนนๆ
4. ขอมลตนทนซงแบงไปตามพฤตกรรมตนทน ไดแก ตนทนคงท ตนทนผนแปร หรอตนทนผสม เพอน าไปใชในการวางแผนและควบคม รวมไปถงใชในการวเคราะหหาความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไร เชน การค านวณหาจดคมทน หรอการวางแผนก าไรของธรกจ
5. ขอมลตนทนทเกดขนแลว ถงแมวาจะเปลยนแปลงขอมลไมไดแตสามารถน าขอมลในอดตมาใชประโยชน เพอเปนแนวโนมในการจดท างบประมาณ ใชประกอบการวางแผนก าไรในอนาคต
6. ขอมลตนทนการผลตไมวาจะเปนตนทนทเกยวกบวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต เพอก าหนดเปนตนทนมาตรฐานใชในการค านวณตนทนผลตภณฑมาตรฐาน
การบญชตนทน 2
1 - 4
7. ขอมลตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทเกดขนในอดต เพอน าไปใชในการวเคราะหแนวโนมของตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคต ก าหนดเปนกลยทธของธรกจเพอใชในการแขงขนกบคแขงตอไป
8. ขอมลอนๆ ทมความเกยวของ ทนอกเหนอจากทกลาวมาขางตน เชน ขอมลท เกยวกบสภาพทางเศรษฐกจ การเมอง กฎหมาย การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย รวมไปถงนโยบาย และกลยทธตางๆ ของธรกจ ไมวาจะเปนกลยทธทางการตลาด กลยทธการผลต ใชเปนขอมลพนฐานส าหรบก าหนดกลยทธทางธรกจเพอจดท าแผนธรกจ และใชในการแขงขนกบคแขงตอไป
ดงนน จะเหนไดวาบทบาทของขอมลการบญชตนทนและการบญชบรหารมความส าคญตอธรกจแตละประเภทไมวาจะเปนธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจอตสาหกรรม ซงกจการมความจ าเปนจะตองใชขอมลการบญชบรหารแทบทงสน เพราะถาผบรหารไมมขอมลดงกลาว ผบรหารอาจตดสนใจลาชา หรออาจเกดขอผดพลาดได
ความหมายของการบญชการเงน การบญชบรหารและการบญชตนทน
ขอบเขตของหลกการบญชไดแบงออกเปน 3 ประเภท ไดแก การบญชการเงน การบญชตนทน และการบญชบรหาร ซงการบญชการเงนมความหมายและขอบเขตคอนขางกวาง เนองจากเปนหลกการทเกยวของกบการจดท างบการเงนเพอแสดงใหเหนถงความสามารถของกจการในภาพรวมเสนอตอบคคลภายนอก งบการเงนตองจดท าขนตามหลกการบญชทยอมรบกนโดยทวไป ขอมลทปรากฏอยในงบการเงนจงเนนไปทเหตการณทเกดขนในอดต มหลกฐานอางองทชดเจน ถกตอง และมความเชอถอได สวนการบญชตนทน เปนหลกการบญชทเกยวกบการสะสมตนทนและการวเคราะหขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจของผบรหาร ใชเพอการวางแผน ควบคม และการตดสนใจเรองอนๆ ทเกยวของ ดงนนขอมลทางดานตนทนจงมทงขอมลทเกดขนแลวในอดตเพอค านวณหาตนทนผลตภณฑ รวมถงขอมลทคาดวาจะเกดขนในอนาคตเพอใชประกอบการตดสนใจ หรอจดท าแผนธรกจเพอแขงขนกบคแขงในอนาคต จงกลาวไดวาการบญชตนทนถอเปนสวนหนงของการบญชบรหาร ดงนน เพอใหเกดความเขาใจในความหมายของการบญชทงสามประเภทมากยงขน จงขออธบายความหมายของการบญชการเงน การบญชตนทน และ การบญชบรหาร ซงสามารถสรปไดดงน
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 5
1. การบญชการเงน การบญชการเงน (Financial Accounting) หมายถง กระบวนการทางการบญชท
เกยวกบการจดเกบรวบรวม จ าแนก และรายงานขอมลทางการเงนของกจการทเกดขนในอดตของกจการใหแกบคคลภายนอก (External users) ทตองการใชขอมลทางการเงนนน เชน นกลงทน ผถอหน เจาหน และหนวยงานของรฐบาล เปนตน ดงนน เพอเปนการปองกนความผดพลาดจากการใชขอมลทางการเงนของบคคลภายนอก และเพอใหการเสนอขอมลทางการเงนของกจการตางๆ ใหมมาตรฐานเดยวกน การบญชการเงนจงถกจดท าขนภายใตหลกการบญชทยอมรบกนโดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principle: GAAP)
(สมนก เออจระพงศพนธ, 2552) ซงการบญชการเงนเปนการเนนทขอมลทางการเงนในอดต เพอเตรยมและน าเสนอขอมลการบญชในรปของงบการเงน เพอรายงานขอมลเกยวกบฐานะการเงนและผลการด าเนนงานของกจการ เพอปกปองและรกษาผลประโยชนของผใชงบการเงนภายนอก (ดวงมณ โกมารทต, 2559)
2. การบญชตนทน การบญชตนทน (Cost Accounting) เปนหลกการบญชทเกยวกบการสะสมและ
วเคราะหขอมลเพอการตดสนใจของฝายบรหาร เพอการวางแผน ควบคม และการตดสนใจในเรองอนๆ โดยปกต การบญชตนทนมหนาทหลกในการสะสมขอมลทางดานตนทนทเปนขอมลทเกดขนในอดต เพอค านวณหาตนทนผลตภณฑรวมทงใชประมาณมลคาของสนคาคงเหลอ นอกจากน การบญชตนทนยงเปนสวนทเกยวของกบการประมาณหรอการพยากรณตนทนทจะเกดขนในอนาคตเพอการตดสนใจอกดวย (สมนก เออจระพงศพนธ, 2552) นอกจากน การบญชตนทนยงเปนการบญชทบนทกและจดท ารายงานการวดคาของตนทนในการผลตสนคารวมถงตนทนการใหบรการ ขอบเขตงานของการบญชตนทนจงไดแกการรวบรวมขอมลตนทน บนทกแยกประเภท แบงสรรหรอปนสวน สะสมและจดท ารายงานเก ยวกบตนทนในลกษณะตางๆ ตามความประสงคของฝายจดการ (ดวงมณ โกมารทต, 2559)
3. การบญชบรหาร การบญชบรหาร หรอ การบญชเพอการจดการ (Managerial Accounting) ถอเปนการ
บญชแขนงหนงทเกยวของการกระบวนการทางการบญช ซงเรมตงแตการแจกแจง การวด การวเคราะห การแปลผล และการสอสารขอมลทมความเกยวของกบการบญช เพอใหบรรลวตถประสงคของธรกจ ขอมลทไดจากการบญชบรหารเปนขอมลทมความจ าเปนตอผบรหารหรอบคคลอนทมหนาทในการวางแผน การก ากบดแล การควบคม การตดสนใจ และรวมไปถงการประเมนผลการปฏบตงานในองคกร (ศศวมล มอ าพล, 2558) ซงการบญชบรหาร จะเนน
การบญชตนทน 2
1 - 6
การน าเสนอขอมลการบญชใหกบบคคลภายในองคกร (Internal users) เชน ผบรหาร ผจดการของบรษท ซงการบญชบรหารเปรยบเสมอนเครองมอทางการบญชทผบรหารใชในการประกอบธรกจ ซงขอมลทางการบญชบรหารจะเปนประโยชนตอผบรหารเพอน าไปใชประกอบการตดสนใจ (Horngren et al., 2012) อนจะกอใหเกดประโยชนสงสดในการใชทรพยากรของกจการ รวมทงมความรบผดชอบในการบรหารทมตอเจาของกจการ นอกจากน ยงมหนาทและความรบผดชอบตอการเสนอรายงานของมลทางการเงนทไมใชกลมผบรหารของกจการ (สมนก เออจระพงศพนธ, 2552) ดงนน การบญชบรหารจะเกยวของกบการบญชทน ามาใชในการวางแผน ควบคม รวมไปถงการตดสนใจในประเดนตางๆ ทเกยวของกบผบรหาร ขอมลทใชจงไมจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป (GAAP) และไมมมาตรฐานรายงานทางการเงนเปนขอบงคบ แตขอมลทน าเสนอเปนไปตามความตองการของผบรหาร
ดงนน จากความหมายของการบญชการเงน การบญชตนทนและการบญชบรหาร จะเหนไดวาการบญชทงสามประเภท มความเหมอนและความแตกตางกนในบางประเดน ซงจะอธบายรายละเอยดในหวขอถดไป
ความสมพนธระหวางการบญชการเงน การบญชบรหาร และการบญชตนทน
จากความหมายของการบญชการเงน การบญชตนทนและการบญชบรหาร ดงไดกลาวไวในหวขอกอนหนา จะเหนไดวาการบญชทงสามประเภท มความเหมอนและความแตกตางกนในบางประเดน ซงสามารถสรปความสมพนธออกเปน 3 ลกษณะ ไดแก ความสมพนธระหวางการบญชตนทนและการบญชการเงน ความสมพนธระหวางการบญชตนทนและการบญชบรหาร และความสมพนธระหวางการบญชการเงนและการบญชบรหาร ซงแตละความสมพนธสามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน
1. การบญชตนทนและการบญชการเงน
โดยทวไปการบญชตนทนจะเปนการรวบรวมขอมลเกยวกบตนทนผลตภณฑ ซงเปนฐานขอมลทใชสนบสนนหลกการบญชการเงนและการบญชบรหาร เพราะการบนทกบญชตนทนเพอจดท างบการเงนเพอเสนอขอมลตนทนใหกบบคคลภายนอกตองใชหลกการบญชการเงน เชน การบนทกตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต จะตองใชตนทนจรงในการบนทกบญช ซงเปนขอมลทเกดขนในอดต
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 7
เมอค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชระบบตนทนรวม หรอตนทนเตม (Full Costing หรอ Absorption Costing) ซงเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป ซงเปนหลกการของกรบญชการเงน แตถาหากนกบญชตองการน าเสนอขอมลตนทนเพอน าเสนอในรปของรายงานตางๆ ตอผบรหารขององคกร ผบรหารแตละระดบจะมความตองการขอมลทแตกตางกน ทงรปแบบการน าเสนอ ระยะเวลา และลกษณะของขอมล เปนตน นอกจากน ในปจจบนสภาพการแขงขนทางธรกจมความรนแรงมากขน และมการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยตลอดเวลา ดงนน การบญชตนทนมการพฒนาไปในทางการบญชบรหารมากขน หรอเรยกวา การบญชตนทนเพอการบรหาร (Cost Management) ดงนน เพอใหขอมลมความสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลง นกบญชจงไมจ าเปนตองยดหลกการบญชทรบรองโดยทวไป อาจมการคาดคะเนหรอการพยากรณเหตการณในอนาคต เชน พยากรณยอดขาย ประมาณการคาใชจายจากการด าเนนงานตางๆ เปนตน ซงการน าเสนอขอมลในลกษณะน ไมจ าเปนตองเปนขอมลทางการเงน อาจเปนขอมลทไมเกยวของกบเงน เชน คณภาพของสนคา ก าลงการผลต สภาพทางเศรษฐกจ การเมอง เปนตน
2. การบญชตนทนและการบญชบรหาร
เมอพจารณาขอแตกตางระหวางการบญชตนทนและการบญชบรหาร จากต าราการบญชตนทนและการบญชบรหารหลายเลม จะเหนไดวาการบญชตนทนเปนสวนหนงของการบญชบรหาร เพราะตางมวตถประสงคเพอน าเสนอในรปของรายงานตางๆ เพอเสนอขอมลใหกบผบรหารน าไปใชประกอบการตดสนใจ แตถาเนนทวตถประสงคของการจดท าบญช การบญชตนทนเนนไปทการประมวลผล และการประเมนคาของขอมลตนทนในการผลตสนคาและการบรการ ตลอดจนตนทนตางๆ ทเกดขนจากการด าเนนงาน ในขณะทการบญชบรหารจะเนนไปทการวเคราะหและการใชขอมลตนทนเพอเปนเครองมอส าหรบการบรหารธรกจ เพราะวธการประมวลผล การประเมนคาและการใชประโยชนมความสมพนธเกยวเนองซงกนและกน (ดวงมณ โกมารทต, 2559) ดงนนจงเปนการยากทจะแยกเนอหาระหวางการบญชตนทน และการบญชบรหารออกจากกน แตส าหรบต าราเลมน วชาการบญชตนทน 2 เนอหาจะเนนไปทการใชขอมลการบญชตนทนเพอใชส าหรบการวางแผน ควบคม หรอน าไปใชส าหรบประกอบการตดสนใจของผบรหาร ดงนน ต าราเลมนจงเปนขอมลเกยวกบการบรหารตนทน หรอเนอหาจะเนนไปทการบญชตนทนเพอการบรหาร นนเอง
การบญชตนทน 2
1 - 8
3. การบญชการเงนและการบญชบรหาร
จากความหมายของการบญชการเงนและการบญชบรหาร จะเหนไดวามความเกยวของกนในบางประเดน เชน การจดท าขอมลบญชเพอน ามาใชในการวางแผนและการบรหาร นกบญชจ าเปนตองจดท าขอมลทางการบญชตามหลกการบญชทไดรบการรบรองโดยทวไป (General Accepted Accounting Principle: GAAP) และตองใหเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (International Financial Reporting Standards: IFRS) รวมไปถงการจดท างบการเงนตางๆ ไมวาจะเปน งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน งบกระแสเงนสด และหมายเหตประกอบงบการเงน ขอมลทางการเงนทไดน าเสนอไวในงบการเงนดงกลาวขางตน ท าใหผบรหารและผทตองการขอมลสามารถน าเอาขอมลทางการบญชทไดตามหลกการบญชการเงนมาใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง ดงนน จะเหนไดวาการบญชการเงนมความเกยวของกบการน าเสนอขอมลทางการบญชเพอน าไปใชในการวางแผนและการจดการ นนเอง
จากขอมลขางตน จะเหนไดวาการบญชการเงนและการบญชตนทนเพอการบรหาร หรอในทน คอ การบญชบรหาร นนเอง มความแตกตางกนในบางประเดน ดงแสดงรายละเอยดในแตละหวขอ ซงประกอบดวย เรองทเกยวของกบผใชขอมล รปแบบของการน าเสนอขอมล ระยะเวลาในการน าเสนอ วตถประสงคการน าเสนอ ลกษณะของขอมลทน าเสนอ กระบวนการตรวจสอบ การวดผลการด าเนนงาน ดงรายละเอยดแยกตามประเดนตางๆ ดงน
3.1. ผใชขอมล
ผใชขอมลของการบญชการเงนจะมทงบคคลภายนอก ซงไดแก ผลงทน เจาหน กรมสรรพากร หรอหนวยงานราชการ เปนตน และบคคลภายในองคกร เชน ผบรหาร พนกงาน เปนตน สวนผใชขอมลการบญชตนทนเพอการบรหาร สวนใหญจะเปนบคคลภายในองคกร ไดแก ผบรหาร และผทเกยวของกบการวางแผนและการตดสนใจ
3.2. รปแบบของการน าเสนอขอมล
การน าเสนอขอมลการบญชการเงน จะถกจดท าขนตามหลกการบญชทไดรบการรบรองโดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principle: GAAP) และเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (International Financial Reporting Standard: IFRS) สวนการน าเสนอขอมลการบญชตนทนเพอการบรหาร ไมจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทไดรบการรบรอง
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 9
โดยทวไป (GAAP) หรอตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (IFRS) แตใหเปนไปตามความตองการของผบรหาร
3.3. ระยะเวลาในการน าเสนอ
ชวงเวลาการน าเสนอขอมลการบญชการเงนจะถกก าหนดไวแนนอน ซงขนอยกบการก าหนดรอบระยะเวลาบญชของแตละกจการ ซงอาจจะก าหนดเปนรายไตรมาส รายครงป และรายป แตเมอก าหนดเปนแบบใดตองน าเสนอเปนประจ าตามทก าหนด สวนการบญชตนทนเพอการบรหาร การน าเสนอขอมลไมไดก าหนดไวแนนอน อาจเปนรายสปดาห รายเดอนหรอรายไตรมาส ทงนขนอยกบความตองการของผบรหาร
3.4. วตถประสงคการน าเสนอ
การน าเสนอขอมลการบญชการเงนจะเปนการแสดงขอมลทางการบญชในภาพรวมของทงองคกร ทมความสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงน เชน งบก าไรขาดทนของทงบรษททมการน าเสนอตามรปแบบของมาตรฐานการรายงานทางการเงน สวนการน าเสนอขอมลการบญชบรหาร จะน าเสนอเปนรายละเอยด แยกตามแผนกหรอสวนงานยอยทอยในบรษท เพอสนองตอความตองการของผบรหาร เชน งบก าไรขาดทนแยกตามแผนก หรอสายผลตภณฑ หรอแยกตามเขตการขาย หรอสวนงานยอยของบรษทนนๆ เปนตน
3.5. ลกษณะของขอมลทน าเสนอ
การน าเสนอขอมลทไดจากหลกการบญชการเงนจะเปนในรปตวเงน ซงเปนขอมลทเกดขนแลวในอดต เชน ขอมลตางๆทอยในงบการเงน ไมวาจะเ ปนงบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน และงบกระแสเงนสด เปนตน
สวนขอมลทไดจากหลกการบญชตนทนเพอการบรหาร จะเปนการน าเสนอขอมลทเปนทงขอมลในรปของตวเงนและไมใชตวเงน และเปนขอมลทมการบนทกรายการทงในอดตและสงทคาดวาจะเกดขนในอนาคต เชน ขอมลเกยวกบสภาพการแขงขนในอตสาหกรรม แนวโนมของตลาดในอนาคต การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทมผลตอธรกจ เปนตน
การบญชตนทน 2
1 - 10
3.6. กระบวนการตรวจสอบ
ขอมลทไดจากการบญชการเงน ตองไดรบการตรวจสอบโดยผตรวจสอบบญชรบอนญาต (Certified Public Accountant: CPA) หรอผสอบบญชภาษอากร (Tax Auditor: TA)
แตส าหรบขอมลการบญชตนทนเพอการบรหารไมจ าเปนตองไดรบการตรวจสอบโดยผตรวจสอบบญชรบอนญาต หรอผสอบบญชภาษอากร เพยงแตขอมลนนสามารถสนองตอความตองการของผบรหาร ผบรหารไดขอมลทมความถกตอง เกยวของหรอสามารถน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางทนทวงท กถอวาเพยงพอแลว
3.7. การวดผลการด าเนนงาน
การวดผลการด าเนนงานจากกระบวนการของการบญชการเงน จะพจารณาจากขอมลทเปนตวเงนเทานน เชน พจารณาตวเลขก าไรหรอขาดทน โดยการเปรยบเทยบขอมลปกอนกบปปจจบนวามผลก าไรหรอขาดทนสงหรอต ากวาปทผานมา เปนตน สวนการวดผลการด าเนนงานขอมลทน าไปใชเพอการจดการ จะพจารณาทงขอมลทเปนตวเงนและไมใชตวเงน เชน คณภาพของสนคาและการบรการ นโยบายขององคกรวามการค านงถงผลกระทบทมตอสงคมและสงแวดลอม ซงจะสงผลตอภาพลกษณของธรกจในระยะยาว ท าใหลกคามความเชอถอ และซอสนคากบบรษทตอเนองยาวนาน เปนตน
จากขอมลทอธบายขางตน เพอใหเขาใจมากยงขนสามารถสรปประเดนความแตกตางกนในแตละหวขอ ดงแสดงในตารางท 1.1
ตารางท 1.1 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางการบญชการเงนและการบญชตนทน (เพอการบรหาร)
หวขอ การบญชการเงน การบญชตนทน (เพอการบรหาร)
1.ผใชขอมล
บคคลทงภายนอก เชน นกลงทน เจาหน ธนาคาร กรมสรรพากร ผขายสนคา เปนตน
บคคลภายในองคกร เชน ผบรหาร พนกงานในองคกร
2.รปแบบของการน าเสนอ
เปนไปตามหลกการบญชทไดรบการรบรองโดยทวไป (GAAP) และเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (IFRS)
ไมจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป (GAAP) หรอตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน (IFRS) แตใหเปนไปตามความตองการของผบรหาร
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 11
หวขอ การบญชการเงน การบญชตนทน (เพอการบรหาร)
3.ระยะเวลาในการน าเสนอ
ระยะเวลาของการน าเสนอขอมลจะถกก าหนดไวแนนอน รายเดอน รายไตรมาส และรายป แตเมอก าหนดเปนแบบใดตองน าเสนอเปนประจ าตามชวงระยะเวลานน
ระยะเวลาของการน าเสนอขอมลไมไดก าหนดไวแนนอน จะน าเสนอขอมลตามความตองการของผบรหาร อาจเปนรายสปดาห รายเดอนหรอรายไตรมาสกได
4.วตถประสงคการน าเสนอ
แสดงขอมลทางการบญชในภาพรวมของทงองคกร ทมความสอดคลองกบมาตรฐานการรายงานทางการเงน
จะน าเสนอเปนรายละเอยด แยกตามแผนกหรอสวนงานยอยทอยในบรษท เพอใหผบรหารน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจ
5.ลกษณะของขอมลทน าเสนอ
การน าเสนอขอมลจะเปนในรปของของตวเงน ซงเปนขอมลทเกดขนแลวในอดต เชน ขอมลตางๆทอยในงบการเงน ไมวาจะเปนงบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน งบแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน และงบกระแสเงนสด เปนตน
การน าเสนอขอมลจะมทงทแสดงเปนในรปของตวเงนและไมใชตวเงน เปนขอมลทงในอดตและคาดวาจะเกดขนในอนาคต เชน ขอมลในงบประมาณประเภทตางๆ ขอมลเกยวกบสภาพการแขงขนในอตสาหกรรม แนวโนมของตลาดในอนาคต การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทมผลตอธรกจ เปนตน
6.กระบวนการตรวจสอบ
ตรวจสอบโดยผตรวจสอบบญชรบอนญาต หรอ ผสอบบญชภาษอากร
ไมมการตรวจสอบโดยผตรวจสอบบญชรบอนญาต หรอ ผสอบบญชภาษอากร เพยงแตขอมลนนสนองตอความตองการของผบรหาร กถอวาเพยงพอแลว
7.การวดผลการด าเนนงาน
การวดผลการด าเนนงานจะพจารณาจากขอมลทเปนตวเงนเทานน
การวดผลการด าเนนงานจะพจารณาทงขอมลทเปนตวเงนและไมใชตวเงน
ทมา : (ปรบปรงจากศศวมล มอ าพล, 2558 : 1 - 4)
การบญชตนทน 2
1 - 12
ลกษณะเชงคณภาพของขอมลบญชบรหาร
ขอมลทางการบญชบรหาร เปนขอมลส าคญทน ามาใชประกอบการตดสนใจของผบรหาร ดงนน ขอมลดงกลาวควรมคณลกษณะเชงคณภาพทส าคญ 4 ประการ คอ ความเกยวของกบการตดสนใจ (Relevance) ความเชอถอได (Reliability) ความรวดเรวและทนตอเวลา (Timeliness) และการค านงถงตนทนทเสยไปและผลตอบแทนทไดรบ (Costs and
Benefits) ซงลกษณะเชงคณภาพแตละลกษณะมรายละเอยด ดงน
1. ความเกยวของกบการตดสนใจ
ขอมลทเปนประโยชนตอผบรหารตองเปนขอมลทมความเกยวของกบการตดสนใจ(Relevance) และชวยใหผบรหารตดสนใจไดงายขน ซงขอมลทางการบญชจะประกอบดวยขอมลทงทเกดจากเหตการณในอดต ปจจบน รวมไปถงตวเลขทเกดจากการประมาณการ ตามแผนงานในอนาคต ตวอยางขอมลทางการบญชทมความเกยวของกบการตดสนใจ เชน ขอมลเกยวกบสนทรพย หนสน และสวนของผถอหน ทถกน าเสนอในงบแสดงฐานะการเงน เพอใหผบรหารทราบวา กจการมสนทรพย หนสน และสวนของผถอหน รายการใดบาง และแตละรายการมมลคาคงเหลอจ านวนเทาใด หรอ ขอมลเกยวกบรายได และคาใชจาย ทถกน าเสนอขอมลในงบก าไรขาดทน เพอแสดงใหทราบวากจการมผลการด าเนนงานเปนก าไรหรอขาดทนสทธจ านวนเทาใด ซงขอมลเหลานสามารถน าไปวางแผนก าไรในอนาคตได
2. ความเชอถอได
ลกษณะของขอมลทจะน ามาใชประกอบการตดสนใจตองมความนาเชอถอ (Reliability) ถกตอง ปราศจากความผดพลาดอยางมนยส าคญ และความล าเอยง เพราะถาหากขอมลขาดความถกตอง หรอผดพลาดอยางมนยส าคญแลว อาจจะมผลท าใหการตดสนใจผดพลาดไปดวย ดงนน ในทางปฏบตบรษทตองแสดงหรอเปดเผยรายการทางบญชตางๆ รวมไปถงเหตการณทมผลตอการตดสนใจในงบการเงน หรออธบายเพมเตมไวในหมายเหตประกอบงบการเงนใหครบถวน เพอแสดงการเปนตวแทนอนเทยงธรรมของขอมล ไมวาจะเกยวกบขอมลทางการเงนและไมเกยวกบทางการเงนกตาม
3. ความรวดเรวและทนตอเวลา
ขอมลทผบรหารน ามาใชประกอบการตดสนใจนอกเหนอจากความเกยวของกบการตดสนใจและมความเชอถอไดแลว สงส าคญอกประเดนหนงกคอ ขอมลนนตองมความทนตอเวลา (Timeliness) เปนขอมลปจจบนและมปรบเปลยนแกไขไปตามสถานการณทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ถาหากเปนขอมลทไมไดรบการแกไข หรอเปนขอมลทลาสมย ขอมลทเสนอตอ
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 13
ผบรหารอาจท าใหผบรหารตดสนใจผดพลาดได นอกจากน การทผบรหารไดรบขอมลทชาเกนไป ท าใหกจการไมสามารถแขงขนกบคแขงไดอยางทนทวงท ไมมความไดเปรยบในเชงของการแขงขน เพราะในปจจบนจะเหนไดวาเปนยคของการแขงขนดานขอมล (Information
era) ธรกจใดไดรบขอมลทรวดเรวกวา ผบรหารน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางรวดเรวเทาไหรยงท าใหสงผลตอธรกจนนมากยงขน ท าใหมความไดเปรยบในเชงการแขงขนมากกวาคแขงรายอน
4. การค านงถงตนทนทเสยไปและผลตอบแทนทไดรบ โดยทวไปกจการตองค านงถงตนทนหรอคาใชจายทเสยไปและประโยชนทไดรบ (Costs
and Benefits) เพอใหไดมาซงขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ การจะใหไดขอมลทมความถกตองและเชอถอได เพอน าไปใชประกอบการวางแผนธรกจ รวมไปถงการตดสนใจในเรองตางๆทเกยวของ อาจตองจายคาใชจายทคอนขางสง เชน บรษทอาจตองซอโปรแกรมส าเรจรปเพอใชส าหรบการวเคราะหขอมล ตวอยางเชน โปรแกรมเพอใชวเคราะหขอมลรายงานทางการเงน เปนตน แตในทางปฏบตโปรแกรมทสามารถน ามาใชวเคราะหขอมลมหลายหลาย ไมจ าเปนตองจายคาใชจายทแพงเกนไป ดงนน ผบรหารจงควรค านงถงตนทนทเสยไปรวมกบผลประโยชนทกจการไดรบ ซงโดยทวไปตนทนหรอคาใชจายไมควรจะสงเกนไปซงอาจจะไมคมกบการไดมาซงขอมลดงกลาว
หนาทหลกของผบรหาร
ผบรหารในแตละระดบของแตละองคกร ไมวาจะเปนผบรหารระดบสง หรอระดบกลางมหนาทส าคญอย 4 หนาท ไดแก การวางแผน (Planning) การก ากบ (Directing) การควบคม
(Controlling) และการตดสนใจ (Decision Making) โดยแตละหนาทหลกของผบรหาร สามารถอธบายไดดงน
1. การวางแผน
หนาทหลกของผบรหารเรมตงแตการวางแผนธรกจ (Planning) ก าหนดวตถประสงคหลกของการด าเนนธรกจ ก าหนดแนวทางในการบรหารจดการ ของแตละแผนก และก าหนดนโยบายรวมไปถงวางแผนกลยทธตางๆ ใหเปนไปตามวตถประสงคหลกขององคกร เชน บรษทตองการเพมยอดขาย หรอเพมสวนแบงทางการตลาด โดยการเพมสายผลตภณฑ หรอขยายฐานลกคา เพอเพมยอดขายใหมจ านวนมากขน นอกจากน ธรกจอาจมการเพมภาพลกษณขององคกร โดยการก าหนดนโยบายทเกยวของกบการชวยเหลอสงคมและการ
การบญชตนทน 2
1 - 14
อนรกษสงแวดลอม เพอใหบรษทมชอเสยงทดขน ในสายตาของผบรโภค ซงจะสงผลกระทบตอการเพมยอดขาย และมผลตอก าไรของกจการในระยะยาวได
2. การก ากบดแลและการสงการ หลงจากทผบรหารไดท าการวางแผนแลว เพอใหแผนธรกจเปนไปตามเปาหมายท
ผบรหารวางไว ดงนน หนาทหนงทมความส าคญคอ การก ากบดแลและการสงการ (Directing) เพอใหการด าเนนงานในแตละวนขององคกรบรรลวตถประสงคและใหเกดประโยชนสงสดตอกจการ ตวอยางหนาทการก ากบดแลและการสงการของผบรหาร เชน ผจดการฝายขายมหนาทวางแผนการขายผลตภณฑในแตละเดอน ขอมลทผจดการฝายขายตองการคอ ขอมลจ านวนสนคาทขายไดในแตละวน ดงนนพนกงานขายตองมการเกบขอมลจ านวนสนคาทขายไดในแตละวน รวมไปถงยอดขายเพอเสนอใหกบผจดการ เพอใชเปนขอมลพนฐานในการปฏบตงานของหนวยงานอนๆทเกยวของตอไป เชน ขอมลแผนปรมาณการขายจากฝายขาย จะถกสงตอใหกบผจดการฝายผลต เพอจะไดทราบวาปรมาณสนคาทแผนกหรอโรงงานจะตองผลตมจ านวนเทาใด เปนตน ดงนนจะเหนไดวา แตละฝายในองคกรหนงๆ มความเกยวของกนอยตลอดเวลา แนวทางหรอขนตอนการปฏบตงานจงตองมการก าหนดแนวทางการปฏบตงานในแตละขนตอนใหละเอยดเพอใหพนกงานสามารถปฏบตงานไดงาย และมความเขาใจในงานทเกยวของกบงานของตน
3. การควบคม
เมอผบรหารไดวางแผนการปฏบตงานโดยการจดท างบประมาณการด าเนนงาน ตวอยางเชน งบประมาณการขาย งบประมาณการผลต งบประมาณตนทนการผลต งบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน เปนตน สงทจ าเปนตามมาคอ การควบคม (Controlling) ถาไมมการควบคมใหเปนไปตามแผนทก าหนดไวลวงหนา สงทผบรหารวางแผนไวจะไมสามารถบรรลตามวตถประสงคได ซงจะสงผลตอผลการด าเนนงานในภาพรวมขององคกร ผทมหนาทเกบและรวบรวมขอมลการใชทรพยากรทเกดขนจรง สวนใหญจะเปนนกบญชหรอบคคลทอยในแผนกนนๆ แลวน าขอมลตนทนทเกดขนจรงมาเปรยบเทยบกบตวเลขทอยในแผนงบประมาณดงกลาวขางตน การเปรยบเทยบตวเลขตามแผนงบประมาณกบตวเลขจรงทเกดขน เปนเหมอนการควบคมใหธรกจท าไดตามเปาหมาย จะน าเสนอในลกษณะเปนรายงานผลการด าเนนงาน (Performance Reports) ในเรองทเกยวของ เพอใชเปนเครองมอในการประเมนผลการด าเนนงานของแตละแผนกวาเปนไปตามแผนทก าหนดหรอไม ดงนนการควบคมจงถอวาเปนหนาททมความส าคญทขาดไมได เพราะการควบคมใชส าหรบเปนเครองมอในการวดผลการด าเนนงานของผจดการแตละแผนกวาผลจากการปฏบตงานจรงเกดผลตางระหวางตวเลขตามแผนงบประมาณกบตวเลขของจรงทเกดขนหรอไม เปนผลตางทนาพอใจหรอไมนาพอใจ
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 15
หลงจากนนหาสาเหตวาถาหากไมเปนไปตามแผนเปนเพราะเหตใด เพอทจะก าหนดเปนแนวทางในการปรบปรง และแกไขใหการปฏบตงานมประสทธภาพมากยงขน
4. การตดสนใจ
หนาทหลกของผบรหารคอการตดสนใจ (Decision Making) แตการจะตดสนใจไดอยางถกตองหรอไมนน ผบรหารจ าเปนตองไดขอมลทงทเปนตวเลขและไมใชตวเลขทมความเกยวของกบปญหา ความถกตอง ความเชอถอได รวมไปถงขอมลตองรวดเรว ทนตอเหตการณ เพอใชในการตดสนใจ ทงระยะสนและระยะยาว แตอยางไรกตาม ผบรหารตองค านงถงตนทนและผลตอบแทนทไดรบดวยเชนกน ตวอยางการตดสนใจระยะสนของผบรหาร เชน การตดสนใจรบค าส งซอพ เศษจากลกคา การตดสนใจผลตสนคาเองหรอซอสนคาจากบคคลภายนอก หรอการตดสนใจยกเลกหรอจ าหนายผลตภณฑใดผลตภณฑหนง ตวอยางประเดนการตดสนใจระยะยาวของผบรหาร เชน การตดสนใจลงทนในโครงการใดโครงการหนง ซงตองใชเงนลงทนจ านวนมาก และผลตอบแทนทจะไดรบกลบคนตองใชเวลานาน เชน การกอสรางอาคารพาณชย การสรางโครงการบานจดสรรหรอโครงการคอนโดเพอเปนทอยอาศย
เปนตน จะเหนไดวา ในแตละประเดนการตดสนใจ ขอมลทเกยวของกบการตดสนใจมความแตกตางกน ดงนนการน าเสนอขอมลทเสนอใหกบผบรหารตองใชขอมลทมความแตกตางกน และทส าคญขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจจ าเปนตองมทงขอมลเชงปรมาณ (ตวเลข) และขอมลเชงคณภาพ (ไมเปนตวเลข) ประกอบการตดสนใจเสมอ
ความหมายของตนทน
ตนทน (Costs) หมายถง เงนสดหรอสงทเทยบเทาเงนสดหรอทรพยากรทกจการเสยไปเพอแลกเปลยนหรอใหไดมาซงสนคาหรอบรการ และไดน าประโยชนมาใหกจการในปจจบนหรอในอนาคต (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552; ศศวมล , 2556)
แตอยางไรกตามสงทตองท าความเขาใจกอนทจะน าเอาตนทนหรอคาใชจายมาวางแผนหรอวเคราะหเพอใชในการตดสนใจ คอ ท าความเขาใจเกยวกบประเภทของตนทนกอน ซงตนทนหรอคาใชจายสามารถจ าแนกไดหลายประเภทขนอยกบวตถประสงคของการน าขอมลไปใช เชน การแบงประเภทเปนตนทนทเกยวของกบการผลตสนคา และตนทนทไมเกยวของกบการผลตสนคา เพอวตถประสงคเพอใชในการค านวณตนทนผลตภณฑ และค านวณหาตนทนหรอคาใชจายเกยวกบการด าเนนงาน ซงมผลตอการแสดงผลก าไรหรอขาดทนสทธของกจการ เปนตน แตในความเปนจรง การแบงประเภทตนทนมหลากหลายลกษณะ ซงจะอธบายโดยละเอยดในหวขอตอไป
การบญชตนทน 2
1 - 16
การจ าแนกประเภทของตนทน
โดยทวไปการบญชบรหารจ าเปนตองไดรบขอมลทางการบญชทมความถกตองและนาเชอถอและทส าคญมความเกยวของกบประเดนปญหาหรอเรองทผบรหารตองการจะตดสนใจ เพอใหผบรหารน าขอมลไปใชในการวางแผน ควบคมและตดสนใจได ใหทนกบความตองการ ยงผบรหารไดขอมลทถกตอง ตรงประเดน และไดขอมลรวดเรวเทาไหรหมายถงการไดเปรยบในเชงการแขงขนในทางธรกจมากเทานน แตในความเปนจรงขอมลตนทนสามารถจ าแนกไดหลากหลายประเภทตามวตถประสงคของการใชขอมล เชน การจ าแนกตนทนไปตามพฤตกรรมของตนทน เพอใชน าไปใชในวางแผนและควบคม การจ าแนกตนทนเพอจดท างบการเงน หรอการจ าแนกตนทนเพอใชประกอบการตดสนใจ เปนตน ซงจะเหนไดวาการจ าแนกประเภทของตนทนสามารถแบงไดหลายประเภท ขนอยกบเกณฑในการจดแบง รวมไปถงวตถประสงคของการใชขอมลจากบคคลแตละฝาย และการใชประโยชนของขอมลทแตกตางกน ซงจะเหนไดวา แตละฝายมความตองการทแตกตางกน ดงนน การจ าแนกประเภทของตนทนจงแบงไปตามวตถประสงคตางๆ ดงน
1. การจ าแนกตนทนตามหนาท 2. การจ าแนกตนทนตามแหลงทมาของตนทน
3. การจ าแนกตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน
4. การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบหนวยของตนทน
5. การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมของตนทน
6. การจ าแนกตนทนเพอใชส าหรบการตดสนใจ
ในแตละประเภทของตนทนจะมองคประกอบยอยอาจจะมสวนทแตกตางกนหรอบางประเภทอาจมความสมพนธกน โดยจะอธบายในรายละเอยดในหวขอถดไป
1. การจ าแนกตนทนตามหนาท
ส าหรบธรกจอตสาหกรรม ตนทนหรอคาใชจายทเกดขน กจการสามารถแบงประเภทตนทนไปตามหนาททเกยวของกบการผลตและไมเกยวของกบการผลต ซงแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก ตนทนการผลต (Manufacturing Costs) และตนทนทไมเกยวกบการผลต (Non
- manufacturing Costs)
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 17
1.1. ตนทนการผลต
ตนทนการผลต (Manufacturing Costs) หมายถง ตนทนตางๆ ทเกยวของกบกจกรรมการผลตสนคาของกจการ ซงสามารถทจะใหค าตอบเกยวกบมลคาของตนทนสนคาหรอผลตภณฑทเกดจากการแปรรปวตถดบใหเปนสนคาส าเรจรปหรอกงส าเรจรป เพอจ าหนายตามวตถประสงคของกจการ (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552) ตนทนการผลต สามารถแบงได 3
ประเภท ไดแก วตถดบทางตรง (Direct Material) คาแรงงานทางตรง (Direct Labor) และคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead)
1.1.1. วตถดบทางตรง
วตถดบทางตรง (Direct Material) คอ วตถดบทกชนดทเปนวตถหลกในการผลตสนคาชนดใดชนดหนง และสามารถคดปรมาณการใช และตนทนวตถดบใหกบสนคานนไดอยางชดเจน เชน แปงทใชในการท าขนมเคก ไมทใชในการผลตเกาอ ผาทใชตดเยบกระเปาผา เปนตน นอกจากน ยงมวตถดบทเปนสวนหนงของการผลตสนคาเชนกน แตมลคานอยมาก ไมมนยส าคญ เชน เกลอทใชเปนสวนผสมในการท าเคก ตะปทใชในการประกอบเกาอ กระดมทตดกบกระเปาผา ซงวตถดบดงกลาว เมอคดตนทนแลวจะเหนไดวา ตนทนของวตถดบต ามาก ซงถอวาวตถดบเหลาน เปนวตถดบทางออม (Indirect Material) หรอวสดในการผลต ซงวตถดบทางออม ถอเปนสวนหนงของคาใชจายการผลตชนดหนง
1.1.2. คาแรงงานทางตรง
คาแรงงานทางตรง (Direct Labor) เปนคาจางแรงงานทจายใหกบพนกงานหรอคนงานทมหนาทในการผลตสนคาโดยตรง การจายคาแรงงานทางตรงจะมากหรอนอยขนอยกบปรมาณสนคาทผลต หรอตามจ านวนชวโมงทคนงานท าการผลตสนคาชนดนนๆ ดงนนคาแรงงานทางตรงจงสามารถระบไดอยางชดเจนวามตนทนเทาใด แผนกทเกยวของกบการผลต เชน คนงานในแผนกตดเยบเสอผา คนงานในแผนกประกอบชนสวนในโรงงานผลตรถยนต เปนตน
นอกจากน ยงมคาแรงงานหรอคาจางทจายใหกบพนกงานทอยในโรงงาน แตไมไดเกยวของกบการผลตสนคา เชน พนกงานท าความสะอาดโรงงาน ยามทดแลความเรยบรอยในโรงงาน เปนตน ซงคาแรงงานเหลาน เปนตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในโรงงาน แตไมถอวาเปนตนทนในการแปรสภาพวตถดบใหเปลยนเปนสนคาส าเรจรป หรอไมเกยวกบการผลตสนคาโดยตรง โดยคาแรงงานในลกษณะน จะถอวาเปน คาแรงงานทางออม (Indirect Labor) ซงเปนสวนหนงของคาใชจายการผลต เชนเดยวกบวตถดบทางออมนนเอง
การบญชตนทน 2
1 - 18
1.1.3. คาใชจายการผลต
คาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead) เปนตนทนหรอคาใชจายทเกยวของกบการผลเตอนๆ ทนอกเหนอจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต เชน วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม คาสาธารณปโภค คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาโรงงาน คาเบยประกนภยโรงงาน เงนเดอนผจดการโรงงาน เปนตน โดยคาใชจายการผลตเหลานตองเปนคาใชจายทเกดขนในบรเวณโรงงานหรอสถานททเกยวของกบการผลตสนคา หรอคาใชจายการผลตนอาจถกเรยกวา คาใชจายโรงงาน (Factory Overhead)
1.2. ตนทนทไมเกยวกบการผลต ตนทนทไมเกยวกบการผลตสนคา (Non - manufacturing Costs) หรอในทนหมายถง
คาใชจายทเกดขนจากการด าเนนธรกจอนๆทนอกเหนอจากกระบวนการผลต ซงนนกคอ คาใชจายในการด าเนนงาน นนเอง คาใชจายในการด าเนนงาน ประกอบดวย คาใชจายในการขาย (Selling Expenses) และคาใชจายในการบรหารงาน (Administrative Expenses)
1.2.1. คาใชจายในการขาย
คาใชจายในการขาย (Selling Expenses) คอ คาใชจายตางๆ ทเกยวกบกจกรรมการขายสนคา หรอเปนการจายคาใชจายเพอเพมยอดขาย เชน คาโฆษณา คานายหนา เงนเดอนพนกงานขาย คาเชาส านกงานขาย คาสาธารณปโภคของแผนกขาย คารบรอง คาขนสงออก คาเสอมราคาอปกรณส านกงานของแผนกขาย เปนตน
1.2.2. คาใชจายในการบรหารงาน
คาใชจายในการบรหารงาน (Administrative Expenses) คอ คาใชจายอนๆทเกยวของกบกจกรรมการบรหารงาน ทนอกเหนอจากกจกรรมการผลตและกจกรรมการขายสนคา เชน เงนเดอนฝายบรหาร เงนเดอนพนกงานแผนกบญช คาเสอมราคาอาคาร คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน คาสาธารณปโภคของส านกงาน เปนตน เพอใหเขาใจมากยงขน การจ าแนกประเภทตนทนหรอคาใชจายตามหนาทโดยสรป ไดแสดงไวในภาพท 1.1
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 19
2. การจ าแนกตนทนตามแหลงทมาของตนทน
ตนทนทเกยวของกบการผลตสนคา ซงประกอบไปดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต อาจน าเอาตนทนการผลตบางประเภทเขาดวยกน โดยพจารณาจากกระบวนการผลตขนตอนแรกของการผลต จนกระทงถงขนตอนของการผลตเปนสนคาส าเรจรป ซงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ตนทนขนตน (Prime Costs) และตนทนแปรสภาพ (Conversion Costs)
2.1. ตนทนขนตน
ตนทนขนตน (Prime Costs) เปนการรวมตนทนการผลตในสวนของวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง ซงถอเปนขนตอนแรกของกระบวนการผลตสนคา โดยการแปรสภาพวตถดบทางตรงเขาสกระบวนการผลตโดยมแรงงานคนมาคอยแปรสภาพวตถดบนน
2.2. ตนทนแปรสภาพ
ตนทนแปรสภาพ (Conversion Costs) เปนการรวมตนทนการผลตในสวนของคาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต เปนกระบวนการผลตทตอเนองจากขนตอนแรกเพอแปรสภาพวตถดบทางตรงใหเปนสนคาส าเรจรป
3. การจ าแนกตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน
การจ าแนกตนทนหรอคาใชจายเพอใชในการจดท ารายงานทางการเงน สามารถแบงได 2 ประเภท ไดแก ตนทนผลตภณฑ และตนทนประจ างวด โดยมรายละเอยด ดงน
3.1. ตนทนผลตภณฑ
ตนทนผลตภณฑ (Product Costs) เปนตนทนของสนคาหรอผลตภณฑทยงคงอยในกจการ ถายงไมมการขายสนคาใหกบลกคา ตนทนสนคาจะถอวาเปนตนทนของสนคาคงเหลอทปรากฏอยในงบแสดงฐานะการเงน (Statement of Financial Position) ส าหรบธรกจอตสาหกรรม ตนทนผลตภณฑจะประกอบไปดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต หรอหมายถง ตนทนการผลตนนเอง
แตเมอกจการมการขายสนคานนใหกบลกคา ตนทนสนคาจะกลายเปนตนทนของสนคาทขายได หรอเรยกวา ตนทนสนคาทขายได หรอตนทนขาย (Cost of Goods Sold) ซงถอวาเปนคาใชจายทเกดขนในงวดทมการขายหรอตนทนประจ างวดนนเอง
การบญชตนทน 2
1 - 20
3.2. ตนทนประจ างวด
ตนทนประจ างวด หรอ ตนทนงวดเวลา (Period Costs) เปนตนทนหรอคาใชจายทกอใหเกดรายไดทงทางตรงและทางออมในชวงระยะเวลาหนง คาใชจายประเภทนจะน าไปหกออกจากรายไดในรอบระยะเวลาบญชทรายไดนนเกดขน ตนทนประจ างวดคอคาใชจายในการด าเนนงานทเกดขนในแตละรอบระยะเวลาบญช ซงประกอบดวย คาใชจายในการขายและคาใชจายในการบรหารงาน ซงตนทนประจ างวด กคอ คาใชจายทไมไดเกยวของกบการผลตนนเอง โดยปกตตนทนประจ างวดหรอคาใชจายในการด าเนนงาน จะปรากฏอยในงบก าไรขาดทน (Statement of Financial Position)
การจ าแนกประเภทตนทนเพอจดท าเปนรายงานทางการเงนของธรกจแตละประเภท ไมวาจะเปนธรกจผลตสนคา ธรกจซอขายสนคา รวมไปถงธรกจบรการ จะมความแตกตางกน ดงนน เพอใหเขาใจมากยงขน การจ าแนกประเภทตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน ไดแสดงไวในภาพท 1.1
ภาพท 1.1 สรปการจ าแนกตนทนตามหนาทและจ าแนกเพอจดท ารายงานทางการเงน
ตนทนการผลต
หรอ ตนทนผลตภณฑ
วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต
ตนทนทไมเกยวกบการผลต
หรอ ตนทนประจ างวด
คาใชจายในการขาย คาใชจายในการบรหารงาน
ตนทนขนตน ตนทนแปรสภาพ
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 21
3.3. การน าเสนอขอมลตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดในงบการเงนทเกยวของ
การน าเสนอขอมลตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดในงบการเงนทเกยวของ โดยจ าแนกตามประเภทของธรกจ ไดแก ธรกจซอขายสนคา ธรกจผลตสนคา และ ธรกจบรการ สามารถแสดงรายละเอยด แตละประเภทไดดงน
3.3.1. ธรกจซอขายสนคา
การจ าแนกตนทนเพอจดท ารายงานทางการเงน หากลกษณะของธรกจเปนธรกจซอขายสนคา ตนทนผลตภณฑ ประกอบดวยตนทนจากการซอสนคาสทธ (ซอสนคา + คาขนสงเขา – (สงคนสนคา + สวนลดรบ)) การน าเสนอขอมลในงบการเงนในสวนของตนทนผลตภณฑจะน าไปใชในการค านวณมลคาของสนคาคงเหลอ ซงจะแสดงรายการสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน เมอกจการมการขายสนคา ตนทนสนคาคงเหลอจะกลายเปนตนทนขาย ซงจะไปปรากฏอยในงบก าไรขาดทน สวนคาใชจายในการด าเนนงานจะเปนตนทนประจ างวด ดงแสดงไวในภาพท 1.2
งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน
หก
เทากบ
หก
เทากบ
ภาพท 1.2 ความสมพนธของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดและการแสดงรายการ
ในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนส าหรบธรกจซอขายสนคา
ตวอยางของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดของธรกจประเภทซอขายสนคา สามารถน าเสนอในงบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทน ไดดงน
ตนทนซอสนคา(สทธ)
สนคาคงเหลอ ตนทนขาย
ขายสนคา
ก าไรขนตน
คาใชจายในการขาย
และการบรหาร
ก าไรจากการด าเนนงาน
ตนทนประจ างวด
ตนทน
ผลตภณฑ
การบญชตนทน 2
1 - 22
ธรกจซอขายสนคา งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน)
ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
สนทรพย
สนทรพยหมนเวยน
เงนสด 150,000
ลกหนการคา 200,000
สนคาคงเหลอ 300,000
รวมสนทรพยหมนเวยน 650,000
ธรกจซอขายสนคา งบก าไรขาดทน
ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
ขายสนคา 1,200,000
หก ตนทนขาย
สนคาคงเหลอตนงวด 250,000
บวก ซอสทธ 550,000
ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 800,000
หก สนคาคงเหลอปลายงวด 300,000 500,000
ก าไรขนตน 700,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขาย 180,000
คาใชจายในการบรหาร 165,000 345,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 355,000
หก ภาษเงนได (20%) 71,000
ก าไรสทธ 284,000
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 23
3.3.2. ธรกจผลตสนคา
หากกจการเปนธรกจผลตสนคา ตนทนผลตภณฑ ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ขอมลตนทนเหลาน จะแสดงไวในงบตนทนการผลต สนคาคงเหลอของธรกจอตสาหกรรม ประกอบดวย วตถดบคงเหลอ งานระหวางท าคงเหลอและสนคาส าเรจรปคงเหลอ
สวนตนทนประจ างวด หรอคาใชจายในการด าเนนงาน ซงประกอบดวย คาใชจายในการขาย และคาใชจายในการบรหารงาน จะแสดงเปนคาใชจายหกออกจากรายได ซงปรากฏอยในงบก าไรขาดทน ของธรกจแตละประเภท ดงแสดงในแผนภาพดานลาง งบการเงนทเกยวของส าหรบธรกจผลตสนคา ดงแสดงไวในภาพท 1.3
งบตนทนการผลต งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน
หก
เทากบ
หก
เทากบ
ภาพท 1.3 ความสมพนธของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดและการแสดงรายการ
ในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนส าหรบธรกจผลตสนคา
ตวอยางของตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดของธรกจประเภทผลตสนคา สามารถน าเสนอในงบตนทนการผลต งบแสดงฐานะการเงน และงบก าไรขาดทน ไดดงน
วตถดบทางตรง
สนคาคงเหลอ ตนทนขาย
ขายสนคา
ก าไรขนตน
คาใชจายในการขาย
และการบรหาร
ก าไรจากการด าเนนงาน
ตนทนประจ างวด
คาแรงงานทางตรง
คาใชจายการผลต
งานระหวางท าคงเหลอ
ตนทน
ผลตภณฑ
การบญชตนทน 2
1 - 24
ธรกจผลตสนคา
งบตนทนการผลต
ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท31 ธนวาคม 25x1 หนวย: บาท
วตถดบทางตรงใชไป
วตถดบคงเหลอตนงวด 50,000
บวก ซอสทธ:
ซอวตถดบ 120,000
บวก คาขนสงเขา 50,000
วตถดบทมไวใชในการผลต 170,000
หก สงคนวตถดบ 15,000
สวนลดรบ 8,000 23,000 147,000
ตนทนวตถดบทมไวใชในการผลต 197,000
หก วตถดบคงเหลอปลายงวด 80,000
ตนทนวตถดบทางตรงใชไป 117,000
คาแรงงานทางตรง 250,000
คาใชจายการผลต
เงนเดอนผจดการโรงงาน 80,000
คาแรงงานทางออม 12,000
คาสาธารณปโภค 20,000
คาเสอมราคาเครองจกร 15,000
คาเชาโรงงาน 25,000
คาเบยประกนภยโรงงาน 30,000 182,000
รวมตนทนการผลต 549,000
บวก งานระหวางท าตนงวด 100,000
ตนทนสนคาระหวางผลต 649,000
หก งานระหวางท าปลายงวด 120,000
ตนทนสนคาทผลตเสรจ 529,000
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 25
ธรกจผลตสนคา
งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน) ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
สนทรพย
สนทรพยหมนเวยน
เงนสด 500,000
ลกหนการคา 125,000
สนคาคงเหลอ:
สนคาส าเรจรปคงเหลอ 200,000
งานระหวางท าคงเหลอ 120,000
วตถดบคงเหลอ 80,000 400,000
รวมสนทรพยหมนเวยน 1,025,000
ธรกจผลตสนคา
งบก าไรขาดทน
ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
ขายสนคา 1,500,000
หก ตนทนขาย
สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด 180,000
บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ 529,000
ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 709,000
หก สนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด 200,000 509,000
ก าไรขนตน 991,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขาย 275,000
คาใชจายในการบรหาร 220,000 495,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 496,000
หก ภาษเงนได (20%) 99,200
ก าไรสทธ 396,800
การบญชตนทน 2
1 - 26
3.3.3. ธรกจบรการ
หากกจการเปนธรกจบรการ ธรกจลกษณะนจะใหบรการลกคา จงไมมผลตภณฑ ดงนนตนทนผลตภณฑไมม แตมเฉพาะสวนทเปนตนทนการใหบรการ ซงไดแก คาใชจายในการด าเนนงาน ประกอบดวย คาใชจายในการขายและการบรหารเทานน ซงคาใชจายเหลาน ถอเปนตนทนประจ างวด และจะแสดงเปนคาใชจายหกออกจากรายไดจากการใหบรการ ซงปรากฏอยในงบก าไรขาดทน งบการเงนทเกยวของส าหรบธรกจบรการ ดงแสดงไวในภาพท 1.4
งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน
หก
เทากบ
ภาพท 1.4 ความสมพนธของตนทนการบรการและตนทนประจ างวดและการแสดงรายการ
ในงบแสดงฐานะการเงนและงบก าไรขาดทนส าหรบธรกจบรการ
ตวอยางของตนทนประจ างวดของธรกจประเภทใหบรการ สามารถน าเสนอในงบก าไรขาดทน ไดดงน
ธรกจบรการ งบก าไรขาดทน
ส าหรบงวด 1 ป สนสด วนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
รายไดจากการใหบรการ 500,000
หก ตนทนจากการบรการ หรอ คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขาย 125,000
คาใชจายในการบรหาร 120,000 245,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 255,000
หก ภาษเงนได (20%) 51,000
ก าไรสทธ 204,000
ตนทนในการใหบรการหรอคาใชจายในการ
ด าเนนงาน
รายไดจากการบรการ
ก าไรจากการด าเนนงาน
ตนทนประจ างวด
สนทรพยในการบรการ
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 27
4. การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบแหลงทเกดของตนทน
การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบแหลงทเกดตนทน โดยพจารณาวาตนทนนนๆ สามารถจ าแนกหรอระบไดวาเปนของหนวยตนทนใด (Cost Object) หรอตนทนนนมาจากแหลงใด ซงหนวยตนทน อาจเปนชนดของผลตภณฑ สาขา แผนก หรอเขตการขายกได การแบงตนทนในลกษณะนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตนทนทางตรง (Direct
Costs) และตนทนทางออม (Indirect Costs)
4.1. ตนทนทางตรง
ตนทนทางตรง (Direct Costs) เปนตนทนทสามารถจ าแนกไดโดยตรงหรอค านวณไดอยางชดเจนและงายดายวาเปนของหนวยตนทนใดหนวยตนทนหนงโดยเฉพาะ เชน ถาหนวยตนทนเปนสนคาหรอผลตภณฑ ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง ถอเปนตนทนทางตรงของสนคาหรอผลตภณฑนนๆ หรอถาหนวยตนทนคอแผนก เงนเดอนผจดการแผนกบญช คาเสอมราคาอปกรณส านกงานของแผนกบญช ถอเปนตนทนทางตรงของแผนกบญช หรอถาหนวยตนทนเปนเขตการขาย คาใชจายในการสงเสรมการขาย คานายหนา คาโฆษณา คารบรอง ถอเปนตนทนทางตรงของเขตการขายใดเขตการขายหนง เปนตน
4.2. ตนทนทางออม
ตนทนทางออม (Indirect Costs) เปนตนทนทยากตอการจ าแนกหรอหรอระบวาเปนตนทนของหนวยตนทนใดหนวยตนทนหนงโดยเฉพาะ เชน เงนเดอนผบรหาร ถอเปนตนทนทางออมของแผนกขาย เนองจากผบรหารมหนาทวางแผน ควบคมและตดสนใจปญหาหรอเรองอนๆทเกยวกบธรกจ ซงไมสามารถระบไดวาเปนคาใชจายของแผนกขายเทาใด เปนตน ตนทนทางออม บางครงถกเรยกวา ตนทนรวม (Common Cost or Joint Cost) โดยปกต การคดตนทนทางออมหรอตนทนรวมใหกบหนวยตนทน จะใชวธการจดสรรหรอปนส วนตนทนตามวธการทเหมาะสม และยตธรรมมากทสด
การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของหนวยตนทนหรอแหลงทเกดของตนทน จะเปนตนทนทางตรงหรอตนทนทางออมไดนน สงทตองพจารณาอนดบแรกคอ หนวยตนทนหรอแหลงของตนทนคออะไร นกบญชหรอผน าเสนอขอมลแกผบรหารจะไดคดตนทนไดอยางถกตอง ซงการแบงประเภทตนทนในลกษณะเชนน เพอประโยชนในแงทวาใครเปนผรบผดชอบในตนทนทเกยวของนน ซงสามารถน าไปใชในการประเมนผลการปฏบตงานไดอยางถกตอง และเหมาะสมนนเอง
การบญชตนทน 2
1 - 28
5. การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมของตนทน
การจ าแนกตนทนอกลกษณะหนงซงพจารณาจากการเปลยนแปลงของระดบกจกรรม
ระดบของกจกรรม เชน ปรมาณการขายสนคา ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงการเครองจกร เปนตน ซงการเปลยนแปลงของระดบกจกรรม จะมผลตอตนทนหรอคาใชจาย ซงอาจจะเพมขน
ถาระดบกจกรรมเพมขน หรออาจจะลดลงถาระดบกจกรรมลดลง การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทน มวตถประสงคเพอน าขอมลตนทนไปใชในการ
วางแผนและการควบคม ซงแบงประเภทตนทนเปน 3 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปร (Variable
Costs) ตนทนคงท (Fixed Costs) ตนทนกงคงท (Semi - Fixed Costs) และตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร (Mixed Costs or Semi – Variable Costs) ซงจะอธบายในรายละเอยดดงน
5.1. ตนทนผนแปร
ตนทนผนแปร (Variable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆทลกษณะของตนทนรวม (Total Cost) จะเปลยนแปลงเปนสดสวนโดยตรงกบการเปลยนแปลงตามปรมาณของกจกรรม หรอสาเหตของการเกดตนทน ซงเรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) นนคอ ตนทนผนแปรรวมจะมจ านวนมากหรอนอยขนอยกบปรมาณของกจกรรม แตเมอพจารณาตนทนผนแปรในสวนของตนทนผนแปรตอหนวย (Variable Cost Per Unit) ในอกประเดนหนง ซงลกษณะของตนทนผนแปรตอหนวยจะไมมการเปลยนแปลงหรอตนทนผนแปรตอหนวยจะคงท เพอใหเขาใจยงขน จะแสดงตวอยางตนทนผนแปรรวมและตนทนผนแปรตอหนวย เชน ผลตภณฑกาแฟ 10 แกว จะมตนทนเมลดกาแฟรวมเทากบ 100 บาท แตถาหากขายได 20
แกว ตนทนกาแฟรวมจะเทากบ 200 บาท แตตนทนกาแฟตอแกวจะเทากบ 10 บาท เปนตน
5.2. ตนทนคงท
ตนทนคงท (Fixed Costs) คอ ตนทนชนดทตนทนรวมจะไมมการเปลยนแปลง หรอเทากนตลอดชวงของกจกรรมทเกยวของ (Relevant Range) หรอหมายถงตนทนทไมเปลยนแปลงถงแมวาระดบของกจกรรมมการเปลยนแปลงกตาม แตทงนตนทนคงทจะไมเปลยนแปลงภายในชวงของกจกรรมหนงเทานน นอกจากจะพจารณาจากตนทนคงทรวมแลว ยงสามารถพจารณาในสวนของตนทนคงทตอหนวย (Fixed Cost Per Unit) ไดเชนกน ลกษณะของตนทนคงทตอหนวยจะมการเปลยนแปลงไปในทศทางตรงขามกบระดบของกจกรรม นนคอ ยงมปรมาณของกจกรรมมาก จะยงท าใหตนทนคงทตอหนวยจะยงลดลง ในทางตรงกนขาม ถายงมปรมาณของกจกรรมนอย ตนทนคงทตอหนวยจะยงสงขน
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 29
5.3. ตนทนกงคงท
ตนทนกงคงท (Semi - Fixed Costs) เปนตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทจะคงท ณ ชวงของระดบกจกรรมหนงๆ หรออยในชวงของการตดสนใจ (Relevant Range) แตเมอมการเปลยนระดบของกจกรรม ตนทนหรอคาใชจายนนจะเปลยนแปลง และจะคงทอยเชนเดม จนกระทงมการเปลยนระดบของกจกรรมเพมขนอกระดบหนง เชน เงนเดอนผควบคมงานทบรษทจายใหกบหวหนางาน ซงหวหนางาน 1 คน สามารถควบคมระดบของปรมาณการผลตได ไมเกน 10,000 หนวย จายเงนเดอน 15,000 บาท ดงนน ถาบรษทมการผลตสนคา จ านวน 8,000 หนวย บรษทตองจายเงนเดอนใหกบหวหนางาน จ านวน 15,000 บาท แตถาระดบปรมาณการผลตเพมขนเปน 20,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 2 คน ท าใหบรษทตองจายเงนเดอนหวหนางาน จ านวน 30,000 บาท ถากจการเพมระดบการผลต เปน 25,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 3 คน เงนเดอนทจายใหกบหวหนางาน จะเทากบ 45,000 บาท
ดงนน จะเหนไดวา ตนทนกงคงท จะมลกษณะคงทในชวงของการผลตหนง ๆ เทานน แตเมอเปลยนระดบกจกรรมหรอเปลยนชวงของการผลต ตนทนคงทอาจจะเปลยนแปลง แตจะคงทอย ณ ระดบการผลตนนในชวงระยะเวลาหนง เปนขนๆ คลายกบขนบนได ดงนน ตนทนกงคงท สามารถเรยกอกชอหนงวา ตนทนคงทแบบขนบนได (Step - Fixed Costs)
5.4. ตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร
ตนทนผสม หรอตนทนกงผนแปร (Mixed Costs or Semi – Variable Costs) เปนตนทนทรวมกนระหวางตนทนผนแปรและตนทนคงทเขาดวยกน ดงนน ลกษณะของตนทนผสมจงมลกษณะพฤตกรรมตนทนทเปนของตนทนผนแปรและตนทนคงทรวมกน นนคอ ตนทนสวนหนงจะเปลยนแปลงไปตามระดบของกจกรรมหรอขนอยกบตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)
แตการเปลยนแปลงนนไมเปนสดสวนเดยวกนกบการเปลยนแปลงของระดบของกจกรรมเชนเดยวกบลกษณะของตนทนผนแปร ตวอยางของตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร
การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทนจะอธบายโดยละเอยดในบทท 2 ซงจะกลาวถงลกษณะของตนทนรวมไปถงการวเคราะหขอมลตนทนอกครงหนง
การบญชตนทน 2
1 - 30
6. การจ าแนกตนทนเพอน าไปใชในการตดสนใจ
การด าเนนธรกจ ผบรหารมหนาทหลกๆ ไดแกการวางแผน กาก ากบ การจงใจ การควบคมและการตดสนใจ ซงการทผบรหารจะตดสนใจไดอยางถกตองหรอไมนน ขอมลทน าเสนอแกผบรหารตองมลกษณะทส าคญคอ ตองมความเกยวของกบประเดนปญหาหรอเรองทตองการจะตดสนใจ ขอมลตองมความถกตอง นาเชอถอ ไดขอมลทนตอเวลา และมความคมคาเมอเปรยบเทยบระหวางตนทนหรอคาใชจายกบผลประโยชนทไดรบ ดงไดกลาวไวแลวในบทท 1 ดงนน ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ จงมหลายลกษณะ ดงน
6.1. ตนทนทควบคมได
ตนทนทควบคมได (Controllable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายทผจดการแผนกนนมอ านาจ หนาทในการควบคม สงการหรอบรหารจดการได เชน เงนเดอนของพนกงานแผนกขาย ถอเปนตนทนทควบคมไดของผจดการแผนกขาย เพราะผจดการแผนกนน มอ านาจหนาทในการเพมหรอลดเงนเดอนหรอจ านวนพนกงานในแผนกขายได เพอใหการท างานของแผนกเปนไปอยางมประสทธภาพ หรอตามแผนทก าหนด
6.2. ตนทนทควบคมไมได
ตนทนทควบคมไมได (Uncontrollable Costs)หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆทอยนอกเหนออ านาจหนาท หรอการควบคม การบรหารจดการของผจดการแผนกนนๆ เชน เงนเดอนของพนกงานขาย ถอวาเปนตนทนทผจดการแผนกบญชควบคมไมได เนองจากผจดการแผนกบญช ไมมอ านาจ หนาทในการสงการเพมหรอลดเงนเดอนหรอจ านวนของพนกงานทอยแผนกขายได เปนตน
6.3. ตนทนคาเสยโอกาส
ตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Cost) หมายถง ผลประโยชนหรอรายไดทกจการสญเสยไปจากการทไมเลอกทางเลอกหนง แตกจการไปเลอกทางเลอกอนทอาจเหมาะสมกวา หรอใหผลตอบแทนสงกวาทางเลอกนน เชน กจการมเครองจกรทสามารถจะน ามาใชในการผลตสนคาได หรอกจการสามารถเลอกทจะน าเอาเครองจกรเครองนไปใหเชา ท าใหไดรบคาเชา เชน รายไดคาเชา 50,000 บาท ถาผบรหารเลอกทจะใชเครองจกรเครองนไปใชในการผลตสนคา ดงนน ท าใหกจการสญเสยโอกาสทจะไดรบคาเชาจ านวน 50,000 บาท ซงถอวารายไดทสญเสยไปจากการตดสนใจเชนน เปนตนทนคาเสยโอกาสของกจการ
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 31
6.4. ตนทนจม
ตนทนจม (Sunk Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทเกดขนจากการตดสนใจในอดต เชน การซอเครองจกร ท าใหมการคดคาเสอมราคาของเครองจกร หรอ คาเชาส านกงานทมการท าสญญาระยะยาว เปนตน คาใชจายเหลานเปนคาใชจายทเกดขนแลว ไมสามารถเปลยนแปลงคาใชจายเหลานใหลดลงได ถอเปนตนทนจม นอกจากนตนทนจมจะไมมผลกระทบตอการตดสนใจใดๆของผบรหารในสถานการณปจจบน ดงนน ในการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสม ตนทนหรอคาใชจายน ไมจ าเปนตองน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจกได
6.5. ตนทนทหลกเลยงได
ตนทนทหลกเลยงได (Avoidable Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทจะไมเกดขน ถากจการไมเลอกทางเลอกนน เชน กจการก าลงตดสนใจวาจะยกเลกการผลตสนคาชนดหนง ท าใหแผนกผลตสนคาชนดนนลดคาใชจายบางสวนลงได เชน วตถดบทางตรงทใชในการผลตสนคานน รวมไปถงคาแรงงานทจายใหกบพนกงานในแผนกนน เปนตน ด งนน โดยทวไป วตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง ซงเปนตนทนผนแปร จะถอวาเปนตนทนทหลกเลยงไดของกจการนน
6.6. ตนทนทหลกเลยงไมได
ตนทนทหลกเลยงไมได (Unavoidable Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทเกดขนไมวาจะเลอกหรอไมเลอกทางเลอกนนกตาม โดยสวนใหญตนทนทหลกเลยงไมไดมกจะเปนตนทนคงท เชน เงนเดอนผบรหาร คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาอาคาร เปนตน หรอในบางครง ตนทนทหลกเลยงไมได ถกเรยกวา ตนทนจม
สรป
โดยทวไปขอมลทางการบญช สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก การบญชการเงนการบญชบรหาร และการบญชตนทน ทงสามลกษณะมความเกยวของสมพนธกน คอเปนขอมลทเกยวกบรายการคาทเกดขนของธรกจและน าเสนอในรปแบบของงบการเงนทเปนรปแบบมาตรฐาน และมการใชขอมลทเกยวของกน แตในขณะเดยวกนการบญชการเงนการบญชบรหารและการบญชตนทน กมความแตกตางกนในประเดนตางๆ คอ ผใชขอมล รปแบบของ
การบญชตนทน 2
1 - 32
การน าเสนอขอมล ระยะเวลาในการน าเสนอ วตถประสงคการน าเสนอ ลกษณะของขอมลทน าเสนอ กระบวนการตรวจสอบ การวดผลการด าเนนงาน เปนตน
การบญชการเงน เปนการน าเสนอใหกบบคคลภายนอกองคกร ดงนน ขอมลทน าเสนอจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป และเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน สวนการบญชบรหาร เปนการเสนอขอมลทมความจ าเปนตอผบรหารเพอน าไปใชในการวางแผน การก ากบดแลและการสงการ การควบคม และการตดสนใจ ดงนน การน าเสนอขอมล จงไมจะเปนตองเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด แตขอมลทเสนอตองเปนขอมลทมความเกยวของกบการตดสนใจ มความเชอถอได ไดขอมลรวดเรวและทนตอความตองการของผบรหาร แตอยางไรกตาม ผบรหารกควรค านงถงตนทนทเสยไป เปรยบเทยบกบผลประโยชนหรอผลตอบแทนทไดรบเพอใหไดขอมลมาเชนกน
การน าขอมลตนทนมาใชประกอบการตดสนใจ จะเหนไดวา มตนทนอยหลายประเภท แตละประเภทกน ามาใชประโยชนไดแตกตางกน ขนอยกบวตถประสงคของผบรหารหรอผใชขอมล ตวอยางประเภทของตนทน เชน การแบงประเภทตนทนไปตามหนาท สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ตนทนทเกยวกบการผลต และตนทนทไมเกยวของกบการผลต หรอแบงตนทนเพอจดท ารายงานทางการเงน หรอแบงเพอใชในการวางแผนและการควบคม รวมไปถงการแบงตนทนเพอน าไปใชในการตดสนใจ เปนตน ดงนน การจะใชขอมลในลกษณะใด ตองพจารณาดการจดประเภทของขอมลใหตรงกบวตถประสงคของผใชขอมล
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 33
แบบฝกหด
ขอ 1. จงอธบายความหมายของการบญชเพอการจดการ
ขอ 2. จงอธบายความแตกตางระหวางการบญชการเงนและการบญชเพอการจดการ ขอ 3. หลกการบญชทยอมรบกนโดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principles) คออะไร และมความส าคญตอขอมลทางการบญชขององคกรอยางไร ขอ 4. หนาทหลกของผบรหาร ประกอบดวยหนาทอะไรบาง
ขอ 5. ลกษณะของเชงคณภาพของขอมลการบญชเพอการจดการ มลกษณะเปนอยางไร
ขอ 6. ความหมายของตนทน (Cost) ตาม พรบ.วชาชพการบญช พ.ศ.2543 มความหมายวาอยางไร ขอ 7. วตถประสงคของการบญชตนทน (Cost Accounting)
ขอ 8. จงอธบายความแตกตางระหวางการบญชตนทน การบญชบรหารและการบญชการเงน
ขอ 9. การแบงประเภทตนทนไปตามลกษณะหนาท สามารถแบงได กประเภท อะไรบาง ขอ 10. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตองเกยวกบตนทนการผลตแตละประเภท
ขอ
ชอบญช
ตนทนการผลต
วตถดบทางตรง
คาแรงงานทางตรง
คาใชจาย
การผลต
1 เงนเดอนผจดการโรงงาน
2 แปงทใชในการผลตเคก
3 คาแรงทจายใหกบพนกงานนวดแปง
4 คาน า คาไฟ ในโรงงาน
5 ผงฟทใชผสมเพอท าเคก
6 คาเบยประกนภยโรงงาน
7 คาเสอมราคาเครองอบขนม
8 สผสมครมเพอท าเคก
9 คาซอมแซมเครองอบขนมเคก
10 คาจางทจายใหกบพนกงานแตงหนาเคก
11 คาโทรศพทโรงงาน
12 คาเสอมราคาเครองจกร
13 ไมสกทใชท าเกาอ
14 คาจางทจายใหกบยามประจ าโรงงาน
การบญชตนทน 2
1 - 34
ขอ
ชอบญช
ตนทนการผลต
วตถดบทางตรง
คาแรงงานทางตรง
คาใชจาย
การผลต
15 คาแรงทจายใหกบชางท าเฟอรนเจอร
16 แลคเกอรทใชทาสเกาอ
17 คาภาษขาเขาวตถดบทสงมาจากตางประเทศ
18 คาขนสงเมอซอวตถดบ
19 คาซอมแซมเครองจกร
20 ตะปทใชท าโตะ
ขอ 11. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง
ขอ
ชอบญช
ตนทนทเกยวของ
กบการผลต
ตนทนทไมเกยว
กบการผลต
DM DL MOH คาใชจายในการขาย
คาใชจายในการบรหาร
1 เงนเดอนผบรหาร
2 คารบรองลกคา
3 เมลดกาแฟทน ามาชงกาแฟ
4 คาจางพนกงานหนาราน
5 คาน าคาไฟส านกงาน
6 คาแรงของพนกงานแผนกประกอบชนสวน
7 คาโฆษณา
8 คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน
9 เงนเดอนพนกงานขาย
10 คาจางยามทเฝาโรงงาน
11 เงนเดอนพนกงานบญชทโรงงาน
12 คาเสอมราคา – รถยนต
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 35
ขอ
ชอบญช
ตนทนทเกยวของ
กบการผลต
ตนทนทไมเกยว
กบการผลต
DM DL MOH คาใชจายในการขาย
คาใชจายในการบรหาร
13 แปงทใชท าคกก
14 คาโทรศพทโรงงาน
15 เงนเดอนพนกงานบญช
16 คาเชาโรงงาน
17 คาแรงทจายใหกบยามประจ าโรงงาน
18 คาเบยประกนภยโรงงาน
19 คาท าบญช
20 คาสอบบญช
ขอ 12. ขอมลตอไปนเปนขอมลตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในบรษท อดรการคา จ ากด
(หนวย: บาท)
วตถดบทางตรง 250,000
วตถดบทางออม 57,000
คาแรงงานทางตรง 300,000
คาแรงงานทางออม 27,000
คาสาธารณปโภค-โรงงาน 89,000
คาสาธารณปโภค-ส านกงาน 78,000
คาเบยประกนภย-โรงงาน 55,000
คาเบยประกนภย-ส านกงาน 36,000
คาเสอมราคา-โรงงาน 48,000
คาเสอมราคา-เครองจกร 50,000
คาเชาส านกงาน 20,000
คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 24,000
เงนเดอนผจดการโรงงาน 150,000
เงนเดอนพนกงานฝายขาย 30,000
เงนเดอนพนกงานฝายบญช 24,000
คาขนสงออก 33,000
คาโฆษณา 87,000
การบญชตนทน 2
1 - 36
ใหท า ค านวณตนทนหรอคาใชจายตางๆ แยกตามการจ าแนกประเภทของตนทน ดงน 1. คาใชจายการผลต
2. ตนทนขนตน
3. ตนทนแปรสภาพ
4. ตนทนการผลต
5. คาใชจายในการขาย
6. คาใชจายในการบรหารงาน
7. ตนทนประจ างวด
ขอ 13. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตองเกยวกบประเภทของตนทนทเกยวของ
ขอ
ชอบญช
ตนทนผลตภณฑ
ตนทน
ประจ างวด
1 คานายหนา
2 คาออกแบบรถยนต
3 คาขนสงออก
4 คาเสอมราคาเครองจกร
5 คาแรงงานของพนกงานแผนกประกอบชนสวน
6 คารบรองลกคา
7 เงนเดอนพนกงานแผนกบญช
8 คาโฆษณา
9 คาสาธารณปโภคในโรงงาน
10 เหลกทน ามาใชในการผลตรถยนต
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 37
ขอ 14. ตอไปนเปนยอดคงเหลอ ณ วนท 31 ธนวาคม 2558 โดยยอดคงเหลอมาจากบญชตางๆ ของบรษท ABC จ ากด ซงเปนกจการทท าการซอขายสนคา
เงนสด 500,000 เงนฝากธนาคาร 250,000 ลกหนการคา 175,000 สนคาคงเหลอ (ปลายงวด) 92,000 ตวเงนรบ 80,000 เงนลงทนระยะสน 153,000 ทดน 2,000,000 อาคาร (สทธ) 1,000,000
อปกรณส านกงาน (สทธ) 550,000 เจาหนการคา 500,000 เงนกระยะยาว 1,850,000 ทนหนสามญ 2,000,000 ก าไรสะสม (ปลายงวด) 450,000
ใหท า งบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 2558
ขอ 15. บรษท XYZ จ ากด มขอมลเกยวกบรายได และคาใชจายระหวางป 25x1 ดงน ขายสนคา 3,500,000 ตนทนขาย 1,000,000
คาน าคาไฟ 120,000 คาเชาส านกงาน 200,000 คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 180,000 คารบรอง 100,000 คานายหนา 350,000 คาโฆษณา 500,000 ก าไรสะสม (ตนงวด) 1,200,000 เงนปนผลจาย 500,000
ใหท า 1. งบก าไรขาดทน ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 (ภาษเงนได 20 %)
2. งบก าไรสะสม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
การบญชตนทน 2
1 - 38
ขอ 16. บรษท อดรการคา จ ากด มขอมลตนทนและคาใชจายการผลตประจ าป 25x1 ดงน วตถดบคงเหลอตนงวด 120,000 ซอวตถดบ (สทธ) 250,000 วตถดบคงเหลอปลายงวด 100,000 วตถดบทางออม 80,000 คาแรงงานทางตรง 300,000 คาแรงงานทางออม 75,000 คาเชาโรงงาน 100,000 คาเสอมราคา-เครองจกร 70,000 คาสาธารณปโภคโรงงาน 60,000 งานระหวางท าตนงวด 250,000 งานระหวางท าปลายงวด 320,000
ใหท า งบตนทนการผลต ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
ขอ 17. บรษท เจรญการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตสนคา โดยมขอมลเกยวกบการผลต การขายและ คาใชจายตางๆ ดงน หนวย: บาท
ยอดขาย 2,750,000
วตถดบคงเหลอตนงวด 150,000 ซอวตถดบ (สทธ) 275,000 วตถดบคงเหลอปลายงวด 100,000 วตถดบทางออม 60,000
คาแรงงานทางตรง 375,000 คาแรงงานทางออม 50,000 เงนเดอนผจดการโรงงาน 125,000 เงนเดอนผบรหาร 250,000 เงนเดอนพนกงานขาย 125,000 คาเชาโรงงาน 100,000 คาเชาส านกงานใหญ 40,000
คาเสอมราคา-เครองจกร 140,000 คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 50,000
บทท 1 ความรทวไปเกยวกบการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 1 - 39
คาสาธารณปโภคโรงงาน 75,000 คาสาธารณปโภคส านกงาน 37,500 คาโฆษณา 150,000 สนคาคงเหลอตนงวด 375,000 สนคาคงเหลอปลายงวด 400,000 งานระหวางท าตนงวด 175,000 งานระหวางท าปลายงวด 150,000
ใหท า
1. งบตนทนการผลต ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
2. งบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
ขอ 18. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง
ขอ
ชอบญช
ประเภทของตนทน
ตนทนคงท ตนทน
ผนแปร
ตนทนผสม
1 เหลกทใชในการผลตรถยนต
2 คาจางทจายใหกบพนกงานพนสรถยนต
3 คาเสอมราคาเครองจกร
4 คาโทรศพท
5 คานายหนา
6 คาน าคาไฟส านกงาน
7 คาเชาส านกงาน
8 เงนเดอนพนกงานขาย
9 คาโฆษณา
10 คาซอมแซมเครองจกร
การบญชตนทน 2
1 - 40
ขอ 19. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง เกยวกบประเภทของตนทนทเกยวของ
ขอ
ชอบญช
ตนทนขนตน
ตนทน
แปรสภาพ
1 แปงทใชท าเสนบะหม
2 คาแรงทจายใหกบคนงานแผนกผลต
3 คาน าคาไฟโรงงาน
4 คาซอมแซมเครองจกร
5 คาเสอมราคาโรงงาน
6 คาเชาโรงงาน
7 เงนเดอนหวหนาแผนกผลต
8 คาจางทจายรายวนใหกบคนงานแผนกประกอบชนสวน
9 คาเบยประกนภยโรงงาน
10 คาภาษน าเขาวตถดบหลกทใชในการผลต
บทท 2
พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน
การจ าแนกตนทนสามารถจ าแนกไดหลายลกษณะ ขนอยกบเกณฑทใชในการแบงหรอเปนไปตามวตถประสงคของการใชขอมล ดงทไดอธบายไวในบทท 2 เรองความรทวไปเกยวกบตนทน ส าหรบเนอหาในบทท 3 เปนการน าเสนอขอมลตนทนซงเนนทการจ าแนกตนทนไปตามพฤตกรรมตนทน ซงประกอบดวย ตนทนคงท ตนทนผนแปร ตนทนกงคงท และตนทนผสม
เพราะการแบงประเภทตนทนในลกษณะนสามารถน าไปใชประโยชนในเรองตางๆ ดงน 1. น าไปประยกตใชในการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร (Cost – Volume - Profit
Analysis) เชน การวเคราะหจดคมทน การวางแผนก าไร การค านวณหาสวนเกนทปลอดภย
เปนตน
2. น าไปใชประกอบการตดสนใจระยะสน (Short - term Decision) เชน การตดสนใจยอมรบหรอไมยอมรบค าสงซอพเศษ การก าหนดราคาผลตภณฑหรอการบรการ เปนตน
3. น าเสนอขอมลในรปของงบก าไรขาดทนแบบแสดงก าไรสวนเกน (Contribution
Approach) เพอใชในการประเมนผลการด าเนนงานของสวนงานยอยหรอผจดการประจ าแตละแผนก เรยกวา รายงานแยกตามสวนงาน (Segment Report)
4. ชวยในการจดท างบประมาณ (Budgeting) เพอใชในการวางแผนและควบคม
จากขอมลขางตน การจ าแนกประเภทตนทนและคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ทแสดงในงบก าไรขาดทนไปตามพฤตกรรมตนทนจงมความส าคญ โดยเฉพาะอยางยงการแบงประเภทตนทนในลกษณะนผบรหารสามารถน าขอมลไปใชในการวางแผน การควบคม ประเมนผลการด าเนนงาน และการตดสนใจไดอยางถกตองมากขน ดงนน การวเคราะหตนทนตามพฤตกรรมตนทน รวมไปถงการประมาณตนทน โดยใชวธการทนาเชอถอจงเปนสงทมความจ าเปนส าหรบการบรหารจดการในปจจบน
การบญชตนทน 2
2 - 2
รปแบบของพฤตกรรมตนทน
พฤตกรรมตนทน (Cost Behavior) หมายถง ลกษณะการเปลยนแปลงของตนทนวามความสมพนธกนอยางไรกบการเปลยนแปลงของกจกรรม (เบญจมาศ อภสทธภญโญ , 2554:
165) ตนทนจะเปลยนแปลงอยางไร เมอมการเปลยนแปลงของระดบปรมาณกจกรรม ถาระดบของกจกรรมเพมขนหรอลดลงกแลวแต ตนทนจะเพมขนหรอลดลงในสดสวนอยางไร หรออาจเทาเดม ไมเปลยนแปลง (ศศวมล มอ าพล, 2556: 2 - 17) นนหมายถงวา ตนทนจะมพฤตกรรมหลกอยสองลกษณะ คอลกษณะของตนทนรวมบางประเภทจะผนแปรไปตามสดสวนของปรมาณการผลตหรอกจกรรมทเปลยนแปลงไป หรออาจเกดขนเนองจากสาเหตทท าใหตนทนมการเปลยนแปลง ซงเรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) สวนตนทนบางชนด ตนทนรวมอาจจะไมเปลยนแปลงไปตามปรมาณการผลต หรอกจกรรมทเปลยนแปลงไปซงตนทนในลกษณะนถงแมวากจการจะผลตในปรมาณมากหรอนอย ไมมผลกระทบตอตนทนในลกษณะน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552: 107)
จากความหมายขางตน สรปไดวา พฤตกรรมตนทน คอ ลกษณะการเปลยนแปลงของตนทน จะมความสมพนธโดยตรงกบระดบของกจกรรม หรอทเรยกวา สาเหตของการเกดตนทน หรอ ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) ดงนน ตนทนบางลกษณะถามระดบของกจกรรมมาก ตนทนรวมทเกดขนกมาก แตถาระดบของกจกรรมนอย ตนทนรวมทเกดขนกนอย แตตนทนบางลกษณะถงแมวาจะมระดบของกจกรรมมากหรอนอย ไมสงผลกระทบตอตนทนรวม หรอ ตนทนรวมไมมการเปลยนแปลง เมออยในชวงของระดบกจกรรมทเกยวของ (Relevant
Range) ขอมลตนทนทมการจ าแนกประเภทตนทนไปตามพฤตกรรมตนทน มกจะน ามาใชใน
การวางแผนและการควบคมส าหรบผบรหาร ดงนนอาจเรยก การจ าแนกตนทนประเภทนวา การจ าแนกตนทนส าหรบการวางแผนและการควบคม (ศศวมล มอ าพล, 2556: 2-16) ดงนน จะเหนไดวาการจ าแนกตนทนในลกษณะน สวนใหญจะใชเปนขอมลทางการบญชเพอน าไปใชประกอบการตดสนใจ หรอใชเพอการบรหารจดการตนทนของกจการนนเอง
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 3
การจ าแนกประเภทตนทนตามพฤตกรรมของตนทน
การจ าแนกประเภทตนทนตามพฤตกรรมตนทนมความสมพนธกบการเปลยนแปลงของระดบปรมาณกจกรรม หรอสาเหตของการเกดตนทน ซงสาเหตทท าใหตนทนเกดขน มหลายสาเหต เชน ปรมาณการขาย (หนวย) ปรมาณการผลต (หนวย) จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) จ านวนชวโมงการท างานของเครองจกร (ชวโมง) เปนตน ซงการเปลยนแปลงปรมาณของกจกรรมจะสงผลตอตนทนหรอคาใชจาย เชน ถาปรมาณสนคาทขายไดมจ านวนมาก จะสงผลตอตนทนสนคาทขายได ตนทนสนคาทขายไดกจะมาก แตถาปรมาณการขายนอย ตนทนขายกจะนอย หรอถาปรมาณสนคาทผลตมจ านวนมาก จะมผลท าใหตนทนการผลตมาก แตถาปรมาณสนคาทผลตนอย ตนทนการผลตกจะนอยตาม เปนตน
การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทน มวตถประสงคหลกเพอน าขอมลตนทนไปใชในการวางแผนและการควบคม โดยแบงประเภทตนทนเปน 4 ประเภท ไดแก 1) ตนทนผนแปร (Variable Costs) 2) ตนทนคงท (Fixed Costs) 3) ตนทนกงคงท (Semi - fixed Costs) และ 4) ตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร (Mixed Cost หรอ Semi -variable Costs) ซงตนทนแตละประเภทสามารอธบายไดดงน
1. ตนทนผนแปร
ตนทนผนแปร (Variable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทลกษณะของตนทนรวม (Total Costs) จะเปลยนแปลงเปนสดสวนโดยตรงกบการเปลยนแปลงตามปรมาณของกจกรรม หรอสาเหตของการเกดตนทน ซงเรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) นนคอ ตนทนผนแปรรวมจะมจ านวนมากหรอนอยขนอยกบปรมาณของกจกรรม เชน
ตนทนวตถดบทางตรง (Direct Material) จะมตนทนรวมมากหรอนอยขนอยกบปรมาณสนคาทผลตได ปรมาณผลตยงมาก วตถดบทางตรงทใชในการผลตกยงมาก ท าใหตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลตกมากตามไปดวย
ตนทนคาแรงงานทางตรง (Direct Labor) ตนทนรวมจะขนอยกบจ านวนชวโมงแรงงานทพนกงานท าการผลตสนคา หรอเรยกวา ชวโมงแรงงานทางตรง หรอคาแรงงานทางตรงอาจจะขนอยกบปรมาณสนคาทผลตกไดเชนกน ถาการจายคาแรงงานของบรษทจายตามจ านวนชนงาน
คานายหนา (Commission expense) เปนตนทนทางการตลาด (Marketing Cost) ซงตนทนหรอคาใชจายทเกดขนจะขนอยกบยอดขายหรอปรมาณสนคาทขายได โดยทวไป คานายหนาจะคดเปนเปอรเซนตจากยอดขาย เชน 10 % จากยอดขาย หรอ อาจจายไปตามจ านวนสนคาทขายได เชน ถาขายได 1 หนวย จะจายคานายหนา 10 บาท เปนตน ตวอยาง
การบญชตนทน 2
2 - 4
ของตนทนผนแปร โดยแยกตามประเภทของธรกจ รวมถงสาเหตของการเกดตนทนแตละประเภท ดงแสดงไวในตารางท 2.1
ตารางท 2.1 ตนทนผนแปรแยกตามประเภทของธรกจ และสาเหตของการเกดตนทน
ประเภทของธรกจ ตนทนผนแปร สาเหตของการเกดตนทน หรอ ตวผลกดนตนทน
ธรกจบรการ คาสาธารณปโภคราน (คาน าคาไฟ) ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)
คาวสดสนเปลองใชไป ปรมาณการใชวสดสนเปลอง(หนวย)
ธรกจซอขายสนคา ตนทนสนคาทขายไดหรอตนทนขาย ปรมาณการขาย (หนวย) คานายหนา ยอดขาย (บาท) หรอ
ปรมาณการขาย (หนวย) คาขนสงเมอขาย หรอ คาขนสงออก
(คาน ามน) ระยะทางการขนสง (กโลเมตร)
คาสาธารณปโภคส านกงานขาย ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)
ธรกจผลตสนคา วตถดบทางตรง ปรมาณการผลต (หนวย) คาแรงงานทางตรง ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) คาแรงงานทางออม ชวโมงการท างาน (ชวโมง) วสดโรงงาน ปรมาณการใชวสดโรงงาน
(หนวย) คาสาธารณปโภคโรงงาน (เฉพาะ
สวนทแปรไปตามปรมาณการใช) ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)
คาก าลงไฟทใชในการผลต ปรมาณการใชไฟในการผลต (หนวย)
คาเชอเพลง ปรมาณการใชเชอเพลง (หนวย)
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 5
ลกษณะของตนทนผนแปร นอกจากจะพจารณาสวนทเปนตนทนรวมแลว เมอพจารณาตนทนผนแปรในสวนของตนทนผนแปรตอหนวย (Variable Cost Per Unit) ในอกประเดนหนง ซงลกษณะของตนทนผนแปรตอหนวยจะไมมการเปลยนแปลง ดงแสดงขอมลไวในตวอยางท 2.1 ดงน
ตวอยางท 2.1 บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด มการผลตสนคา A ซงในการผลตสนคา 1 หนวย ตอง
ใชวตถดบทางตรงจ านวน 5 ชน โดยมตนทนชนละ 6 บาท ถาบรษทผลตสนคา A จ านวน 10
หนวย จะมตนทนวตถดบทางตรงเทากบ 300 บาท (ผลตภณฑ 10 หนวย x วตถดบ 5 ชน x 6
บาท) แตถาบรษทผลตสนคาเพมขนเปน 40 หนวย ตนทนวตถดบทางตรงจะเทากบ 100 บาท (40 หนวย x 5 ชน x 6 บาท) ดงนนจะเหนไดวา ตนทนรวมจะเปลยนแปลงในทศทางทเพมขน ซงเปนสดสวนโดยตรงกบจ านวนสนคาทผลต แตตนทนตอหนวยจะยงคงเทากบ 5 บาท ไมมการเปลยนแปลง เพอใหเหนภาพชดเจนมากขน สามารถแสดงการค านวณตนทนวตถดบทางตรง ไดตามตารางท 2.2
ตารางท 2.2 แสดงการค านวณตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลต
ปรมาณการ
ผลตสนคา (หนวย)
จ านวนวตถดบทใชในการผลต
(ชน)
ตนทนผนแปร
ตอหนวย
(บาทตอหนวย)
ตนทนผนแปรรวม (บาท)
1 5 6 50
10 50 6 300
20 100 6 600
40 200 6 1,200
จากตารางขางตน สามารถแสดงลกษณะของตนทนผนแปร ทงตนทนผนแปรรวมและตนทนผนแปรตอหนวย ดงแสดงในภาพท 2.1 และ 2.2 ตามล าดบ
การบญชตนทน 2
2 - 6
ภาพท 2.1 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรรวม
ภาพท 2.2 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรตอหนวย
0 10 20 30
200
400
600
800
1,000
1,200
40
ตนทนวตถดบทางตรง (บาท)
ปรมาณการผลต (ชน)
ตนทนผนแปรรวม
0 10 20 30
5
10
15
20
25
40 ปรมาณการผลต (ชน)
ตนทนวตถดบทางตรง (บาท)
ตนทนผนแปรตอหนวย
= 6 บาทตอหนวย
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 7
2. ตนทนคงท
ตนทนคงท (Fixed Costs) คอ ตนทนชนดทตนทนรวม (Total Costs) จะไมมการเปลยนแปลง หรอเทากนตลอดชวงของกจกรรมทเกยวของ (Relevant Range) หรอหมายถงตนทนทไมเปลยนแปลงถงแมวาระดบของกจกรรมมการเปลยนแปลงกตาม แตทงนตนทนคงทจะไมเปลยนแปลงภายในชวงของกจกรรมหนงเทานน ตวอยางของตนทนคงท โดยแยกตามประเภทของธรกจ ดงแสดงไวในตารางท 2.3
ตารางท 2.3 ตนทนคงทแยกตามประเภทของธรกจ
ประเภทของธรกจ ตนทนคงท
ธรกจบรการ คาเชาราน
เงนเดอนพนกงานในราน
ธรกจซอขายสนคา คาเชาส านกงานขาย
เงนเดอนผบรหาร เงนเดอนพนกงานขาย
คาเบยประกนภยส านกงาน
คาเสอมราคา – อปกรณส านกงาน
ธรกจผลตสนคา คาเชาโรงงาน
คาเชาคลงสนคา เงนเดอนผจดการโรงงาน
คาเบยประกนภยโรงงาน
คาเสอมราคา – เครองจกร
คาเสอมราคา – โรงงาน
คาภาษทรพยสน
คาสทธบตรตดจ าหนายตามอายสทธบตร
ลกษณะของตนทนคงท นอกจากจะพจารณาจากตนทนคงทรวมแลว ยงสามารถพจารณาในสวนของตนทนคงทตอหนวย (Fixed Cost Per Unit) ไดเชนกน ลกษณะของตนทนคงทตอหนวยจะมการเปลยนแปลงไปในทศทางตรงขามกบระดบของกจกรรม นนคอ ยงมปรมาณของกจกรรมมาก จะยงท าใหตนทนคงทตอหนวยจะยงลดลง ในทางตรงกนขาม ถายงมปรมาณของกจกรรมนอย ตนทนคงทตอหนวยจะยงสงขน
การบญชตนทน 2
2 - 8
จากขอมลในตวอยางท 2.1 ถาบรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด มคาเชาโรงงาน ซงมลกษณะเปนตนทนคงท จ านวน 20,000 บาท โดยบรษทจายเทาเดมทกเดอน การค านวณคาเชาโรงงานตอหนวย ค านวณโดยน าเอาตนทนรวมหารดวยปรมาณการการผลต เชน ณ ระดบการผลตท 10 หนวย จายคาเชาโรงงานตอหนวยเทากบ 2,000 บาท (20,000 บาท 10หนวย) เพอใหเหนภาพชดเจนมากขน สามารถแสดงการค านวณคาเชาโรงงานตอหนวย ไดดงตารางท 2.4
แสดงการค านวณคาเชาโรงงานของบรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด
จากตารางขางตน สามารถแสดงลกษณะของตนทนคงท ทงตนทนคงทรวมและตนทนคงทตอหนวย ดงแสดงในภาพท 2.3 และ 2.4 ตามล าดบ
ภาพท 2.3 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทรวม
ปรมาณการผลต (หนวย)
คาเชาโรงงานรวม (บาท)
คาเชาโรงงานตอหนวย (บาทตอหนวย)
1 20,000 20,000
10 20,000 2,000
20 20,000 1,000
40 20,000 500
0 10 20 30
10,000
20,000
30,000
40,000
50,000
40 ปรมาณการผลต (ชน)
ตนทนคงทรวม
คาเชาโรงงาน (บาท)
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 9
ภาพท 2.4 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทตอหนวย
3. ตนทนกงคงท
ตนทนกงคงท (Step Fixed Costs) เปนตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทจะคงท ณ ชวงของระดบกจกรรมหนงๆ หรออยในชวงของการตดสนใจ (Relevant Range) แตเมอมการเปลยนระดบของกจกรรม ตนทนหรอคาใชจายนนจะเปลยนแปลง และจะคงทอยเชนเดม จนกระทงมการเปลยนระดบของกจกรรมเพมขนอกระดบหนง เชน เงนเดอนผควบคมงานทบรษทจายใหกบหวหนางาน ซงหวหนางาน 1 คน สามารถควบคมระดบของปรมาณการผลตได ไมเกน 10,000 หนวย จายเงนเดอน 15,000 บาท ดงนน ถาบรษทมการผลตสนคา จ านวน 8,000 หนวย บรษทตองจายเงนเดอนใหกบหวหนางาน จ านวน 15,000 บาท แตถาระดบปรมาณการผลตเพมขนเปน 20,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 2 คน ท าใหบรษทตองจายเงนเดอนหวหนางาน จ านวน 30,000 บาท ถากจการเพมระดบการผลต เปน 25,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 3 คน เงนเดอนทจายใหกบหวหนางาน จะเทากบ 45,000 บาท
ดงนน จะเหนไดวา ตนทนกงคงท จะมลกษณะคงทในชวงของการผลตหนง ๆ แตเมอเปลยนระดบกจกรรม ตนทนคงทอาจจะเปลยนแปลง แตจะคงทอย ณ ระดบการผลตนน เปนขนๆ คลายกบขนบนได ดงนน ตนทนกงคงท สามารถเรยกอกชอหนงวา ตนทนคงทเปนขนบนได (Step Fixed Costs) ดงแสดงในภาพท 2.5
0 10 20 30
500
1,000
1,500
2,000
2,500
40 ปรมาณการผลต (ชน)
คาเชาโรงงาน (บาท)
ตนทนคงทตอหนวย
การบญชตนทน 2
2 - 10
ภาพท 2.5 แสดงพฤตกรรมของตนทนกงคงท
4. ตนทนผสม หรอ ตนทนกงผนแปร
ตนทนผสม หรอตนทนกงผนแปร (Mixed Costs or Semi-variable Costs ) เปนตนทนทรวมกนระหวางตนทนผนแปรและตนทนคงทเขาดวยกน ดงนน ลกษณะของตนทนผสมจงมลกษณะพฤตกรรมตนทนทเปนของตนทนผนแปรและตนทนคงทรวมกน นนคอ ตนทนสวนหนงจะเปลยนแปลงไปตามระดบของกจกรรมหรอขนอยกบตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) แตการเปลยนแปลงนนไมเปนสดสวนเดยวกนกบการเปลยนแปลงของระดบของกจกรรม เชนเดยวกบลกษณะของตนทนผนแปร ตวอยางของตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร โดยแยกตามประเภทของธรกจ ดงแสดงไวในตารางท 2.5
ตารางท 2.4 ตนทนผสมแยกตามประเภทของธรกจ
ประเภทของธรกจ ตนทนผสม สาเหตของการเกดตนทน
ของตนทนผนแปร
ธรกจบรการ คาสาธารณปโภคของราน (คาเชามเตอรและคาน าคาไฟ)
ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)
คาโทรศพทราน (คาบรการคสาย และคาโทรศพท นาทละ 3 บาท)
จ านวนครงของการโทร (ครง)
ปรมาณการผลต (หนวย)
เงนเดอน (บาท)
10,000 30,000 20,000
15,000
30,000
45,000
0
ตนทนกงคงท
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 11
ตารางท 2.4 (ตอ) ประเภทของธรกจ ตนทนผสม สาเหตของการเกดตนทนของ
ตนทนผนแปร
ธรกจซอขายสนคา เงนเดอนและคานายหนา ยอดขาย (บาท) หรอ ปรมาณการขาย (หนวย)
คาขนสงออก (เงนเดอนพนกงานขบรถ และคาน ามน)
ระยะทางการขนสง (กโลเมตร)
คาสาธารณปโภคส านกงาน ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)
คาโทรศพทส านกงาน
จ านวนครงของการโทร (ครง)
ธรกจผลตสนคา คาสาธารณปโภคโรงงาน ปรมาณการใชน าและไฟฟา(หนวย)
คาโทรศพทโรงงาน จ านวนครงของการโทร (ครง) คาเชารถบรรทก (คาเชาและคา
น ามนรถบรรทก) ระยะทางการขนสง (กโลเมตร)
คาซอมแซมเครองจกร (เชน เงนเดอนพนกงานซอม และวสดในการซอม)
จ านวนวสดทใชในการซอม
จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ตนทนผสม ประกอบดวย ตนทนคงท และตนทนผนแปร ซงสวนทมลกษณะเปนตนทนผนแปร จะมสาเหตของการเกดตนทน ดงแสดงในตารางท 2.5 ดงนน การวเคราะหตนทนผสม เปนการแบงตนทนรวมออกเปนสวนของตนทนคงทเปนจ านวนเงนเทาใดและสวนทเปนตนทนผนแปรเปนสดสวนเทาใด เพอน าขอมลดงกลาวไปใชในการวางแผนและควบคมตอไป
ตวอยางท 2.2
บรษท อดรการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตสนคา และสงสนคาใหกบลกคาโดยการเชารถบรรทก (ถารถบรรทก 1 คน สามารถบรรทกสนคาไดจ านวน 10,000 หนวย) ดงนน คาขนสงสนคาใหกบลกคา ถอวาเปนเปนตนทนผสม ประกอบดวย ตนทนคงทและตนทนผนแปร โดยตนทนคงทไดแก คาเชาจ านวน 10,000 บาท และสวนทเปนผนแปรไดแก คาน ามน ตนทนหนวยละ 10 บาท ซงสามารถน ามาแสดงรายละเอยด ไดตามตารางดงน
การบญชตนทน 2
2 - 12
(1)
ปรมาณ
การผลต (หนวย)
(2)
ตนทนผนแปร
ตอหนวย
(บาท/หนวย)
(3)
ตนทนผนแปรรวม
(บาท)
(4)
คาเชารถบรรทก
(บาท)
(5) = (3 )+ (4)
คาขนสงรวม
(บาท)
(6) = (5) / (1)
คาขนสงตอหนวย
(บาท/หนวย)
1,000 10 10,000 10,000 20,000 20.00
2,000 10 20,000 10,000 30,000 15.00 5,000 10 50,000 10,000 60,000 12.00 8,000 10 80,000 10,000 90,000 11.25
10,000 10 100,000 10,000 110,000 11.00
จากขอมลตนทนผสม ซงในทนไดแก คาขนสงรวม จะเหนไดวา คาขนสงรวม ประกอบดวย ตนทนคงทและตนทนผนแปรรวมกน ซงตนทนรวมจะเปลยนแปลงไปตามระดบของกจกรรมหรอปรมาณการผลต แตไมเปนไปตามสดสวนเดยวกนกบปรมาณการผลต แตสวนทเปลยนแปลงไปตามสดสวนเดยวกนกบปรมาณการผลต คอตนทนผนแปรเทานน ซงลกษณะของขอมลตนทนผสมสามารถแสดงไดดงภาพท 2.6
ภาพท 2.6 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม
ตนทน (บาท)
ปรมาณการผลต (หนวย)
100,000
5,000 10,000
10,000
50,000
ตนทนคงท เชน คาเชารถบรรทก
ตนทนรวม เชน คาขนสงรวม
0
ตนทนผนแปร เชน คาน ามน
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 13
การวเคราะหตนทนผสม
การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทน สามารถแบงไดเปน 4 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนกงคงท และตนทนกงผนแปรหรอตนทนผสม ซงอธบายความหมายและลกษณะของตนทนในแตละประเภทแลวในหวขอทผานมา แตจะเหนไดวา ตนทนประเภทท 1 – 3 สามารถระบไดชดเจนวามตนทนจ านวนเทาใด หรอมสดสวนเปนอยางไรเมอระดบของกจกรรมมการเปลยนแปลง แตในกรณทกจการมคาใชจายหรอตนทนทมลกษณะเปนตนทนผสมจะค านวณหรอแบงสวนของตนทนไดคอนขางยาก เนองจากตนทนรวมประกอบดวย ตนทนคงทและตนทนผนแปรรวมกน ดงนน เพอใหขอมลตนทนในลกษณะดงกล าว สามารถน าไปใชประโยชนประกอบการวางแผนและควบคมได ตองจ าแนกตนทนผสมออกเปนตนทนคงท และตนทนผนแปรวามจ านวนเทาใดหรอเปนสดสวนอยางไร ซงสามารถใชวธการวเคราะหตนทนผสม ได 3 วธ ไดแก
1. วธจดสงสด – ต าสด (High – Low Method) 2. วธแผนภมกระจาย (Scatter Graph Method)
3. วธก าลงสองนอยทสด (Least Squares Method) หรอ วธสมการถดถอยเชงเสนตรงอยางงาย (Simple Linear Regression Analysis)
ซงจะอธบายการวเคราะหขอมลตนทนผสมและแสดงการค านวณแตละวธโดยละเอยด ดงตอไปน
1. วธจดสงสด-ต าสด
วธจดสงสด – ต าสด (High-Low Method) เปนวธการวเคราะหขอมลตนทนผสมโดยใชวธการค านวณทางคณตศาสตร เพอแบงตนทนผสมออกเปนตนทนคงทและตนทนผนแปร โดยใชระดบของกจกรรม หรอ สาเหตของการเกดตนทน หรออ ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) ณ ระดบสงสดและต าสดเทานนในการพจารณา โดยมขนตอนการวเคราะหตนทนผสม ดงน ขนท 1 เลอกจดสงสด และต าสด
ขนท 2 ค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย
ขนท 3 ค านวณหาตนทนผนแปรรวม
ขนท 4 ค านวณหาตนทนคงทรวม
การบญชตนทน 2
2 - 14
ขนท 1 เลอกจดสงสด และจดต าสด
ในการเลอกจดสงสดและจดต าสดนน จะเลอกระดบของกจกรรมหรอสาเหตของการเกดตนทน หรอทเรยกวา ตวผลกดนตนทนทสงทสดและต าทสดเสมอ เชน เลอกระดบของปรมาณการผลตทสงทสดและต าทสด แลวพจารณาวา ณ ระดบนนมตนทนหรอคาใชจายรวมเทากบเทาใด เมอไดขอมลแลวจะน าตวเลข ทงปรมาณของกจกรรมพรอมทงตนทน มาใชในการค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวยในขนตอนถดไป
ขนท 2 ค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย การค านวณตนทนผนแปรตอหนวย สามารถค านวณโดยใชสตร ดงน
ขนท 3 ค านวณหาตนทนผนแปรรวม
เมอค านวณตนทนผนแปรตอหนวย (ทไดจากขนตอนท 2 ไดแลว จะน ามาหาตนทนผนแปรรวมในขนตอนตอไป โดยจดทน ามาแทนคา อาจเปนจดสงสดหรอต าสด (จากขนตอนท 1)
กได โดยใชสตรในการค านวณตนทนผนแปรรวม ดงน
ขนท 4 ค านวณหาตนทนคงทรวม เมอค านวณตนทนผนแปรรวม (ไดจากขนตอนท 3) ไดแลว ขนตอนตอไปใหแกสมการเพอค านวณหาตนทนคงทรวม โดยจากสมการตนทนผสม คอ
ดงนน ถาตองการจะค านวณหาตนทนคงทรวม จงไดสมการดงน
ตนทนผนแปรตอหนวย = ตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมสงสด – ตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมต าสด
(บาทตอหนวย) ระดบกจกรรมสงสด – ระดบกจกรรมต าสด
ตนทนผนแปรรวม (บาท) = ตนทนผนแปรตอหนวย X ระดบกจกรรม ณ จดสงสด หรอจดต าสด
ตนทนรวม (บาท) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
ตนทนคงทรวม (บาท) = ตนทนรวม - ตนทนผนแปรรวม
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 15
ตวอยางท 2.3
บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด ก าลงพจารณาวเคราะหขอมลและจ าแนกคาใชจายในการขายรวม ซงถอวาเปนตนทนผสม ผจดการฝายบญชตองการทราบวาคาใชจายในการขายสวนทเปนตนทนคงท (เชน เงนเดอนพนกงานขาย คาเชาส านกงานขาย คาเสอมราคาอปกรณส านกงานในแผนกขาย เปนตน) และสวนทเปนผนแปร (เชน คานายหนา คาน ามน คาสาธารณปโภคแผนกขาย เปนตน) มจ านวนเทาใด โดยเงอนไขของคาใชจายในการขายรวมนมความสมพนธกบปรมาณการขายสนคา ซงขอมลทเกบรวบรวมไดในระยะเวลา 10 เดอนทผานมามดงน
เดอน ปรมาณการขาย (หนวย) คาใชจายในการขาย (บาท)
มกราคม 18,000 81,000
กมภาพนธ 20,000 87,000
มนาคม 25,000 99,000
เมษายน 15,000 75,000
พฤษภาคม 12,000 69,000
มถนายน 24,000 96,000
กรกฎาคม 17,000 80,000
สงหาคม 10,000 64,000
กนยายน 19,000 85,000
ตลาคม 22,000 92,000
จากขอมลขางตน คาใชจายในการขายเปนตนทนผสมทตองการจะน ามาวเคราะห สวนปรมาณการขายเปนสาเหตของการเกดตนทน หรอทเรยกวาตวผลกดนตนทน ซงสามารถน าขอมลมาวเคราะหตนทนผสม โดยใชวธจดสงสด – ต าสด (High - Low Method) และประมาณคาตนทน ตามขนตอนแตละขน ไดดงน
การบญชตนทน 2
2 - 16
ขนท 1 เลอกจดสงสด และต าสด
ปรมาณการขาย คาใชจายในการขาย (หนวย) (บาท) จดสงสด (เดอนมนาคม) 25,000 99,000
จดต าสด (เดอนสงหาคม) 10,000 64,000
ขนท 2 ค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย การค านวณตนทนผนแปรตอหนวย สามารถค านวณโดยใชสตร ดงน
คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวย = 99,000 – 64,000
25,000 – 10,000
= 35,000
15,000
= 2.33* บาทตอหนวย
ดงนน คาใชจายในการขายผนแปร เทากบ 2.33 บาทตอหนวย
*คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวยเทากบ 2.3333 บาทตอหนวย แตปดเศษใหเหลอ 2 ต าแหนง
ขนท 3 ค านวณหาตนทนผนแปรรวม
การค านวณตนทนผนแปรรวม สามารถค านวณโดยใชสตร ดงน
