สมถกรรมฐาน สมาธิ - Geocities.ws · สมถกรรมฐาน (สมาธิ) 1.) นิวรณ์ 5 และวิธีแก้ไข หน้า

สมถกรรมฐาน (สมาธ)

1.) นวรณ 5 และวธแกไข หนา 2 2.) หลกการท าสมาธเบองตน หนา 7 3.) สมาธ 40 วธ หนา 11 4.) พทธานสต หนา 14 5.) อานาปานสต หนา 15 6.) จรต 6 หนา 15 7.) กรรมฐานส าหรบแตละจรต หนา 17 8.) นงแลวตวสนและขาขยบไดเอง หนา 18 9.) นงสมาธแลวเกดปต หนา 20 10.) นงสมาธแลวอยากไดนนไดน หนา 22 11.) นงสมาธแลวฟ งซาน หนา 23 12.) การออกจากสมาธกลางคน หนา 24 13.) นงสมาธแลวเหมอนแขนขาหายไป หนา 25 14.) สมาธและกเลส หนา 26

สมาธ 2

นวรณ 5 นวรณ คอสงทขวางกนจตท าใหสมาธไมอาจเกดขนได ม 5 อยางคอ

1.) กามฉนทะ คอความยนด พอใจ เพลดเพลนในกามคณอารมณ ไดแก ความยนด พอใจในรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ(สงสมผสทางกาย) อนนายนด นารกใครพอใจ รวมทงความคดอนเกยวเนองดวยรป เสยง กลน รส โผฏฐพพะนน (ค าวากามในทางธรรมนน ไมไดหมายถงเรองเพศเทานน)

2.) พยาปาทะ คอ ความโกรธ ความพยาบาท ความไมพอใจ ขดเคองใจ 3.) ถนมทธะ แยกเปนถนะคอความหดหทอถอย และมทธะคอความงวงเหงาหาวนอน

ถนะและมทธะนนมอาการแสดงออกทคลายกนมาก คอท าใหเกดอาการเซองซมเหมอนกน แตมสาเหตทตางกนคอ

ถนะเปนกเลสชนดหนง เกดจากการปรงแตงของจต ท าใหเกดความยอทอ เบอหนาย ไมมก าลงทจะท าความเพยรตอไป

สวนมทธะนนเกดจากความเมอยลาออนเพลยของรางกาย หรอจตใจจรง ๆ เนองจากตรากตร ามามาก หรอขาดการพกผอนทเพยงพอ หรอการรบประทานอาหารทมากเกนไป มทธะนไมจดเปนกเลส (พระอรหนตไมมถนะแลว แตยงมมทธะไดเปนบางครง)

4.) อทธจจกกกจจะ แยกเปนอทธจจะคอความฟ งซานของจต และกกกจจะคอความร าคาญใจ อทธจจะนนคอการทจตไมสามารถยดอยกบสงใดสงหนงไดเปนเวลานาน จงเกดอาการ

ฟ งซาน เลอนลอยไปเรองนนท เรองนท สวนกกกจจะนนเกดจากความกงวลใจ หรอไมสบายใจถงอกศลทไดท าไปแลวในอดต วาไม

นาท าไปอยางนนเลย หรอบญกศลตางๆ ทควรท าแตยงไมไดท า วานาจะไดท าอยางนนอยางน 5.) วจกจฉา คอความลงเลสงสย ไมแนใจ หรอไมปกใจเชอวาสงใดถกสงใดผด หรอควรท าแบบไหนด

จตจงไมอาจมงมนในอารมณใดอารมณหนงไดอยางเตมท สมาธจงไมเกดขน

นวรณทง 5 ตวน มเฉพาะอทธจจะเทานนทเกดขนตวเดยวได สวนนวรณตวอน ๆ นอกนน เมอเกดจะเกดขนรวมกบอทธจจะเสมอ

นวรณทง5 เปนอปสรรคส าคญในการท าสมาธ ถานวรณตวใดตวหนง หรอหลายตวเกดขน สมาธกไมอาจเกดขนไดเลย แตนวรณทง 5 นไมเปนตวขวางกนวปสสนาเลย ทงยงเปนประโยชนแกวปสสนาอกดวย เพราะวปสสนานนเปนการเรยนรธรรมชาตของสรรพสง ไมวาขณะนนอะไรจะเกดขน กเปนประโยชนใหเรยนรไดเสมอ นวรณทง 5 นกเปนธรรมชาตอยางหนง ๆ ของจตทเปนประโยชนในการเรยนร ใหเหนถงความไมเทยง เปนทกข ไมอยในอ านาจ ของจตเชนกน

สมาธ 3

วธแกไขนวรณ 5 เมอนวรณเกดขนมวธแกดงนคอ

1.) กามฉนทะ แกไดหลายวธตามลกษณะของกามฉนทะทเกดขน ดงน o พจารณาถงความจรงทวากามคณทงหลายนนมสขนอยมทกขมาก คอใหความสขในชวงท

ไดมาใหม ๆ ซงเปนเสมอนเหยอลอใหตด ครนเมอตดในสงนน ๆ แลว ความทกขทงหลายกจะตามมา ถายงถกใจมากเทาใด กจะยงน าความทกขมาใหมากขนเทานน ไมวาจะเปนทกขจากการแสวงหาเพอใหไดมากยงขน ทกขจากการพยายามรกษาสงนนเอาไว ทกขจากความหวงแหน ความกลววาจะตองสญเสยสงนนไป และเมอตองสญเสยสงนนไป กจะยงเปนทกขยงขนไปอก เพราะเราทงหลายลวนจะตองพลดพรากจากสงทเปนทรกทพอใจ ดวยกนทงหมดทงสน

o พจารณาถงความทสงทงหลายมความแปรปรวนไปตลอดเวลา สงทใหความสขในวนน กอาจจะน าความทกขมาใหไดในวนขางหนา เชน คนทท าดกบเราในวนน ตอไปถาเขาเบอ หรอไมพอใจอะไรเราขนมา เขากอาจจะรายกบเราอยางมากกได

o พจารณาถงความเปนอสภะ คอเปนของไมสวยไมงาม เตมไปดวยของไมสะอาด รางกายทเหนวาสวยงามในตอนน จะคงสภาพอยไดนานสกเทาใด พอแกตวขนกยอมจะหยอนยาน เหยวยนไมนาด ถงแมในตอนนเอง กเตมไปดวยของสกปรกไปทงตว ตงแตเสนผมจรดปลายเทา (ไมเชอกลองไมอาบน าดสกวนสองวนกจะรเอง) ลองพจารณาดเถด วามสวนไหนทไมตองคอยท าความสะอาดบาง และถาถงเวลาทกลายสภาพเปนเพยงซากศพแลวจะขนาดไหน

o พจารณาถงคณของการออกจากกาม หรอประโยชนของสมาธ เชน

เปนความสขทประณต ละเอยดออน เบาสบายไมหนกองเหมอนกาม คนทไดสมผสกบความสขจากสมาธสกครง กจะรไดเองวาเหนอกวาความสขจากกามมากเพยงใด

เปนความสขทไมตองแสวงหาจากภายนอก เพราะเกดจากความสงบภายใน จงไมตองมการแยงชง ไมตองยอแยงแขงขน ไมตองกลวถกลกขโมย

เปนความสขทไมตองมวตถใดๆ มาเปนเครองลอ จงไมตองเสยคาใชจายใดๆ ทงสน 2.) พยาปาทะ มวธแกดงน

o มองโลกในแงดใหเหนวาคนทท าใหเราไมพอใจนน เขาคงไมไดตงใจหรอก เขาคงท าไปเพราะรเทาไมถงการณ หรอเขาใจผด หรอถกเหตการณบงคบ ถาเขารหรอเลอกไดเขาคงไมท าอยางนน

o คดถงหลกความจรงทวา คนเราเมออยใกลกน กยอมมโอกาสทจะท าในสงทไมถกใจคนอน ไดเปนครงคราวอยแลว เพราะคงไมมใครสามารถท าใหถกใจคนอนไดตลอดเวลา แมตวเราเองก

