พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๕ ตอนที่ ๑ ... · 2012. 6. 26. · พระไตรปิฎก เล่มที่ ๑๕ ตอนที่

พระไตรปฎก เลมท ๑๕

ตอนท ๑

พระสตตนตปฎก เลมท ๗ สงยตตนกาย

สคาถวรรค

ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคอรหนตสมมาสม

พทธเจาพระองคนน

เทวตาสงยต

นฬวรรคท ๑

โอฆตรณสตรท ๑

[๑] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว เทวดาองคหนง มวรรณงาม ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผม

พระภาคถงทประทบ ครนแลวถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวไดยนอย ณ ท

ควรสวนขางหนง ฯ [๒] เทวดานน ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลค าน

กะพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผไมมทกข ขาพระองคขอทลถาม พระองค ขามโอฆะไดอยางไร ฯ พระผมพระภาคตรสตอบวา ทานผมอาย เราไมพกอย ไมเพยรอย ขามโอฆะไดแลว ฯ

ท. ขาแตพระองคผไมมทกข กพระองคไมพกไมเพยร ขามโอฆะได อยางไรเลา ฯ พ. ทานผมอาย เมอใด เรายงพกอย เมอนน เรายงจมอยโดยแท

เมอใดเรายงเพยรอย เมอนน เรายงลอยอยโดยแท ทานผมอาย เราไมพก เรา

ไมเพยร ขามโอฆะไดแลวอยางนแล ฯ เทวดานนกลาวคาถานวา นานหนอ ขาพเจาจงจะเหนขณาสวพราหมณผดบรอบแลว ไมพก ไมเพยรอย ขามตณหาเปนเครองเกาะเกยวในโลก ฯ [๓] เทวดานนกลาวค านแลว พระศาสดาทรงอนโมทนา ครงนนแล เทวดานนด ารวา พระศาสดาทรงอนโมทนาค าของเรา จงถวายอภวาทพระผมพระภาค ท าประทกษณแลวกหายไป ณ ทนนแล ฯ นโมกขสตรท ๒

[๔] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว เทวดาองคหนง มวรรณงาม ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวางเขาไปเฝาพระผม

พระภาคถงทประทบ ครนแลวจงถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวไดยนอย ณ

ทควรสวนขางหนง ฯ [๕] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกราบทล ค านกะพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผไมมทกข พระองคยอมทรงทราบมรรค เปนทางหลกพน ผลเปนความหลดพน นพพานเปนทสงด ของสตวทงหลาย หรอหนอ ฯ พระผมพระภาคตรสตอบวา ทานผมอาย เรารจกมรรคเปนทางหลกพน

ผลเปนความหลดพน นพพานเปนทสงด ของสตวทงหลายโดยแทจรง ฯ ท. ขาแตพระองคผไมมทกข กพระองคยอมทรงทราบมรรคเปนทางหลก พน ผลเปนความหลดพน นพพานเปนทสงด ของสตวทงหลายอยางไรเลา ฯ [๖] พระผมพระภาคทรงวสชนาโดยคาถานวา ทานผมอาย เพราะความสนภพอนมความเพลดเพลนเปน

มล เพราะความสนแหงสญญาและวญญาณ เพราะ ความดบ เพราะความสงบแหงเวทนาทงหลาย เรายอมรจก มรรคเปนทางหลกพน ผลเปนความหลดพน นพพานเปนท

สงด ของสตวทงหลายอยางน ฯ อปเนยยสตรท ๓

[๗] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาวคาถา

นในส านกพระผมพระภาควา ชวตคออายมประมาณนอย ถกตอนเขาไปเรอย เมอบคคลถก ชราตอนเขาไปแลว ยอมไมมผปองกน บคคลเมอเหนภยน

ในมรณะ พงท าบญทงหลายทน าความสขมาให ฯ [๘] ชวตคออายมประมาณนอย ถกตอนเขาไปเรอย เมอบคคล

ถกชราตอนเขาไปแลว ยอมไมมผปองกน บคคลเมอเหน

ภยนในมรณะ พงละอามสในโลกเสย มงสนตเถด ฯ อจเจนตสตรท ๔

[๙] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาวคาถา นในส านกพระผมพระภาควา กาลทงหลายยอมลวงไป ราตรทงหลายยอมผานไป ชนแหง วยยอมละล าดบไป บคคลเมอเหนภยนในมรณะ พงท าบญ

ทงหลายทน าความสขมาให ฯ [๑๐] กาลทงหลายยอมลวงไป ราตรทงหลายยอมผานไป ชน

แหงวยยอมละล าดบไป บคคลเมอเหนภยนในมรณะ พงละ อามสในโลกเสย มงสนตเถด ฯ กตฉนทสตรท ๕

[๑๑] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกราบ

ทลถามพระผมพระภาคดวยคาถานวา บคคลควรตดเทาไร ควรละเทาไร ควรบ าเพญคณอนยง เทาไร ภกษลวงธรรมเครองของเทาไร พระองคจงตรสวา เปนผขามโอฆะแลว ฯ [๑๒] บคคลควรตดสงโยชนเปนสวนเบองต า ๕ อยาง ควรละ สงโยชนเปนสวนเบองบน ๕ อยาง ควรบ าเพญอนทรยอนยง ๕ อยาง ภกษลวงธรรมเปนเครองของ ๕ อยาง เรากลาววา เปนผขามโอฆะแลว ฯ ชาครสตรท ๖

[๑๓] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา เมอธรรมทงหลายตนอย ธรรมประเภทไหนนบวาหลบ เมอ

ธรรมทงหลายหลบ ธรรมประเภทไหนนบวาตน บคคลหมก หมมธลเพราะธรรมประเภทไหน บคคลบรสทธเพราะธรรม

ประเภทไหน ฯ พระผมพระภาคตรสตอบวา [๑๔] เมออนทรย ๕ อยางตนอย นวรณ ๕ อยาง นบวาหลบ เมอนวรณ ๕ อยางหลบ

อนทรย ๕ อยาง นบวาตน บคคลหมกหมมธลเพราะ นวรณ ๕ อยาง บคคลบรสทธเพราะอนทรย ๕ อยาง ฯ อปปฏวทตสตรท ๗

[๑๕] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา ธรรมทงหลายอนชนพวกใดยงไมแทงตลอดแลว ชนพวกนน

ยอมถกจงไปในวาทะของชนพวกอน ชนพวกนนชอวายงหลบ

ไมตน (กาลน) เปนกาลสมควร เพอจะตนของชนพวกนน ฯ [๑๖] ธรรมทงหลาย อนชนพวกใดแทงตลอดดแลว ชนพวกนน

ยอมไมถกจงไปในวาทะของชนพวกอน บคคลผรดทงหลาย รทวถงโดยชอบแลว ยอมประพฤตเสมอในหมสตวผ ประพฤตไมเสมอ ฯ สสมมฏฐสตรท ๘

[๑๗] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา ธรรมทงหลายอนชนพวกใดลมเลอนแลว ชนพวกนน ยอมถก จงไปในวาทะของชนพวกอน ชนพวกนนชอวายงหลบไมตน

(กาลน) เปนกาลควรเพอจะตนของชนพวกนน ฯ [๑๘] ธรรมทงหลาย อนชนพวกใดไมลมเลอนแลว ชนพวกนน

ยอมไมถกจงไปในวาทะของชนพวกอน บคคลผรดทงหลาย รทวถงโดยชอบแลว ยอมประพฤตเสมอในหมสตวผประพฤต ไมเสมอ ฯ มานกามสตรท ๙

[๑๙] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาว

คาถานในส านกพระผมพระภาควา ทมะยอมไมมแกบคคลทปรารถนามานะ ความรยอมไมมแก บคคลทมจตไมตงมน บคคลผเดยว เมออยในปา ประมาทแลว ไมพงขามพนฝงแหงเตภมกวฏอนเปนทตงแหง มจจได ฯ [๒๐] บคคลละมานะแลว มจตตงมนดแลว มจตด พนในธรรม

ทงปวงแลว เปนผเดยว เมออยในปา ไมประมาทแลว บคคลนนพงขามฝงแหงเตภมกวฏเปนทตงแหงมจจได ฯ อรญญสตรท ๑๐ [๒๑] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดทลถาม

พระผมพระภาคดวยคาถาวา วรรณของภกษทงหลายผอยในปา ฉนภตอยหนเดยว เปน

สตบรษผประพฤตธรรมอนประเสรฐ ยอมผองใสดวยเหต อะไร ฯ พระผมพระภาคตรสตอบวา [๒๒] ภกษทงหลายไมเศราโศกถงปจจยทลวงแลว ไมปรารถนา ปจจยทยงมาไมถง เลยงตนดวยปจจยทเกดขนเฉพาะหนา วรรณ (ของภกษทงหลายนน) ยอมผองใสดวยเหตนน

เพราะความปรารถนาถงปจจยทยงไมมาถง และความโศก ถงปจจยทลวงแลว พวกพาลภกษจงซบซด เหมอนตนออ สดทถกถอนเสยแลว ฉะนน

จบ นฬวรรค ท ๑

-------------

สตรทกลาวถงในวรรคนน โอฆตรณสตร นโมกขสตร อปเนยยสตร อจเจนตสตร กตฉนทสตร ชาครสตร อปปฏวทตสตร สสมมฏฐสตร มานกามสตร อรญญสตร เปนท ๑๐ นฬวรรค ทานกลาวดวยสตรทง ๑๐ นน

ฉะนแล -------------

นนทนวรรคท ๒

นนทนสตรท ๑

[๒๓] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อาราม

ของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ณ ทนนแล พระผมพระภาค ตรสเรยกภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย ภกษเหลานนทลรบพระด ารสของ พระผมพระภาคแลว ฯ

[๒๔] พระผมพระภาคตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย เรอง เคยมมาแลว พวกเทวดาชนดาวดงสองคหนงแวดลอมดวยหมนางอปสร อมเอบ

พรงพรอมดวยเบญจกามคณอนเปนทพย พวกนางอปสรบ าเรออยในสวนนนทวน

ไดกลาวคาถานในเวลานนวา เทวดาเหลาใดไมเหนนนทวน อนเปนทอยของหมนรเทพ

สามสบ ผมยศ เทวดาเหลานนยอมไมรจกความสข ฯ [๒๕] ดกรภกษทงหลาย เมอเทวดานนกลาวอยางนแลว เทวดาองค หนงไดยอนกลาวกะเทวดานนดวยคาถาวา ดกรทานผเขลา ทานยอมไมรจกค าของพระอรหนตทงหลาย วา สงขารทงปวงไมเทยง มความเกดขนและเสอมไปเปน

ธรรมดา เกดขนแลวกดบไป ความสงบระงบสงขารเหลานน

เสยไดเปนสข ฯ นนทสตรท ๒

[๒๖] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา คนมบตรยอมยนดเพราะบตรทงหลาย คนมโค ยอมยนด เพราะโคทงหลายเหมอนกนฉะนน เพราะอปธเปนความดของ คน บคคลใดไมมอปธ บคคลนนไมมยนดเลย ฯ [๒๗] พระผมพระภาคตรสวา บคคลมบตร ยอมเศราโศกเพราะบตรทงหลาย บคคลมโค ยอมเศราโศกเพราะโคทงหลายเหมอนกนฉะนน เพราะอปธ เปนความเศราโศกของคน บคคลใดไมมอปธ บคคลนน

ไมเศราโศกเลย ฯ นตถปตตสมสตรท ๓

[๒๘] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา

ความรกเสมอดวยความรกบตรไมม ทรพยเสมอดวยโคยอม

ไมม แสงสวางเสมอดวยดวงอาทตยยอมไมม สระทงหลาย มทะเลเปนอยางยง ฯ [๒๙] พระผมพระภาคตรสวา ความรกเสมอดวยความรกตนไมม ทรพยเสมอดวยขาว เปลอกยอมไมม แสงสวางเสมอดวยปญญายอมไมม ฝน

ตางหากเปนสระยอดเยยม ฯ ขตตยสตรท ๔

[๓๐] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา กษตรยประเสรฐสดกวาสตว ๒ เทา โคประเสรฐสดกวา สตว ๔ เทา ภรรยาทเปนนางกมารประเสรฐสดกวาภรรยา ทงหลาย บตรใดเปนผเกดกอน บตรนนประเสรฐสดกวา บตรทงหลาย ฯ [๓๑] พระผมพระภาคตรสวา พระสมพทธเจาประเสรฐสดกวาสตว ๒ เทา สตวอาชาไนย ประเสรฐสดกวาสตว ๔ เทา ภรรยาทปรนนบตด ประเสรฐ สดกวาภรรยาทงหลาย บตรใดเปนผเชอฟง บตรนน

ประเสรฐสดกวาบตรทงหลาย ฯ สกมานสตรท ๕

[๓๒] (เทวดากลาววา) เมอนกทงหลายพกรอน ในเวลาตะวนเทยง ปาใหญ

ประหนงวาครวญคราง ความครวญครางของปานนเปนภย ปรากฏแกขาพเจา ฯ [๓๓] (พระผมพระภาคตรสวา) เมอนกทงหลายพกรอน ในเวลาตะวนเทยง ปาใหญ

ประหนงวาครวญคราง นนเปนความยนดปรากฏแกเรา ฯ นททาตนทสตรท ๖

[๓๔] (เทวดากลาววา) อรยมรรคไมปรากฏแกสตวทงหลายในโลกน เพราะความ

หลบ ความเกยจคราน ความบดกาย ความไมยนด และ ความมนเมาเพราะภต ฯ

[๓๕] (พระผมพระภาคตรสวา) เพราะขบไลความหลบ ความเกยจคราน ความบดกาย ความไมยนด และความมนเมาเพราะภต ดวยความเพยร อรยมรรคยอมบรสทธได ฯ ทกกรสตรท ๗

[๓๖] (เทวดากลาววา) ธรรมของสมณะ คนไมฉลาด ท าไดยาก ทนไดยาก เพราะธรรมของสมณะนนมความล าบากมาก เปนทตดขดของ คนพาล ฯ [๓๗] (พระผมพระภาคตรสวา) คนพาล ประพฤตธรรมของสมณะสนวนเทาใด หากไมหาม

จต เขาตกอยในอ านาจของความด ารทงหลาย พงตดขดอย ทกๆ อารมณ ภกษย งวตกในใจไวได เหมอนเตาหด อวยวะทงหลายไวในกระดองของตน อนตณหานสยและ ทฐนสยไมพวพนแลว ไมเบยดเบยนสตวอน ปรนพพาน

แลว ไมพงตเตยนใคร ฯ หรสตรท ๘

[๓๘] บรษทเกยดกนอกศลธรรมดวยหร ไดมอยนอยคนในโลก ภกษใดบรรเทาความหลบเหมอนมาดหลบแซ ภกษนนมอย นอยรปในโลก ฯ [๓๙] ขณาสวภกษพวกใด เปนผเกยดกนอกศลธรรมดวยหร มสตประพฤตอยในกาลทงปวง ขณาสวภกษพวกนนมนอย ขณาสวภกษทงหลาย บรรลนพพานเปนสวนสดแหงทกข แลว เมอสตตนกายประพฤตไมเรยบรอย ยอมประพฤต เรยบรอย ฯ กฏกาสตรท ๙

[๔๐] (เทวดากลาววา) กระทอมของทานไมมหรอ รงของทานไมมหรอ เครอง

สบตอของทานไมมหรอ ทานเปนผพนแลวจากเครองผก หรอ ฯ [๔๑] (พระผมพระภาคตรสวา) แนละ กระทอมของเราไมม แนละ รงของเราไมม แนละ เครองสบตอของเราไมม แนละ เราเปนผพนแลวจาก เครองผก ฯ [๔๒] ขาพเจากลาวแกทานวา อะไรเปนกระทอม ขาพเจา กลาวแกทานวาอะไรเปนรง ขาพเจากลาวแกทานวาอะไรเปน

เครองสบตอ ขาพเจากลาวแกทานวาอะไรเปนเครองผก ฯ [๔๓] ทานกลาวมารดาวาเปนกระทอม ทานกลาวภรรยาวาเปนรง ทานกลาวบตรวาเปนเครองสบตอ ทานกลาวตณหาวาเปน

เครองผกแกเรา ฯ ดจรง กระทอมของทานไมม ดจรง รงของทานไมม ดจรง เครองสบตอของทานไมม ดจรง ทานเปนผพนแลวจาก เครองผก ฯ สมทธสตรท ๑๐ [๔๔] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทตโปทาราม เขตพระนครราชคฤห ครงนนแล พระสมทธเถระผมอาย ตนขนในเวลาใกลรงแหงราตร เขาไปท

ล าน าตโปทาเพอจะลางตว ครนลางตวแลว จงกลบขนยนมจวรผนเดยวรอให

ตวแหง ฯ [๔๕] ครงนนแล เมอราตรใกลสวาง เทวดาองคหนง มวรรณงาม

ยงล าน าตโปทาทงสนใหสวางทว เขาไปหาพระสมทธเถระผมอายถงทใกล ครน-

*แลว จงลอยอยในอากาศ ไดกลาวกะพระสมทธเถระผมอายดวยคาถาวา ภกษ ทานไมบรโภคแลว ยงขออย ทานบรโภคแลว กไม

ตองขอเลย ภกษ ทานบรโภคแลว จงขอเถด กาลอยา ลวงทานไปเสยเลย ฯ [๔๖] ส. เรายงไมรกาล กาลยงลบ มไดปรากฏ เพราะ เหตนน เราไมบรโภคแลว จงยงขออย กาลอยาลวงเราไป

เสยเลย ฯ

[๔๗] ครงนนแล เทวดานนลงมายนทพนดนแลว กลาวกะพระสมทธ- *เถระวา ภกษ ทานเปนบรรพชตยงหนมแนน มผมด าประกอบดวยปฐมวย จ าเรญรน จะเปนผไมเพลดเพลนในกามทงหลายเสยแลว ภกษ ทานจงบรโภค กามทงหลายเปนของมนษย อยาละกามทเหนประจกษเสย วงไปหาทพยกามอน

มโดยกาลเลย ฯ [๔๘] ส. ทานผมอาย เราหาไดละกามทเหนประจกษ วงเขาไปหา ทพยกามอนมโดยกาลไม ทานผมอาย เราละกามอนมโดยกาลแลว วงเขาไปหา โลกตรธรรมทเหนประจกษ ทานผมอาย ดวยวากามทงหลายอนมโดยกาล (เปน

ของชวคราว) พระผมพระภาคตรสวา มทกขมาก มความคบแคนมาก ในกาม

ทงหลายนนมโทษยง โลกตรธรรมน อนบคคลพงเหนเอง ใหผลไมมกาล ควร เรยกรองผอนวา ทานจงมาดเถด ควรนอมเขามาในตน อนวญชนทงหลายพง ทราบเฉพาะตน ฯ [๔๙] ท. ภกษ กกามทงหลายอนมโดยกาล พระผมพระภาคตรสวา มทกขมาก มความคบแคนมาก มโทษมาก เปนอยางไร โลกตรธรรมน อน

บคคลพงเหนเอง ใหผลไมมกาล ควรรองเรยกผอนวา ทานจงมาดเถด ควร นอมเขามาในตน อนวญชนทงหลาย พงทราบเฉพาะตน เปนอยางไร ฯ [๕๐] ส. ทานผมอาย เราเปนผใหม บวชไมนาน เพงมาสธรรมวนย น เราไมอาจบอกทานไดพสดาร พระผมพระภาคพระองคนน เปนพระอรหนต- *สมมาสมพทธเจา เสดจประทบทตโปทาราม เขตพระนครราชคฤห ทานเขา ไปเฝาพระผมพระภาคพระองคนนแลว ทลถามเรองนเถด พระผมพระภาคทรง พยากรณแกทานอยางใด ทานพงทรงจ าเรองนนไวอยางนนเถด ฯ ท. พระผมพระภาคนน อนพวกเทวดามบรวารมากจ าพวกอนแวดลอม

แลว ขาพเจาจะเขาไปเฝาไมไดงายเลย ภกษ ถาทานเขาไปเฝาพระผมพระภาค นนแลวพงทลถามเรองน แมขาพเจาพงมาเพอฟงธรรม ฯ พระสมทธเถระผมอายรบตอเทวดานนวา ทานผมอาย เราจะทลถาม

อยางน แลวจงเขาไปเฝาพระผมพระภาค ครนเขาไปแลว จงถวายอภวาท

พระผมพระภาค แลวนงอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๕๑] พระสมทธเถระผมอาย ครนนงอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดทลค านกะพระผมพระภาควา ขาพระองคขอประทานโอกาสกราบทล ขาพระองค ตนขนในเวลาใกลรงแหงราตร เขาไปทล าน าตโปทาเพอลางตว ครนลางตวแลว

กลบขนยน มจวรผนเดยวรอใหตวแหง ขาแตพระองคผเจรญ ครงนนแล เมอ ราตรใกลสวาง เทวดาองคหนง มวรรณงาม ยงล าน าตโปทาทงสนใหสวางทว เขาไปหาขาพระองค ครนแลวจงลอยอยในอากาศ ไดกลาวดวยคาถานวา ภกษ ทานไมบรโภคแลว ยงขออย ทานบรโภคแลว ก ไมตองขอเลย ภกษ ทานบรโภคแลว จงขอเถด กาลอยา ลวงทานไปเสยเลย ฯ ขาแตพระองคผเจรญ เมอเทวดากลาวอยางนแลว ขาพระองคไดกลาว กะเทวดานนดวยคาถาวา เรายงไมรกาล กาลยงลบ มไดปรากฏ เพราะเหตนน เราไม

บรโภคแลว จงยงขออย กาลอยาลวงเราไปเสยเลย ฯ ขาแตพระองคผเจรญ ครงนนแล เทวดานนลงมายนทพนดนแลวกลาว ค านกะขาพระองควา ภกษ ทานเปนบรรพชตยงหนมแนน มผมด า ประกอบ

ดวยปฐมวยจ าเรญรน จะเปนผไมเพลดเพลนในกามทงหลายเสยแลว ภกษ

ทานจงบรโภคกามทงหลายเปนของมนษย อยาละกามทเหนประจกษ วงเขาไป

หาทพยกามอนมโดยกาลเลย ขาแตพระองคผเจรญ เมอเทวดานนกลาวอยางนแลว ขาพระองคไดกลาวค านกะเทวดานนวา ทานผมอาย เราหาไดละกามทเหน

ประจกษ วงเขาไปหาทพยกามอนมโดยกาลไม ทานผมอาย เราละกามอนมโดย กาลแลว วงเขาไปหาโลกตรธรรมทเหนประจกษ ทานผมอาย ดวยวากามทงหลาย อนมโดยกาล พระผมพระภาคตรสวา มทกขมาก มความคบแคนมาก ในกาม

ทงหลายนนมโทษยง โลกตรธรรมน อนบคคลพงเหนเอง ใหผลไมมกาล ควรรองเรยกผอนวา ทานจงมาดเถด ควรนอมเขามาในตน อนวญชนทงหลาย พงทราบเฉพาะตน ขาแตพระองคผเจรญ เมอขาพระองคกลาวอยางนแลว เทวดานนไดกลาวค านกะขาพระองควา ภกษ กกามทงหลายอนมโดยกาล พระผม

พระภาคตรสวา มทกขมาก มความคบแคนมาก มโทษมากเปนอยางไร โลกตรธรรมน อนบคคลพงเหนเอง ใหผลไมมกาล ควรรองเรยกผอนวา ทาน

จงมาดเถด ควรนอมเขามาในตน อนวญชนทงหลายพงทราบเฉพาะตน เปน

อยางไร ขาแตพระองคผเจรญ เมอเทวดานนกลาวอยางนแลว ขาพระองคได กลาวค านกะเทวดานนวา ทานผมอาย เราเปนผบวชใหม เพงมาสธรรมวนยน

เราไมอาจบอกทานไดพสดาร พระผมพระภาคพระองคนน เปนพระอรหนตสมมา- *สมพทธเจา เสดจประทบอยทตโปทาราม เขตพระนครราชคฤห ทานเขาไปเฝา

พระผมพระภาคพระองคนนแลว ทลถามเรองนเถด พระผมพระภาคทรงพยากรณ

แกทานอยางไร ทานพงทรงจ าเรองนนไวอยางนนเถด ขาแตพระองคผเจรญ

เมอขาพระองคกลาวอยางนแลว เทวดานนไดกลาวค านกะขาพระองควา ภกษ

พระผมพระภาคนน อนพวกเทวดามบรวารมากจ าพวกอนแวดลอมแลว ขาพเจา จะเขาไปเฝาไมไดงายเลย ภกษ ถาทานเขาไปเฝาพระผมพระภาคนนแลวพงทล ถามเรองน แมขาพเจาพงมาเพอฟงธรรม ขาแตพระองคผเจรญ ถาค าของเทวดา นนเปนค าจรง เทวดานนพงมาในทใกลวหารนนแล ฯ เมอพระสมทธเถระทลอยางนแลว เทวดานนไดกลาวค านกะพระสมทธ- *เถระผมอายวา ทลถามเถด ภกษ ทลถามเถด ภกษ ขาพเจาตามมาถงแลว ฯ [๕๒] ครงนนแล พระผมพระภาคไดตรสกะเทวดานนดวยคาถา ทงหลายวา สตวทงหลายมความส าคญในขอทไดรบบอก ตดอยในขอทได รบบอก ไมก าหนดรขอทไดรบบอก ยอมมาสอ านาจแหงมจจ สวนขณาสวภกษก าหนดรขอทไดรบบอก ยอมไมส าคญ

ขอทไดรบบอกแลว เพราะขอทไดรบบอกนน ยอมไมมแก ขณาสวภกษนน ฉะนน เหตทจะพงพดถงขอทไดรบบอก จงมไดมแกขณาสวภกษนน ดกรเทวดา ถาทานเขาใจ กจงพด ฯ เทวดานนทลวา ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคไมทราบเนอความแหง ธรรมน ทพระผมพระภาคตรสโดยยอใหไดความโดยพสดารได ขาแตพระองค ผเจรญ ขาพระองคขอพระโอกาส ขาพระองคพงทราบเนอความแหงธรรมน ท

พระผมพระภาคตรสโดยยอใหไดความโดยพสดารไดอยางไร พระผมพระภาค โปรดตรสแกขาพระองคอยางนนเถด ฯ [๕๓] พระผมพระภาคตรสตอไปดวยพระคาถาวา บคคลใดส าคญวาเราเสมอเขา วาเราดกวาเขา วาเราเลวกวาเขา บคคลนนพงววาทกบเขา ขณาสวภกษเปนผไมหวนไหวอยใน

มานะ ๓ อยาง มานะวาเราเสมอเขา วาเราดกวาเขา วาเราเลว กวาเขา ยอมไมมแกขณาสวภกษนน ดกรเทวดา ถาทาน

เขาใจกจงพดเถด ฯ เทวดานนทลวา ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคไมทราบเนอความแหง

ธรรมน ทพระผมพระภาคตรสโดยยอใหไดความโดยพสดารได ขาแตพระองค ผเจรญ ขาพระองคขอประทานพระโอกาส ขาพระองคพงทราบเนอความแหง ธรรมนทพระผมพระภาคตรสโดยยอใหไดความโดยพสดารไดอยางใด ขอพระผม-

*พระภาคโปรดตรสแกขาพระองคอยางนนเถด ฯ [๕๔] พระผมพระภาคตรสตอไปดวยพระคาถาวา ขณาสวภกษละบญญตเสยแลว บรรลธรรมทปราศจากมานะ แลว ไดตดตณหาในนามรปนเสยแลว พวกเทวดา พวกมนษย ในโลกนกด ในโลกอนกด ในสวรรคทงหลายกด ในสถานท

อาศยของสตวทงปวงกด เทยวคนหากไมพบขณาสวภกษนน

ผมเครองผกอนตดเสยแลว ไมมทกข ไมมตณหา ดกรเทวดา ถาทานเขาใจกจงพดเถด ฯ [๕๕] เทวดานนทลวา ขาแตพระองค ขาพระองคทราบเนอความแหง ธรรมน ทพระผมพระภาคตรสโดยยอใหไดความโดยพสดารอยางนวา ไมควรท าบาปดวยวาจา ดวยใจ และดวยกาย อยางไหนๆ ในโลก ทงปวง ควรละกามทงหลายเสยแลว มสต มสมปชญญะ ไมควรเสพทกขอน

ประกอบดวยโทษ ไมเปนประโยชน ฯ จบนนทนวรรคท ๒

-------------

สตรทกลาวในนนทนวรรคนน นนทนสตร นนทสตร นตถปตตสมสตร ขตตยสตร สกมานสตร นททาตนทสตร ทกกรสตร หรสตร กฏกาสตร เปนท ๙ กบสมทธสตร เปนท ๑๐ ทานกลาวแลวฉะน ฯ --------------

สตตวรรคท ๓

สตตสตรท ๑

[๕๖] เทวดานน ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาวคาถาน

ในส านกพระผมพระภาควา ภกษพงมสต เวนรอบเพอละกามราคะ เหมอนบรษทถก ประหารดวยหอก มงถอนเสย และเหมอนบรษทถกไฟไหม

บนศรษะ มงดบไฟ ฉะนน ฯ [๕๗] พระผมพระภาคตรสพระคาถาวา

ภกษพงมสต เวนรอบเพออนละสกกายทฏฐ เหมอนบรษถก ประหารดวยหอก และเหมอนบรษทถกไฟไหมบนศรษะ ฯ

ผสตสตรท ๒

[๕๘] ท. วบากยอมไมถกบคคลผไมถกกรรม วบากพงถก บคคลผถกกรรมโดยแท เพราะฉะนน วบากยอมถกบคคลผถก กรรม ผประทษราย นรชนผไมประทษราย ฯ [๕๙] ภ. บคคลใดยอมประทษรายแกนรชน ผไมประทษราย เปนผบรสทธ ปราศจากกเลส บาปยอมกลบมาถงบคคลนน

ผเปนพาลแท ประดจธลอนละเอยดทซดไปทวนลม ฉะนน ฯ ชฏาสตรท ๓

[๖๐] ท. หมสตวรกทงภายใน รกทงภายนอก ถกรกชฏหมหอ แลว ขาแตพระโคดม เพราะฉะนน ขาพระองคขอถาม

พระองควา ใครพงถางรกชฏนได ฯ [๖๑] ภ. นรชนผมปญญา ตงมนแลวในศล อบรมจตและ ปญญาใหเจรญอย เปนผมความเพยร มปญญารกษาตนรอด ภกษนนพงถางรกชฏนได ราคะกด โทสะกด อวชชากด บคคลทงหลายใด ก าจดเสยแลว บคคลทงหลายนน เปน

ผมอาสวะสนแลว เปนผไกลจากกเลส ตณหาเปนเครองยง อนบคคลทงหลายนนสางเสยแลว นามกด รปกด ปฏฆสญญา และรปสญญากด ยอมดบหมดในทใด ตณหาเปนเครองยง นน ยอมขาดไปในทนน ฯ มโนนวารณสตรท ๔

[๖๒] ท. บคคลพงหามใจแตอารมณใดๆ ทกขยอมไมมาถง บคคลนนเพราะอารมณนนๆ บคคลนนพงหามใจแตอารมณ

ทงปวง บคคลนนยอมพนจากทกขเพราะอารมณทงปวง ฯ [๖๓] ภ. บคคลไมควรหามใจแตอารมณทงปวง ทเปนเหตให

ใจมาถงความส ารวม บาปยอมเกดขนแตอารมณใดๆ บคคล พงหามใจแตอารมณนนๆ ฯ อรหนตสตรท ๕

[๖๔] ท. ภกษใดเปนผไกลจากกเลส มกจท าเสรจแลว ม

อาสวะสนแลว เปนผทรงไวซงรางกายอนมในทสด ภกษนน

พงกลาววา เราพดดงนบาง บคคลทงหลายอนพดกะเรา ดงนบาง ฯ [๖๕] ภ. ภกษใดเปนผไกลจากกเลส มกจท าเสรจแลว ม

อาสวะสนแลว เปนผทรงไวซงรางกายอนมในทสด ภกษนน

พงกลาววา เราพดดงนบาง บคคลทงหลายอนพดกะเราดงน

บาง ภกษนนฉลาด ทราบค าพดในโลก พงกลาวตามสมมต ทพดกน ฯ [๖๖] ท. ภกษใดเปนพระอรหนต มกจท าเสรจแลว มอาสวะ สนแลว เปนผทรงไวซงรางกายอนมในทสด ภกษนนยงตด มานะหรอหนอ จงกลาววา เราพดดงนบาง บคคลทงหลาย อนพดกะเรา ดงนบาง ฯ [๖๗] ภ. กเลสเปนเครองผกทงหลาย มไดมแกภกษทละมานะ เสยแลว มานะและคนถะทงปวง อนภกษนนก าจดเสยแลว ภกษเปนผมปญญาด ลวงเสยแลวซงความส าคญ ภกษนน

พงกลาววา เราพดดงนบาง บคคลทงหลายอนพดกะเรา ดงนบาง ภกษนนฉลาด ทราบค าพดในโลก พงกลาวตาม

สมมตทพดกน ฯ ปชโชตสตรท ๖

[๖๘] ท. โลกยอมรงเรองเพราะแสงสวางทงหลายใด แสงสวาง ทงหลายนนยอมมอยเทาไรในโลก ขาพระองคทงหลายมา เพอจะทลถามพระผมพระภาค ไฉนจะรจกแสงสวางททล ถามนน ฯ [๖๙] ภ. แสงสวางทงหลายมอย ๔ อยางในโลก แสงสวางท

๕ มไดมในโลกน ดวงอาทตยสวางในกลางวน ดวงจนทร สวางในกลางคน อนง ไฟยอมรงเรองในกลางวนและกลางคน

ทกหนแหง พระสมพทธเจาประเสรฐกวาแสงสวางทงหลาย แสงสวางของพระสมพทธเจา เปนแสงสวางอยางเยยม ฯ สรสตรท ๗

[๗๐] ท. สงสารทงหลายยอมกลบแตทไหน วฏฏะยอมไมเปน

ไปในทไหน นามกด รปกด ยอมดบหมดในทไหน ฯ [๗๑] ภ. น า ดน ไฟ ลม ยอมไมตงอยในทใด สงสาร ทงหลายยอมกลบแตทน วฏฏะยอมไมเปนไปในทน นามกด รปกด ยอมดบหมดในทน ฯ มหทธนสตรท ๘

[๗๒] ท. กษตรยทงหลายมทรพยมาก มสมบตมาก ทงมแวน

แควน ไมรจกพอในกามทงหลาย ยอมขนแขงซงกนและกน

เมอกษตรยทงหลายนนมวขวนขวาย ลอยไปตามกระแสแหง ภพ บคคลพวกไหนไมมความขวนขวาย ละความโกรธและ ความทะเยอทะยานเสยแลวในโลก ฯ [๗๓] ภ. บคคลทงหลาย ละเรอน ละบตร ละปศสตวทรก บวชแลว ก าจดราคะ โทสะ และอวชชาเสยแลว เปนผม

อาสวะสนแลว เปนผไกลจากกเลส บคคลพวกนนเปนผไม

ขวนขวายในโลก ฯ จตจกกสตรท ๙

[๗๔] ท. ขาแตพระองคผมความเพยรมาก สรระมจกร ๔ ม

ทวาร ๙ เตมดวยของไมสะอาด ประกอบดวยโลภะ ยอม

เปนดงวาเปอกตม ความออกไป (จากทกข) ได จกมได

อยางไร ฯ [๗๕] ภ. ตดความผกโกรธดวย กเลสเปนเครองรอยรดดวย ความปรารถนาและความโลภอนลามกดวย ถอนตณหาอนม

อวชชาเปนมลเสยแลวอยางน ความออกไป (จากทกข) จงจกมได ฯ เอณชงคสตรท ๑๐ [๗๖] ท. พวกขาพระองคเขามาเฝาแลว ขอทลถามพระองค

ผมความเพยรซบผอม มแขงดงเนอทราย มอาหารนอย ไมม

ความโลภ เปนเหมอนราชสหและชางเทยวไปผเดยว ไมม

หวงใยในกามทงหลาย บคคลจะพนจากทกขไดอยางไร ฯ [๗๗] ภ. กามคณ ๕ มใจเปนท ๖ บณฑตประกาศแลวในโลก บคคลเลกความพอใจในนามรปนไดแลว กพนจากทกขได

อยางน ฯ จบสตตวรรคท ๓

---------------

สตรทกลาวในสตตวรรคนน สตตสตร ผสตสตร ชฏาสตร มโน-

*นวารณสตร อรหนตสตร ปชโชตสตร สรสตร มหทธนสตร จตจกกสตร เปนท ๙ กบเอณชงคสตร ครบ ๑๐ ฉะนแล ฯ --------------

สตลลปกายกวรรคท ๔

สพภสตรท ๑

[๗๘] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว พวกเทวดาสตลลปกายกา (ผเทดทนธรรมของสตบรษ) มากดวยกน มวรรณงาม

ยงพระวหารเชตวนใหสวางทวกน เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว จงถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวจงยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๗๙] เทวดาองคหนง ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา บคคลควรนงรวมกบพวกสตบรษ ควรท าความสนทกบพวก สตบรษ บคคลทราบสทธรรมของพวกสตบรษแลว มแตคณ

อนประเสรฐ ไมมโทษอนลามกเลย ฯ [๘๐] ล าดบนน เทวดาอนอกไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาควา บคคลควรนงรวมกบพวกสตบรษ ควรท าความสนทกบพวก สตบรษ บคคลทราบสทธรรมของพวกสตบรษแลว ยอมได- *ปญญา หาไดปญญาแตคนอนธพาลอนไม ฯ [๘๑] ล าดบนนแล เทวดาอนอกไดกลาวคาถานในส านกพระผม-

*พระภาควา บคคลควรนงรวมกบพวกสตบรษ ควรท าความสนทกบพวก สตบรษ บคคลทราบสทธรรมของพวกสตบรษแลว ยอม

ไมเศราโศก ในทามกลางแหงเรองเปนทตงแหงความเศรา- *โศก ฯ

[๘๒] ล าดบนนแล เทวดาอนอกไดกลาวคาถานในส านกพระผม-

*พระภาควา บคคลควรนงรวมกบพวกสตบรษ ควรท าความสนทกบพวก สตบรษ บคคลทราบสทธรรมของพวกสตบรษแลว ยอม

ไพโรจนในทามกลางแหงญาต ฯ [๘๓] ล าดบนนแล เทวดาอนอกไดกลาวคาถานในส านกพระผม-

*พระภาควา บคคลควรนงรวมกบพวกสตบรษ ควรท าความสนทกบพวก สตบรษ สตวทงหลายทราบสทธรรมของพวกสตบรษแลว ยอมไปสสคต ฯ [๘๔] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดกลาวคาถานในส านก พระผมพระภาควา บคคลควรนงรวมกบพวกสตบรษ ควรท าความสนทกบพวก สตบรษ สตวทงหลายทราบสทธรรมของพวกสตบรษแลว ยอมด ารงอยสบายเนองๆ ฯ ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดกราบทลค านกะพระผมพระภาควา ขาแตพระผมพระภาค ค าของใครหนอแลเปนสภาษต ฯ [๘๕] พระผมพระภาคตรสบอกวา ค าของพวกทานทงหมดเปนสภาษต โดยปรยาย กแตพวกทานจงฟงซงค าของเราบาง บคคลควรนงรวมกบพวกสตบรษ ควรท าความสนทกบพวก สตบรษ บคคลทราบสทธรรมของพวกสตบรษแลว ยอมพน-

*จากทกขทงปวง ฯ มจฉรยสตรท ๒

[๘๖] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อาราม

ของทานอนาถบณฑตเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไป

แลว พวกเทวดาสตลลปกายกามากดวยกน มวรรณงาม ยงพระวหารเชตวนทงสน

ใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวจงถวายอภวาทพระผม-

*พระภาค แลวยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๘๗] เทวดาตนหนง ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา

เพราะความตระหน และความประมาทอยางน บคคลจงให

ทานไมได บคคลผหวงบญ รแจงอย พงใหทานได ฯ [๘๘] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดกลาวคาถาทงหลายนในส านก พระผมพระภาควา คนตระหนกลวภยใดยอมใหทานไมได ภยนนนนแลยอมม

แกคนตระหนผไมใหทาน คนตระหนยอมกลวความหวและ ความกระหายใด ความหวและความกระหายนนยอมถกตองคน

ตระหนนนนนแลผเปนพาลทงในโลกนและในโลกหนา ฉะนน

บคคลควรก าจดความตระหนอนเปนสนมในใจ ใหทานเถด เพราะบญทงหลายยอมเปนทพงของสตวทงหลายในโลกหนา ฯ [๘๙] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดกลาวคาถาทงหลายนในส านก พระผมพระภาควา ชนทงหลายเหลาใด เมอของมนอยกแบงให เหมอนพวกเดน

ทางไกลกแบงของใหแกพวกทเดนทางรวมกน ชนทงหลาย เหลานน เมอบคคลทงหลายเหลาอนตายแลว กชอวายอม

ไมตาย ธรรมนเปนของบณฑตแตปางกอน ชนพวกหนงเมอ ของมนอยกแบงให ชนพวกหนงมของมากกไมให ทกษณาท

ใหแตของนอย นบเสมอดวยพน ฯ [๙๐] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดกลาวคาถาทงหลายนในส านก พระผมพระภาควา ทาน พวกพาลชนเมอให ใหไดยาก กศลธรรม พวกพาล- *ชนเมอท า ท าไดยาก พวกอสตบรษยอมไมท าตาม ธรรม

ของสตบรษ อนพวกอสตบรษด าเนนตามไดแสนยาก เพราะ ฉะนน การไปจากโลกนของพวกสตบรษและของพวกอสตบรษ

จงตางกน พวกอสตบรษยอมไปสนรก พวกสตบรษยอมเปน

ผด าเนนไปสสวรรค ฯ ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดกราบทลค านกะพระผมพระภาควา ขาแตพระผมพระภาค ค าของใครหนอแลเปนสภาษต ฯ [๙๑] พระผมพระภาคตรสวา ค าของพวกทานทงหมดเปนสภาษตโดย ปรยาย กแตพวกทานจงฟงซงค าของเราบาง

บคคลแมใด ยอมประพฤตธรรม ประพฤตสะอาด เปนผ เลยงภรยา และเมอของมนอยกใหได เมอบรษแสนหนง บชาภกษพนหนง หรอบรจาคทรพยพนกหาปณะ การบชาของ บคคลเหลานน ยอมไมถงสวนรอย ของบคคลอยางนน ฯ [๙๒] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดกลาวกะพระผมพระภาค ดวยคาถาวา การบชาอนไพบลยใหญโตน ยอมไมเทาถงสวนแหงทานท

บคคลใหดวยความประพฤตธรรม เพราะเหตอะไร เมอบรษ

แสนหนงบชาภกษพนหนง หรอบรจาคทรพยพนกหาปณะ การบชาของบรษเหลานนยอมไมถงสวนรอยของบคคลอยาง นน ฯ [๙๓] ในล าดบนนแล พระผมพระภาคไดตรสกะเทวดานนดวย พระคาถาวา บคคลเหลาหนง ตงอยในกรรมปราศจากความสงบ (ปราศ- *จากธรรม) โบยเขา ฆาเขา ท าใหเขาเศราโศกแลวใหทาน

ทานนนจดวาทานมหนาอนนองดวยน าตา จดวาทานเปนไปกบ

ดวยอาชญา จงยอมไมเทาถงสวนแหงทานทใหดวยความสงบ

(ประพฤตธรรม) เมอบรษแสนหนงบชาภกษพนหนง หรอ บรจาคทรพยพนกหาปณะ การบชาของบรษเหลานน ยอมไม

ถงสวนรอยของบคคลอยางนน โดยนยอยางน ฯ สาธสตรท ๓

[๙๔] ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว พวกเทวดาสตลลปกายกา มากดวยกน มวรรณงาม ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผม-

*พระภาคถงทประทบ ครนถวายอภวาทพระผมพระภาคแลว จงไดยนอย ณ

ทควรสวนขางหนง ฯ [๙๕] เทวดาองคหนง ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดเปลง อทานนในส านกพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผไมมทกข ทานยงประโยชนใหส าเรจไดแล เพราะความตระหนและความประมาทอยางน บคคลจงใหทาน

ไมได อนบคคลผหวงบญ รแจงอย พงใหทานได ฯ

[๙๖] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม-

*พระภาควา ขาแตพระองคผไมมทกข ทานยงประโยชนใหส าเรจไดแล อนง แมเมอของมอยนอย ทานกยงประโยชนใหส าเรจได บคคลพวกหนง เมอของมนอย ยอมแบงใหได บคคลพวก หนง มของมากกใหไมได ทกษณาทใหแตของนอย กนบ

เสมอดวยพน ฯ [๙๗] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม-

*พระภาควา ขาแตพระองคผไมมทกข ทานยงประโยชนใหส าเรจไดแล แมเมอของมอยนอย ทานกยงประโยชนใหส าเรจได อนง ทานทใหแมดวยศรทธากยงประโยชนใหส าเรจได นกปราชญ

ทงหลายกลาววาทานและการรบเสมอกน พวกวรบรษแมม

นอย ยอมชนะคนขลาดทมากได ถาบคคลเชออยยอมให

สงของแมนอยได เพราะฉะนนแล ทายกนนยอมเปนผม

ความสขในโลกหนา ฯ [๙๘] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม

พระภาควา ขาแตพระองคผไมมทกข ทานยงประโยชนใหส าเรจไดแล แมเมอของมอยนอย การใหทานไดเปนการด อนง ทานท

ใหแมดวยศรทธากยงประโยชนใหส าเรจได อนง ทานทให

แกบคคลผมธรรมอนไดแลว ยงเปนการด บคคลใดเกดมายอม

ใหทานแกผมธรรมอนไดแลว ผมธรรมอนบรรลแลวดวยความ

หมนและความเพยร บคคลนนลวงพนนรกแหงยมราช ยอม

เขาถงสถานอนเปนทพย ฯ

[๙๙] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม-

*พระภาควา ขาแตพระองคผไมมทกข ทานยงประโยชนใหส าเรจไดแล แมเมอของมอยนอย การใหทานไดเปนการด ทานทใหแม

ดวยศรทธากยงประโยชนใหส าเรจได ทานทใหแกบคคลผม

ธรรมอนไดแลว ยงเปนการด อนง ทานทบคคลเลอกใหยง เปนการด ทานทเลอกให พระสคตทรงสรรเสรญแลว บคคลทงหลายผควรแกทกษณา ยอมมอยในโลกคอหมสตว น ทานทงหลาย อนบคคลใหแลวในบคคลทงหลายนน ยอม

มผลมาก เหมอนพชทงหลายทบคคลหวานแลวในนาด ฯ [๑๐๐] ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านก พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผไมมทกข ทานยงประโยชนใหส าเรจไดแล แมเมอของมอยนอย การใหทานไดเปนการด ทานทใหแม

ดวยศรทธากใหประโยชนส าเรจได ทานทใหแกบคคลผม

ธรรมอนไดแลวยงเปนการด อนง ทานทบคคลเลอกใหยง เปนการด อนง ความส ารวมแมในสตวทงหลายยงเปนการด บคคลใดประพฤตเปนผไมเบยดเบยนสตวทงหลายอย ไมท า บาป เพราะกลวความตเตยนแหงผอน บณฑตทงหลายยอม

สรรเสรญบคคลซงเปนผกลวบาป แตไมสรรเสรญบคคลผ กลาในการท าบาปนน สตบรษทงหลายยอมไมท าบาป เพราะ ความกลวบาปแทจรง ฯ ในล าดบนนแล เทวดาอนอก ไดกลาวค านกะพระผมพระภาควา ขาแตพระผมพระภาค ค าของใครหนอแลเปนสภาษต ฯ [๑๐๑] พระผมพระภาคตรสวา ค าของพวกทานทงหมดเปนสภาษต โดยปรยาย แตวาพวกทานจงฟงซงค าของเราบาง กทานอนบณฑตสรรเสรญแลวโดยสวนมากโดยแท กแต ธรรมบท (นพพาน) แหละประเสรฐวาทาน เพราะวา สตบรษทงหลายผมปญญา ในกาลกอนกด ในกาลกอนกวา กด บรรลซงนพพานแลวแทจรง ฯ นสนตสตรท ๔

[๑๐๒] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว พวกเทวดาสตลลปกายกามากดวย กน มวรรณงาม ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวางเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบ ครนแลวจงถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวยนอย ณ ทควรสวน

ขางหนง ฯ [๑๐๓] เทวดาตนหนง ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา กามทงหลายในหมมนษยทเปนของเทยงยอมไมม บรษผ เกยวของแลว ผประมาทแลวในอารมณเปนทตงแหงความ

ใครทงหลายอนมอยในหมมนษยน ไมมาถงนพพานเปนทไม

กลบมาแตวฏฏะเปนทตงแหงมจจ เบญจขนธเกดแตฉนทะ ทกขกเกดแตฉนทะ เพราะก าจดฉนทะเสย จงก าจดเบญจ- *ขนธได เพราะก าจดเบญจขนธได จงก าจดทกขได อารมณ

อนงามทงหลายในโลกไมเปนกาม ความก าหนดทพรอมไป

ดวยความด ารเปนกามของบรษ อารมณอนงามทงหลายยอม

ตงอยในโลกอยางนนนนแหละ บคคลผมปญญาทงหลายยอม

ก าจดฉนทะในอารมณทงหลายนนโดยแท บคคลพงละความ

โกรธเสย พงทงมานะเสย พงลวงสงโยชนทงปวงเสย ทกขทงหลาย ยอมไมตกถงบคคลนน ผไมเกยวของในนาม

รป ผไมมกเลสเปนเครองกงวล ขณาสวภกษละบญญตเสย แลว ไมตดมานะแลว ไดตดตณหาในนามรปนเสยแลว พวกเทวดา พวกมนษย ในโลกนกด ในโลกอนกด ใน

สวรรคทงหลายกด ในสถานเปนทอาศยแหงสตวทงปวงกด เทยวคนหา กไมพบขณาสวภกษนน ผมเครองผกอนตดเสย แลว ไมมทกข ไมมตณหา ฯ [๑๐๔] (ทานพระโมฆราชกลาว) กหากวา พวกเทวดา พวกมนษย ในโลกนกด ในโลกอน

กด ไมไดเหนพระขณาสพนน ผอดมกวานรชน ผประพฤต ประโยชนเพอพวกนรชน ผพนแลวอยางนน เทวดาและ มนษยเหลาใด ยอมไหวพระขณาสพนน เทวดาและมนษย เหลานน ยอมเปนผอนบณฑตพงสรรเสรญ ฯ [๑๐๕] (พระผมพระภาคตรส)

ดกรภกษ แมพวกเทวดาและมนษยเหลานน ยอมเปนผอน

บณฑตพงสรรเสรญ พวกเทวดาและมนษยเหลาใด ยอมไหว ขณาสวภกษนน ผพนแลวอยางนน ดกรภกษ แมพวก เทวดาและมนษยเหลานนรธรรมแลว ละวจกจฉาแลว กยอม

เปนผลวงแลวซงธรรมเปนเครองของ ฯ อชฌานสญญสตรท ๕

[๑๐๖] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนน เมอปฐมยามลวง ไปแลว พวกเทวดาผมความมงหมายเพงโทษมากดวยกน มวรรณงาม ยงพระ- *วหารเชตวนทงสนใหสวางเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ แลวจงไดลอย อยในอากาศ ฯ [๑๐๗] เทวดาตนหนง ครนลอยอยในอากาศแลว ไดกลาวคาถานใน

ส านกพระผมพระภาควา บคคลใดประกาศตนอนมอยโดยอาการอยางอน ใหเขารโดย อาการอยางอน บคคลนนลวงปจจยเขากนดวยความเปน

ขโมย เหมอนความลวงกนแหงพรานนก กบคคลท ากรรมใด ควรพดถงกรรมนน ไมท ากรรมใด กไมควรพดถงกรรมนน

บณฑตทงหลายยอมรจกบคคลนน ผไมท า มวแตพดอย ฯ [๑๐๘] พระผมพระภาคตรสคาถาทงหลายนวา ใครๆ ไมอาจด าเนนปฏปทานดวยเหตสกวาพด หรอฟง สวนเดยว บคคลผมปญญาทงหลาย ผมฌาน ยอมพนจาก เครองผกของมาร ดวยปฏปทาอนมนคงน

บคคลผมปญญาทงหลาย ทราบความเปนไปของโลกแลว รแลว เปนผดบกเลส ขามตณหาเปนเครองเกยวของใน

โลกแลวยอมไมพดโดยแท ฯ [๑๐๙] ในล าดบนนแล เทวดาเหลานนลงมายนบนแผนดน หมอบ

ลงใกลพระบาททงสองของพระผมพระภาคแลว ไดทลค านกะพระผมพระภาควา ขาแตพระผมพระภาคผเจรญ โทษของพวกขาพเจาลวงไปแลว พวกขาพเจาเหลา ใด เปนพาลอยางไร เปนผหลงแลวอยางไร เปนผไมฉลาดอยางไร ไดส าคญ

แลววาพระผมพระภาคอนพวกเราพงรกราน ขาแตพระผมพระภาคผเจรญ ขอ พระผมพระภาคโปรดอดโทษของพวกขาพเจานน เพอจะส ารวมในกาลตอไป ฯ

ในล าดบนนแล พระผมพระภาคไดทรงยมแยม ฯ [๑๑๐] ในล าดบนนแล เทวดาเหลานนผเพงโทษโดยประมาณยง กลบ

ขนไปบนอากาศ เทวดาตนหนงไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาควา เมอเราแสดงโทษอย ถาบคคลใดมความโกรธอยในภายใน

มความเคองหนก ยอมไมอดโทษให บคคลนนยอมสอด สวมเวร หากวาในโลกน โทษกไมม ความผดกไมม เวร ทงหลายกไมสงบ ในโลกนใครพงเปนคนฉลาด เพราะ เหตไร โทษทงหลายของใครกไมม ความผดของใครกไมม

ใครไมถงแลวซงความหลงใหล ในโลกน ใครยอมเปนผม

ปญญา เปนผมสตในกาลทงปวง ฯ [๑๑๑] พระผมพระภาคตรสวา โทษทงหลายกไมม ความผดกไมมแกพระตถาคตนน ผตรสร แลว ผเอนดแกสตวทงปวง พระตถาคตนนไมถงแลวซง ความหลงใหล พระตถาคตนนยอมเปนผมปญญา เปนผม

สตในกาลทงปวง เมอพวกทานแสดงโทษอย หากบคคลใด มความโกรธอยในภายใน มความเคองหนก ยอมไมอด โทษให บคคลนนยอมสอดสวมเวร เราไมชอบเวรนน เรา ยอมอดโทษแกทานทงหลาย ฯ สทธาสตรท ๖

[๑๑๒] สมยหนง พระผมพระภาคประทบ ณ พระวหารเชตวน อาราม

ของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนนแล เมอปฐมยามลวง ไปแลว พวกเทวดาสตลลปกายกามากดวยกน มวรรณงาม ยงพระวหารเชตวน

ทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวจงถวายอภวาท

พระผมพระภาคแลวยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๑๑๓] เทวดาตนหนง ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา ศรทธาเปนเพอนสองของคน หากวาความเปนผไมมศรทธา ไมตงอย แตนนบรวารยศและเกยรตยศยอมมแกเขานน

อนง เขานนละทงสรระแลวกไปสสวรรค บคคลพงละความ

โกรธเสย พงทงมานะเสย พงลวงสงโยชนทงปวงเสย

กเลสเปนเครองเกยวของ ยอมไมเกาะเกยวบคคลนน ผไม

เกยวของในนามรป ผไมมกเลสเปนเครองกงวล ฯ [๑๑๔] (พระผมพระภาคตรสวา) พวกชนพาลผมปญญาทราม ยอมตามประกอบความประมาท

สวนนกปราชญยอมรกษาความไมประมาท เหมอนบคคล รกษาทรพยอนประเสรฐ บคคลอยาตามประกอบความประมาท

และอยาตามประกอบความสนทสนมดวยอ านาจความยนดทาง กาม เพราะวาบคคลไมประมาทแลวเพงพนจอย ยอม

บรรลบรมสข ฯ สมยสตรท ๗

[๑๑๕] ขาพเจาสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ ปามหาวน เขตกรงกบลพสด แควนสกกะ กบดวยภกษสงฆหมใหญประมาณ ๕๐๐ รป ลวนเปนพระอรหนต กพวกเทวดามาแตโลกธาตสบแลว ประชมกนมาก เพอจะเหนพระผมพระภาค และพระภกษสงฆ ฯ

[๑๑๖] ในครงนนแล เทวดา ๔ องคทเกดในหมพรหมชนสทธาวาส

ไดมความด ารวา พระผมพระภาคพระองคนแล ประทบอย ณ ปามหาวน เขต กรงกบลพสด แควนสกกะ กบดวยภกษสงฆหมใหญประมาณ ๕๐๐ รป ลวน

เปนพระอรหนต กพวกเทวดามาแตโลกธาตสบประชมกนมาก เพอจะเหนพระผม

พระภาคและพระภกษสงฆ ไฉนหนอแมเราทงหลายควรเขาไปเฝาพระผมพระภาค ครนเขาไปเฝาแลว พงกลาวคาถาคนละคาถา ในส านกพระผมพระภาค ฯ [๑๑๗] ในครงนนแล พวกเทวดาทง ๔ นนจงหายจากหมพรหมชน

สทธาวาส มาปรากฏอยเฉพาะพระพกตรพระผมพระภาค เหมอนบรษผมก าลง เหยยดแขนทคออกหรอคแขนทเหยยดเขา ฉะนน ฯ [๑๑๘] เทวดาองคหนง ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา การประชมใหญในปาใหญ มพวกเทวดามาประชมกนแลว พวกขาพเจามาสทชมนมอนเปนธรรมน เพอจะเยยมหม พระผทใครๆ ใหแพไมได ฯ [๑๑๙] ในล าดบนนแล เทวดาองคอนอก ไดกลาวคาถานในส านก

พระผมพระภาควา ภกษทงหลายในทประชมนนตงจตมนแลว ไดท าจตของตน

ใหตรงแลว ภกษทงปวงนนเปนบณฑตยอมรกษาอนทรยทงหลาย ดจดง วานายสารถถอบงเหยน ฉะนน ฯ [๑๒๐] ในล าดบนนแล เทวดาองคอนอก ไดกลาวคาถานในส านก พระผมพระภาควา ภกษทงหลายนนตดกเลสดงตะปเสยแลว ตดกเลสดงวาลม

สลกเสยแลว ถอนกเลสดงวาเสาเขอนเสยแลว มไดม

ความหวนไหว เปนผหมดจดปราศจากมลทน อนพระ- *พทธเจาผมจกษทรงฝกดแลว เปนหมนาคหนมประพฤตอย ฯ [๑๒๑] ในล าดบนนแล เทวดาองคอนอก ไดกลาวคาถานในส านก พระผมพระภาควา ชนเหลาใดเหลาหนงถงแลวซงพระพทธเจาเปนสรณะ ชน

เหลานนจกไมไปสอบายภม ละรางกายอนเปนของมนษย แลวจกยงหมเทวดาใหบรบรณ ฯ สกลกสตรท ๘

[๑๒๒] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ มคทายวน ในสวนมททกจฉ

เขตพระนครราชคฤห กโดยสมยนนแล พระบาทของพระผมพระภาคถกสะเกด หนกระทบแลว ไดยนวา เวทนาทงหลาย ของพระผมพระภาคมาก เปนความ

ล าบากมในพระสรระ กลาแขง เผดรอน ไมส าราญ ไมทรงสบาย ไดยนวา พระผมพระภาคทรงมพระสตสมปชญญะอดกลนเวทนาทงหลาย ไมทรงเดอดรอน

ในครงนนแล พระผมพระภาครบสงใหปผาสงฆาฏสชน ทรงส าเรจสหไสยาส

โดยพระปรสเบองขวา ซอนพระบาทเหลอมดวยพระบาท ทรงมพระสต สมปชญญะอย ฯ [๑๒๓] ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว พวกเทวดาสตลลปกายกา เจดรอย มวรรณงาม ยงสวนมททกจฉทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบ ครนแลวถวายอภวาทพระผมพระภาคแลวไดยนอย ณ ทควรสวน

ขางหนง ฯ

[๑๒๔] เทวดาตนหนงครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดเปลง อทานนในส านกพระผมพระภาควา พระสมณโคดมผเจรญเปนนาคหนอ กแหละ พระสมณโคดม ทรงมพระสตสมปชญญะ ทรงอดกลนซงเวทนาทงหลายอนมใน

พระสรระเกดขนแลว เปนความล าบาก กลาแขง เผดรอน ไมส าราญ ไมทรง สบาย ดวยความทพระสมณโคดมเปนนาค มไดทรงเดอดรอน ฯ

[๑๒๕] ในครงนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม

พระภาควา พระสมณโคดมผเจรญ เปนสหะหนอ กแหละพระสมณโคดมทรง มพระสตสมปชญญะอดกลนซงเวทนาทงหลายอนมในพระสรระเกดขนแลว เปน

ความล าบาก กลาแขง เผดรอน ไมส าราญ ไมทรงสบาย ดวยความทพระ- *สมณโคดมเปนสหะ มไดทรงเดอดรอน ฯ

[๑๒๖] ในครงนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม

พระภาควา พระสมณโคดมผเจรญเปนอาชาไนยหนอ กแหละพระสมณโคดม

ทรงมพระสตสมปชญญะอดกลนเวทนาทงหลายอนมในพระสรระเกดขนแลว เปน

ความล าบาก กลาแขง เผดรอน ไมส าราญ ไมทรงสบาย ดวยความทพระ- *สมณโคดมเปนอาชาไนย มไดทรงเดอดรอน ฯ

[๑๒๗] ในครงนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม-

*พระภาควา พระสมณโคดมผเจรญเปนผองอาจหนอ กแหละพระสมณโคดม

ทรงมพระสตสมปชญญะอดกลนซงเวทนาทงหลาย อนมในพระสรระเกดขนแลว เปนความล าบาก กลาแขง เผดรอน ไมส าราญ ไมทรงสบาย ดวยความท

พระสมณโคดมเปนผองอาจ มไดทรงเดอดรอน ฯ

[๑๒๘] ในครงนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม-

*พระภาควา พระสมณโคดมผเจรญเปนผใฝธระหนอ กแหละพระสมณโคดม

ทรงมพระสตสมปชญญะอดกลนเวทนาทงหลายอนมในพระสรระเกดขนแลว เปน

ความล าบาก กลาแขง เผดรอน ไมส าราญ ไมทรงสบาย ดวยความท

พระสมณโคดมเปนผใฝธระ มไดทรงเดอดรอน ฯ

[๑๒๙] ในครงนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม-

*พระภาควา พระสมณโคดมผเจรญเปนผฝกแลวหนอ กแหละพระสมณโคดม

ทรงมพระสตสมปชญญะ อดกลนซงเวทนาทงหลายอนมในพระสรระเกดขนแลว เปนความล าบาก กลาแขง เผดรอน ไมส าราญ ไมทรงสบาย ดวยความทพระ- *สมณโคดมเปนผฝกแลว มไดทรงเดอดรอน ฯ

[๑๓๐] ในครงนนแล เทวดาอนอก ไดเปลงอทานนในส านกพระผม-

*พระภาควา ทานทงหลายจงดสมาธทพระสมณโคดมใหเจรญดแลว อนง จต พระสมณโคดมใหพนดแลว อนง จตเปนไปตามราคะ พระสมณโคดมไมใหนอม

ไปเฉพาะแลว อนง จตเปนไปตามโทสะ พระสมณโคดมไมใหกลบมาแลว อนง จตพระสมณโคดมหาตองตงใจขม ตองคอยหามกนไม บคคลใดพงส าคญ

พระสมณโคดมผเปนบรษนาค เปนบรษสหะ เปนบรษอาชาไนย เปนบรษองอาจ เปนบรษใฝธระ เปนบรษฝกแลวเหนปานนวาเปนผอนตนพงลวงเกน บคคลนน

จะเปนอะไรนอกจากไมมตา ฯ เทวดานนครนกลาวดงนแลว ไดกลาวคาถาทงหลายนวา พราหมณทงหลายมเวทหา มตบะ ประพฤตอยต งรอยป

แตจตของพราหมณเหลานนไมพนแลวโดยชอบ พราหมณ

เหลานนมจตเลว ยอมไมลถงฝง ฯ พราหมณเหลานน เปนผอนตณหาครอบง าแลว เกยวของ ดวยพรตและศล ประพฤตตบะอนเศราหมองอยต งรอยป

แตจตของพราหมณเหลานนไมพนแลวโดยชอบ พราหมณ

เหลานนมจตเลว ยอมไมลถงฝง ฯ ความฝกฝนยอมไมมแกบคคลทใครมานะ ความรยอมไมม

แกบคคลทมจตไมตงมน บคคลผเดยวเมออยในปา ประมาท

อยแลว ไมพงขามพนฝงแหงแดนมจจได ฯ บคคลละมานะแลว มจตตงมนดแลว มจตด พนในธรรม

ทงปวงแลว ผเดยว อยในปา ไมประมาทแลว บคคลนน

พงขามพนฝงแหงแดนมจจได ฯ ปฐมปชชนนธตสตรท ๙

[๑๓๑] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ กฏาคารศาลาในปามหาวน

เขตพระนครเวสาล ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว ธดาของทาวปชชนนะ ชอโกกนทา มวรรณงาม ยงปามหาวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบ ครนแลวจงถวายอภวาท แลวยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๑๓๒] ธดาของทาวปชชนนะ ชอโกกนทา ครนยนอย ณ ทควร สวนขางหนงแลว ไดกลาวคาถาทงหลายนในส านกพระผมพระภาควา

หมอมฉนชอวาโกกนทา เปนธดาของทาวปชชนนะ ยอมไหว เฉพาะพระสมพทธเจาผเลศกวาสตว ผเสดจอยในปา เขต พระนครเวสาล สนทรพจนวา ธรรมอนพระสมพทธเจา ผมพระปญญาจกษ ตามตรสรแลวดงน หมอมฉนไดยนแลว ในกาลกอน แทจรง หมอมฉนนน เมอพระสคตผเปนมน

ทรงแสดงอย ยอมรประจกษในกาลน ชนเหลาใดเหลา หนงมปญญาทราม ตเตยนธรรมอนประเสรฐเทยวไปอย ชนเหลานน ยอมเขาถงโรรวนรกอนรายกาจ ประสบทกข ตลอดกาลนาน สวนชนทงหลายเหลาใดแล ประกอบดวย ความอดทนและความสงบในธรรมอนประเสรฐ ชนทงหลาย เหลานน ละรางกายอนเปนของมนษย แลวจกยงหม เทวดาใหบรบรณ ฯ ทตยปชชนนธตสตรท ๑๐ [๑๓๓] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ กฏาคารศาลาในปามหาวน

เขตพระนครเวสาล ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว ธดาของทาวปชชนนะ ชอจลลโกกนทา มวรรณงาม ยงปามหาวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผม-

*พระภาคถงทประทบ ครนแลวจงถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวยนอย ณ ท

ควรสวนขางหนง ฯ [๑๓๔] ธดาของทาวปชชนนะ ชอจลลโกกนทา ครนยนอย ณ ทควร สวนขางหนง ไดกลาวคาถาทงหลายในส านกพระผมพระภาควา ธดาของทาวปชชนนะ ชอโกกนทา มวรรณสวางดงสายฟา มาแลวในทน ไหวพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ ได กลาวแลวซงคาถาทงหลายนมประโยชนเทยว หมอมฉน

พงจ าแนกธรรมนนโดยปรยายแมมาก ธรรมเชนนนมอยโดย ปรยาย ธรรมเทาใดทหมอมฉนศกษาแลวดวยใจ หมอมฉน

จกกลาวอรรถแหงธรรมนนโดยยอ ใครๆ ไมควรท ากรรม

อนลามกดวยวาจา ดวยใจ หรอดวยกายอยางไรๆ ในโลก ทงปวง ใครๆ ละกามทงหลายแลว มสตสมปชญญะ ไม

พงเสพทกขอนไมประกอบดวยประโยชน ฯ

จบ สตลลปกายกวรรค ท ๔

-------------

สตรทกลาวในสตลลปกายกวรรคนน สพภสตร มจฉรสตร สาธสตร นสนตสตร อชฌานสญญสตร สทธาสตร สมยสตร สกลกสตร ปชชนน-

*ธตสตรทง ๒ สตร ฉะนแล ฯ ------------

อาทตตวรรคท ๕

อาทตตสตรท ๑

[๑๓๕] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ ทานอานาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนนแล เมอปฐมยามลวง ไปแลว เทวดาองคหนง ซงมวรรณงาม ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวจงอภวาทพระผมพระภาค แลวยน

อย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๑๓๖] เทวดานนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาวคาถา เหลานในส านกพระผมพระภาควา เมอเรอนถกไฟไหมแลว เจาของเรอนขนเอาภาชนะใดออก ไปได ภาชนะนนยอมเปนประโยชนแกเขา สวนสงของท

มไดขนออกไป ยอมไหมในไฟนน ฉนใด ฯ โลก (คอหมสตว) อนชราและมรณะเผาแลว กฉนนน ควร น าออก (ซงโภคสมบต) ดวยการใหทาน เพราะทานวตถ ทบคคลใหแลว ไดชอวาน าออกดแลว ฯ ทานวตถทบคคลใหแลวนนยอมมสขเปนผล ทยงมไดใหยอม

ไมเปนเหมอนเชนนน โจรยงปลนได พระราชายงรบได เพลงยงไหมได หรอสญหายไปได ฯ

อนง บคคลจ าตองละรางกายพรอมดวยสงเครองอาศยดวย ตายจากไป ผมปญญารชด ดงนแลว ควรใชสอยและ ใหทาน ฯ เมอไดใหทานและใชสอยตามควรแลว จะไมถกตฉน เขาถง สถานทอนเปนสวรรค ฯ

กนททสตรท ๒

[๑๓๗] เทวดาทลถามวา บคคลใหสงอะไรชอวาใหก าลง ใหสงอะไรชอวาใหวรรณะ ใหสงอะไรชอวาใหความสข ใหสงอะไรชอวาใหจกษ

และบคคลเชนไรชอวาใหทกสงทกอยาง ขาพระองคทลถาม

พระองค ขอพระองคตรสบอกแกขาพระองคดวยเถด ฯ [๑๓๘] พระผมพระภาคตรสตอบวา บคคลใหอาหารชอวาใหก าลง ใหผาชอวาใหวรรณะ ใหยาน

พาหนะชอวาใหความสข ใหประทปโคมไฟชอวาใหจกษและ ผทใหทพกพาอาศยชอวาใหทกสงทกอยาง สวนผทพร าสอน

ธรรมชอวาใหอมฤตธรรม ฯ อนนสตรท ๓

[๑๓๙] เทวดากราบทลวา เทวดาและมนษยทงสองพวก ตางกพอใจอาหารดวยกนทงนน

เออ กผทไมพอใจอาหารชอวายกษโดยแท ฯ [๑๔๐] พ. ชนเหลาใดมใจผองใสแลว ใหอาหารนนดวยศรทธา อาหารนนแลยอมพะนอเขาทงในโลกนและโลกหนา เพราะ เหตนนบคคลพงน าความตระหนใหปราศจากไป พงขมความ

ตระหนซงเปนตวมลทนเสยใหทาน เพราะบญทงหลายเปนท

พงของเหลาสตวในโลกหนา ฯ เอกมลสตรท ๔

[๑๔๑] เทวดากราบทลวา บาดาล มรากอนเดยว มความวนสอง มมลทนสาม ม

เครองลาดหาเปนทะเล หมนไปไดสบสองดาน ฤาษขามพน

แลว ฯ อโนมยสตรท ๕

[๑๔๒] เทวดากราบทลวา ทานทงหลายเชญดพระพทธเจาพระองคนน ผมพระนามไม

ทราม ผทรงเหนประโยชนอนละเอยด ผใหซงปญญา ไมทรงของอยในอาลยคอกาม ตรสรธรรมทกอยาง ม

พระปรชาด ทรงกาวไปในทางอนประเสรฐ ผทรงแสวงคณ

อนใหญ ฯ อจฉราสตรท ๖

[๑๔๓] เทวดาทลถามวา ปาชฏชอโมหนะ อนหมนางอปสรประโคมแลว อนหม ปศาจสงอยแลว ท าไฉนจงจะหนไปได ฯ [๑๔๔] พระผมพระภาคตรสตอบวา ทางนนชอวาเปนทางตรง ทศนนชอวาไมมภย รถชอวาไมม

เสยงดง ประกอบดวยลอคอธรรม หรเปนฝาของรถนน

สตเปนเกราะกนของรถนน เรากลาวธรรมมสมมาทฏฐน าหนา วาเปนสารถ ยานชนดนมอยแกผใด จะเปนหญงหรอชาย กตาม เขา (ยอมไป) ในส านกพระนพพานดวยยาน

นแหละ ฯ วนโรปสตรท ๗

[๑๔๕] เทวดาทลถามวา ชนพวกไหนมบญ เจรญในกาลทกเมอทงกลางวนและกลาง- *คน ชนพวกไหนตงอยในธรรม สมบรณดวยศลเปนผ ไปสวรรค ฯ [๑๔๖] พระผมพระภาคตรสตอบวา ชนเหลาใดสรางอาราม (สวนไมดอกไมผล) ปลกหมไม

(ใชรมเงา) สรางสะพาน และชนเหลาใดใหโรงน าเปนทาน

และบอน าทงบานทพกอาศย ชนเหลานนยอมมบญ เจรญ

ในกาลทกเมอทงกลางวนและกลางคน ชนเหลานนตงอยใน

ธรรม สมบรณดวยศล เปนผไปสวรรค ฯ

เชตวนสตรท ๘

[๑๔๗] เทวดากราบทลวา กพระเชตวนมหาวหารนนน อนหมแหงทานผแสวงคณอย อาศยแลว อนพระพทธเจาผเปนพระธรรมราชาประทบอย แลว เปนแหลงทเกดปตของขาพระองค การงาน ๑ วชา ๑

ธรรม ๑ ศล ๑ ชวตอยางสง ๑ สตวทงหลายยอมบรสทธ

ดวยคณธรรม ๕ น หาบรสทธดวยโคตรหรอดวยทรพยไม ฯ เพราะเหตนนแหละ คนผฉลาด เมอเหนประโยชนของตน

ควรเลอกเฟนธรรมโดยอบายอนแยบคาย เพราะเมอเลอก เฟนเชนน ยอมหมดจดไดในธรรมเหลานน ฯ พระสารบตรรปเดยวเทานน (เปนผประเสรฐ) ดวยปญญา ศล และความสงบ ภกษใดเปนผถงซงฝง ภกษนนกม

ทานพระสารบตรนนเปนเยยม ฯ มจฉรสตรท ๙

[๑๔๘] เทวดาทลถามวา คนเหลาใดในโลกน เปนคนตระหน เหนยวแนน ดแตวาเขา ท าการกดขวางคนเหลาอนผใหอย ฯ วบากของคนพวกนนจะเปนเชนไร และสมปรายภพของเขา จะเปนเชนไร ฯ ขาพระองคมาเพอทลถามพระผมพระภาค ไฉนขาพระองคจง จะรความขอนน ฯ [๑๔๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา คนเหลาใดในโลกน เปนคนตระหน เหนยวแนน ดแตวาเขา ท าการกดขวางคนเหลาอนผใหอย ฯ คนเหลานนยอมเขาถงนรก ก าเนดสตวดรจฉาน หรอยมโลก ถาหากถงความเปนมนษย กเกดในสกลคนยากจน ซงจะหา ทอนผา อาหาร ความราเรงและความสนกสนานไดโดยยาก ฯ คนพาลเหลานนตองประสงคสงใดแตผอน เขายอมไมไดแม

สงนน สมความปรารถนา นนเปนผลในภพน และภพหนา กยงเปนทคตอกดวย ฯ [๑๕๐] เทวดาทลถามวา กขอนขาพระองคเขาใจชดอยางน (แต) จะทลถามขออน

กะพระโคดม ชนเหลาใดในโลกนไดความเปนมนษยแลว รถอยค า ปราศจากความตระหน เลอมใสในพระพทธเจา พระธรรมและพระสงฆ เปนผมความเคารพแรงกลา วบาก

ของชนเหลานนจะเปนเชนไร และสมปรายภพของเขาจะ

เปนเชนไร ขาพระองคมาเพอทลถามพระผมพระภาค ไฉน

ขาพระองคจงจะรความขอนน ฯ [๑๕๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา ชนเหลาใดในโลกนไดความเปนมนษยแลว รถอยค า ปราศ- *จากความตระหน เลอมใสในพระพทธเจา พระธรรมและ พระสงฆ เปนผมความเคารพแรงกลา ชนเหลานยอมปรากฏ

ในสวรรคอนเปนทอบต หากถงความเปนมนษย ยอมเกด ในสกลทมงคง ไดผาอาหารความราเรงและความสนกสนาน

โดยไมยาก พงมอ านาจแผไปในโภคทรพยทผอนหาสะสม

ไว บนเทงใจอย นนเปนวบากในภพน ทงภพหนากเปน

สคต ฯ ฆฏกรสตรท ๑๐ [๑๕๒] ฆฏกรพรหมกราบทลวา ภกษ ๗ รปผเขาถงพรหมโลกชอวาอวหา เปนผหลดพนแลว มราคะ โทสะสนแลว ขามเครองเกาะเกยวในโลกไดแลว ฯ พระผมพระภาคตรสถามวา กภกษเหลานนคอผใดบาง ผขามเครองของเปนบวงของมารท

ขามไดแสนยาก ละกายของมนษยแลวกาวลวงซงทพย- *โยคะ ฯ ฆฏกรพรหมกราบทลวา คอทานอปกะ ๑ ทานผลคณฑะ ๑ ทานปกกสาต ๑ รวม

เปน ๓ ทาน ทานภททยะ ๑ ทานขณฑเทวะ ๑ ทานพห-

*ทนต ๑ ทานสงคยะ ๑ (รวมเปน ๗ ทาน) ทานเหลานน

ลวนแตละกายของมนษย กาวลวงทพยโยคะไดแลว ฯ [๑๕๓] พระผมพระภาคตรสถามวา ทานเปนคนมความฉลาด กลาวสรรเสรญภกษเหลานน ผ ละบวงมารไดแลว ภกษเหลานนตรสรธรรมของใครเลา จง ตดเครองผกคอภพเสยได ฯ

[๑๕๔] ฆฏกรพรหมกราบทลวา ทานเหลานน ตรสรธรรมของผใดจงตดเครองผกคอภพเสยได

ผนนไมมอนไปจากพระผมพระภาค และธรรมนนไมมอนไป

จากค าสงสอนของพระองค ฯ นามและรปดบไมเหลอในธรรมใด ทานเหลานนไดรธรรมนน

ในพระศาสนาน จงตดเครองผกคอภพเสยได ฯ [๑๕๕] พระผมพระภาคตรสถามวา ทานกลาววาจาลกรไดยาก เขาใจใหดไดยาก ทานรธรรม

ของใคร จงกลาววาจาเชนนได ฯ [๑๕๖] ฆฏกรพรหมกราบทลวา เมอกอนขาพระองคเปนชางหมอ ท าหมออยในเวภฬงคชนบท