ถาเลอกจดสงสดแทนระดบของกจกรรม ซงในทน คอขอมลปรมาณการขายเทากบ 25,000 หนวย สวนตนทนผนแปรตอหนวย เทากบ 2.33 บาทตอหนวย ดงนน
คาใชจายในการขายผนแปรรวม = 2.33 x 25,000
= 58,250 บาท
ดงนน คาใชจายในการขายผนแปรรวม มจ านวน 58,250 บาท
ตนทนผนแปรตอหนวย = ตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมสงสด – ตนทนรวม ณ ระดบกจกรรมต าสด
(บาทตอหนวย) ระดบกจกรรมสงสด – ระดบกจกรรมต าสด
ตนทนผนแปรรวม (บาท) = ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบกจกรรม ณ จดสงสด หรอจดต าสด
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 17
แตถาหากเลอกจดต าสดแทนระดบของกจกรรม ซงในทน คอขอมลปรมาณการขายเทากบ 10,000 หนวย สวนตนทนผนแปรตอหนวย เทากบ 2.33 บาทตอหนวย ดงนน คาใชจายในการขายผนแปร (บาท) = 2.33 x 10,000
= 23,300 บาท
ดงนน คาใชจายในการขายผนแปร มจ านวน 23,300 บาท
ขนท 4 ค านวณหาตนทนคงทรวม ค านวณหาคาใชจายในการขายคงท โดยจากสมการตนทนผสม คอ
ดงนน ถาตองการจะค านวณหาตนทนคงทรวม จะไดสมการดงน
ดงนน ณ ระดบปรมาณการขายจดสงสดท 25,000 หนวย จะมคาใชจายในการขายรวม เทากบ 99,000 บาท และ คาใชจายในการขายผนแปร เทากบ 58,250 บาท น าไปแทนคาในสมการขางตน
คาใชจายในการขายคงท = คาใชจายในการขายรวม – คาใชจายในการขายผนแปร = 99,000 – 58,250
= 40,750 บาท
ดงนน คาใชจายในการขายคงท มจ านวน 40,750 บาท
แตถาหากเลอกระดบปรมาณการขายจดต าสดท 10,000 หนวย จะมคาใชจายในการขายรวม เทากบ 64,000 บาท และ คาใชจายในการขายผนแปร เทากบ 23,300 บาท น าไปแทนคาในสมการขางตน
คาใชจายในการขายคงท = คาใชจายในการขายรวม – คาใชจายในการขายผนแปร = 64,000 – 23,300
= 40,700 บาท
ดงนน คาใชจายในการขายคงท มจ านวน 40,700 บาท
ซงจะเหนไดวา ไมวาจะใชระดบปรมาณการขายทจดสงสด หรอจดต าสด คาใชจายในการขายคงท จะมคาทไมเทากน มผลตาง 50 บาท (40,750 – 40,700) เนองจากตนทนผนแปรตอหนวยมการปดเศษลงเลกนอยจากตนทนผนแปรตอหนวย 2.3333 บาทตอหนวย ใหเปน
ตนทนรวม (บาท) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
ตนทนคงทรวม (บาท) = ตนทนรวม - ตนทนผนแปรรวม
การบญชตนทน 2
2 - 18
2.33 บาทตอหนวย จงมผลตอคาใชจายในการขายคงทแตละจดมความแตกตางกน แตมคาทใกลเคยงกน
การประมาณตนทน
จากขอมลขางตน สามารถน าขอมลตนทนมาใชในการประมาณการตนทน (Cost
Estimation) หรอวางแผนตนทนทคาดวาจะเกดขนในอนาคตได โดยการก าหนดเปนสมการตนทนผสม ไดดงน
หรอ
ดงนน จากขอมลตามตวอยางท 2.3 สมการตนทนผสมของคาใชจายในการขาย คอคาใชจายในการขายรวม = ตนทนคงทรวม+(ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม)
จากสมการตนทนผสม ซงในทน ไดแก คาใชจายในการขาย สามารถอธบายความหมายไดดงน คาใชจายในการขายรวม ประกอบดวย คาใชจายในการขายคงท จ านวน 40,750 บาท และ คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวยเทากบ 2.33 บาทตอหนวย ซงตนทนผนแปรจะขนอยกบจ านวนของปรมาณสนคาทขายได ถาขายไดมากคาใชจายในการขายผนแปรกจะมาก และสงผลตอคาใชจายในการขายรวมมากไปดวย แตถาหากกจการขายสนคาไดจ านวนนอย คาใชจายในการขายผนแปรกจะนอย และสงผลใหคาใชจายในการขายรวมจะนอยตามไปดวย
นอกจากน กจการสามารถน าเอาสมการตนทนไปใชในการวางแผนคาใชจายในอนาคตไดอกดวย เชน ถากจการประมาณการวาในเดอนพฤศจกายน คาดวาจะมปรมาณสนคาทขายไดจ านวน 23,000 หนวย คาใชจายในการขายรวมโดยประมาณ จะเทากบ 94,340 บาท โดยแสดงการค านวณไดดงน
คาใชจายในการขายรวม = 40,750 + (2.33 x ปรมาณการขาย (หนวย))
ตนทนผสม (บาท) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
ตนทนผสม (บาท) = ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม)
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 19
จากสมการตนทนผสม
แทนคา ปรมาณการขาย เทากบ 23,000 หนวยในสมการขางตน ไดดงน คาใชจายในการขายรวม = 40,750 + (2.33 x 23,000)
= 94,340 บาท
2. วธแผนภมกระจาย
วธแผนภมกระจาย (Scatter graph Method) นเปนการน าเอาขอมลตนทนทรวบรวมไดมาก าหนดจดลงไปในแผนภาพ โดยใหแกนตง (Y) เปนตนทนหรอคาใชจายทตองการวเคราะห สวนแกนนอน (X) เปนระดบของกจกรรม หรอ ตวผลกดนตนทน เชน ปรมาณการผลต จ านวนชวโมงการท างาน หรอจ านวนชวโมงเครองจกร เปนตน เมอก าหนดจดแตจดลงไปในแผนภาพแลว ใหลากเสนตรง โดยใหผานจดตางๆ เกอบทกจด ไมจ าเปนตองลากเสนตอจด
แตใหลากผานจดแตละจดใหใกลเคยงมากทสด
ตวอยางท 2.4
จากขอมลตนทนและปรมาณการขายตามตวอยางท 2.3 สามารถน ามาสรางแผนภาพโดยใชวธแผนภมกระจาย ไดตามขนตอนดงน ขนท 1 ก าหนดจด โดยการสงเกตวาแตละเดอนมปรมาณการขาย (X) เทาใด และคาใชจายในการขาย (Y) เทาใด โดยก าหนดจดแตละลงในกราฟ
ขนท 2 ลากเสนตรงใหพยายามผานจดแตละจดใหมากทสด ขนท 3 หาจดตดแกนตง (Y) ซงจดตดน หมายถง ตนทนคงทหรอคาใชจายในการขายคงทนนเอง ซงจากกราฟทได จดตดแกนตงอยท 40,000 บาท
คาใชจายในการขายรวม (บาท) = 40,750 + (2.33 x ปรมาณการขาย (หนวย))
การบญชตนทน 2
2 - 20
x x
x
ภาพท 2.7 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม โดยใชวธแผนภมกระจาย
ขนท 4 ค านวณตนทนผนแปรตอหนวย โดยการใชปรมาณการขาย (X) ท 20,000 หนวย เนองจากจดนท าใหเกดตนทนรวมอยบนเสนทลากไวพอด ณ ปรมาณการขาย 20,000 หนวย มคาใชจายในการขายรวม เทากบ 87,000 บาท
หก ตนทนคงท (ทไดจากขนท 3) 40,000 บาท
ตนทนผนแปรรวม 47,000 บาท
ดงนน ตนทนผนแปรตอหนวย = ตนทนผนแปรรวม (บาท) ปรมาณการขาย (หนวย) = 47,000 20,000
= 2.35 บาทตอหนวย
จากขอมลขางตน ท าใหทราบตนทนคงท และตนทนผนแปรตอหนวย จงสามารถสรางเปนสมการตนทนผสม (คาใชจายในการขาย) ไดดงน
คาใชจายในการขายรวม (บาท)
ปรมาณการขาย
(หนวย) 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000
20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000
40,000
60,000
80,000
100,000
120,000
0
คาใชจายในการขายรวม (บาท) = 40,000 + ( 2.35 x ปรมาณการขาย (หนวย))
140,000
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 21
3. วธก าลงสองนอยทสด
การวเคราะหตนทนผสม เพอน าไปใชในการวางแผนและการตดสนใจ นอกเหนอจากวธจดสงสด – จดต าสดและวธแผนภมกระจายแลว ยงมวธการจ าแนกตนทนผสมโดยใชหลกการทางสถตศาสตรมาใช เพอก าหนดสมการตนทน นนคอ วธก าลงสองนอยทสด (Least Squares
Method) หรอวธสมการถดถอยเชงเสนตรงอยางงาย (Simple Linear Regression Analysis)
เปนอกวธหนงทมความนยมอยางมาก เพราะวธนเปนการน าเอาขอมลตนทนทรวบรวมไดทงหมดมาใชในการวเคราะห ซงถอไดวาวธการทางสถตน ท าใหผลทไดมความนาเชอถอมากทสดเมอเทยบกบวธการวเคราะหตนทนผสมวธการอน
วธก าลงสองนอยทสด จะน าเอาสมการเชงเสนตรงมาประยกตกบการวเคราะหขอมลตนทนผสม โดยก าหนดใหตนทนผสมเปนตวแปรตาม (Dependent Variables หรอ Y) สวนระดบของกจกรรม หรอสาเหตของการเกดตนทน หรอตวผลกดนตนทน เปนตวแปรอสระ (Independent Variables หรอ X) จากนนหาความสมพนธระหวางตวแปรทงสองตวน เพอค านวณหาตนทนคงท (a) และตนทนผนแปรตอหนวย (b) ซงแสดงเปนในรปของสมการดงตอไปน
โดยท
Y = ตนทนผสมรวม (บาท)
X = ระดบของกจกรรมหรอตวผลกดนตนทน (หนวย)
a = ตนทนคงท (บาท)
b = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย)
วธก าลงสองนอยทสด หรอ วธสมการถดถอยเชงเสนตรงอยางงาย ในการวเคราะหเพอค านวณหาตนทนคงท (a) และตนทนผนแปรตอหนวย (b) สามารถวเคราะหได 2 วธ ไดแก
วธท 1 ค านวณจากสมการปกต 2 สมการ
วธท 2 ค านวณคา a และ b จากสตรส าเรจ
Y = a + bX
การบญชตนทน 2
2 - 22
วธท 1 ค านวณจากสมการปกต 2 สมการ ดงน
∑Y = n a + b ∑X ………………….. (1)
∑XY = a ∑X + b ∑X2 ………………….. (2)
โดยท
n = จ านวนขอมล
Y = ตนทนผสมรวม (บาท)
X = ระดบของกจกรรมหรอตวผลกดนตนทน (หนวย)
a = ตนทนคงท (บาท)
b = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย)
วธท 2 ค านวณคา a และ b จากสตรส าเรจ ไดดงน
b = n ∑XY – (∑X) (∑Y)
n ∑X2 – (∑X)
2
a = Y – b X
โดยท
Y = ∑Y / n
X = ∑X / n
การวเคราะหตนทนผสมโดยใชวธก าลงสองนอยทสด เพอค านวณหาคา a และ b
สามารถเลอกใชวธใดวธหนงไดดงแสดงไวขางตน
แตอยางไรกตาม ในปจจบนมการใชคอมพวเตอรเปนเครองมอชวยในการค านวณ โดยการใชโปรแกรมส าเรจรปทมฟงกชนชวยในการค านวณคาทางสถต ตวอยางโปรแกรมทมฟงกชนเพอใชค านวณคาทางสถต เชน โปรแกรม Microsoft Excel โปรแกรม SPSS เปนตน เพยงแตกรอกขอมลตนทนทเกยวของ (คา Y) พรอมทงขอมลระดบของกจกรรมหรอสาเหตของการเกดตนทน (คา X) และใสในโปรแกรมดงกลาว กสามารถค านวณจดตดแกนตง (Intercept) ซงกคอคา a หรอ ตนทนคงท นนเอง และนอกจากนกสามารถค านวณคาความชน (slope) ซงกคอคา b หรอ ตนทนผนแปรตอหนวย นนเอง แตเพอใหมความเขาใจในขนตอนของการ
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 23
วเคราะหขอมลตนทนผสม ซงมความสมพนธกบสาเหตของการเกดตนทน หรอตวผลกดนตนทน ในเอกสารประกอบการสอนฉบบน จงเนนใหสามารถค านวณดวยมอได แทนการใชโปรแกรมส าเรจรปดงกลาว
ตวอยางท 2.5
จากขอมลตวอยาง 2.3 ถาหากน าขอมลตนทนมาวเคราะหตนทนผสม โดยใชวธก าลงสองนอยทสด สามารถน ามาแสดงการค านวณเพอน าไปแทนคาในสมการตางๆ ไดดงน
เดอน X
(พนหนวย)
Y
(พนบาท)
XY X2
มกราคม 18 81 1,458 324
กมภาพนธ 20 87 1,740 400
มนาคม 25 99 2,475 625
เมษายน 15 75 1,125 225
พฤษภาคม 12 69 828 144
มถนายน 24 96 2,304 576
กรกฎาคม 17 80 1,360 289
สงหาคม 10 64 640 100
กนยายน 19 85 1,615 361
ตลาคม 22 92 2,024 484
ผลรวม (∑) 182 828 15,569 3,528
วธท 1 ค านวณคา a และ b จากสมการปกต 2 สมการ
แทนคาในสมการ (1) และ (2)
∑Y = na + b∑X ………………….. (1)
∑XY = a ∑X + b ∑X2 ………………….. (2)
การบญชตนทน 2
2 - 24
828 = 10a + 182 b ………………….. (1)
15,569 = 182a + 3,528 b …….……………. (2)
(1)X 182 150,696 = 1,820a + 3,3124b ………………….. (3)
(2) X 10 155,690 = 1,820a + 35,280 b ………………….. (4)
เอาสมการ (4) – (3)
4,994 = 2,156 b
b = 4,994
2,156
= 2.316 บาทตอหนวย
แทนคา b = 2.316 ในสมการ (1)
828 = 10 a + 182(2.316)
10 a = 828 – 421.512
= 406.488
10
= 40.6488 พนบาท
ดงนน คาใชจายในการขายคงท เทากบ 40,648.8 บาท และคาใชจายในการขายผนแปรตอหนวย เทากบ 2.316 บาทตอหนวย
จากขอมลขางตน คาใชจายในการขายรวม สามารถก าหนดเปนสมการตนทนผสม ไดดงน คาใชจายในการขายรวม = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม)
คาใชจายในการขายรวม = 40,648.80+ (2.316 x ปรมาณการขาย (หนวย))
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 25
ตวอยางท 2.6
บรษท ศรฟา จ ากด มขอมลคาบ ารงรกษา และชวโมงการท างานเครองจกร ดงแสดงในตาราง โดยชวโมงเครองจกร (ชวโมง) ถอวาเปน X สวนคาบ ารงรกษา (บาท) ถอวาเปน Y
ดงนนน าขอมลคาบ ารงรกษา และชวโมงเครองจกร มาวเคราะหตนทนผสม โดยค านวณหาตนทนคงทและตนทนผนแปรตอหนวย โดยใชวธก าลงสองนอยทสด
เดอน ชวโมงเครองจกร (ชม.) คาบ ารงรกษา (บาท)
มกราคม 2,800 158,000
กมภาพนธ 3,550 170,000
มนาคม 2,500 148,000
เมษายน 3,250 164,000
พฤษภาคม 3,650 182,000
มถนายน 4,000 196,000
การวเคราะหขอมลตนทนผสมซงในทน คอ คาบ ารงรกษา โดยใชวธก าลงสองนอยทสด สามารถน ามาแสดงการค านวณเพอน าไปแทนคาในสมการตางๆ ไดดงน
เดอน X
(ชม.เครองจกร)
Y
(บาท)
XY X2
มกราคม 2,800 158,000 442,400,000 7,840,000
กมภาพนธ 3,550 170,000 603,500,000 12,602,500
มนาคม 2,500 148,000 370,000,000 6,250,000
เมษายน 3,250 164,000 533,000,000 10,562,500
พฤษภาคม 3,650 182,000 664,300,000 13,322,500
มถนายน 4,000 196,000 784,000,000 16,000,000
ผลรวม (∑) 19,750 1,018,000 3,397,200,000 66,577,500
การบญชตนทน 2
2 - 26
แทนคาในสมการ (1) และ (2)
∑Y = na + b∑X ………………….. (1)
∑XY = a ∑X + b ∑X2 ………………….. (2)
1,018,000 = 6a + 19,750 b ………………….. (1)
3,397,200,000 = 19,750a + 66,577,500 b …………….. (2)
(1)X 19,750 20,105,500,000 = 118,500a + 390,062,500 b …………….. (3)
(2) X 6 20,383,200,000 = 118,500a + 399,465,000 b …………….. (4)
เอาสมการ (4) – (3)
277,700,000 = 9,402,500 b
b = 277,700,000
9,402,500
= 29.53 บาทตอชวโมงเครองจกร
แทนคา b = 29.53 ในสมการ (1)
1,018,000 = 6 a + 19,750 (29.53)
6 a =1,018,000 – 58,3217.5
= 434,782.5
6
= 72,463.75 บาท
จากขอมลขางตน คาบ ารงรกษารวม สามารถก าหนดเปนสมการตนทนผสม ไดดงน คาบ ารงรกษารวม = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม)
คาบ ารงรกษารวม = 72,463.75 + (29.53 x จ านวนชวโมงเครองจกร (ชวโมง))
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 27
จากการวเคราะหขอมลตนทนผสม โดยใชวธก าลงสองนอยทสด เปนวธทนาเชอถอมากทสด เมอเทยบกบวธอนๆ เนองจากมหลกการทางคณตศาสตรเปนพนฐานการค านวณ และมการใชขอมลทงหมดทมอยมาประกอบการพจารณา แตมขอเสยคอยงยากตอการค านวณ ดงนนจะใชวธการใดในการวเคราะหขอมล ควรทจะพจารณาความเหมาะสม ใหตรงกบวตถประสงคของการใชงาน
สรป
ตนทนหรอคาใชจายตางๆทเกดจากการด าเนนธรกจ ถอเปนขอมลทางการบญชทมความส าคญตอบคคลทงภายใน และบคคลภายนอก จงมผลท าใหตองมการจ าแนกประเภทตนทนเพอสนองตอความตองการของผใชขอมล ซงการจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทนทไดอธบายในบทท 3 มการแบงประเภทตนทนออกเปน 4 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนกงคงท และตนทนผสม ซงการแบงตนทนในลกษณะน เปนขอมลเพอน าใชไปใชในการวางแผนและการควบคม รวมไปถงการน าเสนอขอมลในรปของงบก าไรขาดทนเพอใชประกอบการตดสนใจ ดงนน การวเคราะหตนทนตามพฤตกรรมตนทนจงมความส าคญ เพอใหขอมลมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด จงตองใชเทคนควธการทไดการยอมรบและนาเชอถอ ซงการวเคราะหพฤตกรรมตนทน รวมไปถงการประมาณคาตนทนสามารถท าได 3 วธ ไดแก วธการวเคราะหจดสงสด – ต าสด (High-Low Method) วธแผนภมกระจาย (Scatter Graph Method) และวธก าลงสองนอยทสด (Least Square Regression
Analysis) หรอ วธสมการถดถอยเชงเสนตรงอยางงาย (Simple Linear Regression Analysis)
การบญชตนทน 2
2 - 28
แบบฝกหด
ขอ 1. ใหแบงประเภทตนทนตามพฤตกรรมตนทน โดยระบวาตนทนใดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท หรอตนทนผสม โดยขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง
ขอ
ชอบญช
ประเภทของตนทน
ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนผสม
1 เหลกทใชในการผลตรถยนต
2 คาจางทจายใหกบพนกงานพนสรถยนต
3 คาเสอมราคาเครองจกร (วธจ านวนผลผลต)
4 คาโทรศพท
5 คานายหนา
6 คาน าคาไฟส านกงาน
7 คาเชาส านกงาน
8 เงนเดอนพนกงานขาย
9 คาโฆษณา
10 คาซอมแซมเครองจกร
11 คาขนสงออก
12 คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน (วธเสนตรง)
13 คาน ามนเชอเพลง
14 คาใชจายในการสงเสรมการขาย
15 คาเบยประกนภยส านกงาน
16 คาจางทจายใหกบยาม
17 คาสอบบญช
18 คาภาษทรพยสน
19 คาเชารถบรรทกพรอมคาน ามน
20 คาแรงทจายใหกบพนกงานท าความสะอาด
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 29
ขอ 2. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตองเกยวกบตนทนการผลตแตละประเภท
ขอ
ชอบญช
ประเภทของตนทน
ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนผสม
1 เงนเดอนผจดการโรงงาน
2 แปงทใชในการผลตเคก
3 คาแรงทจายใหกบพนกงานนวดแปง
4 คาน า คาไฟ ในโรงงาน
5 ผงฟทใชผสมเพอท าเคก
6 คาเบยประกนภยโรงงาน
7 คาเสอมราคาเครองอบขนม
8 สผสมครมเพอท าเคก
9 คาซอมแซมเครองอบขนมเคก
10 คาจางทจายใหกบพนกงานแตงหนาเคก
11 คาโทรศพทโรงงาน
12 คาเสอมราคาเครองจกร
13 ไมสกทใชท าเกาอ
14 คาจางทจายใหกบยามประจ าโรงงาน
15 คาแรงทจายใหกบชางท าเฟอรนเจอร
16 แลคเกอรทใชทาสเกาอ
17 คาภาษขาเขาวตถดบทสงมาจากตางประเทศ
18 คาขนสงเมอซอวตถดบ
19 คาซอมแซมเครองจกร
20 ตะปทใชท าโตะ
การบญชตนทน 2
2 - 30
ขอ 3. ขอมลตอไปนเปนขอมลตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในบรษท อดรการคา จ ากด
หนวย : บาท
วตถดบทางตรง 250,000
วตถดบทางออม 57,000
คาแรงงานทางตรง 300,000
คาแรงงานทางออม 27,000
คาสาธารณปโภค-โรงงาน 89,000
คาสาธารณปโภค-ส านกงาน 78,000
คาเบยประกนภย-โรงงาน 55,000
คาเบยประกนภย-ส านกงาน 36,000
คาเสอมราคา-โรงงาน 48,000
คาเสอมราคา-เครองจกร 50,000
คาเชาส านกงาน 20,000
คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 24,000
เงนเดอนผจดการโรงงาน 150,000
เงนเดอนพนกงานฝายขาย 30,000
เงนเดอนพนกงานฝายบญช 24,000
คาขนสงออก 33,000
คาโฆษณา 87,000
คารบรองลกคา 30,000
ใหท า ค านวณตนทนหรอคาใชจายตางๆ แยกตามการจ าแนกประเภทของตนทน ดงน 1. คาใชจายการผลต
2. ตนทนขนตน
3. ตนทนแปรสภาพ
4. ตนทนผลตภณฑ
5. ตนทนการผลต
6. คาใชจายในการขาย
7. คาใชจายในการบรหารงาน
8. ตนทนประจ างวด
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 31
ขอ 4. จากขอมลตนทนหรอคาใชจายตอไปน ใหระบวา อะไรคอสาเหตของการเกดตนทน
ตนทนหรอคาใชจาย สาเหตของการเกดตนทน (Cost Driver)
วตถดบทางตรง
คาแรงงานทางตรง
คาน าคาไฟ
คาบ ารงรกษาเครองจกร
คาเสอมราคา – เครองจกร (วธปรมาณการผลต)
ขอ 5. บรษท สายตาด จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายแวนตายหอหนง โดยจากประสบการณทผานมา บรษทมการก าหนดสมการตนทนเกยวกบการตรวจสอบคณภาพรายเดอนไวเทากบ 20,000 + 150X โดยท X คอ ปรมาณการผลตแวนตา ถาในระหวางเดอนมกราคม 25X2 บรษทคาดวาจะผลตแวนตาจ านวนทงสน 1,500 อน
ใหท า
1. ค านวณตนทนในการตรวจสอบคณภาพตอหนวยโดยประมาณของเดอนมกราคม 25X2
จะเทากบเทาใด
2. ค านวณตนทนในการตรวจสอบคณภาพรวมโดยประมาณของเดอนมกราคม 25X2 จะเทากบเทาใด
ขอ 6. บรษท ตรงเวลา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายนาฬกายหอหนง โดย บรษทมการก าหนดสมการตนทนผสมเกยวกบคาใชจายในการออกแบบผลตภณฑรายเดอนไวเทากบ 50,000 + 50X โดยท X คอ จ านวนชวโมงในการออกแบบ ถาในระหวางเดอนมกราคม 25X2 บรษทคาดวาจะมจ านวนชวโมงการออกแบบจ านวนทงสน 500 ชวโมง
ใหท า
1. ค านวณตนทนในการออกแบบตอหนวยโดยประมาณของเดอนมกราคม 25X2 จะเทากบเทาใด
2. ค านวณตนทนในการออกแบบรวมโดยประมาณของเดอนมกราคม 25X2 จะเทากบเทาใด
การบญชตนทน 2
2 - 32
ขอ 7. บรษท ยงอดมทรพย จ ากด ก าลงพจารณาทจะประมาณการตนทนเพอท าการวางแผนเกยวกบตนทนซอมบ ารงทจะเกดขนในอนาคต ซงผบรหารไดพจารณาวาตนทนทจะเกดขน
มกจะมความสมพนธระหวางชวโมงเครองจกร ขอมลการซอมบ ารงทเกบรวบรวมไดในชวง 4 เดอนทผานมา มดงน
เดอน จ านวนชวโมงเครองจกร
(ชวโมง) ตนทนคาซอมบ ารง (บาท)
มกราคม 2,500 7,000
กมภาพนธ 1,500 5,000
มนาคม 2,000 6,000
เมษายน 3,000 8,000
ใหท า 1. จากขอมลขางตน รายการใดคอสาเหตของการเกดตนทน (Cost driver) และรายการใด
คอคาใชจายหรอตนทนทน ามาวเคราะห 2. วเคราะหตนทนผสม (คาบ ารงรกษา) โดยใชวธคาสงสด – ต าสด (High – Low
Method) เพอแบงสวนของตนทนคงท และตนทนผนแปร 3. จากขอมลขางตน ใหวเคราะหตนทนผสม โดยใชวธ ก าลงสองนอยทสด (Least Squares
Regression Analysis)
ขอ 8. บรษท อดมโชค จ ากด ก าลงพจารณาทจะประมาณการตนทนเพอท าการวางแผนเกยวกบคาแรงงานทางออมทจะเกดขนในอนาคต ซงผบรหารไดพจารณาวาตนทนทจะเกดขน
มกจะมความสมพนธระหวางชวโมงการท างานของพนกงาน ขอมลคาแรงงานทางออมทเกบรวบรวมไดในชวง 5 เดอนทผานมา มดงน
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 33
เดอน คาแรงงานทางออม (บาท) จ านวนชวโมงการท างาน
(ชวโมง)
เมษายน 120,000 5,000
พฤษภาคม 115,000 4,500
มถนายน 128,000 6,000
กรกฎาคม 130,000 8,000
สงหาคม 150,000 9,500
ใหท า 1. จากขอมลขางตน รายการใดคอสาเหตของการเกดตนทน (Cost driver) และรายการใด
คอคาใชจายหรอตนทนทน ามาวเคราะห 2. วเคราะหตนทนผสม (คาบ ารงรกษา) โดยใชวธคาสงสด – ต าสด (High – Low
Method) เพอแบงสวนของตนทนคงท และตนทนผนแปร 3. จากขอมลขางตน ใหวเคราะหตนทนผสม โดยใชวธ ก าลงสองนอยทสด (Least Squares
Regression Analysis)
การบญชตนทน 2
2 - 34
ขอ 9. บรษท ฟาไทย จ ากด ท าการผลตพลาสตก ไดจดท างบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 โดยมขอมลดงน
บรษท ฟาไทย จ ากด
งบก าไรขาดทน
ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25 X1
หนวย: บาท
ตลาคม พฤศจกายน ธนวาคม
จ านวนหนวยทขาย (หนวย) 10,000 15,000 17,000
ยอดขาย 2,000,000 3,000,000 3,400,000 หก ตนทนขาย 800,000 1,200,000 1,360,000 ก าไรขนตน 1,200,000 1,800,000 2,040,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน
เงนเดอน 300,000 300,000 300,000 คาขนสง 200,000 250,000 270,000 คาไฟฟา 175,000 200,000 210,000 คาโฆษณา 120,000 120,000 120,000 คาเสอมราคา 50,000 50,000 50,000 รวมคาใชจายในการด าเนนงาน 845,000 920,000 950,000 ก าไรสทธ 355,000 880,000 1,090,000
ใหท า
1. จากงบก าไรขาดทนขางตน ใหระบวาตนทนหรอคาใชจายแตละชนด ตนทนใดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท และตนทนผสม และใหระบวาอะไรคอสาเหตของการเกดตนทนผนแปรและตนทนผสม
2. ใหวเคราะหแยกตนทนผสมเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยใชวธสงสด -ต าสด (High-Low Method)
บทท 2 พฤตกรรมตนทนและการประมาณตนทน 2 - 35
ขอ 10. บรษท พลาสตกไทย จ ากด ท าการผลตพลาสตก ไดจดท างบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 มนาคม 25 X1 โดยมขอมลดงน
บรษท พลาสตกไทย จ ากด
งบก าไรขาดทน
ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 มนาคม 25X1
หนวย: บาท
มกราคม กมภาพนธ มนาคม
จ านวนหนวยทขาย (หนวย) 20,000 25,000 28,000
ยอดขาย 7,000,000 8,750,000 9,800,000
หก ตนทนขาย 8,000,000 3,750,000 4,200,000
ก าไรขนตน 4,000,000 5,000,000 5,600,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
เงนเดอน 800,000 800,000 800,000
คาขนสง 500,000 575,000 620,000
คาไฟฟา 520,000 605,000 656,000
คาโฆษณา 450,000 450,000 450,000
คาเสอมราคา 200,000 200,000 200,000
รวมคาใชจายในการด าเนนงาน 2,470,000 2,630,000 7,260,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 1,530,000 2,370,000 2,874,000
ใหท า
1. จากงบก าไรขาดทน ใหระบวาตนทนหรอคาใชจายแตละชนด ตนทนใดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท และตนทนผสม
2. หากตนทนรายการใดเปนตนทนผสม ใหวเคราะหแยกตนทนผสมเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยใชวธสงสด-ต าสด (High-Low Method)
3. จดท างบก าไรขาดทนโดยประมาณส าหรบเดอนเมษายน 25X2 ถาหากในเดอนเมษายนมจ านวนหนวยทขายโดยประมาณเทากบ 30,000 หนวย
การบญชตนทน 2
2 - 36
ขอ11. บรษท อดรอตสาหกรรมไทย จ ากด ท าการผลตพลาสตก ไดจดท างบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 โดยมขอมลดงน
บรษท อดรอตสาหกรรมไทย จ ากด
งบก าไรขาดทน
ส าหรบงวด 3 เดอน สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1
หนวย: บาท
ตลาคม พฤศจกายน ธนวาคม
จ านวนหนวยทขาย (หนวย) 1,500 2,000 3,000
ยอดขาย 4,500,000 6,000,000 9,000,000 หก ตนทนขาย 1, 800,000 2,400,000 3,600,000 ก าไรขนตน 2,700,000 3,600,000 5,400,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน
เงนเดอน 500,000 500,000 500,000 คานายหนา 450,000 600,000 900,000 คาสาธารณปโภค 375,000 400,000 450,000 คาโฆษณา 500,000 500,000 500,000 คาเสอมราคา 150,000 150,000 150,000 รวมคาใชจายในการด าเนนงาน 1,975,000 2,150,000 2,500,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 725,000 1,450,000 2,900,000
ใหท า
1. จากงบก าไรขาดทน ใหระบวาตนทนหรอคาใชจายแตละชนด ตนทนใดเปนตนทนผนแปร ตนทนคงท และตนทนผสม
2. หากตนทนรายการใดเปนตนทนผสม ใหวเคราะหแยกตนทนผสมเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยใชวธสงสด-ต าสด (High-Low Method)
3. จดท างบก าไรขาดทนโดยประมาณส าหรบเดอนมกราคม 25X2 ถาหากในเดอนมกราคม มจ านวนหนวยทขายโดยประมาณเทากบ 4,200 หนวย
บทท 3
การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร
ธรกจสวนใหญมวตถประสงคหลกเพอหวงผลก าไรสงสด ดงนนผบรหารของแตละธรกจจงมการวางนโยบาย และแนวปฏบตเพอใหบรรลวตถประสงค ดงนนการทผบรหารจะด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคดงกลาว ผบรหารตองใหความส าคญกบปจจยตางๆทมากระทบกบผลก าไรของบรษท ซงปจจยดงกลาวไดแก กลยทธทางการตลาด ความสามารถในการขายสนคา คณภาพของสนคา การก าหนดราคาสนคา และรวมไปถงการควบคมตนทนทเกยวของกบการด าเนนธรกจ แตถาหากพจารณาในสวนของขอมลทางการบญชทมผลกระทบตอก าไรของบรษท ขอมลการบญชทส าคญไดแก ตนทนซงประกอบดวย ตนทนคงท และตนทนผนแปรและปรมาณการขาย ซงทงสองปจจยนมผลตอการวางแผนก าไรของกจการ หรอเครองมอดงกลาวกคอการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณและก าไรนนเอง
ความหมายของการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร
การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร (Cost – Volume - Profit Analysis: CVP
Analysis) เปนเครองมอวเคราะหขอมลทน าเอาขอมลทางการบญชมาใชประกอบการวางแผน การควบคม และการตดสนใจใหกบผบรหาร เพราะการศกษาถงความสมพนธของตนทน ปรมาณและก าไร เปนการพจารณาถงผลกระทบตอก าไรของธรกจ ขอมลทน ามาใชในการวเคราะห ไดแก ขอมลเกยวกบตนทน ปรมาณการขาย และก าไรของกจการ ความสมพนธของปจจยแตละปจจย สามารถอธบายไดดงน เมอมการเปลยนแปลงของตนทน (ไมวาจะเปนตนทนผนแปรหรอตนทนคงท) หรอปรมาณการขาย จะมผลท าใหผลการด าเนนงานของกจการมการเปลยนแปลง เชน หากพจารณาในสวนของปรมาณการขาย ถากจการขายผลตภณฑไดในปรมาณมาก จะท าใหก าไรของกจการมการเปลยนแปลงในทางทเพมขน ในทางตรงกนขามถากจการขายผลตภณฑไดในปรมาณทลดลง ผลก าไรของธรกจจะเปลยนแปลงในทางทลดลง แตถาหากพจารณาในประเดนของตนทน ไมวาจะเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท การเปลยนแปลงของตนทนทลดลง จะมผลท าใหก าไรของกจการเปลยนแปลงในทางทเพมขน ในทางตรงกนขาม ถาหากตนทนเปลยนแปลงในทางทเพมขน จะมผลท าใหก าไรของกจการเปลยนแปลงในทศทางตรงกนขามคอตนทนจะลดลง เปนตน ดงนนการวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณ และก าไรจงมความส าคญตอการวางแผนก าไรของธรกจ
การบญชตนทน 2
3 - 2
การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณและก าไรในบทน ตวแปรทส าคญทเปนองคประกอบทส าคญ ไดแก ปรมาณการขาย (Volume or Quantity) ราคาขายตอหนวย
(Selling Price per unit) ตนทนผนแปรตอหนวย (Variable Cost per unit) ตนทนคงทรวม (Total Fixed Costs) และ สดสวนการขาย (Sales Mix)
การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร จะอยภายใตขอสมมตดงตอไปน 1. พฤตกรรมของรายไดและตนทนมความสมพนธเปนแบบเสนตรง อยภายใตชวง
ระดบของกจกรรมหนงๆ (Relevant Range)
2. ตนทนทน ามาพจารณาจะจ าแนกไดเปน 2 ลกษณะคอ ตนทนผนแปรและตนทนคงท 3. ปจจยทมผลกระทบตอตนทนหรอรายไดคอการเปลยนแปลงในระดบของกจกรรม
หรอสาเหตของการตนทน คอ ปรมาณสนคาทขาย
4. ไมมสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวด นนคอปรมาณสนคาทขายจะเทากบปรมาณสนคาทผลต
5. สดสวนการขายของสนคาแตละชนดไมมการเปลยนแปลง
การจ าแนกตนทนส าหรบการวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร สามารถจ าแนกไดเปน2 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปรและตนทนคงท ซงตนทนทงสองประเภทไดอธบายไวโดยละเอยดแลวในบทท 2 ดงนนก าไรสวนเกนซงเกดจากผลตางของรายไดหรอยอดขายกบตนทนผนแปรรวมจงหมายถงก าไรอกลกษณะหนงทแตกตางจากก าไรขนตน ทเคยกลาวถงกอนหนาน และก าไรสวนนเรยกวา ก าไรสวนเกน ดงนนกอนจะอธบายถงการน าขอมลไปใชในการวางแผนและตดสนใจ จะกลาวถงความหมายและการใชขอมลจากก าไรสวนเกน ในหวขอถดไป
ก าไรสวนเกน
ก าไรสวนเกน (Contribution Margin: CM) คอรายไดสวนทเหลอหลงจากมการหกตนทนผนแปรรวมแลว (ศศวมล มอ าพล, 2556 : 5 - 3) หลงจากนนคอยน าไปชดเชยสวนของตนทนคงทรวม ซงหมายความวาถาก าไรสวนเกนมมากกวาตนทนคงทรวม จะท าใหกจการมก าไรจากการด าเนนงาน ทางตรงกนขาม ถาก าไรสวนเกนมนอยกวาตนทนคงท แสดงวาก าไรสวนเกนไมสามารถชดเชยสวนทเปนตนทนคงทได นนคอจะท าใหกจการมผลขาดทนจากการด าเนนงานแทน ซงในการพจารณาก าไรสวนเกน สามารถพจารณาได 3 ลกษณะ ไดแก
1. ก าไรสวนเกนรวม (Total Contribution Margin)
2. ก าไรสวนเกนตอหนวย (Unit Contribution Margin)
3. อตราสวนก าไรสวนเกน (Contribution Margin Ratio)
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 3
เพอใหเขาใจในเรองเกยวกบก าไรสวนเกนมากขน จะอธบายรายละเอยดการค านวณ ในแตละหวขอตามล าดบ ดงน
1. ก าไรสวนเกนรวม
ก าไรสวนเกนรวม (Total Contribution Margin : TCM) เปนรายไดสวนทเหลอหลงจากหกตนทนผนแปร หรอก าไรสวนเกนเกดจากผลตางระหวางยอดขายหรอรายไดรวมกบตนทนผนแปรรวม ซงตนทนหรอคาใชจายทมลกษณะเปนตนทนผนแปรไดอธบายโดยละเอยดไวแลวในบทท 2
โดยทรายไดหรอยอดขายเกดจากราคาขายตอหนวยคณกบจ านวนหรอปรมาณการขาย สวนตนทนผนแปรรวมเกดจากตนทนผนแปรตอหนวยคณกบปรมาณการผลต แตเนองในบทนใหขอสมมตฐานวาปรมาณการผลตและปรมาณการขายเทากน ดงนนปรมาณสนคาทน ามาคณจะใชตวแปรตวเดยวกน นอกจากน ตนทนทมลกษณะเปนตนทนผนแปร ยกตวอยางเชน
วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาน าคาไฟ คานายหนา คาน ามน เปนตน ดงนน ก าไรสวนเกนรวม สามารถแสดงการค านวณไดดงน
โดยท TCM = ก าไรสวนเกนรวม หรอTotal Contribution Margin (บาท) Q = ปรมาณการขาย หรอ Quantity (หนวย) S = ราคาขายตอหนวย หรอ Selling price per unit (บาทตอหนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย หรอ Variable cost per unit (บาทตอหนวย)
ก าไรสวนเกนรวม (บาท) = ยอดขาย – ตนทนผนแปรรวม
= (ราคาขาย/หนวย x ปรมาณการขาย) – (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)
TCM = SQ - VQ
การบญชตนทน 2
3 - 4
2. ก าไรสวนเกนตอหนวย
ก าไรสวนเกนตอหนวย (Unit Contribution Margin: UCM) เปนการพจารณาผลตางระหวางยอดขายและตนทนผนแปรตอจ านวนสนคาทผลตหรอขายหนงหนวย ดงนน ก าไรสวนเกนตอหนวย สามารถแสดงการค านวณไดดงน
โดยท UCM = ก าไรสวนเกนตอหนวย หรอ Unit Contribution Margin (บาทตอหนวย) S = ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย)
3. อตราสวนก าไรสวนเกน
อตราก าไรสวนเกน (Contribution Margin Ratio: CMR) เปนการพจารณาก าไรสวนเกนเทยบกบยอดขาย ซงสามารถพจารณาได 2 ลกษณะ ดงน
3.1. พจารณาจากก าไรสวนเกนรวมเทยบกบยอดขาย
ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท/หนวย) = ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย
UCM = S - V
อตราสวนก าไรสวนเกน = ก าไรสวนเกนรวม
ยอดขาย
= ยอดขาย – ตนทนผนแปรรวม
ยอดขาย
CMR = SQ – VQ
SQ
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 5
3.2. พจารณาจากก าไรสวนเกนตอหนวยเทยบกบราคาขายตอหนวย
ตวอยางท 3.1
บรษท ประกอบการคา จ ากด ท าการผลตและขายกระเปาหนง ในเดอนทผานมาบรษทขายกระเปาได 1,500 ใบ ราคาขายตอใบ 500 บาท โดยมขอมลตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน
ตนทนการผลต
วตถดบทางตรง 55 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 50 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 25 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท(รวม) 120,000 บาท
คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขายผนแปร 20 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายคงท (รวม) 100,000 บาท
คาใชจายในการบรหารงานคงท (รวม) 130,000 บาท
จากขอมลขางตน ใหค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราก าไรสวนเกน
วธการค านวณ
เนองจากขอมลตนทนขางตนยงไมไดรวมสวนของตนทนผนแปร และตนทนคงท ดงนนกอนท าการค านวณก าไรสวนเกนแตละลกษณะ กจการตองค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวยและตนทนคงทรวม เพอใชประกอบการค านวณ ซงสามารถค านวณไดดงน
อตราสวนก าไรสวนเกน = ก าไรสวนเกนตอหนวย
ราคาขายตอหนวย
= ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย
ราคาขายตอหนวย
CMR = S – V
S
การบญชตนทน 2
3 - 6
1. ตนทนผนแปรตอหนวย ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคานายหนา ตามล าดบ ซงเทากบ 150 บาทตอหนวย (55 + 50 + 25 +
20 )
2. ตนทนคงทรวม ประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท (รวม) และคาใชจายในการขายและบรหารงานคงท (รวม) ซงเทากบ 350,000 บาท (120,000 + 100,000 +130,000)
จากขอมลตนทนผนแปรตอหนวย และตนทนคงท จะน ามาค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราสวนก าไรสวนเกน ไดดงน
1. ก าไรสวนเกนรวม ค านวณจากผลตางของยอดขาย และ ตนทนผนแปรรวม
TCM = SQ – VQ
= (500 x 1,500) – (150 x 1,500)
= 750,000 – 225,000
= 525,000 บาท
ดงนน ก าไรสวนเกนรวม เทากบ 525,000 บาท
2. ก าไรสวนเกนตอหนวย
UCM = S - V
= 500 – 150
= 350 บาทตอหนวย
ดงนน ก าไรสวนเกนตอหนวย เทากบ 350 บาท
ก าไรสวนเกนรวม (บาท) = ยอดขาย – ตนทนผนแปรรวม
= (ราคาขาย/หนวย x ปรมาณการขาย) – (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)
ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท/หนวย) = ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 7
3. อตราสวนก าไรสวนเกน
CMR = S – V
S
= 500 – 150
500
= 350
500
= 0.70 หรอ 70 %
จากการค านวณก าไรสวนเกนรวม 525,000 บาท และก าไรสวนเกนตอหนวย 350 บาทตอหนวย แสดงใหเหนวา บรษท ประกอบการคา จ ากด มยอดขายทสามารถน าไปชดเชยสวนของตนทนคงทรวม 350,000 บาทไดและเมอบรษทน าไปหกออกจากตนทนคงทแลว บรษทจะมก าไรจากการด าเนนงาน หรอ จากการขายกระเปาหนง 1 ใบ บรษทจะมก าไรเทากบ 350
บาททสามารถน าไปชดเชยสวนของตนทนคงทรวมได สวนจากการค านวณอตราสวนก าไรสวนเกน เทากบ 0.70 หรอ 70 % หมายความวา บรษทจะมก าไรเหลอเทากบ 70 บาทเมอขายสนคาได 100 บาท ทจะน าไปชดเชยสวนของตนทนคงท หลงจากนนน าก าไรทไดไปหกออกจากตนทนคงท สวนทเหลอกจะเปนก าไรจากการด าเนนงานของบรษท
ประโยชนจากการใชขอมลก าไรสวนเกน ถากจการมการผลตและขายสนคาหลายชนด กจการสามารถน าขอมลก าไรสวนเกนตอหนวยมาประกอบการตดสนใจได เชน ถากจการมขอจ ากดของเครองจกร ซงมเพยงเครองเดยว สามารถผลตสนคาไดเพยงชนดเดยว ดงนนการจะเลอกผลตสนคาชนดใด ผบรหารสามารถพจารณาจากขอมลก าไรสวนเกนตอหนวยได โดยเลอกทจะผลตสนคาทมก าไรสวนเกนตอหนวยสงทสดหรออตราสวนก าไรสวนเกนทสงทสด
อตราสวนก าไรสวนเกน = ก าไรสวนเกนตอหนวย
ราคาขายตอหนวย
= ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย
ราคาขายตอหนวย
การบญชตนทน 2
3 - 8
การน าเสนองบการเงนแบบแสดงก าไรสวนเกน
การใชขอมลการบญชบรหารเปนการน าเสนอขอมลบญชท สามารถน าไปใชประกอบการตดสนใจของผบรหารได ซงก าไรสวนเกนจากทค านวณไดกถอวาเปนการน าเสนอขอมลทน าไปประยกตใชเพอเปนประโยชนตอการบรหารจดการดงทกลาวแลวขางตน รปแบบของการน าเสนอขอมลสามารถท าในรปแบบของงบก าไรขาดทน แตการจ าแนกประเภทของตนทนจะแบงไปตามพฤตกรรมของตนทน ซงไดเปน 2 ลกษณะคอตนทนผนแปรและตนทนคงทโดยมการแสดงก าไรสวนเกนในงบการเงน หรอเรยกวา งบก าไรขาดทนแบบก าไรสวนเกน (Contribution Approach) ดงนนรปแบบของงบก าไรขาดทนดงกลาว จงแตกตางจากงบก าไรขาดทนทน าเสนอใหกบบคคลภายนอก ซงการน าเสนอขอมลตนทนตองเสนอตนทนทกประเภททรวมอยในผลตภณฑไมวาจะเปนตนทนคงทหรอตนทนผนแปร โดยไมมการแยกสวนตนทนไปตามพฤตกรรมของตนทน แตอยางไรกตาม ไมวาจะน าเสนองบการเงนแบบแสดงก าไรสวนเกน หรองบการเงนทเสนอตอบคคลภายนอก ผลลพธหรอก าไรสทธทงสองวธจะเทากน (ถาปรมาณการผลตเทากบปรมาณการขาย ไมมสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดมาเกยวของ)
จากขอมลตวอยางท 3.1 สามารถน าเสนองบก าไรขาดทนแบบแสดงก าไรสวนเกน ไดดงน
ขายสนคา (500 x 1,500) 750,000
หก ตนทนผนแปร ตนทนการผลตผนแปร (130 x 1,500) 195,000
คาใชจายในการขายผนแปร (20 x 1,500) 30,000 225,000
ก าไรสวนเกน (Contribution Margin) 525,000
หก ตนทนคงท คาใชจายการผลตคงท 120,000
คาใชจายในการขายคงท 100,000
คาใชจายในการบรหารคงท 130,000 350,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 175,000
หก ภาษเงนได (20%ของก าไรจากการด าเนนงาน) 35,000
ก าไรสทธ 140,000
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 9
การวเคราะหจดคมทน
การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณและก าไร นอกเหนอจากก าไรสวนเกนแลว การวเคราะหจดคมทน (Break Even Point Analysis) กถอเปนเครองมอทางการบญชอกเรองหนงทผบรหารหรอผใชขอมลน าไปใชประกอบการวางแผนและการตดสนใจไดเชนกน ซงจดคมทน (Break Even Point: BEP) คอจดทท าใหกจการไมมก าไรหรอไมมขาดทน หรอเปนจดทรายไดรวมกบตนทนรวมหรอคาใชจายรวมเทากน โดยปกตการค านวณหาจดคมทนจะเปนการค านวณหาปรมาณการขาย ณ จดคมทน
การค านวณจดคมทน สามารถค านวณได 3 วธ คอ 1. โดยการใชสมการ 2. โดยใชสตรก าไรสวนเกน และ 3. โดยการวาดกราฟ แตละวธจะอธบายในหวขอถดไป
1. โดยการใชสมการ
จากหลกการของจดคมทนทกลาววา จดคมทนคอจดไมมผลก าไรและไมขาดทน หรอก าไรเทากบศนยพอด หรอเปนจดทท าใหรายไดหรอยอดขายเทากบตนทนรวมหรอคาใชจายรวม ดงนน การค านวณหาจดคมทนโดยการใชสมการ คอ การค านวณหาปรมาณการขาย ณ จดคมทนนนเอง จะสามารถแสดงการค านวณไดดงน
โดยท S = ราคาขายตอหนวย หรอ Selling price per unit (บาท/หนวย) QBEP = ปรมาณการขาย ณ จดคมทน หรอ Quantity at Break Even Point (หนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย หรอ Variable cost per unit (บาท/หนวย) FC = ตนทนคงทรวม หรอ Fixed Cost (บาท)
รายไดรวม – ตนทนรวม = ก าไร รายไดรวม – ตนทนรวม = 0
รายไดรวม = ตนทนรวม
(ราคาขายตอหนวย x ปรมาณการขาย) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปรตอหนวย x ปรมาณการขาย)
SQBEP = FC + VQBEP
การบญชตนทน 2
3 - 10
ตวอยางท 3.2
จากตวอยางท 3.1 บรษท ประกอบการคา จ ากด สามารถสรปขอมลไดดงน ราคาขายตอหนวย (S) 500 บาท
ตนทนผนแปรตอหนวย (V) 150 บาท
ตนทนคงทรวม (FC) 350,000 บาท
วธการค านวณ
จากหลกการของจดคมทน สามารถสรางเปนสมการไดดงน รายไดรวม – ตนทนรวม = 0 รายไดรวม = ตนทนรวม
(ราคาขาย/หนวย x ปรมาณการขาย) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณขาย)
SQBEP = FC + VQBEP
500 QBEP = 350,000 + 150 QBEP
500 QBEP - 150 QBEP = 350,000
350 QBEP = 350,000
QBEP = 350,000
350
= 1,000 ใบ
ดงนน ปรมาณการขาย ณ จดคมทน เทากบ 1,000 หนวย ซงหมายความวา บรษท ประกอบการคา จ ากด จะตองขายกระเปาหนงอยางนอย เดอนละ 1,000 ใบ จงจะคมทน ถาบรษทขายไดต ากวา 1,000 ใบ แสดงวาบรษทจะขาดทน แตในทางตรงกนขาม ถาบรษทขายไดมากกวา 1,000 ใบ แสดงวาบรษทไดก าไรจากการขายกระเปาหนง
แสดงการพสจนวา ณ ระดบปรมาณการขาย 1,000 ใบ จะคมทนหรอไม สามารถแสดงไดดงน
ขายสนคา (500 x 1,000) 500,000
หก ตนทนผนแปร (150 x 1,000) 150,000
ก าไรสวนเกน 350,000
หก ตนทนคงท 350,000
ก าไรจากการด าเนนงาน - 0 -
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 11
2. โดยการใชสตรก าไรสวนเกน
จากหลกการของก าไรสวนเกน ก าไรสวนเกนคอสวนทเหลอของรายไดหลงจากหกตนทนผนแปรแลวหรอเปนสวนของก าไรทน าไปชดเชยตนทนคงท สวนทเหลอหลงจากหกตนทนคงทคอก าไรของธรกจ ดงนนจดคมทนเมอค านวณโดยพจารณาจากก าไรสวนเกนจงหมายถงจดทท าใหก าไรสวนเกนเทากบตนทนคงทรวมนนเอง โดยการค านวณจดคมทนสามารถใชก าไรสวนเกนตอหนวยหรออตราสวนก าไรสวนเกน ใชเปนสตรในการค านวณไดทงสองรายการ โดยแสดงการค านวณไดดงน
หรอ ค านวณหายอดขาย ณ จดคมทน (บาท) สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน
ตวอยางท 3.3
จากตวอยางท 3.1 การค านวณจดคมทนโดยใชสตรก าไรสวนเกน สามารถค านวณไดดงน
จดคมทน (หนวย) = ตนทนคงทรวม
ก าไรสวนเกนตอหนวย
QBEP = FC
S – V
= 350,000
500 – 150
= 350,000
350
จดคมทน (หนวย) = ตนทนคงทรวม
ก าไรสวนเกนตอหนวย
QBEP = FC
S - V
ยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) = ตนทนคงทรวม
อตราสวนก าไรสวนเกน
= FC
(S – V) / S
การบญชตนทน 2
3 - 12
= 1,000 ใบ
ดงนน ปรมาณการขาย ณ จดคมทน เทากบ 1,000 ใบ
หรอ ถาตองการค านวณหายอดขาย ณ จดคมทน สามารถค านวณไดดงน ยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) = ตนทนคงทรวม
อตราสวนก าไรสวนเกน
= ตนทนคงทรวม
ก าไรสวนเกนตอหนวย / ราคาขายตอหนวย
ยอดขาย ณ จดคมทน = FC
(S – V) / S
= 350,000
(500 – 150) / 500
= 350,000
0.7
= 500,000 บาท
ดงนน ยอดขาย ณ จดคมทน เทากบ 500,000 บาท
หรอ อาจค านวณยอดขาย ณ จดคมทน โดยการคณราคาขายตอหนวยกบปรมาณการขาย ณ จดคมทนกไดเชนกน
ยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) = ราคาขายตอหนวย x ปรมาณการขาย ณ จดคมทน = S x QBEP
= 500 x 1,000
= 500,000 บาท
ดงนน ไมวาจะใชสตรก าไรสวนเกน หรอใชวธคณดวยราคาขายตอหนวยกบปรมาณการขาย ณ จดคมทน ยอดขาย ณ จดคมทน จะเทากบ 500,000 บาท เทากน
3. โดยการวาดกราฟ
การค านวณหาจดคมทนนอกจากจะใชสมการ และสตรก าไรสวนเกนในการค านวณแลว สามารถหาจดคมทนโดยการวาดกราฟไดเชนกน ซงการวาดกราฟ สามารถพจารณาได 2
ลกษณะ ไดแก กราฟตนทน ปรมาณและก าไร (Cost – Volume – Profit Graph) และกราฟก าไร (Profit – Volume Graph)
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 13
3.1. กราฟตนทน ปรมาณและก าไร
การค านวณจดคมทนโดยการวาดกราฟตนทน ปรมาณและก าไร (Cost – Volume –
Profit Graph) นน เปนการหาจดตดระหวางเสนรายไดรวมและเสนตนทนรวม ดงนนกอนจะวาดกราฟจ าเปนตองมการก าหนดระดบของปรมาณการขายสนคาแตละระดบ (หรอ แกน X) เพอค านวณหารายไดรวมและตนทนรวม (หรอ แกน Y) กอน เพอน าไปก าหนดปรมาณการขาย และรายไดหรอตนทนรวม (จด X และ Y) ในกราฟ ซงมขนตอนดงน
ขนท 1 ก าหนดระดบหรอปรมาณการขายแตละระดบ
ส าหรบตวอยางน มการก าหนดระดบการขาย 4 ระดบ ไดแก ปรมาณการขาย 0 หนวย 500 หนวย 1,000 หนวย และ 1,500 หนวย ตามล าดบ
ขนท 2 วาดเสนรายไดรวม
ค านวณหารายไดรวมของแตละระดบการขาย โดยใชปรมาณการขายแตละระดบ คณกบราคาขายตอหนวย เชน ระดบการขาย ท 500 หนวย ราคาขายตอหนวย 500 บาท รายไดรวมเทากบ 250,000 เปนตน
ขนท 3 วาดเสนตนทนคงทรวม
ลกษณะของตนทนคงทรวม จะไมมการเปลยนแปลง เมออยภายใตชวงของการผลตหนงๆ ซงในตวอยางน ก าหนดใหตนทนคงทรวม เทากบ 350,000 บาท ดงนน เสนตนทนคงทรวมจงเทากบ 350,000 บาท ในทกระดบของการขาย หรอเปนเสนทขนานกบแกน X
ขนท 4 วาดเสนตนทนรวม
การค านวณตนทนรวม เกดจากการรวมกนระหวางตนทนผนแปรรวมและตนทนคงทรวม หรอ สามารถเขยนเปนสมการตนทนผสมไดดงน
ตนทนรวม = ตนทนผนแปรรวม + ตนทนคงทรวม
จากตวอยางท 3.1 ถากจการตองการหาจดคมทน โดยใชวธการวาดกราฟตนทน ปรมาณและก าไร สามารถท าได ดงน ณ ระดบการขายท 500 หนวย ตนทนรวมจะเทากบ
ตนทนรวม (ณ ระดบการขาย 500 หนวย) = (500 หนวย x 150) + 350,000 บาท = 425,000 บาท
การบญชตนทน 2
3 - 14
ณ ระดบการขายท 1,000 หนวย ตนทนรวมจะเทากบ
ตนทนรวม (ณ ระดบการขาย 1,000 หนวย) = (1,000 หนวย x 150) + 350,000 บาท = 500,000 บาท
3.1.1. ค านวณหาจดคมทน จดคมทน คอ ปรมาณการขายหรอจดทท าใหรายไดรวมและตนทนรวมเทากน ไมม
ก าไรหรอขาดทน ดงนน จดคมทนทปรากฏในกราฟ คอจดตดของเสนรายไดรวมและเสนตนทนรวม เมอท าการลากเสนรายไดรวม และเสนตนทนรวมไดแลว จดทตดกนนนคอ จดคมทน ถาตองการหาปรมาณการขาย ณ จดคมทน ใหลากเสนจากจดคมทนไปหาแกนนอนหรอแกน X
และถาตองการหายอดขาย ณ จดคมทนเปนจ านวนเงน ใหลากเสนจากจดคมทนไปหาแกนตงหรอแกน Y
จากขนตอนทง 4 ขนทกลาวมาขางตน สามารถแสดงรายละเอยด ในแตละขนตอนไดดงน
1) ก าหนดระดบหรอปรมาณการขาย เพอค านวณหารายไดรวมและตนทนรวม
(1) ปรมาณการ
ขาย
(หนวย)
(2) ราคาขายตอหนวย
(3) (1) x (2)
รายไดรวม (บาท)
(4) ตนทนคงทรวม(บาท)
(5) ตนทนผนแปรตอหนวย
(6) (1) x(5)
ตนทนผนแปรรวม
(บาท)
(7) (4) + (6)
ตนทนรวม
(บาท)
0 500 0 350,000 150 0 350,000
500 500 250,000 350,000 150 75,000 425,000
1,000 500 500,000 350,000 150 150,000 500,000
1,500 500 750,000 350,000 150 225,000 575,000
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 15
2) วาดเสนรายไดรวมและตนทนรวม โดยใชขอมลจากตารางทไดจากขนตอนท 1
ภาพท 3.1 กราฟตนทน ปรมาณและก าไร
3.2. กราฟก าไร การค านวณจดคมทนโดยการวาดกราฟก าไร (Profit – Volume Graph) นน เปนการ
แสดงจดคมทนโดยจะเนนสวนทเปนก าไรและสวนทขาดทน โดยกราฟจะแสดงแตเฉพาะเสนก าไรเทานน ซงตางจากกราฟตนทน ปรมาณและก าไรทแสดงเสนรายไดรวม ตนทนรวมพรอมทงแสดงสวนทเปนก าไรและขาดทนในกราฟเดยวกน ส าหรบกราฟก าไร จะแสดงจดคมทนโดยจดคมทนจะเปนจดทเสนก าไรตดกบแกน x และสวนก าไรหรอขาดทนจะแสดงตามจ านวนระยะหางของเสนก าไรกบแกน x ณ ระดบหรอปรมาณการขายของแตละระดบ
จากขอมลตวอยาง 3.1 ของบรษท ประกอบการคา จ ากด สามารถน ามาค านวณหาจดคมทนโดยการวาดกราฟก าไร โดยมขนตอนดงน
3.2.1. แสดงจดของตนทนคงท การก าหนดจดตนทนคงททเสนกราฟก าไร สามารถก าหนดไดโดยใหระดบการขายเปน
0 หนวย ตนทนคงทเปนเทาใด จดนนจะแสดงเปนจดตนทนคงท เชน ตวอยางน ณ ระดบการขายท 0 หนวย จะมตนทนคงทเทากบ 350,000 บาท โดยแสดงทแกน Y สวนทตดลบ
500 1,0000
1,5000
0 ปรมาณการขาย (หนวย)
รายไดและตนทน (บาท)
200,0000
400,0000
800,0000
600,0000
รายไดรวม
100,0000
300,0000
500,0000
700,0000 ตนทนรวม
ตนทนคงทรวม
จดคมทน
การบญชตนทน 2
3 - 16
3.2.2. แสดงสวนของก าไรหรอขาดทน การแสดงสวนทเปนก าไรหรอขาดทน สามารถหาไดโดยการก าหนดปรมาณการขายแต
ละระดบ แลวค านวณหาก าไรหรอขาดทน จากสมการก าไร ดงน ก าไร (ขาดทน) = รายไดรวม – ตนทนรวม = รายไดรวม – (ตนทนผนแปรรวม+ตนทนคงทรวม)
จากขอมลตวอยาง 3.1 ของบรษท ประกอบการคา จ ากด สามารถค านวณก าไรหรอขาดทน ของแตละระดบการขาย ไดดงน
ณ ระดบการขายท 0 หนวย
ก าไร (ขาดทน) = (0 x 500) – ((0 x 150) + 350,000)) = - 350,000 บาท
ณ ระดบการขายท 500 หนวย
ก าไร (ขาดทน) = (500 x 500) – ((500 x 150) + 350,000)) = 250,000 บาท – 425,000
= - 175,000 บาท
ณ ระดบการขายท 1,000 หนวย
ก าไร (ขาดทน) = (1,000 x 500) – (1,000 x 150) + 350,000) = 500,000 บาท – 500,000
= 0 บาท
ณ ระดบการขายท 1,500 หนวย
ก าไร (ขาดทน) = (1,500 x 500) – ((1,500 x 150) + 350,000)) = 750,000 บาท – 575,000
= 175,000 บาท
จากการค านวณสวนก าไรหรอขาดทน ของแตละระดบการขายแลว หลงจากนน จะลากเสนตดจดก าไรหรอขาดทน ของแตละระดบการขายทเลอก เสนทลากตดกบแกน X จะเปนเสนทแสดงสวนของก าไรหรอขาดทน เสนกราฟนเรยกวา เสนก ำไร
3.2.3. ค านวณหาจดคมทน
จดคมทน คอ จดทไมมก าไรหรอขาดทน ดงนน จดคมทนทอยบนกราฟก าไร จะเทากบ 0 พอด เชน จากขอมลตวอยางน ปรมาณการขายทท าใหไดก าไรเทากบ 0 อยทระดบการขาย 1,000 หนวย จากทค านวณไดในขนท 2 หลงจากนนลากเสนจากจดตนทนคงท ไปหาจดคมทน 1,000 หนวย
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 17
3.2.4. แสดงสวนก าไรหรอขาดทน
สวนทเปนก าไรจะมพนทอยบนแกน X สวนทเปนขาดทนจะมพนทอยใตแกน X ดงแสดงในภาพท 3.2
ภาพท 3.2 กราฟก าไร
การเปลยนแปลงตวแปรทมผลตอการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร
ในการด าเนนธรกจไมวาจะเปนธรกจประเภทใดหรออยในอตสาหกรรมใดกตาม จะเหนไดวาม ปจจยตางๆ ทมผลกระทบตอการว เคราะหขอมลทางการบญช ไมวาจะเปนสภาพแวดลอมของอตสาหกรรม สภาพทางเศรษฐกจ การแขงขน เปนตน จะพบวาปจจยดงกลาว มผลกระทบตอนโยบายของบรษท รวมไปถงกลยทธตางๆ ทผบรหารใชในการด าเนนงาน อาทเชน การเปลยนแปลงสภาพทางเศรษฐกจ มผลท าใหบรษทมการเปลยนแปลงราคาสนคา อาจจะมการก าหนดราคาสนคาสงขนหรออาจจะต าลง หรออาจจะเปลยนแปลงตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวยตนทนผนแปรและตนทนคงทอยางใดอยางหนง หรอทงสองอยางพรอมๆกน รวมไปถง การเปลยนแปลงปรมาณสนคาทขายเชนกน ดงนนเมอตวแปรท
500 1,0000
ปรมาณการขาย (หนวย)
(X)
รายไดและตนทน (บาท
(Y)
1,500 2,000
0
100,0000
200,0000 300,0000
400,0000
100,0000
200,0000
300,0000
400,0000
จดคมทน
ตนทนคงทรวม 350,000 บาท
การบญชตนทน 2
3 - 18
เกยวของกบการวเคราะหขอมลเปลยน จะท าใหมผลตอการวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไรมการเปลยนแปลงเชนกน เชน เมอตนทนผนแปรเพมขน ก าไรสวนเกนจะลดลง หรอตนทนคงทลดลง ก าไรจากการด าเนนงานจะเพมขน หรอ การเปลยนแปลงดงกลาวอาจสงผลตอการค านวณจดคมทนใหมอยเสมอ เปนตน ซงการเปลยนแปลงตวแปรอาจเปลยนแปลงทตวใดตวหนงหรอเปลยนแปลงตวแปรมากกวาหนงรายการในเวลาเดยวกน
ตวอยางท 3.4
จากขอมลเดมของบรษท ประกอบการคา จ ากด (ตวอยางท 3.1) มขอมลราคาขายและตนทนตางๆ ทเกยวของดงน
ราคาขายตอหนวย (S) 500 บาทตอหนวย
ตนทนผนแปรตอหนวย (V) 150 บาทตอหนวย
ตนทนคงทรวม (FC) 350,000 บาท
จดคมทนเดม 1,000 ใบหรอเปนจ านวนเงน 500,000 บาท
สมมตใหมการเปลยนแปลงตวแปรทเกยวของกบการวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไร แยกเปนกรณตางๆ ดงน
กรณท 1 การเปลยนแปลงราคาขาย
กรณท 2 การเปลยนแปลงตนทนผนแปร กรณท 3 การเปลยนแปลงตนทนคงท เพอใหเขาใจในการเปลยนแปลงของตวแปรทเกยวของกบการวเคราะหตนทน ปรมาณ
และก าไร จะแสดงการเปลยนแปลงในแตละกรณ ดงน
กรณท 1 ถาบรษทมการเปลยนแปลงราคาขายของกระเปาหนงเพมขน 20%
เนองจากบรษทไดน าเอาสนคาไปขายใหกบกลมลกคาทมรายไดสงและสถานทขายสนคาเนนสนคา Brand Name เปนหลก โดยทตวแปรอนๆยงคงท จากผลของการเพมราคาสนคา ท าใหจดคมทนของบรษทมการเปลยนแปลงอยางไร
วธการค านวณ
ราคาขายใหม (SNew) = 500 + (20%X500)
= 600 บาทตอใบ
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 19
ค านวณหาจดคมทน โดยการใชสมการ สามารถแสดงการค านวณไดดงน รายไดรวม = ตนทนรวม
(ราคาขาย/หนวย x ปรมาณการขาย) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)
SNew QBEP = FC + VQBEP
600QBEP = 350,000 + 150 QBEP
600 QBEP - 150 QBEP = 350,000
(600 – 150) QBEP = 350,000
450 QBEP = 350,000
QBEP = 350,000
450
= 777.78* หรอ ประมาณ 778 ใบ
*ปรมาณการผลตสนคา ตองผลตเปนจ านวนเตมเสมอ จงตองปดตวเลขเปนจ านวนเตม ดงนน จะเหนไดวา เมอราคาขายเปลยนแปลงเพมขน 20% จดคมทนจะลดลงจาก
1,000 ใบเปน 778 ใบ
กรณท 2 (ไมเกยวของกบกรณท1) ถาบรษทมการเปลยนแปลงตนทนการผลตผนแปรของกระเปาหนง ทเกยวกบวตถดบทางตรงเพมขนเปน 65 บาท และคาแรงงานทางตรงเพมขนเปน 60 บาท เนองจากราคาวตถดบทางตรงแพงขนและรฐบาลมนโยบายปรบอตราคาแรงงงานขนต าเพมขน จงสงผลกระทบตอคาแรงงานทจายใหกบพนกงานแผนกผลต โดยทตวแปรอนๆยงคงท จากผลของการเพมตนทนวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง ท าใหจดคมทนของบรษทมการเปลยนแปลงอยางไร
วธการค านวณ
ตนทนผนแปรใหม (VNew) = 65 + 60 + 25 + 20
= 170 บาทตอใบ
ค านวณหาจดคมทน โดยการใชสตรก าไรสวนเกน สามารถแสดงการค านวณไดดงน จดคมทน (หนวย) = ตนทนคงทรวม
ก าไรสวนเกนตอหนวย
QBEP = FC
S - VNew
= 350,000
500 - 170
การบญชตนทน 2
3 - 20
= 350,000
330
= 1,060.61 หรอ 1,061 ใบ
ดงนน จะเหนไดวา เมอตนทนการผลตผนแปรเปลยนแปลงเพมขน จดคมทนจะเพมขนจาก 1,000 ใบเปน 1,061 ใบ
กรณท 3 (ไมเกยวของกบกรณท 1 และ 2 ) ถาบรษทมการเปลยนแปลงตนทนคงทของกระเปาหนง คอบรษทมการเพมเงนเดอนพนกงานขาย และเปลยนนโยบายการโฆษณา ท าใหคาใชจายในการขายคงทเพมขน เปน 150,000 บาท โดยทตวแปรอนๆยงคงท จากผลของการเพมตนทนคงทดงกลาว ท าใหจดคมทนของบรษทมการเปลยนแปลงอยางไร
วธการค านวณ
ตนทนคงทใหม (FCNew) = 120,000 +150,000 + 130,000
= 400,000 บาท
ค านวณหาจดคมทน โดยการใชสมการ สามารถแสดงการค านวณไดดงน รายไดรวม = ตนทนรวม
(ราคาขาย/หนวย x ปรมาณการขาย) = ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม
= ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)
SQBEP = FCNew + VQBEP
500QBEP = 400,000 + 150 QBEP
500 QBEP - 150 QBEP = 400,000
(500 – 150) QBEP = 400,000
350 QBEP = 400,000
QBEP = 400,000
350
= 1,142.86 หรอ ประมาณ 1,143 ใบ
ดงนน จะเหนไดวา เมอตนทนคงทเปลยนแปลงเพมขน จดคมทนจะเพมขนจาก 1,000
เปน 1,143 ใบ
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 21
การวางแผนก าไรทตองการ
การด าเนนธรกจโดยทวไป กจการมวตถประสงคคอตองการก าไร เพอความอยรอดของกจการ ซงโดยปกตผบรหารจะเปนผวางแผนวาตองการก าไรจากการขายสนคาหรอการบรการเทากบเทาใด ซงจดคมทนเปนเพยงจดทท าใหกจการคมทน แตไมมผลก าไรมาเกยวของ ดงนนถาผบรหารมแผนก าไรก าหนดไวแลวในแผนงบประมาณ หรอมการก าหนดก าไรตามเปาหมาย (Target Income) สงทนกบญชจะตองมาพจารณาตอคอกจการตองขายสนคาปรมาณเทาใด หรอมยอดขายเทาใดเพอใหไดก าไรตามทผบรหารวางแผนเอาไว การค านวณปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการจะค านวณโดยใชหลกการเดยวกนกบการค านวณจดคมทน ดงน
1. โดยใชสมการ 2. โดยใชสตรก าไรสวนเกน
3. โดยการวาดกราฟ
เพอใหเขาใจวธการค านวณจดคมทนโดยใชวธการวเคราะหแตละวธ จะอธบายรายละเอยดการค านวณ แตละวธตามล าดบ
1. โดยใชสมการ
โดยท S = ราคาขายตอหนวย (Selling price per unit) Q = ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ (Quantity)
V = ตนทนผนแปรตอหนวย (Variable cost per unit)
FC = ตนทนคงทรวม (Fixed Cost)
OP = ก าไรทตองการ หรอ ก าไรกอนหกภาษ (Operating Profit)
รายไดรวม - ตนทนรวม = ก าไรทตองการ
รายไดรวม - (ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม) = ก าไรทตองการ
รายไดรวม – (ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)) = ก าไรทตองการ
SQ - (FC + VQ) = OP
การบญชตนทน 2
3 - 22
ตวอยางท 3.5
จากขอมลของบรษท ประกอบการคา จ ากด ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงาน (ก าไรกอนหกภาษ) เทากบ 700,000 บาท ใหค านวณหาปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ
วธการค านวณ
รายไดรวม - ตนทนรวม = ก าไรทตองการ รายไดรวม - (ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม) = ก าไรทตองการ รายไดรวม – (ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)) = ก าไรทตองการ
หรอ รายไดรวม = ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย) + ก าไรท
ตองการ SQ = FC + VQ + OP
500Q = 350,000 + 150Q + 700,000
500Q – 150Q = 350,000 + 700,000
350Q = 1,050,000
Q = 1,050,000
350
= 3,000 หนวย
ดงนน ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงาน (ก าไรกอนหกภาษ) เทากบ 700,000
บาท ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ จะเทากบ 3,000 หนวย
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 23
2. โดยใชสตรก าไรสวนเกน
การค านวณปรมาณการขายหรอยอดขายเพอใหไดก าไรตามตองการ โดยใชสตรก าไรสวนเกน สามารถค านวณไดดงน
หรอ
ตวอยางท 3.6
จากขอมลของบรษท ประกอบการคา จ ากด ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงาน (ก าไรกอนหกภาษ) เทากบ 700,000 บาท ใหค านวณหาปรมาณการขายและยอดขายเพอใหไดก าไรตามตองการ
วธการค านวณ
ปรมาณการขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรกอนหกภาษ ก าไรตามตองการ(หนวย) ก าไรสวนเกนตอหนวย
Q = FC + OP
S – V
= 350,000 + 700,000
500 – 150
ปรมาณการขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรกอนหกภาษ
ก าไรตามตองการ(หนวย) ก าไรสวนเกนตอหนวย
Q = FC + OP
S - V
ยอดขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรกอนหกภาษ
ก าไรตามตองการ (บาท) อตราสวนก าไรสวนเกน
= FC + OP
CMR
= FC + OP
(S – V) / S
การบญชตนทน 2
3 - 24
=1,050,000
350
= 3,000 หนวย
ดงนน ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงาน (ก าไรกอนหกภาษ) เทากบ 700,000
บาท ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ จะเทากบ 3,000 หนวย
ยอดขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรกอนหกภาษ
ก าไรตามตองการ (บาท) อตราสวนก าไรสวนเกน
= FC + OP
CMR
= FC + OP
(S – V) / S
= 350,000 + 700,000
(500 – 150)/500
= 1,050,000
0.7
= 1,500,000 บาท
ดงนน ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงาน (ก าไรกอนหกภาษ) เทากบ 700,000
บาท ยอดขายเพอใหไดก าไรตามตองการ จะเทากบ 1,500,000 บาท
พสจน ณ ระดบหรอปรมาณการขาย 3,000 หนวยท าใหกจการไดก าไรกอนหกภาษเทากบ 700,000 บาท จรงหรอไม
วธการพสจน
ยอดขาย (3,000 หนวย x 500 บาทตอหนวย) 1,500,000
หก ตนทนผนแปร (3,000 หนวย x 150 บาทตอหนวย) 450,000
ก าไรสวนเกน 1,050,000
หก ตนทนคงท 350,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 700,000
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 25
3. โดยการวาดกราฟ
จากการวาดกราฟเพอหาจดคมทน จะเหนไดวา กราฟตนทน ปรมาณและก าไรแสดงใหเหนสวนของก าไรไวแลว นนกคอระยะหางระหวางเสนรายไดรวมหรอยอดขายกบตนทนรวม (ตนทนผนแปรรวมกบตนทนคงทรวม) ดงนนถาบรษทตองการก าไรตามทตองการเทาใด กพจารณาโดยการดสวนตางของเสนรายไดรวมกบตนทนรวม ใหมผลตางเทากบผลก าไรทบรษทตองการ แลวตรวจสอบวา ณ จดนนมปรมาณการขายทจดใด
การวางแผนก าไรทตองการ กรณมภาษเงนไดมาเกยวของ
การค านวณปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ จะเหนไดวา การค านวณเปนการพจารณาก าไรจากการด าเนนงานหรอก าไรกอนหกภาษ ดงนนหากผบรหารมการก าหนดก าสทธหรอพจารณาก าไรหลงหกภาษแลว ตองเปลยนก าไรหลงหกภาษเปนก าไรกอนหกภาษ ไดดงน
ดงนน ถาหากก าไรทตองการเปนก าไรหลงหกภาษเงนไดแลว จะสามารถค านวณโดยใชสมการและใชสตรก าไรสวนเกน ซงแสดงการค านวณไดดงตอไปน
1. ใชสมการ
รายไดรวม - ตนทนรวม + ก าไรทตองการ
ก าไรกอนหกภาษ = ก าไรหลงหกภาษ
1 – อตราภาษ
รายไดรวม - ตนทนรวม = ก าไรทตองการ รายไดรวม - (ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม) = ก าไรหลงหกภาษ
1 – อตราภาษ
รายไดรวม – (ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)) = ก าไรหลงหกภาษ 1 – อตราภาษ
SQ - (FC + VQ) = NP
1 – อตราภาษ
การบญชตนทน 2
3 - 26
โดยท S = ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) Q = ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ (หนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) FC = ตนทนคงทรวม (บาท) NP = ก าไรสทธ (Net Profit) หรอ ก าไรหลงหกภาษ
2. ใชสตรก าไรสวนเกน
โดยท S = ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) Q = ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ (หนวย) V = ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) FC = ตนทนคงทรวม (บาท) NP = ก าไรสทธ (Net Profit) หรอ ก าไรหลงหกภาษ
ปรมาณการขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรหลงหกภาษ
ก าไรตามตองการ(หนวย) 1 – อตราภาษ
ก าไรสวนเกนตอหนวย
Q = FC + NP
1 – อตราภาษ
S - V
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 27
ตวอยางท 3.7
จากขอมลของบรษท ประกอบการคา จ ากด ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษ (ก าไรสทธ) เทากบ 1,400,000 บาท ใหค านวณหาปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ ถาก าหนดอตราภาษเงนไดเทากบ 20%
วธการค านวณ
1. ใชสมการ
รายไดรวม - (ตนทนคงทรวม + ตนทนผนแปรรวม) = ก าไรหลงหกภาษ
1 – อตราภาษ
รายไดรวม – (ตนทนคงทรวม + (ตนทนผนแปร/หนวย x ปรมาณการขาย)) = ก าไรหลงหกภาษ 1 – อตราภาษ
SQ - (FC + VQ) = NP
1 – อตราภาษ
500Q - (350,000 + 150Q) = 1,400,000
1 - 0.2
500Q – 150Q - 350,000 = 1,400,000
1 - 0.2
350Q - 350,000 = 1,750,000
350Q = 1,750,000 + 350,000
Q = 2,100,000
350
= 6,000 หนวย
ดงนน ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษ (ก าไรสทธ) เทากบ 1,400,000 บาท ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ เทากบ 6,000 หนวย
การบญชตนทน 2
3 - 28
2. ใชสตรก าไรสวนเกน
ปรมาณการขายเพอใหได = ตนทนคงทรวม + ก าไรหลงหกภาษ
ก าไรตามตองการ(หนวย) 1 – อตราภาษ
ก าไรสวนเกนตอหนวย
Q = FC + NP
1 – อตราภาษ
S - V
= 350,000 + 1,400,000
1 - 0.2
500 - 150
= 350,000 + 1,750,000
350
= 2,100,000
350
= 6,000 หนวย
ดงนน ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษ (ก าไรสทธ) เทากบ 1,400,000 บาท ปรมาณการขายเพอใหไดก าไรตามตองการ เทากบ 6,000 หนวย
พสจน ณ ระดบหรอปรมาณการขาย 6,000 หนวยท าใหกจการไดก าไรสทธหรอก าไรหลงหกภาษเทากบ 1,400,000 บาท จรงหรอไม
วธการพสจน
ยอดขาย (6,000 หนวย x 500 บาทตอหนวย) 3,000,000
หก ตนทนผนแปร (6, หนวย x 150 บาทตอหนวย) 900,000 ก าไรสวนเกน 2,100,000
หก ตนทนคงท 350,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 1,750,000
หก ภาษเงนได 20% 350,000
ก าไรสทธ 1,400,000
จากงบก าไรขาดทนจะเหนไดวา ณ ระดบการขายท 6,000 หนวย ท าใหกจการไดก าไรสทธหรอก าไรหลงหกภาษเทากบ 1,400,000 บาท จรง
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 29
สวนเกนทปลอดภย
สวนเกนทปลอดภย (Safety Margin or Margin of Safety) เปนผลตางระหวางยอดขายจรงทขายไดกบยอดขาย ณ จดคมทน หรอ อาจพจารณาจากยอดขายโดยประมาณกบยอดขาย ณ จดคมทน ซงสวนเกนทปลอดภยเปนเครองมอทน ามาใชในการพจารณาลดราคาสนคา กอนทจะขาดทน
การพจารณาสวนเกนทปลอดภย สามารถวเคราะห 2 ลกษณะ คอ สวนเกนทปลอดภยในรปของจ านวนเงนและอตราสวนเกนทปลอดภย
1. สวนเกนทปลอดภย (Safety Margin)
2. อตราสวนเกนทปลอดภย (Safety Margin Ratio)
สวนเกนทปลอดภย (บาท) = ยอดขายจรงหรอยอดขายตามงบประมาณ – ยอดขาย ณ จดคมทน
= (ราคาขายตอหนวย x ปรมาณขายจรง) – (ราคาขายตอหนวย x ปรมาณการขาย ณ จดคมทน)
= SQ - SQBEP
อตราสวนเกนทปลอดภย = ยอดขายจรงหรอยอดขายตามงบประมาณ – ยอดขาย ณ จดคมทน
ยอดขายจรงหรอยอดขายตามงบประมาณ
= (ราคาขายตอหนวย x ปรมาณขายจรง) – (ราคาขายตอหนวย x ปรมาณการขาย ณ จดคมทน)
(ราคาขายตอหนวย x ปรมาณขายจรง) = SQ - SQBEP
SQ
การบญชตนทน 2
3 - 30
ตวอยางท 3.8
จากขอมลเดมของบรษท ประกอบการคา จ ากด (ตวอยางท 3.1) มจดคมทนเทากบ
1,000 ใบ หรอคดเปนจ านวนเงนเทากบ 500,000 บาท สมมตบรษทมยอดขายจรงในเดอนนเทากบ 850,000 บาท ดงนนบรษทสามารถค านวณสวนเกนทปลอดภยและอตราสวนเกนทปลอดภย ไดดงน
วธการค านวณ
สวนเกนทปลอดภย (บาท) = ยอดขายจรง – ยอดขาย ณ จดคมทน
= 850,000 – 500,000
= 350,000 บาท
อตราสวนเกนทปลอดภย = ยอดขายจรง – ยอดขาย ณ จดคมทน
ยอดขายจรง = 850,000 – 500,000
850,000
= 0.4118 หรอ 41.18 %
จากการค านวณสวนเกนทปลอดภย (บาท) จะเหนไดวา รายไดหรอยอดขายของบรษทประกอบการคาจ ากด สามารถลดลงไดถง 350,000 บาทกอนทบรษทจะขาดทน สวนการค านวณอตราสวนเกนทปลอดภย จะเหนไดวา ถายอดขายเทากบ 100 บาท บรษทมสวนเกนทปลอดภยเทากบ 41.18 บาท
นอกจากน ประโยชนจากการค านวณสวนเกนทปลอดภยหรออตราสวนเกนทปลอดภยน าไปใชส าหรบวดความเสยงของการด าเนนธรกจ กจการใดมสวนเกนทปลอดภยจ านวนมากหรออตราสวนเกนทปลอดภยสง หมายถงธรกจนนมการด าเนนงานด ความเสยงมนอยกวาธรกจทมสวนเกนทปลอดภยนอยกวาหรออตราสวนเกนทปลอดภยต ากวา ดงนน สวนเกนทปลอดภยจงถอเปนเครองมอส าคญอกลกษณะหนงทผบรหารสามารถน าไปใชเปนประโยชนตอการวางแผนการจดการธรกจไดเชนกน
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 31
การวเคราะหจดคมทนส าหรบกจการทขายสนคาหลายชนด
การวเคราะหจดคมทนในหวขอทผานมา เปนการหาจดคมทนในกรณทกจการขายสนคาเพยงชนดเดยว แตในกรณทกจการมการขายสนคามากกวา 1 ชนด สนคาแตละชนดมราคาขายและตนทนผนแปรตอหนวยแตกตางกน สงผลท าใหก าไรสวนเกนตอหนวยไมเทากน นอกจากน ตนทนคงท เชน คาเชาส านกงาน เงนเดอนพนกงาน เปนคาใชจายทจายส าหรบสนคาหลายชนดพรอมกน ไมสามารถแบงใหกบสนคาแตละชนดได ซงเรยกวาตนทนคงทรวม หรอตนทนคงทรวม (Common Cost) ดงนนการค านวณหาจดคมทนจงใชสดสวนการขาย (Sales Mix) ชวยในการค านวณหาจดคมทนของสนคาแตละชนด โดยใชวธการค านวณจดคมทนของสนคาเพยงชนดเดยวมาประยกตใช
การวเคราะหจดคมทนกรณขายสนคาเพยงชนดเดยว จะใชก าไรสวนเกนตอหนวยในการค านวณจดคมทน ดงนน กรณทกจการขายสนคามากกวา 1 ชนด จะใชก าไรสวนเกนถวเฉลยในการค านวณหาจดคมทนรวมแทน ซงมสตรในการค านวณดงน
หรอ
จดคมทนรวม (หนวย) = ตนทนคงทรวม
ก าไรสวนเกนตอหนวยถวเฉลย
ยอดขาย ณ จดคมทนรวม (บาท) = ตนทนคงทรวม
อตราสวนก าไรสวนเกนถวเฉลย
การบญชตนทน 2
3 - 32
ตวอยางท 3.9
บรษท ประหยดการคา จ ากด ไดท าการผลตและขายสนคา 2 ชนด ไดแก สนคา ก และสนคา ข ซงมขอมลเกยวกบรายไดและตนทนตางๆ ดงน
สนคา A สนคา B
ปรมาณการขาย (หนวย) 12,000 8,000
ราคาขายตอหนวย (บาท/หนวย) 200 300
ตนทนผนแปรตอหนวย (บาท/หนวย) 120 170
ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท/หนวย) 80 130
ตนทนคงทรวม (บาท) 750,000
จากขอมลขางตน สดสวนการขายของสนคา ก และสนคา ข มดงน สดสวนการขายของสนคา A = 12,000
20,000
= 3/5 หรอ 60% (3/5 X 100)
สดสวนการขายของสนคา B = 8,000
20,000
= 2/5 หรอ 40% (2/5 X 100)
ค านวณหาก าไรสวนเกนถวเฉลย
ก าไรสวนเกนตอหนวย สดสวนการขาย
สนคา A 80 x 3 = 240
สนคา B 130 x 2 = 260
5 500
ดงนน ก าไรสวนเกนตอหนวยถวเฉลย = 500
5
= 100 บาทตอหนวย
ค านวณหาจดคมทนรวม
จดคมทนรวม (หนวย) = ตนทนคงทรวม
ก าไรสวนเกนตอหนวยถวเฉลย
= 750,000
100
= 7,500 หนวย
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 33
ค านวณจดคมทนของสนคาแตละชนด สามารถค านวณไดดงน จดคมทนของสนคา A = 7,500 x 3/5
= 4,500 หนวย
หรอ ยอดขาย ณ จดคมทนของสนคา A = 4,500 x 200
= 900,000 บาท
จดคมทนของสนคา B = 7,500 x 2/5
= 3,000 หนวย
หรอ ยอดขาย ณ จดคมทนของสนคา B = 3,000 x 300
= 900,000 บาท
ดงนน จะเหนไดวาการค านวณจดคมทนในกรณทมสนคามากกวา 1 ชนด จะใชก าไรสวนเกนถวเฉลยของสนคาแตละชนด และค านงถงสดสวนการขายของสนคาทกชนดเพอใชประกอบการค านวณ แตถาหากมการเปลยนแปลงในราคาขายตอหนวย ตนทนผนแปรตอหนวย ซงสงผลกระทบตอก าไรสวนเกนตอหนวย รวมไปถงการเปลยนแปลงสดสวนการขายของสนคาแตละชนด จะท าใหการค านวณจดคมทนตองท าการค านวณใหม
ผลกระทบทเกดจากความแตกตางของโครงสรางตนทน
การด าเนนงานของธรกจ จะเหนไดวามปจจยทมผลกระทบตอการวางแผนก าไร ไมวาจะเปนกลยทธทางการตลาด ความสามารถในการขายสนคา คณภาพของสนคา การก าหนดราคาสนคา และรวมไปถงการควบคมตนทนทเกยวของกบการด าเนนธรกจ นอกจากนยงมอกสงหนงทมผลกระทบตอการวางแผนก าไร นนคอโครงสรางตนทน (Cost Structure) ของธรกจ ซงลกษณะของโครงสรางตนทนทส าคญ ประกอบดวย ตนทนคงท และตนทนผนแปร จะพบวาถงแมกจการจะมยอดขายและผลก าไรเทากน แตโครงสรางตนทนแตกตางกน จะท าใหมผลกระทบตอการวางแผนก าไรของทง 2 กจการทแตกตางกน ดงแสดงตวอยางตอไปน
การบญชตนทน 2
3 - 34
บรษท บรษท
อดรการคา จ ากด กรงเทพการคา จ ากด
จ านวนเงน % จ านวนเงน %
ปรมาณการขาย 15,000 หนวย 15,000 หนวย ยอดขาย 1,000,000 100 1,000,000 100
หก ตนทนผนแปร 400,000 40 200,000 20
ก าไรสวนเกน 600,000 60 720,000 80
หก ตนทนคงท 480,000 48 680,000 68
ก าไรจากการด าเนนงาน 120,000 12 120,000 12
จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ทงสองบรษทมยอดขายและก าไรจากการด าเนนงานเทากน (12 % จากยอดขายทงสองบรษท) แตโครงสรางของตนทนมความแตกตางกน คอ บรษท อดรการคา จ ากด มตนทนผนแปรรวมมากกวาบรษท กรงเทพการคา จ ากด ในทางตรงกนขาม โครงสรางของตนทนสวนของตนทนคงทรวมจะต ากวาบรษท กรงเทพการคา จ ากด ซงความแตกตางในโครงสรางของตนทนดงกลาว จะสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงก าไรของบรษททงสองแหงท าใหการเปลยนแปลงก าไรมความแตกตางกน ถงแมวาจะมปรมาณการขายหรอยอดขายเทากนกตาม ดงตวอยางแสดงการค านวณการเปลยนแปลงก าไรจากการด าเนนงานดงน
สมมตใหบรษททงสองแหงมยอดขายเพมขน 25% หรอเทากบ 250,000 บาทจะสามารถค านวณก าไรทเพมขนของแตละบรษทดงน
บรษท บรษท
อดรการคา จ ากด กรงเทพการคา จ ากด
ยอดขายทเพมขน 250,000 250,000
อตราสวนก าไรสวนเกน 60 % 80 %
ก าไรสวนเกนเพมขน 150,000 200,000
(60% x 150,000) (80% x 200,000)
% ของก าไรทเพมขน 60 % 80 %
150,000 x 100 200,000 x 100
250,000 250,000
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 35
นอกจากนถาน าขอมลขางตนไปค านวณหาจดคมทนของบรษททงสองแหงจะสามารถค านวณไดดงน บรษท บรษท
อดรการคา จ ากด กรงเทพการคา จ ากด
ราคาขายตอหนวย 50 50
หก ตนทนผนแปรตอหนวย 20 10
ก าไรสวนเกนตอหนวย 30 40
จดคมทน (หนวย) = 480,000 = 680,000
30 40
= 16,000 หนวย = 17,000 หนวย
จากการค านวณจดคมทนของบรษท อดรการคา จ ากดและบรษท กรงเทพการคา จ ากด เทากบ 16,000 หนวย และ 17,000 หนวยตามล าดบ ซงจดคมทนไมเทากน ทงๆท ยอดขายและก าไรจากการด าเนนงานเทากน เปนเพราะทงสองบรษทมโครงสรางตนทนทแตกตางกน จงท าใหบรษททงสองแหงมความเสยงหรอโอกาสทจะไดก าไรหรอ ขาดทนไมเทากน จะเหนไดวา บรษททมโครงสรางตนทนคงทในสดสวนทสงกวาจะมความเสยงจากการด าเนนงานทสงกวาบรษททมโครงสรางตนทนคงททต ากวา ดงนนธรกจจงควรบรหารจดการโครงสรางตนทนใหเหมาะสม ไมควรใหมตนทนคงทในสดสวนทมากเกนไป หรอพยายามควบคมตนทนในสวนตนทนคงทใหมากทสด เพอลดความเสยงของกจการ
การบญชตนทน 2
3 - 36
สรป
การวเคราะหตนทน ปรมาณและก าไรเปนเทคนคในการพจารณาถงปจจยทมผลกระทบตอก าไรของธรกจซงประกอบดวยตนทน และปรมาณการขาย ถาตนทนไมวาจะเปนตนทนผนแปรหรอตนทนคงท เมอมการเปลยนแปลงกจะมผลตอการเปลยนแปลงก าไรของกจการเชนกน ดงนนผบรหารควรทจะใหความส าคญกบปจจยตางๆทมสวนเกยวของและน ามาใชประกอบการวางแผน การควบคม การก ากบและการตดสนใจ ซงถอวาเปนหนาทหลกของผบรหาร การวเคราะหความสมพนธระหวางตนทน ปรมาณและก าไรในบทน ไดศกษาถงเรองก าไรสวนเกนในลกษณะตางๆ ไดแก ก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราสวนก าไรสวนเกน นอกจากนไดศกษาถงเรองจดคมทนทงในกรณทมสนคาเพยงชนดเดยว และมากกวาหนงชนด นอกจากจดคมทน ซงเปนจดทท าใหรายไดเทากบคาใชจาย หรอเปนจดทไมมก าไรและไมขาดทนแลว ยงศกษาเรองการวางแผนก าไรในกรณทไมมภาษเงนไดมาเกยวของและมภาษเงนไดมาเกยวของ และสวนเกนทปลอดภยทงทเปนจ านวนเงนและอตราสวนเกนทปลอดภย
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 37
แบบฝกหด
ขอ 1. ใหเตมตวเลขในชองวางใหสมบรณ โดยแตละกรณเปนอสระจากกน
ขอ ราคาขายตอหนวย
ตนทนผนแปรตอหนวย
ปรมาณการขาย
ก าไรสวนเกนรวม
ตนทนคงทรวม
ก าไรจากการ
ด าเนนงาน
1 80 50 5000 …………….. 56000
2 62 …………… 10000 180000 100000
3 …………… 24 9000 90000 40000
4 100 68 …………… 48000 …………... 24000
5
ขอ 2. บรษท บอส จ ากด ท าการผลตและขายสนคา 2 ชนด ไดแก สนคา AA และสนคา BB โดยบรษทมขอมลสนคาทงสองชนด ดงน สนคา AA สนคา BB
ปรมาณการขายสนคา (หนวย) 15,000 10,000
ราคาขายตอหนวย (บาท) 50 150
ตนทนผนแปรตอหนวย (บาท) 30 80
ตนทนคงทรวม (แยกสนคาแตละชนด) 200,000 500,000
ใหท า
1. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม (Contribution Margin) 2. ก าไรสวนเกนตอหนวย (Unit Contribution Margin) 3. อตราสวนก าไรสวนเกน (Contribution Margin Ratio)
การบญชตนทน 2
3 - 38
ขอ 3. บรษท บอส จ ากด ท าการผลตและขายโทรศพทมอถอ 2 ยหอ ไดแก ซมซงฮโร และ ออปโป โดยบรษทมขอมลสนคาทงสองชนด ดงน ซมซงฮโร ออปโป
ปรมาณการขายสนคา (หนวย) 5,000 2,000
ราคาขายตอหนวย (บาท) 500 2,500
ตนทนผนแปรตอหนวย (บาท) 280 1,800
ตนทนคงทรวม (แยกสนคาแตละชนด) 300,000 500,000
ใหท า
1. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม (Contribution Margin) 2. ก าไรสวนเกนตอหนวย (Unit Contribution Margin) 3. อตราสวนก าไรสวนเกน (Contribution Margin Ratio)
4. จากขอมลขางตน ถาบรษท บอส จ ากด มเงนลงทนจ ากด สามารถผลตสนคาไดเพยงชนดเดยว บรษทจะเลอกสนคาชนดใดเขามาจ าหนาย เพราะเหตใด
ขอ 4. บรษท น าทพย จ ากด เปนผผลตและจ าหนายน าขวดยหอหนง ซงผจดการฝายบญชและการเงนของบรษทก าลงพจารณาเกยวกบการวางแผนก าไรของป 25x1 โดยมขอมลเกยวกบตนทน และคาใชจายตางๆ ดงน
ปรมาณการผลตและขาย 2,000 หนวย
ราคาขายตอหนวย 500 บาทตอหนวย
ตนทนการผลต
วตถดบทางตรง 70 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 100 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 60 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 100,000 บาท
คาใชจายในการด าเนนงาน
คานายหนาและคาขนสงตอหนวย 25 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายคงทรวม 80,000 บาท
คาใชจายในการบรหารคงทรวม 120,000 บาท
อตราภาษเงนไดนตบคคล 20%
ใหท า
1. ค านวณหาปรมาณขาย ณ จดคมทน และยอดขาย ณ จดคมทน
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 39
2. ถาบรษทตองการก าไรหลงหกภาษเทากบ 250,000 บาท จะตองมยอดขายเทาใด และพสจนยอดขายทท าใหไดก าไรตามตองการ
3. ค านวณสวนเกนทปลอดภย และอตราสวนเกนทปลอดภย
4. ค านวณปรมาณการขาย ณ จดคมทนใหม ในกรณดงตอไปน (แตละกรณเปนอสระจากกน) 4.1. คาแรงงานทางตรงเพมขน
4.2. ตนทนคงทเพมขน
4.3. ราคาขายตอหนวยลดลงจาก 500 บาท เปน 450 บาท
4.4. ตนทนผนแปรตอหนวยและราคาขายตอหนวยเพมขน 10%
ขอ 5. บรษท ประกอบการคา จ ากด ท าการผลตและขายกระเปาหนง ในเดอนทผานมาบรษทขายกระเปาได 3,000 ใบ ราคาขายตอใบ 1,200 บาท โดยมขอมลตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน
ตนทนการผลต
- วตถดบทางตรง 75 บาทตอหนวย
- คาแรงงานทางตรง 80 บาทตอหนวย
- คาใชจายการผลตผนแปร 55 บาทตอหนวย
- คาใชจายการผลตคงท(รวม) 520,000 บาท
คาใชจายในการด าเนนงาน
- คาใชจายในการขายผนแปร 40 บาทตอหนวย
- คาใชจายในการขายคงท (รวม) 400,000 บาท
- คาใชจายในการบรหารคงท (รวม) 630,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณตนทนผนแปรตอหนวย และตนทนคงทรวม (บาท) 2. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราสวนก าไรสวนเกน
3. ค านวณหาจดคมทน (หนวย) และยอดขาย ณ จดคมทน (บาท)
การบญชตนทน 2
3 - 40
ขอ 6. ในระหวางป 2558 บรษท สฟา จ ากด เปนบรษททท าการผลตเสอผาส าเรจรป จ านวน 60,000 ชด โดยบรษทมขอมลทแสดงในงบก าไรขาดทนดงน
ขาย 9,000,000 หก ตนทนขาย
ตนทนการผลตผนแปร 3,600,000 ตนทนการผลตคงท 1,200,000 4,800,000 ก าไรขนตน 4,200,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 600,000 คาใชจายในการขายและบรหารคงท 700,000 1,300,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 2,900,000
ใหท า
1. ค านวณหาจดคมทน ทงทเปนจ านวนหนวยและจ านวนเงน 2. ถาบรษทตองการก าไรสทธ (ก าไรหลงหกภาษ) 3,500,000 บาท บรษทตองขายเสอผา
ส าเรจรปจ านวนกชด และคดเปนจ านวนเงนกบาท (อตราภาษเงนได 20%) 3. ถาบรษทตองการตดคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ออกโดยใหลกคาเปน
ผรบผดชอบสวนนเอง 5 บาท กจการจะตองขายเสอผากชดจงจะคมทน และคดเปนจ านวนเงนเทาไร
4. ถาบรษทตองการเพมราคาขายเปนชดละ 200 บาท และท าใหตนทนคงทเพมขนเปน 2,000,000 บาท ตนทนการผลตผนแปรตอหนวยไดมากทสดเทาไร จงจะท าใหบรษทขายเสอผาไดคมทนพอด ถาคาใชจายในการขายและบรหารผนแปรยงคงเทาเดม
ขอ 7. บรษท เอสแอนดเอม จ ากด ท าการผลตและขายขนมคกก ไดประมาณการปรมาณการขายของเดอนหนา โดยคาดวาบรษทจะขายได 1,500 ถง ราคาขายตอถง 150 บาท โดยมขอมลประมาณการตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน
ตนทนการผลต - วตถดบทางตรงตอหนวย 45 บาทตอหนวย
- คาแรงงานทางตรงตอหนวย 10 บาทตอหนวย
- คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 15 บาทตอหนวย
- คาใชจายการผลตคงท (รวม) 22,000 บาท
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 41
คาใชจายในการด าเนนงานโดยประมาณ
- คานายหนา 12 บาทตอหนวย
- คาโฆษณา (รวม) 15,000 บาท
- คาเบยประกนภยส านกงาน (รวม) 16,000 บาท
- เงนเดอนผบรหาร (รวม) 20,000 บาท
- คาเสอมราคา – อปกรณส านกงาน 8,600 บาท
ใหท า
1. ค านวณตนทนผนแปรตอหนวย และตนทนคงทรวมเทากบกบาท 2. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราสวนก าไรสวนเกน
3. ค านวณหาจดคมทน (หนวย) และยอดขาย ณ จดคมทนเทากบกบาท
ขอ 8. ในระหวางป 25X1 บรษท ฟาประทาน จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายจกรยานเสอภเขา จ านวน 2,500 คน โดยบรษทมขอมลทแสดงในงบก าไรขาดทนดงน หนวย: บาท
ขาย 12,500,000 หก ตนทนขาย
ตนทนการผลตผนแปร 3,000,000 ตนทนการผลตคงท 3,500,000 6,500,000 ก าไรขนตน 6,000,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขาย (คานายหนา) 500,000 คาใชจายในการขายคงท (คาโฆษณา) 1,000,000
คาใชจายในการบรหารงานคงท 1,980,000 3,480,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 2,520,000 หก ภาษเงนได 15% 378,000 ก าไรสทธ 2,142,000
การบญชตนทน 2
3 - 42
ใหท า (การเปลยนแปลงตวแปรของโจทยแตละขอไมเกยวของกน) 1. ค านวณหาจดคมทน ทงทเปนจ านวนหนวย (คน) และจ านวนเงน (บาท) 2. ถาบรษทตองการก าไรสทธ 4,250,000 บาท บรษทตองขายจกรยานจ านวนกคน และ
คดเปนจ านวนเงนกบาท (อตราภาษเงนไดส าหรบธรกจขนาดกลางและขนาดยอม 15 %) 3. ถาบรษทตองการเพมงบโฆษณาอก 20% จากงบเดม สวนตนทนคงทรายการอนๆ
ยงคงเทาเดม นอกจากนผจดการฝายขายเพมราคาสนคาอก 10 % จากราคาขายเดม โดยทตนทนผนแปรยงคงเทาเดม กจการจะตองขายจกรยานกคนจงจะคมทน และคดเปนจ านวนเงนเทาไร
4. ถารฐบาลมการเปลยนแปลงนโยบายการจายคาจางแรงงานขนต าโดยลดลงจากเดม 10 % มผลท าให ตนทนการผลตผนแปรลดลง ถาบรษทขายสนคาไดจ านวนเพมขนจากเดม 20% บรษทจะมก าไรจากการด าเนนงานเทากบเทาใด ถาราคาขายตอหนวยและตนทนคงทอนๆไมมการเปลยนแปลง
ขอ 9. ในระหวางป 25X2 บรษท ฟาประทาน จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายจกรยานออกก าลงกาย จ านวน 3,000 คน โดยบรษทมขอมลทแสดงในงบก าไรขาดทนดงน หนวย: บาท
ขาย 15,000,000 หก ตนทนผนแปร: ตนทนการผลตผนแปร 3,600,000
คาใชจายในการขาย (คานายหนา) 600,000 4,200,000 ก าไรสวนเกน 10,800,000 หก ตนทนคงท: คาใชจายการผลตคงท 3,500,000
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 2,980,000 6,480,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 4,320,000 หก ภาษเงนได 15% 648,000 ก าไรสทธ 3,672,000
ใหท า
1. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวม ก าไรสวนเกนตอหนวย และอตราก าไรสวนเกน 2. ค านวณหาจดคมทนทงทเปนจ านวนหนวย (คน) และจ านวนเงน (บาท)
บทท 3 การวเคราะหตนทน ปรมาณ และก าไร 3 - 43
3. ถาบรษทลดราคาขายจกรยานลงอก 10 % ท าใหปรมาณการขายเพมขน 20% สวนตนทนและคาใชจายอนๆ ยงคงเทาเดม ใหค านวณหาก าไรสทธของบรษทจะมจ านวนเทากบเทาใด บรษทควรใชนโยบายการลดราคาสนคาหรอไม เพราะเหตใด
4. ถาบรษทตองการเพมงบโฆษณาอก 20% จากงบเดม สวนตนทนคงทรายการอนๆยงคงเทาเดม โดยทราคาขายตอหนวยเพมขนอก 10% ตนทนผนแปรตอหนวยเปลยนแปลงไดสงสดเทาใด จงจะท าใหกจการขายจกรยานไดคมทนเทาเดม
ขอ 10. บรษท ศรชย จ ากด มปรมาณการผลตและขายสนคา 2 ชนด คอ สนคา X และ Y มขอมลเกยวกบการผลตและขายดงน
สนคา X สนคา Y
ราคาขายตอหนวย 100 60
ตนทนผนแปรตอหนวย 50 25
ปรมาณการขาย (หนวย) 1,000 2,000 ตนทนคงทรวม (เปนตนทนของสนคาทง 2 ชนด) 60,000
ใหท า
1. ค านวณหาจดคมทนรวม (หนวย) ของสนคาทง 2 ชนด
2. ค านวณหาจดคมทน (หนวย) และยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) ของสนคา X และสนคา Y (แยกทละชนด)
3. จดท างบก าไรขาดทนแบบแสดงก าไรสวนเกน แยกสนคาแตละชนด พรอมทงแสดงก าไรรวมของทงบรษท
การบญชตนทน 2
3 - 44
ขอ 11. บรษท ชยพฒนา จ ากด มปรมาณการผลตและขายสนคา 2 ชนด คอ สนคา X และ Y มขอมลเกยวกบการผลตและขายดงน
สนคา ก สนคา ข สนคา ค
ราคาขายตอหนวย 100 60 200
ตนทนผนแปรตอหนวย 50 25 110
ปรมาณการขาย (หนวย) 1,000 2,000 3,000 ตนทนคงทรวม (เปนตนทนของสนคาทง 3 ชนด) 120,000
ใหท า
1. ค านวณก าไรสวนเกนถวเฉลยตอหนวย
2. ค านวณหาจดคมทนรวม (หนวย) ของสนคาทง 3 ชนด
3. ค านวณหาจดคมทน (หนวย) และยอดขาย ณ จดคมทน (บาท) ของสนคาทง 3 ชนด
4. จดท างบก าไรขาดทน แบบแสดงก าไรสวนเกน แยกสนคาแตละชนด พรอมทงแสดงก าไรรวมของทงบรษท
5. ถาบรษทตองการก าไรกอนหกภาษจ านวน 150,000 บาท ตองขายสนคาแตละชนดจ านวนเทาใด
บทท 4
ระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร
ธรกจอตสาหกรรมมวธการค านวณตนทนผลตภณฑและการน าเสนองบก าไรขาดทน สามารถท าได 2 วธ คอ วธตนทนรวมหรอตนทนเตม (Absorption Costing or Full Costing) และวธตนทนทางตรงหรอวธตนทนผนแปร (Direct Costing or Variable Costing) ซงธรกจแตละแหงจะน าเสนอวธการใดนนขนอยกบวตถประสงคของการใชขอมล ถาตองการน าเสนอขอมลใหกบบคคลภายนอก กจการตองใชวธการค านวณตนทนผลตภณฑว ธตนทนเตม แตถาผบรหารตองการน าขอมลไปใชวางแผน และตดสนใจ ผบรหารจะใชวธการค านวณตนทนผลตภณฑแบบวธตนทนผนแปร ซงการค านวณตนทนผลตภณฑดงกลาวจะมผลกระทบตอการน าเสนอขอมลทางการบญชเพอก าหนดมลคาของสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน (Statement of Financial Position) รวมไปถงการค านวณตนทนขายทไปปรากฏอยในงบก าไรขาดทน (Income Statement)
การค านวณตนทนผลตภณฑ
แนวคดของการค านวณตนทนผลตภณฑได 2 วธ ไดแก วธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ซงมรายละเอยดการค านวณตนทนผลตภณฑของแตละวธ ดงน
1. ระบบตนทนเตม
การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม หรอเรยกวา ตนทนรวม (Full
Costing or Absorption Costing) จะน าเอาตนทนทเกยวของกบการผลตทงหมดไมวาจะเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทเปนตนทนผลตภณฑ ดงนนคาใชจายการผลตซงถอวาเปนสวนหนงของตนทนการผลตทงผนแปรและคงท จงถกรวมค านวณเปนตนทนผลตภณฑทงสน ดงนนตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท ตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมจะถกน าไปค านวณหามลคาของสนคาคงเหลอ เพอแสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงน และเมอสนคาถกขายออกไป ตนทนนจะถกบนทกเปนตนทนขาย (Cost of Goods Sold) เพอแสดงรายการในงบก าไรขาดทน
การบญชตนทน 2
4 - 2
2. ระบบตนทนผนแปร
ระบบตนทนผนแปร หรอเรยกวา ตนทนตรง (Variable Costing or Direct Costing) โดยทวไปการจ าแนกตนทนผลตภณฑหรอตนทนการผลตออกเปนสองลกษณะ คอ ตนทนผนแปรและตนทนคงท โดยทการค านวณตนทนผลตภณฑวธนจะค านวณแตเฉพาะสวนทเปนตนทนการผลตผนแปรเทานน ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตเฉพาะสวนทเปนตนทนผนแปรเทานน
สวนคาใชจายการผลตทมลกษณะเปนตนทนคงทจะไมน ามารวมเปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑวธน ซงคาใชจายการผลตคงทจะถกรวมไวในตนทนประจ างวดแทน เพราะถอวาคาใชจายในการผลตคงทไมมการเปลยนแปลง หรอคาใชจายนนเกดขนเทากนทกงวด จงควรบนทกเปนตนทนประจ างวด ดงนนตนทนผลตภณฑจะถกน าไปค านวณหามลคาของสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวด และแสดงรายการสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน สวนคาใชจายการผลตคงทจะถกบนทกเปนคาใชจายทเกดขนประจ างวด โดยน าไปหกออกจากรายไดทงจ านวนในงบก าไรขาดทน ซงการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนผนแปร จะถกน ามาใชเปนขอมลส าหรบการวางแผนและการตดสนใจของผบรหาร
เพอใหเขาใจสวนประกอบของตนทนผลตภณฑของระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร ดงแสดงในภาพท 4.1
ตารางท 4.1 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดตามวธตนทนเตมและตนทนผนแปร
ประเภทของตนทน สวนประกอบของตนทนผลตภณฑ
วธตนทนเตม
(Full Costing)
วธตนทนผนแปร
(Variable Costing)
ตนทนผลตภณฑ
(Product Cost) 1) วตถดบทางตรง 2) คาแรงงานทางตรง 3) คาใชจายการผลตผนแปร 4) คาใชจายการผลตคงท