สมาธ 4

ยงเคยท าใหคนอนไมพอใจเชนกน เพราะฉะนน เมอคนอนท าไมถกใจเราบาง กยอมจะเปนเรองธรรมดา ไมควรจะถอโทษโกรธกนใหเปนทกขกนไปเปลาๆ

o พจารณาถงคณของการใหอภย วาอภยทานนนเปนบญอนยงใหญ เปนการท าบญโดยไมตองเสยอะไรเลย

o คดเสยวาเปนการฝกจตของตวเราเองใหเขมแขงขน โดยการพยายามเอาชนะใจตนเอง เอาชนะความโกรธ และขอบคณผ ทท าใหเราโกรธทใหโอกาสในการฝกจตแกเรา ใหเราไดสรางและเพมพนขนตบารม

o คดถงเรองกฎแหงกรรม วาสตวโลกมกรรมเปนของของตน ใครสรางกรรมอนใดไว ยอมตองรบผลกรรมนนๆ สบไป การทเราเจอเหตการณทไมดในครงน กคงเปนเพราะกรรมเกาทเราไดท าเอาไว ส าหรบคนทท าไมดกบเราในครงนนน เขากจะไดรบผลกรรมนนเองในวนขางหนาอยางหลกเลยงไมได

o ใหความรสกสงสารผทท าไมดกบเราในครงน วาเขาไมนาท าอยางนนเลย เพราะเมอเขาท าแลว ตอไปเมอกรรมนนสงผล เขากจะตองเปนทกขทรมานเพราะกรรมนน

o พจารณาโทษของความโกรธ วาคนทโกรธกเหมอนกบจดไฟเผาตวเอง ท าใหตองเปนทกขเรารอน หนาตากไมนาด แถมยงเสยงตอการเปนโรคหวใจอกดวย เพราะฉะนนกมแตคนโง กบคนบาเทานนทผกโกรธเอาไว

o แผเมตตาใหกบคนทเราโกรธ ถาท าไดนอกจากจะดบทกขจากความโกรธไดแลว ยงท าใหมความสขจากการแผเมตตานนอกดวย และยงจะเปนการพฒนาจตใหสงขนไปดวย

3.) ถนมทธะ แยกเปนถนะคอความหดหทอถอยนนแกโดย o พจารณาถงโทษของกามและคณของสมาธ เพอท าใหเกดความเพยร ในการปฏบตใหพน

จากโทษของกามเหลานน o คบหากบคนทมความเพยร ฝกใฝยนดในการท าสมาธ o หลกเวนจากคนทไมชอบท าสมาธ หรอคนทเบอหนายในสมาธ

สวนมทธะคอความงวงเหงาหาวนอนนน มวธแกหลายวธ ดงทพระพทธเจาตรสแกพระโมคคลลานะ สรปไดเปนขนๆ ดงน

o ในขณะทเพงจตในสงใดสงหนงอย เพอท าสมาธหรอวปสสนากตาม แลวเกดความงวงขนมา ใหเพงสงนนใหมาก หรอใหหนกแนนขนไปอก กจะท าใหหายงวงได

o ถายงไมหายงวง ใหตรกตรอง พจารณาธรรมทไดอานหรอไดฟงไดเรยนมาแลว โดยนกในใจ o ถายงไมหายงวงใหสาธยายธรรมทไดอาน ไดฟง หรอไดเรยนมาแลว คอใหพดออกเสยงดวย o ถายงไมหายงวงใหยอนชองหทงสองขาง (เอานวไชเขาไปในรห) เอามอลบตว

สมาธ 5

o ถายงไมหายงวง ใหลกขนยน เอาน าลางตา เหลยวดทศทงหลาย แหงนดดาวนกษตรฤกษ (คอใหมองไปทางโนนททางนท บดคอไปมา)

o ถายงไมหายงวง ใหท าในใจถงอาโลกสญญา (นกถงแสงสวาง) ตงความส าคญในกลางวน วากลางวนอยางไร กลางคนอยางนน กลางคนอยางไร กลางวนอยางนน มใจเปดเผยอยฉะน ไมมอะไรหมหอ ท าจตอนมแสงสวางใหเกด (คอใหท าความรสกเหมอนกบวา กลางคนนนสวางราวกบเปนกลางวน)

o ถายงไมหายงวง ใหเดนกลบไปกลบมา ส ารวมอนทรย มใจไมคดไปในภายนอก (ควรเดนเรวๆ ใหหายงวง)

o ถายงไมหายงวงอก ใหส าเรจสหไสยาสน คอ นอนตะแคงเบองขวา ซอนเทาเหลอมเทา (เหมอนพระพทธรปนอน) มสตสมปชญญะ โดยบอกกบตวเองวา ทนททรสกตวตนแลว จะรบลกขนทนท ดวยตงใจวา เราจกไมประกอบความสขในการนอน ความสขในการเอนขาง ความสขในการเคลมหลบ

4.) อทธจจกกกจจะ แยกเปนอทธจจะคอความฟ งซานของจต แกโดย o ใชเทคนคกลนลมหายใจ (เทคนคนนอกจากจะใชแกความฟ งซานไดแลว ยงใชในการแกความ

งวงไดอกดวย) โดยการท าตามขนตอนดงตอไปน

เรมจากการหายใจเขาออกใหลกทสด โดยท าเหมอนถอนหายใจแรงๆ สก 3 รอบ

จากนนท าสงตอไปนพรอมกนคอ ใชลนดนเพดานปากอยางแรง หลบตาป เกรงกลามเนอบรเวณใบหนา และกลามเนอทวรางกายใหมากทสด กลนลมหายใจใหนานทสดเทาทจะท าได พรอมกบท าสมาธ โดยก าหนดจตไวทการกลน

ลมหายใจนน o เพมความหนกแนน หรอความถของสงทใชยดจตขนไปอก เพอใหสามารถประคองจตไดงาย

ยงขน หรอลดโอกาสในการฟ งใหนอยลง เชน

ถาตอนแรกใชก าหนดลมหายใจเขา/ออก โดยบรกรรมวาพทธ/โธ หรอ เขา/ออก ซ าไปซ ามา กเปลยนเปนนบลมหายใจแทน โดยหายใจเขานบ 1 ออกนบ 1 เขา-2 ออก-2 ... จนถง เขา-10 ออก-10 แลวเรมนบ 1 ใหม การนบนใหลากเสยง(ในใจ) ใหยาวตงแตเรมหายใจเขาหรอออก จนกระทงสดลมหายใจ เพอใหจตเกาะตดกบเสยงนนไปตลอด

ถายงไมหายกเปลยนเปน เขา-1 ออก-2 เขา-3 ออก-4 ...... เขา-9 ออก-10 แลวเรมนบ 1 ใหม

สมาธ 6

ถายงไมหายอกกเปลยนเปนรอบแรกนบจาก 1จนถง 10 (เหมอนครงทแลว) รอบทสองนบจาก 1 - 9 ลดลงไปเรอยๆ จนเหลอนบ 1 - 5 แลวคอยเพมขนเปน 1 - 6 ...... จนถง 1 - 10 แลวลดลงใหมจนเหลอ 1 - 5 แลวเพมขนจนถง 1 - 10 กลบไปกลบมาเรอยๆ เพอใหตองเพมความตงใจขนอก

ถายงไมหายอกกเปลยนเปนนบเลขอยางเรว คอขณะหายใจเขาแตละครงกนบเลข 1,2,3,... อยางรวดเรวจนกวาจะสดลมหายใจ พอเรมหายใจออกกเรมนบ 1,2,3,... ใหมจนสดลมหายใจเชนกน ทงนไมตองไปก าหนดวาตอนหายใจเขา/ออกแตละครงจะตองนบไดถงเลขอะไร เชน หายใจเขาครงแรกอาจจะนบไดถง 12 พอหายใจออกอาจจะไดแค 10 หายใจเขาครงตอไปอาจจะไดแค 9 กได

ในการหายใจนนทส าคญคอใหหายใจใหเปนธรรมชาตใหมากทสด อยาไปบงคบลมหายใจใหยาว

หรอสน บางขณะอาจหายใจยาว บางขณะอาจสนกปลอยไปตามธรรมชาตของมน เรามหนาทเพยงแคสงเกตดเทานน

ท าใจใหสบาย อยามงมนมากเกนไปจนเครยด จะท าใหฟ งซานหนกขน คอยๆ ฝกไปเรอยๆ แลวจะดขนเอง อยาหวง อยาก าหนดกฎเกณฑวาวนนจะตองไดอยางนนอยางน ปลอยวางใหมากทสด ท าใจใหอยกบปจจบน คอเพยงแคสงเกตวาตอนนเปนอยางไรกพอแลว อยาคดบงคบใหสมาธเกด ยงบบแนนมนจะยงทะลกออกมา ยงฟ งไปกนใหญ