เปนผเลยงมารดาและบดา ไดเปนอบาสกของพระกสสป

พทธเจา เปนผเวนจากเมถนธรรม เปนผประพฤตพรหมจรรย ไมเกยวดวยอามส ไดเคยเปนคนรวมบานกบพระองค ทงได เคยเปนสหายของพระองคในกาลปางกอน ขาพระองครจก ภกษ ๗ รปเหลาน ผหลดพนแลว มราคะและโทสะสนแลว ผขามเครองของในโลกไดแลว ฯ

[๑๕๗] พระผมพระภาคตรสวา แนะนายชางหมอ ทานกลาวเรองอยางใด เรองนนไดเปน

จรงแลวอยางนนในกาลนน เมอกอนทานเคยเปนชางหมอ ท าหมออยในเวภฬงคชนบท เปนผเลยงมารดาและบดา เปน

อบาสกของพระกสสปพทธเจา เปนผเวนจากเมถนธรรม

เปนผประพฤตพรหมจรรย ไมเกยวดวยอามส ไดเปนคน

เคยรวมบานกนกบเรา ทงไดเคยเปนสหายของเราในปาง กอน ฯ พระสงคตกาจารยกลาววา สหายเกาทงสอง ผมตนอนอบรมแลว ทรงไวซงสรระมใน

ทสด ไดมาพบกนดวยอาการอยางน ฯ จบ อาทตตวรรค ท ๕

---------------

สตรทกลาวในอาทตตวรรคนน คอ อาทตตสตร กนททสตร อนนสตร เอกมลสตร อโนมยสตร อจฉรา

สตร วนโรปสตร เชตวนสตร มจฉรสตร ฆฏกรสตร ฉะนแล ฯ ---------------

ชราวรรคท ๖

ชราสตรท ๑

[๑๕๘] เทวดาทลถามวา อะไรหนอยงประโยชนใหส าเรจ จนกระทงชรา อะไรหนอ ตงมนแลวยงประโยชนใหส าเรจ อะไรหนอเปนรตนะของคน

ทงหลาย อะไรหนอโจรลกไปไดยาก ฯ [๑๕๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา ศลยงประโยชนใหส าเรจจนกระทงชรา ศรทธาตงมนแลวยง ประโยชนใหส าเรจ ปญญาเปนรตนะของคนทงหลาย บญ

อนโจรลกไปไดยาก ฯ อชรสาสตรท ๒

[๑๖๐] เทวดาทลถามวา อะไรหนอ เพราะไมช ารดจงยงประโยชนใหส าเรจ อะไรหนอ ด ารงมนแลว ยงประโยชนใหส าเรจ อะไรหนอเปนรตนะ ของชนทงหลาย อะไรหนอบคคลพงน าใหพนจากพวกโจร ได ฯ [๑๖๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา ศล เพราะไมช ารดจงยงประโยชนใหส าเรจ ศรทธา ด ารงมน

แลวยงประโยชนใหส าเรจ ปญญา เปนรตนะของคนทงหลาย บญ อนบคคลพงน าไปใหพนจากพวกโจรได ฯ

มตตสตรท ๓

[๑๖๒] เทวดาทลถามวา อะไรหนอเปนมตรของคนเดนทาง อะไรหนอเปนมตรใน

เรอนของตน อะไรเปนมตรของคนมธระเกดขน อะไรหนอ เปนมตรตดตามไปถงภพหนา ฯ

[๑๖๓] พระผมพระภาคตรสตอบวา พวกเกวยน พวกโคตางเปนมตรของคนเดนทาง มารดาเปน

มตรในเรอนของตน สหายเปนมตรของคนผมธระเกดขน

เนองๆ บญทตนท าเองเปนมตรตดตามไปถงภพหนา ฯ

วตถสตรท ๔

[๑๖๔] เทวดาทลถามวา อะไรหนอเปนทตงของมนษยทงหลาย อะไรหนอเปนสหาย อยางยงในโลกน เหลาสตวมชวตทอาศยแผนดน อาศย อะไรหนอเลยงชพ ฯ [๑๖๕] พระผมพระภาคตรสตอบวา บตรเปนทตงของมนษยทงหลาย ภรรยาเปนสหายอยางยง เหลาสตวมชวตทอาศยแผนดน อาศยฝนเลยงชพอย ฯ ปฐมชนสตรท ๕

[๑๖๖] เทวดาทลถามวา อะไรหนอยงคนใหเกด อะไรหนอของเขายอมวงพลาน

อะไรหนอเวยนวายไปยงสงสาร อะไรหนอเปนภยใหญ

ของเขา ฯ [๑๖๗] พระผมพระภาคตรสตอบวา ตณหายงคนใหเกด จตของเขายอมวงพลาน สตวเวยนวาย ไปยงสงสาร ทกขเปนภยใหญของเขา ฯ ทตยชนสตรท ๖

[๑๖๘] เทวดาทลถามวา อะไรหนอยงคนใหเกด อะไรหนอของเขายอมวงพลาน

อะไรหนอเวยนวายไปยงสงสาร สตวยอมไมหลดพนจาก อะไร ฯ [๑๖๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา ตณหายงคนใหเกด จตของเขายอมวงพลาน สตวเวยนวาย ไปยงสงสาร สตวยอมไมหลดพนจากทกข ฯ ตตยชนสตรท ๗

[๑๗๐] เทวดาทลถามวา อะไรหนอยงคนใหเกด อะไรหนอของเขายอมวงพลาน

อะไรหนอเวยนวายไปยงสงสาร อะไรหนอเปนทพ านกของ สตวนน ฯ

[๑๗๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา ตณหายงคนใหเกด จตของเขายอมวงพลาน สตวเวยนวาย ไปยงสงสาร กรรมเปนทพ านกของสตวนน ฯ อปปถสตรท ๘

[๑๗๒] เทวดาทลถามวา อะไรหนอบณฑตกลาววาเปนทางผด อะไรหนอสนไปตามคน

และวน อะไรหนอเปนมลทนของพรหมจรรย อะไรหนอ มใชน าแตเปนเครองช าระลาง ฯ [๑๗๓] พระผมพระภาคตรสตอบวา ราคะบณฑตกลาววาเปนทางผด วยสนไปตามคนและวน

หญงเปนมลทนของพรหมจรรย หมสตวนยอมตดอยในหญง น ตบะและพรหมจรรยนน มใชน าแตเปนเครองช าระลาง ฯ ทตยสตรท ๙

[๑๗๔] เทวดาทลถามวา อะไรหนอเปนเพอนของคน อะไรหนอยอมปกครองคนนน

และสตวยนดในอะไรจงพนจากทกขทงปวงได ฯ [๑๗๕] พระผมพระภาคตรสตอบวา ศรทธาเปนเพอนของคน ปญญายอมปกครองคนนน สตว ยนดในพระนพพานจงพนจากทกขทงปวงได ฯ กวสตรท ๑๐ [๑๗๖] เทวดาทลถามวา อะไรหนอเปนตนเหตของคาถา อะไรหนอเปนเครองปรากฏ

(พยญชนะ) ของคาถาเหลานน คาถาอาศยอะไรหนอ อะไร หนอเปนทอาศยของคาถา ฯ [๑๗๗] พระผมพระภาคตรสตอบวา ฉนทเปนตนเหตของคาถา อกขระเปนเครองปรากฏ (พยญ-

ชนะ) ของคาถา คาถาอาศยแลวซงชอ กวเปนทอาศย ของคาถา ฯ จบ ชราวรรค ท ๖

---------------

สตรทกลาวในชราวรรคนน คอ ชราสตร อชรสาสตร มตตสตร วตถสตร ชนสตร ๓ สตร อปปถสตร ทตยสตร กบกวสตร เตมวรรคพอด ฯ --------------

อนธวรรคท ๗

นามสตรท ๑

[๑๗๘] เทวดาทลถามวา อะไรหนอครอบง าสงทงปวง สงทงปวงทยงขนไปกวาสงอะไร ยอมไมม สงทงปวงเปนไปตามอ านาจของธรรมอนหนงคอ อะไร ฯ [๑๗๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา ชอยอมครอบง าสงทงปวง สงทงปวงทยงขนไปกวาชอไมม

สงทงปวงเปนไปตามอ านาจของธรรมอนหนงคอชอ ฯ จตตสตรท ๒

[๑๘๐] เทวดาทลถามวา โลกอนอะไรยอมน าไป อนอะไรหนอยอมเสอกไสไป โลก ทงหมดเปนไปตามอ านาจของธรรมอนหนงคออะไร ฯ [๑๘๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา โลกอนจตยอมน าไป อนจตยอมเสอกไสไป โลกทงหมด เปนไปตามอ านาจของธรรมอนหนงคอจต ฯ

ตณหาสตรท ๓

[๑๘๒] เทวดาทลถามวา โลกอนอะไรหนอยอมน าไป อนอะไรหนอยอมเสอกไสไป

โลกทงหมดเปนไปตามอ านาจของธรรมอนหนงคออะไร ฯ [๑๘๓] พระผมพระภาคตรสตอบวา โลกอนตณหายอมน าไป อนตณหายอมเสอกไสไป โลก ทงหมดเปนไปตามอ านาจของธรรมอนหนงคอตณหา ฯ สญโญชนสตรท ๔

[๑๘๔] เทวดาทลถามวา โลกมอะไรหนอเปนเครองประกอบไว อะไรหนอเปนเครอง

เทยวไปของโลกนน เพราะละขาดซงธรรมอะไรจงเรยกวา นพพาน ฯ [๑๘๕] พระผมพระภาคตรสตอบวา โลกมความเพลดเพลนเปนเครองประกอบไว วตกเปนเครอง เทยวไปของโลกนน เพราะละตณหาเสยไดขาด จงเรยกวา นพพาน ฯ พนธนสตรท ๕

[๑๘๖] เทวดาทลถามวา โลกมอะไรหนอเปนเครองผกไว อะไรหนอเปนเครองเทยว ไปของโลกนน เพราะละเสยไดซงอะไร จงตดเครองผก ไดหมด ฯ [๑๘๗] พระผมพระภาคตรสตอบวา โลกมความเพลดเพลนเปนเครองผกไว วตกเปนเครองเทยว ไปของโลกนน เพราะละตณหาเสยไดขาด จงตดเครองผก ไดหมด ฯ อพภาหตสตรท ๖

[๑๘๘] เทวดาทลถามวา โลกอนอะไรหนอก าจดแลว อนอะไรหนอลอมไวแลว อน

ลกศรคออะไรเสยบแลว อนอะไรเผาแลวในกาลทกเมอ ฯ

[๑๘๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา โลกอนมฤตยก าจดแลว อนชราลอมไวแลว อนลกศรคอ ตณหาเสยบแลว อนความอยากเผาใหรอนแลวในกาล ทกเมอ ฯ อฑฑตสตรท ๗

[๑๙๐] เทวดาทลถามวา โลกอนอะไรหนอดกไว อนอะไรหนอลอมไว โลกอนอะไร หนอปดไว โลกตงอยแลวในอะไร ฯ [๑๙๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา โลกอนตณหาดกไว อนชราลอมไว โลกอนมฤตยปดไว โลกตงอยแลวในทกข ฯ

ปหตสตรท ๘

[๑๙๒] เทวดาทลถามวา โลกอนอะไรหนอปดไว โลกตงอยแลวในอะไร โลกอน

อะไรหนอดกไว อนอะไรหนอลอมไว ฯ

[๑๙๓] พระผมพระภาคตรสตอบวา โลกอนมฤตยปดไว โลกตงอยแลวในทกข โลกอนตณหา ดกไว อนชราลอมไว ฯ

อจฉาสตรท ๙

[๑๙๔] เทวดาทลถามวา โลกอนอะไรผกไว เพราะก าจดอะไรเสยจงจะหลดพน

เพราะละอะไรไดขาด จงตดเครองผกไดทกอยาง ฯ [๑๙๕] พระผมพระภาคตรสตอบวา โลกอนความอยากผกไว เพราะก าจดความอยากเสยได จงหลดพน เพราะละความอยากไดขาด จงตดเครองผกได ทงหมด ฯ โลกสตรท ๑๐ [๑๙๖] เทวดาทลถามวา เมออะไรเกดขน โลกจงเกดขน โลกยอมชมเชยในอะไร โลกยดถอซงอะไร โลกยอมเดอดรอนเพราะอะไร ฯ [๑๙๗] พระผมพระภาคตรสตอบวา เมออายตนะ ๖ เกดขน โลกจงเกดขน โลกยอมท าความ

ชมเชยในอายตนะ ๖ โลกยดถออายตนะ ๖ นนแหละ โลกยอมเดอดรอนเพราะอายตนะ ๖ ฯ จบ อนธวรรค ท ๗

---------------

สตรทกลาวในอนธวรรคนน คอ นามสตร จตตสตร ตณหาสตร สญโญชนสตร พนธนสตร อพภาหตสตร อฑฑตสตร ปหตสตร อจฉาสตร กบโลกสตร รวมเปน ๑๐ ฯ ---------------

ฆตวาวรรคท ๘

ฆตวาสตรท ๑

[๑๙๘] เทวดานน ยน ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระ- *ผมพระภาคดวยคาถาวา ฆาอะไรหนอจงอยเปนสข ฆาอะไรหนอจงไมเศราโศก ขาแตพระโคดม พระองคชอบฆาอะไรซงเปนธรรมอนเดยว ฯ [๑๙๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา ฆาความโกรธเสยไดจงอยเปนสข ฆาความโกรธเสยจงไม

เศราโศก แนะ เทวดา พระอรยเจาทงหลาย สรรเสรญ

การฆาความโกรธ ซงมรากเปนพษ มยอดหวาน เพราะฆา ความโกรธนนเสยแลวยอมไมเศราโศก ฯ รถสตรท ๒

[๒๐๐] เทวดาทลถามวา อะไรหนอเปนสงาของรถ อะไรหนอเปนเครองปรากฏของไฟ

อะไรหนอเปนสงาของแวนแควน อะไรหนอเปนสงาของ สตร ฯ [๒๐๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา ธงเปนสงาของรถ ควนเปนเครองปรากฏของไฟ พระราชา เปนสงาของแวนแควน ภศดาเปนสงาของสตร ฯ วตตสตรท ๓

[๒๐๒] เทวดาทลถามวา อะไรหนอเปนทรพยเครองปลมใจอยางประเสรฐของคนใน

โลกน อะไรหนอทบคคลประพฤตดแลวน าความสขมาให

อะไรหนอเปนรสดกวาบรรดารสทงหลาย คนมชวตเปนอย อยางไร นกปราชญทงหลายกลาววามชวตประเสรฐ ฯ [๒๐๓] พระผมพระภาคตรสตอบวา ศรทธาเปนทรพยเครองปลมใจอยางประเสรฐของคนในโลกน

ธรรมทบคคลประพฤตดแลวน าความสขมาให ความจรง เทานนเปนรสทดยงกวารสทงหลาย คนทเปนอยดวยปญญา นกปราชญทงหลายกลาววามชวตประเสรฐ ฯ วฏฐสตรท ๔

[๒๐๔] เทวดาทลถามวา บรรดาสงทงอกขน สงอะไรหนอประเสรฐ บรรดาสงทตกไป

อะไรหนอประเสรฐ บรรดาสตวทเดนดวยเทา ใครเปนผ ประเสรฐ บรรดาชนผแถลงคารม ใครเปนผประเสรฐ ฯ

[๒๐๕] เทวดาผหนงแกวา บรรดาสงทงอกขน ขาวกลาเปนประเสรฐ บรรดาสงทตกไป

ฝนเปนประเสรฐ บรรดาสตวทเดนดวยเทา เหลาโคเปน

ประเสรฐ บรรดาชนผแถลงคารม บตรเปนประเสรฐ (เพราะ ไมกลาวรายใหมารดาบดา) ฯ [๒๐๖] พระผมพระภาคตรสตอบวา บรรดาสงทงอกขน ความรเปนประเสรฐ บรรดาสงทตกไป

อวชชาเปนประเสรฐ บรรดาสตวทเดนดวยเทา พระสงฆ เปนประเสรฐ บรรดาชนผแถลงคารม พระพทธเจาเปน

ประเสรฐ ฯ ภตสตรท ๕

[๒๐๗] เทวดาทลถามวา ประชมชนเปนอนมากในโลกน กลวอะไรหนอ มรรคาทดแท

พระพทธเจาตรสไวดวยเหตมใชนอย ขาแตพระโคดมผม

ปญญาดจแผนดน ขาพระองคขอถามถงเหตนน วาบคคล ตงอยในอะไรแลวไมพงกลวปรโลก ฯ [๒๐๘] พระผมพระภาคตรสตอบวา บคคลตงวาจาและใจไวโดยชอบ มไดท าบาปดวยกาย อย ครอบครองเรอนทมขาวและน ามาก เปนผมศรทธา เปนผ ออนโยน มปรกตเออเฟอเผอแผ ทราบถอยค า ผทตงอย ในธรรม ๔ อยางเหลาน ชอวาผด ารงในธรรม ไมตองกลว ปรโลก ฯ นชรตสตรท ๖

[๒๐๙] เทวดาทลถามวา อะไรหนอยอมทรดโทรม อะไรไมทรดโทรม อะไรหนอ ทานเรยกวาทางผด อะไรหนอเปนอนตรายแหงธรรม อะไร

หนอสนไปตามคนและวน อะไรหนอเปนมลทนของ พรหมจรรย อะไรไมใชน าแตเปนเครองช าระลาง ในโลก มชองกชองทจตไมตงอยได ขาพระองคมาเพอทลถามพระผ- มพระภาค ไฉนขาพระองคจะรความขอนนได ฯ [๒๑๐] พระผมพระภาคตรสตอบวา รปของสตวทงหลายยอมทรดโทรม นามและโคตรยอมไม

ทรดโทรม ราคะทานเรยกวาทางผด ความโลภเปนอนตราย ของธรรม วยสนไปตามคนและวน หญงเปนมลทนของ พรหมจรรย หมสตวนยอมของอยในหญงน ตบะและ พรหมจรรยทงสองนน มใชน าแตเปนเครองช าระลาง ในโลก มชองอย ๖ ชองทจตไมตงอยได คอความเกยจคราน ๑ ความ

ประมาท ๑ ความไมหมน ๑ ความไมส ารวม ๑ ความมก หลบ ๑ ความอางเลศไมท างาน ๑ พงเวนชองทง ๖ เหลานน

เสยโดยประการทงปวงเถด ฯ อสสรสตรท ๗

[๒๑๑] เทวดาทลถามวา อะไรหนอเปนใหญในโลก อะไรหนอเปนสงสดแหงภณฑะ ทงหลาย อะไรหนอเปนดงสนมศสตราในโลก อะไรหนอ เปนเสนยดในโลก ใครหนอน าของไปอยยอมถกหาม แต ใครน าไปกลบเปนทรก ใครหนอมาหาบอยๆ บณฑตยอม

ยนดตอนรบ ฯ [๒๑๒] พระผมพระภาคตรสตอบวา อ านาจเปนใหญในโลก หญงเปนสงสดแหงภณฑะทงหลาย ความโกรธเปนดงสนมศสตราในโลก พวกโจรเปนเสนยด

ในโลก โจรน าของไปอยยอมถกหาม แตสมณะน าไปกลบ

เปนทรก สมณะมาหาบอยๆ บณฑตยอมยนดตอนรบ ฯ กามสตรท ๘

[๒๑๓] เทวดาทลถามวา กลบตรผใครประโยชนไมควรใหสงอะไร คนไมควรสละ อะไร อะไรหนอทเปนสวนดงามควรปลอย แตทเปนสวน

ลามกไมควรปลอย ฯ [๒๑๔] พระผมพระภาคตรสตอบวา บรษไมพงใหซงตน ไมพงสละซงตน วาจาทดควรปลอย แตวาจาทลามกไมควรปลอย ปาเถยยสตรท ๙

[๒๑๕] เทวดาทลถามวา อะไรหนอยอมรวบรวมไวซงเสบยง อะไรหนอเปนทมานอน

แหงโภคทรพยทงหลาย อะไรหนอยอมเสอกไสนรชนไป

อะไรหนอละไดยากในโลก สตวเปนอนมากตดอยในอะไร เหมอนนกตดบวง ฯ [๒๑๖] พระผมพระภาคตรสตอบวา ศรทธายอมรวบรวมไวซงเสบยง ศร (คอมงขวญ) เปนท

มานอนแหงโภคทรพยทงหลาย ความอยากยอมเสอกไส

นรชนไป ความอยากละไดยากในโลก สตวเปนอนมากตด

อยในความอยาก เหมอนนกตดบวง ฯ ปชโชตสตรท ๑๐ [๒๑๗] เทวดาทลถามวา อะไรเปนแสงสวางในโลก อะไรหนอเปนธรรมเครองตนอย ในโลก อะไรหนอเปนสหายในการงานของผเปนอยดวย การงาน อะไรหนอเปนเครองสบตอชวตของเขา อะไรหนอ บคคลผเกยจครานบาง ไมเกยจครานบาง ยอมพะนอเลยง ดจมารดาเลยงดบตร เหลาสตวมชวตทอาศยแผนดนอาศย อะไรหนอเลยงชวต ฯ [๒๑๘] พระผมพระภาคตรสตอบวา ปญญาเปนแสงสวางในโลก สตเปนธรรมเครองตนอยในโลก ฝงโคเปนสหายในการงานของผเปนอยดวยการงาน ไถเปน

เครองตอชวตของเขา ฝนยอมเลยงบคคลผเกยจครานบาง ไมเกยจครานบาง เหมอนมารดาเลยงบตร เหลาสตวมชวต ทอาศยแผนดน อาศยฝนเลยงชวต ฯ อรณสตรท ๑๑

[๒๑๙] เทวดาทลถามวา คนพวกไหนหนอไมเปนขาศกในโลกน พรหมจรรยทอย จบแลวของชนพวกไหน ยอมไมเสอม คนพวกไหนก าหนด รความอยากไดในโลกน ความเปนไทยมแกคนพวกไหนทก เมอ มารดาบดาหรอพนองยอมไหวบคคลนน ผต งมนในศล คอ ใครหนอ พวกกษตรยยอมอภวาทใครหนอ ในธรรม

วนยน ผมชาตต า ฯ [๒๒๐] พระผมพระภาคตรสตอบวา สมณะทงหลายในธรรมวนยน ไมเปนขาศกในโลก พรหม-

จรรยทอยจบแลวของสมณะทงหลายยอมไมเสอม สมณะ ทงหลายยอมก าหนดรความอยากได ความเปนไทยยอมมแก สมณะทงหลายทกเมอ มารดาบดาหรอพนองยอมไหวบคคล นน ผต งมน (ในศล) คอสมณะ ถงพวกกษตรยกอภวาท

สมณะในธรรมวนยน ผมชาตต า ฯ จบ ฆตวาวรรค ท ๘

---------------

สตรทกลาวในฆตวาวรรคนน คอ ฆตวาสตร รถสตร วตตสตร วฏฐสตร ภตสตร นชรตสตร อสสร สตร กามสตร ปาเถยยสตร ปชโชตสตร และอรณสตร ฯ

จบ เทวตาสงยต ฯ -------------

เทวปตตสงยต วรรคท ๑

ปฐมกสสปสตรท ๑

[๒๒๑] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

ครงนน กสสปเทวบตร เมอราตรปฐมยามสนไปแลว มวรรณอนงาม

ยงนก ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาคแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง

กสสปเทวบตรยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา พระผมพระภาคทรงประกาศภกษไวแลว แตไมทรงประกาศค าสอนของภกษ ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรกสสปเทวบตร ถาอยางนนค าสอนนนจง แจมแจง ณ ทนเถด ฯ [๒๒๒] กสสปเทวบตร ไดกราบทลวา บคคลพงศกษาค าสภาษต การเขาไปนงใกลสมณะ การนงในทเรนลบแตผเดยว และการสงบระงบจต ฯ พระศาสดาไดทรงพอพระทย ฯ ล าดบนน กสสปเทวบตรทราบวา พระศาสดาทรงพอพระทย จงถวาย บงคมพระผมพระภาค ท าประทกษณแลวอนตรธานไปในทนนเอง ฯ ทตยกสสปสตรท ๒

[๒๒๓] ... อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ... กสสปเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดภาษตคาถาน ในส านก พระผมพระภาควา ภกษพงเปนผเพงพนจ มจตหลดพนแลว พงหวงธรรมอนไม

เปนทเกดขนแหงหฤทย อนง ภกษผมงตอพระอรหตนน พงรความเกดขน และ ความเสอมไปแหงโลก พงมใจด อนตณหาและทฐไมอง อาศยแลว ฯ มาฆสตรท ๓

[๒๒๔] ... อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนน มาฆเทวบตร เมอราตรปฐมยามสนไปแลว มวรรณอนงามยงนก ยง พระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาคแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๒๕] มาฆเทวบตรยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทล พระผมพระภาคดวยคาถาวา บคคลฆาอะไรส จงจะอยเปนสข ฆาอะไรส จงจะไมเศรา โศก ขาแตพระโคดม พระองคทรงพอพระทยการฆาธรรม

อะไร ซงเปนธรรมอนเดยว ฯ

[๒๒๖] พระผมพระภาคตรสตอบวา บคคลฆาความโกรธแลว ยอมอยเปนสข ฆาความโกรธแลว

ยอมไมเศราโศก ดกรทาววตรภ อรยะทงหลาย สรรเสรญ

การฆาความโกรธ ซงมรากเปนพษ มยอดหวาน เพราะวา บคคลฆาความโกรธนนแลวยอมไมเศราโศก ฯ มาคธสตรท ๔

[๒๒๗] มาคธเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดกราบทล พระผมพระภาคดวยคาถาวา แสงสวางในโลก มกอยาง ขาพระองคมาเพอทลถามพระ ผมพระภาคแลว ไฉนจะพงทราบขอนนได ฯ [๒๒๘] พระผมพระภาคตรสตอบวา แสงสวางในโลกม ๔ อยาง อยางท ๕ ไมมในโลกน

พระอาทตยสองสวางในกลางวน พระจนทรสองสวางใน

กลางคน สวนไฟสองสวางในทนนๆ ทงกลางวนและ กลางคน พระสมพทธเจาประเสรฐสดกวาแสงสวางทงหลาย แสงสวางนเปนยอดเยยม ฯ ทามลสตรท ๕

[๒๒๙] ... อารามแหงอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครง นน ทามลเทวบตร เมอราตรปฐมยามสนไปแลว มวรรณงามยงนก ยงพระวหาร เชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวกถวาย บงคมพระผมพระภาคแลว ไดยน ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๓๐] ทามลเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดภาษตคาถา น ในส านกพระผมพระภาควา พราหมณผไมเกยจคราน พงท าความเพยรน เขาไมปรารถนา ภพดวยเหตนน เพราะละกามไดขาดแลว ฯ [๒๓๑] พระผมพระภาคตรสวา ทามล กจไมมแกพราหมณ เพราะวา พราหมณท ากจเสรจ แลว บคคลยงไมไดทาจอดในแมน าทงหลาย เพยงใด เขา เปนสตวเกด ตองพยายาม ดวยตวทกอยาง เพยงนน กผนน

ไดทาเปนทจอดแลว ยนอยบนบก ไมตองพยายาม เพราะ วา เขาเปนผถงฝงแลว ฯ ดกรทามลเทวบตร นเปนขออปมาแหงพราหมณ ผมอาสวะ

สนแลว มปญญาเพงพนจ ฯ พราหมณนน ถงทสดแหงชาตและมรณะแลว ไมตองพยายาม

เพราะเปนผถงฝงแลว ฯ กามทสตรท ๖

[๒๓๒] กามทเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระผมพระภาค สมณธรรมท าไดโดยยาก ขาแต พระผมพระภาค สมณธรรมท าไดโดยยากยง ฯ พระผมพระภาคตรสวา ชนทงหลาย ผต งมนแลวดวยศลแหงพระเสขะ มตนตงมน

แลว ยอมกระท า แมซงสมณธรรมอนบคคลท าไดโดยยาก ความยนด ยอมน าสขมาใหแกบคคลผเขาถงแลวซงความ

เปนผไมมเรอน ฯ [๒๓๓] กามทเทวบตรกราบทลวา ขาแตพระผมพระภาค ขอทหาไดยาก น คอความสนโดษ ยนด ฯ พระผมพระภาคตรสวา ชนเหลาใด ยนดแลวในความสงบแหงจต ชนเหลาใด มใจ ยนดแลวในความอบรมจต ทงกลางวนและกลางคน ชน

เหลานน ยอมไดแมซงสงทไดโดยยาก ฯ [๒๓๔] กามทเทวบตรกราบทลวา ขาแตพระผมพระภาค ธรรมชาตท

ตงมนไดยากน คอจต ฯ พระผมพระภาคตรสวา ชนเหลาใด ยนดแลวในความสงบอนทรย ชนเหลานน

ยอมตงมน ซงจตทตงมนไดยาก ดกรกามทเทวบตร อรยะ ทงหลายเหลานนตดขายแหงมจจไปได ฯ [๒๓๕] กามทเทวบตรกราบทลวา ขาแตพระผมพระภาค ทางทไปได ยาก คอ ทางทไมเสมอ ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรกามทเทวบตร อรยะทงหลาย ยอมไปได แมในทางท

ไมเสมอ ทไปไดยาก ผมใชอรยะ ยอมเปนผบายศรษะลงเบองต า ตกไปในทาง

อนไมเสมอ ทางนนสม าเสมอส าหรบอรยะทงหลาย เพราะ อรยะทงหลาย เปนผสม าเสมอ ในทางอนไมเสมอ ฯ ปญจาลจณฑสตรท ๗

[๒๓๖] ปญจาลจณฑเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได ภาษตคาถาน ในส านกพระผมพระภาควา บคคลผมปญญามาก ไดประสบโอกาส ในทคบแคบหนอ ผใดไดรฌาน เปนผตน ผนนเปนผหลกออกไดอยางองอาจ เปนมน ฯ [๒๓๗] พระผมพระภาคตรสวา ชนเหลาใด แมอยในทคบแคบ แตไดเฉพาะแลวซงสต เพอการบรรลธรรม คอพระนพพาน ชนเหลานน ตงมน

ดแลว โดยชอบ ฯ ตายนสตรท ๘

[๒๓๘] ครงนน ตายนเทวบตรผเปนเจาลทธมาแตกอน เมอราตรปฐม

ยามสนไปแลว มวรรณอนงามยงนก ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไป

เฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวกถวายบงคมพระผมพระภาค แลวไดยน

อย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๓๙] ตายนเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดภาษตคาถา เหลาน ในส านกพระผมพระภาควา ทานจงพยายามตดกระแสตณหา จงบรรเทากามเสยเถด พราหมณ ฯ มนไมละกาม ยอมไมเขาถงความทจตแนวแนได ฯ ถาบคคลจะพงท าความเพยร พงท าความเพยรนนจรงๆ พง บากบนท าความเพยรนนใหมน เพราะวาการบรรพชาทปฏบต ยอหยอน ยงเรยรายโทษดจธล ฯ ความชวไมท าเสยเลยประเสรฐกวา ความชวยอมเผาผลาญ

ในภายหลง ฯ กกรรมใดท าแลว ไมเดอดรอนในภายหลง กรรมนนเปน

ความด ท าแลวประเสรฐกวา หญาคาอนบคคลจบไมด ยอม

บาดมอนนเองฉนใด ฯ

ความเปนสมณะ อนบคคลปฏบตไมด ยอมฉดเขาไปเพอ เกดในนรก ฉนนน ฯ กรรมอนยอหยอนอยางใดอยางหนง วตรอนใดทเศราหมอง และพรหมจรรยทนารงเกยจ ทงสามอยางนน ไมมผลมาก ฯ ตายนเทวบตร ครนไดกลาวดงนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาค ท า ประทกษณแลวอนตรธานไปในทนนเอง ฯ [๒๔๐] ครงนน โดยลวงราตรนนแลว พระผมพระภาคตรสเรยกภกษ

ทงหลายมาวา ดกรภกษทงหลาย เมอคนน เทวบตรนามวาตายนะ ผเปนเจาลทธ เชตวนทงสนใหสวางเขามาหาเราถงทอย ครนแลว กอภวาทเราแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ตายนเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดภาษต คาถาเหลานในส านกของเราวา ทานจงพยายามตดกระแสตณหา จงบรรเทากามเสยเถด พราหมณ

มนไมละกาม ยอมไมเขาถงความทจตแนวแนได ฯ ถาบคคลจะพงท าความเพยร พงท าความเพยรนนจรงๆ พง บากบนท าความเพยรนนใหมน เพราะวาการบรรพชาทปฏบต ยอหยอน ยงเรยรายโทษดจธล ฯ ความชว ไมท าเสยเลยประเสรฐกวา ความชวยอมเผาผลาญ

ในภายหลง ฯ กกรรมใดท าแลวไมเดอดรอนในภายหลง กรรมนนเปน

ความด ท าแลวประเสรฐกวา หญาคาอนบคคลจบไมด ยอม

บาดมอนนเอง ฉนใด ฯ ความเปนสมณะ อนบคคลปฏบตไมด ยอมฉดเขาไปเพอ เกดในนรก ฉนนน ฯ กรรมอนยอหยอนอยางใดอยางหนง วตรอนใดทเศราหมอง และพรหมจรรยทนารงเกยจ ทงสามอยางนน ไมมผลมาก ฯ ดกรภกษทงหลาย ตายนเทวบตรครนไดกลาวดงนแลว กอภวาทเรา ท าประทกษณแลวอนตรธานไปในทนนเอง ดกรภกษทงหลาย เธอทงหลาย จง ศกษา จงเลาเรยน จงทรงจ าตายนคาถาไว ดกรภกษทงหลาย ตายนคาถาประกอบ

ดวยประโยชน เปนเบองตนแหงพรหมจรรย ฯ

จนทมสตรท ๙

[๒๔๑] พระผมพระภาคประทบ ... เขตพระนครสาวตถ กโดยสมย นน จนทมเทวบตรถกอสรนทราหเขาจบแลว ครงนนจนทมเทวบตรระลกถงพระ ผมพระภาค ไดภาษตคาถานในเวลานนวา ขาแตพระพทธเจา ผแกลวกลา ขอความนอบนอมจงมแด พระองค พระองคเปนผหลดพนแลวในธรรมทงปวง ขาพระ- องคถงเฉพาะแลว ซงฐานะอนคบขน ขอพระองคจงเปนทพง แหงขาพระองคนน ฯ [๒๔๒] ล าดบนน พระผมพระภาค ทรงปรารภจนทมเทวบตรไดตรส

กะอสรนทราหดวยพระคาถาวา จนทมเทวบตร ถงตถาคตผเปนพระอรหนต วาเปนทพง ดกรราห ทานจงปลอยจนทมเทวบตร พระพทธเจาทงหลาย เปนผอนเคราะหแกโลก ฯ [๒๔๓] ล าดบนนอสรนทราห ปลอยจนทมเทวบตรแลว มรปอนกระ- *หดกระหอบ เขาไปหาอสรนทเวปจตตถงทอย ครนแลวกเปนผเศราสลด เกด ขนพอง ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๔๔] อสรนทเวปจตต ไดกลาวกะอสรนทราห ผยนอย ณ ทควร สวนขางหนง ดวยคาถาวา ดกรราห ท าไมหนอ ทานจงกระหดกระหอบปลอยพระจนทร เสย ท าไมหนอ ทานจงมรปสลด มายนกลวอย ฯ [๒๔๕] อสรนทราหกลาววา ขาพเจาถกขบดวยคาถาของพระพทธเจา หากขาพเจาไมพง ปลอยจนทมเทวบตร ศรษะของขาพเจาพงแตกเจดเสยง มชวตอย กไมพงไดรบความสข ฯ สรยสตรท ๑๐ [๒๔๖] กโดยสมยนน สรยเทวบตร ถกอสรนทราหเขาจบแลว ครง นน สรยเทวบตร ระลกถงพระผมพระภาค ไดกลาวคาถานในเวลานนวา ขาแตพระพทธเจา ผแกลวกลา ขอความนอบนอมจงมแด พระองค พระองคเปนผหลดพนแลวในธรรมทงปวง ขา- พระองคถงเฉพาะแลวซงฐานะอนคบขน ขอพระองคจงเปน

ทพงแหงขาพระองคนน ฯ [๒๔๗] ล าดบนน พระผมพระภาคทรงปรารภสรยเทวบตรไดตรสกะ- *อสรนทราหดวยพระคาถาวา สรยเทวบตร ถงตถาคตผเปนพระอรหนต วาเปนทพง ดกร ราห ทานจงปลอยสรยะ พระพทธเจาทงหลาย เปนผ อนเคราะหแกโลก สรยะใดเปนผสองแสง กระท าความสวาง ในทมดมด มสณฐานเปนวงกลม มเดชสง ดกรราห ทาน

อยากลนกนสรยะนน ผเทยวไปในอากาศ ดกรราห ทาน

จงปลอยสรยะ ผเปนบตรของเรา ฯ [๒๔๘] ล าดบนน อสรนทราห ปลอยสรยเทวบตรแลว มรปอน

กระหดกระหอบ เขาไปหาอสรนทเวปจตตถงทอย ครนแลวกเปนผเศราสลด เกด ขนพอง ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๔๙] อสรนทเวปจตต ไดกลาวกะอสรนทราห ผยนอย ณ ท

ควรสวนขางหนง ดวยคาถาวา ดกรราห ท าไมหนอ ทานจงกระหดกระหอบ ปลอยพระ- สรยะเสย ท าไมหนอ ทานจงมรปเศราสลด มายนกลวอย ฯ [๒๕๐] อสรนทราห กลาววา ขาพเจาถกขบดวยคาถาของพระพทธเจา ถาขาพเจาไมพง ปลอยพระสรยะ ศรษะของขาพเจาพงแตกเจดเสยง มชวต อย กไมพงไดรบความสข ฯ จบ วรรคท ๑

---------

รวมพระสตรในวรรคท ๑ น ม ๑๐ สตร คอ ปฐมกสสปสตรท ๑

ทตยกสสปสตรท ๒ มาฆสตรท ๓ มาคธสตรท ๔ ทามลสตรท ๕ กามทสตร ท ๖ ปญจาลจณฑสตรท ๗ ตายนสตรท ๘ จนทมสตรท ๙ และ สรยสตรท ๑๐ ฯ ---------

อนาถปณฑกวรรคท ๒

จนทมสสตรท ๑

[๒๕๑] พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนน จนทมสเทวบตร เมอปฐม

ยามสนไปแลว มวรรณงามยงนก ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝา พระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวกถวายบงคมพระผมพระภาค แลวไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๕๒] จนทมสเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กลาวคาถาน ในส านกพระผมพระภาควา กชนเหลาใด เขาถงฌาน มจตเปนสมาธ มปญญา มสต ชนเหลานน จกถงความสวสด ประดจเนอในชวากเขา ไร รนยง ฉะนน ฯ [๒๕๓] พระผมพระภาคตรสวา กชนเหลาใด เขาถงฌาน ไมประมาท ละกเลสได ชน

เหลานน จกถงฝงประดจปลา ท าลายขายไดแลว ฉะนน ฯ เวณฑสตรท ๒

[๒๕๔] เวณฑเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาว คาถาน ในส านกพระผมพระภาควา ชนเหลาใด นงใกลพระสคต ประกอบตนในศาสนาของ พระโคดม ไมประมาทแลว ศกษาตามอย ชนเหลานน

ถงความสขแลวหนอ ฯ [๒๕๕] พระผมพระภาคตรสวา ชนเหลาใด เปนผเพงพนจ ศกษาตามในขอสงสอน อนเรา กลาวไวแลว ชนเหลานน ไมประมาทอยในกาล ไมพงไปส

อ านาจแหงมจจ ฯ ทฆลฏฐสตรท ๓

[๒๕๖] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน อนเปนท

ใหเหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห ครงนน ทฆลฏฐเทวบตร เมอ ราตรปฐมยามสนไปแลว มวรรณอนงามยงนก ยงพระวหารเวฬวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาคแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๕๗] ทฆลฏฐเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาว

คาถาน ในส านกพระผมพระภาควา ภกษพงเปนผมปกตเพงพนจ มจตหลดพนแลว พงหวง ความไมเกดขนแหงหทย รความเกดขนและความเสอมไป

แหงโลกแลว มใจด อนตณหาและทฐไมองอาศยแลว ม

คณขอนนเปนอานสงส ฯ นนทนสตรท ๔

[๒๕๘] นนทนเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ขาแตพระโคดม ผมพระปญญากวางขวาง ขาพระองคขอทลถาม

พระองคถงญาณทสสนะ อนไมเวยนกลบแหงพระผมพระภาค บณฑตทงหลายเรยกบคคลชนดไรวา เปนผมศล เรยก บคคลชนดไรวา เปนผมปญญา บคคลชนดไรลวงทกข อยได เทวดาทงหลาย บชาบคคลชนดไร ฯ [๒๕๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา บคคลใด มศล มปญญา มตนอบรมแลว มจตตงมน

ยนดในฌาน มสต เขาปราศจากความโศกทงหมด ละไดขาด มอาสวะสนแลว ทรงไวซงรางกายมในทสด บณฑตทงหลาย เรยกบคคลชนดนนวา เปนผมศล เรยกบคคลชนดนนวา เปนผมปญญา บคคลชนดนนลวงทกขอยได เทวดาทงหลาย บชาบคคลชนดนน ฯ จนทนสตรท ๕

[๒๖๐] จนทนเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา บคคลผไมเกยจครานทงกลางคนและกลางวน จะขามโอฆะ ไดอยางไรส ใครจะไมจมในหวงน าลก อนไมมทพงพง ไมมทยดเหนยว ฯ [๒๖๑] พระผมพระภาคตรสวา บคคลผสมบรณดวยศล ในกาลทกเมอ มปญญา มใจ ตงมนดแลว ปรารภความเพยร มตนสงไปแลว ยอมขาม

โอฆะทขามไดยาก เขาเวนขาดแลวจากกามสญญา ลวงรป

สญโญชนได มภพเปนทเพลดเพลนสนไปแลว ยอมไมจม

ในหวงน าลก ฯ วาสทตตสตรท ๖

[๒๖๒] วาสทตตเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กลาวคาถานในส านกพระผมพระภาควา ภกษพงมสตเพอละกามราคะ งดเวนเสย ประดจบคคลถก แทงดวยหอก ประดจบคคลถกไฟไหมศรษะอย ฯ [๒๖๓] พระผมพระภาคตรสวา ภกษพงมสตเพอการละสกกายทฏฐ งดเวนเสย ประดจ บคคลถกแทงดวยหอก ประดจบคคลถกไฟไหมศรษะอย ฯ สพรหมสตรท ๗

[๒๖๔] สพรหมเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา จตนสะดงอยเปนนตย ใจนหวาดเสยวอยเปนนตย ถาเมอ กจทงหลายยงไมเกดขน หรอเกดขนแลวกตาม ถาความ

ไมสะดงกลวมอย ขาพระองคทลถามแลว ขอจงตรสบอก ขอนนแกขาพระองค ฯ [๒๖๕] พระผมพระภาคตรสวา นอกจากปญญาและความเพยร นอกจากความส ารวมอนทรย นอกจากความสละวางโดยประการทงปวง เรายงไมเหนความ

สวสดแหงสตวทงหลาย ฯ สพรหมเทวบตรไดกลาวดงนแลว ฯลฯ กอนตรธานไปในทนนเอง ฯ กกธสตรท ๘

[๒๖๖] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระอญชนวน สถาน

พระราชทานอภยแกเนอ เขตเมองสาเกต ครงนน กกธเทวบตร เมอราตร ปฐมยามสนไปแลว มวรรณงามยงนก ยงอญชนวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝา พระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาคแลว ได ยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๖๗] กกธเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทล

พระผมพระภาควา ขาแตพระสมณะ พระองคทรงยนดอยหรอ ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรผมอาย เราไดอะไรจงจะยนด ฯ กกธเทวบตรกราบทลวา ขาแตพระสมณะ ถาอยางนนพระองคทรง เศราโศกอยหรอ ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรผมอาย เราเสอมอะไรจงจะเศราโศก ฯ กกธเทวบตรกราบทลวา ขาแตพระสมณะ ถาอยางนนพระองคไมทรง ยนดเลย ไมทรงเศราโศกเลยหรอ ฯ พระผมพระภาคตรสวา เปนเชนนนผมอาย ฯ [๒๖๘] กกธเทวบตร กราบทลวา ขาแตภกษ พระองคไมมทกขบางหรอ ความเพลดเพลน

ไมมบางหรอ ความเบอหนายไมครอบง าพระองคผประทบนง แตพระองคเดยวบางหรอ ฯ [๒๖๙] พระผมพระภาคตรสวา ดกรทานผอนคนบชา เราไมมทกขเลย และความเพลดเพลน

กไมม อนง ความเบอหนาย กไมครอบง าเราผนงแต ผเดยว ฯ

[๒๗๐] กกธเทวบตรกราบทลวา ขาแตภกษ ท าไมพระองคจงไมมทกข ท าไมความเพลดเพลน

จงไมม ท าไมความเบอหนาย จงไมครอบง าพระองคผนง แตผเดยว ฯ [๒๗๑] พระผมพระภาคตรสวา ผมทกขนนแหละ จงมความเพลดเพลน ผมความเพลดเพลน

นนแหละ จงมทกข ภกษยอมเปนผไมมความเพลดเพลน

ไมมทกข ทานจงรอยางนเถด ผมอาย ฯ [๒๗๒] กกธเทวบตรกราบทลวา นานหนอ ขาพระองคจงพบเหนภกษ ผเปนพราหมณ

ดบรอบแลว ไมมความเพลดเพลน ไมมทกข ขามพน

เครองของในโลกแลว ฯ อตตรสตรท ๙

[๒๗๓] ราชคฤหนทาน ฯ อตตรเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขาง

หนงแลว ไดกลาวคาถาน ในส านกพระผมพระภาควา ชวตมอายนอย ถกชราตอนเขาไป ชวตทถกชราตอนเขาไป

แลว ยอมไมมทตานทาน บคคลเหนภยในมรณะนแลว พงท าบญอนจะน าความสขมาให ฯ

[๒๗๔] พระผมพระภาคตรสวา ชวตมอายนอย ถกชราตอนเขาไป ชวตทถกชราตอนเขาไป

แลว ยอมไมมทตานทาน ผเหนภยในความตายน พงละ โลกามสเสย มงตอสนต ฯ อนาถปณฑกสตรท ๑๐ [๒๗๕] อนาถบณฑกเทวบตร ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กลาวคาถาเหลาน ในส านกพระผมพระภาควา กพระเชตวนนนน อนหมแหงทานผแสวงคณพ านกอย พระธรรมราชากประทบอยแลว เปนทใหเกดปตแกขา พระองค ฯ สตวทงหลาย ยอมบรสทธดวยสวน ๕ น คอ กรรม

วชชา ธรรม ศล และชวตอนอดม หาใชบรสทธดวยโคตร หรอทรพยไม ฯ เพราะเหตนนแหละ บรษผเปนบณฑต เมอเลงเหนประโยชน

ของตน พงเลอกเฟนธรรมโดยแยบคายอยางน จงจะบรสทธ ในธรรมนน พระสารบตรรปเดยวเทานน เปนผประเสรฐ ดวยปญญา ศล และธรรมเครองสงบระงบ ภกษใดเปนผ ถงซงฝง ภกษนนกมทานพระสารบตรนนเปนอยางเยยม ฯ อนาถบณฑกเทวบตร ครนไดกลาวดงนแลว กถวายบงคมพระผม-

*พระภาค ท าประทกษณแลวอนตรธานไปในทนนเอง ฯ [๒๗๖] ล าดบนน พระผมพระภาค เมอลวงราตรนนแลว จงตรส

เรยกภกษทงหลายมาวา ดกรภกษทงหลาย เมอคนนเทวบตรองคหนง เมอราตร ปฐมยามสนไปแลว มวรรณงามยงนก ยงวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขามาหา เราถงทอย ครนแลว กอภวาทเราแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง เทวบตรนน ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาวคาถาเหลานในส านก เราวา

กพระเชตวนนนน อนหมแหงทานผแสวงคณพ านกอย พระธรรมราชากประทบอยแลว เปนทใหเกดปตแกขา พระองค ฯ สตวทงหลายยอมบรสทธดวยสวน ๕ น คอ กรรม วชชา ธรรม ศล และชวตอนอดม หาใชบรสทธดวยโคตรหรอ ทรพยไม ฯ เพราะเหตนนแหละ บรษผเปนบณฑต เมอเลงเหนประโยชน

ของตน พงเลอกเฟนธรรมโดยแยบคายอยางน จงจะบรสทธ ในธรรมนน พระสารบตรรปเดยวเทานน เปนผประเสรฐ ดวยปญญา ศล และธรรมเครองสงบระงบ ภกษใดเปนผ ถงซงฝง ภกษนนกมทานพระสารบตรนนเปนอยางเยยม ฯ ดกรภกษทงหลาย เทวบตรนนครนไดกลาวดงนแลว กอภวาทเรา ท า ประทกษณแลว อนตรธานไปในทนนเอง ฯ [๒๗๗] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว ทานพระอานนทไดกราบ-

*ทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ กเทวบตรนนเหนจะเปนอนาถบณฑก เทวบตรแน อนาถบณฑกคฤหบดไดเลอมใสยงนกในทานพระสารบตร ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรอานนท ถกละๆ ดกรอานนท ขอทจะพง ถงดวยการนกคดมประมาณเพยงใดนน เธอถงแลว ดกรอานนท กเทวบตรนน

คอ อนาถบณฑกเทวบตร ฯ จบ อนาถบณฑกวรรคท ๒

-------------------

รวมพระสตรในอนาถบณฑกวรรคท ๒ นม ๑๐ สตร คอ จนทมสสตร ท ๑ เวณฑสตรท ๒ ทฆลฏฐสตรท ๓ นนทนสตรท ๔ จนทนสตรท ๕

วาสทตตสตรท ๖ สพรหมสตรท ๗ กกธสตรท ๘ อตตรสตรท ๙ และ อนาถบณฑกสตรท ๑๐ ฯ -----------------

นานาตตถยวรรคท ๓

สวสตรท ๑

[๒๗๘] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ

ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนน เมอปฐมยามลวงแลว สวเทวบตร มวรรณะงามยงนก ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝา พระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว จงถวายอภวาทพระผมพระภาคแลวไดยน

อย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๒๗๙] สวเทพบตร ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาว คาถาเหลาน ในส านกพระผมพระภาควา บคคลควรสมาคมกบพวกสตบรษเทานน ควรท าความ

สนทสนมกบพวกสตบรษ บคคลรทวถงพระสทธรรมของ พวกสตบรษแลว เปนผประเสรฐ ไมเปนผตกต า บคคล ควรสมาคมกบพวกสตบรษเทานน ควรท าความสนทสนม

กบพวกสตบรษ บคคลรทวถงพระสทธรรมของพวกสตบรษ

แลว ยอมไดปญญา ไมคลาดเปนอยางอน บคคลควร สมาคมกบพวกสตบรษเทานน ควรท าความสนทสนมกบ

พวกสตบรษ บคคลรทวถงพระสทธรรมของพวกสตบรษ

แลว ยอมไมเศราโศกในทามกลางแหงความเศราโศก บคคลควรสมาคมกบพวกสตบรษเทานน ควรท าความสนท

สนมกบพวกสตบรษ บคคลรทวถงพระสทธรรมของพวก สตบรษแลวยอม รงโรจนในทามกลางหมญาต บคคลควร สมาคมกบพวกสตบรษเทานน ควรท าความสนทสนมกบพวก สตบรษ เหลาสตวรทวถงพระสทธรรมของพวกสตบรษแลว ยอมถงสคต บคคลควรสมาคมกบพวกสตบรษเทานน ควรท า ความสนทสนมกบพวกสตบรษ เหลาสตวรทวถงพระ สทธรรมของพวกสตบรษแลว ยอมยนยงตลอดไป ฯ [๒๘๐] ล าดบนน พระผมพระภาคไดตรสตอบสวเทวบตรดวยพระ คาถาวา บคคลควรสมาคมกบพวกสตบรษเทานน ควรท าความสนท

สนมกบพวกสตบรษ บคคลรทวถงสทธรรมของพวกสตบรษ

แลว ยอมพนจากทกขทงปวง ฯ เขมสตรท ๒

[๒๘๑] เขมเทพบตร ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดกลาว

คาถาเหลาน ในส านกพระผมพระภาควา คนพาลผมปญญาทราม ยอมประพฤตกบตนเองดงศตร ยอม

ท ากรรมลามกอนอ านวยผลเผดรอน บคคลท ากรรมใดแลว ยอมเดอดรอนภายหลง มหนานองดวยน าตารองไหอย เสวย ผลแหงกรรมใด กรรมนนท าแลวไมดเลย บคคลท ากรรมใด แลว ไมเดอดรอนในภายหลง มหวใจแชมชนเบกบานเสวย ผลแหงกรรมใด กรรมนนท าแลวเปนการด บคคลรกรรมใดวา เปนประโยชนแกตน ควรรบลงมอกระท ากรรมนนทเดยว อยา พยายามเปนนกปราชญเจาความคด ดวยความคดอยางพอคา เกวยน พอคาเกวยนละหนทางสายใหญทเรยบรอยสม าเสมอ เสย แวะไปสทางทขรขระ เพลากหกสะบนซบเซา ฉนใด บคคลละทงธรรม หนไปประพฤตตามอธรรม กฉนนน เปน

คนเขลาเบาปญญา ด าเนนไปสทางมฤตยซบเซาอย เหมอน

พอคาเกวยนมเพลาเกวยนหกแลว ฉะนน ฯ เสรสตรท ๓

[๒๘๒] เสรเทพบตร ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดกลาว คาถาทลถวายพระผมพระภาควา เทวดาและมนษยทงสองพวก ตางกพอใจอาหารดวยกนทง นน เออ กผทไมพอใจอาหารชอวายกษโดยแท ฯ [๒๘๓] พระผมพระภาคไดตรสตอบเสรเทพบตร ดวยพระคาถาวา ชนเหลาใดมใจผองใส ใหขาวและน าดวยศรทธา ขาวและ น านนแล ยอมพะนอเขาทงในโลกนและโลกหนา เพราะ เหตนน สมควรเปลองความเหนยวแนนเสย ครอบง า มลทนของใจเสย พงใหทาน บญเทานนยอมเปนทพงของ เหลาสตวในโลกหนา ฯ [๒๘๔] ส. นาอศจรรยพระเจาขา ไมเคยมมา พระเจาขา พระด ารสน

พระผมพระภาคตรสแจมแจงแลว ชนเหลาใดมใจผองใส ใหขาวและน าดวยศรทธา ขาวและ น านนแล ยอมพะนอเขาทงในโลกนและโลกหนา เพราะ เหตนน สมควรเปลองความเหนยวแนนเสย ครอบง า

มลทนของใจเสย พงใหทาน บญเทานนเปนทพงของเหลา สตวในโลกหนา ฯ [๒๘๕] ขาแตพระองคผเจรญ เรองเคยมมาแลว หมอมฉนไดเปน

พระเจาแผนดน มนามวาเสร เปนทายก เปนทานบด เปนผกลาวชมการใหทาน

ทประตทง ๔ ดาน หมอมฉนไดใหทานแกสมณพราหมณ คนก าพรา คนเดน

ทางไกล วณพกและยาจกทงหลาย ครนตอมา พวกฝายในพากนเขาไปหาหมอม

ฉน ไดพดปรารภขนวา พระองคทรงบ าเพญทาน แตพวกหมอมฉนไมไดให

ทาน เปนการชอบทพวกหมอมฉนจะไดอาศยใตฝาละอองธลพระบาทใหทาน

กระท าบญบาง หมอมฉนจงคดเหนวา เราเองกเปนทายก เปนทานบด เปนผกลาว ชมการใหทาน เมอมผพดวา พวกหมอมฉนจะใหทาน เราจะวาอะไร แลวจงมอบ

ประตดานแรกใหแกพวกฝายในไป เขาพากนใหทานในทนน ทานของหมอมฉนก ลดไป ขาแตพระองคผเจรญ ครนตอมา พวกกษตรยพระราชวงศพากนเขาไปหา หมอมฉน ไดพดปรารภขนวา พระองคทรงบ าเพญทาน พวกฝายในกบ าเพญทาน แต พวกขาพระพทธเจาไมไดใหทาน เปนการชอบทพวกขาพระพทธเจาจะไดอาศยใต ฝาละอองธลพระบาทกระท าบญบาง หมอมฉนกคดเหนวา เราเองกเปนทายก เปน

ทานบด เปนผกลาวชมการใหทาน เมอมผพดวา พวกขาพระพทธเจาจะใหทานเราจะ วาอะไร แลวจงมอบประตดานทสองใหแกพวกกษตรยพระราชวงศไป พวกกษตรย พระราชวงศตางกพากนใหทานในทนน ทานของหมอมฉนกลดไป ขาแตพระองคผ เจรญ ครนตอมา พวกพลกาย (ขาราชการฝายทหาร) เขาไปหาหมอมฉนไดพดปรารภ

ขนวา พระองคกทรงบ าเพญพระราชกศล พวกฝายในกทรงบ าเพญพระกศล พวกกษตรยพระราชวงศกทรงบ าเพญพระกศล พวกขาพระพทธเจามไดใหทาน

เปนการชอบทพวกขาพระพทธเจาจะไดอาศยใตฝาละอองธลพระบาทใหทานกระท า บญบาง หมอมฉนจงคดเหนวา เราเองกเปนทายกเปนทานบด เปนผ กลาวชมการใหทาน เมอมผพดวา พวกขาพระพทธเจาจะใหทาน เราจะวาอะไร แลวจงมอบประตดานทสามใหพวกพลกายไป เขากพากนใหทานใน ทนน ทาน

ของหมอมฉนกลดไป ขาแตพระองคผเจรญ ครนตอมา มพวกพราหมณ

คฤหบด (ขาราชการฝายพลเรอน) เขาไปหาหมอมฉนไดพดปรารภขนวา พระองค กทรงบ าเพญพระราชกศล พวกฝายในกทรงบ าเพญพระกศล พวกกษตรยพระราช-

*วงศกทรงบ าเพญพระกศล พวกขาราชการฝายทหารกใหทาน แตพวกขาพระพทธเจา ไมไดใหทาน เปนการชอบทพวกขาพระพทธเจาจะไดอาศยใตฝาละอองธลพระบาท

ใหทานกระท าบญบาง หมอมฉนจงคดเหนวา เราเองกเปนทายก เปนทานบด เปน

ผกลาวชมการใหทาน เมอมผพดวา พวกขาพระพทธเจาจะใหทาน เราจะวา อะไร แลวจงมอบประตดานทสใหพวกพราหมณคฤหบดไป เขาตางกพากน

ใหทานในทนน ทานของหมอมฉนกลดไป ขาแตพระองคผเจรญ พวกเจาหนาท

ทงหลายตางพากนเขาไปหาหมอมฉน ไดทลสนองขนวา บดนพระองคจะไมทรง บ าเพญทานในทไหนๆ อกหรอ เมอเขาทลอยางน หมอมฉนจงกลาวตอบไปวา ทานทงหลาย ถาอยางนน ในทองถนชนบทนอกๆ ออกไป มรายไดใดๆ

เกดขน พวกทานจงรวบรวมสงเขาไปในเมอง (เขาทองพระคลง) เสยกงหนง อกกงหนงพวกทานจงใหทานแกสมณพราหมณ คนก าพรา คนเดนทางไกล วณพกและยาจกทงหลายในชนบทนนเถด (เปนเชนดงกราบบงคมทลถวายนแหละ พระเจาขา) หมอมฉนจงยงไมถงทสดแหงบญทไดบ าเพญไว แหงกศลทได กอสรางไวตลอดกาลนานอยางน โดยทจะมาค านงถงวา เทานเปนบญพอแลว เทานเปนผลของบญพอแลว หรอเทานทเราพงตงอยในสามคคธรรม (คอพรอม

เพรยงรวมท าบญกบเขาพอแลว) ฯ [๒๘๖] นาอศจรรย พระเจาขา ไมเคยมมา พระเจาขา พระด ารสน

พระผมพระภาคตรสแจมแจงแลว ชนเหลาใดมใจผองใส ใหขาวและน าดวยศรทธา ขาวและ น านนแล ยอมพะนอเขาทงในโลกนและโลกหนา เพราะ เหตนน สมควรเปลองความเหนยวแนนเสย ครอบง า มลทนของใจเสย พงใหทาน บญเทานนยอมเปนทพงของ เหลาสตวในโลกหนา ฯ ฆฏการสตรท ๔

[๒๘๗] ฆฏการเทพบตร ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กลาวคาถานในส านกพระผมพระภาควา ภกษ ๗ รป ผเขาถงพรหมโลกชอวาอวหาเปนผหลดพนแลว สนราคะ โทสะแลว ขามพนเครองของตางๆ ในโลกเสย ไดแลว ฯ พระผมพระภาคตรสถามวา กภกษเหลานน คอใครบางผขามพนเครองของเปนบวงมาร อนแสนยากทใครๆ จะขามพนได ละกายของมนษยแลว

กาวลวงเครองประกอบอนเปนทพย ฯ ฆฏการเทพบตรกราบทลวา คอ ทานอปกะ ๑ ทานผลคณฑะ ๑ ทานปกกสาต ๑ รวม

เปน ๓ ทาน ทานภททยะ ๑ ทานขณฑเทวะ ๑ ทาน

พาหรคค ๑ ทานลงคยะ ๑ (รวมเปน ๗ ทาน) ทานเหลา นนลวนแตละกายของมนษย กาวลวงเครองประกอบอนเปน

ทพยไดแลว ฯ [๒๘๘] พระผมพระภาคตรสถามวา ทานเปนคนมความฉลาด กลาวสรรเสรญภกษเหลานน ผ ละบวงมารไดแลว ภกษเหลานนรทวถงธรรมของใคร จงได ตดเครองผกคอภพเสยได ฯ

[๒๘๙] ฆ. ทานเหลานนรทวถงธรรมของผใดจงตดเครองผกคอ ภพเสยได ผนนนอกจากพระผมพระภาค และธรรมนนนอก จากพระศาสนาของพระองคแลวเปนไมม ฯ นามและรปดบไมเหลอในธรรมใด ทานเหลานนไดรธรรม

นนในพระศาสนาน จงตดเครองผกคอภพได ฯ [๒๙๐] พ. ทานกลาววาจาลก รไดยาก เขาใจใหดไดยาก ทานรทวถงธรรมของใคร จงกลาววาจาเชนนได ฯ [๒๙๑] ฆ. ครงกอนขาพเจาเปนชางหมอ ท าหมออยใน

เวภฬงคชนบท เปนผเลยงดมารดาบดา เปนอบาสกของ พระกสสปพทธเจา เวนขาดจากเมถนธรรม ประพฤต พรหมจรรย ไมมอามส ไดเคยเปนคนรวมบานกบพระองค ทงเคยไดเปนสหายของพระองคในปางกอน ขาพเจารจกภกษ

ทง ๗ รปเหลาน ผหลดพนแลว สนราคะ โทสะแลว ขามพนเครองของตางๆ ในโลกไดแลว ฯ [๒๙๒] พ. แน นายชางหมอ ทานพดอยางใดกไดเปนจรงแลว อยางนนในกาลนน ครงกอนทานเปนชางหมอ ท าหมออย ในเวภฬงคชนบท เปนผเลยงดมารดาบดา เปนอบาสกของ พระกสสปพทธเจา งดเวนจากเมถนธรรม ประพฤตพรหม-

จรรย ไมมอามส ไดเปนคนเคยรวมบานกนกบเรา ทงไดเคย

เปนสหายของเราในปางกอน ฯ พระสงคตกาจารยกลาววา สหายเกาทงสอง ผมตนอนอบรมแลว ทรงไวซงสรระม

ในทสด ไดมาพบกนดวยอาการอยางน ฯ ชนตสตรท ๕

[๒๙๓] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง ภกษเปนจ านวนมากอยในกฎอนตงอยในปาขางเขาหมวนต แควนโกศล เปนผฟงซาน เยอหยง โอนเอน ปากกลา วาจาสามหาว มสต ฟนเฟอน ขาดสมปชญญะ ไมมนคง มจตคดนอกทาง ประพฤตเยยงคฤหสถ ฯ [๒๙๔] วนหนงเปนวนอโบสก ๑๕ ค า ชนตเทพบตรเขาไปหาพวกภกษ

เหลานนถงทอย ครนแลวจงไดกลาวกะภกษเหลานนดวยคาถาทงหลายวา ครงกอน พวกภกษผเปนสาวกพระโคดมเปนอยงาย (เลยง งาย) ไมเปนผมกไดแสวงหาบณฑบาต ไมมกไดทนอน

ทนง ฯ ทานรวาสงทงปวงในโลกเปนของไมเทยง กระท าทสดแหง ทกขได ฯ สวนทานเหลาน ท าตนใหเปนคนเลยงยากเหมอนชาวบานท

โกงเขากน กนๆ แลวกนอน เทยวประจบไปในเรอนของ คนอน ฯ ขาพเจาขอท าอญชลตอทาน ขอพดกะทานบางพวกในทนวา พวกทานถกเขาทอดทงหมดทพง เปนเหมอนเปรต ฯ ทขาพเจากลาวนหมายเอาบคคลจ าพวกทประมาทอย สวน

ทานพวกใดไมประมาทอย ขาพเจาขอนมสการทานพวกนน ฯ โรหตสสสตรท ๖

[๒๙๕] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ครงนนแล เมอปฐมยามลวงไปแลว โรหตสสเทวบตรมวรรณงามยงนก ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว จงถวายอภวาทพระผมพระภาคแลว ไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ โรหตสสเทพบตรยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกราบทล

พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ บคคลสถตอย ณ ทใดหนอ จงจะไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอปบต ขาแตพระองคผเจรญ อนบคคลจะอาจบางหรอไม

เพอทจะร เพอทจะเหน หรอเพอทจะบรรลทสดโลกไดดวยการเดนทาง ฯ

[๒๙๖] พ. อาวโส ทใดเปนทไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอปบต เราไมพดถงทนนอนเปนทสดของโลกวา ควรร ควรเหน ควรบรรลดวยการ เดนทาง ฯ ร. นาอศจรรย พระเจาขา ไมเคยมมา พระเจาขา พระด ารสนพระผม-

*พระภาคตรสแจมแจง ดงปรากฏวา อาวโส ทใดเปนทไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอปบต เราไมพดถงทนนอนเปนทสดของโลกวา ควรร ควรเหน

ควรบรรลดวยการเดนทาง ฯ

[๒๙๗] ร. ขาแตพระองคผเจรญ แตปางกอน ขาพระองคเปนฤาษ

ชอโรหตสสะ เปนบตรของอสสรชน มฤทธ เหาะไปในอากาศได มความเรว ประดจอาจารยสอนศลปธน จบธนมน ชาญศกษา ช านาญมอ เคยประกวดยงธน

มาแลว ยงผานเงาตาลตามขวางไดดวยลกศรขนาดเบาโดยสะดวกดาย ยางเทาของ ขาพระองคเหนปานน ประดจจากมหาสมทรดานทศบรพา กาวถงมหาสมทรดานทศ ประจม ขาพระองคมาประสงคอยแตเพยงวา เราจกบรรลถงทสดของโลกดวยการ เดนทาง ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคประกอบดวยความเรวขนาดน ดวย ยางเทาขนาดน เวนจากการกน การขบเคยว และการลมรสอาหาร เวนจากการ ถายอจจาระ ปสสาวะ เวนจากระงบความเหนดเหนอยดวยการหลบนอน มอาย ถงรอยป ด ารงชพอยถงรอยป เดนทางตลอดรอยป กยงไมถงทสดของโลกได แตมาท ากาลกรยาเสยในระวาง นาอศจรรยนก พระเจาขา ไมเคยมมา พระเจาขา พระด ารสน พระผมพระภาคตรสแจมแจงแลว ดงปรากฏวา อาวโส ทใดเปนท

ไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอปบต เราไมพดถงทนนอนเปนทสดของโลก วาควรร ควรเหน ควรบรรล ดวยการเดนทาง ฯ [๒๙๘] พ. ดกรอาวโส ทใดเปนทไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอปบต เราไมพดถงทนนอนเปนทสดของโลก วาควรร ควรเหน ควรบรรล ดวยการเดนทาง กถาหากเรายงไมบรรลถงทสดของโลกแลว กจะไมกลาวถงการ กระท าทสดทกข กแตวาเราบญญตเรยกวาโลก เหตใหเกดโลก การดบของโลก และทางใหถงความดบโลก ในสรระราง มประมาณวาหนงน และพรอมทงสญญา

พรอมทงใจครอง ฯ แตไหนแตไรมา ยงไมมใครบรรลถงทสดโลกดวยการเดนทาง และเพราะ ทยงบรรลถงทสดโลกไมได จงไมพนไปจากทกข ฯ เหตนนแหละ คนมปญญาด ตระหนกชดเรองโลก ถงทสดโลกได อยจบพรหมจรรยแลว รจกทสดโลกแลว เปนผระงบแลว จงไมหวงโลกนและ โลกหนา ฯ นนทสตรท ๗

[๒๙๙] นนทเทพบตร ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนง แลวไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาควา กาลยอมลวงไป ราตรยอมผานไป ชนแหงวยยอมละล าดบไป ฯ บคคลมาพจารณาเหนภยในมรณะน ควรท าบญอนน าความสข มาให ฯ [๓๐๐] พ. กาลยอมลวงไป ราตรยอมผานไป ชนแหงวยยอมละล าดบไป

บคคลมาพจารณาเหนภยในมรณะน มงตอสนต ควรละโลกามสเสย ฯ นนทวสาลสตรท ๘

[๓๐๑] นนทวสาลเทพบตร ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว จงไดกลาวคาถาทลถวายพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเปนมหาวรบรษ สรรยนต มจกร ๑- ๔ มทวาร ๒- ๙

เตมไปดวยของไมสะอาด ประกอบดวยความโลภ ยอมเปน

ประดจเปอกตม ไฉนจกมความออกไปจากทกขได ฯ

[๓๐๒] พ. บคคลตดความผกโกรธดวย กเลสเปนเครองรดดวย ความปรารถนาและความโลภอนชวชาดวย ถอนตณหาพรอมทงอวชชาอนเปนมล รากเสยได อยางนจงจกออกไปจากทกขได

สสมสตรท ๙

[๓๐๓] สาวตถนทาน ฯ ณ กาลครงหนง ทานพระอานนทเถระเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบ ครนแลวจงถวายอภวาท นงอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ @๑. คอ อรยาบถทง ๔ ยน เดน นง นอน ๒. คอทง ๙ ทวาร พระผมพระภาคไดตรสกะทานพระอานนทวา อานนท เธอชอบสารบตร หรอไม ฯ

อ. ขาแตพระองคผเจรญ ใครเลาทไมใชคนพาล ไมใชคนมทะล ไมใช

คนงมงาย ไมใชคนมจตวปลาส จะไมชอบทานพระสารบตร เพราะทานเปน

บณฑต มปญญามาก เปนเจาปญญา มปญญาชวนใหราเรง มปญญาแลน

มปญญาหลกแหลม มปญญาแทงตลอด มความปรารถนานอย สนโดษ

เปนผสงดกาย สงดใจ ไมคลกคลดวยหม ปรารภความเพยร เปนผเขาใจพด อดทนตอถอยค า เปนผโจทกทวงคนผด เปนผต าหนคนชว ขาแตพระองค- *ผเจรญ ใครเลาทไมใชคนพาล ไมใชคนมทะล ไมใชคนงมงาย ไมใชคน

มจตวปลาส จะไมชอบทาน ฯ [๓๐๔] พ. อยางนนๆ อานนท ใครเลาทไมใชคนพาล ไมใชคนมทะล ไมใชคนงมงาย ไมใชคนมจตวปลาส จะไมชอบสารบตร เพราะสารบตรเปน

บณฑต มปญญามาก เปนเจาปญญา มปญญาชวนใหราเรง มปญญาแลน

มปญญาหลกแหลม มปญญาแทงตลอด มความปรารถนานอย สนโดษ เปนผ สงดกาย สงดใจ ไมคลกคลดวยหม ปรารภความเพยร เปนผเขาใจพด อดทน

ตอถอยค า เปนผโจทกทวงคนผด เปนผต าหนคนชว อานนท ใครเลาทไมใชคน

พาล ไมใชคนมทะล ไมใชคนงมงาย ไมใชคนมจตวปลาส จะไมชอบสารบตร ฯ [๓๐๕] ณ กาลครงนน สสมเทพบตร แวดลอมไปดวยเทพบตร บรษทเปนอนมาก ขณะทพระผมพระภาคและพระอานนทเถระ ก าลงกลาว สรรเสรญคณทานพระสารบตรอย ไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลวจงถวายอภวาท แลวยนอย ณ ทควรสวนขางหนง เมอยนเรยบรอยแลว จงไดกราบบงคมทลพระผมพระภาควา จรงอยางนน พระผมพระภาค จรง อยางนน พระสคต อนใครเลาทไมใชคนพาล ไมใชคนมทะล ไมใชคนงมงาย ไมใชคนมจตวปลาส จะไมชอบทานพระสารบตร เพราะทานเปนบณฑต ฯลฯ เปนผต าหนคนชว ขาแตพระองคผเจรญ เพราะขาพระองคไดเขารวมประชม

เทพบตรบรษทใดๆ กไดยนเสยงอยางหนาหวา ทานพระสารบตรเปนบณฑต ฯลฯ เปนผต าหนคนชว ขาแตพระองคผเจรญ ใครเลาทไมใชคนพาล ไมใชคนมทะล ไมใชคนงมงาย ไมใชคนมจตวปลาส จะไมชอบทาน ฯ [๓๐๖] ครงนน เทพบตรบรษทของสสมเทพบตร ขณะทสสมเทพบตร ก าลงกลาวสรรเสรญคณทานพระสารบตรอย เปนผปลมใจ เบกบาน เกดปต โสมนส มรศมแหงผวพรรณแพรวพราวปรากฏอย ฯ [๓๐๗] แกวมณและแกวไพฑรย อนงาม โชตชวง แปดเหลยม

อนบคคลขดสเรยบรอยแลว วางไวบนผากมพลสเหลอง ยอมสองแสงแพรวพราว รงรวง ฉนใด เทพบตรบรษทของสสมเทพบตร ขณะทสสมเทพบตรก าลงกลาว สรรเสรญคณทานพระสารบตรอย เปนผปลมใจ เบกบาน เกดปตโสมนส

มรศมแหงผวพรรณแพรวพราวปรากฏอย ฯ [๓๐๘] แทงทองชมพนท เปนของทบตรนายชางทองผขยนหมนใสเบา หลอมไลจนสนราคเสรจแลว วางไวบนผาก าพลสเหลอง ยอมขนสผดผองเปลง- *ปลง ฉนใด เทพบตรบรษทของสสมเทพบตร ขณะทสสมเทพบตรก าลงกลาว สรรเสรญคณทานพระสารบตรอย เปนผปลมใจ เบกบาน เกดปตโสมนส มรศม

แหงผวพรรณแพรวพราวปรากฏอย ฯ [๓๐๙] ดาวประกายพฤกษ ขณะทอากาศปลอดโปรงปราศจากหมเมฆใน

ฤดสรทกาล ยอมสองแสงสกสกาววาวระยบ ฉนใด เทพบตรบรษทของสสม

เทพบตร ขณะทสสมเทพบตรก าลงกลาวสรรเสรญคณทานพระสารบตรอย เปนผ ปลมใจ เบกบาน เกดปตโสมนส มรศมแหงผวพรรณแพรวพราวปรากฏอย ฯ [๓๑๐] พระอาทตยขณะทอากาศปลอดโปรง ปราศจากหมเมฆในฤด สรทกาล พวยพงขนสทองฟา ขจดความมดทมอยในอากาศทงปวง ยอมแผดแสง แจมจาไพโรจน ฉนใด เทพบตรบรษทของสสมเทพบตร ขณะทสสมเทพบตร ก าลงกลาวสรรเสรญคณทานพระสารบตรอย เปนผปลมใจ เบกบาน เกดปต- *โสมนส มรศมแหงผวพรรณแพรวพราวปรากฏอย ฯ [๓๑๑] ครงนน สสมเทพบตร ไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาค ปรารภถงทานพระสารบตรวา ทานพระสารบตรคนรจกทานดวาเปนบณฑตไมใชคนมกโกรธ มความปรารถนานอย สงบเสงยม ฝกฝนมาด มคณงาม

ความดอนพระศาสดาทรงสรรเสรญ เปนผแสวงคณ ฯ

[๓๑๒] พระผมพระภาคไดภาษตคาถาตอบสสมเทพบตรปรารภถงทาน-

พระสารบตรวา สารบตรใครๆ กรจกวาเปนบณฑต ไมใชคนมกโกรธ มความ

ปรารถนานอย สงบเสงยม อบรม ฝกฝนมาด จ านงอยก แตกาลเปนทปรนพพาน ฯ นานาตตถยสตรท ๑๐ [๓๑๓] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน อนเปนทให

เหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห ณ กาลครงหนง เมอปฐมยามลวงแลว พวกเทพบตรผเปนสาวกเดยรถยตางๆ เปนอนมาก คอ อสมเทพบตร สหล- *เทพบตร นกเทพบตร กาโกฏกเทพบตร เวฏมพรเทพบตร มาณวคามยเทพบตร มวรรณงามยง ยงพระวหารเวฬวนทงสนสวาง เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลวจงอภวาทพระผมพระภาค แลวยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๓๑๔] อสมเทพบตร ครนยนอย ณ สวนทควรขางหนงแลว ไดกลาว คาถานในส านกพระผมพระภาค ปรารภถงทานปรณะกสสปวา ครปรณะกสสป เพยงแตมองไมเหนบาปหรอบญของตน

ในเพราะเหตทสตวถกฟน ถกฆา ถกโบย ถกขมเหง ใน

โลกนเทานน ทานบอกใหวางใจเสย ทานยอมควรทจะยก ยองวาเปนศาสดา ฯ [๓๑๕] สหลเทพบตร ไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาค ปรารภ

ถงทานมกขลโคศาล ตอไปวา ครมกขลโคศาล ส ารวมตนดแลว เพราะรงเกยจบาปดวยตบะ ละวาจาทกอใหเกดความทะเลาะกบคนเสย เปนผสม าเสมอ งดเวนจากสงทมโทษ พดจรง ทานมกขลโคศาล จดวาเปนผ คงท ไมกระท าบาปโดยแท ฯ [๓๑๖] นกเทพบตร ไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาค ปรารภถง ทานนครนถ นาฏบตรตอไปวา ครนครนถ นาฏบตร เปนผเกลยดบาป มปญญารกษาตวรอด

เหนภยในสงสาร เปนผระมดระวงทง ๔ ยาม เปดเผยสงท

ตนเหนแลวและฟงแลว นาจะไมใชผหยาบชาโดยแท ฯ [๓๑๗] อาโกฏกเทพบตร ไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาค ปรารภถงพวกเดยรถยตางๆ ตอไปอกวา ทานปกธะ กจจายนะ ทานนครนถ นาฏบตร และพวกทาน