1) วตถดบทางตรง 2) คาแรงงานทางตรง 3) คาใชจายการผลตผนแปร
ตนทนประจ างวด
(Period Cost)
1) คาใชจายในการขาย
2) คาใชจายในการบรหารงาน
1) คาใชจายการผลตคงท 2) คาใชจายในการขาย
3) คาใชจายในการบรหารงาน
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 3
ความแตกตางระหวางการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร
ความแตกตางระหวางการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปรทส าคญ คอสวนประกอบทเปนคาใชจายการผลตคงท (Fixed Manufacturing Overhead) การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม คาใชจายการผลตคงท จะถอวาเปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑ แตวธตนทนผนแปรจะไมน าเอาคาใชจายการผลตคงทมารวมค านวณเปนตนทนผลตภณฑ เนองจากตนทนผลตภณฑประกอบดวยตนทนทมลกษณะเปนผนแปรเทานน โดยจะถอวาคาใชจายการผลตคงทเปนตนทนประจ างวด ซงจะแสดงเปนคาใชจายทเกดขนในแตละรอบบญชในงบก าไรขาดทน
คาใชจายการผลตคงท ทไดจากการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม จะน ามาค านวณอตราคาใชจายการผลตคงทจดสรรคดเขางานลวงหนาภายใตก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) ดงนนถารอบระยะเวลาบญชใดมปรมาณการผลตจรงมความแตกตางจากก าลงการผลตปกต อาจจะมากกวาหรอนอยกวาก าลงการผลตปกต ท าใหเกดผลตางของก าลงการผลต (Capacity Variance) ซงผลตางก าลงการผลตมผลตอการค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ซงจะสงผลตอตนทนขายทแสดงรายการในงบก าไรขาดทน
ดงนน การค านวณตนทนผลตภณฑภายใตก าลงการผลตปกต อาจมผลท าใหตนทนขายทไดจากการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ทแสดงรายการในงบก าไรขาดทนอาจสงหรอต ากวาความเปนจรง จงตองปรบผลตางก าลงการผลตในงบก าไรขาดทน จะอธบายรายละเอยดในหวขอเรองผลตางก าลงการผลตตอไป
การน าเสนอรายงานทางการเงนตามระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร
การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยทงวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร จะมผลตอการแสดงมลคาของสนคาคงเหลอ (สนคาคงเหลอตนงวด และ สนคาคงเหลอปลายงวด) ในงบแสดงฐานะการเงน ดงแสดงรายการไดดงน
การบญชตนทน 2
4 - 4
บรษท .................................... งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน)
ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
สนทรพย
สนทรพยหมนเวยน
เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด xxx
ลกหนการคา xxx
สนคาคงเหลอ (ปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวย*) xxx
*ตนทนผลตภณฑตอหนวยทน ามาค านวณหามลคาสนคาคงเหลอ ขนอยกบธรกจนน วาจะใชการค านวณตนทนผลตภณฑวธใด ซงสามารถค านวณได 2 วธ คอ วธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร โดยมสวนประกอบของตนทนผลตภณฑดงไดกลาวไวแลวขางตน
นอกจากน การน าเสนอขอมลตนทนผลตภณฑในงบก าไรขาดทน สามารถน าเสนอได 2 วธ ไดแก วธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ส าหรบการน าเสนองบก าไรขาดทนระบบตนทนเตม (Full Costing) จะประกอบดวย รายไดจากการขาย และหกดวยตนทนหรอคาใชจาย ซงสวนของตนทนหรอคาใชจาย จะแบงเปน 2 สวน ไดแก ตนทนขาย และคาใชจายในการด าเนนงาน
สวนตนทนขาย จะประกอบดวย มลคาสนคาคงเหลอตนงวด บวกตนทนสนคาทผลตเสรจ และหกสวนของมลคาสนคาคงเหลอปลายงวด ซงสวนของตนทนการผลต จะค านวณโดยใชวธตนทนเตม ประกอบดวย ตนทนการผลตทงผนแปร ไดแก ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตเฉพาะสวนทเปนตนทนผนแปร และตนทนคงท ไดแก คาใชจายการผลตเฉพาะทเปนคงท เชน คาเชาโรงงาน เงนเดอนผจดการโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร – วธเสนตรง เปนตน รายการตนทนขายจะน าไปหกออกจากยอดขายหรอรายไดจากการขาย ผลก าไรทได คอ ก าไรขนตน (Gross Margin)
หลงจากนนจะหกดวยคาใชจายในการด าเนนงาน ซงประกอบดวย คาใชจายในการขายและบรหารท งผนแปรและคงท เชน เงนเดอนผบรหาร เงนเดอนพนกงานบญช ค าสาธารณปโภคส านกงาน คาเบยประกนภยส านกงาน เปนตน ผลการด าเนนงานทได เรยกวา ก าไรจากการด าเนนงาน เมอน าไปหกออกจากภาษเงนไดนตบคคล ผลก าไรทได คอ ก าไรสทธ
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 5
สวนการน าเสนองบก าไรขาดทนระบบตนทนผนแปร (Variable Costing) จะประกอบดวย รายไดจากการขาย หกดวยตนทนหรอคาใชจายทเกยวของ ซงสวนของตนทนหรอคาใชจายนน จะแบงเปน 2 สวน ไดแก ตนทนผนแปร และตนทนคงท สวนทเปนตนทนผนแปรรวม ประกอบดวย ตนทนขายเฉพาะทเปนผนแปร ซงประกอบดวย สนคาคงเหลอตนงวด ตนทนสนคาทผลตเสรจและหกออกดวยสวนของสนคาคงเหลอปลายงวด โดยทตนทนผลตภณฑจะถกค านวณโดยใชวธตนทนผนแปร คอ ตนทนการผลตเฉพาะทเปนผนแปร (ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตผนแปรเทานน) นอกจากน จะรวมตนทนผนแปรสวนอน ซงไดแก คาใชจายในการด าเนนงาน จะประกอบดวย คาใชจายในการขายและบรหาร เฉพาะทเปนผนแปรเชนกน รวมตนทนผนแปรทงสองสวนเขาดวยกน แลวจงน าตนทนผนแปรรวมไปหกออกจากยอดขายหรอรายไดจากการขาย ผลก าไรทได เรยกวา ก าไรสวนเกน (Contribution Margin)
หลงจากนน จะหกสวนทเปนตนทนคงท ซงประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท และคาใชจายในการขายและบรหารคงท เมอน าไปหกจากก าไรสวนเกนขางตน จะไดผลก าไรจากการด าเนนงาน ถามภาษเงนไดนตบคคลน าไปหกออก ผลทไดจะเปนก าไรสทธของกจการ
ดงนนจะเหนไดวา งบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร จะแยกตนทนไปตามพฤตกรรมอยางชดเจน ตนทนสวนแรกจะเปนตนทนประเภทผนแปรทงหมด สวนตนทนสวนทสอง จะเปนตนทนคงททงหมด
เพอใหเขาใจเกยวกบการน าเสนอขอมลรายการในงบก าไรขาดทนมากยงขน สามารถสรปเปนตารางแสดงรายการโดยยอในงบก าไรขาดทนดงแสดงไวในตารางท 4.2 ทง 2 วธ ไดแก ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร และแสดงรายละเอยดแตละรายการเพอน าเสนองบก าไรขาดทนของแตละวธ ไดดงน
ตารางท 4.2 แสดงความแตกตางระหวางการน าเสนอรายการในงบก าไรขาดทน (บางสวน) โดยใชระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร
งบก าไรขาดทน (บางสวน) ระบบตนทนเตม ระบบตนทนผนแปร
ยอดขาย xxx ยอดขาย xxx
หก ตนทนขาย xxx หก ตนทนผนแปร xxx
ก าไรขนตน xxx ก าไรสวนเกน xxx
หก คาใชจายในการด าเนนงาน xxx หก ตนทนคงท xxx
ก าไรจากการด าเนนงาน xxx ก าไรจากการด าเนนงาน xxx
การบญชตนทน 2
4 - 6
1. การน าเสนองบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนเตม
บรษท............................ งบก าไรขาดทน
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
ยอดขาย xxx
หก ตนทนขาย:
สนคาคงเหลอตนงวด xxx (ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนเตม) บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ xxx
(ปรมาณการผลต x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนเตม)
ตนทนสนคาทมไวเพอขาย xxx
หก สนคาคงเหลอปลายงวด xxx
(ปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนเตม)
รวมตนทนขาย xxx
ก าไรขนตน xxx
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขาย (ทงผนแปร และคงท) xxx
คาใชจายในการบรหาร (ทงผนแปร และคงท) xxx
รวมคาใชจายในการขายและบรหาร xxx
ก าไรจากการด าเนนงาน xxx
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 7
2. การน าเสนองบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนผนแปร
บรษท............................ งบก าไรขาดทน
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
ยอดขาย xxx
หก ตนทนผนแปร: ตนทนขายผนแปร:
สนคาคงเหลอตนงวด xxx
(ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวย วธตนทนผนแปร)
บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ xxx
(ปรมาณการผลต x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนผนแปร)
ตนทนสนคาทมไวเพอขาย xxx
หก สนคาคงเหลอปลายงวด xxx
(ปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวด x ตนทนผลตภณฑ/หนวยวธตนทนผนแปร)
รวมตนทนขายผนแปร xxx
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร xxx
รวมตนทนผนแปร xxx
ก าไรสวนเกน xxx
หก ตนทนคงท คาใชจายการผลตคงท xxx
คาใชจายในการขายและบรหารคงท xxx
รวมตนทนคงท xxx
ก าไรจากการด าเนนงาน xxx
จากการแสดงรายการในงบก าไรขาดทนทงวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร เพอใหเกดความเขาใจในการจดท าและการค านวณมลคาของรายการบญชตางๆ ในงบก าไรขาดทนทงสองวธ พรอมทงแสดงรายละเอยดการค านวณตนทนผลตภณฑทงสองวธ ดงแสดงตามตวอยางท 4.1 ดงน
การบญชตนทน 2
4 - 8
ตวอยางท 4.1 บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายกระเปาหนง โดย
มขอมลตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน ปรมาณการผลต 20,000 หนวย
ปรมาณการขาย 20,000 หนวย
ก าลงการผลตปกต 20,000 หนวย
ราคาขายตอหนวย 250 บาทตอหนวย
ตนทนการผลตตอหนวย
วตถดบทางตรง 50 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 30 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 27 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 900,000 บาท
คาใชจายการขายและการบรหาร คาใชจายการขายและบรหารผนแปร 10 บาทตอหนวย
คาใชจายการขายและบรหารคงท (รวม) 500,000 บาท
จากขอมลขางตน สามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร ไดดงน
วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร
วตถดบทางตรง 50 50 คาแรงงานทางตรง 30 30 คาใชจายการผลตผนแปร 27 27
คาใชจายการผลตคงท 45 - (500,000 / 20,000 หนวย) รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย 152 107
การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยทงสองวธจะมผลตอการแสดงมลคาของสนคาคงเหลอทงสนคาคงเหลอตนงวดและสนคาคงเหลอปลายงวดทแสดงในงบแสดงฐานะการเงน และการค านวณตนทนขายในงบก าไรขาดทน ดงแสดงรายการไดดงน
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 9
1. การน าเสนองบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนเตม
บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด
งบก าไรขาดทน
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
ยอดขาย (20,000 x 250) 5,000,000
หก ตนทนขาย:
สนคาคงเหลอตนงวด - 0 - บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ (20,000 x 152) 3,040,000
ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 3,040,000
หก สนคาคงเหลอปลายงวด - 0 -
รวมตนทนขาย 3,040,000 ก าไรขนตน (Gross Margin) 1,960,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน:
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 200,000 (20,000 x 10)
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 500,000 รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 700,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 1,260,000
จากงบก าไรขาดทนวธตนทนเตม จะเหนไดวา บรษทจะน าเสนอขอมลตนทนขายโดยใชตนทนผลตภณฑตอหนวยโดยใชวธตนทนเตม คอ 152 บาทตอหนวยไปค านวณหาตนทนขาย ซงเทากบ 3,040,000 บาท หลงจากแสดงรายการตนทนขายแลว น าตนทนขายไปหกออกจากยอดขาย 5,000,000 บาท ไดเปนก าไรขนตนเทากบ 1,960,000 บาท แลวจงหกสวนทเปนคาใชจายในการด าเนนงานทงทเปนผนแปรและคงท ซงประกอบดวยสวนทเปนผนแปรเทากบ 200,000 บาท และสวนคงทเทากบ 500,000 บาท น าคาใชจายทงสองสวนรวมกน แลวน าไปหกออกจากก าไรขนตน จะไดก าไรจากการด าเนนงานเทากบ 1,260,000 บาท ดงแสดงรายการในงบก าไรขาดทนขางตน
การบญชตนทน 2
4 - 10
2. การแสดงงบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนผนแปร
บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด
งบก าไรขาดทน
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย : บาท
ยอดขาย (20,000 x 250) 5,000,000 หก ตนทนผนแปร:
ตนทนขายผนแปร: สนคาคงเหลอตนงวด - 0 - บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ (20,000 x 107) 2,140,000 ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 2,140,000
หก สนคาคงเหลอปลายงวด - 0 - รวมตนทนขายผนแปร 2,140,000
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร(20,000 x 10) 200,000 รวมตนทนผนแปร 2,340,000 ก าไรสวนเกน (Contribution Margin) 2,660,000 หก ตนทนคงท:
คาใชจายการผลตคงท 900,000 คาใชจายในการขายและบรหารคงท 500,000 รวมตนทนคงท 1,400,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 1,260,000
จากงบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร จะเหนไดวา บรษทจะน าเสนอขอมลตนทนเปนสองสวน ไดแก ตนทนผนแปรรวม และตนทนคงทรวม แยกออกจากกน สวนของตนทนแปร จะประกอบดวย ตนทนขายผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ตนทนขายผนแปรสวนแรก จะค านวณจากตนทนผลตภณฑตอหนวยโดยใชวธตนทนผนแปร คอ 107 บาทตอหนวย คณกบจ านวนสนคาคงเหลอตนงวด จ านวนสนคาทผลตได และสนคาคงเหลอปลายงวด ซงเทากบ 2,140,000 บาท สวนคาใชจายในการขายและบรหารจะน ามาแตเฉพาะคาใชจายทมลกษณะผนแปรเทานน ซงเทากบ 200,000 บาท หลงจากนนรวมตนทนผนแปรทงสองประเภทเขาดวยกน เทากบ 2,340,000 บาท จะน าตนทนผนแปรรวมไปหกออกจากยอดขาย 5,000,000 บาท ไดเปนก าไรสวนเกน เทากบ 2,660,000 บาท แลวคอยหกสวนทเปนตนทนคงทรวม ซงประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท 900,000 บาท และคาใชจายในการขายและบรหารคงท
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 11
500,000 บาท แลวน าไปหกออกจากก าไรสวนเกนขางตน จะไดก าไรจากการด าเนนงานเทากบ 1,260,000 บาท ดงแสดงรายการในงบก าไรขาดทนขางตน
ความแตกตางระหวางผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร
ผลแตกตางของก าไรจากการด าเนนงานภายใตการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตมและตนทนผนแปร สามารถแบงเปนกรณได 3 กรณ ดงน
กรณท 1 : ปรมาณการผลต เทากบ ปรมาณการขาย
กรณท 2 : ปรมาณการผลต มากกวา ปรมาณการขาย
กรณท 3 : ปรมาณการผลต นอยกวา ปรมาณการขาย
เพอใหเกดความเขาใจในการค านวณตนทนผลตภณฑแตละกรณใหชดเจนยงขน จะอธบายและแสดงตวอยางการค านวณแตละกรณ ตามตวอยางท 4.2
ตวอยางท 4.2 จากขอมลในตวอยางท 4.1 ของบรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด การค านวณตนทน
ผลตภณฑภายใตวธตนทนเตม เทากบ 152 บาท และวธตนทนผนแปร เทากบ 107 บาท สวนคาใชจายในการขายและการบรหารยงคงเทาเดม โดยมขอมลเกยวกบปรมาณของสนคาคงเหลอตนงวด สนคาคงเหลอปลายงวด ปรมาณการผลตและปรมาณการขาย ของป 25X1
25X2 และ25X3 มดงน 25X1 25X2 25X3
สนคาคงเหลอตนงวด - - 0 - 5,000 ปรมาณการผลต 20,000 20,000 20,000 ปรมาณการขาย 20,000 15,000 25,000 สนคาคงเหลอปลายงวด* - 0 - 5,000 - 0 -
หมายเหต *การค านวณปรมาณสนคาคงเหลอปลายงวดของป 25X1 25X2 และ25X3
สนคาคงเหลอปลายงวด (หนวย) = ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด + ปรมาณการผลต – ปรมาณการขาย
ป 25X1 = 0 + 20,000 - 20,000
= 0 หนวย
การบญชตนทน 2
4 - 12
ป 25X2 = 0 + 20,000 – 15,000 = 5,000 หนวย
ป 25X3 = 5,000 + 20,000 – 25,000 = 0 หนวย
จากขอมลขางตน บรษทสามารถจดท างบก าไรขาดทนทง 2 วธ ไดดงน
1. การแสดงงบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนเตม
บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด
งบก าไรขาดทน – วธตนทนเตม
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X2 และ 25X3
หนวย: บาท
25X2 25X3
ยอดขาย 3,750,000 6,250,000 หก ตนทนขาย
สนคาคงเหลอตนงวด 0 760,000
บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ 3,040,000 3,040,000
ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 3,040,000 3,800,000
หก สนคาคงเหลอปลายงวด 760,000 0
รวมตนทนขาย 2,280,000 3,800,000 ก าไรขนตน (Gross Margin) 1,470,000 2,450,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 150,000 250,000
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 500,000 500,000
รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 650,000 750,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 820,000 1,700,000
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 13
2. การแสดงงบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนผนแปร
บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด
งบก าไรขาดทน – วธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x2 และ 25x3
หนวย: บาท
25x2 25x3
ยอดขาย 3,750,000 6,250,000
หก ตนทนผนแปร
ตนทนขายผนแปร
สนคาคงเหลอตนงวด 0 535,000
บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจ 2,140,000 2,140,000
ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 2,140,000 2,675,000
หก สนคาคงเหลอปลายงวด 535,000 0
รวมตนทนขายผนแปร 1,605,000 2,675,000
คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร
150,000
250,000
รวมตนทนผนแปร 1,755,000 2,925,000 ก าไรสวนเกน 1,995,000 3,325,000
หก ตนทนคงท
คาใชจายการผลตคงท 900,000 900,000
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 500,000 500,000
รวมตนทนคงท 1,400,000 1,400,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 595,000 1,925,000
จากขอมลขางตนสามารถสรปผลตางระหวางก าไรจากการด าเนนงานทไดภายใตวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปรแยกเปนแตละกรณ ไดดงแสดงในตารางท 4.3 ดงน
การบญชตนทน 2
4 - 14
ตารางท 4.3 สรปความแตกตางของก าไรสทธภายใตวธตนทนเตมและตนทนผนแปร
กรณ
รายการ
ก าไรจากการด าเนนงาน
วธตนทนเตม
ก าไรจากการด าเนนงาน
วธตนทนผนแปร
ผลแตกตาง
ของก าไรทง 2 วธ
กรณท 1 : ปรมาณการผลต = ปรมาณการขาย
หนวยผลต 20,000 หนวย = หนวยขาย 20,000 หนวย
1,260,000 1,260,000 ก าไรสทธวธตนทนเตม =
ก าไรสทธวธตนทนผนแปร
กรณท 2 : ปรมาณการผลต > ปรมาณการขาย
หนวยผลต 20,000 หนวย > หนวยขาย 15,000 หนวย
820,000 595,000 ก าไรสทธวธตนทนเตม >
ก าไรสทธวธตนทนผนแปร
กรณท 3 : ปรมาณการผลต < ปรมาณการขาย
หนวยผลต 20,000 หนวย < หนวยขาย 22,000 หนวย
1,700,000 1,925,000 ก าไรสทธวธตนทนเตม <
ก าไรสทธวธตนทนผนแปร
เพอใหเขาใจเกยวกบผลก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปรของแตละกรณมากยงขน สามารถอธบายรายละเอยดไดดงตอไปน
กรณท 1 : ปรมาณการผลต เทากบ ปรมาณการขาย
ในป 25X1 จ านวยหนวยผลตเทากบจ านวนหนวยขาย (ดงแสดงในตวอยางท 4.1) จะเหนไดวา การค านวณก าไรจากการด าเนนงาน ไมวาจะค านวณตนทนผลตภณฑวธใดกตามจะไดก าไรจากการด าเนนงานเทากน ซงจากตวอยางท 4.1 บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด ไดก าไรทงสองวธ เทากบ 1,260,000 บาท ซงสามารถสรปไดวา ทง 2 วธ การค านวณตนทนผลตภณฑไดรบรรายการคาใชจายการผลตคงทเปนคาใชจายปรากฏในงบก าไรขาดทนเทากบคอ เทากบ 900,000 บาท โดยวธการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตวธตนทนเตมนน คาใชจายการผลตคงททคดเขางานลวงหนาไดบนทกเปนตนทนผลตภณฑทงจ านวน และจ านวนหนวยการผลตในแตละปเทากบ 20,000 หนวย กเทากบก าลงการผลตปกต ซงไมมผลตางของก าลงการผลต จงไมจ าเปนตองปรบปรงตนทนขายหรอก าไรขนตนแตอยางใด นอกจากนจ านวนหนวยทผลตเทากบจ านวนหนวยขายเทากน จงไมมสนคาคงเหลอตนทนงวด
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 15
และปลายงวด ดงนนคาใชจายการผลตคงทจดสรรคดเขางานจ านวนหนวยละ 45 บาท รวมจ านวน 900,000 บาท จงรบรเปนคาใชจาย คอคดเปนตนทนขายทงจ านวน และไมมคาใชจายการผลตคงทไปตดกบสนคาคงเหลอปลายงวด
สวนวธการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร คาใชจายการผลตคงท จ านวน 900,000 บาท ถอเปนตนทนงวดเวลาหรอตนทนประจ างวด ซงรบรเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทนทงจ านวน โดยไมตองพจารณาวามสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดแตอยางใด
ดงนน จะเหนไดวาเมอปรมาณสนคาทผลตเทากบปรมาณการขาย ถงแมวาตนทนผลตภณฑตอหนวยทง 2 วธจะไมเทากน แตคาใชจายการผลตคงทรบรเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทนทงจ านวนเทากนทง 2 วธ จงท าใหก าไรจากการด าเนนงานทไดทง 2 วธไมมความแตกตางกน
กรณท 2 : ปรมาณการผลต มากกวา ปรมาณการขาย
ในป 25X2 ทมจ านวนสนคาทผลตมากกวาปรมาณสนคาทขาย (ดงแสดงในตวอยางท 4.2) จะเหนไดวาการค านวณก าไรจากการด าเนนงานทค านวณภายใตวธตนทนเตมจะมก าไรจากการด าเนนงานมากกวาวธตนทนผนแปร ในป 25X2 จ านวนสนคาทผลตเทากบ 20,000 หนวย แตจ านวนสนคาทขายไดเทากบ 15,000 หนวย ท าใหมสนคาคงเหลอปลายงวดจ านวน 5,000 หนวย เปนผลท าใหการค านวณก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนเตมมจ านวน 820,000 บาท สวนก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปรมจ านวน 595,000 บาท ตางกน 225,000 บาท เนองจาก การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม คาใชจายการผลตคงทคดเขางานลวงหนาไดรบการจดสรรเขาไปในตวสนคาหนวยละ 45 บาท (900,000 บาท/20,000 หนวย) ดงนนถามสนคาคงเหลอปลายงวด ทขายไมหมดในงวดนน จะท าใหตนทนของคาใชจายการผลตคงทคดเขางานลวงหนาตดไปดวยกบสนคาคงเหลอปลายงวดหนวยละ 45 บาท ซงในป 25X2 มจ านวนสนคาคงเหลอปลายงวดถง 5,000 หนวย จงท าใหมคาใชจายการผลตคงทจากงวดการผลตป 25X2 ยกไปกบสนคาคงเหลอปลายงวดจ านวน 225,000 บาท (5000 หนวย x 45 บาท) ดงนนคาใชจายทรบรในงบก าไรขาดทนในรายการตนทนขายของป 25X2 จะมยอดปรากฏนอยลง 225,000 บาท เพราะจะไปเปนตนทนขายของป 25X3 นนเอง สวนวธการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร คาใชจายการผลตคงท จ านวน 900,000 บาท ถกบนทกเปนคาใชจาย โดยถอวาเปนตนทนงวดเวลาหรอตนทนประจ างวดในป 25X2 ทงจ านวน โดยรบรเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทนทงจ านวน โดยไมตองพจารณาวามสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดแตอยางใด
ดงนน จะเหนไดวาเมอปรมาณสนคาทผลตมากกวาปรมาณการขาย การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม คาใชจายทรบรในงบก าไรขาดทนในรายการตนทนขายจะนอยลงเทากบ 225,000 บาท ซงจ านวนเงนนจะถกโอนไปงวดหนา โดยตดไปกบสนคาคงเหลอปลาย
การบญชตนทน 2
4 - 16
งวด แตส าหรบการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร คาใชจายการผลตคงทรบรในงบก าไรขาดทนในป 25X2 เปนตนทนงวดเวลาทงจ านวนไปแลว จงท าใหก าไรจากการด าเนนงานทไดตามวธตนทนเตมมก าไรจากการด าเนนงานทมากกวาก าไรทไดจากวธตนทนผนแปรเทากบ 225,000 บาท
กรณท 3 : ปรมาณการผลต นอยกวา ปรมาณการขาย
ในป 25X3 ทมจ านวนสนคาทผลตนอยกวาปรมาณสนคาทขาย (ดงแสดงในตวอยางท 4.2) จะเหนไดวาการค านวณก าไรจากการด าเนนงานทค านวณภายใตวธตนทนเตมจะมก าไรจากการด าเนนงานนอยกวาวธตนทนผนแปร ในป 25X3 จ านวนสนคาทผลตเทากบ 20,000 หนวย แตจ านวนสนคาทขายไดเทากบ 22,000 หนวย เนองจากมสนคาคงเหลอตนงวดยกมาจากป 25X2 จ านวน 5,000 หนวย จากการน าเสนองบก าไรขาดทนป 25X3 ผลท าใหการค านวณก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนเตมมจ านวน 1,476,000 บาท สวนก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปรมจ านวน1,566,000 บาท ตางกน 90,000 บาท เนองจาก การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม คาใชจายการผลตคงทคดเขางานลวงหนาไดรบการจดสรรเขาไปในตวสนคาหนวยละ 45 บาท (900,000 บาท/20,000 หนวย) ซงไดรวมค านวณเขาไปในตนทนผลตภณฑแลว ดงนนหากในปการผลตใดมสนคาคงเหลอตนงวดยกมาจะท าใหมคาใชจายการผลตคงทยกมาจากงวดทแลวเทากบจ านวนสนคาคงเหลอตนงวด x อตราคาใชจายการผลตคงทตอหนวย ซงท าใหตนทนขายในงวดนสงขน ในทางตรงกนขามหากปใดมสนคาคงเหลอปลายงวดยกไป จะท าใหมคาใชจายการผลตคงทยกไปงวดหนาเทากบจ านวนสนคาคงเหลอปลายงวด x อตราคาใชจายการผลตคงทตอหนวย ซงท าใหตนทนขายในงวดนลดลง
จากขอมลของป 25X3 มจ านวนสนคาคงเหลอตนงวดยกมาจ านวน 5,000 หนวย จงท าใหมคาใชจายการผลตคงทจากงวดการผลตป 25X2 ยกมาป 25x3 จ านวน 225,000 บาท (5000 หนวย x 45 บาท) ซงภายใตการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม จะมผลท าใหคาใชจายการผลตคงทไดยกมาจากป 25X2 จ านวน 225,000 บาท ท าใหตนทนขายป 25X3 มจ านวนมากขน
สวนวธการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร คาใชจายการผลตคงท จ านวน 900,000 บาท ถกบนทกเปนคาใชจาย โดยถอวาเปนตนทนงวดเวลาหรอตนทนประจ างวดในป 25X3 ทงจ านวน โดยรบรเปนคาใชจายในงบก าไรขาดทนทงจ านวน
ดงนน จะเหนไดวาเมอปรมาณสนคาทผลตนอยกวาปรมาณการขาย การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม คาใชจายทรบรในงบก าไรขาดทนในรายการตนทนขายของป 25X3 จะสงขนเทากบ 225,000 บาท หรอการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตมจะมคาใชจายทรบรสงกวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร เทากบ 225000 บาท จงท าใหก าไรจาก
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 17
การด าเนนงานทไดตามวธตนทนเตมนอยกวาก าไรจากการด าเนนงานทไดจากวธตนทนผนแปรเทากบ 225,000 บาท
ผลตางก าลงการผลต
การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม เมอค านวณหาอตราคาใชจา ยการผลตคงท เพอเปนคาใชจายการผลตทน าไปจดสรรเขาผลตภณฑจะใชฐานการค านวณจากก าลงการผลตปกต หรอเรยนกวา อตราคาใชจายการผลตจดสรรคดเขางาน หรอ อตราคาใชจายการผลตคงทจดสรร เปนการค านวณหาตนทนผลตภณฑไวลวงหนา เพราะในความเปนจรง กจการอาจจะยงไมทราบจ านวนสนคาทผลตจรงเมอท าการค านวณตนทนสนคา แตกจการจะมขอมลเกยวกบก าลงการผลตปกตของเครองจกร ททราบจากโรงงานหรอบรษททขายเครองจกรใหกบกจการ ดงนน จงใชก าลงการผลตปกตเปนฐานในการค านวณตงแตแรก จงมผลท าใหต นทนผลตภณฑตามวธตนทนรวมหรอตนทนเตมไมถกตองตามทควรจะเปน เนองจากมผลตางของปรมาณการผลตจรงไมเทากบก าลงการผลตปกต เรยกวา ผลตางก าลงการผลต (Capacity
Variance)
ดงนน เมอกจการมผลตางก าลงการผลต กจการตองท าการปรบปรงตนทนผลตภณฑ ซงเปนสวนหนงทอยในตนทนขายทอยในงบก าไรขาดทน ซงอาจจะบวก หรอ หก ผลตางก าลงการผลตกบ ตนทนขาย หรอ น าไปปรบ บวก หรอ หก กบ ก าไรขนตน เพอใหก าไรจากการด าเนนงาน หรอก าไรสทธ มความถกตอง การค านวณผลตางก าลงการผลต สามารถค านวณไดดงน
โดยท อตราคาใชจายการผลตคงท สามารถค านวณไดดงน
ผลตางก าลงการผลต = (ปรมาณการผลตจรง – ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต) x อตราคาใชจายการผลตคงท
อตราคาใชจายการผลตคงท = คาใชจายการผลตคงท ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต
การบญชตนทน 2
4 - 18
1. ลกษณะของผลตางก าลงการผลต
จากการทกจการมปรมาณการผลตจรงไมเทากบก าลงการผลต มผลท าใหเกดผลตางก าลงการผลต ดงไดกลาวไวขางตน ซงสามารถแยกผลตางก าลงการผลตทเกดขนได 2 กรณ ไดแก กรณท 1 ปรมาณการผลตจรงมากกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต และ กรณท 2 ปรมาณการผลตจรงนอยกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต ดงน
กรณท 1 : ปรมาณการผลตจรง มากกวา ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต
ถาหากบรษทมปรมาณการผลตจรงมากกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต เชน ก าลงการผลตปกต เทากบ 10,000 หนวย แตผลตจรง 12,000 หนวย ถาผลตางเปนเชนนถอวาเปนผลตางเปนทนาพอใจ เพราะถอวาการผลตมประสทธภาพ ดงนน กจการตองน าผลตางก าลงการผลตนไปปรบปรงรายการก าไรจากการด าเนนงานโดยตองน าผลตางก าลงการผลตไปหกออกจากตนทนขาย หรอ น าไปบวกเขากบก าไรขนตนมาตรฐาน ซงจะมผลท าใหก าไรจากการด าเนนงานมตวเลขทเพมขน
กรณท 2 : ปรมาณการผลตจรง นอยกวา ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต
ถาหากบรษทมปรมาณการผลตจรงนอยกวาปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต เชน ก าลงการผลตปกต เทากบ 10,000 หนวย แตผลตจรง 7,000 หนวย ถาผลตางเปนเชนนถอวาเปนผลตางไมนาพอใจ เพราะถอวาการผลตไมมประสทธภาพ ผลตจรงต ากวาความสามารถทเครองจกรสามารถท าได ดงนน กจการตองน าผลตางก าลงการผลตนไปปรบปรงรายการก าไรจากการด าเนนงานโดยตองน าผลตางก าลงการผลตไปบวกเขากบตนทนขาย หรอ น าไปหกออกจากก าไรขนตนมาตรฐาน ซงจะมผลท าใหก าไรจากการด าเนนงานมตวเลขทลดลง
ผลตางก าลงการผลตสามารถแสดงสรปความแตกตางของแตละกรณดงแสดงในตารางท 4.4 ดงน
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 19
ตารางท 4.4 สรปความแตกตางของผลตางก าลงการผลต และการปรบผลตางก าลงการผลต
กรณ การปรบผลตางก าลงการผลตกบตนทนขาย
การปรบผลตางก าลงการผลต
กบก าไรขนตนมาตรฐาน
ผลกระทบทมตอ
ก าไรจากการด าเนนงาน
กรณท 1 : ปรมาณการผลตจรง > ก าลงการผลตปกต
หก ตนทนขาย
บวก ก าไรขนตนมาตรฐาน
สงผลใหก าไรจากการด าเนนงานเพมขน
กรณท 2 : ปรมาณการผลตจรง < ก าลงการผลตปกต
บวก ตนทนขาย
หก ก าไรขนตนมาตรฐาน
สงผลใหก าไรจากการด าเนนงานลดลง
ตวอยางท 4.3 บรษท จ ากด เปนบรษททเพงเรมเปดด าเนนงานในป 25X1 กจการตองการวางแผน
เกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน
25X1 25X2 25X3
สนคาคงเหลอตนงวด (หนวย) - 0 - - 0 - 1,000 ปรมาณการผลต (หนวย) 40,000 42,000 37,000 ปรมาณการขาย (หนวย) 40,000 41,000 38,000 สนคาคงเหลอปลายงวด (หนวย) - 0 - 1,000 - 0 -
ราคาขายตอหนวย 320 บาทตอหนวย ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 40,000 หนวย
ตนทนการผลตมดงน วตถดบทางตรงตอหนวย 30 บาทตอหนวย คาแรงงานทางตรงตอหนวย 25 บาทตอหนวย คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 45 บาทตอหนวย คาใชจายการผลตคงท (รวม) 800,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 20 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม) 750,000 บาท
การบญชตนทน 2
4 - 20
จากขอมลขางตน สามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตมและตนทนผนแปร ไดดงน
วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร
วตถดบทางตรง 30 30 คาแรงงานทางตรง 25 25 คาใชจายการผลตผนแปร 45 45
คาใชจายการผลตคงท 20 - (800,000 / 40,000 หนวย) รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย 120 100
แผนการผลตในป 25X1 25X2 และ 25X3 สามารถหาผลตางก าลงการผลตของแตละป ไดดงน
อตราคาใชจายการผลตคงท = คาใชจายการผลตคงท ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต
= 800,000
40,000
= 20 บาทตอหนวย
ผลตางก าลงการผลต = (ปรมาณการผลตจรง – ก าลงการผลตปกต) x อตราคาใชจายการผลตคงท
ผลตางก าลงการผลต 25X1 = (40,000 – 40,000) x 20
= 0 x 20
= 0 บาท
ผลตางก าลงการผลต 25X2 = (42,000 – 40,000) x 20
= 2,000 x 20
= 40,000 บาท เอาไปหกออกจากตนทนขาย หรอ บวกก าไรขนตนมาตรฐาน
ผลตางก าลงการผลต 25X3 = (37,000 – 40,000) x 20
= 3,000 x 20
= 60,000 บาท เอาไปบวกเขากบตนทนขาย
หรอ หกออกจากก าไรขนตน
มาตรฐาน
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 21
จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ป 25X1 ปรมาณการผลตจรงเทากบปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกตพอด จงไมมผลตางก าลงการผลต
ป 25X2 ปรมาณการผลตจรงเทากบ 42,000 หนวย มากกวา ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต ซงเทากบ 40,000 หนวย จงมผลตางก าลงการผลต จ านวน 40 ,000 บาท ทจะตองน าไปปรบปรงกบตนทนขาย โดยน าไป หก ออกจากตนทนขาย หรอ บวก เขากบก าไรขนตนมาตรฐาน
ป 25X3 ปรมาณการผลตจรงเทากบ 37,000 หนวย มากกวา ปรมาณ ณ ก าลงการผลตปกต ซงเทากบ 40,000 หนวย จงมผลตางก าลงการผลต จ านวน 60 ,000 บาท ทจะตองน าไปปรบปรงกบตนทนขาย โดยน าไป บวก เขากบตนทนขาย หรอ หก ออกจากก าไรขนตนมาตรฐาน
การปรบผลตางก าลงการผลตในงบก าไรขาดทน จะสามารถแสดงรายการ ดงอธบายในหวขอถดไป
2. การปรบผลตางก าลงการผลตในงบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนเตม
เมอกจการมผลตางก าลงการผลตเกดขน สามารถปรบผลตางก าลงการผลต ได 2 กรณ นนคอ 1) ปรบผลตางก าลงการผลตกบตนทนขาย และ 2) ปรบผลตางก าลงการผลตกบก าไรขนตนมาตรฐาน
เพอใหเขาใจมากยงขนเกยวกบการปรบผลตางก าลงการผลต จะใชตวอยางจากขอมลของตวอยางท 4.3 ซงสามารถปรบผลตางก าลงการผลตกบตนทนขาย หรอปรบกบก าไรขนตนมาตรฐาน ในงบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ซงแตละวธสามารถแสดงรายการ ไดดงน
การบญชตนทน 2
4 - 22
2.1. ปรบผลตางก าลงการผลตกบตนทนขาย
บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด
งบก าไรขาดทน – วธตนทนเตม
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 25X2 และ 25X3
หนวย: บาท
25X1 25X2 25X3
ยอดขาย 12,800,000 13,120,000 12,160,000
หก ตนทนขาย 4,800,000 4,920,000 4,560,000
บวก / หก ผลตางก าลงการผลต 0 (40,000) 60,000
ตนทนขาย (หลงปรบผลตาง) 4,800,000 4,880,000 4,620,000
ก าไรขนตน 8,000,000 8,240,000 7,540,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 800,000 820,000 760,000
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000 750,000 750,000
รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 1,550,000 1,570,000 1,510,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 6,450,000 6,670,000 6,030,000
2.2. ปรบผลตางก าลงการผลตกบก าไรขนตนมาตรฐาน
บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด
งบก าไรขาดทน – วธตนทนเตม
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 25X2 และ 25X3
หนวย: บาท
25X1 25X2 25X3
ยอดขาย 12,800,000 13,120,000 12,160,000
หก ตนทนขาย 4,800,000 4,920,000 4,560,000
ก าไรขนตนมาตรฐาน 8,000,000 8,200,000 7,600,000
บวก / หก ผลตางก าลงการผลต 0 40,000 (60,000)
ก าไรขนตน 8,000,000 8,240,000 7,540,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 800,000 820,000 760,000
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000 750,000 750,000
รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 1,550,000 1,570,000 1,510,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 6,450,000 6,670,000 6,030,000
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 23
3. การแสดงงบก าไรขาดทนโดยใชระบบตนทนผนแปร
การปรบผลตางก าลงการผลต จะเกดในกรณทปรมาณการผลตจรงไมเทากบก าลงการผลตปกต ซงปรมาณการผลตอาจจะมากหรอนอยกวาก าลงการผลตปกตกได ซงถาเปนการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม การหาอตราคาใชจายการผลตจดสรร จะค านวณภายใตก าลงการผลตปกต ดงนน เมอมผลตางก าลงการผลต จะมผลท าใหกจการตองปรบผลตางก าลงการผลตเขากบตนทนขาย หรอก าไรขนตนมาตรฐานดงไดกลาวไวแลวขางตน แตในกรณของกจการทมการน าเสนองบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร การหาตนทนผลตภณฑตอหนวยมแตเฉพาะตนทนผนแปร ซงการค านวณอยภายใตปรมาณการผลตจรงอยแลว จงไมไดมประเดนเรองของผลตางก าลงการผลต และน าไปปรบกบตนทนขายส าหรบการน าเสนองบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร
ดงนน จากขอมลในตวอยางท 4.3 การน าเสนองบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร สามารถแสดงรายการ ไดดงน
บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด
งบก าไรขาดทน – วธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 25x2 และ 25x3
หนวย: บาท
25X1 25X2 25X3
ยอดขาย 12,800,000 13,120,000 12,160,000
หก ตนทนผนแปร
ตนทนขายผนแปร 4,000,000 4,100,000 3,800,000
คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร
800,000
820,000
760,000
รวมตนทนผนแปร 4,800,000 4,920,000 4,560,000
ก าไรสวนเกน 8,000,000 8,200,000 7,600,000 หก ตนทนคงท
คาใชจายการผลตคงท 800,000 800,000 800,000 คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000 750,000 750,000 รวมตนทนคงท 1,550,000 1,550,000 1,550,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 6,450,000 6,650,000 6,050,000
การบญชตนทน 2
4 - 24
แสดงผลตางก าไรจากการด าเนนงาน ภายใตวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร
25X1 25X2 25X3
ก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนเตม 6,450,000 6,670,000 6,030,000
ก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนผนแปร 6,450,000 6,650,000 6,050,000
ผลตางก าไรจากการด าเนนงาน 0 20,000 (20,000)
สรปจากตารางแสดงผลตางก าไรจากการด าเนนงานขางตน จะเหนไดวา ป 25X1 เปนกรณทปรมาณการผลต เทากบ ปรมาณการขาย และไมมผลตางก าลงการ
ผลต จะแสดงผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนเตม เทากบ ผลก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปร
ป 25X2 เปนกรณทปรมาณการผลต มากกวา ปรมาณการขาย และมผลตางก าลงการผลต 40,000 บาท ไปหกออกจากตนทนขายวธตนทนเตม หรอบวกเขากบ ก าไรขนตนมาตรฐาน จะแสดงผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนเตม มากกวา ผลก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปร
ป 25X3 เปนกรณทปรมาณการผลต นอยกวา ปรมาณการขาย และมผลตางก าลงการผลต 60,000 บาท ไปบวกเขากบตนทนขาย หรอหกออกจาก ก าไรขนตนมาตรฐาน ผลก าไรจากการด าเนนงานภายใตวธตนทนเตม นอยกวา ผลก าไรจากการด าเนนงานวธตนทนผนแปร
การรายงานของสวนงาน
การจดท ารายงานทางการเงนส าหรบงบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปรจะเปนการน าเสนอขอมลทางการเงนเพอเปนประโยชนตอการตดสนใจของผบรหารในการประเมนผลการปฏบตงานของสวนงานยอยไดดกวาการจดท างบก าไรขาดทนวธตนทนเตม ซงการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนผนแปร ประกอบดวย ตนทนการผลตทเปนผนแปรทกรายการไดแก วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตผนแปร (ดงไดแสดงในตวอยางท 4.1 และ 4.2) กจการสามารถน าเสนองบก าไรขาดทนโดยแสดงรายการก าไรสวนเกน มาประยกตใชเพอจดท าเปนรายงานของสวนงาน (Segmented Report) เพอน าเสนอขอมลงบก าไรขาดทนแยกแตละสวนงานยอยของกจการ
รายงานของสวนงานเปนการแสดงผลการด าเนนงานของกจการโดยแสดงรายได ตนทนหรอคาใชจาย และก าไรหรอขาดทนแยกไปตามหนวยของตนทน (Cost Objects) ทกจการตองการจะคดตนทนใหหนวยนนๆ หรออาจเรยกวา สวนงานยอย (Segments) กได
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 25
สวนงานยอยจะมลกษณะเปนเชนไร ขนอยกบวาผบรหารตองการทราบผลการด าเนนงานสวนงานในลกษณะแบบใด
สวนงานยอยของธรกจ สามารถแบงไดเปนหลายลกษณะ เชน สวนงานโดยแยกตามประเภทของผลตภณฑ เชน เสอผาผหญง เสอผาผชาย เสอผาเดก สนคาอปโภคบรโภค เปนตน สวนงานโดยแยกตามแผนกทอยในกจการ เชน แผนกบญช แผนกจดซอ แผนกผลต แผนกซอมบ ารง เปนตน สวนงานโดยแยกตามประเภทของลกคา เชน ลกหนรายใหญ ลกคารายยอย เปนตน สวนงานโดยแยกตามเขตการขาย เชน เขตภาคเหนอ เขตภาคใต เขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เขตภาคกลาง เปนตน สวนงานโดยแยกตามศนยบรการ เชน ศนยบรการในเขตเทศบาล ศนยบรการนอกเขตเทศบาล เปนตน สวนงานโดยแยกตามโครงการ เชน โครงการหมบานจดสรรแสนสร 1 โครงการหมบานจดสรรแสนสร 2 เปนตน
จากค าอธบายประเภทของสวนงานยอยขางตน ท าใหการน าเสนองบก าไรขาดทนแยกตามสวนงาน หรอทเรยกวา รายงานของสวนงาน จะน าเสนอสวนงานยอยลกษณะใดกไดตามความตองการของผบรหาร โดยการน าเสนอขอมลทางการเงน จะประกอบดวย การแบงประเภทรายได และตนทนหรอคาใชจายทเกยวของโดยจะแบงรายได และตนทนไปตามหนวยงานยอย หรอหนวยของตนทน ซงสามารถจดแบงไดดงน
1. รายไดจากการด าเนนงานของแตละสวนงานยอย
รายไดจากการด าเนนงาน เชน ยอดขาย รายไดจากการใหบรการ จะแบงไปตามหนวยงานยอย เชน แผนกขายเสอผาผหญง แผนกขายเสอผาผชาย มรายไดจากการขายสนคาแตละสวนงานเทากบเทาใด
2. ตนทนผนแปรของแตละสวนงานยอย
ลกษณะของตนทนผนแปร เปนตนทนรวมทมลกษณะแปรไปตามระดบของกจกรรมหรอขนอยกบสาเหตของการเกดตนทน ซงสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของหนวยตนทนหรอสวนงานใด สามารถแบงตนทนผนแปรได 2 ประเภท คอ ตนทนการผลตผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ดงน
2.1. ตนทนขายผนแปร
ตนทนการผลตผนแปร (Manufactured Variable Costs) เปนตนทนทเกยวของกบการผลตสนคาทมลกษณะเปนตนทนผนแปร ซงสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของผลตภณฑ
การบญชตนทน 2
4 - 26
ชนดใด จ านวนเทาใด ตนทนการผลตผนแปร เชน วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร ทสามารถระบไดวาเปนของสนคาประเภทใด เปนตน
2.2. คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร (Selling and Administration Variable
Expenses) เปนคาใชจายเกยวกบการขายและการบรหารงานทสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของหนวยงานใด จ านวนเทาใด เชน คาน าคาไฟ คานายหนาทสามารถระบไดวาเปนของแผนกขายสนคาแผนกใด เปนตน
3. ตนทนคงท
สามารถแบงเปนสวนยอยได 2 ประเภท คอ ตนทนคงทโดยตรง และตนทนคงทโดยออม หรอ ตนทนคงทรวม ดงน
3.1. ตนทนคงทโดยตรง
ตนทนคงทโดยตรง (Direct Fixed Cost) หมายถง ตนทนคงททสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของหนวยตนทนใด เชน หนวยงานยอย คอ แผนกขาย สวนของตนทนทเกดขนในแผนกขาย ประกอบดวย เงนเดอนพนกงานขาย คาใชจายในการสงเสรมการขาย คาโฆษณา เปนตน ซงตนทนหรอคาใชจายเหลาน สามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของแผนกขาย ใด ดงนน ตนทนเหลานจงเปนตนทนคงทโดยตรงของแตละสวนงานยอย
3.2. ตนทนคงทโดยออม หรอ ตนทนคงทรวม
ตนทนคงทรวม (Indirect Fixed Cost or Common Fixed Cost) หมายถง ตนทนคงททสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของหนวยตนทนใด หรอเปนตนทนทหวหนาหรอผจดการของสวนงานยอยไมสามารถทจะควบคมได หรอเปนคาใชจายทไดรบการปนสวนมาจากแผนกอน เชน เงนเดอนผบรหารระดบสง คาเชาส านกงานใหญ คาเบยประกนภยคาสอบบญช
จากขอมลการแบงประเภทตนทนขางตน สามารถน าเสนองบก าไรขาดทนแบบแสดงก าไรสวนเกน หรอน าเสนอในรปแบบรายงานของสวนงาน ไดดงน
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 27
ตวอยางรปแบบของรายงานของสวนงาน
1) งบก าไรขาดทน แยกตามแผนก
งบก าไรขาดทน แยกตามแผนก
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
แผนกขาย บรษทโดยรวม
แผนกขายปลก แผนกขายสง
ยอดขาย xxx xxx xxx
หก ตนทนผนแปร
ตนทนขายผนแปร xxx xxx xxx
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร xxx xxx xxx
ตนทนผนแปรรวม xxx xxx xxx
ก าไรสวนเกน xxx xxx xxx
หก ตนทนคงท
ตนทนคงทโดยตรง xxx xxx xxx
ก าไรของสวนงาน xxx xxx xxx
หก ตนทนคงทรวม xxx
ก าไรจากการด าเนนงาน xxx
2) งบก าไรขาดทน แยกตามเขตการขาย
งบก าไรขาดทน แยกตามเขตการขาย
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1
หนวย: บาท
เขตการขาย แผนกขายสง
เขตภาคกลาง เขตภาคเหนอ
ยอดขาย xxx xxx xxx
หก ตนทนผนแปร
ตนทนขายผนแปร xxx xxx xxx
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร xxx xxx xxx
ตนทนผนแปรรวม xxx xxx xxx
ก าไรสวนเกน xxx xxx xxx
หก ตนทนคงท
ตนทนคงทโดยตรง xxx xxx xxx
ก าไรของเขตการขาย xxx xxx xxx
หก ตนทนคงทรวม xxx
ก าไรของแผนกขายสง xxx
การบญชตนทน 2
4 - 28
ตวอยางท 4.4
บรษท ผลไมไทย จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑแปรรปผลไมกระปอง โดยมผลตภณฑ 2 ชนด ไดแก สบปะรดกระปอง และเงาะกระปอง โดยบรษทมขอมลรายไดและตนทนเกยวกบผลตภณฑทงสองชนด ดงน
1. ราคาขาย และตนทนผนแปรตอหนวยของผลตภณฑทงสองชนด ดงน สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง
ราคาขายตอหนวย (บาท) 40 55
ตนทนผนแปรตอหนวย (บาท) 25 30
ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาท) 15 25
2. ปรมาณสนคาทขายไดของของผลตภณฑทงสองชนด สบปะรดกระปองขายได 30,000 กระปอง และเงาะกระปอง ขายได 60,000 กระปอง
3. ตนทนคงท ของของผลตภณฑทงสองชนด มดงน (หนวย: บาท) สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง
ตนทนการผลตคงท 50,000 60,000
คาใชจายในการขายคงท 100,000 110,000
คาใชจายในการบรหารคงท 120,000 150,000
4. ตนทนคงทรวม
คาใชจายในการขายของส านกงานใหญ 220,000 บาท
คาใชจายในการบรหารของส านกงานใหญ 280,000 บาท
จากขอมลขางตน สามารถจดท างบก าไรขาดทนแยกตามสวนงาน โดยแบงไปตามประเภทของผลตภณฑ ไดดงน
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 29
บรษท ผลไมไทย จ ากด
งบก าไรขาดทน แยกตามประเภทของผลตภณฑ ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1
หนวย: บาท
สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง รวม
ยอดขาย 1,200,000(1) 3,300,000(2) 4,500,000 หก ตนทนผนแปร 750,000(3) 1,800,000(4) 2,550,000 ก าไรสวนเกน 450,000 1,500,000 1,950,000 หก ตนทนคงท:
ตนทนคงทโดยตรง
ตนทนการผลตคงท 50,000 60,000 110,000
คาใชจายในการขายคงท 100,000 110,000 210,000
คาใชจายในการบรหารคงท 120,000 150,000 270,000
รวมตนทนคงทโดยตรง 270,000 320,000 590,000
ก าไรแตละผลตภณฑ 180,000 1,180,000 1,360,000
หก ตนทนคงทรวม
คาใชจายในการขาย 220,000
คาใชจายในการบรหาร 280,000
รวมตนทนคงทรวม 500,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 860,000
หก ภาษเงนได 20% 172,000
ก าไรสทธ 688,000
การบญชตนทน 2
4 - 30
ยอดขายของผลตภณฑแตละชนด
(1) สบปะรดกระปอง = 30,000 หนวย x 40 บาทตอหนวย
= 1,200,000 บาท
(2) เงาะกระปอง = 60,000 หนวย x 55 บาทตอหนวย
= 3,300,000 บาท
ตนทนผนแปรของผลตภณฑแตละชนด
(3) สบปะรดกระปอง = 30,000 หนวย x 25 บาทตอหนวย
= 750,000 บาท
(4) เงาะกระปอง = 60,000 หนวย x 30 บาทตอหนวย
= 1,800,000 บาท
จากการน าเสนองบก าไรขาดทนหรอแสดงเปนรายงานของสวนงานแยกตามประเภทของผลตภณฑ จะเหนไดวาสบปะรดกระปอง มก าไรจ านวน 180,000 บาท และเงาะกระปองมก าไรจ านวน 1,180,000 บาท นนกหมายความวา ผลการด าเนนงานของเงาะกระปองมประสทธภาพมากกวาสบปะรดกระปอง ซงขอมลก าไรแยกตามสวนงานน ผบรหารระดบสงสามารถน าขอมลไปใชในการตดสนใจในประเดนเรองการประเมนผลการด าเนนงานของแตละสวนงานยอย ผจดการทรบผดชอบผลตภณฑเงาะกระปองควรไดรบการชมเชย หรอรา หรอเลอนขนเลอนต าแหนงขนอยกบนโยบายของบรษทแตละแหง
สรป
ในการจดท างบก าไรขาดทนตองมการค านวณตนทนผลตภณฑ ซงสามารถค านวณได 2 วธคอวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตมจะน าเอาตนทนทเกยวของกบการผลตทงหมดไมวาจะเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทเปนตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท สวนการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนผนแปรจะน าเอาตนทนทเกยวของกบการผลตเฉพาะสวนของตนทนผนแปรเปนตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตเฉพาะผนแปร
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 31
การค านวณตนทนผลตภณฑทง 2 วธมผลตอการน าเสนองบก าไรขาดทนทแตกตางกน ซงสามารถน าเสนอได 2 แบบ ไดแก การน าเสนองบก าไรขาดทนภายใตระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร
นอกจากนส าหรบกจการทมการขายสนคาหลายชนดหรอมการแบงสวนงานเปนสวนงานยอย หรอมหนวยงานยอย โดยผบรหารตองการวดหรอประเมนการรายงานผลการด าเนนงานยอย ตามความตองการของผบรหาร เชน แสดงผลการด าเนนงานตามสายผลตภณฑ ตามเขตการขาย ตามชนดของสนคา เปนตน โดยในรายงานแยกตามสวนงานนจะเปนการเสนอขอมลทางการบญชทเปนประโยชนตอผบรหาร เนองจากเปนการแยกแสดงใหเหนตนทนแตละประเภททชดเจน และผบรหารสามารถน าขอมลมาใชประโยชนในดานการวางแผน ควบคม และสามารถน าไปใชประกอบการตดสนใจได
การบญชตนทน 2
4 - 32
แบบฝกหด
ขอ 1. แนวคดเกยวกบการค านวณตนทนผลตภณฑ มกแนวคด อะไรบาง ขอ 2. การค านวณตนทนผลตภณฑ ทง 2 วธ มอะไรบางเปนสวนประกอบ
ขอ 3. การน าเสนองบก าไรขาดทนทงวธตนทนเตมและวธตนทนผนแปร เสนอขอมลใหใคร และมวตถประสงคหลกของการน าเสนอเพออะไร ขอ 4. รานสวทเบเกอร เปนรานขายขนมเคก มการเกบขอมลตนทนการผลต (รวม) เกยวกบขนมเคกขนาด 1 ปอนด จ านวน 100 กอน ดงน วตถดบทางตรง 7,500 บาท คาแรงทางตรง 5,000 บาท และคาใชจายการผลตรวม 4,800 บาท โดยแยกเปนคาใชจายการผลตผนแปร 2,800 บาท และคาใชจายการผลตคงท 2,000 บาท
ใหท า 1. ค านวณตนทนผลตภณฑรวมของขนมเคก โดยใชวธตนทนเตม (Full Costing) และ
ตนทนผนแปร (Variable Costing) ตามล าดบ
2. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของเคก 1 ปอนดโดยใชวธตนทนเตม (Full Costing)
และตนทนผนแปร (Variable Costing) ตามล าดบ
ขอ 5. บรษท รงอรณการไฟฟา จ ากด ไดมการประมาณการเกยวกบตนทนการผลตและคาใชจายในการขายและบรหารส าหรบการผลตสนคาชนดหนง (โดยก าลงการผลตปกตเทากบ 10,000 หนวย) ดงน
ตนทนผนแปรตอหนวย ตนทนคงทรวม
(บาท) (บาท) วตถดบทางตรง 50
คาแรงงานทางตรง 40
คาใชจายการผลต 20
คาใชจายในการขาย 15 200,000
คาใชจายในการบรหาร 18 300,000
ในระหวางป 25x1 บรษทไดวางแผนการผลตและจ าหนายเทากบ 10,000 หนวย ราคาขายตอหนวย 300 บาท
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 33
ใหท า
1. ค านวณหาตนทนการผลตตอหนวยตามระบบตนทนเตมและระบบตนทนผนแปร 2. จดท างบก าไรขาดทนตามระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร ส าหรบป สนสด
วนท 31 ธนวาคม 25x1
ขอ 6. บรษท แสงอรณ จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายสนคาชนดหนง มขอมลตนทนการผลต คาใชจายในการขายและบรหาร โดยบรษทมก าลงการผลตปกต จ านวน 2,000
หนวย และราคาขายตอหนวย 45 บาท
ตนทนผนแปร: วตถดบทางตรง 8 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 6 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 4 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 3 บาทตอหนวย
ตนทนคงท: คาใชจายการผลตคงท (รวม) 20,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม)450,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาตนทนการผลตตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 ถา
บรษทคาดวาจะผลตและขายสนคาได 1,800 หนวย
3. จดท างบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 ถาบรษทคาดวาจะผลตและขายสนคาได 2,200 หนวย
การบญชตนทน 2
4 - 34
ขอ 7. บรษท นรนทร จ ากด การผลตและจ าหนายสนคาชนดหนง มขอมลการผลต การขาย และคาใชจายในการด าเนนงาน ประจ าป 25x1 ดงน
จ านวนหนวยผลต (หนวย) 15,000 หนวย
จ านวนหนวยขาย (หนวย) 15,000 หนวย
ก าลงการผลตปกต (หนวย) 15,000 หนวย
ราคาขายตอหนวย 200 บาท
ตนทนการผลต:
วตถดบทางตรง 50 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 30 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 10 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 600,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร: คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 20 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 450,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1
3. จดท างบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1
ขอ 8. บรษท ศรทธา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายสนคาชนดหนง กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน
ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด ปรมาณการผลต สนคาคงเหลอตนงวด 3,000 หนวย
ปรมาณการผลต 12,000 หนวย
ปรมาณการขาย 10,000 หนวย
ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 10,000 หนวย
ราคาขายตอหนวย 120 บาทตอหนวย ตนทนการผลตมดงน
วตถดบทางตรงตอหนวย 10 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรงตอหนวย 12 บาทตอหนวย
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 35
คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 15 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 100,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวย 10 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม) 450,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. ค านวณหาผลตางก าลงการผลต ป 25X1 3. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 4. จดท างบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1
ขอ 9. บรษท สายฟา จ ากด กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดจดท างบประมาณยดหยนประจ าปขน ไดมการประมาณการตนทนและคาใชจายจากการด าเนนงานของบรษทในป 25X1 ดงน
ปรมาณการผลตและขาย 240,000 หนวย
ยอดขาย 2,880,000 บาท ตนทนการผลต
ตนทนผนแปร @4 960,000 บาท
ตนทนการผลตคงท (รวม) 720,000 บาท
รวมตนทนการผลต 1,680,000 บาท
ก าไรขนตน 1,200,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 480,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 380,000 บาท
รวมคาใชจายในการขายและบรหาร 860,000 บาท
ก าไรจากการด าเนนงาน 340,000 บาท
การประมาณงบประมาณ ณ ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 220,000 หนวย
คาใชจายการผลตคงทเกดขน จ านวน 720,000 บาท ขายสนคาไดในราคาหนวยละ 24 บาท คาใชจายคงทเกดขนอยางสม าเสมอตลอดทงป
การบญชตนทน 2
4 - 36
ใหท า
1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. จากขอมลขางตน มผลตางก าลงการผลตหรอไม ถาม เทากบเทาใด
3. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 และ 25X2 ถากจการผลตและขายได 250,000 หนวย
ขอ 10 . บรษท อดรการคา จ ากด เปนบรษททเพงเรมเปดด าเนนงานในป 25X1 กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน
ป 25X1 ป 25X2
ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด ปรมาณการผลต สนคาคงเหลอตนงวด (หนวย) 1,000 ........... ปรมาณการผลต (หนวย) 42,000 37,000 ปรมาณการขาย (หนวย) 40,000 35,000 สนคาคงเหลอปลายงวด (หนวย) ............ ............. ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 40,000 40,000 ราคาขายตอหนวย 320 320
ตนทนการผลตมดงน วตถดบทางตรงตอหนวย 30 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรงตอหนวย 25 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 45 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 800,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวย 10 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม) 450,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. ผลตางก าลงการผลต ป 25X1 และ 25X2
3. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม และวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 และ 25X2
บทท 4 ระบบตนทนเตม และระบบตนทนผนแปร 4 - 37
ขอ 11 . บรษท ศรทธา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายสนคาชนดหนง กจการตองการวางแผนเกยวกบก าไร โดยไดรวบรวมขอมลการด าเนนงานของบรษทในชวง 2 ปแรกทเปดการด าเนนงาน ดงน
ป 25X1 ป 25X2
ปรมาณสนคาคงเหลอตนงวด ปรมาณการผลต สนคาคงเหลอตนงวด (หนวย) 2,000 ........... ปรมาณการผลต (หนวย) 12,000 15,000 ปรมาณการขาย (หนวย) 10,000 18,000 สนคาคงเหลอปลายงวด (หนวย) ............ ............. ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 10,000 10,000 ราคาขายตอหนวย 120 120
ตนทนการผลตมดงน วตถดบทางตรงตอหนวย 10 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรงตอหนวย 12 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 15 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 100,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายผนแปรตอหนวย 10 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม) 450,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยตามวธตนทนเตม และตนทนผนแปร 2. ค านวณหาผลตางก าลงการผลต ป 25X1 และ 25X2
3. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 และ 25X2
4. จดท างบก าไรขาดทนวธตนทนผนแปร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 และ 25X2
การบญชตนทน 2
4 - 38
ขอ 12. บรษท ไพศาลการไฟฟา จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑเครองใชไฟฟา 2 ชนด คอ เตาอบไมโครเวฟ และหมอหงขาว โดยมสาขาทจ าหนายผลตภณฑทงสองชนดน แยกเปน 2 สาขา คอ สาขาหาแยก และสาขานอกเมอง โดยมขอมลราคาขายและตนทนเกยวกบผลตภณฑทงสองชนด ดงน
1. ราคาขายและอตราก าไรสวนเกนของผลตภณฑทงสองชนด
เตาอบไมโครเวฟ หมอหงขาว ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 6,000 1,500
อตราก าไรสวนเกน (%) 40% 45%
2. ปรมาณสนคาทขายในสาขาทง 2 แหง สาขาหาแยก สาขานอกเมอง รวม
เตาอบไมโครเวฟ (เครอง) 200 150 350
หมอหงขาว (เครอง) 350 280 630
3. ตนทนคงท ประกอบดวย (หนวย: พนบาท) ชนดของผลตภณฑ สาขา เตาอบไมโครเวฟ หมอหงขาว หาแยก นอกเมอง
คาใชจายการผลตคงท 150 100 - -
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 180 90 100 80
4. คาใชจายในการบรหารงานทวไป 120,000 บาทตอเดอน
ใหท า
จดท ารายงานผลการด าเนนงานตามสวนงานยอย โดยจ าแนกตามประเภทของผลตภณฑ
บทท 5
ระบบตนทนฐานกจกรรม
การค านวณตนทนผลตภณฑของธรกจซอขายสนคา ธรกจผลตสนคา รวมไปถงการค านวณตนทนบรการของธรกจใหบรการ จะประกอบดวย ตนทนทเกยวของกบหนวยตนทน (Cost Objects) สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก ตนทนทางตรง (Direct Costs) และตนทนทางออม (Indirect Costs) ซงตนทนทางตรง เปนตนทนทสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของผลตภณฑหรอการบรการชนดใด เชน ส าหรบธรกจอตสาหกรรม ตนทนทางตรง ประกอบดวย วตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง เปนตนทนทางตรงของผลตภณฑแตละชนด เนองจากกจการทราบถงปรมาณการใชวตถดบและจ านวนชวโมงแรงงานทน ามาใชในการผลตผลตภณฑนนๆ ไดอยางชดเจนวาตองใชจ านวนเทาใด จงสามารถบอกไดว าตนทนของวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรงมจ านวนเทาใด ดงนนสวนใหญธรกจแตละประเภทไมมปญหาในการค านวณตนทนทางตรง ใหกบผลตภณฑแตละชนด
สวนตนทนทางออม ซงเปนตนทนทไดรบการจดสรรใหกบผลตภณฑ หรอการบรการ โดยใชเกณฑหรอฐานการปนสวนทเหมาะสม เพอปนสวนใหกบผลตภณฑหรอการบรการนนๆ ตนทนทางออมของธรกจอตสาหกรรม เชน คาใชจายการผลตทเกดขนในโรงงาน ไดแก คาเสอมราคาเครองจกร คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร คาใชจายในการออกแบบผลตภณฑ เปนตน ซงตนทนในลกษณะน การปนสวนใหกบผลตภณฑคอนขางยาก เนองจากวา ไมสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของผลตภณฑหรอการบรการชนดใด แตละผลตภณฑหรอการบรการมการใชคาใชจายหรอตนทนเหลานจ านวนเทาใด ดงนน จงเปนผลท าใหการเลอกใชเกณฑในการปนสวนตนทน ระบไดคอนขางยาก จงท าใหการปนสวนตนทนทางออมใหกบผลตภณฑหรอการบรการไมมความเหมาะสม ซงมผลตอการค านวณตนทนผลตภณฑ ท าใหตนทนผลตภณฑไมมความถกตองเทาทควร
นอกจากน ตนทนทางออมมความส าคญตอธรกจแตละประเภทมากขน เนองจากในปจจบนตนทนทางออมเกดขนมจ านวนเพมมากขน เนองจากกระบวนการผลตมความซบซอนมากกวาในอดต แตผลตภณฑหรอการบรการมการใชทรพยากรรวมกน เชน โรงงานผลตรถยนตมการผลตรถยนตหลายรน แตมการใชเครองจกรตวเดยวกน หรอ ใชพนทในการผลตทเดยวกน มการใชน า ใชไฟรวมกน คาน าคาไฟจงเปนของหลายแผนก เปนตน หรอถาพจารณาในดานการด าเนนงานของแตละแผนกทอยในกจการเดยวกน อาจมการใชอปกรณส านกงานรวมกน ตนทนหรอคาใชจายทเกดขนจากการด าเนนงาน เปนความรบผดชอบของหลายแผนก
การบญชตนทน 2
5 - 2
รวมกน ดงนน เพอใหการค านวณตนทนผลตภณฑหรอการบรการมความเหมาะสม จงตองมการปนสวนตนทนทางออมเหลานใหกบผลตภณฑหรอการบรการทเกยวของ ซงเรยกวา การจดสรรหรอปนสวนตนทน (Cost Allocation) โดยใชเกณฑการปนสวนทมความสมพนธโดยตรงหรอมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผล (Cause and Effect Relationship) กบสงทตองการจะคดตนทน (Cost Objects) หรอมการใชเกณฑทมความเหมาะสมมากทสด เพอใหการค านวณตนทนผลตภณฑหรอการบรการของแตละชนดมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจร งมากขนนนเอง
แนวคดของการปนสวนตนทน
แนวคดของการปนสวนตนทน คอการปนสวนตนทนเขาสตวผลตภณฑหรอการบรการ โดยใชเกณฑการปนสวนทมความสมพนธโดยตรง หรอมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผล บหนวยตนทนมากทสด (Garrison and et al., 2012 : 258) ซงสวนใหญตนทนทถกปนสวนมกจะเปนตนทนทางออม ดงอธบายไวแลวขางตน
ส าหรบต าราฉบบน เนนการค านวณตนทนผลตภณฑของธรกจผลตสนคา ดงนน สวนใหญตนทนทางออมของธรกจประเภทน ไดแก คาใชจายการผลต ซงการปนสวนคาใชจายการผลตตามระบบการค านวณตนทนแบบเดม สวนใหญจะปนสวนไปตามปรมาณการผลตเปนหลก เนองจากสมยกอนการผลตผลตภณฑไมไดมมกระบวนการผลตทหลากหลาย ผลตภณฑมเพยงไมกชนดในหนงโรงงานหรอมผลตภณฑเพยงแคชนดเดยว กระบวนการผลตไมไดมหลายขนตอนหรอมความซบซอนมากเชนในปจจบน ดงนน การปนสวนคาใชจายการผลตใหกบผลตภณฑใดผลตภณฑหนง อาจใชปรมาณการผลต หรอชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการปนสวน หรอ ถาโรงงานนนใชเครองจกรในการผลตเปนสวนใหญ อาจใชชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการปนสวน กถอวามความถกตองแลว แตในปจจบนโรงงานหนงๆ มการผลตผลตภณฑทมความหลากหลายมากขน เทคโนโลยทใชในกระบวนการผลตมความทนสมยมากขน ดงนน คาใชจายการผลตไมไดมความสมพนธกบปรมาณการผลต หรอชวโมงแรงงานทางตรง หรอชวโมงเครองจกรโดยตรง จงท าใหการค านวณตนทนผลตภณฑไมถกตอง หรอคลาดเคลอนจากความเปนจรง เพอแกปญหาดงกลาว การค านวณตนทนโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม (Activity - Based Costing : ABC) จงไดถกพฒนาขน เพอน ามาใชในการค านวณตนทนผลตภณฑใหมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากขน ซงระบบการค านวณตนทนตามฐานกจกรรมน ค านงถงกจกรรมทมความหลายหลายในกระบวนการผลตของการผลตผลตภณฑแตละชนด และแตละกจกรรมมสาเหตทท าใหเกดตนทนหรอตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) ทแตกตางกน ดงนน การปนสวนตนทนโดยใชเกณฑทแตกตางกนไป
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 3
ตามแตละกจกรรมทเกยวของ ยอมท าใหการปนสวนตนทนมความถกตองมากกวาทจะใชเกณฑใดเกณฑหนงเปนฐานในการค านวณส าหรบทงโรงงาน หรอแยกค านวณอตราคาใชจายการผลตของแตละแผนกในโรงงาน แตอยางไรกตาม การน าเอาระบบตนทนตามฐานกจกรรมมาใชอาจไมเหมาะกบทกธรกจ ซงแตละธรกจจ าเปนจะตองพจารณาถงผลประโยชน และขอจ ากดของระบบการค านวณตนทนแบบใหมน
วตถประสงคของการปนสวนตนทน
จากแนวคดการปนสวนตนทนขางตน จะเหนวาการปนสวนตนทนทางออมใหเหมาะสมมความส าคญอยางยงตอการค านวณตนทนผลตภณฑ ดงนน การปนสวนตนทนใหมความถกตอง เหมาะสมในธรกจ เพอวตถประสงคหลก 4 ประการ ไดแก 1) เพอใหไดขอมลทมความถกตองและเปนประโยชนตอการตดสนใจ 2) เพอเพมประสทธภาพในการใชทรพยากรรวมกน
3) เพอใหเกดการประเมนผลการด าเนนงานทดมากขน และ 4) เพอน าเสนอรายงานการเงนใหกบบคคลภายนอกใหมความถกตองมากขน ซงวตถประสงคของการปนสวนตนทนสามารถอธบายรายละเอยดในแตละหวขอไดดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2552)
1. เพอใหไดขอมลทมความถกตองและเปนประโยชนตอการตดสนใจ
การเกดขนของรายการตนทนหรอคาใชจายบางรายการในงบก าไรขาดทน เกดจากการใชทรพยากรรวมกนกบแผนกอนๆหรอ หนวยงานอนในองคกรเดยวกน ท าใหตนทนหรอคาใชจายรายการนน ๆ ควรไดรบการปนสวนใหกบแผนกทเกยวของ ดวยหลกเกณฑหรอฐานการคดตนทนทมความถกตองหรอมความสมพนธกนอยางเปนเหตเปนผลโดยตรงกบสงทตองการคดตนทนหรอหนวยตนทนนนๆ เชน ผจดการแผนกผลตสนคาชนดหน งไดใหแผนกออกแบบผลตภณฑท าการออกแบบสนคาใหเปนไปตามความตองการของลกคา ดงนนตนทนหรอคาใชจายทเกดขนจากการออกแบบของแผนก ควรไดรบการปนสวนไปใหกบแผนกทท าการผลตสนคานนๆ เพราะยงถาการออกแบบมความยงยาก ซบซอนในการออกแบบหรอ ตองผานกระบวนการผลตทหลากหลายจะยงท าใหตนทนหรอคาใชจายมจ านวนมาก การปนสวนตนทนดงกลาวควรจะถกปนสวนใหกบแผนกผลตดวยเกณฑทเหมาะสมมากทสด เพอใหแผนกผลตสามารถค านวณตนทนผลตภณฑไดอยางถกตอง และจะสงผลตอการน าขอมลไปใชในการตดสนใจตอไป เชน น าขอมลไปใชเปนฐานในการตงราคาผลตภณฑ เปนตน
การบญชตนทน 2
5 - 4
2. เพอเพมประสทธภาพในการใชทรพยากรรวมกน
การปนสวนตนทนเปนการค านวณตนทนการผลตหรอการบรการใหกบหนวยงานยอย เชน แผนกตางๆ ในองคกร ทมการใชทรพยากรรวมกน เนองจากหนวยงานใดทไดรบการปนสวนตนทนตามการใชทรพยากรหรอการบรการ หนวยงานนนจะมความตระหนกในภาระตนทนทหนวยงานนนๆ ไดรบการปนสวนมา ซงมผลท าใหมการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพมากทสด แตถาหากไมมแนวคดของการปนสวนตนทน รวมไปถงใชเกณฑการปนสวนไมเหมาะสมอาจจะสงผลตอการใชทรพยากร ท าใหไมมประสทธภาพเทาทควร เชน ผบรหารระดบสงของบรษทมตดสนใจซอเครองถายเอกสาร เพอมาใชในการด าเนนงานของธรกจ แผนกตางๆ มการใชเครองถายเอกสารรวมกน แตถาบรษทไมมแนวคดของการปนสวนไปตามการใชงาน อาจมผลท าใหพนกงานแตละแผนกใชเครองถายเอกสารโดยไมมประสทธภาพ อาจถายเอกสารทไมมความจ าเปนตองาน ท าใหคาใชจายจากการใชเครองถายเอกสารสงเกนความจ าเปน ดงนน การปนสวนตนทนดวยเกณฑทเหมาะสม มผลตอการใชทรพยากรรวมกน และทส าคญสามารถสงผลตอการท างานใหมประสทธภาพมากขน
3. เพอใหเกดการประเมนผลการด าเนนงานไดดมากขน
ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจของผบรหาร เพอใชประเมนผลการด าเนนงานของหนวยงานยอยในกจการ เชน แผนก สาขา เขตการขาย หรอ โครงการ เปนตน จ าเปนตองมขอมลเกยวกบรายไดและคาใชจายหรอตนทนของหนวยงานยอยนนทมความถกตอง เพอประเมนผลวาผจดการแผนกใดมความสามารถของการท าก าไรไดดกวาแผนกอน หรอผจดการสาขาใดมประสทธภาพในการบรหารจดการทดกวา การจะวดผลการด าเนนงานไดถกตองตามความเปนจรงหรอไมนน ขนอยกบวาขอมลตนทนของหนวยงานยอยตางๆ มความถกตองมากนอยแคไหน การปนสวนตนทนมความส าคญตอการน าเสนอขอมล จ าเปนอยางยงวา ตนทนทเกดขนตองจ าแนกใหไดวาตนทนใดเปนตนทนทควบคมไดโดยหนวยงานนนๆ (ตนทนทางตรง) และตนทนใดทไมสามารถควบคมไดโดยหนวยงานนนๆ หรอเปนของทงองคกร (ตนทนทางออม หรอ ตนทนรวม) เพราะการจะวดผลการด าเนนงานของหนวยงานใดหนวยงานหนงควรวดแตเฉพาะสวนทผบรหารของหนวยงานยอยนนรบผดชอบหรอควบคมได ตนทนสวนทควบคมไมได ไมควรจะน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจ เพราะอาจท าใหผลการประเมนมความไมยตธรรม ดงนนการน าเสนอขอมลแยกตามสวนงานยอยจงควรพจารณาถงความสอดคลองของการเกดขนหรอการใชขอมลหรอการใชทรพยากร ซงขอมลจะถกตองครบถวนหรอไมนน จ าเปนตองอาศยแนวคดของการปนสวนตนทนทถกตองเหมาะสมมากทสด เพอชวยในการน าเสนอขอมลใหมความถกตองและยตธรรมมากขนนนเอง
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 5
4. เพอน าเสนองบการเงนใหกบบคคลภายนอกใหมความถกตองมากขน
การค านวณตนทนส าหรบกจการซอขายสนคา และกจการอตสาหกรรม กจการแตละประเภทจ าเปนตองค านวณตนทนผลตภณฑใหมความถกตองมากทสดเพอน าเสนอรายงานทางการเงนใหกบบคคลภายนอก เชน ขอมลตนทนของสนคาทขายไดในงบก าไรขาดทน รวมไปถงมลคาสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน ซงโดยทวไปการน าเสนอขอมลทางการบญชใหกบบคคลภายนอก ตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป (Generally Accepted
Accounting Principles : GAPP) จะใชวธการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม หรอ วธตนทนรวม (Full Costing or Absorption Costing) โดยบคคลภายนอกจะไดน าขอมลทไดไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง การค านวณตนทนวธน ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง ซงเปนตนทนทางตรง และคาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท ซงเปนตนทนทางออม
ในการด าเนนธรกจของกจการทท าการผลตสนคา การค านวณตนทนทางตรง (ทงวตถดบทางตาง และคาแรงงานทางตรง) เขาสตวผลตภณฑสวนใหญไมมปญหาในการค านวณตนทนผลตภณฑเพราะตนทนเหลาน ผนแปรไปตามปรมาณการผลต นนคอตนทนทางตรงทราบตวผลกดนตนทนทชดเจนอยแลว แตตนทนทางออม เชน คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร คาเสอมราคาโรงงาน คาเชาโรงงาน คาสาธารณปโภคโรงงาน เปนตน เปนตนทนทมการใชรวมกนหลายแผนก แตละแผนกมปรมาณการใชไมเทากน ซงไมจ าเปนตองขนอยกบปรมาณการผลต อาจจะขนอยกบปรมาณการใช หรอจ านวนครงของการสงซอ หรอพนททใชงาน หรอจ านวนชวโมงแรงาน หรอจ านวนชวโมงเครองจกร เปนตน ดงนนตนทนแตละรายการ จะมจ านวนมากหรอนอยเทาใดนน ขนอยกบตวผลกดนตนทนซงเกดขนไดหลายสาเหต แลวแตวาตนทนนนๆ เกดขนเนองจากสาเหตอะไร ท าใหการปนสวนตนทนทางออมมความยงยากมากกวาตนทนทางตรง เพราะตองหาวาตวผลกดนตนทนตวใดทมความสมพนธโดยตรงกบตนทนรายการนนมากทสด ดงนน การปนสวนตนทนโดยใชเกณฑทสอดคลองกบความเปนจรงมากทสด จะสงผลใหตนทนของผลตภณฑหรอการบรการของธรกจแตละประเภทมความถกตองและท าใหการน าเสนอขอมลมความถกตองดวยเชนเดยวกน ผใชขอมลกสามารถน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง
การบญชตนทน 2
5 - 6
องคประกอบของการปนสวนตนทน
จากวตถประสงคของการปนสวนตนทนขางตน จะเหนไดวา การจะปนสวนตนทนใหบรรลวตถประสงคดงกลาว จ าเปนจะตองเขาใจถงองคประกอบส าคญทมผลตอการปนสวนตนทน ซงองคประกอบของการปนสวนตนทน ประกอบดวย 4 องคประกอบ คอ สงทตองการค านวณตนทนหรอหนวยตนทน การจดกลมตนทนทางออม และ เกณฑการปนสวนตนทนหรอตวผลกดนตนทน ซงสามารถอธบายรายละเอยดแตละองคประกอบไดดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2552)
1. สงทตองการค านวณตนทน
การค านวณตนทนผลตภณฑหรอการบรการ จะมสงทตองการค านวณตนทนหรอหนวยตนทนแตกตางกนขนอยกบลกษณะการด าเนนธรกจ หรอลกษณะของสนคา เชน บรษท ดสตธาน จ ากด เปนธรกจโรงแรม ดงนน สงทตองการจะคดตนทนของบรษทคอ การบรการหองพกของโรงแรม การค านวณหาตนทนทใชทงหมดในการใหบรการหองพกแตละหอง รวมไปถงการบรการอนๆทบรษทใหกบลกคา จะถอวาเปนหนวยตนทน (Cost Objects) ของบรษท ยกตวอยางเชน บรษท ฮอนดา จ ากด เปนธรกจทท าการผลตรถยนต สงทตองการจะคดตนทนการผลตหรอหนวยตนทนของบรษท คอ รถยนตแตละรนทบรษทออกจ าหนายในทองตลาด คดเปนตนทนผลตภณฑตอคนทผลตได ซงจะเหนไดวาการก าหนดสงทตองการค านวณตนทนหรอหนวยตนทนเปนองคประกอบทส าคญตวหนงทแตละกจการตองทราบเพอใหงายตอการก าหนดเกณฑหรอฐานในการปนสวนตนทน และท าใหการค านวณตนทนมความถกตองและเหมาะสมมากทสด
2. การจดกลมตนทนทางออม
นอกจากหนวยตนทน ซงถอเปนองคประกอบหนงของการปนสวนตนทนแลว การจดกลมตนทนทางออม (Indirect Cost Pools) ทกจการตองการปนสวนใหกบหนวยตนทนถอเปนองคประกอบทมความส าคญเชนกน โดยทวไปตนทนทางออม ของแตละธรกจจะเกดขนจากหลายแผนกทมการใชตนทนทางออมเหลานนรวมกน หรอเกดจากกจกรรมการด าเนนจากหลายกจกรรม ลกษณะการเกดขนของตนทนทางออมขนอยกบสาเหตของการเกดตนทนของการเกดตนทนหรอตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) ทมความหลายหลาย ดงนนเพอใหการปนสวนตนทนมความถกตองและเหมาะสมมากทสด จงจ าเปนตองมการจดกลมตนทนทางออมทเกดจากสาเหตหรอตวผลกดนตนทนทคลายกนหรออาจเปนตวเดยวกน มารวมไวดวยกนหรอจดเปนกลมตนทนกลมเดยวกน โดยไมค านงวาตนทนหรอคาใชจายทางออมนนเปนตนทน
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 7
ประเภทใด หรอเกดขนในแผนกใด แลวท าการปนสวนกลมตนทนทางออมเหลานนตามสาเหตหรอตวผลกดนตนทนตวเดยวกน ท าใหการปนสวนตนทนมความถกตอง เหมาะสมหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด
3. การเลอกเกณฑหรอฐานในการปนสวน
องคประกอบสดทายของการปนสวนตนทนคอ การเลอกเกณฑหรอฐานการปนสวน (Cost Allocation Base) หรอทเรยกวา ตวผลกดนตนทน ทเหมาะสมทสดในการปนสวนตนทนทางออม โดยการก าหนดตวผลกดนตนทน ตองค านงถงความสมพนธระหวางหนวยตนทนกบสาเหตของการเกดตนทน ควรจะมความสมพนธกนโดยตรง หรอ มความสมพนธอยางเปนเหตเปนผลกน (Cause and effect relationship) มากทสด เชน คาน าคาไฟในโรงงาน ขนอยกบปรมาณการใชของแตละแผนกในโรงงาน คาซอมบ ารงเครองจกร ขนอยกบจ านวนชวโมงของการใชเครองจกร คาใชจายเกยวกบการขนยายวตถดบ ขนอยกบจ านวนครงของการขนยาย หรอถาเปนการปนสวนตนทนรวม (Joint Costs or Common Costs) ใหกบผลตภณฑรวม (Joint Products) แตละประเภทของกจการ อาจจะใชมลคาการขายของผลตภณฑรวมแตละประเภทเปนเกณฑในการปนสวนตนทนรวม เปนตน
จากค าอธบายเกยวกบองคประกอบของการปนสวนตนทนทางออมขางตน เพอใหมความชดเจน สามารถแสดงดงภาพท 5.1
ภาพท 5.1 แสดงองคประกอบของการปนสวนตนทน
กลมตนทนทางออม (Indirect Cost Pools)
เชน คาน าคาไฟ คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร เปนตน
สงทตองการค านวณตนทน (Cost Objects)
เชน ผลตภณฑ แผนก ลกคา โครงการ เปนตน
การปนสวนตนทนค านงถงตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)
ทมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผลมากทสด
การบญชตนทน 2
5 - 8
การปนสวนคาใชจายการผลตเปนตนทนผลตภณฑ
การปนสวนคาใชจายการผลตเขาสตวผลตภณฑ ทใชในปจจบนสามารถแบงไดเปน 2 ระบบ ไดแก ระบบตนทนแบบเดม (Traditional Cost System) และระบบตนทนตามฐานกจกรรม(Activity-based Costing) (ปรบปรงจากศศวมล มอ าพล, 2556)
1. ระบบตนทนแบบเดม
การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชระบบตนทนแบบเดม (Traditional Cost System)
ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ในสวนของตนทนวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง เปนตนทนทสามารถค านวณและระบไดอยางชดเจนวามตนทนเทาใด เพราะตนทนทงสองประเภทน จะผนแปรไปตามปรมาณการผลต นนคอ ปรมาณการผลตมาก ท าใหตองใชวตถดบจ านวนมากและชวโมงการท างานของแรงงานทางตรงกมาก จงเปนผลท าใหตนทนวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรงมจ านวนมากตาม
แตส าหรบคาใชจายการผลตซงถอวาเปนตนทนทางออม จะถกจดสรรหรอปนสวนเขาสผลตภณฑโดยการค านวณหาอตราคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Rate) และใชอตรานนเพยงอตราเดยวปนสวนใหกบผลตภณฑทกชนดทอยในโรงาน เกณฑทน ามาใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลต เชน จ านวนหนวยของสนคาทผลตได แรงงานทางตรง ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร เปนตน เหตผลทโรงงานใชแรงงานทางตรง หรอชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ เพราะเหนวาการผลตสนคาสวนใหญใชแรงงานคนเปนหลก ดงนน คาใชจายการผลตมความสมพนธโดยตรงกบแรงงานทางตรงหรอชวโมงการท างานของคนทท าการผลต ดงนน จะเหนไดวา ในอดตกระบวนการผลตสนคาไมไดมความยงยากซบซอน โรงงานหนงผลตสนคาเพยงแคชนดเดยว แตมจ านวนมาก การค านวณอตราคาใชจายการผลตโดยใชชวโมงแรงงานทางตรงหรอชวโมงเครองจกรเปนเกณฑ เพอน าไปจดสรรใหกบผลตภณฑในโรงงานนนมความถกตอง และเหมาะสมอยแลว
แตในปจจบนสภาวะแวดลอมมการเปลยนแปลงไป ในแตละอตสาหกรรมมการแขงขนทสงมากขน มการน าเอาเครองจกรซงมการใชเทคโนโลยใหมๆ มาใชในการผลตสนคามากขน ท าใหการใชแรงงานคนเรมลดความส าคญลง สงผลใหคาแรงงานทางตรงลงลง แตคาใชจายการผลตมจ านวนมากขน นอกจากน กระบวนการผลตสนคาของแตละโรงงานมขนตอนหรอกจกรรมในการผลตสนคาทมความหลากหลายและมความซบซอนมากขน โรงงานหนงอาจผลตสนคาหลายชนด และแตละชนดมกระบวนการผลตทแตกตางกน จ านวนทผลตกไมมากเหมอนในอดต ขนตอนการผลตซงประกอบดวยกจกรรมทหลายหลาย และแตละกจกรรมมสาเหตทท าใหเกดตนทนทแตกตางกน ประเภทของคาใชจายการผลตกมความหลากหลายมากขน เชน
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 9
คาใชจายในการเตรยมเครองจกร คาใชจายในการตรวจสอบคณภาพผลตภณฑ คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร เปนตน ท าใหการใชอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทวทงโรงงาน ทค านงถงแรงงานทางตรงหรอชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณเพอจดสรรเขาสผลตภณฑ ไมมความถกตองและเหมาะสมเทาทควร ซ งจะมผลท าใหตนทนผลตภณฑไมถกตองเชนกน และอาจสงผลตอการตงราคาผลตภณฑ ท าใหราคาสนคาอาจสงเกนไปหรอต าเกนไป ดงนน การค านวณอตราคาใชจายการผลตภายใตระบบการค านวณตนทนแบบเดม เรมไมมความเหมาะสม ส าหรบกระบวนการผลตสนคาในปจจบน ดงนน เพอใหการค านวณตนทนผลตภณฑมความถกตองมากขน จงมการพฒนาระบบการค านวณตนทนผลตภณฑแบบใหมเพอใหมความเหมาะสมกบสถานการณทมการเปลยนแปลงเชนในปจจบน และการค านวณอตราคาใชจายการผลตมความถกตอง โดยค านงถงสาเหตทท าใหเกดตนทนโดยตรงมากขน ระบบตนทนแบบใหมนเรยกวา ระบบตนทนตามฐานกจกรรม (Activity -
based Costing System : ABC System)
2. ระบบตนทนตามฐานกจกรรม
การค านวณตนทนผลตภณฑทไดสนองตอการสภาวการณทเปลยนแปลงไปเนองจากเทคโนโลยทน ามาใชในการผลตสนคา มความซบซอนมากขน จงท าใหคาใชจายการผลตมความหลากหลาย ไมไดขนอยกบแรงงานคนเพยงอยางเดยว ระบบตนทนตามฐานกจกรรม (Activity - based Costing : ABC) จงเปนระบบการค านวณตนทนผลตภณฑแนวใหมเพอมาแกไขปญหาของระบบการค านวณตนทนผลตภณฑแบบเดมใหมความถกตอ งมากขน โดยค านงถงสาเหตทแทจรงทท าใหเกดตนทนหรอคาใชจายนน ซงเรยกวา การมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผล (Cause and effect relationship) มากขน ดงนน ระบบตนทนตามฐานกจกรรมเปนระบบการจดสรรตนทน โดยเฉพาะอยางยงในสวนของคาใชจายการผลตใหกบกลมหรอศนยของกจกรรม (Activity Cost Pools) ทเกยวของกบการผลตสนคาแตละชนดกอนอนดบแรก หลงจากนนแตละกลมหรอศนยของกจกรรมคอยท าการค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของแตละกจกรรม (Activity - based Overhead Rate) ตามจ านวนของสาเหตทท าใหเกดตนทนของกจกรรมแตละกจกรรม ซงสาเหตทท าใหเกดตนทน ถกเรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) หลงจากนนคอยจดสรรตนทนเขาสผลตภณฑแตละประเภท ตามจ านวนของตวผลกดนตนทน ซงแตละผลตภณฑถามกระบวนการผลตทมความซบซอนแตกตางกน การใชจ านวนตวผลกดนตนทนยอมไมเทากน และจะสงผลใหตนทนหรอคาใชจายการผลตทถกจดสรรเขาสตวผลตภณฑแตละประเภทไมเทากนดวย
เพอใหเหนถงการปนสวนตนทนโดยใชระบบตนทนฐานกจกรรม สามารถแสดงความสมพนธของตนทน กจกรรม และสงทตองการคดตนทน ดงแสดงในภาพท 5.2
การบญชตนทน 2
5 - 10
ภาพท 5.2 แสดงการปนสวนตนทนโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม
(ปรบปรงจาก Horngren, Datar and Rajan, 2015 : 180)
จากค าอธบายขางตน จะเหนไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม (ABC) มค าส าคญ (Key words) ทเกยวของ ไดแก กจกรรม กลมหรอศนยกจกรรม และตวผลกดนตนทน เพอใหเกดความเขาใจมากขน ความหมายของค าตางๆ ไดอธบายไวในตารางท 5.1 ดงน
ตารางท 5.1 ความหมายของกจกรรม กลมหรอศนยกจกรรม ตวผลกดนตนทน
ค าศพท ความหมาย
กจกรรม
(Activity)
เหตการณหรอการกระท าทางธรกจ ซงเปนสาเหตทกอใหเกดตนทนผลตภณฑหรอตนทนการบรการ
ตวผลกดนตนทน
(Cost Drivers)
สาเหตหรอปจจยทมผลท าใหเกดตนทน ซงตองมความสมพนธโดยตรงกบการใชทรพยากรในกจกรรมหรอกลมของกจกรรมนนๆ
กลมหรอศนยกจกรรม(Activity Cost Pools)
กลมของเหตการณหรอการกระท าทางธรกจหลายๆเหตการณ อาจมลกษณะการกระท าทไมเหมอนกน (กจกรรม) แตมสาเหตทกอใหเกดตนทนลกษณะเดยวกน หรอตวผลกดนตนทนเหมอนกน จะน ามาจดเปนกลมหรอศนยกจกรรม
กจกรรม (Activities)
ตนทนของแตละกจกรรม
(Costs of Activities)
สงทตองการค านวณตนทน
(Cost Objects)
เชน ผลตภณฑ ลกคา
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 11
ขนตอนการค านวณตนทนผลตภณฑตามระบบตนทนตามฐานกจกรรม
การน าเอาระบบการค านวณตนทนตามฐานกจกจกรรมมาประยกตใช จะมขนตอนในการปฏบตดงน
1. จดท ารายละเอยดเกยวกบกระบวนการผลตตงแตเรมแรกจนกระทงถงกระบวนสดทายของการผลต ระบกจกรรมหลกๆในแตละกระบวนการ ทเกยวของกบการผลตผลตภณฑแตละชนด (Activities)
2. ก าหนดตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) หรอ สาเหตทท าใหเกดตนทน ซงตวผลกดนตนทนนนตองมความเกยวของสมพนธกบตนทนหรอคาใชจายนนๆโดยตรง (Cause
and effect relationship)
3. จดสรรคาใชจายการผลตใหกบแตละกจกรรม หรอกลมกจกรรม (Activity Cost
Pools) ทอยในกระบวนการผลต
4. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน ((Activity-based
Overhead Rate or Cost per driver) ของแตละกจกรรมหรอกลมกจกรรม โดยการค านวณหาอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน สามารถค านวณไดดงน
5. จดสรรคาใชจายการผลตส าหรบแตละกจกรรมหรอกลมกจกรรม (Manufacturing
Overhead) ใหกบผลตภณฑแตละชนดตามจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมทผลตภณฑนนๆ ใช ซงการค านวณคาใชจายการผลตของแตละกจกรรม สามารถค านวณไดดงน
6. ค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด โดยรวมคาใชจายการผลตของแตละกจกรรมทเปนของผลตภณฑนน และหารดวยปรมาณสนคาทผลต ดงน
อตราคาใชจายการผลตตอหนวย = คาใชจายการผลตของกจกรรมนนๆ ของตวผลกดนตนทน จ านวนตวผลกดนตนทนของกจกรรมนนๆ
คาใชจายการผลตของแตละกจกรรม = จ านวนตวผลกดนตนทน X อตราคาใชจายการ
ทผลตภณฑใชผลต ผลตตอหนวยของ ของแตละกจกรรม ตวผลกดนตนทน
คาใชจายการผลตตอหนวย = คาใชจายการผลตรวมทกกจกรรมของผลตภณฑนน จ านวนหนวยทผลตได (หนวย)
การบญชตนทน 2
5 - 12
เมอค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยไดแลว จะสามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยไดตอไป (Product Cost per unit) ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตอหนวย
จากค าอธบายขนตอนของระบบการค านวณตนทนตามฐานกจกรรม สามารถสรปเปนขนตอนของการค านวณตนทนภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม ดงแสดงในภาพท 5.3 ดงน
ภาพท 5.3 ขนตอนของการค านวณตนทนภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม
ดงนน เพอใหเหนภาพทชดเจนมากขน ภาพท 5.4 ไดยกตวอยางขอมลของบรษท รงเรอง จ ากด โดยบรษทฯ มคาใชจายการผลตรวมและกจกรรมทเกดขนจรงจากการผลตผลตภณฑ 2 ชนด ไดแก ผลตภณฑ A และผลตภณฑ B พรอมทงตวผลกดนตนทนของแตละ
ระบกจกรรม (Activities) หรอ ศนยกจกรรม (Activity Cost Pools)
ก าหนดตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)
ค านวณหาอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน
(Activity - based Overhead Rate)
จดสรรคาใชจายการผลตของแตละศนยกจกรรม เขาสผลตภณฑ โดยค านงถงจ านวนของตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมทผลตภณฑใช
ในการผลต (Product Costs)
จดสรรคาใชจายการผลตทงหมดทใหกบกจกรรม หรอ ศนยกจกรรม
ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย (Product Cost per unit)
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 13
กจกรรม ซงสามารถแสดงขนตอนการจดสรรคาใชจายการผลตรวม และการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม ดงแสดงรายละเอยดดงภาพท 5.2
กจกรรม (Activities) ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)
1. กจกรรมการสงซอ จ านวนครงของการสงซอ (ครง) 2. กจกรรมการผลต จ านวนชวโมงเครองจกร (ชวโมงเครองจกร) 3. กจกรรมการตรวจสอบ จ านวนครงของการตรวจสอบ (ครง) 4. กจกรรมเกบรกษา จ านวนพนทในการจดเกบผลตภณฑ (ตร.ม)
การจดสรรคาใชจายการผลตรวมของทงโรงงาน จ านวน 1,5000,000 บาท โดยจดสรรใหแตละกจกรรมเทากบ 50,000 บาท 850,000 บาท 250,000 บาท และ 2,000,000 บาท ตามล าดบ และบรษทฯมการจดเกบขอมลเกยวกบจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม
ดงแสดงในตารางท 5.2
.