ถานบเลขผดใหเรมตนนบ 1 ใหม แลวดวาวนนจะนบไดมากทสดถงแคไหน เมอนบถทสดถงขนไหนแลวเอาจตใหอยไดกหยดอยแคขนนน พอฝกจตไดนงพอสมควรแลว กลองลด

การนบไปใชขนทเบาลงเรอยๆ จตจะไดประณตขนเรอยๆ สวนกกกจจะคอความร าคาญใจ นนแกไดโดย o พยายามปลอยวางในสงนนๆ โดยคดวาอดตกผานไปแลว คดมากไปกเทานน อนาคตกยงมาไม

ถง เรามาท าปจจบนใหดทสดดกวา ตอนนเปนเวลาท ากรรมฐาน เพราะฉะนนอยางอนพกไวกอน ยงไมถงเวลาคดเรองเหลานน

o ถาแกไมหายจรงๆ กไปจดการเรองเหลานนใหเรยบรอย แลวถงกลบมาท ากรรมฐานใหมกได

5.) วจกจฉา แกไดโดย o พยายามศกษาหาความรใหมากทสด

สมาธ 7

o ถายงไมแนใจกคดวาเราจะลองทางนดกอน ถาถกกเปนสงทด แตถาผดเรากจะไดรวาผด จะไดหายสงสย แลวจะไดพจารณาหาทางอนทถกได ยงไงกดกวามวแตสงสยอย แลวไมไดลองท าอะไรเลย ซงจะท าใหตองสงสยตลอดไป

ธมมโชต

21 พฤศจกายน 2543

หลกการท าสมาธเบองตน

จตของคนทวๆ ไปทไมเคยท าสมาธนน กมกจะมสภาพเหมอนมาปาพยศทยงไมเคยถกจบมาฝกใหเชอง มการซดสายไปในทศทางตางๆ อยเปนประจ า การท าสมาธนนกเหมอนการจบมาปานนมาลามเชอก

หรอใสไวในคอกเลกๆ ไมยอมใหมอสระตามความเคยชน เมอตกอยในสภาพเชนน มานนกยอมจะแสดงอาการพยศออกมา มอาการดนรน กวดแกวง ไมสามารถอยอยางนงสงบได ถายงพยายามบงคบ ควบคมมากขนเทาไหร กจะยงดนรนมากขนเทานน

การจะฝกมาปาใหเชองโดยไมเหนอยมากนนตองใจเยนๆ โดยเรมจากการใสไวในคอกใหญๆ แลวปลอยใหเคยชนกบคอกขนาดนนกอน จากนนจงคอยๆ ลดขนาดของคอกลงเรอยๆ มานนกจะเชองขนเรอยๆ โดยไมแสดงอาการพยศอยางรนแรงเหมอนการพยายามบบบงคบอยางรบรอน เมอมาเชองมากพอแลว กจะสามารถใสบงเหยนแลวน าไปฝกไดโดยงาย

การฝกจตกเชนกน ถาใจรอนคดจะใหเกดสมาธอยางรวดเรวทงทจตยงไมเชอง จตจะดนรนมาก และเมอพยายามบบจตใหนงมากขนเทาไหร จตจะยงเกดอาการเกรงมากขนเทานน ซงนนจะหมายถงความกระดางของจตทเพมขน (จตทเกรงจะเปนจตทกระดาง ซงตางจากจตทผอนคลายจะเปนจตทประณตกวา) แลวยงจะท าใหเหนอยอกดวย ถงแมบางครงอาจจะบงคบจตไมใหซดสายได แตถาสงเกตใหดจะเหนวาจตมอาการสน กระเพอมอยภายใน

เหมอนการหดขจกรยานใหมๆ ถงแมจะเรมทรงตวไดแลว แตกขไปดวยอาการเกรง การขในขณะนนนอกจากจะเหนอยแลว การทรงตวกยงไมนมนวลราบเรยบอกดวย ซงจะตางกนมากเมอเปรยบเทยบกบการขบขของคนทช านาญแลว ทจะสามารถขไปไดดวยความรสกทผอนคลายอยางสบายๆ ราบเรยบ นมนวล ไมมอาการสนเกรง

หลกทวไปในการท าสมาธนน พอจะสรปเปนขอๆ ไดดงน 1.) หาความรพนฐานเกยวกบการท าสมาธใหมากทสดกอนทจะท าสมาธ เพอจะไดประหยดเวลาไม

ตองลองผดลองถก และไมหลงทาง ปองกนปญหาทอาจจะเกดขนเพราะความไมร หรอเขาใจผด นอกจากนยงปองกนความฟงซานทอาจจะเกดขนจากความลงเลสงสยอกดวย

สมาธ 8

2.) เลอกวธทคดวาเหมาะสมกบตนเองมากทสด แลวลองท าไปสกระยะหนงกอน ถาท าแลวสมาธเกดไดยากกลองวธอนๆ ดบาง เพราะจตและลกษณะนสยของแตละคนไมเหมอนกน วธทเหมาะสมของแตละคนจงตางกนไป

บางคนอาจจะเหมาะกบการตามดลมหายใจ ซงอาจจะใชค าบรกรรมวาพทธ-โธ หรอ เขา/ออก ประกอบ บางคนอาจจะเหมาะกบการแผเมตตา บางคนถนดการเพงกสณ เชนเพงวงกลมสขาว ฯลฯ

ซงวธการท าสมาธนนมมากถง 40 ชนด เพอใหเหมาะกบคนแตละประเภท แตทพระพทธเจาทรงสรรเสรญมากทสด กคออานาปานสต คอการตามสงเกต ตามรลมหายใจเขาออก

นนเอง (ดรายละเอยดไดในเรองนวรณ 5 และวธแกไข ในหมวดสมถกรรมฐาน (สมาธ) ในหวขอวธแกไขนวรณ 5/อทธจจกกกจจะ และในเรองอานาปานสตสตร ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ) เพราะท าไดในทกท โดยไมตองเตรยมอปกรณใดๆ เลย ท าแลวจตใจเยนสบาย ไมเครยด

3.) อยใกลผร หรอรบหาคนปรกษาทนททสงสย เพอไมใหความสงสยมาท าใหจตฟ งซาน 4.) พยายามตดความกงวลทกอยางทอาจจะเกดขนออกไปใหมากทสด โดยการท างานทกอยางทคง

คางอยใหเสรจเรยบรอยกอนทจะท าสมาธ หรอถาท าสมาธไปแลว เกดความกงวลถงการงานใดขนมา กใหบอกกบตวเองวาตอนนเปนเวลาท าสมาธ ยงไมถงเวลาท างานอยางอน เอาไวท าสมาธเสรจแลวถงไปท างานเหลานนกไมเหนเสยหายอะไร ถาแกความกงวลไมหายจรงๆ กหยดท าสมาธแลวรบไปจดการเรองนนๆ ใหเรยบรอยกอนกได ถาคดวาขนนงตอไปกเสยเวลาเปลา เมองานนนเสรจแลวกรบกลบมาท าสมาธใหม

5.) กอนนงสมาธถาอาบน าไดกควรอาบน ากอน หรออยางนอยกควรลางหนา ลางมอ ลางเทากอนจะท าใหโลงสบายตว เมอกายสงบระงบ จตกจะสงบระงบไดงายขน

6.) ควรท าสมาธในททเงยบสงบ อากาศเยนสบาย ไมพลกพลานจอแจ

7.) กอนนงสมาธควรเดนจงกรม (เดนกลบไปกลบมาชาๆ โดยยดจตไวทจดใดจดหนงในเทา ขางทก าลงเคลอนไหว เชน ปลายเทา หรอสนเทา โดยควรมค าบรกรรมประกอบ เชน ขวา/ซาย ฯลฯ) หรอสวดมนตกอน เพอใหจตเปนสมาธในระดบหนงกอน จะท าใหนงสมาธไดงายขน

8.) การนงสมาธนนควรนงในทาขดสมาธ หลงตรง (ไมนงพงเพราะจะท าใหงวงไดงาย) หรอถารางกายไมอ านวย กอาจจะนงบนเกาอกได นงบนพนทออนนมตามสมควร ทอดตาลงต า ท า