มกขลโคศาล ทานปรณะกสสปเหลาน ลวนแตเปนศาสดา ของหม บรรลถงทสดในสมณธรรมแลว ทานเหลานนคง เปนผไมไกลไปจากสตบรษแนนอน ฯ [๓๑๘] เวฏมพรเทพบตร ไดกลาวตอบอาโกฏกเทพบตรดวยคาถาวา

สนขจงจอกสตวเลวๆ ใครจะตตนเสมอราชสห แมจะ ไมใชสตวขเรอน แตกมบางคราวทท าตนเทยมราชสห ฯ ครของหมบ าเพญตวเปนคนแนะหนทาง แตพดค าเทจ ม

มรรยาทนารงเกยจ จะเทยบกบสตบรษไมได ฯ [๓๑๙] ล าดบนน มารผลามกเขาสงเวฏมพรเทพบตรแลวไดกลาวคาถาน

ในส านกพระผมพระภาควา สตวเหลาใด ประกอบแลว ในความเกลยดบาปดวยตบะ รกษาความสงบสงดอย ตดอยในรป ปรารถนาเทวโลก สตว เหลานน ยอมสงสอนชอบ เพอปรโลกโดยแท ฯ [๓๒๐] ล าดบนน พระผมพระภาคทรงทราบวา นเปนมารตวรายกาจ จงไดทรงภาษตคาถาตอบมารผลามกวา รปใดๆ จะอยในโลกนหรอโลกหนา และจะอยในอากาศ มรศมรงเรองกตามท รปทงหมดเหลานน อนมารสรรเสรญ

แลว วางดกสตวไวแลว เหมอนเขาเอาเหยอลอเพอฆาปลา ฉะนน ฯ [๓๒๑] ล าดบนน มาณวคามยเทพบตร ไดภาษตคาถาเหลานในส านก พระผมพระภาค ปรารภถงพระผมพระภาควา ภเขาวปละ เขากลาวกนวา เปนสงเยยมกวาภเขาทตงอยใน

พระนครราชคฤห เสตบรรพตเปนเลศกวาภเขาทตงอยในปา หมวนต พระอาทตยเปนเลศกวาสงทไปในอากาศ มหาสมทร เปนเลศกวาหวงน าทงหลาย พระจนทรเปนเลศกวาดวงดาว ทงหลาย พระพทธเจาโลกกลาววาเปนเลศกวาประชมชน

ทงโลก พรอมทงเทวโลก ฯ จบ นานาตตถยวรรค ท ๓

-----------------

รวมพระสตรในนานาตตถยวรรคท ๓ น ม ๑๐ สตร คอ สวสตรท ๑

เขมสตรท ๒ เสรสตรท ๓ ฆฏการสตรท ๔ ชนตสตรท ๕ โรหตสสสตรท ๖

นนทสตรท ๗ นนทวสาลสตรท ๘ สสมสตรท ๙ และนานาตตถยสตรท ๑๐ ฯ จบ เทวปตตสงยตต --------------

โกสลสงยตต ปฐมวรรคท ๑

ทหรสตรท ๑

[๓๒๒] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศล ไดเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวจงไดทรงปราศรยกบ

พระผมพระภาค ครนผานการปราศรยพอใหระลกถงกนไปแลว จงประทบนง ณ

ทควรสวนขางหนง ฯ [๓๒๓] พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได ทลถามพระผมพระภาควา แมพระโคดมผเจรญยอมทรงปฏญาณบางหรอไมวา เราไดตรสรพระสมมาสมโพธญาณอยางยอดเยยม ฯ พระผมพระภาคตรสตอบวา ดกรมหาบพตร กพระองคเมอจะตรสโดย ชอบกพงตรสถงอาตมภาพวา ตถาคตไดตรสรพระสมมาสมโพธญาณอยางยอด เยยม ดกรมหาบพตร เพราะวาอาตมภาพไดตรสรอนตตรสมมาสมโพธญาณ ฯ [๓๒๔] พระเจาปเสนทโกศลทลถามพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดม

ผเจรญ แมสมณพราหมณบางพวก เปนเจาหม เจาคณะ เปนคณาจารย ม

ชอเสยง มเกยรตยศ เปนเจาลทธ ชนสวนมากยกยองวาด คอ ปรณะกสสป

มกขลโคศาล นครนถ นาฏบตร สญชย เวลฏฐบตร ปกธะ กจจายนะ อชต เกสกมพล ฯ สมณพราหมณแมเหลานน เมอถกหมอมฉนถามวา ทานทงหลายยอม

ปฏญาณไดหรอวา เราไดตรสรพระอนตตรสมมาสมโพธญาณดงน กยงไมปฏญาณ

ตนไดวา ไดตรสรพระอนตตรสมมาสมโพธญาณ สวนพระโคดมผเจรญยงทรง เปนหนมโดยก าเนดและยงทรงเปนผใหมโดยบรรพชา ไฉนจงปฏญาณไดเลา ฯ [๓๒๕] พระผมพระภาคตรสตอบวา ดกรมหาบพตร ของ ๔ อยาง เหลาน ไมควรดถกดหมนวาเลกนอย ๔ อยางเปนไฉน ของ ๔ อยางคอ ๑. กษตรยไมควรดถกดหมนวายงทรงพระเยาว ๒. ง ไมควรดถกดหมนวาตวเลก ๓. ไฟ ไมควรดถกดหมนวาเลกนอย ๔. ภกษ ไมควรดถกดหมนวายงหนม

ดกรมหาบพตร ของ ๔ อยางเหลาน ไมควรดถกดหมนวาเลกนอย ฯ [๓๒๖] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา นรชนไมพงดถกดหมน กษตรยผถงพรอมดวยพระชาต ม

พระชาตสง ผทรงพระยศวายงทรงพระเยาว เพราะเหตวา พระองคเปนมนษยชนสง ไดเสวยราชสมบตแลว ทรงพระ- พโรธขน ยอมทรงลงพระราชอาชญาอยางหนกแกเขาได ฉะนน ผรกษาชวตของตน พงงดเวนการสบประมาทกษตรย นนเสย ฯ นรชนเหนงทบานหรอทปากตาม ไมพงดถกดหมนวาตวเลก (เพราะเหตวา) งเปนสตวมพษ (เดช) ยอมเทยวไปดวย รปรางตางๆ งนนพงมากด ชายหญงผพลงเผลอในบางคราว ฉะนน ผรกษาชวตของตน พงงดเวนการสบประมาทง นนเสย ฯ นรชนไมพงดถกดหมนไฟทกนเชอมาก ลกเปนเปลว ม

ทางด า (ทๆ ไฟไหมไปด า) วาเลกนอย เพราะวาไฟนนได เชอแลวกเปนกองไฟใหญ พงลามไหมชายหญงผพลงเผลอ ในบางคราว ฉะนน ผรกษาชวตของตน พงงดเวนการ สบประมาทไฟนนเสย ฯ (แตวา) ปาใดทถกไฟไหมจนด าไปแลว เมอวนคนลวงไปๆ

พรรณหญาหรอตนไมยงงอกขนทปานนได สวนผใดถกภกษ

ผมศลแผดเผา ๑- ดวยเดช บตรธดาและปศสตวของผนนยอม

พนาศ ทายาทของเขากยอมไมไดรบทรพยมรดก เขาเปนผ ไมมเผาพนธ ยอมเปนเหมอนตาลยอดดวน ฯ ฉะนนแลบคคลผเปนบณฑต พจารณาเหนง ไฟ กษตรยผ ทรงยศ และภกษผมศล วาเปนภยแกตน พงประพฤตตอ โดยชอบทเดยว ฯ [๓๒๗] เมอพระผมพระภาคตรสจบลงแลว พระเจาปเสนทโกศลได กราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ พระภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระองคผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก บคคลหงายของทคว า

เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยหวงวา ผม

จกษจะไดเหนรป ฉนใด พระผมพระภาคไดทรงแสดงธรรมโดยปรยายเปนอนมาก

กฉนนนเหมอนกน ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคนขอถงพระผมพระภาค พระธรรมและพระภกษสงฆวาเปนทพงเปนทระลก ขอพระผมพระภาคจงทรงจ า ขาพระองควาเปนอบาสก ผถงสรณคมนจนตลอดชวตตงแตวนนเปนตนไป ฯ ปรสสตรท ๒

[๓๒๘] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามแหงทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

@๑. อธบายวา ผใดประทษรายตอภกษผมศล อ านาจเดชแหงศลของทาน ยอมแผดเผา @ผนนไปเอง มใชวาทานผกพยาบาทตอเขา และผลกรรมทชวยอมเกดมแกเขาในปจจบน

@ชาตน เชนเสอมจากสมบตตางๆ มบตรธดาปศสตวเปนตน ฯ ประทบ ครนแลวจงทรงถวายบงคมพระผมพระภาค แลวประทบนง ณ ทควร สวนขางหนง ฯ พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกราบ-

*ทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ธรรมกอยางเมอบงเกดขนในภายใน

ของบคคล ยอมบงเกดขนเพอความไมเปนประโยชน เพอความทกข เพอความ

อยไมสบาย ฯ [๓๒๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา ดกรมหาบพตร ธรรม ๓ อยางแล เมอบงเกดขนในภายในของบรษ ยอมบงเกดขนเพอความไมเปนประโยชน เพอ ความทกข เพอความอยไมสบาย ธรรม ๓ อยางเปนไฉน ธรรม ๓ อยาง คอ ๑. โลภะ ๒. โทสะ ๓. โมหะ ดกรมหาบพตร ธรรม ๓ อยางนแล เมอบงเกดขนในภายในของบคคล ยอมบงเกดขนเพอความไมเปนประโยชน เพอความทกข เพอความอยไมสบาย ฯ [๓๓๐] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา โลภะ โทสะ และโมหะ ทเกดขนในตนยอมบนรอนบคคล

ผใจบาป เหมอนผลของตนยอมบนรอนตนเตารง ฉะนน ฯ ราชสตรท ๓

[๓๓๑] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามแหง ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประ- *ทบ ครนแลวจงทรงถวายบงคมพระผมพระภาค แลวประทบนง ณ ทควรสวน

ขางหนง ฯ พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกราบ-

*ทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ผทเกดมาแลวทพนจากชราและมรณะ มอยบางหรอไม ฯ [๓๓๒] พระผมพระภาคตรสตอบวา ดกรมหาบพตร คนเกดมาแลวท

จะพนจากชรามรณะไมมเลย แมกษตรยมหาศาลซงเปนผม งคง มทรพยมาก ม

โภคะมาก มทองและเงนมากมาย มทรพยเครองอปกรณนาปลมใจมากมาย ม

ทรพยคอขาวเปลอกมากมาย กไมมพนจากชรามรณะ แมพราหมณมหาศาลซงเปน

ผม งคง ฯลฯ กไมมพนจากชรามรณะ แมคฤหบดมหาศาล กไมมพนจากชรา มรณะ ภกษแมทกองค ซงเปนพระอรหนต หมดสนอาสวะแลว อยจบพรหมจรรย แลว กระท ากรณยะเสรจแลว วางภาระหนกลงไดแลว ไดบรรลประโยชนของตน

แลว หมดสนกเลสเครองประกอบไวในภพแลว หลดพนแลวเพราะรโดยชอบ

รางกายนแมแหงพระอรหนตเหลานน กเปนสภาพแตกดบ ถกทอดทงเปน

ธรรมดา ฯ [๓๓๓] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา ราชรถอนวจตรดยอมช ารดโดยแท อนง แมสรระกยอมเขา ถงชรา แตวาธรรมของสตบรษหาเขาถงชราไม สตบรษ

เทานน ยอมรกนไดกบสตบรษ ฯ ปยสตรท ๔

[๓๓๔] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามแหง ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบ ครนแลว จงทรงถวายบงคมพระผมพระภาคแลวประทบนง ณ ทควรสวน

ขางหนง ฯ พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกราบ-

*ทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ (วนน) ขาพระองคเขาทลบพกผอน

อย ไดเกดความนกคดอยางนวา ชนเหลาไหนหนอแลชอวารกตน ชนเหลาไหน

ชอวาไมรกตน ขาพระองคจงไดเกดความคดตอไปวา กชนเหลาใดแลยอม

ประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจ ชนเหลานนชอวาไมรกตน ถงแมชนเหลานนจะพง กลาวอยางนวา เรารกตน ถงเชนนน ชนเหลานนกชอวาไมรกตน ขอนนเปน

เพราะเหตไร กเพราะเหตวา ชนผไมรกใครกนยอมท าความเสยหายใหแกผไม

รกใครกนไดโดยประการใด ชนเหลานนยอมท าความเสยหายใหแกตนดวยตนเอง ไดโดยประการนน ฉะนน ชนเหลานนจงชอวาไมรกตน สวนวาชนเหลาใดแล ยอมประพฤตสจรตดวยกาย วาจา ใจ ชนเหลานนชอวารกตน ถงแมชนเหลานน

จะพงกลาวอยางนวา เราไมรกตน ถงเชนนนชนเหลานนกชอวารกตน ขอนน

เปนเพราะเหตไร กเพราะเหตวา ชนผทรกใครกนยอมท าความดความเจรญ ให

แกผทรกใครกนไดโดยประการใด ชนเหลานนยอมท าความดความเจรญ ใหแก ตนดวยตนเองไดโดยประการนน ฉะนน ชนเหลานนจงชอวารกตน ฯ [๓๓๕] พระผมพระภาคตรสวา ถกแลวๆ มหาบพตร เพราะวาชน

บางพวกยอมประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจ ชนเหลานนไมชอวารกตน ถง แมพวกเขาจะกลาวอยางนวา เราทงหลายมความรกตน ถงเชนนนพวกเขากชอวา ไมมความรกตน ขอนนเปนเพราะเหตไร กเพราะเหตวา ชนผไมรกใครกนยอม

ท าความเสยหายใหแกผไมรกใครกนไดโดยประการใด พวกเขาเหลานนยอมท า ความเสยหายแกตนดวยตนเองไดโดยประการนน พวกเขาเหลานนจงชอวาไมรก ตน สวนวาชนบางพวกยอมประพฤตสจรตดวยกาย วาจา ใจ พวกเหลานนชอวา รกตน ถงแมพวกเขาจะกลาวอยางนวา เราไมรกตน ถงเชนนนพวกเหลานนกชอ วารกตน ขอนนเปนเพราะเหตไร กเพราะเหตวาชนผทรกใครกนยอมท าความด ความเจรญใหแกชนผทรกใครกนไดโดยประการใด พวกเหลานนยอมท าความด ความเจรญแกตนดวยตนเองไดโดยประการนน ฉะนน พวกเหลานนจงชอวารกตน ฯ [๓๓๖] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา

ถาบคคลพงรวาตนเปนทรก ไมพงประกอบดวยบาป เพราะ วาความสขนนไมเปนผลทบคคลผท าชวจะพงไดโดยงาย ฯ เมอบคคลถกมรณะครอบง า ละทงภพมนษยไปอย กอะไร เปนสมบตของเขา และเขายอมพาเอาอะไรไปได อนง อะไรเลาจะตดตามเขาไปประดจเงาตดตามตนไป ฉะนน ฯ ผทมาเกดแลวจ าจะตองตายในโลกน ยอมท ากรรมอนใดไว คอ เปนบญและเปนบาปทงสองประการ บญและบาปนนแลเปน

สมบตของเขา และเขาจะพาเอาบญและบาปนนไป (สปรโลก) อนง บญและบาปนนยอมเปนของตดตามเขาไปประดจเงาตด- ตามตนไป ฉะนน ฯ เพราะฉะนน บคคลพงท ากลยาณกรรมสะสมไวเปนสมบตใน

ปรโลก (เพราะวา) บญทงหลายยอมเปนทพงของสตวทงหลาย ในปรโลก ฯ อตตรกขตสตรท ๕

[๓๓๗] พระเจาปเสนทโกศล ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ วนนหมอมฉนไดเขาทลบ

พกผอนอย ไดเกดความนกคดอยางนวา ชนพวกไหนหนอแล ชอวาเปนผรกษา ตน ชนพวกไหนหนอแล ชอวาเปนผไมรกษาตน ขาพระองคไดคดตอไปวา กชนบางพวกแลยอมประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจ ชนพวกนนชอวาเปนผ ไมรกษาตน ถงแมพลชาง พลมา พลรถ หรอพลเดนเทา จะพงรกษาเขา ถง เชนนนชนพวกนน กชอวาไมเปนผรกษาตน ขอนนเปนเพราะเหตไร กเพราะ เหตวา การรกษาเชนนน เปนการรกษาภายนอก มใชเปนการรกษาภายใน ฉะนน

ชนพวกนนจงชอวาเปนผไมรกษาตน สวนวาชนบางพวกยอมประพฤตสจรตดวย กาย วาจา ใจ ชนพวกนนชอวาเปนผรกษาตน ถงแมวาพลชาง พลมา พลรถ หรอพลเดนเทา จะไมรกษาเขา ถงเชนนนชนพวกนนกชอวาเปนผรกษาตน

ขอนนเปนเพราะเหตไร กเพราะเหตวาการรกษาเชนนน เปนการรกษาภายใน มใช

เปนการรกษาภายนอก ฉะนน ชนพวกนนจงชอวาเปนผรกษาตน ฯ [๓๓๘] พระผมพระภาคตรสตอบวา ถกแลวๆ มหาบพตร กชนบาง พวกยอมประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจ ชนพวกนนชอวาเปนผไมรกษาตน

ถงแมชนพวกนนจะมพลชาง พลมา พลรถ หรอพลเดนเทา คอยรกษา ถง

เชนนนชนพวกนนกชอวาไมรกษาตน ขอนนเปนเพราะเหตไร กเพราะเหตวา การรกษาเชนนนเปนการรกษาภายนอก มใชเปนการรกษาภายใน ฉะนน ชนพวก นนจงชอวาไมรกษาตน สวนวาชนบางพวกยอมประพฤตสจรตดวยกาย วาจา ใจ ชนพวกนนชอวาเปนผรกษาตน ถงแมชนพวกนนจะไมมพลชาง พลมา พลรถ หรอพลเดนเทา คอยรกษา ถงเชนนนชนพวกนนกชอวารกษาตน ขอนนเปน

เพราะเหตไร กเพราะเหตวาการรกษาเชนนนเปนการรกษาภายใน มใชเปนการ รกษาภายนอก ฉะนน ชนพวกนนจงชอวาเปนผรกษาตน ฯ [๓๓๙] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา การส ารวมดวยกายเปนการด การส ารวมดวยวาจาเปนการด

การส ารวมดวยใจเปนการด การส ารวมในททงปวงเปนการด บคคลส ารวมในททงปวงแลวมความละอายตอบาป เรากลาววา เปนผรกษาตน ฯ

อปปกสตรท ๖

[๓๔๐] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามแหง ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบ ครนแลวจงถวายบงคมพระผมพระภาคแลวประทบนง ณ ทควรสวน

ขางหนง ฯ พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ วนนหมอมฉนไดเขาทลบพกผอนอย ไดเกดความคดอยางนวา สตวเหลาใดไดโภคทรพยยงๆ แลว ยอมไมมวเมา ไมประมาท ไมถงความตดอยในกามคณ และไมประพฤตผดในสตวทงหลาย สตวเหลานนมจ านวนนอยในโลก สวนวาสตวเหลาใดไดโภคทรพยยงๆ แลว ยอมมวเมา ประมาท ถงความตดอยในกามคณ และประพฤตผดในสตวทงหลาย สตวเหลานนแลมจ านวนมากมายในโลก ฯ [๓๔๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา ถกแลวๆ มหาบพตร สตว เหลาใดไดโภคทรพยยงๆ แลว ยอมไมมวเมา ไมประมาท ไมถงความตดอย ในกามคณ และไมประพฤตผดในสตวทงหลาย สตวเหลานนมจ านวนนอยในโลก

สวนวาสตวเหลาใดไดโภคทรพยยงๆ แลว ยอมมวเมา ประมาท ถงความตด อยในกามคณ และประพฤตผดในสตวทงหลาย สตวเหลานนแลมจ านวนมาก มายในโลก ฯ [๓๔๒] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา สตวทงหลายเปนผก าหนดกลาในโภคทรพย ทนาใคร มกมาก หลงใหลในกามคณ ยอมไมรสกการกาวลวง (ประพฤต ผดในสตวพวกอน) เหมอนพวกเนอไมรสกแรวซงโกงดกไว ฉะนน ผลเผดรอนยอมมแกสตวพวกนนในภายหลง เพราะ วากรรมเชนนนมวบากเลวทราม ฯ อรรถกรณสตรท ๗

[๓๔๓] พระเจาปเสนทโกศล ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ วนนหมอมฉนไดนง ณ ท

พจารณาคด เหนกษตรยมหาศาลบาง พราหมณมหาศาลบาง คฤหบดมหาศาลบาง ซงเปนผม งคง มทรพยมาก มโภคะมาก มทองและเงนมากมาย มทรพยเครอง อปกรณนาปลมใจมากมาย มทรพยคอขาวเปลอกมากมาย ยงกลาวมสาทงทรสก อย เพราะเหตแหงกาม เพราะเรองกาม เพราะมกามเปนเคามล หมอมฉนได เกดความนกคดอยางนวา เปนการไมสมควรเลยดวยการทเราจะพจารณาคดในบดน

(เพราะ) บดน ราชโอรสนามวาวฑฑภะผมหนาชนบาน จกปรากฏโดยการ พจารณาคด ฯ [๓๔๔] พระผมพระภาคตรสตอบวา ชอบแลวๆ มหาบพตร กษตรย มหาศาล พราหมณมหาศาล คฤหบดมหาศาล แมบางพวกเปนผม งคง มทรพย มาก ฯลฯ มทรพยคอขาวเปลอกมากมาย ยงจกกลาวมสาทงทรสกอย เพราะเหต แหงกาม เพราะเรองกาม เพราะมกามเปนเคามล ขอนนจกเปนไปเพอความ

เสอมประโยชน เพอความทกขแกพวกเขาตลอดกาลนาน ฯ [๓๔๕] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา สตวทงหลายเปนผก าหนดกลาในโภคทรพยทนาใคร มกมาก หลงใหลในกามคณ ยอมไมรสกการลวงเกน เหมอนพวกปลา ก าลงเขาไปสเครองดก ซงอาดกอย ฉะนน ผลอนเผดรอน

ยอมมแกสตวพวกนนในภายหลง เพราะวากรรมเชนนนมวบาก เลวทราม ฯ มลลกาสตรท ๘

[๓๔๖] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามแหง ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ กโดยสมยนนแล พระเจาปเสนทโกศลไดประทบ ณ ปราสาทอน

ประเสรฐชนบน พรอมดวยพระนางมลลการาชเทว ฯ ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศลไดตรสกบพระนางมลลการาชเทววา แนะ มลลกา กคนอนคอใครเลาซงเปนทรกยงกวาตน ยอมมแกเธอหรอหนอแล ฯ พระนางมลลกาไดทลสนองวา ขาแตมหาราชเจา กคนอนคอใครเลาซง เปนทรกยงกวาตน ยอมไมมแกหมอมฉนแล กคนอนคอใครเลาซงเปนทรกยง กวาตน ยอมมแกพระองคหรอไฉน ฯ พระเจาปเสนทโกศลตรสวา แนะมลลกา คนอนใครๆ ซงเปนทรกยง กวาตนยอมไมมแมแกฉน ฯ [๓๔๗] ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศลเสดจลงจากปราสาทเขาไปเฝา พระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว จงถวายบงคมพระผมพระภาค แลวประทบ

นง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ วนนหมอมฉนไดอยทปราสาทอน

ประเสรฐชนบนกบดวยพระนางมลลการาชเทว ไดพดกบพระนางมลลการาชเทววา แนะมลลกา กคนอนคอใครเลาซงเปนทรกยงกวาตน ยอมมอยหรอหนอแล ขาแตพระองคผเจรญ ครนหมอมฉนพดอยางนแลว พระนางมลลการาชเทวไดทล สนองหมอมฉนวา ขาแตพระมหาราชเจา กคนอนคอใครเลาซงเปนทรกยงกวาตน

ยอมไมมแกหมอมฉนแล กคนอนใครๆ ซงเปนทรกยงกวาตนยอมมอยแกพระ องคหรอไฉน ขาแตพระองคผเจรญ ครนพระนางมลลกาทลสนองอยางนแลว หมอมฉนไดพดกบพระนางมลลการาชเทววา แนะมลลกา คนอนใครๆ ซงเปน

ทรกยงกวาตน ยอมไมมแมแกฉนแล ฯ [๓๔๘] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบเนอความนนแลว จงได ตรสพระคาถานในเวลานนวา

บคคลคนหาดวยจตตลอดทศทงหมด ไมไดพบใครซงเปนทรก ยงกวาตนในทไหนๆ เลย สตวทงหลายเหลาอนกรกตนมาก เชนนนเหมอนกน ฉะนน ผรกตนจงไมควรเบยดเบยนสตวอน ฯ ยญญสตรท ๙

[๓๔๙] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามแหง ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ กโดยสมยนนแล พระเจาปเสนทโกศลไดตระเตรยมการบชามหายญ

โคผ ๕๐๐ ตว ลกโคผ ๕๐๐ ตว ลกโคตวเมย ๕๐๐ ตว แพะ ๕๐๐ ตว และ แกะ ๕๐๐ ตว ถกน าไปผกไวทหลกเพอบชายญ แมชนบางคนของพระเจา ปเสนทโกศลนน เปนทาส คนใชหรอกรรมกรทมอย แมชนเหลานนถกอาชญา ถกภยคกคาม มหนานองดวยน าตารองไหพลาง กระท าบรกรรมไปพลาง ฯ [๓๕๐] ครงนนแล พวกภกษหลายรปครองผาเรยบรอยแลวในเวลาเชา ถอบาตรและจวรเขาไปสกรงสาวตถ เพอบณฑบาต กลบจากบณฑบาตในเวลาหลง ภตแลว เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมพระผมพระภาคแลว ไดนงอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ ภกษเหลานนนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผมพระภาค วา ขาแตพระองคผเจรญ วนนพระเจาปเสนทโกศลไดตระเตรยมการบชามหายญ

โคผ ๕๐๐ ตว ลกโคผ ๕๐๐ ตว ลกโคตวเมย ๕๐๐ ตว แพะ ๕๐๐ ตว และ แกะ ๕๐๐ ตว ถกน าไปผกไวทหลกเพอบชายญ แมชนบางคนของพระเจา ปเสนทโกศลนน เปนทาส คนใช หรอกรรมกร ทมอย ชนแมเหลานนถกอาชญา ถกภยคกคาม มหนานองดวยน าตารองไหพลาง กระท าบรกรรมไปพลาง ฯ [๓๕๑] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบเนอความนนแลว จงได ตรสพระคาถาเหลานในเวลานนวา มหายญทมการตระเตรยมมาก มการฆาแพะ แกะ โค และ สตวชนดตางๆ คอ อศวเมธ ๑- ปรสเมธ ๒- สมมาปาสะ ๓-

วาชเปยยะ ๔- นรคคฬะ ๕- มหายญเหลานน เปนยญไมม

ผลมาก (เพราะ) พระพทธเจาเปนตนผแสวงหาคณอนยงใหญ

ผด าเนนปฏปทาอนชอบ ยอมไมเขาไปใกลยญนน ฯ @๑. อศวเมธ ไดแกการฆามาบชายญ แตชอนหมายความกวางกวานน คอ หมาย

@ถงยญทบชาดวยสมบตทกอยาง เวนทดนแลคน ซงเขาตงเสายญ ๒๑ เสา ส าหรบผก @ปศสตวทจะตองฆาประมาณ ๕๙๗ ชนด เพอบชายญ แลวท าการบชาอยหลายวนกวาจะ @เสรจพธ แตฉบบพมาเพยนไปเปน สสสเมธ แปลวาสสสเมธ เปนยญในพระพทธศาสนา @ทพระพทธเจาทรงแสดงแกพระเจามหาวชตราชในกฏทนตสตร หมายความวาการเกบคา @นาตามธญญาหารทส าเรจผลสบสวน เกบไวเปนสวนหลวงสวนหนง นเปนสงคหวตถ @ประการหนงของพระเจาจกรพรรด ไมตรงกบเรองในพระสตรน ฯ @๒. ปรสเมธ ไดแกการฆาคนบชายญ แตความจรงหมายเฉพาะยญทบชาดวย @สมบตตางๆ อยางอศวเมธนน แตรวมทดนเขาดวย แตในพระพทธศาสนา หมายถงการ @พระราชทานทรพยเปนเบยเลยงและบ าเหนจบ านาญแกทวยหาญทก ๖ เดอน เปนสงคห-

@วตถของพระเจาจกรพรรดประการหนง ฯ

@๓. สมมาปาสะ ไดแกการผกสตวบชายญ โดยเขาท าพธเหวยงทอนไมส าหรบ

@ตอนสตวเขาไปทหลกบชาเพลงทงค แลวรายเวทตรงททอนไมนนตก ท าการบชาตามพธ @ผบชาตองเปนคนไดเดนทางยอนไปตามแมน าสรสดแลวดวย จงจะเขาพธได แตทใน

@พระพทธศาสนาจดเปนสงคหวตถของพระเจาจกรพรรด หมายถงการเรยกหนงสอสาร @กรรมธรรมกแตชาวเมองทขดสนแลวพระราชทานทรพยใหก โดยไมเรยกดอกเบยเปน

@เวลา ๓ ป ฯ @๔. วาชเปยยะ ไดแกยญอกชนดหนงซงเขาผกปศสตว ๑๗ ชนดบชา แตทเปน

@สงคหวตถของพระเจาจกรพรรด หมายถงการตรสพระวาจาอนออนหวาน เปนทดดดมน า @ใจของประชาชน ฯ @๕. นรคคฬะ ไดแกยญทไมตองมหลกยญส าหรบบชา หมายถงพธชนดเดยวกบ

@อศวเมธ แตบชาดวยสมบตทกอยาง ไมมยกเวนอะไร ฉะนนจงมชอเรยกอกอยางหนงวา @สรรพเมธ แตทในพระพทธศาสนาจดเปนสงคหวตถของพระเจาจกรพรรด หมายถงผลท

@พระมหากษตรยสงเคราะหดวยสงคหวตถ ๔ ขางตนนน ทเปนเหตใหรฐมงคงสมบรณ

@ไมมโจรผรายและประชาราษฎรบนเทงใจเปนอย อยางทกลาววา ประตเรอนไมตองลงลม

@กลอนระวงกไดฉะนน ฯ สวนยญใด มการตระเตรยมนอย ไมมการฆา แพะ แกะ โค และสตวชนดตางๆ ซงบคคลบชาสบตระกลทกเมอ พระพทธเจาเปนตนผแสวงหาคณอนยงใหญ ผด าเนนปฏปทา อนชอบ ยอมเขาไปใกลยญนน ฯ ผมปญญาควรบชายญนน ยญนนเปนยญมผลมาก เมอบคคล

บชายญนนนนแหละ ยอมมแตความด ไมมความชวชา เลวทราม ยญกเปนยญอยางไพบลย และเทวดายอม

เลอมใส ฯ พนธนสตรท ๑๐ [๓๕๒] กโดยสมยนนแล หมมหาชนถกพระเจาปเสนทโกศลใหจองจ า ไวแลว บางพวกถกจองจ าดวยเชอก บางพวกถกจองจ าดวยขอคา บางพวกถก จองจ าดวยโซตรวน ฯ ครงนนแล ภกษหลายรปครองผาเรยบรอยแลวในเวลาเชาถอบาตและจวร เขาไปสพระนครสาวตถ เพอบณฑบาต ครนกลบจากบณฑบาตในเวลาหลง ภตตาหารแลว เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวจงถวายบงคม

พระผมพระภาค แลวไดนงอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ พวกภกษเหลานนนงอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผม-

*พระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ วนนหมมหาชนถกพระเจาปเสนทโกศลให

จองจ าไวแลว บางพวกถกจองจ าดวยเชอก บางพวกถกจองจ าดวยขอคา บางพวก

ถกจองจ าดวยโซตรวน ฯ [๓๕๓] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบเนอความนนแลว จงได ตรสพระคาถาเหลานในเวลานนวา นกปราชญทงหลายไมไดกลาวเครองจองจ าทท าดวยเหลก ท า ดวยไม และท าดวยหญา (เชอก) วาเปนเครองจองจ าทมน

นกปราชญทงหลายกลาวความความรกใครพอใจนกในแกวมณ

และกณฑล และความหวงอาลยในบตรและภรรยาทงหลาย วาเปนเครองจองจ าทมน พาใหตกต า เปนเครองจ าทหยอนๆ

แตปลดเปลองไดยาก นกปราชญทงหลายตดเครองจองจ า แมเชนนนออกบวช เปนผไมมความหวงอาลย ละกามสข เสยแลว ฯ จบ วรรคท ๑

----------

รวมพระสตรในปฐมวรรคท ๑ น คอ ทหรสตรท ๑ ปรสสตรท ๒ ราชสตรท ๓ ปยสตรท ๔ อตตรกขต- *สตรท ๕ อปปกสตรท ๖ อรรถกรณสตรท ๗ มลลกาสตรท ๘ ยญญสตรท ๙

และพนธนสตรท ๑๐ ฯ -------------

ทตยวรรคท ๒

ชฏลสตรท ๑

[๓๕๔] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารบพพาราม

ปราสาทของมคารมารดา เขตพระนครสาวตถ ฯ

กสมยนน ในเวลาเยน พระผมพระภาคเสดจออกจากททรงพกผอนแลว ประทบนงทภายนอกซมประต ฯ ครงนน พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลวกถวายบงคมพระผมพระภาค แลวประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๓๕๕] กสมยนน ชฎล ๗ คน นครนถ ๗ คน อเจลก ๗ คน

เอกสาฎกนครนถ ๗ คน ปรพาชก ๗ คน ผมขนรกแร เลบ และขนยาว ถอ เครองบรขารตางๆ เดนผานไปในทไมไกล พระผมพระภาค ฯ ทนใดนน พระเจาปเสนทโกศลกเสดจลกจากอาสนะทรงกระท าพระภษา เฉวยงพระองสาขางหนง ทรงจดพระชานมณฑลเบองขวา ณ พนแผนดน ทรง ประนมอญชลไปทางชฎล ๗ คน นครนถ ๗ คน อเจลก ๗ คน เอกสาฏก- *นครนถ ๗ คน ปรพาชก ๗ คน เหลานนแลว ทรงประกาศพระนาม ๓ ครงวา ทานเจาขา ขาพเจาคอพระราชาปเสนทโกศล... ทานเจาขา ขาพเจาคอพระราชา ปเสนทโกศล ฯ ล าดบนน เมอชฎล ๗ คน นครนถ ๗ คน อเจลก ๗ คน เอกสาฎก- *นครนถ ๗ คน ปรพาชก ๗ คนเหลานน เดนผานไปไดไมนาน พระเจา ปเสนทโกศล เสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว กถวายบงคม

พระผมพระภาคแลว ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ พวกนกบวชเหลานน คงเปนพระ- *อรหนต หรอทานผบรรลพระอรหตมรรคเหลาใดเหลาหนงในโลก ฯ [๓๕๖] พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร พระองคเปนคฤหสถ บรโภคกาม ครอบครองเรอน บรรทมเบยดพระโอรสและพระชายา ทาจรณจนทน อนมาแตแควนกาส ทรงมาลาของหอมและเครองลบไล ยนดเงนและทอง ยากท

จะรเรองนวา คนพวกนเปนพระอรหนต หรอคนพวกนบรรลอรหตมรรค ฯ

ดกรมหาบพตร ศลพงรไดดวยการอยรวมกน กศลนนจะพงรไดโดย กาลนาน ไมใชดวยกาลเลกนอย ผสนใจจงจะรได ผไมสนใจกไมร ผมปญญา จงจะรได ผมปญญาทรามกไมร ฯ ดกรมหาบพตร ความสะอาดพงรไดดวยการงาน กความสะอาดนนจะพง รไดดวยกาลนาน ไมใชดวยกาลเลกนอย ผสนใจจงจะรได ผไมสนใจกไมร ผมปญญาจงจะรได ผมปญญาทรามกไมร ฯ ดกรมหาบพตร ก าลงใจพงรไดในคราวมอนตราย กก าลงใจนน จะพงร ไดดวยกาลนาน ไมใชดวยกาลเลกนอย ผสนใจจงจะรได ผไมสนใจกไมร ผมปญญาจงจะรได ผมปญญาทรามกไมร ฯ ดกรมหาบพตร ปญญาพงรไดดวยการสนทนา กปญญานนจะพงรไดดวย กาลนาน ไมใชดวยกาลเลกนอย ผสนใจจงจะรได ผไมสนใจกไมร ผมปญญา จงจะรได ผมปญญาทรามกไมร ฯ [๓๕๗] พระเจาปเสนทโกศลกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญ นา- *อศจรรย ขาแตพระองคผเจรญ เรองไมเคยมแลว ขาแตพระองคผเจรญ เทาท

พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร พระองคเปนคฤหสถ บรโภคกาม...

ยากทจะรเรองน... ผมปญญาจงจะรได ผมปญญาทรามกไมร ดงน เปนอนตรส

ดแลว ฯ ขาแตพระองคผเจรญ นกบวชเหลานนเปนคนของหมอมฉน เปนจารบรษ

เปนคนสบขาวลบ เทยวสอดแนมไปยงชนบทแลวพากนมา ในภายหลงขาพระองค จงจะรเรองราวทคนเหลานนสบไดกอน ฯ ขาแตพระองคผเจรญ บดนคนเหลานน ช าระลางละอองธลนนแลว อาบด ประเทองผวด โกนผมและหนวดแลว นงหมผาขาว เอบอมเพรยบพรอม

ดวยเบญจกามคณ บ าเรอขาพระองคอย ฯ [๓๕๘] ล าดบนนแล พระผมพระภาคทรงทราบความนแลว จงไดทรง ภาษตพระคาถาเหลานในเวลานนวา คนผเกดมาด ไมควรไววางใจ เพราะผวพรรณและรปราง ไมควรไววางใจ เพราะการเหนกนชวครเดยว เพราะวา นกบวชผไมส ารวมทงหลาย ยอมเทยวไปยงโลกน ดวย เครองบรขารของเหลานกบวชผส ารวมดแลว ประดจกณฑล- *ดน และมาสกโลหะหมดวยทองค าปลอมไว คนทงหลาย

ไมบรสทธในภายใน งามแตภายนอก แวดลอมดวยบรวาร ทองเทยวอยในโลก ฯ ปญจราชสตรท ๒

[๓๕๙] พระผมพระภาคประทบ ... เขตพระนครสาวตถ ฯ กสมยนน พระราชา ๕ พระองค มพระเจาปเสนทโกศลเปนประมข

ผเอบอมเพรยบพรอมไดรบบ าเรออยดวยเบญจพธกามคณ เกดถอยค าโตเถยงกน

ขนวา อะไรหนอเปนยอดแหงกามทงหลาย ฯ ในพระราชาเหลานน บางองคไดตรสอยางนวา รปทงหลายเปนยอดแหง กามทงหลาย ฯ บางองคไดตรสอยางนวา เสยงทงหลายเปนยอดแหงกามทงหลาย ฯ บางองคไดตรสอยางนวา กลนทงหลายเปนยอดแหงกามทงหลาย ฯ บางองคไดตรสอยางนวา รสทงหลายเปนยอดแหงกามทงหลาย ฯ บางองคไดตรสอยางนวา โผฏฐพพะทงหลายเปนยอดแหงกามทงหลาย ฯ เพราะเหตทพระราชาเหลานน ไมอาจทรงยงกนและกนใหเขาพระทยได จงพระเจาปเสนทโกศล ไดตรสกะพระราชาเหลานนวา มาเถดทานสหายทงหลาย เราจกเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวจกทลถามความขอนกะพระ- *ผมพระภาค พระผมพระภาคจกทรงพยากรณแกเราทงหลายอยางใด เราทงหลาย พงจ าค าพยากรณนนไวอยางนนเถด ฯ พระราชาเหลานน ทรงรบพระด ารสของพระเจาปเสนทโกศลแลว ฯ [๓๖๐] ครงนน พระราชา ๕ พระองคเหลานน มพระเจาปเสนทโกศล เปนประมข เสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวกถวายบงคม

พระผมพระภาคแลว ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ พระเจาปเสนทโกศล ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคทงหลายในทน เปนราชา- *ทง ๕ คน เอบอมเพรยบพรอมไดรบบ าเรออยดวยเบญจกามคณ เกดมถอยค า โตเถยงกนขนวา อะไรหนอเปนยอดแหงกามทงหลาย บางทานกลาวอยางนวา รปทงหลาย เปนยอดแหงกามทงหลาย บางทานกลาวอยางนวา เสยงทงหลายเปนยอดแหง กามทงหลาย บางทานกลาวอยางนวา กลนทงหลายเปนยอดแหงกามทงหลาย บางทานกลาวอยางนวา รสทงหลายเปนยอดแหงกามทงหลาย บางทานกลาวอยางน

วา โผฏฐพพะทงหลายเปนยอดแหงกามทงหลาย ขาแตพระองคผเจรญ อะไร หนอเปนยอดแหงกามทงหลาย ฯ [๓๖๑] พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร ยอดสดแหงความ

พอใจนนแหละ อาตมภาพกลาววาเปนยอดในเบญจกามคณ ดกรมหาบพตร รป-

*เหลาใดเปนทพอใจของคนบางคน รปเหลานนไมเปนทพอใจของคนบางคน เขา ดใจ มความด ารบรบรณดวยรปเหลาใด รปอนจากรปเหลานน จะยงกวา หรอ ประณตกวา เขากไมปรารถนา รปเหลานนเปนอยางยงส าหรบเขา รปเหลานน

เปนยอดเยยมส าหรบเขา ดกรมหาบพตร เสยงเหลาใด ... ดกรมหาบพตร กลนเหลาใด ... ดกรมหาบพตร รสเหลาใด ... ดกรมหาบพตร โผฏฐพพะ เหลาใด เปนทพอใจของคนบางคน โผฏฐพพะเหลานน ไมเปนทพอใจของคน

บางคน เขาดใจ มความด ารบรบรณดวยโผฏฐพพะเหลาใด โผฏฐพพะอนจาก โผฏฐพพะเหลานน จะยงกวา หรอประณตกวา เขากไมปรารถนา โผฏฐพพะ เหลานนเปนอยางยงส าหรบเขา โผฏฐพพะเหลานนเปนยอดเยยมส าหรบเขา ฯ [๓๖๒] กสมยนน จนทนงคลกอบาสกนงอยในบรษทนน ฯ ล าดบนน จนทนงคลกอบาสกลกจากอาสนะ ท าผาหมเฉวยงบาขางหนง ประนมอญชลไปทางพระผมพระภาค แลวไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแต พระผมพระภาค เหตอยางหนง ยอมแจมแจงกะขาพระองค ขาแตพระสคต เหตอยางหนงยอมแจมแจงกะขาพระองค ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรจนทนงคลกะ ขอเหตนนจงแจมแจงเถด ฯ ล าดบนน จนทนงคลกอบาสก ไดสรรเสรญพระผมพระภาคเฉพาะพระ- *พกตร ดวยคาถาทสมควรแกเหตนนวา ดอกปทมชอโกกนท บานในเวลาเชา ยงไมสนกลน

ยงมกลนหอมอย ฉนใด ทานจงดพระองครส ผไพโรจนอย ดจดวงอาทตย รงโรจนอยในอากาศ ฉะนน ฯ [๓๖๓] ล าดบนน พระราชา ๕ พระองคเหลานน ทรงใหจนทนงคลก อบาสกหมดวยผา ๕ ผน (คอพระราชทานผาหม ๕ ผน) ฯ ทนใดนน จนทนงคลกอบาสก กถวายใหพระผมพระภาคทรงหมดวย ผา ๕ ผนเหลานน ฯ โทณปากสตรท ๓

[๓๖๔] พระผมพระภาคประทบอย ... เขตพระนครสาวตถ ฯ

กสมยนน พระเจาปเสนทโกศลเสวยพระสธาหารหงดวยขาวสารหนง- *ทะนาน ครงนน พระเจาปเสนทโกศลเสวยแลวทรงอดอด เสดจเขาไปเฝาพระ- *ผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวกถวายบงคมพระผมพระภาค แลวประทบนง ณ

ทควรสวนขางหนง ฯ [๓๖๕] ล าดบนน พระผมพระภาคทรงทราบวา พระเจาปเสนทโกศล นนเสวยแลวทรงอดอด จงไดทรงภาษตพระคาถานในเวลานนวา มนษยผมสตอยทกเมอ รจกประมาณในโภชนะทไดมา ยอมมเวทนาเบาบาง เขายอมแกชา ครองอายไดยนนาน ฯ

[๓๖๖] กสมยนน มาณพชอสทศนะ ยนอยเบองพระปฤษฎางค พระเจาปเสนทโกศล ฯ ล าดบนน พระเจาปเสนทโกศลจงตรสเรยกสทสสนมาณพมารบสงวา มาเถด เจาสทศนะ เจาจงเรยนคาถานในส านกพระผมพระภาค แลวจงกลาวใน

เวลาเราบรโภคอาหาร อนง เราจะใหนตยภตแกเจาวนละ ๑๐๐ กหาปณะทกวน ฯ สทสสนมาณพรบสนองพระด ารสพระเจาปเสนทโกศลวา เปนพระมหา- *กรณาอยางยง พระพทธเจาขา ดงน แลวเรยนคาถานในส านกพระผมพระภาค กลาวในเวลาทพระเจาปเสนทโกศล เสวยพระกระยาหารวา มนษยผมสตอยทกเมอ รจกประมาณในโภชนะทไดมา ยอมมเวทนาเบาบาง เขายอมแกชา ครองอายไดยนนาน ฯ [๓๖๗] ครงนน พระเจาปเสนทโกศล ทรงด ารงอยโดยมพระกระยาหาร หนงทะนานขาวสกเปนอยางมากเปนล าดบมา ฯ ในล าดบตอมา พระเจาปเสนทโกศลมพระวรกายกระปรกระเปราด ทรง ลบพระวรกายดวยฝาพระหตถ ทรงเปลงพระอทานนในเวลานนวา พระผมพระภาค พระองคนน ทรงอนเคราะหเราดวยประโยชนทง ๒ คอ ประโยชนภพน และ ประโยชนภพหนาหนอ ฯ ปฐมสงคามวตถสตรท ๔

[๓๖๘] พระผมพระภาคประทบอย ... เขตพระนครสาวตถ ฯ ครงนน พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ทรงตระเตรยม

จตรงคนเสนา ยกไปรกรานพระเจาปเสนทโกศล ถงแควนกาส ฯ

พระเจาปเสนทโกศลไดทรงสดบขาววา พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ทรงตระเตรยมจตรงคนเสนายกมารกรานเราถงแควนกาส ฯ

ล าดบนน พระเจาปเสนทโกศลจงทรงจดจตรงคนเสนา ยกออกไปตอส พระเจาแผนดนมคธ อชาตสตร เวเทหบตร ปองกนแควนกาส ฯ ครงนน พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร กบพระเจาปเสน-

*ทโกศล ทรงท าสงครามกนแลว แตในสงครามครงนน พระเจาแผนดนมคธ- *อชาตสตร เวเทหบตรทรงช านะพระเจาปเสนทโกศล ฯ

ฝายพระเจาปเสนทโกศลผปราชย กเสดจลาทพกลบพระนครสาวตถ ราชธานของพระองค ฯ

[๓๖๙] ครงนน เวลาเชา ภกษเปนจ านวนมากนงหมแลว ถอบาตรและ จวรเขาไปบณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว ในเวลาปจฉาภต กลบจากบณฑบาตแลว เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาค แลวนงอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ ภกษเหลานนนงอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผมพระภาค วา ขาแตพระองคผเจรญ ขอประทานพระโอกาส พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ทรงตระเตรยมจตรงคนเสนา ยกมารกรานพระเจาปเสนทโกศลถง แควนกาส พระเจาปเสนทโกศลไดทรงสดบขาววา พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ทรงตระเตรยมจตรงคนเสนา ยกมารกรานเราถงแควนกาส ขาแต- *พระองคผเจรญ ล าดบนน พระเจาปเสนทโกศล จงทรงจดจตรงคนเสนา ยก ออกไปตอสพระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ปองกนแควนกาส ครงนน

พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร กบพระเจาปเสนทโกศลทรงท าสงคราม

กนแลว แตในสงครามครงนน พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ทรง ช านะพระเจาปเสนทโกศล ขาแตพระองคผเจรญ ฝายพระเจาปเสนทโกศล ผปราชย กเสดจลาทพกลบพระนครสาวตถราชธานของพระองค ฯ [๓๗๐] พระผมพระภาคตรสวา ดกรภกษทงหลาย พระเจาแผนดน

มคธอชาตสตร เวเทหบตร มมตรเลวทราม มสหายเลวทราม มพระทยนอมไป

ในคนเลวทราม ดกรภกษทงหลาย ฝายพระเจาปเสนทโกศล มมตรดงาม ม

สหายดงาม มพระทยนอมไปในคนดงาม ดกรภกษทงหลาย วนนพระเจาปเสน-

*ทโกศลทรงแพมาแลวอยางน จกบรรทมเปนทกขตลอดราตรน ฯ [๓๗๑] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา ผช านะยอมกอเวร ผแพยอมนอนเปนทกข บคคลละความ

ชนะและความแพเสยแลว จงสงบระงบ นอนเปนสข ฯ

ทตยสงคามวตถสตรท ๕

[๓๗๒] ครงนน พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ทรง ตระเตรยมจตรงคนเสนา ยกไปรกรานพระเจาปเสนทโกศลถงแควนกาส ฯ

พระเจาปเสนทโกศลไดทรงสดบขาววา พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ทรงตระเตรยมจตรงคนเสนา ยกมารกรานเราถงแควนกาส ฯ

ล าดบนน พระเจาปเสนทโกศลจงทรงจดจตรงคนเสนา ยกออกไปตอส พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ปองกนแควนกาส ฯ ครงนน พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร กบพระเจาปเสน-

*ทโกศลทรงท าสงครามกนแลว แตในสงครามครงนนพระเจาปเสนทโกศลทรง ช านะพระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร และทรงจบพระองคเปนเชลย ศกได ฯ [๓๗๓] ครงนน พระเจาปเสนทโกศลไดมพระด ารวา ถงแมพระเจา แผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตรน จะประทษรายเราผมไดประทษราย แตเธอกยง เปนพระภาคไนยของเรา อยากระนนเลย เราควรยดพลชางทงหมด ยดพลมา ทงหมด ยดพลรถทงหมด ยดพลเดนเทาทงหมดของพระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร แลวปลอยพระองคไปทงยงมพระชนมอยเถด ฯ ล าดบนน พระเจาปเสนทโกศลทรงยดพลชางทงหมด ทรงยดพลมา ทงหมด ทรงยดพลรถทงหมด ทรงยดพลเดนเทาทงหมด ของพระเจาแผนดน

มคธอชาตสตร เวเทหบตร แลวทรงปลอยพระองคไปทงยงมพระชนมอย ฯ [๓๗๔] ครงนน เวลาเชา ภกษเปนจ านวนมาก นงหมแลว ถอบาตร และจวร เขาไปบณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถ

แลว ในเวลาปจฉาภต กลบจากบณฑบาตแลว เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบ ครนแลวกถวายบงคมพระผมพระภาค แลวนงอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ ภกษเหลานน นงอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผม

พระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ขอประทานพระโอกาส พระเจาแผนดนมคธ อชาตสตร เวเทหบตร ทรงตระเตรยมจตรงคนเสนา ยกมารกรานพระเจาปเสนท-

*โกศลถงแควนกาส พระเจาปเสนทโกศลไดทรงสดบขาววา พระเจาแผนดนมคธ อชาตสตร เวเทหบตร ทรงตระเตรยมจตรงคนเสนา ยกมารกรานเราถงแควนกาส

ขาแตพระองคผเจรญ ล าดบนน พระเจาปเสนทโกศลจงทรงจดจตรงคนเสนา

ยกออกไปตอสพระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร ปองกนแควนกาส

ครงนน พระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตรกบพระเจาปเสนทโกศล ทรง ท าสงครามกนแลว ขาแตพระองคผเจรญ แตในสงครามครงนน พระเจาปเสน-

*ทโกศลทรงช านะพระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร และทรงจบพระองค เปนเชลยศกไดดวย ครงนน พระเจาปเสนทโกศลไดมพระด ารวา ถงแมพระเจา แผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตรน จะประทษรายเราผมไดประทษราย แตเธอ กยงเปนพระภาคไนยของเรา อยากระนนเลยเราควรยดพลชางทงหมด ยดพลมา ทงหมด ยดพลรถทงหมด ยดพลเดนเทาทงหมด ของพระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร แลวปลอยพระองคไปทงยงมพระชนมอยเถด ขาแตพระองคผเจรญ

ล าดบนน พระเจาปเสนทโกศลทรงยดพลชางทงหมด ทรงยดพลมาทงหมด ทรง ยดพลรถทงหมด ทรงยดพลเดนเทาทงหมด ของพระเจาแผนดนมคธอชาตสตร เวเทหบตร แลวทรงปลอยพระองคไปทงยงมพระชนมอย ฯ [๓๗๕] ล าดบนน พระผมพระภาคทรงทราบเนอความนแลวจงไดทรง ภาษตพระคาถาเหลานในเวลานนวา บรษจะแยงชงเขาได กชวกาลทการแยงชงของเขายงพอส าเรจ ได แตเมอใด คนเหลาอนยอมแยงชง ผแยงชงนน ยอม

ถกเขากลบแยงชงเมอนน ฯ เพราะวา คนพาลยอมส าคญวา เปนฐานะตราบเทาทบาป

ยงไมใหผล แตบาปใหผลเมอใด คนพาลยอมเขาถงทกข เมอนน ฯ ผฆายอมไดรบการฆาตอบ ผช านะยอมไดรบการชนะตอบ

ผดายอมไดรบการดาตอบ และผขงเคยดยอมไดรบความ

ขงเคยดตอบ ฉะนน เพราะความหมนเวยนแหงกรรม ผแยง ชงนน ยอมถกเขากลบแยงชงคน ฯ ธตสตรท ๖

[๓๗๖] สาวตถนทาน ฯ ครงนน พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาคแลว ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ ล าดบนน ราชบรษเขาไปเฝาพระเจาปเสนทโกศลถงทประทบ ครนแลว กกราบทล ณ ทใกลพระกรรณของพระเจาปเสนทโกศลวา ขาแตพระองค

ผประเสรฐ พระนางมลลกาเทวทรงประสตพระธดาแลว ฯ

เมอบรษกราบทลอยางนแลว พระเจาปเสนทโกศลกไมทรงเบกบาน

พระทย ฯ [๓๗๗] ครงนน พระผมพระภาคทรงทราบวา พระเจาปเสนทโกศล ไมทรงเบกบานพระทย จงไดทรงภาษตพระคาถาเหลานในเวลานนวา ดกรมหาบพตรผเปนใหญยงกวาปวงชน แทจรง แมสตร บางคนกเปนผประเสรฐ พระองคจงชบเลยงไว สตรทม

ปญญา มศล ปฏบตแมผวพอผวดงเทวดา จงรกสาม ฯ บรษทเกดจากสตรนน ยอมเปนคนแกลวกลา เปนเจาแหง ทศได บตรของภรยาดเชนนน แมราชสมบตกครอบครอง ได ฯ ปฐมอปปมาทสตรท ๗

[๓๗๘] พระผมพระภาคประทบ ... เขตพระนครสาวตถ ... พระเจา ปเสนทโกศล ประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผมพระภาค วา ขาแตพระองคผเจรญ ธรรมอยางหนงทยดไวไดซงประโยชนทง ๒ คอ ประโยชนภพน และประโยชนภพหนา มอยหรอ พระเจาขา ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร ธรรมอยางหนงทยดไวไดซง ประโยชนทง ๒ คอ ประโยชนภพน และประโยชนภพหนามอย ฯ พระเจาปเสนทโกศลกราบทลถามวา ขาแตพระองคผเจรญ ธรรมอยาง- *หนงทยดไวไดซงประโยชนทง ๒ คอ ประโยชนภพน และประโยชนภพหนา คออะไร ฯ [๓๗๙] พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร ธรรมอยางหนงทยด ไวไดซงประโยชนทง ๒ คอ ประโยชนภพน และประโยชนภพหนา คอ ความ

ไมประมาท ฯ ดกรมหาบพตร รอยเทาของสตวทงหลายทสญจรไปบนแผนดน ชนดใด ชนดหนง รอยเทาเหลานนทงหมด ยอมถงการรวมลงในรอยเทาชาง รอยเทาชาง ยอมกลาวกนวา เปนเลศกวารอยเทาเหลานน เพราะเปนของใหญ ขอนมอปมา ฉนใด ดกรมหาบพตร ธรรมอยางหนงทยดไวไดซงประโยชนทง ๒ คอ ประโยชน

ภพน และประโยชนภพหนา คอความไมประมาท กมอปไมยฉนนน ฯ [๓๘๐] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา บคคลปรารถนาอยซงอาย ความไมมโรค วรรณะ สวรรค ความเกดในตระกลสง และความยนดอนโอฬารตอๆ ไป

พงบ าเพญความไมประมาท บณฑตทงหลายยอมสรรเสรญ

ความไมประมาทในบญกรยาทงหลาย บณฑตผไมประมาท

ยอมยดไวไดซงประโยชนทง ๒ คอ ประโยชนภพน และ ประโยชนภพหนา เพราะยดไวไดซงประโยชน ผมปญญา จงไดนามวา "บณฑต" ฯ ทตยอปปมาทสตรท ๘

[๓๘๑] พระผมพระภาคประทบ ... เขตพระนครสาวตถ ... พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผม

พระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ขอประทานพระโอกาส ความปรวตกแหงใจ บงเกดขนแกขาพระองคผเขาทลบพกผอนอยอยางนวา ธรรมทพระผมพระภาค ตรสดแลวนนแหละ ส าหรบผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทด ไมใช

ส าหรบผมมตรชว มสหายชว มจตนอมไปในคนทชว ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร ขอนเปนอยางนน ดกรมหา- *บพตร ขอนเปนอยางนน ดกรมหาบพตร ธรรมทอาตมภาพกลาวดแลวนนแหละ ส าหรบผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนด ไมใชส าหรบผมมตรชว ม

สหายชว มจตนอมไปในคนทชว ฯ [๓๘๒] ดกรมหาบพตร สมยหนง อาตมภาพอยทนคมของหมเจา ศากยะ ชอวานครกะ ในสกกชนบท ดกรมหาบพตร ครงนน ภกษอานนท

เขาไปหาอาตมภาพถงทอย ครนแลว กอภวาทอาตมภาพ แลวนงอย ณ ทควร สวนขางหนง ดกรมหาบพตร ภกษอานนทนงอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาวกะอาตมภาพวา ขาแตพระองคผเจรญ ความเปนผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทด เปนคณกงหนงแหงพรหมจรรย ดกรมหาบพตร เมอภกษ

อานนทกลาวอยางนแลว อาตมภาพไดกลาวกะภกษอานนทวา ดกรอานนท

เธออยากลาวอยางนน ดกรอานนท ความเปนผมมตรด มสหายด มจตนอมไป

ในคนทดน เปนพรหมจรรยทงสนทเดยว ดกรอานนท นภกษผมมตรดพง ปรารถนา ภกษผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทด จกเจรญอรยมรรค

มองคแปด จกกระท าซงอรยมรรคมองคแปดใหมากได ฯ

[๓๘๓] ดกรอานนท กภกษผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทด ยอมเจรญอรยมรรคมองคแปด ยอมกระท าซงอรยมรรคมองคแปดใหมากได อยางไร ฯ ดกรอานนท ภกษในศาสนาน ยอมเจรญสมมาทฐ อนอาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปเพอความสละคน ยอมเจรญสมมาสงกปปะ ... ยอมเจรญสมมาวาจา ... ยอมเจรญสมมากมมนตะ ... ยอมเจรญสมมาอาชวะ ... ยอมเจรญสมมาวายามะ ... ยอมเจรญสมมาสต ... ยอมเจรญสมมาสมาธ อน

อาศยวเวก อาศยวราคะ อาศยนโรธ นอมไปเพอความสละคน ฯ

ดกรอานนท ภกษผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทด ยอมเจรญ

อรยมรรคมองคแปด ยอมกระท าซงอรยมรรคมองคแปดใหมากได อยางนแล ฯ ดกรอานนท โดยปรยายแมน พงทราบวา ความเปนผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทด นเปนพรหมจรรยทงสนทเดยว ฯ ดกรอานนท ดวยวาอาศยเราเปนมตรด สตวทงหลายผมความเกดเปน

ธรรมดา ยอมหลดพนจากความเกดได สตวทงหลายผมความแกเปนธรรมดา ยอม

หลดพนจากความแกได สตวทงหลายผมความเจบปวยเปนธรรมดา ยอมหลดพน

จากความเจบปวยได สตวทงหลายผมความตายเปนธรรมดา ยอมหลดพนจาก ความตายได สตวทงหลายผมความโศก ความร าไร ความทกข ความเสยใจ และความคบแคนใจเปนธรรมดา ยอมหลดพนจากความโศก ความร าไร ความทกข ความเสยใจ และความคบแคนใจได ฯ

ดกรอานนท โดยปรยายนแล พงทราบวา ความเปนผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทดน เปนพรหมจรรยทงสนทเดยว ฯ [๓๘๔] ดกรมหาบพตร เพราะเหตนนแหละ พระองคพงทรงส าเหนยก อยางนวา เราจกเปนผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทด ดกรมหาบพตร พระองคพงทรงส าเหนยกอยางนแล ฯ ดกรมหาบพตร ธรรมอยางหนงน คอความไมประมาทในกศลธรรม

ทงหลาย พระองคผมมตรด มสหายด มจตนอมไปในคนทด พงทรงอาศย อยเถด ฯ ดกรมหาบพตร เมอพระองคไมประมาท อาศยความไมประมาท หมนาง สนมผตามเสดจจกมความคดอยางนวา พระราชาเปนผไมประมาท อาศยความ

ไมประมาท ถากระนน แมพวกเรากจกเปนผไมประมาท อาศยความไมประมาท ฯ

ดกรมหาบพตร เมอพระองคไมประมาท อาศยความไมประมาท แม

กษตรยทงหลายผตามเสดจจกมความคดอยางนวา พระราชาเปนผไมประมาท อาศย ความไมประมาท ถากระนน แมพวกเรากจกเปนผไมประมาท อาศยความไม

ประมาท ฯ ดกรมหาบพตร เมอพระองคไมประมาท อาศยความไมประมาท แม

กองทพ (ขาราชการฝายทหาร) กจกมความคดอยางนวา พระราชาเปนผไม

ประมาท อาศยความไมประมาท ถากระนน แมพวกเรากจกเปนผไมประมาท

อาศยความไมประมาท ฯ ดกรมหาบพตร เมอพระองคไมประมาท อาศยความไมประมาท แม

ชาวนคมและชาวชนบทกจกมความคดอยางนวา พระราชาเปนผไมประมาท อาศย ความไมประมาท ถากระนน แมพวกเรากจกเปนผไมประมาท อาศยความไม

ประมาท ฯ ดกรมหาบพตร เมอพระองคไมประมาท อาศยความไมประมาท แม

พระองคเองกจกเปนผไดรบคมครองแลว ไดรบรกษาแลว แมหมนางสนมกจก เปนผไดรบคมครองแลว ไดรบรกษาแลว แมเรอนคลงกจกเปนอนไดรบ

คมครองแลว ไดรบรกษาแลว ฯ

[๓๘๕] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา บคคลผปรารถนาโภคะอนโอฬารตอๆ ไป พงบ าเพญความ

ไมประมาท บณฑตทงหลาย ยอมสรรเสรญความไมประมาท

ในบญกรยาทงหลาย บณฑตผไมประมาทยอมยดไวไดซง ประโยชนทง ๒ คอประโยชนภพน และประโยชนภพหนา เพราะยดไวไดซงประโยชน ผมปญญาจงไดนามวา "บณฑต" ฯ ปฐมาปตตกสตรท ๙

[๓๘๖] สาวตถนทาน ฯ ครงนน พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ในเวลาเทยงวน ครนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาคแลวประทบนง ณ ทควร สวนขางหนง ฯ พระผมพระภาคไดตรสกะพระเจาปเสนทโกศลผประทบนง ณ ทควรสวน

ขางหนงวา เชญเถอะมหาบพตร พระองคเสดจมาจากไหนหนอ ในเวลาเทยงวน ฯ พระเจาปเสนทโกศลกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญ คฤหบดผเปน

เศรษฐในพระนครสาวตถน กระท ากาลกรยาแลว หมอมฉนใหขนทรพยสมบต อนไมมบตรรบมรดกนน มาไวภายในพระราชวงแลวกมา ขาแตพระองคผเจรญ

เฉพาะเงนเทานนม ๘,๐๐๐,๐๐๐ สวนเครองรปยะไมตองพดถง กแตคฤหบดผเปน

เศรษฐนน ไดบรโภคอาหารเหนปานน คอบรโภคปลายขาวกบน าสมพอม ไดใช

ผาเครองนงหมเหนปานน คอนงหมผาเนอหยาบทตดเปนสามชนเยบตดกน ไดใช

ยานพาหนะเหนปานน คอใชรถเกาๆ กนรมท าดวยใบไม ฯ [๓๘๗] พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร ขอนเปนอยางนน

ดกรมหาบพตร ขอนเปนอยางนน ดกรมหาบพตร อสตบรษไดโภคะอนโอฬาร แลว ไมยงตนใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน าเลย ไมยงมารดาและบดา ใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน า ไมยงบตรและภรรยาใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน า ไมยงทาสกรรมกรใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน า ไมยงมตรและอ ามาตยใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน า ไมยงทกษณาอน

มผลในเบองบน มอารมณด มวบากเปนสข เปนไปเพอสวรรค ใหตงอยใน

สมณพราหมณทงหลาย โภคะเหลานนของเขาทมไดใชสอยโดยชอบอยางน

พระราชาทงหลายยอมน าไปบาง โจรทงหลายยอมน าไปบาง ไฟยอมไหมเสยบาง น ายอมพดไปเสยบาง ทายาททงหลายผไมเปนทรกยอมน าไปบาง ฯ ดกรมหาบพตร เมอเปนเชนน โภคะทมไดใชสอยโดยชอบของเขา เหลานน ยอมถงความหมดสนไปเปลาโดยไมถงการบรโภค ฯ ดกรมหาบพตร ในทของอมนษย มสระโบกขรณซงมน าใส มน าเยน

มน าจดสนท ใสตลอด มทาด นารนรมย น านนคนไมพงตกเอาไปเลย ไมพง ดม ไมพงอาบ หรอไมพงกระท าตามความตองการได ดกรมหาบพตร กเมอ เปนเชนน น าทมไดบรโภคโดยชอบนน พงถงความหมดสนไปเปลา โดยไมถง การบรโภค แมฉนใด ดกรมหาบพตร อสตบรษไดโภคะอนโอฬารแลว ไมยง ตนใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน าเลย ฯลฯ ดกรมหาบพตร เมอเปน

เชนน โภคะทมไดบรโภคโดยชอบของเขาเหลานน ยอมถงความหมดสนไป

เปลาโดยไมถงการบรโภค ฉนนนเหมอนกน ฯ [๓๘๘] ดกรมหาบพตร สวนสตบรษไดโภคะอนโอฬารแลว ยอมยง ตนใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน า ยอมยงมารดาและบดาใหไดรบความ

สข ใหไดรบความอมหน า ยอมยงบตรและภรรยาใหไดรบความสข ใหไดรบ

ความอมหน า ยอมยงทาสกรรมกรใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน า ยอม

ยงมตรและอ ามาตยใหไดรบความสข ใหไดรบความอมหน า ยอมประดษฐานไว ซงทกษณาอนมผลในเบองบน มอารมณด มวบากเปนสข เปนไปเพอสวรรค ในสมณพราหมณทงหลาย โภคะเหลานนของเขา ทบรโภคโดยชอบอยอยางน

พระราชาทงหลายยอมน าไปไมได โจรทงหลายยอมน าไปไมได ไฟยอมไมไหม

น ายอมไมพดไป ทายาททงหลายผไมเปนทรกยอมน าไปไมได ฯ ดกรมหาบพตร เมอเปนเชนน โภคะทบรโภคอยโดยชอบของเขาเหลา นน ยอมถงการบรโภค ไมถงความหมดสนไปเปลา ฯ ดกรมหาบพตร ในทไมไกลคามหรอนคม มสระโบกขรณ ซงมน าใส

มน าเยน มน าจดสนท ใสตลอด มทาด นารนรมย น านนคนพงตกไปบาง พงดมบาง พงอาบบาง พงกระท าตามความตองการบาง ดกรมหาบพตร กเมอ เปนเชนน น าทบรโภคอยโดยชอบนน พงถงการบรโภค ไมถงความหมดสนไป

เปลา แมฉนใด ดกรมหาบพตร สตบรษไดโภคะอนโอฬารแลว ยอมยงตนให

ไดรบความสข ใหไดรบความอมหน า ฯลฯ เมอเปนเชนน โภคะทบรโภคอย โดยชอบของเขาเหลานน ยอมถงการบรโภค ไมถงความหมดสนไปเปลา ฉน

นนเหมอนกน ฯ [๓๘๙] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา น ามอยในทของอมนษย คนยอมงดน าทไมพงดมนน ฉนใด คนชวไดทรพยแลว ยอมไมบรโภคดวยตนเอง ยอมไมให

ทาน ฉนนน สวนวญชนผมปญญา ไดโภคะแลว เขา ยอมบรโภค และท ากจ เขาเปนคนอาจหาญ เลยงดหม ญาต ไมถกตเตยน ยอมเขาถงแดนสวรรค ฯ ทตยาปตตกสตรท ๑๐ [๓๙๐] ครงนน พระเจาปเสนทโกศล เสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบในเวลาเทยงวน ครนแลว กถวายบงคมพระผมพระภาคแลว ประทบ

นง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ พระผมพระภาคไดตรสกะพระเจาปเสนทโกศลผประทบนง ณ ทควรสวน

ขางหนงวา เชญเถอะมหาบพตร พระองคเสดจมาจากไหนหนอ ในเวลาเทยงวน ฯ

พระเจาปเสนทโกศลกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญ คฤหบดผเปน

เศรษฐในพระนครสาวตถน กระท ากาลกรยาแลว หมอมฉนใหขนทรพยสมบต อนไมมบตรรบมรดกนน มาไวในพระราชวงแลวกมา ขาแตพระองคผเจรญ

เฉพาะเงนเทานนม ๑๐,๐๐๐,๐๐๐ สวนเครองรปยะไมตองพดถง ขาแตพระองค ผเจรญ กคฤหบดผเปนเศรษฐนน ไดบรโภคอาหารเหนปานน คอบรโภคปลาย ขาวกบน าสมพอม ไดใชผาเครองนงหมเหนปานน คอนงหมผาเนอหยาบทตด เปนสามชนเยบตดกน ไดใชยานพาหนะเหนปานน คอใชรถเกาๆ กนรมท าดวย ใบไม ฯ [๓๙๑] พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร ขอนเปนอยางนน

ดกรมหาบพตร ขอนเปนอยางนน ดกรมหาบพตร เรองเคยมมาแลว คฤหบด ผเปนเศรษฐนน ไดสงใหจดบณฑบาตถวายพระปจเจกสมพทธะ นามวา ตครสข วาทานทงหลาย จงถวายบณฑะแกสมณะแลวลกจากอาสนะเดนหลกไป แตครน

ถวายแลว ภายหลงไดมวปฏสารวา บณฑบาตน ทาสหรอกรรมกรพงบรโภคยง ดกวา นอกจากนเขายงปลงชวตบตรนอยคนเดยวของพชาย เพราะเหตทรพย สมบตอก ดกรมหาบพตร การทคฤหบดผเปนเศรษฐนน สงใหจดบณฑบาต ถวายพระตครสขปจเจกสมพทธะ ดวยวบากของกรรมนน เขาจงเขาถงสคตโลก สวรรค ๗ ครง ดวยวบากอนเปนสวนเหลอของกรรมนนเหมอนกน ไดครอง ความเปนเศรษฐในพระนครสาวตถนแหละถง ๗ ครง ฯ ดกรมหาบพตร การทคฤหบดผเปนเศรษฐนนถวายแลวภายหลงไดม

วปฏสารวา บณฑบาตนทาสหรอกรรมกรพงบรโภคยงดกวา ดวยวบากของกรรม

นน จตของเขาจงไมนอมไปเพอบรโภคอาหารอนโอฬาร จตของเขาจงไมนอมไป

เพอใชผาเครองนงหมอนโอฬาร จตของเขาจงไมนอมไปเพอใชยานพาหนะอน

โอฬาร จตของเขาจงไมนอมไปเพอบรโภคเบญจกามคณอนโอฬาร ฯ ดกรมหาบพตร กแหละการทคฤหบดผเปนเศรษฐนน ปลงชวตบตรนอย คนเดยวของพชาย เพราะเหตทรพยสมบต ดวยวบากของกรรมนน เขาจงถกไฟ

เผาอยในนรกหลายป หลายพนป หลายแสนป ดวยวบากอนเปนสวนเหลอของ กรรมนนเหมอนกน ทรพยสมบตอนไมมบตรรบมรดกของเขาน จงถกขนเขา พระคลงหลวงเปนครงท ๗ ฯ ดกรมหาบพตร กบญเกาของคฤหบดผเปนเศรษฐนนหมดสนแลว และ บญใหมกไมไดสะสมไว ฯ

ดกรมหาบพตร กในวนน คฤหบดผเปนเศรษฐ ถกไฟเผาอยใน

มหาโรรวนรก ฯ พระเจาปเสนทโกศลกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญ คฤหบดผเปน

เศรษฐ เขาถงมหาโรรวนรกอยางนนหรอ ฯ พระผมพระภาคตรสวา อยางนนมหาบพตร คฤหบดผเปนเศรษฐ เขา ถงมหาโรรวนรกแลว ฯ [๓๙๒] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา ขาวเปลอก ทรพย เงนทอง หรอขาวของ ทหวงแหนอยาง ใดอยางหนงมอย ทาส กรรมกร คนใช และผอาศยของ เขา พงพาเอาไปไมไดทงหมด จะตองถงซงการละทงไว ทงหมด ฯ กบคคลท ากรรมใด ดวยกาย ดวยวาจา หรอดวยใจ กรรม

นนแหละ เปนของๆ เขา และเขายอมพาเอากรรมนนไป

อนงกรรมนนยอมตดตามเขาไป เหมอนเงาตดตามตน ฉะนน

เพราะฉะนน บคคลควรท ากรรมด สงสมไวส าหรบภพหนา บญทงหลายยอมเปนทพงของสตวทงหลายในโลกหนา ฯ จบ วรรคท ๒

----------

รวมพระสตรในวรรคท ๒ น ม ๑๐ สตร คอ ชฏลสตรท ๑ ปญจ- *ราชสตรท ๒ โทณปากสตรท ๓ สงคามวตถสตร กลาวไว ๒ สตร เปนท ๔

และท ๕ ธตสตรท ๖ อปปมาทสตร ๒ สตร เปนท ๗ และท ๘ กบอปตตก- *สตร กลาวไว ๒ สตร เปนท ๙ และท ๑๐ ครบวรรคพอด ฯ ------------

ตตยวรรคท ๓

ปคคลสตรท ๑

[๓๙๓] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศล เสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบ ครนแลวทรงถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวไดประทบนง ณ ทควร สวนขางหนง ฯ พระผมพระภาคไดตรสกะทาวเธอผประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงวา ดกรมหาบพตร บคคล ๔ จ าพวกนมปรากฏอยในโลก บคคล ๔ จ าพวกเปนไฉน

บคคล ๔ จ าพวกคอ บคคลผมดแลวมดตอไปจ าพวก ๑ บคคลผมดแลวกลบ

สวางตอไปจ าพวก ๑ บคคลผสวางแลวกลบมดตอไปจ าพวก ๑ บคคลผสวางแลว คงสวางตอไปจ าพวก ๑ ฯ [๓๙๔] ดกรมหาบพตร กอยางไร บคคลชอวามดแลวคงมดตอไป

ดกรมหาบพตร บคคลบางคนในโลกน เกดมาภายหลงในตระกลอนต า คอใน

ตระกลจณฑาล ในตระกลชางจกสาน ในตระกลพราน ในตระกลชางรถ หรอ ในตระกลคนเทหยากเยอ ซงขดสน มขาวน าโภชนาหารนอย มอาชพฝดเคอง เปนตระกลทหาอาหารและผานงหมไดโดยยาก และเขาเปนคนทมผวพรรณทราม

ไมนาดไมนาชม เปนคนเลกแคระ มอาพาธมาก เปนคนเสยจกษ เปนงอย เปนคนกระจอกหรอเปนเปลย ๑- มกหาขาว น า ผานงหม ยวดยาน ดอกไม

ของหอม เครองลบไล ทนอน ทอยอาศย เครองประทปไมใครได เขาซ า ประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจ ครนเขาประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจแลว @๑. คนกระจอก คอเดนขาเขยก ฯ คนเปลย คอเปนอมพาต ตายแถบหนง ครนตายไปยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก ดกรมหาบพตร บรษพงไป

จากความมดทบสความมดทบ หรอพงไปจากความมดมวสความมดมว หรอพง ไปจากโลหตอนมมลทนสโลหตอนมมลทน ฉนใด ดกรมหาบพตร ตถาคตกลาว วาบคคลน มอปไมยฉนนน ดกรมหาบพตร อยางนแล บคคลชอวาเปนผมดแลว คงมดตอไป ฯ [๓๙๕] ดกรมหาบพตร กอยางไร บคคลชอวาเปนผมดแลวกลบสวาง ตอไป ดกรมหาบพตร บคคลบางคนในโลกน เปนคนเกดมาภายหลงในตระกล อนต าทราม คอในตระกลจณฑาล ในตระกลชางจกสาน ในตระกลพราน ใน

ตระกลชางรถ หรอในตระกลคนเทหยากเยอ ขดสน มขาวน าโภชนาหารนอย มอาชพฝดเคอง เปนตระกลทหาอาหารและผานงหมไดโดยยาก และเขาเปนคน

มผวพรรณทราม ไมนาดไมนาชม เปนคนเลกแคระ เปนคนมอาพาธมาก เปน

คนเสยจกษ เปนคนงอย เปนคนกระจอก หรอเปนคนเปลย มกหาขาว น า ผา ยวดยาน ดอกไม ของหอมเครองลบไล ทนอน ทอยอาศย และเครอง

ประทปไมใครได แมกระนน เขากประพฤตสจรตดวยกาย วาจา ใจ ครนเขา ประพฤตสจรตดวยกาย วาจา ใจแลว ครนตายไป ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค ดกรมหาบพตร บรษพงขนจากแผนดนสบลลงก หรอพงขนจากบลลงกสหลงมา หรอพงขนจากหลงมาสคอชาง หรอพงขนจากคอชางสปราสาท แมฉนใด ดกร มหาบพตร ตถาคตยอมกลาววา บคคลนมอปไมยฉนนน ดกรมหาบพตร อยางน