ภาพท 5.4 ขนตอนการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนตามฐานกจกรรม
200 ครง 20,000 บ.
4,000 ตร.ม
80,000 บ.
6,000 ตร.ม
120,000 บ.
80 ครง 100,000บ.
120 ครง 150,000 บ.
1000 ชม. 340,000 บ.
1,500 ชม. 510,000 บ.
ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของ Cost Driver ของแตละกจกรรม
ก าหนด Cost Driver และหาจ านวน Cost Driver ของแตละกจกรรม
จดสรรคาใชจายการผลตเขาสกจกรรมตางๆ
คาใชจายการผลตรวม เทากบ 1,500,000 บาท
กจกรรมการสงซอ
50,000 บาท
กจกรรมเกบรกษา
200,000 บาท
กจกรรมการตรวจสอบ
250,000 บาท
กจกรรมการผลต
850,000 บาท
จ านวนครงของการสงซอ 500 ครง
จ านวนชวโมงเครองจกร
2,500 ชวโมง
จ านวนครงของการตรวจสอบ
200 ครง
จ านวนพนท (ตร.ม)
10,000 ตร.ม
อตราคาใชจายการผลต
ตอครงของการโทรศพท
100 บาทตอครง
อตราคาใชจายการผลตตอชวโมงเครองจกร 340 บาทตอชวโมง
อตราคาใชจายการผลต
ตอครงของการตรวจสอบ
1,250 บาทตอครง
อตราคาใชจายการผลต
ตอตารางเมตร 20 บาทตอตร.ม
ผลตภณฑ A คาใชจายการผลตตอหนวย = 324 บาท ผลตภณฑ B คาใชจายการผลตตอหนวย = 180 บาท
300 ครง 30,000 บ.
การบญชตนทน 2
5 - 14
จากขอมลขางตนจะเหนไดวา บรษท รงเรอง จ ากด ไดน าระบบตนทนตามฐานกจกรรมมาประยกตใชเพอน ามาค านวณตนทนผลตภณฑทง 2 ชนด คอ ผลตภณฑ A และผลตภณฑ B โดยบรษทฯ มคาใชจายการผลตรวมทงสน 1,5000,000 บาท และไดมการจดสรรใหกบแตละกจกรรม ซงบรษทฯ ไดมการแบงประเภทของกจกรรมหลกทเกยวของกบการผลตผลตภณฑออกเปน 4 กจกรรมหลก และมตวผลกดนตนทน ดงน
ตารางท 5.2 ตารางแสดงกจกรรม ตวผลกดนตนทน คาใชจายการผลต จ านวนตวผลกดนตนทน และอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers)
คาใชจายการผลต
(บาท)
จ านวนตวผลกดนตนทน
ของแตละกจกรรม
อตราคาใชจาย
การผลตตอหนวยของตว
ผลกดนตนทน*
กจกรรมการสงซอ จ านวนครงของการสงซอ 50,000 500 ครง 100 บาท/ครง กจกรรมการผลต จ านวนชวโมงเครองจกร 850,000 2,500 ชม. 340 บาท/ชม. กจกรรมการตรวจสอบ
จ านวนครงของการตรวจสอบ
250,000 200 ครง 1,250 บาท/ครง
กจกรรมการเกบรกษา
จ านวนพนทในการจดเกบผลตภณฑ
200,000 10,000 ตร.ม. 20 บาท/ตร.ม.
*การค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน สามารถค านวณได
โดยน าเอาคาใชจายการผลตของแตละกจกรรมเปนตวตง แลวหารดวยจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม เชน อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนของกจกรรมการสงซอ จะไดจาก 50,000 บาท/500 ครง เทากบ 100 บาทตอครง เปนตน
ดงนน เมอบรษทฯ ตองการค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยของของผลตภณฑ A
และผลตภณฑ B บรษทฯ ตองมขอมลเกยวกบจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมทผลตภณฑ A และผลตภณฑ B ใชในกระบวนการผลต
เมอบรษทฯ สามารถค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนไดแลว บรษทฯ จะสามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑแตละชนดได โดยพจารณาจากจ านวนตวผลกดนตนทนทผลตภณฑแตละชนดใชในกระบวนการผลต ซงแตละชนดมการใชไมเทากน เพราะกระบวนการผลตมความซบซอนแตกตางกน
จากภาพท 5.3 ผลตภณฑ A มปรมาณการผลตเทากบ 2,500 หนวย ไดรบการจดสรรคาใชจายการผลตจากกจกรรมหลกทง 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมการสงซอ จ านวน 30,000 บาท กจกรรมการผลต 510,000 บาทกจกรรมการตรวจสอบ 150,000 บาท และกจกรรมเกบ
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 15
รกษา 120,000 บาท ดงนน ตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑ A จะเทากบ 324 บาทตอหนวย ((30,000 + 510,000+150,000+120,000) บาท/ 2500 หนวย)
จากขอมลขางตน เพอใหงายตอการค านวณสามารถจดท าเปนตารางคาใชจายการผลตของผลตภณฑแตละชนด ดงแสดงในตารางท 5.3
ตารางท 5.3 ตารางแสดงกจกรรม จ านวนตวผลกดนตนทน อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนและคาใชจายการผลตของผลตภณฑ A
กจกรรม (Activities)
จ านวนตวผลกดนตนทนของผลตภณฑ
A
อตราคาใชจาย
การผลตตอหนวยของตวผลกดน
ตนทน
คาใชจาย
การผลตของผลตภณฑ A
(บาท)
กจกรรมการสงซอ 300 ครง 100 บาท/ครง 30,000
กจกรรมการผลต 1,500 ชม. 340 บาท/ชม. 510,000
กจกรรมการตรวจสอบ 120 ครง 1250 บาท/ครง 150,000
กจกรรมเกบรกษา 6,000 ตร.ม. 20 บาท/ตร.ม. 120,000
รวม 810,000
สวนผลตภณฑ B มปรมาณการผลตเทากบ 3,000 หนวย ไดรบการจดสรรคาใชจายการผลตจากกจกรรมหลกทง 4 กจกรรม ไดแก กจกรรมการสงซอ จ านวน 20,000 บาท กจกรรมการผลต 340,000 บาท กจกรรมการตรวจสอบ 100,000 บาท และกจกรรมการเกบรกษา 80,000 บาท ดงนน ตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑ B จะเทากบ 180 บาทตอหนวย ((20,000 + 340,000 + 100,000 + 80,000) บาท/ 3000 หนวย) ดงแสดงในตารางท 5.4
การบญชตนทน 2
5 - 16
ตารางท 5. 4 ตารางแสดงกจกรรม จ านวนตวผลกดนตนทน อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนและคาใชจายการผลตของผลตภณฑ B
กจกรรม (Activities)
จ านวนตวผลกดนตนทนของ
ผลตภณฑ B
อตราคาใชจาย
การผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน
คาใชจาย
การผลตของผลตภณฑ B
(บาท)
กจกรรมการสงซอ 200 ครง 100 บาท/ครง 20,000
กจกรรมการผลต 1,000 ชม. 340 บาท/ชม. 340,000
กจกรรมการตรวจสอบ 80 ครง 1250 บาท/ครง 100,000
กจกรรมเกบรกษา 4,000 ตร.ม. 20 บาท/ตร.ม. 80,000
540,000
ประเภทของกจกรรม
การค านวณตนทนตามฐานกจกรรม (ABC) เปนวธการค านวณตนทนผลตภณฑอกวธหนง โดยใชวธการจดสรรคาใชจายการผลตเขาสกลมหรอศนยกจกรรมทเกยวของกบการผลตกอน แลวจงปนสวนคาใชจายการผลตเหลานนเขาสผลตภณฑตามล าดบ ดงนนการแบงประเภทกจกรรมจงถอวาเปนขนตอนทส าคญขนตอนหนง ซงในการแบงกจกรรมหลกเปนกลมหรอศนยกจกรรมของระบบตนทนตามฐานกจกรรม สามารถแบงไดเปน 5 ระดบ ดงน (ปรบปรงจากศศวมล มอ าพล, 2556)
1. กจกรรมระดบหนวยผลตภณฑ (Unit – level Activities) เปนกจกรรมทเกดขน เมอมการผลตสนคาหนงหนวย คาใชจายการผลตของกจกรรมระดบนจะเปนสดสวนโดยตรงกบปรมาณสนคาทผลต กจกรรมระดบน เชน การประกอบชนสวน การทาส เปนตน
2. กจกรรมระดบกลมผลตภณฑ (Batch – level Activities) เปนกจกรรมทเกดขนเมอมการผลตสนคาจ านวนหนงกลม ซงอาจมจ านวนสนคาทผลตมากกวาหนงหนวย ตวอยางกจกรรมระดบน เชน การเตรยมเครองจกร การสงซอสนคา เปนตน
3. กจกรรมระดบชนดผลตภณฑ (Product – level Activities) เปนกจกรรมทเกดขนกบผลตภณฑชนดใดชนดหนง โดยค านงถงวาจะมปรมาณสนคาเทาใด กจกรรมระดบน เชน การออกแบบผลตภณฑ การโฆษณาสนคา เปนตน
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 17
4. กจกรรมระดบลกคา (Customer – level Activities) เปนกจกรรมทเกดขนกบลกคาขององคกรรายใดรายหนง กจกรรมระดบน เชน การโทรศพทตดตอลกคา การใหบรการหลงการขายเปนรายบคคล โดยไมมความเกยวของกบปรมาณของสนคา เปนตน
5. กจกรรมระดบทวไป (Facility or General Operations – level Activities) เปนกจกรรมทสนบสนนกจกรรมหลกหรอเปนกจกรรมทชวยใหกระบวนการผลตสนคาหรอการด าเนนธรกจเปนไปไดอยางมประสทธภาพ ไมเกดปญหาใดๆ ซงจะเหนไดวากจกรรมระดบนไมมความสมพนธกบปรมาณของผลตภณฑ กลมของผลตภณฑ ชนดของผลตภณฑ หรอ ลกคารายใดรายหนง ตวอยางของกจกรรมระดบน เชน การท าความสะอาด การดแลรกษาความปลอดภยในองคกร การดแลระบบคอมพวเตอรขององคกร เปนตน
ดงนน การแบงประเภทของกจกรรมทถกน ามาใชประกอบการค านวณ มหลายประเภท และท าใหตวผลกดนตนทนกมความหลากหลายเชนกน ขนอยกบวาอะไรคอสาเหตทแทจรงทท าใหตนทนหรอคาใชจายมการเปลยนแปลง ซงตวผลกดนตนทนตองมความสมพนธกบตนทนหรอคาใชจายอยางเปนเหตเปนผลกน (Cause and effect relationship) ตวอยางของกลมหรอศนยกจกรรม พรอมทงตวผลกดนตนทน ดงแสดงไวในตารางท 5.5
ตารางท 5.5 ตวอยางกจกรรมแตละระดบ และตวผลกดนตนทน
ระดบของกจกรรม กจกรรม
(Activities)
ตวผลกดนตนทน
(Cost Drivers)
กจกรรมระดบหนวยผลตภณฑ
(Unit – level Activities)
กจกรรมมความสมพนธกบเครองจกร
- การตด
- การพมพ - การเจาะ
- ชวโมงเครองจกร
กจกรรมมความสมพนธกบแรงงานคน
- การประกอบชนสวน
- การทาส - การเยบผา
- ชวโมงแรงงานทางตรง
- ปรมาณการผลต
กจกรรมระดบกลมผลตภณฑ
(Batch – level Activities)
- การเตรยมเครองจกร
- การสงซอ
- การตรวจสอบ
- จ านวนครงการเตรยม
- จ านวนครงการสงซอ
- จ านวนครงของการตรวจสอบหรอเวลาการตรวจสอบ
การบญชตนทน 2
5 - 18
ตารางท 5.5 (ตอ)
กจกรรมระดบชนดผลตภณฑ
(Product – level Activities)
- การเตรยมเครองจกร
- การสงซอ
- การตรวจสอบ
- จ านวนครงของการเตรยม
- จ านวนครงของการสงซอ
- จ านวนครงของการตรวจสอบหรอเวลาการตรวจสอบ
กจกรรมระดบลกคา(Customer
– level Activities)
-การโทรศพทตดตอลกคา -การใหบรการหลงการขาย
- จ านวนลกคาทโทรตดตอ
- จ านวนลกคาทใหบรการ กจกรรมระดบทวไป
(Facility or General
Operations – level Activities)
- เงนเดอนผจดการโรงงาน
- คาสาธารณปโภค
- คาเสอมราคาโรงงาน
- ภาษโรงเรอน
- คาเบยประกนโรงงาน
- จ านวนพนกงาน
- พนทตารางเมตร
- พนทตารางเมตร - พนทตารางเมตร - พนทตารางเมตร
การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย
การค านวณตนทนผลตภณฑจากทกลาวมาขางตน สามารถค านวณโดยใชระบบตนทนแบบเดมและระบบตนทนตามฐานกจกรรม ดงนน เพอใหเหนถงความแตกตางของการค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบตนทนแบบเดม และระบบตนทนตามฐานกจกรรม เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณตนทนผลตภณฑทงสองระบบ จะแสดงตวอยางการค านวณของแตละระบบ ดงน
1. การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนแบบเดม
การค านวณอตราคาใชจายการผลตภายใตระบบตนทนแบบเดม สามารถค านวณได 2 วธ ดงน
1.1. การค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน (Plant - Wide
Overhead Rate)
1.2. การค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก (Departmental
Overhead Rate)
การค านวณตนทนผลตภณฑภายใตระบบตนทนแบบเดม แตละวธสามารถแสดงรายละเอยดการค านวณไดดงน
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 19
1.1. การค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน
การปนสวนคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว (Plant wide Overhead Rate) ถอวาเปนวธการปนสวนคาใชจายการผลตทสะดวกและงายทสด เพราะวธนจะถอวาคาใชจายการผลตทคาดวาจะเกดขนหรอเกดขนจรงเปนของผลตภณฑทกชนดทอยในโรงงาน และการปนสวนคาใชจายใหกบผลตภณฑจะใชเกณฑหรอฐานใดฐานหนงเพอน ามาใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลต เชน ปรมาณการผลต ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร เปนตน แตการจะเลอกใชเกณฑใดนนตองมความสมพนธกบลกษณะการด าเนนงานหรอกระบวนการของการผลต เชน ถาโรงงานมการใชแรงงานคนในการผลตผลตภณฑเปนสวนใหญ กจการนนกจะเลอกใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑหรอฐานในการปนสวน แตถาโรงงานนนใชเครองจกรในการผลตเปนสวนใหญ คาใชจายการผลตทเกดขนเปนคาเสอมราคาของเครองจกรหรอคาใชจายทเกยวกบการใชเครองจกร เชน คาบ ารงรกษาเครองจกร เปนตน กจการกมกจะใชชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการปนสวน เปนตน เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการปนสวนคาใชจายการผลตโดยใชวธการค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว สามารถสรปเปนสตรในการค านวณอตราคาใชจายการผลต ไดดงน
หรอ
หรอ
เพอใหเกดความเขาใจมากยงขน จะอธบายวธการค านวณโดยใชตวอยางท 5.1
อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอชวโมงแรงงานทางตรง) ชวโมงแรงงานทางตรงรวม (ชม.แรงงานทางตรง)
อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอหนวย) จ านวนหนวยทผลต หรอ ก าลงการผลตปกต (หนวย)
อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอชวโมงเครองจกร) ชวโมงเครองจกรรวม (ชม.เครองจกร)
การบญชตนทน 2
5 - 20
ตวอยางท 5.1 บรษท ขนมหวาน จ ากด ไดท าการผลตขนมเคก 2 ชนด คอ เคกวานลา เคกนมสด โดยมขอมลเกยวกบตนทนตางๆ ของป 25x1 ดงตอไปน
เคกวานลา เคกนมสด
ปรมาณการผลต 15,000 ปอนด 10,000 ปอนด ตนทนการผลตตอหนวย (บาท)
วตถดบทางตรง 55 70 คาแรงงานทางตรง 20 20
ขอมลเพมเตม
1) คาใชจายการผลตรวมตอป 850,000 บาท 2) เคกวานลา ใชชวโมงแรงงานทางตรงในการผลต 1.5 ชวโมงตอกลอง 3) เคกนมสด ใชชวโมงแรงงานทางตรงในการผลต 2 ชวโมงตอหนงกลอง 4) คาใชจายการผลตแปรไปตามจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 5) อตราคาใชจายการผลตของบรษทค านวณโดยใชวธอตราคาใชจายการ
ผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน
จากขอมลขางตน บรษท ขนมหวาน จ ากด สามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ภายใตวธอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน ไดดงน
วธการค านวณ
การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตอหนวย แตจากขอมลขางตน วตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง เปนตนทนทระบไดวาเปนของผลตภณฑชนดใด หรอทเรยกวา ตนทนทางตรง (Direct
Costs) ซงสามารถจ าแนกตนทนตอหนวยใหกบผลตภณฑทงสองชนดวามจ านวนเทาใดไดอยางชดเจนอยแลว สวนคาใชจายการผลตถอวาเปนตนทนทมลกษณะเปนตนทนทางออม (Indirect Costs) เพราะไมสามารถระบไดวาผลตภณฑชนดใดใชคาใชจายการผลตแตละประเภทจ านวนเทาใด เพราะผลตภณฑทงสองชนดมการใชรวมกน ดงนนตองท าการปนสวนคาใชจายการผลตใหกบผลตภณฑทงสองชนดตามเกณฑทก าหนด ซงตวอยาง 5.1 บรษท ขนมหวาน จ ากดไดปนสวนตนทนโดยใชวธอตราคาใชจายการผลตโดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ
ดงนน เพอค านวณอตราคาใชจายการผลต ตองมการหาจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงของเคกทงสองชนด ซงค านวณไดดงน
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 21
ประเภทของผลตภณฑ ปรมาณการผลต (ปอนด)
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอหนวยทใช
ในการผลต
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทงสน
เคกวานลลา 15,000 ปอนด 2 ชวโมง 30,000 ชวโมง เคกนมสด 10,000 ปอนด 1.5 ชวโมง 15,000 ชวโมง รวม 45,000 ชวโมง
จากขอมลขางตน บรษทฯมจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทงสนเทากบ 42,500 ชวโมง สามารถค านวณหาอตราคาใชจายการผลตตอชวโมงแรงงานทางตรง ไดดงน
อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอชวโมงแรงงานทางตรง) ชวโมงแรงงานทางตรงรวม (ชม.) = 900,000
45,000
= 20 บาทตอชวโมง
แสดงการค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของเคกวานลาและเคกนมสด ไดดงน เคกวานลา เคกนมสด
วตถดบทางตรง 55 70 คาแรงงานทางตรง 20 20 คาใชจายการผลต 40(1) 30(2)
ตนทนผลตภณฑตอหนวย 115 120
แสดงการค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด สามารถค านวณไดดงน (1) คาใชจายการผลตตอหนวย = (20 บาทตอชวโมง x 30,000 ชวโมง)/ 15,000 ปอนด
ของเคกวานลา = 40 บาทตอปอนด
(2) คาใชจายการผลตตอหนวย = (20 บาทตอชวโมง x 15,000 ชวโมง)/ 10,000 ปอนด
ของเคกนมสด = 30 บาทตอปอนด
การบญชตนทน 2
5 - 22
1.2. การค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก
การปนสวนคาใชจายการผลตแยกตามแตละแผนก (Departmental Overhead Rate)
ทท าการผลตสนคา ซงมาจากหลกการทวาแผนกผลตแตละแผนกมกจกรรมหลกและการใชทรพยากรทแตกตางกน ดงนนเพอใหการปนสวนคาใชจายการผลตมความถกตองและเหมาะสมกบสภาพความเปนจรง และใหเปนไปตามลกษณะของกระบวนการผลต ซงสงผลตอการใชทรพยากรของธรกจ เชน โรงงานหนงม แผนกผลตหลก 2 แผนก ไดแก แผนกขนรปชนสวนและแผนกประกอบชนสวน ซงทงสองแผนกมกระบวนการผลตทแตกตางกน ท าใหลกษณะการใชทรพยากรแตกตางกนไปดวย ถาเปนแผนกขนรป สวนใหญตองใชเครองจกรในการขนรปชนสวน ดงนนเกณฑทใช ในการปนสวนคาใชจายการผลตควรจะเปนชวโมงเครองจกร แตถาเปนแผนกประกอบชนสวน จะน าเอาชนสวนทมการขนรปสมบรณแลวมาท าการประกอบใหเปนสนคาส าเรจรป สวนใหญจะใชแรงงานคนเปนผประกอบชนสวนเปนหลก ดงนนเกณฑทใชในการปนสวนคาใชจายการผลตควรจะเปนชวโมงแรงงานทางตรง เปนตน
นอกจากนการทโรงงานผลตผลตภณฑทหลากหลายชนด แตละชนดมกระบวนการผลตทแตกตางกน การใชทรพยากรไมเทากนในแตละแผนก ดงนน การปนสวนคาใชจายการผลตจ าเปนตองมเกณฑหรอฐานการปนสวนคาใชจายการผลตทมความสอดคลองกบกระบวนการผลต และการใชทรพยากร เพอใหการปนสวนคาใชจายมความถกตองเหมาะสม เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการปนสวนคาใชจายการผลต โดยใชวธการค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก สามารถสรปเปนสตรในการค านวณอตราคาใชจายการผลต จ าแนกตามลกษณะการใชทรพยากรของธรกจ ไดดงน
ตารางท 5.6 ตวอยางการค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก
แผนกผลต การค านวณอตราคาใชจายการผลตของแตละแผนก
แผนกขนรป
(ใชเครองจกรเปนหลก) อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตของแผนกขนรป
ชวโมงเครองจกรของแผนกขนรป
แผนกประกอบชนสวน
(ใชแรงงานคนเปนหลก) อตราคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตของแผนกประกอบฯ
ชวโมงแรงงานทางตรงของแผนกประกอบฯ
อตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก = คาใชจายการผลตรวมของแตละแผนก
เกณฑการปนสวนของแตละแผนก
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 23
ตวอยางท 5.2 จากขอมลในตวอยางท 5.1 ก าหนดเพมเตม โดยใหบรษท ขนมหวาน จ ากด มการแบง
หนาทหลกทเกยวกบการผลตออกเปน แผนกขนรป และแผนกบรรจหบหอ โดยมขอมลเกยวกบคาใชจายการผลตของแตละแผนก ดงน
คาใชจายการผลต (แตละแผนก) แผนกผสมและแตงหนา 350,000 บาท
แผนกอบ 550,000 บาท
รวม 900,000 บาท
นอกจากน บรษท ขนมหวาน จ ากดไดเกบรวบรวมขอมลเกยวกบเกณฑทเหมาะสมของแตละแผนกส าหรบเคกนมสดและเคกนมสม โดยมขอมลดงน
แผนกผสมแปง แผนกอบเคก และแตงหนาเคก
ทรพยากรหลกทใชในการผลต แรงงานคน เครองจกร จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชผลตตอปอนด
เคกวานลลา 1.2 0.8 เคกนมสด 0.9 0.6
จ านวนชวโมงเครองจกรทใชผลตตอปอนด เคกวานลลา 0.3 0.7
เคกนมสด 0.3 1.0
จากขอมลขางตน บรษท ขนมหวาน จ ากด สามารถปนสวนคาใชจายการผลตใหแตละผลตภณฑ ภายใตวธอตราคาใชจายการผลตประจ าแตละแผนก ไดดงน
อตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก = คาใชจายการผลตรวมของแตละแผนก
เกณฑการปนสวนของแตละแผนก
จากขอมลในตวอยางท 5.2 สามารถค านวณอตราคาใชจายการผลตของแตละแผนก ไดดงน อตราคาใชจายการผลต - แผนกผสมและแตงหนา = คาใชจายการผลตของแผนก
ชวโมงแรงงานทางตรงของแผนกผสมฯ
= 350,000 27,000(1)
= 12.96 บาท/ชวโมงแรงงานทางตรง
การบญชตนทน 2
5 - 24
อตราคาใชจายการผลต - แผนกอบ = คาใชจายการผลตของแผนก
ชวโมงเครองจกรของแผนกอบ
= 550,000 20,500(2)
= 26.83 บาท/ชวโมงเครองจกร
แสดงการค านวณจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงและชวโมงเครองจกรของแตละแผนก ซงสามารถค านวณไดดงน
1) ค านวณจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงของแตละแผนก
ประเภทของผลตภณฑ
ปรมาณการผลต (ปอนด)
แผนกผสมแปง
และแตงหนาเคก
แผนกอบเคก
ตอหนวย รวม (ชม.) ตอหนวย รวม (ชม.) เคกวานลลา 15,000 ปอนด 1.2 ชวโมง 18,000 0.8 ชวโมง 12,000
เคกนมสด 10,000 ปอนด 0.9 ชวโมง 9,000 0.6 ชวโมง 6,000
รวม 27,000(1) ชวโมง 18,000
2) ค านวณจ านวนชวโมงเครองจกรของแตละแผนก
ประเภทของผลตภณฑ
ปรมาณการผลต (ปอนด)
แผนกผสมแปง
และแตงหนาเคก
แผนกอบเคก
ตอหนวย รวม (ชม.) ตอหนวย รวม (ชม.) เคกวานลลา 15,000 ปอนด 0.3 ชวโมง 4,500 0.7 ชวโมง 10,500
เคกนมสด 10,000 ปอนด 0.3 ชวโมง 3,000 1.0 ชวโมง 10,000
รวม 7,500 ชวโมง 20,500(2)
เมอไดอตราคาใชจายการผลตทจะน าไปจดสรรใหกบผลตภณฑแตละชนดแลว สามารถน าไปค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด ไดดงน
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 25
การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย
เคกวานลา เคกนมสด
วตถดบทางตรง 55.00 70.00 คาแรงงานทางตรง 20.00 20.00 คาใชจายการผลต
แผนกผสมแปงและแตงหนาเคก 25.92 19.44
แผนกอบเคก 26.83 52.75(1)
34.88 54.32(2)
ตนทนผลตภณฑตอหนวย 127.75 144.32
แสดงการค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยของเคกทงสองชนด แยกแตละแผนก
(1) คาใชจายการผลตตอหนวย - เคกวานลา
แผนกผสมแปงและแตงหนาเคก = (12.96 บาทตอชวโมง x 30,000 ชวโมง)/ 15,000
= 25.92 บาทตอปอนด
แผนกอบเคก = (26.83 บาทตอชวโมง x 15,000 ชวโมง)/ 15,000
= 26.83 บาทตอปอนด
คาใชจายการผลตตอหนวย = 25.92 +26.83 บาทตอปอนด
= 52.75 บาทตอปอนด
(2) คาใชจายการผลตตอหนวย - เคกนมสด แผนกผสมแปงและแตงหนาเคก = (12.96 บาทตอชวโมง x 15,000 ชวโมง)/ 10,000
= 19.44 บาทตอปอนด
แผนกอบเคก = (26.83 บาทตอชวโมง x 13,000 ชวโมง)/ 10,000
= 34.88 บาทตอปอนด
คาใชจายการผลตตอหนวย = 19.44 +34.88 บาทตอปอนด
= 54.32 บาทตอปอนด
การบญชตนทน 2
5 - 26
2. การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม
ในการค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม จากขอมลตามตวอยางท 5.3 สามารถด าเนนการตามขนตอน ไดดงน
ขนท 1 ระบกจกรรมทเกยวของ ขนท 2 จดสรรคาใชจายการผลตใหแตละกจกรรม
ขนท 3 ระบตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม พรอมทงประมาณการใชทรพยากร หรอจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม
ขนท 4 ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม
ขนท 5 จดสรรตนทนหรอคาใชจายการผลตใหกบแตละผลตภณฑ โดยการจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑตองมการประมาณการใชทรพยากรของแตละผลตภณฑ หรอประมาณการจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมหลกเสยกอน
เพอใหเขาใจการค านวณตนทนผลตภณฑระบบตนทนตามฐานกจกรรม จะแสดงรายละเอยดการค านวณ ในตวอยางท 5.3
อตราคาใชจายการผลตตอหนวย = คาใชจายการผลตของกจกรรมนน
ของตวผลกดนตนทน จ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม
คาใชจายการผลตทจดสรรใหกบผลตภณฑ = ประมาณการตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม x อตราคาใชจายการผลตตอตวผลกดนตนทน
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 27
ตวอยางท 5.3 จากขอมลเดม ของบรษท ขนมหวาน จ ากด (ตวอยางท 5.1) ไดเกบรวบรวมขอมล
ตนทนและก าหนดกจกรรมหลกของการผลตเคกวานลลาและเคกนมสด พรอมทงตวผลกดนตนทนของแตละศนยกจกรรม เพอค านวณตนทนตามฐานกจกรรม (ABC) ดงน
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดน
(Cost Driver)
จ านวนตวผลกดนตนทนทใช
คาใชจายการผลต
(บาท) การสงซอวตถดบ จ านวนครงของสงซอ 1,000 ครง 60,000
การผสมแปง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 45,000 ชวโมง 90000
การอบเคก จ านวนชวโมงเครองจกร 28,000 ชวโมง 550,000
การแตงหนาเคก จ านวนครงของการแตงหนา 2500 ครง 75,000
การบรรจหบหอ จ านวนหนวยผลต 25,000 ปอนด 125,000
900,000
จ านวนตวผลกดนตนทนของผลตภณฑแตละชนด มดงน
ตวผลกดน
(Cost Drivers)
จ านวนตวผลกดนตนทนทใช
จ านวนตวผลกดนตนทนเคกวานลลา
จ านวนตวผลกดนตนทนเคกนมสด
จ านวนครงของสงซอ 1,000 ครง 400 ครง 600 ครง
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 45,000 ชวโมง 30,000 ชม. 15,000 ชม. จ านวนชวโมงเครองจกร 28,000 ชวโมง 15,000 ชวโมง 13,000 ชวโมง จ านวนครงของการแตงหนา 2,500 ครง 1,500 ครง 1,000 ครง จ านวนหนวยผลต 25,000 ปอนด 15,000 ปอนด 10,000 ปอนด
จากขอมลขางตน บรษท ขนมหวาน จ ากด สามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ภายใตระบบการค านวณตนทนตามฐานกจกรรม ไดดงน
วธการค านวณ
การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย ประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตอหนวย แตจากขอมลขางตน วตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง สามารถระบตนทนตอหนวยไดอยางชดเจน สวนคาใชจายการผลตตอหนวยตองค านวณหาอตราคาใชจายการผลตภายใตระบบตนทนตามฐานกจกรรม ตามขนตอนดงน
การบญชตนทน 2
5 - 28
ขนท 1 ระบกจกรรมทเกยวของ กจกรรมของบรษท ขนมหวาน จ ากด ประกอบดวย กจกรรมการสงซอวตถดบ การผสม
แปง การอบเคก การแตงหนาเคก และการบรรจหบหอ
ขนท 2 จดสรรคาใชจายการผลตใหแตละกจกรรม
ขนท 3 ระบตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม พรอมทงประมาณการใชทรพยากร หรอจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม
ขนท 4 ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของกจกรรม หรอตอตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม
ขนท 5 จดสรรหรอปนสวนตนทนหรอคาใชจายการผลตใหกบแตละผลตภณฑ โดยการจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑตองมการประมาณการใชทรพยากรของแตละผลตภณฑ หรอประมาณการจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมหลกเสยกอน
แตละขนตอน สามารถแสดงรายละเอยด ดงแสดงในตารางการค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน ดงน
ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดนตนทน
(Cost Driver)
คาใชจาย
การผลต
จ านวนตวผลกดนตนทน
ทใช
ตอหนวย
อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตว
ผลกดนตนทน
การสงซอวตถดบ จ านวนครงของสงซอ
60,000 1,000 ครง 60
การผสมแปง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง
90000 45,000 ชวโมง 2
การอบเคก จ านวนชวโมงเครองจกร
550,200 28,000 ชวโมง 19.65
การแตงหนาเคก จ านวนครงของการแตงหนา
75,000 2,500 ครง 30
การบรรจหบหอ จ านวนหนวยผลต 124,800 25,000 ปอนด 5
ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 ขนท 4
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 29
การปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด - เคกวานลลา
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดนตนทน
(Cost Driver)
จ านวนตวผลกดนตนทนท
เกดขนจรง
อตราคาใชจายการผลตตอหนวย
ของตวผลกดนตนทน
คาใชจายการผลต
การสงซอวตถดบ จ านวนครงของสงซอ
400 ครง 60 24,000
การผสมแปง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง
30,000 ชม. 2 60,000
การอบเคก จ านวนชวโมงเครองจกร
15,000 ชวโมง 19.65 294,750
การแตงหนาเคก จ านวนครงของการแตงหนา
1,500 ครง 30 45,000
การบรรจหบหอ จ านวนหนวยผลต 15,000 ปอนด 5 75,000
498,750
การปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด - เคกนมสด
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดนตนทน
(Cost Driver)
จ านวนตวผลกดนตนทนท
เกดขนจรง
อตราคาใชจายการผลตตอหนวย
ของตวผลกดนตนทน
คาใชจายการผลต
การสงซอวตถดบ จ านวนครงของสงซอ
600 ครง 60 36,000
การผสมแปง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง
15,000 ชม. 2 30,000
การอบเคก จ านวนชวโมงเครองจกร
13,000 ชวโมง 19.65 255,450
การแตงหนาเคก จ านวนครงของการแตงหนา
1,000 ครง 30 30,000
การบรรจหบหอ จ านวนหนวยผลต 10,000 ปอนด 5 50,000
401,450
ขนท 5
การบญชตนทน 2
5 - 30
การค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย
เคกวานลา เคกนมสด
วตถดบทางตรง 55.00 70.00 คาแรงงานทางตรง 20.00 20.00 คาใชจายการผลต 33.25
(1) 40.15
(2)
ตนทนผลตภณฑตอหนวย 108.25 130.15
(1) คาใชจายการผลตตอหนวยของเคกวานลลา = คาใชจายการผลตของเคกวานลลา ปรมาณการผลตเคกวานลลา = 498,750 15,000 = 33.25 บาทตอปอนด
(2) คาใชจายการผลตตอหนวยของเคกนมสด = คาใชจายการผลตของเคกนมสด
ปรมาณการผลตเคกนมสด
= 401,450 10,000 = 40.15 บาทตอปอนด
จากขอมลตนทนผลตภณฑทค านวณจากระบบตนทนตามฐานกจกรรม จะเหนไดวา ตนทนผลตภณฑตอหนวยของเคกวานลลา และเคกนมสด เทากบ 108.25 บาทและ 130.15 บาท ตามล าดบ แตเมอไปเปรยบเทยบกบตนทนผลตภณฑทไดจากการค านวณตนทนระบบตนทนแบบเดม ตนทนผลตภณฑตอหนวยของเคกวานลลา และเคกนมสด เทากบ 127.75 บาท และ144.32 บาท ซงจะพบวา ตนทนของเคกทงสองชนด ถาใชระบบตนทนแบบเดมจะสงกวาทควรจะเปน ซงมผลตอการตงราคาสนคา กจการอาจตงราคาทสงเกนไป ท าใหขายในราคาทสงกวาคแขง
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 31
ประโยชนของระบบตนทนตามฐานกจกรรม
การค านวณตนทนผลตภณฑโดยการประยกตระบบตนทนตามฐานกจกรรม ท าใหขอมลทางการบญชมความถกตองมากขน สวนใหญจะเปนประโยชนในดานการบรหารจดการ ซงสามารถแบงไดดงน
1. การค านวณตนทนผลตภณฑมความถกตองมากขน เนองจากการค านวณคาใชจายการผลต ไดพจารณาแตกจกรรมทเกยวของกบการผลตผลตภณฑนนๆ พรอมทงไดใชตวผลกดนตนทนทมความสมพนธกบกจกรรมนนๆโดยตรง ท าใหการปนสวนตนทนมความถกตองมากกวาทจะใชเกณฑใดเกณฑหนงเปนฐานในการค านวณตนทนผลตภณฑ ตามระบบการค านวณตนทนแบบเดม
2. การก าหนดประเภทของกจกรรมหรอศนยกจกรรม ทมความเกยวของกบผลตภณฑแตละชนด ท าใหผบรหารสามารถบรหารจดการองคกรไดงายขน เชน การแบงประเภทกจกรรมเปน 2 ลกษณะ ไดแก กจกรรมเพมมลคา (Value - added Activities) และกจกรรมไมเพมมลคา มลคา (Nonvalue - added Activities) ถาหากผบรหารสามารถลดหรอก าจดกจกรรมทไมเพมมลคาได จะมผลท าใหคาใชจายการผลตทเปนของกจกรรมนนลดลง ซงมผลตอตนทนผลตภณฑตอหนวยลดลง สามารถเปนขอไดเปรยบในเชงการแขงขนกบคแขงได ซงหลกการบรหารการจดการในกจกรรมทเกยวกบการด าเนนธรกจ เรยกวา การบรหารตามฐานกจกรรม (Activity – based Management : ABM)
3. การค านวณคาใชจายการผลตตามระบบตนทนตามฐานกจกรรม ท าใหผบรหารมขอมลทางการบญชทมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากขน เมอผบรหารน าขอมลทางการบญชดงกลาว ไปใชประกอบการตดสนใจ ท าใหการตดสนใจมความถกตองมากขน นอกจากน ยงสามารถควบคมตนทนหรอคาใชจายการผลตใหมประสทธภาพมากขน
สรป
การค านวณตนทนสนคาตามระบบตนทนแบบเดมจะจดสรรคาใชจายการผลตเปนตนทนของสนคาโดยก าหนดอตราคาใชจายการผลตคดเขางานลวงหนา อาจเปนอตราเดยวทงโรงงานหรอทงกจการ หรอมหลายอตราแยกแตละแผนก โดยใชเกณฑในการปนสวนเปนจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงหรอจ านวนชวโมงเครองจกร ซงในปจจบนจะเหนไดวาสภาพการแขงขนของธรกจมการน าเอาเทคโนโลยมาใชในการผลตสนคามากขน ดงนนเกณฑทใชในการปนสวนตามระบบตนทนแบบเดมมขอจ ากด เชน คาใชจายการผลตอาจจะไมสมพนธกบเกณฑทน ามาใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลตโดยตรง จงตองมการน าเอาระบบการค านวณ
การบญชตนทน 2
5 - 32
ตนทนสนคาตามฐานกจกรรมมาชวยในการค านวณ เพอใหตนทนสนคาตอหนวยมความถกตองมากยงขน
ระบบตนทนตามฐานกจกรรม จะปนสวนคาใชจายการผลตไปตามกจกรรมตางๆทเกยวของกบการผลตสนคา นอกจากนยงใชตวผลกดนตนทนทมความสมพนธโดยตรงกบกจกรรมนนๆ เพอใชค านวณหาอตราคาใชจายการผลตตอตวผลกดนตนทน ซงขนตอนของการค านวณตนทนสนคาตามระบบตนทนตามฐานกจกรรมมขนตอนดงน 1) ก าหนดกจกรรมทเกยวของกบการผลตสนคา 2) ก าหนดตวผลกดนตนทนทมความสมพนธกบแตละกจกรรม 3) ค านวณการจดสรรตนทนคาใชจายการผลตส าหรบแตละกจกรรม 4) ค านวณตนทนการผลตของสนคาแตละชนดโดยใชอตราคาใชจายการผลตทค านวณจากขนท 3 ซงการน าเอาการค านวณตนทนตามฐานกจกรรมมาชวยในการค านวณตนทนสนคา ท าใหตนทนการผลตมความถกตองมากยงขน เพราะค านงถงสาเหตของการเกดตนทนทมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผลกนโดยตรง แตอยางไรกตามการค านวณตนทนตามฐานของกจกรรมกมขอจ ากดเกยวกบประโยชนและตนทนทเสยไป เพราะอาจตองใชคาใชจายจ านวนทสงเพอใหการค านวณตนทนสนคาเหมาะกบการค านวณตนทนตามฐานกจกรรม นอกจากน การทกจการมการค านวณตนทนตามฐานกจกรรม ไดรบประโยชนในดานตนทนการผลตทมความถกตองมากขนและ ยงสามารถน าเอาขอมลกจกรรมทจดเกบรวบรวมไดมาใชในการบรหารจดการทเรยกวา การบรหารตามฐานกจกรรม (ABM) ใหเกดความไดเปรยบในเชงการแขงขนมากขน
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 33
แบบฝกหด
ขอ 1. การค านวณตนทนแยกตามฐานกจกรรม (Activity-based Costing: ABC) มลกษณะอยางไร ขอ 2. ระบบตนทนแบบเดม (Traditional Costing) แบงไดเปนกวธ อะไรบาง ขอ 3. ความสมพนธระหวางตนทน (Cost) หรอคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead) กจกรรมของการเกดตนทน (Activity) ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) และตนทนผลตภณฑ (Product Cost) มความสมพนธกนอยางไร ขอ 4. ระดบของกจกรรมทท าใหเกดตนทน แบงไดเปนกระดบ ประกอบดวยอะไรบาง ขอ 5. การค านวณตนทนแยกตามฐานกจกรรม มขนตอนในการค านวณอยางไร ขอ 6. จงระบสาเหตของการเกดตนทน หรอ ตวผลกดนตนทน (Cost Driver) ของแตละกจกรรม ดงตอไปน
ขอ กจกรรม ตวผลกดนตนทน
1 การสงซอวตถดบ
2 การตดตงเครองจกร
3 การตรวจสอบคณภาพ
4 การพนส
5 การบ ารงรกษาเครองจกร
6 การขนยายวตถดบ
7 การออกแบบผลตภณฑ
8 การบรรจหบหอ
9 การเดนเครองจกร
10 การตดแบบ
การบญชตนทน 2
5 - 34
ขอ 7. จงระบกจกรรมตอไปนวาเปนกจกรรมเพมมลคา (Value – added Activities) หรอเปนกจกรรมทไมเพมมลคา (Nonvalue – added Activities) โดยใสเครองหมาย ในชองทเหนวาถกตองทสด
ขอ กจกรรม กจกรรมทเพมมลคา กจกรรมทไมเพมมลคา
1 การสงซอวตถดบ
2 การตดตงเครองจกร
3 การตรวจสอบคณภาพ
4 การพนส
5 การบ ารงรกษาเครองจกร
6 การขนยายวตถดบ
7 การออกแบบผลตภณฑ
8 การบรรจหบหอ
9 การเดนเครองจกร
10 การตดแบบ
11 การขนสงสนคาใหกบลกคา
12 การประกอบชนสวน
13 การพมพลาย
ขอ 8. บรษท เครองหนงไทย จ ากด ไดมแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกเครองจกร และแผนกประกอบชนสวน กจการมการผลตสนคา 2 ชนด คอ รองเทาหนง และกระเปาหนง โดยกจการไดก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกเปนหลกในการปนสวนตนทนใหกบผลตภณฑ ซงในการผลตสนคาทงสองชนดน ตองผานกระบวนการผลตทงสองแผนก โดยมขอมลการผลต ดงน
ผลตภณฑ
รองเทาหนง กระเปาหนง
วตถดบทางตรงตอหนวย (บาทตอหนวย) 100 250
อตราการใชชวโมงในการผลตตอหนวย (ชวโมง) แผนกเครองจกร 1 2
แผนกประกอบ 2 2.5
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 35
ผลตภณฑ
รองเทาหนง กระเปาหนง
อตราคาแรงงานทางตรงตอชวโมง (บาทตอชวโมง) แผนกเครองจกร 20 25
แผนกประกอบ 30 40
ปรมาณสนคาทผลต (หนวย) 1,000 1,500 คาใชจายการผลตแตละแผนก มดงน
แผนกเครองจกร 360,000 บาท
แผนกประกอบ 400,000 บาท
ในการผลตแผนกเครองจกรมการใชจ านวนชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลต สวนแผนกประกอบชนสวน ใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลต
ใหท า
1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกทปนสวนเขาสผลตภณฑทงสองชนด
2. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของสนคาทงสองชนด
ขอ 9. บรษท แสนอรอย จ ากด ไดท าการผลตขนมคกก 2 ชนด คอ คกกเนย และคกกเฮลต โดยมขอมลเกยวกบคาใชจายตางๆ ดงตอไปน
คกกเฮลต คกกเนย ปรมาณการผลต (กลอง) 10,000 80,000 ตนทนการผลตตอหนวย (บาท)
วตถดบทางตรง 50 35
คาแรงงานทางตรง 30 30 คาใชจายการผลตรวม 3,600,000 บาท
จ านวนชวโมงเครองจกร 95,000 ชวโมง
ขอมลเพมเตม การผลตสนคาแตละชนด มการใชชวโมงเครองจกร ในการผลตสนคาตอ 1 หนวย ดงน คกกเฮลต ใชชวโมงเครองจกร 1.5 ชวโมง และคกกเนย ใชชวโมงเครองจกร
1 ชวโมง
การบญชตนทน 2
5 - 36
ใหท า ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยโดยใชระบบตนทนเดม ในการก าหนดอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน (Plant wide Rate) โดยใชชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการค านวณ
ขอ 10. บรษท แสนอรอย จ ากด (ตอเนองจากขอมลเดมในขอ 8) ไดเกบรวบรวมขอมลตนทนและก าหนดกจกรรม พรอมทงตวผลกดนตนทนของแตละศนยกจกรรม เพอค านวณตนทนตามฐานกจกรรม (Activity-based costing: ABC) ดงน
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดน
(Cost Driver)
จ านวนตวผลกดนตนทนทใชตอ
หนวย
คาใชจายการผลต
(บาท)
การเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม 900 900,000
การบ ารงรกษา จ านวนชวโมงเครองจกร
95,000 950,000
การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงของการตรวจสอบ
1,000 750,000
สาธารณปโภค จ านวนตารางฟต 40,000 1,000,000
3,600,000
จ านวนตวผลกดนตนทนของผลตภณฑแตละชนด มดงน
ตวผลกดน
(Cost Driver)
จ านวน
ตวผลกดนตนทน
คกกเฮลต
จ านวน
ตวผลกดนตนทน
คกกเนย
จ านวนครงของการเตรยม
(ครง) 900 ครง 300 600
ชวโมงเครองจกร (ชวโมงเครองจกร)
95,000 ชม. 15,000 80,000
จ านวนครงของการตรวจสอบ (ครง)
1,000 ครง 200 800
จ านวนตารางฟต (ตร.ฟต) 40,000 ตร.ฟต 10,000 30,000
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 37
ใหท า 1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน
2. ปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด
3. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด
1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน
............................................................................................................................. ...........................
............................................................................................................................. ...........................
....................................................................................................... ................................................. กจกรรม
(Activities)
ตวผลกดนตนทน
(Cost Driver)
คาใชจายการผลต
จ านวนตวผลกดนตนทน
ทใชตอหนวย
อตราคาใชจายการผลตตอ
หนวยของตวผลกดนตนทน
การเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม
การบ ารงรกษา ชวโมงเครองจกร
การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงของการตรวจสอบ
สาธารณปโภค จ านวนตารางฟต
2. ปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด
คกกเฮลต
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดนตนทน
(Cost Driver)
จ านวนตวผลกดนตนทน
ทเกดขนจรง
อตราคาใชจายการผลตตอหนวย
ของตวผลกดนตนทน
คาใชจายการผลต
การเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม
การบ ารงรกษา ชวโมงเครองจกร
การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงของการตรวจสอบ
สาธารณปโภค จ านวนตารางฟต
การบญชตนทน 2
5 - 38
คกกเนย
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดนตนทน
(Cost Driver)
จ านวนตวผลกดนตนทนท
เกดขนจรง
อตราคาใชจายการผลตตอหนวย
ของตวผลกดนตนทน
คาใชจายการผลต
การเตรยมเครองจกร
จ านวนครงของการเตรยม
การบ ารงรกษา ชวโมงเครองจกร
การตรวจสอบคณภาพ
จ านวนครงของการตรวจสอบ
สาธารณปโภค จ านวนตารางฟต
ขอ 11. บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายชนสวนรถยนต 2 ชนด ซงน าไปใชประกอบรถยนต โดยบรษทมการค านวณตนทนผลตภณฑ ภายใตระบบตนทนแบบเดมและระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม เพอใชเปนขอมลในการวางแผนการผลตในปหนา ขอมลทเกดขนเกยวกบการผลตตลอดทงป มดงน
ชนสวน A ชนสวน B
วตถดบทางตรงตอหนวย (บาท) 50 80 จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอหนวย (บาท) 2 3 อตราคาแรงงานตอชวโมง (บาท) 10 15
ปรมาณชนสวนทผลต (ชน) 6,000 8,000
ส าหรบขอมลทเกยวกบการค านวณตนทนตามระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม มดงน
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดน
(Cost Driver)
จ านวนตวผลกดนตนทนทใช
คาใชจายการผลต
(บาท) การสงซอวตถดบ จ านวนครงของการสงซอ 100 ครง 190,000
การเตรยมเครองจกร จ านวนครงของการเตรยม 22 ครง 220,000
การเดนเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร 5,000 ชวโมง 550,000
การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงของการตรวจสอบ 80 ครง 120,000
บทท 5 ระบบตนทนฐานกจกรรม 5 - 39
จ านวนตวผลกดนของแตละผลตภณฑ มดงน
ตวผลกดน(Cost Driver) จ านวนตวผลกดนตนทน
ชนสวน A
จ านวนตวผลกดนตนทน
ชนสวน B
จ านวนครงของการสงซอ 40 60
จ านวนครงของการเตรยม 10 12
จ านวนชวโมงเครองจกร 2,200 2,800 จ านวนครงของการตรวจสอบ 35 45
ใหท า
1. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตระบบตนทนเดม โดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนฐานในการค านวณคาใชจายการผลต
2. ค านวณตนทนสนคาตอหนวย ภายใตระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม โดยแบงไปตามขนตอน ดงน
2.1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน
2.2. ปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด
2.3. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของสนคาแตละชนด
ขอ 12. บรษท กานดา จ ากด ไดท าการผลตสนคา เสอผาฝายยอมคราม และเสอผาไหมโดยไดวางแผนการผลตในเดอนหนา ขอมลทเกดขนเกยวกบการผลตตลอดทงเดอน มดงน
เสอผาฝายยอมคราม เสอผาไหม
วตถดบทางตรงตอหนวย (บาท) 100 150 จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอหนวย (บาท) 6 8
อตราคาแรงงานตอชวโมง (บาท) 90 90 ปรมาณสนคาทผลต (หนวย) 800 500
กจการไดใชระบบตนทนเดมในการค านวณอตราคาใชจายการผลต โดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ
การบญชตนทน 2
5 - 40
ส าหรบขอมลทเกยวกบการค านวณตนทนตามระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม มดงน
กจกรรม (Activities)
ตวผลกดน
(Cost Driver)
จ านวนตวผลกดนตนทนทใชตอหนวย
คาใชจายการผลต
(บาท) การจดซอวตถดบ จ านวนครงของการจดซอ 5 ครง 10,000
การออกแบบผลตภณฑ
จ านวนชวโมงวศวกรรม 20 ชวโมง 12,000
การตดตงเครองจกร จ านวนครงของการตดตง 2 ครง 100,000
การเดนเครองจกร จ านวนชวโมงเครองจกร 5 ชวโมง 200,000
การตรวจสอบคณภาพ จ านวนครงของการตรวจสอบ 10 ครง 30,000
352,000
จ านวนตวผลกดนของแตละผลตภณฑ มดงน
ตวผลกดน (Cost Driver) จ านวนตวผลกดนตนทน
เสอผาฝายยอมคราม
จ านวนตวผลกดนตนทน
เสอผาไหม
จ านวนครงของการจดซอ (ครง) 3 2
จ านวนชวโมงวศวกรรม (ชวโมง) 12 8
จ านวนครงของการตดตง (ครง) 1 1
จ านวนชวโมงเครองจกร (ชวโมง) 2 3
จ านวนครงของการตรวจสอบ (ครง) 6 4
ใหท า
1. ค านวณตนทนสนคาตอหนวย ภายใตระบบตนทนเดม โดยการก าหนดอตราคาใชจายการผลต ไดใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ
2. ค านวณตนทนสนคาตอหนวย ภายใตระบบตนทนแยกตามฐานกจกรรม โดยแยกค านวณทละหวขอ ดงน
2.1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน
2.2. ปนสวนคาใชจายการผลตใหผลตภณฑแตละชนด
2.3. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด
บทท 6
งบประมาณ
การด าเนนธรกจเพอใหประสบความส าเรจ ไดผลการด าเนนงานตามทวางแผนไวหรอไมขนอยกบการบรหารจดการใหเปนไปตามแผนธรกจทท าไว เครองมอหนงทสามารถท าใหธรกจด าเนนงานไดตามแผนทตงเปาหมายเอาไว คอ การจดท างบประมาณ (Budgeting)
เปนเครองมอทน ามาใชเพอเปลยนเปาหมายและกลยทธของธรกจใหอยในรปของตวเลข จากการพยากรณหรอคาดคะเนเหตการณในอนาคต จากสถานการณทคาดวาจะเกดขน
ธรกจแตละประเภทไมวาจะเปนธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจผลตสนคา จะมรปแบบของการจดท างบประมาณทมทงเหมอนและแตกตางกน เนองจากกจการแตละประเภทมวธการด าเนนงานทแตกตางกนในรายละเอยด จงมผลท าใหงบประมาณทจดท าขนมทงเหมอนและแตกตางกน เชน ธรกจบรการจะมการจดท างบประมาณรายไดจากการบรการ และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร แตธรกจซอขายสนคา จะมงบประมาณการซอสนคาส าเรจรป งบประมาณสนคาคงเหลอ และงบประมาณตนทนขาย นอกเหนอจากงบประมาณการขาย และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร สวนธรกจผลตสนคา จะเพมในสวนของกระบวนการผลตสนคา จงตองมงบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต นอกเหนอจากงบประมาณการขายและงบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน เปนตน
การจดท างบประมาณของธรกจเพอแสดงใหเหนถงผลการด าเนนงานและฐานะการเงนในภาพรวมของทงองคกร จ าเปนตองแยกงบประมาณออกเปนแตละดาน ซงประกอบดวย งบประมาณการด าเนนงาน และงบประมาณการเงนทงระยะสนและระยะยาว เพราะงบประมาณจะน าไปใชเปนเครองมอทางการบรหารใหผบรหารแตละระดบน าไปใชเพอเปรยบเทยบกบผลการปฏบตงานจรง เพอใชประโยชนในการวางแผนและการควบคม ใหทราบวาแตละแผนกมการใชทรพยากรทมอยใหเกดประสทธภาพสงสดหรอไม ซงมผลท าใหธรกจบรรลวตถประสงคตามทผบรหารระดบสงตองการ และนอกจากน งบประมาณยงสามารถใชเปนเครองมอในการวดและประเมนผลการปฏบตของผบรหารแตละแผนก ทเปนสวนงานยอยไดอกดวย ดงนน เนอหาในบทน จงจะกลาวถงความหมาย ประโยชน ประเภทและขนตอนของการจดท างบประมาณ รวมไปถงความสมพนธของงบประมาณแตละประเภท ซงจะอธบายในรายละเอยดในหวขอตอไปตามล าดบ
การบญชตนทน 2
6 - 2
ความหมายของงบประมาณ
งบประมาณ (Budgeting) หมายถง แผนงานของผบรหารทจดท าขนเปนลายลกษณอกษร ส าหรบงวดเวลาใดเวลาหนงในอนาคต โดยการจดท าในสวนทเกยวกบการจดสรรทรพยากรทเปนตวเงนใหกบงานและหนวยงานตางๆ และขององคกรธรกจตามทก าหนดไว (ธนภร เอกเผาพนธ, 2554)
เบญจมาศ อภสทธภญโญ (2554)ไดใหความหมายของงบประมาณ ไวด งน “งบประมาณ หมายถง แผนการด าเนนงานทเกยวกบการไดมาและใชไปของขอมลทางการเงนซงไดถกก าหนดไวลวงหนาส าหรบชวงระยะเวลาหนง ซงอาจท าไดทงในระยะสนและระยะยาว”
นอกจากน กชกร เฉลมกาญจนา (2557) ไดใหความหมายไววา “งบประมาณ คอ แผนทางการเงนทเสดงถงทรพยากรทจะเปนตองใชไปในการท ากจกรรม และสอดคลองกบเปาหมายทางการเงนส าหรบแตละงวดเวลาในอนาคต งบประมาณจะแสดงภาพรวมของแผนทางการเงนของกจการส าหรบระยะเวลาหนงๆ”
ดงนน จากความหมายขางตน งบประมาณ จงหมายถง แผนการด าเนนงานในภาพรวมของธรกจทผบรหารจดท าขน โดยแสดงในรปของขอมลทางการเงนทไดมการก าหนดไวลวงหนาส าหรบชวงเวลาใดเวลาหนงในอนาคต ส าหรบงวดเวลาใดเวลาหนง เพอแสดงใหทราบถงการใชทรพยากรทมอยใหเกดประโยชนสงสดแกกจการในการท ากจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการด าเนนงานของธรกจเพอใหสอดคลองกบเปาหมายของธรกจในแตละชวงเวลาทผบรหารวางแผนและคาดการณวาจะเกดขนในอนาคต
วตถประสงคของการจดท างบประมาณ
วตถประสงคของการจดท างบประมาณเพอชวยผบรหารใชเปนเครองมอในการวางแผนทางการเงน งบประมาณเปนเหมอนเครองมอสอสารใหเกดการประสานงานกนระหวางแผนกตางๆ ในองคกร มการจดสรรทรพยากรขององคกรทมอยอยางจ ากดใหเกดประโยชนสงสดและชวยในการควบคมก าไรจากการด าเนนงานขององคกร รวมไปถงน าไปใชเปนเครองมอในการประเมนผลการด าเนนงานหรอประสทธภาพการท างานของแผนกตางๆ หรอทงองคกร และสามารถใชเปนเครองมอในการก าหนดสงจงใจในการท างานใหกบหวหนาหรอพนกงานในแตละระดบ ดงนน วตถประสงคของการจดท างบประมาณ สามารถสรปดงน
บทท 6 งบประมาณ 6 - 3
1. เพอใหผบรหารไดมการก าหนดเปาหมายในอนาคตใหกบธรกจ
เมอผบรหารมการจดท างบประมาณถอเปนการสรางเปาหมายในอนาคตใหกบธรกจเปนการลวงหนา ถามปญหาเกดขนผบรหารสามารถแกปญหาไดอยางทนทวงท
2. เพอสรางแผนการท างาน
เมอมการวางแผนผลการด าเนนงานตามทตองการ ท าใหกจการสามารถสรางแนวทางในการท างานใหกบพนกงานปฏบตการวาพนกงานควรจะปฏบตอยางไรเพอใหบรรลวตถประสงคตามทองคกรตองการ
3. เพอใหเกดการประสานงานจากบคคลทกระดบในองคกร
กอนจดท างบประมาณตองมการประชมระหวางแผนก เพอปรกษาหารอกนวาวตถประสงคของแตละแผนกตองการอะไร ดงนน การจดท างบประมาณจงเปนการประสานงานกนระหวางหลายๆ แผนกในองคกร และท าการรวบรวมขอมลของแตละแผนกกอนจะจดท างบประมาณ เชน แผนกขายตองประสานงานกบแผนกผลต โดยแจงวาจ านวนสนค าทแผนกขายตองการจะขายมจ านวนเทาใด แผนกผลตมหนาทผลตตามความตองการของแผนกขาย หรอถาแผนกคลงสนคามสนคาคงคลง เหลออยในคลงจ านวนหนง แผนกผลตตองผลตสนคาเพมอกจ านวนเทาใดเพอใหเพยงพอกบปรมาณสนคาทตองขาย เปนตน
4. เพอการควบคมใหเปนไปตามแผน
เมอผบรหารมแผนการด าเนนงานในรปของงบประมาณทชดเจนแลว ผบรหารจะท าการควบคมโดยการด าเนนงานใหเปนไปตามแผนทก าหนดไว โดยผบรหารน าขอมลทไดจากการปฏบตงานจรงมาเปรยบเทยบกบแผนการด าเนนงานตามงบประมาณทก าหนดไวลวงหนา ซงผลทไดอาจมความแตกตางกนระหวางผลการด าเนนงานตามงบประมาณและผลการปฏบตงานจรง ผบรหารจะไดมาหาสาเหตวาผลตางทเกดขนนน เกดจากสาเหตอะไรและหาคนรบผดชอบ
5. เพอการประเมนผลการด าเนนงานและสรางจงในในการท างาน
การประเมนผลการด าเนนงานของผบรหารแตละระดบวามผลการด าเนนงานนาพอใจหรอไมนาพอใจ จ าเปนตองมการเปรยบเทยบวาผลการด าเนนงานทเกดขนจรงกบแผนทตงเปาไวมความแตกตางกนหรอไม อยางไร ผลลพธทไดสงหรอต ากวาทประมาณการไว ซง
การบญชตนทน 2
6 - 4
งบประมาณทจดท าขนเปนเหมอนเครองมอทน ามาใชเปนเกณฑหรอฐานทผบรหารแตละแผนกใชเปนแนวทางเพอใหการปฏบตงานงายขน และสามารถด าเนนงานเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวลวงหนา หากแผนกใดทท าไดตามแผนหรอเกนกวาแผนทวางไว ควรจะไดรบผลตอบแทน เชน ใหโบนส เลอนต าแหนง หรอเปนเงนรางวล เปนตน
6. เพอสนบสนนใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง
การจดท างบประมาณท าใหพนกงานพยายามปรบปรงการท างานอยตลอดเวลา ถาหากไมไดตามเปาหมายทก าหนดพนกงานจะมการปรบเปลยนวธการท างานเพอใหบรรลผลตามทวางแผนไว ท าใหมการเพมประสทธภาพการท างานในแผนกทพนกงานท างานอย และมการวางแผนหรอตงเปาหมายผลการด าเนนงานในอนาคตอยางสม าเสมอ
ประโยชนของงบประมาณ
งบประมาณเปนเหมอนเครองมอส าหรบผบรหารในการวางแผน และการควบคม ซงเปนประโยชนส าหรบธรกจเปนอยางมาก โดยประโยชนหลกของงบประมาณ สามารถแบงได 3 ประการ ไดแก
1. งบประมาณเปนเครองมอทท าใหผบรหารวางแผนการด าเนนธรกจลวงหนา เหมอนเปนการมองอนาคต โดยพจารณาจากปจจยตางๆ ทเกยวของกบธรกจ ท าใหสามารถคาดการณปญหาหรออปสรรคทอาจจะเกดขน และหาทางแกไขไวกอนลวงหนา เพอลดหรอหลกเลยงปญหาทคาดวาจะเกดขน ยกตวอยางเชน การจดท างบประมาณจะท าใหผบรหารทราบกอนลวงหนาวาในชวงเวลาใดทบรษทอาจจะมปญหาเงนสดมไมเพยงพอส าหรบการด าเนนงานตามปกต ธรกจสามารถแกปญหาโดยการวางแผนหาแหลงกยมไวกอนลวงหนา หรอ การจดท างบประมาณจะท าใหผบรหารทราบวาชวงใดทลกคามความตองการสนคาสง ชวงนนฝายผลตกจะท าการผลตสนคาใหมากขน เพอใหสอดคลองกบความตองการดงกลาว ท าใหบรษทไมสญเสยรายไดจากการขายสนคาไป หรอ ฝายจดซอจะไดท าการสงซอวตถดบใหเพยงพอกบปรมาณการผลตทมากขน เปนตน
2. งบประมาณเปนเครองมอในการสอสารใหหนวยงานตางๆ ในองคกรเกดการรวมมอและประสานงานระหวางกน ผบรหารระดบสงสามารถสอสารกบผบรหารระดบลางในฝายตางๆ ในองคกร โดยใชงบประมาณเพอใหผบรหารระดบลางทราบวาผบรหารระดบสงคาดหวงมากนอยแคไหน เชน ยอดขายทตองการของฝายขาย จะสงขอมลไปใหกบฝายผลต เพอท าการผลตสนคาใหสอดคลองกบปรมาณการขาย หรอ ปรมาณสนคาทผลตจะท าใหทราบวาปรมาณ
บทท 6 งบประมาณ 6 - 5
วตถดบทตองใชในการผลตมจ านวนเทาใด และท าใหฝายจดซอสงซอวตถดบจ านวนเทาใด และปรมาณการผลตจะท าใหฝายผลตทราบวาตองเตรยมจ านวนคนงานจ านวนเทาใดเพอผลตสนคาจ านวนดงกลาว เปนตน
3. งบประมาณเปนเคร องมอส าหรบการสรางแรงจงใจในการท างาน งบประมาณทด ควรเปนงบประมาณทชวยจงใจใหพนกงานท างานเพอใหเปนไปตามเปาหมายใหมากทสด การจดท างบประมาณไมสงหรอต าเกนไป จะเปนการกระตนใหพนกงานท างาน และถามการใหรางวลกบพนกงานทท าไดตามเปาหมาย จะท าใหเกดแรงจงใจในการท างานมากขน นอกจากน งบประมาณเปนเหมอนตวชวดเพอใชในการประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานดวยวาท างานไดตามแผนหรอไม เพอใหผลการปฏบตงานในภาพรวมเปนไปตามเปาหมายหลกขององคกร
แตอยางไรกตาม การจดท างบประมาณกมขอจ ากด เนองจากจดท างบประมาณเปนการวางแผนลวงหนา ซงเหตการณหรอปจจยตางๆ ทน ามาใชในการประมาณตวเลข เพอจดท างบประมาณ จะเปนตวเลขทคาดการณลวงหนา แตในทางปฏบตจรงอาจมเหตการณบางอยางทไมเปนไปตามทคาดการณเอาไว ท าใหการประมาณการมความผดพลาด และอกประเดนหนงทเปนขอจ ากดคอ การจดท างบประมาณตองไดรบความรวมมอจากบคคลหลายฝาย มารวมปรกษาหารอกน แตในความเปนจรง อาจไมไดรบความรวมมอจากผบรหารจากแผนกตางๆ ท าใหตวเลขประมาณการทจดท าขนไมประสบความส าเรจ ท าใหงบประมาณไมสามารถน ามาใชเปนเครองมอในการบรหารงานไดอยางเตมท
ประเภทของงบประมาณ
งบประมาณหลก (Master Budget) หรองบประมาณประจ าป เปนงบประมาณทจดท าขนลวงหนาส าหรบระยะเวลา 1 ป เปนงบประมาณทครอบคลมแผนงานของแผนกตางๆ ในองคกร ส าหรบชวงเวลาใดเวลาหนง งบประมาณหลก จะประกอบดวยงบประมาณของหนาทงานตางๆ ทอยในองคกรจดท าขน ซงแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) งบประมาณด าเนนงาน (Operating Budget) และ 2) งบประมาณการเงน (Financial Budget)
งบประมาณการด าเนนงาน จะครอบคลมกจกรรมการด าเนนงานทวางแผนไวขององคกร ส าหรบชวงเวลาใดเวลาหนง เพอวตถประสงคใหไดรบผลก าไรตามเปาหมายขององคกร โดยงบประมาณด าเนนงานของธรกจจะมความแตกตางกน ขนอยกบลกษณะการด าเนนงานของแตละธรกจ งบประมาณของธรกจผลตสนคา จะแตกตางจากงบประมาณของธรกจซอมาขายไป และงบประมาณของธรกจบรการ ซงจะอธบายในรายละเอยดในหวขอตอไป
การบญชตนทน 2
6 - 6
ส าหรบงบประมาณการเงน เปนงบประมาณทเนนแหลงทมาของเงนทน เพอรองรบการด าเนนงานของกจการ เชน การรบเงนและการจายเงนจากการด าเนนงานตามปกตของธรกจ เงนทลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงานหรอโครงการลงทนอนๆ และการจดหาเงนเพอน ามาใชในการด าเนนงาน งบประมาณส าหรบกจกรรมเหลานจะเกยวของกบสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ ดงนน งบประมาณการเงนจะท าใหกจการสามารถจดท า งบประมาณงบแสดงฐานะการเงนได เพอใหเขาใจประเภทของงบประมาณหลกทงสองประเภท จะอธบายรายละเอยดแตละประเภท ดงน
1. งบประมาณด าเนนงาน
งบประมาณด าเนนงาน (Operational Budget) เปนการจดท างบประมาณทเกยวกบกจกรรมการด าเนนงาน เชน การขายสนคา การผลต รวมไปถงการซอวตถดบ จายคาแรงงานทางตรง จายคาใชจายการผลต และคาใชจายในการขายและบรหาร เพอใหบรรลวตถประสงคคอใหไดก าไรตามทตองการ ในการจดท างบประมาณด าเนนงาน จะประกอบดวยงบประมาณอะไรบางนน ขนอยกบลกษณะของธรกจทจดท า เชน ถาเปนธรกจประเภทการผลตสนคา งบประมาณด าเนนงาน ประกอบดวย
1.1. งบประมาณขาย
1.2. งบประมาณการผลต
1.3 งบประมาณวตถดบทางตรง
1.4. งบประมาณคาแรงงานทางตรง
1.5. งบประมาณคาใชจายการผลต
1.6. งบประมาณตนทนการผลต
1.7. งบประมาณสนคาคงเหลอ
1.8. งบประมาณตนทนขาย
1.9. งบประมาณคาใชจายในการขาย
1.10. งบประมาณคาใชจายในการบรหาร
1.11. งบประมาณงบก าไรขาดทน
บทท 6 งบประมาณ 6 - 7
2. งบประมาณการเงน
งบประมาณการเงน (Financial Budget) เปนงบประมาณทแสดงใหทราบถงฐานะการเงนของกจการ และการไดมาและใชไปของเงนสด ซงเกยวกบการลงทนในสนทรพยตางๆ ซงประกอบดวย
2.1. งบประมาณเงนลงทน
2.2. งบประมาณเงนสด
2.3. งบประมาณแสดงฐานะการเงน
2.4. งบประมาณแสดงการเปลยนแปลงสวนของผถอหน
2.5. งบประมาณกระแสเงนสด
นอกจากน การจ าแนกประเภทงบประมาณหลกหรองบประมาณประจ าป เปนงบประมาณด าเนนงานและงบประมาณการเงนดงทกลาวขางตนแลว งบประมาณหลกสามารถแบงตามลกษณะของธรกจ ซงสามารแบงไดเปน 3 ประเภท ไดแก งบประมาณส าหรบธรกจการใหบรการ งบประมาณส าหรบธรกจซอขายสนคา และ งบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคา
ธรกจแตละประเภทจะมลกษณะการด าเนนงานทแตกตาง ท าใหงบประมาณทกจการจดท าขนจงมความแตกตางกน ส าหรบธรกจผลตสนคา งบประมาณหลกจะประกอบดวยงบประมาณหลกมากกวาธรกจประเภทอน เนองจากมลกษณะการด าเนนงานทคอนขางซบซอน และตองผานกระบวนการหลายขนตอน เรมตงแตกระบวนการผลตสนคา มตนทนการผลตมาเกยวของ ในขณะทธรกจซอขายสนคา และธรกจบรการไมมการผลตสนคา แตในกระบวนการขายสนคาธรกจผลตสนคาและขายสนคาใหกบลกคา จะเหมอนกบธรกจซอขายสนคา ดงนน งบประมาณเกยวกบการขายสนคา จะมงบประมาณหลกทเหมอนกน ส าหรบธรกจการผลตสนคาจะมงบประมาณทแตกตางจากธรกจประเภทในสวนของงบประมาณทเกยวกบตนทนการผลต เชน งบประมาณการผลต งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต แตงบประมาณการด าเนนงานอนๆ จะเหมอนกบธรกจซอขายสนคา และธรกจบรการ ซงสามารถแสดงประเภทของงบประมาณหลกของธรกจแตละประเภท ดงแสดงในตารางท 6.1 ไดดงน
การบญชตนทน 2
6 - 8
ตารางท 6.1 งบประมาณหลกแยกตามประเภทของธรกจ
ประเภทของงบประมาณหลก
ประเภทของธรกจ
ธรกจ
ผลตสนคา
ธรกจ
ซอขายสนคา
ธรกจ
บรการ
งบประมาณด าเนนงาน
งบประมาณขาย งบประมาณขาย งบประมาณรายไดจากการบรการ
งบประมาณการผลต งบประมาณซอสนคา -
งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณสนคาคงเหลอ -
งบประมาณคาแรงงานทางตรง
- -
งบประมาณคาใชจายการผลต
- -
งบประมาณตนทนการผลต - -
งบประมาณสนคาคงเหลอ - -
งบประมาณตนทนขาย งบประมาณตนทนขาย -
งบประมาณคาใชจายในการขาย
งบประมาณคาใชจายในการขาย
งบประมาณคาใชจายในการขาย
งบประมาณคาใชจายในการบรหาร
งบประมาณคาใชจายในการบรหาร
งบประมาณคาใชจายในการบรหาร
งบประมาณก าไรขาดทน งบประมาณก าไรขาดทน งบประมาณก าไรขาดทน
งบประมาณการเงน
งบประมาณเงนลงทน งบประมาณเงนลงทน งบประมาณเงนลงทน
งบประมาณเงนสด งบประมาณเงนสด งบประมาณเงนสด
งบประมาณแสดง ฐานะการเงน
งบประมาณแสดง ฐานะการเงน
งบประมาณแสดง ฐานะการเงน
งบประมาณแสดงการเปลยนแปลงสวนของ ผถอหน
งบประมาณแสดงการเปลยนแปลงสวนของ ผถอหน
งบประมาณแสดงการเปลยนแปลงสวนของ ผถอหน
งบประมาณกระแส
เงนสด
งบประมาณกระแส
เงนสด
งบประมาณกระแส
เงนสด
บทท 6 งบประมาณ 6 - 9
ความสมพนธของงบประมาณหลกส าหรบธรกจผลตสนคา
การจดท างบประมาณแตละประเภทจะมความสมพนธกน จะเหนไดวา งบประมาณขายเปนจดเรมตนของการจดท างบประมาณ ซงกอนจดท างบประมาณการขาย แผนกขายตองท าการพยากรณยอดขายของกจการกอนอนดบแรก โดยค านงถงปจจยตางๆ ทมผลตอการพยากรณยอดขาย เชน ยอดขายในอดต สภาพเศรษฐกจ สภาพการแขงขน คแขง แนวโนมของอตสาหกรรม เปนตน เมอประมาณการยอดขายหรอพยากรณยอดขายไดแลว แผนกขายจะจดท างบประมาณขาย
เมอมขอมลจ านวนสนคาทคาดวาจะขายไดแลว ขนตอไป คอการจดท างบประมาณการผลต ซงแสดงจ านวนสนคาทตองผลตเพอ ใหเพยงพอกบสนคาทคาดวาจะขายไดในแตละชวงเวลา ปรมาณสนคาทผลตอาจมความแตกตางจากปรมาณสนคาทขาย ซงขนอยกบนโยบายสนคาคงเหลอของกจการ โดยนโยบายสนคาคงเหลอนจะเปนสงทก าหนดปรมาณของสนคาคงเหลอ ซงจะไปปรากฏอยในงบประมาณสนคาคงเหลอ ดงนน ขอมลทน ามาจดท างบประมาณการผลตจะประกอบดวยปรมาณการขายโดยประมาณ นโยบายสนคาคงเหลอ ค านวณเพอหาวาแผนกผลตควรผลตสนคาจ านวนเทาใด
เมอทราบจ านวนสนคาทคาดวาจะผลตจากงบประมาณการผลตแลว หลงจากนน จดท างบประมาณการซอวตถดบ การจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง และการจดท างบประมาณคาใชจายการผลต ซงงบประมาณการซอวตถดบ ซงจะเปนการประมาณการปรมาณวตถดบทตองซอในแตละชวงเวลา เพอใหเพยงพอกบปรมาณการผลตตามแผนการผลต ปรมาณการซอวตถดบโดยประมาณจะเทากบเทาใดนน ขนอยกบปรมาณการใชวตถดบ (ปรมาณการผลต x อตราการใชวตถดบตอหนวยสนคาทผลต) และนโยบายส ารองวตถดบคงเหลอปลายงวดของธรกจ
นอกจากน จดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง โดยพจารณาจากจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตตามแผนการผลต และค านงถงอตราคาแรงงานทางตรงตอชวโมง ซงผลลพธทไดคอตนทนคาแรงงานทางตรงทใชในการผลต
และจดท างบประมาณคาใชจายการผลต ซงเปนการประมาณการคาใชจายการผลตแตละชวงเวลา โดยการแยกประเภทคาใชจายการผลตออกเปนผนแปรและคงท และประมาณการวาตองใชคาใชจายการผลตแตละรายการจ านวนเทาใดส าหรบการผลตตามทวางแผนไว
หลงจากนน น าขอมลทไดจากปจจยการผลตทประมาณการไดท งสามประเภท ซงประกอบดวย งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต มาจดท างบประมาณตนทนการผลต จากงบประมาณยอยทงสามงบ ท าใหกจการทราบวาตนทนการผลตโดยประมาณเทากบเทาใด โดยรวมขอมลจากงบทงสามงบ เพอ
การบญชตนทน 2
6 - 10
จดท าเปนงบประมาณตนทนการผลต และตนทนการผลตโดยประมาณจะชวยกจการทราบวาตนทนการผลตตอหนวยของสนคาทผลตไดมตนทนเทากบเทาใด
ตอมาจดท างบประมาณสนคาคงเหลอจากการค านวณตนทนการผลตตอหนวยโดยประมาณ และน าไปจดท างบประมาณตนทนขาย
นอกจากน ขอมลจากงบประมาณขายจะชวยใหกจการสามารถจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร ทงในสวนทเปนผนแปรและคงท โดยขอมลตางๆ จากงบประมาณดานการด าเนนงานเหลาน จะชวยใหกจการสามารถจดท างบประมาณงบก าไรขาดทนได ซงการจดท างบประมาณก าไรขาดทน ตวเลขทใสในงบประมาณก าไรขาดทน จะเอาตวเลขประมาณการจากจากงบประมาณการขาย งบประมาณตนทนขาย และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร รวมไปถงดอกเบยโดยประมาณจากงบประมาณการลงทน
หลงจากนน จะน าขอมลตางๆ จากงบประมาณด าเนนงานแตละประเภทมาจดท างบประมาณการเงน ซงแตละงบจะมความสมพนธเชอมโยงกบงบประมาณการเงน ซงไดแก งบประมาณเงนสด ซงแสดงขอมลเกยวกบการรบเงนและการจายเงนของกจการในแตละชวงเวลา การรบเงนตองอาศยขอมลจากงบประมาณขายรวมกบนโยบายการรบช าระเงนของกจการ สวนการจายเงนตองอาศยขอมลจากงบประมาณการซอวตถดบและนโยบายการจายช าระหนควบคกน งบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณคาใชจายการผลต และงบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร รวมกบนโยบายการจายเงนของกจการ เพอจดท างบประมาณการเงน
นอกจากน กจการจ าเปนตองวางแผนเกยวกบการลงทน เพอรองรบการผลตทวางแผนไว เชน กจการอาจวางแผนการสรางโรงงาน หรอซอเครองจกร เปนตน ซงการจายเงนส าหรบการลงทนดงกลาว จะไปปรากฏเปนสวนหนงในงบประมาณเงนสดดวย และเมอกจการมเงนสดไมเพยงพอส าหรบการด าเนนงานหรอการลงทน กจการจ าเปนตองวางแผนหาแหลงเงนทนจากภายนอก เชน กเงนจากธนาคาร หรอขายหนเพมทน เปนตน ไมวาจะเปนการกยมเงนระยะสนหรอระยะยาว หรอการจดหาเงนจากเจาของผานการเพมทน ซงขอมลดงกลาวกจะปรากฏในงบประมาณเงนสดดวยเชนกน
ดงนน ขอมลจากงบประมาณด าเนนงาน และงบประมาณการเงน จะชวยใหกจการจดท างบประมาณงบแสดงฐานะการเงน (Statement of Budgeted Financial Position) ซงจะแสดงขอมลเกยวกบสนทรพยโดยประมาณของกจการ เชน เงนสด ลกหนการคา สนคาคงเหลอ และทดน อาคาร และอปกรณ เปนตน หนสนและสวนของเจาของโดยประมาณ เชน เจาหนการคา เงนกยมจากธนาคารทงระยะสนและระยะยาว ทนเรอนหน และก าไรสะสม เปนตน
บทท 6 งบประมาณ 6 - 11
จากความสมพนธของงบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคาดงกลาวขางตน สามารถแสดงความสมพนธของ งบประมาณด าเนนงาน และงบประมาณการเงนแตละงบ ดงแสดงในภาพท 6.1
ภาพท 6.1 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจผลตสนคา
งบประมาณการขาย
งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณ
คาแรงงานทางตรง
งบประมาณการผลต
งบประมาณ
คาใชจายการผลต
งบประมาณตนทนการผลต
งบประมาณสนคาคงเหลอ งบประมาณตนทนขาย
งบประมาณ
ก าไรขาดทน
งบประมาณคาใชจายในการขาย
งบประมาณเงนสด
งบประมาณ
แสดงฐานะการเงน
งบประมาณ
กระแสเงนสด
งบประมาณด าเนนงาน
งบประมาณการเงน
งบประมาณเงนลงทน
งบประมาณคาใชจายในการบรหาร
นโยบายสนคาคงเหลอ
การบญชตนทน 2
6 - 12
การจดท างบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคา
การจดท างบประมาณหลกของกจการทวไปจะประกอบดวยงบประมาณยอยหลายประเภท เพอใหเขาใจมากยงขนเกยวกบการจดท างบประมาณ จะแสดงรายละเอยดในการจดท างบประมาณแตละประเภทตามล าดบ ดงน
1. งบประมาณการขาย งบประมาณการขาย (Sales Budget) เปนงบประมาณทกจการตองจดท าขนเปนล าดบ
แรก เนองจากเปนขอมลเบองตนใหกบแผนกอนๆ ซงการจดท างบประมาณการขายเกดขนจากการพยากรณยอดขาย ปจจยทมผลกระทบตอการพยากรณยอดขาย ไดแก ยอดขายในอดต เปาหมายหลกขององคกร นโยบายของบรษท กลยทธทางการตลาดหรอแผนการตลาด สภาพเศรษฐกจ สภาพการแขงขน คแขง แนวโนมของอตสาหกรรม การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย เปนตน ซงการพยากรณยอดขายอาจใชวธวเคราะหปจจยตลาด การใชวธการทางสถต การส ารวจความตองการของผซอ วเคราะหยอดขายในอดต และหาแนวโนมยอดขายในอนาคต การพยากรณโดยใชความเหนของผบรหารระดบสง หรอใชความเหนจากกลมพนกงานขาย และการวเคราะหอตสาหกรรมทกจการด าเนนอย เปนตน (ธนภร เอกเผาพนธ, 2554)
การประมาณยอดขายเพอจดท างบประมาณการขาย ตองใชขอมลเกยวกบการพยากรณยอดขายเพอหาวาปรมาณการขายโดยประมาณเทากบเทาใด และราคาขายตอหนวยของสนคาทคาดวาจะขายได ซงสามารถแสดงการค านวณไดดงน
ในกรณทกจการมนโยบายในการขายสนคาเปนเงนเชอ กจการตองประมาณการวาจะมรบช าระหนจากลกหนการคาอยางไร เนองจากมผลตอการค านวณเงนสดรบโดยประมาณจากการรบช าระหนจากลกหนทเกดจากขายสนคา เพอจดท างบประมาณเงนสด รวมไปถงยอดลกหนคงเหลอปลายงวด ซงจะไปแสดงในงบประมาณงบแสดงฐานะการเงนตอไป
เพอใหเขาใจมากยงขนในการจดท างบประมาณการขาย จะแสดงรายละเอยดการจดท างบประมาณการขาย ดงแสดงในตวอยางท 6.1
ยอดขายโดยประมาณ (บาท) = ปรมาณการขายโดยประมาณ(หนวย) x ราคาขายตอหนวย
บทท 6 งบประมาณ 6 - 13
ตวอยางท 6.1 บรษท อนรกษไทย จ ากด เปนกจการทผลตและจ าหนายสนคาประเภทกระเปาทท าจากผาฝาย โดยท าการผลตและขายสนคาเพยงชนดเดยว ผบรหารของบรษทก าลงวางแผนการด าเนนงานและตองการจดท างบประมาณหลกประจ าป 25X2 โดยมนโยบายในการจดท างบประมาณเปนรายไตรมาส โดยมงบแสดงฐานะทางการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 ดงน
บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน
ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1
หนวย : บาท
สนทรพย
สนทรพยหมนเวยน
เงนสด 610,000
ลกหนการคา 100,000
สนคาคงเหลอ
สนคาส าเรจรป (1,000 @90) 90,000
วตถดบ (260 @ 50) 13,000 103,000
รวมสนทรพยหมนเวยน 813,000
สนทรพยไมหมนเวยน
ทดน อาคารและอปกรณ
ทดน 2,900,000
รวมสนทรพยไมหมนเวยน 2,900,000
รวมสนทรพยทงสน 3,713,000
หนสนและสวนของผถอหน
หนสนหมนเวยน
เจาหนการคา 100,000
รวมหนสนหมนเวยน 100,000
หนสนไมหมนเวยน
เงนกจ านอง 744,000
รวมหนสนไมหมนเวยน 744,000
รวมหนสนทงสน 844,000
การบญชตนทน 2
6 - 14
บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบแสดงฐานะการเงน (ตอ) ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1
หนวย : บาท
สวนของผถอหน
ทนเรอนหน 2,000,000
ก าไรสะสม 869,000
รวมสวนของผถอหน 2,869,000
รวมหนสนและสวนของผถอหน 3,713,000
ขอมลเพมเตม 1. บรษทมขอมลการพยากรณยอดขายตลอดทงป ดงน
ไตรมาส ปรมาณการขายโดยประมาณ (หนวย)
ไตรมาสท 1 4,500 ไตรมาสท 2 6,500
ไตรมาสท 3 7,000 ไตรมาสท 4 8,200
รวม 26,200 2. นโยบายในการขายสนคา
2.1. บรษทมการขายสนคาเปนเงนเชอ ราคาขาย 100 บาท
2.2. นโยบายในการรบช าระหนในไตรมาสทขายเทากบ 50% ของยอดขาย ทเหลออก 50% รบช าระในไตรมาสถดไป
3. มลกหนคงเหลอยกมา 100,000 บาท จากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท วนท 31
ธนวาคม 25X1
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณการขาย ไดดงน
บทท 6 งบประมาณ 6 - 15
บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณการขาย
ณ วนท 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ไตรมาส รวม
1 2 3 4
ปรมาณขาย (หนวย) 4,500 6,500 7,000 8,200 26,200 ราคาขายตอหนวย 200 200 200 200 200
ยอดขายโดยประมาณ (บาท) 900,000 1,300,000 1,400,000 1,640,000 5,240,000
ตารางแสดงการรบช าระหนจากลกหน* หนวย : บาท
1 2 3 4 รวม
ลกหนคงเหลอตนงวด 100,000 - - - 100,000
ขายในไตรมาสท 1 450,000 450,000 - - 900,000
ขายในไตรมาสท 2 - 650,000 650,000 - 1,300,000
ขายในไตรมาสท 3 - - 700,000 700,000 1,400,000
ขายในไตรมาสท 4 - - - 820,000(1) 820,000(2)
รวมเงนสดเกบจากลกคา 550,000 1,100,000 1,350,000 1,520,000 4,520,000
*นโยบายในการรบช าระหน : 50 %ของยอดขายโดยประมาณเกบเงนสดไดในไตรมาสทขาย และ 50 %ของยอดขายโดยประมาณเกบเงนสดไดในไตรมาสถดจากไตรมาสทขาย
(1) แสดงจ านวนเงนรบช าระหนไดจากยอดขายในไตรมาสท 4 คอ ยอดขาย 1,640,000 บาท ซงรบช าระหน 50% (1,640,000 x 50 %) คดเปนเงน 820,000 บาท
(2) ยอดทเหลอของยอดขายไตรมาสท 4 หกออกจากเงนทไดรบช าระแลว 820,000 บาท ทเหลอจะเปนยอดลกหนคงเหลอปลายงวด 31 ธนวาคม 25X2 จ านวนเทากบ 820,000 บาท
(1,640,000 - 820,000)
การบญชตนทน 2
6 - 16
2. งบประมาณการผลต
งบประมาณการผลต (Production Budget) เปนงบประมาณแสดงปรมาณสนคาทกจการคาดวาจะผลต เพอใหเพยงพอกบปรมาณสนคาทคาดวาจะขายไดตามแผนการตลาด โดยปรมาณการผลตโดยประมาณ ค านวณจากปรมาณการขายจากงบประมาณขายมาพจารณารวมกบนโยบายการก าหนดสนคาคงเหลอของกจการ ดงนน ปรมาณสนคาทกจการคาดวาจะผลต จงขนกบ
2.1. ปรมาณของสนคาคงเหลอทยกมาจากงวดทแลว (สนคาคงเหลอตนงวด) 2.2. ปรมาณของสนคาทคาดวาจะขาย (จากการพยากรณยอดขาย หรอจาก
งบประมาณการขาย) 2.3. ปรมาณของสนคาคงเหลอทจะส ารองไวในงวดถดไป (สนคาคงเหลอปลายงวด)
ดงนนปรมาณสนคาทคาดวาจะผลตในแตละงวด สามารถค านวณไดดงน
ตวอยางท 6.2
จากขอมลตวอยางท 6.1 ของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหบรษทมนโยบายทจะส ารองสนคาคงเหลอแตละไตรมาสเทากบ 10% ของปรมาณการขายในไตรมาสถดไป และบรษทคาดวาในไตรมาสท 4 ของป 25X2 มสนคาคงเหลอยกไปไตรมาสท 1 ของป 25X3
จ านวน 900 หนวย และจากงบแสดงฐานะทางการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 บรษทมสนคาคงเหลอปลายงวด จ านวน 1,000 หนวย
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณการผลต ไดดงน
ปรมาณสนคาทจะผลต = ปรมาณการขาย + สนคาคงเหลอปลายงวด - สนคาคงเหลอตนงวด
บทท 6 งบประมาณ 6 - 17
บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณการผลต
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
ไตรมาส รวม
(หนวย) 1 2 3 4
ปรมาณการขาย (หนวย) 4,500 6,500 7,000 8,200 26,200 บวก สนคาคงเหลอปลายงวดทตองการ (1)
650
700
820
900(3)
900(4) ปรมาณสนคาทตองการ 5,150 7,200 7,820 9,100 27,100 หก สนคาคงเหลอตนงวด(2)
1,000(5) 650 700 820 1,000(4) ปรมาณสนคาทตองการผลต 4,150 6,550 7,120 8,280 26,100
(1) 10% ของปรมาณการขายในไตรมาสถดไป (2) สนคาคงเหลอปลายงวดกอน จะเปนสนคาคงเหลอตนงวดของงวดถดไป
(3) ก าหนดสนคาคงเหลอยกไปไตรมาสท 1 ของป 25x3 โดยสนคาคงเหลอไตรมาส 4
ของป 25x2 กคอสนคาคงเหลอยกไปไตรมาส 1 ในป 25x3
(4) จ านวนหนวยของสนคาคงเหลอตนงวดและปลายงวดของปทจดท างบประมาณไมใชจ านวนรวมของทงป
(5) เปนสนคาคงเหลอยกมาจากป 25x1 (ในงบแสดงฐานะการเงนป25x1)
การบญชตนทน 2
6 - 18
3. งบประมาณวตถดบทางตรง
หลงจากจดท างบประมาณการผลตแลว กจการจะตองจดท างบประมาณทเกยวของกบตนทนการผลต ไดแก งบประมาณวตถดบทางตรง (Direct Materials Budget) งบประมาณคาแรงงานทางตรง และงบประมาณคาใชจายการผลต
ส าหรบงบประมาณวตถดบทางตรง จะแสดงจ านวนวตถดบทางตรงทกจการตองจดซอเพอประมาณการจดซอวตถดบทางตรงใหเพยงพอกบจ านวนทตองการใชส าหรบการผลตตามแผนการผลต (จากงบประมาณการผลต) รวมทงส ารองไวเปนวตถดบคงเหลอปลายงวด เพอปองกนการขาดแคลนวตถดบส าหรบทอาจจะใชในการผลตงวดตอไป หรอถาหากกจการมวตถดบทางตรงคงเหลอยกมาจากงวดทแลว จะตองน ามาพจารณาประกอบดวย ดงนนการค านวณจ านวนวตถดบทางตรงทตองการซอ สามารถค านวณไดดงน
วตถดบทางตรงทตองการใชในการผลต XXX(1)
บวก วตถดบทางตรงคงเหลอปลายงวด XXX
รวมวตถดบทางตรงทตองการ XXX
หก วตถดบทางตรงคงเหลอตนงวด XXX
ปรมาณวตถดบทางตรงทตองการซอโดยประมาณ(หนวย) XXX
(1) ปรมาณวตถดบทางตรงทตองการใชในการผลต = ปรมาณการผลต x อตราการใชวตถดบทางตรงตอหนวยทผลต
โดยปกตแลวการประมาณการซอวตถดบทางตรง จะมนโยบายการจายช าระหนใหกบเจาหนดวย ดงนน กจการมกจะแสดงรายการช าระเงนแกเจาหนไวทางดานทายของงบประมาณดวย เพอใชขอมลไปจดท างบประมาณเงนสดตอไป
ตวอยางท 6.3
จากขอมลตวอยางท 6.1 ของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหบรษทมอตราการใชวตถดบทางตรง ซงในทนคอ ผาฝายเพยงอยางเดยว โดยในการผลตกระเปา 1 ใบ บรษทจะใชวตถดบทางตรงจ านวน 0.5 เมตร ผาฝายราคาเมตรละ 50 บาท
โดยบรษทฯ มนโยบายทจะส ารองวตถดบทางตรงปลายงวดเทากบ 10% ของจ านวนวตถดบทตองการใชในการผลตส าหรบไตรมาสถดไป และนโยบายการซอและการจายช าระหน ช าระเงนในไตรมาสทมการซอ 50% ทเหลอน าไปจายในไตรมาสถดไป 50%
บทท 6 งบประมาณ 6 - 19
นอกจากนบรษทคาดวาในไตรมาสท 4 ของป 25X2 มวตถดบคงเหลอยกไปไตรมาสท 1 ของป 25X3 จ านวน 200 เมตร และจากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1
บรษทมวตถดบทางตรงคงเหลอจ านวน 260 เมตร
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณวตถดบทางตรง ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณวตถดบทางตรง ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ไตรมาส รวม
1 2 3 4
ปรมาณการผลต(1) (หนวย) 4,150 6,550 7,120 8,280 26,100 วตถดบทใชในการผลตตอหนวย
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
จ านวนวตถดบทางตรงทตองการใชในการผลต (เมตร) 2,075 3,275 3,560 4,140 13,050
บวก วตถดบทางตรงคงเหลอ ปลายงวดทตองการ(2) 327.5 356 414 200
(4) 200
(5)
จ านวนวตถดบทางตรง 2,403 3,631 3,974 4,340 13,250
หก วตถดบทางตรงคงเหลอตนงวด(3)
260(6)
327.5 356 414 260(5)
จ านวนวตถดบทตองซอ 2,143 3,304 3,618 3,926 12,990
ราคาวตถดบตอหนวย 50 50 50 50 50 ตนทนการซอวตถดบทางตรง 107,125 165,175 180,900 196,300 649,500
(1) ปรมาณการผลตมาจากงบประมาณการผลต
(2) จ านวนวตถดบคงเหลอปลายงวด เทากบ 10% จากปรมาณการใชในไตรมาสถดไป (3) วตถดบคงเหลอปลายงวดของไตรมาสทแลว จะเปนวตถดบคงเหลอตนงวดของไตร
มาสถดไป
(4) วตถดบคงเหลอยกไปไตรมาสท 1 ของป 25x3 กคอวตถดบคงเหลอไตรมาสท 4
ของป 25X2
การบญชตนทน 2
6 - 20
(5) จ านวนหนวยของวตถดบคงเหลอทตองการทจดท าในงบประมาณไมใชจ านวนรวมของทงป (6) เปนวตถดบคงเหลอยกมาจากป 25x2 (ในงบแสดงฐานะการเงนป25X1)
ส าหรบตารางการจายช าระหนโดยปกตจะแสดงสอบทานงบประมาณวตถดบทางตรงโดยตองพจารณาถงเจาหนคาวตถดบทางตรงทยกมาจากงวดทแลวถามรวมกบนโยบายการช าระหนนอกจากนตารางการจายช าระหนจะแสดงยอดเจาหนคงเหลอปลายงวดเพอเปนรายการหนงในงบประมาณงบแสดงฐานะการเงน
สมมตบรษท อนรกษไทย จ ากดมนโยบายจะใชจายช าระเงนแกเจาหนคาวตถดบทางตรงจ านวน 50 % ของยอดซอในไตรมาสทซอ และจายช าระทเหลออก 50 % ในไตรมาสถดไปและจากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25x1 บรษทมเจาหนคาวตถดบทางตรงจ านวน 100,000 บาท
ตารางแสดงการจายช าระเงนแกเจาหน
หนวย : บาท
1 2 3 4 รวม
เจาหนยกมา 1 ม.ค. 25X1 100,000.00
100,000.00
ซอในไตรมาสท 1 53,562.50 53,562.50 107125.00
ซอในไตรมาสท 2 82,587.50 82,587.50 165175.00
ซอในไตรมาสท 3 90,450.00 90,450.00 180,900.00
ซอในไตรมาสท 4 98,150.00 98,150.00
รวมเงนสดทจะตองจายซอวตถดบ 153,562.50 136,150.00 173,037.50 188,600.00 651,350.00
4. งบประมาณคาแรงงานทางตรง
งบประมาณคาแรงงานทางตรง (Direct Labor Budget) จดแสดงจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทตองการใชรวมถงตนทนแรงงานทางตรงทจะใชในการผลตส าหรบแตละงวดเพอน าไปจดท างบประมาณเงนสดตอไปในการค านวณจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทตองการใชจะน าขอมลมาจากงบประมาณการผลตซงสามารถแสดงการค านวณเปนขนตอนไดดงน
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง = ปรมาณสนคาทจะผลต x จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง ทตองการ(ชวโมง) ในแตละงวด ทตองการใชในการผลตสนคา 1 หนวย
บทท 6 งบประมาณ 6 - 21
ส าหรบการค านวณตนทนคาแรงงานทางตรง สามารถค านวณ ไดดงน
งบประมาณแรงงานทางตรง เปนงบประมาณทแสดงรายการเกยวกบการประมาณวากจการตองการแรงงานกคน เพอใหเพยงพอกบปรมาณสนคาทคาดวาจะผลตได เพอไมใหเกดการขาดแคลน และกจการสามารถวางแผนไดวาตองมการฝกอบรมแรงงานอยางไรจงเพยงพอไมใชการผลตหยดชะงกเนองจากปญหาการขาดแคลนแรงงานเกดขน
ตวอยางท 6.4
จากขอมลตวอยางท 6.1 ของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหบรษทใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 2 ชวโมงตอการผลตสนคาหนงหนวย โดยก าหนดอตราคาแรงงานเทากบ 30 บาทตอชวโมง
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ไตรมาส
รวม 1 2 3 4
จ านวนหนวยผลต (1)
(หนวย) 4,150 6,550 7,120 8,280 26,100
จ านวนชวโมงแรงงานทใชตอหนวย 2 2 2 2 2
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทตองการทงหมด(ชวโมง) 8,300 13,100 14,240 16,560 52,200
อตราคาแรงงานตอชวโมง (บาท) 30 30 30 30 30
ตนทนคาแรงงานทางตรง (บาท) 249,000 393,000 427,200 496,800 1,566,000
(1) ปรมาณการผลต มาจากงบประมาณการผลต
ตนทนคาแรงงานทางตรง (บาท) = จ านวนชวโมงแรงงาน X อตราคาแรงงานทางตรง ทางตรงทตองการ (ชวโมง) ตอชวโมง
การบญชตนทน 2
6 - 22
จากงบประมาณแรงงานขางตนสมมตวาแรงงานทางตรงทกคนไดรบคาแรงในอตราเดยวกนซงในความเปนจรงคาจางแรงงานแตละคนอาจไดรบอตราคาแรงทไมเทากนขนอยกบงานทท า ประสบการณ หรอความช านาญของคนงานแตละคน ดงนน การจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง อาจตองแยกกลมคนทท างานของแตละแผนก
5. งบประมาณคาใชจายการผลต
งบประมาณคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Budget) จะแสดงคาใชจายการผลตทนอกเหนอจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง เชน คาเชาโรงงาน และคาใชจายอนๆทเกดขนในระหวางกระบวนการผลตในการแสดงรายละเอยดในงบประมาณคาใชจายการผลตสวนใหญจะแยกเปนคาใชจายการผลต สวนทแปรผนและสวนทคงทออกจากกน นอกจากนทางงบประมาณมกจะแสดงจ านวนเงนสดทกจการตองจายเปนรปตวเงนเพอเตรยมขอมลบรษทท างบประมาณเงนสดเนองจากมรายการคาใชจายการผลตบางรายการทกจการมไดจายในรปของเงนสด เชน คาเสอมราคา หนสงสยจะสญ คาตดจ าหนายสนทรพยไมมตวตน เปนตน
ตวอยางท 9.5 จากขอมลตวอยางท 6.1 ของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหบรษทมคาใชจายการ
ผลต ดงน นโยบายเกยวกบคาใชจายการผลต ของบรษท อนรกษไทย จ ากด มดงน 1. ก าลงการผลตปกต 10000 ใบ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงปกต 20000 ชวโมง 2. อตราคาใชจายการผลตผนแปร
2.1. แรงงานทางออม 2 บาทตอชวโมง 2.2. คาใชจายทางออมอนๆ 1 บาทตอชวโมง
3. คาใชจายการผลตคงทตอป มดงน 3.1. เงนเดอนผจดการโรงงาน 137,600 บาท
3.2. คาประกนภย 100,000 บาท
3.3. คาเสอมราคา 48,000 บาท
บทท 6 งบประมาณ 6 - 23
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณคาแรงงานทางตรง ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณคาใชจายการผลต
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ไตรมาส
รวม 1 2 3 4
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลต (1)
(ชวโมง) 8,300 13,100 14,240 16,560 52,200
คาใชจายการผลตผนแปร
แรงงานทางออม (2บาท/ชม.) 16,600 26,200 28,480 33,120 104,400
คาใชจายทางออมอนๆ(1บาท/ชม.) 8,300 13,100 14,240 16,560 52,200
รวมคาใชจายการผลตผนแปร 24,900 39,300 42,720 49,680 156,600
คาใชจายการผลตคงท:
เงนเดอนผจดการโรงงาน 34,400 34,400 34,400 34,400 137,600
คาประกนภย 25,000 25,000 25,000 25,000 100,000
คาเสอมราคา 12,000 12,000 12,000 12,000 48,000
รวมคาใชจายการผลตคงท 71,400 71,400 71,400 71,400 285,600
รวมคาใชจายการผลต 96,300 110,700 114,120 121,080 442,200
หก คาเสอมราคา (2) 12,000 12,000 12,000 12,000 48,000
เงนสดทตองจาย 84,300 98,700 102,120 109,080 394,200
(1) จากงบประมาณคาแรงงานทางตรง
(2) คาเสอมราคา เปนคาใชจายทไมไดจายเปนเงนสด ดงนน จงตองน าไปหกออกจากคาใชจายการผลตรวม เพอหาคาใชจายทจายเปนเงนสดโดยเฉพาะ
การบญชตนทน 2
6 - 24
6. งบประมาณตนทนการผลต
งบประมาณตนทนการผลต (Manufacturing Cost Budget) จะเปนการแสดงผลรวมของตนทนการผลตโดยประมาณทงหมดทกจการใชไปส าหรบการผลตสนคา ซงขอมลทน ามาใชประกอบการค านวณหารตนทนการผลต ประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลตจากงบประมาณวตถดบทางตรง (ใชจ านวนวตถดบทใชในการผลตเพอหาตนทนวตถดบทางตรงทใชในการผลต) คาแรงงานทางตรงจากงบประมาณคาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตจากงบประมาณคาใชจายการผลต แลวน าตนทนการผลตโดยประมาณทงสนไปค านวณหาตนทนการผลตตอหนวย ซงสามารถแสดงการค านวณไดดงน
และ ตนทนการผลตตอหนวย สามารถค านวณไดดงน
ส าหรบตนทนการผลตตอหนวยโดยประมาณ จะน าไปใชในการค านวณหาตนทนขายซงตนทนขายจะไปปรากฏในงบประมาณก าไรขาดทน นอกจากนยงน าไปใชในการค านวณตนทนสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวดดวยเชนกน ซงสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด จะไปแสดงเปนรายการประเภทสนทรพยหมนเวยน ในงบประมาณแสดงฐานะการเงน
ตนทนการผลต = วตถดบทางตรงใชไป + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต
(บาท) + งานระหวางท าคงเหลอตนงวด - งานระหวางท าคงเหลอปลายงวด
ตนทนการผลตตอหนวย = ตนทนการผลตรวม (บาท) ปรมาณสนคาทผลต (หนวย)
บทท 6 งบประมาณ 6 - 25
ตวอยางท 6.6 จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตบรษทไมมงานระหวางท าคงเหลอตน
งวดและปลายงวด จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณตนทนการผลตไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณตนทนการผลต
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
วตถดบทางตรงทใช (1) 652,500 คาแรงงานทางตรง (2) 1,566,000
คาใชจายการผลต (3) 442,200
รวมตนทนการผลต 2,660,700 ปรมาณหนวยทผลต (4) 26,100 ตนทนการผลตตอหนวย (5) (บาทตอหนวย) 101.94
(1) จากงบประมาณวตถดบทางตรง วตถดบทางตรงทใช สามารถค านวณไดดงน วตถดบทางตรงทใช = จ านวนวตถดบทางตรงทใชในการผลต
X ราคาวตถดบทางตรง/หนวย
= 13,050 x 50 บาท
= 652,500 บาท
(2) จากงบประมาณคาแรงงานทางตรง (3) จากงบประมาณคาใชจายการผลต
(4) จากงบประมาณการผลต
(5) ตนทนการผลตตอหนวย สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน
ตนทนการผลตตอหนวย = 2,660,700
26,100
= 101.94 บาทตอหนวย
การบญชตนทน 2
6 - 26
7. งบประมาณตนทนขาย
งบประมาณตนทนขาย (Cost of Goods Sold Budget) เปนงบประมาณทแสดงตนทนขายโดยประมาณของกจการวามตนทนของสนคาทขายไดมจ านวนโดยประมาณเทากบเทาใด ซงตนทนขายโดยประมาณจะมาจากมลคาของสนคาคงเหลอตนงวดรวมกบตนทนสนคาทท าการผลตในชวงเวลาใดเวลาหนง แลวหกออกจากมลคาของสนาคงเหลอปลายงวด ซงตนทนขายโดยประมาณทไดจะน าไปเปนรายการหกในงบก าไรขาดทนโดยประมาณตอไป ซงสามารถแสดงการค านวณไดดงน
ตวอยางท 6.7
จากขอมลของ บรษท อนรกษไทย จ ากด ขอมลจากงบประมาณการผลตบรษทมสนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด จ านวน 1,000 หนวย และสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด จ านวน 900 หนวย
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณตนทนขาย ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณตนทนขาย
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด (1,000 หนวยx 90)(1)
90,000
บวก ตนทนการผลต 2,660,700 ตนทนสนคาทมไวเพอขาย 2,750,700
หก สนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด (900 หนวย x101.94)(2)
91,746
ตนทนขาย 2,658,954
(1) สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด มาจากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1
(2) สนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด มตนทนการผลตตอหนวย เทากบ 101.94 บาท ซงตนทนตอหนวยนไดมาจากการค านวณตนทนการผลตจากงบประมาณตนทนการผลตหารดวยปรมาณสนคาทตองการผลต จากงบประมาณการผลต
ตนทนขาย (บาท) = สนคาคงเหลอตนงวด + ตนทนการผลต – สนคาคงเหลอปลายงวด
บทท 6 งบประมาณ 6 - 27
8. งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร
งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร (Operating Expense Budget) เปนงบประมาณทประมาณการคาใชจายในการขายและการบรหาร ซงอาจกลาวไดวาคาใชจายในการด าเนนงานอนๆ ทไมเกยวของกบคาใชจายการผลต ขอมลในงบประมาณนจะน าไปแสดงในงบประมาณก าไรขาดทน และงบประมาณเงนสดตอไป โดยปกตแลวถางบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร กจการแสดงการจายคาใชจายนนเปนจ านวนเงนสดทงหมด รายการคาใชจายนน กสามารถน าไปใสเปนยอดเงนทจายเพอเตรยมขอมลไวจดท างบประมาณเงนสด แตถาหากกจการมรายการคาใชจายในการขายและบรหารบางรายการทไมไดจายในรปของเงนสด เชน คาเสอมราคา คาตดจ าหนายสนทรพยไมมตวตน หนสงสยจะสญ เปนตน รายการเหลานตองบวกกลบเขาไปซะกอน เพอหาวาจ านวนเงนทกจการจายเปนเงนสดเปนเทาใด
โดยทวไปการจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและบรหารจะแสดงรายการคาใชจายในการขายและบรหาร โดยแบงเปน คาใชจายสวนทเปนผนแปร แยกออกจากคาใชจายในการขายและบรหารสวนทเปนคงท คาใชจายในการขายผนแปรมกจะก าหนดเปนสดสวนโดยตรงกบยอดขาย หรอเปนอตรารอยละของยอดขาย สวนคาใชจายในการขายและบรหารคงทมกจะขนอยกบนโยบายของผบรหาร เชน จะมนโยบายขนเงนเดอนพนกงานอยางไร หรอจะมงบโฆษณาแตละปจ านวนเทาใด เปนตน
นอกจากนบางกจการอาจจดท างบประมาณคาใชจายในการขายแยกตางหากจากงบประมาณคาใชจายในการบรหารกได หากมรายการคาใชจายในการขายและบรหารหลายรายการ และรายการเหลานนสามารถแยกออกจากกนไดอยางชดเจน จะจดท างบประมาณเปน 2 งบ ไดแก งบประมาณคาใชจายในการขาย และงบประมาณคาใชจายในการบรหาร
ตวอยางท 6.8
จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด โดยมขอมลเกยวกบคาใชจายในการขายและบรหารทงในสวนผนแปรและคงท ดงน
1. คาใชจายในการขาย
1.1. คาใชจายในการขายผนแปร 10 บาทตอหนวย
1.2. คาใชจายในการขายคงทตอป ประกอบดวย
เงนเดอนพนกงานขาย 120,000 บาท
คาใชจายอนๆ 20,000 บาท
รวมคาใชจายในการขายคงท 140,000 บาท
การบญชตนทน 2
6 - 28
2. คาใชจายในการบรหาร
2.1. คาใชจายในการบรหารผนแปรจะสมมตแสดงตวเลขในแตละไตรมาส
2.2. คาใชจายในการบรหารคงทตอป ประกอบดวย
เงนเดอน 400,000 บาท
คาเชาส านกงาน 80,000 บาท
คารบรอง 40,000 บาท
รวมคาใชจายในการบรหารคงท 520,000 บาท
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและคาใชจายในการบรหาร ไดดงน
บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณคาใชจายในการขาย
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ไตรมาส
รวม 1 2 3 4
คาใชจายผนแปร: ปรมาณการขาย
(1) 4,500 6,500 7,000 8,200 26,200
คาใชจายผนแปรตอหนวย 10 10 10 10 10
รวม 45,000 65,000 70,000 82,000 262,000
คาใชจายคงท:
เงนเดอนพนกงานขาย 30,000 30,000 30,000 30,000 120,000
คาใชจายอนๆ 5,000 5,000 5,000 5,000 20,000
รวม 35,000 35,000 35,000 35,000 140,000
รวมคาใชจายในการขาย 80,000 100,000 105,000 117,000 402,000
(1) ปรมาณการขายมาจากงบประมาณการขาย
บทท 6 งบประมาณ 6 - 29
บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณคาใชจายในการบรหาร ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ไตรมาส
รวม 1 2 3 4
คาใชจายผนแปร :
คาสาธารณปโภค 5,000 4,500 6,500 5,700 21,700
คาวสดส านกงาน 3,700 3,800 4,000 3,500 15,000
คาใชจายเบดเตลด 2,200 3,200 3,800 2,500 11,700
รวมคาใชจายผนแปร 10,900 11,500 14,300 11,700 48,400
คาใชจายคงท : เงนเดอน 100,000 100,000 100,000 100,000 400,000
คาเชาส านกงาน 20,000 20,000 20,000 20,000 80,000
คารบรอง 10,000 10,000 10,000 10,000 40,000
รวมคาใชจายคงท 130,000 130,000 130,000 130,000 520,000
รวมคาใชจายในการบรหาร 140,900 141,500 144,300 141,700 568,400
จากงบประมาณทจดท ามาทงหมดถอเปนงบประมาณด าเนนงานซงโดยปกตแลวกจการจะตองจดท างบประมาณด าเนนงานกอนจงจะจดท างบประมาณการเงนตอไป อยางไรกตามงบประมาณก าไรขาดทนหรอเปนงบประมาณด าเนนงานจะจดท าทหลงงบประมาณการเงนบางงบประมาณคองบประมาณเงนลงทนและงบประมาณเงนสดซงจ าเปนตองจดท ากอนเนองจากตองการการประมาณการตวเลขเพอน าไปใชในการจดท างบประมาณก าไรขาดทนตอไปยกตวอยางเชนในงบประมาณเงนลงทนจะแสดงแผนงานทกจการตองใชเงนลงทนเพอจดหาสนทรพยตางๆส าหรบการด าเนนงานในอนาคตดงนนในการจะดวาเงนสดทกจการมอยนนพอเพยงหรอไมกบการลงทนจงตองจดท างบกระแสเงนสดกอนและเมอมการกยมเกดขนในกรณทเงนสดไมเพยงพอกจะเกดรายการดอกเบยจายทเกดจากการกยมเกดขนซงจะตองน าไปแสดงในงบประมาณก าไรขาดทนดงนนในการจดท างบประมาณจงตองดล าดบการจดท างบประมาณดวย ซงหลงจากทจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและงบประมาณคาใชจายในการบรหารแลว ในตวอยางนจะจดท างบประมาณตามล าดบดงน
การบญชตนทน 2
6 - 30
9. งบประมาณเงนลงทน
10. งบประมาณเงนสด
11. งบประมาณก าไรขาดทน
12. งบประมาณก าไรสะสม
13. งบประมาณแสดงฐานะการเงน
9. งบประมาณเงนลงทน งบประมาณเงนลงทน (Capital Budget) เปนงบประมาณทแสดงใหทราบถงแผนงานท
กจการตองการจะลงทนในสนทรพยในการด าเนนงานหรอโครงการตางๆ ในอนาคต ซงโครงการเหลานมการใชเงนจ านวนคอนขางมาก เชน การขยายอาคารส านกงาน การซออาคารโรงงาน การขยายกจการ หรอการซอเครองจกรหรอสนทรพยเพอน ามาใชในการด าเนนธรกจ เปนตน โดยงบประมาณเงนลงทนจะแสดงรายละเอยดของจ านวนเงนลงทนทตองการใชในอนาคต จ านวนเงนทจายช าระหนรวมถงมการก าหนดระยะเวลาการจายเงนวาจะจายเงนชวงใด เพอใหกจการสามารถเตรยมตวหาเงนลงทนไดทนเวลา หรอถามเงนสดคงเหลอไมเพยงพอตอการลงทนดงกลาว กจการกจะสามารถหาแหลงเงนกไดอยางเพยงพอ และขอมลการจายเงนนจะเปนขอมลในการจดท างบประมาณเงนสดตอไป
ตวอยางท 6.9 จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหกจการมแผนการลงทนในป 25X2
ดงน บรษทมนโยบายทจะจดซอเครองจกรเพอตดเยบกระเปา ราคาประมาณ 200,000 บาทโดยคาดวาจะจายช าระเงนในชวงไตรมาสท 2 และ 3 เปนจ านวนเงน 100,000 บาทและ 100,000 ตามล าดบ
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณเงนลงทน ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณเงนลงทน
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ไตรมาส
รวม 1 2 3 4
เครองจกรตดเยบ - 100,000 100,000 - 200,000
เงนสดทตองการ 100,000 100,000 200,000
บทท 6 งบประมาณ 6 - 31
10. งบประมาณเงนสด
งบประมาณเงนสด (Cash Budget) เปนงบประมาณทแสดงถงเงนสดรบและเงนสดจายของกจการ เนองจากการด าเนนงานตามปกตหรอกจกรรมตางๆ ทท าใหเงนสดเพมขนและลดลง ซงงบประมาณเงนสดเปนงบประมาณทบอกไดวากจการมสภาพคลองอยางไร มเงนสดเพยงพอส าหรบการใชจายเปนเงนทนหมนเวยนใหกบกจการพอจายส าหรบคาใชจายตางๆในกจการหรอไม กจการบางแหงจดท างบประมาณเงนสด แบงเปน 2 ประเภท ไดแก งบประมาณเงนสดรบ และงบประมาณเงนสดจาย แลวน าเงนสดรบและเงนสดจายจากงบประมาณทงสองงบมารวมเปนงบประมาณเงนสดทงสน หรอรวมเงนสดรบและเงนสดจายไวในงบประมาณเงนสดเพยบงบเดยวกได ดงนน งบประมาณเงนสด จงประกอบดวย รายการตางๆ ดงน
10.1. เงนสดรบ จะประกอบรายการตางๆ ดงน รบรายไดจากการขาย หรอการใหบรการเปนเงนสด และรบช าระหนจากลกหนการคา รวมไปถง รบเงนสดจากแหลงอนๆ เชน รบจากรายไดเบดเตลดอนๆ ทนอกเหนอจากการขายสนคา ขายเศษวสดเหลอใช ขายสนทรพยทหมดอายการใชงานแลว รบจากเงนลงทน ออกหนทนเพมเตม และรบจากการกยม ขายหนก เปนตน
10.2. เงนสดจาย จะประกอบรายการตางๆ ดงน จายเงนสดจากการซอสนคา หรอ ซอวตถดบ จายช าระหนใหแกเจาหน จายคาแรงงาน จายคาใชจายการผลต รวมถง คาใชจายในการด าเนนงานตางๆ โดยเอามาเฉพาะสวนทเปนเงนสด คาใชจายทไมไดจายเปนเงนสดใหเอาไปหกออก เชน คาเสอมราคา หนสญ หนสงสยจะสญ เปนตน รายจายทเกดขนไมบอย เชน คาท าบญช คาทปรกษากฎหมาย และรายจายอนๆ เชน จายเงนปนผล ช าระหนเงนก จายภาษเงนได จายเงนลงทนเมอซอสนทรพย จายดอกเบย เปนตน
เมอรวบรวมเงนสดรบและเงนสดจายจากงบประมาณเงนสดทงสองประเภทไดแลว จะค านวณหายอดเงนสดคงเหลอ โดยการเอารายการเงนสดคงเหลอยกมาตนงวดรวมกบเงนสดทไดรบทงสน จากงบประมาณเงนสดรบ และหกดวยเงนสดทจายออกไป จากงบประมาณเงนสดจาย ผลแตกตางระหวางเงนสดทไดรบและเงนสดทจายออกไป จะแสดงใหเหนวากจการมเงนสดสวนเกนหรอเงนสดสวนขาด ถากจการมเงนสดสวนเกนกจการกสามารถวางแผนในการลงทนอนๆ ได แตถาหากกจการมเงนสดขาดมอ กจการกตองวางแผนในการกยมเงนตอไป
การบญชตนทน 2
6 - 32
ตวอยางท 6.10 จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สมมตใหผบรหารของบรษทมการก าหนด
นโยบายเกยวกบเงนสดไวดงน 1. เพอไมใหเงนสดของกจการขาดสภาพคลอง จงก าหนดใหแตละไตรมาสตองส ารอง
เงนไวอยางนอยไตรมาสละ 500,000 บาท
2. หากไตรมาสใดมเงนส ารองไมเพยงพอ กจการตองไปกเงนจากธนาคารโดยก าหนดวาการกยมเงนตองกเปนจ านวนเตม 100,000 บาท โดยธนาคารคดอตราดอกเบย 8 %ตอป และกในวนแรกของไตรมาส
3. หากไตรมาสใดกจการมเงนเกนกวาจ านวนทจ าเปนตองส ารอง 500,000 บาท แลวกจการสามารถน าเงนไปใชคนเงนกบางสวนได โดยธนาคารก าหนดการใชคนเงนก กจการจะตองจายเงนตนเปนจ านวนเตม 1,000 บาท รวมทงตองจายช าระดอกเบยทกครงทจายช าระคนเงนตน โดยก าหนดจายช าระคนในตอนปลายไตรมาส
4.บรษทมนโยบายจายเงนปนผลเปนเงนสดในเดอนธนวาคม จ านวน 100,000 บาท
จากขอมลขางตน สามารถน ามาจดท างบประมาณเงนสดไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณเงนสด
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ไตรมาส
รวม 1 2 3 4
เงนสดคงเหลอยกมา (1) 610,000 552,237 580,887 879,230 610,000
เงนสดรบ
จากการขายสนคา (2) 550,000 1,100,000 1,350,000 1,520,000 4,520,000
จากการเพมทน - - - - -
รวมเงนสดทม 1,160,000 1,652,237 1,930,887 2,399,230 5,130,000
เงนสดจาย
ซอวตถดบทางตรง (3) 153,563 136,150 173,037 188,600 651,350
จายคาแรงงานทางตรง (4) 249,000 393,000 427,200 496,800 1,566,000
จายคาใชจายในการผลต (5) 84,300 98,700 102,120 109,080 394,200
จายคาใชจายในการขาย (6) 80,000 100,000 105,000 117,000 402,000
จายคาใชจายในการบรหาร (7) 140,900 141,500 144,300 141,700 568,400
บทท 6 งบประมาณ 6 - 33
ไตรมาส
รวม 1 2 3 4
เงนสดจาย (ตอ)
จายเพอซอเครองจกร (8) - 100,000 100,000 - 200,000
จายเงนปนผล (9) - - - 100,000 100,000
รวมเงนสดทใชไป 707,763 969,350 1,051,657 1,153,180 3,881,950
การเปลยนแปลงของเงนสดทไมเกยวของกบการกยมหรอจายคนเงนก 452,237 682,887 879,230 1,246,050 1,248,050
กจากธนาคาร (10) 100,000
- - - 100,000
จายช าระคนธนาคาร - เงนตน (11) - (100,000) - - (100,000) -ดอกเบย (12) - (2,000)
- - (2,000)
เงนสดคงเหลอยกไป (13) 552,237 580,887 879,230 1,246,050 1,246,050
(1) เงนสดคงเหลอยกมา จากงบแสดงฐานะการเงน ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1
(2) งบประมาณการขาย และตารางการรบช าระหน (3) งบประมาณวตถดบทางตรง และตารางการจายช าระหน (4) งบประมาณคาแรงงานทางตรง (5) งบประมาณคาใชจายการผลต เฉพาะคาใชจายทจายเปนเงนสด
(6) งบประมาณคาใชจายในการขาย
(7) งบประมาณคาใชจายในการขาย
(8) งบประมาณคาใชจายในการบรหาร (9) นโยบายจายเงนปนผลในตอนสนป 100,000 บาท
(10) เงนสดคงเหลอปลายงวดมนอยกวาเงนสดขนต า 500,000 บาท (ตามนโยบายของบรษท) จงตองกเพม 100,000 บาท
(11) ไตรมาสท 2 มเงนสดคงเหลอเกน เงนสดขนต า จงจายเงนตนคน 100,000 บาทและจาย ดอกเบยคน 8% ตอป
(12) จายดอกเบยเงนก จ านวน 2,000 บาท (100,000 x 8% x 3/12 = 2,000 บาท)
(13) เงนสดคงเหลอยกไปในงวดถดไป
การบญชตนทน 2
6 - 34
11. งบประมาณก าไรขาดทน
งบประมาณก าไรขาดทน (Budget Income Statement) จะแสดงการประมาณการผลการด าเนนงานในรอบระยะเวลาหนงของการด าเนนงานเพอวางแผนใหทราบวากจการจะมก าไรหรอขาดทนในการจดท างบประมาณก าไรขาดทนจะน าขอมลประมาณการมาจากงบประมาณประเภทรายไดและงบประมาณประเภทคาใชจายทไดจดท าไว ลวงหนาแลว งบประมาณท 11
แสดงงบประมาณก าไรขาดทน
ตวอยางท 6.11
จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สามารถจดท างบประมาณก าไรขาดทนไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณก าไรขาดทน
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย : บาท
ขาย (1) (26,200 x @200) 5,240,000
หก ตนทนขาย (2) 2,658,954
ก าไรขนตน 2,581,046
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขาย (3) 402,000
คาใชจายในการบรหาร (4) 568,400 970,400 ก าไรสทธจากการด าเนนงาน 1,610,646
หก ดอกเบยจาย (5) 2,000
ก าไรสทธกอนหกภาษ 1,608,646
หก ประมาณการภาษเงนได 20% 321,729
ก าไรสทธ 1,286,917
(1) จากงบประมาณการขาย
(2) จากงบประมาณตนทนขาย
(3) จากงบประมาณคาใชจายในการขาย
(4) จากงบประมาณคาใชจายในการบรหาร (5) จากงบประมาณเงนสด เปนการประมาณการดอกเบยจายจากเงนกยม
(6) สมมตอตราภาษเงนได 20%ของก าไรสทธกอนหกภาษ
บทท 6 งบประมาณ 6 - 35
12. งบประมาณก าไรสะสม
งบประมาณก าไรสะสม (Budgeted Retained Earning) เปนงบประมาณทแสดงประมาณการของก าไรสะสมของกจการตงแตเรมด าเนนงานจนถงงวดทจดท างบประมาณงบก าไรสะสม ในงบประมาณนยงแสดงถงนโยบายการจายเงนปนผลของกจการชวงเวลาใดเวลาหนงดวย ดงนน งบประมาณก าไรสะสม จงประกอบดวย ผลรวมของก าไรสะสมตนงวดกบก าไรสทธประมาณการ จากงบประมาณงบก าไรขาดทน แลวหกดวยเงนปนผลโดยประมาณ ดงนน ผลลพธทไดคอ ก าไรสะสมปลายงวดซงจะน าไปแสดงเปนสวนหนงของผถอหนในงบประมาณงบแสดงฐานะการเงนตอไป
ตามมาตรฐานการรายงานทางการเงนฉบบท 1 เรองการน าเสนองบการเงนนนไมไดระบใหบรษทท าแลวเนองจากใหจดท างบแสดงการเปลยนแปลงสวนของเจาของแทน
ตวอยางท 6.12
จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด ถาหากกจการมนโยบายในการจายเงนปนผลใหกบผถอหน จ านวน 100,000 บาท บรษทสามารถจดท างบประมาณก าไรสะสมไดดงน
บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณก าไรสะสม
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
ก าไรสะสมตนงวด (1) 869,000
บวก ก าไรสทธ (2) 1,286,917
รวม 2,155,917
หก เงนปนผล(3) 100,000 ก าไรสะสมปลายงวด 2,055,917
(1) ยอดคงเหลอของก าไรสะสมตนงวด มาจากงบแสดงฐานะการเงนของป 25x1
(2) จากงบประมาณก าไรขาดทน
(3) กจการมนโยบายประกาศจายเงนปนผล 100,000 บาทตอนสนป
การบญชตนทน 2
6 - 36
13. งบประมาณแสดงฐานะการเงน
งบประมาณงบแสดงฐานะการเงน (Budget Statement of Financial Position) เปนงบประมาณทแสดงใหเหนการประมาณการฐานะการเงนของกจการโดยแยกเปนสนทรพยโดยประมาณ หนสนโดยประมาณ และสวนของผถอหนโดยประมาณ การจดท างบประมาณประเภทนจะน างบแสดงฐานะการเงนในรอบระยะเวลาบญชกอนหนา มาปรบดวยรายการทคาดวาจะเกดขนจากงบประมาณตางๆ ทเกยวของกบงบประมาณแสดงฐานะการเงนในอนาคต
ตวอยางท 6.13 จากขอมลของบรษท อนรกษไทย จ ากด สามารถจดท างบประมาณแสดงฐานะการเงน
ไดดงน บรษท อนรกษไทย จ ากด
งบประมาณแสดงฐานะการเงน
ส าหรบปสนสด 31 ธนวาคม 25X2
หนวย:บาท
สนทรพย
สนทรพยหมนเวยน
เงนสด (1) 1,246,050
ลกหนการคา (2) 820,000
สนคาคงเหลอ
สนคาส าเรจรปคงเหลอ (3) 91,746
วตถดบคงเหลอ (4) 10,000 101,746
รวมสนทรพยหมนเวยน 2,167,796
สนทรพยไมหมนเวยน
ทดน (5) 2,900,000
เครองจกร (6) 200,000
หก คาเสอมราคาสะสม – เครองจกร (7) 48,000 152,000
รวมทดน อาคารและอปกรณ 3,052,000
รวมสนทรพยทงสน 5,219,796
บทท 6 งบประมาณ 6 - 37
หนสนและสวนของเจาของ
หนสนหมนเวยน
เจาหนการคา (8) 98,150
ภาษเงนไดคางจาย (9) 321,729
รวมหนสนหมนเวยน 419,879
หนสนไมหมนเวยน
เงนกจ านอง (10) 744,000
รวมหนสนไมหมนเวยน 744,000
รวมหนสนทงสน 1,163,879
สวนของผถอหน
ทนเรอนหน (11) 2,000,000
ก าไรสะสม (12) 2,055,917
รวมสวนของผถอหน 4,055,917
รวมหนสนและสวนของผถอหน 5,219,796
(1) จากงบประมาณเงนสด
(2) จากงบประมาณการขาย ตารางการรบช าระหนจากลกหน ยอดขายไตรมาสท 4 จ านวน 820,000 x 50%
(3) จากงบประมาณการผลต สนคาคงเหลอปลายงวด จ านวน 900 หนวย x 101.94
เทากบ 91,746 บาท (4) จากงบประมาณวตถดบทางตรง วตถดบทางตรงคงเหลอปลายงวด 200 หนวย x 50
บาท เทากบ 10,000 บาท
(5) จากงบแสดงฐานะการเงน ป 25X1
(6) จากงบประมาณเงนลงทน
(7) จากงบประมาณคาใชจายการผลต
(8) จากงบประมาณวตถดบทางตรง ตารางการจายช าระหนใหแกเจาหน ยอดซอวตถดบ ไตรมาสท 4 จ านวน 196300 x 50% เทากบ 98,150 บาท
(9) จากงบประมาณก าไรขาดทน
(10) จากงบแสดงฐานะการเงน ป 25X1
(11) จากงบแสดงฐานะการเงน ป 25X1
(12) จากงบประมาณก าไรสะสม
การบญชตนทน 2
6 - 38
การจดท างบประมาณส าหรบธรกจทไมไดผลตสนคา
การจดท างบประมาณนอกจากธรกจผลตสนคาจะตองจดท างบประมาณแลว ธรกจประเภทอนๆ ไมวาจะเปนธรกจการใหบรการ และธรกจซอขายสนคา กสามารถจดท างบประมาณไดเชนกน เพอเอาขอมลไปใชในการวางแผน ควบคม และตดสนใจในการด าเนนธรกจ เพยงแตประเภทของงบประมาณทจดท าจะมความแตกตางกน เพอใหเขาใจในการจดท างบประมาณส าหรบธรกจการใหบรการ และธรกจซอขายสนคา จะอธบายรายละเอยดการจดท างบประมาณส าหรบแตละประเภท ไดดงน
1. ธรกจซอขายสนคา
การจดท างบประมาณส าหรบธรกจซอขายสนคา จะจดท างบประมาณเชนเดยวกบงบประมาณส าหรบธรกจผลตสนคา โดยเรมตนจากการจดท างบประมาณการขาย โดยใชขอมลจากการพยากรณยอดขายจากพนกงานขาย หลงจากนน จดท างบประมาณการซอสนคา ซงแตกตางจากธรกจผลตสนคา เพราะธรกจซอขายสนคาไมมกระบวนการของการผลตสนคา แตซอสนคาส าเรจรปมาเพอขาย หลงจากนน จดท างบประมาณตนทนขาย งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร งบประมาณเงนสด งบประมาณก าไรขาดทน และงบประมาณแสดงฐานะการเงน ตามล าดบ
เพอใหเขาใจความสมพนธของงบประมาณแตละประเภท ส าหรบธรกจซอขายสนคา สามารถสรปความสมพนธงบประมาณแตละเภท ดงแสดงในภาพท 6.2
ภาพท 6.2 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจซอขายสนคา
งบประมาณการขาย
งบประมาณซอสนคา
งบประมาณตนทนขาย
งบประมาณก าไรขาดทน
งบประมาณเงนสด
งบประมาณคาใชจาย
การขายและบรหาร
งบประมาณแสดงฐานะการเงน
บทท 6 งบประมาณ 6 - 39
2. ธรกจการใหบรการ
การจดท างบประมาณส าหรบธรกจการใหบรการ จะจดท างบประมาณเพอใชในการวางแผน ควบคม และการตดสนใจเกยวกบการด าเนนธรกจการใหบรการ แตประเภทของงบประมาณทจดท าจะมความแตกตางจากธรกจผลตสนคา และธรกจซอขายสนคา เนองจากธรกจการใหบรการไมมสนคาส าเรจรปเชนเดยวกบธรกจซอขายสนคา และไมมกระบวนการผลตสนคาเชนเดยวกบธรกจผลตสนคา มเพยงแตการใหบรการแกลกคา ดงนน งบประมาณทจดท า จะเรมตนจากการจดท างบประมาณรายไดจากการใหบรการ หลงจากนน จะจดท างบประมาณคาใชจายในการด าเนนงาน ซงประกอบดวย งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร หลงจากนน จดท างบประมาณเงนสด งบประมาณก าไรขาดทน และงบประมาณแสดงฐานะการเงน ตามล าดบ
เพอใหเขาใจความสมพนธของงบประมาณแตละประเภท ส าหรบธรกจซอขายสนคา สามารถสรปความสมพนธงบประมาณแตละเภท ดงแสดงในภาพท 6.3
ภาพท 6.3 ความสมพนธของงบประมาณประเภทตางๆ ส าหรบธรกจการใหบรการ
งบประมาณรายได
จากการใหบรการ
งบประมาณคาใชจาย
ในการขายและบรหาร งบประมาณก าไรขาดทน
งบประมาณเงนสด งบประมาณแสดฐานะการเงน
การบญชตนทน 2
6 - 40
สรป
งบประมาณหลกเปนงบประมาณทครอบคลมแผนตางๆ ขององคกรในชวงเวลาใดเวลาหนง งบประมาณหลก ประกอบดวย งบประมาณด าเนนงานและงบประมาณการเงน ซงงบประมาณด าเนนงานของธรกจแตละประเภทจะมความแตกตางกน เนองจากมลกษณะการด าเนนงานทแตกตางกน ส าหรบงบประมาณของกจการทท าการผลตสนคาประกอบดวย งบประมาณการขาย งบประมาณการผลต งบประมาณการซอวตถดบ งบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณคาใชจายการผลต งบประมาณตนทนการผลต งบประมาณสนคาคงเหลอ
งบประมาณตนทนขาย งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร และ งบก าไรขาดทนโดยประมาณ สวนกจการซอขายสนคา และธรกจบรการ จะไมมงบประมาณทเกยวกบตนทนการผลต เชน งบประมาณวตถดบทางตรง งบประมาณคาแรงงานทางตรง งบประมาณคาใชจายการผลต และงบประมาณตนทนการผลต
ขอมลจากงบประมาณการด าเนนงานจะมความสมพนธเชอมโยงกบงบประมาณการเงน ซงงบประมาณการเงนเปนงบประมาณทเนนแหลงทมาของเงนทน เพอรองรบการด าเนนงานของกจการ งบประมาณการเงน เชน งบประมาณเงนสด จะแสดงรายการรบและจายเงนสดของกจการ เชน การรบเงนจากการขายสนคาและรบช าระหนจากลกหน และการจายเงนเพอซอขายสนคาคงเหลอ คาใชจายในการด าเนนงานตางๆ รวมถงการจดหาเงน งบประมาณส าหรบกจกรรมเหลานจะเกยวของกบสนทรพย หนสน และสวนของเจาของ ดงนน งบประมาณการเงนจะท าใหกจการสามารถจดท างบประมาณแสดงฐานะการเงนได
บทท 6 งบประมาณ 6 - 41
แบบฝกหด
ขอ 1. บรษท รกษโลก จ ากด ท าการผลตและจ าหนายอาหารเสรมบ ารงรางกาย บรษทตองการวเคราะหขอมลทางการตลาด เพอจดเตรยมขอมลส าหรบท าการพยากรณยอดขายของบรษท ซงนกวเคราะหขอมลทางการตลาดของบรษทพบวา ปจจยส าคญทมผลกระทบตอยอดขายของบรษทคอรายไดรวมของลกคา นกวเคราะหสถตของบรษทไดท าการค านวณสมการแนวโนมยอดขายของบรษทโดยใชวธสมการถดถอย (Simple Regression Analysis) ไดสมการดงน
โดยในป 25X2 คาดวา ลกคามรายไดรวม ทงสน 2,500 ลานบาท
ใหท า พยากรณยอดขายของบรษท รกษสขภาพ จ ากด ถามการประมาณการโดยใชวธการทางสถตชวยในการประมาณการ
ขอ 2. บรษท รกษสขภาพ จ ากด ท าการผลตและจ าหนายสนคาเพอสขภาพ บรษทตองการวเคราะหขอมลทางการตลาด เพอจดเตรยมขอมลส าหรบท าการพยากรณยอดขายของบรษทส าหรบปถดไป ซงผจดการฝายขายไดพยากรณยอดขาย เพอเสนอขอมลใหกบผบรหาร โดยค านงถงสภาวะการแขงขน ปจจยตางๆ ทกระทบกบยอดขายของบรษท และนโยบายราคาของบรษททคาดวาจะขายในปหนา โดยมขอมลปรมาณการขายของสนคาแตละชนด ดงน
วตามนบ ารงสขภาพ
(ราคาขายตอหนวย 40 บาท) อาหารเสรมสขภาพ
(ราคาขายตอหนวย 80 บาท) ปรมาณทคาดวา จะขายได (หนวย)
ความนาจะเปน ปรมาณทคาดวา จะขายได(หนวย)
ความนาจะเปน
185,000 40% 50,000 10%
180,000 30% 45,000 20%
170,000 20% 40,000 30%
165,000 10% 35,000 40%
นอกจากน ขอมลการพยากรณยอดขายของสนคาทงสองชนด ทงปรมาณและจ านวนเงน โดยมสดสวนการขายแยกตามรายไตรมาส ดงน
ยอดขายรวมของกจการ = 500,000 + 0.0035 รายไดรวมของลกคา
การบญชตนทน 2
6 - 42
ไตรมาส วตามนบ ารงสขภาพ อาหารเสรมสขภาพ ไตรมาสท 1 15% 10%
ไตรมาสท 2 20% 20%
ไตรมาสท 3 25% 30%
ไตรมาสท 4 40% 40%
ใหท า
1. ค านวณหายอดขายโดยประมาณจากจากขอมลขางตน (2 คะแนน) 2. พยากรณยอดขายแยกตามรายไตรมาส ของป 2561 โดยพจารณาจากยอดขายท
พยากรณจากผจดการเขตการขาย (3 คะแนน)
ขอ 2. บรษท อดรการคา จ ากด มการจ าหนายสนคา 2 ประเภท ไดแก สนคา X และ สนคา Y
โดยสนคาทงสองชนดมการจ าหนายสนคา 2 เขต คอ เขตภาคเหนอ และภาคกลาง โดยทงสองเขตมขอมลการขายและคาใชจายเกยวกบการขายของสนคาทงสองชนด โดยประมาณ ดงน
1. ยอดขายโดยประมาณ (หนวย) สนคา X สนคา Y
ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคกลาง
ไตรมาสท 1 1,000 2,500 5,000 7,500
ไตรมาสท 2 1,200 3,000 4,500 6,800
ไตรมาสท 3 1,500 3,300 3,700 5,700
ไตรมาสท 4 2,000 4,200 3,200 4,900
รวม 5,700 13,000 16,400 24,900
2. ราคาขายสนคาแตละชนด
2.1. สนคา X
2.1.1. ภาคเหนอ ราคาขายตอหนวย 15 บาท
2.1.2. ภาคกลาง ราคาขายตอหนวย 17 บาท
2.2. สนคา Y
2.2.1. ภาคเหนอ ราคาขายตอหนวย 5 บาท
2.2.2. ภาคกลาง ราคาขายตอหนวย 8 บาท
บทท 6 งบประมาณ 6 - 43
3. รบคนสนคาและสวนลดจาย
3.1. สนคา X 2 % ของยอดขาย
3.2. สนคา Y 3 % ของยอดขาย
ใหท า
1. เตมขอมลในตารางดงตอไปน 1.1. ตารางท 1 แผนการตลาด แยกตามเขตการขาย ชนดสนคา และเวลา 1.2. ตารางท 2 สรปแผนการตลาด แยกตามยอดขาย ปรมาณการขายและเขตการขาย
ตารางท 1
แผนการตลาด
แยกตามเขตการขาย ชนดสนคา และเวลา หนวย: บาท
ไตรมาส
ภาคเหนอ ภาคกลาง จ านวนเงนรวม สนคา X สนคา Y สนคา X สนคา Y
ปรมาณ จ านวนเงน
ปรมาณ จ านวนเงน
ปรมาณ จ านวนเงน
ปรมาณ จ านวนเงน
ไตรมาส 1
ไตรมาส 2
ไตรมาส 3
ไตรมาส 4
รวม
หก รบคน
ขายสทธ
ตารางท 2 สรปแผนการตลาด
แยกตามยอดขาย ปรมาณการขาย และเขตการขาย
หนวย: บาท
ไตรมาส ยอดขายรวม ปรมาณสนคา (หนวย) ภาคเหนอ ภาคกลาง รวม (บาท) ภาคเหนอ ภาคกลาง
ไตรมาส 1
ไตรมาส 2
ไตรมาส 3
ไตรมาส 4
รวม
การบญชตนทน 2
6 - 44
ขอ 3. บรษท รงเรอง จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑชนดหนง โดยกจการไดจดท างบประมาณการขายเพอวางแผนและควบคม โดยมขอมลทเกยวของดงน
1. ขอมลเกยวกบการประมาณการยอดขายและราคาขายของผลตภณฑชนดนในชวงไตรมาสท 2 ป 25X4 มดงน
เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม
ปรมาณการขาย (หนวย) 2,000 2,500 2,800 2,300 โดยกจการไดก าหนดราคาขายของผลตภณฑชนดนเทากบ 100 บาทตอหนวย
2. ขอมลสนคาคงเหลอโดยประมาณ ป 25X4
2.1. สนคาคงเหลอตนงวด เดอนเมษายน 800 หนวย
2.2. นโยบายส ารองสนคาคงเหลอปลายงวดเทากบ 50% ของยอดขายเดอนถดไป
เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม
สนคาคงเหลอตนงวด (กลอง) ………… …………. …………. …………
สนคาคงเหลอปลายงวด (กลอง) ………… …………. …………. ………….
ใหท า
1. งบประมาณขาย ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 31 มถนายน 25X4
2. งบประมาณการผลต ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 31 มถนายน 25X4
ขอ 4. บรษท สายฟา จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายผลตภณฑชนดหนง โดยกจการไดจดท างบประมาณการขายเพอวางแผนและควบคม โดยมขอมลทเกยวของดงน
1. ขอมลเกยวกบการประมาณการยอดขายและราคาขายของผลตภณฑชนดนในชวง ไตรมาสท 2 ป 25X4 มดงน
เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม
ปรมาณการขาย (หนวย) 5,000 5,500 5,800 5,300 โดยกจการไดก าหนดราคาขายของผลตภณฑชนดนเทากบ 100 บาทตอหนวย
2. ขอมลสนคาคงเหลอโดยประมาณ ป 25X4
2.1. สนคาคงเหลอตนงวด เดอนเมษายน 890 หนวย
2.2. นโยบายส ารองสนคาคงเหลอปลายงวดเทากบ 30% ของยอดขายเดอนถดไป
บทท 6 งบประมาณ 6 - 45
ใหท า
1. งบประมาณขาย ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X4
2. งบประมาณการผลต ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X4
ขอ 5. บรษท ขนมไทย จ ากด ไดท าการผลตและจ าหนายขนมไทยชนดหนง กจการไดจดท างบประมาณการขายเพอวางแผนและควบคม โดยมขอมลทเกยวของดงน
1. ขอมลเกยวกบการประมาณการยอดขายและราคาขายของผลตภณฑในป 25X5 มดงน ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4
ปรมาณการขาย (กลอง) 18,000 20,000 22,000 25,000 โดยกจการไดก าหนดราคาขายของผลตภณฑชนดนเทากบ 50 บาทตอกลอง
2. ขอมลสนคาคงเหลอโดยประมาณ ป 25X5 คดเปน 30% ของปรมาณการขายเดอนถดไป
ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4
สนคาคงเหลอตนงวด (กลอง) 7,000 ………… …………. …………. สนคาคงเหลอปลายงวด (กลอง) …........ ………… …………. 6,000
ใหท า
1. งบประมาณขาย ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X5
2. งบประมาณการผลต ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X5
ขอ 6. บรษท เทพพทกษ จ ากด ผลตสนคา ซงใชวตถดบ X และ Y มนโยบายทเกยวกบวตถดบ ดงน
1. นโยบายในการจดเกบวตถดบคงเหลอ ดงน วตถดบ X = 10% ของการใชในงวดนน ๆ วตถดบ Y = 20% ของการใชในงวดนน ๆ
2. อตราการใชวตถดบตอหนวย วตถดบ X มอตราการใชตอหนวยทผลต เทากบ 1.5 หนวย
วตถดบ Y มอตราการใชตอหนวยทผลต เทากบ 2 หนวย
การบญชตนทน 2
6 - 46
ปรมาณผลต (หนวย) ไตรมาสท 1 10,000
ไตรมาสท 2 20,000
ไตรมาสท 3 30,000
ไตรมาสท 4 40,000
ใหท า
1. งบประมาณวตถดบคงเหลอ
2. งบประมาณวตถดบทใชในการผลต
ขอ 7. บรษท เอกราช จ ากด มแผนการจางคนงานเพอใชในการผลตสนคา 2 ชนด ไดแก รถจกรยานเสอภเขา และรถจกรยานเสอหมอบ โดยสนคาทงสองชนดนผานกระบวนการผลตในแผนกท 1 2 และ 3 ดงแสดงในตารางการผลต เวลามาตรฐานทใชในการผลต และอตราคาจางแรงงานทางตรงของสนคาทง 2 ชนด มดงน
ประเภทของสนคา ไตรมาส รวม
(คน) 1 2 3 4
รถจกรยานเสอภเขา
ปรมาณการผลต (คน) 1,200 1,350 1,500 2,000
รถจกรยานเสอหมอบ
ปรมาณการผลต (คน) 500 750 650 800
แผนกผลต
ชวโมงแรงงานมาตรฐาน อตราคาแรงงานทางตรงถวเฉลยตอ
ชวโมง
รถจกรยานเสอภเขา รถจกรยานเสอหมอบ
1 1.3 1.2 100
2 1.2 1.4 150
3 1.5 200
ใหท า
1. งบประมาณชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาทงสองชนด โดยประมาณการปรมาณการผลต ดงแสดงในตาราง (เฉพาะแผนกท 1)
2. งบประมาณคาแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาทงสองชนด (เฉพาะแผนกท 1)
บทท 6 งบประมาณ 6 - 47
ขอ 8. บรษท ABC จ ากดท าการผลตและจ าหนายขนมคกก 2 ชนด ไดแก คกกเนย และคกกเฮลต ผจดการฝายขายสาขาอดรธาน ก าลงจดท างบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร ของสนคาทงสองชนด โดยมขอมลคาใชจายในการขายและบรหาร ดงน
ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4
ยอดขาย (บาท) 250,000 300,000 420,000 550,000 คาใชจายในการขาย
ผนแปร
คานายหนา (5%จากยอดขาย)
คารบรอง (10%จากยอดขาย)
คงท
เงนเดอนพนกงานขาย 30,000 30,000 30,000 30,000 คาโฆษณา 50,000 50,000 50,000 50,000 คาใชจายในการบรหาร
ผนแปร
คาน าคาไฟ คาโทรศพท 25,000 27,000 30,000 45,000 คงท
เงนเดอน 70,000 70,000 70,000 70,000 คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน 15,000 15,000 15,000 15,000
ใหท า งบประมาณคาใชจายในการขายและบรหาร ประจ าป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1
ขอ 9. บรษท แมคโครอาหารกระปอง จ ากด ท าการผลตและจ าหนายผลไมกระปอง ฝายขายก าลงวางแผนคาใชจายในการขายเกยวกบสนคาทบรษทคาดวาจะจ าหนายในแตละเดอนของป 25x1 โดยมขอมลรายไดและคาใชจายทเกยวของแยกตามชนดของผลตภณฑทขาย ดงน
1. ประมาณการปรมาณการขายและราคาขายตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด ดงน สบปะรดกระปอง เมษายน พฤษภาคม มถนายน
ปรมาณการขาย (กระปอง) 15,000 17,000 20,000
ราคาขายตอกระปอง 40 บาท
การบญชตนทน 2
6 - 48
เงาะกระปอง
ปรมาณการขาย (กระปอง) 12,000 18,000 22,000
ราคาขายตอตอกระปอง 50 บาท
2. คาใชจายในการขายและสงเสรมการขายตอไตรมาส (ผจดการฝายขายของสนคาแตละชนดไมสามารถควบคมได) มดงน
สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง
คาโฆษณา 75,000 81,000
คาใชจายในการสงเสรมการขาย 24,000 16,500
3. คาใชจายในการขายแยกตามชนดของผลตภณฑ สามารถแยกไดดงน
ชนดของผลตภณฑ เดอน
เมษายน พฤษภาคม มถนายน
สบปะรดกระปอง
คาพาหนะและคารบรอง 50,000 ลดลงจากเดอนเมษายน 10%
เพมขนจากเดอนเมษายน 5%
คานายหนา 5%จากยอดขาย 5%จากยอดขาย 5%จากยอดขาย
คาขนสงออก 2 บาทตอกระปอง 2 บาทตอกระปอง 2 บาทตอกระปอง เงาะกระปอง
คาพาหนะและคารบรอง 75,000 ลดลงจากเดอนเมษายน 5%
เพมขนจากเดอนเมษายน 10%
คานายหนา 7%จากยอดขาย 7%จากยอดขาย 7%จากยอดขาย
คาขนสงออก 3 บาทตอกระปอง 3 บาทตอกระปอง 3 บาทตอกระปอง
ใหท า งบประมาณคาใชจายในการขาย ส าหรบป สนสดวนท 30 มถนายน 25x1
บทท 6 งบประมาณ 6 - 49
ขอ 10. บรษท กนก จ ากด แบงการบรหารงานออกเปน 3 แผนก ไดแก แผนกบรหาร แผนกบญช แผนกการเงน โดยมคาใชจายผนแปรและคงท ดงน
คาใชจายผนแปร (บาท)
ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4
แผนกบรหาร
วสดส านกงานใชไป 2,000 2,500 2,300 2,700 คาสาธารณปโภค 5,000 6,000 5,800 4,800 แผนกบญช
วสดส านกงานใชไป 3,000 3,700 3,400 3,900 คาสาธารณปโภค 8,000 9,500 8,800 7,800 แผนกการเงน
วสดส านกงานใชไป 2,500 2,800 2,400 2,100 คาสาธารณปโภค 6,000 8,000 7,200 7,800
คาใชจายคงท (บาท)
คาใชจายรายป แผนกบรหาร แผนกบญช แผนกการเงน
เงนเดอน 80,000 120,000 100,000 คารบรอง 84,000 50,000 40,000 คาเสอมราคา 20,000 20,000 20,000 คาเบยประกนภย 52,000 80,000 100,000 คาภาษ 40,000 48,000 40,000 คาสอบบญช 60,000 - -
คาทปรกษากฎหมาย 20,000 - -
ใหท า งบประมาณคาใชจายในการบรหาร ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2561 แยกตามหนวยงานและแยกตามรายไตรมาส
การบญชตนทน 2
6 - 50
ขอ 11. กจการตองการจะประมาณการซอวตถดบ เพอน ามาใชในการผลตผลตภณฑ โดยมขอมลเกยวกบปรมาณการผลต และวตถดบดงน
1. ปรมาณการผลตแตละเดอน มดงน เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม
ปรมาณการผลตทตองการ (หนวย) 1,500 2,000 2,800 3,000
2. วตถดบทใชในการผลตสนคา โดยใชวตถดบหลกเพยงชนดเดยว ในการผลต มขอมลการใชวตถดบและปรมาณวตถดบคงเหลอตนงวดและปลายงวดดงน
2.1. ในการผลตสนคา 1 หนวย ใชวตถดบ A จ านวน 2 หนวย มตนทนตอหนวย หนวยละ 10 บาท
2.2. วตถดบ A มยอดคงเหลอตนงวดเดอนเมษายน จ านวน 500 หนวย และมนโยบายส ารองวตถดบคงเหลอปลายงวดเทากบ 20% ของปรมาณการใชวตถดบในเดอนถดไป
เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม
วตถดบคงเหลอตนงวด (หนวย) ……….. ………… ………… ……….. วตถดบคงเหลอปลายงวด (หนวย) ……….. ………… ………… ………..
3. ขอมลเกยวกบคาแรงงานทางตรง มดงน ในการผลตสนคา 1 หนวย ใชชวโมงแรงงานทางตรง จ านวน 1.5 ชวโมง และจาย
คาจางแรงงานเทากบ 12 บาท ตอชวโมงแรงงานทางตรง
4. ขอมลเกยวกบคาใชจายการผลต ดงน
คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายการผลตตอชวโมง
วตถดบทางออม 1.5
คาแรงงานทางออม 2.5
คาน า คาไฟ 3.0
คาใชจายการผลตคงท ในแตละไตรมาส โดยประมาณ มดงน เงนเดอนผควบคมโรงงาน 9,000 บาท
คาเชาโรงงาน 15,000 บาท
คาเบยประกนภย 7,500 บาท
คาภาษทรพยสน 12,000 บาท
คาบ ารงรกษา 4,500 บาท
บทท 6 งบประมาณ 6 - 51
คาเสอมราคา – เครองจกร 6,750 บาท
คาใชจายอนๆ ในโรงงาน 6,000 บาท
5. ประมาณการคาใชจายในการขายผนแปรในแตละเดอน 10% จากยอดขายเดอนนนๆ
6. ประมาณการคาใชจายในการขายและบรหารคงทแตละเดอน 10,000 บาท
ใหท า 1. งบประมาณซอวตถดบ ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5
2. งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5
3. งบประมาณคาใชจายการผลต ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5
4. งบประมาณตนทนการผลต ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5 และค านวณตนทนการผลตตอหนวย
5. งบประมาณสนคาคงเหลอ ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5
6. งบประมาณตนทนขาย ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5
7. งบก าไรขาดทนโดยประมาณ ส าหรบรอบระยะเวลา 3 เดอน สนสดวนท 30 มถนายน 25X5
ขอ 12. กจการแหงหนงตองการจะประมาณการซอวตถดบ เพอน ามาใชในการผลตขนมคกก โดยมขอมลเกยวกบวตถดบดงน
1. วตถดบทใชในการผลตคกก โดยใชวตถดบหลกเพยงชนดเดยว คอวตถดบ A ในการผลต มขอมลการใชวตถดบและปรมาณวตถดบคงเหลอตนงวดและปลายงวดดงน
1.1. ในการผลตคกก 1 กลอง ใชวตถดบ A จ านวน 3 หนวย มตนทนตอหนวยหนวยละ 20 บาท
1.2. วตถดบ A มยอดคงเหลอตนงวดจ านวน 4,000 .หนวย และประมาณการวาจะมวตถดบคงเหลอปลายงวด ในแตละไตรมาสของป 25X6 มดงน
การบญชตนทน 2
6 - 52
ไตรมาส 1 ไตรมาส 2 ไตรมาส 3 ไตรมาส 4
ปรมาณการผลต (กลอง) 4,000 4,200 5,000 5,500 วตถดบคงเหลอตนงวด (หนวย) 4,000 ……….. ………… …………
วตถดบคงเหลอปลายงวด (หนวย) 5,000 6,000 3,000 7,000
2. ขอมลเกยวกบคาแรงงานทางตรง มดงน ในการผลตคกก 1 กลอง ใชชวโมงแรงงานทางตรง จ านวน 2 ชวโมง และจายคาจาง
แรงงานเทากบ 15 บาท ตอชวโมงแรงงานทางตรง
3. ขอมลเกยวกบคาใชจายการผลต ดงน คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายการผลตตอชวโมง
วตถดบทางออม 2
คาแรงงานทางออม 3
คาน า คาไฟ 5
คาใชจายการผลตคงท ในแตละไตรมาส โดยประมาณ มดงน เงนเดอนผควบคมโรงงาน 10,000 บาท
คาเชาโรงงาน 15,000 บาท
คาเบยประกนภย 9,000 บาท
คาภาษทรพยสน 12,000 บาท
คาบ ารงรกษา 8,000 บาท
คาเสอมราคา – เครองจกร 5,000 บาท
ใหท า 1. งบประมาณซอวตถดบ ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
2. งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
3. งบประมาณคาใชจายการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
4. งบประมาณตนทนการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6 และค านวณตนทนการผลตตอหนวย
5. งบประมาณสนคาคงเหลอ ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
6. งบประมาณตนทนขาย ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
บทท 6 งบประมาณ 6 - 53
ขอ 13. บรษท ฟาครามการผลต จ ากด ซงเปนผผลตผาฝายยอมคราม ใหกบวสาหกจชมชน โดยบรษทมปรมาณการขายส าหรบระยะเวลา 4 เดอน ของป 25X6 ดงน
เดอน ปรมาณ (หนวย) มกราคม 550 กมภาพนธ 400 มนาคม 500 เมษายน 600
ขอมลตางๆ ทเกยวของกบการผลต การขายและการบรหาร มดงน 1. สนคาส าเรจรปคงเหลอในวนท 1 มกราคม 25X6 มจ านวน 240 หนวย และบรษท
ตองการสนคาคงเหลอ 25% ของปรมาณการขายในเดอนถดไป และวางแผนการขายในเดอนพฤษภาคม 2559 จ านวน 800 หนวย
2. ขอมลเกยวกบการใชวตถดบทางตรง (ผาฝาย) 2.1. การผลตกระเปาถอ 1 ใบ ใชผาฝายทถอเปนวตถดบทางตรง 0.5 เมตร 2.2. ราคาของวตถดบทางตรงเมตรละ 500 บาท 2.3. ก าหนดนโยบายวตถดบทางตรงใหมคงเหลอปลายงวด 20% ของวตถดบทาง
ตรงทตองการใชในเดอนถดไป
3. วตถดบทางตรงมยอดคงเหลอในวนท 1 มกราคม 25X6 จ านวน 100 หนวย และในเดอนพฤษภาคม 25X6 จ านนวน 100 หนวย
4. การผลตกระเปา 1 ใบ ใชแรงงานทางตรง 2 ชวโมง อตราคาจางตอชวโมง 30 บาท
5. คาใชจายการผลต ในแตละเดอนประมาณการโดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการจดสรร ซงประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท และคาใชจายการผลตผนแปร ดงน
5.1. คาใชจายการผลตผนแปรตอชวโมง 6 บาท
5.2. คาใชจายการผลตคงทรวมตอเดอน
คาเชาโรงงาน 10,000 บาท
คาเสอมราคาอปกรณโรงงาน 2,000 บาท
เงนเดอนหวหนาผควบคมงาน 20,000 บาท
การบญชตนทน 2
6 - 54
6. คาใชจายการขายและบรหาร ในแตละเดอนประมาณการโดยใชปรมาณหนวยขายเปนเกณฑในการจดสรร ซงประกอบดวย คาใชจายการขายและบรหารคงท และคาใชจายการขายและบรหารผนแปร ดงน
6.1. คานายหนาและคาขนสงตอหนวย 5 บาท
6.2. คาใชจายการขายและบรหารคงทรวม 25,000 บาท
6.3. เงนเดอนส านกงาน 1,000 บาท
6.4. คาเสอมราคาเครองใชส านกงาน 8,000 บาท
7. ราคาขายตอหนวยของกระเปาผาฝายยอมครามเทากบ 1200 บาท
8. บรษทมนโยบายการซอและการขายเปนเงนสด เงนสดคงเหลอยกมา วนท 1 มกราคม
25x1 จ านวน 100,000 บาท และตองการเงนสดคงเหลอขนต า 50,000 บาท สวนการกเพอชดเชยเงนสดขาดจะกในวนแรกของเดอนและตองกเปนจ านวนเตมหลก 5,000 บาท ในอตราดอกเบย 10% ตอป การจายคนเงนกจะคนพรอมดอกเบยในตอนสนเดอน ถดจากเดอนทมการกยม
ใหท า
1. งบประมาณขาย ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
2. งบประมาณการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
3. งบประมาณซอวตถดบ ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
4. งบประมาณคาแรงงานทางตรง ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
5. งบประมาณคาใชจายการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
6. งบประมาณตนทนการผลต ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6 และค านวณตนทนการผลตตอหนวย
7. งบประมาณสนคาคงเหลอ ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
8. งบประมาณตนทนขาย ส าหรบไตรมาส สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
9. งบก าไรขาดทนโดยประมาณ (บางสวน) ส าหรบไตรสาม สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X6
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง
งบประมาณเปนเครองมอทางการเงนชนดหนงทมความส าคญส าหรบผบรหารเพอใชประกอบการตดสนใจเกยวกบการด าเนนธรกจ ซงงบประมาณเปนแผนการด าเนนงานทเปนการน าเสนอขอมลการประมาณการในรปของตวเลข โดยงบประมาณจะเปนเครองมอทผบรหารใชเพอการวางแผน ควบคม ก ากบ และการตดสนใจ ซงผบรหารจะประมาณการขอมลตางๆ เปนการลวงหนาภายใตปจจยตางๆ ทงภายในและภายนอกองคกร เชน สภาพทางเศรษฐกจ การแขงขน การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย หรอปจจยภายใน เชน นโยบายของบรษท เปาหมายหลกขององคกร เปนตน ซงการจดท างบประมาณอยภายใตความแนนอน ดงนน งบประมาณทจดท าเอาไว อาจมการเปลยนแปลงไดตลอดเวลา เมอสถานการณมการเปลยนแปลง กจการอาจจดท าระดบการผลตใหมเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคหลกขององคการ การใชประโยชนจากงบประมาณคอ การน าเอาแผนทจดท าขนลวงหนาไปเปรยบเทยบกบผลการด าเนนทเกดขนจรง ซงผลตางทเกดขนนนอาจเปนไดทงผลตางทนาพอใจและไมนาพอใจ ซงผบรหารตองน าผลตางทงสองกรณมาท าการวเคราะหเพมเตมวาเกดจากสาเหตใด เพอท าการแกไข และปรบปรงแผนงานในปถดไป รวมทงน ามาใชในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานใดหนวยงานหนง เพอน าไปสการตดสนใจในหลายๆ เรอง เชน การวางแผนงานลวงหนาเพอเปนแนวทางใหผบรหารและพนกงานแตละระดบสามารถปฏบตไดงายขน ใชส าหรบการประเมนผลงานของหนวยงานทเกยวของ การกระตนใหแตละสวนงานเกดการระสานงานระหวางหนวยงาน และใชเปนเครองมอในการสรางจงในในการท างาน สวนงานทท างานไดตามเปาหมายจะมการใหรางวล เปนตน จากงบประมาณทไดศกษามาแลวในบทท 6 เนอหาจะเกยวกบการจดท างบประมาณหลก (Master Budget) ซงเปนแผนงานการด าเนนงานของธรกจทฝายบรหารไดคาดการณไวลวงหนา โดยงบประมาณหลกจะประกอบดวย งบประมาณยอยๆ หลายงบประมาณทแตละแผนกทเกยวของกบงบประมาณนนๆจดท าขน ซงงบประมาณประกอบดวยงบประมาณยอยใดนนขนอยกบประเภทของธรกจดงไดกลาวไวแลวในบทกอน ซงในงบประมาณยอยๆ ทกงบประมาณทประกอบกนเปนงบประมาณหลก สวนใหญจะจดท าเปนงบประมาณคงท (Static
Budget หรอ Fixed Budget) แตเมอสถานการณมการเปลยนแปลง งบประมาณคงทอาจน ามาใชประโยชนในทางปฏบตไมได ดงนน จงตองมประมาณการรายไดและคาใชจายตางๆ แตละระดบของกจกรรม ซงการจดท างบประมาณแบบน เรยกวา การจดท างบประมาณยดหยน (Flexible Budget หรอ Variable Budget)
การบญชตนทน 2
7 - 2
งบประมาณคงท
งบประมาณคงท (Static Budget หรอ Fixed Budget) เปนงบประมาณทไดจดท าขน ณ ระดบกจกรรมเพยงระดบเดยว เชน ณ ปรมาณขายท 1,000 หนวย หรอ ณ ปรมาณผลตท 2,000 หนวย เปนตน ดงนน เมอมการน าผลการปฏบตงานจรงมาเปรยบเทยบกบงบประมาณทไดจดท าไวนนกจะเปรยบเทยบในระดบกจกรรมทไดจดท างบประมาณไวโดยไมค านงถงวาจะเปนการเปรยบเทยบทระดบกจกรรมเดยวกนหรอไม ดงนน การวเคราะหผลตางทเกดขน อาจแสดงผลของความแตกตางไมถกตอง ไมสามารถแกไขปญหาไดตรงจดตรงประเดน เพราะใชระดบของกจกรรมทมาเปรยบเทยบไมเหมาะสมนนเอง เพอใหเขาใจเกยวกบงบประมาณคงท จะแสดงในตวอยางเปนการจดท างบประมาณคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Budget) ของบรษทชยอนนต จ ากด โดยจดท าเปนงบประมาณคงท
ตวอยางท 7.1
บรษท ชยอนนต จ ากด ไดจดท างบประมาณคาใชจายการผลต ส าหรบไตรมาสท 1 โดยจดท าท ณ ระดบการผลต 4,000 หนวย โดยงบประมาณคาใชจายการผลตเปนความรบผดชอบของแผนกผลต คาใชจายการผลตโดยประมาณ มดงน
บรษท ชยอนนต จ ากด
งบประมาณคาใชจายการผลต
ส าหรบไตรมาสท 1 สนสดวนท 31 มนาคม 25x1
ปรมาณการผลตตามงบประมาณ 4,000 หนวย
งบประมาณคาใชจายการผลต
วตถดบทางออม 54,000 คาแรงงานทางออม 64,000 คาน าคาไฟ 12,000 คาเสอมราคา-โรงงาน 8,400 เงนเดอนผจดการโรงงาน 6,000
รวมคาใชจายการผลต 144,000 บาท
ในระหวางป 25X1 ความตองการสนคาของลกคามมากขนท าใหบรษท ชยอนนต จ ากด ตองท าการผลตสนคาเพมขนจากเดม เปน 5,000 หนวย ท าใหขอมลตนทนทเกดขนจรง ดงแสดงรายการ ดงน
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 3
คาใชจายการผลตจรงทเกดขน ในป 25X1 เปนดงน (ณ ระดบการผลตจรง 5,000 หนวย)
คาใชจายการผลตจรง จ านวนเงน (บาท) วตถดบทางออม 68,000
แรงงานทางออม 72,000
คาน าคาไฟ 17,000
คาเสอมราคา-โรงงาน 8,400 เงนเดอนผจดการโรงงาน 6,000 รวม 171,400
ผบรหารตองการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรงกบงบประมาณทไดจดท าไว เพอน าขอมลไปใชประเมนผลการปฏบตงานของแผนกผลต สามารถจดท ารายงานเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง ไดดงน
บรษท ชยอนนต จ ากด
รายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง ส าหรบไตรมาสท 1 สนสดวนท 31 มนาคม 25x1
หนวย : บาท
งบประมาณ ผลการ
ปฏบตงานจรง
ผลตาง*
จ านวนหนวยผลต (หนวย) 4,000 5,000
คาใชจายการผลต :
วตถดบทางออม 54,000 68,000 14,000 U
คาแรงงานทางออม 64,000 72,000 8,000 U
คาน าคาไฟ 12,000 17,000 5,000 U
คาเสอมราคา-โรงงาน 8,400 8400 -0- เงนเดอนผจดการโรงงาน 6,000 6,000 -0- รวม 144,400 171,400 27,000 U
หมายเหต * F หมายถง ผลตางไมนาพอใจ (Favorable Variance)
U หมายถง ผลตางทนาพอใจ (Unfavorable Variance)
การบญชตนทน 2
7 - 4
จากขอมลขางตน จะเหนวา คาใชจายการผลตตามงบประมาณกบผลการปฏบตงานจรง มความแตกตางกน เมอพจารณาทละรายการพบวา วตถดบทางออม คาแรงงานทางออมและคาน าคาไฟ มผลตางไมนาพอใจ เพราะคาใชจายทเกดขนจรงสงกวาคาใชจายตามงบประมาณ ดงแสดงในรายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง แสดงวาผจดการแผนกผลตไมมการควบคมคาใชจายการผลตทเกดขนในแผนก ท าใหคาใชจาย 3 รายการ จากทงหมด 5 รายการ มตวเลขทสงกวาทประมาณการไว ซงเมอเทยบผลตาง จะเทากบ 18.70% ของงบประมาณคาใชจายการผลต (27,000/144,400) แสดงวาการปฏบตงานของผจดการฝายผลตไมมประสทธภาพ แตในความเปนจรง จะพบวา การเปรยบเทยบผลการด าเนนงาน ณ ระดบการผลตไมถกตอง เนองจาก คาใชจายการผลตตามงบประมาณอยภายใตระดบการผลตท 4,000 หนวย แตผลการปฏบตงานจรง ผลต 5,000 หนวย นนหมายความวา คาใชจายการผลตสามารถแบงได 2 ประเภท คอ ตนทนผนแปร และตนทนคงท สวนทเปนตนทนผนแปร ซงไดแก วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม และ คาน าคาไฟ จะแปรไปตามระดบของกจกรรม นนคอ ถาผลตมากตนทนผนแปรจะมจ านวนทมากขน สวนตนทนคงท จะไมมการเปลยนแปลง ดงนน จากการเปลยนระดบของการผลต จาก 4 ,000 หนวย เปน 5,000 หนวย จะมผลท าใหตนทนมการเปลยนแปลงในทางทเพมขน นนหมายความวา การเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรง ณ ระดบการผลต 5,000 หนวย กบงบประมาณคงท ณ ระดบการผลต 4,000 หนวย ไมสามารถจะน ามาใชในทางปฏบตได จากค าอธบายขางตน จะเหนไดวางบประมาณคงทมขอจ ากด งบประมาณคงทจะใชกบผลการปฏบตงานจรงทเทากบหรอใกลเคยงกบระดบกจกรรมทไดก าหนดไวในงบประมาณคงท ทเคยท าไวเทานน แตถาตนทนมลกษณะเปนตนทนผนแปร ตองมการเปลยนระดบของกจกรรมเพอปรบตวเลขกอนทจะท าการเปรยบเทยบผลการด าเนนงาน ซงวธการจดท างบประมาณหลายระดบ เรยกวา งบประมาณยดหยน (Flexible or Variable Budget)
งบประมาณยดหยน
งบประมาณยดหยน (Flexible or Variable Budget) เปนงบประมาณทจดท าขนภายใตระดบกจกรรมทแตกตางกน หรอเปนการน าเอางบประมาณคงทมาจดท าในระดบกจกรรมแตละระดบ ซงงบประมาณยดหยนจะสามารถลดปญหาของงบประมาณคงทไดเนองจาก ถงแมวาระดบกจกรรมของผลการปฏบตงานจรงจะเปลยนแปลงไปอยางไรกตาม การจดท างบประมาณยดหยนกสามารถจดท าในทกงบประมาณยอยๆ ทปรากฏอยในงบประมาณหลก โดยหลกการจดท างบประมาณยดหยน จะน าขอมลทไดจากงบประมาณคงทมาเปนเกณฑหรอฐานในการค านวณ ซงจะตองพจารณาวาคาใชจายตางๆ นน เปนตนทนทมลกษณะเปนอยางไร เปนตนทนคงทหรอตนทนผนแปร เนองจากตามหลกการแลวตนทนคงทจะไม
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 5
เปลยนแปลงตามระดบกจกรรมในชวงทเกยวของ (Relevant Range) แตส าหรบตนทนผนแปรจะเปลยนแปลงเปนสดสวนโดยตรงตามระดบของกจกรรม ดงนน การจดท างบประมาณยดหยนจงตองค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย เพอจะไดน าขอมลน ไปใชในการค านวณหาตนทนผนแปรรวมและน าไปเปรยบเทยบได เพอใหเขาใจเกยวกบการจดท างบประมาณยดหยน จะแสดงการค านวณและตวอยางการจดท างบประมาณยดหยน ดงแสดงในตวอยางท 7.2
ตวอยางท 7.2 จากขอมลของบรษท ชยอนนต จ ากด ในตวอยางท 7.1 เมอตองจดท างบประมาณยดหยน กจการตองน ารายการคาใชจายตางๆ มาพจารณาวาตนทนหรอคาใชจายแตละรายการเปนตนทนประเภทตนทนคงทหรอตนทนผนแปร จากขอมลในงบประมาณคาใชจายการผลตของบรษท ชยอนนต จ ากด จะเหนวาคาใชจายทจดเปนตนทนผนแปร ไดแก วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม และคาน าคาไฟ ส าหรบตนทนทเปนตนทนคงท ไดแก คาเสอมราคาโรงงานและเงนเดอนผจดการโรงงาน
ดงนน จากขอมลในงบประมาณคงท จากตวอยางท 7.1 ภายใตระดบการผลต 4,000 หนวย สามารถค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวย ไดดงน
รายการ ตนทนรวม (4,000 หนวย) ตนทนผนแปรตอหนวย
วตถดบทางออม 54,000 / 4,000 13.50
คาแรงงานทางออม 64,000 / 4,000 16.00
คาน า-คาไฟ 12,000 /4,000 3.00
รวม 130,000/4,000 32.50
จากขอมลตนทนผนแปรตอหนวย ถาหากกจการผลตสนคาจ านวน 5000 หนวย จะมตนทนผนแปรรวม ดงน รายการ หนวยผลต ตนทนผนแปร ตนทนรวม (หนวย) ตอหนวย (บาท) วตถดบทางออม 5,000 13.50 67,500 คาแรงงานทางออม 5,000 16.00 80,000 คาน า-คาไฟ 5,000 3.00 15,000
รวม 32.50 162,500
การบญชตนทน 2
7 - 6
ส าหรบตนทนคงทจะไมเปลยนแปลงตามระดบกจกรรม ภายในชวงทเกยวของ (Relevant Range) ดงนน การเปรยบเทยบในระดบกจกรรมเดยวกบทปฏบตงานจรงสามารถแสดงรายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรงของ บรษท ชยอนนต จ ากด ณ ระดบการผลต 5000 หนวย ไดดงน
บรษท ชยอนนต จ ากด
รายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง ส าหรบไตรมาสท 1 สนสดวนท 31 มนาคม 25x1
หนวย : บาท
งบประมาณ ยดหยน
ผลการด าเนนจรง ผลตาง*
จ านวนหนวยผลต (หนวย) 5,000 5,000
ตนทนผนแปร
วตถดบทางออม 67,500 68,000 500 U
แรงงานทางออม 80,000 72,000 8,000 F
คาน าคาไฟ 15,000 17,000 2,000 U
รวมตนทนผนแปร 162,500 157,000 5,500 F
ตนทนคงท
คาเสอมราคโรงงาน 8,400 8400 -0- เงนเดอนผจดการโรงงาน 6,000 6000 -0- รวมตนทนคงท 14,400 14400 -0- รวมตนทนทงสน 176,900 171,400 5,500 F
*หมายเหต F หมายถง ผลตางทนาพอใจ U หมายถง ผลตางทไมนาพอใจ
จากการรายงานการเปรยบเทยบผลปฏบตงานจรงกบงบประมาณยดหยน ณ ระดบการผลตท 5,000 หนวย จะเหนไดวาคาใชจายการผลตของบรษท ชยอนนต จ ากด นนเปน ผลตางทนาพอใจ (F) คอเทากบ 5,500 บาท ซงเมอพจารณาจากผลการเปรยบเทยบในตวอยางท 7.1 เมอเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตท 4,000 หนวยกบผลปฏบตงานจรงท 5,000 หนวย พบวาผลตางเปนผลตางทไมนาพอใจ (U) เทากบ 27,000 บาท ซงจะเหนไดวาเมอท าการเปรยบเทยบผลปฏบตงานจรงกบงบประมาณทระดบการผลตทเทากนจะท าให
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 7
การเปรยบเทยบผลปฏบตงานมความถกตองมากกวาการเปรยบเทยบในระดบกจกรรมทมความแตกตางกน
การจดท างบประมาณยดหยน
งบประมาณยดหยนเปนงบประมาณทจดท าขน โดยใชขอมลจากงบประมาณคงทเปนฐานเพอจดท างบประมาณในระดบทแตกตางกน โดยมขนตอนการจดท าดงน (ปรบปรงจาก
ธนภร เอกเผาพนธ, 2554 และ ศศวมล มอ าพล, 2556)
1. วเคราะหและจ าแนกประเภทตนทนหรอคาใชจายแตละรายการตามพฤตกรรมตนทน โดยแบงเปนตนทนคงท ตนทนผนแปร หรอ ตนทนผสม ถาหากเปนตนทนผสมใหวเคราะหแยกตนทนผสมวาเปนตนทนผนแปรตอหนวยเทาใด และเปนตนทนคงทเทาใด ซงสารมารถใชวธการประมาณตนทนโดยตรง วธหาจดสงสดและต าสด (High – Low Method) หรอวธการทางสถต (Statistical Analysis Method) ชวยในการวเคราะหตนทนดงกลาว
2. เลอกหนวยวดปรมาณงาน หรอฐานกจกรรม (Activity Index) หรอระดบของกจกรรมทตองการค านวณ และชวงของกจกรรมทเกยวของ (Relevant Range) โดยฐานกจกรรมทน ามาค านวณนนตองเปนฐานกจกรรมทมความสมพนธกบตนทนแตละประเภทใหมากทสด ฐานกจกรรม เชน ปรมาณการผลต ปรมาณการขาย จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง จ านวนชวโมงเครองจกร น าหนกเปนกโลกรม ระยะทางเปนกโลเมตร เปนตน
3. ตนทนทมพฤตกรรมเปนตนทนผนแปรใหค านวณหาตนทนผนแปรตอหนวยและตนทนทมพฤตกรรมเปนตนทนคงทใหแสดงจ านวนตนทนคงทรวมของแตละรายการในงบประมาณ ซงตนทนผนแปรตอหนวย สามารถค านวณไดดงน
สวนตนทนคงท ถาระดบของกจกรรมอยในชวงของกจกรรมทเกยวของ ตนทนคงทจะไมเปลยนแปลง หรอเทากบตนทนทอยในงบประมาณคงท
4. จดเตรยมขอมลส าหรบจดท างบประมาณยดหยนส าหรบระดบกจกรรมแตละระดบ ในชวงกจกรรมทเกยวของโดยการน าเสนองบประมาณยดหยนในระดบกจกรรมตางๆ นน การทจะเลอกวาจะใชระดบกจกรรมใด ขนอยกบผทมสวนเกยวของในการจดเตรยมงบประมาณ โดยเรยงล าดบจากระดบกจกรรมนอยทสดไปหาระดบกจกรรมากทสดตามล าดบ ซงระดบกจกรรมดงกลาวจะตองอยในชวงกจกรรมทเกยวของเทานน เชน จดท างบประมาณยดหยน ณ
ตนทนผนแปรตอหนวยตามงบประมาณ = ตนทนผนแปรรวมของคาใชจายนน
ระดบของกจกรรมตามงบประมาณคงท
การบญชตนทน 2
7 - 8
ระดบปรมาณการผลต 1,000 หนวย 2,000 หนวย และ 3,000 หนวย โดยแยกตนทนในงบประมาณเปนผนแปรและคงท ณ ระดบการผลตดงกลาว เปนตน
เพอใหเขาใจเกยวกบการจดท างบประมาณยดหยน จะอธบายและแสดงการค านวณตนทนแตละประเภทเพอจดท างบประมาณยดหยน ดงแสดงในตวอยางท 7.3 ดงน
ตวอยางท 7.3
ตอไปนเปนขอมลของบรษท ฟาประทาน จ ากด โดยหวหนาฝายงบประมาณก าลงเตรยมขอมลคาใชจายการผลต เพอจดท างบประมาณคงทส าหรบคาใชจายการผลตของแผนกผลต เปนขอมลส าหรบระยะยาว 1 ป ระดบของกจกรรมทน ามาใชเปนฐานคอ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงท 264,000 ชวโมงตอป (โดยชวงกจกรรมทเกยวของ อยระหวาง 20,000 - 24,000 ชวโมง) โดยมขอมลคาใชจายการผลต ดงน
คาใชการผลตตอป ประกอบดวย 1) ตนทนผนแปร (บาท)
วตถดบทางออม 396,000 คาแรงงานทางออม 528,000 คาสาธารณปโภค 158,400 คาบ ารงรกษาเครองจกร 184,800
รวม 1,267,200
2) ตนทนคงท (บาท) คาเสอมราคาโรงงาน 240,000 เงนเดอนผจดการโรงงาน 720,000 รวม 940,000
การจดเตรยมงบประมาณยดหยน สามารถจดเตรยมตามขนตอน ไดดงน
1. วเคราะหและจ าแนกประเภทตนทน จากขอมลขางตน บรษทมตนทนผนแปร 4 รายการ ไดแก วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม คาบ ารงรกษาเครองจกร และ คาสาธารณปโภค สวนตนทนคงท ม 2 รายการ ไดแก คาเสอมราคาโรงงาน และเงนเดอนผจดการโรงงาน
2. เลอกหนวยวดปรมาณงาน หรอฐานกจกรรมและชวงกจกรรมทเกยวของ โดยฐานกจกรรมในทน คอ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง และชวงกจกรรมทเกยวของ อยระหวาง 20,000 - 24,000 ชวโมงแรงงานทางตรงตอเดอน
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 9
3. ค านวณตนทนผนแปรตอหนวยและระบตนทนคงท 3.1. ค านวณตนทนผนแปรตอหนวย
ในการค านวณตนทนผนแปรตอหนวยส าหรบแตละรายการนนจะน า ตนทนผนแปรรวมของแตละรายการหารดวยจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงตอปทใชเปนฐานกจกรรมในการจดท างบประมาณคงท คอ 264,000 ชวโมงแรงงานทางตรง ตนทนผนแปรตอชวโมง
ตนทนผนแปร การค านวณ แรงงานทางตรง (บาท) วตถดบทางออม 396,000/264,000 1.5
คาแรงงานทางออม 528,000/264,000 2.0
คาสาธารณปโภค 158,400/264,000 0.6 คาบ ารงรกษาเครองจกร 184,800/264,000 0.7
รวม 4.8
3.2. ค านวณตนทนคงท การจดท างบประมาณยดหยน ผบรหารควรแสดงรายละเอยดเปนรายเดอน เพอใหงายตอการปฏบตงาน ดงนน ตนทนคงทตอเดอน จะค านวณไดดงน ตนทนคงท การค านวณ ตนทนคงทตอเดอน (บาท) คาเสอมราคา-โรงงาน 240,000/12 20,000 เงนเดอนผจดการ 720,000/12 60,000
4. จดเตรยมงบประมาณยดหยน โดยในการน าเสนอ ณ ระดบกจกรรมตางๆ ในชวงกจกรรมทเกยวของ ซงบรษทมการก าหนดระดบกจกรรมทเกยวของไวระหวาง 20,000 – 24,000 ชวโมงแรงงานทางตรง ดงนน สามารถจดเตรยมงบประมาณยดหยน ไดดงน
การบญชตนทน 2
7 - 10
บรษท ฟาประทาน จ ากด
งบประมาณคาใชจายการผลตยดหยน
ส าหรบระยะเวลา 1 เดอน สนสดวนท 31 มกราคม 25X5
หนวย : บาท
ระดบกจกรรม 20,000 21,000 22,000 23,000 24,000
(ชวโมงแรงงานทางตรง)
ตนทนผนแปร :
วตถดบทางออม 1.5 30,000 31,500 33,000 34,500 36,000
คาแรงงานทางออม 2.0 40,000 42,000 44,000 46,000 48,000
คาสาธารณปโภค 0.6 12,000 12,600 13,200 13,800 14,400
คาบ ารงรกษา
เครองจกร 0.7 14,000 14,700 15,400 16,100 16,800
รวม 4.8 96,000 100,800 105,600 110,400 115,200
ตนทนคงท :
คาเสอมราคา-โรงงาน 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000
เงนเดอนผจดการโรงงาน 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000
รวม 80,000 80,000 80,000 80,000 80,000
ตนทนรวม 176,000 180,800 185,600 190,400 195,200
จากงบประมาณยดหยนขางตน สามารถแสดงการค านวณตนทนรวม ไดดงน
โดยท ตนทนผนแปรตามงบประมาณ สามารถค านวณไดดงน
เมอผลปฏบตงานจรงเกดขนแลวกจะน า เอาคาใชจายการผลตจรงท เกดขนไปเปรยบเทยบกบงบประมาณยดหยนทไดท าไวลวงหนา เพอใชเปนเครองมอในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานทเกยวของ
ตนทนรวมตามงบประมาณ = ตนทนคงทรวมตามงบประมาณ + ตนทนผนแปรรวมตามงบประมาณ
ตนทนผนแปรรวมตามงบประมาณ = ตนทนผนแปรตอหนวย x ระดบของกจกรรม
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 11
ตวอยางท 7.4 จากขอมลงบประมาณยดหยน ของบรษท ฟาประทาน จ ากด ตามตวอยางท 7.3
ผจดการฝายการผลตมการจดท างบประมาณหลกของป 25X5 ณ ระดบการผลตท 21,000 ชวโมงไวตงแตเมอป 25X4 สมมตใหแผนกผลตมการใชชวโมงแรงงานทางตรงจรงของป 25X5
เทากบ 23,000 ชวโมง โดยมคาใชจายการผลตจรง ดงแสดงในรายการดงตอไปน ผบรหารตองการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรงกบงบประมาณยดหยน ณ ระดบกจกรรม หรอ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทระดบการผลตทเหมาะสม เพอน าไปประเมนผลการปฏบตงานของแผนผลต
ดงนน จากขอมลงบประมาณยดหยนหวหนาฝายงบประมาณไดจดท าไว (ตามตวอยางท 7.3) ทสามารถแสดงการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรงกบคาใชจายการผลต ณ ระดบ 23,000 ชวโมง ไดดงน
บรษท ฟาประทาน จ ากด
รายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลปฏบตงานจรง ส าหรบระยะเวลา 1 เดอน สนสดวนท 31 มกราคม 25X5
งบประมาณยดหยน
ผลการปฏบตงานจรง
ผลตาง
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 23,000 ชวโมง 23,000 ชวโมง
ตนทนผนแปร :
วตถดบทางออม 34,500 37,000 2,500 U
คาแรงงานทางออม 46,000 48,000 2,000 U
คาสาธารณปโภค 13,800 12,000 1,800 F
คาบ ารงรกษา
เครองจกร 16,100 15,000 1,100 F
รวม 110,400 112,000 1,600 U
ตนทนคงท :
คาเสอมราคา-โรงงาน 20,000 20,000 0
เงนเดอนผจดการโรงงาน 60,000 60,000 0
รวม 80,000 80,000 0
ตนทนรวม 190,400 192000 1,600 U
การบญชตนทน 2
7 - 12
จากขอมลรายงานการเปรยบเทยบงบประมาณคาใชจายการผลตกบผลการปฏบตงานจรง จะพบวาในดานการควบคมการผลตนนในงบประมาณหลกประมาณชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 21,000 ชวโมง แตผลการปฏบตงานจรงใชชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 23,000 ชวโมง ซงแสดงถงผลตางทไมนาพอใจดานการผลต จ านวน 2,000 ชวโมงแรงงานทางตรง เนองจากแผนกผลตประมาณการวาจะมการใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 21000 ชวโมง แตชวโมงการท างานจรงเทากบ 23,000 ชวโมง สวนผลตางของตนทนรวม ทมผลตางเทากบ 1 ,600 บาท เปนผลตางไมนาพอใจ ในทางปฏบต ผบรหารตองวเคราะหเพอหาสาเหตของความแตกตางนนตอไป ซงอาจเกดจากผลตางดานปรมาณการใชวตถดบ หรอผลตางดานราคาของวตถดบ หรอเปนเพราะการท างานไมมประสทธภาพ หรอ อาจเกดจากปจจยภายนอกอนๆ ทกจการไมสามารถควบคมได ประเดนสาเหตอาจเกดจากสาเหตไดหลากหลายสาเหต ซงจะกลาวในหวขอถดไป
ความหมายของตนทนมาตรฐาน
ตนทนมาตรฐาน (Standard Costs) หมายถง ตนทนทก าหนดไวลวงหนาอยางมหลกเกณฑ โดยอยภายใตการผลตทมประสทธภาพ และจะใชตนทนมาตรฐานนคดเขากบผลตภณฑหรอบรการ ปกตจะบนทกไวในสมดบญชเพอความสะดวกรวดเรวในการบนทกตนทนการผลต ค านวณตนทนของคงเหลอและวดผลปฏบตงานในงวดหนงๆ ตลอดจนใชเปนเครองมอในการวางแผนควบคม และตดสนใจในปญหาตางๆ ทเกยวกบการด าเนนงาน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 392)
นอกจากน ไพบลย ผจงวงศ (2554 : 122) ไดเพมเตมความหมายของตนทนมาตรฐานในประเดนของ ตนทนมาตรฐานเปนตนทนทถกก าหนดขนมาส าหรบการผลตสนคาหรอเปนการก าหนดตนทนตอ 1 หนงหนวยผลตภณฑ การค านวณตนทนมาตรฐานนนตอนสนงวดกจะมการเปรยบเทยบระหวางตนทนจรงกบตนทนมาตรฐาน เพอหาผลตางรายงานตอผบรหารเพอหาผรบผดชอบและปรบปรงความไมมประสทธภาพในการท างานใหดขน ดงนน ตนทนมาตรฐาน หมายถง ตนทนทถกก าหนดไวลวงหนาอยางมหลกเกณฑ ภายใตการผลตทมประสทธภาพ การก าหนดตนทนจะเปนการก าหนดมาตรฐานส าหรบการผลตสนคาส าเรจรปตอ 1 หนวย สามารถน าขอมลตนทนมาตรฐานไปเปรยบเทยบกบตนทนจรงทเกดขนเพอหาผลตาง และวเคราะหหาสาเหต เพอใชเปนเครองมอในการวดและประเมนผลการปฏบตงาน รวมถงใชในการวางแผน ควบคม และตดสนใจในปญหาทเกยวของกบด าเนนงาน
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 13
การก าหนดตนทนมาตรฐาน
การน าตนทนมาตรฐานเพอใชเปนเครองมอในการประเมนผลการด าเนนงานนน การก าหนดตนทนมาตรฐานส าหรบผลตภณฑตอหนงหนวย จ าเปนตองก าหนดตนทนการผลตทเกยวของทกรายการทอยในกระบวนการผลตทงหมด ได แก ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ซงการก าหนดตนทนมาตรฐาน อาจตองใหบคคลทเกยวของหลายฝายมาชวย และตองใชความร ความช านาญ และประสบการณโดยตรงเกยวกบเรองนนๆ เชน หวหนาหรอผจดการฝายผลต จะเปนทมความเชยวชาญในกระบวนการผลต จะสามารถก าหนดจ านวนชวโมงทใชในการผลตสนคาได หวหนาฝายจดซอ เปนผทมความช านาญในการหาแหลงวตถดบในราคาทเหมาะสม สามารถก าหนดราคาวตถดบมาตรฐานไดวา ตนทนวตถดบมาตรฐานจะเทากบเทาใด เปนตน ดงนน กรก าหนดตนทนมาตรฐานจะเกยวของทงราคามาตรฐาน (Standard Price) และปรมาณทใชมาตรฐาน (Standard Quantity) ซงแตละรายการสามารถแสดงรายละเอยด ไดดงน
1. วตถดบทางตรงมาตรฐาน
การก าหนดตนทนวตถดบทางตรง มาตรฐาน (Direct Material Standards) สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก การก าหนดราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน และการก าหนดปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน ซงแตละลกษณะสามารถอธบาย ไดดงน
1.1. ราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน ราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน (Direct Material Price Standard) หมายถง ราคาซอสทธหรอตนทนตอหนวยของวตถดบทางตรง ซงเกณฑในการก าหนดราคามาตรฐานของวตถดบทางตรง จะขนอยกบหลายปจจย เชน ราคาตลาด ราคาทเคยซอในอดต สภาพเศรษฐกจ จ านวนผขาย จ านวนวตถดบทมในทองตลาด คแขง เปนตน อยางไรกตามในการก าหนดราคามาตรฐานของวตถดบทางตรงนนจะประกอบดวยตนทนอนๆ ทเกยวของกบการจดหาและเกบรกษาวตถดบทางตรงรวมเขาไปดวย เชน คาขนสงเมอซอหรอคาขนสงเขา คาใชจายในการเกบรกษาวตถดบ คาใชจายในการตรวจรบของ เปนตน เพอใหเขาใจเกยวกบตนทนวตถดบมาตรฐาน จงขอยกตวอยางเพอแสดงการค านวณตนทนวตถดบมาตรฐาน ดงแสดงในตวอยางท 7.5
ตวอยางท 7.5
บรษท รกษไทย จ ากด เปนบรษทผลตและจ าหนายกระเปาผาพนเมอง โดยมขอมลเกยวกบผาพนเมอง ดงน บรษทซอผาจ านวน 150 เมตร กระเปาหนงใบใชผาในการผลตจ านวน 1.5 เมตร (ซงผา 150 เมตรน ามาผลตกระเปาได 100 ใบ)โดยบรษทซอผาราคารวม
การบญชตนทน 2
7 - 14
ทงสน 7,500 บาท คาขนสงเมอซอ 5 บาทตอเมตร และมตนทนในการเกบรกษา 10 บาทตอเมตร ดงนน ตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวย สามารถค านวณไดดงน รายการ ราคา ราคาซอสทธ (หลงหกสวนลดตางๆ แลว) 50 บาทตอเมตร ตนทนคาขนสงเมอซอ 5 บาทตอเมตร ตนทนในการเกบรกษา 10 บาทตอเมตร ราคามาตรฐานตอหนวยของวตถดบทางตรง 60 บาทตอเมตร
1.2. ปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน ปรมาณการใชวตถดบทางตรง (Direct Materials Quantity Standard) หมายถง การก าหนดปรมาณทควรจะใชของวตถดบทางตรงส าหรบการผลตสนคาหนงหนวยภายใตการผลตอยางมประสทธภาพ โดยปรมาณมาตรฐานของวตถดบทางตรงนนจะแสดงอยในรปของหนวยวด เชน เมตร ชน กโลกรม เปนตน ซงการก าหนดปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน นอกจากจะพจารณาดวยปรมาณแลว ควรพจารณาดานคณภาพของวตถดบทางตรงประกอบการก าหนดปรมาณมาตรฐานดวย นอกจากนการก าหนดมาตรฐานส าหรบปรมาณการใชควรจะค านงถงการส ารองเผอการเสยหายรวมดวย
เพอใหเขาใจเกยวกบการก าหนดปรมาณมาตรฐานตอหนวยของวตถดบทางตรงจะแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 7.6
ตวอยางท 7.6
จากตวอยางท 7.5 สมมตบรษท รกษไทย จ ากด แสดงการก าหนดปรมาณมาตรฐานของวตถดบทางตรงส าหรบการผลตกระเปาหนงหนวย
รายการ จ านวนหนวย (เมตร) วตถดบทางตรงทตองการใช 1.2
การส ารองเผอการเสยหาย 0.3
ปรมาณวตถดบทางตรงมาตรฐาน 1.5
เมอก าหนดราคาวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวยและปรมาณวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวยผลตแลว จะน ามาใชในการค านวณตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐานตอการผลตสนคาหนงหนวยผลต (Direct Materials Standard Cost per Unit) ซงสามารถค านวณ ไดดงน
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 15
จากขอมลราคาวตถดบทางตรงมาตรฐานตวอยางท 7.5 และปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน ตามตวอยางท 7.6 ท าใหสามารถก าหนดตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวยของกระเปา ไดดงน
ราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน 60 บาทตอเมตร ปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน 1.5 เมตรตอใบ
ตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐาน 90 บาทตอใบ
2. คาแรงงานทางตรงมาตรฐาน
การก าหนดคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก การก าหนดอตราคาแรงทางตรงมาตรฐาน และจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน ซงแตละลกษณะ สามารถอธบายรายละเอยดไดดงน
2.1. อตราคาแรงทางตรงมาตรฐาน
การก าหนดอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน ( Direct Labor Price Standard) คอ การก าหนดอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐานตอชวโมงแรงงานทางตรง ซงจะค านงถงปจจยหลาย ๆ ดาน เชน อตราคาแรงในตลาด อตราคาแรงขนต าทถกก าหนดโดยรฐบาล หรอกลมของสหภาพ และสภาพเศรษฐกจ เปนตน ซงโดยปกตตองรวมผลประโยชนและสวสดการตาง ๆ รวมทงภาษทเกยวของดวยในอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน
เพอใหเขาใจเกยวกบการก าหนดอตราคาแรงทางตรงมาตรฐาน จะแสดงการค านวณดงตวอยางท 7.7
ตนทนวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวยผลต
= ราคาวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวย ปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน
ตอหนงหนวยผลต
การบญชตนทน 2
7 - 16
ตวอยางท 7.7
บรษท รกษไทย จ ากด ไดจายคาแรงงานใหกบพนกงานตามอตราคาแรงขนต า คอเทากบ 310 บาทตอวน โดยคนงานท างาน 8 ชวโมงตอวน นอกจากน บรษทมการจายคาสวสดการคารถประจ าทางใหกบพนกงานคนละ 10 บาท ดงนน บรษทสามารถก าหนดอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐานตอชวโมง ไดดงน รายการ อตราคาแรง (บาท) อตราคาแรงขนต า (310 บาท/8 ชวโมง) 38.75
สวสดการตาง ๆ (10 บาท/8 ชวโมง) 1.25
อตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมง 40.00
2.2 จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน (Direct Labor Efficiency Standard) เปนการก าหนดจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทควรจะใชในการผลตสนคาหนงหนวย ซงควรค านงถงปจจยอน ๆ ทเกยวของกบแรงงานทางตรงดวย เชน เวลาในการเตรยมความพรอมของเครองจกร ส ารองเวลาเมอเครองจกรมการซอมบ ารง เปนตน เพอใหเขาใจเกยวกบการก าหนดจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน สามารถแสดงการค านวณจ านวนชวโมงแรงงานมาตรฐาน ดงแสดงในตวอยางท 7.8
ตวอยางท 7.8
จากขอมลตามตวอยางท 7.7 บรษท รกษไทย จ ากด มการก าหนดจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตสนคาหนงหนวย แสดงการก าหนดจ านวนชวโมงมาตรฐานของแรงงานทางตรงตอหนงหนวยผลต
รายการ จ านวนชวโมง (ชวโมง) ชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลต 1.5
ส ารองเวลาในการเตรยมเครองจกร 0.2
ส ารองเวลาอน ๆ 0.1
จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน 1.8
เมอสามารถก าหนดอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐานตอชวโมง และจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนวยแลว จะน ามาใชในการค านวณตนทนแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวย (of Direct Labor Standard Cost per Unit) ดงน
ตนทนแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวย
= อตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 17
จากขอมลในตวอยางท 7.7 และ 7.8 ซงแสดงการก าหนดอตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมงและจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวย จะสามารถแสดงตนทนแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนวยของบรษท รกษไทย จ ากด ไดดงน
อตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมง 40 บาทตอชวโมง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน 1.8 ชวโมงตอหนวย
ตนทนคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน 72 บาทตอใบ
3. คาใชจายการผลตมาตรฐาน
การก าหนดคาใชจายการผลตมาตรฐาน จะเกดจากการประมาณคาใชจายการผลตทคาดวาจะเกดขนในงวดหนา โดยการประมาณคาตนทนสามารถใชวธการวเคราะหตนทนมาชวยในการประมาณคาใชจายการผลต ซงคาใชจายการผลต จะแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตนทนผนแปร และตนทนคงท หรอไดจากขอมลคาใชจายการผลตจากงบประมาณยดหยนทไดท าไว ณ ระดบกจกรรมตางๆ หลงจากทประมาณคาใชจายการผลตทคาดวาจะเกดขนไดแลว ขนตอไปจะใชอตราคาใชจายกาคอเลอกระดบของกจการทคาดวาจะผลตในงวดหนา หรออาจใชก าลงการผลตปกตกได เพอมาก าหนดคาใชจายการผลตมาตรฐาน หรอเรยกวา อตราคาใชจายการผลตจดสรร (Manufacturing Overhead Application Rate) หรอ อตราคาใชจายการผลตคดเขางานลวงหนา (Predetermined Manufacturing Overhead Standard Rate) โดยค านวณจากคาใชจายการผลตรวมตามงบประมาณ หารดวยจ านวนของกจกรรม (Activity Base) ทเกยวของกบคาใชจายการผลตนน ซงฐานกจกรรมทจะน ามาใชเปนฐานในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ตองเปนฐานกจกรรมทมความสมพนธกบคาใชจายการผลตใหมากทสด เชน จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง จ านวนชวโมงเครองจกร จ านวนหนวยสนคาทผลต เปนตน ซงฐานกจกรรมทจะน ามาใชในการค านวณอาจใชเพยงฐานกจกรรมเดยว หรอใชฐานกจกรรมมากกวาหนงฐานมาใชในการค านวณกได ขนอยกบวาบรษทมนโยบายในการก าหนดอตราคาใชจายการผลตโดยใชวธใด บรษทอาจใชอตราคาใชจายการผลตแบบอตราเดยวทงโรงงาน หรอใชอตราคาใชจายการผลตแยกแตละแผนก หรอใชอตราคาใชจายการผลตโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม กได ดงอธบายรายละเอยดในบทท 5 แลว ดงนน กลาวโดยสรปอตราคาใชจายการผลตจดสรร สามารถค านวณไดดงน
อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวมตามงบประมาณจ านวนฐานกจกรรม
การบญชตนทน 2
7 - 18
หรอ
และ น าอตราคาใชจายการผลตจดสรร ไปค านวณหาคาใชจายการผลตจดสรร ซงสามารถแสดงการค านวณไดดงน
เพอใหเขาใจมากยงขนเกยวกบการก าหนดคาใชจายการผลตมาตรฐาน จะแสดงการค านวณดงแสดงในตวอยางท 7.9
ตวอยางท 7.9
สมมตบรษท รกษไทย จ ากด ใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรในการประมาณคาใชจายการผลต โดยใชชวโมงแรงงานทางตรงเปนฐานกจกรรมในการค านวณอตราคาใชจายการผลต โดยบรษทคาดวาในปหนาจะผลตกระเปาจ านวน 20,000 ใบ ซงจากการก าหนดจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐานตอหนงหนวยผลตเทากบ 1.8 ชวโมง ดงนนจ านวนชวโมงมาตรฐานของแรงงานทางตรงรวม ส าหรบปหนาคาดวาเทากบ 36,000 ชวโมง (20,000 หนวย × 1.8 ชวโมง) นอกจากนคาใชจายการผลตรวมตามงบประมาณปหนาประมาณการเทากบ 720,000 บาท โดยจ าแนกเปนตนทนคงทไดเทากบ 288,000 บาท และตนทนผนแปรไดเทากบ 432,000 บาท โดยอตราคาใชจายการผลตจดสรร สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน
คาใชจาย
การผลต
ตนทนตาม
งบประมาณ
(บาท) (1)
จ านวนชวโมง แรงงานทางตรงตามมาตรฐาน
(ชวโมง) (2)
อตราคาใชจาย
การผลตตอชวโมงแรงงานทางตรง
(บาท) (1)/(2)
ผนแปร 432,000 36,000 12
คงท 288,000 36,000 8
รวม 720,000 20
อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวมตามงบประมาณเกณฑทใชในการจดสรร
คาใชจายการผลตจดสรร = อตราคาใชจายการผลตจดสรร x
ระดบของกจกรรมทใชในการผลตสนคา 1 หนวย
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 19
โดยคาใชจายการผลตมาตรฐานตอหนงหนวยผลต จะค านวณโดยน าอตราคาใชจายการผลตจดสรร คณดวยจ านวนฐานกจกรรมตามมาตรฐาน ซงสามารถสรปการค านวณคาใชจายมาตรฐานตอหนงหนวยผลตไดดงน
ดงนนจากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด สามารถน ามาค านวณคาใชจายการผลตมาตรฐานของตอหนงหนวย ไดดงน คาใชจายการผลตผนแปรมาตรฐาน = 12 บาท x 1.8 ชวโมง = 21.60 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงทมาตรฐาน = 8 บาท x 1.8 ชวโมง = 14.40 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตรวมมาตรฐาน = 20 บาท x 1.8 ชวโมง = 36 บาทตอหนวย
ตวอยางท 7.10
จากขอมลตนทนมาตรฐานของบรษท รกษไทย จ ากด ส าหรบการผลตกระเปาผาพนเมองหนงใบ สามารถค านวณตนทนการผลตมาตรฐาน ไดดงน วตถดบทางตรงมาตรฐาน 90 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรงมาตรฐาน 72 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตมาตรฐาน 36 บาทตอหนวย
รวม 198 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตมาตรฐานตอหนงหนวย
= อตราคาใชจายการผลตจดสรร ปรมาณฐานกจกรรมตามมาตรฐาน
การบญชตนทน 2
7 - 20
จากขอมลตนทนมาตรฐาน สามารถสรปตนทนมาตรฐาน ไดเปน 3 ลกษณะ ดงแสดงใน
ภาพท 7.1 ดงน
ภาพท 7.1 การก าหนดตนทนการผลตมาตรฐาน
การวเคราะหผลตาง
การด าเนนงานของธรกจจะด าเนนงานไปอยางตอเนองจนกระทงถงสนรอบระยะเวลาบญช และกจการจะทราบตนทนทเกดขนจรง หลงจากนน กจการจะท าการวเคราะหขอมลตนทนตางๆ ทเกยวของ และท าการควบคม โดยเปรยบเทยบขอมลตนทนจรงกบตนทนมาตรฐานทก าหนดไวลวงหนา เพอประเมนผลการปฏบตงานของแตละหนวยงานทเกยวของ เชน ฝายผลตท างานอยางมประสทธภาพหรอไม ฝายจดซอมการซอวตถดบในราคาทก าหนดหรอไม แตถาหากเมอเปรยบเทยบตนทนจรงทเกดขนกบตนทนมาตรฐานแลว เหนวาไมเปนไปตามแผนทก าหนดไว อาจจะมากหรอนอยกวาตนทนมาตรฐาน ใหวเคราะหและหาสาเหตวาเปนเพราะอะไร เพอท าการปรบปรงและแกไขในประเดนปญหาทเกยวของ การเปรยบเทยบตนทนทเกดขนจรงกบตนทนมาตรฐาน เรยกวา ผลตาง (Variance) ซงผลตางนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ผลตางทนาพอใจ (Favorable Variance) และผลตางทไมนาพอใจ (Unfavorable Variance) นนคอ ถาตนทนทเกดขนจรงนอยกวาตนทนมาตรฐาน จะถอวาเปน
ตนทนการผลตมาตรฐาน
วตถดบทางตรงมาตรฐาน
คาแรงงานทางตรงมาตรฐาน
คาใชจายการผลตมาตรฐาน
ราคาวตถดบ ปรมาณการใช อตราคาแรง จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง
อตราคาใชจายการผลตจดสรร
ระดบกจกรรม
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 21
ผลตางทนาพอใจ แตถาในกรณตรงกนขาม ตนทนทเกดขนจรงมากกวาตนทนมาตรฐาน จะถอวาเปนผลตางทไมนาพอใจ โดยกจการตองมาท าการวเคราะหผลตาง ตอไปวาผลตางทงสองกรณดงกลาวเกดจากสาเหตใด
เนองจากการวเคราะหผลตาง (Variance Analysis) เปนการเปรยบเทยบระหวางตนทนจรงกบตนทนมาตรฐาน ซงมตนทนมาตรฐานของวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ดงนน การวเคราะหผลตางจงสามารถแยกไดเชนเดยวกบการก าหนดตนทนมาตรฐาน คอ ผลตางวตถดบทางตรง ผลตางคาแรงงานทางตรง และผลตา งคาใชจายการผลต ผลตางแตละประเภทกเกดจากสาเหตทแตกตางกน ดงจะอธบายรายละเอยดในหวขอถดไป เพอใหเขาใจเกยวกบการวเคราะหผลตางมากขน จะขอยกตวอยางเพออธบายและแสดงการค านวณผลตาง ดงแสดงในตวอยางท 7.11 ตวอยางท 7.11 จากขอมลตนทนมาตรฐานของบรษท รกษไทย จ ากด ตนทนการผลตมาตรฐานส าหรบการผลตกระเปาผาพนเมอง เทากบ 198 บาทตอใบ ถาในปทผานมาบรษทมการผลตกระเปา18 ,000 ใบ มตนทนการผลตจรงรวมทงสน 3,816,000 บาท ผบรหารตองการเปรยบเทยบผลการปฏบตงานจรงกบตนทนมาตรฐาน เพอน าขอมลไปใชในการวางแผนและควบคมตอไป
จากขอมลตนทนมาตรฐานตอหนวยทค านวณไดจากตวอยางท 7.10 จะสามารถน ามาค านวณตนทนการผลตมาตรฐานรวม ณ ระดบการผลตจรง ไดดงน
ตนทนมาตรฐานตอหนวย (บาทตอหนวย)
ตนทนมาตรฐานรวม
(บาท) ปรมาณการผลตจรง 18,000 ใบ
วตถดบทางตรงมาตรฐาน 90 1,620,000
คาแรงงานทางตรงมาตรฐาน 72 1,296,000
คาใชจายการผลตมาตรฐาน 36 648,000
198 3,564,000
ดงนน ผลตางของตนทนการผลต จะค านวณไดดงน ผลตางตนทนการผลตรวม = ตนทนการผลตทเกดขนจรง – ตนทนการผลตมาตรฐาน
= 3,816,000 - 3,564,000
= 252,000 บาท (เปนผลตางไมนาพอใจ)
การบญชตนทน 2
7 - 22
จากขอมลขางตน บรษทมผลตางรวม เทากบ 252,000 บาท ซงเปนผลตางทไมนาพอใจ เพราะตนทนการผลตจรงทเกดขนสงกวาทก าหนดตนทนการผลตมาตรฐานไว ซงผบรหารตองมาท าการวเคราะหตอไปวา ผลตางดงกลาวเกดจากสาเหตใด ซงการเกดผลตางทไมนาพอใจ อาจเปนเพราะมตนทนการผลตรายการใดรายการหนง หรอหลายรายการทกจการจายสงกวาทมาตรฐานก าหนด หรอการน าวตถดบทางตรงทไมมคณภาพมาใชในการผลต หรอเปนเพราะการก าหนดมาตรฐานสงหรอต าเกนไป หรออาจเกดจากการท างานท ไมมประสทธภาพ ดงนนผบรหารตองมาวเคราะหหาสาเหตของผลตางใหชดเจนวาเปนเพราะอะไร เพอน าไปใชในการก าหนดมาตรฐานส าหรบงวดตอไป รวมถงน าไปประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานและกระบวนการท างานตอไป
การวเคราะหหาสาเหตของผลตาง ตองแยกวเคราะหทละรายการของตนทนการผลต ดงไดกลาวแลวขางตน ดงนน การวเคราะหผลตาง จงสามารถแบงไดเปน 3 ประเภท คอ ผลตางวตถดบทางตรง ผลตางคาแรงงานทางตรง และผลตางคาใชจายการผลต และแตละประเภท จะเกดจากประเดนการพจารณาใน 2 ประเดน ไดแก 1 ) ผลตางดานราคา (Price
Variance) และ 2) ผลตางดานปรมาณ (Quantity Variance) ดงแสดงความสมพนธของผลตางแยกตามสวนประกอบของตนทนการผลตแตละประเภท ตามภาพท 7.2
ภาพท 7.2 ความสมพนธของผลตางแยกตามสวนประกอบของตนทนการผลต
ผลตางตนทนการผลตรวม
ผลตางวตถดบทางตรงรวม ผลตางคาแรงงานทางตรงรวม ผลตางคาใชจายการผลตรวม
ผลตางราคา
ผลตางปรมาณ
ผลตางอตราคาแรง
ผลตางประสทธภาพการท างาน
1 ผลตาง 2 ผลตาง
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 23
จากภาพท 7.2 จะเหนไดวา การวเคราะหผลตางทเกดขนจะสามารถแยกไดตามประเภทของปจจยการผลต ทเปนสวนประกอบของตนทนการผลต ซงประกอบดวย 1. ผลตางวตถดบทางตรง 2. ผลตางคาแรงงานทางตรง 3. ผลตางคาใชจายการผลต
เพอใหเขาใจในการวเคราะหผลตางทงสามประเภท จะขออธบายและแสดงการค านวณประกอบ ในแตละหวขอ ตามล าดบดงน