กลามเนอใหผอนคลาย อยาเกรง (เพราะการเกรงจะท าใหปวดเมอย และจะท าใหจตเกรงตามไปดวย) นงใหรางกายอยในทาทสมดล มนคง ไมโยกโคลงไดงาย มอทง 2 ขางประสานกน ปลายนวหวแมมอแตะกนเบาๆ วางไวบนหนาตก

หลบตาลงชาๆ หลงจากนนสงจตไปส ารวจตามสวนตางๆ ของรางกาย ใหทวทงตว เพอดวามกลามเนอสวนใดทเกรงอยหรอไม ถาพบกใหผอนคลายกลามเนอสวนนนใหหายเกรง โดยไล

สมาธ 9

จากปลายเทาทละขาง คอยๆ ส ารวจเลอนขนมาเรอยๆ จนถงสะโพก แลวยายไปส ารวจทปลายเทาอกขางหนง ท าเชนเดยวกน จากนนกส ารวจจากสะโพก ไลขนไปจนถงยอดอก แลวส ารวจจากปลายนวมอทละขาง ไลมาจนถงไหล เมอท าครบสองขางแลว กส ารวจไลจากยอดอกขนไปจนถงปลายเสนผม กจะเปนการผอนคลายกลามเนอไดทวรางกาย

จากนนหายใจเขาออกลกๆ สก 3 รอบ โดยมสตอยทลมหายใจ ตรงจดทลมกระทบปลายจมก พรอมกบท าจตใจใหรสกผอนคลายลงเรอยๆ หลงจากนนจงเรมท าสมาธตามวธทเลอกเอาไว

9.) อยาตงใจมากเกนไป อยาไปก าหนดกฎเกณฑวาวนนนวนนจะตองไดขนนนขนน เพราะจะท าใหเครงเครยด จตจะหยาบกระดาง และจตจะไมอยกบปจจบน เพราะมวแตไปจดจออยกบผลส าเรจซงยงไมเกดขน จตจะพงไปทอนาคต เมอจตไมอยทปจจบนสมาธกไมเกดขน

ใหท าใจใหสบายๆ ผอนคลาย คดวาไดแคไหนกแคนน แลวคอยๆ รวมจตเขามาทจดทใชยดจตนน (เชนลมหายใจ และค าบรกรรม) แลวคอยสงเกตสงทเกดขนเฉพาะหนาในขณะนน (เชน

ความหยาบ/ละเอยด ความยาว ความลก ความเยน/รอน ของลมหายใจ) จตกจะอยทปจจบน แลวสมาธกจะตามมาเอง ถาฟ งซานไปบางกคดวาเปนเรองธรรมดาของจต อยากงวล อยาอารมณเสย

(จะท าใหจตหยาบขน) เพราะคนอนๆ กเปนกนทงนน เมอรตววาฟ งออกไปแลว กใจเยนๆ กลบมาเรมท าสมาธใหม แลวจะดขนเรอยๆ เอง

10.) ใหมๆ ควรนงแตนอยกอน เชน 5 - 15 นาท แลวจงคอยๆ เพมขนเปน 20, 30, 40, ...

นาท ตามล าดบ เพอใหรางกายและจตใจคอยๆ ปรบตว เมอนงไปแลวหากรสกปวดขาหรอเปนเหนบ กขอใหพยายามอดทนใหมากทสด ถาทน

ไมไหวจรงๆ จงจะขยบ เพราะทกครงทมการขยบตวจะท าใหจตกวดแกวง ท าใหสมาธเคลอนได และโดยปรกตแลวถาทนไปไดถงจดหนง เมออาการปวดหรอเปนเหนบนนเกดขนเตมทแลว อาการปวดหรอเปนเหนบนนกจะหายไปเอง และมกจะเกดความรสกเบาสบายขนมาแทนท ซงเปนอาการของปตทเกดจากสมาธ

11.) การท าสมาธนน เมอใชสงไหนเปนเครองยดจต กใหท าความรสกเหมอนกบวา ตวเราทงหมดไป

รวมเปนกอนกลมๆ เลกๆ อยทจดยดจตนน เชน ถาใชลมหายใจ (อานาปานสต) กท าความรสกวาตวเราทงหมดยอสวนเปนตวเลกๆ ไปนงอยทจดทรสกวาลมกระทบอยางชดเจนทสด เชนปลายรจมกขางใดขางหนง หรอรมฝปากบน เปนตน ใหท าความรสกทจดนนเพยงจดเดยว ไมตองเลอนตามลมหายใจ เหมอนเวลาเลอยไม ตากมองเฉพาะทจดทเลอยสมผสกบไมเพยงจดเดยว ไมตองมองตามใบเลอย กจะรไดวาตอนนก าลงเลอยเขาหรอเลอยออก เมอจตอยทจดลมกระทบเพยงจดเดยว กจะรทศทาง และลกษณะของลมไดเชนกน

12.) ไมวาอะไรจะเกดขนกอยาตกใจ อยากลว อยากงวล เพราะทงหมดเปนเพยงอาการของจต

พยายามตงสตเอาไวใหมนคง ตราบใดทไมกลว ไมตกใจ ไมขาดสต กจะไมมอนตรายใดๆ เกดขน

สมาธ 10

ท าใจใหเปนปรกต แลวคอยสงเกตสงเหลานนเอาไว แลวทกอยางจะดขนเอง ถาเหนภาพทนากลวปรากฏขนมา หรอรสกวาไดสมผสกบสงทนากลวใดๆ กตาม ใหแผเมตตาใหสงเหลานน แลวคดวาอยาไดมารบกวนการปฏบตของเราเลย ถาไมหายกลวกนกถงสงศกดสทธเพอใหเปนทพงทางใจ แลวพยายามอยาใสใจถงสงทนากลวนนอก

ถาแกไมหายจรงๆ กตงสตเอาไว หายใจยาวๆ แลวคอยๆ ถอนจากสมาธออกมา เมอใจเปนปรกตแลวถงจะท าสมาธใหมอกครง

ส าหรบคนทตกใจงาย กอาจนงสมาธหนาพระพทธรป หรอนงโดยมเพอนอยดวย กอนนงกควรสวดมนตไหวพระกอน แลวอธษฐานใหสงศกดสทธชวยคมครอง

13.) ถาจตไมสงบ กลองแกไขตามวธทไดอธบายเอาไวในเรองนวรณ 5 และวธแกไข ในหมวดสม

ถกรรมฐาน (สมาธ) ซงไดอธบายเอาไวอยางละเอยดแลว 14.) เมอจะออกจากสมาธ ควรแผเมตตาใหกบสรรพสตวทงหลายกอน โดยการระลกถงความ

ปรารถนาใหผ อน และสตวทงหลายมความสขดวยใจจรง จากนนกอทศสวนกศลทไดจากการท าสมาธนน ใหกบเจากรรมนายเวร ผ มพระคณ และสรรพสตวทงหลาย (ระลกใหดวยใจ) แลวหายใจ

ยาวๆ ลกๆ สก 3 รอบ พรอมกบคอยๆ ถอนความรสกจากสมาธชาๆ เสรจแลวคอยๆ ลมตาขน บดเนอบดตวคลายความปวดเมอย แลวจงคอยๆ ลกขนยนชาๆ

15.) เมอตงใจจะท าสมาธใหจรงจง ควรงดเวนจากการพดคยใหมากทสด เวนแตเพอใหคลายความสงสยทคางคาอยในใจ เพราะการคยกนนนจะท าใหจตฟ งซาน คอในขณะคยกนกมโอกาสท าใหเกดกเลสขนมาได ท าใหจตหยาบกระดางขน และเมอท าสมาธกจะเกบมาคด ท าใหท าสมาธไดยากขน โดยเฉพาะการคยกบคนทสมาธนอยกวาเรา

นอกจากน ควรเวนจากการรองร าท าเพลง การฟงเพลง รวมถงการดการละเลนทงหลาย

เพราะสงเหลานจะเพมกามฉนทะ ซงเปนนวรณชนดหนง (ดเรองนวรณ 5 และวธแกไข ในหมวดสมถกรรมฐาน (สมาธ) ประกอบ) อนเปนอปสรรคตอการท าสมาธ