แล บคคลชอวาเปนผมดแลวกลบสวางตอไป ฯ [๓๙๖] ดกรมหาบพตร กอยางไร บคคลชอวาเปนผสวางแลวกลบมด ตอไป ดกรมหาบพตร บคคลบางคนในโลกน เปนผเกดมาภายหลงในตระกลสง คอในตระกลขตตยมหาศาล ในตระกลพราหมณมหาศาล หรอในตระกลคฤหบด

มหาศาล มงคง มทรพยมาก มโภคสมบตมาก มทองและเงนลนเหลอ มของ ใชนาปลมใจลนเหลอ มทรพยคอขาวเปลอกลนเหลอ และเขาเปนคนมรปงาม

นาดนาชม ประกอบดวยความงามแหงผวเปนเยยม มกหาขาว น า ผา ยวดยาน

ดอกไม ของหอม เครองลบไล ทนอน ทอยอาศย และเครองประทปไดสะดวก แตเขากลบประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจ ครนเขาประพฤตทจรตดวยกาย วาจา ใจแลว ครนตายไป ยอมเขาถงอบาย ทคต วนบาต นรก ดกรมหาบพตร บรษลงจากปราสาทสคอชาง หรอลงจากคอชางสหลงมา หรอลงจากหลงมาส

บลลงก หรอลงจากบลลงกสพนดน หรอจากพนดนเขาไปสทมด แมฉนใด ดกรมหาบพตร ตถาคตกลาววา บคคลนมอปไมยฉนนน ดกรมหาบพตร อยางนแล บคคลชอวาเปนผสวางแลวกลบมดตอไป ฯ [๓๙๗] ดกรมหาบพตร กอยางไร บคคลชอวาเปนผสวางแลวคงสวาง ตอไป ดกรมหาบพตร บคคลบางคนในโลกน เปนคนเกดมาภายหลงในตระกล สง คอในตระกลขตตยมหาศาล ในตระกลพราหมณมหาศาล หรอในตระกล คฤหบดมหาศาล อนมงคง มทรพยมาก มโภคสมบตมาก มทองและเงนลน

เหลอ มของใชนาปลมใจลนเหลอ มทรพยคอขาวเปลอกลนเหลอ และเขาเปน

คนมรปสวย นาดนาชม ประกอบดวยความงามแหงผวเปนเยยม มกหาขาว น า ผา ยวดยาน ดอกไม ของหอม เครองลบไล ทนอน ทอยอาศยและเครอง ประทปไดสะดวก เขายอมประพฤตสจรตดวยกาย วาจา ใจ ครนเขาประพฤต สจรตดวยกาย วาจา ใจแลว ครนตายไป ยอมเขาถงสคตโลกสวรรค ดกร มหาบพตร บรษพงกาวไปดวยดจากบลลงกสบลลงก หรอพงกาวไปดวยดจากหลง มาสหลงมา หรอพงกาวไปดวยดจากคอชางสคอชาง หรอพงกาวไปดวยดจาก

ปราสาทสปราสาท แมฉนใด ดกรมหาบพตร ตถาคตยอมกลาววา บคคลนม

อปไมยฉนนน ดกรมหาบพตร อยางนแล บคคลชอวาเปนผสวางแลวคงสวางตอไป

ดกรมหาบพตร บคคล ๔ จ าพวกนแล มปรากฏอยในโลก ดงน ฯ [๓๙๘] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสพระคาถาประพนธตอไปอกวา ดกรมหาบพตร บรษเขญใจไมมศรทธา เปนคนตระหน

เหนยวแนน มความด ารชว เปนมจฉาทฐ ไมมความเออเฟอ ยอมดา ยอมบรภาษสมณะหรอพราหมณหรอวณพกอนๆ

เขาเปนคนไมมประโยชน เปนคนมกขงเคยด ยอมหามคน

ทก าลงจะใหโภชนาหารแกคนทขอ ดกรมหาบพตรผเปนใหญ

ยงของประชาราษฎร คนเชนนนเมอตายไป ยอมเขาถงนรก อนรายแรง นชอวาผมดแลวคงมดตอไป ฯ ดกรมหาบพตร บรษ (บางคน) เปนคนเขญใจ (แต) เปน

คนมศรทธา ไมมความตระหน เขามความด ารประเสรฐ มใจ ไมฟงซาน ยอมใหทาน ยอมลกรบสมณะหรอพราหมณ หรอ วณพกอนๆ ยอมส าเหนยกในจรรยาอนเรยบรอย ไมหาม

คนทก าลงจะใหโภชนาหารแกคนทขอ ดกรมหาบพตรผเปน

ใหญยงของประชาราษฎร คนเชนนนเมอตายไป ยอมเขาถง ไตรทพสถาน นชอวาผมดแลวกลบสวางตอไป ฯ ดกรมหาบพตร บรษ (บางคน) ถงหากจะมงม (แต) ไมม

ศรทธา เปนคนมความตระหนเหนยวแนน มความด ารชว เปนมจฉาทฐ ไมมความเออเฟอ ยอมดายอมบรภาษสมณะหรอ พราหมณ หรอวณพกอนๆ เขาเปนคนไมมประโยชน เปน

คนมกขงเคยด ยอมหามคนทก าลงจะใหโภชนาหารแกคนทขอ ดกรมหาบพตรผเปนใหญยงของประชาราษฎร คนเชนนน

เมอตายไป ยอมเขาถงนรกอนรายแรง นชอวา ผสวางแลว กลบมดตอไป ฯ ดกรมหาบพตร บรษ (บางคน) ถงหากจะมงม กเปนคนม-

*ศรทธา ไมมความตระหน เขามความด ารประเสรฐ มใจไม

ฟงซาน ยอมใหทาน ยอมลกรบสมณะหรอพราหมณหรอแม

วณพกอนๆ ยอมส าเหนยกในจรรยาอนเรยบรอย ไมหาม

คนทก าลงจะใหโภชนาหารแกผทขอ ดกรมหาบพตรผเปน

ใหญยงของประชาราษฎร คนเชนนนเมอตายไป ยอมเขาถง ไตรทพสถาน นชอวาผสวางแลวคงสวางตอไป ดงน ฯ อยยกาสตรท ๒

[๓๙๙] สาวตถนทาน ฯ ครงนนแลเปนเวลากลางวน พระเจาปเสนทโกศลเสดจเขาไปเฝาพระผม-

*พระภาคถงทประทบ ถวายอภวาทพระผมพระภาคแลว ประทบอย ณ ทควร สวนขางหนง ฯ พระผมพระภาคไดตรสกะทาวเธอผประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงวา เชญเถดมหาบพตร พระองคเสดจมาจากไหนหนอแตวน ฯ พระเจาปเสนทโกศลกราบทลวา พระพทธเจาขา พระอยยกาของหมอม-

*ฉน ผทรงชรา เปนผเฒา เปนผใหญ ลวงกาลผานวย มพระชนมพรรษา ๑๒๐ พรรษา ไดเสดจทวงคตเสยแลว ทานเปนทรก เปนทพอใจของหมอมฉนมาก พระพทธเจาขา หากหมอมฉนจะพงไดสมหวงวา ขอพระอยยกาเจาของเราอยาได เสดจทวงคตเลย ดงน แมดวยใชชางแกวแลกไซร หมอมฉนพงใหแมซงชางแกว เพอใหไดสมหวง ดงน พระพทธเจาขา หากหมอมฉนพงไดสมหวงวา ขอพระ- *อยยกาเจาของเราอยาไดเสดจทวงคตเลย แมดวยใชมาแกวแลกไซร หมอมฉน

พงใหแมซงมาแกวเพอใหไดสมหวง พระพทธเจาขา หากหมอมฉนพงไดสมหวง วา ขอพระอยยกาเจาของเราอยาไดเสดจทวงคตเลย ดงน แมดวยใชบานสวย แลกไซร หมอมฉนพงใหแมซงบานสวยเพอใหไดสมหวง พระพทธเจาขา หาก หมอมฉนพงไดสมหวงวา ขอพระอยยกาเจาของเราอยาไดเสดจทวงคตเลย ดงน

แมดวยใชชนบทแลกไซร หมอมฉนพงใหแมซงชนบทเพอใหไดสมหวง พระ- *พทธเจาขา พระผมพระภาคเจาไดตรสค านไววา สตวทงหลายทงปวง มมรณะ เปนธรรมดา มมรณะเปนทสด ไมลวงพนมรณะไปไดเลย ดงนนน เปนค าตรส

ทชอบ เปนของอศจรรย ไมเคยมมาแลว ฯ [๔๐๐] พระผมพระภาคตรสวา ขอนนเปนอยางนน มหาบพตร ขอนน

เปนอยางนน มหาบพตร สตวทงหลายทงปวง มความตายเปนธรรมดา มความ

ตายเปนทสด ไมลวงพนความตายไปไดเลย ดกรมหาบพตร ภาชนะดน ชนด ใดชนดหนง ทงทดบทงทสก ภาชนะดนเหลานนทงหมด มความแตกเปนธรรมดา

มความแตกเปนทสด ไมลวงพนความแตกไปไดเลย แมฉนใด ดกรมหาบพตร สตวทงหลายทงปวง มความตายเปนธรรมดา มความตายเปนทสด ไมลวงพน

ความตายไปไดเลย ฉนนนเหมอนกนแล ฯ [๔๐๑] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา สตวทงหลายทงปวงตองตาย เพราะชวตมความตายเปนทสด สตวทงหลายจกไปตามกรรม เขาถงผลแหงบญและบาป คอ ผมกรรมเปนบาป จกไปสนรก สวนผมกรรมเปนบญ จกไป

สสคต ฯ เพราะฉะนน พงท ากรรมงามอนจะน าไปสสมปรายภพ สงสม

ไว บญทงหลายยอมเปนทพงของสตวทงหลายในปรโลก ฯ โลกสตรท ๓

[๔๐๒] สาวตถนทาน ฯ พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดทลพระผม-

*พระภาควา พระพทธเจาขา ธรรมเทาไรหนอแลเมอเกดขนแกโลก ยอมเกดขน

เพอไมเปนประโยชนเกอกล เพอทกข เพอความอยไมส าราญ ฯ [๔๐๓] พระผมพระภาคตรสวา ดกรมหาบพตร ธรรม ๓ อยางแล เมอเกดขนแกโลก ยอมเกดขนเพอไมเปนประโยชนเกอกล เพอทกข เพอความ

อยไมส าราญ ธรรม ๓ อยางเปนไฉน ฯ ๑. ดกรมหาบพตร ธรรมคอความโลภแล เมอเกดขนแกโลกยอมเกด ขนเพอไมเปนประโยชนเกอกล เพอทกข เพอความอยไมส าราญ ฯ ๒. ดกรมหาบพตร ธรรมคอโทสะความประทษรายแล เมอเกดขน

แกโลก ยอมเกดขนเพอไมเปนประโยชนเกอกล เพอทกข เพอความอยไม

ส าราญ ฯ ๓. ดกรมหาบพตร ธรรมคอโมหะความหลงแล เมอเกดขนแกโลก ยอมเกดขนเพอไมเปนประโยชนเกอกล เพอทกข เพอความอยไมส าราญ ฯ ดกรมหาบพตร ธรรม ๓ อยางนแล เมอเกดขนแกโลก ยอมเกดขน

เพอไมเปนประโยชนเกอกล เพอทกข เพอความอยไมส าราญ ฯ [๔๐๔] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา

โลภะ โทสะ และโมหะ อนบงเกดแกตนยอมเบยดเบยน

บรษ ผมใจเปนบาป ดจผลของตนเบยดเบยนไมเตารง ฉะนน ฯ อสสตถสตรท ๔

[๔๐๕] สาวตถนทาน ฯ พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ทาน บคคลพงใหในทไหนหนอแล ฯ พ. ดกรมหาบพตร จตยอมเลอมใสในทใด พงใหในทนนแล ฯ ป. ขาแตพระองคผเจรญ และทานทใหแลวในทไหนจงมผลมาก ฯ

[๔๐๖] พ. ดกรมหาบพตร ทานพงใหในทไหนนนเปนขอหนง และทาน

ทใหแลวในทไหนจงมผลมาก นนเปนอกขอหนง ดกรมหาบพตร ทานทใหแลว แกผมศลแลมผลมาก ทานทใหแลวในผทศลหามผลมากไม ดกรมหาบพตร และ ดวยเหตนน อาตมภาพจกยอนถามมหาบพตรในปญหากรรมขอนนบาง มหาบพตร พอพระทยอยางใด พงพยากรณอยางนน ฯ [๔๐๗] มหาบพตรจะส าคญความขอนนเปนไฉน ณ ทนการยทธพง ปรากฏเฉพาะหนาแดพระองค สงครามพงปะทะกน ถาวากมารทเปนกษตรยผไม

ไดศกษา ไมไดหดมอ ไมไดรบความช านาญ ไมไดประลองการยง เปนคน

ขลาด เปนคนมกสน เปนคนมกสะดง เปนคนมกวงหน พงมาอาสาไซร พระองค พงทรงชบเลยงบรษนนหรอ และพระองคพงทรงตองการบรษเชนนนหรอ ฯ ป. ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคไมพงชบเลยงบรษเชนนน และ ขาพระองคไมตองการบรษเชนนนเลย ฯ พ. ถาวา กมารทเปนพราหมณ ผไมไดศกษา ฯลฯ พงมาอาสาไซร ฯลฯ ถาวากมารทเปนแพศย ผไมไดศกษา ฯลฯ พงมาอาสาไซร ฯลฯ ถาวากมารทเปน

ศทร ผไมไดศกษา ฯลฯ พงมาอาสาไซร พระองคพงทรงชบเลยงบรษนนหรอ และพระองคพงทรงตองการบรษเชนนนหรอ ฯ ป. ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคไมพงชบเลยงบรษนน และขา- *พระองคไมพงตองการบรษเชนนนแล ฯ [๔๐๘] พ. ดกรมหาบพตร พระองคจะทรงส าคญความขอนนเปนไฉน

ณ ทนการยทธพงปรากฏแกพระองค สงครามพงปะทะกน ถาวา กมารทเปนกษตรย ผศกษาดแลว ไดหดมอแลว ไดรบความช านาญแลว ไดประลองการยงมาแลว

ไมเปนคนขลาด ไมเปนคนสน ไมเปนคนสะดง ไมเปนคนมกวงหน พงมา อาสาไซร พระองคพงทรงชบเลยงบรษนนหรอ และพระองคพงทรงมพระประสงค บรษเชนนนหรอ ฯ ป. ขาแตพระองคผเจรญ หมอมฉนพงชบเลยงบรษนน และหมอมฉน

พงตองการบรษเชนนน ฯ พ. ถาวากมารทเปนพราหมณ ผศกษาดแลว ฯลฯ พงมาอาสาไซร ฯลฯ ถาวา กมารทเปนแพศย ผศกษาดแลว ฯลฯ พงมาอาสาไซร ฯลฯ ถาวา กมาร ทเปนศทร ผศกษาดแลว ฯลฯ พงมาอาสาไซร พระองคจะพงทรงชบเลยงบรษ

นนหรอ และพระองคจะพงทรงมพระประสงคบรษเชนนนหรอ ป. ขาแตพระองคผเจรญ หมอมฉนพงชบเลยงบรษนน และหมอมฉน

พงตองการบรษเชนนน ฯ [๔๐๙] พ. ฉนนนนนแล มหาบพตร แมหากวา กลบตรออกจากเรอน

ตระกลไรๆ เปนผบวชหาเรอนมได และกลบตรนน เปนผมองค ๕ อนละได แลว เปนผประกอบแลวดวยองค ๕ ทานทใหแลวในกลบตรนน ยอมเปนทาน

มผลมาก องค ๕ อนกลบตรนนละไดแลวเปนไฉน กามฉนทะอนกลบตรนนละ ไดแลว พยาบาทอนกลบตรนนละไดแลว ถนมทธะอนกลบตรนนละไดแลว อทธจจกกกจจะอนกลบตรนนละไดแลว วจกจฉาอนกลบตรนนละไดแลว องค ๕

เหลานอนกลบตรนนละไดแลว กลบตรนนเปนผประกอบดวยองค ๕ เปนไฉน

กลบตรนนเปนผประกอบแลวดวยศลขนธ อนเปนของพระอเสขะ เปนผประกอบ

แลวดวยสมาธขนธอนเปนของพระอเสขะ เปนผประกอบแลวดวยปญญาขนธ อนเปนของพระอเสขะ เปนผประกอบแลวดวยวมตตขนธอนเปนของพระอเสขะ เปนผประกอบแลวดวยวมตตญาณทสสนขนธ อนเปนของพระอเสขะ กลบตรนน

เปนผประกอบแลวดวยองค ๕ เหลาน ทานทใหแลวในกลบตรผมองค ๕ อนละ ไดแลว ผประกอบแลวดวยองค ๕ ดงน ยอมมผลมาก ฯ [๔๑๐] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา ศลปะการยงแมน ก าลงเขมแขง และความกลาหาญมอย ในชายหนมผใด พระราชาผทรงพระประสงคดวยการยทธ พงทรงชบเลยงชายหนมเชนนน ไมพงทรงชบเลยงชายหนม

ผไมกลาหาญ เพราะเหตแหงชาต ฉนใด ฯ

ธรรมะคอขนต และโสรจจะ ตงอยแลวในบคคลใด บคคล พงบชาบคคลนนผมปญญา มความประพฤตเยยงพระอรยะ แมมชาตทราม ฉนนนเหมอนกน ฯ พงสรางอาศรมอนเปนทรนรมย ยงผพหสตทงหลายใหส านก อย ณ ทนน พงสรางบอน าไวในปาทกนดารน า และสะพาน

ในทเปนหลม พงถวาย ขาว น า ของเคยว ผา และ เสนาสนะในทานผซอตรงทงหลาย ดวยน าใจอนผองใส

เมฆมสายฟาแลบแปลบปลาบ (เมฆอนประกอบดวยถองแถว แหงสายฟา) มยอดตงรอยกระหมอย ยงแผนดนใหโชกชมอย ยอมยงทดอนและทลมใหเตม แมฉนใด ฯ ทายกผมศรทธา เปนบณฑตไดฟงแลว ยอมจดหาโภชนา- หารมาเลยงวณพก ดวยขาวน าใหอมหน า บนเทงใจ เทยวไป

ในโรงทาน สงวา ทานทงหลายจงให ทานทงหลายจงให

ดงน และทายกนนบนลอเสยงเหมอนเสยงกระหมแหงเมฆ

เมอฝนก าลงตก ฉะนน ธารแหงบญอนไพบลยนน ยอมยง ทายกผให ใหชมชน ฯ ปพพโตปมสตรท ๕

[๔๑๑] สาวตถนทาน ฯ ครงนนแล พระเจาปเสนทโกศลไดเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบในตอนกลางวน ครนแลวไดทรงอภวาท แลวประทบอย ณ ทควร สวนขางหนง ฯ พระผมพระภาคจงไดตรสกะทาวเธอวา เชญเถดมหาบพตร พระองค เสดจมาแตไหนหนอ แตวน ฯ ป. ขาแตพระองคผเจรญ พระราชาผกษตรย ไดมรธาภเษกแลว ผเมา แลวเพราะความเมาในความเปนใหญ ผอนความก าหนดในกามกลมรมแลว ผถง แลวซงความมนคงในชนบท ผช านะซงปฐพมณฑลอนใหญแลวครอบครองอย ยอมมราชกรณยะอนใด บดนหมอมฉนถงแลวซงความขวนขวายในราชกรณยะ เหลานน ฯ [๔๑๒] พ. ดกรมหาบพตร พระองคจะทรงส าคญความขอนนเปนไฉน

ณ ทนขาราชการของพระองค ผควรเชอถอ มวาจาเปนหลกฐาน พงมาแตทศ

ตะวนออก เขาเขามาเฝาพระองค แลวพงกราบทลอยางนวา ขอเดชะพระมหา- *ราชเจา ขอพระองคพงทรงทราบใตฝาละอองธลพระบาท ขาพระพทธเจาพงมาจาก

ทศตะวนออก ณ ทนน ขาพระพทธเจาไดเหนภเขาใหญสงเทยมเมฆ ก าลงกลง บดปวงสตวมา พระพทธเจาขา สงใดทพระองคจะพงทรงกระท า ขอไดโปรด กระท าเสย ล าดบนน ขาราชการคนท ๒ ผควรเชอถอ มวาจาเปนหลกฐาน

พงมาแตทศใต ฯลฯ ถดนน ขาราชการคนท ๓ ผควรเชอถอ มวาจาเปนหลกฐาน

พงมาจากทศตะวนตก ฯลฯ ตอจากนน ขาราชการคนท ๔ ผควรเชอถอ มวาจา เปนหลกฐาน พงมาจากทศเหนอ เขาเขามาเฝาพระองคแลว พงกราบทลอยางนวา ขอเดชะพระมหาราชเจา ขอพระองคพงทรงทราบใตฝาละอองธลพระบาท ขา- *พระพทธเจาพงมาจากทศเหนอ ณ ทนน ขาพระพทธเจาไดเหนภเขาใหญสง เทยมเมฆ ก าลงกลงบดปวงสตวมา พระพทธเจาขา สงใดทพระองคจะพงทรง กระท า ขอไดโปรดกระท าเสยเถด ฯ

ดกรมหาบพตร ครนเมอมหาภยอนรายกาจ ทท าใหมนษยพนาศใหญโต ถงเพยงน บงเกดขนแลวแกพระองค อะไรเลา ทพระองคจะพงทรงกระท าใน

ภาวะแหงมนษยทไดแสนยาก ฯ ป. ขาแตพระองคผเจรญ ครนเมอมหาภยอนรายกาจ ทท าใหมนษย พนาศอนใหญโตถงเพยงนน บงเกดขนแกหมอมฉน อะไรจะพงเปนกจทหมอมฉน

พงกระท า ในภาวะแหงมนษยทไดแสนยากเลา นอกจากการประพฤตธรรม

นอกจากการประพฤตสม าเสมอ นอกจากการสรางกศล นอกจากการท าบญ ฯ

[๔๑๓] พ. ดกรมหาบพตร อาตมภาพขอถวายพระพรใหพระองคทรง ทราบ ดกรมหาบพตร ชราและมรณะยอมครอบง าพระองค ดกรมหาบพตร กและเมอชรามรณะครอบง าพระองคอย อะไรเลา จะพงเปนกจทมหาบพตรพง กระท า ฯ ป. ขาแตพระองคผเจรญ กและเมอชรามรณะครอบง าหมอมฉนอย อะไรเลาจะพงเปนกจทหมอมฉนควรจะท า นอกจากการประพฤตธรรม นอกจาก การประพฤตสม าเสมอ นอกจากการสรางกศล นอกจากการท าบญ ขาแตพระองค ผเจรญ การรบดวยชางเหลาใด ยอมมแกพระราชาผเปนกษตรย ผไดมรธา- *ภเษกแลว ผเมาแลวเพราะความเมาในความเปนใหญ ผอนความก าหนดในกาม

กลมรมแลว ผถงแลวซงความมนคงในชนบท ผช านะซงปฐพมณฑลอนใหญ แลว ครอบง าอย ขาแตพระองคผเจรญ เมอชรามรณะครอบง าอย คตวสยแหงการรบ

ดวยชางแมเหลานน ไมมเลย ๑- ขาแตพระองคผเจรญ การรบดวยมาแมเหลาใด ฯลฯ การรบดวยรถแมเหลาใด ฯลฯ การรบดวยทหารเดนเทาแมเหลาใด ยอมม

แกพระราชาผเปนกษตรย ผไดมรธาภเษกแลว ผเมาแลวเพราะความเมาในความ

เปนใหญ ผอนความก าหนดในกามกลมรมแลว ผถงแลวซงความมนคงในชนบท

ผช านะปฐพมณฑลอนใหญแลวครอบง าอย ขาแตพระองคผเจรญ เมอชรามรณะ ครอบง าอย คตวสยแหงการรบดวยทหารเดนเทาแมเหลานนไมมเลย ขาแตพระองค ผเจรญ ในราชสกลน มหาอ ามาตยผมมนต ซงสามารถจะใชมนตท าลายขาศก ทยกมา กมอยเหมอนกน ขาแตพระองคผเจรญ แตเมอชรามรณะครอบง าส

คตวสยแหงการรบดวยมนต แมเหลานนหามไม อนง ขาแตพระองคผเจรญ

ในราชสกลน เงนทองทงทอยในพนดน ทงทอยในเวหาส ซงพวกหมอมฉน

สามารถจะใชเปนเครองมอยแหยใหขาศกทยกมาแตกกนกมอยเปนอนมาก ขาแต พระองคผเจรญ แตเมอชรามรณะครอบง าส คตวสยแหงการรบดวยทรพยแม

เหลานนหามไม ขาแตพระองคผเจรญ กแลเมอชรามรณะครอบง าอย อะไรเลา จะพงเปนกจทหมอมฉนควรท า นอกจากการประพฤตธรรม นอกจากการประพฤต สม าเสมอ นอกจากการสรางกศล นอกจากการท าบญ ฯ

[๔๑๔] ป. ถกแลวๆ มหาบพตร กเมอชรามรณะครอบง าอย อะไร @๑. สดวสยทจะรบดวยชาง เลาจะพงเปนกจทพระองคควรท านอกจากการประพฤตธรรม นอกจากประพฤต สม าเสมอ นอกจากการสรางกศล นอกจากการท าบญ ฯ

[๔๑๕] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา ฯ ภเขาใหญแลวดวยศลา จดทองฟา กลงบดสตวมาโดยรอบ

ทง ๔ ทศ แมฉนใด ชราและมจจกฉนนน ยอมครอบง า สตวทงหลาย คอ พวกกษตรย พวกพราหมณ พวกแพศย พวกศทร พวกจณฑาล และคนเทมลฝอย ไมเวนใครๆ

ไวเลย ยอมย ายเสยสน ณ ทนน ไมมยทธภมส าหรบ

พลชาง พลมา ไมมยทธภมส าหรบพลรถ ไมมยทธภม

ส าหรบพลราบ และไมอาจจะเอาชนะแมดวยการรบดวย มนตหรอดวยทรพย เพราะฉะนนแล บรษผเปนบณฑต มปญญา เมอเลงเหนประโยชนตน พงตงศรทธาไวในพระ-

*พทธเจา ในพระธรรมและในพระสงฆ ผใดมปรกตประพฤต

ธรรมดวยกาย ดวยวาจา หรอดวยใจ บณฑตทงหลายยอม

สรรเสรญผนน ในโลกนนนเทยว ผนนละโลกนไป ยอม

บนเทงในสวรรค ฯ จบ โกสลสงยต -----------

รวมพระสตรในตตยวรรคน ม ๕ สตร คอ ปคคลสตรท ๑ อยยกา- *สตรท ๒ โลกสตรท ๓ อสสตถสตรท ๔ ปพพโตปมสตรท ๕ โกสลสงยต- *วรรคนม ๕ สตร พระพทธเจาผประเสรฐ สคตตรสเทศนาแลว ฯ

-------------

มารสงยต ปฐมวรรคท ๑

ตโปกรรมสตรท ๑

[๔๑๖] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคไดตรสรใหมๆ ประทบอยทตนไมอชปาล นโครธ ใกลฝงแมน าเนรญชรา ณ ต าบลอรเวลา ครงนนแล พระผมพระภาค ทรงประทบพกผอนอยในทลบ ไดเกดความปรวตกแหงพระทยอยางนวา โอ เรา เปนผพนจากทกกรกรยานนแลว โอ สาธ เราเปนผพนแลวจากทกกรกรยาอนไม

ประกอบดวยประโยชนนน โอ สาธ เราเปนสตวทบรรลโพธญาณแลว ฯ [๔๑๗] ครงนนแล มารผมบาปไดทราบความปรวตกแหงพระทยของ พระผมพระภาคดวยจต จงเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ แลวไดกราบทล พระผมพระภาคดวยคาถาวา มาณพทงหลายยอมบรสทธไดดวยการบ าเพญตบะใด ทาน

หลกจากตบะนนเสยแลว เปนผไมบรสทธ มาส าคญตนวา เปนผบรสทธ ทานพลาดจากมรรคาแหงความบรสทธเสย แลว ฯ [๔๑๘] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป จงได ตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา เรารแลววา ตบะอนๆ อยางใดอยางหนง ไมประกอบดวย ประโยชน ตบะทงหมดหาอ านวยประโยชนใหไม ดจไมแจว

หรอไมถอ ไมอ านวยประโยชนบนบก ฉะนน (เรา) จง เจรญมรรค คอ ศล สมาธ และปญญา เพอความตรสร เปนผบรรลความบรสทธอยางยอดเยยมแลว ดกรมารผกระท า ซงทสด ตวทานเปนผทเราก าจดเสยไดแลว ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกขเสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ นาคสตรท ๒

[๔๑๙] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคไดตรสรแลวใหมๆ ประทบอยทตนไม

อชปาลนโครธ ใกลฝงแมน าเนรญชรา ณ อรเวลาประเทศ กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคประทบนงในทกลางแจง ในราตรอนมดทบ และฝนก าลงตก ประปรายอย ฯ [๔๒๐] ครงนนแล มารผบาปใครจะใหเกดความกลว ความครนคราม

ขนลกขนพองแดพระผมพระภาค จงเนรมตเพศเปนพระยาชางใหญ เขาไปใกล พระผมพระภาคถงทประทบ พระยาชางนนมศรษะเหมอนกบกอนหนใหญสด า งาทงสองของมนเหมอนเงนบรสทธ งวงเหมอนงอนไถใหญ ฯ [๔๒๑] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป ดงน

แลวไดตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา ทานจ าแลงเพศทงทงามและไมงาม ทองเทยวอยตลอดกาล อนยดยาวนาน มารผมบาปเอย ไมพอททานจะท าการจ าแลง เพศนนเลย ดกรมารผกระท าซงทสด ตวทานเปนผทเรา ก าจดเสยไดแลว ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกขเสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ สภสตรท ๓

[๔๒๒] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคไดตรสรแลวใหมๆ ประทบอยทตนไม

อชปาลนโครธ ใกลฝงแมน าเนรญชรา ณ อรเวลาประเทศ กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคประทบนงในทกลางแจงในราตรอนมดทบ และฝนก าลงตก ประปรายอย ฯ

[๔๒๓] ครงนนแล มารผมบาปใครจะใหเกดความกลว ความครนคราม

ขนลกขนพองแดพระผมพระภาค จงเขาไปใกลพระผมพระภาคถงทประทบ แลว แสดงเพศตางๆ หลากหลาย ทงทงามทงทไมงาม ในทไมไกลแตพระผมพระภาค ฯ [๔๒๔] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป ดงน

จงตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาทงหลายวา ทานจ าแลงเพศทงทงามทงทไมงาม ทองเทยวอยตลอดกาล อนยดยาวนาน มารผมบาปเอย ไมพอททานจะท าการจ าแลง เพศนนเลย ดกรมารผกระท าซงทสด ตวทานเปนผทเราก าจด เสยไดแลว ฯ และชนเหลาใดส ารวมดแลว ดวยกาย ดวยวาจา และ ดวยใจ ชนเหลานน ยอมไมเปนผตกอยในอ านาจของมาร ชนเหลานน ยอมไมเปนผเดนตามหลง ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกขเสยใจวา พระผมพระภาค ทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ ปฐมปาสสตรท ๔

[๔๒๕] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทปาอสปตนมฤคทายวน เขตพระ นครพาราณส ณ ทนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายวา ดกรภกษ

ทงหลาย ฯ ภกษเหลานนไดทลรบพระด ารสของพระผมพระภาคแลว ฯ พระผมพระภาคไดตรสวา ดกรภกษทงหลาย ความหลดพนอยางยอด- เยยมเราบรรลแลว ความหลดพนอยางยอดเยยม เรากระท าใหแจงแลว เพราะ การกระท าไวในใจโดยแยบคาย เพราะการตงความเพยรไวชอบโดยแยบคาย ดกรภกษทงหลาย แมเธอทงหลายกจงบรรลซงความหลดพนอยางยอดเยยม จง กระท าใหแจงซงความหลดพนอยางยอดเยยม เพราะการกระท าไวในใจโดยแยบคาย เพราะการตงความเพยรไวชอบโดยแยบคายเถด ฯ [๔๒๖] ครงนนแล มารผมบาปไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

แลวไดทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ทานเปนผทถกเราผกไวแลวดวยบวงของมารทงทเปนของทพย ทงทเปนของมนษย ทานเปนผทถกเราผกไวแลวดวยเครอง

ผกของมาร ดกรสมณะ ทานจกไมหลดพนจากวสยของ เราไปได ฯ [๔๒๗] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป จงได ตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา เราเปนผพนแลวจากบวงของมาร ทงทเปนของทพย ทงทเปน

ของมนษย เราเปนผพนแลวจากเครองผกของมาร ดกรมาร ผกระท าซงความพนาศ ทานเปนผทเราก าจดเสยไดแลว ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกขเสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ ทตยปาสสตรท ๕

[๔๒๘] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทปาอสปตนมฤคทายวน เขตพระ นครพาราณส ณ ทนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายวา ดกรภกษ

ทงหลาย ฯ ภกษเหลานนไดทลรบพระด ารสของพระผมพระภาคแลว ฯ พระผมพระภาคไดตรสวา ดกรภกษทงหลาย เราพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพย ทงทเปนของมนษย ดกรภกษทงหลาย แมเธอทงหลายกพนแลว จากบวงทงปวง ทงทเปนของทพย ทงทเปนของมนษย ดกรภกษทงหลาย เธอ ทงหลายจงเทยวจารกไปเพอประโยชนเกอกลแกชนหมมาก เพอความสขแกชน

หมมาก เพออนเคราะหโลก เพอประโยชน เพอเกอกล เพอความสขแกเทวดา และมนษยทงหลาย เธอทงหลายอยาไดไปดวยกน ๒ รป โดยทางเดยวกน ดกรภกษ

ทงหลาย เธอทงหลายจงแสดงธรรม งามในเบองตน งามในทามกลาง งามในทสด จงประกาศพรหมจรรย พรอมทงอรรถ พรอมทงพยญชนะ บรสทธบรบรณ

สนเชง สตวทงหลายผมธลในจกษนอยมอย เพราะไมไดฟงธรรมยอมเสอมรอบ

ผรทวถงซงธรรมจกม ดกรภกษทงหลาย แมเรากจกไปยงอรเวลาเสนานคม เพอ แสดงธรรม ฯ [๔๒๙] ครงนนแล มารผมบาปเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

แลวไดทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ทานเปนผทถกเราผกไวแลวดวยบวงทงปวง ทงทเปนของทพย ทงทเปนของมนษย ทานเปนผทถกเราผกไวแลว ดวยเครอง

พนธนาการอนใหญ ดกรสมณะ ทานจกไมพนไปจากวสย ของเราได ฯ [๔๓๐] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป

จงไดตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา เราเปนผพนแลวจากบวงทงปวง ทงทเปนของทพย ทงทเปน

ของมนษย เราเปนผพนแลวจากเครองพนธนาการอนใหญ

ดกรมารผกระท าซงความพนาศ ทานเปนผทเราก าจด เสยไดแลว ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไป ณ ทนนเอง ฯ สปปสตรท ๖

[๔๓๑] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวนอนเปนสถาน

ทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตกรงราชคฤห ฯ กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคไดประทบนงในทกลางแจงในราตร อนมดทบ และฝนก าลงตกประปรายอย ฯ [๔๓๒] ครงนนแล มารผมบาปใครจะใหเกดความกลว ความครนคราม

ขนลกขนพองแกพระผมพระภาค จงนรมตเพศเปนพระยางใหญเขาไปใกล พระผมพระภาคถงทประทบ กายของพระยางนนเปนเหมอนเรอล าใหญทขดดวยซง ทงตน พงพานของมนเปนเหมอนเสอล าแพนผนใหญ ส าหรบปตากแปงของชาง ท าสรา นยนตาของมนเปนเหมอนถาดส ารดใบใหญของพระเจาโกศล ลนของมน

แลบออกจากปากเหมอนสายฟาแลบ ในขณะทเมฆก าลงกระหม ฉะนน เสยง หายใจเขาออกของมน เหมอนเสยงสบชางทองทก าลงพนลมอยกปานกน ฯ [๔๓๓] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป ดงน

จงไดตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาทงหลายวา มนเสพเรอนวางเปลาเพออยอาศย มนนนเปนผมตนอน

ส ารวมแลว เขาสละความอาลยในอตภาพนนเทยวไป เพราะ การสละความอาลยในอตภาพแลวเทยวไปนน เหมาะสมแก ผเชนนน ฯ สตวทสญจรไปมากมาก สงทนากลวกมาก อนง เหลอบ

และสตวเลอยคลานกชกชม (แต) มหามนผอยในเรอน

วางเปลา ยอมไมยงแมแตขนใหไหว ในเพราะสงทนากลว เหลานน ฯ ถงแมทองฟาจะพงแตก แผนดนจะพงไหว สตวทงหลาย พงสะดงกลวกนหมดกตามท แมถงวาหอกหรอหลาวจะจออย ทอกกตามเถด พระพทธเจาทงหลายยอมไมทรงท าการปองกน

ในเพราะอปธ (คอขนธ) ทงหลาย ฯ ครงนนแล มารผมบาป เปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ สปปตสตรท ๗

[๔๓๔] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน อนเปนสถาน

ทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตกรงราชคฤห ฯ ครงนนแล พระผมพระภาคเสดจจงกรมอยในทกลางแจงเกอบตลอดราตร ในสมยใกลรงแหงราตร ทรงลางพระบาทแลวเสดจเขาพระวหารทรงส าเรจสห-

*ไสยาโดยพระปรศเบองขวา ทรงเหลอมพระบาทดวยพระบาท ทรงมพระ สตสมปชญญะ ทรงท าความหมายในอนจะเสดจลกขนไวในพระหฤทย ฯ [๔๓๕] ครงนนแล มารผมบาปไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

แลวไดกราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ทานหลบหรอ ทานจะหลบเสยท าไมนะ ทานหลบเปนตาย เทยวหรอน ทานหลบโดยส าคญวา เราไดเรอนวางเปลา กระนนหรอ เมอพระอาทตยขนโดงแลว ทานยงจะหลบ

อยหรอน ฯ [๔๓๖] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป จงได ตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา พระพทธเจาซงไมมตณหาดจขาย ซงแสไปในอารมณตางๆ

ส าหรบจะน าไปสภพไหนๆ ยอมบรรทมหลบ เพราะความ

สนไปรอบแหงอปธทงปวง กงการอะไรของทานในเรองนเลา มารเอย ฯ ครงนนแล มารผมบาป เปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา

พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ นนทนสตรท ๘

[๔๓๗] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

[๔๓๘] ครงนนแล มารผมบาปไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

แลวไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาควา คนมบตร ยอมเพลดเพลนเพราะบตร คนมโคกยอม

เพลดเพลนเพราะโค ฉนนนเหมอนกน อปธทงหลายนนแล เปนเครองเพลดเพลนของนรชน เพราะคนทไมมอปธ หาเพลดเพลนไม ฯ [๔๓๙] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป จงได ตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา คนมบตร ยอมเศราโศกเพราะบตร คนมโคกยอมเศราโศก เพราะโค ฉนนนเหมอนกน อปธทงหลายนนแล เปนเหต เศราโศกของนรชน เพราะคนทไมมอปธหาเศราโศกไม ฯ ครงนนแล มารผมบาป เปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ ปฐมอายสตรท ๙

[๔๔๐] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน อนเปนสถาน

ทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตกรงราชคฤห ฯ ณ ทนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย ดงน ฯ ภกษเหลานนทลรบพระด ารสพระผมพระภาคแลว พระผมพระภาคไดตรสวา ดกรภกษทงหลาย อายของมนษยทงหลายน

นอยนก จ าตองไปสสมปรายภพ ควรท ากศล ควรประพฤตพรหมจรรย สตว ผเกดมาแลวจะไมตายไมม ดกรภกษทงหลาย คนทเปนอยนาน ยอมเปนอยได เพยงรอยป หรอจะอยเกนไปไดบาง กมนอย ฯ [๔๔๑] ครงนนแล มารผมบาปไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

แลวไดกราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา อายของมนษยทงหลายยนยาว คนดไมควรดหมนอายนนเลย ควรประพฤตดจเดกออนทมงแตจะกนนม ฉะนน การมาแหง มจจไมม ฯ [๔๔๒] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป จงได ตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา อายของมนษยทงหลายนอย คนดควรดหมน

อายนนเสย ควรประพฤตดจคนทถกไฟไหมศรษะ ฉะนน

การทจะไมมาแหงมจจไมมเลย ฯ ครงนนแล มารผมบาป เปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจก เรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนแล ฯ ทตยอายสตรท ๑๐ [๔๔๓] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน อน

เปนสถานทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตกรงราชคฤห ฯ ณ ทนนแล พระผมพระภาคไดตรสขอนวา ดกรภกษทงหลาย อายของ มนษยทงหลายนนอยนก จ าตองไปสสมปรายภพ ควรท ากศล ควรประพฤต พรหมจรรย สตวผเกดแลวจะไมตายไมมเลย ดกรภกษทงหลาย คนทเปนอยนาน

ยอมเปนอยไดเพยงรอยป หรอจะเกนขนไปกนอย ดงน ฯ [๔๔๔] ครงนนแล มารผมบาป ไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

แลวไดกราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา วนคนยอมไมผานพนไป ชวตยอมไมรกรนไป อายยอมจร ตามสตวทงหลายไป ดจกงจรตามธปรถไป ฉะนน ดงน ฯ [๔๔๕] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป จงได ตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา วนคนยอมผานพนไป ชวตยอมรกรนไป อายของสตวทงหลาย ยอมสนเปลองไป ดจน าแหงแมน านอย ฉะนน ดงน ฯ ครงนนแล มารผมบาป เปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจก เรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนแล ฯ จบ วรรคท ๑

----------

รวมพระสตรในปฐมวรรคนม ๑๐ สตร คอ ตโปกรรมสตรท ๑ นาคสตรท ๒ สภสตรท ๓ ปาสสตรม ๒ สตรเปน

ท ๔ และท ๕ สปปสตรท ๖ สปปตสตรท ๗ นนทนสตรท ๘ อายสตรอก ๒

สตรเปนท ๙ และท ๑๐ ------------

ทตยวรรคท ๒

ปาสานสตรท ๑

[๔๔๖] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ ภเขาคชฌกฏ

เขตกรงราชคฤห ฯ กสมยนนแล พระผมพระภาคประทบนงในทแจง ในเวลากลางคนอนมด และฝนก าลงตกประปรายอย ฯ [๔๔๗] ครงนนแล มารผมบาปตองการจะยงความกลว ความหวาดเสยว ขนพองสยองเกลา ใหเกดขนแกพระผมพระภาค จงเขาไป ณ ทพระผมพระภาค ประทบอย ครนแลว กลงศลากอนใหญๆ ไปใกลพระผมพระภาค ฯ [๔๔๘] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นมารผมบาป จงตรส

ส าทบกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา แมถงวาทานจะพงกลงภเขาคชฌกฏหมดทงสน ความหวน

ไหวกจะไมมแกพระพทธเจาทงหลายผหลดพนแลวโดยชอบ

แนแท ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกขเสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนเอง ฯ สหสตรท ๒

[๔๔๙] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อาราม

ของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ กสมยนนแล พระองคแวดลอมดวยบรษทหมใหญ ทรงแสดงธรรมอย ฯ ครงนนแล มารผมบาปไดมความคดเหนอยางนวา พระสมณโคดมนแล แวดลอมดวยบรษทหมใหญ แสดงธรรมอย ถากระไรเราพงเขาไปใกล ณ ทพระ สมณโคดมประทบอย เพอการก าบงจกษเถด ฯ [๔๕๐] ล าดบนน มารผมบาปเขาไปใกลพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลว กลาวกะพระผมพระภาคดวยคาถาวา

ทานเปนผองอาจในบรษท บนลอสหนาท ดจราชสห ฉะนน

หรอ กผทพอจะตอสทานยงม ทานเขาใจวาเปนผชนะแลว หรอ ฯ [๔๕๑] พระผมพระภาค ตรสตอบดวยพระคาถาวา ตถาคตเปนมหาวรบรษ องอาจในบรษท บรรลทสพลญาณ ขาม

ตณหาอนเปนเหตของในโลกเสยได บนลออยโดยแท ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนเอง ฯ สกลกสตรท ๓

[๔๕๒] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ มททกจฉมคทายวน เขต กรงราชคฤห ฯ กโดยสมยนนแล พระบาทของพระผมพระภาคถกสะเกดหนเจาะแลว ไดยนวา เวทนาทงหลาย อนยง เปนไปในพระสรระ เปนทกข แรงกลา เผด รอน ไมเปนทยนด ไมเปนททรงสบาย ยอมเปนไปแดพระผมพระภาค พระองค มพระสตสมปชญญะอดกลนซงเวทนาเหลานน ไมกระสบกระสาย ฯ ล าดบนน พระผมพระภาครบสงใหลาดผาสงฆาฏเปน ๔ ชน แลวส าเรจ สหไสยา โดยพระปรศเบองขวา พระบาทซายเหลอมพระบาทขวา มพระสต สมปชญญะ ฯ [๔๕๓] ครงนนแล มารผมบาปเขาไปเฝาพระองคถงทประทบ แลวทล ถามพระผมพระภาคดวยคาถาวา ทานนอนดวยความเขลา หรอมวเมาคดกาพยกลอนอย ประโยชนทงหลายของทานไมมมาก ทานอย ณ ทนงทนอน

อนสงดแตผเดยว ตงหนานอนหลบ นอะไร ทานหลบ

ทเดยวหรอ ฯ [๔๕๔] พระผมพระภาคจงตรสตอบวา เราไมไดนอนดวยความเขลา ทงมไดมวเมาคดกาพยกลอนอย เราบรรลประโยชนแลวปราศจากความโศก อย ณ ทนงทนอน

อนสงดแตผเดยว นอนร าพงดวยความเอนดในสตวทงปวง ฯ ลกศรเขาไปในอกของชนเหลาใด รอยหทยใหลมหลงอย แม

ชนเหลานนในโลกน ผมลกศรเสยบอกอย ยงไดความหลบ

เราผปราศจากลกศรแลว ไฉนจะไมหลบเลา ฯ เราเดนทางไปในทางทมราชสหเปนตน กมไดหวาดหวน ถง หลบในทเชนนนกมไดกลวเกรง กลางคนและกลางวนยอม

ไมท าใหเราเดอดรอน เรายอมไมพบเหนความเสอมอะไรๆ

ในโลก ฉะนน เราผมความเอนดในสตวทงปวงจงนอนหลบ ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนเอง ฯ ปฏรปสตรท ๔

[๔๕๕] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ ศาลาหลงหนง ในพราหมณคาม

ในแควนโกศล ฯ กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคแวดลอมดวยคฤหสถบรษทหมใหญ

ทรงแสดงธรรมอย ฯ ล าดบนน มารผมบาปไดมความคดขนวา พระสมณโคดมนแวดลอม

ดวยคฤหสถบรษทหมใหญ ทรงแสดงธรรมอย ถากระไรเราพงเขาไปใกล พระสมณโคดมถงทประทบ เพอการก าบงจกษเถด ฯ [๔๕๖] ล าดบนน มารผมบาปเขาไปใกลพระผมพระภาคถงทประทบ ครน

แลว จงทลถามพระผมพระภาคดวยคาถาวา ทานพร าสอนผอนดวยสงใด สงนนไมสมควรแกทาน เมอ ทานกลาวถงธรรมนน อยาไดของอยในความยนดยนราย ฯ [๔๕๗] พระผมพระภาคตรสตอบวา พระสมพทธเจามปรกตอนเคราะหดวยจตอนเกอกล ทรงพร า สอนผอนดวยสงใด ตถาคตมจตหลดพนจากความยนดยนราย ในสงนนแลว ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนนนเอง ฯ มานสสตรท ๕

[๔๕๘] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

[๔๕๙] ครงนนแล มารผมบาปไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลว ไดกลาวกะพระผมพระภาคดวยคาถาวา บวงใดมใจไปไดในอากาศ ก าลงเทยวไป ขาพระองคจกคลอง พระองคไวดวยบวงนน สมณะ ทานไมพนเรา ฯ [๔๖๐] พระผมพระภาคตรสตอบวา เราหมดความพอใจในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ อนเปน

ของรนรมยใจแลว แนะมาร เราก าจดทานไดแลว ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนนนเอง ฯ ปตตสตรท ๖

[๔๖๑] พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

กสมยนนแล พระผมพระภาคทรงยงภกษทงหลายใหเหนแจง ใหสมา- *ทาน ใหอาจหาญ ใหราเรง ดวยธรรมกถาเกยวดวยอปาทานขนธ ๕ กภกษ

เหลานนท าในใจใหส าเรจประโยชน นอมนกมาดวยความเตมใจ เงยโสตลงสดบ

ธรรมอย ฯ ครงนนแล มารผมบาปไดมความคดวา พระสมณโคดมนแล ยงภกษ

ทงหลายใหเหนแจง ใหสมาทาน ใหอาจหาญ ใหราเรง ดวยธรรมกถาเกยวดวย อปาทานขนธ ๕ กภกษเหลานนท าในใจใหส าเรจประโยชน นอมนกมาดวยความ

เตมใจ เงยโสตลงสดบธรรมอย ถากระไร เราพงเขาไปใกลพระสมณโคดมถงท

ประทบ เพอการก าบงตาเถด ฯ กโดยสมยนนแล ภกษเหลานนไดวางบาตรเปนอนมากไวในทกลางแจง ฯ [๔๖๒] ล าดบนน มารผมบาปแปลงเพศเปนโคเดนไปยงทบาตรเหลา นนวางอย ฯ ล าดบนน ภกษรปหนงจงบอกกะภกษอกรปหนงวา ภกษๆ โคนนพง ท าบาตรทงหลายใหแตก ฯ เมอภกษนนพดอยางนนแลว พระผมพระภาคไดตรสกะภกษนนวา ภกษ

นนมใชโค นนเปนมารผมบาป มาเพอก าบงตาพวกเธอ ฯ [๔๖๓] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา ผนเปนมารผมบาป

จงตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา พระอรยสาวกยอมเบอหนายในรป เวทนา สญญา สงขาร และวญญาณ อยางนวา เราไมใชนน นนไมใชของเรา แมมารและเสนามารแสวงหาอยในททงปวง กไมพบอรยสาวก ผเบอหนายแลวอยางน มอตภาพอนเกษมลวงพนสงโยชน

ทงปวงแลว ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนนนเอง ฯ อายตนสตรท ๗

[๔๖๔] ครงหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ กฏาคารศาลา ปา มหาวน เขตเมองเวสาล ฯ

กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคทรงยงภกษทงหลายใหเหนแจง ให

สมาทาน ใหอาจหาญ ใหราเรง ดวยธรรมกถาเกยวดวยผสสายตนะ ๖ ฯ กภกษเหลานนท าในใจใหส าเรจประโยชน นอมนกมาดวยความเตมใจ เงยโสตลงสดบธรรมอย ฯ ครงนนแล มารผมบาปไดมความคดวา พระสมณโคดมนแล ยงภกษ

ทงหลายใหเหนแจง ใหสมาทาน ใหอาจหาญ ใหราเรง ดวยธรรมกถาเกยว ดวยผสสายตนะ ๖ และภกษเหลานนท าในใจใหส าเรจประโยชน นอมนก มาดวยความเตมใจ เงยโสตลงสดบธรรมอย ถากระไร เราพงเขาไปเฝาพระ- *สมณโคดมถงทประทบ เพอการก าบงตาเถด ฯ [๔๖๕] ครงนนแล มารผมบาปเขาไปใกลพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลว ไดรองเสยงดงพลกพงกลว ประดจแผนดนจะถลม ในทใกล พระผมพระภาค ฯ

ล าดบนน ภกษรปหนงจงกลาวกะภกษอกรปหนงอยางนวา ภกษ ภกษ

แผนดนนเหนจะถลมเสยละกระมง ฯ เมอภกษนนกลาวอยางนแลว พระผมพระภาคจงตรสกะภกษนนวา ดกร ภกษ แผนดนนยอมไมถลม ดกรภกษ นนมารผมบาปมาแลว เพอก าบงตา พวกเธอ ฯ [๔๖๖] ล าดบนนแล พระผมพระภาคทรงทราบวา นเปนมารผมบาป

จงตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา

รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ และธรรมารมณทงสนน

เปนโลกามสอนแรงกลา โลกหมกมนอยในอารมณเหลาน

สวนสาวกของพระพทธเจามสตกาวลวงโลกามสนน และ กาวลวงบวงมารแลว รงเรองอยดจพระอาทตย ฉะนน ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนนนเอง ฯ ปณฑกสตรท ๘

[๔๖๗] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ บานพราหมณใน

ปญจสาลคาม แควนมคธ ฯ กสมยนนแล ทบานพราหมณ ในปญจสาลคาม มนกขตฤกษแจกของ แกพวกเดกๆ ครนรงเชา พระผมพระภาคทรงครองแลว ทรงถอบาตรและจวร เสดจเขาไปสบานพราหมณในปญจสาลคามเพอบณฑบาต ฯ กโดยสมยนนแล พราหมณผคฤหบดชาวปญจสาลคามถกมารผมบาปเขา ดลใจ ดวยประสงควา พระสมณโคดมอยาไดบณฑบาตเลย ฯ พระผมพระภาคเจาเสดจเขาสบานพราหมณในปญจสาลคามเพอบณฑบาต ดวยบาตรเปลาอยางใด กเสดจกลบมาดวยบาตรเปลาอยางนน ฯ [๔๖๘] ล าดบนน มารผมบาปเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลว จงกลาวกะพระผมพระภาควา สมณะ ทานไดบณฑบาตบางไหม ฯ พระผมพระภาคตรสวา แนะมารผมบาป ทานไดกระท าใหเราไมได บณฑบาตมใชหรอ ฯ มารผมบาปกราบทลวา ถาอยางนน ขอพระผมพระภาคจงเสดจเขาไปส

บานพราหมณในปญจสาลคาม เพอบณฑบาตครงทสองอกเถด พระเจาขา ขา- *พระองคจกกระท าใหพระผมพระภาคไดบณฑบาต ฯ [๔๖๙] พระผมพระภาคตรสวา มารมาขดขวางตถาคต ไดประสพสงมใชบญแลว ดกรมารผม-

บาป ทานเขาใจวา "บาปยอมไมใหผลแกเรา" ฉะนนหรอ พวกเราไมมความกงวล ยอมอยเปนสขสบายหนอ พวกเรา จกมปตเปนภกษา ดจอาภสสรเทพ ฉะนน ฯ ครงนนแล มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนนนเอง ฯ

กสสกสตรท ๙

[๔๗๐] สาวตถนทาน ฯ กสมยนนแล พระผมพระภาคทรงยงภกษทงหลายใหเหนแจง ให

สมาทาน ใหอาจหาญ ใหราเรง ดวยธรรมกถาเกยวดวยพระนพพาน และภกษ

เหลานนท าในใจใหส าเรจประโยชน นอมนกมาดวยความเตมใจ เงยโสตลงสดบ

ธรรมอย ฯ ครงนนแล มารผมบาปไดมความคดวา พระสมณโคดมนแล ทรงยง ภกษทงหลายใหเหนแจง ใหสมาทาน ใหอาจหาญ ใหราเรง ดวยธรรมกถา เกยวดวยพระนพพาน ถากระไร เราพงเขาไปใกลพระสมณโคดมถงทประทบ

เพอการก าบงตาเถด ฯ [๔๗๑] ครงนนแล มารผมบาปจงนรมตเพศเปนชาวนาแบกไถใหญ

ถอปะฏกมดามยาว มผมยาวรงรงปกหนาปกหลง นงผาเนอหยาบ มเทาทงสองเปอน

โคลน เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวไดกราบทลวา ขาแตสมณะ ทานไดเหนโคทงหลายบางไหม ฯ พระผมพระภาคตรสถามวา แนะมารผมบาป ทานจะตองการอะไรดวย โคทงหลายเลา ฯ มารกราบทลวา ขาแตพระสมณะ จกษเปนของเราแท รปกเปนของเรา อายตนะคอวญญาณอนเกดแกจกษสมผสกเปนของเรา ทานจะหนเราไปไหนพน

ขาแตสมณะ โสตเปนของเรา เสยงเปนของเรา อายตนะคอวญญาณอนเกดแต โสตสมผสกเปนของเรา ทานจะหนเราไปไหนพน ขาแตสมณะ จมกเปนของเรา กลนเปนของเรา อายตนะคอวญญาณอนเกดแตฆานสมผส กเปนของเรา ทานจะ หนเราไปไหนพน ขาแตสมณะ ลนเปนของเรา รสเปนของเรา อายตนะคอ วญญาณอนเกดแตชวหาสมผสกเปนของเรา ทานจะหนเราไปไหนพน ขาแต สมณะ กายเปนของเรา โผฏฐพพะเปนของเรา อายตนะคอวญญาณอนเกดแตกาย สมผสกเปนของเรา ทานจะหนเราไปไหนพน ขาแตสมณะ ใจเปนของเรา ธรรมารมณเปนของเรา อายตนะคอวญญาณอนเกดแตมโนสมผสกเปนของเรา ทานจะหนเราไปไหนพน ฯ [๔๗๒] พระผมพระภาคตรสวา ดกรมารผมบาป จกษเปนของทาน

รปเปนของทาน อายตนะคอวญญาณอนเกดแตจกษสมผสกเปนของทานแท ดกร มารผมบาป แตในทใด ไมมจกษ ไมมรป ไมมอายตนะคอวญญาณอนเกดแตจกษ

สมผส ทนนมใชทางด าเนนของทาน โสตเปนของทาน เสยงเปนของทาน

อายตนะคอวญญาณอนเกดแตโสตสมผสกเปนของทาน แตในทใด ไมมโสต ไม

มเสยง ไมมอายตนะคอวญญาณอนเกดแตโสตสมผส ทนนมใชทางด าเนนของ ทาน จมกเปนของทาน กลนเปนของทาน อายตนะคอวญญาณอนเกดแตฆาน

สมผสเปนของทาน ฯลฯ ลนเปนของทาน รสเปนของทาน อายตนะคอวญญาณ

อนเกดแตชวหาสมผสเปนของทาน ฯลฯ กายเปนของทาน โผฏฐพพะเปนของทาน

อายตนะคอวญญาณอนเกดแตกายสมผสเปนของทาน ฯลฯ ใจเปนของทาน

ธรรมารมณทงหลายเปนของทาน อายตนะคอวญญาณอนเกดแตมโนสมผสกเปน

ของทาน แตในทใด ไมมใจ ไมมธรรมารมณ ไมมอายตนะคอวญญาณอนเกดแต มโนสมผส ทนนมใชทางด าเนนของทาน ฯ [๔๗๓] มารกราบทลวา ชนเหลาใดกลาวถงสงใดวา นของเรา และกลาววา นเปนเรา ถาใจของทานมอยในสงนน ขาแตสมณะ ทานกจะไมพน

เราไปได ฯ [๔๗๔] พระผมพระภาคตรสตอบวา ชนเหลาใดกลาวถงสงใด สงนน

ไมมแกเรา ชนเหลาใดกลาว ชนเหลานนไมใชเรา ดกรมารผมบาป ทานจงร อยางน ทานยอมไมเหนแมทางของเรา ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนนนเอง ฯ รชชสตรท ๑๐ [๔๗๕] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ กระทอมอนตงอยใน

ปา ในประเทศหมวนต แควนโกศล ฯ

ครงนนแล พระผมพระภาคประทบทรงพกผอนอยในทลบไดทรงปรวตก วา เราจะสามารถเสวยรชสมบตโดยธรรม โดยทไมเบยดเบยนเอง ไมใชใหผอน

เบยดเบยน ไมท าผอนใหเสอมเอง ไมใชใหเขาท าผอนใหเสอม ไมเศราโศกเอง ไมท าใหผอนเศราโศกไดหรอไม ฯ [๔๗๖] ครงนนแล มารผมบาปทราบความปรวตกแหงพระหฤทยของ- *พระผมพระภาคดวยจตแลว เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวจง กราบทลพระผมพระภาควา ขอพระผมพระภาคจงทรงเสวยรชสมบตเถด พระเจาขา ขอพระสคตจงเสวยรชสมบตโดยธรรม โดยทไมเบยดเบยนเอง ไมใชใหผอน

เบยดเบยน ไมท าใหผอนเสอมเอง ไมใชใหเขาท าคนอนใหเสอม ไมเศราโศก เอง ไมท าใหผอนเศราโศก ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรมารผมบาป ทานเหนอะไรของเรา ท าไมจงได พดกะเราอยางนวา ขอพระผมพระภาคจงเสวยรชสมบตเถด พระเจาขา ขอพระ สคตจงเสวยรชสมบตโดยธรรม โดยทไมเบยดเบยนเอง ไมใชใหผอนเบยดเบยน

ไมท าใหผอนเสอมเอง ไมใชใหเขาท าผอนใหเสอม ไมเศราโศกเอง ไมท าใหผอน

เศราโศก ฯ มารกราบทลวา พระเจาขา อทธบาททง ๔ พระองคทรงบ าเพญใหเจรญ

กระท าใหมาก กระท าใหเปนดจยาน ท าใหเปนวตถทตง กระท าไมหยด สงสม

ปรารภดวยดแลว พระเจาขา กเมอพระองคทรงพระประสงค ทรงอธษฐานภเขา หลวงชอหมพานตใหเปนทองค าลวน ภเขานนกพงเปนทองค าลวน ฯ [๔๗๗] พระผมพระภาคตรสกะมารดวยพระคาถาวา ภเขาทองค าลวนมสสก ถงสองเทากยงไมพอแกบคคลคน

หนง บคคลทราบดงนแลว พงประพฤตสงบ ผใดไดเหน

ทกขมกามเปนเหตแลวไฉนผนนจะพงนอมใจไปในกามเลา บคคลทราบอปธวา เปนเครองของในโลกแลว พงศกษาเพอ ก าจดอปธนนเสย ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรงรจกเรา พระสคตทรงรจกเรา ดงน จงไดหายไปในทนนนนเอง ฯ จบวรรคท ๒

---------

รวมพระสตรในวรรคท ๒ นม ๑๐ สตร คอ ปาสาณสตรท ๑ สหสตรท ๒ สกลกสตรท ๓ ปฏรปสตรท ๔ มานส

สตรท ๕ ปตตสตรท ๑ อายตนสตรท ๗ ปณฑกสตรท ๘ กสสกสตรท ๙

กบรชชสตร ครบ ๑๐ ฯ ----------

ตตยวรรคท ๓

สมพหลสตรท ๑

[๔๗๘] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทนครศลาวด ในแควนสกกะ ฯ

กสมยนนแล ภกษมากดวยกน เปนผไมประมาท มความเพยร มตน

อนสงไปแลว อยในทใกลพระผมพระภาค ฯ

[๔๗๙] ครงนนแล มารผมบาปนรมตเพศเปนพราหมณมนชฎาใหญ นง หนงเสอ แกหลงโกง หายใจเสยงดงครดคราด ถอไมเทาท าดวยไมมะเดอ เขา ไปหาภกษเหลานนถงทอย ครนแลวจงกลาวกะภกษเหลานนวา ทานบรรพชตผ- *เจรญทงหลายลวนแตเปนคนหนมกระชมกระชวย มผมด า ประกอบดวยความหนม

แนน ยงไมเบอในกามารมณทงหลายดวยปฐมวย ขอทานจงบรโภคกามอนเปน

ของมนษย อยาละผลอนเหนเอง วงไปสผลชวคราวเลย ฯ ภกษเหลานนตอบวา ดกรพราหมณ พวกเรายอมไมละผลอนเหนเอง วงไปสผลชวคราว แตเราทงหลายละผลชวคราววงไปสผลอนเหนเอง ดกร พราหมณ เพราะวากามทงหลาย พระผมพระภาคตรสวาเปนของชวคราว มทกข มาก มความคบแคนมาก โทษในกามทงหลายมโดยยง ธรรมนมผลอนเหนเอง ใหผลไมจ ากดกาล เปนของควรเรยกกนมาด ควรนอมมาไวในตน อนวญชน

ทงหลายพงรไดเฉพาะตน ฯ เมอภกษเหลานนกลาวอยางนแลว มารผมบาปจงสนศรษะ แลบลน

ท าหนาขมวดเปนสามรอย จดจองไมเทาหลกไป ฯ

[๔๘๐] ครงนนแล ภกษเหลานนเขาไปเฝาพระผมพระภาคยงทประทบ

ถวายอภวาทพระผมพระภาคแลว นง ณ ทควรสวนขางหนง ภกษเหลานนครน

นงแลว จงกราบทลพระผมพระภาควา พระเจาขา ขาพระองคทงหลายเปนผไม

ประมาท บ าเพญความเพยร มตนอนสงไปแลว อยในทใกลพระองค ณ ทน

พระเจาขา มพราหมณคนหนง มนชฎาใหญ นงหนงเสอเปนคนแก หลงโกง หายใจเสยงดงครดคราด ถอไมเทาท าดวยไมมะเดอ เขาไปหาขาพระองคยงทอย ครนแลวไดกลาวกะขาพระองควา ทานบรรพชตผเจรญทงหลาย ลวนแตเปนคน

หนมกระชมกระชวย มผมด า ประกอบดวยความหนมแนน ยงไมเบอใน

กามารมณทงหลายดวยปฐมวย ขอทานจงบรโภคกามอนเปนของมนษย อยาละ ผลอนเหนเอง วงไปสผลชวคราวเลย พระเจาขา เมอพราหมณกลาวอยางนแลว พวกขาพระองคไดกลาวกะพราหมณนนวา ดกรพราหมณ พวกเรายอมไมละผล อนเหนเอง วงไปสผลชวคราว แตพวกเราละผลชวคราว วงไปสผลอนเหนเอง ดกรพราหมณ เพราะกามทงหลาย พระผมพระภาคตรสวา เปนของชวคราว ม

ทกขมาก มความคบแคนมาก โทษในกามทงหลายนนมโดยยง ธรรมนมผลอน

เหนเอง ใหผลไมจ ากดกาล เปนของควรเรยกมาด ควรนอมไวในตน อน

วญชนทงหลายพงรเฉพาะตน พระเจาขา เมอขาพระองคกลาวอยางนแลว พราหมณนนสนศรษะ แลบลน ท าหนาขมวดเปนสามรอย จดจองไมเทา หลกไป ฯ [๔๘๑] พระผมพระภาคตรสวา ดกรภกษทงหลาย นนมใชพราหมณ

นนเปนมารผมบาป มาเพอก าบงตาเธอทงหลาย ฯ ล าดบนน พระผมพระภาคทรงทราบเนอความนนแลว จงภาษตพระคาถา นในเวลานนวา ผใดไดเหนทกขมกามเปนเหตแลว ไฉนผนนจะพงนอมใจ ไปในกามเลา บคคลผทราบอปธวา เปนเครองของอยในโลก แลว พงศกษาเพอก าจดอปธนนเสย ฯ สมทธสตรท ๒

[๔๘๒] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทกรงศลาวด ในแควนสกกะ ฯ กสมยนนแล ทานสมทธเปนผไมประมาท มความเพยร มตนอน

สงไปแลว อยในทใกลพระผมพระภาค ฯ

ครงนนแล ทานสมทธผพกผอนอยในทลบ มความปรวตกแหงจตเกด ขนอยางนวา เปนลาภของเราดแททเราไดพระอรหนตผตรสรเองโดยชอบ เปน

พระศาสดาของเรา เปนลาภของเราดแททเราไดบวชในพระธรรมวนย อน

พระศาสดาตรสดแลวอยางน เปนลาภของเราดแททเราไดเพอนพรหมจรรยอนม

ศลมกลยาณธรรม ฯ [๔๘๓] ครงนนแล มารผมบาปทราบความปรวตกแหงจตของทานสมทธ ดวยจตแลว เขาไปหาทานสมทธถงทอย ครนแลว จงท าเสยงดงนากลว นาหวาดเสยวประดจแผนดนจะถลม ณ ทใกลทานสมทธ ฯ [๔๘๔] ล าดบนน ทานสมทธเขาไปเฝาพระผมพระภาคยงทประทบ

ถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวนง ณ ทควรขางหนง ทานสมทธครนนง ณ

ทควรขางหนงแลว จงไดกราบทลวา พระเจาขา ขาพระองคเปนผไมประมาท

มความเพยร มตนอนสงไปแลว อยในทใกลพระองค ณ ทน พระเจาขา ขาพระองคอยในทลบเรน มความปรวตกแหงจตเกดขนอยางนวา เปนลาภของ เราดแททเราไดพระอรหนตผตรสรเองโดยชอบ เปนพระศาสดาของเรา เปนลาภ

ของเราดแททเราไดบวชในพระธรรมวนยอนพระศาสดาตรสดแลวอยางน เปน

ลาภของเราดแททเราไดเพอนพรหมจรรย อนมศลมกลยาณธรรม พระเจาขา ขณะนน กไดมเสยงดงนากลว นาหวาดเสยวประดจแผนดนจะถลม เกดขนใน

ทใกลขาพระองค ฯ

[๔๘๕] พระผมพระภาคตรสวา สมทธ นนไมใชแผนดนจะถลม นน

เปนมารผมบาปมาเพอก าบงตาเธอ เธอจงไปเถด สมทธ จงเปนผไมประมาท

มความเพยร มตนอนสงไปแลวอยในทนนตามเดมเถด ฯ ทานสมทธรบพระด ารสแลวลกขนจากอาสนะ ถวายอภวาทพระผม

พระภาค ท าประทกษณแลวหลกไป ฯ

[๔๘๖] แมครงทสอง ทานสมทธเปนผไมประมาท มความเพยร มตน

อนสงไปแลวอยในทนนนนเอง แมในครงทสอง ทานสมทธไปในทลบเรนอย ม

ความปรวตกเกดขนอยางน ฯลฯ แมในครงทสอง มารผมบาปทราบความปรวตก แหงจตของทานสมทธดวยจตแลว ฯลฯ จงท าเสยงดงนากลว นาหวาดเสยว ประดจแผนดนจะถลม ณ ทใกลทานสมทธ ฯ [๔๘๗] ล าดบนน ทานสมทธทราบวา ผนเปนมารผมบาป จงกลาว กะมารผมบาปดวยคาถาวา เราหลกออกจากเรอนบวชเปนผไมมเรอนดวยศรทธา สต และปญญาของเรา เรารแลว อนง จตของเราตงมนดแลว ทาน

จกบนดาลรปตางๆ อนนากลวอยางไร กจกไมยงเราใหหวาด กลวไดเลยโดยแท ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา ภกษสมทธรจกเรา ดงน

จงไดหายไปในทนนนนเอง ฯ จบตอนท ๑

ตอนท ๒

ขอ ๔๘๘/หนา๑๖๙ - จบ

พระสตตนตปฎก เลมท ๗ สงยตตนกาย สคาถวรรค

โคธกสตรท ๓

[๔๘๘] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน อนเปนสถานท

พระราชทานเหยอแกกระแต เขตกรงราชคฤห ฯ

กสมยนนแล ทานโคธกะ อยทกาลศลาขางภเขาอสคล ฯ [๔๘๙] ครงนนแล ทานโคธกะเปนผไมประมาท มความเพยร มจต มนคงอย ไดบรรลเจโตวมตอนเปนโลกย ภายหลงทานโคธกะไดเสอมจากเจโต- *วมตอนเปนโลกยนน แมครงท ๒ ทานโคธกะเปนผไมประมาท มความเพยร มจตมนคงอย ไดบรรลเจโตวมตอนเปนโลกย แมในครงท ๒ กไดเสอมจาก

เจโตวมตอนเปนโลกยนน แมครงท ๓ ทานโคธกะเปนผไมประมาท มความ

เพยร มจตมนคงอย ไดบรรลเจโตวมตอนเปนโลกย แมในครงท ๓ กไดเสอม

จากเจโตวมตอนเปนโลกยนน แมครงท ๔ ทานโคธกะเปนผไมประมาท มความ

เพยร มจตมนคงอย ไดบรรลเจโตวมตอนเปนโลกย แมในครงท ๔ กไดเสอม

จากเจโตวมตอนเปนโลกยนน แมครงท ๕ ทานโคธกะเปนผไมประมาท มความ

เพยร มจตมนคงอย ไดบรรลเจโตวมตอนเปนโลกย แมในครงท ๕ กไดเสอม

จากเจโตวมตอนเปนโลกยนน แมครงท ๖ ทานโคธกะเปนผไมประมาท มความ

เพยร มจตมนคงอย ไดบรรลเจโตวมตอนเปนโลกย แมในครงท ๖ กไดเสอม

จากเจโตวมตอนเปนโลกยนน แมครงท ๗ ทานโคธกะเปนผไมประมาท ม

ความเพยร มจตมนคงอย กไดบรรลเจโตวมตอนเปนโลกยอก ฯ ครงนนแล ทานโคธกะไดเกดความคดอยางนวา เราไดเสอมจากเจโต- *วมตอนเปนโลกยถง ๖ ครงแลว ถากระไรเราพงน าศสตรามา ฯ [๔๙๐] ล าดบนนแล มารผมบาปทราบความปรวตกแหงจตของทาน

โคธกะดวยจตแลว จงเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว ได กราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ขาแตพระองคผมจกษ มเพยรใหญ มปญญามาก รงเรอง ดวยฤทธและยศ กาวลวงเวรและภยทงปวง ขาพระองคขอ ถวายบงคมพระบาททงค ขาแตพระองคผมเพยรใหญ สาวก ของพระองคอนมรณะครอบง าแลว ยอมคดจ านงหวงความ

ตาย ขาแตพระองคผทรงไวซงความรงเรอง ขอพระองคจง หามสาวกของพระองคนนเสยเถด ฯ ขาแตพระผมพระภาคผปรากฏในหมชน สาวกของพระองค ยนดในพระศาสนา ยงไมไดบรรลพระอรหนตอนตดเสยซง มานะ ยงเปนพระเสขะอย ไฉนจะพงกระท ากาลเสยเลา ฯ กเวลานน ทานโคธกะไดน าศสตรามาแลว ฯ [๔๙๑] ครงนน พระผมพระภาคทรงทราบวา ผนเปนมารผมบาป จง ไดตรสกะมารผมบาปดวยพระคาถาวา ปราชญทงหลายยอมท าอยางนแล ยอมไมหวงใยชวต โคธกะ ภกษ ถอนตณหาพรอมดวยราก นพพานแลว ฯ

[๔๙๒] ครงนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายมาแลวตรส

วา ภกษทงหลาย เรามาไปสกาลศลา ขางภเขาอสคล อนเปนทโคธกกลบตร น าศสตรามาแลว ฯ

ภกษเหลานน กราบทลรบพระด ารสของพระผมพระภาคแลว ฯ ครงนนแล พระผมพระภาคพรอมดวยภกษหลายรปไดเขาไปยงกาลศลา ขางภเขาอสคล ฯ

พระผมพระภาคไดทอดพระเนตรเหนโคธกะมคออนพลกแลว นอนอย บนเตยงทไกลเทยว กเวลานนแล ควนหรอหมอกพลงไปสทศตะวนออก ทศ ตะวนตก ทศเหนอ ทศใต ทศเบองบน ทศเบองต า และอนทศ ฯ [๔๙๓] ครงนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายวา ดกร ภกษทงหลาย พวกเธอเหนไหม ควนหรอหมอกนนพลงไปสทศตะวนออก ทศ ตะวนตก ทศเหนอ ทศใต ทศเบองบน ทศเบองต า และอนทศ เมอภกษ

เหลานนกราบทลรบพระด ารสแลวจงตรสวา ดกรภกษทงหลาย นนมารผมบาป

เทยวแสวงหาวญญาณของโคธกกลบตร ดวยคดวา วญญาณของโคธกกลบตรตง อย ณ ทไหน ดกรภกษทงหลาย โคธกกลบตร มวญญาณอนไมตงอยแลว ปรนพพานแลว ฯ

[๔๙๔] ครงนนแล มารผมบาปถอพณมสเหลองเหมอนมะตมสก เขา ไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว ไดทลถามพระผมพระภาคดวยคาถาวา ขาพระองคไดคนหาวญญาณของโคธกกลบตร ทงในทศ เบองบน ทงทศเบองต า ทงทางขวาง ทงทศใหญ ทศนอย ทวแลว มไดประสบ โคธกะนนไป ณ ทไหน ฯ [๔๙๕] พระผมพระภาคตรสตอบวา นกปราชญผใดสมบรณดวยธต มปรกตเพงพนจ ยนดแลว ในฌานทกเมอ พากเพยรอยตลอดวนและคน ไมมความ

อาลยในชวต ชนะเสนาของมจจราชแลว ไมกลบมาสภพ

ใหม นกปราชญนนคอโคธกกลบตร ไดถอนตณหาพรอม

ดวยราก ปรนพพานแลว ฯ

พณไดพลดตกจากรกแรของมารผมความเศราโศก ในล าดบนน ยกษ

นนมความโทมนส หายไปในทนนนนเอง ฯ สตตวสสสตรท ๔

[๔๙๖] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบทตนอชปาลนโครธ รมฝงแมน า เนรญชรา ณ ต าบลอรเวลา ฯ กสมยนนแล มารผมบาปตดตามพระผมพระภาค คอยมงหาชองโอกาส

สน ๗ ป กยงไมไดชอง ฯ [๔๙๗] ภายหลงมารผมบาป จงเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลว ไดทลถามพระผมพระภาคดวยคาถาวา ทานถกความโศกทบถมหรอ จงไดมาซบเซาอยในปาอยางน

ทานเสอมจากทรพยเครองปลมใจแลวหรอ หรอวาก าลง ปรารถนาอย ทานไดท าความชวอะไรๆ ไวในบานหรอ เหต ไรทานจงไมท ามตรภาพกบชนทงปวงเลา หรอวาทานท ามตร- *ภาพกบใครๆ ไมส าเรจ ฯ [๔๙๘] พระผมพระภาคตรสตอบวา ดกรมารผเปนเผาของบคคลผประมาทแลว เราขดรากของ ความเศราโศกทงหมดแลว ไมมความชว ไมเศราโศก เพง อย เราชนะความตดแนน กลาวคอความโลภในภพทงหมด เปนผไมมอาสวะ เพงอย ฯ [๔๙๙] มารทลวา ถาใจของทานยงของอยในสงทชนทงหลาย กลาววาสงน

เปนของเรา แลวาสงนเปนเราแลว สมณะ ทานจกไมพน

เราไปได ฯ [๕๐๐] พระผมพระภาคตรสวา สงทชนทงหลายกลาววาเปนของเรานน ยอมไมเปนของเรา และสงทชนทงหลายกลาววา เปนเรา กไมเปนเราเหมอน

กน แนะ มารผมบาป ทานจงทราบอยางนเถด แมทานก จกไมเหนทางของเรา ฯ [๕๐๑] มารทลวา ถาทานรจกทางอนปลอดภย เปนทไปสอมตมหานพพาน กจง หลกไปแตคนเดยวเถด จะพร าสอนคนอนท าไมเลา ฯ [๕๐๒] พระผมพระภาคตรสวา ชนเหลาใดมงไปสฝง ยอมถงพระนพพาน อนมใชโอกาส