1. ผลตางวตถดบทางตรง ผลตางวตถดบทางตรงรวม (Direct Material Variances) เปนผลตางตนทนวตถดบทาง
ตรงทเกดขนจรงกบตนทนวตถดบมาตรฐาน ซงสามารถแบงไดเปน 2 ดาน คอ ผลตางราคาวตถดบทางตรง และผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง เพอใหเขาใจในการวเคราะหผลตาง
และทราบสาเหตของผลตางและน าขอมลไปใชในการประเมนผลการท างานของฝายผลตและฝายจดซอไดอยางมประสทธภาพและเปนธรรม จะขออธบายสาเหตของการเกดผลตางทงสองดาน ดงน
1.1. ผลตางราคาวตถดบทางตรง
ผลตางราคาวตถดบทางตรง (Direct Materials Price Variance) เปนผลตางซงเกดจากความแตกตางกนของราคาตอหนวยของวตถดบทางตรงทซอมาจรง กบราคาตอหนวยของวตถดบทางตรงมาตรฐานทก าหนดไวลวงหนา คณกบปรมาณทซอมาจรงในงวดนนๆ ดงนน ฝายจดซอจะเปนผรบผดชอบ ถาหากฝายจดซอวตถดบมาในราคาทสงกวาทก าหนดมาตรฐานเอาไว ดงนน ผลตางราคาวตถดบทางตรง สามารถค านวณไดดงน
เพอใหเขาใจในการค านวณผลตางราคาวตถดบทางตรง สามารถแสดงรายละเอยดการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 7.12
ผลตางราคาวตถดบทางตรง = (ราคาซอจรงตอหนวย – ราคามาตรฐานตอหนวย) × ปรมาณซอจรง
การบญชตนทน 2
7 - 24
ตวอยางท 7.12
จากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด (จากตวอยางท 7.5 – 7.10) ภายใตก าลงการผลตปกตท 20,000 ใบ หรอคดเปนจ านวนชวโมงแรงงานมาตรฐานเทากบ 36,000 ชวโมง โดยมขอมลตนทนมาตรฐานและตนทนทเกดขนจรง โดยสรป ดงน
ตนทนมาตรฐานตอหนวย: บาท
วตถดบทางตรง (ผาฝายทใชในการผลตตอใบ 1.5 เมตรเมตรละ 60 บาท) 90.00 คาแรงงานทางตรง (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 1.8 ชวโมงชวโมงละ 40 บาท) 72.00 คาใชจายการผลต
ผนแปร (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 1.8 ชวโมง ชวโมงละ 12 บาท) 21.60 คงท (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 1.8 ชวโมง ชวโมงละ 8 บาท) 14.40
รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย 198.00
ขอมลตนทนจรงทเกดขนระหวางป
1) บรษทผลตกระเปาผาพนเมอง จ านวน 18,000 ใบ
2) บรษทซอผาฝาย จ านวน 28,800 เมตร ราคาเมตรละ 58 บาท เบกใชในกระบวนการผลต จ านวน 27,500 เมตร
3) จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงใชไปจรงจ านวน 34,200 ชวโมง โดยจายคาแรงงานงานทางตรงจ านวน 1,402,200 บาท
4) คาใชจายการผลตทเกดขนจรง 612,000 ประกอบดวย
คาใชจายการผลตผนแปร จ านวน 352,800 บาท
คาใชจายการผลตคงท จ านวน 259,200 บาท
จากขอมลขางตน บรษท รกษไทย จ ากด สามารถค านวณหาผลตางราคาวตถดบทางตรงมาตรฐาน ไดดงน
ผลตางราคาวตถดบทางตรง = (ราคาซอจรงตอหนวย – ราคามาตรฐานตอหนวย) × ปรมาณซอจรง
= (58 – 60) x 28,800
= 57,600 บาท (เปนผลตางทนาพอใจ)
จากการวเคราะหผลตางราคาวตถดบทางตรง จะเหนวา บรษทมผลตางทนาพอใจ เทากบ 57,600 บาท เนองจากราคาซอของวตถดบทางตรง ต ากวา ราคามาตรฐานของวตถดบนน แสดงวาฝายจดซอมการจดหาและซอวตถดบมาใชในการผลตทต ากวาราคามาตรฐาน แต
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 25
ตองพจารณาในสวนของคณภาพของวตถดบดวยวา มคณภาพตามทฝายผลตตองการหรอไม ถามคณภาพดตามทตองการ แสดงวาฝายจดซอด าเนนงานอยางมประสทธภาพ
1.2. ผลตางปรมาณวตถดบทางตรง
ผลตางปรมาณวตถดบทางตรง (Direct Materials Quantity Variance) จะแสดงผลตางทเกดจากปรมาณการใชวตถดบจรงกบปรมาณการใชวตถดบทางตรงตามมาตรฐานของ คณกบราคาของวตถดบทางตรงมาตรฐานตอหนวย ดงนนผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง จะค านวณไดดงน
ตวอยางท 7.13
จากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด ตามตวอยางท 7.12 สามารถค านวณผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรงไดดงน
ผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง = (ปรมาณใชจรง - ปรมาณการใชมาตรฐาน* ) × ราคามาตรฐานตอหนวย
= (27,500 – 27,000) x 60
= 500 X 60
= 30,000 บาท (เปนผลตางทไมนาพอใจ)
*ปรมาณการใชวตถดบทางตรงมาตรฐาน = 18,000 ใบ X 1.5 เมตร = 27,000 เมตร
จากการวเคราะหผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง จะเหนวา บรษทมผลตางทไมนาพอใจ เทากบ 30,000 บาท เนองจากปรมาณการใชจรงของวตถดบทางตรง สงวา ปรมาณการใชมาตรฐานของวตถดบนน แสดงวาผจดการฝายผลตไมมการควบคมปรมาณการใชวตถดบ ซงแสดงถงความไมมประสทธภาพของการท างาน หรอใชอาจเปนเพราะคนงานไมมความช านาญในงาน หรอเครองจกรเกา ลาสมย ท าใหมวตถดบสญหายระหวางกระบวนการผลต จงท าใหมการใชวตถดบสนเปลอง ดงนน ผบรหารควรควบคมการใชวตถดบ ไมใหใชมาก
ผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง = (ปรมาณใชจรง - ปรมาณการใชมาตรฐาน ) × ราคามาตรฐานตอหนวย
การบญชตนทน 2
7 - 26
เกนไป อาจตองมการฝกอบรมพนกงานกอนท าการผลต และตรวจสอบความพรอมของเครองจกร เพอปองกนการสญหายของวตถดบทใชในการผลต
จากการวเคราะหผลตางราคาวตถดบทางตรงและผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง สามารถค านวณหาผลตางวตถดบทางตรงรวม ไดดงน
ผลตางวตถดบทางตรงรวม ประกอบดวย
ผลตางราคาวตถดบทางตรง 57,600 บาท (F) ผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง 30,000 บาท (U)
รวม 27,600 บาท (F)
F = ผลตางนาพอใจ (Favorable Variance)
U = ผลตางไมนาพอใจ (Unfavorable Variance)
2. ผลตางคาแรงงานทางตรง การค านวณผลตางคาแรงงานทางตรง (Direct Labor Variance) เปนการหาผลตางของ
คาแรงงานทางตรงทเกดขนจรงกบคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน ซงในการวเคราะหหาสาเหตของผลตาง จะเหมอนกบการวเคราะหผลตางของวตถดบทางตรง เพยงแตเรยกชอแตละผลตางตางกนออกไป ซงสามารถจ าแนกไดเปน 2 ดาน คอ 1) ผลตางราคา เรยกวา ผลตางอตราคาแรงงานทางตรง และ 2) ผลตางปรมาณ เรยกวา ผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง เพอใหเขาใจสาเหตของผลตางคาแรงงงานทางตรงทงสองดาน สามารถอธบายและแสดงการค านวณในหวขอถดไป
2.1. ผลตางอตราคาแรงงานทางตรง
ผลตางอตราคาแรงงานทางตรง (Direct Labor Rate Variance) เปนการหาผลตางระหวางอตราคาแรงจรงตอชวโมงกบอตราคาแรงมาตรฐาน คณกบจ านวนชวโมงแรงงานทใชในการผลตจรง โดยสามารถแสดงการค านวณ ไดดงน
ผลตางอตราคาแรง = (อตราคาแรงจรงตอชวโมง – อตราคาแรงมาตรฐานตอชวโมง) x จ านวนชวโมงแรงงานทเกดขนจรง
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 27
ตวอยางท 7.14
จากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด ตามตวอยางท 7.12 สามารถค านวณผลตางอตราคาแรงงานทางตรงไดดงน ผลตางอตราคาแรง = (อตราคาแรงจรงตอชวโมง* – อตราคาแรงมาตรฐาน) x จ านวนชวโมงแรงงานทเกดขนจรง = (41 – 40) x 34,200 ชวโมง = 34,200 บาท (เปนผลตางไมนาพอใจ) *อตราคาแรงจรงตอชวโมง = 1,402,200 บาท /34,200 ชวโมง
= 41 บาทตอชวโมง
จากการวเคราะหผลตางอตราคาแรงงานทางตรง จะเหนวา บรษทมผลตางทไมนาพอใจ เทากบ 34,200 บาท เนองจากอตราคาแรงจรง สงวา อตราคาแรงมาตรฐาน อาจมสาเหตเนองจากรฐบาลมการก าหนดอตราคาจางขนต าใหม ใหเพมสงขน หรอการเรยกรองการเพมอตราคาแรงของสหภาพแรงงาน หรอผบรหารมนโยบายเพมคาแรง เปนตน
2.2. ผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง
การค านวณผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง (Direct Labor
Quantity Variance หรอ Direct Labor Efficiency Variance) จะแสดงใหเหนถงประสทธภาพการท างานในกระบวนการผลต ส าหรบการใชจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงวาแตกตางจากมาตรฐานหรอไม โดยแสดงการค านวณไดดงน
ผลตางประสทธภาพการท างาน = (จ านวนชวโมงแรงงานจรง – จ านวนชวโมงแรงงานมาตรฐาน) x อตราคาแรงมาตรฐาน
การบญชตนทน 2
7 - 28
ตวอยางท 7.15
จากขอมลของบรษท รกษไทย จ ากด สามารถค านวณผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง ไดดงน
ผลตางประสทธภาพการท างาน = (จ านวนชวโมงจรง – จ านวนชวโมงมาตรฐาน*) x อตราคาแรงมาตรฐาน
= (34,200 – 32,400) x 40
= 72,000 บาท (เปนผลตางทไมนาพอใจ)
*จ านวนชวโมงมาตรฐาน = 18,000 ใบ x 1.8 ชวโมง
จากการวเคราะหผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง จะเหนวา บรษทมผลตางทไมนาพอใจ เทากบ 72,000 บาท บาท เนองจากจ านวนชวโมงทใชในการผลตจรง สงวา จ านวนชวโมงมาตรฐาน ซงอาจมสาเหตเนองจากการท างานทไมมประสทธภาพของพนกงาน คนงานขาดความช านาญ หรอทกษะในการท างาน ท าใหใชเวลาในการผลตสงกวามาตรฐาน มการเปลยนแปลงแบบการผลต หรอผจดการไมมการควบคมการท างานของพนกงาน เปนตน
จากการวเคราะหผลตางอตราคาแรงงานทางตรงและผลตางประสทธภาพการท างานของแรงงานทางตรง สามารถค านวณหาผลตางคาแรงงานทางตรงรวม ไดดงน
ผลตางคาแรงงานทางตรงรวม ประกอบดวย
ผลตางอตราคาแรงงานทางตรง 34,200 บาท (U) ผลตางประสทธภาพการท างาน 72,000 บาท (U)
รวม 106,200 บาท (U)
F = ผลตางนาพอใจ (Favorable Variance)
U = ผลตางไมนาพอใจ (Unfavorable Variance)
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 29
3. ผลตางคาใชจายการผลต
ผลตางคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Variance) เปนผลตางทเกดจากความแตกตางกนระหวางคาใชจายการผลตจรง และคาใชจายการผลตจดสรรรวม โดยการวเคราะหผลตาง สวนทเปนคาใชจายการผลตผนแปร จะใชหลกการเดยวกบการวเคราะหผลตางวตถดบทางตรงรวม และผลตางคาแรงงานทางตรงรวม การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตรวม สามารถพจารณา ได 4 ลกษณะ คอ การวเคราะหคาใชจายการผลตแบบ 1 ผลตาง 2 ผลตาง 3 ผลตาง และ 4 ผลตาง ซงส าหรบบทนจะกลาวถงเฉพาะ การวเคราะหแบบ 1 ผลตาง และ 2 ผลตางเทานน ดงนน ผลตางคาใชจายการผลต สามารถวเคราะห ได 2 แบบ คอ 1) ผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว และ 2)
ผลตางคาใชจายการผลตแบบสองผลตาง
เพอใหเขาใจเกยวกบการหาผลต างคาใชจายการผลตทงสองแบบ จะอธบายรายละเอยด แตละหวขอตามล าดบ
3.1. ผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว
การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว (One Way Analysis) เปนการหาผลตางระหวางระหวางคาใชจายการผลตทเกดขนจรง และคาใชจายการผลตมาตรฐานหรอทเรยกวา คาใชจายการผลตจดสรรรวม เปนการวเคราะหในภาพรวม เปนการอยางงาย ไมมความยงยาก สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน
โดยท คาใชจายการผลตจดสรร สามารถค านวณ ไดดงน
เพอใหเขาใจเกยวกบการหาผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว จะขอแสดงการค านวณและยกตวอยางประกอบ ดงแสดงในตวอยางท 7.16
ผลตางคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตจรง – คาใชจายการผลตจดสรร
คาใชจายการผลตจดสรร = อตราคาใชจายการผลตจดสรร x จ านวนระดบกจกรรมมาตรฐาน
การบญชตนทน 2
7 - 30
ตวอยางท 7.16
จากขอมลตามตวอยางท 7.9 และ 7.12 บรษท รกษไทย จ ากด สามารถวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว ไดดงน
ผลตางคาใชจายการผลต = คาใชจายการผลตจรง – คาใชจายการผลตจดสรร* = (352,800 + 259,200) – 648,000 = 36,000 บาท (เปนผลตางทนาพอใจ)
*คาใชจายการผลตจดสรร= อตราคาใชจายการผลตจดสรร x จ านวนระดบกจกรรมมาตรฐาน
= (720,000 / 36,000 ชวโมง) x 34,200
= 20 บาทตอชวโมง x 34,200
= 648,000 บาท
จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต จะเหนวา บรษทมผลตางทนาพอใจ เทากบ
36,000 บาท บาท เนองจากคาใชจายการผลตจรงทงสวนทเปนผนแปรและคงท ต ากวา คาใชจายการผลตมาตรฐาน แสดงวาผบรหารมการควบคมคาใชจายการผลตทเกดขนไมใหเกนจากทวางแผนเอาไว แตอยางไรกตาม สงทผบรหารควรพจารณาคอ การก าหนดมาตรฐานอาจจะต ากวาทควรจะเปน กเปนได
3.2. ผลตางคาใชจายการผลตแบบ 2 ผลตาง
การวเคราะหคาใชจายการผลตแบบ 2 ผลตาง เปนการจ าแนกผลตางออกเปน 2 ลกษณะ คอ ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ และผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต สามารถอธบายแตละดาน ไดดงน
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 31
3.2.1. ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ
ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ (Budget Variance) เปนผลตางระหวางคาใชจายการผลตทเกดขนจรงกบคาใชจายทเกดขนตามงบประมาณยดหยน ณ ปรมาณการผลตทวางแผนไว หรอเรยกวา งบประมาณยดหยน ณ ระดบการผลตมาตรฐาน การค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ สามารถค านวณไดดงน
เพอใหเขาใจในการค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ จะขอยกตวอยางและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 7.17
ตวอยางท 7.17
จากขอมลตามตวอยางท 7.12 บรษท รกษไทย จ ากด มก าลงการผลตปกตเทากบ 20,000 ใบ หรอคดเปนจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 36,000 ชวโมง ในขณะทมจ านวนชวโมงจรงทเกดขน เทากบ 34,200 ชวโมง และชวโมงแรงงานมาตรฐาน เทากบ 32,400 ชวโมง
ดงนน สามารถจดท างบประมาณยดหยน แตละระดบกจกรรม ไดดงน บรษท รกษไทย จ ากด
งบประมาณคาใชจายการผลตยดหยน
ประจ าเดอน…………………….25X1
หนวย : บาท
ระดบกจกรรม ตนทนตอหนวย
ระดบการผลต
มาตรฐาน
ระดบการผลตจรง
ระดบการผลตปกต
ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) 32,400 34,200* 36,000
คาใชจายการผลต :-
คาใชจายการผลตผนแปร @12 388,800 352,800 432,000
คาใชจายการผลตคงท 288,000 259,200 288,000
676,800 612,000 720,000
ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ
= คาใชจายการผลตจรง – งบประมาณคาใชจายการผลตตามชวโมงมาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง
การบญชตนทน 2
7 - 32
จากขอมลขางตน บรษท รกษไทย จ ากด สามารถค านวณหาผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ ไดดงน
ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ
= คาใชจายการผลตจรง – งบประมาณคาใชจายการผลตตามชวโมงมาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง = 612,000 – 676,800*
= 64,800 บาท (ผลตางทนาพอใจ)
*มาจากงบประมาณยดหยน ณ ระดบชวโมงแรงงานทางตรง 34,200 ชวโมง
จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต จะเหนวา บรษทมผลตางทนาพอใจ เทากบ
64,800 บาท เนองจากคาใชจายการผลตจรงทงสวนทเปนผนแปรและคงท ต ากวา คาใชจายการผลต ณ ระดบชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน 34,200 ชวโมง
3.2.2. ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต
ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต (Production Volume Variance) เปนผลตางระหวางจ านวนชวโมงแรงงาน ณ ก าลงการผลตปกต กบจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง คณดวยอตราคาใชจายการผลตคงทจดสรร ซงในสวนนจะท าใหคาใชจายการผลตคงทตามทบรษทจดสรรไวมจ านวนนอยกวาหรอมากกวางบประมาณคาใชจายการผลต ณ ก าลงการผลตปกต การค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต สามารถค านวณไดดงน
เพอใหเขาใจในการค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต จะขอยกตวอยางและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 7.18
ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต
= จ านวนชวโมงแรงงาน ณ ก าลงการผลตปกต – จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง x อตราคาใชจายการผลตคงทจดสรร
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 33
ตวอยางท 7.18
จากขอมล บรษท รกษไทย จ ากด มก าลงการผลตปกตเทากบ 20,000 ใบ หรอคดเปนจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเทากบ 36,000 ชวโมง ในขณะทมจ านวนชวโมงจรงทเกดขน เทากบ 34,200 ชวโมง และชวโมงแรงงานมาตรฐาน เทากบ 32,400 ชวโมง
ดงนน จะสามารถค านวณผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต ไดดงน ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต
= จ านวนชวโมงแรงงาน ณ ก าลงการผลตปกต – จ านวนชวโมงแรงงาน
มาตรฐาน ณ ระดบการผลตจรง x อตราคาใชจายการผลตคงทจดสรร = (36,000 – 32,400) x 8
= 28,800 บาท (เปนผลตางไมนาพอใจ)
จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต จะเหนวา บรษทมผลตางทไมนาพอใจ เทากบ 28,800 บาท เนองจากบรษทผลตกระเปาต ากวาก าลงการผลตปกต หรอเปนใชก าลงการผลตของเครองจกรทมอยไมเตมท จงท าใหเกดก าลงการผลตวางเปลาเกดขน แสดงวามการใชประโยชนของเครองจกรนอยกวาทควรจะเปน
จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ และผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต สามารถค านวณหาผลตางคาใชจายการผลตรวม ไดดงน
ผลตางคาใชจายการผลตรวม ประกอบดวย
ผลตางคาใชจายการผลตดานงบประมาณ 64,800 บาท (F) ผลตางคาใชจายการผลตดานก าลงการผลต 28,800 บาท (U)
รวม 36,000 บาท (F)
F = ผลตางนาพอใจ (Favorable Variance)
U = ผลตางไมนาพอใจ (Unfavorable Variance)
ขอสงเกต :
จากการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตแบบสองผลตาง คอผลตางดานงบประมาณ และผลตางดานก าลงการผลต แตเมอรวมกนแลว จะเทากบผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยวเสมอ
การบญชตนทน 2
7 - 34
สรป
งบประมาณยดหยนเปนงบประมาณทจดท าขนส าหรบหลายระดบของฐานกจกรรมเพอจะไดน าขอมลไปใชในการเปรยบเทยบกบผลการด าเนนงานจรง การจดท างบประมาณยดหยนจะมความสมพนธกบการก าหนดตนทนมาตรฐาน ซงการก าหนดตนทนมาตรฐานเปนประโยชนในดานการวางแผนส าหรบผบรหาร ชวยในการก าหนดราคาสนคา สามารถค านวหาตนทนตอหนวยได ถงแมจะยงไมมการผลตกตาม ชวยในเรองการประเมนผลการปฏบตงาน และใชในการควบคม เปนตน ในการก าหนดตนทนมาตรฐานนน กจการจะก าหนดส าหรบรายการตนทนการผลตทกรายการ ไดแก ตนทนวตถดบทางตรง มาตรฐาน ตนทนคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน และคาใชจายการผลตมาตรฐาน
การก าหนดตนทนมาตรฐาน ตองค านงถงปจจยหลายอยางเพอประกอบการก าหนดตนทนมาตรฐาน เพอไมใหสงหรอต าเกนไป เนองจากตนทนมาตรฐาน จะตองน าไปใชในเปรยบเทยบกบผลการด าเนนงานจรงวาเกดผลตางในลกษณะใด อาจเปนผลตางทนาพอใจ (F)
หรอ ผลตางทไมนาพอใจ (U) ถาเปนผลตางทนาพอใจแสดงวาตนทนจรงเกดขนนอยกวาตนทนมาตรฐาน แตในทางตรงกนขามถาเปนผลตางทไมนาพอใจ แสดงวาตนทนจรงมากกวาตนทนมาตรฐาน อยางไรกตามไมวาจะเปนผลตางประเภทใด ผบรหารตองน ามาวเคราะหหาสาเหตของผลตางในทกกรณ
ซงผลตางของตนทนการผลต จะสามารถแบงไดเปน 3 ผลตาง ไดแก ผลตางวตถดบทางตรง ผลตางคาแรงงานทางตรง และผลตางคาใชจายการผลต ซงแตละผลตางสามารถแยกไดเปน 2 ลกษณะ คอ ผลตางดานราคา และผลตางดานปรมาณ
แตส าหรบผลตางคาใชจายการผลต อาจค านวณหาผลตางได หลายแบบ อาจเปนการหาผลตางแบบผลตางเดยว หรอ สองผลตาง นนคอ มผลตางดานงบประมาณและผลตางดานก าลงการผลต เมอกจการทราบวามผลตางเกยวกบปจจยการผลตดานใดบาง กจการกสามารถน าขอมลทไดไปวางแผนและท าการแกไข หรอปรบปรงการท างาน และหาคนรบผดชอบ และน าขอมลเหลานไปใชในการประเมนผลการปฏบตงานตอไป
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 35
แบบฝกหด
ขอ 1. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบตนทนมาตรฐานของวตถดบทางตรง เพอน ามาใชเปนขอมลตนทนการผลตสนคาของบรษท สหพฒนการคา จ ากด ในป 25X1
วตถดบ 5 กโลกรม ราคากโลกรมละ 40 บาท เทากบ 200 บาทตอการผลตสนคาส าเรจรป 1 หนวย
ในระหวางเดอนพฤษภาคม 25X1 บรษทไดท าการผลตสนคาทงสน 5,000 หนวย และมตนทนทเกดขนจรงเกยวกบวตถดบ ดงน
ซอวตถดบ 27,000 กโลกรม ราคากโลกรมละ 41 บาท
เบกใชวตถดบ 26,000 กโลกรม
ใหท า 1. ค านวณผลตางดานราคาวตถดบทางตรง และผลตางปรมาณการใชวตถดบทางตรง 2. ค านวณผลตางรวมวตถดบทางตรง
ขอ 2. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบตนทนมาตรฐานในสวนของการใชวตถดบเพอการท าการผลต
คกกชนดหนงของบรษท เอสแอนดพ จ ากด ในป 2561
วตถดบ (แปง) 2 ถง ราคาถงละ 50 บาท ราคารวม 100 บาท ตอการผลตคกก 1 กลอง ในระหวางเดอนมถนายน 2559 บรษทไดท าการผลตคกกทงสน 4,000 กลอง และมตนทนทเกดขนจรงเกยวกบวตถดบ ดงน
ซอวตถดบ 10,000 ถง ราคาถงละ 52 บาท เบกใชวตถดบ 10,000 ถง
ใหท า 1. ค านวณผลตางดานราคาและผลตางดานปรมาณของวตถดบทางตรง 2. ค านวณผลตางรวมเกยวกบวตถดบทางตรง
ขอ 3. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบตนทนมาตรฐานของคาแรงงานทางตรง เทากบชวโมงละ 37.50 บาท เวลาทใชในการผลตสนคามาตรฐานตอหนวยของสนคาส าเรจรปเทากบ 3 ชวโมง ปรมาณการผลตจรงเทากบ 2,500 หนวย ระหวางเวลาทท าการผลต ใชเวลาในการผลตจรงเทากบ 8,000 ชวโมง อตราคาจางแรงงานจรง ชวโมงละ 38 บาท
ใหท า 1. ค านวณผลตางดานอตราคาแรงงานทางตรงและผลตางดานประสทธภาพการท างาน
ของแรงงานทางตรง 2. ค านวณผลตางรวมคาแรงงานทางตรง
การบญชตนทน 2
7 - 36
ขอ 4. บรษท เอสแอนดพ จ ากด มขอมลเกยวกบอตราคาแรงงานทางตรงมาตรฐาน เทากบชวโมงละ 20 บาท เวลาทใชส าหรบการผลตมาตรฐานตอกลองของคกก ใชเวลา 1.5 ชวโมง ปรมาณการผลตคกก เทากบ 4,000 กลอง ระหวางงวดเวลาทใชไปจรงจ านวน 5,800 ชวโมง อตราคาจางแรงงานทจายจรง ชวโมงละ 25 บาท
ใหท า 1. ค านวณผลตางดานอตราคาจางแรงงานทางตรง และผลตางดานประสทธภาพการ
ท างาน
2. ค านวณผลตางรวมเกยวกบคาแรงงานทางตรง
ขอ 5. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบจ านวนแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตมาตรฐานตอการผลตสนคาส าเรจรป 1 หนวย ณ ระดบการผลตท 10,000 หนวย ของบรษท อดมการคา จ ากด
สนคาส าเรจรป 1 หนวย ใชแรงงานทางตรง 4 ชวโมง อตราคาใชจายการผลต 5 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง ในระหวางเดอนมถนายน 25x1 บรษทท าการผลตสนคาส าเรจรปทงสน 8,000 หนวย
มจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 30,000 ชวโมง และมคาใชจายการผลตเกดขนจรงเทากบ 175,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาผลตางคาใชจายการผลต (แบบผลตางเดยว) 2. อธบายสาเหตของผลตางคาใชจายการผลตในขอ 1
ขอ 6. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบจ านวนแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตมาตรฐานตอการผลตสนคาส าเรจรป 1 หนวย ณ ระดบการผลตท 20,000 หนวย ของบรษท ABC จ ากด
สนคาส าเรจรป 1 หนวย ใชชวโมงแรงงานทางตรง 4 ชวโมง อตราคาใชจายการผลต 5 บาท ตอชวโมงแรงงานทางตรง ในระหวางเดอนมถนายน 2559 บรษทมการผลตสนคาส าเรจรปไดทงสน 18,000
หนวย มจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 71,000 ชวโมง และมคาใชจายการผลตเกดขนจรงทงสน 337,250 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาผลตางคาใชจายการผลต (ผลตางเดยว) 2. อธบายสาเหตของการเกดผลตางคาใชจายการผลต
บทท 7 งบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง 7 - 37
ขอ 7. บรษท ฟาประทาน จ ากด มขอมลเกยวกบคาใชจายการผลตมาตรฐานในการผลตสนคา หนงหนวย ดงน
คาใชจายการผลตผนแปร (0.50 ชวโมง อตราชวโมงละ 10 บาท) 5.0 บาท
คาใชจายการผลตคงท (0.50 ชวโมง อตราชวโมงละ 7 บาท) 3.5 บาท
รวมคาใชจายการผลตตอหนวย 8.5 บาท
ณ ระดบการผลตปกต 5,000 หนวย หรอเทากบ 2,500 ชวโมง ระหวางป 25x1 มตนทนคาใชจายการผลตทเกดขนจรง ดงน คาใชจายการผลตผนแปร 27,500 บาท
คาใชจายการผลตคงท 18,500 บาท
จ านวนสนคาทผลต 5,500 หนวย
ใหท า 1. ค านวณหาผลตางดานงบประมาณ และอธบายถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 2. ค านวณหาผลตางดานก าลงการผลต และอธบายถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 3. ค านวณหาผลตางรวมเกยวกบคาใชจายการผลต
4. ค านวณหาผลตางคาใชจายการผลต (แบบผลตางเดยว)
ขอ 8. บรษท อดรฟาไทย จ ากด มขอมลเกยวกบคาใชจายการผลตมาตรฐานตอ 1 หนวยของสนคาส าเรจรป ดงน
คาใชจายการผลตผนแปร (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 0.8 บาท) 1.6 บาท
คาใชจายการผลตคงท (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 1 บาท) 2.0 บาท
รวมคาใชจายการผลตตอหนวย 3.6 บาท
จ านวนหนวยทผลตจรง 3,200 หนวย
ณ ระดบการผลตปกต 3,000 หนวย หรอเทากบ 6,000 ชวโมงปกต ระหวางป 2559 มคาใชจายการผลตทเกดขนจรงดงน
คาใชจายการผลตผนแปร 5,000 บาท คาใชจายการผลตคงท 6,100 บาท
ใหท า 1. ค านวณหาผลตางดานงบประมาณ และอธบายเหตผลถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 2. ค านวณหาผลตางดานก าลงการผลต และอธบายเหตผลถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 3. ค านวณหาผลตางรวมเกยวกบคาใชจายการผลต
การบญชตนทน 2
7 - 38
ขอ 9. บรษท ผาไทย จ ากด ท าการผลตกระเปาผาฝายทอมอ โดยกจการตองการประมาณการตนทนผลตภณฑ พรอมทงน าขอมลทไดไปใชในการประเมนผลการปฏบตงานของปทผานมา โดยใชหลกการวเคราะหผลตางมาชวยในการตดสนใจ โดยมขอมลตนทนมาตรฐานและตนทนจรงทเกยวของในการผลตกระเปาผาฝายทอมอ (ณ ระดบการผลตปกต 6,000 ใบหรอ จ านวนชวโมงแรงงานมาตรฐานเทากบ 12,000 ชวโมง) ดงน
ตนทนมาตรฐานตอหนวย: บาท
วตถดบทางตรง (ผาฝายทใชในการผลตตอใบ 1.5 เมตร เมตรละ 80 บาท) 120 คาแรงงานทางตรง (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 22 บาท) 44
คาใชจายการผลต
ผนแปร (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 8 บาท) 16
คงท (จ านวนชวโมงทใชตอใบ 2 ชวโมง ชวโมงละ 10 บาท) 20
รวมตนทนผลตภณฑตอหนวย 200
ขอมลตนทนจรงทเกดขนระหวางป
1) บรษทผลตกระเปาผาฝายทอมอจ านวน 5,000 ใบ
2) บรษทซอผาฝาย จ านวน 8,000 เมตร ราคาเมตรละ 82 บาท เบกใชในกระบวนการผลต จ านวน 7,600 เมตร
3) จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงใชไปจรงจ านวน 10,500 ชวโมง โดยจายคาแรงงานงานทางตรงจ านวน 246,750 บาท
4) คาใชจายการผลตทเกดขนจรง ประกอบดวย
คาใชจายการผลตผนแปร จ านวน 95,000 บาท
คาใชจายการผลตคงท จ านวน 120,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณผลตางวตถดบทางตรง และอธบายถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 2. ค านวณผลตางคาแรงงานทางตรง และอธบายถงสาเหตทท าใหเกดผลตาง 3. ค านวณผลตางคาใชจายการผลตแบบผลตางเดยว และแบบ 2 ผลตาง และอธบายถง
สาเหตทท าใหเกดผลตาง
บทท 8
การก าหนดราคาผลตภณฑ
การก าหนดราคาผลตภณฑ (Product Pricing) ของธรกจใดธรกจหนง ไมวาจะเปนธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจการผลต การตงราคาผลตภณฑถอเปนการตดสนใจประเดนส าคญอกประเดนหนงของผบรหาร การตดสนใจทเกยวกบการก าหนดราคาผลตภณฑถอเปนการตดสนใจระยะสน (Short – term Decision) เพราะการทกจการจะสามารถท าก าไรไดตามเปาหมายหรอไมนน ขนอยกบการตงราคาของผลตภณฑหรอการบรการวามความเหมาะสม ครอบคลมตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทเกยวของกบการผลตรวมไปถงคาใชจายในการด าเนนงานอนๆ ทจดสรรหรอปนสวนเขาสผลตภณฑหรอการบรการนนหรอไม
โดยทวไปผลตภณฑทมขายอยแลวในทองตลาด มกมราคาขายของผลตภณฑทถกก าหนดโดยตลาดอยแลว ราคานถกเรยกวา ราคาตลาด (Market Price) ผขายผลตภณฑในลกษณะนไมสามารถขายสนคาในราคาทเกนกวาราคาตลาดได สนคาในลกษณะน เชน สนคาอปโภคบรโภค อาหาร สนคาทางการเกษตร เปนตน แตอยางไรกตาม อาจมสนคาบางประเภททมความแตกตางจากสนคาทมในทองตลาดอยางชดเจน หรอเปนสนคาทไมเคยมขายในทองตลาดมากอน ผขายอาจเปนผก าหนดราคาขายเอง เพราะไมมราคาตลาดของผลตภณฑชนดนนๆ แตผขายตองระมดระวงในการก าหนดราคาผลตภณฑ นนกคอ ไมใหราคาขายสงเกนไป จนท าใหผซอสนคาซอสนคานอยราย หรอไมซอสนคาเลย และในท านองเดยวกน กไมควรก าหนดราคาผลตภณฑทต าเกนไป ถงแมผขายจะสามารถขายสนคาไดจ านวนมาก แตอาจท าใหผขายขาดทนจากการขายสนคาได ดงนน สนคาบางประเภทผขายไมมอสระในการตงราคาสนคา ผขายจงไปใชกลยทธในดานการควบคมตนทนของผลตภณฑแทน ซงเรยกวา ตนทนตามเปาหมาย (Target Costing) ซงแตละหวขอจะอธบายในรายละเอยดตอไป
ปจจยหลกทมอทธพลตอการก าหนดราคาผลตภณฑ
ปจจยส าคญทผบรหารตองค านงถงเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจในการก าหนดราคาผลตภณฑ สามารถแบงไดเปน 4 ปจจย ไดแก ลกคา คแขง ตนทน และปจจยอนๆ (ปรบปรงจาก Horngren, et al. 2015 : 539 - 540)
การบญชตนทน 2
8 - 2
1. ลกคา
ปจจยส าคญทมผลตอการก าหนดราคาผลตภณฑปจจยแรก คอ ลกคา (Customers)
เนองจากความตองการของลกคา (Customer Demand) เปนสงทมอทธพลมากตอการก าหนดราคาขายของผลตภณฑนนๆ ถาลกคามความตองการสนคามากธรกจสามารถตงราคาสนคาไดคอนขางสง แตความตองการสนคาในทองตลาดจะมากหรอนอยจะขนอยกบปจจยอนๆ ทลกคาใหความสนใจ เชน ลกษณะของสนคา คณภาพของสนคา หรอเปนสนคาทตอบสนองความตองการของลกคาได สนคาทลกคามความตองการสง เชน โทรศพทมอถอบางยหอ iPhone จะเหนไดวาสนคาชนดน มคณภาพด ผขายสามารถตงราคาสนคาไดสงมากเมอเทยบกบโทรศพทยหออน ลกคายอมจายเงนในราคาทสงถาหากสนคานนมคณภาพทดหรอสามารถตอบสนองความตองการในการใชงานได
2. คแขง
ปจจยทส าคญนอกเหนอจากลกคาแลวยงมปจจยดานคแขง (Competitors) ทมผลตอการก าหนดราคาผลตภณฑ เพราะถากจการมการขายสนคาทมลกษณะคลายคลงกบคแขง เชน มคณภาพทใกลเคยงกน ตอบสนองความตองการของลกคาไดเหมอนกน ถาเปนเชนนกจการไมสามารถตงราคาสนคาไดสงเกนกวาราคาสนคาของคแขงได เพราะลกคาอาจไปซอสนคาของคแขงแทนการซอสนคาของกจการ
3. ตนทน
ปจจยส าคญอกปจจยหนงทมผลตอการก าหนดราคาผลตภณฑ คอ ตนทน (Costs) ซงตนทนมผลตอการตงราคาขายของผลตภณฑแตละประเภทของกจการ เนองจากตนทนถอวาเปนสวนประกอบพนฐานในการตงราคาสนคา ตนทนทเกยวของกบการใหบรการลกคาหรอการผลตสนคา ประกอบดวย ตนทนทเกยวของกบการผลต เชน วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต และตนทนทไมเกยวของกบการผลตสนคาทงทเปนตนทนประเภทผนแปรและคงท ซงไดแก คาใชจายในการด าเนนงานอน ๆ เชน คาเชาราน คาน าคาไฟ เงนเดอนพนกงานในแผนกตางๆ คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน คาเบยประกนภย เปนตน ดงนน จะเหนไดวาตนทนมหลายหลายประเภท เพอใหกจการมผลก าไรตามเปาหมาย จงมความจ าเปนทกจการสามารถระบไดวาผลตภณฑแตละชนดมตนทนอะไรเกยวของบาง กอนทจะน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจเพอก าหนดราคาผลตภณฑตอไป แตอยางไรกตามตนทนจะมลกษณะแตกตางกนไปขนอยกบประเภทของธรกจ เชน ธรกจบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจผลตสนคา
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 3
4. ปจจยอนๆ
นอกจากทกลาวมาแลวขางตน อาจมปจจยอนๆ ทมผลกระทบตอการตงราคาผลตภณฑ เชน ประเภทของผลตภณฑ ถากจการขายสนคาทมลกษณะเหมอนกบคแขงขนรายอน การตงราคาสนคาจะไมสามารถตงราคาไดสงกวาทองตลาด แตถาเปนสนคาทมความแตกตางจากคแขง หรอเปนสนคาประเภทใชนวตกรรมใหมๆ ธรกจสามารถตงราคาสนคาไดสงกวาตลาดได หรอเปนปจจยเกยวกบนโยบายภาครฐ สนคาทอยในประเภทสนคาควบคม เชน สนคาอปโภคบรโภคหลายรายการ กจการไมสามารถตงราคาไดเอง ตองค านงถงกฎหมายหรอนโยบายของรฐบาล ตวอยางสนคาทเปนสนคาควบคม เชน ขาวเปลอก ขาวสาร นมผง นมสด ยารกษาโรค น ามนเชอเพลง เปนตน
แนวคดพนฐานในการก าหนดราคาผลตภณฑ
แนวคดพนฐานทธรกจน ามาใชส าหรบการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ นนคอ การก าหนดราคาขายโดยรวมสวนบวกเพมจากตนทน หรอราคาขายของผลตภณฑ ประกอบดวยตนทนผลตภณฑ (Product Costs) บวกดวยสวนบวกเพมของตนทนรวมเขากบตนทนของผลตภณฑ การก าหนดราคาตามแนวคดน เรยกวา การก าหนดราคาขายบวกสวนเพมจากตนทน (Cost – Plus Pricing) ซงตนทนผลตภณฑจะเทากบเทาใดนนขนอยกบวากจการใชฐานการค านวณตนทนผลตภณฑวธใด ซงจะกลาวถงในหวขอถดไป
สวนบวกเพม (Mark Up) หมายถง สวนตางระหวางราคาขายของสนคาและตนทนของผลตภณฑนนๆ โดยสวนใหญแลว สวนทบวกเพมมกจะก าหนดเปนอตรารอยละของตนทนของผลตภณฑ ดงนน การก าหนดราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณได ดงน
โดยท สวนบวกเพม สามารถค านวณ ไดดงน
เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการก าหนดราคาผลตภณฑโดยบวกสวนเพมของตนทนแตละวธ สามารถอธบายและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 8.1 ดงน
ราคาขายผลตภณฑ (บาท) = ตนทนผลตภณฑ + สวนบวกเพม
สวนบวกเพม (บาท) = ตนทนผลตภณฑ x อตราสวนบวกเพม
การบญชตนทน 2
8 - 4
ตวอยางท 8.1
รานอนรกษไทย ตองการก าหนดราคาผลตภณฑแตละชนด โดยใชนโยบายการตงราคาสนคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน ซงก าหนดใหอตราสวนบวกเพม (Mark Up Percentage)
เทากบ 40% ของตนทนผลตภณฑแตละประเภททบรษทซอมาจ าหนาย โดยมรายละเอยดเกยวกบผลตภณฑและราคาทน ดงน ประเภทของผลตภณฑ ราคาทนของผลตภณฑ
(บาทตอหนวย)
กระเปาผาฝาย 280
เสอยอมคราม 300
กระโปรงผายอมคราม 350
กางเกงผาขาวมา 250
จากขอมลขางตนเจาของรานตองการก าหนดราคาผลตภณฑทง 4 ประเภทโดยใชนโยบายการก าหนดราคาสนคาขางตน
วธการค านวณ
จากแนวคดการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ ดงน
ราคาขายของกระเปาผาฝาย = 280 + (280 x 40%)
= 280 + 112
= 392 บาทตอหนวย
ราคาขายของเสอยอมคราม = 300 + (300 x 40%)
= 300 + 120
= 420 บาทตอหนวย
ราคาขายของกระโปรงผายอมคราม = 350 + (350 x 40%)
= 350 + 140
= 490 บาทตอหนวย
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑ + สวนบวกเพม
= ตนทนผลตภณฑ + (ตนทนผลตภณฑ x อตรารอยละสวนบวกเพม)
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 5
ราคาขายของกางเกงผาขาวมา = 250 + (250 x 40%)
= 250 + 100
= 350 บาทตอหนวย
จากการค านวณขางตนจะเหนไดวา เมอเจาของรานบวกสวนบวกเพมในอตรา 40%
จากตนทนผลตภณฑ ท าใหผลตภณฑแตละประเภทมราคาขายตอหนวย ของกระเปาผาฝาย 392 บาท เสอยอมคราม 420 บาท กระโปรงผายอมคราม 490 บาท และกางเกงผาขาวมา 350
บาท
ประเดนส าคญทมผลกระทบตอการก าหนดราคาผลตภณฑ
ประเดนส าคญทเกยวของกบการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ จะม 2 ประเดนหลก คอ 1) ตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาผลตภณฑควรเปนตนทนประเภทใด และ 2) อตราสวนเพมควรก าหนดอยางไร (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558) ส าหรบตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาขาย จะมตนทนใดเปนสวนประกอบบางนน ขนอยกบวธการค านวณตนทนผลตภณฑวากจการจะใชวธใดในการค านวณ ซงแตละวธกมสวนประกอบของตนทนทรวมอยในตนทนผลตภณฑแตกตางกน และประเดนเรองอตราสวนเพมจะก าหนดอยางไรนน ขนอยกบนโยบายของบรษทแตละแหง รวมถงวธการทใชในการก าหนดราคาผลตภณฑ ซงแตละประเดนจะอธบายรายละเอยด ดงน
1. วธการค านวณตนทนผลตภณฑทใชเปนฐานในการก าหนดราคาผลตภณฑ
การก าหนดราคาสนคาโดยใชตนทนเปนฐานในการค านวณ (Cost – Plus Pricing) เปนวธการทไดรบความนยมเปนอยางมาก เนองจากสนคามหลายประเภท บางประเภทเปนสนคามาตรฐาน บางประเภทเปนสนคาทรบค าสงซอพเศษ บางประเภทเปนสนคาทแตกตางกบสนคาทอยในทองตลาด ดงนน สวนประกอบของตนทนผลตภณฑทน ามาใชเปนฐานในการก าหนดราคาสนคาจงมความแตกตางกน แตโดยทวไปถากลาวถงตนทนผลตภณฑ จะประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทงผนแปรและคงท หรอรวมไปถง คาใชจายในการขายและบรหารทงผนแปรและคงท ดงนน ประเดนแรกทควรจะท าความเขาใจ กอนการก าหนดราคาสนคา คอ ตนทนทน ามาใชเปนฐานในการก าหนดราคาขายของสนคา จะประกอบไปดวยตนทประเภทใดบางนนจะขนอยกบวธการค านวณตนทนผลตภณฑ ซงวธการค านวณตนทนผลตภณฑสามารถแบงวธการค านวณได 4 วธ ไดแก 1) วธตนทนเตม (Full
Costing or Absorption Costing) 2) วธตนทนผนแปร (Variable Costing or Direct Costing) 3) วธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing) และ 4) วธตนทนรวม (Total Cost)
การบญชตนทน 2
8 - 6
เพอใหเขาใจเกยวกบสวนประกอบและวธการค านวณตนทนผลตภณฑทง 4 วธ สามารถอธบายรายละเอยดสวนประกอบของตนทนของแตละวธ ไดดงน
1.1. วธตนทนเตม
การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม (Full Costing) จะเปนการรวมตนทนการผลตทกประเภทไมวาจะเปนตนทนการผลตทงผนแปรและคงท รวมเขาสตวผลตภณฑ (Product Costs) ดงนน ตนทนการผลตวธตนทนเตม จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตทงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท สวนตนทนและคาใชจายอนๆ ทไมเกยวของกบการผลตจะถอวาเปนตนทนทเกดขนในแตละงวดบญชนนๆ หรอเรยกวา ตนทนประจ างวด หรอตนทนงวดเวลา (Period Costs) ซงประกอบดวย คาใชจายในการขายและบรหารทงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท
ดงนน สรปไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ประกอบดวย
ตนทนผลตภณฑ ตนทนประจ างวด
วตถดบทางตรง คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการขายและบรหารคงท คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายการผลตคงท
1.2. วธตนทนการผลตผนแปร
การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร (Variable Manufacturing Costing)
เปนการรวมตนทนการผลตเฉพาะสวนทมลกษณะเปนตนทนการผลตผนแปรเทานนรวมเขาสตวผลตภณฑ ดงนน ตนทนการผลตวธตนทนผนแปร จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตเฉพาะทเปนตนทนผนแปร สวนตนทนและคาใชจายอนๆ ทมลกษณะเปนตนทนคงทและคาใชจายในการด าเนนงานทงผนแปรและคงท จะถอวาเปนตนทนประจ างวด หรอตนทนงวดเวลา ซงตนทนเหลาน ประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารทงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงท
ดงนน สรปไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ประกอบดวย
ตนทนผลตภณฑ ตนทนประจ างวด
วตถดบทางตรง คาใชจายการผลตคงท คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายในการขายและบรหารคงท
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 7
1.3. วธตนทนผนแปรรวม
การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing) เปนการรวมตนทนเฉพาะสวนทเปนตนทนผนแปรทงหมดเทานนรวมเขาสตวผลตภณฑ โดยไมน าเอาตนทนคงทมารวมในตวผลตภณฑเลย ดงนน ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตเฉพาะทเปนตนทนผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารสวนทเปนตนทนผนแปรทงหมด สวนตนทนและคาใชจายอนๆ ทมลกษณะเปนตนทนคงท จะถอวาเปนตนทนประจ างวดทงหมด ซงไดแก คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารทเปนตนทนคงท
ดงนน สรปไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม ตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ประกอบดวย
ตนทนผลตภณฑ ตนทนประจ างวด
วตถดบทางตรง คาใชจายการผลตคงท คาแรงงานทางตรง คาใชจายในการขายและบรหารคงท คาใชจายการผลตผนแปร
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร
1.4. วธตนทนรวม
การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม (Total Costing) เปนการรวมตนทนและคาใชจายทกประเภททงทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงททงหมดรวมเขาสตวผลตภณฑ ดงนน ตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตทงทเปนตนทนผนแปรและคงท และคาใชจายในการขายและบรหารทเปนตนทนผนแปรและคงท ซงมผลท าให ไมมตนทนหรอคาใชจายใดเปนตนทนประจ างวดเลย เพราะตนทนทกรายการรวมอยในตนทนผลตภณฑหมดแลว
ดงนน สรปไดวาการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม ตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ประกอบดวย
ตนทนผลตภณฑ ตนทนประจ างวด
วตถดบทางตรง - ไมม - คาแรงงานทางตรง
คาใชจายการผลตผนแปร
คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร คาใชจายในการขายและบรหารคงท
การบญชตนทน 2
8 - 8
เพอใหเขาใจสวนประกอบของตนทนผลตภณฑทง 4 วธมากขน สามารถสรปสวนประกอบตนทนผลตภณฑของแตละวธ ดงแสดงในตารางท 8.1
ตารางท 8.1 สวนประกอบของตนทนผลตภณฑ
สวนประกอบของ
ตนทนผลตภณฑ
วธการค านวณตนทนผลตภณฑ
วธตนทนเตม วธตนทน
การผลต
ผนแปร
วธตนทน
ผนแปรรวม
วธตนทนรวม
วตถดบทางตรง
คาแรงงานทางตรง
คาใชจายการผลต
ผนแปร
คาใชจายการผลตคงท - -
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร
- -
คาใชจายในการขายและบรหารคงท
- - -
เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณตนทนผลตภณฑมากขน สามารถแสดงการค านวณตนทนผลตภณฑแตละวธ ดงแสดงในตวอยางท 8.2
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 9
ตวอยางท 8.2
บรษท นยมไทยการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายกระเปาทท าจากผาไทย โดยในปหนา บรษทมแผนทจะผลตกระเปาเพอจ าหนายจ านวน 10,000 ใบ โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลตและคาใชจายตางๆทเกยวกบการผลตและจ าหนายกระเปา ดงน ตนทนตอหนวย ตนทนรวม (บาทตอหนวย) (บาท)
วตถดบทางตรง 250
คาแรงงานทางตรง 100
คาใชจายการผลตผนแปร 80
คาใชจายการผลตคงท 600,000
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 50
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000
การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธการค านวณทง 4 วธ สามารถแสดงรายละเอยดการค านวณ ไดดงน
วธการค านวณ
การค านวณตนทนผลตภณฑ โดยใชฐานการค านวณตนทนทง 4 วธ สามารถค านวณไดดงน
สวนประกอบของ
ตนทนผลตภณฑ
วธการค านวณตนทนผลตภณฑ
วธตนทนเตม วธตนทน
การผลต
ผนแปร
วธตนทน
ผนแปรรวม
วธตนทนรวม
วตถดบทางตรง 250 250 250 250
คาแรงงานทางตรง 100 100 100 100
คาใชจายการผลต
ผนแปร 80 80 80 80
คาใชจายการผลตคงท 60 - - 60
การบญชตนทน 2
8 - 10
สวนประกอบของ
ตนทนผลตภณฑ
วธการค านวณตนทนผลตภณฑ
วธตนทนเตม วธตนทนการผลต
ผนแปร
วธตนทน
ผนแปรรวม
วธตนทนรวม
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร
- - 50 50
คาใชจายในการขายและบรหารคงท
- - - 75
ตนทนผลตภณฑตอหนวย 490 430 480 615
จากการค านวณตนทนผลตภณฑทง 4 วธ จะเหนไดวา ตนทนผลตภณฑตอหนวยวธตนทนเตม มตนทนตอหนวยเทากบ 490 บาท วธตนทนการผลตผนแปร เทากบ 430 บาท วธตนทนผนแปรรวม เทากบ 480 บาท และวธตนทนรวม เทากบ 615 บาท
2. การก าหนดอตราสวนเพม
การก าหนดราคาขายของผลตภณฑ นอกจากการค านวณตนทนผลตภณฑเปนประเดนส าคญตอการตงราคาผลตภณฑแลว ยงมประเดนของการก าหนดอตราสวนเพม ซงโดยทวไปอตราสวนเพมจะถกก าหนดโดยผบรหารของบรษทแตละแหง อาจใชประสบการณของผบรหารหรอสภาพแวดลอมภายนอกทมผลตอธรกจ แตโดยสวนใหญอตราสวนเพมดงกลาว ผบรหารตองก าหนดใหเพยงพอ หรอสามารถชดเชยตนทนในสวนทไมไดรวมอยในตนทนทใชเปนฐานในการค านวณตนทนผลตภณฑ เชน คาใชจายในการขายและบรหารทงหมด เพอใหการตงราคาผลตภณฑท าใหกจการมผลก าไรจากการด าเนนงานตามทตองการ ถาอตราสวนเพมไมสามารถชดเชยตนทนดงกลาวได จะสงผลใหกจการมผลขาดทนจากการด าเนนงานได โดยเฉพาะอยางยงถาหากกจการอยในธรกจทมการแขงขนทคอนขางสง ผลตภณฑหรอการบรการสามารถถกทดแทนดวยสนคาหรอการบรการทเปนของคแขง กจการจะไมสามารถก าหนดอตราสวนเพมไดสงมากนก
การก าหนดอตราสวนเพมทนยมใชสวนใหญ จะค านงถงตนทนและก าไรทตองการหรอผลตอบแทนทกจการตองการ ใชเปนฐานในการค านวณอตราสวนเพม โดยทก าไรทตองการสวนมากมาจากอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Return on Investment : ROI) ซงอตราผลตอบแทนดงกลาว มกถกก าหนดโดยผบรหารของบรษท หรออาจพจารณาจากอตรา
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 11
ผลตอบแทนจากการลงทนของบรษทอนๆ ทอยในอตสาหกรรมเดยวกน สวนการใชตนทนเปนฐานในการก าหนดอตราสวนเพม สามารถใชการค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชวธตนทนเตม วธตนทนผนแปร วธตนทนผนแปรรวม หรอวธตนทนรวม ดงไดอธบายไวแลวในหวขอขางตน
การค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน หรออาจใชอตราผลตอบแทนตอสนทรพย (Return on Assets : ROA) ทน ามาลงทนกได ซงผลตอบแทนดงกลาวเปนการวดประสทธภาพของกจการในการบรหารเงนของกจการหรอการบรหารสนทรพยของผบรหารแตละแผนกหรอหนวยงานยอยวามประสทธภาพหรอไม รวมถงการวดความสามารถการท าก าไรจากการลงทนในสนทรพยทลงทนไป ซงอตราผลตอบแทนจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน
หรอ การค านวณหาอตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม สามารถค านวณ ไดดงน
โดยท สนทรพยรวมถวเฉลย เปนการน าเอารายการสนทรพยรวมตนงวดและปลายงวดมารวมกนแลวหารดวย 2 เพอหาคาเฉลย ดงน
ส าหรบการก าหนดอตราสวนเพม (Markup Percentage) สามารถค านวณโดยใชสตรดงน
โดยท ผลตอบแทนจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน
อตราสวนเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + ตนทนทไมไดรวมอยในตนทนผลตภณฑ (% Markup) จ านวนหนวยผลต x ตนทนผลตภณฑตอหนวย
อตราผลตอบแทนจากการลงทน = ก าไรจากการด าเนนงาน
(ROI) เงนลงทน x 100
x 100
อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม = ก าไรจากการด าเนนงาน
(ROA) สนทรพยรวมถวเฉลย x 100
ผลตอบแทนจากการลงทน = อตราผลตอบแทนจากการลงทน (%) x เงนลงทน
สนทรพยรวมถวเฉลย = สนทรพยรวมตนงวด + สนทรพยรวมปลายงวด
2
การบญชตนทน 2
8 - 12
ถาในกรณทธรกจใชอตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม (ROA) ในการค านวณหาอตราสวนเพม จะค านวณผลตอบแทนตอสนทรพยรวมแทน โดยมสตรในการค านวณ ดงน
การก าหนดอตราสวนเพมจะมคดเปนจ านวนเทาใดนนขนอยกบอตราผลตอบแทนจากการลงทน หรออตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม และวธการค านวณตนทนผลตภณฑ ซงฐานทใชในการค านวณตนทนผลตภณฑ กจการอาจเลอกใชวธตนทนเตม วธตนทนผนแปร วธตนทนผนแปรรวม หรอวธตนทนรวม แลวแตวากจการมนโยบายการค านวณตนทนผลตภณฑวธใดเปนวธทเหมาะสมทสด
หลงจากทราบถงประเดนส าคญทมผลตอการก าหนดราคาขายของผลตภณฑแลว ซงไดแก วธการค านวณตนทนผลตภณฑ และการก าหนดอตราสวนเพม หลงจากนนกจการจะใชขอมลทงสองสวนไปค านวณหาราคาขายของผลตภณฑตอไป
วธการก าหนดราคาผลตภณฑ
การก าหนดราคาขายของผลตภณฑหรอการบรการโดยสวนใหญราคาขายตองสามารถชดเชยตนทนทเกดขนทงหมด หรอการก าหนดอตราสวนเพมตองมากพอทจะชดเชยตนทนอนๆ ทนอกเหนอจากตนทนการผลตหรอตนทนผลตภณฑ เพอใหกจการสามารถท าก าไรไดตามทผบรหารตองการ แตถาก าหนดอตราสวนเพมไมเพยงพอหรอไมสามารถชดเชยตนทนอนๆ ทนอกเหนอจากตนทนการผลต อาจมผลท าใหกจการมผลขาดทนได ซงการก าหนดราคาผลตภณฑสามารถค านวณได 3 วธ ไดแก 1) การก าหนดราคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน
(Pricing – based on Cost) 2) การก าหนดราคาโดยค านงถงก าไรทตองการ (Pricing – based
on Target Profit) และ 3) การก าหนดราคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Pricing – based on Return on Investment) ในการก าหนดราคาขายของผลตภณฑแตละวธ จะอธบายโดยละเอยดตามล าดบ ดงน
1. การก าหนดราคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน
การก าหนดราคาสนคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน (Pricing – based on Cost) เปนการตงราคาสนคาโดยใชขอมลตนทนผลตภณฑเปนฐานในการตงราคาสนคา แลวบวกสวนเพม (Markup) เขาไปในตนทนของผลตภณฑ ซงสวนเพมทเพมเขาไปในตนทนผลตภณฑเปรยบเหมอนก าไรทบรษทตองการ สวนใหญจะบอกเปนรปของรอยละ หรอคดเปนเปอรเซนของ
ผลตอบแทนตอสนทรพยรวม = อตราผลตอบแทนตอสนทรพยรวม (%) x สนทรพยรวม
ถวเฉลย
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 13
ตนทนผลตภณฑ (Markup Percentage) ซงการค านวณตนทนผลตภณฑสามารถค านวณได 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม วธตนทนการผลตผนแปร วธตนทนผนแปรรวม และวธตนทนเตม ดงอธบายในหวขอตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาขาย ดงนน การค านวณราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณ ไดดงน
โดยท สวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน
เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณราคาขายของผลตภณฑโดยใชสวนบวกเพมจากตนทน จงขอแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 8.3
ตวอยาง 8.3 จากตวอยางท 8.2 บรษท นยมไทยการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนาย
กระเปาทท าจากผาไทย โดยในปหนาบรษทมแผนทจะผลตกระเปาจ านวน 10,000 ใบ โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลตและคาใชจายตางๆทเกยวกบการผลตและจ าหนายกระเปา ดงน ตนทนตอหนวย ตนทนรวม (บาทตอหนวย) (บาท)
วตถดบทางตรง 250
คาแรงงานทางตรง 100
คาใชจายการผลตผนแปร 80
คาใชจายการผลตคงท 600,000
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 50
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000
ถาหากบรษทมนโยบายในการก าหนดราคาขายสนคา โดยผบรหารก าหนดใหอตราสวนบวกเพมเทากบ 40 % ของตนทนสนคา ถาการค านวณตนทนสนคาใชวธตนทนเตมเปนฐานในการก าหนดราคาขายผลตภณฑ ราคาขายของกระเปาผาฝายจะสามารถค านวณ ไดดงน
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑตอหนวย + สวนบวกเพม
สวนบวกเพม = ตนทนผลตภณฑตอหนวย x อตราสวนเพม (%)
การบญชตนทน 2
8 - 14
วธการค านวณ
ค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชฐานการค านวณวธตนทนเตม
วตถดบทางตรง 250 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 100 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 80 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (600,000/10,000 หนวย) 60 บาทตอหนวย
ตนทนผลตภณฑตอหนวย 490 บาทตอหนวย
จากขอมลขางตน บรษทสามารถน าตนทนวธตนทนเตมมาเปนฐานการค านวณหาราคาขายของผลตภณฑโดยใชวธบวกสวนเพมจากตนทน ถาหากบรษทมนโยบายในการก าหนดราคาขายผลตภณฑ โดยก าหนดใหอตราสวนบวกเพมเทากบ 40 % ของตนทนสนคา ดงนน ราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณ ไดดงน
ราคาขาย = ตนทนผลตภณฑตอหนวย + (ตนทนผลตภณฑตอหนวย
X อตราสวนบวกเพม)
= 490 + 490 x 40
100
= 490 + 196
= 686 บาทตอใบ
ดงนน ถาหากบรษทใชการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม และมนโยบายในการก าหนดราคาสนคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน บรษทจะตงราคากระเปาผาไทย ใบละ 686 บาท และจากการก าหนดราคาผลตภณฑดงกลาว ผลการด าเนนงานของบรษท สามารถแสดงรายการรายไดและคาใชจายทเกยวของ โดยแสดงในรปของงบก าไรขาดทนวธตนทนเตม ไดดงน
บรษท นยมไทยการคา จ ากด
งบก าไรขาดทน – วธตนทนเตม
ยอดขาย (10,000 ใบ x 686 บาท) 6,860,000
หก ตนทนขาย (10,000 ใบ x 490 บาท) 4,900,000
ก าไรขนตน 1,960,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร (10,000 ใบ x 50 บาท) 500,000
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 750,000 1,250,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 710,000
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 15
ดงนน การก าหนดราคาผลตภณฑโดยบวกสวนเพมจากตนทน 40% ของตนทนสนคาวธตนทนเตม เพยงพอทจะท าใหบรษทมก าไรขนตน เพยงพอทจะครอบคลมคาใชจายในการขายและบรหารทงในสวนทเปนตนทนผนแปรและคงท และสงผลใหบรษทมก าไรจากการด าเนนงานเทากบ 710,000 บาท มขอสงเกตวาการก าหนดราคาขายจากตวอยางขางตน จะแตกตางจากการก าหนดราคาขายส าหรบค าสงซอพเศษ ซงเปนการก าหนดราคาขายในระยะสน เนองจากในระยะสน ตนทนบางรายการไมสามารถเปลยนแปลงได เชน ถากจการมอปกรณการผลตซงมก าลงการผลตเหลออย และใชอปกรณดงกลาวในการผลตสนคาตามค าสงซอพ เศษ คาเสอมราคาของอปกรณจะไมเพมขน แมวากจการจะผลตสนคาเพมขน ดงนน คาเสอมราคาในกรณนจงไมเกยวของกบการตดสนใจ เปนตน
แตการก าหนดราคาขายในระยะยาวจะแตกตางจากการก าหนดราคาสนคาในระยะสน ซงในระยะยาวนน ตนทนทกรายการสามารถเปลยนแปลงได เชน กจการสามารถเลอกประเภทของอปกรณการผลตทจะใชในกระบวนการผลตเพอใหมคาใชจายเกยวกบอปกรณดงกลาวนอยทสด เปนตน นอกจากน การก าหนดราคาขายในระยะยาวจะมความยดหยนมากกวาการก าหนดราคาขายในระยะสน เนองจากผบรหารมกจะบวกก าไรทตองการไวในราคาขายดวย ซงก าไรทบวกเพมจะมากหรอนอยกขนอยกบปรมาณความตองการสนคาของลกคาและปรมาณสนคาในตลาด
2. การก าหนดราคาโดยใชก าไรทตองการ
การก าหนดราคาโดยใชก าไรทตองการ (Pricing - based on Target Profit) เปนฐานในการค านวณราคาของสนคา เปนการก าหนดราคาโดยผบรหารมก าไรตามเปาหมายหรอมก าไรทตองการซงถกก าหนดไวลวงหนาอยแลว หลงจากนนจงน าเอาก าไรทตองการมาเปนสวนบวกเพมเขากบตนทนของสนคา ซงสามารถแสดงการค านวณ ไดดงน
*การค านวณตนทนผลตภณฑ สามารถค านวณได 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร วธตนทนผนแปรรวม และวธตนทนรวม ดงไดกลาวไวแลวขางตน
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑรวม* + ก าไรทตองการ จ านวนหนวย
การบญชตนทน 2
8 - 16
ตวอยางท 8.4
จากขอมลตวอยางท 8.2 ถาบรษท นยมไทยการคา จ ากด มนโยบายในการก าหนดราคาสนคาโดยผบรหารตองการก าไรสงสดจ านวน 1,200,000 บาท จากวธตนทนผนแปร บรษทจะตองก าหนดราคาสนคาหนวยละเทาใด
วธการค านวณ
ค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชฐานการค านวณวธตนทนผนแปรรวม
วตถดบทางตรง 250 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 100 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 80 บาทตอหนวย
ตนทนผลตภณฑตอหนวย 430 บาทตอหนวย
ค านวณราคาขายของผลตภณฑ ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม + ก าไรทตองการ
จ านวนหนวย
= (430 x10,000) + 1,200,000
10,000
= 4,300,000 + 1,200,000
10,000
= 550 บาทตอใบ
ดงนน ถาบรษทตองการก าไรเทากบ 1,200,000 บาท บรษทตองตงราคาสนคาเทากบ 550 บาทตอใบจงจะไดก าไรตามตองการ
การก าหนดราคาสนคาโดยใชก าไรทตองการเปนฐานในการตงราคาสนคา นอกจากจะน ามาใชในธรกจอตสาหกรรมแลว ยงนยมใชกบธรกจบรการเชนกน โดยน าไปค านวณหาอตราคาบรการของธรกจนนๆ เพอใหมความเขาใจมากขน จะแสดงในตวอยางท 8.4
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 17
ตวอยางท 8.5
บรษท ฝนดอพารทเมนท เปนธรกจใหเชาหองพกรายเดอน โดยบรษทมนโยบายทจะคดอตราคาบรการจากลกคา ซงบรษทมการประมาณการคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ทเกยวของ ดงน
จ านวนหองพก 20 หอง คาใชจายในการด าเนนงาน
เงนเดอนพนกงาน 20,000 บาท
คาสาธารณปโภค 8,000 บาท
คาโทรศพท 5,000 บาท
คาอนเตอรเนต 1,500 บาท
คาวสดสนเปลอง 17,500 บาท
คาเบยประกนภย 10,000 บาท
รวม 62,000 บาท
ถาหากบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงานเดอนละ 30,000 บาท บรษทสามารถค านวณหาอตราคาบรการเชาหองพกตอเดอน ไดดงน
วธการค านวณ
อตราคาบรการหองพกตอหอง = ตนทนรวม + ก าไรทตองการ จ านวนหองพก
= 62,000 + 30,000
20
= 4,600 บาทตอหอง
ดงนน ถาบรษทตองการก าไรจากการด าเนนงานตอเดอนเทากบ 30,000 บาท บรษทควรก าหนดอตราคาเชาหองพกตอเดอน เทากบ 4,600 บาทตอหอง
การบญชตนทน 2
8 - 18
3. การก าหนดราคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน
การก าหนดราคาสนคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Pricing – based on
Return on Investment) เปนฐานในการตงราคา เปนวธการค านวณทธรกจมก าไรเทากบผลตอบแทนจากการลงทนทธรกจตองการ การก าหนดอตราผลตอบแทนจากการลงทนใหน าขอมลทเกยวของกบก าไรจากการด าเนนงานและเงนลงทนของธรกจ เพอค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน หลกจากนนคอยเอาอตราผลตอบแทนจากการลงทนไปค านวณหาอตราสวนบวกเพม กอนจะท าการก าหนดราคาสนคา
การค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน สามารถค านวณ ไดดงน
หรอ
การค านวณอตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน
ดงนน การก าหนดราคาผลตภณฑ สามารถค านวณไดดงน
*การค านวณตนทนผลตภณฑ สามารถค านวณได 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม วธตนทนผนแปร วธตนทนผนแปรรวม และวธตนทนรวม ดงไดกลาวไวแลวขางตน
อตราผลตอบแทนจากการลงทน = ก าไรจากการด าเนนงาน
(ROI) เงนลงทน
อตราผลตอบแทนจากการลงทนในสนทรพย = ก าไรจากการด าเนนงาน
(ROA) สนทรพยรวม
อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + ตนทนทไมไดบนทกเปนตนทนผลตภณฑ
ตนทนผลตภณฑตอหนวย* x ปรมาณการผลต
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑตอหนวย* + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑตอหนวย)
x 100
x 100
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 19
จากขอมลการค านวณตนทนผลตภณฑ ทง 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม ตนทนการผลตผนแปร ตนทนผนแปรรวม และตนทนรวม จะมสวนประกอบของตนทนผลตภณฑดงไดกลาวไวในตารางท 8.1 ตนทนทไมไดรวมเปนตนทนผลตภณฑของแตละวธจงกลายเปนตนทนประจ างวด ซงประกอบดวยตนทนประเภทตางๆ ดงแสดงในตารางท 8.2
ตารางท 8.2 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด
ประเภท
ของตนทน
วธการค านวณตนทนผลตภณฑ วธตนทนเตม วธตนทนการ
ผลตผนแปร
วธตนทน
ผนแปรรวม
วธตนทนรวม
ตนทนผลตภณฑ
(Product Costs)
วตถดบทางตรง วตถดบทางตรง วตถดบทางตรง วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาแรงงานทางตรง คาแรงงานทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต
ผนแปร คาใชจายการผลต
ผนแปร คาใชจายการผลต
ผนแปร คาใชจายการผลต
ผนแปร คาใชจายการผลตคงท
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร
คาใชจายการผลตคงท
- - - คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร
- - - คาใชจายในการขายและบรหารคงท
ตนทนประจ างวด
(Period Costs)
(หรอ
ตนทนทไมไดบนทกเปนตนทนผลตภณฑ)
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร
คาใชจายการผลตคงท
คาใชจายการผลตคงท
-
คาใชจายในการขายและบรหารคงท
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร
คาใชจายในการขายและบรหารคงท
-
- คาใชจายในการขายและบรหารคงท
- -
การบญชตนทน 2
8 - 20
ดงนน การก าหนดราคาสนคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน (Pricing – based
on Return on Investment) เปนฐานในการตงราคาผลตภณฑ สามารถค านวณอตราสวนบวกเพม ได 4 วธ ขนอยกบฐานในการค านวณตนทนผลตภณฑ ดงน
3.1. การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม
ตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม (Full Costing) ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายการผลตคงท ดงนน ตนทนทไมไดรวมอยในตนทนผลตภณฑ ไดแก คาใชจายในการขายและบรหารผนแปรและคงท จะเปนตนทนประจ างวด ทธรกจตองพจารณาเพอใชในการค านวณอตราสวนบวกเพม ดงนน อตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน
ราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณไดดงน
3.2. การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนการผลตผนแปร
ตนทนผลตภณฑวธตนทนการผลตผนแปร (Variable Costing) ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตผนแปร ดงนน ตนทนทไมไดรวมอยในตนทนผลตภณฑ ไดแก คาใชจายการผลตคงท คาใชจายในการขายและบรหารทงผนแปรและคงท ตนทนดงกลาวจะเปนตนทนประจ างวด ทธรกจตองพจารณาเพอใชในการค านวณอตราสวนบวกเพม ดงนน อตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน
ราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณไดดงน
1.
อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + คาใชจายการผลตคงท + คาใชจายในการขาย
และบรหารผนแปรและคงท
ตนทนผลตภณฑตอหนวย – วธตนทนการผลตผนแปร x ปรมาณการผลต
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)
อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + คาใชจายในการขายและบรหารผนแปรและคงท
ตนทนผลตภณฑตอหนวย - วธตนทนเตม x ปรมาณการผลต
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑ - วธตนทนเตม + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 21
3.3. การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม
ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing) ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ดงนน ตนทนทไมไดรวมอยในตนทนผลตภณฑ ไดแก ตนทนคงททงหมด ประกอบดวย คาใชจายการผลตคงท และคาใชจายในการขายและบรหารคงท ตนทนดงกลาวจะเปนตนทนประจ างวด ทธรกจตองพจารณาเพอใชในการค านวณอตราสวนบวกเพม ดงนน อตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน
ราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณไดดงน
3.4. การค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม
ตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม (Total Costs) ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารทงผนแปรและคงท ตนทนและคาใชจายทกรายการรวมอยในตนทนผลตภณฑ ดงนน จงไมมตนทนประจ างวด ผลตอบแทนจากการลงทนคอก าไรทครอบคลมคาใชจายทกสวนแลว ดงนน อตราสวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน
ราคาขายของผลตภณฑ สามารถค านวณไดดงน
อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + คาใชจายการผลตคงท +คาใชจายในการขาย
และบรหารคงท
ตนทนผลตภณฑตอหนวย – วธตนทนผนแปรรวม x ปรมาณการผลต
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)
อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน
ตนทนผลตภณฑตอหนวย – วธตนทนผนแปรรวม x ปรมาณการผลต
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑวธตนทนรวม + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)
การบญชตนทน 2
8 - 22
ตวอยางท 8.5
บรษท ฟาไทย จ ากด ไดน าผลตภณฑชนดหนงออกจ าหนาย โดยมนโยบายการก าหนดราคาผลตภณฑ โดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทนเปนฐานในการค านวณ โดยใชการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม ซงบรษทมขอมลเงนลงทน ตนทนและอตราผลตอบแทนจากการลงทน ดงน
ปรมาณการผลตทคาดวาจะผลตได 5,000 หนวย
เงนลงทน 7,000,000 บาท
ก าไรจากการด าเนนงาน 1,400,000 บาท ตนทนการผลตตอหนวย
วตถดบทางตรง 500 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 300 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 120 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 500,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร 140 บาทตอหนวย
คงท (รวม) 600,000 บาท
จากขอมลขางตน บรษทควรก าหนดราคาขายผลตภณฑเทากบเทาไร
วธการค านวณ
จากขอมลขางตน บรษทสามารถแสดงการค านวณ ได 4 ขนตอน ดงน ขนท 1 ค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม
ตนทนผลตภณฑ –วธตนทนเตม = วตถดบทางตรง + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต
ทงผนแปรและคงท = 500 + 300 + 120 + (500,000/5,000) = 1,020 บาท
ขนท 2 ค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน
อตราผลตอบแทนจากการลงทน = ก าไรจากการด าเนนงาน
เงนลงทน
= 1,400,000
7,000,000
= 20%
X 100
X 100
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 23
ขนท 3 ค านวณหาอตราสวนบวกเพม อตราสวนบวกเพม = ผลตอบแทนจากการลงทน + คาใชจายในการขายและบรหาร
ผนแปรและคงท
ตนทนผลตภณฑตอหนวย - วธตนทนเตม x ปรมาณการผลต
= (20% x 7,000,000) + (5,000 x 140) + 600,000
1,020 x 5,000
= 1,400,000 + 700,000 + 600,000
5,100,000
= 0.5294 X 100
= 52.95%
ขนท 4 ค านวณหาราคาขายของผลตภณฑตอหนวย
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑ + (อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑ/หนวย)
=1,020 + (52.95% x 1,020) = 1,020 + 540
= 1,560 บาท
ดงนน ถาบรษทมนโยบายการก าหนดราคาผลตภณฑ โดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทนเปนฐานในการค านวณ โดยใชการค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม ราคาขายของผลตภณฑจะเทากบ 1,560 บาท
สามารถพสจนผลการด าเนนงาน โดยแสดงเปนงบก าไรขาดทน ไดดงน ยอดขาย (5,000 x 1,560) 7,800,000
หก ตนทนขาย (5,000 x 1,020) 5,100,000
ก าไรขนตน 2,700,000
หก คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร (5,000 x 140) 700,000
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 600,000 1,300,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 1,400,000
X 100
X 100
X 100
การบญชตนทน 2
8 - 24
ถาบรษทท าการค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน ซงสามารถค านวณไดดงน อตราผลตอบแทนจากการลงทน = ก าไรจากการด าเนนงาน
เงนลงทน
= 1,400,000
7,000,000
= 20%
จากขอมลขางตน แสดงใหเหนวา ถาบรษทขายในราคา 1,560 บาทตอหนวย ตามทวางแผนไว กจการจะมอตราผลตอบแทนจากการลงทนเทากบ 20% ของเงนลงทน แตถาหากกจการก าหนดราคาขายสนคาทต ำกวำ 1,560 บาทตอหนวย จะมผลท าใหอตราผลตอบแทนจากการลงทนต ำกวำ 20% ของเงนลงทน แตในทางตรงกนขาม ถาขายในราคาทสงกวำ 1,560 บาทตอหนวย อตราผลตอบแทนจากการลงทนจะสงกวำ 20% ของเงนลงทน
ตนทนตามเปาหมาย
การก าหนดราคาผลตภณฑสวนใหญมกจะถกก าหนดราคาโดยใชตนทนเปนฐานในการค านวณ แลวบวกสวนเพมเขาไป แตในบางกรณกจการไมสามารถใชวธนในการก าหนดราคาสนคาได เนองจากสนคาทขายในทองตลาดเปนสนคาทมอยแลว และมคแขงขนทขายสนคาลกษณะเดยวกนหรอคลายคลงกบสนคาของกจการ ซงราคาสนคานนถกก าหนดโดยตลาดหรอคแขงขน ถากจการเปนธรกจทมสนคาในลกษณะน จะท าใหกจการไมมอสระในการก าหนดราคาขาย กจการจ าเปนตองตงราคาเทากบทขายในทองตลาด หรอราคาทคแขงขนเคยตงราคาไว ดงนน สงทกจการท าไดกคอ การวางแผนควบคมตนทนการผลตใหต าทสดเทาทท าได เพอใหกจการยงคงไดก าไรตามทตองการ แนวคดเกยวกบการควบคมตนทนการผลตในลกษณะน เรยกวา ตนทนตามเปาหมาย (Target Cost) ซงสามารถสรปเปนหลกการเกยวกบการค านวณตนทนตามเปาหมาย ไดดงน
X 100
X 100
ตนทนตามเปาหมาย = ราคาขายผลตภณฑ – ก าไรทตองการ
(ถกก าหนดโดยตลาดหรอคแขง) (ตามนโยบายของบรษท)
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 25
จากแนวคดตนทนตามเปาหมาย กจการจะสามารถทราบวาตนทนการผลตทกจการตองควบคมใหเปนไปตามตนทนทวางแผนไว เพราะถากจการไมสามารถควบคมใหไดตามเปาหมาย จะมผลท าใหกจการไดก าไรต ากวาทวางแผนไว ดงนน เพอใหไดตนทนตามทตองการ แผนกใดกตามทเกยวของการการผลต เชน แผนกออกแบบผลตภณฑ แผนกผลต หรอแผนกบรหารทมความเกยวของ ตองพยายามควบคมตนทนการผลตรวมถงคาใชจายในการด าเนนงานเพอไมใหเกนกวาตนทนตามเปาหมายทค านวณได
เพอใหเขาใจเกยวกบตนทนตามเปาหมาย สามารถอธบายและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 8.6 ดงน
ตวอยาง 8.6
บรษท รกสขภาพ จ ากด มการวางแผนการผลตและจ าหนายเครองออกก าลงกายชนดหนง ผบรหารของบรษทก าลงวางแผนการลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงาน มมลคาสนทรพยรวมถวเฉลยเทากบ 10,000,000 บาท โดยเงนลงทนนครอบคลมตงแตการออกแบบ การพฒนา การผลตและการตลาด จากการส ารวจราคาของคแขงและความตองการของผซอเปาหมาย ราคาสนคาชนดนคแขงขนขายในราคาเครองละ 7,000 บาท โดยบรษทคาดการณวาจะขายได 500 เครองตอป หากบรษทมนโยบายทตองการอตราผลตอบแทนจากการลงทนเทากบ 20% การก าหนดตนทนตามเปาหมายของเครองออกก าลงกายจะเทากบกบาทตอเครอง
วธการค านวณตนทนตามเปาหมาย
รายไดจากการขายโดยประมาณ (500 เครอง x 7,000 บาท) 3,500,000
หก ก าไรทตองการ (10,000,000 บาท x 20%) 2,000,000
ตนทนตามเปาหมายส าหรบสนคา (5,000 เครอง) 1,500,000
ตนทนตามเปาหมายตอหนวย (1,500,000/500 เครอง) 3,000
จากการค านวณขางตน จะเหนวา หากบรษทตองการก าหนดราคาเครองออกก าลงกายเทากบ 7,000 บาทตอเครอง โดยทบรษทตองการอตราผลตอบแทนจากการลงทนเทากบ 20% ตนทนตามเปาหมายทบรษทตองควบคมคอ เทากบ 1500000 บาท หรอ 3000 บาทตอเครอง ดงนน เมอบรษททราบตนทนตามเปาหมายแลว บรษทจะท าการวเคราะหวากระบวนการผลตของสนคาประกอบดวยกจกรรมอะไรบาง เชน กจกรรมการออกแบบ กจกรรมการพฒนาผลตภณฑ กจกรรมการผลต และกจกรรมทางการตลาด แลวพยายามควบคมหรอลดตนทนทเกดขนในแตละกจกรรมหรอกระบวนการเหลาน ใหมตนทนนอยทสดเทาทจะท าได หรอ
การบญชตนทน 2
8 - 26
พยายามลดกจกรรมทไมเพมมลคา เมอลดกจกรรมเหลานไดแลว ตนทนกสามารถจะลดลงได และท าใหกจการไดรบผลก าไรตามทตองการหรอทไดวางแผนไว
การก าหนดราคาตามค าสงซอพเศษ
ส าหรบธรกจทมค าสงซอพเศษจากลกคา มความจ าเปนตองก าหนดราคาสนคา ซงกรณการก าหนดราคาในลกษณะแบบน เรยกวา การก าหนดราคาสนคาตามค าสงซอพเศษ (Special
Order Pricing) ลกษณะของสนคาหรอค าสงซอพเศษจะเปนสนคาทไดรบค าสงซอมาจากลกคา ทไมใชเปนการขายปกต ราคาอาจสงหรอต ากวาทองตลาด เนองจากลกษณะของสนคามความเหมอนหรอแตกตางจากสนคาทบรษทขายในตลาดทวไป แตสวนใหญการยอมรบค าสงซอพเศษมกจะมเงอนไขในการยอมรบค าสงซอพเศษ 2 ประเดน คอ การรบค าสงซอพเศษตองไมกระทบกบยอดขายตามปกตของบรษท และตองอยภายใตก าลงการผลตปกตของกจการ เชน ก าลงการผลตของเครองจกร ก าลงการผลตของแรงงานในแผนกผลต เปนตน
ดงนน การทบรษทรบค าสงพเศษ คอการผลตสนคาเพม แตไมเกนก าลงการผลตปกตของกจการ จะท าใหตนทนคงทสวนใหญไมมการเปลยนแปลง เชน คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาโรงงาน เปนตน บรษทยงคงจายคาใชจายเหลานจ านวนเทาเดม จะเปลยนแปลงแตเฉพาะตนทนสวนทเปนผนแปร เชน วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร รวมไปถงคาใชจายอนๆ ทเกดขนเนองจากการยอมรบค าสงซอพเศษ ดงนน ตนทนผลตภณฑทใชเปนฐานในการค านวณราคาสนคาตามค าสงซอพเศษ จงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปร และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปรทเกยวของกบการรบค าสงซอพเศษนเทานน ซงตนทนเหลานเมอพจารณาแลว จะเหนวาเปนการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing) นนเอง ดงนน การค านวณราคาผลตภณฑตามค าสงซอพเศษ สามารถค านวณไดดงน
โดยท สวนบวกเพม สามารถค านวณไดดงน
เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณราคาผลตภณฑตามค าสงซอพเศษ จะขอยกตวอยาง
เพอใหเขาใจในการก าหนดราคาผลตภณฑ จะแสดงรายละเอยดการค านวณดงแสดงในตวอยางท 8.7
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตวธตนทนผนแปรรวม + สวนบวกเพม
สวนบวกเพม = อตราสวนบวกเพม x ตนทนผลตภณฑตอหนวยภายใตวธตนทนผนแปรรวม
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 27
ตวอยางท 8.7 บรษท พาณช จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายเพาเวอรแบงค โดยม
นโยบายบวกสวนเพมในอตรา 40% จากตนทนผลตภณฑ โดยในปนบรษทมปรมาณการผลตเทากบ 70 % ของก าลงการผลตปกต (ก าลงการผลตปกต 5,000 อน) และมขอมลตนทนการผลตและคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ดงน
ตนทนการผลต
วตถดบทางตรง 300 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 120 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 150 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 2,500,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 100 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม) 3,000,000 บาท
ถาบรษทมค าสงซอพเศษจากลกคาของบรษทแหงหนง จ านวน 2,500 อน โดยลกคาแจงวาจะน าเอาเพาเวอรแบงคน ไปแจกใหกบลกคาของบรษท เพอเปนการขอบคณในวนปใหม ดงนน ค าสงซอพเศษนจะไมไปกระทบกบยอดขายปกตของบรษท จากขอมลขางตน บรษทควรก าหนดราคาขายของผลตภณฑตอหนวยตามค าสงซอพเศษน เทากบเทาใด
วธการค านวณ
ค านวณตนทนผลตภณฑ - วธตนทนผนแปรรวม
ตนทนตอหนวย (บาท) วตถดบทางตรง 300 คาแรงงานทางตรง 120 คาใชจายการผลตผนแปร 150 คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 100 ตนทนผลตภณฑตอหนวย 670
จากขอมลขางตน บรษทมนโยบายในการบวกสวนเพมจากตนทนผลตภณฑ โดยมอตราสวนบวกเพม เทากบ 40% จากตนทนผลตภณฑ ราคาขายของสนคาตามค าสงซอพเศษ สามารถค านวณไดดงน
การบญชตนทน 2
8 - 28
ราคาขายผลตภณฑ = ตนทนผลตภณฑตอหนวย ภายใตวธตนทนผนแปรรวม + สวนบวกเพม
= 670 + (670 x 40 %)
= 670 + 268
= 938 บาทตอหนวย
ดงนน ถาหากบรษทมนโยบายในการก าหนดราคาผลตภณฑโดยบวกสวนเพมจากตนทน บรษทควรก าหนดราคาผลตภณฑตามค าสงซอพเศษ เทากบ 938 บาทตอหนวย
สรป
การตดสนในเกยวกบการก าหนดราคาผลตภณฑถอเปนประเดนการตดสนใจระยะสนทผบรหารตองใหความสนใจ เนองจากถาหากผบรหารมการก าหนดราคาสนคาไมเหมาะสม เชนถาตงราคาสนคาต าไปอาจมผลท าใหกจการไดรบผลขาดทนจากการด าเนนงาน หรอถาตงราคาสนคาสงไปอาจท าใหไมสามารถแขงขนกบคแขงได ดงนน การก าหนดราคาผลตภณฑจงมความส าคญ ซงแนวคดพนฐานในการก าหนดราคาขายผลตภณฑ กจการจ าเปนตองเขาใจถงประเดนส าคญ 2 ประเดนกอนการตงราคาสนคา นนคอ ตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาขายวาควรจะประกอบดวยตนทนอะไรบาง และอตราสวนเพมควรมการก าหนดอยางไร ซงตนทนทใชเปนฐานในการก าหนดราคาสนคา สามารถแบงไดเปน 4 วธ ไดแก วธตนทนเตม วธตนทนการผลตผนแปร วธตนทนผนแปรรวมและวธตนทนรวม การก าหนดราคาสนคาสามารถท าได 3 วธ คอ 1) การก าหนดราคาโดยบวกสวนเพมจากตนทน 2) การก าหนดราคาโดยใชก าไรทตองการ และ 3) การก าหนดราคาโดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทน
แตในบางกรณบรษทอาจจะทราบราคาสนคาตงแตแรก เพราะเปนสนคาทมอยแลวในทองตลาด ราคาขายถกก าหนดโดยทองตลาด ประเดนทบรษทตองพจารณาจงไมใชการก าหนดราคาขายของผลตภณฑ แตเปนการพฒนาสนคาใหสามารถท าก าไรไดตามทตองการ โดยตงราคาขายตามตลาดหรอตามคแขงขน แตบรษทพยายามทจะควบคมตนทนใหไดตามทวางแผนไว ดงนน ถากจการมสนคาทเหมอนกบตลาดหรอคแขง ตนทนจงเปนประเดนส าคญทบรษทควรใหความสนใจ แนวคดทน ามาใชในการตดสนใจในกรณเชนน คอ ตนทนตามเปาหมาย หรอท าใหตนทนต าทสดเทาทจะท าได หรอตองไมเกนจากทค านวณตนทนตามเปาหมายเอาไวเพอใหกจการไดรบก าไรตามทตองการ
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 29
แบบฝกหด
ขอ 1. หางหนสวน อดรแสงเจรญ จ ากด เปนรานสรรพสนคาทจ าหนายสนคาอปโภคและบรโภคหลายชนด โดยมนโยบายในการก าหนดราคาสนคาแตละชนดโดยบวกสวนเพมจากตนทน ตามอตราสวนบวกเพม (Markup Percentage) ทแตกตางกนในแตละแผนก ดงน
แผนก อตราสวนบวกเพม (% Markup)
แผนกเครองเขยน 30 %
แผนกเสอผาส าเรจรป 50 %
แผนกเครองใชไฟฟา 60 %
แผนซปเปอรมาเกต 10 %
บรษทไดท าการสงซอสนคาเพอมาจ าหนายในรานโดยมรายละเอยดดงตอไปน ชนดของผลตภณฑ จ านวนหนวย ตนทนรวม (บาท)
เครองซกผา 10 80,000
ปากกา 500 1,500
เสอเชต 80 32,000
กาแฟส าเรจรป 50 10,000
ใหท า
ก าหนดราคาขายของผลตภณฑแตละชนด ถาเจาของรานมนโยบายในการก าหนดราคาขายของผลตภณฑแตละชนดโดยบวกสวนเพมจากตนทน ดวยอตราสวนเพมทก าหนดขางตน
ขอ 2. ตอไปนเปนขอมลตนทนและคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ของรานอนรกษไทย โดยมขอมลตนทนตอหนวย ดงตอไปน
ตนทนการผลต
วตถดบทางตรง 20 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 15 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 32 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท 27 บาทตอหนวย
คาใชจายในการด าเนนงาน
คาใชจายในการขาย 37 บาทตอหนวย
คาใชจายในการบรหาร 55 บาทตอหนวย
การบญชตนทน 2
8 - 30
ถาเจาของรานอนรกษไทย มนโยบายการก าหนดราคาผลตภณฑโดยใชอตราสวนบวกเพมจากตนทน ซงผลตภณฑทขายมการตงราคาขายเทากบ 300 บาทตอหนวย ถารานนมฐานการค านวณตนทนผลตภณฑแตกตางกน
ใหท า
ค านวณหาอตราสวนบวกเพม (% Markup) ถาเจาของรานอนรกษไทย ใชฐานการค านวณตนทนผลตภณฑวธตางๆ ดงน
1. วธตนทนเตม (Full Costing)
2. วธตนทนผนแปร (Variable Costing)
3. วธตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costing)
4. วธตนทนรวม (Total Costing)
ขอ 3. บรษท สบายดอพาทเมนท จ ากด เปนธรกจขนาดกลางและขนาดยอย โดยด าเนนธรกจใหเชาหองพกรายเดอน มขอมลตนทนและคาใชจายตางๆทเกยวของดงน
จ านวนหองพก 30 หอง คาใชจายในการด าเนนงาน
เงนเดอนพนกงาน 30,000 บาท
คาสาธารณปโภค 25,000 บาท
คาโทรศพท 5,000 บาท
คาอนเตอรเนต 3,000 บาท
คาวสดสนเปลอง 28,000 บาท
คาเบยประกนภย 17,000 บาท
ใหท า ค านวณหาอตราคาเชาตอหองทธรกจควรก าหนด ถาบรษทตองการก าไร (Target
Profit) เทากบ 75,000 บาท
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 31
ขอ 4. อลางรถศรสะอาด ใหบรการลางรถใหกบลกคา โดยเจาของรานไดประมาณการขอมลตนทนและคาใชจายตางๆทเกยวของของเดอนมกราคม ไวดงน
จ านวนรถของลกคาทคาดวาจะมาใชบรการ 300 คน คาใชจายในการด าเนนงาน (ประมาณการ) คาเชาราน 5,000 บาท
เงนเดอนพนกงาน 8,000 บาท
คาสาธารณปโภค 7,000 บาท
คาโทรศพท 1,000 บาท
คาวสดสนเปลองในการลางรถ 8,000 บาท
คารบรอง 2,000 บาท
ใหท า ค านวณหาอตราคาบรการลางรถตอคน ถาบรษทตองการก าไร (Target Profit) เทากบ 20,000 บาท
ขอ 5. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบตนทนการผลตตอหนวยของบรษท สยามการคา จ ากด ซงบรษทไดท าการผลตและขายรถจกรยาน โดยมขอมลประจ าเดอนกนยายน 25X1
ปรมาณการขาย 200 คน
ตนทนการผลต (ตอหนวย) วตถดบทางตรง 220 บาท
คาแรงงานทางตรง 150 บาท
คาใชจายการผลตผนแปร 180 บาท
คาใชจายการผลตคงท 200 บาท
คาใชจายในการด าเนนงาน (ตอหนวย) คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 50 บาท
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 170 บาท
ใหท า 1. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย โดยใชวธการค านวณดงน
1.1. ตนทนผนแปร (Variable Costs)
1.2. ตนทนเตม (Full Costs)
1.3. ตนทนผนแปรรวม (Total Variable Costs)
1.4. ตนทนรวม (Total Costs)
การบญชตนทน 2
8 - 32
2. ก าหนดราคาขายผลตภณฑ ถาบวกสวนเพมในอตรา 60 % ของตนทนผลตภณฑตามวธตนทนเตม
3. ก าหนดราคาขายผลตภณฑ ถาบวกสวนเพมในอตรา 80 % ของตนทนผลตภณฑตามวธตนทนผนแปร
ขอ 6. บรษท อดรการคา จ ากด ไดน าผลตภณฑออกจ าหนาย โดยมนโยบายการก าหนดราคาขาย โดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทนจากตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ซงบรษทมขอมลเงนลงทน ตนทนและอตราผลตอบแทนจากการลงทน ดงน
ปรมาณการผลตทคาดวาจะผลตได 10,000 หนวย
เงนลงทน 1,000,000 บาท
อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) 20%
ตนทนการผลตตอหนวย
วตถดบทางตรง 100 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 50 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 30 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 400,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร 15 บาทตอหนวย
คงท (รวม) 300,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย โดยใชวธตนทนเตม ตนทนผนแปร ตนทนผนแปรรวม และตนทนรวม
2. ค านวณหาอตราสวนบวกเพม เพอใหไดผลตอบแทนจากการลงทนตามทตองการ โดยใชวธการค านวณตนทนผลตภณฑวธตนทนผนแปร
3. ค านวณหาราคาขายของผลตภณฑตอหนวย ตามอตราสวนบวกเพมตามทค านวณไดในขอ 2
4. พสจนอตราผลตอบแทนทไดรบ โดยจดท าในรปของงบก าไรขาดทนตามวธตนทนผนแปร
บทท 8 การก าหนดราคาผลตภณฑ 8 - 33
ขอ 7. บรษท อดรการคา จ ากด ไดน าผลตภณฑออกจ าหนาย โดยมนโยบายการก าหนดราคาขาย โดยใชอตราผลตอบแทนจากการลงทนจากตนทนผลตภณฑวธตนทนเตม ซงบรษทมขอมลเงนลงทน ตนทนและอตราผลตอบแทนจากการลงทน ดงน
เงนลงทน 2,000,000 บาท
ปรมาณการผลตทคาดวาจะผลตได 10,000 หนวย
อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) 15%
ตนทนการผลต
ตนทนการผลตผนแปร 200 บาทตอหนวย
ตนทนการผลตคงท (รวม) 500,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร 25 บาทตอหนวย
คงท (รวม) 500,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวย โดยใชวธตนทนเตม ตนทนผนแปร ตนทนผนแปรรวม และตนทนรวม
2. ค านวณหาอตราสวนบวกเพม เพอใหไดผลตอบแทนจากการลงทนตามทตองการ 3. ค านวณหาราคาขายของผลตภณฑตอหนวย ตามอตราสวนบวกเพมตามทค านวณได
ในขอ 2 4. จดท างบก าไรขาดทนตามวธตนทนเตม
ขอ 8. บรษท สหพฒน จ ากด ท าการผลตและจ าหนายสนคาชนดหนง ซงในตลาดมสนคาลกษณะเดยวกน โดยก าหนดราคาขายหนวยละ 500 บาท ถาบรษทตองการก าไร 80 บาทตอหนวย และคาใชจายในการขายและบรหาร 20 บาทตอหนวย ใหค านวณหาตนทนการผลตทบรษทนควรจะควบคมใหไดหนวยละเทากบเทาใด จงจะท าใหไดก าไรตามตองการ (Target
Costing)
ขอ 9. บรษท หมยอแสนอรอย จ ากด ท าการผลตและจ าหนายหมยอ ซงในตลาดมสนคาลกษณะเดยวกน โดยรานอนมการก าหนดราคาขายอนละ 75 บาท ถาบรษทตองการก าไรอนละ 15 บาท และคาใชจายในการขายและบรหารอนละ 10 บาท ใหค านวณหาตนทนการผลตทบรษทนควรจะควบคมใหไดหนวยละเทากบเทาใด จงจะท าใหไดก าไรตามตองการ (Target
Costing)
การบญชตนทน 2
8 - 34
ขอ 10. บรษท สยามพาณช จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายรถจกรยาน โดยมนโยบายบวกสวนเพมในอตรา 40% จากตนทนผลตภณฑ โดยในปนบรษทมปรมาณการผลตเทากบ 70 % ของก าลงการผลตปกต และมขอมลตนทนการผลต ดงน
ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 5,000 คน วตถดบทางตรง 1,200 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 500 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 800 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 1,250,000 บาท
ถาบรษทมค าสงซอพเศษจากลกคานาย เอ จ านวน 1,500 คน โดยถาบรษทรบค าสงซอพเศษของนาย เอ ค าสงซอนจะไมไปกระทบกบยอดขายปกตของบรษท ดงนน ถาทานเปนผน าเสนอขอมลใหกบผบรหาร