ธมมโชต

17 มกราคม 2544

สมาธ 11

สมาธ 40 วธ

สงทใชในการยดจตในการท าสมาธ ทเรยกวาอารมณของสมาธนน ในทางพระพทธศาสนา อาจารย

ในสมยโบราณไดรวบรวมไวไดถง 40 อยาง แยกเปนกลมไดดงนคอ

กสณ 10 ประกอบดวย 1. กสณดน คอการเพงดนทน ามาปนเปนวงกลม(แบน) เสนผาศนยกลางประมาณเทากบ ความยาว

ของใบหนาของผปฏบต โดยท าความรสกถงความแขงของดน ไมใชเพงทสของดนนน เพราะจะกลายเปนกสณสตางๆ แทน

2. กสณน า คอการเพงน าทบรรจในภาชนะปากกลม เสนผาศนยกลางประมาณเทากบ ความยาวของใบหนาของผปฏบต

3. กสณไฟ คอการเพงเปลวไฟผานชองทมเสนผาศนยกลางประมาณเทากบ ความยาวของใบหนาของผปฏบต โดยท าความรสกถงความรอนของไฟ

4. กสณลม คอการเพงอาการเคลอนไหวของใบไม กงไมทถกลมพด 5. กสณสเขยว คอการเพงวตถสเขยว เชน กระดาษสเขยว ทเปนวงกลม เสนผาศนยกลางประมาณ

เทากบ ความยาวของใบหนาของผปฏบต โดยท าความรสกถงสเขยวทปรากฏ 6. กสณสเหลอง คอการเพงวตถสเหลอง เชน กระดาษสเหลอง ทเปนวงกลม เสนผาศนยกลาง

ประมาณเทากบ ความยาวของใบหนาของผปฏบต 7. กสณสแดง คอการเพงวตถสแดง เชน กระดาษสแดง ทเปนวงกลม เสนผาศนยกลางประมาณเทากบ

ความยาวของใบหนาของผปฏบต 8. กสณสขาว คอการเพงวตถสขาว เชน กระดาษสขาว ทเปนวงกลม เสนผาศนยกลางประมาณเทากบ

ความยาวของใบหนาของผปฏบต 9. กสณแสงสวาง คอการเพงแสงสวางทลอดชองหลงคาลงมากระทบพน หรอฝาผนงเปนวงกลม หรอ

อาจจะประยกตใชแสงอยางอนกได โดยท าความรสกถงความสวาง ไมใชเพงทสของแสงนน

10. อากาสกสณ (ชองวาง) คอการเพงชองวางตางๆ เชน ชองวางในกรอบหนาตาง ประต

อสภะ 10 คอการเพงซากศพชนดตางๆ มขอดคอ ภาพจะตดตาไดงายมาก และจะไดเตอนใจถงความตายทอาจเกดขนไดตลอดเวลา ประกอบดวย

1. ศพขนอด 2. ศพทเปลยนสภาพเปนสเขยวคล าปนกบสอนๆ 3. ศพทมน าเหลองไหลเยม

สมาธ 12

4. ศพทขาดเปน 2 ทอน 5. ศพทถกสตวกดกนแลว 6. ศพทขาดกระจยกระจาย มอ เทา ศรษะแยกขาดไปอยขางๆ 7. ศพทถกสบเปนทอนๆ กระจดกระจาย 8. ศพทมเลอดอาบ 9. ศพทถกหนอนชอนไชเตมไปหมด 10. ศพทเหลอแตกระดก

อนสต 10 ประกอบดวย

1. พทธานสต คอการระลกถงคณของพระพทธเจา ดวยความรสกเลอมใส ศรทธา 2. ธมมานสต คอการระลกถงคณของพระธรรม ดวยความรสกเลอมใส ศรทธา 3. สงฆานสต คอการระลกถงคณของพระอรยสงฆ ดวยความรสกเลอมใส ศรทธา 4. สลานสต คอการระลกถงความบรสทธของศลของตนเอง ดวยความอมเอบใจ พรอมดวยการ

พจารณาถงอานสงสตางๆ ทจะไดรบจากความบรสทธของศลนน 5. จาคานสต คอการระลกถงการใหทานทตนไดท าไปแลว ดวยความอมเอบใจ พรอมดวยการพจารณา

ถงอานสงสตางๆ ทจะไดรบจากการใหทานนน 6. เทวตานสต คอการพจารณาถงบญกศลตางๆ ทท าใหเกดเปนเทวดา แลวระลกถงบญกศลตางๆ ท

ตนไดท าไวแลว อนจะสงผลใหไดเกดเปนเทวดา 7. มรณานสต คอการระลกถงความตายทตองมขนเปนธรรมดา โดยไมรวาจะชาหรอเรวเทาใด จะไดไม

ประมาทในการรบท าบญกศลตางๆ รวมทงมความเพยรในการท ากรรมฐาน คอสมาธ และวปสสนา เพอใหพรอมส าหรบความตาย

8. กายคตาสต คอการพจารณาถงรางกายวาประกอบไปดวยสวนตางๆ เชน ผม, ขน, เลบ, ฟน, หนง

, เนอ, เอน, กระดก ฯลฯ เตมไปดวยของไมสะอาด นาเกลยด ไมสวยงาม เปนทเกดของโรคนานาชนด ไมนารกนาใคร เพอไมใหลมหลงมวเมาในกาย

9. อานาปานสต คอการเพงลมหายใจเขาออก 10. อปสมานสต คอการระลกถงคณของพระนพพาน

อปปมญญา 4 คอการแผความรสกออกไปโดยไมมประมาณ ประกอบดวย 1. เมตตา คอความปรารถนาใหผ อนมความสข 2. กรณา คอความปรารถนาใหผ อนพนจากความทกข 3. มทตา คอความยนดทผ อนมความสข

สมาธ 13

4. อเบกขา คอความรสกทไมยดมนถอมนในความสขความทกขของผ อน เพราะเหนวาเปนเรองธรรมดาของชวต สตวโลกยอมเปนไปตามกรรม จงท าลายความยนดยนราย ความชอบความชงลงได วางจตใหเปนกลาง ไมฟไมแฟบ ไมกระเพอมหวนไหว สงบนงอย

อนๆ อก 2 อยางคอ 1. อาหาเรปฏกลสญญา คอการพจารณาถงความเปนปฏกล นารงเกยจ ของอาหารทรบประทานเขา

ไป พจารณาถงการแปรสภาพของอาหาร ตงแตถกเคยว คลกเคลากบน าลายอยในปาก ผานไปยงกระเพาะ ล าไสเลก ล าไสใหญ จนกระทงออกมาจากรางกายอกครง ดวยสภาพทบดเนา นารงเกยจ เพอประโยชนในการไมตดในรสอาหาร รวมถงปองกนกเลสตวอนๆ ทจะเกดจากอาหาร

2. จตธาตววฏฐาน คอการพจารณารางกายของตนวาเปนเพยงธาต 4 คอ ดน, น า, ไฟ, ลม เทานน ปราศจากความเปนสตว บคคล ตวตน เราเขา เพอขจดความยดมนถอมน

อรปสมาบต 4 คอการใชสงทไมใชรปธรรมเปนเครองยดจต เปนสมาธขนสงกวาขนทกลาวมาแลวทงหมด

(ซงเปนรปสมาบต) ประกอบดวย 1. อากาสานญจายตนะ คอการเพงชองวางทกวางใหญหาทสดไมได ซงเกดจากการเพกรปธรรม

(เชน นมตตางๆ ทใชยดจตในรปสมาบต) ออกไป ในชนอรปสมาบตน จะพนจากความยนดพอใจในรปธรรมทงปวง ยนดพอใจเฉพาะในนามธรรมเทานน

2. วญญาณญจายตนะ คอการเพง หรอท าความรสกไปทวญญาณหรอจต ทแผออกไปรบรความรสกในชองวางทกวางใหญไพศาลในขนอากาสานญจายตนะนน จตจะละเอยด ประณตกวาอากาสานญจายตนะ

3. อากญจญญายตนะ คอการท าความรสกถงความไมมอะไรเลย หลงจากเพกวญญาณญจายตนะออกไป จตจงละเอยดประณตขนไปอก

4. เนวสญญานาสญญายตนะ คอความรสกทเหลออยนอยมาก จนแทบไมรสกตวเลย หลงจากเพกความรสกในอากญจญญายตนะออกไป เปนจตทละเอยด ประณตทสดทปถชน โสดาบน และสกทาคามบคคลจะท าได