ของมาร เราถกชนเหลานนถามแลว จกบอกวา สงใดเปน

ความจรง สงนนหาอปธกเลสมได ฯ [๕๐๓] มารทลวา ขาแตพระองคผเจรญ เหมอนอยางวามสระโบกขรณ

ในทไมไกลแหงบานหรอนคม ในสระนนมปอย ครงนน พวกเดกชายหรอพวก เดกหญงเปนอนมาก ออกจากบานหรอนคมนนแลวเขาไปถงทสระโบกขรณนนตง อย ครนแลวจงจบปนนขนจากน าใหอยบนบก พระเจาขา กปนนยงกามทกๆ

กามใหยนออก พวกเดกชายหรอเดกหญงเหลานน พงรดพงหกพงท าลายกามนน

เสยทกๆ กามดวยไมหรอกอนหน พระเจาขา กเมอเปนอยางนน ปนนมกาม

ถกรด ถกหก ถกท าลายเสยหมดแลว ยอมไมอาจกาวลงไปสสระโบกขรณนน

อกเหมอนแตกอน ฉนใด อารมณแมทกชนดอนเปนวสยของมาร อนใหสตว เสพผด ท าใหสตวดนรน อารมณนนทงหมด อนพระผมพระภาคตดรอน

หกรานย ายเสยหมดแลว บดน ขาพระองคผคอยหาโอกาส ยอมไมอาจเขาไปใกล พระผมพระภาคไดอก ฉนนน ฯ [๕๐๔] ครนแลว มารผมบาปไดภาษตคาถาอนเปนทตงแหงความเบอ- *หนายเหลาน ในส านกพระผมพระภาควา ฝงกาเหนกอนหนมสดจมนขน จงบนเขาไปใกลดวยเขาใจวา เราทงหลาย พงประสบอาหารในทนเปนแน ความยนดพงม

โดยแท ฯ เมอพยายามอยไมไดอาหารสมประสงคในทนน จงบน

หลกไป ฯ ขาแตพระโคดม ขาพระองคกเหมอนกามาพบศลา ฉะนน

ขอหลกไป ฯ ครงนนแล มารผมบาปครนกลาวคาถาอนเปนทตงแหงความเบอหนาย เหลาน ในส านกพระผมพระภาคแลว จงหลกจากทนน ไปนงขดสมาธทพนดน

ไมไกลจากพระผมพระภาค เปนผนง เกอเขน คอตก กมหนา ซบเซา หมด ปฏภาณ เอาไมขดแผนดนอย ฯ มารธตสตรท ๕

[๕๐๕] ครงนนแล มารธดาทง ๓ คอ นางตณหา นางอรด นางราคา จงพากนเขาไปหาพระยามารถงทอย ครนแลวจงถามพระยามารดวยคาถาวา ขาแตคณพอ คณพอมความเสยใจดวยเหตอะไร หรอ

เศราโศกถงผชายคนไหน หมอมฉนจกผกผชายคนนนดวย บวง คอราคะ น ามาถวาย เหมอนบคคลผกชางมาจากปา ฉะนน

ชายนนจกตกอยในอ านาจของคณพอ ฯ [๕๐๖] พระยามารกลาววา ชายนนเปนพระอรหนตผด าเนนไปดแลวในโลก ไมเปนผ อนใครๆ พงน ามาดวยราคะไดงายๆ กาวลวงบวงมาร ไปแลว เพราะฉะนน เราจงเศราโศกมาก ฯ [๕๐๗] ครงนนแล มารธดา คอ นางตณหา นางอรด นางราคา จง พากนเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวกราบทลพระผมพระภาคอยาง นวา ขาแตพระสมณะ พวกหมอมฉนจกขอบ าเรอพระบาทของพระองค ฯ ล าดบนน พระผมพระภาคมไดทรงใสพระทยถงค าของนางมารธดาเหลา นน เพราะพระองคทรงนอมพระทยไปในความสนอปธกเลสอยางยอดเยยม ฯ [๕๐๘] ล าดบนน มารธดา คอนางตณหา นางอรด นางราคา จง หลกออกไป ณ ทควรสวนขางหนง แลวรวมคดกนอยางนวา ความประสงคของ บรษมตางๆ กนแล อยากระนนเลย พวกเราควรนรมตเพศเปนนางกมารกาคน

ละรอยๆ ฯ ล าดบนน มารธดา คอ นางตณหา นางอรด นางราคา จงพากนนรมต เพศเปนนางกมารกาคนละรอยๆ เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ แลว กราบทลพระผมพระภาคอยางนวา ขาแตพระสมณะ พวกหมอมฉนจะขอบ าเรอ พระบาทของพระองค ฯ พระผมพระภาคมไดทรงใสพระทยถงถอยค าของมารธดา เพราะพระองค ทรงนอมพระทยไปในความสนอปธกเลสอยางยอดเยยม ฯ [๕๐๙] ล าดบนน มารธดาทง ๓ คอ นางตณหา นางอรด นางราคา พากนหลกไป ณ ทควรสวนขางหนงแลว รวมกนคดอยางนวา ความประสงคของ บรษมตางๆ กน อยากระนนเลย พวกเราควรพากนจ าแลงเพศเปนหญงยงไมเคย คลอดบตรคนละรอยๆ ฯ ล าดบนนแล มารธดาทง ๓ คอ นางตณหา นางอรด นางราคา จง พากนจ าแลงเพศเปนหญงยงไมเคยคลอดบตรคนละรอยๆ เขาไปเฝาพระผม-

*พระภาคถงทประทบ แลวกราบทลพระผมพระภาคอยางนวา ขาแตพระสมณะ พวกหมอมฉนจะขอบ าเรอบาทของพระองค ฯ

ถงอยางนน พระผมพระภาคกมไดทรงใสพระทยถงเลย เพราะพระองค ทรงนอมพระทยไปในความสนอปธกเลสอยางยอดเยยม ฯ [๕๑๐] ฝายนางตณหา นางอรด นางราคา พากนหลกไป ณ ทควร ขางหนงแลว รวมคดกนอยางนวา ความประสงคของบรษทงหลายมตางๆ กน

อยากระนนเลย พวกเราควรจ าแลงเพศเปนหญงทคลอดบตรแลวคราวเดยวคนละ รอยๆ ฯ ล าดบนนแล นางตณหา นางอรด นางราคา พากนจ าแลงเพศเปนหญง คลอดแลวคราวเดยวคนละรอยๆ เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ แลว กราบทลพระผมพระภาคอยางนวา ขาแตพระสมณะ พวกหมอมฉนจะขอบ าเรอ พระบาทของพระองค ฯ ถงอยางนน พระผมพระภาคกมไดทรงใสพระทยถง เพราะพระองคทรง นอมพระทยไปในความสนอปธกเลสอยางยอดเยยม ฯ [๕๑๑] ล าดบนนแล นางตณหา นางอรด นางราคา ฯลฯ จงพากน

จ าแลงเพศเปนหญงทคลอดบตรแลว ๒ คราว คนละรอยๆ เขาไปเฝาพระผม-

*พระภาคถงทประทบ ฯลฯ แมถงอยางนน พระผมพระภาคกมไดทรงใสพระทยถง เพราะพระองคทรงนอมพระทยไปในความสนอปธกเลสอยางยอดเยยม ฯ [๕๑๒] ล าดบนน นางตณหา นางอรด นางราคา ฯลฯ จงพากน

จ าแลงเพศเปนหญงกลางคน คนละรอยๆ เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ฯลฯ ถงอยางนน พระผมพระภาคกมไดทรงใสพระทยถงเลย เพราะพระองค ทรงนอมพระทยไปในความสนอปธกเลสอยางยอดเยยม ฯ [๕๑๓] ล าดบนน นางตณหา นางอรด นางราคา ฯลฯ จงพากน

จ าแลงเพศเปนหญงผใหญคนละรอยๆ เขาไปเฝาพระผมพระภาคจนถงทประทบ

ฯลฯ แมถงอยางนน พระผมพระภาคกมไดทรงใสพระทยถง เพราะพระองคทรง นอมพระทยไปในความสนอปธกเลสอยางยอดเยยม ฯ [๕๑๔] ล าดบนน มารธดา คอ นางตณหา นางอรด นางราคา พากน

หลกไป ณ ทควรสวนขางหนงแลว จงพดกนวา เรองนจรงดงบดาของเราไดพด ไววา ชายนนเปนพระอรหนต ผด าเนนไปดแลวในโลก ไมเปนผ อนใครๆ พงน ามาดวยราคะไดงายๆ กาวลวงบวงมารไป

ไดแลว เพราะฉะนน เราจงเศราโศกมาก ฯ

กถาพวกเราพงเลาโลมสมณะหรอพราหมณคนใดทยงไมหมดราคะ ดวย ความพยายามอยางน หทยของสมณะหรอพราหมณคนนนพงแตก หรอโลหตอน

พงพลงออกจากปาก หรอพงถงกบเปนบา หรอถงความมจตฟงซาน (จตลอย) เหมอนอยางไมออสดอนลมพดขาดแลว ยอมหงอยเหงาเหยวแหงไป แมฉนใด สมณะหรอพราหมณนนพงซบซดเหยวแหงไป ฉนนนเหมอนกน ฯ ครนแลว นางตณหา นางอรด นางราคา พากนเขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบ แลวยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๕๑๕] นางตณหามารธดา ครนยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ทานถกความโศกทบถมหรอ จงไดมาซบเซาอยในปาอยางน

ทานเสอมจากทรพยเครองปลมใจแลวหรอ หรอวาก าลง ปรารถนาอย ทานไดท าความชวอะไรๆ ไวในบานหรอ เพราะเหตไร ทานจงไมท ามตรภาพกบชนทงปวงเลา หรอวา ทานท ามตรภาพกบใครๆ ไมส าเรจ ฯ [๕๑๖] พระผมพระภาคตรสตอบวา เราชนะเสนาคอปยรปและสาตรป (รปทรกและรปทพอใจ) เปนผ ๆ เดยวเพงอย ไดรความบรรลประโยชน และความ

สงบแหงหทย วาเปนความสข ฯ เพราะฉะนน เราจงไมท าความเปนมตรกบชนทงปวง และ ความเปนมตรกบใครๆ ยอมไมอ านวยประโยชนใหแกเรา ฯ [๕๑๗] ล าดบนน นางอรดมารธดาไดทลถามพระผมพระภาคดวยคาถาวา ภกษในพระศาสนาน มปรกตอยดวยธรรมเปนเครองอยอยาง ไหนมาก จงขามโอฆะทง ๕ แลว เวลานไดขามโอฆะท ๖

แลว กามสญญาทงหลายยอมหอมลอมไมไดซงบคคลผเพง- ฌานอยางไหนมาก ฯ [๕๑๘] พระผมพระภาคตรสตอบวา บคคลมกายอนสงบแลว มจตหลดพนดแลว เปนผไมม

อะไรๆ เปนเครองปรงแตง มสต ไมมความอาลย ไดรทว ซงธรรม มปรกตเพงอยดวยฌานท ๔ อนหาวตกมได ยอม

ไมก าเรบ ไมซานไป ไมเปนผยอทอ ฯ

ภกษในศาสนาน เปนผมปรกตอยดวยธรรมเปนเครองอย อยางนมาก จงขามโอฆะทง ๕ ไดแลว บดนไดขามโอฆะท

๖ แลว กามสญญาทงหลายยอมหอมลอมไมได ซงภกษผ เพงฌานอยางนมาก ฯ [๕๑๙] ล าดบนนแล นางราคามารธดา ไดกราบทลพระผมพระภาคดวย คาถาวา พระศาสดาผเปนหวหนาดแลคณะสงฆ ไดตดตณหาขาดแลว และชนผมศรทธาเปนอนมาก จกประพฤตตามไดแนแท

พระศาสดานเปนผไมมความอาลย ไดตดขาดจากมอมจจราช

แลว จกน าหมชนเปนอนมาก ไปสฝงพระนพพาน ฯ [๕๒๐] พระผมพระภาคตรสตอบวา ตถาคตมความแกลวกลาใหญ ยอมน าสตวไปดวยพระสท-

ธรรมแล เมอตถาคตน าไปอยโดยธรรม ไฉนความรษยา จะพงมแกทานผรเลา ฯ [๕๒๑] ล าดบนนแล มารธดาทง ๓ คอ นางตณหา นางอรด นางราคา พากนเขาไปหาพระยามารถงทอย ฯ พระยามารเหนมารธดา คอ นางตณหา นางอรด นางราคา มาแตไกล ครนเหนแลว ไดกลาวพอดวยคาถาทงหลายวา พวกคนโงพากนท าลายภเขาดวยกานบว ขดภเขาดวยเลบ

เคยวเหลกดวยฟนทงหลาย ทานทงหลายจะท าพระโคดมให

เบอเขาตองหลกไป เปนประดจบคคลวางหนไวบนศรษะแลว แทรกลงไปในบาดาล หรอดจบคคลเอาอกกระแทกตอ ฉะนน ฯ พระศาสดาไดขบไลนางตณหา นางอรด และนางราคา ผมรป

นาทศนายง ซงไดมาแลวในทนนใหหนไป เหมอนลมพด ปยนน ฉะนน ฯ จบวรรคท ๓

---------

รวมสตรในวรรคทสามม ๕ สตร คอ สมพหลสตรท ๑ สมทธสตรท ๒

โคธกสตรท ๓ สตตวสสสตรท ๔ มารธตสตรท ๕ น พระพทธเจาผประเสรฐ

ทรงแสดงแลวกะมารธดา ฯ จบมารสงยต ---------

ภกขนสงยต อาฬวกาสตรท ๑

[๕๒๒] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ครงนน เวลาเชา อาฬวกาภกษณนงหมแลวถอบาตรและจวร เขาไป

บณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว เวลา ปจฉาภต กลบจากบณฑบาต มความตองการดวยวเวก จงเขาไปในปาอนธวน ฯ

[๕๒๓] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหอาฬวกาภกษณบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากวเวก จง เขาไปหาอาฬวกาภกษณถงทอย ครนแลวไดกลาวกะอาฬวกาภกษณดวยคาถาวา ในโลก ไมมทางออกไปจากทกขได ทานจกท าอะไรดวย วเวก จงเสวยความยนดในกามเถด อยาไดมความเดอดรอน

ในภายหลงเลย ฯ [๕๒๔] ล าดบนน อาฬวกาภกษณไดมความด ารวา นใครหนอกลาว คาถา จะเปนมนษยหรออมนษย ฯ

ทนใดนน อาฬวกาภกษณไดมความด ารวา นคอมารผมบาป ใครจะให

เราบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะให

เคลอนจากวเวก จงกลาวคาถา ฯ ครนอาฬวกาภกษณทราบวา นคอมารผมบาปแลว จงไดกลาวกะมารผม

บาปดวยคาถาวา ในโลกนมทางออกไปจากทกขได เรารชดดแลวดวยปญญา ดกรมารผมบาปซงเปนเผาพนธของผประมาท ทานไมรจก ทางนน กามทงหลายเปรยบดวยหอกและหลาว กองกาม

ทงหลายนนประหนงวาผราย เราไมใยดถงความยนดในกามท

ทานกลาวถงนน ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา อาฬวกาภกษณรจกเรา ดงน

จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ โสมาสตรท ๒

[๕๒๕] สาวตถนทาน ฯ ครงนน เวลาเชา โสมาภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวรเขาไป

บณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว เวลา- *ปจฉาภต กลบจากบณฑบาตแลว เขาไปยงปาอนธวนเพอพกผอนกลางวน ครน

ถงปาอนธวนแลว จงนงพกกลางวนทโคนไมตนหนง ฯ [๕๒๖] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหโสมาภกษณบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากสมาธ จง เขาไปหาโสมาภกษณถงทนงพก ครนแลวไดกลาวกะโสมาภกษณดวยคาถาวา สตรมปญญาเพยงสองนว ไมอาจถงฐานะอนจะพงอดทนได ดวยยาก ซงทานผแสวงทงหลายจะพงถงได ฯ [๕๒๗] ล าดบนน โสมาภกษณไดมความด ารวา นใครหนอกลาวคาถา จะเปนมนษยหรออมนษย ฯ

ทนใดนน โสมาภกษณไดมความด ารวา นคอมารผมบาป ใครจะใหเรา บงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอน

จากสมาธ จงกลาวคาถา ฯ ครนโสมาภกษณทราบวา นคอมารผมบาปแลว จงไดกลาวกะมารผมบาป

ดวยคาถาวา ความเปนสตรจะท าอะไรได เมอจตตงมนดแลว เมอญาณ

เปนไปแกผเหนธรรมอยโดยชอบ ผใดจะพงมความคดเหน

แนอยางนวา เราเปนสตร หรอวาเราเปนบรษ หรอจะยงม

ความเกาะเกยววา เรามอย มารควรจะกลาวกะผนน ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา โสมาภกษณรจกเรา ดงน

จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ โคตมสตรท ๓

[๕๒๘] สาวตถนทาน ฯ ครงนน เวลาเชา กสาโคตมภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวรเขาไป

บณฑบาตในพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว เวลาปจ- *ฉาภตกลบจากบณฑบาตแลวเขาไปยงปาอนธวนเพอพกผอนกลางวน ครนถงปา

อนธวนแลว จงนงพกกลางวนทโคนไมตนหนง ฯ [๕๒๙] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหกสาโคตมภกษณบงเกดความ-

*กลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากสมาธ จงเขาไปหากสาโคตมภกษณถงทนงพก ครนแลว ไดกลาวกะกสาโคตมภกษณ

ดวยคาถาวา ทานมบตรตายแลว มานงอยคนเดยว มหนาเหมอนคน

รองไห มาอยกลางปาคนเดยว ก าลงแสวงหาบรษบางหรอ หนอ ฯ [๕๓๐] ล าดบนน กสาโคตมภกษณไดมความด ารวา นใครหนอกลาว คาถา จะเปนมนษยหรออมนษย ทนใดนน กสาโคตมภกษณไดมความด ารวา นคอมารผมบาป ใครจะ ใหเราบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะ ใหเคลอนจากสมาธ จงกลาวคาถา ฯ ครนกสาโคตมภกษณทราบวา นคอมารผมบาปแลว จงไดกลาวกะมาร ผมบาปดวยคาถาวา เรามบตรตายแลว เหมอนความตายของบตร ถงทสดแลว บรษทงหลายกมความตายของบตรนเปนทสดเหมอนกน เรา ไมเศราโศก ไมรองไห ไมกลวความตายนนดอก ฯ ผมอาย ความเพลดเพลนในสวนทงปวง เราก าจดแลว กองมดเราท าลายแลว เราชนะเสนาแหงมจจแลว ไมม

อาสวะอย ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา กสาโคตมภกษณรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ วชยาสตรท ๔

[๕๓๑] สาวตถนทาน ฯ ครงนน เวลาเชา วชยาภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวร ฯลฯ จงนง พกกลางวนทโคนไมตนหนง ฯ

[๕๓๒] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหวชยาภกษณบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากสมาธ จงเขา ไปหาวชยาภกษณถงทนงพก ครนแลว ไดกลาวกะวชยาภกษณดวยคาถาวา

เธอยงเปนสาวมรปงาม และฉนกยงเปนหนมแนน มาเถด นาง เรามาอภรมยกนดวยดนตร มองคหา ฯ [๕๓๓] ล าดบนน วชยาภกษณไดมความด ารวา นใครหนอกลาวคาถา จะเปนมนษยหรออมนษย ฯ

ทนใดนน วชยาภกษณไดมความด ารวา นคอมารผมบาป ใครจะใหเรา บงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอน

จากสมาธ จงไดกลาวคาถา ฯ ครนวชยาภกษณทราบวา นคอมารผมบาปแลว จงไดกลาวกะมารผมบาป

ดวยคาถาวา ดกรมาร รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ อนนารนรมยใจ เราขอมอบใหทานผเดยว เพราะเราไมตองการมน เราอดอด ระอาดวยกายเนา อนจะแตกท าลาย เปอยพงไปน กาม-

ตณหา เราถอนไดแลว ความมดในรปภพทสตวทงหลาย เขาถง ในอรปภพทสตวทงหลายเปนภาค และในสมาบตอน

สงบทงปวง เราก าจดไดแลว ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา วชยาภกษณรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ อบลวรรณาสตรท ๕

[๕๓๔] สาวตถนทาน ฯ ครงนน เวลาเชา อบลวรรณาภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวร ฯลฯ ไดยนอยทโคนตนสาลพฤกษซงมดอกบานสะพรง ตนหนง ฯ [๕๓๕] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหอบลวรรณาภกษณบงเกดความ-

*กลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากสมาธ จงเขาไปหาอบลวรรณาภกษณถงททยนอย ครนแลวไดกลาวกะอบลวรรณาภกษณ

ดวยคาถาวา ดกรภกษณ ทานคนเดยว เขามายงตนสาลพฤกษ ซงมดอก บานสะพรงตลอดยอด แลวยนอยทโคนตนสาลพฤกษ ก ฉววรรณของทานไมมทสอง คนทงหลายกจะมาในทนเชนทาน

ทานกลวพวกนกเลงเพราะความเขลาหรอ ฯ [๕๓๖] ล าดบนน อบลวรรณาภกษณไดมความด ารวา นใครหนอกลาว

คาถา จะเปนมนษยหรออมนษย ฯ

ทนใดนน อบลวรรณาภกษณไดมความด ารวา นคอมารผมบาป ใครจะ ใหเราบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะให

เคลอนจากสมาธ จงกลาวคาถา ฯ ครนอบลวรรณาภกษณทราบวา นคอมารผมบาปแลว จงไดกลาวกะมารผ- *มบาปดวยคาถาวา แมนกเลงตงแสนมาในทน กตามเถด เราไมสะเทอนขน

ไมสะดง ดกรมาร ถงเราคนเดยว กไมกลวทาน ฯ เรานจะหายตวหรอเขาทองพวกทาน แมจะยนอย ณ ระหวาง ดวงตาบนดงจมก ทานจกไมเหนเรา ฯ เราเปนผช านาญในจต อทธบาทเราเจรญดแลว เราพนแลว จากเครองผกทกชนด เราไมกลวทานดอก ทานผมอาย ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา อบลวรรณาภกษณรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ จาลาสตรท ๖

[๕๓๗] สาวตถนทาน ฯ ครงนน เวลาเชา จาลาภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวรเขาไป

บณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว เวลาปจ- *ฉาภตกลบจากบณฑบาตแลวเขาไปยงปาอนธวนเพอพกกลางวน ครนถงปาอนธวน

แลวจงนงพกกลางวนทโคนไมตนหนง ฯ [๕๓๘] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหจาลาภกษณบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากสมาธ จง เขาไปหาจาลาภกษณถงทนงพก ครนแลวไดกลาวกะจาลาภกษณวา ดกรภกษณ

ทานไมชอบใจอะไรหนอ ฯ จาลาภกษณตอบวา ดกรทานผมอาย เราไมชอบความเกดเลย ฯ [๕๓๙] ม. เพราะเหตไรหนอ ทานจงไมชอบความเกดผเกดมาแลวยอม

บรโภคกาม ใครหนอใหทานยดถอเรองน อยาเลยภกษณ

ทานจงชอบความเกดขน ฯ [๕๔๐] จา. ความตายยอมมแกผทเกดมาแลว ผทเกดมาแลวยอมพบ

เหนทกข คอ การจองจ า การฆา ความเศราหมอง

เพราะฉะนน เราจงไมชอบความเกด ฯ พระพทธเจาทรงแสดงธรรมเปนเครองกาวลวงความเกด พระองคสอนใหเราตงอยในสจจะ ๑- เพอละทกขทงมวล ฯ สตวเหลาใดเขาถงรปภพ และสตวเหลาใดเปนภาคแหง อรปภพ สตวเหลานนเมอยงไมรนโรธ ตองมาสภพอก ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา จาลาภกษณรจกเรา ดงน

จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ อปจาลาสตรท ๗

[๕๔๑] สาวตถนทาน ฯ ครงนน เวลาเชา อปจาลาภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวรเขาไป

บณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว เวลา ปจฉาภต กลบจากบณฑบาตแลวเขาไปยงปาอนธวนเพอพกกลางวน ครนถงปา อนธวนแลว จงนงพกกลางวนอยทโคนไมตนหนง ฯ [๕๔๒] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหอปจาลาภกษณบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากสมาธ จง เขาไปหาอปจาลาภกษณถงทนงพก ครนแลวไดกลาวกะอปจาลาภกษณวา ดกร ภกษณ อยางไรหนอทานจงอยากจะเกด ฯ อปจาลาภกษณตอบวา ดกรทานผมอาย เราไมอยากเกดในทไหนๆ

เลย ฯ [๕๔๓] ม. ทานจงตงจตไวในพวกเทพชนดาวดงส ชนยาม ชนดสต ชนนมมานรด และชนวสวดเถด ทานจกไดเสวยความ

ยนด ฯ @๑ หมายเอาพระนพพาน

[๕๔๔] อ. พวกเทพชนดาวดงส ชนยาม ชนดสต ชนนมมานรด และชนวสวด ยงผกพนอยดวยเครองผกคอกาม จ าตอง กลบมาสอ านาจมารอก โลกทงหมดเรารอน โลกทงหมด คเปนควน โลกทงหมดลกโพลง โลกทงหมดสน

สะเทอน ฯ ใจของเรายนดแนวในพระนพพาน อนไมสนสะเทอน

อนไมหวนไหว ทปถชนเสพไมได มใชคตของมาร ฯ

ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา อปจาลาภกษณรจกเรา ดงน

จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ สสปจาลาสตรท ๘

[๕๔๕] สาวตถนทาน ฯ ครงนน เวลาเชา สสปจาลาภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวรเขาไป

บณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว เวลาปจ- *ฉาภตกลบจากบณฑบาตแลวเขาไปยงปาอนธวนเพอพกกลางวน ครนถงปาอนธวน

จงนงพกกลางวนทโคนไมตนหนง ฯ [๕๔๖] ล าดบนน มารผมบาปเขาไปหาสสปจาลาภกษณถงทนงพก ครนแลวไดกลาวกะสสปจาลาภกษณวา ดกรภกษณ ทานชอบใจทฐของใคร หนอ ฯ สสปจาลาภกษณตอบวา ดกรทานผมอาย เราไมชอบใจทฐของใคร เลย ฯ [๕๔๗] ม. ทานจงใจเปนคนโลน ปรากฏตวเหมอนสมณะ แตไฉน

ทานจงไมชอบใจทฐ ทานจงประพฤตเรองน เพราะความ

งมงายดอกหรอ ฯ [๕๔๘] ส. คนเจาทฐ ภายนอกพระศาสนาน ยอมจมอยใน

ทฐทงหลาย เราไมชอบใจธรรมของพวกเขา พวกเขาเปนคน

ไมฉลาดตอธรรม ยงมพระพทธเจาผเสดจอบตในศากยสกล หาบคคลอนเปรยบมได ทรงครอบง าสวนทงปวง ทรงบรรเทา เสยซงมาร ไมปราชยในททกสถาน ทรงพนแลวในสวน

ทงปวง เปนผอนตณหาและทฐอาศยไมได มพระจกษทรง เหนธรรมทงปวง ทรงบรรลธรรมเปนทสนกรรมทกอยาง ทรงนอมไปในธรรมเปนทสนอปธ พระผมพระภาคพระองค นนเปนศาสดาของเรา เราชอบใจค าสอนของพระองคทาน ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา สสปจาลาภกษณรจกเรา ดงน จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ เสลาสตรท ๙

[๕๔๙] สาวตถนทาน ฯ ครงนน เวลาเชา เสลาภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวรเขาไป

บณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว เวลา ปจฉาภต กลบจากบณฑบาตแลวเขาไปยงปาอนธวนเพอพกกลางวน ครนถงปา อนธวนแลว จงนงพกกลางวนทโคนไมตนหนง ฯ [๕๕๐] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหเสลาภกษณบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากสมาธ จงเขา ไปหาเสลาภกษณถงทนงพก ครนแลว ไดกลาวกะเสลาภกษณดวยคาถาวา รปน ใครสราง ผสรางรปอยทไหน รปบงเกดในทไหน

รปดบไปในทไหน ฯ [๕๕๑] ล าดบนน เสลาภกษณไดมความด ารวา นใครหนอกลาวคาถา จะเปนมนษยหรออมนษย ฯ

ทนใดนน เสลาภกษณไดมความด ารวา นคอมารผมบาป ใครจะใหเรา บงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอน

จากสมาธ จงกลาวคาถา ฯ ครนเสลาภกษณทราบวา นคอมารผมบาปแลว จงไดกลาวกะมารผมบาป

ดวยคาถาวา รปน ไมมใครสราง อตภาพน ไมมใครกอ รปเกดขน

เพราะอาศยเหต ดบไป เพราะเหตดบ ฯ

พชชนดใดชนดหนงทบคคลหวานลงในนา ยอมงอกขน

เพราะอาศยเหต ๒ ประการ คอ รสในแผนดน และยาง ในพช ฉนใด ขนธ ธาต และอายตนะ ๖ เหลาน กเกดขน

เพราะอาศยเหต ดบไป เพราะเหตดบ ฉนนน ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา เสลาภกษณรจกเรา ดงน

จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ วชราสตรท ๑๐ [๕๕๒] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ครงนน เวลาเชา วชราภกษณนงหมแลว ถอบาตรและจวรเขาไป

บณฑบาตยงพระนครสาวตถ เทยวบณฑบาตไปในพระนครสาวตถแลว เวลา ปจฉาภต กลบจากบณฑบาตแลวเขาไปยงปาอนธวนเพอพกกลางวน ครนถงปา

อนธวนแลว จงนงพกกลางวนทโคนไมตนหนง ฯ [๕๕๓] ล าดบนน มารผมบาปใครจะใหวชราภกษณบงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอนจากสมาธ จงเขา ไปหาวชราภกษณถงทนงพก ครนแลวไดกลาวกะวชราภกษณดวยคาถาวา สตวน ใครสราง ผสรางสตวอยทไหน สตวบงเกดใน

ทไหน สตวดบไปในทไหน ฯ

[๕๕๔] ล าดบนน วชราภกษณไดมความด ารวา นใครหนอกลาวคาถา จะเปนมนษยหรออมนษย ฯ

ทนใดนน วชราภกษณไดมความด ารวา นคอมารผมบาปใครจะใหเรา บงเกดความกลว ความหวาดเสยว ความขนพองสยองเกลา และใครจะใหเคลอน

จากสมาธ จงกลาวคาถา ฯ ครนวชราภกษณทราบวา นคอมารผมบาป แลวจงไดกลาวกะมารผมบาป

ดวยคาถาวา ดกรมาร เพราะเหตไรหนอ ความเหนของทานจงหวนกลบ

มาวาสตว ฯ ในกองสงขารลวนน ยอมไมไดนามวาสตว ฯ เหมอนอยางวา เพราะคมสวนทงหลายเขา เสยงวารถยอมม

ฉนใด ฯ เมอขนธทงหลายยงมอย การสมมตวาสตวยอมม ฉนนน ฯ ความจรงทกขเทานนยอมเกด ทกขยอมตงอยและเสอมสน

ไป นอกจากทกข ไมมอะไรเกด นอกจากทกข ไมม

อะไรดบ ฯ ล าดบนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา วชราภกษณรจกเรา ดงน

จงไดอนตรธานไปในทนนเอง ฯ จบภกษณสงยต ----------

รวมพระสตรในภกขนสงยตนม ๑๐ สตร คอ อาฬวกาสตรท ๑ โสมาสตรท ๒ โคตมสตรท ๓ วชยาสตรท ๔

อบลวรรณาสตรท ๕ จาลาสตรท ๖ อปจาลาสตรท ๗ สสปจาลาสตรท ๘

เสลาสตรท ๙ กบวชราสตรครบ ๑๐ ฯ

---------

พรหมสงยต ปฐมวรรคท ๑

อายาจนสตรท ๑

[๕๕๕] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคแรกตรสร ประทบอยทตนอชปาลนโครธ แถบฝงแมน าเนรญชรา เขตอรเวลาประเทศ ฯ ครงนน ความปรวตกแหงพระหฤทยบงเกดขนแกพระผมพระภาคผเสดจ เขาทลบ ทรงพกผอนอยอยางนวา ธรรมทเราตรสรแลวน ลกซง เหนไดยาก รตามไดยาก สงบ ประณต คาดคะเนเอาไมได ละเอยด รไดเฉพาะบณฑต กหมสตวนแล ยงยนดดวยอาลย ยนดแลวในอาลย เบกบานแลวในอาลย ก ฐานะน คอ ความเปนปจจยแหงธรรมมสงขารเปนตนน เปนธรรมอาศยกนและกน

เกดขน อนหมสตวผยนดดวยอาลย ยนดแลวในอาลย เบกบานแลวในอาลย จะพงเหนไดยาก แมฐานะน กเหนไดยาก คอ ธรรมเปนทระงบสงขารทงปวง ธรรมเปนทสละคนอปธทงปวง ธรรมเปนทสนตณหา ธรรมเปนทส ารอก ธรรม

เปนทดบ นพพาน กถาเราจะพงแสดงธรรม แตชนเหลาอนจะไมพงรทวถงธรรม

ของเรา ขอนน จะพงเปนความเหนดเหนอยของเรา ขอนน จะพงเปนความ

ล าบากของเรา ฯ อนง ไดยนวา คาถาอนนาอศจรรยยงนกเหลาน ทพระผมพระภาค ไมเคยไดทรงสดบมาแตกอน เกดแจมแจงกะพระผมพระภาควา บดน เราไมควรจะประกาศธรรม ทเราตรสรแลวโดยยาก ธรรมน เหลาสตวผถกราคะโทสะครอบง าแลว จะตรสร ไมไดงาย เหลาสตวผยนดแลวดวยความก าหนด ถกกองแหง ความมดหมหอแลว จกไมเหนธรรมอนทวนกระแส ละเอยด ลกซง เหนไดยาก เปนอณ ฯ เมอพระผมพระภาคทรงพจารณาเหนดงน พระหฤทยกทรงนอมไปเพอ ความขวนขวายนอย ไมทรงนอมไปเพอทรงแสดงธรรม ฯ [๕๕๖] ครงนน สหมบดพรหม ทราบความปรวตกแหงพระหฤทยของ พระผมพระภาคดวยใจแลว ไดมความด ารวา ทานผเจรญทงหลาย โลกจะฉบหาย หนอ ทานผเจรญทงหลาย โลกจะพนาศหนอ เพราะพระตถาคตอรหนตสมมา-

*สมพทธเจา ทรงนอมพระหฤทยไปเพอความขวนขวายนอย ไมทรงนอมพระหฤทย ไปเพอทรงแสดงธรรม ฯ ล าดบนน สหมบดพรหมอนตรธานไปในพรหมโลก มาปรากฏอยเฉพาะ พระพกตรพระผมพระภาค เหมอนบรษมก าลงพงเหยยดออกซงแขนทคอย หรอ พงคเขาซงแขนทเหยยดอย ฉะนน ฯ ครนแลว สหมบดพรหมกระท าผาหมเฉวยงบาขางหนงแลว คกชาณ-

*มณฑลเบองขวาลงทแผนดน ประนมอญชลไปทางพระผมพระภาค แลวไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ขอพระผมพระภาคจงทรงแสดงธรรมเถด ขอพระสคตจงทรงแสดงธรรมเถด สตวทงหลายผมกเลสดจธลในดวงตานอยเปน

ปรกตกมอย เพราะมไดสดบยอมเสอมจากธรรม สตวทงหลายผรทวถงธรรม

จกม ฯ สหมบดพรหม ไดกราบทลดงนแลว ครนแลวไดกราบทลเปนนคมคาถา อกวา เมอกอนธรรมทไมบรสทธซงศาสดาผมมลทนทงหลายคดแลว ปรากฏขนในหมชนชาวมคธ ขอพระองคจงทรงเปดประตอมตะ เถด ขอสตวทงหลายจงฟงธรรมซงพระพทธเจา ผปราศจาก มลทนตรสรแลวเถด ขอพระองคผมพระปญญาด มพระจกษ

โดยรอบ มความโศกอนปราศจากแลว จงเสดจขนส

ปราสาทอนส าเรจดวยธรรม จงพจารณาชมชนผจมอยใน

ความโศก ถกชาตและชราครอบง าแลว อปมาเหมอนบคคล

ผอยบนยอดภเขา อนลวนดวยศลา จะพงเหนชมชนโดยรอบ

ฉะนน ฯ ขาแตพระองคผแกลวกลา ผทรงชนะสงครามแลว ผทรงน า พวก ผไมมหน ขอพระองคจงเสดจลกขนเถด จงเสดจ เทยวไปในโลกเถด ขอพระผมพระภาคจงทรงแสดงธรรมเถด

ผรทวถงธรรมจกม ฯ [๕๕๗] ล าดบนน พระผมพระภาคทรงทราบการเชอเชญของพรหม และ ทรงอาศยพระกรณาในสตวทงหลาย จงทรงสอดสองดโลกดวยพระพทธจกษ ฯ เมอพระผมพระภาคทรงสอดสองดโลกดวยพระพทธจกษ กไดทรงเหน

สตวทงหลาย บางพวกมกเลสดจธลในดวงตานอย บางพวกมกเลสดจธลในดวงตา

มาก บางพวกมอนทรยกลา บางพวกมอนทรยออน บางพวกมอาการด บางพวก มอาการเลว บางพวกจะพงสอนใหรไดโดยงาย บางพวกจะพงสอนใหรไดโดยยาก บางพวกมปรกตเหนโทษในปรโลกวาเปนภยอย ฯ ในกออบลกด ในกอปทมกด ในกอบณฑรกด ดอกอบลกด ดอกปทม

กด ดอกบณฑรกกด บางเหลาเกดแลวในน า เจรญแลวในน า อาศยอยในน า จมอยในน า อนน าเลยงอย บางเหลาเกดแลวในน า เจรญแลวในน า ตงอย เสมอน า บางเหลาเกดแลวในน า เจรญแลวในน า ตงขนพนน า อนน าไมตดแลว แมฉนใด พระผมพระภาคทรงสอดสองดโลกดวยพระพทธจกษ กไดทรงเหนสตว ทงหลาย บางพวกมกเลสดจธลในดวงตานอย บางพวกมกเลสดจธลในดวงตา มาก บางพวกมอนทรยกลา บางพวกมอนทรยออน บางพวกมอาการด บางพวก มอาการเลว บางพวกจะพงสอนใหรไดโดยงาย บางพวกจะพงสอนใหรไดโดยยาก บางพวกมปรกตเหนโทษในปรโลกวาเปนภยอย ฉนนน ครนทรงเหนแลว จงได ตรสตอบสหมบดพรหมดวยพระคาถาวา ประตอมตะ เราเปดแลวเพราะทาน ชนผฟงจงปลอยศรทธา มาเถด ดกรพรหม เราจะไมมความส าคญในความล าบาก แสดงธรรมอนประณตทช านช านาญในหมมนษย ฯ [๕๕๘] ล าดบนน สหมบดพรหมด ารวา เราอนพระผมพระภาคทรงท า โอกาสเพอทรงแสดงธรรมแลว จงถวายอภวาทพระผมพระภาค ท าประทกษณแลว อนตรธานไปในทนนเอง ฯ คารวสตรท ๒

[๕๕๙] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคแรกตรสร ประทบอยทตนอชปาลนโครธ แถบฝงแมน าเนรญชรา เขตอรเวลาประเทศ ฯ ครงนน ความปรวตกแหงพระหฤทยบงเกดแกพระผมพระภาคผเสดจเขา ทลบ ทรงพกผอนอยอยางนวา บคคลผไมมทเคารพ ไมมทย าเกรง ยอมอย เปนทกข เราจะพงสกการะ เคารพ อาศยสมณะหรอพราหมณใครผใดอยหนอ ฯ [๕๖๐] ล าดบนน พระผมพระภาคไดมพระด ารวา เราควรสกการะ เคารพสมณะหรอพราหมณอนแลวอาศยอย เพอความบรบรณแหงศลขนธทยงไม

บรบรณ แตวา เรายงไมเหนสมณะหรอพราหมณอนทถงพรอมดวยศลยงกวาตน

ในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ

เทวดาและมนษย ซงเราควรสกการะเคารพแลวอาศยอย เราควรสกการะเคารพ

สมณะหรอพราหมณอนแลวอาศยอย เพอความบรบรณแหงสมาธทยงไมบรบรณ

แตวาเรายงไมเหนสมณะหรอพราหมณอนทถงพรอมดวยสมาธยงกวาตนในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดา และมนษยซงเราควรสกการะเคารพแลวอาศยอย เราควรสกการะเคารพสมณะ- *หรอพราหมณอนแลวอาศยอย เพอความบรบรณแหงปญญาขนธทยงไมบรบรณ

แตวา เรายงไมเหนสมณะหรอพราหมณอนทถงพรอมดวยปญญายงกวาตนในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดา และมนษย ซงเราควรสกการะเคารพแลวอาศยอย เราควรสกการะเคารพสมณะ- *หรอพราหมณอนแลวอาศยอย เพอความบรบรณแหงวมตตขนธทยงไมบรบรณ

แตวาเรายงไมเหนสมณะหรอพราหมณอน ทถงพรอมดวยวมตตยงกวาตน ในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดา และมนษย ซงเราควรสกการะเคารพแลวอาศยอย เราควรสกการะเคารพสมณะ- *หรอพราหมณอนแลวอาศยอย เพอความบรบรณแหงวมตตญาณทสสนขนธทยงไม

บรบรณ แตวา เรายงไมเหนสมณะหรอพราหมณอนทถงพรอมดวยวมตตญาณ-

*ทสสนะ ยงกวาตน ในโลกพรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตว พรอมทงสมณพราหมณ เทวดาและมนษย ซงเราควรสกการะเคารพแลวอาศยอย อยากระนนเลย เราควรสกการะเคารพธรรมทเราตรสรนนแหละ แลวอาศยอย ฯ [๕๖๑] ล าดบนน สหมบดพรหม ทราบความปรวตกแหงพระหฤทย ของพระผมพระภาคดวยใจแลว กอนตรธานไปในพรหมโลก มาปรากฏเฉพาะ พระพกตรพระผมพระภาค เหมอนบรษมก าลง พงเหยยดออกซงแขนทคอย หรอพงคเขาซงแขนทเหยยดอย ฉะนน ฯ ครนแลว สหมบดพรหมกระท าผาหมเฉวยงบาขางหนง ประนมอญชล ไปทางพระผมพระภาค แลวไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระผมพระภาค เรองนเปนอยางนน ขาแตพระสคต เรองนเปนอยางนน ขาแตพระองคผเจรญ

พระอรหนตสมมาสมพทธเจาเหลาใดไดมมาแลวตลอดกาลอนลวงแลว แมพระผม

พระภาคเหลานน กทรงสกการะเคารพธรรมนนเองแลวอาศยอย ขาแตพระองค ผเจรญ พระอรหนตสมมาสมพทธเจาเหลาใดจกมตลอดกาลไกลอนยงไมมาถง แมพระผมพระภาคเหลานน กจกทรงสกการะเคารพธรรมนนเองแลวอาศยอย ขาแตพระองคผเจรญ แมพระผมพระภาค อรหนตสมมาสมพทธเจาในบดน ก

ขอจงทรงสกการะเคารพธรรมนนแหละ แลวอาศยอย ฯ [๕๖๒] สหมบดพรหม ไดกราบทลดงนแลว ครนแลวไดกลาวนคม

คาถาอกวา พระสมพทธเจาทงหลายเหลาใดทลวงไปแลวกด พระพทธเจา ทงหลายเหลาใดทยงไมมมากด และพระสมพทธเจาพระองค ใดในบดนผยงความโศกของชนเปนอนมากใหเสอมหายกด พระพทธเจาเหลานนทกพระองค ทรงเคารพพระสทธรรม

อยแลว ยงอย และจกอยตอไป ขอนเปนธรรมดาของ พระพทธเจาทงหลาย เพราะเหตนนแหละ กลบตรผรกตน

หวงความเปนผใหญ เมอระลกถงค าสอนของพระพทธเจา ทงหลาย พงเคารพพระสทธรรม ฯ พรหมเทวสตรท ๓

[๕๖๓] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามแหง ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ กสมยนนแล บตรแหงนางพราหมณคนหนง ชอพรหมเทวะ ออก บวชในส านกของพระผมพระภาค ครงนนแล ทานพระพรหมเทวะเปนผเดยว หลกออกแลว ไมประมาท มความเพยร มตนอนสงไปแลว อยไมนานเทาไร กไดกระท าใหแจงประโยชนทกลบตรทงหลายผออกจากเรอน บวชเปนบรรพชตโดย ชอบตองประสงคอนนนอยางยอดเยยม เปนทสดแหงพรหมจรรย เพราะรแจงชด เองในปรตยบนนแหละเขาถงอย ทานไดทราบวา ชาตสนแลว พรหมจรรยอย จบแลว กจทจะตองท า ไดท าเสรจแลว กจอนเพอความเปนอยางนอกมไดม ก แหละทานพรหมเทวะไดเปนพระอรหนตองคหนงในบรรดาพระอรหนตแลว ฯ [๕๖๔] ครงนนแล ทานพระพรหมเทวะ ในเวลารงเชานงหมแลว ถอ บาตรจวรเขาไปบณฑบาตในพระนครสาวตถ ทานเทยวบณฑบาตในพระนคร สาวตถตามล าดบตรอก เขาไปยงนเวศนแหงมารดาของตนแลว ฯ กสมยนนแล นางพราหมณผมารดาของทานพระพรหมเทวะถอการบชา บณฑะแกพรหมมนคงเปนนตย ฯ ครงนนแล ทาวสหมบดพรหมคดวา นางพราหมณผมารดาของทาน

พระพรหมเทวะนแล ถอการบชาบณฑะแกพรหมมนคงเปนนตย ไฉนหนอ เราพง

เขาไปหานางแลวท าใหสลดใจ ฯ

[๕๖๕] ล าดบนน ทาวสหมบดพรหมหายไปในพรหมโลกปรากฏแลวใน

นเวศนของมารดาแหงทานพระพรหมเทวะ เปรยบเหมอนบรษผมก าลงพงเหยยด ออกซงแขนทคเขาแลว หรอพงคเขาซงแขนทเหยยดออกแลว ฉะนน ฯ ครงนนแล ทาวสหมบดพรหมลอยอยในอากาศ ไดกลาวกะนางพราหมณ

ผมารดาของทานพระพรหมเทวะดวยคาถาทงหลายวา ดกรนางพราหมณ ทานถอการบชาดวยกอนขาวแกพรหมใด มนคงเปนนตย พรหมโลกของพรหมนนอยไกลจากทน ดกร นางพราหมณ ภกษาของพรหมไมใชเชนน ทานไมรจกทางของ พรหม ท าไมจงบนถงพรหม ฯ ดกรนางพราหมณ กทานพระพรหมเทวะของทานนน เปนผ หมดอปธกเลส ถงความเปนอตเทพ ไมมกเลสเปนเครอง กงวล มปรกตขอ ไมเลยงดผอน ทานพระพรหมเทวะทเขาส

เรอนของทานเพอบณฑบาต เปนผสมควรแกบณฑะทบคคล พงน ามาบชา ถงเวท มตนอนอบรมแลว สมควรแกทกษณา- ทานของมนษยและเทวดาทงหลาย ลอยบาปเสยแลว อน

ตณหาและทฐไมฉาบทาแลว เปนผเยอกเยนก าลงเทยวแสวงหา อาหารอย ฯ อดตอนาคตไมมแกทานพระพรหมเทวะนน ทานพระพรหม

เทวะเปนผสงบระงบ ปราศจากควน ไมมทกข ไมมความ

หวง วางอาชญาในปถชนผยงมความหวาดหวน และ พระขณาสพผม นคงแลว ขอทานพระพรหมเทวะนนจงบรโภค บณฑบาตอนเลศทส าหรบบชาพรหมของทาน ฯ ทานพระพรหมเทวะซงเปนผมเสนามารไปปราศแลว มจต

สงบระงบ ฝกตนแลว เทยวไปเหมอนชางตวประเสรฐ ไม

หวนไหว เปนภกษมศลด มจตพนวเศษแลว ขอทานพระ- พรหมเทวะนน จงบรโภคบณฑบาตอนเลศทส าหรบบชาพรหม

ของทาน ฯ ทานจงเปนผเลอมใสในทานพระพรหมเทวะนน เปนผไม

หวนไหว ตงทกษณาไวในทานผเปนทกษเณยยบคคล ดกร

นางพราหมณ ทานเหนมนผมโอฆะอนขามแลวจงท าบญ อน

จะน าความสขตอไปมาให ฯ ทานจงเปนผเลอมใสในทาน พระพรหมเทวะนนเปนผไมหวน

ไหว ตงทกษณาไวในทานผเปนทกษเณยยบคคล ดกร นางพราหมณ ทานเหนมนผมโอฆะอนขามแลว ไดท าบญอน

จะน าความสขตอไปมาใหแลว ฯ พกสตรท ๔

[๕๖๖] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ กสมยนนแล พกพรหมไดเกดทฐอนชวชาเหนปานดงนวา ฐานะแหง พรหมนเทยง ย งยน ตดตอกน คงท มความไมเคลอนไหวเปนธรรมดา ไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอปบต กแหละอบายเปนเครองออกไปอนยงอยางอน

จากฐานะแหงพรหมนไมม ฯ [๕๖๗] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบความปรวตกแหงใจของ พกพรหมดวยพระทยแลว ทรงหายไปในพระเชตวนวหารแลวไดปรากฏในพรหม-

*โลกนน เปรยบเหมอนบรษมก าลงพงเหยยดออกซงแขนทคเขา หรอคเขาซง แขนทเหยยดออก ฉะนน ฯ พกพรหมไดเหนพระผมพระภาคก าลงเสดจมาแตไกลทเดยว ครนแลวได กราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผนรทกข ขอพระองคจงเสดจมาเถด ขาแตพระองคผนรทกข พระองคเสดจมาดแลว ขาแตพระองคผนรทกข นาน

เทยวแลพระองคไดกระท าปรยายเพอการเสดจมา ณ พรหมโลกน ขาแตพระองค ผนรทกข กฐานะแหงพรหมนเทยง ย งยน ตดตอกน คงท มความไมเคลอน

ไหวเปนธรรมดา ไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอปบต กอบายเปนเครอง ออกไปอนยงอยางอนจากฐานะแหงพรหมนไมม ฯ [๕๖๘] เมอพกพรหมกลาวเชนนแลว พระผมพระภาคไดตรสค านกะ พกพรหมวา ทานผเจรญทงหลาย พกพรหมนนถงความโงเขลาแลวหนอ ทานผ เจรญทงหลาย พกพรหมนนถงความโงเขลาแลวหนอ พกพรหมกลาวฐานะแหง พรหมทเปนของไมเทยงเลยวาเทยง กลาวฐานะแหงพรหมทเปนของไมย งยนเลยวา ย งยน กลาวฐานะแหงพรหมทเปนของไมตดตอกนเลยวาตดตอกน กลาวฐานะแหง พรหมทเปนของไมคงทเลยวาคงท กลาวฐานะแหงพรหมทเปนของความเคลอนไหว

เปนธรรมดาทเดยววา มความไมเคลอนไหวเปนธรรมดา และกลาวฐานะแหง พรหมอนเปนทเกดแก ตาย และเปนทจตและอปบตแหงตนวา ฐานะแหงพรหมน

ไมเกด ไมแก ไมตาย ไมจต ไมอปบต กแหละยอมกลาวอบายเปนเครองออก ไปอนยงอยางอนซงมอยวาไมม ดงน ฯ [๕๖๙] พกพรหมทลวา ขาแตพระโคดม พวกขาพระองค ๗๒ คน บงเกดในพรหม

โลกนเพราะบญกรรม ยงอ านาจใหเปนไป ลวงชาตชราได แลว การอปบตในพรหมโลก ซงถงฝงไตรเภทนเปนทสด แลว ชนมใชนอยยอมปรารถนาเปนดงพวกขาพระองค ฯ

[๕๗๐] พระผมพระภาคตรสวา ดกรพกพรหม ทานส าคญอายใดวายาว กอายนนสน ไม

ยาวเลย ดกรพรหม เรารอายหนงแสนนรพพท ๑- ของทาน

ไดด ฯ [๕๗๑] พกพรหมทลวา ขาแตพระผมพระภาค พระองคตรสวา เราเปนผมปรกตเหน

ไมมทสนสด ลวงชาตชราและความโศกไดแลวดงน อะไร เปนศลวตรเกาแกของขาพระองคหนอ ขอพระองคจงตรส

บอกศลวตรซงขาพระองคควรรแจงชด ฯ

[๕๗๒] พระผมพระภาคตรสตอบวา ๑. ขอททานยงมนษยเปนอนมาก ผซงกระหายน าอนแดด แผดเผาแลว ในฤดรอนใหไดดมน ากน เปนศลวตรเกาแก ของทาน เรายงระลกไดอย ประดจหลบแลวและตนขน

ฉะนน ฯ ๒. ขอททานชวยปลดเปลองประชมชน ซงถกโจรจบพาไป

อยทฝงแมน าคงคา เปนศลวตรเกาแกของทาน เรายงระลก ไดอยประดจหลบแลวและตนขน ฉะนน ฯ ๓. ขอททานขมขดวยก าลง แลวชวยปลดเปลองเรอซงถก นาคผรายกาจจบไวในกระแสของแมน าคงคา เพราะความ

เอนดในหมมนษย ขอนนเปนศลวตรเกาแกของทาน เรายง ระลกไดอย ประดจหลบแลวและตนขน ฉะนน ฯ

๔. และเราไดเปนอนเตวาสกของทาน นามวากปปมาณพ

เราไดเขาใจทานแลววา มความรชอบ มวตร ขอนนเปน

@๑. นรพพท เปนสงขยาซงมจ านวนสญ ๖๘ สญ

ศลวตรเกาแกของทาน เรายงระลกไดอย ประดจหลบแลว และตนขน ฉะนน ฯ พกพรหมทลวา พระองคทรงทราบอายนของขาพระองคแนแท แมสงอนๆ

พระองคกทรงทราบได เพราะพระองคเปนพระพทธเจา ฉะนน อานภาพอนรงโรจนของพระองคน จงยงพรหมโลก ใหสวางไสวตงอย ฯ อปราทฏฐสตรท ๕

[๕๗๓] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

กโดยสมยนนแล พรหมองคหนงไดเกดทฐอนชวชาเหนปานดงนวา สมณะหรอพราหมณทจะพงมาในพรหมโลกนไดไมมเลย ฯ [๕๗๔] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงทราบความปรวตกแหงใจของ พรหมนนดวยพระทยแลว ทรงหายไปในพระวหารเชตวนปรากฏแลวในพรหมโลก นนเปรยบเหมอนบรษมก าลงพงเหยยดออกซงแขนทคไว หรอพงคเขาซงแขนท

เหยยดออก ฉะนน ฯ ล าดบนนแล พระผมพระภาคประทบนงขดสมาธในเวหาเบองบนของ พรหมนน เขาเตโชธาตกสณแลว ฯ [๕๗๕] ครงนนแล ทานพระมหาโมคคลลานะไดมความคดเชนนวา บดนพระผมพระภาคประทบอย ณ ทไหนหนอ ฯ ทานพระมหาโมคคลลานะ ไดเหนแลวแลซงพระผมพระภาคผประทบนง ขดสมาธในเวหาเบองบนของพรหมนน เขาเตโชธาตกสณแลว ดวยจกษเพยงดง ทพยอนบรสทธลวงจกษของมนษย ครนแลวไดหายไปในพระวหารเชตวน ปรากฏ

แลวในพรหมโลกนน ปานดงบรษมก าลงพงเหยยดออกซงแขนทคเขา หรอพงค เขาซงแขนทเหยยดออกแลว ฉะนน ฯ ล าดบนนแล ทานพระมหาโมคคลลานะอาศยทศบรพา นงขดสมาธ

ในเวหาเบองบนของพรหมนน (แต) ต ากวาพระผมพระภาคเขาเตโชธาตกสณ

แลว ฯ [๕๗๖] ครงนนแล ทานพระมหากสสปไดมความคดนวา บดนพระผ มพระภาคประทบอย ณ ทไหนหนอแล ทานพระมหากสสปไดเหนแลวแลซงพระผ มพระภาค ฯลฯ ดวยจกษเพยงดงทพย ฯลฯ ครนแลวไดหายไปในพระวหาร เชตวน ปรากฏแลวในพรหมโลกนน ปานดงบรษมก าลง ฯลฯ ฉะนน ฯ ล าดบนนแล ทานพระมหากสสปอาศยทศทกษณนงขดสมาธในเวหา เบองบนของพรหมนน (แต) ต ากวาพระผมพระภาค เขาเตโชธาตกสณแลว ฯ [๕๗๗] ครงนนแล ทานพระมหากปปนะไดมความคดนวา บดนพระผ มพระภาคประทบอย ณ ทไหนหนอแล ฯ ล าดบนนแล ทานพระมหากปปนะไดเหนพระผมพระภาค ฯลฯ ดวย จกษเพยงดงทพย ครนแลวไดหายไปในพระวหารเชตวนปรากฏแลวในพรหมโลก นน ปานดงบรษมก าลง ฯลฯ ฉะนน ฯ ล าดบนนแล ทานพระมหากปปนะอาศยปจฉมทศ นงขดสมาธในเวหา เบองบนพรหมนน (แต) ต ากวาพระผมพระภาค เขาเตโชธาตกสณแลว ฯ [๕๗๘] ครงนนแล ทานพระอนรทธไดมความคดนวา บดนพระผม

พระภาคประทบอย ณ ทไหนหนอแล ทานพระอนรทธไดเหนแลวแลซงพระผม

พระภาค ฯลฯ ดวยจกษเพยงดงทพย ครนแลวไดหายไปในพระวหารเชตวน ปรากฏ

แลวในพรหมโลกนน ปานดงบรษมก าลง ฯลฯ ฉะนน ฯ ล าดบนนแล ทานพระอนรทธ อาศยทศอดรนงขดสมาธในวเวหาเบอง บนของพรหมนน (แต) ต ากวาพระผมพระภาค เขาเตโชธาตกสณแลว ฯ [๕๗๙] ครงนนแล ทานพระมหาโมคคลลานะไดกลาวกะพรหมดวย คาถาวา ผมอาย ทฐในกอนของทาน แมในวนนกยงมแกทานหรอ ทานเหนพระผมพระภาคผเปนไปลวงวเศษ ผเปนเบองหนา ของสตวในพรหมโลกหรอ ฯ [๕๘๐] พรหมนนตอบวา ขาแตทานผนรทกข ทฐในเกากอน

ของขาพเจามไดมแกขาพเจา ขาพเจายอมเหนพระผม

พระภาคผเปนไปลวงวเศษ ผเปนเบองหนาของสตวในพรหม

โลก ไฉนในวนน ขาพเจาจะพงกลาววา "เราเปนผเทยง

เปนผตดตอกน" ดงนเลา ฯ [๕๘๑] ล าดบนนแล พระผมพระภาคยงพรหมนนใหสลดใจแลว ไดหาย ไปในพรหมโลกนน ปรากฏแลวในพระวหารเชตวนปานดงบรษมก าลงพงเหยยด ออกซงแขนทคเขา หรอพงคเขาซงแขนทไดเหยยดออกแลว ฉะนน ฯ ล าดบนนแล พรหมไดเรยกพรหมปารสชชะ ๑- องคหนงมาวา แนะทานผ นรทกข ทานจงมา ทานจงเขาไปหาทานพระมหาโมคคลลานะจนถงทอย ครนแลว จงกลาวกะทานพระมหาโมคคลลานะอยางนวา ขาแตทานผนรทกข สาวกทงหลาย ของพระผมพระภาคพระองคนน แมเหลาอนซงมฤทธมากมอานภาพมาก เหมอน

กบทานพระมหาโมคคลลานะ ทานพระกสสป ทานพระกปปนะและทานพระ- *อนรทธะผเจรญ กยงมอยหรอหนอแล ฯ พรหมปารสชชะนนรบค าของพรหมนนวา อยางนนทานผนรทกข แลว หายไปในพรหมโลกนน ปรากฏแลวขางหนาทานพระมหาโมคคลลานะ ปานดง บรษมก าลง ฯลฯ ฉะนน ฯ @๑. คอพรหมส าหรบใชของพวกพรหม เพราะแมพวกพรหมกมพรหมไวรบใชเหมอน

@พระเถระมภกษหนมๆ ไวชวยถอบรขาร ฉะนน

[๕๘๒] ครงนนแล พรหมปารสชชะนน อภวาททานพระมหาโมค- *คลลานะแลว ไดยนอยในทควรสวนขางหนง พรหมปารสชชะนนยน ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดกลาวค านกะทาน

พระมหาโมคคลลานะวา ขาแตทานผนรทกข สาวกทงหลายของพระผมพระภาค พระองคนนแมเหลาอนซงมฤทธมาก มอานภาพมากเหมอนกบทานพระมหาโมค- *คลลานะ ทานพระกสสป ทานพระกปปนะ และทานพระอนรทธะกยงมอย หรอหนอ ฯ [๕๘๓] ล าดบนนแล ทานพระมหาโมคคลลานะไดกลาวกะพรหม

ปารสชชะดวยคาถาวา สาวกทงหลายของพระพทธเจา ซงไดวชชา ๓ บรรลอทธ วธญาณ และฉลาดในเจโตปรยญาณ หมดอาสวะ ไกลจาก กเลส มอยมาก ดงน ฯ [๕๘๔] ล าดบนนแล พรหมปารสชชะนนชนชมอนโมทนาภาษตของ ทานมหาโมคคลลานะแลว เขาไปหาพรหมนนถงทอย ครนแลวไดกลาวค าน

กะพรหมนนวา ขาแตทานผนรทกข พระมหาโมคคลลานะกลาวเชนนวา

สาวกทงหลายของพระพทธเจา ซงไดวชชา ๓ บรรลอทธ วธญาณ และฉลาดในเจโตปรยญาณ หมดอาสวะ ไกลจาก กเลส มอยมาก ดงน ฯ [๕๘๕] พรหมปารสชชะไดกลาวค านแลว พรหมมใจยนดชนชมภาษต ของพรหมปารสชชะนนแล ฯ ปมาทสตรท ๖

[๕๘๖] สาวตถนทาน ฯ กสมยนนแล พระผมพระภาคเปนผประทบพกกลางวน หลกเรนอย ฯ ครงนนแล สพรหมปจเจกพรหม และสทธาวาสปจเจกพรหมเขาไป

ใกลทประทบของพระผมพระภาค ครนแลวไดยนพงบานประตคนละขาง ฯ ล าดบนนแล สพรหมปจเจกพรหมไดกลาวกะสทธาวาสปจเจกพรหมวา แนะทานผนรทกข ไมใชกาลอนควรทจะเขาเฝาพระผมพระภาคกอน พระผม

พระภาคทรงประทบพกกลางวนหลกเรนอย กพรหมโลกโนนบรบรณและเบกบาน

แลว แตพรหมในพรหมโลกนน ยอมอยดวยความประมาท แนะทานผนรทกข มาไปดวยกน เราทงหลายจกเขาไปยงพรหมโลกนน ครนแลวพงยงพรหมนนให

สลดใจ สทธาวาสปจเจกพรหมไดรบค าของสพรหมปจเจกพรหมแลว ฯ

ครงนนแล สพรหมปจเจกพรหมและสทธาวาสปจเจกพรหม ไดหายไป

จากเบองพระพกตรของพระผมพระภาค ปรากฏแลวในพรหมโลกนน ปานดงบรษม

ก าลง ฯลฯ ฉะนน ฯ พรหมนนไดเหนแลวแลซงพรหมทงหลายเหลานน ผมาอยแตทไกลเทยว ครนแลว ไดกลาวค านกะพรหมเหลานนวา แนะทานผนรทกขทงหลาย เชญเถด พวกทานมากนแตทไหนหนอ ฯ พรหมเหลานนกลาววา แนะทานผนรทกข พวกเรามาแตส านกของ พระผมพระภาค ผเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาพระองคนน แนะทานผ- *นรทกข กทานจะไปสทบ ารงของพระผมพระภาคพระองคนน ผเปนพระอรหนต สมมาสมพทธเจาบางหรอ ฯ [๕๘๗] เมอพรหมเหลานนกลาวแลวเชนนแล พรหมนนอดกลนค านน

ไมได จงนรมตตนเปนพนตน แลวไดกลาวค านกะสพรหมปจเจกพรหมวา ฯ "แนะทานผนรทกข ทานเหนอทธานภาพเหนปานดงนของเราหรอไม" ฯ

สพรหมปจเจกพรหมกลาววา "แนะทานผนรทกข เราเหนอยแลซง อทธานภาพเหนปานดงนของทาน" ฯ พรหมนนกลาววา "แนะทานผนรทกข เรานนแลเปนผมฤทธมากอยางน

มอานภาพมากอยางน จกไปสทบ ารงของสมณะหรอพราหมณอนท าไม" ฯ [๕๘๘] ล าดบนนแล สพรหมปจเจกพรหมนรมตตนเปนสองพนตน

แลวไดกลาวค านกะพรหมวา "แนะทานผนรทกข ทานเหนอทธานภาพ เหนปานดงนของเราหรอไม" ฯ พรหมนนกลาววา "แนะทานผนรทกข เราเหนอยแลซงอทธานภาพ

เหนปานดงนของทาน ฯ สพรหมปจเจกพรหมกลาววา "แนะทานผนรทกข พระผมพระภาค พระองคนนเทานนเปนผมฤทธมากกวา และมอานภาพใหญกวาทานและเราดวย ฯ "แนะทานผนรทกข ทานพงไปสทบ ารงของพระผมพระภาคพระองคนน

ผเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา" ฯ [๕๘๙] ครงนนแล พรหมนนไดกลาวกะสพรหมปจเจกพรหมดวย- *คาถาวา "แนะพรหม ครธ ๓๐๐ หงส ๔๐๐ เหยยวตะไกร ๑- ๕๐๐ และวมานของเราผมฌานนนนยอมรงโรจนสองสวางอยในทศ อดร" ฯ [๕๙๐] สพรหมปจเจกพรหมกลาววา "วมานของทานนนถงจะรงโรจนสองสวางอยในทศอดรกจรง ถงเชนนน

เพราะเหนโทษในรป [และ] เพราะเหนรปอนหวนไหวดวยความหนาวเปนตนอย เปนนจ ฉะนนพระศาสดาผมเมธาดจงไมยนดในรป"

[๕๙๑] ครงนนแล สพรหมปจเจกพรหมและสทธาวาสปจเจกพรหม

ยงพรหมนนใหสลดใจแลวหายไปในทนนเอง ฯ กพรหมนน โดยสมยตอมาไดไปสทบ ารงของพระผมพระภาคผเปน-

*พระอรหนตสมมาสมพทธเจาแลวแล ฯ

@๑. พยคฆนสา นาจะแปลวา มฤค มรปคลายพยคฆ (ตามอรรถกถา) ทอางถง @สตวเหลาน นาจะเปนรปสตวประดบวมาน หรอจะมสตวเหลานนหอมลอมเปน

@บรวารอย ฯ ปฐมโกกาลกสตรท ๗

[๕๙๒] สาวตถนทาน ฯ กสมยนนแล พระผมพระภาคทรงประทบพกกลางวนหลกเรนอยแลว ฯ ครงนนแล สพรหมปจเจกพรหมและสทธาวาสปจเจกพรหมเขาไปใกล ทประทบของพระผมพระภาค ครนแลวไดยนพงบานประตคนละขาง ฯ [๕๙๓] ล าดบนนแล สพรหมปจเจกพรหมปรารภพระโกกาลกภกษ

ไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาควา "ใครผมปญญาในโลกน จะพงก าหนดวดซงพระขณาสพ

ผมคณอนใครๆ ประมาณไมได เราเหนวาผนนไมมธตธรรม

เปนปถชน วดอยซงพระขณาสพผมคณ อนใครๆ ประมาณ

มได ฯ ตสสกสตรท ๘

[๕๙๔] สาวตถนทาน ฯ กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคทรงประทบพกกลางวนหลกเรนอย แลว ฯ ครงนนแล สพรหมปจเจกพรหมและสทธาวาสปจเจกพรหมเขาไปใกล ทประทบของพระผมพระภาค ครนแลวไดยนพงบานประตคนละขาง ฯ [๕๙๕] ล าดบนนแล สทธาวาสปจเจกพรหมปรารภกตโมรกตสสกภกษ

ไดกลาวคาถานในส านกของพระผมพระภาควา ใครผมปญญาในโลกนจะพงก าหนดวดซงพระขณาสพผมคณ

อนใครๆ ประมาณไมได เราเหนวาผนนไมมธตธรรม

เปนคนไมมปญญา วดอยซงพระขณาสพผมคณอนใครๆ

ประมาณมได ตทพรหมสตรท ๙

[๕๙๖] สาวตถนทาน ฯ กโดยสมยนนแล พระโกกาลกภกษ เปนผอาพาธ ถงความล าบาก เปนไขหนก ฯ ครงนนแล ตทปจเจกพรหม เมอราตรปฐมยามลวงไปแลวมรศม

อนงามยงนก ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปหาพระโกกาลกภกษจนถง ทอย ครนแลวไดยนในเวหาส กลาวค านกะพระโกกาลกภกษวา "ขาแตทานโกกาลก ทานจงท าจตใหเลอมใสในพระสารบตรและ

พระโมคคลลานะ พระสารบตรและพระโมคคลลานะ เปนผมศลเปนทรก" ฯ พระโกกาลกภกษถามวา "ผมอาย ทานเปนใคร" ฯ ตทปจเจกพรหมตอบวา "เราคอตทปจเจกพรหม" ฯ พระโกกาลกภกษกลาววา "ผมอาย พระผมพระภาคไดทรงพยากรณทาน

แลววาเปนพระอนาคาม มใชหรอ ไฉนเลา ทานจงยงมาเทยวอยในทน จงเหน

เถดวา กนเปนความผดของทานเพยงไร ฯ [๕๙๗] ตทปจเจกพรหมไดกลาววา ชนพาลเมอกลาวค าเปนทพภาษต ชอวายอมตดตนดวย ศสตราใด กศสตรานนยอมเกดในปากของบรษผเกดแลว ฯ ผใดสรรเสรญผทควรถกต หรอตผทควรไดรบความสรรเสรญ

ผนนชอวาสงสมโทษดวยปาก เพราะโทษนน เขายอมไม

ประสบความสข ฯ ความปราชยดวยทรพย ในเพราะการพนนทงหลาย พรอม

ดวยสงของของตนทงหมดกด พรอมดวยตนกด กเปนโทษ

เพยงเลกนอย ฯ บคคลใดท าใจใหประทษรายในทานผปฏบตดทงหลาย ความ

ประทษรายแหงใจของบคคลนนเปนโทษใหญกวา ฯ บคคลตงวาจาและใจอนลามกไว เปนผมกตเตยนพระอรยเจา ยอมเขาถงนรก ซงมปรมาณแหงอายถงแสนสามสบหก นรพพท กปหาอพพท ๑- ฯ ทตยโกกาลกสตรท ๑๐ [๕๙๘] สาวตถนทาน ฯ ครงนนแล พระโกกาลกภกษเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลวถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวนง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ พระโกกาลกภกษนง ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดกราบทลค าน

กะพระผมพระภาควา "พระเจาขา พระสารบตรและพระโมคคลลานะมความปรารถนาลามก

ไปแลวสอ านาจแหงความปรารถนาอนลามก" ฯ [๕๙๙] เมอพระโกกาลกภกษกลาวเชนนแลว พระผมพระภาคไดตรส

ค านกะพระโกกาลกภกษวา

"โกกาลก กเธออยาไดกลาวเชนน โกกาลก กเธออยาไดกลาวเชนน

โกกาลก เธอจงท าจตใหเลอมใสในภกษชอวาสารบตรและโมคคลลานะ ภกษชอ วาสารบตรและโมคคลลานะเปนผมศลเปนทรก" ฯ แมครงทสองแล พระโกกาลกภกษกไดกราบทลค านกะพระผมพระภาควา "พระเจาขา บคคลผมวาจาควรเชอไดควรไวใจไดของขาพระองค จะมอยกจรง ถงเชนนนแล พระสารบตรและพระโมคคลลานะกยงเปนผปรารถนา ลามก ไปแลวสอ านาจแหงความปรารถนาลามก ฯ แมครงทสองแล พระผมพระภาคกไดตรสค านกะพระโกกาลกภกษวา @๑. อพพท เปนสงขยา ซงมจ านวนสญ ๖๑ สญ

"โกกาลก กเธออยาไดกลาวเชนน โกกาลก กเธออยาไดกลาวเชนน

โกกาลก เธอจงท าจตใหเลอมใสในภกษชอวาสารบตรและโมคคลลานะ ภกษ

ชอวาสารบตรและโมคคลลานะเปนผมศลเปนทรก ฯ แมครงทสามแล พระโกกาลกภกษกทลค านกะพระผมพระภาควา "ฯลฯ ไปแลวสอ านาจแหงความปรารถนาอนลามก" ฯ แมครงทสามแล พระผมพระภาคกตรสค านกะพระโกกาลกภกษวา "ฯลฯ ภกษชอวาสารบตรและโมคคลลานะเปนผมศลเปนทรก ฯ [๖๐๐] ล าดบนนแล พระโกกาลกภกษลกจากอาสนะถวายอภวาท

พระผมพระภาค กระท าประทกษณหลกไปแลว ฯ

กเมอพระโกกาลกภกษหลกไปแลวไมนาน ตอมทงหลายขนาดเมลด พรรณผกกาดไดผดขนทวกายของเธอ ตอมเหลานนไดโตขนเปนขนาดถวเขยว แลวกโตขนเปนขนาดถวด า แลวกโตขนเปนขนาดเมลดพดซา แลวกโตขนเปน

ขนาดลกพดซา แลวกโตขนเปนขนาดผลมะขามปอม แลวกโตขนเปนขนาด ผลมะตมออน แลวกโตขนเปนขนาดผลมะตม ตอจากนนกแตกทว แลวหนอง และเลอดหลงไหลออกแลว ฯ ครงนนแล พระโกกาลกภกษไดกระท ากาละแลว เพราะอาพาธอนนน

เอง ครนกระท ากาละแลวกเขาถงปทมนรก ๑- เพราะจตอาฆาตในพระสารบตร และพระโมคคลลานะ ฯ [๖๐๑] ครงนนแล ทาวสหมบดพรหม เมอราตรปฐมยามลวงแลว มรศมงามยงนก ยงพระวหารเชตวนทงสนใหสวางเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท-

*ประทบ ครนแลวถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวไดยนอย ณ ทควรสวน

ขางหนง ฯ ทาวสหมบดพรหมยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวแล ไดทลค าน

กะพระผมพระภาควา @๑. ปทมนรก เปนสวนหนงแหงมหานรกอเวจ ผทเกดในมหานรกอเวจ @สวนนจะตองหมกไหมอยสนกาลปทมหนง ปทมนนเปนสงขยาซงมจ านวนสญ ๑๒๔

@สญ

พระเจาขา พระโกกาลกภกษไดกระท ากาละแลว และเขาถงแลว ซงปทมนรก เพราะจตอาฆาตในพระสารบตรและพระโมคคลลานะ ฯ

ทาวสหมบดพรหมไดกลาวค านแลว ครนแลวถวายอภวาทพระผม

พระภาค กระท าประทกษณแลวหายไปในทนนแล ฯ [๖๐๒] ครนลวงราตรนนแลว พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลาย มาวา ภกษทงหลาย เมอคนนทาวสหมบดพรหมเมอราตรลวงปฐมยามไปแลว มรศมงามยงนก ยงวหารเชตวนทงสนใหสวาง เขาไปหาเราถงทอย ครนแลว ไหวเราแลวไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ ดกรภกษทงหลาย ทาวสหมบดพรหมยนอย ณ ทควรสวนขางหนง แลวแล ไดกลาวค านกะเราวาพระเจาขา พระโกกาลกภกษไดกระท ากาละแลว และเขาถงแลวซงปทมนรก เพราะจตอาฆาตในพระสารบตรและพระโมคคลลานะ ฯ

ดกรภกษทงหลาย ทาวสหมบดพรหมไดกลาวค านแลว ครนแลว ไหวเรากระท าประทกษณ แลวหายไปในทนนเอง ฯ [๖๐๓] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว ภกษรปหนงไดทลค าน

กะพระผมพระภาควา "พระเจาขา ประมาณแหงอายในปทมนรกนานเทาไรหนอ ฯ พระผมพระภาคตรสวา "ดกรภกษ ประมาณแหงอายในปทมนรก นานแล อนใครๆ ไมกระท าไดโดยงาย เพออนนบวาเทานป หรอวาเทาน

รอยป หรอวาเทานพนป หรอวาเทานแสนป ฯ ภกษนนทลถามวา พระเจาขา พระองคอาจทจะทรงกระท าอปมา ไดหรอ ฯ [๖๐๔] พระผมพระภาคตรสวา "ดกรภกษ เราอาจอย แลวตรสวา ดกรภกษ เปรยบเหมอนเกวยนบรรทกงาแหงชาวโกศลซงบรรทกงาได ๒๐ ขาร ๑-

บรษพงเกบงาขนจากเกวยนนนโดยลวงรอยปๆ ตอเมลดหนงๆ ฯ @๑. ๒๐ ขารเทา ๑ เกวยน คอ ๔ แลงโดยแลงทเปนของชาวมคธ เปนหนงแลงใน

@แควนโกศล ๔ แลงโดยแลงนนเปนหนงอาฬหก ๔ อาฬหกเปนหนงทะนาน ๔ ทะนาน

@เปนหนงมาฌกา ๔ มานกาเปนหนงขาร ๒๐ ขารเปนหนงเกวยน

"ดกรภกษ เกวยนบรรทกงาแหงชาวโกศลซงบรรทกงาได ๒๐ ขารนน

พงถงความสนไปหมดไป เพราะความเพยรนเรวกวา สวนอพพทนรกหนงยงไม

ถงความสนหมดไปเลย ฯ "ดกรภกษ ๒๐ อพพทนรกเปนหนงนรพพทนรก ๒๐ นรพพทนรกเปน

หนงอพพนรก ๒๐ อพพนรกเปนหนงอฏฏนรก ดกรภกษ ๒๐ อฏฏนรกเปน

หนงอหหนรก ๒๐ อหหนรกเปนหนงกมทนรก ๒๐ กมทนรกเปนหนงโสคนธก นรก ดกรภกษ ๒๐ โสคนธกนรกเปนหนงอปปลกนรก ๒๐ อปปลกนรกเปน

หนงปณฑรกนรก ๒๐ ปณฑรกนรกเปนหนงปทมนรก ดกรภกษ กภกษโกกาลก เขาถงปทมนรกแลวแล เพราะจตอาฆาตในภกษ ชอวาสารบตรและโมคคลลานะ ฯ [๖๐๕] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา ชนพาลเมอกลาวค าเปนทพภาษตชอวายอมตดตนดวยศสตรา ใดกศสตรานนยอมเกดในปากของบรษผเกดแลว ฯ ผใดสรรเสรญผทควรถกต หรอตผทควรไดรบความสรรเสรญ