ใหท า จากขอมลขางตนทานจะรบค าสงซอนหรอไม และจะก าหนดราคาขายของผลตภณฑเทากบเทาใด ตามนโยบายทก าหนดขางตน
ขอ 11. บรษท สยามพาณช จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายเครองชารจ โดยมนโยบายบวกสวนเพมในอตรา 50% จากตนทนผลตภณฑ โดยในปนบรษทมปรมาณการผลตเทากบ 80 % ของก าลงการผลตปกต และมขอมลตนทนการผลต ดงน
ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) 5,000 หนวย วตถดบทางตรง 150 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 25 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 74 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 320,000 บาท
ถาบรษทมค าสงซอพเศษจากลกคาเพอน าไปเปนของขวญปใหมใหกบพนกงาน จ านวน 500 อน โดยถาบรษทรบค าสงซอพเศษ ค าสงซอนจะไมไปกระทบกบยอดขายปกตของบรษท
ใหท า จากขอมลขางตนทานจะรบค าสงซอนหรอไม และจะก าหนดราคาขายของผลตภณฑเทากบเทาใด ตามนโยบายทก าหนดขางตน
บทท 9
การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ
การด าเนนธรกจในปจจบนมการแขงขนกนคอนขางรนแรง ผบรหารของกจการจงมความจ าเปนทจะตองไดรบขอมลทมความเกยวของกบประเดนปญหาเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง โดยเฉพาะอยางยงขอมลทางการบญชไมวาจะเปนขอมลเกยวกบรายไดและตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทเกยวของกบประเดนปญหานน เพราะขอมลทางการบญชเปนขอมลทมความเกยวของกบผลการด าเนนงานโดยตรงของธรกจ แลวน าขอมลทางการบญชเหลานนมาวางแผนและบรหารตนทนเพอใหเกดประสทธภาพสงสดตอกจการ ดงนน ขนตอนการเกบรวบรวมขอมลทางการบญช เพอใหไดขอมลทมความถกตอง และเชอถอได จงเปนกระบวนการทมความส าคญ และสงผลตอการตดสนใจของผบรหาร
ทางปฏบต ประเดนปญหาแตละประเดนอาจมทางเลอกในการแกไขปญหาในหลายทางเลอก ดงนน ผบรหารควรตดสนใจจากขอมลทเกยวของกบปญหานน เพอพจารณาวาทางเลอกใดเปนทางเลอกทดและเหมาะสมทสด ซงการตดสนใจของผบรหารควรพจารณาทงขอมลทเกยวของกบตวเงน หรอทเรยกวา ขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Information) และขอมลทไมเกยวของกบตวเงน ทเรยกวา ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Information) ควบคกน เพราะทางเลอกในแตละทางเลอกใหผลตอบแทน หรอมผลก าไรทสงทสด แตเมอพจารณาขอมลเชงคณภาพแลว อาจไมเหมาะสมตอธรกจกเปนได
ในบทนเปนการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจในระยะสนเทานน ประเดนปญหาทผบรหารตองตดสนใจ ไดแก ประเดนตางๆ ดงน
1. การตดสนใจเกยวกบการรบค าสงซอพเศษ
2. การตดสนใจเกยวกบการผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก
3. การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงานหรอสายผลตภณฑ 4. การตดสนใจเกยวกบการจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม
5. การตดสนใจเกยวกบการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด
6. การปดโรงงานชวคราว
กระบวนการตดสนใจของผบรหารในประเดนตางๆ ทกลาวขางตนจะมขนตอนการตดสนใจเกยวกบการใชขอมลทางการบญช ซงขอมลสวนใหญมกจะเปนขอมลเชงปรมาณ เชน รายได และตนทนหรอคาใชจายทเกยวของ รวมถงขอมลอนๆ ทไมใชตวเงน เชน ก าลงการ
การบญชตนทน 2
9 - 2
ผลตของธรกจ ก าลงคน สภาพเศรษฐกจ และสภาพการแขงขนของอตสาหกรรมประเภทเดยวกนกบธรกจ เปนตน การตดสนใจของผบรหารสงแรกทตองน ามาใชประกอบการพจารณาคอ ขอมลใดบางทเกยวของและน ามาใชประกอบการตดสนใจในแตละประเดน ซงขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจจะมความแตกตางกนไปตามลกษณะของปญหาทเกดขน และมวธการวเคราะหขอมลทแตกตางกนเชนกน ดงนน เพอใหเขาใจในเนอหาสาระของขอมลทางการบญชเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจ และสามารถเลอกทางเลอกทดและเหมาะสมทสด ในแตละหวขอซงจะไดท าการอธบายในรายละเอยดตอไป
ขนตอนการตดสนใจ
โดยทวไปเมอผบรหารประสบกบปญหาจากการด าเนนธรกจ ไมวาจะเปนปญหาระยะสนหรอระยะยาวกตาม ผบรหารตองหาแนวทางในการแกไขปญหานนๆ โดยมขนตอนของการตดสนใจของผบรหารซงสามารถแบงขนตอนได 6 ขนตอน ดงน (ปรบปรงจาก Horngren,
Datar and Rajan, 2015 : 448 และ ศศวมล มอ าพล, 2556)
1. การระบปญหา
ขนตอนแรกของการตดสนใจ เรมตงแตส ารวจและระบใหไดวาปญหาของการท าธรกจ และความไมแนนอนของการท าธรกจคออะไร (Identify the problem and Uncertainties) คนหาและระบปญหาใหชดเจน พรอมทงบอกวาความไมแนนอนของ และพจารณาวาปญหานนใครเปนผรบผดชอบเพอใหการแกปญหามความชดเจนมากขน เมอระบปญหาไดอยางชดเจนจะสามารถระบขอมลทเกยวของกบปญหานนไดอยางชดเจนเชนกน
2. การก าหนดขอบเขตและทางเลอก
เมอสามารถระบปญหาไดแลว ผบรหารควรระบขอบเขต (Identify Criterion) ในการแกปญหา รวบรวมขอมลทเกยวกบปญหานนๆ เพอน ามาใชประกอบการตดสนใจ เชน บรษทตองการก าไรทสงทสด ทางเลอกทบรษทเลอกอาจไปลดตนทนการผลตลงท าใหสนคามคณภาพทลดลง ดงนนในทางปฏบตกจการตองท าการก าหนดขอบเขตของแตละปญหาใหชดเจน เพราะในบางครงถาตองการก าไรสงสด แตคณภาพของสนคาลดลงอาจมผลตอชอเสยงของบรษทในระยะยาวได ดงนน การแกปญหาบางปญหาไมสามารถท าใหบรรลวตถประสงคของกจการไดทงหมด
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 3
เมอระบปญหาและก าหนดขอบเขตไดแลว ผบรหารตองพยายามหาทางเลอก (Identify
Alternatives) เพอแกปญหานน โดยในแตละปญหาอาจมทางเลอกมากกวาหนงทางเลอก ดงนนควรจะเปรยบเทยบแตละทางเลอกวาทางเลอกเปนทางเลอกทดทสด หรอเปนทางเลอกทเหมาะสมทสดเมออยภายใตสภาวการณนน
3. การรวบรวมขอมล
ในแตละทางเลอกเพอใชแกปญหาจ าเปนตองมการเกบและรวบรวมขอมล (Obtain
Information) ทเกยวของทงหมด ไมวาจะเปนขอมลทเปนจ านวนเงนหรอขอมลเชงปรมาณ เชน รายไดและคาใชจายทเกยวของกบทางเลอกนน และขอมลทไมใชตวเงนหรอขอมลเชงคณภาพ เชน ขอมลเกยวกบสภาพการแขงขนของธรกจนน ขอมลดานกฎหมายและการเมอง ขอมลการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย เปนตน ขอมลเหลานน ามาใชประกอบการตดสนใจ เพอประเมนหาทางเลอกทเหมาะสมทสด ในชวงเวลาหรอในสถานการณนนๆ
4. การตดสนใจ
เมอมขอมลทเกยวของกบทางเลอกแตละทางเลอก ขนตอนตอไปคอ การตดสนใจเลอกทางเลอก (Make Decision by Choosing Among Alternatives) โดยการพจารณาขอมลของแตละทางเลอกวา ทางเลอกใดใหผลตอบแทนทดทสด หรอมตนทนทต าทสดและตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสดภายใตสถานการณขณะนน การพจารณาควรพจาณาขอมลทเกยวของทงหมดประกอบกน เชน ทางเลอกทใหตนทนทต าทสด แตอาจมผลท าใหชอเสยงของบรษทลดลง หรอความพงพอใจในตวสนคาหรอการบรการของลกคาลดลง ทางเลอกนนกไมใชทางเลอกทดทสด ดงนน การเลอกทางเลอกทดทสด ควรค านงถงขอมลทเกยวของทงหมด ไมวาจะเปนขอมลทเปนตวเงนและไมใชตวเงนกตาม
5. การตดตามและประเมนผล
เมอผบรหารตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสดแลว ขนตอนตอไปคอ ปฏบตตามทางเลอกทเลอกไว มการควบคม เพอใหตามเปาหมายทวางไว หลงจากนน ตองมการตดตามและประเมนผลทางเลอกนนๆ (Implement the Decision, Evaluate Performance and Learn)
วาทางเลอกนนสามารถแกปญหานนไดหรอไม หรอปญหาลดลงหรอไม หากทางเลอกนนไมสามารถแกปญหาไดผบรหารตองท าการวางแผนใหม หรอถาสถานการณมการเปลยนแปลง ทางเลอกทเคยเลอกอาจจะไมใชทางเลอกทดทสด ในชวงเวลานนอกตอไป จงตองท าการประเมนปญหาใหม และท าการเกบรวบรวมขอมลของแตละทางเลอกทเหมาะสมใหม หรอเปน
การบญชตนทน 2
9 - 4
การเรมตนกระบวนการของการตดสนใจใหม ตงแต เรมตนและขนตอนตางๆ ตามล าดบ ดงแสดงขนตอนการตดสนใจ ดงภาพท 9.1
ภาพท 9.1 ขนตอนการตดสนใจ
ลกษณะของขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ
การแบงประเภทขอมลทเกยวของกบการตดสนใจสามารถจ าแนกตามลกษณะของขอมลไดเปน 2 ประเภท ไดแก ขอมลเชงปรมาณ และขอมลเชงคณภาพ ขอมลเชงปรมาณเปนขอมลทสามารถวดมลคาไดเปนตวเลข ซงเปนขอมลในรปของตวเงน เชน ตนทนการผลต คาใชจายในการขายและบรหาร เปนตน หรอไมอาจแสดงในรปของตวเงน เชน ระยะเวลาของการขนสงสนคา เวลาทใชในการผลตสนคา หรอจ านวนของเสยทเกดขนในกระบวนการผลต เปนตน สวนขอมลเชงคณภาพ เปนขอมลทวดออกมาเปนตวเงนไดคอนขางยาก เชน ความพงพอใจของลกคา ความจงรกภกดในตวสนคาของลกคา คณภาพของสนคา ขวญและก าลงใจของพนกงาน ความเพยงพอของก าลงการผลตของเครองจกร เปนตน จะเหนไดวา ขอมลทงสองลกษณะนมความส าคญตอการตดสนใจของผบรหาร เชน ในการตดสนใจเกยวกบการผลตสนคาเอง หรอซอจากบคคลภายนอก การพจารณาขอมลของผบรหารนอกจากจะค านงถงขอมลตนทนทเกยวของซงเปนขอมลเชงปรมาณในแตละทางเลอกแลว ซงการตดสนใจเลอกจะพจารณาวาทางเลอกไหนมตนทนทต าทสด นอกจากนผบรหารจ าเปนตองพจารณาขอมลอนๆ
1.การระบปญหา
4.การเกบรวบรวมขอมลของแตละทางเลอก
5. การตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด
6. การตดตามและประเมนผล
2.การก าหนดขอบเขตและทางเลอก
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 5
ประกอบดวยเชนกน เชน ความพรอมของก าลงการผลตของเครองจกร หรอพจารณาความช านาญของพนกงานแผนกผลต ซงเปนขอมลเชงคณภาพประกอบการตดสนใจนอกเหนอจากขอมลเชงปรมาณขางตน
นอกจากการแบงประเภทตนทนในลกษณะขางตนแลว ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจยงสามารถแบงไปตามความเกยวของกบการตดสนใจ ซงขอมลตนทนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ (Relevant Costs) และตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ (Irrelevant Costs) ซงสามารถอธบายรายละเอยดตนทนแตละประเภท ไดดงน
1. ตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ
ตนทนทเกยวของกบการการตดสนใจ (Relevant Costs) หมายถง ตนทนทจะเปลยนแปลงไปขนอยกบทางเลอกทผบรหารเลอก หรอเปนตนทนทคาดวาจะเกดขนในอนาคต และมความแตกตางกนระหวางทางเลอกตางๆ ทก าลงพจารณา (วรรณ เตโชโยธน , สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558 : 90) ตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ ประกอบดวย ตนทนทหลกเลยงได ตนทนทควบคมได ตนทนสวนตาง หรอตนทนสวนเพม และตนทนคาเสยโอกาส ซงตนทนแตละประเภทสามารถอธบายรายละเอยด พรอมทงยกตวอยางตนทนแตละลกษณะ ไดดงน
1.1. ตนทนทหลกเลยงได
ตนทนทหลกเลยงได (Avoidable Costs) หมายถง ตนทนทสามารถลดไดทงจ านวนหรอบางสวนจากการเลอกทางเลอกหนงๆ โดยตนทนสวนทลดไดจดเปนตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558 : 91) หรอตนทนนจะไมเกดขนหรอยกเลกได ถาหากผบรหารไมเลอกทางเลอกนน เชน กจการก าลงตดสนใจวาจะยกเลกการผลตเคกผลไม ท าใหแผนกผลตเคกผลไมสามารถลดตนทนและคาใชจายบางสวนลงได เชน วตถดบทางตรงทใชในการผลตเคกผลไม รวมไปถงคาแรงงานทจายใหกบพนกงานในแผนกนน เปนตน หรอหางสรรพสนคาแหงหนง มปญหาขาดทนอยางตอเนองส าหรบหางสรรพสนคาทอยในเขตจงหวดอดรธาน ดงนนผบรหารจงตองการตดสนใจทจะยกเลกสาขาอดรธาน ตนทนทกจการสามารถหลกเลยงได เชน คาเชา เงนเดอนพนกงาน และคาสาธารณปโภคของสาขาอดรธาน จะสามารถลดลงไดทงจ านวน เปนตน ดงนน ตนทนทลดลงหรอหลกเลยงไดดงกลาว จะถอวาเปนตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ
การบญชตนทน 2
9 - 6
1.2. ตนทนทควบคมได
ตนทนทควบคมได (Controllable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายทผจดการแผนกนนมอ านาจ หนาทในการควบคม สงการหรอบรหารจดการได เชน เงนเดอนของพนกงานแผนกขาย ถอเปนตนทนทควบคมไดของผจดการแผนกขาย เพราะผจดการแผนกนน มอ านาจหนาทในการเพมหรอลดเงนเดอนหรอจ านวนพนกงานในแผนกขายได เพอใหการท างานของแผนกเปนไปอยางมประสทธภาพ หรอตามแผนทก าหนด
1.3. ตนทนสวนตาง
ตนทนสวนตาง (Differential Costs) หมายถง ตนทนทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก ซงตนทนอาจจะเปนตนทนทเพมขนหรอลดลง เมอเปรยบเทยบระหวางทางเลอกตางๆ ซงตนทนสวนตางมแนวคดคลายตนทนสวนเพม (Marginal Cost หรอ Incremental
Costs) สามารถวเคราะหไดทงตนทนรวม หรอตนทนตอหนวยกได เชน การตดสนใจผลตชนสวนเองหรอซอชนสวนจากบคคลภายนอก ผบรหารจะพจารณาวา ตนทนการผลตจากการทกจการผลตชนสวนเองมตนทนรวมเทากบเทาใด เปรยบเทยบกบตนทนทกจการไปซอจากบคคลภายนอกวาทางเลอกใดมตนทนรวมต าทสด แลวผบรหารจะไดตดสนใจเลอกทางเลอกนน หรออาจพจารณาวามตนทนตอหนวยเทากบเทาใดในแตละทางเลอก เปนตน
สวนตนทนทไมแตกตางกนในแตละทางเลอก จะถอวาเปนตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ เพราะไมสงผลตอการตดสนใจ เชน การตดสนใจผลตชนสวนเองหรอซอชนสวนจากบคคลภายนอก ไมวาจะเปนทางเลอกใดกจการจ าเปนตองคดคาเสอมราคาของเครองจกรทใชในการผลต ดงนนจะเหนไดวา คาเสอมราคาของเครองจกร ถอเปนตนทนทไมมความแตกตางกนในแตละทางเลอก ซงไมมผลตอการตดสนใจของผบรหาร
1.4. ตนทนคาเสยโอกาส
ตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Costs) หมายถง มลคาของประโยชนหรอผลตอบแทนของทางเลอกทดทสดรองลงมาทผตดสนใจสญเสยโอกาสทจะไดรบ เพราะผตดสนใจไปเลอกทางเลอกอน (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558
: 92) อาจเปนเพราะทางเลอกอนเหมาะสมกวา หรอใหผลตอบแทนสงกวาทางเลอกนน เชน กจการมเครองจกรทสามารถจะน ามาใชในการผลตสนคาได หรอกจการสามารถเลอกทจะน าเอาเครองจกรเครองนไปใหเชา ท าใหไดรบคาเชา 50,000 บาท ถาผบรหารเลอกทจะใชเครองจกรเครองนไปใชในการผลตสนคา จะมผลท าใหกจการสญเสยโอกาสทจะไดรบรายไดคาเชาจ านวน 50,000 บาท ซงรายไดทสญเสยไปจากการตดสนใจเชนน ถอวาเปนตนทนคาเสย
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 7
โอกาสของกจการแหงน ถงแมวาตนทนคาเสยโอกาสจะไมใชคาใชจายทางการบญช แตตนทนลกษณะนเปนตนทนทมความเกยวของกบการตดสนใจ
2. ตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ
ตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ (Irrelevant Costs) หมายถง ตนทนทไมแตกตางกนระหวางทางเลอกไมวาผบรหารจะตดสนใจอยางไรกตาม (ศรสดา อาจวานนทกล , 2557 : 9)
หรอ เปนขอมลเกยวกบตนทนหรอรายไดทไมเกยวของกบการตดสนใจในระหวางทางเลอกใดทางเลอกหนง ตนทนเหลานไมมผลตอการตดสนใจ เพราะไมวาจะเลอกทางเลอกใด ตนทนหรอรายไดของแตละทางเลอกไมมความแตกตางกน ตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจ สามารถแบงไดเปน 3 ประเภท ไดแก ตนทนทหลกเลยงไมได ตนทนทควบคมไมได และตนทนจม แตละประเภท สามารถอธบายรายละเอยด พรอมทงยกตวอยางลกษณะของตนทน ไดดงน
2.1. ตนทนทหลกเลยงไมได
ตนทนทหลกเลยงไมได (Unavoidable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทยงคงเกดขนไมวากจการจะตดสนใจอยางไร ถงแมกจการจะเลอกทางเลอกนนหรอไมเลอกกตามตนทนทเกดขนจะมจ านวนเทาเดม หรอไมมความแตกตางกนในแตละทางเลอก โดยสวนใหญตนทนทหลกเลยงไมไดมกจะเปนตนทนคงท เชน เงนเดอนผบรหาร คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาอาคาร เปนตน
2.2. ตนทนทควบคมไมได
ตนทนทควบคมไมได (Uncontrollable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆทอยนอกเหนออ านาจหนาท หรอการควบคม การบรหารจดการของผบรหารหรอผจดการแผนกนนๆ เชน เงนเดอนของพนกงานขาย เปนคาใชจายทเกดขนในแผนกขาย ถอวาเปนตนทนทผจดการแผนกบญชควบคมไมได เนองจากผจดการแผนกบญช ไมมอ านาจ หนาทในการสงการเพมหรอลดเงนเดอน หรอจ านวนของพนกงานทอยแผนกขายได เปนตน ดงนนคาใชจายใดทผบรหารไมมอ านาจควบคม หรอสงการใหเพมหรอลดได ถอวาเปนตนทนทผบรหารคนนนควบคมไมได ซงตนทนทผบรหารควบคมไมได จะไมมผลตอการตดสนใจ
การบญชตนทน 2
9 - 8
2.3. ตนทนจม
ตนทนจม (Sunk Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทเกดขนจากการตดสนใจในอดต เชน การซอเครองจกร ท าใหมการคดคาเสอมราคาของเครองจกร หรอ คาเชาส านกงานทมการท าสญญาระยะยาว เปนตน คาใชจายเหลานเปนคาใชจายทเกดขนแลว ไมสามารถเปลยนแปลงคาใชจายเหลานใหลดลงได ถอเปนตนทนจม และเปนตนทนทไมสามารถลดไดถงแมวาจะไมเลอกทางเลอกนนกตาม ตนทนจมจะไมมผลกระทบตอการตดสนใจใดๆ ของผบรหารในสถานการณปจจบน ดงนน ในการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสม ตนทนหรอคาใชจายน ไมจ าเปนตองน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจกได หรอบางครง ตนทนจม จะหมายถง ตนทนทหลกเลยงไมได นนเอง
รปแบบการวเคราะหขอมลตนทนเพอการตดสนใจ
ขนตอนของการตดสนใจ เปนกระบวนการของการวเคราะหขอมลเพอประเมนทางเลอกวาทางเลอกใดมความเหมาะสมและใหผลประโยชนตอกจการมากทสด กจการสามารถวเคราะหขอมลไดหลายรปแบบขนอยกบลกษณะของปญหาทน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจ ซงในบทนจะท าการวเคราะหขอมลตนทน สามารถวเคราะหขอมลได 3 รปแบบ ดงน
1. การวเคราะหรปแบบของตนทนรวม
การวเคราะหขอมลรปแบบของตนทนรวม (Total Cost Format) เปนการวเคราะหขอมลทางการบญชทงตนทนทมความเกยวของและไมเกยวของกบการตดสนใจในแตละทางเลอก หลงจากนนจงพจารณาวาทางเลอกใดใหผลตอบแทนทดทสด หรอตนทนทต าทสด
2. การวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง หรอการวเคราะหตนทนสวนเพม
การวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง (Incremental Costs Format) หรอ ตนทนสวนเพม (Differential Costs Format) เปนการวเคราะหตนทนทเกยวของกบการตดสนใจโดยพจารณาแตเฉพาะตนทนทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก หลงจากนนจงพจารณาวาทางเลอกใดมตนทนทต ากวา หรอมรายไดทสงกวาเมอเปรยบเทยบกบอกทางเลอกหนง
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 9
3. การวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส
การวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Costs Format) เปนการวเคราะหในรปแบบของตนทนสวนตาง ซงประกอบดวยตนทนหรอรายไดสวนทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก รวมไปถงตนทนคาเสยโอกาส หมายถงผลประโยชนหรอผลตอบแทนทกจการจะไดรบจากการตดสนใจเลอกทางเลอกหนง แตถอวาเปนการสญเสยโอกาสจากการตดสนใจเลอกอกทางเลอกหนง
การวเคราะหขอมลตนทนทง 3 รปแบบ เมอพจารณาแลวจะใหผลของการตดสนใจทตรงกน ซงผบรหารหรอนกบญชจะเลอกรปแบบใดนน ขนอยกบความเหมาะสมและลกษณะของปญหา เพอใหไดผลการประเมนทดทสด การวเคราะหขอมลในแตละรปแบบ ดงแสดงในตวอยางท 9.1
ตวอยางท 9.1 บรษท ฟาไทยอตสาหกรรม จ ากด ประกอบธรกจผลตและจ าหนายอาหารกระปอง ใน
เดอนนบรษทผลตจ านวน 10,000 กระปอง โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลตดงน
ตนทนการผลต ตนทนตอหนวย(บาท) จ านวนเงนรวม (บาท) วตถดบทางตรง 15
คาแรงงานทางตรง 10
คาใชจายการผลตผนแปร 12
คาใชจายการผลตคงท 150,000
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 5
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 250,000
เนองจากปจจบนภาวการณแขงขนอาหารกระปองคอนขางสง มคแขงเขามาในอตสาหกรรมอาหารกระปองจ านวนมากท าใหยอดขายของบรษทลดลง เหลอเพยง 8,000 กระปอง ราคาขายปกตกระปองละ 150 บาท โดยผบรหารมทางเลอกในการแกไขปญหาส าหรบสนคาทขายไมได จ านวน 2,000 กระปอง โดยมทางเลอกทพจารณา คอ
ทางเลอกท 1 น าไปขายลดราคาเหลอกระปองละ 100 บาท โดยมคาใชจายในการขายเพมเตมกระปองละ 5 บาท
ทางเลอกท 2 น าไปขายลดราคาลง เหลอกระปองละ 120 บาท แตท าการปรบปรงปายตดขางกระปอง มผลท าใหคาใชจายในการขายผนแปรอยทกระปองละ 15 บาท แตวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรงยงคงเทาเดม
การบญชตนทน 2
9 - 10
จากขอมลขางตน ใหวเคราะหขอมลดวยวธการวเคราะหทง 3 รปแบบ ดงน 1. การวเคราะหรปแบบของตนทนรวม
2. การวเคราะหรปแบบของตนทนสวนตางหรอตนทนสวนเพม
3. การวเคราะหรปแบบของตนทนคาเสยโอกาส
วธการวเคราะห
จากขอมลขางตน สามารถวเคราะหขอมลและแสดงการค านวณแตละทางเลอก ดวยวธการวเคราะหทง 3 รปแบบ ไดดงน
1) การวเคราะหรปแบบของตนทนรวม
ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2 ขายลดราคา ปรบปรงรปแบบ
ยอดขาย 200,000 240,000 หก ตนทนผนแปร:
ตนทนการผลต 74,000 74,000 คาใชจายในการขาย 10,000 30,000 รวมตนทนผนแปร 84,000 104,000
ก าไรสวนเกน 116,000 136,000 หก ตนทนคงท: คาใชจายการผลต 150,000 150,000
คาใชจายในการขายและบรหาร 250,000 250,000 รวมตนทนคงท 400,000 400,000 ก าไร (ขาดทน) สทธ (284,000) (264,000)
จากการค านวณโดยวเคราะหขอมลตนทนทงหมด ไมวาจะเกยวของกบการตดสนใจและไมเกยวของกบการตดสนใจ เมอเปรยบเทยบผลก าไรสทธของแตละทางเลอก จะเหนไดวาทางเลอกท 1 มขาดทนสทธ เทากบ (284,000) บาท สวนทางเลอกท 2 มขาดทนสทธเทากบ บาท 264,000 บาท ดงนน ผบรหารควรตดสนใจเลอกทางเลอกท 2 คอ น าไปขายลดราคาลง เหลอกระปองละ 120 บาท แตท าการปรบปรงปายตดขางกระปอง เพราะทางเลอกท 2 ถงแมจะมผลขาดทน แตขาดทนนอยกวาทางเลอกท 1 ถง 20,000 บาท
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 11
2) การวเคราะหรปแบบของตนทนสวนตางหรอตนทนสวนเพม
ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2 ขายลดราคา ปรบปรงรปแบบ
รายไดสวนเพม 200,000 240,000 หก ตนทนสวนเพม:
ตนทนการผลต 74,000 74,000 คาใชจายในการขายและบรหาร 10,000 30,000 รวมตนทนสวนทเพมขน 84,000 104,000
ก าไรสวนเพม (ลดลง) 116,000 136,000
จากการวเคราะหขอมลโดยใชรปแบบตนทนสวนเพมคอการพจารณาเฉพาะตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ หรอรายไดและคาใชจายทเพมขนหรอเฉพาะทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก เมอเปรยบเทยบแลวจะเหนไดวา ทางเลอกท 2 มรายไดและคาใชจายเพมขนเปน 240,000 และ 104,000 บาท ตามล าดบ ซงสงผลใหทางเลอกท 2 มก าไรเพมขนจ านวน 136,000 บาท เมอเปรยบเทยบกบทางเลอกท 1
ดงนน ผบรหารควรตดสนใจเลอกทางเลอกท 2 คอ น าไปขายลดราคาลงเหลอกระปองละ 120 บาท แตท าการปรบปรงปายตดขางกระปอง เพราะมก าไรมากกวาอกทางเลอกหนง
3) การวเคราะหรปแบบของตนทนคาเสยโอกาส
ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2 ขายลดราคา ปรบปรงรปแบบ
รายไดสวนเพม 200,000 240,000 หก ตนทนรวม:
ตนทนการผลต 74,000 74,000 คาใชจายในการขายและบรหาร 10,000 30,000 ตนทนคาเสยโอกาส 136,000 116,000 ตนทนรวม 220,000 220,000
ก าไรรวมเพมขน (ลดลง) (20,000) 20,000
การบญชตนทน 2
9 - 12
จากการวเคราะหขอมลโดยใชรปแบบตนทนคาเสยโอกาส คอการพจารณาตนทนทเกยวของกบการตดสนใจ หรอรายไดและคาใชจายทมความแตกตางกนในแตละทางเลอก รวมถงตนทนคาเสยโอกาส ทควรจะไดรบจากการเลอกทางเลอกหนงแตไมเลอกทางเลอกทใหผลตอบแทนล าดบรองลงมา นนคอ ถากจการเลอกทางเลอกท 1 ท าใหกจการมตนทนคาเสยโอกาส 136,000 บาท ในทางตรงกนขาม ถากจการเลอกทางเลอกท 2 ท าใหกจการมตนทนคาเสยโอกาสเทากบ 116,000 บาท ดงแสดงรายการขางตน เมอเปรยบเทยบแลวจะเหนไดวา ทางเลอกท 2 มก าไรรวมจ านวน 20,000 บาท
ดงนน ผบรหารควรตดสนใจเลอกทางเลอกท 2 คอ น าไปขายลดราคาลง เหลอกระปองละ 120 บาท แตท าการปรบปรงปายตดขางกระปอง เพราะทางเลอกท 2 มก าไรรวมมากกวาอกทางเลอกหนง
ประเดนปญหาของการใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ
ประเดนปญหาทผบรหารน ามาใชประกอบการตดสนใจระยะสนทเกดจากการด าเนนธรกจ ซงขอมลทางการบญชทน ามาใชประกอบการตดสนใจจะมความแตกตางกน ขนอยกบรปแบบทใชในการวเคราะห และประเดนของปญหาทตดสนใจ ซงในบทนจะกลาวถงปญหาทใชประกอบการตดสนใจ มดงน
1. การตดสนใจเกยวกบการรบค าสงซอพเศษ
2. การตดสนใจผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก
3. การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอยกเลกสวนงานหรอ สายผลตภณฑ 4. การตดสนใจจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม
5. การตดสนใจเกยวกบการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด
6. การตดสนใจปดโรงงานชวคราว
ในแตละประเดนปญหาจะพจารณาขอมลตนทนทน ามาใชประกอบการวเคราะหทแตกตางกน โดยจะยกตวอยางพรอมอธบายในแตละประเดน ในหวขอถดไป
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 13
1. การตดสนใจเกยวกบการรบค าสงซอพเศษ
การตดสนใจยอมรบค าสงซอพเศษ (Accept or reject special orders decision) เกดจากการทกจการมการรบค าสงซอทไมไดเกดขนจากการด าเนนธรกจปกต เปนค าสงซอทเกดขนไมบอยครง ผบรหารจ าเปนตองตดสนใจวาควรรบค าสงซอพเศษนดหรอไม ห ากตดสนใจรบค าสงซอพเศษ ราคาทควรยอมรบควรเปนเทาไร
โดยทวไปการตดสนใจรบค าสงซอพเศษจะมขอพจารณาส าคญกอนการรบค าสงซอพเศษ ไดแก
1. รายไดสวนเพมตองมากกวาตนทนสวนเพม
2. กจการมก าลงการผลตเหลอเพยงพอหรอไม 3. การรบค าสงซอพเศษ ตองไมมผลกระทบกบสวนแบงการตลาดของสนคาทขายปกต
ของกจการ และราคาขายของสนคาทรบค าสงซอพเศษตองไมมราคาทต ากวาราคาสนคาของกจการ
4. ผลการด าเนนงานของกจการตองไมลดลงจากเดม
เพอใหมความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการรบค าสงซอพเศษ จะเสนอดงแสดงในตวอยางท 9.2
ตวอยางท 9.2 บรษท เครองใชไฟฟาไทย จ ากด เปนบรษททท าการผลตเครองใชไฟฟา กจการไดรบ
ค าสงซอพเศษจากลกคา ใหบรษทผลตเครองคนน าผลไมขนาดเลก เพอแจกใหกบพนกงานของบรษทลกคาในวนปใหม จ านวน 5,000 เครอง ซงกระบวนการผลตตองมการปรบเปลยนรปทรงของโถพลาสตกทใชปน และมการใสชอบรษทดานขางของเครองคนน าผลไม เสยคาใชจาย 50 บาทตอเครอง โดยปกตแลวบรษท เครองใชไฟฟาไทย จ ากด ขายเครองคนน าผลไมในราคาเครองละ 900 บาท โดยมตนทนการผลต และคาใชจายในการขายและบรหาร ดงตอไปน
ตนทนการผลตตอหนวย
วตถดบทางตรง 200 บาท
คาแรงงานทางตรง 150 บาท
คาใชจายการผลตผนแปร 100 บาท
คาใชจายการผลตคงท 120 บาท
รวม 570 บาท
การบญชตนทน 2
9 - 14
คาใชจายในการขายและบรหารตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 130 บาท
คาใชจายในการขายและบรหารคงท (รวม) 500,000 บาท
จากขอมลขางตน ผบรหารของบรษทควรตดสนใจอยางไร ยอมรบค าสงซอน ดหรอไม เพราะเหตใด ถาการรบค าสงซอพเศษน ไมเกนก าลงการผลตปกตของกจการ และไมมผลกระทบตอยอดขายปกตของธรกจ
วธการวเคราะห
รายไดสวนเพม (5000 เครอง x 900) 4,500,000 หก ตนทนสวนเพม
ตนทนการผลต (5000 เครอง x 450) 2,250,000 คาใชจายสวนเพมอนๆ (5000 เครอง x 50) 250,000 2,500,000
ก าไรสวนเพม 2,000,000
จากขอมลขางตน สรปไดวา บรษท เครองใชไฟฟาไทย จ ากดควรรบค าสงซอพเศษ เพราะท าใหกจการมก าไรเพมขนถง 2,000,000 บาท
2. การตดสนใจเกยวกบการผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก
ส าหรบธรกจทท าการผลตสนคาส าเรจรป อาจมการพจารณาตดสนใจวาบรษทควรท าการผลตสนคาหรอชนสวนขนใช เองหรออาจจะเลอกซอสนคาหรอชนสวนนนจากบคคลภายนอก ซงการตดสนใจของธรกจในลกษณะน เรยกวา การตดสนใจผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก (Make or buy decision) ขอมลทบรษทตองน ามาใชประกอบการพจารณาจะมทงขอมลทเปนเชงปรมาณและเชงคณภาพประกอบกน ถาเปนขอมลเชงปรมาณหรอตวเลขทใชในการพจารณาเมอมการตดสนใจผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก ไดแก ตนทนการผลตสนคาหรอชนสวน ซงประกอบดวย ตนทนเกยวกบวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต และคาใชจายอนๆ ทเกยวของเมอผลตสนคานน เชน คาขนสงสนคา คาใชจายในการจดเกบ เปนตน
สวนขอมลเชงคณภาพ หรอ ขอมลทไมใชตวเลขทกจการตองพจารณา สามารถแบงการพจารณาออกเปน 2 ลกษณะตามทางเลอกทตดสนใจ ดงน ในกรณทกจการตดสนใจผลตเองแทนทจะซอจากบคคลภายนอก กจการตองค านงถง คณภาพของสนคา ความสมพนธกบกจการคคา และเทคโนโลยทสงกวาผขายภายนอก สวนขอมลทพจารณา ส าหรบถากจการ
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 15
ตดสนใจซอจากบคคลภายนอกแทนทจะผลตเอง ตองค านงถง การควบคมคณภาพ การสงของตรงเวลา ขวญและก าลงใจของพนกงาน ถาตองเลกจางเนองจากกจการไมไดผลตสนคาเอง เพอใหมความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก มากยงขน สามารถแสดงไดตวอยางท 9.2
ตวอยางท 9.2
บรษท อตสาหกรรมไทย จ ากด เปนบรษททท าการผลตชนสวนคอมพวเตอร จ านวน 5,000 ชนตอป โดยมตนทนการผลตดงน ตนทนตอหนวย ตนทนรวม
(บาทตอหนวย) (บาท) วตถดบทางตรง 20 100,000 คาแรงงานทางตรง 15 75,000
คาใชจายการผลตผนแปร 8 40,000
คาใชจายการผลตคงท 12 60,000
รวม 55 275,000 บรษท อตสาหกรรมไทย จ ากด ผลตชนสวนคอมพวเตอรเอง โดยมตนทนการผลต ดง
แสดงขางตน แตมบรษทอน มาเสนอราคา ใหกบบรษทอตสาหกรรมไทย จ ากด โดยบรษทภายนอกเสนอราคา ชนละ 48.50 บาท ดงนน จากขอมลขางตน ท าใหผบรหารฝายผลตของบรษทอตสาหกรรมไทย จ ากด มทางเลอก 2 ทางเลอก คอ สามารถผลตชนสวนเองกได หรอไปซอชนสวนคอมพวเตอรจากบรษทหรอบคคลภายนอกได ในราคาตามทเสนอมา โดยทคาใชจายการผลตคงท ไมวาจะเปน เงนเดอนผบรหาร คาเสอมราคาเครองจกร คาภาษ เปนคาใชจายทไมสามารถหลกเลยงได จ านวน 45,000 บาท ถงแมวาบรษทจะท าการผลตเองกตาม ดงนน จากขอมลขางตน ผจดการฝายการผลตของบรษท ฯ จะเลอกตดสนใจเลอกทางเลอกใด จงจะเปนทางเลอกทเหมาะสมทสด จะเลอกผลตเองหรอซอชนสวนจากบคคลภายนอก ซงสามารถโดยแสดงรายละเอยดไดดงน ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2
ผลตชนสวนเอง ซอชนสวนจากบคคลภายนอก
วตถดบทางตรง 100,000 - คาแรงงานทางตรง 75,000 - คาใชจายการผลตผนแปร 40,000 -
คาใชจายการผลตคงท 60,000 45,000 ตนทนจากการซอจากบคคลภายนอก 242,500
รวม 275,000 287,500
การบญชตนทน 2
9 - 16
ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2
ผลตชนสวนเอง ซอชนสวนจากบคคลภายนอก
ตนทนตอหนวย 275,000/5000 287,500/5000 = 55 บาทตอหนวย = 57.50 บาทตอหนวย
จากขอมลขางตน จะเหนไดวา ตนทนตอหนวยของทางเลอกท 1 คอ ผลตเอง เพราะตนทนรวมและตนทนตอหนวยต ากวาตนทนทซอจากบคคลภายนอก ดงนน บรษทควรทจะเลอกผลตเอง นนคอมตนทนต ากวาซอจากบคคลภายนอก ถง 1.50 บาทตอหนวย หรอ จ านวนรวม 12,500 บาท
3. การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงานหรอสายผลตภณฑ
การด าเนนธรกจในปจจบนมการแขงขนคอนขางสง ดงนนธรกจอาจมปญหาเนองจากมจ านวนคแขงสง สนคาลาสมย หรอเปนสนคาทมปญหาท าให จ านวนสนคาทขายได มจ านวนลดลง หรอจนกระทงขาดทน ท าใหกจการตองยกเลกการขายสนคาชนดน หรออาจตองหาสนคาชนดใหมเขามาขาย ซงการตดสนใจในลกษะนเรยกวา การตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงาน หรอสายผลตภณฑ (Add or drop a segment or a product line) ขอมลทใชประกอบการตดสนใจในประเดนนมทงขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพ เชน ขอมลเชงปรมาณ ไดแก รายไดทเพมขนหรอลดลงเนองจากเพมหรอยกเลกสวนงาน ตนทนทเกยวของทเพมขนหรอลดลงของแตละทางเลอก ก าไรสวนเกนทเพมขนหรอลดลง สวนขอมลเชงคณภาพ ไดแก ขวญและก าลงใจของพนกงาน ภาพพจนของกจการ เปนตน เพอใหมความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการเพมหรอการยกเลกสวนงานหรอสายผลตภณฑมากยงขน สามารถแสดงไดดงตวอยางท 9.3
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 17
ตวอยางท 9.3
บรษท วอลล จ ากด ท าการผลตและจ าหนายไอศกรม 3 ประเภท ไดแก ไอศกรมชอคโกเลต แมกนม และวานลลา ถาบรษทตองการจะยกเลกการขายสนคาไอศกรมชอคโกเลต เนองจากมผลการด าเนนงานในเดอนทผานมาขาดทน ดงทแสดงในงบก าไรขาดทนประจ าเดอน ดงตอไปน ไอศกรม
ชอคโกเลต
ไอศกรมแมกนม
ไอศกรม
วานลลา
รวม
ขาย 200,000 250,000 220,000 670,000
หก ตนทนผนแปร 160,000 180,000 165,000 505,000
ก าไรสวนเกน 40,000 70,000 55,000 165,000
หก ตนทนคงท
ตนทนทางตรง 30,000 30,000 20,000 80,000
ตนทนจดสรร 22,000 20,000 21,000 63,000
รวมตนทนคงท 52,000 50,000 41,000 143,000
ก าไรสทธ (12,000) 20,000 14,000 22,000
จากขอมลในงบก าไรขาดทน ผบรหารของบรษท ฯ ควรตดสนใจยกเลกการขายไอศกรมชอคโกเลตหรอไม เพราะเหตใด
จากขอมลขางตน บรษท วอลล จ ากด มตนทน 2 ลกษณะ คอ ตนทนผนแปร และตนทนคงท (ตนทนคงททางตรง และตนทนคงทจดสรร) ตนทนผนแปร (Variable Costs) ไดแก ตนทนทมลกษณะแปรไปตามปรมาณการผลตหรอระดบของกจกรรม ซงประกอบดวยวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตผนแปรและคาใชจายในการขายและบรหารผนแปร ถากจการมการยกเลกผลตภณฑชนดใดชนดหนง ตนทนผนแปรจะลดลงหรอหลกเลยงไดทงจ านวน
สวนตนทนคงท (Fixed Costs) มลกษณะเปนตนทนทไมมการเปลยนแปลง ถงแมวาจะผลตหรอไมผลตกตาม ซงประกอบดวย ตนทนคงททางตรง และตนทนคงทจดสรร ลกษณะของตนทนแตละลกษณะ มลกษณะดงน ตนทนคงททางตรง (Direct Fixed Costs) โดยปกตจะสามารถหลกเลยงไดถากจการมการยกเลกผลตสนคาชนดใดชนดหนง แตในบางกรณกไม
การบญชตนทน 2
9 - 18
สามารถหลกเลยงได ขนอยกบเงอนไขของแตละธรกจ ในทางตรงกนข าม ตนทนคงทจดสรร หรอ ตนทนคงทรวม (Common Fixed Costs) ซงกจการไดจดสรรมาใหกบสนคาแตละชนดตามเกณฑทก าหนด โดยสวนใหญตนทนคงทจดสรรจะไมสามารถหลกเลยงได ถงแมกจการจะยกเลกผลตสนคาชนดใดชนดหนงกตาม
จากตวอยาง 9.3 สามารถแสดงการวเคราะหโดยใชวธเปรยบเทยบโดยรวม เพอตดสนใจวากจการควรจะยกเลกการจ าหนายไอศกรมชอคโกเลตหรอไม ดงน
1) วธการวเคราะหรปแบบตนทนรวม
ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2
ยกเลก ไมยกเลก
ขาย 470,000 670,000 หก ตนทนผนแปร 345,000 505,000 ก าไรสวนเกน 125,000 165,000 หก ตนทนคงท
ตนทนทางตรง 50,000 80,000 ตนทนจดสรร 63,000 63,000 รวมตนทนคงท 113,000 143,000
ก าไรสทธ 12,000 22,000
นอกจากน สามารถวเคราะหขอมลโดยใชวธตนทนสวนตาง (Differential Approach)
ไดดงน
2) วธการวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง ยอดขายลดลง 200,000 หก ตนทนทลดลง ตนทนผนแปรทหลกเลยงได 160,000 ตนทนคงททางตรงหลกเลยงได 30,000 190,000 ก าไรสทธเพมขน (ลดลง) (10,000)
จากการวเคราะหขอมลทง 2 วธขางตน จะเหนไดวา กจการไมควรยกเลกจ าหนายไอศกรมชอคโกเลต เพราะถากจการยกเลกการจ าหนายสนคาชนดน จะท าใหก าไรสทธรวมของกจการลดลงไปจ านวน 10,000 บาท ดงนน จะเหนไดวา ถงแมวาการขายไอศกรมชอคโกเลตจะขาดทน แตเนองจากตนทนทสามารถหลกเลยงได ลดไดเพยง 190,000 บาท ในขณะทรายได
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 19
จากการขายสนคาลดลงถง 200,000 บาท ซงมากกวาตนทนทลดได ดงนน ถาหากกจการพบวาก าไรสวนเกนของการจ าหนายสนคาชนดใดชนดหนง กยงมจ านวนมากกวาตนทนคงททางตรงกจการกยงควรทจะจ าหนายสนคานนตอไป
4. การตดสนใจเกยวกบการจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม
ตนทนผลตภณฑรวม (Joint Products Costs) เปนตนทนทเกดขนตงแตเรมกระบวนการผลตจนถงจดแยกตว (Split off point) ตนทนในลกษณะนเปนตนทนทไมสามารถหลกเลยงได ซงถอวาเปนขอมลตนทนทไมเกยวของกบการตดสนใจในประเดนทวากจการควรจะท าการผลตผลตภณฑรวมหลงจากจดแยกตวหรอไม ดงนน ตนทนรวมดงกลาว จ าเปนตองเกดขนเพอใชในการผลตผลตภณฑรวมชนดอนๆ และไมควรปนสวนตนทนรวมไปใหกบผลตภณฑรวมทไดมาจากกระบวนการผลตรวม
การตดสนใจทเกยวกบผลตภณฑรวม จงเปนการตดสนใจวากจการควรจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม (Sell or process further a joint product) ซงการตดสนใจเกยวกบการผลตตอของผลตภณฑรวม เปนการตดสนใจวาผลตภณฑรวมบางชนดควรท าการผลตตอหลงจดแยกตว เพอเพมมลคาใหกบผลตภณฑชนดนนหรอไม เชน
ดงนน ตนทนผลตภณฑรวมไมควรน ามาพจารณาเพอวตถประสงคของการตดสนใจเกยวกบการขายหรอการผลตตอของผลตภณฑรวม เนองจากไมไดเกยวของกบการตดสนใจ
การตดสนใจในลกษณะนเรยกวา การตดสนใจขาย ณ จดแยกตวหรอผลตตอของผลตภณฑรวมแลวคอยขาย (Sell or Process Further) กจการจะไดก าไรจากการผลตผลตภณฑรวมตอไปหลงจากจดแยกตว หากรายไดทเพมขนจากการผลตตอไปมากกวาตนทนทเพมขน จากการผลตตอหลงจากจดแยกตว ส าหรบตนทนผลตภณฑรวม เปนตนทนทเกดขนตงแตจดเรมตนของกระบวนการผลตจนถงจดแยกตวนน จะไมเกยวของกบการตดสนใจ ดงนน เพอใหเกดความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการขาย ณ จดแยกตว หรอผลตตอแลวคอยขาย จะแสดงรายละเอยดการค านวณ ในตวอยางท 9.4
ตวอยางท 9.4
โรงเลอยไมแหงหนง ผลตและจ าหนายไมแปรรป เมอผานกระบวนการผลตขนตนแลว จากไมซง น าไปผานกระบวนการผลต โดยมตนทนรวมในการผลตเปนเงน 200,000 บาท จะไดผลตภณฑ 2 ชนด คอ ไมกระดานกบเศษไม ส าหรบไมกระดาน กจการขายทนท แตเศษไมนน กจการจะขายทนท หรอน าไปผลตตอเปนไมอดกได โดยมขอมลรายไดและตนทนท เกยวของดงน
การบญชตนทน 2
9 - 20
ไมกระดาน เศษไม ตนทนการผลตรวม 200,000 ตนทนผลตรวมทจดสรรใหสนคาแตละชนด 150,000 50,000 มลคาการขาย ณ จดแยกตว 300,000 80,000 มลคาการขายหลงการผลตตอ 180,000 ตนทนการผลตเมอมการผลตตอ 90,000
จากขอมลขางตน ผบรหารจะตองพจารณาวา ผลตภณฑเศษไม ควรจะขายทนท ณ จดแยกตว หรอผลตเศษไมตอเปนไมอดแลวคอยขาย
การวเคราะหขอมลเพอเสนอขอมลใหกบผบรหารท าการตดสนใจ สามารถใชวธการวเคราะหไดทง 3 วธ คอ วธการวเคราะหรปแบบตนทนรวม วธการวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง และวธการวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส ซงจะอธบายแตละวธ ดงน
1) วธการวเคราะหรปแบบตนทนรวม
ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2
ขาย ณ จดแยกตว ผลตตอแลวคอยขาย ผลตาง ยอดขาย
ไมกระดาน 300,000 300,000 0 เศษไม 80,000 - 80,000 ไมอด - 180,000 180,000 ยอดขายรวม 380,000 480,000 100,000 หก ตนทนการผลต
ตนทนการผลตรวม 200,000 200,000 0 ตนทนการผลตตอ - 90,000 90,000
ตนทนรวม 200,000 290,000 90,000
ก าไรสทธ 180,000 190,000 10,000
2) วธการวเคราะหรปแบบตนทนสวนเพม
รายไดสวนเพมจากการขาย (180,000 – 80,000) 100,000 หก ตนทนสวนเพม 90,000
ก าไรสวนเพม 10,000
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 21
3) วธการวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส
รายไดจากการขายไมอด 180,000 หก ตนทน
ตนทนในการผลตตอ 90,000 ตนทนคาเสยโอกาส (มลคาการขาย ณ จดแยกตว) 80,000 170,000
ก าไรสวนเพม 10,000
จากการวเคราะหขอมลทง 3 วธขางตน จะเหนได ไมวาจะใชวธการวเคราะหแบบใดกตาม โรงเลอยแหงน ควรตดสนใจน าเศษไมไปท าการผลตตอเปนไมอดแลวคอยขาย เพราะท าใหกจการไดรบก าไรเพมขน เปนจ านวน 50,000 บาท
5. การตดสนใจเกยวกบการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด
ส าหรบกจการทมปจจยการผลตทจ ากด เชน จ านวนวตถดบ จ านวนคนงาน พนททใชในการผลต หรอจดเกบผลตภณฑ รวมไปถงจ านวนเครองจกร มจ านวนจ ากด เปนตน จากปจจยการผลตทจ ากดขางตน เปนผลท าให วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงหรอชวโมงแรงงานทางตรง จ านวนพนท และชวโมงเครองจกร สามารถเปนขอจ ากดของกจการ อาจมขอจ ากดเพยงแคอยางเดยวหรอมปจจยหลายๆ อยางมากกวาหนงอยางในเวลาเดยวกน ดงนน การตดสนใจในประเดนของการใชปจจยการผลตทจ ากด สามารถแบงไดเปน 2 กรณ ดงน
5.1. กรณมปจจยการผลตชนดเดยวทมอยจ ากด
5.2. กรณมปจจยการผลตหลายชนดทมอยจ ากด
เพอใหมความเขาใจในประเดนการตดสนใจเกยวกบการใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากดในแตละกรณใหชดเจนมากขน จะเสนอขอมลทางการบญชดงแสดงในตวอยางท 9.5 และ 9.6 ตามล าดบ
5.1. กรณมปจจยการผลตชนดเดยวทมอยอยางจ ากด
กจการทท าการผลตภายใตการผลตทมปจจยการผลตทจ ากด โดยทวไปกจการควรเลอกท าการผลตสนคาหรอบรการทใหผลตอบแทนหรอก าไรทสงทสดตอกจการ ดงนนถาหากกจการนนมปจจยการผลตทจ ากด กจการตองน าเอาก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากดมาพจารณาเพอเลอกทางเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด แตอย างไรกตาม ในการผลตสนคาจ าเปนตองค านงถงความตองการของตลาดของสนคานนประกอบดวยเสมอ เพราะถา
การบญชตนทน 2
9 - 22
หากกจการเลอกผลตสนคาทใหก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทสงสด แตผลตสนคาเกนความตองการของตลาด กอาจมผลท าใหธรกจขายสนคาไมหมด มสนคาคา งสตอก เสยคาใชจายในการจดเกบ สนคาลนตลาด หรอท าใหเกดปญหาสนคาลาสมยตามมา การพจารณาผลตสนคาแตละชนดจ านวนเทาใด ถาหากธรกจมปจจยการผลตทจ ากดเพยงอยางเดยว ตองพจารณาจากก าไรสวนเกนตอหนวยรวมกบปจจยการผลตทใชในการผลตสนคาหนงหนวย ซงเรยกวา ก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด (Contribution
Margin per unit of limited resource) ดงน
การตดสนใจเลอกผลตสนคาแตละชนดจ านวนเทาใด ใหพจารณาจากก าไรสวนเกนตอ
หนวยของปจจยการผลตทสงสด และพจารณาควบคกบความตองการของสนคาชนดนนๆ ประกอบการพจารณาเสมอ เพอใหมความเขาใจมากขน สามารถแสดงดงตวอยางท 9.5 ดงน
ตวอยางท 9.5
บรษท อดรพาณช จ ากด ท าการผลตสนคา 2 ชนด ไดแก สนคา A และสนคา B โดยในเดอนหนาบรษทมแผนซอมแซมเครองจกร 1 เครอง ท าใหจ านวนชวโมงเครองจกรจงจ ากดอยท 5,000 ชวโมง ดงนนฝายการผลตจงวางแผนทจะผลตสนคาทง 2 ชนด เพอใหเกดผลตอบแทนทสงทสด โดยมขอมลราคาขาย ตนทนผนแปร และความตองการของสนคาแตละชนด ดงน สนคา A สนคา B
ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 2,000 3,000 ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) 1,500 2,000
จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย (ชวโมง) 2 5 ความตองการของลกคา (หนวย) 2,000 1,000 จากขอมลขางตน ผจดการแผนกผลตควรผลตสนคาทงสองชนด จ านวนเทาไหรเพอให
ไดก าไรสงสด
ในการตอบค าถามเพอเสนอขอมลใหกบผบรหาร บรษท อดรพาณช จ ากด ตองค านวณก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด ซงในทน ปจจยการผลตทจ ากดคอ ชวโมงเครองจกร แลวพจารณาวา สนคาชนดใดมก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากดสงสด เลอกผลตสนคาชนดนนกอนอนดบแรก ตามความตองการของตลาด แลวตรวจสอบวามก าลงการผลตเหลอพอส าหรบผลตสนคาล าดบตอไปหรอไม ถาเหลอพอกท าการผลตสนคาล าดบถดมา ตามล าดบ
ก าไรสวนเกนตอหนวย = ก าไรสวนเกนตอหนวย
ของปจจยการผลตทมจ ากด จ านวนปจจยการผลตทจ ากดทใชผลตตอหนวย
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 23
วธการวเคราะห
สนคา A สนคา B
ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 2,000 3,000 ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) 1,500 2,000 ก าไรสวนเกนตอหนวย (บาทตอหนวย) 500 1,000
จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย (ชวโมง) 2 5
ดงนน ก าไรสวนเกนตอหนวยของ = 500 = 1,000 ปจจยการผลตทจ ากด 2 5
(บาทตอชวโมง) = 250 = 200
เมอค านวณก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด ขางตน จะเหนไดวา กจการควรผลตสนคา A ล าดบแรก ใหมากทสด เนองจากก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกรของสนคา A มากกวาสนคา B
แตอยางไรกตาม เมอผบรหารตดสนใจไดแลววาควรผลตสนคาชนดใดกอน สงทตองพจารณาตอมาคอ ความตองการของสนคา ของสนคาชนดนนๆ ดงนน ขอพจารณาในประเดนถดมาคอ ความตองการของลกคาทเกยวของกบสนคา A
ซงในทน สนคา A มความตองการของตลาด 2,000 หนวย ดงนน สนคา A ผลตไดเตมท ไมเกน 2,000 หนวย การพจารณาความตองการของลกคาของสนคา A ตองค านวณเพอหาวา จ านวนชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคา A ผลตโดยใชจ านวนชวโมงทงหมดกชวโมง เหลอจ านวนชวโมงเครองจกร เพอน ามาใชในการผลตสนคา B หรอไม ถามชวโมงเหลอพอ จะสามารถผลตสนคา B ไดจ านวนเทาใด
วธการค านวณ สนคา A สนคา B
จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย (ชวโมง) 2 5 ก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด 250 200 ความตองการของลกคา 2,000 1,000
การบญชตนทน 2
9 - 24
ดงนน เมอบรษทฯ เลอกผลตสนคา A กอนอนดบแรก ภายใตความตองการของลกคา จะมจ านวนชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคา A ดงน
ความตองการของลกคา 2,000 หนวย
จ านวนชวโมงเครองจกรตอการผลตสนคา A 1 หนวย เทากบ 2 ชวโมง ดงนน จ านวนชวโมงเครองจกร เทากบ 2,000 x 2
= 4,000 ชวโมง
จ านวนชวโมงเครองจกรทเปนขอจ ากด เทากบ 5,000 ชวโมง จ านวนชวโมงเครองจกรทใชส าหรบผลตสนคา A 4,000 ชวโมง ดงนน จ านวนชวโมงเครองจกรทเหลอส าหรบสนคา B เทากบ 1,000 ชวโมง
จ านวนสนคา B ทสามารถผลตได ภายใตจ านวนชวโมงเครองจกรทเหลอ
จ านวนชวโมงเครองจกรทเหลอส าหรบสนคา B เทากบ 1,000 ชวโมง จ านวนชวโมงเครองจกรทใชผลตสนคา B 1 หนวย เทากบ 5 ชวโมง ดงนน จ านวนสนคา B ทผลตได เทากบ 1,000 / 5
= 200 หนวย
จากขอมลการค านวณขางตน ภายใตจ านวนชวโมงเครองจกรทจ ากด และความตองการของลกคาของสนคาแตละชนด บรษท อดรพาณช จ ากด สามารถผลตสนคา A และสนคา B ไดดงนสนคา A ผลตได 2,000 หนวยเพอใหไดก าไรสวนเกนตอปจจยการผลตทจ ากดสงสด ตามความตองการของลกคา และสนคา B ผลตได 200 หนวย ภายใตปจจยการผลตทเหลอจากการผลตสนคา A แลว
กรณทไมมเงอนไขของความตองการของลกคามาเกยวของ การพจาณาจ านวนสนคาทผลตของสนคาแตละชนด สามารถค านวณไดดงน
วธการค านวณ สนคา A สนคา B
จ านวนชวโมงทใชผลตตอหนวย (ชวโมง) 2 5 ก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากด 250 200
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 25
เนองจากขอมลขางตน สนคา A มก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากดสงกวาสนคา B เพราะฉะนน สนคา A สามารถผลตโดยใชจ านวนชวโมงเครองจกรทจ ากดไดเตมท คอ 5,000 ชวโมง ดงนนจงค านวณหาจ านวนสนคา A ทผลตได ภายใตเงอนไขปจจยการผลตทจ ากด
จ านวนชวโมงเครองจกรทจ ากด มทงสน 5,000 ชวโมง จ านวนชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคา A ตอ 1 หนวย 2 ชวโมง ดงนน จ านวนสนคา A ทผลตได เทากบ 5,000/2 = 2,500 หนวย
ดงนน ภายใตเงอนไขปจจยการผลตทจ ากด แตไมมประเดนของความตองการของลกคา สนคาทผลตมากทสด คอ สนคา A ผลตได 2,500 หนวย โดยใชจ านวนชวโมงเครองจกร เตมก าลงการผลตเพอผลตสนคา A
สรปไดวา สนคาทกจการผลต ตองเปนสนคาทมก าไรสวนเกนตอหนวยของปจจยการผลตทจ ากดสงสด โดยใชปจจยการผลตทจ ากดนนเตมจ านวนในการผลตสนคานน ๆ
5.2. กรณมปจจยการผลตหลายชนดทมอยจ ากด
กจการทท าการผลตสนคา นอกจากจะอยภายใตการผลตทมปจจยการผลตทจ ากดเพยบชนดเดยวแลว ในทางปฏบตกจการอาจมปจจยการผลตทจ ากดมากกวาหนงปจจยในเวลาเดยวกน เชน จ านวนเครองจกรจ ากด รวมถงจ านวนคนงานทมหนาทในการผลตทจ ากด ซงขอจ ากดนเกดขนในเวลาพรอมกน ท าใหมขอจ ากดทงในดานชวโมงเครองจกร และชวโมงแรงงานทางตรง หรอ อาจเปนขอจ ากดดานอนๆ เชน จ านวนวตถดบจ ากด หรอพนทจดเกบสนคา เปนตน ในการตดสนใจในกรณทมปจจยการผลตทมอยจ ากด เพอให เกดก าไรสงสดแกกจการ ดงนน การตดสนใจจงพจารณาวาจ านวนสนคาทผลตควรมสดสวนการผลตเทาใด เพอใหไดก าไรสงสด โดยมขนตอนการพจารณา ดงน
ขนท 1 แจกแจงตวแปรทเกยวของกบการตดสนใจ
ขนท 2 ก าหนดสมการวตถประสงค ขนท 3 ก าหนดสมการขอจ ากด
ขนท 4 แกสมการขอจ ากด
แตละขนตอน สามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน
การบญชตนทน 2
9 - 26
ขนท1 แจกแจงตวแปรทเกยวของกบการตดสนใจ ขนตอนนเปนการระบวามสนคาทตองการพจารณามกประเภท และแตละประเภท
ก าหนดใหเปนตวแปรอะไรบาง เชน x ก าหนดใหเปน จ านวนหนวยทผลตของสนคาชนดแรก y ก าหนดใหเปนจ านวนหนวยทผลตของสนคาชนดทสอง เปนตน
ขนท 2 ก าหนดสมการวตถประสงคหลกของกจการ ในขนตอนนจะพจารณาจากขอมลประกอบการก าหนดสมการวตถประสงค ซงม 2
ลกษณะ ไดแก สมการแสดงคาสงสด (Maximize) และสมการแสดงคาต าสด (Minimize)
ขนท 3 ก าหนดสมการขอจ ากด ในขนตอนนจะพจารณาจากขอมลปจจยการผลตทจ ากดของกจการวา มขอจ ากดดาน
ใดบาง แลวแสดงเปนสมการขอจ ากด เชน ชวโมงเครองจกร มจ านวนจ ากด 10,000 ชวโมง นนคอ จ านวนชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคาทกชนดรวมแลวตองไมเกน 10,000 ชวโมง
ขนท 4 แกสมการขอจ ากด
ขนตอนนเปนการแกสมการขอจ ากดหรอปจจยการผลตทจ ากด ซงก าหนดไวในขนท 3 โดยจะแกสมการเพอค านวณหาวาจ านวนสนคาทผลตทเหมาะสม ตองผลตสนคาจ านวนเทาใด เมออยภายใตขอจ ากดทก าหนด
ดงนนในการตอบค าถามประเดนการตดสนใจเพอค านวณหาสดสวนการผลตทเหมาะสมทสด ในกรณทมปจจยการผลตทจ ากดมากกวาหนงปจจย เพอใหเขาใจขนตอนของการวเคราะหขอมล สามารถแสดงรายละเอยดในตวอยางท 9.5
ตวอยางท 9.6
บรษท ผาไทย จ ากด ผลตและจ าหนายสนคา 2 ชนด คอ เสอยอมครามและกระเปายอมคราม โดยมขอมลเกยวกบรายไดและคาใชจายตางๆดงน
เสอยอมคราม กระเปายอมคราม
ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 300 550 ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) 180 220 ชวโมงเครองจกรในการผลต (ชวโมง) 0.5 1.5
ชวโมงแรงงานทใชการผลต (ชวโมง) 1.5 2.0
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 27
บรษทมปจจยการผลตทเปนขอจ ากด คอ บรษทมชวโมงเครองจกร เดอนละ 5,000 ชวโมง และมชวโมงแรงงาน เดอนละ 14,500 ชวโมง แตผลตภณฑทงสองชนด เมอผลตแลวจะขายไดทงหมด ภายใตขอจ ากดดงกลาว บรษทควรจะผลตและขายสนคาแตละชนดจ านวนเทาใดจงจะเหมาะสมทสด และบรษทจะไดรบก าไรสวนเกนเทากบกบาท
การตอบค าถามขางตน การตดสนใจเกยวกบการหาสดสวนทเหมาะสมภายใตปจจยการผลตทจ ากด กรณมปจจยการผลตทจ ากดหลายปจจย
ขนท 1 ก าหนดตวแปร
x = จ านวนสนคาทผลตของเสอยอมคราม (ตว) y = จ านวนสนคาทผลตของกระเปายอมคราม (ใบ)
ขนท 2 ก าหนดสมการวตถประสงค ก าไรสวนเกนตอหนวยของสนคาแตละชนด= ราคาขายตอหนวย – ตนทนผนแปรตอหนวย
ก าไรสวนเกนตอหนวยของเสอยอมคราม = 300 – 180 = 120 บาทตอหนวย
ก าไรสวนเกนตอหนวยของกระเปา = 550 – 220 = 330 บาทตอหนวย
ดงนน สมการวตถประสงคของบรษท ผาไทย จ ากด คอ
ก าไรสงสด = ก าไรสวนเกนรวม + ก าไรสวนเกนรวม
ของเสอยอมคราม ของเสอยอมคราม
ก าไร (สวนเกน) สงสด = 120x + 330y
ขนท 3 ก าหนดสมการขอจ ากด
1) ชวโมงเครองจกรทใชในการผลตส าหรบสนคาทงสองชนด
ชวโมงเครองจกร: 0.5x + 1.5y = 5,000 ........................(1)
2) ชวโมงแรงงานทใชในการผลตส าหรบสนคาทงสองชนด
ชวโมงแรงงาน: 1.5x + 2y = 14,500 ........................(2)
การบญชตนทน 2
9 - 28
ขนท 4 แกสมการ
0.5x + 1.5y = 5,000 .................................... (1) 1.5x + 2y = 14,500 .................................... (2)
(1) X 2
x + 3y = 10,000 .................................... (3) (2) X 1.5
2.25x + 3y = 21,750 .................................... (4) (4) – (3) 1.25x = 11,750 x = 11,750 1.25
= 9,400
แทนคา x = 9400 ในสมการท (1) (0.5 x 9,400) + 1.5y = 5,000
1.5y = 5,000 – 4,700 1.5y = 300 y = 300/1.5
= 200 ดงนน สดสวนการผลตทเหมาะสมภายใตปจจยการผลตทจ ากดในกรณทมปจจยการ
ผลตทจ ากดหลายชนด บรษทควรผลตเสอยอมครามจ านวน 9,400 ตว และกระเปายอมคราม จ านวน 200 ใบ
นอกจากน หากบรษท ตองการทราบก าไรสงสดทบรษทสามารถท าไดจากสดสวนการผลตทเหมาะสมทสด สามารถค านวณโดยใชสมการวตถประสงคมาพจารณาประกอบ ไดดงน จากสมการวตถประสงค ก าไรสงสด = 120x + 330y โดยท x เทากบ 9,400 และ y เทากบ 200 แทนคาในสมการวตถประสงค ขางตน ไดดงน ก าไร (สวนเกน) สงสด = 120 x + 330y
= (120 x 9,400) + (330 x 200) = 1,128,000 + 66,000 = 1,346,000 บาท
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 29
ดงนน บรษทสามารถท าก าไรสวนเกนสงสด เทากบ 1,346,000 บาท ภายใตปจจยการผลตทจ ากดในกรณทมชวโมงเครองจกรจ ากดทเดอนละ 5,000 ชวโมง และมชวโมงแรงงานจ ากดท เดอนละ 14,500 ชวโมง
6. การตดสนใจปดโรงงานชวคราว
การประกอบธรกจในบางชวง กจการอาจประสบปญหาการขาดแคลนวตถดบ หรอปญหาเศรษฐกจ มความผนผวนทางเศรษฐกจ กจการขายสนคาไดจ านวนลดลง ก าไรสวนเกนไมเพยงพอกบตนทนคงททเกดขน หรออตราคาแรงงานสง จนกจการบางกจการประสบผลขาดทน เปนผลท าใหในบางกจการแกปญหาโดยการปดโรงงานเปนการชวคราว เพอความอยรอด เมอเศรษฐกจเรมดขน กจการกกลบมาด าเนนธรกจเชนเดม ดงนนประเดนการตดสนใจในกรณน จะถกเรยกวา การตดสนใจปดโรงงานชวคราว (Temporary Shutdown) แตการตดสนใจในลกษณะน เมอปดโรงงานชวคราว จะมตนทนบางสวนทลดลงได บางสวนลดไมได เรยกวา ตนทนทหลกเลยงไมได เชน คาเชาโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร เปนตน
นอกจากน เมอมการเปดโรงงานเพอด าเนนงานอกครง จะมตนทนบางสวน ทจ าเปนตองเกดขนเมอเปดโรงงาน เรยกวา ตนทนปดโรงงาน (Shutdown Cost) เชน คาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม คาสาธารณปโภค เปนตน
การวเคราะหขอมลเกยวกบการตดสนใจปดโรงงานชวคราว เนองจากกจการจะมทางเลอก 2 ทางเลอก คอ ตดสนใจด าเนนธรกจตอไป และปดโรงงานชวคราว ดงนน ขอมลตนทนทน ามาใชประกอบการตดสนใจ เมอแยกพจารณาในแตละทางเลอก มขอมลดงตอไปน
ทางเลอกท 1 ด าเนนธรกจตอ ขอมลจะพจารณาจากรายได และตนทนผนแปร และตนทนคงท ตามปรมาณการขายท
ลดลง ผลการด าเนนงานอาจจะแสดงก าไรสทธหรอผลการด าเนนงานเปนขาดทนสทธ
ทางเลอกท 2 ปดโรงงานชวคราว
ขอมลทตองพจารณา จะไมมรายไดเนองจากปดโรงงานชวคราวไมมการผลตและจ าหนาย ขอมลจะมแตเฉพาะสวนของตนทนคงททหลกเลยงไมได รวมถงตนทนทเกดขนเมอเปดด าเนนธรกจอกรอบ ผลการด าเนนงานทไดจากทางเลอกน จงแสดงเปนผลขาดทน
ดงนน การตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสด ถาพจารณาขอมลในเชงปรมาณผลการด าเนนงานของแตละทางเลอกอาจเปนผลขาดทนทงสองทางเลอก ดงนน การตดสนใจใหพจารณาวาทางเลอกใดมผลขาดทนต าทสดใหเลอกทางเลอกนน เชน ถาทางเลอกของการปด
การบญชตนทน 2
9 - 30
โรงงานมผลขาดทนนอยกวาทางเลอกท าการด าเนนธรกจตอ ผบรหารควรเลอกทจะปดโรงงานชวคราว เปนตน
ตวอยางท 9.7
บรษท ผลไมแสนอรอย จ ากด เปนผผลตและจ าหนายผลไมกระปอง ปจจบนบรษทนท าการผลตและจ าหนายสนคาเดอนละ 150,000 กระปอง โดยมขอมลเกยวกบราคาขายและตนทนการผลต ดงน
ราคาขาย 55 บาทตอหนวย
ตนทนการผลต
ผนแปร 20 บาทตอหนวย
คงท (รวม) 850,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร 10 บาทตอหนวย
คงท (รวม) 1,000,000 บาท
ในชวงปทผานมา บรษทประสบปญหาอทกภย สวนผลไมทวประเทศประสบปญหาน าทวม จงมผลใหขาดแคลนผลไมสดเพอน ามาเปนวตถดบในการผลตผลไมกระปอง และเศรษฐกจซบเซา จงสงผลกระทบตอยอดขายของบรษท ท าใหลดลงเหลอประมาณ 70,000 กระปอง
จากปญหาดงกลาว ท าใหผบรหารพจารณาวา ควรจะปดโรงงานชวคราวหรอจะผลตและจ าหนายผลไมกระปองตอ ถาบรษทตดสนใจปดโรงงานมผลท าใหบรษทสามารถประหยดตนทนการผลตคงทไดถง 550,000 บาท สวนคาใชจายในการขายและการบรหารลดลงได 80%
แตเมอเปดโรงงานอกครงท าใหบรษทตองมคาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม จ านวน 20,000 บาท จากขอมลขางตน ถาผบรหารตองการขอมลเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจเกยวกบการปดโรงงานชวคราวหรอท าการผลตผลไมกระปองตอ ขอมลทตองน าเสนอแตละทางเลอก มดงน
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 31
ทางเลอกท 1 ทางเลอกท 2
ท าการผลตตอ ปดโรงงานชวคราว
ยอดขาย 3,850,000 -
หก ตนทนผนแปร
ตนทนการผลต 1,400,000 -
คาใชจายในการขายและบรหาร 700,000 -
รวมตนทนผนแปร 2,100,000 -
ก าไรสวนเกน 1,750,000 -
หก ตนทนคงท คาใชจายการผลต 850,000 300,000
คาใชจายในการขายและบรหาร 1,000,000 200,000
คาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม 20,000 รวมตนทนคงท 1,850,000 520,000
ก าไร (ขาดทน) สทธ (100,000) (520,000)
จากการวเคราะหขอมลขางตน จะเหนวาทางเลอกท 1 คอท าการผลตตอมผลการด าเนนงานเปนขาดทน จ านวน 100000 บาท สวนทางเลอกท 2 คอปดโรงงานชวคราว ตนทนปดโรงงาน ประกอบดวย คาใชจายการผลตคงทหลกเลยงได 550,000 บาท ดงนนสวนทหลกเลยงไมได เทากบ 300,000 บาทและคาใชจายในการขายและบรหารหลกเลยงได 80%
แสดงวาสวนทหลกเลยงไมไดเทากบ 20% คดเปนเงนเทากบ 200,000 บาท และตนทนในการทดลองเดนเครองจกรเมอเปดด าเนนธรกจใหม มจ านวน 20000 บาท รวมเปนตนทนของการปดโรงงาน เทากบ 520,000 บาท
ดงนน จากขอมลขางตน บรษทควรตดสนใจท าการผลตตอ เพราะมผลขาดทนนอยกวาตนทนของการปดโรงงานชวคราว จ านวน 420,000 บาท (520,000 – 100,000)
การบญชตนทน 2
9 - 32
สรป
การใชขอมลทางการบญชเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจ หนาทหลกของผบรหารคอรวบรวมขอมลทเกยวของกบการตดสนใจเพอใหผบรหารไดน าขอมลเหลาน ไปใชประกอบการตดสนใจในประเดนทตองการจะพจารณา ยกตวอยางการตดสนในระยะสนในทางธรกจ เชน การตดสนใจรบค าสงซอพเศษ การผลตเองหรอซอจากบคคลภายนอก การเพมหรอยกเลกสวนงานหรอสายผลตภณฑ การจ าหนายหรอผลตตอของผลตภณฑรวม การใชปจจยการผลตทมอยอยางจ ากด และการปดโรงงานชวคราว เปนตน ซงขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจควรมลกษณะทส าคญ คอ ขอมลมความถกตอง เชอถอไดและทส าคญตองทนตอเวลา วธการวเคราะหขอมลม 3 รปแบบ ไดแก การวเคราะหรปแบบตนทนรวม การวเคราะหรปแบบตนทนสวนตาง หรอตนทนสวนเพม และการวเคราะหตนทนคาเสยโอกาส แต โดยสวนมากการตดสนใจมกจะใชการวเคราะหขอมลโดยใชวธการวเคราะหตนทนสวนตาง คอ การใชขอมลทเกยวกบรายไดสวนเพมเปรยบเทยบกบตนทนสวนเพมเพอหาผลตาง ถารายได สวนเพมมากกวาตนทนสวนทเพมขน กควรพจารณาวามควรตดสนใจทางเลอกนน แตอยางไรกตาม การใชขอมลเพอน ามาใชประกอบการตดสนใจควรค านงถงขอมลทเปนขอมลไมใชตวเงนหรอเชงคณภาพมาพจารณาดวย เชน ชอเสยงของบรษท สภาวะทางเศรษฐกจ ความตองการของลกคา สภาพการแขงขนของอตสาหกรรม หรอคณภาพของสนคา เปนตน ประกอบกบขอมลทางการเงนหรอขอมลทเปนตวเลขประกอบการตดสนใจเสมอ
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 33
แบบฝกหด
ขอ1. บรษท เทคโนคอม จ ากด เปนกจการประกอบเครองคอมพวเตอร โดยมราคาขายคอมพวเตอรเครองละ 30,000 บาท กจการมก าลงการผลตตอป 1000 เครอง แตปจจบนใชก าลงการผลตเพยง 70% หรอผลตเพยง 700 เครอง เพอขายใหกบลกคา โดยมขอมลตนทนและคาใชจายตางๆ ดงน
› วตถดบทางตรงตอหนวย 7,000 บาท
› คาแรงงานทางตรงตอหนวย 4,000 บาท
› คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 4,000 บาท
› คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 3,000 บาท
› คาใชจายการผลตคงท 4,000,000 บาท
› คาใชจายในการขายและบรหารคงท 3,000,000 บาท
จากขอมลขางตน ถามลกคาขอซอคอมพวเตอรอก 300 เครอง ในราคาเครองละ 24,000 บาท โดยคาใชจายการผลตคงท และคาใชจายในการด าเนนงานคงท ส าหรบการผลตตามค าสงซอใหมยงคงเทาเดม บรษทควรรบค าสงซอนหรอไม
ใหท า 1. แสดงการวเคราะหขอมลเพอตดสนใจวาบรษทควรรบค าสงซอพเศษหรอไม เพราะ
เหตใด 2. ขอมลเชงคณภาพใดบางทบรษทควรน ามาใชประกอบการตดสนใจรวมดวย
การบญชตนทน 2
9 - 34
ขอ 2. บรษท อดรโบเบ จ ากด ผลตและจ าหนายเสอยดกฬา โดยมก าลงการผลตตอเดอน จ านวน 10,000 บาท ในเดอนนบรษทผลตและขายไดจ านวน 8,000 บาท ตอไปนเปนขอมลในงบก าไรขาดทน ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2559
บรษท อดรโบเบ จ ากด
งบก าไรขาดทน
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2559
ขาย (8,000 หนวย @ราคา 320 บาทตอหนวย) 2,560,000
หก ตนทนผนแปร วตถดบทางตรง 640,000
คาแรงงานทางตรง 320,000
คาใชจายการผลตผนแปร 240,000
คาใชจายการขายและบรหารผนแปร 160,000 1,360,000
ก าไรสวนเกน 1,200,000
หก ตนทนคงท คาใชจายการผลตคงท 240,000
คาใชจายในการขายและบรหารคงท 360,000 600,000
ก าไรสทธ 600,000
จากขอมลขางตน เมอมลกคาจากบรษท อดรเอฟซ จ ากด จ านวน 3,000 บาท โดยเสนอราคาตวละ 350 บาท บรษทตองการรบค าสงซอพเศษน แตไมมก าลงการผลตเพยงพอ ตอการยอมรบค าสงซอพเศษ ถาทานเปนพนกงานบญช ทานจะน าเสนอขอมลอยางไร เพอใหผบรหารใชเปนขอมลตดสนใจรบค าสงซอพเศษหรอไม โดยถามการรบค าสงซอพเศษ ตองเสยตนทนวตถดบทางตรงเพมขน 10% และคาใชจายในการผลตผนแปร เพมขน 5 % เปนคาสกรนเสอ และคาใชจายในการขายและบรหารผนแปรเพมขนในอตราเดม ทางเลอกทตองพจารณามดงน
ทางเลอกท 1 ลดก าลงการผลตและจ าหนายปกตของบรษทลง จ านวน 1,000 ตว ทางเลอกท 2 ขยายก าลงการผลตของบรษทเปนการชวคราว ซงท าใหตองเสย
คาใชจายการผลตคงทเพมขนในอตราเดม และเสยคาใชจายในการขายและบรหารคงทจ านวน 8,000 บาท
ใหท า ถาทานเปนพนกงานบญช ทานจะน าเสนอขอมลทางการบญชเพอค านวณประกอบเพอตดสนใจวาบรษทควรยอมรบค าสงซอพเศษนหรอไม เพราะเหตใด
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 35
ขอ 3. บรษท ABC จ ากด ผลตชนสวนประกอบเครองคอมพวเตอร จ านวน 1,000 ชน โดยมตนทนในการผลต ดงน
ตนทนรวม ตนทนตอหนวย
วตถดบทางตรง 30,000 บาท 30 บาท
คาแรงทางตรง 80,000 บาท 80 บาท
คาใชจายการผลตผนแปร 50,000 บาท 50 บาท
คาใชจายการผลตคงท 100,000 บาท 100 บาท
จากขอมลขางตน ถากจการแหงน สามารถซอชนสวนจากบรษทอนในราคาชนละ 250 บาท ในสวนของคาใชจายการผลตคงท ถากจการไมไดผลตเองจะสามารถหลกเลยงไดจ านวน 30% ของคาใชจายการผลตคงทรวม ดงนน บรษทควรตดสนใจซอชนสวนน จากบรษทอนหรอไม
ขอ 4. ราน อดรผาไทย ท าการผลตสนคาทมาจากผาฝาย จ านวน 3 ชนด คอ เสอผาฝาย กระโปรง และกระเปา ซงในขณะนผจดการของบรษทก าลงพจารณาทจะยกเลกการตดเยบกระโปรง เพราะมผลขาดทนจากขอมลทแสดงในงบก าไรขาดทนของผลการด าเนนงานเดอนทผานม ดงน เสอ กระโปรง กระเปา รวม
ขาย 500,000 200,000 320,000 .......................
หก ตนทนผนแปร 230,000 90,000 150,000 .......................
ก าไรสวนเกน 270,000 110,000 170,000 .......................
หก ตนทนคงท
โดยตรง 55,000 40,000 62,000 ......................
จดสรร 73,000 82,000 54,000 ......................
รวมตนทนคงท 128,000 122,000 116,000 ......................
ก าไรสทธ 142,000 (12,000) 54,000 ......................
การบญชตนทน 2
9 - 36
การตดสนใจของผบรหาร ม 2 ทางเลอก ดงน ทางเลอกท 1 ยกเลกผลตกระโปรง แลวท าการปรบปรงเครองทอผา และอปกรณอน
เพอใชในการผลตเสอแทน
ทางเลอกท 2 ไมยกเลกการตดเยบกระโปรง
หมายเหต ตนทนในการปรบปรงเครองจกรเพอท าการผลตเสอ จ านวน 8,000 บาท และหากยกเลกตดเยบกระโปรง ตนทนคงทโดยตรงจะหลกเลยงไดทงจ านวน สวนตนทนคงทจดสรร เปนตนทนทหลกเลยงไดแตเฉพาะคาเชาราน จ านวน 10,000 บาท สวนปรมาณขายของเสอจะเพมขนจากเดม 30%
ใหท า ถาทานเปนผเสนอขอมลตนทนใหกบผจดการฝายขาย เพอใชประกอบการตดสนใจวาจะเลอกทางเลอกใดเหมาะสมทสด
ขอ 5. บรษท ไพศาล จ ากด ขายสนคา 3 ชนด ไดแก เสอผชาย เสอผหญง และชดเดก ถาบรษทตองการจะยกเลกการขายสนคาเสอผชาย เนองจากมผลการด าเนนงานขาดทน ดงทแสดงในงบก าไรขาดทนดงตอไปน เสอผชาย เสอผหญง ชดเดก รวม
ขาย 2,000,000 1,600,000 200,000 3,800,000
หก ตนทนผนแปร 1,600,000 1,120,000 130,000 2,850,000
ก าไรสวนเกน 400,000 480,000 70,000 950,000
หก ตนทนคงท
หลกเลยงได 300,000 200,000 20,000 520,000
หลกเลยงไมได 120,000 200,000 40,000 360,000
รวมตนทนคงท 420,000 400,000 60,000 880,000
ก าไรสทธ (20,000) 80,000 10,000 70,000
จากขอมลขางตน บรษทควรตดสนใจยกเลกการขายสบกอนหรอไม
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 37
ขอ 6. บรษท อดรพาณช จ ากด ผลตสนคาจ าหนาย 2 ชนด คอ AA และ BB โดยมขอมลเกยวกบราคาขายและตนทนผนแปรตอหนวยดงน สนคา AA สนคา BB
ราคาขายตอหนวย 2,000 3,000 ตนทนผนแปรตอหนวย 1,500 2,000
ถากจการนมก าลงการผลตอยางจ ากด คอชวโมงเครองจกร อยท 5,000 ชวโมง โดยในการผลต สนคา AA หนงหนวย ใชเวลาในการผลต 2 ชวโมง สวนการผลตสนคา BB หนงหนวย ใชเวลาในการผลต 5 ชวโมง
ใหท า 1. ค านวณก าไรสวนเกนตอหนวย และก าไรสวนเกนตอชวโมงเครองจกรของสนคาแตละ
ชนด
2. ถากจการเลอกผลตสนคา AA หรอ BB เพยงอยางเดยว จะผลตสนคาแตละประเภทไดกหนวย และมก าไรสวนเกนรวมของสนคาแตละประเภทเทาใด ภายใตก าลงการผลตทจ ากด ตามเงอนไขทก าหนด
3. ถาปรมาณความตองการสนคา AA มจ านวน 2,000 หนวย และความตองการของสนคา BB มไมจ ากด กจการจะตองผลตสนคา BB จ านวนเทาใด เพอใหสอดคลองกบก าลงการผลตทจ ากด
ขอ 7. บรษท กานดา จ ากด ผลตและจ าหนายสนคา 2 ชนด คอ กระเปาหนงและรองเทาหนง โดยมขอมลเกยวกบรายไดและคาใชจายตางๆดงน
กระเปาหนง รองเทาหนง
ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 300 250 ตนทนผนแปรตอหนวย (บาทตอหนวย) 250 150 ชวโมงเครองจกรในการผลต (ชวโมง) 2 5
ชวโมงแรงงานทางตรงทใชการผลต ((ชวโมง) 10 4
บรษทมปจจยการผลตทเปนขอจ ากด คอ บรษทมชวโมงเครองจกร เดอนละ 5,000 ชวโมง และมชวโมงแรงงานทางตรง จ านวน 14,500 ชวโมง แตทง 2 ผลตภณฑเมอผลตแลวจะ
การบญชตนทน 2
9 - 38
ขายไดทงหมด ภายใตขอจ ากดดงกลาว บรษทจะผลตและขายสนคาแตละชนดจ านวนเทาใดจงจะเหมาะสมทสด และบรษทจะไดรบก าไรสวนเกนเทากบกบาท
ใหท า
1. ค านวณหาสดสวนการผลตทเหมาะสมส าหรบสนคาทงสองชนด ภายใตขอจ ากดทก าหนด
2. ค านวณหาก าไรสวนเกนรวมของสนคาทงสองชนด
ขอ 8. บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ไดท าการผลตและขายสนคา 2 ชนด คอ กระเปาถอ และกระเปาเป โดยมปจจยการผลตทจ ากดอยหลายชนด ในเดอนหนาคาดวาจะท าการซอมแซมเครองจกร 1 เครอง ท าใหชวโมงเครองจกรมจ ากด อยเพยง 10,000 ชวโมง และมคนงานลาออกบางสวน ท าใหชวโมงแรงงานทางตรงจ ากดอยเพยง 12,000 ชวโมง ดงนนฝายบรหารตองท าการวางแผนการผลตเพอใหเกดก าไรสงสดแกกจการ ซงขอมลทเกยวของมดงน กระเปาถอ กระเปาเป
ราคาขายตอหนวย (บาทตอหนวย) 550 800 ตนทนการผลตตอหนวย (บาทตอหนวย) 200 380 ชวโมงเครองจกรทใชในการผลตสนคาตอหนวย (ชม.) 2 3 ชวโมงแรงงานทางตรงทใชในการผลตตอหนวย (ชม.) 1 4
ใหท า ค านวณสดสวนการผลตทเหมาะสมส าหรบการผลตกระเปาผา และรองเทาผาใบ ภายใตปจจยการผลตทจ ากด
ขอ 9. โรงสขาวแหงหนง ผลตและจ าหนายขาวเปลอกและขาวสาร เมอผานกระบวนการผลตขนตนแลวจากขาวเปลอกน าไปผานกระบวนการผลต โดยมตนทนรวมในการผลตเปนเงน 200,000 บาท จะไดผลตภณฑ 2 ชนด คอ ขาวสารกบแกลบ ส าหรบขาวสาร กจการน าใสบรรจภณฑแลวขายทนท แตแกลบนน กจการจะขายทนท หรอน าไปผลตตอเปนถานอดแทงกได โดยมขอมลรายไดและตนทนทเกยวของดงน (หนวย : บาท) ขาวสาร แกลบ
ตนทนการผลตรวม 200,000 ตนทนผลตรวมทจดสรรใหสนคาแตละชนด 120,000 80,000 มลคาการขาย ณ จดแยกตว 220,000 100,000 มลคาการขายหลงการผลตตอ 170,000
บทท 9 การใชขอมลทางการบญชเพอการตดสนใจ 9 - 39
ตนทนการผลตเมอมการผลตแกลบตอเปนถานอดแทง 90,000
ใหท า จากขอมลขางตน ผบรหารจะตองพจารณาวา ผลตภณฑแกลบควรจะขายทนท ณ จดแยกตว หรอ ผลตตอเปนถานอดแทงแลวจงขายทหลง
ขอ 10. โรงงาน ฟาใสพาณช จ ากด ผลตและจ าหนายผลตภณฑ A และ B เมอผานกระบวนการผลตขนตนแลว จากวตถดบหลก AB น าไปผานกระบวนการผลต โดยมตนทนการผลตรวม เปนจ านวนเงน 360,000 บาท จะไดผลตภณฑ 2 ชนด คอ ผลตภณฑ A-1 และ B-1 ส าหรบผลตภณฑ A-1 กจการขายทนท แตผลตภณฑ B-1 กจการจะขายทนท หรอ น าไปผลตตอเปน ผลตภณฑ B-2 แลวคอยขายกได โดยมขอมลรายได และตนทนทเกยวของดงน (หนวย : บาท)
ผลตภณฑ A-1 ผลตภณฑ B-1
ตนทนการผลตรวม 360,000 มลคาขาย ณ จดแยกตว 240,000 150,000 ตนทนการผลต เมอมการผลตตอ 90,000 มลคาขายหลงการผลตตอ 300,000
จากขอมลขางตน ผบรหารควรจะตดสนใจทจะขายผลตภณฑ B-1 ณ จดแยกตว หรอ ควรจะผลตตอ เปนผลตภณฑ B-2 กอน และจงคอยขายทหลง
ใหท า แสดงการค านวณประกอบการตดสนใจในเรองการตดสนใจวาควรจะขาย ณ จดแยกตวหรอผลตตอแลวคอยขาย
ขอ 11. บรษท อาหารกระปองสยามไทย จ ากด เปนผผลตและจ าหนายปลากระปอง ปจจบนบรษทนท าการผลตและจ าหนายสนคาเดอนละ 250,000 กระปอง โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลต ดงน
ราคาขาย 25 บาทตอหนวย
ตนทนการผลต
ผนแปร 10 บาทตอหนวย
คงท (รวม) 450,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหาร ผนแปร 8 บาทตอหนวย
คงท (รวม) 300,000 บาท
การบญชตนทน 2
9 - 40
เนองจากอตสาหกรรมปลากระปองในปจจบนมปญหาการขาดแคลนวตถดบและเศรษฐกจซบเซา จงสงผลกระทบตอยอดขายของบรษท ท าใหลดลงเหลอประมาณ 80,000 กระปอง
จากปญหาดงกลาว ท าใหผบรหารพจารณาวา ควรจะปดโรงงานชวคราวหรอจะผลตและจ าหนายผลตภณฑตอ ถาบรษทตดสนใจปดโรงงานมผลท าใหบรษทสามารถประหยดตนทนการผลตคงทไดถง 350,000 บาท สวนคาใชจายในการขายและการบรหารลดลงได 80%
แตเมอเปดโรงงานอกครงท าใหบรษทตองมคาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม จ านวน 10,000 บาท
ใหท า ถาทานเปนผบรหาร ทานจะตดสนใจปดโรงงานชวคราวหรอจะผลตและจ าหนายผลตภณฑตอหรอไม เพราะเหตใด
ขอ 12. บรษท อรอยด จ ากด เปนผผลตและจ าหนายน าผลไมกระปอง ปจจบนบรษทนท าการผลตและจ าหนายสนคาเดอนละ 120,000 กระปอง โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลต ดงน
ราคาขาย 50 บาทตอหนวย
ตนทนการผลตผนแปร 25 บาทตอหนวย
ตนทนการผลตคงทตอเดอน 650,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 10 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายและบรหารคงทตอเดอน 500,000 บาท
เนองจากอตสาหกรรมผลไมกระปองในปจจบนมปญหาการขาดแคลนวตถดบ จงสงผลกระทบตอยอดขายของบรษท ท าใหปรมาณการขายลดลงเหลอ 72,000 กระปอง
จากปญหาดงกลาว ท าใหผบรหารพจารณาวา ควรจะปดโรงงานชวคราวหรอจะผลตและจ าหนายผลไมกระปองตอดหรอไม ถาบรษทตดสนใจปดโรงงานชวคราว จะมผลท าใหบรษทสามารถประหยดตนทนการผลตคงทไดถง 70% สวนคาใชจายในการขายและการบรหารลดลงได 80% แตเมอเปดโรงงานอกครงท าใหบรษทตองมคาใชจายในการทดลองเดนเครองจกรใหม จ านวน 50,000 บาท
ใหท า ถาทานเปนผบรหารของบรษท ทานจะตดสนใจผลตและจ าหนายผลไมกระปองตอหรอปดโรงงานชวคราว เพราะเหตใด
บทท 10
การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน
โครงสรางของการบรหารงานขององคกรธรกจโดยทวไป สามารถแบงไดเปน 2
ลกษณะ คอ การบรหารงานแบบรวมอ านาจ (Centralization) และการบรหารแบบกระจายอ านาจ (Decentralization) ซงแตละธรกจจะมโครงสรางการบรหารงานลกษณะใดนน ขนอยกบผบรหารขององคกร การบรหารแบบรวมอ านาจ เปนการบรหารทผบรหารระดบสงมอ านาจการตดสนใจเพยงผเดยว สวนการบรหารแบบกระจายอ านาจจะมการมอบอ านาจการตดสนใจใหกบผบรหารในระดบตางๆ โดยมการกระจายอ านาจใหกบผบรหารระดบลางลงมา เชน ผจดการแตละแผนกตามหนาทความรบผดชอบ เชน ผจดการฝายขาย ผจดการฝายผลต ผจดการแผนกบญช เปนตน แตโดยสวนใหญการบรหารงานของธรกจในปจจบนมกจะอยระหวางการกระจายอ านาจกบการรวมอ านาจแบบผสมผสานระหวางสองวธ
ส าหรบองคกรทมขนาดของบรษททใหญมโครงสรางการบรหารทคอนขางซบซอน เชน มเขตการขายหลายเขต หรอมสาขาหลายแหง การจดการองคกรในลกษณะทเปนการรวมอ านาจเปนไปไดยากในทางปฏบต ดงนน จงมการกระจายอ านาจและแบงแยกหนวยงานออกเปนหนวยงานยอย ใหแตละหนวยงานยอยมอ านาจหนาทในระดบหนง ทสามารถจดการได ดงนน เครองมอทน ามาใชส าหรบการบรหารจดการในลกษณะการกระจายอ านาจ คอ การแบงหนวยงานออกเปนศนยความรบผดชอบ (Responsibility Centers) ซงการแบงศนยไปตามความรบผดชอบนมขอดทส าคญ คอ ท าใหผบรหารแตละระดบสามารถควบคมดแลหนวยงานตางๆ ทอยภายใตความรบผดชอบไดอยางทวถง นอกจากน การมอบหมายหนาทความรบผดชอบใหกบผบรหารระดบลาง ท าใหผบรหารระดบสงมเวลาในการท ากจกรรมอน ทมความส าคญ เชน การวางแผนและการตดสนใจเรองทมความส าคญทเกยวของกบการด าเนนธรกจ การก าหนดกลยทธและก าหนดนโยบายตางๆ เปนตน และนอกจากน ยงถอเปนการกระตนใหพนกงานและผบรหารระดบลางมแรงจงใจในการท างาน ไดฝกการท างานทตองใชรบผดชอบทสงขน แตจะเหนไดวาศนยความรบผดชอบแตละศนยทอยในองคกร มอ านาจ หนาท และความรบผดชอบทแตกตางกน ดงนน การจะวดหรอประเมนผลการปฏบตงานไดอยางถกตองไดนน จ าเปนอยางยงทกจการตองมการก าหนดตวชวดทมความเหมาะสม ยตธรรมตอทกหนวยงาน ดงจะอธบายในรายละเอยดในหวขอตอไป
การบญชตนทน 2
10 - 2
ประเภทของศนยความรบผดชอบ
การมอบหมายอ านาจหนาทและความรบผดชอบใหกบผบรหารของหนวยงานยอยหรอแผนกทอยในองคกร จ าเปนตองมเครองมอทใชชวยในการตดตามประเมนผลการปฏบตงานวา การปฏบตงานของผบรหารแตละคนเปนไปตามเปาหมายทก าหนดไวหรอไม การบญชตามความรบผดชอบ (Responsibility Accounting) เปนเครองมอหรอเปนระบบทคอยเกบรวบรวมและน าเสนอขอมลเกยวกบทรพยากรทใชโดยศนยความรบผดชอบแตละแหง เชน แผนกผลตจะมการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบวตถดบทใชในการผลตวาตองใชทรพยากรเทาใดส าหรบการผลตสนคา แผนกบคลากรมการเกบรวบรวมชวโมงการท างานของพนกงานในแตละแผนก เปนตน และผลลพธทเกดจากการใชทรพยากรนน โดยทรพยากรทใชไปของแตละแผนกจะวดในขอมลทเปนตวเงนและไมใชตวเงน แตส าหรบการบญชตามความรบผดชอบ จะเนนทขอมลทางการบญช ดงนน จงจะเกยวของกบขอมลท เปนตวเงน ซงไดแก ขอมลรายได (Revenue) ตนทน (Costs) หรอคาใชจาย (Expenses) รวมไปถง ผลก าไรทหนวยงานนนท าได เปนตน ดงนน การจดแบงอ านาจหนาทตามความรบผดชอบ โดยจ าแนกประเภทตามลกษณะของทรพยากรทใช ได รวมถงสงทน ามาประเมนผลการด าเนนงานโดยเฉพาะอยางยงในรปทเปนตวเงน ซงสามารถแบงไดเปน 4 ศนย ไดแก ศนยตนทน (Cost Centers) ศนยรายได (Revenue
Centers) ศนยก าไร (Profit Centers) และ ศนยลงทน (Investment Centers) เพอใหเขาใจเกยวกบอ านาจหนาท ความรบผดชอบของหนวยงานนน และตวชวดผลการประเมนผลการปฏบตงานของแตศนย จะอธบายในรายละเอยดแตละหวขอ ดงน
1. ศนยตนทน
ศนยตนทน (Cost Centers) คอ หนวยงานทผบรหารของหนวยงานนนมความรบผดชอบ หรอมอ านาจในการควบคมตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในแผนกของตน ซงตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในแผนก เปนตวชวดผลการปฏบตงานทเปนตวเงนของทรพยากรทผบรหารใชในการด าเนนงาน แตผบรหารของหนวยงานนไมมหนาทความรบผดชอบในการกอใหเกดรายได ดงนน ตวชวดผลการปฏบตงานทน ามาใชในการประเมนผลการด าเนนงาน จงควรเปนตนทนหรอคาใชจายทผบรหารผนนสามารถควบคมได เชน การเปรยบเทยบระหวางตนทนทเกดขนจรงกบตนทนตามงบประมาณหรอตนทนมาตรฐาน ดงไดกลาวไวแลวในบทท 6 และบทท 7
ตวอยางของการวดผลการด าเนนงานของศนยตนทน เชน ตนทนคาใชจายการผลตเปนความรบผดชอบของหวหนาฝายผลต ถาตนทนคาใชจายการผลตสงกวาทประมาณการไว
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 3
ตามงบประมาณ หรอคาใชจายการผลตมาตรฐาน แสดงวาหวหนางานผนนไมมการควบคมการด าเนนงานใหมประสทธภาพเทาทควร ศนยตนทนมกเปนหนวยงานทผบรหารของหนวยงานนน มหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการผลตสนคาหรอใหบรการทสามารถวดระดบของการผลตหรอการใหบรการกบแผนกอน ตวอยางของศนยตนทน เชน แผนกผลตสนคาแตละประเภท แผนกซอมบ ารงใหลกคา แผนกตดตงระบบใหลกคา แผนกบญช แผนกบคลากร แผนประชาสมพนธ แผนกวจยและพฒนา แผนกสารสนเทศ เปนตน
ส าหรบศนยตนทนนน ผบรหารมกจะมอ านาจหนาทในการตดสนใจเกยวกบการใชทรพยากรตางๆ ทใชในการผลตสนคาหรอการใหบรการ และก าหนดงบประมาณเกยวกบตนทนทจ าเปนตองใชในการด าเนนการตามระดบผลผลตทก าหนดไว หรออาจเปนงบประมาณก าหนดขนโดยผบรหารระดบสงหรอเปนนโยบายของบรษท
ดงนน ผบรหารระดบสงตองสามารถทราบหรอก าหนดระดบของผลผลตหรอปรมาณงานทตองการ และระดบของผลผลตทศนยตนทนผลตไดจรง นอกจากน ผบรหารระดบสงตองทราบขอมลเกยวกบระดบของตนทนทเหมาะสมดวย ไมเชนนนกจะไมสามารถก าหนดระดบของงบประมาณทเหมาะสมและเปนธรรมได
2. ศนยรายได
ศนยรายได (Revenue Centers) เปนหนวยงานทผบรหารของหนวยงานนมอ านาจหนาทในการควบคมและรบผดชอบหลกในการกอใหเกดรายได ใหกบกจการ ซงรายไดเปนตวชวดผลการด าเนนงานทเปนตวเงน เปนตวชวดหลกทน ามาใชในการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานนนๆ หนวยงานทเปนศนยรายไดจงเปนหนวยงานทมหนาทมงหารายไดเปนหลก ผบรหารของศนยมกจะมอ านาจหนาทในการตดสนใจเกยวกบการจดการกจกรรมตางๆ เกยวกบการขายสนคาหรอการใหบรการลกคา เชน การตลาด การจดจ าหนาย เปนตน ตวอยางของหนวยงานทมกจะออกแบบใหเปนศนยรายได ไดแก แผนกการตลาดหรอแผนกขาย ทอยในหางสรรพสนคา เปนตน ซงศนยรายไดน อาจแบงไปตามชนดของสนคา หรอสายผลตภณฑ โดยมผจดการของแตละชนดของสนคา หรอสายผลตภณฑ เปนผบรหารศนยรายได เปนตน
ส าหรบการวดผลการปฏบตงานของศนยรายไดนน โดยปกตผบรหารระดบสงขององคกรมกจะเปนผก าหนดระดบรายไดทศนยรายไดควรท าใหไดตามเปาหมายทวางไว ในแตละงวดเวลา และก าหนดงบประมาณของตนทนและคาใชจายตางๆ ทจ าเปนส าหรบการสรางรายไดในระดบทก าหนดไว ดงนน ความส าเรจของศนยรายไดจงประเมนไดจากการพจารณารายได ท าใหรายไดของแผนกมากทสดเทาทจะท าให หรอไมต ากวาระดบรายไดทก าหนดโดย
การบญชตนทน 2
10 - 4
ผบรหารระดบสง การวดผลการด าเนนงานของศนยรายไดคอ การเปรยบเทยบรายไดตามงบประมาณ กบผลการปฏบตงานจรง วาผบรหารสามารถสรางรายได ไดจ านวนเทาใด มผลตางในลกษณะแบบใด เปนผลตางทนาพอใจหรอไมนาพอใจ ถาท าไดตามเปาหมาย กถอวามผลการด าเนนงานทด แตถาไดต ากวาเปาหมาย ตองหาสาเหตวาเปนเพราอะไร
3. ศนยก าไร
ศนยก าไร (Profit Centers) เปนหนวยงานทผบรหารของหนวยงานนนมอ านาจหนาทในการควบคมและรบผดชอบหลกในการกอใหเกดรายไดและคาใชจาย ท าใหหาผลการด าเนนงานในรปของก าไรได ซงเปนตวชวดผลการด าเนนงานทเปนตวเงน ซงผลก าไรเกดจากผลตางระหวางระหวางรายไดและตนทน และคาใชจาย
ศนยก าไรโดยปกตจงอาจประกอบดวย ศนยรายไดและศนยตนทนหรอคาใชจาย ผบรหารของศนยก าไรมหนาทและความรบผดชอบทงการสรางรายไดใหไดมากทสด โดยทมการใชทรพยากร หรอกอใหเกดตนทนและคาใชจายใหนอยทสด ซงจะเหนไดวา หนาทและความรบผดชอบดงกลาว จะครอบคลมหนาทและความรบผดชอบของทงศนยรายได และศนยตนทน ตวอยางของหนวยงานทเปนศนยก าไร ไดแก สาขาตางๆ ของกจการแตละแหง เปนศนยก าไรแทบทงสน เปนตน
ส าหรบการประเมนผลการปฏบตงานของศนยก าไร โดยปกตจะวดจากผลก าไรทางบญช ดงน
ผลก าไรของศนยก าไรหรอสาขาใดทสงกวาก าไรตามเปาหมายทก าหนดโดยผบรหารระดบสงยอมแสดงใหเหนถงความมประสทธภาพในการท างานของศนยก าไร แตอยางไรกตามการก าหนดใหหนวยงานใดหนวยงานหนงเปนศนยก าไร อาจสงผลเสยตอองคกรในภาพรวม เนองจากสาขานนตองการสรางผลก าไรใหกบตนเองมากจนเกนไป โดยไมค านงภาพรวมขององคกร เชน มการแยงลกคาของสาขาอน หรอการขายสนคาระหวางแผนก โดยคดราคาสนคาทสงเกนไป หรอการใชบรการแผนกอนๆ โดยไมประหยดตนทนใหกบแผนกอน เปนตน นอกจากน การวดผลการปฏบตงานของศนยก าไรจะพจารณาจากผลก าไรแลว จงจ าเปนตองค านงถงประเดนทเกยวของกบการค านวณผลก าไร 2 ประเดน ไดแก 1) การก าหนดราคาโอน (Transfer Prices) ของสนคาและบรการระหวางศนยก าไร และ 2) การก าหนดเกณฑในการปนสวนคาใชจาย (Cost Allocation) ของสวนกลางและศนยตนทนและคาใชจาย เพอให
ก าไร = รายได – ตนทนและคาใชจาย
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 5
เขาใจในการประเมนผลการปฏบตงานของศนยก าไร จะขอยกตวอยางเกยวกบการรายงานแยกตามสวนงาน ดงแสดงในตวอยางท 10.1
ตวอยางท 10.1
ตอไปนเปนขอมลเกยวกบรายงานแยกตามสวนงานของบรษทผลไมไทย โดยแยกสวนงานไปตามประเภทของผลตภณฑ คอ สบปะรดกระปอง และเงาะกระปอง โดยมขอมลดงน
บรษท ผลไมไทย จ ากด
งบก าไรขาดทน แยกตามประเภทของผลตภณฑ ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1
หนวย: บาท
สบปะรดกระปอง เงาะกระปอง รวม
ยอดขาย 1,200,000 3,300,000) 4,500,000 หก ตนทนผนแปร 750,000 1,800,000 2,550,000 ก าไรสวนเกน 450,000 1,500,000 1,950,000 หก ตนทนคงท:
ตนทนคงทโดยตรง
ตนทนการผลตคงท 50,000 260,000 310,000
คาใชจายในการขายคงท 100,000 310,000 410,000
คาใชจายในการบรหารคงท 120,000 350,000 470,000
รวมตนทนคงทโดยตรง 270,000 920,000 1,190,000
ก าไรแตละผลตภณฑ 180,000 580,000 760,000
หก ตนทนคงทรวม 200,000
ก าไรจากการด าเนนงาน 560,000
หก ภาษเงนได 20% 112,000
ก าไรสทธ 488,000
จากขอมลตามรายงานแยกตามสวนงาน จะเหนไดวาผลตภณฑชนดเงาะกระปองมก าไรแยกตามชนดของผลตภณฑเทากบ 580,000 บาท ในขณะทสปปะรดกระปองม 180,000
บาท ซงเงาะกระปองสามารถท าก าไรไดมากกวาสปปะรดกระปอง แสดงวาผลการด าเนนงานของสปปะรดกระปองมประสทธภาพในการท างานดกวานนเอง
ดงนน รายงานแยกตามสวนงานดงแสดงรายการขางตน สามารถน ามาประยกตใชกบการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานยอยทเปนศนยก าไรไดเชนกน นอกเหนอจากการพจารณาจากรายงานการเปรยบเทยบระหวางผลการปฏบตงานตามงบประมาณกบผลการ
การบญชตนทน 2
10 - 6
ปฏบตงานจรง ดงไดกลาวไวแลวในบทท 6 เรองงบประมาณยดหยน ตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง
4. ศนยลงทน
ศนยลงทน (Investment Centers) หมายถง หนวยงานทผบรหารของหนวยงานมอ านาจหนาทในการควบคมและความรบผดชอบหลกในการลงทนในทรพยากรทน ามาใชในการด าเนนงาน เชน ซอเครองจกร ซออปกรณส านกงาน การขยายโรงงาน การขยายสาขา หรอลงทนในโครงการอนๆ เปนตน เพอใหเกดผลตอบแทนใหกบหนวยงานเปนทนาพอใจ นนคอ ผบรหารมความรบผดชอบตอกระบวนการทกอใหเกดรายได คาใชจาย และการลงทนในสนทรพยเพอการด าเนนงาน ศนยลงทนมวตถประสงคหลกดานการปฏบตงาน 2 ขอ ไดแก ใชทรพยากรทลงทนไปใหเกดผลประโยชนหรอผลตอบแทนทสงทสด และลงทนเพมเมอการลงทนนนใหผลตอบแทนทเหมาะสม ดงนน ศนยลงทนมลกษณะคลายกบศนยก าไร หรอศนยลงทนจะประกอบดวย ศนยก าไร หลายๆ ศนยกไดโดยมอ านาจหนาทเพมจากศนยก าไร คอ สามารถบรหารสนทรพยใหเกดผลตอบแทนใหมากหรอนอยไดดวย หรอมอ านาจในการตดสนใจเกยวกบการลงทน นนคอ ผบรหารของศนยลงทนตองค านงถงประสทธภาพในการลงทนในสนทรพยขององคกรหรอหนวยงานดวยเสมอ
ผบรหารของศนยลงทนตองบรหารเกยวกบการสรางรายได โดยใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ และตองมการลงทนในสนทรพยไดอยางมประสทธภาพดวย ตวอยางของหนวยงานทมกจะออกแบบใหเปนศนยลงทน ไดแก กจการซงบรหารงานโดยมบรษทยอยเปนจ านวนมากอาจออกแบบใหบรษทยอยตางๆ กจการเปนศนยลงทน เปนตน
การใชตวชวดผลผลการปฏบตงานทเนนก าไรเพยงอยางเดยวจงไมเหมาะสม เนองจากศนยลงทนแตละแหงใชเงนลงทนในจ านวนทไมเทากน ดงนน การประเมนผลการปฏบตงานของศนยลงทนจะวดผลตอบแทนการลงทน โดยเครองมอทน ามาใชวดผลตอบแทนจากการลงทน สามารถแบงได 3 วธ ดงน 1) อตราผลตอบแทนจากการลงทน (Return on Investment :
ROI) 2)ก าไรสวนทเหลอ (Residual Income : RI) และ 3) อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (Residual Return on Investment : RRI) เพอใหเขาใจการใชเครองมอวดผลการด าเนนงานของศนยลงทนทง 3 วธ จะอธบายและแสดงการค านวณ แตละวธดงน
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 7
4.1. อตราผลตอบแทนจากการลงทน
อตราผลตอบแทนจากการลงทน (Return on Investment : ROI) เปนเครองมอทน ามาใชในการวดผลการด าเนนงาน โดยการค านวณจะน าเอาก าไรจากการด าเนนงาน (Operating Income) ของหนวยงานทเปนศนยลงทน ดวยเงนลงทนในสนทรพย (Invested