(อนาคามบคคล และพระอรหนตจะท าไดถงขนหมดความรสกตวอยางสนเชง ทเรยกวานโรธสมาบต หรอสญญาเวทยตนโรธ)

ผรวบรวม ธมมโชต

11 ธนวาคม 2543

สมาธ 14

พทธานสต

พทธานสต เปนการท าสมาธวธหนง โดยการนอมจตระลกถงคณของพระพทธเจา ดวยความรสกเลอมใส ศรทธา เพอใหจตรวมเปนหนง คอคดถงเรองคณของพระพทธเจาเพยงอยางเดยว ไมคดวอกแวกถงเรองอน จตจงเปนสมาธขนมาได

ผลจากการระลกฯ ทส าคญอกอยางหนงกคอ จะเปนการปรบสภาพจตใหประณตขนอยางรวดเรว โดยจะท าใหจตเขาสระดบมหากศลขนพนฐาน อนเนองมาจากความรสกเลอมใส ศรทธานนเอง (ดเรองล าดบขนของจต ในหมวดบทวเคราะห ประกอบ) อนจะสงผลใหสมาธเกดไดงายขน

การระลกถงคณของพระพทธเจานนเชน การระลกตามบทสวดมนตภาษาบาลทวา " อตป โส ภะคะวา อะระหง สมมาสมพทโธ วชชาจะระณะสมปนโน สคะโต โลกะวท อะนต

ตะโร ปรสะทมมะสาระถ สตถา เทวะมะนสสานง พทโธ ภะคะวาต " หรอจะระลกตามค าแปลของบท"อตปโส"น ทแปลวา " เพราะเหตอยางน ๆ พระผมพระภาคเจานน เปนผไกลจากกเลส เปนผตรสรชอบไดโดย

พระองคเอง เปนผถงพรอมดวยวชชา และจรณะ* เปนผไปแลวดวยด เปนผรโลกอยางแจมแจง เปนผสามารถฝกบรษทสมควรฝกไดอยางไมมใครยงกวา เปนครผสอนของเทวดาและมนษยทงหลาย เปนผร ผตน ผเบกบานดวยธรรม เปนผมความจ าเรญจ าแนกธรรมสงสอนสตว ดงน "

หรออาจจะระลกเพยงสนๆ วา "พทโธ" ซ าไปเรอยๆ กได การจะระลกวาอะไรนนไมส าคญนก ทส าคญคอ จะตองระลกพรอมดวยความรสกเลอมใส

ศรทธาในพระพทธเจาเปนหลก ในทางกลบกน ถงแมจะระลกดวยบททกลาวมาแลว หรอดวยบทใดๆ กตาม แตไมไดประกอบดวย

ความรสกเลอมใส ศรทธาในพระพทธเจา กจะไมจดวาเปนพทธานสตเลย จรณะ = เครองด าเนน ประดจเทา คอ ศล และวตรขอปฏบตตางๆ อนหมดจดงดงาม ไมดางพรอย ทพระพทธเจาทรงใชในการด าเนนชวตประจ าวนนนเอง

ธมมโชต 26 กมภาพนธ 2544

สมาธ 15

อานาปานสต

อานาปานสต กเปนการท าสมาธอกวธหนง โดยหลกการทส าคญกคอการเพงลมหายใจเขาออก

คอจะรวมจตไวทการรบรลมหายใจเขาออก เพอไมใหจตซดสายคดไปในเรองตางๆ โดยปรกตแลวจะยดจตไวทปลายจมกหรอรมฝปากดานบน ตรงจดทรสกถงการกระทบ ของลม

หายใจ ทชดเจนทสด

(อาจารยบางทานแนะน าวา ผชายใหยดจตไวทจดกระทบของลมหายใจจากรจมกขางขวา สวนผหญงใหยดจตไวทจดกระทบของลมจากรจมกขางซาย)

แลวคอยสงเกตลกษณะของลมหายใจอยทจดนน โดยไมตองเลอนจตตามลมหายใจ เหมอนเวลาเลอยไม ตากมองเฉพาะทจดทเลอยสมผสกบไมเพยงจดเดยว ไมตองมองตามใบเลอย กจะรไดวาตอนน ก าลงเลอยเขาหรอเลอยออก เมอจตอยทจดลมกระทบเพยงจดเดยว กจะรทศทาง และลกษณะของลมไดเชนกน

การสงเกตนน คอสงเกตวาก าลงหายใจเขาหรอออก ลมหายใจยาวหรอสน ลมหายใจเยนหรอรอน

ลมหายใจหยาบหรอละเอยด (ดเรองอานาปานสตสตร ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ประกอบ) พรอมกนนนกมค าบรกรรมประกอบไปดวย เชน หายใจเขาบรกรรมวาพท หายใจออกบรกรรมวาโธ

หรออาจจะบรกรรมตามลกษณะของลมหายใจในขณะนน เชน เขา-ออก หรอ ยาว-สน หรอ เยน-รอน

หรออาจจะใชวธการนบเลข 1 - 10 กได ( ดเรองนวรณ 5 และวธแกไข ในหมวดสมถกรรมฐาน (สมาธ) ประกอบ ในตอนกลางๆ คอนไปทางทาย เกยวกบวธแกไขอทธจจกกกจจะ จะมค าอธบายวธนบลม

หายใจอธบายเอาไวอยางละเอยด )

ธมมโชต

26 กมภาพนธ 2544

จรต 6

ค าวาจรยา หมายถงลกษณะอนเปนพนฐานของจต หรอนสยอนเปนพนเพของบคคลแตละคน ค าวาจรต ใชเรยกบคคลทมจรยาอยางนนๆ เชน คนมโทสจรยา เรยกวา โทสจรต

จรตนนแบงเปนประเภทใหญๆ ได 6 ประเภท หรอ 6 จรต คอ

1.) ราคจรต คอผ มปกตนสยหนกไปทางราคะ รกสวยรกงาม ละมนละไม ชอบสงทสวยๆ เสยงเพราะๆ กลนหอมๆ รสอรอยๆ สมผสทนมละมน และจตใจจะยดเกาะกบสงเหลานนไดเปนเวลานานๆ

สมาธ 16

2.) โทสจรต คอผ มปกตนสยหนกไปทางโทสะ ใจรอน ววาม หงดหงดงาย อารมณรนแรง โผงผาง เจาอารมณ

3.) โมหจรต คอผ มปกตนสยหนกไปทางโมหะ เขลา เซองซม เชอคนงาย งมงาย ขาดเหตผล มองอะไรไมทะลปรโปรง

4.) วตกกจรต หรอวตกจรต คอผ มปกตนสยหนกไปทางฟ งซาน คดเรองนทเรองนนท เปลยนไปเปลยนมา ไมสามารถยดเกาะกบเรองใดเรองหนงไดนานๆ

วตก แปลวาการยกจตขนสอารมณ หรอการเพงจตสความคดในเรองตางๆ ไมไดหมายถงความกงวลใจ วตกจรตจงหมายถง ผ ทเดยวยกจตสเรองโนน เดยวยกจตสเรองน ไมตงมน ไมมนคงนนเอง

5.) ศรทธาจรต หรอสทธาจรต คอผ มปกตนสยหนกไปทางศรทธา นอมใจเชอ เลอมใสไดงาย ซงถาเลอมใสในสงทถกกยอมเปนคณ แตถาไปเลอมใสในสงทผดกยอมเปนโทษ

ตางจากโมหจรตตรงทโมหจรตนนเชอแบบเซองซม สวนศรทธาจรตนนเชอดวยความเลอมใส เบกบานใจ

6.) ญาณจรต หรอพทธจรต คอผ มปกตนสยหนกไปทางชอบคด พจารณาดวยเหตผลอยางลกซง ชอบใชปญญาพจารณาตามความเปนจรง ไมเชออะไรโดยไมมเหตผล

โดยความเปนจรงแลว คนเรามกมจรตมากกวา 1 อยางผสมกน เชน ราคโทสจรต ราคโมหจรต โทสโมหจรต ราคโทสโมหจรต สทธาพทธจรต สทธาวตกจรต พทธวตกจรต สทธาพทธวตกจรต เปนตน เมอรวมกบ

จรตหลก 6 ชนด จงไดเปนบคคล 14 ประเภท หรอ 14 จรต ซงบคคลแตละจรตกเหมาะทจะท ากรรมฐานแตละชนดแตกตางกนออกไป

ธมมโชต

1 กนยายน 2544

สมาธ 17

กรรมฐานส าหรบแตละจรต ยอความจากพระไตรปฎก : พระสตตนตปฎก เลม 21 ขททกนกาย

มหานทเทส สารปตตสตตนทเทส

ในพระสตรน ทานพระสารบตรไดกลาวถงพระพทธเจาเอาไว ดงน

[๘๘๑] ...