ผนนชอวาสงสมโทษดวยปาก เพราะโทษนน เขายอมไม

ประสบความสข ฯ ความปราชยดวยทรพยในเพราะการพนนทงหลาย พรอมดวย สงของๆ ตนทงหมดกด พรอมดวยตนกด กเปนโทษเพยง เลกนอยๆ ฯ บคคลใดท าใจใหประทษรายในทานผปฏบตดทงหลาย ความ

ประทษรายแหงใจของบคคลนนเปนโทษใหญกวา ฯ บคคลตงวาจาและใจอนลามกไว เปนผมกตเตยนพระอรยเจา ยอมเขาถงนรกซงมปรมาณ แหงอายถงแสนสามสบหกนรพ-

พท กบหาอพพทะ ฯ จบวรรคท ๑

---------

รวมพระสตรในปฐมวรรคน ม ๑๐ สตร คอ อายาจนสตรท ๑ คารวสตร ท ๒ พรหมเทวสตรท ๓ พกพรหมสตรท ๔ อปราทฏฐสตรท ๕ ปมาทสตรท ๖

โกกาลกสตรท ๗ ตสสกสตรท ๘ ตทพรหมสตรท ๙ อปรโกกาลกสตรท ๑๐ ฯ -----------

ทตยวรรคท ๒

สนงกมารสตรท ๑

[๖๐๖] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทฝงแมน าสปปน เขตพระนคร ราชคฤห ฯ ครงนนแล สนงกมารพรหม เมอราตรปฐมยามลวงไปแลวมรศมอน

งดงามยง ยงฝงแมน าสปปนทงสนใหสวางแลว เขาไปเฝาพระผมพระภาค ยงทประทบ ครนแลวถวายอภวาทพระผมพระภาค แลวไดยนอย ณ ทควรสวน

ขางหนง ฯ [๖๐๗] สนงกมารพรหม ยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวไดภาษต คาถานในส านกแหงพระผมพระภาควา กษตรยเปนผประเสรฐทสดในหมชนผรงเกยจดวยโคตร แต ทานผถงพรอมดวยวชชาและจรณะ เปนผประเสรฐทสดใน

เทวดาและมนษย ฯ [๖๐๘] สนงกมารพรหมไดกราบทลค านแลว พระศาสดาไดทรงพอ พระทยแลว ฯ ครงนนแล สนงกมารพรหมทราบวา พระศาสดาทรงพอพระทยตอเรา ถวายอภวาทพระผมพระภาค ท าประทกษณแลวอนตรธานไปในทนนเอง ฯ เทวทตตสตรท ๒

[๖๐๙] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทภเขาคชฌกฏ เขตกรงราชคฤห

ในเมอพระเทวทตตหลกไปแลวไมนาน ฯ ครงนนแล ทาวสหมบดพรหม เมอราตรปฐมยามลวงไปแลว มรศม

อนงดงามยง ยงภเขาคชฌกฏทงสนใหสวางแลว เขาไปเฝาพระผมพระภาคยงท

ประทบ ถวายอภวาทพระผมพระภาคแลวไดยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๖๑๐] ทาวสหมบดพรหมยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลวปรารภพระ เทวทตต ไดภาษตคาถานในส านกพระผมพระภาควา ผลกลวยแลยอมฆาตนกลวย ขยไผยอมฆาตนไผ ขยออยอม

ฆาตนออ สกการะยอมฆาบรษชว เหมอนลกในทองฆาแมมา อศดร ฉะนน ฯ อนธกวนทสตรท ๓

[๖๑๑] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในอนธกวนทคาม ใน

แควนมคธ ฯ กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคประทบนงอยในทแจงในราตรอนมด และฝนก าลงตกประปรายอย ฯ ล าดบนนแล ทาวสหมบดพรหม เมอราตรปฐมยามลวงไปแลว มรศม

อนงดงามยง ยงอนธกวนทคามทงสนใหสวางแลว เขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบ ถวายอภวาทพระผมพระภาคแลวไดยนอย ณ ทควรขางหนง ฯ [๖๑๒] ทาวสหมบดพรหมยนอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดภาษต คาถาเหลานในส านกพระผมพระภาควา ภกษพงเสพทนอนและทนงอนสงด พงประพฤตเพอความ

หลดพนจากสญโญชน ถาวาภกษไมพงไดความยนดในทนน

ไซร กพงเปนผมตนอนรกษาแลว มสต พงอยในหมภกษ

ผเทยวไปอยจากตระกลสตระกล เพอบณฑบาต มอนทรย อนคมครองแลว มปญญารกษาตน มสต พงเสพทนอน

และทนงอนสงด ภกษพนแลวจากภย นอมไปแลวในธรรม

อนไมมภย ปราศจากความสยดสยอง นงอยแลวในทมสตว เลอยคลาน อนนากลว สายฟาฉวดเฉวยน ฝนตกในราตร อนมด กขาพระองคไมอาจก าหนดนบในใจของขาพระองค ไดเลยวา เหตนขาพระองคเคยเหนแลวแน ขาพระองค ไมกลาวถงเหตนวาเปนอยางนในพรหมจรรย (คอธรรม

เทศนา) คราวหนงเกดมพระขณาสพผละความตายไดมจ านวน

พน พระเสขะมากกวาหารอย และพระเสขะทงสบ ทงรอย ทงหมดถงกระแสมรรคแลว ไมไปสก าเนดสตวดรจฉาน

สวนหมสตวนอกนเปนผมสวนบญดงน เพราะกลวมสาวาท ฯ อรณวตสตรท ๔

[๖๑๓] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ ฯ

ในทนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย ภกษเหลานนทลรบพระด ารสของพระผมพระภาคแลว ฯ [๖๑๔] พระผมพระภาคไดตรสค านวา ดกรภกษทงหลาย เรองเคยม

มาแลว มพระราชาพระนามวา "อรณวา" ราชธานของพระเจาอรณวามนามวา "อรณวต" พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสข ทรงเขาไปอาศย ราชธานอรณวตประทบอย ฯ กพระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสข ไดมคพระสาวก นามวาพระอภภและพระสมภวะ เปนคพระสาวกทเจรญเลศ ฯ [๖๑๕] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล พระผมพระภาคอรหนตสมมา สมพทธพระนามวาสข ตรสเรยกภกษนามวาอภภมาวา ดกรพราหมณ มาเถด เราจกไปพรหมโลกชนใดชนหนงชวกาล กวาจะถงเวลาฉน ฯ ภกษอภภทลรบพระด ารสของพระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธ พระนามวาสขแลว ฯ ล าดบนนแล พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสข และ ภกษอภภไดหายไปจากอรณวตราชธาน ปรากฏในพรหมโลกนน เหมอนอยางบรษ

ผมก าลงเหยยดแขนทงอเขามาแลวออกไป หรองอแขนทเหยยดออกไปแลวเขามา ฉะนน ฯ ล าดบนนแล พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจาพระนามวาสข ตรสกะภกษอภภวา ดกรพราหมณ ธรรมกถาจงแจมแจงแกพรหม พรหมบรษท

และพรหมปารสชชะทงหลายเถด ดกรภกษทงหลาย ภกษอภภรบพระด ารสของ พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสขแลว แลวยงพรหม พรหม

บรษท และพรหมปารสชชะทงหลาย ใหเหนแจง ใหสมาทาน ใหอาจหาญ ให

รนเรง ดวยธรรมมกถาแลว ฯ

[๖๑๖] ดกรภกษทงหลาย ไดยนวาในกาลนน พรหม พรหมบรษท

และพรหมปารสชชะทงหลาย ยกโทษตเตยนโพนทะนาวา แนะทานผเจรญ

นาอศจรรยจรง ไมเคยมมาเลย กเมอพระศาสดาประทบอยเฉพาะหนา เหตไฉน

พระสาวกจงแสดงธรรม ฯ ล าดบนนแล พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสข ตรส

เรยกภกษอภภมาวา ดกรพราหมณ พรหม พรหมบรษท และพรหมปารสชชะ เหลานนตเตยนวา แนะทานผเจรญ นาอศจรรยจรง ไมเคยมมาเลย กเมอพระ

ศาสดาประทบอยเฉพาะหนา เหตไฉนพระสาวกจงแสดงธรรม ดกรพราหมณ

ถาอยางนน เธอจงใหพรหม พรหมบรษท และพรหมปารสชชะทงหลายหลากใจ ยงขนกวาประมาณ ฯ ภกษภอภทลรบพระด ารส ของพระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธพระ นามวาสขแลว มกายปรากฏแสดงธรรมบาง มกายไมปรากฏแสดงธรรมบาง มกาย ปรากฏกงหนงตอนลาง ไมปรากฏกงหนงตอนบนแสดงธรรมบาง มกายปรากฏ

กงหนงตอนบน ไมปรากฏ กงหนงตอนลางแสดงธรรมบาง ฯ [๖๑๗] ดกรภกษทงหลาย ไดยนวา ในกาลนน พรหม พรหมบรษท

และพรหมปารสชชะทงหลาย ไดมจตพศวงเกดแลววา นาอศจรรยจรง ไมเคย มมาเลย ทานผเจรญทงหลาย ความทสมณะผเปนมฤทธมาก มอานภาพมาก ดกร ภกษทงหลาย ครงนนแล ภกษอภภไดกราบทลพระผมพระภาคอรหนตสมมา สมพทธพระนามวาสขวา พระเจาขา ขาพระองคยอมทราบ ขาพระองคเปนผกลาว วาจาเหนปานน ในทามกลางภกษสงฆวา ทานผมอายทงหลาย เราอยทพรหมโลก สามารถยงหมนโลกธาตใหรแจมแจงดวยเสยงได ฯ พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจาพระนามวาสขตรสวา ดกร พราหมณ เปนกาลของเธอทเธอยนอยทพรหมโลก พงยงหมนโลกธาตใหรแจม

แจงดวยเสยงได ดกรภกษทงหลาย พระอภภทลรบพระด ารสของพระผมพระภาค อรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสขวา อยางนนพระเจาขา ดงนแลว ยนอยใน

พรหมโลก ไดภาษตคาถาเหลานวา ทานทงหลายจงรเรม จงกาวหนา จงประกอบ (ความเพยร) ในพระพทธศาสนา จงก าจดเสนาแหงมจจเหมอนชางก าจด เรอนไมออ ฉะนน ผใดจกไมประมาทในพระธรรมวนยน

อย ผนนจกละสงสารคอชาต แลวกระท าทสดแหงทกขได ฯ [๖๑๘] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล พระผมพระภาคอรหนตสมมา สมพทธพระนามวาสข และภกษอภภยงพรหม พรหมบรษท และพรหมปารสชชะ ทงหลายใหหลากใจแลว ไดหายไปจากพรหมโลกนน (มา) ปรากฏในอรณวต ราชธาน เหมอนบรษผมก าลงเหยยดแขนทงอเขามาแลวออกไป หรองอแขนท

เหยยดออกไปแลวเขามาฉะนน ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล พระผมพระภาค อรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสข ตรสเรยกภกษทงหลายมาวา ดกรภกษ

ทงหลาย เมอภกษอภภยนอยในพรหมโลก กลาวคาถาทงหลายอย เธอทงหลาย

ไดยนหรอไม ฯ ภกษทงหลายกราบทลวา เมอภกษอภภยนอยในพรหมโลก กลาวคาถา ทงหลายอย ขาพระองคทงหลายไดยนแลว พระเจาขา ฯ พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสข ตรสถามวา ดกรภกษ

ทงหลาย กเมอภกษอภภยนอยในพรหมโลก กลาวคาถาทงหลายอย เธอทงหลาย ไดยนวาอยางไร ฯ ภกษทงหลายกราบทลวา พระเจาขา เมอภกษอภภยนอยในพรหมโลก กลาวคาถาทงหลายอย ขาพระองคทงหลายไดยนอยางนวา "ทานทงหลายจงรเรม จงกาวหนา จงประกอบ (ความเพยร) ในพระพทธศาสนา จงก าจดเสนาแหงมจจเหมอนชางก าจด เรอนไมออ ฉะนน ผใดจกไมประมาทในพระธรรมวนยน

อย ผนนจกละสงสารคอชาต แลวจกกระท าทสดทกขได พระเจาขา ฯ เมอภกษอภภยนอยในพรหมโลกกลาวคาถาทงหลายอย ขาพระองค ทงหลายไดยนแลวอยางน ฯ [๖๑๙] พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธพระนามวาสขตรสวา ดละ ดละ ภกษทงหลาย ดแท ภกษทงหลาย เมอภกษอภภยนอยในพรหมโลก กลาว คาถาทงหลายอย เธอทงหลายไดยนแลว ฯ พระผมพระภาคไดตรสพระพทธพจนนแลว ภกษทงหลายเหลานนมใจ ยนดชนชมภาษตของพระผมพระภาคแลว ดงนแล ฯ ปรนพพานสตรท ๕

[๖๒๐] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทสาลวน อนเปนทแวะพก แหงมลลกษตรยทงหลาย เขตเมองกสนารา ระหวางแหงสาลพฤกษทงค ในสมยจะเสดจปรนพพาน ฯ

ครงนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายมาวา ดกรภกษ

ทงหลาย เอาเถด บดน เราขอเตอนเธอทงหลายวา สงขารทงหลายมความเสอม

ไปเปนธรรมดา เธอทงหลายจงยงกจทงปวงใหถงพรอมดวยความไมประมาทเถด ดงน นเปนวาจาครงสดทายของตถาคต ฯ [๖๒๑] ล าดบนนแล พระผมพระภาคทรงเขาปฐมฌาน ออกจากปฐม-

*ฌานแลว ทรงเขาทตยฌาน ออกจากทตยฌานแลว ทรงเขาตตยฌาน ออกจาก

ตตยฌานแลว ทรงเขาจตตถฌาน ออกจากจตตถฌานแลว ทรงเขาอากาสานญจายตน

ฌาน ออกจากอากาสานญจายตนฌานแลว ทรงเขาวญญาณญจายตนฌาน ออกจาก วญญาณญจายตนฌานแลว ทรงเขาอากญจญญายตนฌาน ออกจากอากญจญญายตน

ฌานแลว ทรงเขาเนวสญญานาสญญายตนฌาน ออกจากเนวสญญานาสญญายตน

ฌานแลว ทรงเขาสญญาเวทยตนโรธสมาบต ออกจากสญญาเวทยตนโรธสมาบต แลว ทรงเขาเนวสญญานาสญญายตนฌาน ออกจากเนวสญญานาสญญายตนฌาน

แลว ทรงเขาอากญจญญายตนฌาน ออกจากอากญจญญายตนฌานแลว ทรงเขา วญญาณญจายตนฌาน ออกจากวญญานญจายตนฌานแลว ทรงเขาอากาสา- *นญจายตนฌาน ออกจากอากาสานญจายตนฌานแลว ทรงเขาจตตถฌาน ออกจาก จตตถฌานแลว ทรงเขาตตยฌาน ออกจากตตยฌานแลว ทรงเขาทตยฌาน

ออกจากทตยฌานแลว ทรงเขาปฐมฌาน ออกจากปฐมฌานแลว ทรงเขาทตยฌาน

ออกจากทตยฌานแลว ทรงเขาตตยฌาน ออกจากตตยฌานแลว ทรงเขาจตตถฌาน

พระผมพระภาคออกจากจตตถฌานแลว เสดจปรนพพานในล าดบนน ฯ [๖๒๒] เมอพระผมพระภาคปรนพพานแลว ทาวสหมบดพรหมไดกลาว คาถานพรอมกบกาลเปนทปรนพพานวา สตวทกหมเหลา จกทอดทงรางกายไวในโลก พระตถาคต ผศาสดา ผหาบคคลเปรยบมไดในโลก ถงแลวซงก าลง พระญานเปนพระสมพทธเชนน ยงปรนพพานแลว ฯ [๖๒๓] เมอพระผมพระภาคปรนพพานแลว ทาวสกกะผเปนใหญของ ทวยเทพไดกลาวคาถาน พรอมกบกาลเปนทปรนพพานวา สงขารทงหลาย ไมเทยงหนอ มความเกดขน และเสอมไป

เปนธรรมดา เกดขนแลวยอมดบไป ความเขาไปสงบสงขาร เหลานนเปนสข ฯ [๖๒๔] เมอพระผมพระภาคปรนพพานแลว ทานพระอานนทไดกลาว คาถานพรอมกบกาลเปนทปรนพพานวา เมอพระสมพทธเจาผประกอบดวยอาการอนประเสรฐทงปวง ปรนพพานแลว ความสยดสยอง (และ) ความชชนแหงขน

ไดมแลวในกาลนน ฯ [๖๒๕] เมอพระผมพระภาคปรนพพานแลว ทานพระอนรทธไดกลาว คาถาน พรอมกบกาลเปนทปรนพพานวา

ลมอสสาสะปสสาสะ (หายใจเขาออก) มไดมแลวแดพระผม

พระภาคผมจตตงมนคงท พระผมพระภาคมจกษไมทรงหวน

ไหว ทรงปรารภสนตปรนพพานแลว พระผมพระภาคมจต

ไมหดห ทรงอดกลนเวทนาเสยได ความพนแหงจตไดม

แลว เหมอนความดบแหงประทป ฉะนน ฯ จบพรหมปญจกะ -----------

รวมพระสตร พรหมปญจกะน พระธรรมสงคาหกาจารยแสดงดวยสนงกมารสตร เทวทตตสตร อนทธกวนทสตร อรณวตสตร และปรนพพานสตร ฯ

จบพรหมสงยตต -----------

พราหมณสงยตต อรหนตวรรคท ๑

ธนญชานสตรท ๑

[๖๒๖] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวน อนเปนท

พระราชทานเหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห

กโดยสมยนนแล นางพราหมณชอธนญชานแหงพราหมณ ผภารทวาช

โคตรคนหนง เปนผเลอมใสยงในพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆ ฯ [๖๒๗] ครงนนแล นางธนญชานพราหมณ ก าลงน าภตเขาไปเพอ พราหมณภารทวาชโคตร กาวเทาพลาดจงเปลงอทาน ๓ ครงวา ขอนอบนอมแด พระผมพระภาคพระอรหนตสมมาสมพทธเจาพระองคนน ... ขอนอบนอมแด พระผมพระภาคพระอรหนตสมมาสมพทธเจาพระองคนน ฯ เมอนางธนญชานพราหมณกลาวอยางนแลว พราหมณภารทวาชโคตรได กลาวกะนางธนญชานพราหมณวา กหญงถอยนกลาวคณของสมณะโลนอยางน

อยางน ไมวาทไหนๆ แนะหญงถอย บดน เราจกยกวาทะตอพระศาสดานน

ของเจา ฯ นางธนญชานพราหมณกลาววา พราหมณ ฉนยงไมเหนบคคลผจะพงยก ถอยค าตอพระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจาพระองคนนในโลก พรอมดวย

เทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมดวยสมณพราหมณเทวดาและ มนษย ขาแตพราหมณ เอาเถด ทานจงไป แมไปแลวกจกร ฯ [๖๒๘] ล าดบนนแล พราหมณภารทวาชโคตรโกรธขดใจ เขาไปเฝา พระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว สนทนาปราศรยกบพระผมพระภาคแลว นงอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ พราหมณภารทวาชโคตรนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกลาวกะ พระผมพระภาคดวยคาถาวา บคคลฆาอะไรได ยอมนอนเปนสข ฆาอะไรได ยอมไม

เศราโศก ขาแตพระโคดม พระองคยอมชอบใจการฆาธรรม

อะไรเปนธรรมอนเอก ฯ [๖๒๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา บคคลฆาความโกรธได ยอมนอนเปนสข ฆาความโกรธไดยอมไมเศราโศก ดกร พราหมณ พระอรยะเจาทงหลายยอมสรรเสรญการฆาความ

โกรธ อนมมลเปนพษ มทสดอนคนคลาย เพราะวาบคคลฆา ความโกรธนนไดแลว ยอมไมเศราโศก ฯ [๖๓๐] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว พราหมณภารทวาชโคตรได กราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระโคดมผเจรญทรง ประกาศพระธรรมโดยปรยายเปนอนมาก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยคดวา คนมจกษ

ยอมเหนรปได ฉะนน ขาพระองคน ขอถงพระโคดมผเจรญกบทงพระธรรมและ พระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอขาพระองคพงไดบรรพชา พงไดอปสมบทในส านก ของพระโคดมผเจรญ ฯ พราหมณภารทวาชโคตรไดบรรพชาไดอปสมบทแลวในส านกของพระผม

พระภาค กทานพระภารทวาชอปสมบทแลวไมนาน หลกไปอยผเดยวไมประมาท

มความเพยร มตนสงไปอยไมนานเทาไรนก กกระท าใหแจงซงคณวเศษอนยอด เยยม เปนทสดแหงพรหมจรรย ซงกลบตรทงหลายผออกจากเรอนบวชเปน

บรรพชตโดยชอบ มความตองการ ดวยปญญาเปนเครองรยงเองในปจจบนนเขาถง อย ไดทราบวา ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทจะตองท าไดท าเสรจแลว กจอนอกเพอความเปนอยางนมไดม กแหละทานพระภารทวาชไดเปนพระอรหนต

รปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ อกโกสกสตรท ๒

[๖๓๑] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวน อน

เปนทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห ฯ อกโกสกภารทวาชพราหมณไดสดบมาวา ไดยนวา พราหมณภารทวาช

โคตรออกจากเรอนบวชเปนบรรพชต ในส านกของพระสมณโคดมแลว ดงน

โกรธ ขดใจ เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว ดาบรภาษพระผม

พระภาคดวยวาจาอนหยาบคาย มใชของสตบรษ ฯ [๖๓๒] เมออกโกสกภารทวาชพราหมณกลาวอยางนแลว พระผม

พระภาคไดตรสกะอกโกสกภารทวาชพราหมณวา ดกรพราหมณ ทานยอมส าคญ

ความขอนนเปนไฉน มตรและอ ามาตย ญาตสาโลหต ผเปนแขกของทาน ยอม

มาบางไหม ฯ อกโกสกภารทวาชพราหมณตอบวา พระโคดมผเจรญ มตรและอ ามาตย ญาตสาโลหต ผเปนแขกของขาพระองคยอมมาเปนบางคราว ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรพราหมณ ทานยอมส าคญความขอนนเปน

ไฉน ทานจดของเคยวของบรโภคหรอของดมตอนรบมตรและอ ามาตยญาตสาโลหต

ผเปนแขกเหลานนบางหรอไม ฯ อ. พระโคดมผเจรญ ขาพระองคจดของเคยวของบรโภคหรอของดม

ตอนรบมตรและอ ามาตยญาตสาโลหตผเปนแขกเหลานนบางในบางคราว ฯ พ. ดกรพราหมณ กถาวามตรและอ ามาตยญาตสาโลหตผเปนแขกเหลา นนไมรบ ของเคยวของบรโภคหรอของดมนนจะเปนของใคร ฯ อ. พระโคดมผเจรญ ถาวามตรและอ ามาตยญาตสาโลหตผเปนแขกเหลา นนไมรบ ของเคยวของบรโภคหรอของดมนน กเปนของขาพระองคอยางเดม ฯ พ. ดกรพราหมณ ขอนกอยางเดยวกน ทานดาเราผไมดาอย ทานโกรธ เราผไมโกรธอย ทานหมายมนเราผไมหมายมนอย เราไมรบเรองมการดาเปนตน

ของทานนน ดกรพราหมณ เรองมการดาเปนตนนนกเปนของทานผเดยว ดกร พราหมณ เรองมการดาเปนตนนนกเปนของทานผเดยว แลวตรสตอไปวา ดกร พราหมณ ผใดดาตอบบคคลผดาอย โกรธตอบบคคลผโกรธอย หมายมนตอบ

บคคลผหมายมนอย ดกรพราหมณ ผนเรากลาววา ยอมบรโภคดวยกน ยอม

กระท าตอบกน เรานนไมบรโภครวม ไมกระท าตอบดวยทานเปนอนขาด ดกร

พราหมณ เรองมการดาเปนตนนนเปนของทานผเดยว ดกรพราหมณ เรองมการ ดาเปนตนนนเปนของทานผเดยว ฯ อ. บรษทพรอมดวยพระราชา ยอมทราบพระโคดมผเจรญ อยางนวา พระสมณโคดมเปนพระอรหนต กเมอเปนเชนนน ไฉนพระโคดมผเจรญ จงยง โกรธอยเลา ฯ [๖๓๓] พระผมพระภาคตรสวา ผไมโกรธ ฝกฝนตนแลว มความเปนอยสม าเสมอ หลดพน

แลว เพราะรชอบ สงบ คงทอย ความโกรธจกมมาแต ทไหน ผใดโกรธตอบบคคลผโกรธแลว ผนนเปนผลามก กวาบคคลนนแหละ เพราะการโกรธตอบนน บคคลไม

โกรธตอบ บคคลผโกรธแลว ชอวายอมชนะสงครามอน

บคคลชนะไดโดยยาก ผใดรวาผอนโกรธแลว เปนผมสต สงบเสยได ผนนชอวายอมประพฤตประโยชนแกทงสอง ฝาย คอแกตนและแกบคคลอน เมอผนนรกษาประโยชน

อยท งสองฝาย คอของตนและของบคคลอน ชนทงหลาย ผไมฉลาดในธรรมยอมส าคญบคคลนนวา เปนคนเขลา ดงน ฯ [๖๓๔] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว อกโกสกภารทวาชพราหมณ

ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระโคดมผเจรญ

ทรงประกาศพระธรรมโดยปรยายเปนอนมาก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยคดวา คนมจกษ

ยอมเหนรปไดฉะนน ขาพระองคนขอถงพระโคดมผเจรญ พระธรรม และพระ ภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอขาพระองคพงไดบรรพชาพงไดอปสมบทในส านกของ พระโคดมผเจรญ ฯ อกโกสกภารทวาชพราหมณไดบรรพชาไดอปสมบทแลวในส านกของ พระผมพระภาค กทานอกโกสกภารทวาชอปสมบทแลวไมนานแล หลกไปอย ผเดยว ไมประมาท มความเพยร มตนสงไปอย ไมนานเทาไรนก กกระท าให

แจงซงคณวเศษอนยอดเยยมเปนทสดแหงพรหมจรรยซงกลบตรทงหลายออกจาก เรอนบวชเปนบรรพชตโดยชอบมความตองการ ดวยปญญาเปนเครองรยงเองใน

ปจจบนนเขาถงอย ไดทราบวาชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทจะตอง ท าไดท าเสรจแลว กจอนอกเพอความเปนอยางนมไดม กแหละทานพระอกโกสก- *ภารทวาชะไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ อสรนทกสตรท ๓

[๖๓๕] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวน อน

เปนทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห ฯ อสรนทกภารทวาชพราหมณไดสดบมาวา ไดยนวา พราหมณภารทวาช-

*โคตร ออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตในส านกของพระสมณโคดม โกรธ ขดใจ เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว ดา บรภาษพระผมพระภาคดวย วาจาอนหยาบคาย มใชของสตบรษ ฯ เมออสรนทกภารทวาชพราหมณกลาวอยางนแลว พระผมพระภาคไดทรง นงเสย ฯ ล าดบนนแล อสรนทกภารทวาชพราหมณไดกลาวกะพระผมพระภาควา พระสมณะ เราชนะทานแลว พระสมณะ เราชนะทานแลว ฯ [๖๓๖] พระผมพระภาคตรสวา ชนพาลกลาวค าหยาบดวยวาจา ยอมส าคญวาชนะทเดยว แต ความอดกลนไดเปนความชนะของบณฑตผรแจงอย ผใด โกรธตอบบคคลผโกรธแลว ผนนเปนผลามกกวาบคคลผ โกรธแลว เพราะการโกรธตอบนน บคคลไมโกรธตอบบคคล ผโกรธแลว ยอมชอวาชนะสงครามอนบคคลชนะไดโดยยาก ผใดรวา ผอนโกรธแลว เปนผมสตสงบอยได ผนนชอวา ยอมประพฤตประโยชนแกทงสองฝาย คอแกตนและแกผอน

เมอผนนรกษาประโยชนอยท งสองฝาย คอของตนและของ ผอน ชนทงหลายผไมฉลาดในธรรม ยอมส าคญบคคลนนวา เปนคนเขลา ดงน ฯ [๖๓๗] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว อสรนทกภารทวาชพราหมณ

ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระโคดมผเจรญ

ทรงประกาศพระธรรมโดยปรยายเปนอนมาก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยคดวาคนมจกษ

ยอมเหนรปไดฉะนน ขาพระองคนขอถงพระโคดมผเจรญ พระธรรม และพระภกษ

สงฆวาเปนสรณะ ขอขาพระองค พงไดบรรพชา พงไดอปสมบทในส านกของ พระโคดมผเจรญ ฯ อสรนทกภารทวาชพราหมณไดบรรพชา ไดอปสมบทแลวในส านกของ พระผมพระภาค กทานอสรนทกภารทวาชะอปสมบทแลวไมนานแล หลกไปอย ผเดยว ไมประมาท มความเพยร มตนสงไปอย ไมนานเทาไรนก กกระท าให

แจงซงคณวเศษอนยอดเยยมเปนทสดแหงพรหมจรรย ซงกลบตรทงหลายผออก จากเรอนบวชเปนบรรพชตโดยชอบมความตองการ ดวยปญญาเปนเครองรยงเอง ในปจจบนนเขาถงอย ไดทราบวาชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทจะตอง ท าไดท าเสรจแลว กจอนเพอความเปนอยางนมไดม กแหละทานพระอสรนทก- *ภารทวาชะไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ พลงคกสตรท ๔

[๖๓๘] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวน อน

เปนทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห ฯ พลงคกภารทวาชพราหมณไดสดบมาวา ไดยนวา พราหมณภารทวาชโคตร ออกจากเรอนบวชเปนบรรพชตในส านกของพระสมณโคดม ดงน โกรธ ขดใจ เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว ไดยนนงอย ณ ทควรสวนขาง หนง ฯ [๖๓๙] ล าดบนนแล พระผมพระภาคทรงทราบความปรวตก แหงใจของ พลงคกภารทวาชพราหมณดวยพระหฤทยแลว ไดตรสกะพลงคกภารทวาชพราหมณ

ดวยพระคาถาวา ผใดประทษรายตอคนผไมประทษราย เปนบรษผหมดจด ไมมกเลสเปนเครองย วยวน บาปยอมกลบสนองผนนผเปน

พาลนนเอง เปรยบเหมอนธลอนละเอยด ทบคคลซดไปส

ททวนลม ฉะนน ฯ [๖๔๐] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว พลงคกภารทวาชพราหมณ

ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระโคดมผเจรญ

ทรงประกาศพระธรรมโดยปรยายเปนอนมาก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยคดวาคนมจกษ

ยอมเหนรปไดฉะนน ขาพระองคนขอถงพระโคดมผเจรญ พระธรรม และ พระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอขาพระองคพงไดบรรพชาพงไดอปสมบทในส านก ของพระโคดมผเจรญ ฯ พลงคกภารทวาชพราหมณ ไดบรรพชา ไดอปสมบทแลวในส านกของ พระผมพระภาค กทานพลงคกภารทวาชอปสมบทแลวไมนานแล หลกไปอยผเดยว ไมประมาท มความเพยร มตนสงไปอย ไมนานเทาไรนก กกระท าใหแจงซง คณวเศษอนยอดเยยม เปนทสดแหงพรหมจรรยซงกลบตรทงหลายผออกจาก เรอนบวชเปนบรรพชตโดยชอบ มความตองการดวยปญญาเปนเครองรยงเองใน

ปจจบนน เขาถงอย ไดทราบวาชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทจะตอง ท าไดท าเสรจแลว กจอนอกเพอความเปนอยางนมไดม กแหละทานภารทวาชะ ไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ อหงสกสตรท ๕

[๖๔๑] สาวตถนทาน ฯ ครงนนแล อหงสกภารทวาชพราหมณ เขาไปเฝาพระผมพระภาคยงท

ประทบ ครนแลว สนทนาปราศรยกบพระผมพระภาคแลว ครนผานการปราศรย พอใหระลกถงกนไปแลว จงนงอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ อหงสกภารทวาชะพราหมณ นงอย ณ ทควรสวนขางหนง แลวไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ขาพระองคชอวาอหงสกะ ขาแต พระโคดมผเจรญ ขาพระองคชอวาอหงสกะ ฯ [๖๔๒] พระผมพระภาคตรสวา ถาวาทานมชอวาอหงสกะ ทานพงเปนผไมเบยดเบยนดวยกาย ดวยวาจาและดวยใจ ผนนยอมเปนผชอวา อหงสกะ โดยแท

เพราะไมเบยดเบยนซงผอน ฯ

[๖๔๓] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว อหงสกภารทวาชพราหมณ

ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ฯลฯ กแหละ พระอหงสกภารทวาชะ ไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ ชฏาสตรท ๖

[๖๔๔] สาวตถนทาน ฯ

ครงนนแล ชฏาภารทวาชพราหมณเขาไปเฝาพระผมพระภาคยงทประทบ

ครนแลว สนทนาปราศรยกบพระผมพระภาค ครนผานการปราศรยพอใหระลกถง กนไปแลว จงนง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๖๔๕] ชฏาภารทวาชพราหมณ นง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ตณหาพายงในภายใน พายงในภายนอก หมสตวถกตณหา พายงรดรงไวแลว ขาแตพระโคดม เพราะเหตนน ขาพระองค ขอทลถามพระองควา ใครพงสางตณหาพายงนได ฯ [๖๔๖] พระผมพระภาคตรสวา ภกษใดเปนคนมปญญา ตงมนอยในศล อบรมจตและปญญา ใหเจรญ มความเพยร มปญญารกษาตน ภกษนนพงสาง ตณหาพายงนได ราคะโทสะและอวชชา อนชนเหลาใด ส ารอกแลว ชนเหลานนเปนพระอรหนต มอาสวะสนแลว ตณหาพายงอนชนเหลานนสางไดแลว นามและรปยอมดบไป

ไมเหลอในทใด ปฏฆสญญา รปสญญา และตณหาพายง นน ยอมขาดไปในทนน ฯ [๖๔๗] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว ชฏาภารทวาชพราหมณได กราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ฯลฯ กแหละทานชฏา ภารทวาชะ ไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ สทธกสตรท ๗

[๖๔๘] สาวตถนทาน ฯ ครงนนแล สทธกภารทวาชพราหมณ เขาไปเฝาพระผมพระภาคยงท

ประทบ ครนแลวสนทนาปราศรยกบพระผมพระภาค ครนผานการปราศรยพอให

ระลกถงกนไปแลว จงนง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๖๔๙] สทธกภารทวาชพราหมณ นง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กลาวคาถานในส านกของพระผมพระภาควา พราหมณบางคน ในโลกแมเปนผมศล กระท าตบะอย ยอม

หมดจดไมได พราหมณนนถงพรอมแลวดวยวชชาและจรณะ ยอมหมดจดได หมสตวอนนอกนยอมหมดจดไมได ฯ

[๖๕๐] พระผมพระภาคตรสวา พราหมณผกลาวถอยค าแมมาก เปนผเนาและเศราหมองใน

ภายใน อาศยการโกหก (ลวงโลก) ยอมไมเปนพราหมณ

เพราะชาตกษตรย พราหมณ แพทย สทร คนจณฑาล และ คนเทหยากเยอ มความเพยรอนปรารภแลว มตนสงไปแลว มความบากบนมนเปนนตย ยอมถงความหมดจดอยางยง ทาน

จงรอยางนเถดพราหมณ

[๖๕๑] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว สทธกภารทวาชพราหมณ

ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ฯลฯ กแหละทาน

พระภารทวาชะ ไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ อคคกสตรท ๘

[๖๕๒] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวนอนเปน

ทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห ฯ กโดยสมยนนแล อคคกภารทวาชพราหมณปรงขาวปายาสดวยเนยใส

ดวยคดวา เราจกบชาไฟ จกบ าเรอการบชาไฟ ฯ [๖๕๓] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงนงแลว ทรงถอบาตรและจวร เสดจเขาไปสกรงราชคฤห เพอบณฑบาตในเวลาเชา เสดจไปบณฑบาตในกรง ราชคฤหตามล าดบตรอก เสดจเขาไปยงทอยของอคคกภารทวาชพราหมณ ครนแลว ไดประทบยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๖๕๔] อคคกภารทวาชพราหมณ ไดเหนพระผมพระภาคประทบยน

เพอบณฑบาต ครนแลวไดกราบทลกะพระผมพระภาคดวยคาถาวา พราหมณผถงพรอมแลวดวยไตรวชชา มชาตฟงคมภรเปน

อนมาก ถงพรอมแลวดวยวชชาและจรณะ พราหมณนนควร บรโภคปายาสน ฯ [๖๕๕] พระผมพระภาคตรสวา พราหมณผกลาวถอยค าแมมาก เปนผเนาและเศราหมอง ในภายใน อนความโกหกแวดลอมแลว ยอมไมชอวาเปน

พราหมณเพราะชาต ผใดรปพเพนวาส และเหนทงสวรรค ทงอบาย อนง ถงความสนไปแหงชาต เปนมนผอยจบ

แลวเพราะรยง ผนนเปนผมไตรวชชาดวยวชชาสามเหลาน ชอ วาเปนพราหมณผถงพรอมแลวดวยวชชาและจรณะ พราหมณ

นนควรบรโภคปายาสน ฯ อคคกภารทวาชพราหมณกราบทลวา พระโคดมผเจรญ ขอเชญบรโภค เถด พระโคดมเปนพราหมณผเจรญ ฯ [๖๕๖] พระผมพระภาคตรสวา เราไมพงบรโภคโภชนะทไดเพราะการขบกลอม ดกรพราหมณ

นนไมใชธรรมของผพจารณาอย พระพทธเจาทงหลายยอม

รงเกยจโภชนะทไดเพราะการขบกลอม ดกรพราหมณ เมอ ธรรมมอย ความเลยงชพนกยงม อนง ทานจงบ ารงพระขณาสพ

ทงสนผแสวงหาคณอนใหญ ผมความคนองอนสงบแลว ดวยขาวน าอนอน เพราะวาการบ ารงนน ยอมเปนเขตของผ มงบญ ฯ [๖๕๗] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว อคคกภารทวาชพราหมณ

ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ฯลฯ กแหละทาน

พระภารทวาชไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ สนทรกสตรท ๙

[๖๕๘] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทฝงแมน าสนทรกา ใน

โกศลชนบท ฯ กโดยสมยนนแล สนทรกภารทวาชพราหมณ บชาไฟ บ าเรอการบชาไฟ

อยทฝงแมน าสนทรกา ฯ ล าดบนนแล สนทรกภารทวาชพราหมณ บชาไฟ บ าเรอการบชาไฟแลว ลกขนจากอาสนะ เหลยวดทศทง ๔ โดยรอบ ดวยคดวา ใครหนอควรบรโภค ปายาสอนเหลอจากการบชาน ฯ [๖๕๙] สนทรกภารทวาชพราหมณ ไดเหนพระผมพระภาค ทรงคลม

อวยวะพรอมดวยพระเศยร ประทบนงทโคนตนไมตนหนง ครนแลวถอขาวปายาส

ทเหลอจากการบชาไฟดวยมอซาย ถอเตาน าดวยมอขวา เขาไปเฝาพระผมพระภาค ยงทประทบ ฯ ล าดบนน พระผมพระภาคทรงเปดพระเศยรดวยเสยงเทาของสนทรก-

*ภารทวาชพราหมณ

ครงนนแล สนทรกภารทวาชพราหมณกลาววา นพระสมณะโลนผเจรญ

นพระสมณะโลนผเจรญ แลวประสงคจะกลบจากทนนทเดยว ฯ ล าดบนนแล สนทรกภารทวาชพราหมณไดมความด ารวา พราหมณบาง พวกในโลกนเปนผโลนบางกม ถากระไรเราพงเขาไปหาพระสมณะผโลนนนแลว ถามถงชาต ฯ ล าดบนนแล สนทรกภารทวาชพราหมณ เขาไปหาพระผมพระภาคยงท

ประทบ ครนแลว ไดถามพระผมพระภาควา ทานเปนชาตอะไร ฯ [๖๖๐] พระผมพระภาคตรสวา ทานอยาถามถงชาต แตจงถามถงความประพฤตเถด ไฟยอม

เกดจากไมแล บคคลแมเกดในตระกลต าเปนมน มความเพยร เปนผรทวถงเหต หามโทษเสยดวยหร ฝกตนแลวดวยสจจะ ประกอบดวยการปราบปราม ถงทสดแหงเวท มพรหมจรรย อนอยจบแลว ผใดมยญอนนอมเขาไปแลว บชาพราหมณผ นน ผนนชอวายอมบชาพระทกขไณยบคคลโดยกาล ฯ [๖๖๑] สนทรกภารทวาชพราหมณกราบทลวา การบชานของขาพระองคเปนอนบชาดแลว เซนสรวงดแลว เปนแน เพราะขาพระองคไดพบผถงเวทเชนนน และเพราะ ขาพระองคไมพบบคคลเชนพระองค ชนอนจงบรโภคปายาส

อนเหลอจากการบชา ฯ สนทรกภารทวาชพราหมณกราบทลวา พระโคดมผเจรญเปนพราหมณ

เชญบรโภคเถด ฯ [๖๖๒] พระผมพระภาคตรสวา เราไมบรโภคโภชนะทขบดวยคาถา ดกรพราหมณ นนไมใช

ธรรมของผพจารณาอย พระพทธเจาทงหลาย ยอมบรรเทา โภชนะทขบดวยคาถา ดกรพราหมณ เมอธรรมมอย นน

เปนความประพฤต อนง ทานจงบ ารงพระขณาสพทงสน

ผแสวงหาคณอนใหญ ผมความคะนองอนสงบแลว ดวยสง อนคอขาวน า เพราะวาการบ ารงนนยอมเปนเขตของผมงบญ ฯ [๖๖๓] ล าดบนน สนทรกภารทวาชพราหมณกราบทลวา ขาแตพระ-

*โคดมผเจรญ ถาเชนนนขาพระองคจะใหปายาสอนเหลอจากการบชานแกใคร ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดกรพราหมณ เรายงไมแลเหนบคคลในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ

เทวดาและมนษย ซงจะบรโภคปายาสทเหลอจากการบชานแลว จะพงถงความ

ยอยไปโดยชอบ นอกจากตถาคตหรอสาวกของตถาคต ดกรพราหมณ ถาอยางนน

ทานจงทงปายาสอนเหลอจากการบชานน ณ ทปราศจากของเขยว หรอทงใหจม

ลงไปในน าทไมมตวสตว ฯ [๖๖๔] ล าดบนน สนทรกภารทวาชพราหมณทงปายาสอนเหลอจากการ บชานน ใหจมลงไปในน าทไมมตวสตว ฯ ครงนนแล ปายาสอนเหลอจากการบชานน อนสนทรกภารทวาชพราหมณ

เทลงแลวในน ายอมมเสยงดง วจฏะ วฏจฏะ และเดอดเปนควนกลม เหมอน

อยางผาลทรอนแลวตลอดอน อนบคคลใสลงแลวในน า ยอมมเสยงดง วจฏะ วฏจฏะ และเดอดเปนควนคลม ฉะนน ฯ ล าดบนน สนทรกภารทวาชพราหมณ หลากใจเกดขนชชน เขาไปเฝา พระผมพระภาคยงทประทบ ครนแลว ไดยนอยในทควรสวนขางหนง ฯ [๖๖๕] พระผมพระภาคไดตรสกะสนทรกภารทวาชพราหมณ ผยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ดวยพระคาถาทงหลายวา ดกรพราหมณ ทานเผาไมอยอยาส าคญซงความบรสทธ ก การเผาไมนเปนของภายนอก ผฉลาดทงหลายยอมไมกลาว ความบรสทธดวยการเผาไมนน ดกรพราหมณ เราละการ เผาไมซงบคคลพงปรารถนาความบรสทธดวยการเผาไมอนเปน

ของมในภายนอก แลวยงไฟคอญาณใหโพลงภายในตนท

เดยว เราเปนพระอรหนต มไฟอนโพลงแลวเปนนตย ม

จตตงไวชอบแลวเปนนตย ประพฤตพรหมจรรยอย ดกร- พราหมณ มานะแลเปนดจภาระคอ หาบของทาน ความ

โกรธดจควน มสาวาทเปนดจเถา ลนเปนประดจภาชนะ เครองบชา หทยเปนทตงกองกณฑ ตนทฝกดแลว เปน

ความรงเรองของบรษ ดกรพราหมณ บคคลผถงเวททงหลาย นนแล อาบในหวงน าคอธรรมของบรษทงหลาย มทาคอศล ไมขนมว อนบณฑตทงหลายสรรเสรญแลว มตวไมเปยก

แลว ยอมขามถงฝง ดกรพราหมณ สจจะธรรม ความ

ส ารวม พรหมจรรย การถงธรรมอนประเสรฐ อาศยใน

ทามกลาง ทานจงกระท าความนอบนอมในพระขณาสพผตรง ทงหลาย เรากลาวคนนนวาผมธรรมเปนสาระ ฯ [๖๖๖] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว สนทรกภารทวาชพราหมณ

ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก ฯลฯ กแหละทาน

พระภารทวาชะ ไดเปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงน

แล ฯ พหธตสตรท ๑๐ [๖๖๗] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในชฏปาแหงหนง ใน

โกศลชนบท ฯ กโดยสมยนนแล โคใช ๑๔ ตว ของพราหมณภารทวาชโคตรคนหนง หายไป ฯ [๖๖๘] ครงนนแล พราหมณภารทวาชโคตรเทยวแสวงหาโคใชเหลานน

อย เขาไปถงชฏปานน ครนแลว ไดเหนพระผมพระภาคประทบอยในชฏปานน

ทรงคบลลงก ตงพระกายตรง ทรงด ารงพระสตเฉพาะพระพกตร ครนแลว เขา ไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบแลว ไดกลาวคาถาเหลานในส านกของพระผม-

*พระภาควา โคใช ๑๔ ตว ของพระสมณะนไมมแน แตของเราหายไป

ได ๖๐ วนเขาวนน เพราะเหตนน พระสมณะนจงเปนผม

ความสข งาทงหลายอนเลวมใบหนงและสองใบในไร ของ พระสมณะนไมมเปนแน เพราะเหตนน พระสมณะนจง เปนผมความสข หนทงหลายในฉางเปลา ยอมไมรบกวนแก พระสมณะนดวยการยกหหางขนแลวกระโดดโลดเตนเปนแน

เพราะเหตนน พระสมณะนจงเปนผมความสข เครองลาด

ของพระสมณะนใชตงเจดเดอนไมดาดาษแลว ดวยสตว ทงหลายทบงเกดขนเปนแน เพราะเหตนน พระสมณะนจง เปนผมความสข หญงหมาย บตรธดามบตรคนหนงและ สองคนของพระสมณะนยอมไมมแน เพราะเหตนน พระ-

สมณะนจงเปนผมความสข แมลงวนมตวอนลาย ไตตอม

บคคลผหลบดวยเทา ยอมไมไตตอมพระสมณะนเปนแน

เพราะเหตนน พระสมณะนจงเปนผมความสข ในเวลาใกล รง เจาหนทงหลาย ยอมไมทวงพระสมณะนวา ทาน

ทงหลายจงให ทานทงหลายจงให ดงนเปนแน เพราะ เหตนน พระสมณะนจงเปนผมความสข ฯ [๖๖๙] พระผมพระภาคไดภาษตพระคาถาตอบวา ดกรพราหมณ โคใช ๑๔ ตวของเราไมมเลย แตของทาน

หายไปได ๖๐ วนเขาวนน ดกรพราหมณ เพราะเหตนน

เราจงเปนผมความสข ดกรพราหมณ งาทงหลายอนเลวม

ใบหนงและสองใบในไร ของเราไมมเลย ดกรพราหมณ

เพราะเหตนน เราจงเปนผมความสข ดกรพราหมณ หน

ทงหลายในฉางเปลา ยอมไมรบกวนเราเลย ดวยการยกหหาง ขนแลวกระโดดโลดเตน ดกรพราหมณ เพราะเหตนน เรา จงเปนผมความสข ดกรพราหมณ เครองลาดของเราใชตง เจดเดอนไมดาดาษเลย ดวยสตวทงหลายทบงเกดขน ดกร พราหมณ เพราะเหตนน เราจงเปนผมความสข ดกรพราหมณ

หญงหมาย บตรธดามบตรคนหนงและสองคน ของเราไมม

เลย ดกรพราหมณ เพราะเหตนน เราจงเปนผมความสข แมลงวนมตวอนลาย ไตตอมบคคลผหลบดวยเทา ยอมไม

ไตตอมเราเลย ดกรพราหมณ เพราะเหตนน เราจงเปนผ มความสข ดกรพราหมณ ในเวลาใกลรง เจาหนทงหลาย ยอมไมทวงเราเลยวา ทานทงหลายจงให ทานทงหลายจงให

ดกรพราหมณ เพราะเหตนน เราจงเปนผมความสข ฯ [๖๗๐] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว พราหมณภารทวาชโคตร ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจง นก ขาแตพระโคดมผเจรญ ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระโคดมผเจรญ

ทรงประกาศพระธรรมโดยปรยายเปนอนมาก เปรยบเหมอนบคคลหงายของทคว า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมดดวยคดวา คนม

จกษยอมเหนรปฉะนน ขาพระองคนขอถงพระสมณโคดมผเจรญ พระธรรม และ

พระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขาพระองคพงไดบรรพชา พงไดอปสมบทในส านก ของพระโคดมผเจรญ ฯ พราหมณภารทวาชโคตรไดบรรพชา ไดอปสมบทแลวในส านกของ พระผมพระภาค กทานพระภารทวาชะอปสมบทแลวไมนาน หลกไปอยผเดยว ไมประมาท มความเพยร มตนสงไปอย ไมนานเทาไรนก กกระท าใหแจงซง คณวเศษอนยอดเยยมเปนทสดแหงพรหมจรรยซงกลบตรทงหลายผออกจากเรอน

บวชเปนบรรพชตโดยชอบ มความตองการ ดวยปญญาเครองรยงเองในปจจบน

นเขาถงอย ไดทราบวา ชาตสนแลว พรหมจรรยอยจบแลว กจทจะตองท าได ท าเสรจแลว กจอนอกเพอความเปนอยางนมไดม กแหละทานพระภารทวาชะได เปนพระอรหนตรปหนง ในบรรดาพระอรหนตทงหลาย ดงนแล ฯ จบ อรหนตวรรค ท ๑

-----------

รวมพระสตรในวรรคน ๑๐ สตร คอ ธนญชานสตร ๑ อกโกสกสตร ๑ อสรนทกสตร ๑ พลงคก สตร ๑ อหงสกสตร ๑ ชฏาสตร ๑ สทธกสตร ๑ อคคก สตร ๑ สนทรกสตร ๑ พหธตสตร ๑ ฯ -----------

พราหมณสงยตต อปาสกวรรคท ๒

กสสตรท ๑

[๖๗๑] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคเสดจประทบอย ณ พราหมณคามชอวา เอกนาลา ในทกขณาครชนบท แควนมคธ กในสมยนน กสภารทวาชพราหมณ

เทยมไถมจ านวน ๕๐๐ ในกาล (ฤด) หวานขาว ฯ [๖๗๒] ครงนนแล พระผมพระภาคทรงนงแลว ทรงถอบาตรและจวร เสดจเขาไปยงทท าการงานของกสภารทวาชพราหมณในเวลาเชา ฯ สมยนนแล กสภารทวาชพราหมณก าลงเลยงอาหาร (มอเชา) ฯ ครงนน พระผมพระภาคเสดจเขาไปยงทเลยงอาหาร (ของเขา) ครน

แลวประทบยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ฯ กสภารทวาชพราหมณ ไดเหนพระผมพระภาคประทบยนบณฑบาตอย

ครนแลวไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระสมณะ ขาพเจาไถและหวาน

ครนไถและหวานแลว ยอมบรโภค ขาแตพระสมณะ แมพระองคกจงไถและ หวาน ครนไถและหวานแลว จงบรโภคเถด ฯ พระผมพระภาคตรสตอบวา ดกรพราหมณ แมเรากไถและหวาน ครน

ไถและหวานแลวกบรโภค ฯ กสภารทวาชพราหมณกราบทลวา กขาพเจาไมเหนแอก ไถ ผาล ประตก หรอโคทงหลายของทานพระโคดมเลย เมอเชนนทานพระโคดมยงกลาวอยางนวา ดกรพราหมณ แมเรากไถและหวาน ครนไถและหวานแลวกบรโภค ฯ [๖๗๓] ครงนนแล กสภารทวาชพราหมณไดกราบทลพระผมพระภาค

ดวยคาถาวา พระองคปฏญาณวาเปนชาวนา แตขาพเจาไมเหนการไถของ พระองค พระองคผเปนชาวนา ขาพเจาถามแลวขอจงตรส

บอก ไฉน ขาพเจาจะรการท านาของพระองคนนได ฯ [๖๗๔] พระผมพระภาคตรสตอบวา ศรทธาเปนพช ความเพยรเปนฝน ปญญาของเราเปนแอก

และไถ หรเปนงอนไถ ใจเปนเชอก สตของเราเปนผาล และประตก เรามกายคมครองแลว มวาจาคมครองแลว เปนผ ส ารวมแลวในการบรโภคอาหาร เราท าการดายหญา (คอวาจา สบปรบ) ดวยค าสตย โสรจจะของเราเปนเครองใหแลว เสรจงาน ความเพยรของเราเปนเครองน าธระไปใหสมหวง น าไปถงความเกษมจากโยคะ ไปไมถอยหลง ยงทซงบคคล ไปแลวไมเศราโศก ฯ เราท านาอยางน นาทเราท านนยอมมผลเปนอมตะ บคคล ท านาอยางนแลว ยอมพนจากทกขทงปวงได ฯ กสภารทวาชพราหมณกราบทลวา ทานพระโคดมผเปนชาวนา ขอจง บรโภคอมฤตผลททานพระโคดมไถนนเถด ฯ [๖๗๕] พระผมพระภาคตรสวา เราไมพงบรโภคโภชนะ ซงได เพราะความขบกลอม ดกรพราหมณ นเปนธรรมของบคคล ผเหนอรรถและธรรมอย ทานผรทงหลาย ยอมรงเกยจโภชนะ ทไดเพราะการขบกลอม ดกรพราหมณ เมอธรรมมอย ความ

เปนไป (อาชวะ) นกยงมอย แตทานจงบ ารง ซงพระ ขณาสพทงสน ผแสวงหาคณใหญ มความคะนองระงบแลว ดวยขาวน าอนอน ดวยวาการบ ารงนนเปนนาบญของผมงบญ ฯ [๖๗๖] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว กสภารทวาชพราหมณได กราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแต พระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนก- *ปรยาย ดจหงายภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สอง ประทปในทมด ดวยหวงวา คนมจกษจกมองเหนได ขาแตพระโคดม ขาพระองค นขอถงพระผมพระภาคกบพระธรรมและพระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอพระผม-

*พระภาคทรงจ าขาพระองควาเปนอบาสก ผถงพระรตนตรยเปนสรณะจนตลอดชวต ตงแตวนนเปนตนไป ฯ อทยสตรท ๒

[๖๗๗] สาวตถนทาน ฯ ครงนนเวลาเชา พระผมพระภาคทรงนงแลว ทรงถอบาตรและจวร เสดจ เขาไปยงทอยของอทยพราหมณ ฯ ล าดบนน อทยพราหมณเอาขาวใสบาตรถวายพระผมพระภาคจนเตม ฯ [๖๗๘] แมครงท ๒ ในเวลาเชา พระผมพระภาคทรงนงแลว ทรงถอ บาตรและจวรเสดจเขาไปยงทอยของอทยพราหมณ ฯ ล าดบนน อทยพราหมณเอาขาวใสบาตรถวายพระผมพระภาคจนเตม ฯ

[๖๗๙] แมครงท ๓ เวลาเชา พระผมพระภาคทรงนงแลว ทรงถอ บาตรและจวรเสดจเขาไปยงทอยของอทยพราหมณ แมในครงท ๓ อทยพราหมณ

เอาขาวใสบาตรถวายพระผมพระภาคจนเตมแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา พระสมณโคดมนตดในรส (ตดใจในอาหาร) จงเสดจมาบอยๆ ฯ [๖๘๐] พระผมพระภาคจงตรสวา กสกรยอมหวานพชบอยๆ ฝนยอม

ตกบอยๆ ชาวนายอมไถนาบอยๆ แวนแควนยอมบรบรณดวยธญชาตบอยๆ

ยาจกยอมขอบอยๆ ทานบดกใหบอยๆ ทานบดใหบอยๆ แลว กเขาถงสวรรค บอยๆ ผตองการน านมยอมรดนมบอยๆ ลกโคยอมเขาหาแมโคบอยๆ บคคล ยอมล าบากและดนรนบอยๆ คนเขลายอมเขาถงครรภบอยๆ สตวยอมเกดและ ตายบอยๆ บคคลทงหลายยอมน าซากศพไปปาชาบอยๆ สวนผมปญญาถงจะเกด บอยๆ กเพอไดมรรคแลวไมเกดอก ดงน ฯ

[๖๘๑] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว อทยพราหมณไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแต พระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนก ปรยาย ดจหงายภาชนะทคว าเปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สองประทป

ในทมดดวยหวงวาคนมจกษจกมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม ขาพระองค ขอถงพระผมพระภาคกบพระธรรมและพระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอพระองคทรง จ าขาพระองควา เปนอบาสกผถงพระรตนตรยเปนสรณะจนตลอดชวต ตงแตวนน

เปนตนไป ฯ เทวหตสตรท ๓

[๖๘๒] พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อนเปนอาราม

ของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

สมยนน พระผมพระภาคประชวรดวยโรคลม ฯ ทานพระอปวาณะ เปนอปฏฐากพระผมพระภาค ฯ ครงนน พระผมพระภาคทรงเรยกทานพระอปวาณะมาตรสวา อปวาณะ เธอจงร น ารอนเพอฉน ทานพระอปวาณะทลรบพระผมพระภาคแลว นงสบงถอ บาตรและจวรเขาไปยงทอยของเทวหตพราหมณ แลวยนนงอย ณ ทควรสวน

ขางหนง ฯ [๖๘๓] เทวหตพราหมณไดเหนทานพระอปวาณะยนนงอย ณ ทควรสวน

ขางหนง ไดกลาวกะทานพระอปวาณะดวยคาถาวา ทานเปนสมณะศรษะโลน ครองผาสงฆาฏยนนงอย ทาน

ปรารถนาอะไร แสวงหาอะไร มาเพอขออะไรหรอ ฯ

[๖๘๔] ทานพระอปวาณะตอบวา พระสคตมนเปนอรหนตในโลกประชวรดวยโรคลม ถาม

น ารอน ขอทานจงถวายแกพระสคตมนเถดพราหมณ ฉน

ปรารถนาจะเอาไปถวายพระผมพระภาค ในบรรดาผทควรแก การบชา สกการะ นอบนอมทงหลาย อนบคคลไดบชา สกการะ นอบนอมแลวนน ฯ [๖๘๕] ครงนน เทวหตพราหมณใหบรษ (คนใช) ถอกา น ารอน และหอน าออย (ตามไป) ถวายทานพระอปวาณะ ฯ ล าดบนน ทานพระอปวาณะเขาไปเฝาพระผมพระภาคยงทประทบแลว

อญเชญใหพระผมพระภาคสรงสนาน และละลายน าออยดวยน ารอนแลวถวาย พระผมพระภาค ฯ

ล าดบนน พระผมพระภาคทรงหายประชวรนน ฯ [๖๘๖] ตอมา เทวหตพราหมณเขาไปเฝาพระผมพระภาคยงทประทบ

แลว ปราศรยกบพระผมพระภาค ครนผานการปราศรยพอใหระลกถงกนไปแลว นง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ เทวหตพราหมณนง ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทลพระผม

พระภาคดวยคาถาวา พงใหไทยธรรมทไหน ทานอนบคคลใหทไหนมผลมาก ทกษณาส าเรจในทไหน แกบคคลผบชาอยางไร ฯ [๖๘๗] พระผมพระภาคตรสตอบวา ผใดรขนธทเคยอาศยในกอน แลเหนสวรรคและอบาย บรรล พระอรหตอนเปนทสนชาต อยจบแลวเพราะรยง เปนมน พง ใหไทยธรรมในผน ทานทใหแลวในผนมผลมาก ทกษณา ยอมส าเรจแกบคคลผบชาอยางนแหละ ฯ [๖๘๘] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว เทวหตพราหมณไดกราบ-

*ทลพระผมพระภาควา ขาแตทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแตทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรม

โดยอเนกปรยาย ดจหงายภาชนะทคว า เปดของทปด บอกทางแกคนหลงทาง สองประทปในทมดดวยหวงวา คนมจกษจกมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม

ขาพระองคขอถงพระผมพระภาค กบพระธรรมและพระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอ พระองคจงทรงจ าขาพระองควาเปนอบาสก ผถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต ตงแตวนนเปนตนไป ฯ มหาศาลสตรท ๔

[๖๘๙] สาวตถนทาน ฯ ครงนน พราหมณมหาศาลคนหนง เปนคนปอน นงหมปอน เขาไป

เฝาพระผมพระภาคยงทประทบ สนทนาปราศรยกบพระผมพระภาค ครนผานการ ปราศรยพอใหระลกถงกนไปแลวนง ณ ทควรสวนขางหนง พระผมพระภาคได ตรสกะพราหมณมหาศาลนน ผนง ณ ทควรสวนขางหนงแลววา ดกรพราหมณ

ท าไมทานจงเปนคนปอน นงหมกปอน ฯ

พราหมณมหาศาลกราบทลวา ขาแตทานพระโคดม พวกบตรของขา พระองค ๔ คนในบานนคบคดกบภรรยาแลวขบขาพระองคออกจากเรอน ฯ [๖๙๐] ดกรพราหมณ ถาอยางนน ทานจงเรยนคาถานแลว เมอหม มหาชนประชมกนทสภา และเมอพวกบตรมาประชมพรอมแลว จงกลาววา เราชนชม และปรารถนาความเจรญแกบตรเหลาใด บตร เหลานนคบคดกนกบภรรยารมวาเรา ดงสนขรมเหาสกร เขา วาพวกมนเปนอสตบรษลามก รองเรยกเราวาพอๆ พวก มนประดจยกษแปลงเปนบตรมา ละทงเราผลวงเขาปจฉม

วยไว ฯ พวกมนก าจดคนแกไมมสมบตออกจากท (อาศย) กน ดงมา แกทเจาของปลอยทงฉะนน ฯ บดาของบตรพาลเปนผเฒาตองขอในเรอนผอนไดยนวาไมเทา ของเรายงจะดกวา พวกบตรทไมเชอฟงจะดอะไร เพราะ ไมเทายงปองกนโคหรอสนขดได ในทมดยงใชยนไปขาง หนาได ในทลกยงใชหย งดได พลาดแลวยงย งอยไดดวย อานภาพไมเทา ฯ [๖๙๑] ครงนนแล พราหมณมหาศาลนนเรยนคาถานในส านกพระผ พระภาคแลว เมอหมมหาชนประชมกนในสภา และเมอพวกบตรมาประชมแลว จงไดกลาววา เราชนชมและปรารถนาความเจรญแกบตรเหลาใด บตรเหลา นน คบคดกนกบภรรยารมวาเรา ดงสนขรมเหาสกร เขาวา พวกมนเปนอสตบรษลามก รองเรยกเราวาพอๆ พวกมน

ประดจยกษแปลงเปนบตรมา ละทงเราผลวงเขาปจฉมวยไว ฯ พวกมนก าจดคนแกไมมสมบตออกจากท (อาศย) กนดง มาแกทเจาของปลอยทงฉะนน ฯ บดาของบตรพาลเปนผเฒาตองขอในเรอนผอน ไดยนวาไมเทา ของเรายงจะดกวา พวกบตรทไมเชอฟงจะดอะไร เพราะไมเทา ยงปองกนโคหรอสนขดได ในทมดยงใชยนไปขางหนาได ใน

ทลกยงใชหย งดได พลาดแลวยงย งอยไดดวยอานภาพ

ไมเทา ฯ

[๖๙๒] ล าดบนน พวกบตรน าพราหมณมหาศาลนนไปยงเรอน

ใหอาบน าแลวใหนงหมผาคหนงๆ ทกๆ คน ฯ พราหมณมหาศาลนน ถอผาคหนงไปเฝาพระผมพระภาคยงทประทบ

สนทนาปราศรยกบพระผมพระภาค แลวนง ณ ทควรสวนขางหนง แลวไดกราบ

ทลพระผมพระภาควา ทานพระโคดม ขาพเจาชอวาเปนพราหมณ ยอมแสวง หาทรพยส าหรบอาจารยมาใหอาจารย ขอทานพระโคดมผเปนอาจารยของขาพเจา จงรบสวนของอาจารยเถด ฯ พระผมพระภาคทรงรบดวยความอนเคราะห ฯ

[๖๙๓] ครงนน พราหมณมหาศาลนน ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแตทานพระโคดม ภาษต ของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปรยาย ดจหงาย ภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สองประทปในทมดดวย หวงวาคนมจกษจกมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม ขาพระองคขอถงพระผม

พระภาค กบพระธรรมและพระภกษสงฆวาเปนสรณะ ขอพระองคจงทรงจ าขา- *พระองควาเปนอบาสก ผถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต ตงแตวนน

เปนตนไป ฯ มานตถทธสตรท ๕

[๖๙๔] สาวตถนทาน ฯ สมยนน พราหมณมนามวามานตถทธะ ส านกอยในกรงสาวตถ เขา ไมไหวมารดา บดา อาจารย พชาย ฯ [๖๙๕] สมยนน พระผมพระภาคอนบรษทหมใหญแวดลอมทรงแสดง ธรรมอย ฯ ครงนน มานตถทธพราหมณมความด ารวา พระสมณโคดมนอน

บรษทหมใหญแวดลอมแสดงธรรมอย ถากระไร เราจะเขาไปเฝาพระสมณโคดม

ยงทประทบ ถาพระสมณโคดมตรสกะเรา เรากจะพดกะทาน ถาพระสมณโคดม

ไมตรสกะเรา เรากจะไมพดกะทาน ล าดบนนแล มานตถทธพราหมณเขาไปเฝา พระผมพระภาคยงทประทบแลวยนอย ณ ทควรสวนขางหนง ครงนน พระผม

พระภาคไมตรสดวย มานตถทธพราหมณตองการจะกลบจากทนน ดวยคดวา พระสมณโคดมนไมรอะไร ฯ [๖๙๖] ทนน พระผมพระภาคทรงทราบความปรวตกในใจของมานตถทธ-

*พราหมณดวยพระหฤทยแลว ไดตรสกะมานตถทธพราหมณดวยพระคาถาวา ดกรพราหมณ ใครในโลกนมมานะไมดเลย ผใดมาดวย ประโยชนใด ผนนพงเพมพนประโยชนนนแล ฯ [๖๙๗] ครงนน มานตถทธพราหมณคดวา พระสมณโคดมทราบจตเรา จงหมอบลงดวยศรษะทใกลพระบาทพระผมพระภาค ณ ทนนเอง แลวจบพระบาท

พระผมพระภาคดวยปากและนวดดวยมอ ประกาศชอวา ขาแตทานพระโคดม

ขาพระองคมนามวา มานตถทธะๆ ฯ ครงนน บรษทนนเกดประหลาดใจวา นาอศจรรยจรง ไมเคยมหนอ มานตถทธพราหมณนไมไหวมารดา บดา อาจารย พชาย แตพระสมณโคดม

ทรงท าคนเหนปานนใหท านอบนบไดเปนอยางดยง ฯ ล าดบนน พระผมพระภาคตรสกะมานตถทธพราหมณวา พอละพราหมณ

เชญลกขนนงบนอาสนะของตนเถด เพราะทานมจตเลอมใสในเราแลว ฯ [๖๙๘] ล าดบนน มานตถทธพราหมณนงบนอาสนะของตนแลวไดกราบ

ทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ไมควรท ามานะในใคร ควรมความเคารพในใคร พงย าเกรง ใคร บชาใครดวยดแลว จงเปนการด ฯ

[๖๙๙] พระผมพระภาคตรสตอบวา ไมควรท ามานะในมารดา บดา พชาย และในอาจารยเปน

ท ๔ พงมความเคารพในบคคลเหลานน พงย าเกรงบคคล เหลานน บชาบคคลเหลานนดวยดแลวจงเปนการด บคคล พงท าลายมานะเสย ไมควรมความกระดางในพระอรหนตผ เยนสนท ผท ากจเสรจแลว หาอาสวะมได ไมมผอนยงกวา เพราะอนสยนน ฯ [๗๐๐] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว มานตถทธพราหมณได กราบทลพระผมพระภาควา ขาแตทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ขาแตทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรม

โดยอเนกปรยายดจหงายภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สองประทปในทมด ดวยหวงวา คนมจกษจกมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม

ขาพระองคขอถงพระผมพระภาค กบพระธรรมและพระภกษสงฆเปนสรณะ ขอ พระองคจงทรงจ าขาพระองควาเปนอบาสกผถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต

ตงแตวนนเปนตนไป ฯ ปจจนกสตรท ๖

[๗๐๑] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระเชตวน อารามของ ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ สมยนน พราหมณมนามวา ปจจนกสาตะ ส านกอยในกรงสาวตถ ปจจนกสาตพราหมณมความด ารวา อยา กระนนเลย เราพงเขาไปเฝาพระสมณโคดมยงทประทบเถด พระสมณโคดมจก ตรสค าใดๆ เราจกเปนขาศกค านนๆ ดงน ฯ [๗๐๒] สมยนน พระผมพระภาคเสดจจงกรมอยในทแจง ล าดบนน

ปจจนกสาตพราหมณเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบแลว เดนตามพระผม-

*พระภาคซงก าลงเสดจจงกรมอย ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขอทานพระสมณะ จงตรสธรรม ฯ [๗๐๓] พระผมพระภาคตรสวา ค าอนเปนสภาษต อนบคคลผยนดจะเปนขาศก มจตเศรา หมอง มากไปดวยความแขงด จะเหนแจงดวยดไมได สวนวาบคคลใด ก าจดความแขงดและความไมเลอมใส

แหงใจ ถอนความอาฆาตไดแลว ผนนแลพงรค าอนเปน

สภาษต ฯ [๗๐๔] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว ปจจนกสาตพราหมณกราบ

ทลพระผมพระภาควา ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ทานพระ- *โคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปรยาย ดจหงายภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สองประทปในท

มด ดวยหวงวาคนมจกษจะมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม ขาพระองคนขอ ถงพระผมพระภาค กบพระธรรมและพระสงฆเปนสรณะ ขอพระองคจงทรงจ าขา พระองควาเปนอบาสกผถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต ตงแตวนนเปนตน

ไป ฯ นวกรรมกสตรท ๗

[๗๐๕] สมยนน พระผมพระภาคประทบอย ณ ไพรสณฑแหงหนง ในแควนโกศล ฯ สมยหนง นวกรรมกภารทวาชพราหมณใหคนท างานอยในไพรสณฑนน

เขาไดเหนพระผมพระภาคซงประทบนงคบลลงก (นงขดสมาธ) ตงพระกายตรง

ด ารงพระสตไวเฉพาะหนา ทโคนสาลพฤกษตนหนง ครนเหนแลว เขามความ

คดวา เราใหคนท างานอยในไพรสณฑนจงยนด สวนพระสมณะน ใหคนท าอะไร อยจงยนด ฯ [๗๐๖] ล าดบนน นวกรรมกภารทวาชพราหมณเขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบแลว ไดกราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ขาแตทานภกษ ทานท างานอะไรหรอ จงอยในปาสาลพฤกษ

พระโคดมอยในปาผเดยว ไดความยนดอะไร ฯ [๗๐๗] พระผมพระภาคตรสวา เราไมมกรณยกจในปาดอก เพราะเราถอนรากเงาปา อนเปน

ขาศกเสยแลว เราไมมปาคอกเลส ปราศจากลกศรคอกเลส

ละความกระสนเสยแลว จงยนดอยผเดยวในปา ฯ [๗๐๘] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว นวกรรมกภารทวาชพราหมณ

ไดกราบทลพระผมพระภาควา ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดย อเนกปรยาย ดจหงายภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สองประทปในทมด ดวยหวงวา คนมจกษจะมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม

ขาพระองคขอถงพระผมพระภาคกบพระธรรมและพระภกษสงฆเปนสรณะ ขอ พระองคจงทรงจ าขาพระองควาเปนอบาสกผถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต ตง แตวนนเปนตนไป ฯ กฏฐหารสตรท ๘

[๗๐๙] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ ไพรสณฑแหงหนง ในแควนโกศลโนน ฯ

กสมยนน พวกมาณพหลายคน ซงเปนอนเตวาสกของพราหมณภารทวาช

โคตรคนหนง เทยวหาฟนพากนเขาไปยงไพรสณฑนน แลวไดเหนพระผมพระภาค ประทบนงคบลลงก ตงพระกายตรง ด ารงพระสตไวเฉพาะหนา อยในไพรสณฑ

นน จงเขาไปหาพราหมณภารทวาชโคตรถงทอย แลวบอกพราหมณภารทวาชโคตร วา ขอทานพงทราบ พระสมณโคดมประทบนงคบลลงก ตงพระกายตรง ด ารง พระสตไวเฉพาะหนา อยในไพรสณฑ ฯ [๗๑๐] ล าดบนน พราหมณภารทวาชโคตรพรอมดวยมาณพเหลานน

เขาไปยงไพรสณฑนนแลว ไดเหนพระผมพระภาคประทบนงคบลลงก ตงพระกาย

ตรง ด ารงพระสตไวเฉพาะหนา ครนเหนแลว จงเขาไปเฝาพระผมพระภาค ณ

ทนน แลวไดทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา ภกษ ทานเขาไปสปาทวางเปลาปราศจากคนในปาหนาทบ นา หวาดเสยวนก มกายไมหวนเปนประโยชน งาม เพงพนจ อยางดหนอ ทานเปนมนอาศยปา อยในปาผเดยว ซงไมม

การขบรอง และการบรรเลง การททานมจตยนด อยในปา แตผเดยวน ปรากฏเปนขอนาอศจรรยแกขาพเจา ขาพเจา ปรารถนาไตรทพยอนสงสด จงมงหมายความเปนสหายกบ

ทาวมหาพรหมผเปนอธบดของโลก เหตไร ทานจงชอบใจ ปาทปราศจากคน ทานท าความเพยรในทนเพอบงเกดเปน

พรหมหรอ ฯ [๗๑๑] พระผมพระภาคตรสวา ความมงหวงหรอความเพลดเพลนอยางใดๆ ในอารมณหลาย ชนด ซงมประจ าอยทกเมอ นานาประการ หรอตณหาอน

เปนเหตใหกระชบแนน ซงมอวชชาเปนมลราก กอใหเกด ทงหมด เราท าใหสนสดพรอมทงรากแลว เราจงไมมความ

มงหวง ไมมตณหาประจ า ไมมตณหาเขามาใกล มปรกต เหนหมดจดในธรรมทงปวง บรรลสมโพธญาณอนสงสด ประเสรฐ เราควรเปนพรหม แกลวกลาเพงอย ฯ [๗๑๒] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว พราหมณภารทวาชโคตร ไดกราบทลพระผมพระภาควา ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดย อเนกปรยาย ดจหงายภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สองประทปในทมด ดวยหวงวา คนมจกษจะมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม

ขาพระองคขอถงพระผมพระภาคกบพระธรรมและพระภกษสงฆเปนสรณะ ขอ พระองคจงทรงจ าขาพระองควาเปนอบาสกผถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต ตงแตวนนเปนตนไป ฯ มาตโปสกสตรท ๙

[๗๑๓] สาวตถนทาน ฯ ครงนน มาตโปสกพราหมณเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ สนทนา

ปราศรยกบพระผมพระภาค ครนผานการปราศรยพอใหระลกถงกนไปแลว นง ณ

ทควรสวนขางหนง มาตโปสกพราหมณนงอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ได กราบทลพระผมพระภาควา ทานพระโคดมผเจรญ ขาพเจาแสวงหาภกษาโดยชอบ

แลวเลยงมารดาและบดา ขาพเจาท าเชนน ชอวาท ากจทควรท าหรอไม ฯ พระผมพระภาคตรสวา ชอบยง พราหมณ ทานท าดงน ชอวาไดท า กจทควรท าแลว ดวยวา ผใดแสวงหาภกษาโดยชอบแลว เลยงมารดาและบดา ผนนยอมไดบญเปนอนมาก ฯ [๗๑๔] พระผมพระภาคผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา บคคลใดเลยงมารดาและบดาโดยชอบ เพราะการบ ารงมารดา และบดานนแล บณฑตยอมสรรเสรญบคคลนนในโลกน

ทเดยว บคคลนนละไปจากโลกนแลวยอมบนเทงในสวรรค ฯ [๗๑๕] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว มาตโปสกพราหมณได กราบทลพระผมพระภาควา ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ทาน

พระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนก ปรยายดจหงายภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สอง- *ประทปในทมด ดวยหวงวา คนมจกษจะมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม

ขาพระองคขอถงพระผมพระภาคกบพระธรรมและพระภกษสงฆเปนสรณะ ขอพระ องคจงทรงจ าขาพระองควาเปนอบาสกผถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต ตงแต วนนเปนตนไป ฯ ภกขกสตรท ๑๐ [๗๑๖] สาวตถนทาน ฯ ครงนน ภกขกพราหมณเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ สนทนา ปราศรยกบพระผมพระภาค ครนผานการปราศรยพอใหระลกถงกนไปแลว นง ณ

ทควรสวนขางหนง ภกขกพราหมณนงอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทล พระผมพระภาควา ขาแตทานพระโคดมผเจรญ ขาพระองคเปนคนขอ พระองคก เปนผขอ ในความขอน เราจะตางอะไรกน ฯ [๗๑๗] พระผมพระภาคตรสวา บคคลหาชอวาเปนภกษเพยงดวยการขอคนอนไม บคคล สมาทานธรรมเปนพษ หาชอวาเปนภกษไดไม ผใดในโลก

นละบญและบาปเสยแลว ประพฤตพรหมจรรยดวยการ พจารณา ผนนแลชอวาเปนภกษ ฯ [๗๑๘] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว ภกขกพราหมณไดกราบทล พระผมพระภาควา ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ทานพระโคดม

ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปรยาย ดจ- *หงายภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สองประทปในทมด ดวยหวงวา คนมจกษจกมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม ขาพระองคขอถง พระผมพระภาคกบพระธรรมและพระสงฆเปนสรณะตลอดชวต ตงแตวนนเปน

ตนไป ฯ สงครวสตรท ๑๑

[๗๑๙] สาวตถนทาน ฯ สมยนน สงครวพราหมณอาศยอยในกรงสาวตถ มลทธถอความบรสทธ ดวยน า ปรารถนาความบรสทธดวยน า ประพฤตการลงอาบน าช าระรางกายทงเวลา เยนเวลาเชาเปนนตย ฯ