Assets) ของหนวยงานนน หรอเงนลงทนในโครงการนน โดยก าไรจากการด าเนนงาน ไดแก ก าไรกอนหกดอกเบยและภาษเงนได (Earnings Before Interest and Tax : EBIT) สวนเงนลงทนในสนทรพยอาจแทนคาดวยสนทรพยรวมสนป หรอ สนทรพยถวเฉลยกได ดงนน การค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน
โดยท สนทรพยรวมถวเฉลย สามารถค านวณ ไดดงน
เกณฑการพจารณา : อตราผลตอบแทนจากการลงทนยงมค ามาก แสดงใหเหนวาหนวยงานนนม
ความสามารถในการบรหารสนทรพยใหเกดประโยชน หรอน าสนทรพยนนไปกอใหเกดรายได ไดอยางมประสทธภาพมากทขนนนเอง
เพอใหเขาใจมากยงขนเกยวกบการค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน สามารถแสดงการค านวณในตวอยางท 10.2
ตวอยางท 10.2 บรษท เครองหอม จ ากด มการแบงใหสาขาทจงหวดอดรธาน เปนศนยลงทน โดยสาขา
อดรธาน ก าไรจากการด าเนนงานส าหรบปเทากบ 1,500,000 บาท และมสนทรพยรวมเทากบ10,000,000 บาท อตราผลตอบแทนจากการลงทน ของสาขาจงหวดอดรธาน เทากบเทาใด
จากขอมลขางตน สามารถค านวณ อตราผลตอบแทนจากการลงทน ไดดงน
ROI = ก าไรจากการด าเนนงาน x 100
สนทรพยรวมถวเฉลย
สนทรพยรวมถวเฉลย = สนทรพยรวมตนงวด + สนทรพยรวมปลายงวด
2
การบญชตนทน 2
10 - 8
อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) = ก าไรจากการด าเนนงาน x 100 สนทรพยรวม
= 1,500,000 x 100 10,000,000
= 15 %
ดงนน อตราผลตอบแทนจากการลงทนของสาขาอดรธาน เทากบ 15 %
การค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน นอกจากค านวณไดจากสตรขางตนแลว สามารถค านวณโดยใชสตร Du Pont Formula ไดเชนกน ซงวธการน จะแยกพจารณาออกเปน 2 สวน คอ การวดความสามารถของการท าก าไรของหนวยงาน และ การบรหารสนทรพยจากการด าเนนงานของหนวยงาน ซงแสดงการค านวณ ไดดงน
โดยท อตราก าไร สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน
และ อตราการหมนเวยนของสนทรพยรวมถวเฉลย สามารถค านวณ ไดดงน
ROI = อตราก าไร x อตราการหมนเวยนของสนทรพยรวมถวเฉลย
อตราก าไร = ก าไรจากการด าเนนงาน
(Profit Margin) ยอดขาย X 100
อตราการหมนเวยนของสนทรพยรวมถวเฉลย = ยอดขาย
(Asset Turnover) สนทรพยรวมถวเฉลย
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 9
ตวอยางท 10.3 จากขอมลในตวอยาง 10.1 สามารถค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทนโดยใช
Du Pont Formula ศนยลงทนมก าไรจากการด าเนนงานส าหรบปเทากบ 1,500,000 บาท ยอดขายเทากบ 2,500,000 บาท และมสนทรพยรวมเทากบ10,000,000 บาท
จากขอมลขางตน สามารถค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทนโดยใช Du Pont Formula ไดดงน
ROI = ก าไรจากการด าเนนงาน X ขาย
ขาย สนทรพยรวม
= 1,500,000 x 100 x 2,500,000 2,500,000 10,000,000
= 60 % x 0.25 เทา
= 15 %
ดงนน บรษท เครองหอม จ ากดสาขาอดรธาน มอตราก าไรเทากบ 60% และอตราการหมนเวยนของสนทรพยรวมเทากบ 0.25 เทา ซงแสดงใหเหนวา สาขาอดรธานมความสามารถในการท าก าไรไดสงมาก แตมความสามารถในการบรหารสนทรพยไดไมคอยมประสทธภาพเทาไร เนองจากการหมนเวยนของสนทรพยมนอย และจากผลดงกลาว ท าใหบรษทม อตราผลตอบแทนจากการลงทนเทากบ 15 % ดงนน การค านวณหาคา ROI โดยใชสตร Du Pont
Formula มความละเอยด และชดเจน สามารถแยกประเดนการพจารณาไดดกวาการหาคา ROI
โดยใชสตรแรก
X 100
การบญชตนทน 2
10 - 10
4.2. ก าไรสวนทเหลอ
ก าไรสวนทเหลอ (Residual Income : RI) หมายถง ก าไรสวนทเหลอส าหรบผถอหน หลงจากองคกรไดจายช าระคนทรพยากรทางการเงนทใชไปในกระบวนการทางธรกจ หรอเปนการเปรยบเทยบก าไรจากการด าเนนงานกบผลตอบแทนขนต าทตองการจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน
ก าไรสวนทเหลอ (Residual Income: RI) แสดงเปนสตรการค านวณ ไดดงน
เกณฑการพจารณา : ก าไรสวนทเหลอยงมจ านวนสง แสดงวาแผนก โครงการหรอการลงทนนนมความ
เหมาะสม นาลงทน หรอถาเปรยบเทยบกนระหวางโครงการแตละโครงการ โครงการทมก าไรสวนทเหลอสงกวา ยอมนาลงทนมากกวา
เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานของศนยลงทนโดยใชก าไรสวนทเหลอมาพจารณา จงขอยกตวอยางและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 10.4
ตวอยางท 10.4 บรษท สหพฒน จ ากด ไดก าหนดใหแผนกขายสนคาชนดหนง เปนศนยลงทน โดย
แผนกนมสนทรพยจากการด าเนนงานรวม 10,000,000 บาท รายไดจากการขายสนคา 3,500,000 บาท และมตนทนขายและคาใชจายด าเนนงาน 2,000,000 บาท บรษทตองการอตราผลตอบแทนขนต าจากการลงทนในสนทรพย 11.00 % ตอป กจการสามารถค านวณก าไรสวนทเหลอ (ไมค านงถงภาษ) ไดเทากบเทาไร
จากขอมลขางตน สามารถค านวณหาก าไรสวนทเหลอ ไดดงน RI = ก าไรจากการด าเนนงาน – (อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ X สนทรพยรวม)
= 1,500,000 - (11.00 % x 10,000,000) = 1,500,000 - 1,100,000 = 400,000 บาท
RI = ก าไรจากการด าเนนงาน – ผลตอบแทนขนต าทตองการ = ก าไรจากการด าเนนงาน – (อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ X สนทรพยรวมถวเฉลย)
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 11
4.3. อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (Residual Return on Investment : RRI) เปนเครองมอทน ามาใชประเมนผลการปฏบตงานศนยลงทนได และสามารถน ามาแทนวธก าไรสวนทเหลอ ในกรณทถาโครงการหนงมก าไรสวนทเหลอนอย อาจเปนเพราะกจการไดน าเงนมาลงทนจ านวนนอยกวา เมอเทยบกบสนทรพยหรอโครงการอนทใหก าไรสวนทเหลอจากการลงทนมากกวา วธนจะน าเอาก าไรสวนทเหลอไปหารดวยสนทรพยถวเฉลย หรอเงนลงทนในโครงการใดโครงการหนง ดงนน อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน สามารถค านวณไดดงน
ตวอยางท 10.5
เกณฑการพจารณา : ก าไรสวนทเหลอยงมจ านวนสง แสดงวาแผนก โครงการหรอการลงทนนนมความ
เหมาะสม นาลงทน หรอถาเปรยบเทยบกนระหวางโครงการแตละโครงการ โครงการทมก าไรสวนทเหลอสงกวา ยอมนาลงทนมากกวา
เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงานของศนยลงทนโดยใชอตราก าไรสวนทเหลอมจากการลงทนมาพจารณา จงขอยกตวอยางและแสดงการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 10.5
ตวอยางท 10.5 จากขอมลในตวอยางท 10.4 บรษทสามารถค านวณหาอตราก าไรสวนทเหลอจากการ
ลงทนไดดงน
อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน = ก าไรสวนทเหลอ
สนทรพยรวมถวเฉลย
= 400,000
10,000,000
= 4%
อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน = ก าไรสวนทเหลอ
สนทรพยรวมถวเฉลย X 100
X 100
X 100
การบญชตนทน 2
10 - 12
ตวอยางท 10.6
บรษท เจรญศร จ ากด มแผนกยอยอย 2 แผนก ประกอบดวย แผนกสภาพบรษ และสภาพสตร ซงผจดการแตละแผนกสามารถตดสนใจในดานการลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงานของแผนกได ซงถอเปนการบรหารแบบศนยลงทน โดยมขอมลงบก าไรขาดทนอยางยอของแตศนย (แผนก) ดงน
บรษท เจรญศร จ ากด
งบก าไรขาดทน
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1
หนวย : บาท
แผนกสภาพบรษ แผนกสภาพสตร รวม
ยอดขาย 1,500,000 2,000,000 3,500,000 หก ตนทนผนแปร 600,000 890,000 1,490,000 ก าไรสวนเกน 900,000 1,110,000 2,010,000 หก ตนทนคงทโดยตรง 350,000 450,000 800,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 550,000 660,000 1,210,000
นอกจากน ผจดการแตละแผนกลงทนในสนทรพยรวมถวเฉลยแยกตามแผนกดงน แผนกสภาพบรษ แผนกสภาพสตร
เงนลงทนในสนทรพยถวเฉลย 3,500,000 5,000,000 อตราผลตอบแทนขนต า 10% 10%
ผบรหารของบรษทตองการจะประเมนผลการปฏบตงานของแผนกทงสองแผนก โดยพจารณาจากเครองมอการประเมนผลการปฏบตทง 3 วธ
จากขอมลขางตน สามารถค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน ไดดงน
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 13
อตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) = ก าไรจากการด าเนนงาน x 100 สนทรพยรวม
ROI - แผนกสภาพบรษ = 550,000
3,500,000
= 15.71%
ROI – แผนกสภาพสตร = 660,000
5,000,000
= 13.20%
ก าไรสวนทเหลอ (RI) = ก าไรจากการด าเนนงาน – (อตราผลตอบแทนขนต า X สนทรพยรวม)
RI – แผนกสภาพบรษ = 550,000 – (10% x 3,500,000)
= 550,000 – 350,000
= 200,000 บาท
RI – แผนกสภาพสตร = 660,000 – (10% x 5,000,000)
= 660,000 – 500,000
= 160,000 บาท
อตราก าไรสวนทเหลอจากการลงทน = ก าไรสวนทเหลอ
สนทรพยรวมถวเฉลย
RRI - แผนกสภาพบรษ = 200,000
3,500,000
= 5.71 %
RRI - แผนกสภาพสตร = 160,000
5,000,000
= 3.20 %
ดงนน จากขอมลการประเมนผลการปฏบตงานของทงสองแผนก ไดแก แผนกสภาพบรษ และแผนกสภาพสตร จะเหนไดวา ผลการด าเนนงานของแผนกสภาพบรษม คา
X 100
X 100
X 100
X 100
X 100
การบญชตนทน 2
10 - 14
ROI เทากบ 15.71% คา RI เทากบ 200,000 บาท และคา RRI เทากบ 5.71% ซงมากกวา แผนกสภาพสตร ซงมคา ROI เทากบ 13.20% คา RI เทากบ 160,000 บาท และคา RRI
เทากบ 3.20% แสดงวา แผนกสภาพบรษมประสทธภาพในการท างานไดดกวาแผนกสภาพสตรนนเอง
การก าหนดราคาโอน
ราคาโอน (Transfer Price) หมายถง ราคาหรอคาตอบแทนทเรยกเกบระหวางหนวยงานภายในองคกรส าหรบการขายสนคาหรอใหบรการระหวางกน ราคาโอนเปนเครองมอของระบบควบคมเชงจดการทองคกรซงมการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ สามารถน ามาใชในการประสานงานเพอท าธรกรรมระหวางหนวยงานยอยภายในองคกร รวมทงใชในการประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารและหนวยงานยอย (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558)
ราคาโอน เกดขนเนองมาจากการทหนวยงานหนงโอนสนคาหรอการบรการใหกบอกหนวยงานหนงทอยในองคกรเดยวกน ซงตองมการก าหนดราคาใหเหมาะสมเพอประโยชนในภาพรวมของบรษท ราคาโอนจะถอวาเปนตนทนของแผนกผรบโอน เชน แผนกผซอสนคาหรอการบรการนน และจะเปนรายไดของแผนกผโอน ไดแก แผนกขายสนคาหรอการบรการ
ความส าคญของราคาโอน
ราคาโอนมความส าคญส าหรบหนวยงานยอยทมลกษณะเปนศนยก าไร และศนยลงทน เนองจากราคาโอนเปนรายไดของหนวยงานของผโอนสนคา (ผขาย) และเปนตนทนของหนวยงานของผรบโอนสนคา (ผซอ) ทอยในองคกรเดยวกน ดงนน จงสงผลกระทบตอก าไรของหนวยงานทมการตดตอประสานงานระหวางกน เนองจากผลการปฏบตงานของผบรหารของหนวยงานไมวาจะเปนผโอนหรอผรบโอนสนคาจะถกประเมนผลการด าเนนงานดวยก าไรของหนวยงานนนๆ ไมใชก าไรรวมขององคกร ผบรหารจงพจารณาผลกระทบของรายไดและคาใชจายทเกดขนทงจากภายในและภายนอกองคกร ทมผลกระทบตอก าไรของหนวยงานตนเองเปนหลก
นอกจากน ราคาโอนอาจสงผลกระทบตอความสามารถของการท าก าไรในภาพรวมของบรษทเชนกน เนองจากการก าหนดราคาโอนทสงหรอต ากวาราคาตลาด ท าใหเกดความขดแยงระหวางผโอนและผรบโอน ผบรหารของหนวยงานหนงอาจตดสนใจไมท าการโอนสนคาใหกบอกแผนกหนงกได ถาราคาขายต าเกนไป หรอผรบโอนไมยอมรบโอนสนคากไดถาหากไดราคา
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 15
ทสงเกนไป ผบรหารของหนวยงานผรบโอนอาจตดสนใจจดหาแหลงซอสนคาใหม โดยมงเนนแตผลประโยชนของหนวยงานตนเปนหลก เปนตน
ธรกจสวนใหญสามารถใชก าไรจากการด าเนนงานของแตละหนวยงานยอย เปนตวชวดผลการปฏบตงานของหนวยงานยอยนน รวมทงใชเปนแรงจงใจในการปฏบตงานใหบรรลตามวตถประสงคหรอเปาหมายของผบรหารของหนวยงานยอย ดงนน การก าหนดราคาโอนทเหมาะสมจะชวยสนบสนนใหหนวยงานยอยมเปาหมายรวมกน ท าใหองคกรบรรลวตถประสงคและเปาหมายในภาพรวม ตามทก าหนดไวแผนกลยทธขององคกร ราคาโอนทเหมาะสมควรเปนราคาทท าใหผบรหารของหนวยงานยอยมสวนเกยวของกบการตดสนใจ วาหนวยงานสามรถเลอกทจะท ากจกรรมทท าใหผลประโยชนทงของหนวยงานและขององคกรเพมขนหรอไม
การก าหนดราคาโอนทเหมาะสมท าใหการวดผลการปฏบตงานของหนวยงานมความถกตอง และสงผลตอการก าหนดผลตอบแทนของผบรหารและผปฏบตงานของหนวยงานยอยใหเปนไปอยางเหมาะสมและถกตองมากขนเชนกน ทงน ราคาโอนมกจะเปนสงจ าเปนส าหรบศนยก าไรและศนยการลงทนทมรายการซอขายระหวางกน
ดงนน การก าหนดราคาโอนจงมบทบาทส าคญหลายประการตอผลการด าเนนงานของหนวยงานยอยและตอองคกรในภาพรวม ดงน
1. บทบาทของราคาโอนในฐานะทเปนเครองมอวดผลการด าเนนงานของหนวยงานยอย หากไมมราคาโอน จะท าใหไมสามารถวดรายไดของหนวยงานผโอน หรอคาใชจายของหนวยงานผรบโอนได ท าใหไมสามารถจดท ารายงานทางการเงนเพอประเมนผลงานของหนวยงานยอยทไดรบมอบอ านาจในการตดสนใจได
2. บทบาทในการก าหนดภาระภาษขององคกร เนองจากหนวยงานยอยบางหนวยงาน เชน สาขาของบรษทบางแหง เปนหนวยงานอสระตามกฎหมาย เชน บรษทขามชาต ซงมการด าเนนงานในพนททมอตราภาษแตกตางกน ราคาโอนทถกก าหนดตางพนทกน จะท าใหภาษของหนวยงานผโอนและผรบโอนทตองจายใหกบรฐแตละแหงมความแตกตางกน ถงแมวารายไดของหนวยงานผโอนและคาใชจายของหนวยงานผรบโอนจะเปนจ านวนเดยวกนกตาม
วธการก าหนดราคาโอน
การก าหนดราคาโอนมวธการคลายกบการก าหนดราคาผลตภณฑหรอการบรการ นนคอ การใชตนทนเพอก าหนดราคาโอน (Cost – Based Pricing) หรอการใชราคาตลาดเพอก าหนดราคาโอน (Market – Based Pricing) ดงไดกลาวไวแลวในบทท 8 แตการก าหนดราคาโอนเปนราคาทตกลงซอขายระหวางกนระหวางหนวยงานทอยในองคกรเดยวกน ดงนน ราคาโอนจงอาจมขอจ ากดมากกวาราคาขายของสนคาทวไปทขายในตลาด หลกเกณฑทวไปในการ
การบญชตนทน 2
10 - 16
ก าหนดราคาโอนของหนวยงานผโอนหรอผขาย โดยทวไปวธการก าหนดราคาโอนการก าหนดราคาโอน สามารถจ าแนกไดเปน 4 ประเภท ดงน ราคาโอนทองกบราคาตลาด (Market – Based Transfer Price) ราคาโอนทองกบตนทน (Cost - Based Transfer Price) และราคาโอนทองกบการเจรจาตอรองกน (Negotiated Transfer Price) ซงสามารถอธบายแตละวธ ดงน
1. ราคาโอนทองกบราคาตลาด
สนคาหรอบรการทหนวยงานยอยโอนใหแกกนถาหากมจ าหนายหรอใหบรการในตลาดจะใชการก าหนดราคาโอนโดยองกบราคาตลาด (Market – Based Transfer Price) คอ ราคาของสนคาหรอบรการประเภทเดยวกนทมขายอยทวไป และเปนราคาทบคคลภายนอกซอขายกนในตลาดอยแลว ซงโดยทวไปแลว จะใชราคาตลาดหกดวยตนทนทหลกเล ยงได เชน คานายหนา คาขนสง เปนตน ในกรณทหนวยงานผโอนไมมก าลงการผลตเหลอ ราคาโอนทต าทสด ทหนวยงานผโอนยอมรบได คอ ราคาตลาด เพราะถาหนวยงานผรบโอนเสนอราคารบซอต ากวาน หนวยงานผโอนสามารถขายสนคาใหกบลกคาภายนอกในราคาตลาดได และในกรณทหนวยงานผรบโอนมทางเลอกในการซอสนคาจากผขายรายอน ราคาโอนสงสดทหนวยงานผรบโอนยอมรบได คอ ราคาตลาด เชนกน เพราะถาหนวยงานผโอนตงราคาโอนทสงกวาราคาตลาด หนวยงานผรบโอนกสามารถซอสนคานนไดจากผขายภายนอก แตอยางไรกตาม ราคาโอนอาจมการปรบราคาเพอใหสะทอนกบลกษณะของสนคาหรอบรการทโอนระหวางกน ซงอาจจะมลกษณะบางอยางทแตกตางจากสนคาหรอบรการอนๆ
การใชราคาตลาดในกรณทตลาดมการแขงขนท าใหหนวยงานมความเปนอสระตอกน สามารถใชส าหรบการประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารและความสามารถของการท าก าไรของแตละหนวยงานยอย ศนยความรบผดชอบทเหมาะสมกบการก าหนดราคาโอนวธราคาตลาด ไดแก ศนยก าไรและศนยลงทน เนองจากผบรหารของหนวยงานนมหนาทควบคมและรบผดชอบในการสรางรายได และควบคมตนทนในหนวยงานของตน และสามารถท าใหเกดผลก าไรของหนวยงานได
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 17
2. ราคาโอนทองกบตนทน
การก าหนดราคาโอนโดยองกบตนทน (Cost - Based Transfer Price) ซงเปนการก าหนดราคาโอนโดยใชตนทนของสนคาหรอบรการนนเปนฐานในการค านวณ ซงสามารถค านวณตนทนโดยใชวธตนทนเตม หรอตนทนผนแปร และบวกก าไรสวนเพมเขาไปกบตนทน
ดงนน การก าหนดราคาโอนจากราคาตนทน สามารถก าหนดใหราคาเทากบตนทนของหนวยงานผโอน หรอผผลตสนคาหรอบรการ หรอยอมใหหนวยงานผผลตสนคาหรอบรการบวกก าไรสวนเพมจากราคาทนได ดงน
ประเดนของการก าหนดราคาโอนทองกบตนทน ไดแก ตนทนทจะใชเปนฐานในการค านวณราคาโอนจะใชตนทนประเภทใด ซงอาจจะเปนตนทนมาตรฐาน (Standard Costs) หรอตนทนจรงทเกดขน (Actual Costs) ซงตนทนมาตรฐาน คอ ตนทนทควรจะเกดขน เมออยภายใตการผลตทมประสทธภาพมากทสด หากหนวยงานผโอนผลตสนคาหรอบรการอยางมประสทธภาพ สวนตนทนจรง คอ ตนทนทหนวยงานผโอนจายจรงเพอใหไดสนคาหรอบรการทจะโอน
ซงตนทนแตละประเภทมขอดและขอเสยแตกตางกน เชน การใชตนทนมาตรฐานเปนฐานในการก าหนดราคาโอน มขอดคอ ความไมมประสทธภาพของหนวยงานผโอนหรอผผลตจะไมถกผลกไปเปนภาระของหนวยงานผรบโอน เพราะมตนทนทก าหนดไวกอนลวงหนาอยแลว แตทางตรงกนขาม หากตนทนทใชในการค านวณราคาโอน คอตนทนจรง นนคอตนทนเกดขนจ านวนเทาใด กจะผลกภาระไปใหกบผรบโอน ซงผโอนไมพยายามทจะประหยดตนทน หรอไมอยภายใตการผลตทมประสทธภาพ ซงจะไมสงผลดตอองคกรโดยภาพรวม
ดงนน ในทางปฏบต การก าหนดราคาโอนโดยองกบตนทน ตองก าหนดใหแผนกทโอนไมสามารถโอนความไมมประสทธภาพในการท างานใหกบแผนกผรบโอนได นนคอ การก าหนดราคาโอนโดยองจากงบประมาณของตนทนทงหมดหรอตนทนมาตรฐาน ดงนน ความไมมประสทธภาพในการท างานจงไมมผลกระทบตอราคาโอน
การก าหนดราคาโอนโดยองกบตนทนไดรบความนยมอยางมาก ซงอาจจะมาจากความงายในการน าไปปฏบต
ราคาโอน = ตนทน + ก าไรทตองการ
การบญชตนทน 2
10 - 18
3. ราคาโอนทองกบการเจรจาตอรองกน
การก าหนดราคาโอนอกวธหนง คอ การก าหนดราคาโอนโดยองกบการเจรจาตอรอง (Negotiated Transfer Price) ของฝายตางๆ ทเกยวของ ทงหนวยงานผโอนและผรบโอน โดยมฝายบรหารสวนกลางมารวมในการเจรจาตอรองดวย เพอใหการตอรองน าไปสผลประโยชนสงสดขององคกร ไมใชของหนวยงานใดหนวยงานหนงเทานน
ราคาโอนทองกบการเจรจาตอรองเปนการก าหนดราคาโอนจากการตกลงรวมกนระหวางหนวยงานผโอนและผรบโอน โดยทงสองฝายมความเปนอสระตอกน ดงนน วธการก าหนดราคาโอนวธน จงเปนการสรางแรงจงใจใหกบผบรหารของหนวยงานทเกยวของ และสามารถใชในการประเมนผลการปฏบตงานได ดงนน ราคาโอนทองกบการเจรจาตอรองนนาจะเปนราคาโอนทมความเหมาะสมทสด เพราะเปนราคาทฝายตางๆ มสวนรวมในการก าหนด และทกฝายทเกยวของยอมรบได เนองจากแตละฝายตางกมองประเดนทท าใหเกดประโยชนสงสดแกทกๆ ฝาย และสงผลใหองคกรในภาพรวมไดประโยชนสงสดเชนเดยวกน
แตอยางไรกตาม วธการก าหนดราคาโอนโดยองกบการเจรจาตอรอง เปนวธการทตองใชเวลามาก ไมวาจะเปนผบรหารของฝายทเจรจาตอรองและผบรหารระดบสงทตองก ากบดแลการตอรอง หรอ การตอรองอาจท าใหความขดแยงระหวางฝายตางๆ ทเกยวของ นอกจากน ผลส าเรจของหนวยงานทมาเจรจาตอรองกน ขนอยกบความสามารถหรอทกษะในการตอรองของผบรหารแตละฝาย ไมไดขนอยกบความสามารถของการปฏบตงานในหนวยงานนนๆ โดยตรง และทส าคญ คอ ราคาโอนทไดจากการเจรจาตอรองอาจไมเหมาะสม สงผลใหผลประโยชนขององคกรในภาพรวมลดลงกเปนได
ดงนน จากขอมลเกยวกบวธการก าหนดราคาโอนทง 3 วธ สามารถสรปเปนหลกเกณฑทวไปในการก าหนดราคาโอนของหนวยงานผโอน รวมไปถงราคาทผรบโอนยอมรบได ซงก าหนดราคาโอนไดดงน
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 19
ในสวนของผโอนหรอผขาย ราคาโอนจะตองครอบคลมตนทนผนแปรทผลตสนคาใหกบผรบโอน รวมกบตนทนคาเสยโอกาสทจะขายใหกบบคคลภายนอก ดงนน ราคาโอนทผรบโอนยอมรบได สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน
โดยท ตนทนคาเสยโอกาสตอหนวยของหนวยงานผโอน สามารถค านวณไดดงน
*ส าหรบกรณทหนวยงานผโอนมก าลงการผลตเหลอพอจะผลตสนคาใหกบผรบโอนหรอผซอ ตนทนคาเสยโอกาสตอหนวยจะเทากบศนย
สวนของผรบโอนหรอผซอ ราคาโอนจะตองต ากวาราคาตลาดหรออยางนอยตองเทากบราคาตลาด ดงน
เพอใหเขาใจเกยวกบการก าหนดราคาโอนมากขน จะขอยกตวอยางเกยวกบการก าหนดราคาโอน ดงแสดงในตวอยางท 10.7
ตวอยางท 10.7
บรษท สมพนธ จ ากด มแผนกผลต 2 แผนก ไดแก แผนกผลต A และแผนกผลต B
โดยแผนก A เปนแผนกผลตชนสวนทขายในทองตลาด ในขณะเดยวกน ชนสวนชนดนเปนชนสวนทแผนกผลต B น าไปใชประกอบเปนชนสวนส าคญในการผลตสนคา โดยแผนก B มความตองการชนสวนจ านวน 1,500 หนวย โดยมขอมลตนทนของแผนกผลต A ดงน
ก าลงการผลตปกตตอเดอน 10,000 หนวย
ปรมาณการผลต 8,000 หนวย
วตถดบทางตรง 50 บาทตอหนวย
ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปรตอหนวยส าหรบการผลตสนคาทโอน
+ ตนทนคาเสยโอกาสตอหนวยของหนวยงานผโอน
ตนทนคาเสยโอกาสตอหนวย = ก าไรสวนเกนตอหนวย X จ านวนทเสยโอกาส* ของหนวยงานผโอน จ านวนสนคาทโอน
ราคาโอนทยอมรบไดส าหรบผรบโอน ≤ ราคาตลาด
การบญชตนทน 2
10 - 20
คาแรงงานทางตรง 30 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 70 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท 80 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายผนแปร 60 บาทตอหนวย
ราคาตลาดทขายใหกบบคคลภายนอก 230 บาทตอหนวย
จากขอมลขางตน การก าหนดราคาโอน สามารถค านวณไดดงน แผนก A : (ผโอนหรอผขาย)
ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปร + ตนทนคาเสยโอกาส
≥ 150* + (230 – 150) x 0 1,500
≥ 150 บาทตอหนวย
*ตนทนผนแปร = วตถดบทางตรง + คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต
ผนแปร = 50 + 30 + 70
= 150 บาทตอหนวย
แผนก B : (ผรบโอนหรอผซอ) ราคาโอน ≤ ราคาตลาด
≤ 230 บาทตอหนวย
จากการก าหนดราคาโอนขางตน จะเหนวา แผนก A จะก าหนดราคาโอนไมต ากวา 150 บาทตอหนวย ซงจะเทากบตนทนผนแปรทเกยวกบการผลตชนสวนทจะโอนใหกบแผนก B
สวนแผนก B จะยอมรบราคาโอนทไมเกน 230 บาทตอหนวย หรอถาจะเจรจาตอรองราคาระหวางสองแผนก จะตองเจรจาตอรองกนในชวงราคา ดงน
150 ≤ ราคาโอน ≤ 230
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 21
ตวอยางท 10.8
จากขอมลในตวอยางท 10.7 ถาในกรณทบรษท สมพนธ จ ากด แผนก A มการใชก าลงการผลตเตมท หรอขายชนสวนใหกบบคคลภายนอกทงหมด หรอแผนก A ไมมก าลงการผลตเหลออยเลย
จากขอมลขางตน การก าหนดราคาโอน สามารถค านวณไดดงน แผนก A : (ผโอนหรอผขาย)
ราคาโอน ≥ ตนทนผนแปร + ตนทนคาเสยโอกาส
≥ 150* + (230 – 150) x 1,500* 1,500
≥ 150 + 80
≥ 230 บาทตอหนวย
*สนคาจ านวน 1,500 หนวย คอก าไรสวนเกนทแผนก A สญเสยโอกาสทขายใหกบบคคลภายนอกตามจ านวนทแผนก A ตองมาผลตสนคาใหแผนก B แทน
แผนก B : (ผรบโอนหรอผซอ) ราคาโอน ≤ ราคาตลาด
≤ 230 บาทตอหนวย
จากการก าหนดราคาโอนขางตน จะเหนวา แผนก A จะก าหนดราคาโอน 230 บาทตอหนวย ซงจะเทากบราคาตลาดทจะขายใหกบบคคลภายนอกพอด สวนแผนก B จะยอมรบราคาโอนทไมเกน 230 บาทตอหนวย นนคอ ราคาทเหมาะสมทสดส าหรบสองแผนก คอ ราคาตลาดนนเอง
การบญชตนทน 2
10 - 22
สรป
การบญชตามความรบผดชอบ (Responsibility Accounting) เปนระบบทมาใชเพอการวดและประเมนผลการปฏบตงานโดยใชขอมลทางการบญช แนวคดของการบญชตามความรบผดชอบอยบนหลกการของการบรหารแบบกระจายอ านาจและมการมอบหมายอ านาจและความรบผดชอบใหกบหนวยงานทเกยวของ นอกจากน การบญชตามความรบผดชอบจะมการรวบรวมขอมลทางการบญชและน าเสนอขอมลตามหนาทความรบผดชอบ เพอใชในการประเมนผบรหารและหนวยงานทผบรหารนนรบผดชอบตามผลการปฏบตงานทอยภายใตความรบผดชอบของผบรหารนน ๆ โดยหนวยงานทอยภายใตการควบคมของผบรหาร เรยกวา ศนยความรบผดชอบ (Responsibility Centers)
รปแบบของหนวยงานทออกแบบตามความรบผดชอบ เพอใหงายตอการวดและประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานตามอ านาจ หนาท และความรบผดชอบของผบรหารและผปฏบตงานของหนวยงานนน ซงสามารถแบงหนวยงานภายในขององคกรตามหลกการของการบญชตามความรบผดชอบออกเปน 4 ประเภท ไดแก ศนยตนทน (Cost Centers) ศนยรายได (Revenue Centers) ศนยก าไร (Profit Centers) และศนยลงทน (Investment
Centers) ซงแตละศนยความรบผดชอบมหนาทและความรบผดชอบทแตกตางกน ตามอ านาจหนาทของผบรหารแตละแผนก
เครองมอทน ามาใชในการวดและประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานทเปนศนยก าไรและศนยลงทน คอ ราคาโอน (Transfer Price) ซงราคาโอน หมายถง ราคาหรอคาตอบแทนทเรยกเกบระหวางหนวยงานทอยในองคกรเดยวกน ส าหรบการขายสนคาหรอใหบรการระหวางกน ราคาโอนเปนเครองมอของระบบการควบคมและการประเมนผลการด าเนนงานทองคกรน ามาประยกตใชกบองคกรทมโครงสรางการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ ซงสามารถน ามาใชในส าหรบการประสานงานกนเมอมธรกรรมระหวางหนวยงานยอยภายในองคกร รวมทงใชในการประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารและหนวยงานยอย ราคาโอนทเหมาะสมท าใหการวดผลการปฏบตงานของหนวยงานมความเหมาะสมมากยงขน ท าใหมการก าหนดผลตอบแทนแกผบรหารและผปฏบตงานจะมความเหมาะสมขนดวย ราคาโอนเปนสงจ าเปนส าหรบศนยก าไรและศนยการลงทนทมรายการระหวางกน ราคาโอนทเหมาะสม สามารถก าหนดไดโดยค านงถงตนทนคาเสยโอกาสเปนทางเลอกของราคาโอน ซงสามารถจ าแนกไดเปน 4 ประเภท ไดแก ราคาโอนทองกบราคาตลาด ราคาโอนทองกบตนทน และราคาโอนทองกบการเจรจาตอรอง
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 23
แบบฝกหด
ขอ 1. บรษท ฟาไทยอตสาหกรรม จ ากด ไดแผนกการผลต ไดวางแผนการผลตสนคาชนดหนง ส าหรบเดอนธนวาคม 25X1 โดยประมาณการวาจะผลตสนคา จ านวน 5,000 หนวย โดยมขอมลงบประมาณตนทนการผลตผนแปร ดงน
บรษท ฟาไทยอตสาหกรรม จ ากด
งบประมาณตนทนการผลตผนแปร ส าหรบเดอนธนวาคม 25X1
ตนทนตอหนวย (บาทตอหนวย)
ตนทนรวม
(บาท) ปรมาณการผลตโดยประมาณ 5,000 หนวย
ตนทนการผลตผนแปร
วตถดบทางตรง 120 600,000
คาแรงงานทางตรง 80 400,000
คาใชจายการผลตผนแปร
- คาแรงงานทางออม 50 250,000
- วตถดบทางออม 40 200,000
- คาสาธารณปโภค 30 150,000
รวม 320 1,600,000
ถาในเดอนธนวาคม ปรากฏวากจการไดท าการผลตสนคาจรงจ านวน 4,000 หนวย ใหพจารณาวา ผลการด าเนนงานของแผนกผลตเปนทนาพอใจหรอไม เพราะเหตใด ถาหากวาขอมลตนทนการผลตจรงทเกดขนเปนดงน
ขอมลตนทนการผลตผนแปร ส าหรบเดอนธนวาคม 25X1
ตนทนรวม
(บาท) ปรมาณการผลตจรง 4,000 หนวย
ตนทนการผลตผนแปร
วตถดบทางตรง 500,000
คาแรงงานทางตรง 360,000
คาใชจายการผลตผนแปร
- คาแรงงานทางออม 240,000
- วตถดบทางออม 180,000
- คาสาธารณปโภค 140,000
รวม 1,420,000
การบญชตนทน 2
10 - 24
ใหท า รายงานผลการด าเนนงานของแผนกผลต (ศนยตนทน) โดยเปรยบเทยบระหวาตนทนการผลตโดยประมาณและตนทนการผลตจรงทเกดขนในเดอนธนวาคม 25X1
บรษท ฟาไทยอตสาหกรรม จ ากด
รายงานผลการด าเนนงานแผนกผลต
ส าหรบเดอนธนวาคม 2559
ตนทน
ตอหนวย
งบประมาณ เกดขนจรง ผลตาง
(นาพอใจ/ไมนาพอใจ)
ปรมาณการผลต (หนวย)
ตนทนการผลตผนแปร
วตถดบทางตรง
คาแรงงานทางตรง
คาใชจายการผลตผนแปร
- คาแรงงานทางออม
- วตถดบทางออม
- คาสาธารณปโภค
รวม
ขอ 2. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบรายไดและตนทนของสนคา 2 ชนด ไดแก เกาอ และโตะ เกาอ โตะ
ยอดขาย 500,000 325,000
ตนทนผนแปร 257,000 180,000
ตนทนคงทโดยตรง 82,000 55,000
เงนลงทน 850,000 620,000
ตนทนคงทโดยออมหรอตนทนคงทรวม 73,000 บาท
ใหท า
1. จดท างบก าไรขาดทน แสดงผลการด าเนนงานของสนคาแตละชนด
2. ค านวณหาอตราก าไร อตราการหมนเวยนของสนทรพย และอตราผลตอบแทนจากการลงทน
3. ค านวณหาก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนก ถากจการก าหนดอตราผลตอบแทนจากการลงทนขนต าไว 10 %
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 25
4. ค านวณหาอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก
ขอ 3. บรษท ยดการไฟฟา จ ากด มแผนกยอยอย 3 แผนก ประกอบดวย แผนกโทรทศน ตเยน และเครองเสยง ซงผจดการแตละแผนกสามารถตดสนใจในดานการลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงานของแผนกได ซงถอเปนการบรหารแบบศนยลงทน โดยมขอมลงบก าไรขาดทนอยางยอของแตศนย (แผนก) ดงน
งบก าไรขาดทน
แผนก
โทรทศน ตเยน เครองเสยง
ยอดขาย 5,600,000 6,720,000 7,500,000 หก คาใชจายทงสน 4,900,000 5,880,000 6,750,000 ก าไรสทธ 700,000 840,000 750,000
นอกจากน ผจดการแตละแผนกลงทนในสนทรพยถวเฉลย โดยแยกไปตามแผนกดงน
แผนก
โทรทศน ตเยน เครองเสยง
เงนลงทนในสนทรพยถวเฉลย 3,500,000 7,000,000 5,000,000
ใหท า
1. ใหค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแตละแผนก
2. ใหค านวณหาอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแตละแผนก โดยแยกเปน 2 สวน คอ อตราก าไร และอตราการหมนเวยนของเงนลงทนในสนทรพย (Du Pont
Formula)
3. ถากจการก าหนดอตราผลตอบแทนจากการลงทนขนต าไว 10 % ก าไรสวนทเหลอ (RI)
ของแตละแผนก มคาเทากบเทาใด
4. ค านวณหาอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก
การบญชตนทน 2
10 - 26
ขอ 4. บรษท ขวญขาว จ ากด เปนบรษทผผลตและจ าหนายของเดกเลนในประเทศไทย ในป 25X1 ตองการทจะประเมนผลการด าเนนงานของ 2 แผนก คอ แผนกของเดกเลนท าจากไม และแผนกของเดกเลนท าจากพลาสตก ทจดเปนศนยลงทน โดยขอมลเกยวกบการด าเนนงานในรอบป 25X1 มดงน ของเลนท าจากไม ของเลนท าจากพลาสตก
ยอดขาย (บาท) 4,000,000 3,500,000 หก ตนทนขาย 1,300,000 1,000,000
ก าไรขนตน 2,700,000 2,500,000 หก คาใชจายในการขายและบรหาร 1,200,000 1,500,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 1,500,000 1,000,000
ขอมลเพมเตม
เงนลงทนในสนทรพยรวมถวเฉลย (บาท) 6,000,000 2,500,000 อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 15% 15%
ใหท า
1. ค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแตละแผนก
2. ค านวณหาอตราสวนก าไร (Profit Margin Ratio) ของแตละแผนก 3. ค านวณหาอตราการหมนเวยนของสนทรพย (Asset Turnover)แตละแผนก 4. ค านวณก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนก 5. ค านวณอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก ทานคดวา
บรษทควรเลอกลงทนในโครงการใด เพราะเหตใด
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 27
ขอ 5. บรษท ฟาไทย จ ากด มแผนกยอยอย 2 แผนก ประกอบดวย แผนกสภาพบรษ และสภาพสตร ซงผจดการแตละแผนกสามารถตดสนใจในดานการลงทนในสนทรพยเพอใชในการด าเนนงานของแผนกได ซงถอเปนการบรหารแบบศนยลงทน โดยมขอมลงบก าไรขาดทนอยางยอของแตศนย (แผนก) ดงน
บรษท ฟาไทย จ ากด
งบก าไรขาดทน – แยกตามแผนก
ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 2558 แผนกสภาพบรษ แผนกสภาพสตร รวม
ยอดขาย 1,600,000 1,920,000 3,520,000 หก ตนทนผนแปร 900,000 880,000 1,780,000 ก าไรสวนเกน 700,000 1,040,000 1,740,000 หก ตนทนคงทโดยตรง 250,000 330,000 580,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 450,000 710,000 1,160,000
นอกจากน ผจดการแตละแผนกลงทนในสนทรพยถวเฉลย โดยแยกไปตามแผนกดงน
แผนกสภาพบรษ แผนกสภาพสตร เงนลงทนในสนทรพยถวเฉลย 3,500,000 5,000,000
ใหท า
1. ค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแตละแผนก
2. ค านวณก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนก 3. ค านวณอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก ทานคด
วาบรษทควรเลอกลงทนในโครงการใด เพราะเหตใด
การบญชตนทน 2
10 - 28
ขอ 6. บรษท บณฑต จ ากด เปนบรษทผผลตและจ าหนายโทรศพทมอถอ ก าลงพจารณาทจะเลอกลงทนในการผลตมอถอรนใหม จากหนงใน 2 รน ซงมขอมลเกยวกบการลงทนของแตละรน ดงตอไปน รน ไอไอ รน เอฟเอฟ
ยอดขาย (บาท) 6,500,000 3,000,000
หก ตนทนขาย 3,500,000 1,000,000
ก าไรขนตน 3,000,000 2,000,000
หก คาใชจายในการขายและบรหาร 1,200,000 600,000 ก าไรสทธ 1,800,000 1,400,000
สนทรพยรวมถวเฉลย (บาท) 4,000,000 3,000,000
อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 10% 10%
ใหท า
1. ค านวณอตราผลตอบแทนจากการลงทน (ROI) ของแตละแผนก
2. ค านวณหาอตราสวนก าไร (Profit Margin Ratio) ของแตละแผนก 3. ค านวณหาอตราการหมนเวยนของสนทรพย (Asset Turnover)แตละแผนก 4. ค านวณก าไรสวนทเหลอ (RI) ของแตละแผนก 5. ค านวณอตราสวนก าไรสวนทเหลอจากการลงทน (RRI) ของแตละแผนก ทานคดวา
บรษทควรเลอกลงทนในโครงการใด เพราะเหตใด
ขอ 7. บรษท ฟาประทาน จ ากด มแผนกผลตชนสวนอะไหลรถยนต (แผนก A) โดยแผนกน สามารถจะน าชนสวนอะไหลไปขายใหกบลกคาภายนอกได และสามารถจะขายใหกบแผนกประกอบชนสวนรถยนต (แผนก B) ซงอยในบรษทเดยวกนไดอกดวย โดยมขอมลตนทนการผลตและก าลงการผลตของแผนกดงน
แผนกประกอบชนสวนรถยนต ตองการซอชนสวนจากแผนกผลตชนสวน จ านวน 5,000 ชน เพอใชในการผลตรถยนต
ก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) จ านวน 40,000 ชน
ขอมลตนทนการผลตและคาใชจายตางๆ ของแผนกผลตชนสวน มดงน วตถดบทางตรงตอหนวย 40 บาท
คาแรงงานทางตรงตอหนวย 25 บาท
คาใชจายการผลตผนแปรตอหนวย 20 บาท
บทท 10 การบญชตามความรบผดชอบและการก าหนดราคาโอน 10 - 29
คาใชจายการผลตคงท (รวม) 600,000 บาท
คาใชจายในการขายและบรหารผนแปร 20 บาท
ราคาขายตอหนวย (ราคาทขายในทองตลาด) 170 บาท
ปรมาณการขาย (ตอป) 30,000 หนวย
ถาในกรณทแผนกประกอบชนสวนรถยนตซอชนสวนจากแผนกผลต สามารถลดคาใชจายในการขายและบรหารไดทงจ านวน
ใหท า
1. ราคาโอนทแผนกผลตชนสวนยอมขายใหกบแผนกประกอบรถยนต เทากบเทาใด (ถากจการค านวณตนทนผลตภณฑ โดยใชวธตนทนผนแปร เปนเกณฑในการค านวณ)
2. ราคาโอนสงสดทแผนกประกอบชนสวน ยอมซอจากแผนกผลตชนสวน เทากบเทาใด
3. ถาผจดการแผนกทงสองมการเจรจาตอรอง โดยแผนกผลตก าหนดราคาโอนโดยบวกสวนเพม 20% จากตนทนเตม แผนกผลตชนสวนจะก าหนดราคาโอนเทากบเทาใด
ขอ 8. บรษท ประสานการคา จ ากด มแผนกผลต 2 แผนก ไดแก แผนกผลต A และแผนกผลต B โดยแผนก A เปนแผนกผลตชนสวนทขายในทองตลาด ในขณะเดยวกน ชนสวนชนดนเปนชนสวนทแผนกผลต B น าไปใชประกอบเปนชนสวนส าคญในการผลตสนคา โดยแผนก B มความตองการชนสวนจ านวน 2,000 หนวย โดยมขอมลตนทนของแผนกผลต A ดงน
ก าลงการผลตปกตตอเดอน 20,000 หนวย
ปรมาณการผลต 18,000 หนวย
วตถดบทางตรง 150 บาทตอหนวย
คาแรงงานทางตรง 130 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตผนแปร 120 บาทตอหนวย
คาใชจายการผลตคงท 200 บาทตอหนวย
คาใชจายในการขายผนแปร 50 บาทตอหนวย
ราคาตลาดทขายใหกบบคคลภายนอก 500 บาทตอหนวย
การบญชตนทน 2
10 - 30
ใหท า
1. ก าหนดราคาโอนทแผนกผลตททงสองแผนกจะยอมรบได ถาหากแผนก A มก าลงการผลตเหลอพอทจะผลตชนสวนใหแผนก B
2. ก าหนดราคาโอนทแผนกผลตททงสองแผนกจะยอมรบได ถาหากแผนก A มปรมาณการผลตเตมท 20,000 หนวย หรอไมมก าลงการผลตเหลอจะผลตชนสวนใหแผนก B
บทท 11
การวเคราะหการลงทน
การตดสนใจเปนหนาทหลกผบรหารของธรกจหรอบรษทตางๆ ซงการตดสนใจทส าคญอกลกษณะหนง คอ การตดสนใจเกยวกบการลงทนในสนทรพยหรอโครงการตางๆ (Capital
Investment) ทตองใชระยะเวลานานกวาจะทราบวาไดรบผลตอบแทนเทาใด คมคากบเงนทลงทนไปหรอไม ซงโครงการเหลานจะเปนลกษณะการตดสนใจแบบระยะยาว (Long – term
Decision Making) เนองจากโครงการแตละโครงการมรอบระยะเวลาการลงทนหรอการด าเนนงานหลายป จ านวนเงนทลงทนใชเงนทนจ านวนมาก กจการไมสามารถคนทนไดภายในหนงป ซงสวนใหญจะตองใชเวลามากกวาหนงปขนไป ดงนนผบรหารตองมขอมลหรอเครองมอทน ามาใชประกอบการตดสนในการเลอกทจะยอมรบการลงทนหรอปฏเสธการลงทน เพอใหกจการไดรบผลตอบแทนทสงทสด หรอไดรบผลประโยชนทดทสด ซงการตดสนใจเกยวกบการลงทนน เชน การตดสนใจเกยวกบการลงทนทจะขยายโรงงาน การตดสนใจซอเครองจกรใหม หรอซออปกรณส านกงานทราคาคอนขางแพง ดงนน การตดสนในในลกษณะนมปจจยทตองน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจ ไดแก กระแสเงนสดสทธ (Net Cash flow) อตราผลตอบแทนถวเฉลย (Average Rate of Return) และ ระยะเวลาคนทน (Payback period) ทกจการไดรบตลอดอายของการลงทนในสนทรพยหรอโครงการทลงทนไป นอกจากนยงมปจจยเรองมลคาของเงนตามเวลา (Time Value of Money) มาเกยวของดวย ซงธรกจตองใหความส าคญในการวเคราะหโครงการลงทนดวยเชนกน ไดแก มลคาปจจบน (Present Value) มลคาอนาคต (Future Value) มลคาปจจบนสทธ (Net Present Value) และอตราผลตอบแทนภายใน (Internal Rate of Return) เปนตน ดงนน การตดสนใจเกยวกบการลงทนในสนทรพยและโครงการตางๆ จ าเปนตองเขาใจขอมลตางๆ เหลาน เพอน ามาใชประกอบการตดสนใจวาคมคาควรทกจการจะตดสนใจลงทนหรอไม
การบญชตนทน 2
11 - 2
ความหมายของการลงทน
การลงทน (Capital Investment) หมายถง การลงทนในสนทรพยลงทน หรอโครงการลงทนทจะกอใหเกดประโยชนหรอผลตอบแทนแกกจการในอนาคตระยะยาว (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552) ซงอาจเปนการลงทนในกจกรรมหลกอยางใดอยางหนงของการด าเนนธรกจ โดยกจการคาดหวงกระแสเงนสดหรอผลตอบแทนทไดรบกลบมาในอนาคต (ไพฑรย อนตะขน ,
2554)
การวเคราะหการลงทนมลกษณะทส าคญ คอ การลงทนจะใชจ านวนเงนลงทนทตองจายในชวงแรก หรอการจายเพมในแตละครงมจ านวนมาก อายของสนทรพยหรอโครงการทลงทนและผลตอบแทนทไดรบมระยะเวลานาน ตลอดอายการใชงานของสนทรพยนนๆ และเมอผบรหารตดสนใจลงทนไปแลว ไมสามารถเปลยนแปลงการตดสนใจนนได ดงนน กจการจงจ าเปนตองท าการวเคราะหวาผลตอบแทนทจะไดรบคมคาทจะลงทนหรอไม (สมนก เออจระพงษพนธ, 2552)
ซงจากความหมายขางตน สามารถสรปไดวา การลงทน หมายถง การลงทนหรอการวางแผนลงทนในสนทรพยทมอายการใชงานยาวนานกวา 1 ป หรอลงทนในโครงการใดๆ ทกจการลงทน เพอกอใหเกดกระแสเงนสดหรอผลตอบแทนกลบคนมาในอนาคตระยะยาว ซงระยะเวลาการคนทนมกจะใชเวลานานเกนกวาหนงปขนไป
ประเภทของการลงทน
การลงทนในสนทรพยหรอโครงการใดโครงการหนงของธรกจ มหลายประเภท ขนอยกบวตถประสงคหรอการตดสนใจของผบรหาร ซงสามารถจ าแนกได 6 ประเภท ดงน (ปรบปรงมาจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2552)
1. การทดแทนและบ ารงรกษาสนทรพยเดม การลงทนในลกษณะน เ ปนการซอ เคร องจกรใหมมาทดแทนเคร องจกรเดม(Replacement and Maintenance) โดยเครองจกรใหมอาจมความสามารถในการผลตเหมอนกบเครองจกรเดมหรอดขน หรอเปนการซอมแซมบ ารงใหการใชงานของเครองจกรเกามประสทธภาพดกวาเดม หรอสามารถใชงานไดอกหลายป เชน การยกเครองรถบรรทก
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 3
2. การลงทนเพอเพมประสทธภาพในการท างาน
การลงทนในลกษณะนเปนการลงทนเพอวตถประสงคลดตนทนและเพมประสทธภาพของการท างาน เชน ซอเครองจกรใหมเพอมาแทนเครองจกรเดม เพอใหตนทนคาแรงงาน เนองจากท าใหเวลาในการท างานลดลง หรอเพอลดตนทนวตถดบ และประหยดกระแสไฟฟา ท าใหคาไฟฟาลดลง เปนตน
3. การลงทนเพอขยายก าลงการผลต
การลงทนเพอเพมก าลงการผลต (Expansion) ใหมากขน หรอใหมลกคาทอยในตลาดเดมมลกคามากขน โดยการเพมพนกงานขาย ชองทางการจดจ าหนายใหมความหลายหลายมากขน หรอเพมสถานทใหมากขน รวมถงการน าเอาเทคโนโลยสมยใหมมาใชเปนการสรางระบบการท างานระบบใหมใหมความคลองตวและมประสทธภาพมากขน เชน มการลงทนในโปรแกรมทางการบญชหรอโปรแกรมอนๆ ในการบรหารสนคาคงเหลอ เพอกอใหเกดผลตอบแทนในอนาคตทมากขน เปนตน
4. การลงทนเพอขยายสายผลตภณฑและตลาดใหมๆ การลงทนในลกษณะนกจการมความตองการเพมประเภทของผลตภณฑใหม (Add
New Product Lines) ซงประเภทผลตภณฑทลงทนใหมนอาจจะเกยวของผลตภณฑเดมหรอไมเกยวของกได เพอขยายตลาดหรอกลมลกคาใหกวางขวางมากขน เพอเพมสวนแบงทางการตลาดใหกบธรกจ
5. การลงทนเพอสรางภาพลกษณใหกบองคกร การลงทนในลกษณะน เปนการลงทนในสนทรพยหรอโครงการท เปนการสรางภาพลกษณทดใหกบองคกร (Image Improvement) ทเปนการควบคมเกยวกบการรกษาสงแวดลอม หรอรกษาความปลอดภยในทท างาน โครงการจะเนนการปฏบตงานใหมความถกตองตามกฎหมาย ทงดานระเบยบ แรงงาน การประกนภย หรอ โครงการตางๆ ทเกยวกบการอนรกษสงแวดลอม เปนตน เพอแสดงใหเหนวากจการมความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (Corporate Social Responsibility) ซงโครงการเหลานจะสงผลกระทบตอผลการด าเนนงานขององคกรในอนาคตได
6. การลงทนในลกษณะอนๆ (Other Investment)
การลงทนในลกษณะอนๆ เปนการลงทนทนอกเหนอจากทกลาวมาขางตน เชน การลงทนสรางอาคารส านกงาน อาคารโรงงาน การลงทนในพนธบตรหนก การลงทนในสนทรพย
การบญชตนทน 2
11 - 4
ลงทนอนๆ หรอ การลงทนในงานทเกยวกบการวจยและพฒนา (Research and Development)
เปนตน เพอสงผลตอการสรางผลก าไรจากการด าเนนงานในอนาคตใหมากขน
ขนตอนการวเคราะหการลงทน
การวเคราะหการลงทนเปนการวเคราะหเกยวกบการทกจการไดรบผลตอบแทนจากการลงทนตลอดอายของโครงการลงทนนน วาเงนทลงทนไปในชวงแรกใหผลตอบแทนคมคาหรอไม ดงนนเพอใหการวเคราะหโครงการลงทนมความสมบรณถกตอง สามารถก าหนดเปนขนตอนในการวเคราะหการลงทนตามล าดบ ดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ , 2552)
1. การประมาณการกระแสเงนสดสทธ ตลอดอายของโครงการ
การประมาณกระแสเงนสดสทธ (Net Cash Flow Forecast) เปนการค านวณจากกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายตลอดอายของโครงการ หรอประมาณการจากกระแสเงนสดจากกจกรรมการด าเนนงาน กจกรรมการลงทนในสนทรพยและกจกรรมการจดหาเงนจากขอมลประมาณการในงบกระแสเงนสดแลวน ามาค านวณเพอหากระแสเงนสดสทธของกจการ เนองจากกระแสเงนสดสทธของการลงทนในสนทรพยหรอโครงการทกจการไดรบ ไมไดรบแคครงเดยว แตไดรบเปนประจ าทกปตลอดอายของโครงการทลงทนไป
2. การประเมนความเสยงของกระแสเงนสดสทธทไดรบในอนาคต
การประเมนความเสยงของเงนสดสทธทคาดวาจะไดรบในอนาคต (Risk Evaluation for Net Cash Flow Forecast) อาจอยภายใตความไมแนนอน หรอ อาจมความนาจะเปนของการไดรบกระแสเงนสดหรอการจายออกไปของกระแสเงนสดของกจกรรมตางๆ ทเกยวของ
3. การก าหนดอตราผลตอบแทนขนต าของของเงนลงทน
การก าหนดอตราผลตอบแทนขนต า (Minimum Rate of Return) ทกจการตองการเพอใชในการคาดคะเนวากระแสเงนสดสทธทกจการจะไดรบใหเปนมลคาปจจบน เมอมการพจารณาถงมลคาของเงนตามเวลา
4. การประมาณการจ านวนเงนทกจการตองจายลงทนครงแรก
การประมาณจ านวนเงนทกจการตองลงทนเรมแรก (Initial Investment Forecast) เพอน าไปพจารณาถงผลตอบแทนหรอกระแสเงนสดสทธทกจการควรจะไดรบแตละปตลอดอายโครงการลงทน
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 5
5. การวเคราะหขอมลเกยวกบการลงทนดวยเทคนควธตางๆ การวเคราะหขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจลงทนในโครงการใดโครงการหนงทระยะเวลาการลงทนมากกวาหนงป จ าเปนตองค านงถงคาของเงนดวย ดงนน เครองมอทเหมาะสมในการพจารณาตองเปนเครองมอทตองพจารณาถงมลคาของเงนตามเวลา ซงเทคนควธการตางๆ ทเหมาะสม เชน อตราผลตอบแทนถวเฉลย ระยะเวลาคนทน มลคาปจจบนสทธ อตราผลตอบแทนภายใน ดชนความสามารถในการท าก าไร เปนตน
เพอใหเขาใจในขนตอนของการวเคราะหการลงทน สามารถแสดงขนตอนการวเคราะห ดงภาพท 11.1
ภาพท 11.1 ขนตอนการวเคราะหการลงทน
การประมาณการกระแสเงนสดสทธ
การประเมนความเสยงของเงนสดสทธ
การก าหนดอตราผลตอบแทนของเงนลงทน
การประมาณจ านวนเงนทกจการตองจายลงทนครงแรก
การวเคราะหขอมลเกยวกบการลงทนดวยเทคนควธตางๆ
ระยะเวลาคนทน อตราผลตอบแทนถวเฉลย มลคาปจจบนสทธ
อตราผลตอบแทนภายใน ดชนความสามารถในการท าก าไร
การบญชตนทน 2
11 - 6
ขอมลในการวเคราะหการลงทน
การวเคราะหการลงทนมวธการวเคราะหทหลากหลายตามความเหมาะสมของแตละโครงการ และแตละวธมการใชขอมลเพอน ามาใชประกอบการวเคราะหการลงทน คอ 1) กระแสเงนสดสทธในแตละปตลอดอายของโครงการ 2) มลคาของเงนตามเวลา (วรรณ เตโชโยธน,
สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558 และ ศศวมล มอ าพล, 2557)
1. กระแสเงนสดสทธในแตละปตลอดอายของโครงการ
กระแสเงนสดรบสทธ (Net Cash Flow) ในแตละปตลอดอายของโครงการ หมายถง กระแสเงนสดรบจากการด าเนนโครงการหกดวยกระแสเงนสดจายจากการด าเนนงานในแตละป (วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล และมนวกา ผดงสทธ, 2558) ดงนน จะเหนไดวา กระแสเงนสดสทธ จะประกอบดวย กระแสเงนสดรบ และกระแสเงนสดจายจากการด าเนนโครงการนนๆ ซงกระแสเงนสดรบจากการด าเนนงานในแตละปจะเปนกระแสเงนสดรบเนองจากการขายสนคา ซงถอเปนกระแสเงนสดรบหลกของธรกจ หรออาจไดมาเนองจากกจกรรมอนๆ ทนอกเหนอจากการขายกได สวนกระแสเงนสดจายจะเปนกระแสเงนสดทกจการจายไปส าหรบการผลตสนคาถาเปนธรกจประเภทผลตสนคา หรอกระแสเงนสดทจายไปส าหรบการซอสนคาถาหากเปนธรกจซอขายสนคา และจายเปนคาใชจายในการด าเนนงาน จายคาภาษเงนได รวมถงเงนทนหมนเวยนส าหรบการด าเนนงานของโครงการ ซงกระแสเงนสดรบ และกระแสเงนสดจายของกจการเกดขนเนองจากกจกรรมตางๆ สามารถจ าแนกไดเปน 3 กจกรรม ไดแก กจกรรมการด าเนนงาน กจกรรมการลงทน และกจกรรมการจดหาเงน ดงแสดงในตารางท 11.1 ดงน
ตารางท 11.1 กระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจายจากกจกรรมตางๆ
กจกรรม กระแสเงนสดรบ กระแสเงนสดจาย
กจกรรมการด าเนนงาน
(Operating Activity)
1) รบจากการขายสนคาหรอบรการ 2) รบจากรายไดคาสทธ 3) รบจากคาธรรมเนยม คานายหนา
และรายไดอนๆ 4) รบจากคาสนไหมทดแทน
5) รบจากรายไดดอกเบยและเงนปนผลรบ
1) ซอสนคาหรอใหบรการลกคา 2) จายคาใชจายตางๆ จากการ
ด าเนนงานของกจการ 3) จายใหแกพนกงานและจายแทน
พนกงาน
4) จายคาประกนภย
5) จายคาภาษเงนได
6) จายคาดอกเบย
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 7
ตารางท 11.1 (ตอ) กจกรรม กระแสเงนสดรบ กระแสเงนสดจาย
กจกรรมการลงทน
(Investing Activity)
1) ขายทดน อาคารและอปกรณ 2) ขายสนทรพยไมมตวตน และ
สนทรพยระยะยาวอนๆ
3) ขายหลกทรพยหรอเงนลงทน
4) ขายตราสารทนหรอตราสารหนของกจการอน และสวนไดเสยในการรวมคา
1) ซอทดน อาคารและอปกรณ 2) ซอสนทรพยไมมตวตน และ
สนทรพยระยะยาวอนๆ
3) ซอหลกทรพยหรอเงนลงทน
4) ซอขายตราสารทนหรอตราสารหนของกจการอน และสวนไดเสยในการรวมคา
กจกรรมการจดหาเงน
(Financing Activity)
1) ออกหนหรอตราสารทนอน
2) ออกหนก เงนกยม การจ านอง 3) กยมระยะสนและระยะยาวอน
1) ซอหนทนคน
2) ไถถอนหนก
3) ช าระหนเงนกยม
4) จายเงนปนผลใหกบผถอหน
ทมา : (ปรบปรงจาก สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ, 2558 และศศวมล มอ าพล,
2556)
เพอใหเขาใจเกยวกบการประมาณกระแสเงนสดสทธมากยงขน สามารถอธบายรายละเอยดเกยวกบกระแสเงนสดรบและกระแสเงนสดจาย พรอมทงแสดงการค านวณกระแสเงนสดสทธ ดงแสดงในตวอยางท 11.1 ดงน
ตวอยางท 11.1 บรษท ประชาอตสาหกรรม จ ากด ผบรหารของบรษทก าลงพจารณาวาจะซอเครองจกรใหมเพอน ามาใชผลตสนคา โดยมมลคา 600,000 บาท คาดวาเครองจกรใหมนจะมอายการใชงานประมาณ 10 ป เมอครบอายการใชงานแลวคาดวาจะขายได 50,000 บาท ประมาณการรายไดจากการขายสนคารายปเทากบ 250,000 บาท และประมาณการวาตองจายช าระคนเงนกรายปเทากบ 100,000 บาท
จากขอมลขางตน สามารถสรปไดวาขอมลทน ามาใชวเคราะหการลงทน มดงน เงนลงทนเรมแรก 600,000 บาท
อายการใชงานของเครองจกรโดยประมาณ 10 ป มลคาทคาดวาจะขายไดเมอครบอายการใชงาน 50,000 บาท
การบญชตนทน 2
11 - 8
กระแสเงนสดสทธรายป โดยประมาณ
กระแสเงนสดรบ 250,000 บาท
กระแสเงนสดจาย 100,000 บาท
กระแสเงนสดสทธรายป 150,000 บาท
ตวอยางท 11.2 บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ก าลงพจารณาลงทนในโครงการผลตสนคาชนดใหม
ออกสตลาด ซงมมลคา 800 ,000 บาท โดยประมาณการวาจะมรายไดและคาใชจายโดยประมาณตลอดอายของการด าเนนโครงการ ดงน
ขายสนคา 200,000 บาท
ขายเครองจกรเกา 120,000 บาท
กยมเงนระยะยาว 100,000 บาท
ซอสนคา 80,000 บาท
จายคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ 25,000 บาท
ซอเครองจกรใหม 200,000 บาท
จายช าระหนเงนกยมระยะยาว 50,000 บาท
จากขอมลขางตน สามารถจ าแนกกระแสเงนสดสทธจากกจกรรมทง 3 กจกรรม ไดดงน หนวย : บาท
กระแสเงนสดจากกจกรรมการด าเนนงาน :
ขายสนคา 200,000 ซอสนคา (80,000)
จายคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ (25,000) กระแสเงนสดสทธจากกจกรรมการด าเนนงาน 95,000 กระแสเงนสดจากกจกรรมการลงทน :
ขายเครองจกรเกา 120,000 ซอเครองจกรใหม (200,000)
กระแสเงนสดสทธจากกจกรรมการลงทน (80,000) กระแสเงนสดจากกจกรรมการจดหาเงน :
กยมเงนระยะยาว 100,000
จายช าระหนเงนกยมระยะยาว (50,000) กระแสเงนสดสทธจากกจกรรมการจดหาเงน 50,000 กระแสเงนสดสทธ 60,000
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 9
2. มลคาของเงนตามเวลา
ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจเกยวกบการลงทน นอกจากกระแสเงนสดสทธ ดงไดกลาวแลวขางตน ยงมขอมลทส าคญอกประการหนงทควรค านงถง คอ มลคาของเงนตามเวลา (Time Value of Money) เนองจากการลงทนในสนทรพยด าเนนงานหรอโครงการ มกจะเปนการลงทนในระยะยาว กจการจะไดรบผลตอบแทนกลบคนมานน อาจตองใชเวลานานเกนกวาหนงปขนไป ดงนน ผลตอบแทนทคาดวาจะไดรบในแตละปอาจเทากนหรอไมเทากนกได ซงเปนการพจารณาผลตอบแทนเปนชวงๆ อกทง มลคาของเงนของแตละชวงเวลามมลคาไมเทากน การไดรบเงน 100 บาทในวนน ยอมดกวาจะไดรบเงน 100 บาท ในวนขางหนา เพราะกจการสามารถใชประโยชนจากเงนจ านวน 100 บาทไดทนท ซงมลคาของเงนทมความแตกตางกนในแตละชวงเวลา เรยกวา มลคาของเงนตามเวลา ซงมลคาของเงนตามเวลา สามารถพจารณาได 2 ลกษณะ คอ 1) มลคาปจจบน และ 2) มลคาในอนาคต เพอใหเขาใจในเรองมลคาของเงนตามเวลา จะขออธบายรายละเอยดแตละหวขอตามล าดบ ดงน
2.1. มลคาปจจบน
มลคาปจจบน (Present Value) หมายถง มลคาของเงนทคาดวาจะไดรบในอนาคต ถาขอรบเงนในวนนหรอปจจบน กจการจะไดรบเงนจ านวนเทาใด นนคอ ถาเงนทกจการคาดวาจะไดรบในอก 5 ปขางหนาเทากบ 1 บาท จ านวนเงนทจะไดรบในวนนมมลคาเทากบเทาใด โดยทวไปเงนทไดรบในวนนยอมมมลคาทนอยกวา 1 บาท ซงสามารถค านวณโดยใชสตรการค านวณหามลคาปจจบน ไดดงน
โดยท PV คอ มลคาปจจบนของเงน
Fn คอ จ านวนเงนทไดรบในอนาคต หรอ มลคาในอนาคตของเงน
r คอ อตราดอกเบยตอป
n คอ จ านวนป หรอ จ านวนงวด
เพอใหมความเขาใจเกยวกบการค านวณมลคาปจจบนของเงน จะขอยกตวอยางการค านวณมลคาปจจบนดงแสดงในตวอยางท 11.3 ดงน
มลคาปจจบน (PV) = Fn หรอ Fn 1
(1 + r)n
(1 + r)n
การบญชตนทน 2
11 - 10
ตวอยางท 11.3 ในวนท 1 มกราคม 25X1 นาย อเนก ไดน าเงนไปฝากธนาคารเปนเงนฝากประจ าอตรา
ดอกเบย 5 % ตอป โดยเมอสนปนายอเนกไดรบเงนตอนสนป จ านวน 52,500 บาท จากขอมลนถาตองการทราบวานายอเนกน าเงนไปฝากธนาคารจ านวนเทาใด
จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณมลคาปจจบนของเงน ไดดงน มลคาปจจบน (PV) = Fn
(1 + r)n
= 52,500
(1 + 0.05)1
= 50,000 บาท
ดงนน จ านวนเงนทนายอเนกฝากธนาคารในวนท 1 มกราคม 25X1 คดเปนเงน 50,000 บาท
ตวอยางท 11.4
ในวนท 1 มกราคม 25X1 นาย อเนก ไดน าเงนไปฝากธนาคารเปนเงนฝากประจ าอตราดอกเบย 5 % ตอป โดยเมอสนปท 5 นายอเนกไดรบเงนตอนสนป 25X5 จ านวน 52,500 บาท ถาตองการค านวณวาเงนทนายอเนกฝากในตอนตนป 25X1 จากขอมลนถาตองการทราบวานายอเนกน าเงนไปฝากธนาคารจ านวนเทาใดในวนท 1 มกราคม 25X1
จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณไดดงน มลคาปจจบน (PV) = Fn
(1 + r)n
= 63,816
(1 + 0.05)5
= 63,816 1.2763
*
= 50,000.78 บาท
*หมายเหต (1 + 0.05)5 มาจากการเปดตาราง 11.4 (FVIF i=5%, n=5) เทากบ 1.2763 ซง
เปนมลคาของเงนในอนาคตของเงน 1 บาท ส าหรบระยะเวลา 5 ป อตราดอกเบย 5% ตอป
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 11
จากตวอยางท 11.4 สามารถค านวณหามลคาปจจบนไดอกวธหนง ดงน มลคาปจจบน (PV) = Fn 1
(1 + r)n
= 63,816 1
(1 + 0.05)5
= 63,816 (0.7835*)
= 49,999.84 บาท
*หมายเหต 1/(1 + 0.05)5 มาจากการเปดตาราง 11.2 (PVIF i=5%, n=5) เทากบ 0.7835
ซงเปนมลคาปจจบนของเงน 1 บาท ส าหรบระยะเวลา 5 ป อตราคดลด 5% ตอป
2.2. มลคาในอนาคต
มลคาในอนาคต (Future Value) หมายถง มลคาของเงนปจจบนทคาดวาจะไดรบในอนาคตเมอรวมกบผลตอบแทนทน าไปลงทนวาควรจะมจ านวนเงนเทากบเทาใด หรอเงนทไดรบ 100 บาทในวนน เมอสนปหรออก 5 ปขางหนา จะมคามากกวา 100 บาทในอนาคต ซงสามารถค านวณมลคาในอนาคต ไดดงน
โดยท Fn คอ จ านวนเงนทไดรบในอนาคต หรอ มลคาในอนาคตของเงน
P คอ จ านวนเงนในปจจบน หรอ มลคาปจจบนของเงน
r คอ อตราดอกเบยตอป
n คอ จ านวนป หรอ จ านวนงวด
เพอใหมความเขาใจเกยวกบการค านวณมลคาในอนาคตของเงน จะขอยกตวอยางการค านวณมลคาในอนาคตของเงน ดงแสดงในตวอยางท 11.5 ดงน
มลคาในอนาคต (FV) = P(1 + r)n
การบญชตนทน 2
11 - 12
ตวอยางท 11.5 บรษท อดรการคา จ ากด น าเงนของกจการไปลงทนซอหนในวนท 1 มกราคม 25X1
จ านวน 500,000 บาท โดยมอตราผลตอบแทนเทากบ 10% ตอป ใหค านวณหามลคาในอนาคตของเงนพรอมผลตอบแทนทบรษทไดรบในตอนสนป จะไดรบเงนตนพรอมดอกเบยเปนจ านวนเงนเทากบเทาใด
จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณไดดงน มลคาในอนาคต (FV) = P(1 + r)
n
= 500,000 (1 + 0.10)1
= 550,000 บาท
ดงนน บรษท อดรการคา จ ากด จะไดรบเงนตนพรอมผลตอบแทนในวนสนป เทากบ 550,000 บาท
ตวอยางท 11.6 บรษท อดรการคา จ ากด น าเงนของกจการไปลงทนซอหนในวนท 1 มกราคม 25X1
จ านวน 500,000 บาท โดยมอตราผลตอบแทนเทากบ 10% ตอป ใหค านวณหามลคาในอนาคตของเงนพรอมผลตอบแทนทบรษทไดรบในตอนสนป 25X5 จะไดรบเงนตนพรอมดอกเบยจ านวนเงนเทากบเทาใด
มลคาในอนาคต (FV) = P(1 + r)n
= 500,000 (1 + 0.10)5
= 500,000 (1.6105*) = 805,250 บาท
ดงนน บรษท อดรการคา จ ากด จะไดรบเงนตนพรอมผลตอบแทนในวนสนป เทากบ 805,250 บาท
*หมายเหต 1 + 0.10)5 มาจากการเปดตาราง 11.4 (FVIF i=10%, n=5) เทากบ 1.6105 ซง
เปนมลคาในอนาคตของเงน 1 บาท ส าหรบระยะเวลา 5 ป อตราดอกเบย 10% ตอป
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 13
เครองมอในการวเคราะหการลงทน
การตดสนใจของผบรหารทเกยวกบการวเคราะหการลงทน จ าเปนตองมเครองมอทใชส าหรบการวเคราะหการลงทนทใชพจารณาส าหรบการลงทนในสนทรพยหรอโครงการทมผลตอบแทนหรอกระแสเงนสดสทธทไดรบกลบคน โดยระยะเวลาทไดรบผลตอบแทนจะใชเวลานานกวาหนงปตลอดอายของโครงการทลงทน หรอเพอเปนขอมลวเคราะหเปรยบเทยบวาโครงการใดใหผลตอบแทนของแตละโครงการดหรอเหมาะสมทสด ซงเครองมอในการวเคราะหการลงทน สามารถแบงได 2 ลกษณะ ไดแก 1) เครองมอวเคราะหทไมค านงถงมลคาปจจบน และ 2) เครองมอวเคราะหทค านงถงมลคาปจจบน เพอใหเขาใจเกยวกบเครองมอทใชในการวเคราะหการลงทน สามารถอธบายรายละเอยดแตละวธตามล าดบ ดงน
1. เครองมอวเคราะหทไมค านงถงมลคาปจจบน
การวเคราะหการลงทนแบบไมไดค านงถงมลคาปจจบน เปนวธการค านวณทไมยงยาก พจารณาจากกระแสเงนสดรบสทธ และก าไรสทธทางบญชกสามารถตดสนใจไดวาควรลงทนในโครงการนนหรอไม ซงไมตองค านงถงคาของเงนตามเวลา เครองมอในลกษณะนเหมาะกบการประเมนโครงการทมการด าเนนงานชวงเวลาสนๆ เครองมอทใชวเคราะหการลงทนวธน ไดแก อตราผลตอบแทนถวเฉลย และ ระยะเวลาคนทน
เพอใหเกดความเขาใจในการวเคราะหขอมลการลงทน โดยใชอตราผลตอบแทนถวเฉลยและระยะเวลาคนทน สามารถอธบายและแสดงตวอยางการค านวณแตละวธ ตามล าดบ
1.1. อตราผลตอบแทนถวเฉลย
วธการวเคราะหขอมลโครงการลงทนโดยใชอตราผลตอบแทนถวเฉลย (Average Rate
of Return : ARR) เปนการพจารณาก าไรสทธถวเฉลยของกจการเทยบกบเงนลงทนถวเฉลย หรอ เงนลงทนในสนทรพยถวเฉลย ซงวธนไมตองค านงถงกระแสเงนสดสทธของกจการ หรอวธนเรยกอกอยางหนงวา อตราผลตอบแทนทางบญช (Accounting Rate of Return) สามารถค านวณ โดยใชสตร ดงน
โดยท เงนลงทนถวเฉลย สามารถค านวณไดดงน
อตราผลตอบแทนถวเฉลย = ก าไรสทธถวเฉลย
เงนลงทนถวเฉลย X100
เงนลงทนถวเฉลย = เงนลงทนคงเหลอตนงวด + เงนลงทนคงเหลอปลายงวด
2
การบญชตนทน 2
11 - 14
เกณฑการตดสนใจ
กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมอตราผลตอบแทนถวเฉลยสงทสด หรอมอตราผลตอบแทนถวเฉลยสงกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ
ขอด : อตราผลตอบแทนถวเฉลย
1. งายตอการค านวณ ไมซบซอนจงค านวณไดอยางรวดเรว
2. เปนทนยมใชในการค านวณ เนองจากใชก าไรสทธทางการบญชในการค านวณ
ขอเสย : อตราผลตอบแทนถวเฉลย
1. ไมค านงถงมลคาของเงนตามเวลา
2. ไมน าขอมลกระแสเงนสดมาพจารณา เพราะใชเพยงขอมลทางการบญช ซงอาจไมเพยงพอตอการตดสนใจ
เพอใหเขาเกยวกบการค านวณอตราผลตอบแทนถวเฉลย จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.7 ดงน
ตวอยางท 11.7 บรษท อนนตพาณช จ ากด ก าลงตดสนใจลงทนในโครงการหนง โดยมขอมลดงน เงนลงทนในโครงการ 1,000,000 บาท
อายของโครงการ 10 ป
ก าไรสทธถวเฉลยตอป 200,000 บาท
อตราผลตอบแทนขนต า 15 %
จากขอมลขางตน สามารถค านวณหาอตราผลตอบแทนถวเฉลย ไดดงน อตราผลตอบแทนถวเฉลย = ก าไรสทธถวเฉลย
เงนลงทนถวเฉลย
= 200,000 1,000,000
= 20 %
X100
X100
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 15
จากขอมลอตราผลตอบแทนถวเฉลยของบรษทมคาเทากบ 20 % ซงเมอพจารณาแลวมคาทสงกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ ดงนน กจการควรยอมรบโครงการลงทนน
1.2. ระยะเวลาคนทน
การพจารณาวาโครงการควรลงทนหรอไมนน อาจพจารณาจากระยะเวลาคนทน (Payback Period : PP) ของโครงการทกจการลงทน เพอหาวากจการจะไดรบผลตอบแทนกลบคนมาเพอใหเทากบเงนทลงทนไปเรมแรก หรอเปนการพจารณาวาเมอไรทกระแสเงนสดสทธทคาดวาจะไดรบเทากบเงนลงทนทลงทนไปครงแรก โดยในการค านวณระยะเวลาคนทนนนถากระแสเงนสดทไดรบแตละปเทากนหรออาจไมเทากนกได ดงนนการค านวณระยะเวลาคนทนจงแยกเปน 2 กรณ คอ กรณกระแสเงนสดรบสทธเทากนทกป และกรณกระแสเงนสดรบสทธแตละปไมเทากน
1.2.1. กรณกระแสเงนสดรบสทธเทากนทกป กจการสามารถแสดงการค านวณระยะเวลาคนทน ไดดงน
เกณฑการตดสนใจ
กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมระยะเวลาการคนทนทใชระยะเวลาสนทสด เนองจากโครงการใดทมระยะเวลาคนทนเรวแสดงวาหลงจากนนกจการจะไดรบผลตอบแทนกลบคนมาเรวขนนนเอง
ขอด : ระยะเวลาคนทน
1) เขาใจงาย และงายตอการค านวณ 2) ท าใหลดความเสยงในการตดสนใจลงทนไดอยางมประสทธภาพ
ขอเสย : ระยะเวลาคนทน
1) ไมค านงถงมลคาของเงนตามเวลา
2) ไมไดค านงถงกระแสเงนสดสทธทกจการไดรบจากโครงการลงทนหลงจากพนระยะเวลาคนทน ซงจรงๆแลว กระแสเงนสดทไดรบหลงจากนเปนขอมลทมความส าคญตอการพจารณาถงความสามารถของการท าก าไรของกจการดวยเชนกน
ระยะเวลาคนทน (PP) = เงนลงทนเรมแรก
กระแสเงนสดทไดรบแตละป
การบญชตนทน 2
11 - 16
เพอใหเขาเกยวกบการค านวณระยะเวลาคนทน จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.8 ดงน
ตวอยางท 11.8 บรษท แสนสร จ ากด ลงทนในโครงการหนงซงตองการเงนลงทน 3,000,000 บาท
โดยคาดวาจะใหกระแสเงนสดสทธแตละปเทากบ 500,000 บาท ใหค านวณหาระยะเวลาคนทนส าหรบโครงการน
ระยะเวลาคนทน = เงนลงทนเรมแรก
กระแสเงนสดสทธทไดรบตอป
= 3,000,000
500,000
= 6 ป
ดงนน โครงการนจะมระยะเวลาคนทนภายใน 5 ป
ตวอยางท 11.9 ตอไปนเปนขอมลของบรษท แสนสร จ ากด ก าลงพจารณาวาจะลงทนในโครงการบาน
จดสรร 2 โครงการ โดยมขอมลเงนลงทนเรมแรกและกระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบแตละป เปนดงน
โครงการ A โครงการ B
เงนลงทนเรมแรก 1,500,000 2,100,000
กระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบตอป 150,000 300,000
จากขอมลขางตน สามารถค านวณระยะเวลาคนทนของแตละโครงการ ไดดงน
ระยะเวลาคนทน = เงนลงทนเรมแรก
กระแสเงนสดทไดรบตอป
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 17
โครงการ A โครงการ B
ระยะเวลาคนทน (Payback Period)
= 1,500,000
150,000
= 10 ป
= 2,100,000
300,000
= 7 ป
จากการค านวณระยะเวลาคนทนของโครงการทงสอง แสดงใหเหนวา บรษทควรตดสนใจเลอกโครงการ B เพราะมระยะเวลาคนทนเพยง 7 ป ซงเรวกวาโครงการ A
1.2.2. กรณกระแสเงนสดรบสทธแตละปไมเทากน
การค านวณระยะเวลาคนทนในกรณทกจการไดรบกระแสเงนสดรบสทธแตละปไมเทากน ตองพจารณาแตละปวากจการมกระแสเงนสดรบจ านวนเทาใด แลวพจารณาวาปใดทท าใหกจการไดรบผลตอบแทนสะสมเทากบเงนลงทนเรมแรก
เพอใหเขาเกยวกบการค านวณระยะเวลาคนทน จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.10 ดงน
ตวอยางท 11.10
บรษท ศภาลย จ ากด ลงทนในโครงการหนงซงตองการเงนลงทน 1,500,000 บาท โดยคาดวาจะใหกระแสเงนสดสทธแตละปเปนดงน
เงนลงทนเรมแรก 1,500,000 บาท
กระแสเงนสดสทธ
ปท 1 400,000 บาท
ปท 2 450,000 บาท
ปท 3 500,000 บาท
ปท 4 600,000 บาท
ปท 5 650,000 บาท
อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 10 %
การบญชตนทน 2
11 - 18
จากขอมลขางตน สามารถค านวณระยะเวลาคนทนของโครงการน ไดดงน ปท 1 400,000
ปท 2 450,000
ปท 3 500,000
3 เดอนในปท 4 150,000 150,000 รวม 1,500,000 บาท
*ในปท 4 บรษทจะไดรบคนทนบางสวน 150,000 บาท จากทงหมด 600,000 บาท
ดงนน จากการค านวณขางตน ระยะเวลาคนทนของโครงการนจะใชเวลาคนทนเทากบ 3 ป 3 เดอน
2. เครองมอวเคราะหทค านงถงมลคาปจจบน
การวเคราะหโครงการลงทนแบบทค านงถงมลคาปจจบน เปนการค านวณทพจารณาการประมาณการกระแสเงนสดสทธทโครงการไดรบตลอดระยะเวลาของโครงการ โดยค านงถงมลคาของเงนตามเวลาประกอบดวย ซงถอวาเปนวธทมความเหมาะสมส าหรบโครงการทไดรบผลตอบแทนคนนานหลายป เพราะถอวากระแสเงนสดทเกดขนกอนจะมคามากกวากระแสเงนสดในอนาคต หรอเงน 100 บาทในวนน จะมมลคามากกวาเงน 100 บาทในอนาคต ซงการวเคราะหโครงการลงทนโดยค านงถงมลคาปจจบน สามารถค านวณโดยใชเครองมอ ไดแก 1)
มลคาปจจบนสทธ 2) อตราผลตอบแทนภายใน และ 3) ดชนความสามารถในการท าก าไร ซงเครองมอวเคราะหแตละวธสามารถอธบายรายละเอยดแตละวธ ดงน
2.1. มลคาปจจบนสทธ
การวเคราะหโครงการลงทนโดยใชมลคาปจจบนสทธ (Net Present Value : NPV)
เปนการค านวณหามลคาปจจบนรวมของกระแสเงนสดสทธตลอดอายของโครงการทกจการไปลงทน และน าไปเทยบกบเงนลงทนเรมแรก ซงวธการนเปนการคดลดมลคาของเงนในอนาคต สามารถแยกพจารณาได 2 กรณ ดงน กรณทกระแสเงนสดสทธเทากนทกป และกรณทกระแสเงนสดสทธไมเทากนในแตละป
2.1.1. กรณทกระแสเงนสดสทธเทากนทกป สามารถค านวณโดยใชสตร ดงน
150,000 x 12 = 3 เดอน* 600,000
มลคาปจจบนสทธ (NPV) = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 19
เกณฑการตดสนใจ
กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมมลคาปจจบนสทธเปนบวกหรอเทากบศนย แตถาหากมลคาปจจบนสทธเปนลบแสดงวามลคาปจจบนรวมทกจการจะไดรบมนอยกวาเงนลงทนเรมแรก ถาเปนเชนน กจการไมควรเลอกลงทนในโครงการน
ขอด : มลคาปจจบนสทธ
วธนเปนวธทค านงถงมลคาของเงนตามเวลาซงเปนประโยชนตอการตดสนใจ
ขอเสย : มลคาปจจบนสทธ
1) วธนตองค านงถงการประมาณกระแสเงนสดสทธในอนาคตระยะยาว จงอาจมความผดพลาดเนองจากการพยากรณได
2) มวธการค านวณทยงยากกวากรณทไมค านงถงมลคาของเงนตามเวลา
เพอใหเขาเกยวกบการค านวณมลคาปจจบนสทธจะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.11 ดงน
ตวอยางท 11.11 ตอไปนเปนขอมลการลงทนในโครงการหนง ของบรษท ศภาลย จ ากด โดยมขอมลทเกยวกบการลงทน ดงน
เงนลงทนเรมแรก 1,200,000 บาท
อายโครงการ 5 ป
กระแสเงนสดสทธตอป 400,000 บาท
อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 8 %
จากขอมลขางตน สามารถค านวณมลคาปจจบนสทธ ไดดงน มลคาปจจบนสทธ (NPV) = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก
= (400,000 x 3.9927*) - 1,200,000
= 1,597,000 - 1,200,000
= 397,080 บาท
*จาการเปดตาราง 11.3 (PVIFA i=8%, n=5) คาทไดเทากบ 3.9927 เปนมลคาปจจบนของเงน 1 บาท ส าหรบระยะเวลา 5 ป อตราคดลด 8% ตอปรวม
การบญชตนทน 2
11 - 20
ดงนน จากการค านวณจะเหนไดวา มลคาปจจบนสทธของบรษทมคาเปนบวก นนคอ เทากบ 397,080 บาท แสดงวามลคาปจจบนสทธของโครงการนเหมาะสม ควรทกจการจะลงทน
2.1.2. กรณทกระแสเงนสดสทธไมเทากนในแตละป
ถาหากกระแสเงนสดสทธทไดรบแตละปไมเทากน ตองค านวณหามลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธแตละป แลวน ามารวมกน หลงจากนนคอยน ามาหกออกจากเงนลงทนเรมแรก เพอใหเขาใจในการค านวณมากขน สามารถแสดงการค านวณในตวอยางท 11.12 ดงน
ตวอยางท 11.12
บรษท ขนสงโลจสตก จ ากด ก าลงพจารณาลงทนซอรถบรรทกเพอขนสงสนคา ราคารถบรรทกเทากบ 1,500,000 บาท อายการใชงาน 5 ป อตราคดลด 10% และเมอน าเอารถบรรทกมาใชด าเนนงานคาดวาจะมกระแสเงนสดสทธแตละป ดงน
ปท กระแสเงนสดสทธ
1 250,000
2 300,000
3 320,000
4 350,000
5 400,000
จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณหามลคาปจจบนสทธของโครงการ ไดดงน
ปท กระแสเงนสดสทธ คาเงนปจจบน
ของเงน 1 บาท*
มลคาปจจบน
1 250,000 0.9091 227,275 2 300,000 0.8264 247,920 3 320,000 0.7513 240,416 4 350,000 0.6830 239,050 5 400,000 0.6209 248,360 1,203,021
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 21
*มลคาปจจบนของเงน 1 บาทในแตละป อตราคดลด 10 % ตอป ตามตาราง 11.2 (PVIF)
มลคาปจจบนสทธ (NPV) = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก
= 1,203,021 - 1,500,000
= - 296,979 บาท
จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา มลคาปจจบนสทธของการลงทนในรถบรรทกมคาเปนลบ เทากบ 296,976 บาท แสดงวามลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธมนอยกวาเงนลงทนเรมแรก ดงนน บรษทจงไมควรลงทนซอรถบรรทกคนน
2.2. อตราผลตอบแทนภายใน
การวเคราะหโครงการลงทนโดยใชอตราผลตอบแทนทไดรบตลอดอายของโครงการลงทน (Internal Rate of Return : IRR) โดยคาทไดจะมคาเทากบอตราคดลดทท าใหมลคาปจจบนของกระแสเงนสดรบ เทากบกระแสเงนสดจาย หรออตราคดลดจะเปนตวท าใหมลคาปจจบนสทธของโครงการเทากบศนย ดงนน อตราผลตอบแทนภายใน อาจเรยกอกอยางหนงวา อตราผลตอบแทนคดลด (Discounted Rate of Return) การวเคราะหการลงทนวธน สามารถแยกพจารณาได 2 กรณ ดงน
2.2.1. กรณทกระแสเงนสดสทธเทากนทกป
ถากจการมกระแสเงนสดสทธแตละปเทากน จะสามารถค านวณอตราผลตอบแทนภายในของโครงการลงทน ไดดงน
เกณฑการตดสนใจ
กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมอตราผลตอบแทนภายในมคามากกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ หรอมากกวาตนทนของเงนลงทน
ขอดของการใชอตราผลตอบแทนภายใน
1) เปนวธทค านงถงมลคาของเงนตามเวลา
2) หาอตราผลตอบแทนของเงนลงทนได
ปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน = เงนลงทนเรมแรก
กระแสเงนสดสทธแตละป
การบญชตนทน 2
11 - 22
ขอเสยของการใชอตราผลตอบแทนภายใน
1) โครงการทมระยะเวลาคนทนและเงนลงทนไมเทากน จะไมสามารถน ามาวเคราะหเพอลงทนได 2) เสยเวลาในการค านวณคอนขางมาก ถาหากกจการมกระแสเงนสดสทธแตละปไมเทากน ตองใชวธการทดลองค านวณเพอหาอตราผลตอบแทนภายในทเหมาะสมทท าใหมลคาปจจบนสทธเปนศนย ซงตองใชเวลานาน
เพอใหเขาเกยวกบการค านวณปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน ในกรณทกจการมกระแสเงนสดสทธเทากนทกป จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.13 ดงน
ตวอยางท 11.13
โรงงานแหงหนงมการตดสนใจทจะลงทนซอเครองจกร มลคา 565,000 บาท มอายการใชงาน 10 ป และถาเครองจกรเครองนสามารถท าใหตนทนการผลตลดลงไดปละ 100,000 บาท บรษทตองการอตราผลตอบแทนขนต าทตองการเทากบ 8%
กจการจะสามารถค านวณอตราผลตอบแทนภายในของการลงทนซอเครองจกร ไดดงน ปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน = เงนลงทนเรมแรก
กระแสเงนสดสทธแตละป
= 565,000
100,000
= 5.65
จากการค านวณขางตน แสดงใหเหนวา ปจจยของอตราผลตอบแทนภายในมคาเทากบ 5.65 จากนนน าขอมลไปหาคาปจจยท 5.65 โดยเปดตารางมลคาปจจบนของเงน 1 บาท โดยดท n = 10 พบวา คาทไดจะเทากบอตราผลตอบแทนภายในท 10 % ซงถากจการมการก าหนดอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 8% ผบรหารของบรษทควรตดสนใจลงทนในโครงการน เนองจากอตราผลตอบแทนภายในสงกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 23
ตวอยางท 11.14
บรษท มการตดสนใจทจะลงทนซอเครองจกร มลคา 650,000 บาท มอายการใชงาน 10 ป และถาเครองจกรเครองนสามารถท าใหตนทนการผลตลดลงไดปละ 100,000 บาท บรษทตองการอตราผลตอบแทนขนต าทตองการเทากบ 10%
กจการจะสามารถค านวณอตราผลตอบแทนภายในของการลงทนซอเครองจกร ไดดงน ปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน = เงนลงทนเรมแรก
กระแสเงนสดสทธแตละป
= 650,000
100,000
= 6.50
จากการค านวณขางตน แสดงใหเหนวา ปจจยของอตราผลตอบแทนภายในมคาเทากบ 6.50 จากนนน าขอมลไปหาคาปจจยท 6.50 โดยเปดตารางมลคาปจจบนของเงน 1 บาท ไมมคาปจจยน จงไปดทอตราผลตอบแทนทใกลเคยง ทระยะเวลา (n) เทากบ 10 ป ซงอตราผลตอบแทนภายในจะอยระหวาง 8% และ 9% การค านวณอตราผลตอบแทนภายในจงสามารถค านวณไดดงน
ปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน
(จากการเปดตาราง PVIFA)
อตราผลตอบแทนภายใน 8% 6.7101 6.7101
อตราผลตอบแทนภายใน 9% 6.4177
อตราทค านวณได 6.5000
ผลตาง 0.2924 0.2101
อตราผลตอบแทนภายใน = 8% + 0.2101
0.2924
= 8.7185 % หรอประมาณ 8.72%
จากการค านวณขางตน แสดงใหเหนวา อตราผลตอบแทนภายในของโครงการนจะมคาเทากบ 8.72% ซงมคาต ากวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ ดงนน บรษทไมควรตดสนใจลงทนในเครองจกรเครองน
การบญชตนทน 2
11 - 24
2.2.2. กรณทกระแสเงนสดสทธไมเทากนในแตละป
การค านวณอตราผลตอบแทนภายในในกรณทกจการมกระแสเงนสดสทธไมเทากนในแตละป มลกษณะการค านวณทเหมอนกนกบกรณทมกระแสเงนสดสทธเทากนทกป เพยงแตหามลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธของแตละป แลวใชวธการทดลองค านวณจนกระทงท าใหมลคาปจจบนเปนศนยหรอใกลเคยงมากทสด จงจะถอวาจดนนเปนอตราผลตอบแทนภายในทเหมาะสมของโครงการนน ๆ
เพอใหเขาเกยวกบการค านวณปจจยของอตราผลตอบแทนภายใน ในกรณทกจการมกระแสเงนสดสทธเทากนทกป จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.15 ดงน
ตวอยางท 11.15
บรษท ลอมดาว จ ากด มขอมลเกยวกบการลงทนซอเครองถายเอกสารยหอหนง ซงมขอมลเกยวกบการลงทนในสนทรพยดงกลาว ดงน
เงนลงทนเรมแรก 190,000 บาท
อายการใชงาน 5 ป
อตราผลตอบแทนขนต าทตองการ 10 %
กระแสเงนสดสทธแตละป มดงน
ปท กระแสเงนสดสทธ
1 50,000
2 55,000
3 60,000
4 45,000
5 50,000
จากขอมลขางตน สามารถแสดงการค านวณหาอตราผลตอบแทนภายในของโครงการ ไดดงน
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 25
ปท กระแสเงนสดสทธ คาเงนปจจบน
ของเงน 1 บาท*
มลคาปจจบน
1 50,000 0.9091 45,455
2 55,000 0.8264 45,452
3 60,000 0.7513 45,078
4 45,000 0.6830 30,735
5 50,000 0.6209 31,045
197,765
*มลคาปจจบนของเงน 1 บาทในแตละป อตราคดลด 10% ตอป ตามตารางท 11.2 มลคาปจจบนสทธ = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก
= 197,765 - 190,000
= 7,765 บาท
จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา มลคาปจจบนสทธเทากบ 7,765 บาท ซงมคาเปนบวกอยคอนขางมาก แสดงวา อตราผลตอบแทนภายในจากการลงทนในโครงการตองมคาทสงกวา 10 % ดงนน จงทดลองเพอหามลคาปจจบนสทธใหม โดยใชอตราคดลด 12 %
ปท กระแสเงนสดสทธ คาเงนปจจบน
ของเงน 1 บาท*
มลคาปจจบน
1 50,000 0.8929 44,645
2 55,000 0.7972 43,846
3 60,000 0.7118 42,708
4 45,000 0.6355 28,598
5 50,000 0.5674 28,370
188,167
*มลคาปจจบนของเงน 1 บาทในแตละป อตราคดลด 12% ตอป ตามตารางท 11.2
มลคาปจจบนสทธ = มลคาปจจบนรวม – เงนลงทนเรมแรก
= 188,167 - 190,000
= - 1,833 บาท
การบญชตนทน 2
11 - 26
จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา มลคาปจจบนสทธเทากบ - 1,833 บาท ซงมคาเปนลบ แสดงวา อตราผลตอบแทนภายในจากการลงทนในโครงการตองมคานอยกวา 12% นนคอ คาทถกตองจะอยระหวาง 10 % ถง 12% ซงมวธการค านวณหาอตราผลตอบแทนภายใน ไดดงน
อตราคดลด มลคาปจจบนรวม
10 % 197,765
12% 188,167
ผลตาง 2% 9,598
มลคาปจจบนรวมตางกน 9,598 บาท อตราคดลดตางกน 2%
ถามลคาปจจบนตางกน (197,765 - 190,000) อตราคดลดตางกน = 2% x 7,765
= 7,765 บาท 9,598
= 1.62 %
ดงนน อตราผลตอบแทนภายในของโครงการลงทนเทากบ 11.62% (10 % + 1.62 %)
เมอไปเทยบกบอตราผลตอบแทนขนต าทตองการแลว จะเหนไดวา อตราผลตอบแทนภายในของโครงการนจะมคาเทากบ 11.62% ซงมคาสงกวาอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ ดงนน บรษทควรตดสนใจลงทนซออปกรณส านกงานชนดน
2.3. ดชนความสามารถในการท าก าไร
เครองมอทน ามาใชวเคราะหการลงทนอกเครองมอหนง คอ ดชนความสามารถในการท าก าไร (Profitability Index : PI) ซงค านวณจากมลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวม ตลอดอายโครงการแลวหารดวยเงนลงทนเรมแรก ซงสามารถค านวณโดยใชสตรดงน
เกณฑการตดสนใจ
กจการควรตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทมดชนความสามารถในการท าก าไรมคามากกวา 1 ซงหมายความวา กจการมมลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวมมากกวาเงนลงทนเรมแรก
ดชนความสามารถในการท าก าไร = มลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวม เงนลงทนเรมแรก
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 27
ขอด : ดชนความสามารถในการท าก าไร
วธดชนความสามารถในการท าก าไรเปนวธทค านงถงมลคาของเงนตามเวลา
ขอเสย : ดชนความสามารถในการท าก าไร
วธนตองค านงถงการประมาณกระแสเงนสดสทธในอนาคตระยะยาว จงอาจมความผดพลาดเนองจากการพยากรณได
เพอใหเขาเกยวกบการค านวณดชนความสามารถในการท าก าไร จะขอยกตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 11.16 ดงน
ตวอยางท 11.16
จากขอมลในตวอยางท 11.15 บรษท ลอมดาว จ ากดมมลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวมเทากบ 197,765 บาท เงนลงทนเรมแรกเทากบ 190,000 บาท ดงนน สามารถค านวณหาดชนความสามารถในการท าก าไร ไดดงน
ดชนความสามารถในการท าก าไร = มลคาปจจบนของกระแสเงนสดสทธรวม เงนลงทนเรมแรก
= 197,765
190,000
= 1.04
จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา คาดชนความสามารถในการท าก าไรเทากบ 1.04 ซงมคามากกวา 1 แสดงวากจการควรตดสนใจเลอกซอเครองถายเอกสารเพอน ามาใชในการด าเนนงาน
การบญชตนทน 2
11 - 28
สรป
การวเคราะหการลงทนเปนการตดสนใจทส าคญของผบรหาร ซงมทงการตดสนใจระยะสนและระยะยาว จงเปนสงทผบรหารจ าเปนตองวางแผนการลงทนอยางรอบคอบ และระมดระวง เพราะการลงทนในสนทรพยและโครงการลงทนตางๆ ตองใชเงนจ านวนคอนขางมาก และผลตอบแทนหรอกระแสเงนสดสทธทไดรบนนจะใชเวลานาน ดงนน เพอใหการตดสนใจเกยวกบการลงทนใหผลประโยชนและผลตอบแทนทเหมาะสมทสด และเปนการลดความเสยงในการลงทนทอาจจะเกดขน ขนตอนและเครองมอทน ามาใชในการวเคราะหการลงทนจงมความส าคญอยางยง ขนตอนการวเคราะหการลงทน เรมตงแตการประมาณกระแสเงนสดสทธทจะไดรบในอนาคต การประเมนความเสยงของกระแสเงนสดสทธทจะไดรบ การก าหนดอตราผลตอบแทนขนต าทตองการ การประมาณจ านวนเงนทตองจายลงทนเรมแรก และการค านวณเพอวเคราะหการลงทนในสนทรพยและโครงการลงทน ทกจการตองการลงทนมความคมคา นาลงทนหรอไม ซงเครองมอตางๆ ทน ามาใชในการวเคราะหการลงทน สามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ เครองมอวเคราะหทไมค านงถงมลคาปจจบน ซงประกอบดวย 2 วธ ไดแก อตราผลตอบแทนถวเฉลย และระยะเวลาคนทน และเครองมอวเคราะหทค านงถงมลคาปจจบน ประกอบดวย 4 วธ ไดแก มลคาปจจบนสทธ อตราผลตอบแทนภายใน ระยะเวลาคนทน และ ดชนความสามารถในการท าก าไร ซงแตละวธกมขอดและขอเสยแตกตางกนขนอยกบความเหมาะสมของประเภทการลงทนหรอระยะเวลาของการลงทนนนๆ
การบญชตนทน 2
11 - 2
ตารางท 11.3 Present Value of an Annuity of $1 per period for n Periods (PVIFAi,n)
แบบฝกหด
ขอ 1. นางสาวรชตซอกองทนระยะยาวเมอวนท 1 มกราคม 25X1 จ านวน 200,000 บาท โดยมอตราผลตอบแทนเทากบ 8% ตอป อยากทราบวานายธนาจะไดรบเงนตนพรอมดอกเบยจ านวนเทากบเทาใด ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1
ใหท า แสดงการค านวณจ านวนเงนทจะไดรบ ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1
ขอ 2. นายณฐน าเงนไปฝากธนาคารประเภทเงนฝากประจ าเมอวนท 1 มกราคม 25X1 จ านวน 500,000 บาท โดยมอตราดอกเบยเทากบ 4.5 % ตอป อยากทราบวานายณฐจะไดรบเงนตนพรอมดอกเบยจ านวนเทากบเทาใด ณ วนท 31 ธนวาคม 25X5
ใหท า แสดงการค านวณจ านวนเงนทจะไดรบ ณ วนท 31 ธนวาคม 25X5
ขอ 3. นายอเนกน าเงนไปฝากธนาคารโดยในอก 5 ปขางหนาจะไดรบเงนเทากบ 450,000 บาท โดยธนาคารแหงนมอตราดอกเบยเทากบ 3.5% ตอป อยากทราบวาเงนทนายเอนกขอรบในวนนจะเปนเงนจ านวนเทาใด
ใหท า แสดงการค านวณเพอหาจ านวนเงนทจะไดรบในวนน
ขอ 4. นายประชาน าเงนไปลงทนซอหน โดยในอก 10 ปขางหนาจะไดรบเงนเทากบ 1,500,000 บาท โดยอตราผลตอบแทนถวเฉลยจากการลงทนในหนเทากบ 12% ตอป อยากทราบวาเงนทนายเอนกขอรบในวนนจะเปนเงนจ านวนเทาใด
ใหท า แสดงการค านวณเพอหาจ านวนเงนทจะไดรบในวนน
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 33
ขอ 5. บรษท หอมหมนล จ ากด ก าลงตดสนใจวาจะซอเครองจกรเพอน ามาใชผลตสนคา ซงเครองจกรนสามารถน ามาใชแทนแรงงานคนได โดยมราคาทน 250,000 บาท ประมาณอายการใชงาน 5 ป เมอสนสดอายการใชงานแลว คาดวาจะขายได 20,000 บาท บรษทค านวณคาเสอมราคาโดยใชวธเสนตรง และคาดวาจะมรายไดและตนทนการผลตส าหรบโครงการลงทนน ดงน หนวย : บาท
รายได 500,000
หก ตนทนขาย 170,000
ก าไรขนตน 330,000
หก คาใชจายในการขายและบรหาร
คาใชจายในการขายและบรหาร 55,000
คาเสอมราคา 12,000 67,000
ก าไรจากการด าเนนงานกอนหกภาษ 263,000
หก ภาษเงนได 20% 52,600
ก าไรสทธ 210,400
ใหท า ค านวณหาอตราผลตอบแทนถวเฉลย (ARR)
ขอ 6. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบการตดสนใจลงทนของบรษท ฟาคราม จ ากด
เงนลงทนตามโครงการ 300,000 บาท
อายของโครงการ 5 ป
ก าไรสทธถวเฉลยตอป 85,000 บาท
มลคาคงเหลอ 10,000 บาท
อตราผลตอบแทนขนต า 12 %
ใหท า ค านวณหาอตราผลตอบแทนถวเฉลย พรอมวเคราะหความเปนไปไดของโครงการน
การบญชตนทน 2
11 - 34
ขอ 7. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบการตดสนใจลงทนของบรษท ฟาใส จ ากด เงนลงทนเรมแรกส าหรบอปกรณการด าเนนงาน 100,000 บาท
อายการใชงาน 10 ป
กระแสเงนสดทคาดวาจะไดรบแตละปตลอดอายการใชงาน 20,000 บาท
อตราผลตอบแทนขนต าทตองการเทากบ 10%
ใหท า บรษทควรตดสนใจซออปกรณชนดนหรอไม เพราะเหตใด โดยพจารณาจากเครองมอทใชในการวเคราะหการลงทน ดงน
1. ระยะเวลาคนทน
2. มลคาปจจบนสทธ
3. อตราผลตอบแทนจากการลงทน
ขอ 8. บรษท สายน า จ ากด ก าลงพจารณาเกยวกบการลงทนในโครงการซอเครองจกรเพอน ามาใชในการผลตสนคาชนดใหม ซงตองใชเงนลงทนเรมแรก 2,000,000 บาท และคาดวาจะมกระแสเงนสดรบสทธตลอดอายโครงการปละ 400 ,000 บาท เปนระยะเวลา 8 ป บรษทมนโยบายการใชวธคดคาเสอมราคาแบบเสนตรง
ใหท า
1. ระยะเวลาคนทน
2. มลคาปจจบนสทธ
3. อตราผลตอบแทนถวเฉลย
4. อตราผลตอบแทนจากการลงทน
ขอ 9. บรษท อดรขนสงโลจสตก จ ากด ก าลงพจารณาลงทนซอรถบรรทกเพอขนสงสนคา ราคารถบรรทกเทากบ 1,200,000 บาท อายการใชงาน 5 ป มลคาซาก 200,000 บาท และเมอน าเอารถบรรทกมาใชด าเนนงานคาดวาจะมกระแสเงนสดสทธแตละป ดงน
ปท กระแสเงนสดสทธ (บาท) 1 250,000 2 300,000 3 320,000 4 350,000 5 400,000
บทท 11 การวเคราะหการลงทน 11 - 35
ใหท า
1. ค านวณมลคาปจจบนสทธของรถบรรทก
2. ค านวณอตราผลตอบแทนภายใน
3. บรษทควรเลอกลงทนซอรถบรรทกนหรอไม เพราะเหตใด ถาบรษทตองการผลตอบแทนขนต า 20 % จากการพจารณาเครองมอทใชประกอบการตดสนใจลงทนขางตน
ขอ 10. ตอไปนเปนขอมลของบรษท อเนกอนนต จ ากด
เงนลงทนเรมแรก 550,000 บาท
อายโครงการ 5 ป
อตราคดลด 10%
กระแสเงนสดสทธแตละป
ปท 1 180,000 บาท
ปท 2 200,000 บาท
ปท 3 220,000 บาท
ปท 4 250,000 บาท
ปท 5 270,000 บาท
ใหท า
1. ค านวณหาอตราผลตอบแทนภายในของโครงการ
2. ค านวณหาดชนการท าก าไรส าหรบโครงการ
3. จงวเคราะหวาโครงการนเหมาะสมทบรษทควรจะลงทนหรอไม
ขอ 11. บรษท พระนคร จ ากด ก าลงพจารณาทจะเลอกลงทนในโครงการ A และ โครงการ B
โดยใชดชนการท าก าไรส าหรบโครงการทงสองโครงการ โดยมขอมลเงนลงทน กระแสเงนสดสทธและมลคาปจจบนสทธ ของแตละโครงการดงน (หนวย : บาท)
โครงการ A โครงการ B
เงนลงทนเรมแรก 400,000 400,000 มลคาปจจบนกระแสเงนสดสทธรวม 500,000 600,000 มลคาปจจบนสทธ 100,000 200,000
การบญชตนทน 2
11 - 36
ใหท า
1. ค านวณหาดชนการท าก าไรส าหรบแตละโครงการ 2. จงวเคราะหและอธบายเหตผลของการเลอกลงทนของแตละโครงการ
ขอ 12. รานหอมกรน ก าลงพจารณาทจะเลอกลงทนในเคกแบบใหม 2 แบบ คอ เคกดอกไม และเคกตกตา ซงมขอมลเกยวกบการประมาณการลงทนแตละเภท ดงน
เคกดอกไม เคกตกตา
เงนลงทนเรมแรก 50,000 80,000
กระแสเงนสดสทธ
ปท 1 20,000 18,000
ปท 2 22,000 20,000
ปท 3 25,000 21,000
ปท 4 27,000 25,000
ปท 5 29,000 27,000
อตราผลตอบแทนทตองการ 10% 10%
ก าไรสทธถวเฉลย 35,000 45,000
มลคาคงเหลอ 0 0
ใหท า
1. จงค านวณหาคาตอไปนของแตละโครงการ 1.1. อตราผลตอบแทนถวเฉลย
1.2. ระยะเวลาคนทน
1.3. มลคาปจจบนสทธ
1.4. ดชนการท าก าไร 2. จงวเคราะหและอธบายเหตผลวากจการควรเลอกลงทนในสนคาชนดใด เพราะเหตใด
การบญชตนทน 2
บรรณานกรม
กชกร เฉลมกาญจนา. (2557). การบญชบรหาร (การบญชตนทน 2). (พมพครงท 5). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
ดวงมณ โกมารทต. (2558). การบญชตนทน. (พมพครงท 15). กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
เบญจมาศ อภสทธภญโญ, และคณะ. (2550). การบญชเพอการจดการ. กรงเทพ ฯ : ไอเดยซอฟทแวรเทคโนโลย.
เบญญาภา โสอบล. (2557). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 1 กรงเทพ ฯ : ว.อาร.พรนตง.
ประภากรณ เกยรตกลวฒนา. (2558). การบญชตนทน. พมพครงท 1 กรงเทพ ฯ : จน พบลชชง.
วรรณ เตโชโยธน, สมชาย สภทรกล, และ มนวกา ผดงสทธ. (2558). การบรหารตนทน.
พมพครงท 1. กรงเทพฯ : ฟสกสเซนเตอร.
ศศวมล มอ าพล. (2552). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 22 กรงเทพมหานคร : อนโฟไมนง.
สมนก เออจระพงษพนธ. (2552). การบญชบรหาร. พมพครงท 2 กรงเทพมหานคร : แมคกรอ-ฮล.
การบญชตนทน 2
บรรณานกรม (ตอ)
Garrison, R.H., Noreen, E.W., Brewer, P.C., Cheng, N.S., and Yuen K.C.K. (2013).
Managerial Accounting. (13th ed). Singapore : McGraw-Hill.
Horngren, C.T., Datar, S.M., and Rajan, M.V. (2015). Cost Accounting A Managerial
Emphasis. (15th ed). England : Pearson Education.
Horngren, C.T., Harrison, W.T., and Oliver, M.S. (2012). Accounting. (9thed.).
England : Pearson Education.