[๘๘๙] ...... พระผ มพระภาคยอมทรงทราบวา บคคลนเปนราคจรต บคคลนเปนโทสจรต บคคลน เปนโมหจรต บคคลนเปนวตกกจรต บคคลนเปนศรทธาจรต บคคลนเปนญาณจรต.

พระผ มพระภาคยอมตรสบอกอสภกถาแกบคคลผ เปนราคจรต. ยอมตรสบอกเมตตาภาวนาแกบคคลผ เปนโทสจรต. ทรงแนะน าบคคลผ เปนโมหจรตใหตงอยในการเรยน ในการไตถาม ในการฟงธรรมตามกาลอนควร ในการสนทนาธรรมตามกาลอนควร ในการอยรวมกบคร. ยอมตรสบอกอานาปานสตแกบคคลผ เปนว

ตกกจรต. ยอมตรสบอกพระสตรอนเปนนมตด ความตรสรดแหงพระพทธเจา ความเปนธรรมดแหงพระธรรม ความปฏบตดแหงพระสงฆ และศลทงหลายของตน อนเปนทตงแหงความเลอมใส แกบคคลผ เปนศรทธา

จรต. ยอมตรสบอกธรรมอนเปนนมตแหงวปสสนา ซงมอาการไมเทยง มอาการเปนทกข มอาการเปนอนตตา แกบคคลผ เปนญาณจรต.

วเคราะห/เพมเตม

1.) การเจรญสมถกรรมฐานนนมหลายวธ ในพระพทธศาสนานนไดรวบรวมเอาไวไดถง 40 วธ (ขอใหดรายละเอยดในเรองสมาธ 40 วธ ในหมวดสมถกรรมฐาน (สมาธ) ประกอบ) ซงกรรมฐานแตละชนดนนกเหมาะสมกบแตละบคคลแตกตางกนไป ทงนยอมขนอยกบจรต พนฐาน ประสบการณ สงแวดลอม เวลา โอกาส และบญบารมทเคยสงสมมาของแตละคน การเจรญกรรมฐานทเหมาะสมกบตน ยอมมความเจรญกาวหนาไดรวดเรวกวากรรมฐานชนดอน

2.) ผ เปนราคจรตนน เปนผ ทมกเลสหนกไปทางดานราคะ คอความเพลดเพลนยนด ซงเปนโลภะชนดหนง พระพทธเจาจงทรงใหกรรมฐานทเปนปฏปกษกน คออสภกรรมฐาน คอใหพจารณาถงความไมสวยไมงาม เปนของเนาเหมน นารงเกยจของสงตางๆ ตลอดไปจนถงซากศพ ซงเปนสภาพทจะตองเกดขนกบสงมชวตทงหลายในอนาคต อยางหลกเลยงไมได เพอลดกเลสดานนลงไป

3.) ผ เปนโทสจรตนน เปนผ ทมจตใจเรารอน มกโกรธ ขดเคองใจไดงาย พระพทธเจาจงทรงใหเจรญเมตตาภาวนา คอการแผเมตตา ปรารถนาใหผ อนมความสข ออกไปในทศตางๆ อยางไมมประมาณ ซงเปนสภาวจตทตรงขามกบโทสะ เพอปรบพนฐานจตใหเยนขน

สมาธ 18

4.) ผ เปนวตกกจรตนน จตใจมกซดสายไปมาอยเสมอ จงทรงใหอานาปานสต คอใหใชลมหายใจเปนเครองยดจตเอาไว ไมใหซดสาย

5.) ทกลาวถงในพระสตรน เปนการใหกรรมฐานตามจรต แตความเหมาะสมของกรรมฐานส าหรบแตละ

บคคลนน นอกจากเรองของจรตแลว กยงมเหตปจจยในดานอนๆ อก ดงทกลาวแลวในขอ 1. ดงนน ชนดของกรรมฐานจงมมากกวาทกลาวถงในพระสตรน

ผรวบรวม ธมมโชต

8 กนยายน 2544

นงแลวตวสนและขาขยบไดเอง

ผสนใจทานหนงไดถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม Sent: Sunday, March 03, 2002 8:02 PM Subject: ถามเรองการปฏบตสมาธ สวสดครบ

ผมชอ ..... ทเคยเขยนมาถามเรองการปฏบตสมาธ ครงนกเหมอนกนครบ เมอผมนงสมาธมนจะมอาการทเกดขนกบรางกายแตละครงไมเหมอนกนเลยครบ ไมทราบวาเปนเพราะอะไร ครงนทผมท ามนมอาการแปลกๆ ครบ คอขณะทนงไปไดไมนานนกจะมอาการสนของรางกายเกดขน นานพอสมควรหลงจากนนจะเกด

อาการเกรงของกลามเนอขา(คลายกบเปนตะครว) หลงจากนนขากเหยยดออกและหดเขา จากนงสมาธขาขวาทบขาซาย เปลยนไปเปนนงสมาธทาอนๆ ซงมนเกดการเปลยนแปลงไปหลายทา ซงมนท าใหผมเสยสมาธพอสมควร แตผมกพยายามก าหนดพทโธไว ไมทราบวาอาการเหลานเกดจากอะไร และมวธแกไขอยางไร

สงมาท ..... นะครบ ขอบคณครบ

สมาธ 19

ตอบ

สวสดครบ คณ.....

ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต

ความจรงอาการทเลามานน กคออาการทรปนามก าลงแสดงธรรมชาตของมนใหเหนนนแหละครบ คอแสดงใหเหนถงความไมเทยง ความแปรปรวนไป ความไมอยในอ านาจของใคร ไมเปนไปตามทใจปรารถนา ยด

มนถอมนไมได ฯลฯ (ดเรองรปนามก าลงแสดงธรรมชาตใหเหน ในหมวดวปสสนา (ปญญา) ประกอบ) สงทควรท าตอไปกคอ *** อยาตกใจ อยากลว อยากงวลใดๆ ทงสน *** เพราะการท าสมาธ

หรอวปสสนากตาม จะมสงแปลกๆ เกดขนไดเสมอ บางครงอาจจะแปลกอยางไมนาเปนไปไดเลยกได ถาไมหายกลวจรงๆ กหยดนงกอน แลวไหวพระสวดมนต ขอใหสงศกดสทธคมครองเพอเปนก าลงใจ เพราะถานง

ดวยความกลวอาจเสยสตได (ถานงไมไดกใชวธเดนจงกรมไปกอน อยาฝนนงดวยความกลว หรออาจนงโดยมเพอนอยใกลๆ ดวย)

เมอหายกลวแลวจงนงตอไป แลวกรบรตามสภาพทปรากฏในขณะนน อาจใชค าบรกรรมประกอบตาม

อาการทก าลงเกดขนนนดวย (เชน สน เหยยดขา ฯลฯ เพอเพมความหนกแนนของจต และสต) แลวกคอยดคอยสงเกตมนตอไปเรอยๆ มนกจะแสดงธรรมชาตของมนออกมาเรอยๆ ตอไปอก

ทส าคญอกอยางคอตองมสตใหมนคง อยาเผลอ ถามอาการทางกาย วาจา หรอทางใจอยางไร

เกดขน (ทงในขณะท ากรรมฐาน และเวลาอนๆ) กใหมสตยงคด พจารณาวาสงนนสมควรหรอไม ถาสมควรท ากท า ถาไมสมควรกอยาเผลอปลอยกาย ปลอยใจไปตามนน (เชน ถาคดวายงไมควรเหยยดขากอยาเหยยดออกไป)

ถาหามไมไดจรงๆ กหยดพกจากการนงสมาธในครงนนกอน แลวเดนจงกรมแทน โดยมสตอยทการเคลอนไหวของเทา ซงจะเรยกสตไดงายกวาการนงสมาธ (ถาเผลอปลอยใหเปนไปโดยขาดสต จะถกจตใต