ครงนน ทานพระอานนทนงแลวถอบาตรและจวร เขาไปบณฑบาตในกรง สาวตถในเวลาเชา ครนเทยวบณฑบาตในกรงสาวตถแลวกลบมาเวลาหลงอาหาร เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ถวายบงคมแลวนง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ [๗๒๐] ทานพระอานนทนงอย ณ ทควรสวนขางหนงแลว ไดกราบทล พระผมพระภาควา พระเจาขา สงครวพราหมณอาศยอยในกรงสาวตถ เขามลทธ ถอความบรสทธดวยน า ปรารถนาความบรสทธดวยน า ประพฤตการลงอาบน าช าระ รางกาย ทงเวลาเยนเวลาเชาเปนนตย ขาพระองคขอโอกาส ขอพระผมพระภาค จงเสดจไปหาสงครวพราหมณยงทอยอาศย ดวยความอนเคราะหเถดพระเจาขา ฯ พระผมพระภาคทรงรบดวยดษณภาพ ฯ

ครงนนเวลาเชา พระผมพระภาคทรงนงแลว ทรงถอบาตรและจวร เสดจเขาไปหาสงครวพราหมณยงทอยอาศย แลวประทบนงบนอาสนะทเขาป

ลาดไว ฯ [๗๒๑] ล าดบนน สงครวพราหมณเขาไปเฝาพระผมพระภาคแลว สนทนาปราศรยกบพระผมพระภาค ครนผานการปราศรยพอใหระลกถงกนไปแลว นง ณ ทควรสวนขางหนง ฯ พระผมพระภาคไดตรสถามสงครวพราหมณ ซงนงอย ณ สวนขางหนงวา

ดกรพราหมณ เขาวา ทานไดชอวาถอความบรสทธดวยน า ปรารถนาความบรสทธ ดวยน า ทานถอการลงอาบน าช าระรางกาย ทงเวลาเยนเวลาเชาเปนนตย จรงหรอ ฯ สงครวพราหมณกราบทลวา จรงเชนนน ทานพระโคดมผเจรญ ฯ พ. ดกรพราหมณ ทานเหนอ านาจประโยชนอะไรจงไดชอวามลทธถอ ความบรสทธดวยน า ปรารถนาความบรสทธดวยน า ถอการลงอาบน า ช าระรางกาย ทงเวลาเยนเวลาเชาเปนนตย ฯ ส. ทานพระโคดม บาปกรรมใดทขาพระองคท าในเวลากลางวน ขาพระ องคลอยบาปกรรมนนเสยดวยการอาบน าในเวลาเยน บาปกรรมใดทขาพระองคท า ในเวลากลางคน ขาพระองคลอยบาปกรรมนนเสยดวยการอาบน าในเวลาเชา ทาน

พระโคดม ขาพระองคเหนอ านาจประโยชนนแหละ จงไดชอวา มลทธถอความ

บรสทธดวยน า ปรารถนาความบรสทธดวยน า ถอการลงอาบน าช าระรางกาย ทง เวลาเยนเวลาเชาเปนนตย ฯ

[๗๒๒] พระผมพระภาคตรสวา ดกรพราหมณ หวงน าคอธรรมมศลเปนทาไมขน สตบรษ

สรรเสรญตอสตบรษ เปนททบคคลผถงเวทอาบแลว บคคล ผมตวไมเปยกเทานนจงจะขามถงฝงได ฯ [๗๒๓] เมอพระผมพระภาคตรสเชนนแลว สงครวพราหมณไดกราบทล พระผมพระภาควา ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ทานพระโคดม

ภาษตของพระองคแจมแจงนก พระองคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปรยาย ดจ หงายภาชนะทคว า เปดของทปดไว บอกทางแกคนหลงทาง สองประทปในทมด ดวยหวงวา คนมจกษจกมองเหนรปได ขาแตทานพระโคดม ขาพระองคขอถง พระผมพระภาคกบพระธรรมและพระภกษสงฆเปนสรณะขอพระองคทรงจ าขาพระ องควาเปนอบาสก ผถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต ตงแตวนนเปนตนไป ฯ โขมทสสสตรท ๑๒

[๗๒๔] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ นคมชอวา โขมทสสะของเจา ศากยะ ในแควนสกกะ ฯ ครงนนเวลาเชา พระผมพระภาคทรงนงแลวทรงถอบาตรและจวร เสดจ เขาไปบณฑบาตยงโขมทสสนคม ฯ

สมยนน พราหมณและคฤหบดชาวโขมทสสนคม ประชมกนอยในสภา

ดวยกรณยกจบางอยาง และฝนก าลงตกอยประปราย ฯ ล าดบนน พระผมพระภาคเสดจเขาไปยงสภานน ฯ พราหมณและคฤหบดชาวโขมทสสนคม ไดเหนพระผมพระภาคเสดจมา แตไกล ครนแลวไดกลาวค านวา คนพวกไหนชอวาสมณะโลน และคนพวกไหน

รจกธรรมของสภา ฯ [๗๒๕] ครงนน พระผมพระภาคไดตรสกะพราหมณและคฤหบดชาว โขมทสสนคม ดวยพระคาถาวา ในทใดไมมคนสงบ ทนนไมชอวาสภา คนเหลาใดไม

กลาวธรรม คนเหลานนไมชอวาคนสงบ คนสงบละราคะ โทสะ และโมหะแลวกลาวธรรมอย ฯ [๗๒๖] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว พราหมณและคฤหบด ชาวโขมทสสนคม ไดกราบทลพระผมพระภาควา ทานพระโคดม ภาษตของ พระองคแจมแจงนก ทานพระโคดม ภาษตของพระองคแจมแจงนก ทานพระ โคดมทรงประกาศธรรมโดยอเนกปรยาย เหมอนหงายของทคว า เปดของทปด

บอกทางใหแกคนหลงทาง หรอสองประทปในทมด ดวยหวงวาคนมจกษจกเหนรป

ฉะนน พวกขาพระองคเหลานขอถงทานพระโคดมผเจรญกบพระธรรมและพระภกษ

สงฆเปนสรณะ ขอทานพระโคดมทรงจ าพวกขาพระองควา เปนอบาสกถงสรณะ ตลอดชวต ตงแตวนนเปนตนไป ดงน ฯ จบอบาสกวรรคท ๒

------------------

รวมพระสตรทมในวรรคน คอ ๑. กสสตร ๒. อทยสตร ๓. เทวหตสตร ๔. มหาศาลสตร ๕. มานตถทธสตร ๖. ปจจนกสตร ๗. นวกรรมกสตร ๘. กฏฐหารสตร ๙. มาตโปสกสตร ๑๐. ภกขกสตร ๑๑. สงครวสตร ๑๒. โขมทสสสตร ฯ จบพราหมณสงยต ----------------

วงคสสงยต นกขนตสตรท ๑

[๗๒๗] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง ทานพระวงคสะ อยทอคคาฬวเจดย เขตเมองอาฬว กบทาน

พระนโครธกปปะผเปนอปชฌาย กสมยนน ทานพระวงคสะยงเปนภกษใหม

บวชไดไมนาน ถกละไวใหเฝาวหาร ฯ [๗๒๘] ครงนน สตรเปนอนมาก ประดบประดารางกายแลว เขาไป

ยงอารามเทยวดทอยของพวกภกษ

ครงนนแล ความกระสนยอมบงเกดขน ความก าหนดยอมรบกวนจตของ ทานพระวงคสะ เพราะไดเหนสตรเหลานน ฯ ล าดบนน ทานพระวงคสะ มความคดดงนวา ไมเปนลาภของเราหนอ ไมใชลาภของเราหนอ เราไดชวเสยแลวหนอ เราไมไดดเสยแลวหนอ ทเราเกด ความกระสน ทความก าหนดรบกวนจตเรา เหตทคนอนๆ จะพงบรรเทาความ

กระสนแลวยงความยนดใหบงเกดขนแกเรา ในความก าหนดทบงเกดขนแลวนเรา จะไดแตทไหน อยากระนนเลย เราพงบรรเทาความกระสนเสยแลวยงความยนด ใหเกดขนแกตนดวยตนเองเถด ฯ [๗๒๙] ในกาลนนแล ทานพระวงคสะบรรเทาความกระสนเสยแลว ยงความยนดใหเกดขนแกตนเองแลว ไดภาษตคาถาเหลานในเวลานนวา วตกทงหลายเปนเหตใหคะนอง (เกดมา) แตฝายธรรมด า เหลาน ยอมวงเขามาสเราผออกจากเรอนบวช เปนผไมม

เหยาเรอนแลว ฯ บตรของคนชนสงทงหลาย ผมฝมออนเชยวชาญ ศกษาด แลว ทรงธนไวมนคง พงท าจ านวนคนทไมยอมหนตงพนๆ

ใหกระจดกระจายไปรอบดาน (ฉนใด) ถงแมวาสตรมากยงกวานจกมา สตรเหลานนกจกเบยดเบยน

เรา ผต งมนแลวในธรรมของตนไมไดเลย (ฉนนน)

เพราะวา เราไดฟงทางเปนทไปสพระนพพานนในทเฉพาะ พระพกตรของพระพทธเจา ผเปนเผาพนธ พระอาทตยแลว ใจของเรายนดแลวในทางเปนทไปสพระนพพานนน ฯ แนะมารผชวราย ถาทานจะเขามาหาเราผอยอยางน แนะ มฤตยราช เราจกท าโดยวธททานจกไมเหนแมซงทางของเรา ไดเลย ดงน ฯ อรตสตรท ๒

[๗๓๐] สมยหนง ทานวงคสะ อยทอคคาฬวเจดย เขตเมองอาฬว

กบทานพระนโครธกปปะผเปนอปชฌาย โดยสมยนนแล ทานพระนโครธกปปะ กลบจากบณฑบาตในเวลาปจฉาภต ยอมเขาไปสวหาร ยอมออกในเวลาเยนบาง ในวนรงขนหรอในเวลาภกษาจารบาง ฯ [๗๓๑] กโดยสมยนนแล ความกระสนยอมบงเกดขน ความก าหนด ยอมรบกวนจตของทานพระวงคสะ ล าดบนน ทานพระวงคสะมความคดดงนวา ไมเปนลาภของเราหนอ ไมใชลาภของเราหนอ เราไดชวเสยแลวหนอ เราไมได ดเสยแลวหนอ ทเราเกดความกระสนขนแลว ทความก าหนดรบกวนจตเรา เรา จะไดเหตทคนอนๆ จะพงบรรเทาความกระสนแลวยงความยนดใหเกดขนแกเรา ในความก าหนดทเกดขนแลวนแตทไหน อยากระนนเลย เราพงบรรเทาความ

กระสนแลว ยงความยนดใหเกดขนแกตนดวยตนเองเถด ฯ [๗๓๒] ครงนนแล ทานพระวงคสะบรรเทาความกระสนแลว ยงความ

ยนดใหเกดขนแกตนดวยตนเอง ไดภาษตคาถาเหลานในเวลานนวา บคคลใดละความไมยนด (ในศาสนา) และความยนด (ใน

กามคณทงหลาย) และวตกอนอาศยเรอนโดยประการทงปวง แลว ไมพงท าปาใหญคอกเลสในอารมณไหนๆ เปนผไม

มปาคอกเลส เปนผไมนอมใจไปแลว ผนนแลชอวาเปน

ภกษ ฯ รปอยางใดอยางหนงในโลกน ทตงอยบนแผนดนกด ทงตง อยในเวหาสกด ทอยในแผนดนกด ยอมทรดโทรม เปน

ของไมเทยงทงหมด บคคลทงหลายผส านกตน ยอมถงความ

ตกลงอยางนเทยวไป ฯ ชนทงหลายเปนผตดแลว ในอปธทงหลายคอ ในรปอนตน

เหนแลว ในเสยงอนตนไดฟงแลว ในกลนและรสอนตน

ไดกระทบแลว และในโผฏฐพพารมณอนตนรแลว ทานจง บรรเทาความพอใจในกามคณ ๕ เหลานน เปนผไมหวนไหว บคคลใดไมตดอยในกามคณ ๕ เหลานน บณฑตทงหลาย เรยกบคคลนนวา เปนมน ฯ วตกของคนทงหลายอาศยปยรปสาตรป ๖๐ เปนอนมาก ตงลงแลวโดยไมเปนธรรมในหมปถชน บคคลไมพงถงวงวน

กเลสในอารมณไหนๆ และบคคลผไมพดจาชวหยาบ จง

ชอวาเปนภกษ ฯ บณฑตผมจตตงมนแลวตลอดกาลนาน ผไมลวงโลก ผม

ปญญาแกกลา ผไมทะเยอทะยาน เปนมน ผถงบทอนระงบ

แลว อาศยพระนพพาน เปนผดบกเลสไดแลว ยอมรอคอย กาล (เปนทปรนพพาน) ดงน ฯ เปสลาตมญญนาสตรท ๓

[๗๓๓] สมยหนง ทานพระวงคสะอยทอคคาฬวเจดย เขตเมองอาฬว กบทานพระนโครธกปปะผอปชฌาย กโดยสมยนนแล ทานพระวงคสะนกด หมนภกษทงหลาย ผมศลเปนทรกเหลาอน ดวยปฏภาณของตน ฯ ครงนนแล ทานพระวงคสะมความคดดงนวา ไมเปนลาภของเราหนอ ไมใชลาภของเราหนอ เราไดชวเสยแลวหนอ เราไมไดดเสยแลวหนอ ทเรา ดหมนภกษทงหลาย ผมศลเปนทรกเหลาอน ดวยปฏภาณของตน ดงน ฯ [๗๓๔] ครงนนแล ทานพระวงคสะยงความวปฏสารใหเกดขนแกตน

ดวยตนเองแลว ไดภาษตคาถาเหลานในเวลานนวา ดกรทานผเปนสาวกของพระโคดม ทานจงละมานะเสย ทานจงละหนทางแหงมานะในโลกนเสย ทานจงเปนผละ หนทางแหงมานะในโลกนเสย อยาใหมสวนเหลอได (เพราะ) หมสตวผอนความลบหลท าใหมวหมอง แลวยอมเปนผมความ

เดอดรอนตลอดกาลนาน สตวทงหลายผอนมานะก าจดแลว ยอมตกนรก ชนทงหลายผอนมานะก าจดแลว เขาถงนรก แลว ยอมเศราโศกสนกาลนาน ภกษผช านะกเลสดวยมรรค เปนผปฏบตชอบ ยอมไมเศราโศกเลยในกาลไหนๆ ยอม

ไดรบเกยรตคณและความสข บณฑตทงหลายยอมเรยกภกษ

ผเชนนนวา เปนผเหนธรรม เพราะฉะนน ทานจงเปนผไม

มกเลสเพยงตะปเครองตรงใจในโลกน เปนผมความเพยร จงละนวรณทงหลายเสย เปนผบรสทธ และละมานะอยา ใหมสวนเหลอแลว ท าทสดแหงกเลสดวยวชชา เปนผสงบ

ระงบ ดงน ฯ อานนทสตรท ๔

[๗๓๕] สมยหนง ทานพระอานนทอยทพระวหารเชตวน อารามของ

ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ครงนนแล ในเวลาเชา ทานพระอานนทนงหมแลวถอบาตรและจวร เขาไปเทยวบณฑบาตในพระนครสาวตถ มทานพระวงคสะเปนปจฉาสมณะ ก โดยสมยนนแล ความกระสนไดเกดขน ความก าหนดยอมรบกวนจตของทาน

พระวงคสะ ฯ [๗๓๖] ครงนนแล ทานพระวงคสะไดกลาวกะทานพระอานนทดวย คาถาวา ขาพเจาเรารอนเพราะกามราคะ จตของขาพเจารมรอน ขอทาน

จงบอกวธเปนเครองดบราคะ เพออนเคราะหแกขาพเจาดวย เถด ทานผโคดม ฯ ทานพระอานนทจงกลาววา [๗๓๗] จตของทานรมรอน เพราะสญญาอนวปลาส ทานจงละ เวนนมตอนสวยงาม อนเปนทตงแหงราคะเสย ทานจงเหน

สงขารทงหลาย โดยความเปนของแปรปรวน โดยเปนทกข และอยาเหนโดยความเปนตน ทานจงดบราคะอนแรงกลา ทานจงอยาถกราคะเผาผลาญบอยๆ ทานจงเจรญจตใน

อสภกมมฏฐาน ใหเปนจตมอารมณเปนอนเดยวตงมนดวยด เถด ทานจงมกายคตาสต ทานจงเปนผมากดวยความหนาย ทานจงเจรญความไมมนมต และจงถอนมานานสยเสย เพราะ การรเทาถงมานะ ทานจกเปนผสงบระงบเทยวไป ดงน ฯ สภาษตสตรท ๕

[๗๓๘] สาวตถนทาน ฯ ในสมยนนแล พระผมพระภาครบสงกะภกษทงหลายวา ดกรภกษ

ทงหลาย ภกษเหลานนทลรบพระพทธด ารสของพระผมพระภาคแลว พระผม-

*พระภาคไดตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย วาจาอนประกอบดวยองค ๔ เปนวาจาสภาษต ไมเปนวาจาทพภาษต เปนวาจาไมมโทษ และเปนวาจาอน

วญชนทงหลายไมตเตยน องค ๔ เปนไฉน ดกรภกษทงหลาย ภกษในธรรม-

*วนยน ยอมกลาวแตวาจาทบคคลกลาวดแลวอยางเดยว ไมกลาววาจาทบคคล กลาวชวแลว ๑ ยอมกลาวแตวาจาทเปนธรรมอยางเดยว ไมกลาววาจาทไมเปน

ธรรม ๑ ยอมกลาวแตวาจาอนเปนทรกอยางเดยว ไมกลาววาจาอนไมเปนทรก ๑

ยอมกลาวแตวาจาจรงอยางเดยว ไมกลาววาจาเทจ ๑ ดกรภกษทงหลาย วาจาอน

ประกอบดวยองค ๔ เหลานแล เปนวาจาสภาษต ไมเปนวาจาทพภาษต เปนวาจา ไมมโทษ และเปนวาจาอนวญชนทงหลายไมตเตยน ฯ [๗๓๙] พระผมพระภาค ผพระสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตน

จบลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา สตบรษทงหลาย ไดกลาววาจาสภาษตวาเปนทหนง บคคล พงกลาววาจาทเปนธรรม ไมพงกลาววาจาทไมเปนธรรม เปน

ทสอง บคคลพงกลาววาจาอนเปนทรก ไมพงกลาววาจาอน

ไมเปนทรก เปนทสาม บคคลพงกลาววาจาจรง ไมพงกลาว วาจาเทจ เปนทส ดงน ฯ ครงนนแล ทานพระวงคสะลกขนจากอาสนะ ท าผาหมเฉวยงบาขางหนง ประนมอญชลเฉพาะพระผมพระภาคแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแต พระผมพระภาค เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ขาแตพระสคต เนอ ความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ฯ พระผมพระภาคตรสวา เนอความนจงแจมแจงกะเธอเถด วงคสะ ฯ [๗๔๐] ครงนนแล ทานพระวงคสะไดทลสรรเสรญพระผมพระภาคดวย คาถาทงหลายอนสมควร ณ ทเฉพาะพระพกตรวา บคคลพงกลาวแตวาจาทไมเปนเหตยงตนใหเดอดรอน และ ไมเปนเหตเบยดเบยนผอน วาจานนแลเปนสภาษต บคคล พงกลาวแตวาจาอนเปนทรก ทชนทงหลายชนชมแลว ไม

ถอเอาค าทชวชาทงหลาย กลาวแตวาจาอนเปนทรกแกชน

เหลาอน ค าสตยแล เปนวาจาไมตาย ธรรมนเปนของมมา แตเกากอน สตบรษทงหลายเปนผต งมนแลวในค าสตย ท

เปนอรรถและเปนธรรม พระพทธเจาตรสพระวาจาใด ซง เปนวาจาเกษม เพอใหถงพระนพพาน เพอท าทสดแหงทกข พระวาจานนแลเปนสงสดกวาวาจาทงหลาย ดงน ฯ สารปตตสตรท ๖

[๗๔๑] สมยหนง ทานพระสารบตรอย ณ พระวหารเชตวน อาราม

ของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ กสมยนนแล ทานพระสารบตรชแจงใหภกษทงหลาย เหนแจง สมาทาน

อาจหาญ ราเรง ดวยธรรมกถา ดวยวาจาของชาวเมอง สละสลวย ไมมโทษ

ไมเคลอนคลาด อาจยงผฟงใหรเนอความไดแจมแจง ฯ สวนภกษเหลานนกท าธรรมนนใหเปนประโยชน ใสใจก าหนดดวยจต ทงปวง เงยโสตลงฟงธรรม ฯ [๗๔๒] ครงนนแล ทานพระวงคสะมความคดดงนวา ทานพระสารบตร น แนะน าชกชวนภกษทงหลายใหอาจหาญ รนเรงดวยธรรมกถา ดวยวาจาของ ชาวเมอง สละสลวย ไมมโทษ ไมเคลอนคลาด อาจยงผฟงใหรเนอความได แจมแจง ฯ สวนภกษเหลานนเลา กท าธรรมนนใหเปนประโยชน ใสใจก าหนดดวย จตทงปวง เงยโสตลงฟงธรรม อยากระนนเลย เราควรสรรเสรญทานพระสาร- *บตรดวยคาถาทงหลายอนสมควรในทเฉพาะหนาเถด ฯ ล าดบนนแล ทานพระวงคสะลกจากอาสนะ ท าผาหมเฉวยงบาขางหนง แลว ประนมอญชลเฉพาะทานพระสารบตรแลว ไดกลาวกะทานพระสารบตร ดงนวา ทานสารบตร เนอความนยอมแจมแจงกะขาพเจา ทานสารบตร เนอ ความนยอมแจมแจงกะขาพเจา ฯ ทานพระสารบตรกลาวกะทานพระวงคสะวา เนอความนนจงแจมแจงกะ ทานเถด ทานวงคสะ ฯ [๗๔๓] ครงนนแล ทานพระวงคสะไดสรรเสรญทานพระสารบตร ตอหนาดวยคาถาทงหลายอนสมควรวา ทานสารบตรเปนนกปราชญ มปญญาลกซง ฉลาดในทาง และมใชทาง มปญญามาก ยอมแสดงธรรมแกภกษทงหลาย แสดงโดยยอกได แสดงโดยพสดารกได เสยงของทาน

ไพเราะดงกอง เหมอนเสยงนกสารกา ปฏภาณเกดขนโดย ไมรสนสด เมอทานแสดงธรรมอย ภกษทงหลายยอมฟง เสยงอนไพเราะ เปนผปลมจตยนดดวยเสยงอนเพราะ นา ยนด นาฟง เงยโสตอย ดงน ฯ ปวารณาสตรท ๗

[๗๔๔] สมยหนง พระผมพระภาคประทบทพระวหารบพพาราม ปราสาท

ของนางวสาขาผเปนมารดามคารเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ กบพระภกษสงฆ

หมใหญ ประมาณ ๕๐๐ รป ลวนเปนอรหนตทงหมด ฯ

กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคเปนผอนภกษสงฆแวดลอม ประทบ

นงในทแจง เพอทรงปวารณาในวนอโบสถ ๑๕ ค า ฯ ครงนนแล พระผมพระภาคทรงตรวจดเหนภกษสงฆเปนผนงอยแลว จง รบสงกะภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย บดน เราขอปวารณาเธอทงหลาย เธอทงหลายจะไมตเตยนกรรมไรๆ ทเปนไปทางกายหรอทางวาจาของเราบาง หรอ ฯ [๗๔๕] เมอพระผมพระภาคตรสอยางนแลว ทานพระสารบตรลกขนจาก อาสนะ ท าผาหมเฉวยงบาขางหนงแลว ประนมอญชลเฉพาะพระผมพระภาคแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ขาพระองคทงหลายตเตยน

กรรมไรๆ อนเปนไปทางพระกายหรอทางพระวาจาของพระผมพระภาคไมไดเลย ขาแตพระองคผเจรญ เพราะวา พระผมพระภาคทรงยงทางทยงไมเกดใหเกดขน

ทรงยงทางทยงไมเกดมใหเกดม ทรงบอกทางทยงไมมผบอก เปนผทรงรทาง ทรงรแจงทาง ทรงฉลาดในทาง ขาแตพระองคผเจรญ สาวกทงหลายในบดนเปนผ เดนตามทาง บดนแลขอปวารณาพระผมพระภาค พระผมพระภาคจะไมทรงตเตยน

กรรมไรๆ อนเปนไปทางกายหรอทางวาจาของขาพระองคบางหรอ ฯ

พระผมพระภาคตรสวา สารบตร เราตเตยนกรรมไรๆ อนเปนไปทาง กายหรอทางวาจาของเธอไมไดเลย สารบตร เธอเปนบณฑต สารบตร เธอเปน

ผมปญญามาก เปนผมปญญาแนนหนา สารบตร เธอเปนผมปญญาชวนใหราเรง เปนผมปญญาวองไว เปนผมปญญาหลกแหลม เปนผมปญญาสยายกเลสได สารบตร โอรสพระองคใหญของพระเจาจกรพรรด ยอมยงจกรอนพระราชบดา ใหเปนไปแลว ใหเปนไปตามไดโดยชอบ ฉนใด สารบตร เธอกฉนนนเหมอนกน

ยอมยงธรรมจกรอนยอดเยยม อนเราใหเปนไปแลวใหเปนไปตามไดโดยชอบ

แทจรง ฯ ทานพระสารบตรจงกราบทลอกวา ขาแตพระองคผเจรญ หากวาพระผม-

*พระภาค ไมทรงตเตยนกรรมไรๆ อนเปนไปทางกาย หรอทางวาจาของขาพระองค

ไซร ขาแตพระองคผเจรญ กพระผมพระภาคจะไมทรงตเตยนกรรมไรๆ อน

เปนไปทางกายหรอทางวาจาของภกษ ๕๐๐ รปเหลานบางหรอ ฯ พระผมพระภาคตรสวา สารบตร เราไมตเตยนกรรมไรๆ อนเปนไป

ทางกายหรอทางวาจา ของภกษ ๕๐๐ รปแมเหลาน สารบตร เพราะบรรดาภกษ

๕๐๐ รปเหลาน ภกษ ๖๐ รป เปนผไดวชชา ๓ อก ๖๐ รป เปนผไดอภญญา ๖

อก ๖๐ รป เปนผไดอภโตภาควมต สวนทยงเหลอเปนผไดปญญาวมต ฯ ครงนนแล ทานพระวงคสะลกขนจากอาสนะ ท าผาหมเฉวยงบาขางหนง แลว ประนมอญชลเฉพาะพระผมพระภาคแลว ไดกราบทลพระผมพระภาคดงนวา ขาแตพระผมพระภาค เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ขาแตพระสคต เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ฯ พระผมพระภาคไดตรสวา เนอความนนจงแจมแจงกะเธอเถด วงคสะ ฯ [๗๔๖] ครงนนแล ทานพระวงคสะ ไดสรรเสรญพระผมพระภาคในท

เฉพาะพระพกตรดวยคาถาทงหลายอนสมควรวา วนนเปนวนอโบสถท ๑๕ ภกษ ๕๐๐ รป มาประชมกนแลว เพอความบรสทธ ลวนเปนผตดกเลส เครองประกอบและ เครองผกไดแลว เปนผไมมความคบแคน เปนผมภพใหมสน

แลว เปนผแสวงหาคณอนประเสรฐ พระเจาจกรพรรดหอม-

*ลอมดวยอ ามาตยเสดจเลยบพระมหาอาณาจกรน ซงมสมทร สาครเปนขอบเขตโดยรอบ ฉนใด สาวกทงหลายผบรรล ไตรวชชา ผละมฤตยราชเสยได ยอมนงหอมลอมพระผม

พระภาค ผช านะสงครามแลว เปนผน าพวกอนหาผน าอน

ยงกวาไมม ฉนนน พระสาวกทงหมดเปนบตรของพระผม

พระภาค ผชวชาไมมในสมาคมน ขาพระองคขอถวายบงคม

พระผมพระภาค ผหกลกศร คอตณหาเสยได ผเปนเผา- *พนธ พระอาทตย ดงน ฯ ปโรสหสสสตรท ๘

[๗๔๗] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ กบภกษสงฆหมใหญ

๑,๒๕๐ รป ฯ กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคทรงชแจงใหภกษทงหลายเหนแจง ให

สมาทาน อาจหาญ ราเรง ดวยธรรมกถาอนประกอบดวยนพพาน ฯ ฝายภกษเหลานน ไดท าธรรมนนใหส าเรจประโยชน ใสใจก าหนดดวย จตทงปวง เงยโสตลงฟงธรรม ฯ [๗๔๘] ครงนนแล ทานพระวงคสะมความคดดงนวา พระผมพระภาคน

ทรงแนะน า ทรงชกชวนภกษทงหลายใหอาจหาญ ใหราเรง ดวยธรรมกถาอน

ประกอบดวยนพพาน ฝายภกษเหลานน กท าธรรมนนใหส าเรจประโยชน ใสใจ ก าหนดดวยจตทงปวง เงยโสตลงฟงธรรมนน อยากระนนเลย เราควรจะ สรรเสรญพระผมพระภาคในทเฉพาะพระพกตร ดวยคาถาทงหลายอนสมควรเถด ฯ ครงนนแล ทานพระวงคสะลกขนจากอาสนะ ท าผาหมเฉวยงบาขางหนง แลว ประนมอญชลเฉพาะพระผมพระภาคแลว ไดกราบทลพระผมพระภาคดงนวา ขาแตพระผมพระภาค เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ขาแตพระสคต เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ฯ พระผมพระภาคไดตรสวา เนอความนนจงแจมแจงกะเธอเถด วงคสะ ฯ [๗๔๙] ครงนนแล ทานพระวงคสะไดกราบทลสรรเสรญพระผมพระภาค ในทเฉพาะพระพกตร ดวยคาถาทงหลายอนสมควรวา ภกษมากกวาพน ยอมนงหอมลอมพระสคตผทรงแสดงธรรม

อนปราศจากธลคอพระนพพาน ธรรมอนหาภยแตไหนมได ภกษทงหลายยอมฟงธรรมอนปราศจากมลทน ซงพระสมมา- สมพทธเจาทรงแสดงแลว พระสมพทธเจาผอนหมภกษ

หอมลอมแลว ยอมงามจรงหนอ ขาแตพระผมพระภาค พระองคเปนผทรงนามวาพญาชางอนประเสรฐ เปนพระฤาษ

ท ๗ แหงพระฤาษทงหลาย เปนผดจมหาเมฆยงฝนใหตกใน

พระสาวก ขาแตพระองคผทรงแกลวกลาใหญ วงคสะสาวก ของพระองค ออกจากทพกกลางวนดวยความใครเพอเฝาพระ- *ศาสดา ขอถวายบงคมพระบาท ดงน ฯ พระผมพระภาคตรสถามวา วงคสะ คาถาเหลานเธอตรกตรองไวกอน

หรอๆ วาแจมแจงกะเธอโดยฉบพลน ฯ ทานพระวงคสะกราบทลวา ขาแตพระองคผเจรญ คาถาเหลาน

ขาพระองคมไดตรกตรองไวกอนเลย แตยอมแจมแจงกะขาพระองคโดยทนทเทยว แล ฯ พระผมพระภาคตรสวา วงคสะ คาถาทงหลายทเธอไมไดตรกตรองไว ในกาลกอน จงแจมแจงกะเธอยงกวาประมาณเถด ฯ [๗๕๐] ทานพระวงคสะ ทลรบพระด ารสของพระผมพระภาควา ได พระเจาขา แลวไดทลสรรเสรญพระผมพระภาคดวยคาถาทงหลายซงตนไมได ตรกตรองไวในกาลกอน โดยยงกวาประมาณวา

พระสมมาสมพทธเจาพระองคใด ทรงครอบง าหนทางผดตง รอยของมารเสยได ทรงท าลายกเลสเครองตรงใจเพยงดงตะป

ทงหลายเสยไดเสดจเทยวไป ทานทงหลายจงดพระสมมา สมพทธเจาพระองคนน ผทรงท าการแกเครองผกเสยได ผ- อนกเลสอาศยไมไดแลว ผทรงจ าแนกธรรมเปนสวนๆ

พระสมมาสมพทธเจาพระองคใดไดทรงบอกทางมอยางตางๆ

เพอเปนเครองขามโอฆะ เมอหนทางนน ซงเปนทางไมตาย อนพระสมมาสมพทธเจานนตรสบอกแลว พระสาวกทงหลาย เปนผเหนธรรมไมงอนแงน ตงมนแลว พระสมมาสมพทธเจา พระองคใด ทรงท าความรงเรองแทงตลอดซงธรรมแลว ได ทรงเหนธรรมเปนทกาวลวงทฐทงปวง พระสมมาสมพทธเจา พระองคนน ครนทรงทราบแลวและทรงกระท าใหแจง (ธรรมนน) แลว ไดทรงแสดงฐานะทง ๑๐ อนเลศ ความ

ประมาทอะไร ในธรรมอนพระสมมาสมพทธเจาทรงแสดง แลวดวยดอยางน จกมแกผรทงหลาย เพราะฉะนนแล บคคลพงเปนผไมประมาท นอมใจศกษาในพระศาสนาของ พระผมพระภาคพระองคนนทกเมอ ดงน ฯ โกณทญญสตรท ๙

[๗๕๑] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน อน

เปนทพระราชทานเหยอแกกระแต เขตพระนครราชคฤห ฯ ครงนนแล ทานพระอญญาโกณฑญญะไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบตอกาลนานนกทเดยว ครนแลวไดหมอบลงแทบพระบาททงสองของ พระผมพระภาคดวยเศยรเกลา จบพระบาททงสองของพระผมพระภาคดวยปาก นวดฟนดวยมอทงสอง และประกาศชอวา ขาแตพระผมพระภาค ขาพระองค ชอวา โกณฑญญะ ขาแตพระสคต ขาพระองคชอวาโกณฑญญะ ดงน ฯ [๗๕๒] ครงนนแล ทานพระวงคสะมความคดดงนวา ทานพระอญญา โกณฑญญะน นานนกทเดยวจงไดเขาเฝาพระผมพระภาค ครนเขาเฝาแลว ได หมอบลงแทบพระบาททงสองของพระผมพระภาคดวยเศยรเกลา จบพระบาททง- *สองของพระผมพระภาคดวยปาก นวดฟนดวยมอทงสอง และประกาศชอวา ขาแตพระผมพระภาค ขาพระองคชอวา โกณฑญญะ ขาแตพระสคต ขาพระองค

ชอวา โกณฑญญะ อยากระนนเลย เราพงชมเชยทานพระอญญาโกณฑญญะ ในทเฉพาะพระพกตรของพระผมพระภาคดวยคาถาทงหลายตามสมควรเถด ฯ ครงนนแล ทานพระวงคสะลกขนจากอาสนะแลว ประนมอญชลไปทาง ทพระผมพระภาคประทบแลว ไดกราบทลพระผมพระภาคดงนวา ขาแตพระผม-

*พระภาค เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ขาแตพระสคต เนอความน

ยอมแจมแจงกะขาพระองค ฯ พระผมพระภาคไดตรสวา เนอความนนจงแจมแจงกะเธอเถด วงคสะ ดงน ฯ [๗๕๓] ครงนนแล ทานพระวงคสะไดชมเชยทานพระอญญาโกณฑญญะ เฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคดวยคาถาทงหลายอนสมควรวา พระโกณฑญญะเถระน เปนผตรสรตามพระพทธองค เปนผ มความเพยรเครองกาวหนาอยางแรงกลา เปนผไดธรรมเครอง อยเปนสขทงหลายอนเกดแตวเวกเนองนตย คณอนใดอน

พระสาวกผท าตามค าสอนของพระศาสดาพงบรรล คณอนนน

ทกอยางอนพระโกณฑญญะเถระนน เปนผไมประมาทศกษา อยบรรลแลวโดยล าดบ พระโกณฑญญะเถระเปนผมอานภาพ

มาก เปนผไดวชชา ๓ เปนผฉลาดในเจโตปรยญาณ เปน

ทายาทของพระพทธองค ไหวอยซงพระบาททงสองของ พระศาสดา ดงน ฯ โมคคลลานสตรท ๑๐ [๗๕๔] สมยหนง พระผมพระภาคประทบ ณ กาฬสลา ขางภเขาอสคล

เขตพระนครราชคฤห พรอมดวยภกษสงฆหมใหญประมาณ ๕๐๐ รป ลวนเปน

พระอรหนตทงหมด ฯ ไดยนวา ทานพระมหาโมคคลลานะตามพจารณาจตอนหลดพนพเศษ

(จากกเลส) อนหาอปธมได ของภกษเหลานนดวยจตอย ฯ [๗๕๕] ครงนนแล ทานพระวงคสะมความคดดงนวา พระผมพระภาค นแลประทบทกาฬสลา ขางภเขาอสคล เขตกรงราชคฤห พรอมดวยภกษสงฆ

หมใหญ ประมาณ ๕๐๐ รป ลวนเปนพระอรหนตทงหมด ทานพระมหา- *โมคคลลานะกตามพจารณาจตอนหลดพนพเศษ (จากกเลส) อนหาอปธมได ของภกษเหลานนดวยจตอย อยากระนนเลย เราพงชมเชยทานพระมหาโมคคลลานะ

เฉพาะพระพกตรของพระผมพระภาคดวยคาถาทงหลายอนสมควรเถด ฯ ครงนนแล ทานพระวงคสะลกขนจากอาสนะ ท าผาหมเฉวยงบาขางหนง ประนมอญชลไปทางทพระผมพระภาคประทบแลว ไดกราบทลพระผมพระภาค

ดงนวา ขาแตพระผมพระภาค เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ขาแต- *พระสคต เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ฯ พระผมพระภาคตรสวา เนอความนนจงแจมแจงกะเธอเถด วงคสะ ฯ [๗๕๖] ครงนนแล ทานพระวงคสะ ไดชมเชยทานพระมหาโมคคลลานะ เฉพาะพระพกตรพระผมพระภาคดวยคาถาทงหลายอนสมควรวา พระสาวกทงหลายผส าเรจไตรวชชา ผละมฤตยเสยได ยอม

นงหอมลอมพระมน ผถงฝงแหงทกข ซงประทบนงอยทขาง แหงภเขา พระมหาโมคคลลานะผมฤทธมาก ยอมสอดสอง พระสาวกเหลานนดวยจต ตามพจารณาจตอนหลดพนพเศษ

แลว อนหาอปธมไดของพระสาวกเหลานนอย พระสาวก ทงหลายยอมนงหอมลอมพระโคดม ผเปนมน ซงสมบรณ

ดวยพระคณทงปวงอยางน ผถงฝงแหงทกข ผประกอบดวย พระคณเปนอเนกประการ ดงน ฯ คคคราสตรท ๑๑

[๗๕๗] สมยหนง พระผมพระภาค ประทบอยทรมฝงสระบวชอวา คคครา เขตนครจมปา พรอมดวยภกษสงฆหมใหญ ประมาณ ๕๐๐ รป อบาสก ประมาณ ๗๐๐ คน และเทวดาหลายพนองค ฯ

นยวา พระผมพระภาครงเรองลวงภกษ อบาสกและเทวดาเหลานน ดวย พระวรรณะและดวยพระยศ ฯ

[๗๕๘] ครงนนแล ทานพระวงคสะ มความคดดงนวา พระผมพระภาค นแล ประทบอยทฝงสระบวชอวาคคครา เขตนครจมปา พรอมดวยภกษสงฆ

หมใหญ ประมาณ ๕๐๐ รป อบาสกประมาณ ๗๐๐ คน และเทวดาหลายพนองค นยวา พระผมพระภาครงเรองลวงภกษ อบาสกและเทวดาเหลานน ดวยพระ- *วรรณะและดวยพระยศ อยากระนนเลย เราพงชมเชยพระผมพระภาค ณ ทเฉพาะ พระพกตร ดวยคาถาอนสมควรเถด ฯ

ครงนนแล ทานพระวงคสะ ลกขนจากอาสนะ ท าผาหมเฉวยงบา ขางหนง ประนมอญชลไปทางทพระผมพระภาคประทบอยแลว ไดกราบทลพระผม-

*พระภาควา ขาแตพระผมพระภาค เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ขาแต พระสคต เนอความนยอมแจมแจงกะขาพระองค ฯ พระผมพระภาคไดตรสวา เนอความนนจงแจมแจงกะเธอเถด วงคสะ ฯ [๗๕๙] ครงนนแล ทานพระวงคสะ ไดชมเชยพระผมพระภาค ณ ท

เฉพาะพระพกตร ดวยคาถาอนสมควรวา พระจนทรพระอาทตยซงปราศจากมลทน ยอมแจมกระจาง ในทองฟา ซงปราศจากเมฆฝน ฉนใด ขาแตพระองคผม

พระรศมซานออกแตพระสรรกาย ผเปนมหามน พระองค ยอมรงเรองลวงสรรพสตวโลก ดวยพระยศ ฉนนน ดงน ฯ วงคสสตรท ๑๒

[๗๖๐] สมยหนง ทานพระวงคสะ อยทพระวหารเชตวน อารามของ ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ กสมยนนแล ทานพระวงคสะ เปนผบรรลพระอรหตแลวไมนาน เสวย วมตตสขอย ไดภาษตคาถาเหลาน ในเวลานนวา ในกาลกอน เราเปนผมวเมาดวยความเปนกว ไดเทยวไป

แลว สบานจากบาน สเมองจากเมอง ครนเราไดเหน

พระสมพทธเจา ศรทธาจงบงเกดขนแกเรา พระสมพทธเจา นนไดทรงแสดงธรรมคอขนธ อายตนะ ธาตแกเรา เราไดฟง ธรรมของพระองคแลว กบรรพชาเปนผหาเรอนมได พระมน

ไดตรสรพระโพธญาณ เพอประโยชนแกประชมชนเปนอน-

มากแกภกษและภกษณทงหลาย ผไดถง ไดเหนนยามธรรม

การมาของเราในส านกของพระพทธเจาของเรา เปนการมาด

จรงหนอ วชชา ๓ อนเราไดบรรลแลวโดยล าดบ พระศาสนา ของพระพทธองคเราไดท าแลว เรายอมรขนธสนดานอนเรา เคยอยในกาลกอน ทพจกษญาณเราท าใหหมดจดแลว เรา เปนผส าเรจไตรวชชา บรรลอทธวธ ฉลาดในเจโตปรยญาณ

ดงน ฯ จบวงคสสงยต ----------

รวมพระสตรแหงวงคสสงยตม ๑๒ สตร คอ

นกขนตสตรท ๑ อรตสตรท ๒ เปสลาตมญญนาสตรท ๓ อานนทสตร ท ๔ สภาษตสตรท ๕ สารปตตสตรท ๖ ปวารณาสตรท ๗ ปโรสหสสสตร ท ๘ โกณฑญญสตรท ๙ โมคคลลานสตรท ๑๐ คคคราสตรท ๑๑ กบวงคสสตร ครบ ๑๒ ฯ -------------

วนสงยต วเวกสตรท ๑

[๗๖๑] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง ภกษรปหนง พ านกอยในแนวปาแหงหนง ในแควนโกศล สมยนนแล ภกษรปนน พกผอนกลางวน ตรกอกศลวตกลามกองอาศยเรอน ฯ [๗๖๒] ครงนน เทวดาทสงอยในปานน มความเอนดใครประโยชน

แกภกษนน หวงจะใหเธอสลดใจ จงเขาไปหาแลวกลาวกะเธอดวยคาถาวา ทานใครวเวก จงเขาปา สวนใจของทานแสซานไปภายนอก ทานเปนคน จงก าจดความพอใจในคนเสย แตนน ทาน

จกเปนผมความสข ปราศจากความก าหนด ทานมสต ละ ความไมยนดเสยได เราเตอนใหทานระลกถงธรรมของ สตบรษ ธลคอกเลสประดจบาดาลทขามไดยาก ไดแกความ

ก าหนดในกามอยาไดครอบง าทานเลย นกทเปอนฝ น ยอม

สลดธลทแปดเปอนใหตกไป ฉนใด ภกษผมเพยร มสต ยอมสลดธลคอกเลสทแปดเปอนใหตกไป ฉนนน ดงน

ล าดบนน ภกษนนเปนผอนเทวดานนเตอนใหสงเวช ถงซงความสลดใจ แลวแล ฯ อปฏฐานสตรท ๒

[๗๖๓] สมยหนง ภกษรปหนง พ านกอยในแนวปาแหงหนงในแควน

โกศล สมยนนแล ภกษรปนน ไปนอนหลบในทพกกลางวน ฯ [๗๖๔] ครงนน เทวดาทสงอยในปานน มความเอนดใครประโยชน

แกภกษรปนน หวงจะใหเธอสลดใจจงเขาไปหาแลวไดกลาวกะเธอดวยคาถาวา ทานจงลกขนเถดภกษ ทานจะตองการอะไรดวยความหลบ

ทานผเรารอนดวยกเลส อนลกศรคอตณหาเสยบแทง ดนรน

อย จะมวหลบมประโยชนอะไร ทานออกจากเรอนบวชดวย

ความเปนผไมมเรอนดวยศรทธาใด ทานจงเพมพนศรทธานน

เถด อยาไปสอ านาจของความหลบเลย ฯ [๗๖๕] คนเขลาหมกมนอยในกามารมณเหลาใด กามารมณ

เหลานน ไมเทยง ไมย งยน ความหลบจะแผดเผาบรรพชต ผพนแลว ผไมเกยวของในกามารมณซงยงสตวใหตดอยได อยางไร เพราะก าจดฉนทราคะเสยได และเพราะกาวลวง อวชชาเสยได ญาณนนเปนของบรสทธอยางยง ไฉนความ

หลบจะแผดเผาบรรพชตได ความหลบจะแผดเผาบรรพชต

ผไมมโศก ไมมความแคนใจ เพราะท าลายอวชชาเสยดวย วชชา และเพราะอาสวะสนไปหมดแลวอยางไรได ความ

หลบจะแผดเผาบรรพชตผปรารภความเพยร ผมตนอนสงไป

แลว ผบากบนมนเปนนตย ผจ านงพระนพพานอยอยาง ไรได ฯ กสสปโคตตสตรท ๓

[๗๖๖] สมยหนง ทานพระกสสปโคตร พ านกอยในแนวปาแหงหนง ในแควนโกศล สมยนนแล ทานอยในทพกกลางวน กลาวสอนนายพรานเนอ คนหนง ฯ [๗๖๗] ครงนน เทวดาผสงอยในปานน มความเอนดใครประโยชน

แกทานพระกสสปโคตร หวงจะใหทานสลดใจจงเขาไปหา แลวไดกลาวกะทาน

ดวยคาถาวา ภกษผกลาวสอนนายพรานเนอซงเทยวไปตามซอกเขาผทราม

ปญญา ไมรเทาถงการณ ในกาลอนไมควร ยอมปรากฏ

แกเราประดจคนเขลา เขาเปนคนพาล ถงฟงธรรมอยกไม

เขาใจเนอความ แสงประทปโพลงอยกไมเหน เมอทานกลาว ธรรมอย ยอมไมรเนอความ ขาแตทานกสสป ถงแมทาน

จกทรงประทปอนโพลงตง ๑๐ ดวง เขากจกไมเหนรป เพราะ จกษ (คอญาณ) ของเขาไมม ฯ ล าดบนน ทานกสสปโคตร ผอนเทวดานนใหสงเวช ถงซงความสลด ใจแลว ฯ สมพหลสตรท ๔

[๗๖๘] สมยหนง ภกษมากดวยกน พ านกอยในแนวปาแหงหนงใน

แควนโกศล ครงนนแล ภกษเหลานนอยจ าพรรษาถวนไตรมาสแลวหลกไปส

จารก ฯ [๗๖๙] ครงนน เทวดาผสงอยในแนวปานน เมอไมเหนภกษเหลานน

กคร าครวญถง ไดกลาวคาถานในเวลานนวา ความสนทสนมยอมปรากฏประดจความไมยนดเพราะเหน

ภกษเปนอนมากในอาสนะอนสงด ทานเหลานน เปนพหสต มถอยค าไพเราะ ทานเปนสาวกของพระโคดม ไปทไหนกน

เสยแลว ฯ [๗๗๐] เมอเทวดานนกลาวอยางนแลว เทวดาอกองคหนงไดกลาวกะ เทวดานนดวยคาถาวา ภกษทงหลายเปนผไมอาลยทอย เทยวไปเปนหมประดจวานร ไปสแควนมคธและโกศล บางพวกกบายหนาไปสแควนวชช ฯ อานนทสตรท ๕

[๗๗๑] สมยหนง ทานพระอานนท พ านกอยในแนวปาแหงหนงใน

แควนโกศล สมยนนแล ทานพระอานนท เปนผมากไปดวยการรบแขกฝาย คฤหสถเกนเวลาอย ฯ [๗๗๒] ครงนนแล เทวดาผสงอยในแนวปานน มความเอนด ใคร ประโยชนแกทานพระอานนท ใครจะใหทานสงเวชจงเขาไปหาถงทอย ครนแลว ไดกลาวกะทานดวยคาถาวา ทานเขาไปสทรกคอโคนตนไมแลว จงใสใจถงพระนพพาน

โคตมะ ทานจงเพงฌาน อยาประมาท ถอยค าทสนทนา ของทานจกท าอะไรได ฯ

ล าดบนน ทานพระอานนท เปนผอนเทวดานนใหสงเวช

ถงซงความสลดใจแลวแล ฯ อนรทธสตรท ๖

[๗๗๓] สมยหนง ทานพระอนรทธพ านกอยในแนวปาแหงหนงใน

แควนโกศล ฯ [๗๗๔] ครงนนแล เทวดาชนดาวดงสองคหนงชอชาลนเปนภรรยาเกา ของทานพระอนรทธ เขาไปหาทานถงทอย ครนแลวไดกลาวกะทานดวยคาถาวา

ทานจงตงจตของทานไวในหมทวยเทพชนดาวดงส ซงพรง พรอมดวยอารมณอนนาใครทงปวง ททานเคยอยในกาลกอน

ทานจะเปนผอนหมเทวดาแวดลอมเปนบรวาร ยอมงดงาม ฯ [๗๗๕] อ. เหลานางเทพกลยาผมคตอนทราม ด ารงมนอยใน

กายของตน สตวทงหลายเหลานน แมเปนผมคตอนทราม

กถกนางเทพกลยาปรารถนา ฯ [๗๗๖] ท. เหลาสตวผไมไดเหนทอยอนเปนทนาเพลดเพลน

ของนรเทพชนไตรทศ ผมยศ กชอวาไมรจกความสข ฯ [๗๗๗] อ. ดกรเทวดาผเขลา ทานไมรแจงตามค าของพระ- อรหนตวา สงขารทงปวงไมเทยง มอนเกดขนและเสอมไปเปน

ธรรมดา บงเกดขนแลวยอมเสอมไป การเขาไประงบสงขาร เหลานนเสยไดเปนสข บดน การอยครอบครองของเราไมม

อกตอไป ตณหาประดจดงวาขายในหมเทพของเรากไมม

สงสารคอชาตสนไปแลว บดนภพใหม ไมมอกตอไป ฯ นาคทตตสตรท ๗

[๗๗๘] สมยหนง ทานพระนาคทตตะ พ านกอยในแนวปาแหงหนงใน

แควนโกศล สมยนนแล ทานพระนาคทตตะเขาไปสบานแตเชาตรและกลบมา หลงเทยง ฯ [๗๗๙] ครงนนแล เทวดาผสงอยในแนวปานน มความเอนด ใคร ประโยชนแกทานพระนาคทตตะ ใครจะใหทานสงเวช จงเขาไปหาถงทอย ครน

แลวไดกลาวกะทานดวยคาถาวา ทานนาคทตตะ ทานเขาไปแลวในกาลและกลบมาในกลางวน

(ทาน) มปรกตเทยวไปเกนเวลา คลกคลกบคฤหสถ พลอย รวมสขรวมทกขกบเขา เรายอมกลวพระนาคทตตะ ผคะนอง สนด และพวพนในสกลทงหลาย ทานอยาไปสอ านาจของ มจจราชผมก าลง ผกระท าซงทสดเลย ฯ ล าดบนน ทานพระนาคทตตะ เปนผอนเทวดานนใหสงเวชถงซงความ

สลดใจแลวแล ฯ กลฆรณสตรท ๘

[๗๘๐] สมยหนง ภกษรปหนง พ านกอยในราวปาแหงหนงในแควน

โกศล สมยนนแล ภกษนนไปอยคลกคลในสกลแหงหนงเกนเวลา ฯ [๗๘๑] ครงนนแล เทวดาผสงอยในราวปานน มความเอนดใครประ- *โยชนแกภกษนน ใครจะใหเธอสงเวช จงเนรมตเพศแหงหญงแมเรอนในตระกล นนเขาไปหาถงทอย ครนแลวไดกลาวกะภกษนนดวยคาถาวา ชนทงหลาย ยอมประชมสนทนากนทฝงแมน าในโรงทพก ในสภา และในถนน สวนเราและทานเปนดงรอ ฯ [๗๘๒] แทจรงเสยงทเปนขาศกมมากอนทานผมตบะ พงอดทน

ไมพงเกอเขนเพราะเหตนน เพราะสตวหาไดเศราหมองดวย เหตนนไม แตผใดมกสะดงเพราะเสยงประดจเนอทรายในปา นกปราชญกลาวผนนวามจตเบา วตรของเขายอมไมสมบรณ ฯ วชชปตตสตรท ๙

[๗๘๓] สมยหนง ภกษวชชบตรรปหนง พ านกอยในแนวปาแหงหนง ใกลเมองเวสาล สมยนนแล วาระแหงมหรสพตลอดราตรทงปวงยอมมในเมอง เวสาล ฯ [๗๘๔] ครงนนแล ภกษนนไดฟงเสยงกกกองแหงดนตร อนบคคลต และบรรเลงแลวในเมองเวสาล คร าครวญอย ไดภาษตคาถานในเวลานนวา เราเปนคนๆ เดยวอยในปา ประดจทอนไมทเขาทงแลวในปา ฉะนน ใครจะเปนผลามกกวาเราในราตรเชนนหนอ ฯ [๗๘๕] ล าดบนน เทวดาผสงอยในแนวปานน มความเอนด ใคร ประโยชนแกเธอ ใครจะยงเธอใหสลดจงเขาไปหาจนถงทอย ครนแลวไดกลาว กะเธอดวยคาถาวา ทานเปนคนๆ เดยวเทานนอยในปา ประดจทอนไมทเขาทง แลวในปาฉะนน เทวดาและมนษยทงหลายเปนอนมากยอม

รกทาน ประดจสตวนรกรกผทจะไปสวรรค ฉะนน ฯ ล าดบนนแล ภกษนนเปนผอนเทวดาใหสงเวชถงซงความ

สลดแลวแล ฯ สชฌายสตรท ๑๐ [๗๘๖] สมยหนง ภกษรปหนง พ านกอยในปาแหงหนงในแควนโกศล สมยนน ภกษนน นยวาเมอกอนเปนผมากไปดวยการสาธยายเกนเวลาอย สมย

ตอมา เธอเปนผขวนขวายนอยเปนผนง ยงกาลใหลวงไป ฯ [๗๘๗] ครงนนแล เทวดาผสงอยในแนวปานน ไมไดฟงธรรมของเธอ จงเขาไปหาถงทอย ครนแลวไดกลาวกะเธอดวยคาถาวา ภกษ ทานอยรวมกบภกษทงหลาย ยอมไมสาธยายบทแหง พระธรรม เพราะเหตไร บคคลฟงธรรมแลวยอมไดความ

เลอมใส ผกลาวธรรมยอมไดรบความสรรเสรญในทฏฐธรรม

เทยว ฯ [๗๘๘] ภ. ความพอใจในบทแหงพระธรรมไดมแลวในกาลกอน

จนถงกาลทเรามารวมดวยวราคะและเพราะเรามารวมดวยวราคะ แลว สตบรษทงหลายรทวถง รป เสยง กลน รส และ โผฏฐพพะ อยางใดอยางหนงแลว ไดกลาวการเสยสละ (อารมณนนๆ) เสย ฯ อโยนโสมนสการสตรท ๑๑

[๗๘๙] สมยหนง ภกษรปหนง พ านกอยในแนวปาแหงหนงในแควน

โกศล สมยนนแล เธอไปทพกในกลางวน ตรกอกศลวตกอนลามกคอกามวตก พยาบาทวตก และวหงสาวตก ฯ

[๗๙๐] ครงนนแล เทวดาผสงอยในแนวปานน มความเอนด ใคร ประโยชน หวงจะใหภกษนนสงเวช จงเขาไปหาถงทอย ครนแลวไดกลาวกะภกษ

นนดวยคาถาวา ทานถกวตกกน เพราะมนสการไมแยบคาย ทานจงละ มนสการไมแยบคายเสย และจงใครครวญโดยแยบคาย ทาน

ปรารภพระศาสดาพระธรรม พระสงฆ และศลของตนแลว จะบรรลความปราโมทย ปตและสขโดยไมตองสงสย แตนน

ทานจกเปนผมากดวยความปราโมทย จกกระท าทสดแหง ทกขได ฯ ล าดบนนแล ภกษนน เปนผอนเทวดานนใหสงเวชถงซงความสลดใจ แลวแล ฯ มชฌนตกสตรท ๑๒

[๗๙๑] สมยหนง ภกษรปหนง พ านกอยในแนวปาแหงหนงในแควน

โกศล ฯ

[๗๙๒] ครงนนแล เทวดาผสงอยในปานน เขาไปหาถงทอย ครน

แลวไดภาษตคาถาเหลานในส านกของภกษนนวา ในกาลก าลงเทยงวน เมอนกทงหลายจบเจาแลว ภยนน

ยอมปรากฏแกเรา ประดจปาใหญสงเสยงอย ฯ ภ. ในกาลก าลงเทยง เมอนกทงหลายจบเจาแลว ความยนด นนยอมปรากฏแกเรา ประดจปาใหญสงเสยงอย ฉะนน ฯ ปากตนทรยสตรท ๑๓

[๗๙๓] สมยหนง ภกษมากดวยกน พ านกอยในแนวปาแหงหนง ในแควนโกศล ลวนเปนผฟงซาน เหอเหม ขโอ ปากกลา พดเหลวไหล มสตฟนเฟอน ไมรสกตน ไมหนกแนน จตไมมนคง มอนทรยอนเปดเผย ฯ [๗๙๔] ครงนนแล เทวดาผสงอยในแนวปานน มความเอนด ใครประโยชนแกภกษเหลานน หวงจะใหพวกเธอสงเวชจงเขาไปหาถงทอย ครนแลวไดกลาวกะพวกเธอดวยคาถาวา ภกษทงหลายผเปนสาวก ของพระสมณโคดมในกาลกอน

มปกตเปนอยงาย ไมมกได แสวงหาบณฑบาต [ตามได] ไมมกไดแสวงหาเสนาสนะ [ตามได] ทานเหลานนรความ

ไมเทยงในโลกแลว ไดกระท าทสดแหงทกขแลว [สวน

พวกทาน] ท าตนใหเปนผเลยงยาก ประดจผเอาเปรยบ

ชาวบานในบาน กนแลวๆ กนอนหมกมนอยในเรอนของ คนอน เราขอกระท าอญชลแกพระสงฆแลวขอกลาวถงภกษ

ทควรกลาวบางพวก ในพระศาสนาน ทานเหลานนถกเขา ทอดทงหาทพงมได เหมอนอยางคนทตายแลว ถกเขา ทอดทงไวในปาชา ฉะนน เรากลาวหมายถงภกษจ าพวกท

เปนผประมาทอย แตทานเหลาใดเปนผไมประมาทอย เราขอ กระท าการนอบนอมแกทานเหลานน ฯ ล าดบนนแล ภกษเหลานนเปนผอนเทวดานนใหสงเวชถงซงความสลดใจ แลวแล ฯ ปทมปบผสตรท ๑๔

[๗๙๕] สมยหนง ภกษรปหนง พ านกอยในแนวปาแหงหนงในแควน

โกศล สมยนนแล ภกษนนกลบจากบณฑบาตภายหลงเวลาฉน ลงสสระโบกขรณ

แลวสดดมดอกปทม ฯ [๗๙๖] ครงนนแล เทวดาผสงอยในแนวปานน มความเอนด ใคร ประโยชนแกภกษนน หวงจะใหเธอสลด จงเขาไปหาถงทอย ครนแลวไดกลาว กะเธอดวยคาถาวา ทานสดดมดอกไมทเกดในน าซงใครๆ ไมไดใหแลว นเปน

องคอนหนงแหงความเปนขะโมย ทานผนรทกข ทานเปนผ ขะโมยกลน ฯ [๗๙๗] ภ. เราไมไดน าไป เราไมไดหก เราดมดอกไมทเกดใน

น าหางๆ เมอเปนเชนนทานจะเรยกวาเปนผขะโมยกลน

ดวยเหตดงรอ สวนบคคลทขดเงาบว หกดอกบวบณฑรก เปนผมการงานอนเกลอนกลนอยางน ไฉนทานจงไมเรยก เขาวาเปนขะโมย ฯ [๗๙๘] เท. บรษผมบาปหนา แปดเปอนดวยราคาทกเลสเกนเหต เราไมพดถงคนนน แตเราควรจะกลาวกะทาน บาปประมาณ

เทาปลายขนทราย ยอมปรากฏประดจเทากอนเมฆใน

นภากาศแกบรษผไมมกเลส ดงวาเนน ผมกแสวงหา ไตรสกขาอนสะอาดเปนนจ ฯ [๗๙๙] ภ. ดกอนเทวดา ทานรจกเราแนละ และทานเอนดเรา ดกอนเทวดา ทานเหนกรรมเชนนในกาลใด ทานพงกลาวอก [ในกาลนน] เถด ฯ [๘๐๐] เราไมไดอาศยทานเปนอยเลย และเราไมไดมความเจรญ

เพราะทาน ดกอนภกษ ทานพงไปสคตไดดวยกรรมททาน

พงร ฯ ล าดบนนแล ภกษนนเปนผอนเทวดานนใหสลด ถงซงความสงเวช

แลวแล ฯ วนสงยต จบบรบรณ

--------------

รวมพระสตรแหงวนสงยต ม ๑๔ สตร คอ วเวกสตรท ๑ อปฏฐานสตรท ๒ กสสปโคตตสตรท ๓ สมพหลสตรท ๔

อานนทสตรท ๕ อนรทธสตรท ๖ นาคทตตสตรท ๗ กลฆรณสตรท ๘ วชช-

*ปตตสตรท ๙ สชฌายสตรท ๑๐ อโยนโสมนสการสตรท ๑๑ มชฌนตกสตรท ๑๒

ปากตนทรยสตรท ๑๓ กบปทมปบผสตร ครบ ๑๔ ฯ ----------------

ยกขสงยต อนทกสตรท ๑

[๘๐๑] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน-

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยบนภเขาอนทกฏ ซงอนทกยกษ

ครอบครอง เขตกรงราชคฤห ฯ

[๘๐๒] ครงนนแล อนทกยกษเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลวไดกราบทลดวยคาถาวา "[ถา] ทานผรทงหลายกลาววา รปหาใชชพไม สตวน

จะประสพ รางกายนไดอยางไรหนอ กระดกและกอนเนอ จะมาแตไหน สตวนจะตดอยในครรภไดอยางไร"

[๘๐๓] พระผมพระภาคตรสวา "รปนเปนกลละกอนจากกลละ เปนอพพทะ จากอพพทะเกดเปนเปส จากเปสเกดเปนฆนะ จากฆนะเกดเปน ๕ ปม (ปญจสาขา) ตอจากนน มผมขน

และเลบ (เปนตน) เกดขน มารดาของสตวในครรภบรโภค- *ขาวน าโภชนาหารอยางใด สตวผอยในครรภมารดา กยง อตภาพใหเปนไปดวยอาหารอยางนนในครรภนน" ฯ สกกสตรท ๒

[๘๐๔] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยบนภเขาคชฌกฏ เขต กรงราชคฤห ฯ [๘๐๕] ครงนนแล ยกษมชอวาสกกะเขาไปเฝาพระผมพระภาคถง ทประทบ ครนแลวไดกราบทลดวยคาถาวา "การสงสอนคนอนนน ไมเหมาะแกสมณะเชนทาน ผละ กเลสไดทงหมด ผพนจากไตรภพ"

[๘๐๖] พระผมพระภาคตรสวา "ดกรสกกะ ธรรมเครองอยรวมกน

ยอมเกดดวยเหตอยางใดอยางหนง คนมปญญาไมควรทจะ ไหวตามเหตนนดวยใจ ถาคนมใจผองใสแลวสงสอนคนอน

บคคลนนยอมไมเปนผพวพนดวยเหตนน นอกจากจะ

อนเคราะหเอนด" ฯ สจโลมสตรท ๓

[๘๐๗] สมยหนง พระผมพระภาคประทบบนเตยงชนดมเทาตรงตด

กบแมแคร อนเปนทครอบครองของสจโลมยกษ เขตบานคยา ฯ สมยนนแล ยกษชอขระและยกษชอสจโลมะเดนผานเขาไปไมไกล พระผมพระภาค ฯ

ครงนนแล ยกษชอขระไดพดกบสจโลมยกษวา นนสมณะ ฯ นนไมใชสมณะ เปนสมณะนอย แตจะเปนสมณะหรอสมณะนอย เราพอจะรได ฯ

[๘๐๘] ครงนนแล สจโลมยกษไดเขาไปใกลพระผมพระภาคยงท

ประทบ ครนแลวไดเขาไปเหนยวพระกายของพระองค ฯ พระผมพระภาคทรงกระเถบถอยพระกายไปเลกนอย ฯ

ครงนนแล สจโลมยกษไดถามพระผมพระภาควา ทานกลวเราไหม

สมณะ ฯ อาวโส เราไมกลวทานเลย แตสมผสของทานเลวทราม ฯ สมณะ เราจกถามปญหากะทาน ถาทานไมกลาวแกแกเรา เราจกท าจต ของทานใหพลงพลาน หรอจกฉกหวใจของทาน หรอจกจบทเทาแลวเหวยงไป

ฝงโนนแหงแมน าคงคา ฯ อาวโส เราไมเหนใครเลยในโลก ทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณะ พราหมณ เทวดาและมนษย ทจะพงท าจตของเรา ใหพลงพลาน หรอฉกหวใจเรา หรอจบเราทเทาแลวเหวยงไปฝงโนนแหงแมน า คงคาได อาวโส เอาเถอะ ทานจงถามตามททานจ านงเถด ฯ [๘๐๙] สจโลมยกษ จงถามวา ราคะแลโทสะ มอะไรเปนเหต ความไมยนด ความยนด และความสยดสยอง เกดแตอะไร ความตรกในใจเกดแตอะไรแลวดกจตไวได เหมอนพวก เดกดกกา ฉะนน ฯ [๘๑๐] พระผมพระภาคตรสตอบวา ราคะแลโทสะมอตภาพนเปน

เหต ความไมยนด ความยนด และความสยดสยองเกดแต อตภาพน ความตรกในใจเกดแตอตภาพนแลว ดกจตไวได

เหมอนพวกเดกดกกา ฉะนน ฯ อกศลวตกเปนอนมาก เกดแตความเยอใยคอตณหา เกด ขนในตนแลวแผซานไปในวตถกามทงหลาย เหมอนยานไทร เกดแตล าตนไทรแลวแผซานไปในปา ฉะนน ฯ ชนเหลาใดยอมร อตภาพนนวาเกดแตสงใด ชนเหลานน

ยอมบรรเทาเหตเกดนนเสยได ดกรยกษ ทานจงฟง ชน

เหลานนยอมขามหวงกเลสน ซงขามไดยาก และไมเคยขาม

เพอความไมมภพอกตอไป ฯ มณภททสตรท ๔

[๘๑๑] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยทเจดยชอมณมาฬกะ อนเปนทครอบครองของยกษชอมณภท ในแควนมคธ ฯ

[๘๑๒] ครงนนแล ยกษชอมณภททะเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงท

ประทบ ครนแลวไดกลาวคาถานในส านกพระผมพระภาควา ความเจรญยอมมแกคนมสตทกเมอ คนมสตยอมไดความสข ความดยอมมแกคนมสตเปนนตย และคนมสตยอมหลดพน

จากเวร ฯ พระผมพระภาคตรสวา ความเจรญยอมมแกคนมสตทกเมอ คนมสตยอมไดความสข ความดยอมมแกคนมสตเปนนตย แตคนมสตยงไมหลดพน

จากเวร ฯ [๘๑๓] แตผใดมใจยนดในความไมเบยดเบยนตลอดวนและคน

ทงหมด และเปนผมสวนแหงเมตตาในสรรพสตว ผนนยอม

ไมมเวรกบใครๆ ฯ สานสตรท ๕

[๘๑๔] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตเมองสาวตถ ฯ สมยนนแล บตรของอบาสกาคนหนงชอสาน ถกยกษเขาสง ฯ [๘๑๕] ครงนนแล อบาสกานนไดปรเวทนาการกลาวคาถาเหลานใน

เวลานนวา ฉนไดสดบตอพระอรหนตทงหลายวา ชนเหลาใดเขาอย

อโบสถอนประกอบดวยองค ๘ ประการดวยด ตลอดดถท ๑๔

ท ๑๕ และท ๘ แหงปกษ ทงตลอดปารหารกปกษ ประพฤต พรหมจรรยอย ยกษทงหลายยอมไมเลนกบชนเหลานน

บดน ฉนเหนในวนน ยกษเลนกบสามเณรสาน ฯ [๘๑๖] ยกษกลาววา ทานไดสดบตอพระอรหนตทงหลายวา ชนเหลาใดเขาอย อโบสถอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ตลอดดถท ๑๔

ท ๑๕ และท ๘ แหงปกษ ทงตลอดปารหารกปกษ ประพฤต พรหมจรรยอย ยกษทงหลายยอมไมเลนกบชนเหลานน เปน

การชอบ ทานพงบอกสานผฟนขนแลววา ยกษสงค านไววา ทานอยาไดกระท ากรรมอนลามกทงในทแจงและทลบ ถาทาน

จกกระท าหรอก าลงกระท ากรรมอนลามกไซร ถงทานจะเหาะ หนไปกไมพนจากทกข ฯ [๘๑๗] สามเณรสานฟนขนแลวกลาววา โยม ญาต และมตรทงหลายยอมรองไหถงคนทตายแลว หรอยงเปนอยแตหายไป โยมยงเหนฉนเปนอย ไฉนเหตไร โยมจงรองไหถงฉน ฯ [๘๑๘] อบาสกากลาววา ลกเอย ญาตและมตรทงหลายยอมรองไหถงคนทตายแลว หรอยงเปนอยแตหายไป แตคนใดละกามทงหลายแลวจะ กลบมาในกามนอก ลกรก ญาตและมตรทงหลายยอมรองไห

ถงคนนน เพราะเขาเปนอยตอไปอกกเหมอนตายแลว แนพอ เรายกทานขนจากเถารงทยงรอนระอแลว ทานอยากจะตกลง ไปสเถารงอก แนพอ เรายกทานขนจากเหวแลว ทานอยาก จะตกลงไปสเหวอก เราจะโพนทะนาแกใครเลาวา ขอทาน

จงชวยกน ขอความเจรญจงมแกทาน ประดจสงของทขน

ออกแลวจากเรอนทไฟไหม แตทานอยากจะเผามนเสยอก ฯ ปยงกรสตรท ๖

[๘๑๙] สมยหนง ทานพระอนรทธอยในพระวหารเชตวน อารามของ ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ ฯ

สมยนนแล ทานพระอนรทธลกขนในเวลาใกลรงแหงราตร กลาวบท

แหงพระธรรมอย ฯ [๘๒๐] ครงนนแล นางยกษณผเปนมารดาของปยงกระปลอบบตรนอย อยางนวา ปยงกระ อยาอกทกไป ภกษก าลงกลาวบทพระธรรมอย อนง เรารแจงบทพระธรรมแลวปฏบต ขอนนจะพงมเพอ ประโยชนเกอกลแกเรา ฯ [๘๒๑] เราส ารวมในเหลาสตวมปราณ เราไมกลาวเทจทงทรอย เราศกษา ท าตนใหเปนผมศลดนนแหละ เราจะพนจาก ก าเนดปศาจ ฯ ปนพสสตรท ๗

[๘๒๒] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตกรงสาวตถ ฯ สมยนนแล พระผมพระภาคทรงยงภกษทงหลายใหเหนแจง ใหสมาทาน

ใหอาจหาญ ใหรนเรงอยดวยธรรมกถาอนปฏสงยตดวยพระนพพาน ฯ ภกษเหลานนตงใจมนสการ ประมวลไวดวยใจทงหมด เงยโสตลงสดบ

พระธรรม ฯ [๘๒๓] ครงนนแล นางยกษณผเปนมารดาของปนพสปลอบบตรนอย อยางนวา นงเสยเถดลกอตรา นงเสยเถดลกปนพส จนกวาแมจะฟง ธรรมของพระพทธเจาผประเสรฐ ผเปนพระศาสดาจบ พระผ มพระภาคตรสนพพานอนเปนเครองเปลองตนเสย จาก กเลสเครองรอยกรองทงปวง เวลาทปรารถนาในธรรมนน

จะลวงเลยแมไปเสย ลกของตนเปนทรกในโลก ผวของตน

เปนทรกในโลก แตความปรารถนาในธรรมนน เปนทรก ของแมยงกวาลกและผวนน เพราะลกหรอผวทรก พงปลด เปลองจากทกขไมได เหมอนการฟงธรรมยอมปลดเปลอง เหลาสตวจากทกขได ในเมอโลกอนทกขวงลอมแลว ประกอบดวยชราและมรณะ แมปรารถนาจะฟงธรรม ท

พระพทธเจาตรสรดวยพระปญญาอนยง เพอพนจากชราและ

มรณะจงนงเสยเถดลกปนพส ฯ [๘๒๔] ปนพสพดวา แมจา ฉนจกไมพด อตรานองสาวของฉนกจกเปนผนง เชญแมฟงธรรมอยางเดยว การฟงพระสทธรรมน าความสข มาให แมจา เราไมรพระสทธรรมจงไดเทยวไปล าบาก พระพทธเจาพระองคน เปนผท าความสวางไสวแกเทวดาและ มนษยผลมหลง มพระสรระครงสดทาย มพระจกษ แสดง ธรรมอย ฯ [๘๒๕] ยกษณพดวา นาชนชมนก ลกผนอนบนอกของแมเปนคนฉลาด ลกของแม

ยอมรกใครพระธรรมอนบรสทธของพระพทธเจาผประเสรฐ ปนพสเจาจงมความสขเถด วนนแมเปนผยางขนไปในพระ ศาสนา แมและเจาเหนอรยสจแลว แมแมอตรากจงฟงแม ฯ สทตตสตรท ๘

[๘๒๖] สมยหนง พระผมพระภาคประทบในสตวน เขตกรง ราชคฤห ฯ สมยนนแล อนาถบณฑกคฤหบดไปถงกรงราชคฤหดวยกรณยกจ บางอยาง ฯ อนาถบณฑกคฤหบดไดสดบวา เขาลอกนวาพระพทธเจาเสดจอบตแลว ในโลก จงในขณะนนเอง ปรารถนาจะเขาเฝาพระผมพระภาค ฯ ครงนนแล ทานอนาถบณฑกคฤหบดไดด ารวา วนนเปนกาลไมควรเพอ จะเขาเฝาพระผมพระภาค พรงนเถด เราจงจกเขาเฝาทานคฤหบดนอนร าพงถง พระพทธเจา ส าคญวาสวางแลวลกขนในราตรถง ๓ ครง ฯ ล าดบนน ทานคฤหบดเดนไปทางประตปาชา พวกอมนษยเปดประตให ฯ [๘๒๗] ครนเมออนาถบณฑกคฤหบดออกจากเมองไป แสงสวางก อนตรธานไป ความมดปรากฏขน ความกลว ความหวาดเสยว ขนพองสยอง เกลาบงเกดขน ทานคฤหบดจงใครทจะกลบเสยจากทนน ฯ ครงนน ยกษชอสวกะไมปรากฏรางไดสงเสยงใหไดยนวา ชางแสนหนง มาแสนหนง รถเทยมดวยมาอศดรแสนหนง หญงสาวทสอดสวมแกวมณและกณฑลแสนหนง ยอมไม

ถงเสยวท ๑๖ อนจ าแนกแลว ๑๖ ครง แหงการยกยาง เทาไปกาวหนง ทานจงกาวหนาไปเถดคฤหบด ทานจงกาว หนาไปเถดคฤหบด การกาวหนาไปของทานประเสรฐ การ ถอยหลงไมประเสรฐเลย ฯ ครงนนแล ความมดไดหายไป แสงสวางปรากฏขนแกทานอนาถ บณฑกคฤหบด ความกลว ความหวาดเสยว และขนพองสยองเกลากระงบไป ฯ [๘๒๘] แมครงท ๒ แสงสวางหายไป ความมดปรากฏขนแกทาน

อนาถบณฑกคฤหบด ความกลว ความหวาดเสยว และขนพองสยองเกลาบงเกด ขน ทานคฤหบดจงใครทจะกลบเสยจากทนนอก ฯ แมครงท ๒ ยกษชอสวกะไมปรากฏรางไดสงเสยงใหไดยนวา ชางแสนหนง มาแสนหนง ฯลฯ ยอมไมถงเสยวท ๑๖

อนจ าแนกแลว ๑๖ ครง แหงการยกยางเทาไปกาวหนง ทานจงกาวหนาไปเถดคฤหบด ทานจงกาวหนาไปเถดคฤหบด การกาวหนาไปของทานประเสรฐ การถอยหลงไมประเสรฐ เลย ฯ ครงนนแล ความมดไดหายไป แสงสวางปรากฏขนแกทานอนาถบณฑก คฤหบด ความกลว ความหวาดเสยว และขนพองสยองเกลากระงบไป ฯ [๘๒๙] แมครงท ๓ แสงสวางหายไป ความมดปรากฏขนแกทาน

อนาถบณฑกคฤหบด ความกลว ความหวาดเสยว และขนพองสยองเกลาบงเกด ขน ทานคฤหบดจงใครทจะกลบเสยจากทนนอก ฯ แมครงท ๓ ยกษชอสวกะไมปรากฏรางไดสงเสยงใหไดยนวา ชางแสนหนง มาแสนหนง ฯลฯ ยอมไมถงเสยวท ๑๖

อนจ าแนกแลว ๑๖ ครง แหงการยกยางเทาไปกาวหนง ทานจงกาวหนาไปเถดคฤหบด ทานจงกาวหนาไปเถดคฤหบด การกาวหนาไปของทานประเสรฐ การถอยหลงไมประเสรฐ เลย ฯ ครงนนแล ความมดไดหายไป แสงสวางไดปรากฏขนแกทานอนาถ- *บณฑกคฤหบด ความกลว ความหวาดเสยว และขนพองสยองเกลาก ระงบไป ฯ [๘๓๐] ครงนนแล อนาถบณฑกคฤหบดเดนเขาไปถงสตวน ฯ

สมยนนแล พระผมพระภาคเสดจลกขนในเวลาใกลรงแหงราตร เสดจ จงกรมอยในทแจง พระองคไดทอดพระเนตรเหนอนาถบณฑกคฤหบดผมาแตไกล ครนแลวเสดจลงจากทจงกรมประทบบนอาสนะทปลาดไว ครนแลวไดตรสเรยก อนาถบณฑกคฤหบดวา มานเถดสทตตะ ฯ ครงนนแล อนาถบณฑกคฤหบดคดวา พระผมพระภาคทรงทกเราโดย ชอ จงหมอบลงแทบพระบาทของพระผมพระภาคดวยเศยรเกลาในทนนเอง แลว กราบทลวา ขาแตพระผมพระภาคผเจรญ พระองคประทบอยเปนสขหรอ พระเจาขา ฯ [๘๓๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา พราหมณผดบกเลสเสยไดแลวไมตดอยในกามทงหลาย เปน

ผเยน ปราศจากอปธ ยอมอยเปนสขเสมอไป ผทตด ตณหาเครองเกยวของไดหมดแลว ก าจดความกระวนกระวาย ในใจเสยได เปนผสงบอยเปนสข เพราะถงสนตดวยใจ ฯ ปฐมสกกาสตรท ๙

[๘๓๒] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวน อน

เปนทใหเหยอแกกระแต เขตกรงราชคฤห ฯ สมยนนแล ภกษณชอสกกา อนบรษทใหญแวดลอมแสดงธรรมอย ฯ [๘๓๓] ครงนนแล ยกษผเลอมใสยงในสกกาภกษณจากถนนนไปยง ถนนโนน จากตรอกนไปยงตรอกโนน ในกรงราชคฤห ไดภาษตคาถาเหลานใน

เวลานนวา มนษยทงหลายในกรงราชคฤห ไมเขาไปนงใกลสกกาภกษณ

ผแสดงอมตบทอย มวท าอะไรกน เปนผประดจดมน าผง หอมแลวกนอน กแลอมตบทนนใครจะคดคานไมได เปนของ ไมไดเจอปรง แตมโอชา ผมปญญาคงไดดมอมตธรรม

เหมอนคนเดนทางไดดมน าฝน ฉะนน ฯ ทตยสกกาสตรท ๑๐ [๘๓๔] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวน อน

เปนทใหเหยอแกกระแต เขตกรงราชคฤห ฯ สมยนนแล อบาสกคนหนงไดถวายโภชนาหารแกสกกาภกษณ ฯ [๘๓๕] ครงนนแล ยกษผเลอมใสยงในสกกาภกษณจากถนนนไปยง

ถนนโนน จากตรอกนไปยงตรอกโนน ในพระนครราชคฤห ไดภาษตคาถานใน

เวลานนวา อบาสกผไดถวายโภชนะแกสกกาภกษณผหลดพนจากกเลส

เครองรอยกรองทงปวง เปนคนมปญญาแท ประสพบญ

มากหนอ ฯ จราสตรท ๑๑

[๘๓๖] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอยในพระวหารเวฬวน

อนเปนทใหเหยอแกกระแต เขตกรงราชคฤห ฯ สมยนนแล อบาสกคนหนงไดถวายจวรแกจราภกษณ ฯ [๘๓๗] ครงนน ยกษผเลอมใสยงในจราภกษณ จากถนนนไปยงถนน

โนน จากตรอกนไปยงตรอกโนน ในพระนครราชคฤห ไดภาษตคาถานในเวลา นนวา อบาสกผไดถวายจวรแกจราภกษณผหลดพนจากกเลสเครอง ประกอบทงปวง เปนคนมปญญาแท ประสพบญมากหนอ ฯ อาฬวกสตรท ๑๒

[๘๓๘] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบในทอยของอาฬวกยกษ เขตเมอง อาฬว ฯ ครงนนแล อาฬวกยกษเขาไปใกลพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว ไดกลาววา ทานจงออกมา สมณะ ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดแลวผมอาย แลวกเสดจออกมา ฯ ยกษกลาววา ทานจงเขาไป สมณะ ฯ พระผมพระภาคตรสวา ดแลวผมอาย แลวกเสดจเขาไป ฯ แมครงท ๒ ฯลฯ แมครงท ๓ อาฬวกยกษไดกลาววา ฯลฯ พระผมพระภาคตรสวา ฯลฯ [๘๓๙] ครนครงท ๔ อาฬวกยกษไดกลาววา ทานจงออกมา สมณะ ฯ พระผมพระภาคตรสวา ผมอาย เราจกไมออกไปละทานจะท าอะไรกจง ท าเถด ฯ สมณะ เราจกถามปญหากะทาน ถาทานพยากรณแกเราไมได เราจกท า จตของทานใหฟงซาน หรอฉกหวใจของทานหรอจกจบทเทาแลวเหวยงไปยงแมน า

คงคาฝงโนน ฯ อาวโส เราไมเหนใครเลยในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหม

โลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดาและมนษยทจะพงท าจตของเราให

ฟงซานได หรอขยหวใจของเรา หรอจบเราทเทาแลวเหวยงไปยงแมน าคงคาฝง โนน เอาเถด อาวโส เชญถามปญหาตามททานจ านงเถด ฯ [๘๔๐] อาฬวกยกษทลถามวา อะไรหนอ เปนทรพยเครองปลมใจอนประเสรฐของคนใน

โลกน อะไรหนอทบคคลประพฤตดแลวน าความสขมาให

อะไรหนอเปนรสอนล าเลศกวารสทงหลาย นกปราชญ

ทงหลายกลาวชวตของผทเปนอยอยางไร วาประเสรฐสด ฯ [๘๔๑] พระผมพระภาคตรสตอบวา ศรทธาเปนทรพย อนประเสรฐของคนในโลกน ธรรมอน

บคคลประพฤตดแลว น าความสขมาให ความสตยแลเปน

รสอนล าเลศกวารสทงหลายนกปราชญทงหลายกลาวชวตของ ผทเปนอยดวยปญญาวาประเสรฐสด ฯ [๘๔๒] อาฬวกยกษทลถามวา คนขามโอฆะไดอยางไรหนอ ขามอรรณพไดอยางไร ลวง ทกขไดอยางไร บรสทธไดอยางไร [๘๔๓] พระผมพระภาคตรสตอบวา คนขามโอฆะไดดวยศรทธา ขามอรรณพไดดวยความไม

ประมาท ลวงทกขไดดวยความเพยร บรสทธไดดวย ปญญา ฯ [๘๔๔] อาฬวกยกษทลถามวา คนไดปญญาอยางไรหนอ ท าอยางไรจงจะหาทรพยได คนได ชอเสยงอยางไรหนอ ท าอยางไรจงจะผกมตรไวได คน

ละโลกนไปสโลกหนา ท าอยางไรจงจะไมเศราโศก ฯ [๘๔๕] พระผมพระภาคตรสตอบวา บคคลเชอธรรมของพระอรหนต เพอบรรลนพพาน ฟงอย ดวยดยอมไดปญญา เปนผไมประมาท มวจาร คนท าเหมาะ เจาะ ไมทอดธระ เปนผหมน ยอมหาทรพยได คนยอม

ไดชอเสยงเพราะความสตย ผใหยอมผกมตรไวได บคคล ใดผอยครองเรอนประกอบดวยศรทธา มธรรม ๔ ประการน

คอ สจจะ ธรรมะ ธต จาคะ บคคลนนแล ละโลกนไป

แลวยอมไมเศราโศก เชญทานถามสมณพราหมณเปนอน

มากเหลาอนดซวาในโลกนมอะไรยงไปกวาสจจะ ทมะ จาคะ และขนต ฯ [๘๔๖] อาฬวกยกษกราบทลวา ท าไมหนอ ขาพเจาจงจะตองถามสมณพราหมณเปนอนมากใน

บดน วนนขาพเจารชดถงสมปรายกประโยชน พระพทธเจา เสดจมาอยเมองอาฬว เพอประโยชนแกขาพเจาโดยแท

วนนขาพเจารชดถงทานทบคคลใหในทใดมผลมาก ขาพเจา จกเทยวจากบานไปสบาน จากบรไปสบร พลางนมสการ พระสมพทธเจาและพระธรรมซงเปนธรรมทด ฯ

จบยกขสงยตบรบรณ

--------------

รวมพระสตรแหงยกขสงยต ๑๒ สตร คอ อนทกสตรท ๑ สกกสตรท ๒ สจโลมสตรท ๓ มณภทสตรท ๔

สานสตรท ๕ ปยงกรสตรท ๖ ปนพสสตรท ๗ สทตตสตรท ๘ สกกา- *สตร ๒ สตร จราสตร ๑ อาฬวกสตร ๑ รวม ๑๒ สตร ฯ --------------

สกกสงยต ปฐมวรรคท ๑

สวรสตรท ๑

[๘๔๗] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ อนาถบณฑกมหาเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

ในกาลนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายมาวา ดกรภกษ

ทงหลาย ฯ ภกษเหลานนทลรบพระด ารสของพระผมพระภาคแลว ฯ [๘๔๘] พระผมพระภาครบสงวา ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว

พวกอสรไดรบกบพวกเทวดา ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสกกะ จอมเทวดาตรสเรยกสวรเทพบตรมาบญชาวา พอสวระ พวกอสรเหลานก าลง พากนมารบพวกเทวดา พอจงไปปองกนพวกอสรไว ดกรภกษทงหลาย สวรเทพ

บตรรบบญชาของทาวสกกะจอมเทวดาวา ขอเดชะ ขอพระองคจงทรงพระเจรญ

ดงน แลวมวประมาทเสย ดกรภกษทงหลาย แมครงท ๒ แลทาวสกกะจอม

เทวดากไดตรสเรยกสวรเทพบตรมาสงวา พอสวระ พวกอสรเหลานก าลงพากนมา รบพวกเทวดา พอจงไปปองกนพวกอสรไว ดกรภกษทงหลาย แมครงท ๒

สวรเทพบตรรบบญชาของทาวสกกะจอมเทวดาวา ขอเดชะ ขอพระองคจงทรง พระเจรญ แลวมวประมาทเสย ฯ ดกรภกษทงหลาย แมครงท ๓ ทาวสกกะจอมเทวดากไดตรสเรยกสวร- *เทพบตรมาสงวา พอสวระ พวกอสรเหลานก าลงพากนมารบพวกเทวดา พอจง ไปปองกนพวกอสรไว ดกรภกษทงหลาย แมครงท ๓ สวรเทพบตรรบบญชา ของทาวสกกะจอมเทวดาวา ขอเดชะ ขอพระองคจงทรงพระเจรญ แลวมวประมาท

เสย ฯ [๘๔๙] ดกรภกษทงหลาย ล าดบนนแล ทาวสกกะจอมเทวดาตรสกะ สวรเทพบตรดวยคาถาวา บคคลไมหมน ไมพยายาม จะประสพสขได ณ ทใด ดกร สวระ เจาจงไป ณ ทนน และจงพาเราไปใหถง ณ ท

นนดวยเถด ฯ [๘๕๐] สวรเทพบตรกราบทลวา บคคลเปนผเกยจคราน ไมหมน และไมใชใครๆ ใหกระ ท ากจทงหลายอกดวย เขาพงพรงพรอมดวยกามทกอยาง ขา แตทาวสกกะ ขอพระองคจงตรสบอกฐานะอนประเสรฐนน

แกขาพระองค [๘๕๑] ทาวสกกะตรสตอบวา ทใด บคคลเกยจคราน ไมหมน ถงความสขลวงสวนได สวระ เจาจงไป ณ ทนนและจงพาเราไปใหถง ณ ทนน

ดวยเถด ฯ [๘๕๒] สวรเทพบตรทลวา ขาแตทาวสกกะผประเสรฐกวาเทวดา ขาพระองคทงหลายจะ

พงไดความสขใด โดยไมตองท าการงาน ขาแตทาวสกกะ ขอพระองคจงตรสบอกความสขนนอนประเสรฐ ทไมมความ

แหงใจ ไมมความคบแคนแกขาพระองคเถด ฯ [๘๕๓] ทาวสกกะตรสตอบวา หากความสขจะมไดโดยไมตองท าการงาน ไมวาในทไหนๆ

ใครๆ ยอมทรงชพอยไมได เพราะนนเปนทางแหงนพพาน

สวระ เจาจงไป ณ ทนน และจงพาเราไปใหถง ณ ท

นนดวยเถด ฯ [๘๕๔] ดกรภกษทงหลาย กทาวสกกะจอมเทวดาพระองคนน อาศย ผลบญของพระองคเปนอย เสวยรชสมบตอนมความเปนใหญยงดวยความเปน

อสระแหงเทวดาชนดาวดงส จงจกพรรณนาคณแหงความเพยรคอความหมน ดกร ภกษทงหลาย พวกเธอบวชในธรรมวนยทเรากลาวชอบแลวอยางน พงหมน เพยร พยายาม เพอบรรลมรรคผลทยงไมบรรล เพอไดมรรคผลทยงไมได เพอกระท า ใหแจงซงมรรคผลทยงไมไดกระท าใหแจง ขอนจะพงงดงามในธรรมวนยนโดย แท ฯ สสมสตรท ๒

[๘๕๕] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกมหาเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ในกาลนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายมาวา ดกรภกษ

ทงหลาย ฯ ภกษเหลานนทลรบพระด ารสของพระผมพระภาคแลว ฯ [๘๕๖] พระผมพระภาครบสงวา ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว พวกอสรไดพากนมารบกบพวกเทวดา ดกรภกษทงหลาย ครงนน ทาวสกกะ จอมเทวดาตรสเรยกสสมเทพบตรมาบญชาวา พอสสมะ พวกอสรเหลานก าลง พากนมารบพวกเทวดา พอจงไปปองกนพวกอสรไว ดกรภกษทงหลาย สสม

เทพบตรรบบญชาทาวสกกะจอมเทวดาวา ขอเดชะ ขอพระองคจงทรงพระเจรญ

ดงน แลวมวประมาทเสย ดกรภกษทงหลาย แมครงท ๒ ฯลฯ แมครงท ๓

ทาวสกกะจอมเทวดากไดตรสเรยกสสมเทพบตรมาบญชาวา พอสสมะ พวกอสร เหลานก าลงพากนมารบพวกเทวดา พอจงไปปองกนพวกอสรไว ดกรภกษทงหลาย แมในครงท ๓ สสมเทพบตรรบบญชาทาวสกกะจอมเทวดาวา ขอเดชะ

ขอพระองคจงทรงพระเจรญ ดงน แลวมวประมาทเสย ฯ [๘๕๗] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทวดาตรสกะ สสมเทพบตรดวยคาถาวา บคคลไมหมน ไมพยายาม แตประสบความสขได ณ ทใด ดกรสสมะ เจาจงไป ณ ทนน และจงพาเราไปใหถง ณ ทนน

ดวยเถด ฯ [๘๕๘] สสมเทพบตรกราบทลวา บคคลเปนผเกยจคราน ไมหมน และไมใชใครๆ ให

กระท ากจทงหลายอกดวย เขาพงพรงพรอมดวยกามทกอยาง ขาแตทาวสกกะ ขอพระองคจงตรสบอกฐานะอนประเสรฐ นนแกขาพระองค ฯ [๘๕๙] ทาวสกกะตรสตอบวา ทใด บคคลเกยจคราน ไมหมน ถงความสขลวงสวนได สสมะ เจาจงไป ณ ทนน และจงพาเราไปใหถง ณ ทนน

ดวยเถด ฯ [๘๖๐] สสมเทพบตรกราบทลวา ขาแตทาวสกกะผประเสรฐกวาเทวดา ขาพระองคทงหลาย จะพงไดความสขใด โดยไมตองท าการงาน ขาแตทาวสกกะ ขอพระองคจงตรสบอกความสขนนอนประเสรฐ ทไมมความ

แหงใจ ไมมความคบแคนแกขาพระองคเถด ฯ [๘๖๑] ทาวสกกะตรสตอบวา หากความสขจะมไดโดยไมตองท าการงาน ไมวาในทไหนๆ

ใครๆ ยอมยงชพอยไมได เพราะนนเปนทางแหงนพพาน

สสมะ เจาจงไป ณ ทนน และจงพาเราไปใหถง ณ ทนน

ดวยเถด ฯ [๘๖๒] ดกรภกษทงหลาย กทาวสกกะจอมเทวดาพระองคนนอาศย ผลบญของพระองคเปนอย เสวยรชสมบตมความเปนใหญยงดวยความเปนอสระ แหงเทวดาชนดาวดงส จงจกพรรณนาคณแหงความเพยรคอความหมน ภกษ

ทงหลาย พวกเธอบวชแลวในธรรมวนยอนเรากลาวชอบแลวอยางน พงหมน

เพยร พยายาม เพอบรรลมรรคผลทยงไมบรรล เพอไดมรรคผลทยงไมได เพอ

กระท าใหแจงซงมรรคผลอนตนยงมไดท าใหแจง ขอนจะพงงดงามในธรรมวนยน

โดยแท ฯ ธชคคสตรท ๓

[๘๖๓] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกมหาเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ ในกาลนนแล พระผมพระภาคตรสเรยกภกษทงหลายมาวา ดกรภกษ

ทงหลาย ฯ ภกษเหลานนทลรบพระด ารสของพระผมพระภาคแลว ฯ [๘๖๔] พระผมพระภาคตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย เรอง เคยมมาแลว สงครามระหวางเทวดากบอสรประชดกนแลว ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสกกะผเปนจอมแหงเทวดาตรสเรยกเทวดาชนดาวดงสมาสงวา แนะ ทานผนรทกขทงหลาย หากความกลวกด ความหวาดเสยวกด ความ

ขนพองสยองเกลากด จะพงเกดขนแกพวกเทวดาผไปในสงคราม สมยนน

พวกทานพงแลดยอดธงของเราทเดยว เพราะวาเมอพวกทานแลดยอดธงของเราอย ความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพองสยองเกลากด ทจกมขนกจก หายไป ถาพวกทานไมแลดยอดธงของเรา ทนนพวกทานพงแลดยอดธงของทาว ปชาบดเทวราชเถด เพราะวาเมอพวกทานแลดยอดธงของทาวปชาบดเทวราชอย ความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพองสยองเกลากด ทจกมขนกจก หายไป หากพวกทานไมแลดยอดธงของทาวปชาบดเทวราช ทนนพวกทานพงแลด ยอดธงของทาววรณเทวราชเถด เพราะวาเมอพวกทานแลดยอดธงของทาววรณ

เทวราชอย ความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพองสยองเกลากด ทจก มขนกจกหายไป หากพวกทานไมแลดยอดธงของทาววรณเทวราช ทนนพวกทาน

พงแลดยอดธงของทาวอสานเทวราชเถด เพราะวาเมอพวกทานแลดยอดธงของ ทาวอสานเทวราชอย ความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพองสยองเกลา กด ทจกมขนกจกหายไป ฯ ดกรภกษทงหลาย เมอพวกเทวดาแลดยอดธงของทาวสกกะผเปนจอม

แหงเทวดากด แลดยอดธงของทาวปชาบดเทวราชอยกด แลดยอดธงของทาววรณ

เทวราชอยกด แลดยอดธงของทาวอสานเทวราชอยกด ความกลวกด ความหวาด สะดงกด ความขนพองสยองเกลากด ทจกมขนพงหายไปไดบาง ไมไดบาง ขอนนเปนเหตแหงอะไร ดกรภกษทงหลาย เหตวา ทาวสกกะผเปนจอมแหง

เทวดา ยงเปนผไมปราศจากราคะ ไมปราศจากโทสะ ไมปราศจากโมหะ ยงเปน

ผกลว หวาดสะดง หนไปอย ฯ [๘๖๕] ดกรภกษทงหลาย สวนเราแลกลาวอยางนวา ดกรภกษ

ทงหลาย หากความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพองสยองเกลากด พงบงเกดแกพวกเธอผไปในปากด อยทโคนไมกด อยในเรอนทวางเปลากด ทนนพวกเธอพงตามระลกถงเรานแหละวา แมเพราะเหตนๆ พระผมพระภาค พระองคนนเปนพระอรหนต เปนผตรสรเองโดยชอบ เปนผถงพรอมดวยวชชา และจรณะ เสดจไปดแลว เปนผรแจงโลก เปนสารถฝกบรษทควรฝกไมมผอน

จะยงไปกวา เปนศาสดาของเทวดาและมนษยทงหลาย เปนผตนแลว เปนผ จ าแนกธรรม ดงน ดกรภกษทงหลาย เพราะวา เมอพวกเธอตามระลกถงเราอย ความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพองสยองเกลากด ทจกมขนกจก หายไป หากพวกเธอไมตามระลกถงเรา ทนนพวกเธอพงตามระลกถงพระธรรมวา พระธรรมอนพระผมพระภาคตรสดแลว บคคลพงเหนไดเอง ไมประกอบดวยกาล ควรเรยกใหมาดได ควรนอมเขาไปในตน อนวญชนพงรแจงไดเฉพาะตน ดงน

ดกรภกษทงหลาย เพราะวา เมอพวกเธอตามระลกถงพระธรรมอย ความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพองสยองเกลากด ทจกมขนกจกหายไป หาก พวกเธอไมตามระลกถงพระธรรม ทนนพวกเธอพงตามระลกถงพระสงฆวา พระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเปนผปฏบตดแลว เปนผปฏบตตรง เปนผ ปฏบตเปนธรรม เปนผปฏบตชอบยง พระสงฆนนคอใคร ไดแกคแหงบรษส

รวมเปนบรษบคคลแปด นคอพระสงฆสาวกของพระผมพระภาค เปนผควรแก สกการะทเขาน ามาบชา เปนผควรแกของตอนรบ เปนผควรแกทกขณา เปนผควร แกการท าอญชล เปนบญเขตของโลก ไมมบญเขตอนยงไปกวา เพราะวา เมอ พวกเธอตามระลกถงพระสงฆอย ความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพอง สยองเกลากด ทจกมขนกจกหายไป ขอนนเปนเพราะเหตแหงอะไร เพราะวา พระตถาคตอรหนตสมมาสมพทธเจาเปนผปราศจากราคะ ปราศจากโทสะ ปราศจาก

โมหะ ไมเปนผกลว ไมหวาด ไมสะดง ไมหนไป ฯ [๘๖๖] พระผมพระภาคผสคตศาสดา ครนไดตรสไวยากรณภาษตนจบลง แลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา ดกรภกษทงหลาย เธอทงหลายอยในปากด อยทโคนไมกด อยในเรอนวางเปลากด พงระลกถงพระสมพทธเจาเถด ความ

กลวไมพงมแกเธอทงหลาย ถาวาเธอทงหลายไมพงระลกถง พระพทธเจาผเจรญทสดในโลก ผองอาจกวานรชน ทนน

เธอทงหลายพงระลกถงพระธรรมอนน าออกจากทกข อน

พระพทธเจาทรงแสดงดแลว ถาเธอทงหลายไมพงระลกถง พระธรรมอนน าออกจากทกข อนพระพทธเจาทรงแสดงดแลว ทนน เธอทงหลายพงระลกถงพระสงฆผเปนบญเขต ไมมบญ

เขตอนยงไปกวา ดกรภกษทงหลาย เมอเธอทงหลายระลกถง พระพทธเจา พระธรรมและพระสงฆอย ความกลวกด ความหวาดสะดงกด ความขนพองสยองเกลากด จกไมมเลย ฯ เวปจตตสตรท ๔

[๘๖๗] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ ฯลฯ [๘๖๘] พระผมพระภาคไดตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว สงครามระหวางเทวดากบอสรประชดกนแลว ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวเวปจตตจอมอสรตรสกะพวกอสรวา ดกรทานผนรทกขทงหลาย ถาเมอสงครามระหวางเทวดากบอสรประชดกน พวกอสรพงชนะ พวกเทวดาพง ปราชยไซร ทานทงหลายพงมดทาวสกกะจอมเทวดา ดวยการมดหาแหงอนมคอ เปนท ๕ แลวพงน ามายงอสรบร ในส านกของเรา ดกรภกษทงหลาย แมทาว สกกะจอมเทวดากบญชากะเทวดาชนดาวดงสทงหลายวา ดกรทานผนรทกขทงหลาย ถาเมอสงครามระหวางเทวดากบอสรประชดกน พวกเทวดาพงชนะ พวกอสรถง ปราชยไซร ทานทงหลายพงมดทาวเวปจตตจอมอสร ดวยการมดหาแหงอนมคอ เปนท ๕ แลวพงน ามายงสธรรมาสภา ในส านกของเรา ดกรภกษทงหลาย กแล ในสงครามครงนน พวกเทวดาชนะ พวกอสรปราชย ครงนน เทวดาชนดาวดงส

ไดจบทาวเวปจตตจอมอสรมดดวยการมดหาแหง อนมคอเปนท ๕ แลวน ามายง สธรรมาสภา ในส านกของทาวสกกะจอมเทวดา ฯ

[๘๖๙] ดกรภกษทงหลาย ไดทราบวา ในครงนน ทาวเวปจตตจอม

อสรถกมดดวยการมดหาแหงอนมคอเปนท ๕ ไดดาบรภาษทาวสกกะจอมเทวดา ซงก าลงเสดจเขาและออกยงสธรรมาสภา ดวยวาจาอนหยาบคาย มใชของ สตบรษ ฯ [๘๗๐] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล มาตลเทพบตร ผสงเคราะหได

ทลถามทาวสกกะจอมเทวดาดวยคาถาวา ขาแตทาวสกกะมฆวาฬ พระองคไดทรงสดบถอยค าอน

หยาบคาย เฉพาะหนา ของทาวเวปจตตจอมอสร ยงทรง อดทนได เพราะความกลว หรอเพราะไมมก าลง พระเจาขา ฯ [๘๗๑] ทาวสกกะตรสตอบวา เราอดทนถอยค าอนหยาบคายของทาวเวปจตตได เพราะ ความกลวหรอเพราะไมมก าลง กหาไม วญชนผเชนเรา ไฉนจะพงโตตอบกบคนพาลเลา ฯ [๘๗๒] มาตลเทพบตรกราบทลวา คนพาลพงท าลายไดอยางยง ถาไมพงเกยดกนเสยกอน

เพราะฉะนน ธรชนพงเกยดกนคนพาลดวยอาชญาอยาง รนแรง ฯ [๘๗๓] ทาวสกกะตรสตอบวา ผใดรวาคนอนโกรธแลว เปนผมสตสงบระงบได เราเหนวา การสงบระงบไดของผนนแล เปนการเกยดกนคนพาลละ ฯ [๘๗๔] มาตลเทพบตรกราบทลวา ขาแตทาววาสวะ ขาพระองคเหนโทษในความอดทนนแล เมอใด คนพาลยอมส าคญบคคลนนวา ผนยอมอดกลน

ตอเราเพราะความกลว เมอนน คนมปญญาทรามยงขมขผนน

เหมอนโคยงขมขโคตวทแพหนไป ฉะนน ฯ [๘๗๕] ทาวสกกะตรสตอบวา บคคลจงส าคญเหนวา ผนอดกลนตอเราเพราะความกลวหรอ หาไมกตามท ประโยชนทงหลายมประโยชนของตนเปน

อยางยง ประโยชนยงกวาขนตไมม ผใดแลเปนคนมก าลง อดกลนตอคนผทรพลไวได ความอดกลนของผนน บณฑต ทงหลายกลาววาเปนขนตอยางยง คนทรพลจ าตองอดทนอย เปนนตย บณฑตทงหลายกลาวก าลงของผซงมก าลงอยาง คนพาลวามใชก าลง ไมมผใดทจะกลาวโตตอผมก าลงผซง ธรรมคมครองแลวไดเลย เพราะความโกรธนน โทษทลามก จงมแกผทโกรธตอบตอผทโกรธ บคคลผไมโกรธตอบตอผท

โกรธ ยอมชอวาชนะสงครามซงเอาชนะไดยาก ผใดรวา ผอนโกรธแลว เปนผมสตระงบไวได ผนนชอวาประพฤต ประโยชนแกทงสองฝาย คอ ทงฝายตนและคนอน คนท

ไมฉลาดในธรรม ยอมส าคญเหนผรกษาประโยชนของ ทงสองฝาย คอ ของตนและของคนอน วาเปนคนโง ดงน ฯ [๘๗๖] ดกรภกษทงหลาย กทาวสกกะจอมเทวดาพระองคนน เขาไป

อาศยผลบญของพระองคเปนอย เสวยรชสมบตมความเปนใหญยงดวยความเปน

อสระแหงเทวดาชนดาวดงส ยงจกพรรณนาคณของขนตและโสรจจะได ฯ ดกรภกษทงหลาย ขอทพวกเธอบวชแลวในธรรมวนยทเรากลาวชอบแลว เชนน เปนผอดทนและสงบเสงยมน จะพงงามในธรรมวนยนโดยแท ฯ สภาษตชยสตรท ๕

[๘๗๗] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ณ ทนนแล ฯลฯ [๘๗๘] พระผมพระภาคตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย เรอง เคยมมาแลว สงครามระหวางพวกเทวดากบอสรไดประชดกนแลว ดกรภกษ

ทงหลาย ครงนนแล ทาวเวปจตตจอมอสรไดตรสกะทาวสกกะจอมเทวดาวา แนจอมเทวดา เราจงเอาชนะกนดวยการกลาวค าสภาษตเถด ฯ ทาวสกกะจอมเทวดาตรสวา แนะทาวเวปจตต ตกลงเราจงเอาชนะกน

ดวยการกลาวค าสภาษต ฯ ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล พวกเทวดาและพวกอสรไดรวมกนตง ผตดสนวา ผตดสนเหลานจกรทวถงค าสภาษต ค าทพภาษต ฯ ดกรภกษทงหลาย ล าดบนนแล ทาวเวปจตตจอมอสรไดตรสกะทาว สกกจอมเทวดาวา แนะจอมเทวดา ทานจงตรสคาถา ดกรภกษทงหลาย เมอ ทาวเวปจตตตรสเชนน ทาวสกกะจอมเทวดาไดตรสกะทาวเวปจตตจอมอสรวา แนะทาวเวปจตตในเทวโลกนทานเปนเทพมากอน ทานจงกลาวคาถาเถด ฯ [๘๗๙] ดกรภกษทงหลาย เมอทาวสกกะตรสเชนนแลว ทาวเวปจตต จอมอสรไดตรสคาถานวา พวกคนพาลยงกรวโกรธ ถาหากบคคลไมตดรอนเสย ฉะนน

นกปราชญผมปญญา จงควรก าจดคนพาลเสยดวยอาญา อนรนแรง ฯ

ดกรภกษทงหลาย เมอทาวเวปจตตจอมอสรไดตรสคาถาแลว เหลาอสร พากนอนโมทนา พวกเทวดาตางกพากนนง ดกรภกษทงหลาย ล าดบนนแล ทาวเวปจตตจอมอสรไดกลาวกะทาวสกกะจอมเทวดาวา แนะจอมเทวดา ทานจง กลาวคาถาเถด ฯ [๘๘๐] ดกรภกษทงหลาย เมอทาวเวปจตตตรสเชนนแลว ทาวสกกะ จอมเทวดาไดตรสคาถานวา ฯ ผใดรวาผอนโกรธแลว เปนผมสตระงบไวได เราเหนวาการ ระงบไวไดของผนน เปนเครองตดรอนคนพาล ฯ ดกรภกษทงหลาย กเมอทาวสกกะจอมเทวดาไดภาษตคาถาแลว พวก เทวดาพากนอนโมทนา เหลาอสรตางกนง ดกรภกษทงหลาย ล าดบนนแล ทาว สกกะจอมเทวดาตรสกะทาวเวปจตตจอมอสรวา ดกรทาวเวปจตต ทานจงตรส

คาถาเถด ฯ [๘๘๑] ดกรภกษทงหลาย เมอทาวสกกะตรสเชนน ทาวเวปจตต จอมอสรไดตรสคาถานวา ดกรทาววาสวะ เราเหนโทษของการอดกลนนแหละ เพราะ วาเมอใดคนพาลส าคญเหนผนนวา ผนอดกลนตอเราเพราะ ความกลว เมอนน คนพาลผทรามปญญายงขมขผนน

เหมอนโคยงขมขโคตวแพทหนไป ฉะนน ฯ ดกรภกษทงหลาย เมอทาวเวปจตตจอมอสรภาษตคาถาแลว เหลาอสร พากนอนโมทนา พวกเทวดาตางกนง ดกรภกษทงหลาย ล าดบนนแล ทาว เวปจตตจอมอสรไดตรสกะทาวสกกะจอมเทวดาวา แนะจอมเทวดา ทานจงตรส

คาถาเถด ฯ [๘๘๒] ดกรภกษทงหลาย เมอทาวเวปจตตจอมอสรตรสเชนน ทาว สกกะจอมเทวดาไดตรสคาถาเหลานวา บคคลจงส าคญเหนวา ผนอดกลนตอเราเพราะความกลวหรอ หาไมกตามท ประโยชนทงหลายมประโยชนของตนเปน

อยางยง ประโยชนยงกวาขนตไมม ผใดแลเปนคนมก าลง อดกลนตอคนทรพลไวได ความอดกลนไวไดของผนน

บณฑตทงหลายกลาววาเปนขนตอยางยง คนทรพลยอมจะอด ทนอยเปนนตย บณฑตทงหลายเรยกก าลงของผทมก าลงอยาง

คนพาลวามใชก าลง ไมมผใดทจะกลาวโตตอผทมก าลงอน

ธรรมคมครองแลวไดเลย เพราะความโกรธนน โทษอนลามก จงมแกผทโกรธตอบผทโกรธแลว บคคลผไมโกรธตอบผท

โกรธแลว ยอมชอวาชนะสงครามซงเอาชนะไดยาก ผใดรวา ผอนโกรธแลว เปนผมสตระงบไวได ผนนชอวาประพฤต ประโยชนแกทงสองฝาย คอ ทงฝายตนและคนอน คนผท

ไมฉลาดในธรรม ยอมส าคญเหนผทรกษาประโยชนของ ทงสองฝาย คอ ของตนและคนอน วาเปนคนโง ดงน ฯ ดกรภกษทงหลาย เมอทาวสกกะจอมเทวดาไดภาษตคาถาเหลานแลว พวกเทวดาพากนอนโมทนา เหลาอสรตางกนง ฯ [๘๘๓] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ผตดสนทงของพวกเทวดาและ พวกอสรไดกลาวค านวา ทาวเวปจตตจอมอสรไดตรสคาถาทงหลายแลวแล แต คาถาเหลานนมความเกยวเกาะดวยอาชญา มความเกยวเกาะดวยศาตรา เพราะเหต เชนน จงมความหมายมน ความแกงแยง ความทะเลาะววาท ทาวสกกะจอม

เทวดาไดตรสคาถาทงหลายแลวแล กคาถาเหลานนไมเกยวเกาะดวยอาชญา ไม

เกยวเกาะดวยศาตรา เพราะเหตเชนน จงมความไมหมายมน ความไมแกงแยง ความไมทะเลาะววาท ทาวสกกะจอมเทวดาชนะเพราะไดตรสค าสภาษต ฯ

ดกรภกษทงหลาย ชยชนะดวยการกลาวค าสภาษตไดเปนของทาวสกกะ จอมเทวดาดวยประการฉะนแล ฯ กลาวกสตรท ๖

[๘๘๔] สาวตถนทาน ฯ ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว สงครามระหวางพวกเทวดาและ อสรไดประชดกนแลว ดกรภกษทงหลาย กในสงครามคราวนน พวกอสรเปน

ฝายมชย พวกเทวดาเปนฝายปราชย ดกรภกษทงหลาย พวกเทวดาผพายแพ

ตางพากนหนไปทางทศอดร พวกอสรไดชวนกนไลพวกเทวดาเหลานนไปแลว ทแลว ฯ [๘๘๕] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทวดาไดตรส

กะมาตลสงคาหกเทพบตรดวยคาถาวา ดกรมาตล เธอจงหลกเลยงรงนกในปาไมงว โดยบายหนา งอนรถกลบ ถงเราจะตองเสยสละชวตในพวกอสรกตามท

นกเหลานอยาไดปราศจากรงเสยเลย ฯ ดกรภกษทงหลาย มาตลสงคาหกเทพบตรรบพระด ารสของทาวสกกะ จอมเทวดาวา ขอความเจรญจงมแดพระองค ดงนแลว ใหรถซงเทยมดวยมา อาชาไนยพนตวหนหลงกลบ ฯ

[๘๘๖] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล พวกอสรคดวา บดนรถ ซง เทยมดวยมาอาชาไนยพนตวของทาวสกกะจอมเทวดาหนกลบมาแลว พวกเทวดา จกท าสงครามกบพวกอสรแมเปนครงทสองแล พวกอสรตางตกใจกลบเขาไป

สอสรบร ดกรภกษทงหลาย ชยชนะโดยธรรมแทๆ ไดเปนของทาวสกกะจอม

เทวดาแลว ดวยประการฉะนแล ฯ นทพภยสตรท ๗

[๘๘๗] สาวตถนทาน ฯ ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ทาวสกกะจอมเทวดาผหลกเรนออก อยในทลบ ไดเกดความตรกนกคดขนวา เราไมควรประทษรายแมแกผทเปน

ขาศกตอเรา ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวเวปจตตจอมอสร ไดทราบความ

ด ารของทาวสกกะจอมเทวดาดวยใจของตนแลว เขาไปหาทาวสกกะจอมเทวดา จนถงทประทบ ฯ [๘๘๘] ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทวดาไดทอดพระเนตรเหน

ทาวเวปจตตจอมอสรผมาแตไกลทเดยว ครนแลวจงตรสกะทาวเวปจตตจอมอสรวา หยดเถอะ ทานทาวเวปจตต ทานถกจบเสยแลว ฯ ทาวเวปจตตตรสถามวา แนะทานผนรทกข ทานละทงความคดเมอกอน

ของทานเสยแลวหรอ ฯ ทาวสกกะตรสวา ทาวเวปจตต กทานจงสาบานเพอทจะไมประทษราย ตอเรา ฯ [๘๘๙] ทาวเวปจตตตรสคาถาวา แนะทาวสชมบด บาปของคนพดเทจ บาปของคนผตเตยน

พระอรยะเจา บาปของคนผประทษรายตอมตร และบาปของ คนอกตญ จงถกตองผทประทษรายตอทาน ฯ วโรจนอสรนทสตรท ๘

[๘๙๐] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ สมยนนแล พระผม

พระภาคก าลงเสดจเขาทพกกลางวน ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทวดากบทาว วโรจนะจอมอสร เขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลวไดยนพงบาน

พระทวารองคละขาง ฯ [๘๙๑] ล าดบนนแล ทาวเวโรจนะจอมอสรไดตรสคาถาน ในส านกของ พระผมพระภาควา เปนชายควรพยายามไปจนกวาประโยชนส าเรจ ประโยชนงดงามอย ทความส าเรจ นเปนถอยค าของเวโรจนะ ฯ [๘๙๒] ทาวสกกะจอมเทวดาตรสวา เปนชายควรพยายามไปจนกวาประโยชนส าเรจ ประโยชน

ทงหลายงดงามอยทความส าเรจ ประโยชนยงกวาขนตไมม ฯ [๘๙๓] ทาวเวโรจนะจอมอสรตรสวา สรรพสตวยอมเกดความตองการในสงนนๆ ตามควร สวน

การบรโภคของสรรพสตวมการปรงประกอบเปนอยางยง ประ โยชนทงหลายงดงามอยทความส าเรจ นเปนถอยค าของ เวโรจนะ ฯ [๘๙๔] ทาวสกกะจอมเทวดาตรสวา สรรพสตวยอมเกดความตองการในสงนนๆ ตามควร สวน

การบรโภคของสรรพสตว มการปรงประกอบเปนอยางยง ประโยชนทงหลายงดงามอยทความส าเรจ ประโยชนยงกวา ขนตไมม ฯ อารญญกสตรท ๙

[๘๙๕] สาวตถนทาน ฯ ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ฤาษผมศลมกลยาณธรรมมาก รปดวยกน อาศยอยในกฎทมงบงดวยใบไม ในราวปา ดกรภกษทงหลาย ครง นนแล ทาวสกกะจอมเทวดากบทาวเวปจตตจอมอสร เขาไปหาฤาษผมศลม

กลยาณธรรมเหลานนถงทอย ฯ [๘๙๖] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวเวปจตตจอมอสรสวม

รองเทาหนาหลายชน สะพายดาบ มผก นรมให เขาไปสอาศรมทางทวารอนเลศ เขาไปใกลฤาษผมศลมกลยาณธรรมเหลานนหางไมถงวา ดกรภกษทงหลาย ครง นนแลทาวสกกะจอมเทวดาทรงถอดฉลองพระบาท ประทานพระขรรคใหแกผอน

รบสงใหลดฉตรเสดจเขาไปทางอาศรมโดยทางทวารเขาออก ประทบประคอง อญชลนมสการฤาษผมศลมกลยาณธรรมเหลานนอยใตลม ฯ [๘๙๗] ดกรภกษทงหลาย ล าดบนนแล ฤาษผมศลมกลยาณธรรม

เหลานนไดกลาวกะทาวสกกะจอมเทวดาดวยคาถาวา กลนของพวกฤาษผประพฤตพรตมานาน ยอมจะฟงจากกาย ไปตามลม ดกรทาวสหสนยน พระองคจงถอยไปเสยจากทน

ดกรทาวเทวราช กลนของพวกฤาษไมสะอาด ฯ [๘๙๘] ทาวสกกะตรสตอบวา กลนของพวกฤาษผประพฤตพรตมานาน ยอมจะฟงจากกาย ไปตามลม ทานเจาขา พวกขาพเจาตางกมงหวงกลนน

เหมอนกบบคคลมงหวงระเบยบดอกไมอนวจตร งดงาม บน

ศรษะ ฉะนน กพวกเทวดาหามความส าคญในกลนของผม

ศลนวาเปนกลนปฏกลไม ฯ สมททกสตรท ๑๐ [๘๙๙] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ณ ทนนแล ฯลฯ [๙๐๐] พระผมพระภาคไดตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ฤาษผมศลมกลยาณธรรมมากรปดวยกน อาศยอยในกฎทมงบง ดวยใบไมแทบฝงสมทร ดกรภกษทงหลาย สมยนนแล สงครามระหวางพวก เทวดากบอสรไดประชดกนแลว ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล พวกฤาษผมศล มกลยาณธรรมเหลานนพากนคดเหนวา พวกเทวดาตงอยในธรรม พวกอสรไมตง อยในธรรม ภยนนพงเกดแกพวกเราเพราะอสรโดยแท อยากระนนเลย พวกเรา ควรเขาไปหาทาวสมพรจอมอสรแลวขออภยทานเถด ฯ

[๙๐๑] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ฤาษผมศลมกลยาณธรรมเหลานน

ไดอนตรธานไปในบรรณกฎแทบฝงสมทร ไปปรากฏอยตรงหนาทาวสมพรจอมอสร เหมอนบรษมก าลงเหยยดแขนทค หรอคแขนทเหยยด ฉะนน ดกรภกษทงหลาย ล าดบนน พวกฤาษผมศลมกลยาณธรรมเหลานน ไดกลาวกะทาวสมพรจอมอสร ดวยคาถาวา ฯ พวกฤาษมาขออภยกะทานทาวสมพร การใหภยหรอใหอภย ทานกระท าไดโดยแท ฯ

[๙๐๒] ทาวสมพรจอมอสรไดกลาวตอบวา การอภยไมมแกพวกฤาษ ผชวชาคบหาทาวสกกะ เราให

เฉพาะแตภยเทานนแกพวกทานผขออภย ฯ [๙๐๓] พวกฤาษกลาววา ทานใหเฉพาะแตภยเทานนแกพวกเราผขออภย พวกเราขอ รบเอาแตอภยอยางเดยว สวนภยจงเปนของทานเถด บคคล หวานพชเชนใดยอมไดผลเชนนน คนท าดยอมไดด ท าชว กยอมไดชว แนะพอ ทานหวานพชลงไปไวแลว ทานจกตอง เสวยผลของมน ฯ ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ฤาษผมศลมกลยาณธรรมเหลานน ได สาปแชงทาวสมพรจอมอสร แลวอนตรธานหายไปในทตรงหนาทาวสมพรจอม

อสร แลวไปปรากฏอยในบรรณกฎแทบฝงสมทร เปรยบเหมอนบรษมก าลง เหยยดแขนทค หรอคแขนทเหยยด ฉะนน ฯ [๙๐๔] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสมพรจอมอสรถกฤาษผม

ศลมกลยาณธรรมเหลานนสาปแชงแลว ไดยนวาในคนวนนน ตกใจหวาดหวน

ถงสามครง ฯ จบวรรคทหนง ----------

รวมพระสตรแหงสกกสงยตม ๑๐ สตร คอ สวรสตรท ๑ สสมสตรท ๒ ธชคคสตรท ๓ เวปจตตสตรท ๔

สภาสตชยสตรท ๕ กลาวกสตรท ๖ นทพภยสตรท ๗ วโรจนอสรนทสตรท ๘

อารญญกสตรท ๙ สมททกสตรท ๑๐ ฯ ----------

ทตยวรรคท ๒

ปฐมเทวสตรท ๑

[๙๐๕] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ในกาลครงนนแล ฯลฯ [๙๐๖] พระผมพระภาคไดตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน ไดสมาทานวตรบท ๗ ประการ บรบรณ เพราะเปนผสมาทานวตรบท ๗ ประการ จงไดถงความเปนทาวสกกะ

วตรบท ๗ ประการเปนไฉน คอ เราพงเลยงมารดาบดาจนตลอดชวต ๑ เราพง ประพฤตออนนอมตอผใหญในตระกลจนตลอดชวต ๑ เราพงพดวาจาออนหวาน

ตลอดชวต ๑ เราไมพงพดวาจาสอเสยดตลอดชวต ๑ เราพงมใจปราศจากความ

ตระหนอนเปนมลทนอยครองเรอน มการบรจาคอนปลอยแลว มฝามออนชม

ยนดในการสละ ควรแกการขอ ยนดในการแจกจายทานตลอดชวต ๑ เราพง พดค าสตยตลอดชวต ๑ เราไมพงโกรธตลอดชวต ๑ ถาแมความโกรธพงเกดขน

แกเรา เราพงก าจดมนเสยโดยฉบพลนทเดยว ๑ ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะ จอมเทพ เมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน ไดสมาทานวตรบท ๗ ประการน

บรบรณ เพราะเปนผสมาทานวตรบท ๗ ประการดงน จงไดถงความเปน

ทาวสกกะ ฯ [๙๐๗] พระผมพระภาคผสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตนจบลง แลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา เทวดาชนดาวดงส กลาวถงนรชน ผเปนบคคลเลยงมารดาบดา มปรกตประพฤตออนนอมตอผใหญในตระกล เจรจาออน

หวาน กลาวแตค าสมานมตรสหาย ละค าสอเสยด ประกอบ

ในอบายเปนเครองก าจดความตระหน มวาจาสตย ครอบง า ความโกรธได นนแลวา เปนสปบรษ ดงน

ทตยเทวสตรท ๒

[๙๐๘] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ในกาลครงนนแล ฯลฯ [๙๐๙] พระผมพระภาคไดตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน เปนมาณพชอวามฆะ เพราะ เหตนน จงถกเรยกวา ทาวมฆวา ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพเมอยง เปนมนษยอยในกาลกอนไดใหทานมากอน เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาว- *ปรนททะ ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน

ไดใหทานโดยเคารพ เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาวสกกะ ดกรภกษ

ทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน ไดใหทพกอาศย เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาววาสวะ ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพ

ยอมทรงคดเนอความไดตงพนโดยครเดยว เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาว สหสนยน ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพทรงมนางอสรกญญานามวาสชา

เปนปชาบด เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาวสชมบด ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพเสวยรชสมบตเปนอสราธบดของทวยเทพชนดาวดงส เพราะ เหตนน จงถกเรยกวา เทวานมนทะ ฯ [๙๑๐] ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยใน

กาลกอน ไดสมาทานวตรบท ๗ ประการบรบรณ เพราะเปนผสมาทานวตรบท ๗

ประการบรบรณ จงไดถงความเปนทาวสกกะ วตรบท ๗ ประการเปนไฉน คอ เราพงเลยงมารดาบดาจนตลอดชวต ๑ ... ถาแมความโกรธพงเกดขนแกเรา เราพง ก าจดมนเสยโดยฉบพลนทเดยว ๑ ดกรภกษทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพเมอยง เปนมนษยอยในกาลกอน ไดสมาทานวตรบท ๗ ประการนบรบรณ เพราะเปนผ สมาทานวตรบท ๗ ประการดงน จงไดถงความเปนทาวสกกะ ฯ [๙๑๑] พระผมพระภาค ฯลฯ จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา เทวดาชนดาวดงสกลาวนรชนผเปนบคคลเลยงมารดาบดา...วา เปน

สปบรษ ดงน ฯ ตตยเทวสตรท ๓

[๙๑๒] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ กฏาคารศาลา ในปามหาวน

เขตเมองเวสาล ฯ ครงนนแล เจาลจฉวพระนามวามหาล เสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบ ครนแลวทรงถวายบงคมพระผมพระภาคแลวประทบนง ณ ทควร สวนหนง เมอประทบนง ณ ทควรสวนขางหนงเรยบรอยแลว ไดตรสถามพระผม

พระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ พระองคทรงเหนทาวสกกะจอมเทพหรอ พระพทธเจาขา ฯ พระผมพระภาคตรสตอบวา ดกรมหาล อาตมาเหนทาวสกกะจอมเทพ

ถวายพร ฯพระพทธเจาขา ฯ [๙๑๓] พ. ดกรมหาล อาตมารจกทาวสกกะดวย รธรรมเครองกระท า ใหเปนทาวสกกะดวย และรถงธรรมททาวสกกะไดถงความเปนทาวสกกะเพราะ เปนผสมาทานธรรมนนดวย ดกรมหาล ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยใน

กาลกอน เปนมาณพชอวามฆะ เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาวมฆวา ดกร มหาล ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน ไดใหทานมากอน

เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาวปรนททะ ดกรมหาล ทาวสกกะจอมเทพเมอ

ยงเปนมนษยอยในกาลกอน ไดใหทานโดยเคารพ เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาวสกกะ ดกรมหาล ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน ไดให

ทพกอาศย เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาววาสวะ ดกรมหาล ทาวสกกะ จอมเทพยอมทรงคดเนอความไดตงพนโดยครเดยว เพราะเหตนน จงถกเรยกวา ทาวสหสนยน ดกรมหาล ทาวสกกะจอมเทพทรงมนางอสรกญญานามวาสชา เปนปชาบด เพราะเหตนน จงถกเรยกวาทาวสชมบด ดกรมหาล ทาวสกกะ จอมเทพเสวยรชสมบตเปนอสราธบดของทวยเทพชนดาวดงส เพราะเหตนน จง ถกเรยกวา เทวานมนทะ ฯ [๙๑๔] ดกรมหาล ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน

ไดสมาทานวตรบท ๗ ประการบรบรณ เพราะเปนผสมาทานวตรบท ๗ ประการ จงไดถงความเปนทาวสกกะ วตรบท ๗ ประการเปนไฉน คอ เราพงเลยงมารดา บดาจนตลอดชวต ๑ เราพงประพฤตออนนอมตอผใหญในตระกลตลอดชวต ๑

เราพงพดวาจาออนหวานตลอดชวต ๑ เราไมพงพดวาจาสอเสยดตลอดชวต ๑ เรา พงมใจปราศจากความตระหนอนเปนมลทนอยครองเรอน มการบรจาคอนปลอย แลว มฝามออนชม ยนดในการสละ ควรแกการขอ ยนดในการแจกจายทาน

ตลอดชวต ๑ เราพงพดค าสตยตลอดชวต ๑ เราไมพงโกรธตลอดชวต ถาแม

ความโกรธพงเกดขนแกเรา เราพงก าจดมนเสยโดยฉบพลนทเดยว ๑ ดกรมหาล ทาวสกกะจอมเทพเมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน ไดสมาทานวตรบท ๗ ประการ นบรบรณ เพราะเปนผสมาทานวตรบท ๗ ประการดงน จงไดถงความเปน

ทาวสกกะ ฯ [๙๑๕] พระผมพระภาคผสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตนจบลง แลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา เทวดาชนดาวดงส กลาวนรชนผเปนบคคลเลยงมารดาบดา มปรกตประพฤตออนนอมตอผใหญในตระกล เจรจาออน

หวาน กลาวแตค าสมานมตรสหาย ละค าสอเสยด ประกอบ

ในอบายเปนเครองก าจดความตระหน มวาจาสตย ครอบง า ความโกรธได นนแลวา เปนสปบรษ ดงน

ทฬททสตรท ๔

[๙๑๖] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเวฬวน

กลนทกนวาปสถาน เขตพระนครราชคฤห ในกาลนนแล พระผมพระภาคตรส

เรยกภกษทงหลายวา ดกรภกษทงหลาย ภกษเหลานนทลรบพระผมพระภาควา พระพทธเจาขา ฯ [๙๑๗] พระผมพระภาคไดตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ในพระนครราชคฤหนแล ไดมบรษคนหนงเปนมนษยขดสน

เปนมนษยก าพรา เปนมนษยยากไร เขายดมนศรทธา ศล สตะ จาคะ ปญญา ในธรรมวนยทตถาคตประกาศแลว ครนเขายดมนศรทธา ศล สตะ จาคะ ปญญา ในธรรมวนยทตถาคตประกาศแลว เมอแตกกายตายไป ไดอบต

ยงสคตโลกสวรรค คอ ความเปนสหายของเทวดาชนดาวดงส เทพบตรนน

รงเรองลวงเทวดาเหลาอนดวยรศมและยศ ฯ [๙๑๘] ดกรภกษทงหลาย ไดยนวา ในกาลครงนน พวกเทวดาชน

ดาวดงสพากนยกโทษต าหนตเตยนวา ดกรทานผเจรญทงหลาย นาอศจรรยนก ดกรทานผเจรญทงหลาย ยงไมเคยมมาเลย เทพบตรผนเมอยงเปนมนษยอยใน

กาลกอน เปนมนษยขดสน เปนมนษยก าพรา เปนมนษยยากไร เมอแตกกาย ตายแลว เขาอบตยงสคตโลกสวรรค คอ ความเปนสหายของเทวดาชนดาวดงส

ยอมรงเรองลวงเทวดาเหลาอนดวยรศมและยศ ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพตรสกะเทวดาชนดาวดงสวา ดกรทานผนรทกขทงหลาย ทาน

ทงหลายอยายกโทษตอเทพบตรนเลย ดกรทานผนรทกขทงหลาย เทพบตรนแล เมอยงเปนมนษยอยในกาลกอน ยดมนศรทธา ศล สตะ จาคะ ปญญา ใน

พระธรรมวนยทพระตถาคตทรงประกาศแลว ครนยดมนศรทธา ศล สตะ จาคะ ปญญา ในพระธรรมวนยทพระตถาคตประกาศแลว เมอแตกกายตายลง จงอบตยงสคตโลกสวรรค คอ ความเปนสหายของเทวดาชนดาวดงส ยอม

รงเรองลวงเทวดาเหลาอนดวยรศมและยศ ฯ [๙๑๙] ดกรภกษทงหลาย ล าดบนนแล ทาวสกกะจอมเทพเมอจะทรง พลอยยนดกะพวกเทวดาชนดาวดงส จงไดตรสคาถาเหลานในเวลานนวา บคคลใด มศรทธาตงมนไมหวนไหวในพระตถาคต มศล งามทพระอรยะเจาพอใจสรรเสรญ มความเลอมใสใน

พระสงฆและมความเหนตรง บณฑตทงหลายเรยกบคคลนน

วา เปนคนไมขดสน ชวตของบคคลนนไมเปลาประโยชน

เพราะเหตนน บคคลผมปญญา เมอระลกถงค าสอนของพระ- พทธเจาทงหลาย พงประกอบเนองๆ ซงศรทธา ศล ความ

เลอมใส และความเหนธรรมเถด ฯ

รามเณยยกสตรท ๕

[๙๒๐] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลวทรงถวายบงคมแลวประทบอย ณ ทควรสวนหนง ทรงประทบเรยบรอย แลว ไดตรสถามพระผมพระภาควา สถานทเชนไรหนอ เปนภมสถานอนนา รนรมย ฯ [๙๒๑] พระผมพระภาคตรสตอบดวยพระคาถาวา อารามอน

วจตร ปาอนวจตร สระโบกขรณทสรางอยางด ยอมไมถง เสยวท ๑๖ อนแบงออก ๑๖ ครง แหงภมสถานอนรนรมย ของมนษย พระอรหนตทงหลายอยในทใด เปนบานหรอปา กตาม เปนทลมหรอทดอนกตาม ทนนเปนภมสถานอนนา รนรมย ฯ ยชมานสตรท ๖

[๙๒๒] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ ภเขาคชฌกฏ เขต พระนครราชคฤห ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบ ครนแลวทรงถวายบงคมแลว ประทบอย ณ ทสมควรสวนหนง ฯ [๙๒๓] ทาวสกกะจอมเทพประทบ ณ ทสมควรสวนหนง เรยบรอย แลว ไดทลถามพระผมพระภาคดวยคาถาวา เมอมนษยทงหลายผเปนสตวปรารถนาบญบชาอย กระท า บญมอปธเปนผล ทานทใหแลวในทไหนมผลมาก พระ- พทธเจาขา ฯ [๙๒๔] พระผมพระภาคตรสตอบวา ทานผปฏบต ๔ จ าพวก ทานผต งอยในผล ๔ จ าพวก นน

คอพระสงฆ เปนผซอตรง ประกอบดวยปญญาและศล เมอมนษยทงหลายผเปนสตวปรารถนาบญบชาอย กระท า บญมอปธเปนผล ทานทใหแลวในสงฆมผลมาก ฯ

วนทนสตรท ๗

[๙๒๕] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

กโดยสมยนนแล พระผมพระภาคทรงหลกเรนอยในทพกกลางวน ฯ ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพ และทาวสหมบดพรหมเสดจเขาไปเฝา พระผมพระภาคถงทประทบ ครนแลว ไดประทบยนพงบานพระทวารอยองค ละบาน ฯ [๙๒๖] ล าดบนนแล ทาวสกกะจอมเทพไดตรสพระคาถาน ในส านก พระผมพระภาควา ขาแตพระองคผแกลวกลา ทรงชนะสงครามแลว ทรงปลง ภาระลงแลว ไมทรงมหน ขอเชญพระองคเสดจลกขน

เสดจเทยวไปในโลกเถด อนง จตของพระองคหลดพนด

แลว เหมอนพระจนทรในราตรวนเพญ ฉะนน ฯ [๙๒๗] ทาวสหมบดพรหมตรสคานวา ดกรจอมเทพ พระองคไมควร กราบทลพระตถาคตอยางนเลย แตควรจะกราบทลพระตถาคตอยางนแลวา ขาแตพระองคผแกลวกลา ทรงชนะสงครามแลว ทรงเปน

ผน าพวก ไมทรงมหนสน ขอเชญพระองคเสดจลกขน

เสดจเทยวไปในโลก ขอเชญพระผมพระภาคทรงแสดงธรรม

จกมผรทวถงธรรมเปนแน ฯ ปฐมสกกนมสนสตรท ๘

[๙๒๘] สาวตถนทาน ฯ ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ทาวสกกะจอมเทพตรสกะมาตล- *สงคาหกเทพบตรวา ดกรสหายมาตล ทานจงเตรยมจดรถมาอาชาไนยซงเทยม

ดวยมาพนตว เราจะไปยงพนทอทยานเพอชมภมภาคอนงดงาม ดกรภกษทงหลาย มาตลสงคาหกเทพบตรทลรบพระด ารสทาวสกกะจอมเทพวา ขอเดชะ ขอความ

เจรญจงมแดพระองค ดงนแลว เตรยมจดรถมาอาชาไนยซงเทยมดวยมาพนตว เสรจแลว กราบทลแดทาวสกกะจอมเทพวา ขาแตพระองคผนรทกข รถมา อาชาไนยซงเทยมดวยมาพนตวส าหรบพระองคเตรยมจดไวเสรจแลว ขอพระองค

ทรงทราบกาลอนควรในบดนเถด ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ไดทราบวา ทาวสกกะจอมเทพขณะเสดจลงจากเวชยนตปราสาท ทรงประนมอญชลนมสการ ทศเปนอนมาก ฯ [๙๒๙] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล มาตลสงคาหกเทพบตร ได

ทลถามทาวสกกะจอมเทพดวยคาถาวา พราหมณทงหลายผบรรลไตรวชชา กษตรยทงหลาย ณ ภมภาค ทงหมด ทาวมหาราชทง ๔ และทวยเทพชาวไตรทศผมยศ ยอมนอบนอมพระองค ขาแตทาวสกกะ เมอเปนเชนนน

พระองคทรงนอบนอมทานผควรบชาคนใด ทานผควรบชา คนนนชอไรเลา ขอเดชะ ฯ [๙๓๐] ทาวสกกะตรสตอบวา พราหมณทงหลายผบรรลไตรวชชา กษตรยทงหลาย ณ

ภมภาคทงหมด ทาวมหาราชทง ๔ และทวยเทพชาวไตรทศ ผมยศ นอบนอมทานผใดซงเปนผสมบรณดวยศล มจต ตงมนตลอดกาลนาน ผบวชแลวโดยชอบ มพรหมจรรยเปน

เบองหนา คฤหสถเหลาใดเปนผท าบญ มศล เปนอบาสก เลยงดภรรยาโดยชอบธรรม ดกรมาตล เรานอบนอมคฤหสถ เหลานน ฯ [๙๓๑] มา. ขาแตทาวสกกะ ไดยนวา พระองคทรงนอบนอม

บคคลเหลาใด บคคลเหลานนเปนผประเสรฐทสดในโลก เทยว ขาแตทาววาสวะ พระองคทรงนอบนอมบคคลเหลาใด ถง ขาพระองคกขอนอบนอมบคคลเหลานน ฯ [๙๓๒] ทาวมฆวาสชมบดเทวราชผเปนประมขของเทวดาทงหลาย ครนตรสดงนแลว ทรงนอมนมสการทศเปนอนมาก แลว เสดจขนรถ ฯ ทตยสกกนมสนสตรท ๙

[๙๓๓] สาวตถนทาน ฯ ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ทาวสกกะจอมเทพไดตรสกะมาตล- สงคาหกเทพบตรวา ดกรสหายมาตล ทานจงเตรยมจดรถมาอาชาไนยซงเทยมดวย มาพนตว เราจะไปยงพนทอทยานเพอชมภมภาคอนงดงาม ดกรภกษทงหลาย มาตลสงคาหกเทพบตรทลรบพระด ารสทาวสกกะจอมเทพวา ขอเดชะ ขอความ

เจรญจงมแดพระองค ดงนแลว จดเตรยมรถมาอาชาไนยซงเทยมดวยมาพนตว เสรจแลว กราบทลแกทาวสกกะจอมเทพวา ขาแตพระองคผนรทกข รถมา

อาชาไนยซงเทยมดวยมาพนตวส าหรบพระองค จดเตรยมไวเสรจแลว ขอพระองค ทรงทราบกาลอนควรในบดนเถด ดกรภกษทงหลาย ไดทราบวา ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพขณะเสดจลงจากเวชยนตปราสาท ทรงประนมอญชลนมสการ พระผมพระภาคอย ฯ [๙๓๔] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล มาตลสงคาหกเทพบตรไดทลถาม

ทาวสกกะจอมเทพดวยคาถาวา ขาแตทาววาสวะ เทวดาและมนษยทงหลายยอมนอบนอม

พระองคนนเทยว ขาแตทาวสกกะ เมอเชนนน พระองค ทรงนอบนอมทานผควรบชาคนใด ทานผควรบชาคนนน คอ ใครเลา ฯ [๙๓๕] ทาวสกกะตรสตอบวา ดกรมาตล พระสมมาสมพทธเจาพระองคใดในโลกพรอมทง เทวโลก เรานอบนอมพระสมมาสมพทธเจาพระองคนน ผ เปนศาสดามพระนามไมทราม ดกรมาตล ทานเหลาใดส ารอก ราคะ โทสะและอวชชาแลว เปนพระอรหนตขณาสพ เรา นอบนอมทานเหลานน ดกรมาตล ทานเหลาใดก าจดราคะ และโทสะกาวลวงอวชชา ยงเปนพระเสขะ ยนดในธรรม

เครองปราศจากการสงสม เปนผไมประมาท ตามศกษาอย เรานอบนอมทานเหลานน ฯ [๙๓๖] มา. ขาแตทาวสกกะ ไดยนวา พระองคทรงนอบนอม

บคคลเหลาใด บคคลเหลานนเปนผประเสรฐทสดในโลก เทยว ขาแตทาววาสวะ พระองคทรงนอบนอมบคคลเหลาใด แมขาพระองคกขอนอบนอมบคคลเหลานน ฯ [๙๓๗] ทาวมฆวาสชมบดเทวราช ผเปนประมขของเทวดา ทงหลาย ครนตรสดงนแลว ทรงนอมนมสการพระผม

พระภาค แลวเสดจขนรถ ฯ ตตยสกกนมสนสตรท ๑๐ [๙๓๘] สาวตถนทาน ฯ ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ทาวสกกะจอมเทพไดตรสกะมาตล- สงคาหกเทพบตรวา ดกรสหายมาตล ทานจงเตรยมจดรถมาอาชาไนยซงเทยมดวย

มาพนตว เราจะไปยงพนทอทยานเพอชมภมภาคอนงดงาม ดกรภกษทงหลาย มาตลสงคาหกเทพบตรทลรบพระด ารสทาวสกกะจอมเทพวา ขอเดชะ ขอความ

เจรญจงมแดพระองค ดงนแลว จดเตรยมรถมาอาชาไนยซงเทยมดวยมาพนตว เสรจแลว กราบทลแกทาวสกกะจอมเทพวา ขาแตพระองคผนรทกข รถมา อาชาไนยซงเทยมดวยมาพนตวส าหรบพระองค จดเตรยมไวเสรจแลว ขอพระองค

ทรงทราบกาลอนควรในบดนเถด ดกรภกษทงหลาย ไดทราบวา ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพขณะเสดจลงจากเวชยนตปราสาท ทรงประนมอญชลนอม

นมสการพระภกษสงฆอย ฯ [๙๓๙] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล มาตลสงคาหกเทพบตรไดทลถาม

ทาวสกกะจอมเทพดวยคาถาวา นรชนผนอนทบกายอนเปอยเนาเหลาน พงนอบนอมพระองค นนเทยว พวกเขาจมอยในซากอนเตมไปดวยความหวและ ความกระหาย ขาแตทาววาสวะ เพราะเหตไรหนอพระองค จงทรงโปรดปรานทานผไมมเรอนเหลานน ขอพระองคตรส

บอกมรรยาทของฤาษทงหลาย ขาพระองคขอฟงพระด ารสของ พระองค ฯ [๙๔๐] ทาวสกกะตรสตอบวา ดกรมาตล เราโปรดปรานมรรยาทของทานผไมมเรอนเหลานน

ทานเหลานนเปนผไมมความหวงใยในบานททานหลกออกไป

บคคลผจะเกบขาวเปลอกของทานเหลานนไวในฉางกไมม ผ จะเกบไวในหมอกไมม ผจะเกบไวในกระเชากไมม ทาน

เหลานนมวตรอนงาม แสวงหาอาหารทผอนท าเสรจแลว เยยวยาอตภาพดวยอาหารนน ทานเหลานนเปนนกปราชญ

กลาวค าสภาษต เปนผนงประพฤตสม าเสมอ ดกรมาตล พวก เทวดายงโกรธกบพวกอสร และสตวเปนอนมากยงมโกรธกน

และกน เมอเขายงโกรธกน ทานเหลานนไมโกรธ ดบเสย ไดในบคคลผมอาชญาในตน เมอชนทงหลายยงมความถอมน

ทานเหลานนไมถอมน ดกรมาตล เรานอมนมสการทาน

เหลานน ฯ [๙๔๑] มา. ขาแตทาวสกกะ ไดยนวา พระองคทรงนอบนอม

บคคลเหลาใด บคคลเหลานนเปนผประเสรฐทสดในโลก เทยว ขาแตทาววาสวะ พระองคทรงนอบนอมบคคลเหลาใด แมขาพระองคกขอนอบนอมบคคลเหลานน ฯ [๙๔๒] ทาวมฆวาสชมบดเทวราช ผเปนประมขของเทวดา ทงหลาย ครนตรสดงนแลวทรงนอมนมสการพระภกษสงฆ

แลวเสดจขนรถ ฉะนแล ฯ จบวรรคท ๒

---------

รวมพระสตรทมในวรรคน คอ ปฐมเทวสตร ๑ ทตยเทวสตร ๑ ตตยเทวสตร ๑ ทฬททสตร ๑

รามเณยยกสตร ๑ ยชมานสตร ๑ วนทนสตร ๑ ปฐมสกกนมสนสตร ๑

ทตยสกกนมสนสตร ๑ ตตยสกกนมสนสตร ๑ ฯ ---------

สกกปญจกะท ๓

ฆตวาสตรท ๑

[๙๔๓] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบ

ครนแลวทรงถวายบงคม แลวประทบอย ณ ทสมควรสวนหนง ฯ [๙๔๔] ทาวสกกะจอมเทพประทบอย ณ ทสมควรสวนหนง เรยบรอย แลว ไดทลถามพระผมพระภาคดวยคาถาวา บคคลฆาอะไรแลวสจงจะอยเปนสข ฆาอะไรแลวสจงจะไม

เศราโศก ขาแตพระโคดม พระองคทรงชอบการฆาอะไร อนเปนธรรมอยางเอก ฯ [๙๔๕] พระผมพระภาคตรสตอบวา บคคลฆาความโกรธเสยแลว ยอมอยเปนสข ฆาความโกรธ เสยแลวยอมไมเศราโศก ดกรทาววาสวะ พระอรยะเจา ทงหลายยอมสรรเสรญ การฆาความโกรธอนมรากเปนพษ

มยอดหวาน เพราะวาบคคลฆาความโกรธนนเสยแลว ยอม

ไมเศราโศก ฯ

ทพรรณยสตรท ๒

[๙๔๖] สาวตถนทาน ฯ ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ยกษตนหนงมผวพรรณทราม ต าเตย พงพลย นงอยบนอาสนะแหงทาวสกกะจอมเทพ ดกรภกษทงหลาย ไดยนวา ในทนน พวกเทวดาชนดาวดงสพากนยกโทษต าหนตเตยนวา ดกรทานผเจรญ

ทงหลาย นาอศจรรยหนอ ดกรทานผเจรญทงหลาย ไมเคยมมาแลวหนอ ยกษน

มผวพรรณทราม ต าเตย พงพลย นงอยบนอาสนะแหงทาวสกกะจอมเทพ ดกร ภกษทงหลาย พวกเทวดาชนดาวดงสยกโทษต าหนตเตยนดวยประการใดๆ ยกษ

นนยงเปนผมรปงามทงนาดนาชมและนาเลอมใสยงขนกวาเดมดวยประการนนๆ ฯ [๙๔๗] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล พวกเทวดาชนดาวดงสพากนเขา ไปเฝาทาวสกกะจอมเทพถงทประทบ ครนแลวไดกราบทลวา ขาแตพระองคผ นรทกข ขอประทานโอกาสตอพระองค ยกษตนหนงมผวพรรณทราม ต าเตย พงพลย นงอยบนอาสนะของพระองค ขาแตพระองคผเจรญ ไดทราบวา ณ ทนน

พวกเทวดาชนดาวดงสพากนยกโทษต าหนตเตยนวา ดกรทานผเจรญทงหลาย นา อศจรรยหนอ ดกรทานผมอายทงหลาย ไมเคยมมาหนอ ยกษนมผวพรรณทราม

ต าเตย พงพลย นงอยบนอาสนะของทาวสกกะจอมเทพ ขาแตพระองคผนรทกข พวกเทวดาชนดาวดงสยกโทษต าหนตเตยนดวยประการใดๆ ยกษนนยงเปนผม

รปงามทงนาดนาชมและนาเลอมใสยงกวาเดม ดวยประการนนๆ ขาแตพระองค ผนรทกข ยกษนนจกเปนผมความโกรธเปนอาหารเปนแนเทยว ขอเดชะ ฯ [๙๔๘] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพเสดจเขาไป

หายกษผมความโกรธเปนอาหารนนจนถงทอย ครนแลวทรงหมผาเฉวยงพระองสา ขางหนง ทรงคกพระชานมณฑลเบองขวาลง ณ พนดน ทรงประนมอญชลไปทาง ทยกษตนนนอย แลวประกาศพระนาม ๓ ครงวา ดกรทานผนรทกข เราคอ ทาวสกกะจอมเทพ ... ดกรทานผนรทกข เราคอทาวสกกะจอมเทพ ดกรภกษ

ทงหลาย ทาวสกกะจอมเทพทรงประกาศพระนามดวยประการใดๆ ยกษตนนน

ยงมผวพรรณทรามและต าเตยพงพลยยงกวาเดม ยกษนนเปนผมผวพรรณทรามและ ต าเตยพงพลยยงกวาเดมแลว ไดหายไป ณ ทนนนนเอง ฯ [๙๔๙] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพประทบนงบน

อาสนะของพระองคแลว เมอจะทรงยงพวกเทวดาชนดาวดงสใหยนด จงไดตรส

พระคาถาเหลานไวในเวลานนวา

เราเปนผมจตอนโทสะไมกระทบกระทง เปนผอนความหมน

(มาร) น าไปไมไดงาย เราไมโกรธมานานแล ความโกรธ ยอมไมตงอยในเรา ถงเราโกรธกไมกลาวค าหยาบ และไม

กลาวค าไมชอบธรรม เราเหนประโยชนของตนจงขมตนไว ฯ มายาสตรท ๓

[๙๕๐] สาวตถนทาน ฯ ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ทาวเวปจตตจอมอสรปวย ได รบทกข เปนไขหนก ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวสกกะจอมเทพเสดจ ไปเยยมทาวเวปจตตจอมอสรถงทประทบตรสถามถงความเจบไข ดกรภกษทงหลาย ทาวเวปจตตจอมอสรทรงเหนทาวสกกะจอมเทพก าลงเสดจมาแตไกลเทยว ครน

แลวไดตรสกะทาวสกกะจอมเทพวา ขาแตพระองคผจอมเทพ ขอจงชวยรกษา หมอมฉนดวยเถด ฯ ทาวสกกะตรสวา ขาแตทาวเวปจตต ขอเชญตรสบอกมายาของอสรนทร กะหมอมฉนกอน ฯ เว. ขาแตพระองคผนรทกข หมอมฉนยงกราบทลไมไดจนกวาจะได สอบถามพวกอสรดกอน ฯ ดกรภกษทงหลาย ล าดบนนแล ทาวเวปจตตจอมอสรตรสสอบถามพวก อสรวา ดกรทานผนรทกขทงหลาย เราจะบอกมายาของอสรนทรกะทาวสกกะ จอมเทพนะ ฯ พวกอสรทลวา ขาแตพระองคผนรทกข พระองคอยาตรสบอกมายาของ อสรนทรกะทาวสกกะจอมเทพเลย ฯ

[๙๕๑] ดกรภกษทงหลาย ครงนนแล ทาวเวปจตตจอมอสรไดตรสกะ ทาวสกกะจอมเทพดวยคาถาวา ขาแตทาวมฆวาสชมบดสกกเทวราช บคคลผมมายายอมเขา ถงนรกครบรอยป เหมอนดงอสรนทร ฉะนน ฯ อจจยสตรท ๔

[๙๕๒] สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน

อารามของอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ฯ

กโดยสมยนนแล ภกษสองรปโตเถยงกน ในการโตเถยงกนนน ภกษ

รปหนงไดพดลวงเกน ฯ

ครงนนแล ภกษผพดลวงเกนนนแสดงโทษโดยความเปนโทษ (รบผด และขอโทษ) ในส านกของภกษนน ภกษนนไมรบ ฯ [๙๕๓] ครงนนแล ภกษเปนอนมาก พากนเขาไปเฝาพระผมพระภาค ถงทประทบ ครนแลวไดถวายบงคมพระผมพระภาคแลวนงอย ณ ทสมควรสวน

หนง เมอนง ณ ทควรสวนหนงเรยบรอยแลว ไดกราบทลพระผมพระภาควา ขาแตพระองคผเจรญ ขอประทานพระวโรกาส ภกษสองรปโตเถยงกน ในการ โตเถยงกนนน ภกษรปหนงไดพดลวงเกน ขาแตพระองคผเจรญ ล าดบนน

ภกษผพดลวงเกนแสดงโทษโดยความเปนโทษในส านกของภกษนน ภกษนนไม

รบ พระพทธเจาขา ฯ [๙๕๔] พระผมพระภาคตรสวา ดกรภกษทงหลาย คนพาลม ๒ จ าพวก น คอ ผไมเหนโทษโดยความเปนโทษ ๑ ผไมรบตามสมควรแกธรรมเมอผอน

แสดงโทษ ๑ ดกรภกษทงหลาย คนพาลม ๒ จ าพวกนแล ดกรภกษทงหลาย บณฑตม ๒ จ าพวกน คอ ผเหนโทษโดยความเปนโทษ ๑ ผรบตามสมควรแก ธรรมเมอผอนแสดงโทษ ๑ ดกรภกษทงหลาย บณฑตม ๒ จ าพวกนแล ฯ [๙๕๕] ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ทาวสกกะจอมเทพ เมอ จะทรงยงเทวดาชนดาวดงสใหพลอยยนด ณ สธรรมาสภา จงไดตรสพระคาถาน

ในเวลานนวา ขอความโกรธจงตกอยในอ านาจของทานทงหลาย ขอความ

เสอมคลายในมตรธรรมอยาไดเกดมแกทานทงหลาย ทาน

ทงหลายอยาไดตเตยนผทไมควรตเตยน และอยาไดพดค า สอเสยดเลย กความโกรธเปรยบปานดงภเขา ยอมย ายคน

ลามก ฯ อกโกธสตรท ๕

[๙๕๖] ขาพเจาไดสดบมาแลวอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระวหารเชตวน อารามของ อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ในกาลครงนนแล พระผมพระภาค ตรสเรยกภกษทงหลาย ฯลฯ [๙๕๗] พระผมพระภาคไดตรสพระพทธพจนนวา ดกรภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ทาวสกกะจอมเทพ เมอจะทรงยงเทวดาชนดาวดงสใหพลอย ยนด ณ สธรรมาสภา จงไดตรสพระคาถานในเวลานนวา

ความโกรธอยาไดครอบง าทานทงหลาย และทานทงหลายอยา ไดโกรธตอบตอบคคลผโกรธ ความไมโกรธและความไม

เบยดเบยน ยอมมในทานผประเสรฐทกเมอ กความโกรธ เปรยบปานดงภเขา ยอมย ายคนลามก ฉะนแล ฯ จบสกกปญจกะ รวมพระสตรทมในวรรคน คอ ฆตวาสตร ๑ ทพรรณยสตร ๑ มายาสตร ๑ อจจยสตร ๑ อกโกธสตร ๑

สกกสตร ๕ สตรน พระพทธเจาผประเสรฐทรงแสดงไวแลว ฯ จบสกกสงยตบรบรณ

รวมสงยตทมในสคาถวรรคน ๑๑ สงยต คอ เทวตาสงยต ๑ เทวปตตสงยต ๑ โกศลสงยต ๑ มารสงยต ๑ ภกขน

สงยต ๑ พรหมสงยต ๑ พราหมณสงยต ๑ วงคสสงยต ๑ วนสงยต ๑

ยกขสงยต ๑ สกกสงยต ๑ ฯ

จบสคาถวรรค

พระไตรปฎกเลมท ๑๕ จบ