ส านก หรออะไรกแลวแตครอบง าเอาได แลวตอไปจะแกไดยาก อาจถงขนเพยนไดงายๆ) อาการสนของรางกายนน เมอเกดขนกขอใหท าความรสกตวไปทวรางกาย (มสมปชญญะ)

โดยเฉพาะจดทสนนน พรอมกบมสตประกอบดวย แลวท าความรสกผอนคลายทกลามเนอสวนทสนนน อยาใหกลามเนอเกรง แลวประคองสตเอาไวใหไดตลอด อยาเผลอปลอยกายใจไปโดยไมไดพจารณาวาควรหรอไมควร อยาปลอยใหจตใตส านก หรอสงใดมาครอบง าจตได

ถาไมหายกลมตาสกพก หรออาจตองเดนจงกรมสลบเปนชวงๆ (กอนนงทกครงควรเดนจงกรมเพอฝก

สตกอน) ถาอาการลกษณะนเกดขน อยาไดเสยดายสมาธครบ ตองรบเพมก าลงของสตกอน กอนทจะมปญหาอนตามมา

เพราะอาการเชนนมกเกดจากการทสตมก าลงออนกวาสมาธ จนตามสมาธไมทน ตองฝกสตโดยเดนจงกรมใหมากๆ ครบ รวมทงในชวตประจ าวนกควรก าหนดรในทกอรยาบถทกระท า และมสตยงคด

สมาธ 20

พจารณาวาควรหรอไมควรกอนพด ท า คดในสงตางๆ และคอยหามใจไมใหเผลอกระท าในสงทไมสมควร กจะ

เพมก าลงของสตไดมาก เพอปรบอนทรยใหสมดลกน (อนทรย 5 คอ ศรทธา วรยะ สต สมาธ ปญญา ถาสมดลกนแลวกรรมฐานกจะเจรญกาวหนาไดด)

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ (ยนดมากครบทม

คนสนใจท ากรรมฐานกนมากๆ)

ธมมโชต

9 มนาคม 2545

นงสมาธแลวเกดปต

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม

นงสมาธแลวเกดปต โยกนานมากเปนสบนาท สอบอารมณอาจารยทานทหนงบอกวา ใหก าหนด

“โยกหนอ” ตามร แลวเขากจะหยดเอง แตกนานอยด อาจารยทานทสอง บอกวาใหก าหนด “หยดหนอ” เขาจะไดหยด อนไหนถกคะ (ก าหนดหยด เขากหยด แตพกสนๆกโยกอก)

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต

ปตนนเปนอาการปกตของสมาธ ไมตองกงวลใจนะครบ คอเมอจตประณตถงชวงหนงปตกจะเกดขนมาเองโดยอตโนมต ถาจตประณตมากหรอนอยกวานปตกจะไมเกดขน ดงนน ถานงตอไปแลวปตไมเกดขนกแสดงวาจตประณตมากขนหรอนอยลง จนไมอยในชวงของปตแลว จตในขนทประณตขนไปกจะเปนขนของสข สงขนไปอกกเปนขนของอเบกขา

สงทควรท าตอไปกคอ ตามดตามรอาการทเกดขนเฉพาะหนา โดยไมควรจะยนด ยนราย หรอกงวลใจในสงทเกดขน เชน เมอปตเกดขนกรวาเกดขน ตงอยกรวาตงอย ดบไปกรวาดบไป รเหตแหงการเกดขน ตงอย

สมาธ 21

ดบไป ของสงเหลานนตามสภาพความเปนจรงทเกดขน คอรบรแลวปลอยวาง อยาปรงแตงใหมากนก แลวจตกจะสงบ ประณตขนตามเหตปจจยเองครบ

ถาไปกงวลกจะเปนทกข และท าใหสมาธเคลอนไปเปลาๆ ปตทเกดขนนนอยางนอยกแสดงใหเหนวา สมาธเกดขนตามสมควรแลวครบ อยาคดอะไรมาก ถาไม

ไปตดยดกบมนกไมมผลเสยอะไรครบ จะก าหนดอยางไรกได ทส าคญคอการรบรตามสภาพความเปนจรงทปรากฏ แลวอยาไปยนดยนรายกบมน พอจตประณตขนอาการกจะหายไปเองครบ

ทควรระวงกคอ การนงสมาธแลวมอาการโยกนตองดใหดดวยวาเปนอาการของปต หรอเปนเพราะ

เผลอสต ถาเปนเพราะปตกท าตามทกลาวไปแลว แตถาเปนเพราะเผลอ นงแลวเพลน สตเลอนลอยลมก าหนดรกท าใหตวโยกไดเชนกน อยางนนกตองแกดวยการก าหนดรใหตอเนอง อยาใหเผลอ ถาเผลอเมอไหรกอาจจะโยกไดอก กแกดวยการก าหนดรตามอาการทเกดขนนน พอรตวแลวกจะหยดโยกไปเอง ถาเผลอบอยกเพมก าลงของสตได ดวยการเดนจงกรมแบบก าหนดรตามการเคลอนไหวใหละเอยดๆ กชวยไดครบ

ไมตองกงวลนะครบ สงทไมอยในอ านาจกเปนอยางนหละครบ (ทงปต และการเผลอสต รวมทงรปนามอนๆ ดวย) ดมนไปเรอยๆ อยาเผลอแลวดเอง

เรองปตนนกขอย าอกนดนะครบ คอถาความประณตของจตเปลยนไป คอไมอยในชวงของความ

ประณต (ความถของจต) ทเปนชวงของปตแลว อาการของปตกจะหายไปโดยอตโนมตครบ ท านองเดยวกบทพอความประณตของจตอยในชวงของปต อาการของปตกจะเกดขนมาโดยอตโนมตครบ หามไมไดเพราะธรรมชาตเปนอยางนน

เหมอนกบพอโกรธกจะมอาการทเปนลกษณะเฉพาะของความโกรธ ปรากฏขนมาโดยอตโนมต เชน ใจสน รอน ฯลฯ ถาตราบใดทยงโกรธอย อาการนกจะยงอย บงคบใหหายไมได แตถาหายโกรธเมอไหรอาการกจะหายไปเองโดยอตโนมตครบ

การทปตเกดขนนานกเพราะความประณตของจตอยในชวงนนนานครบ ซงกไมมผลเสยอะไร เพราะกเปนสมาธระดบหนงเหมอนกน ไมตองกงวลนะครบ แคดมนไปเรอยๆ แลวดเองครบ

ไมตองพยายามไปหยดมนหรอกครบ ถาจะหยดกตองเปลยนระดบความประณตของจตใหพนชวงปต

(ผ ทท าสมาธจนช านาญแลวกจะเปลยนระดบความประณตของจตไดตามตองการ) กจะหยดไดครบ

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

6 กรกฎาคม 2545

สมาธ 22

นงสมาธแลวอยากไดนนไดน

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม

ตอนนกมบงเหยนใจตวเองไมใหกระเพอมตามโลกธรรม 8 มากนกไดดขน นงสมาธนง แตเกดกเลส เวลานงแลวไมเอาแคนงแบบเดม อยากไดนนน เชน อยากไปถงสข อเบกขา ปฐมญาณ เขาออกไดตามใจ และ

เวลาเกดอาการใดๆ ทงเกาและใหมกดใจชนชม (จรงๆนะคะ) ไมเฉยๆ แบบเมอกอน พยายามไมท าใหรสก แตกรสกดอยากท า ความรสกเหลาน ดหรอรายคะ ตองแกไขหรอไม หากตองแก ใหท าอยางไรคะ

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต

1.) การควบคมจตไดดขน และเขาสมาธไดเรวขนเปนสงดครบ แตการอยากไดนนไดน จะท าใหจตไมอยกบปจจบน คอไปอยทอนาคต คอสงทอยากไดซงยงไมเกดขน จะท าใหสมาธไมกาวหนา และอาจถอยหลงไดครบ

ตองตดความรสกอยากออกไป แลวดงจตใหอยกบปจจบน คอสงทก าลงเกดขนเฉพาะหนา

แลวสมาธถงจะเกดและกาวหนาไปไดครบ ตองคดเอาไววาถายงอยากกจะยงไมได (สมาธไมเกด) แตถาไมอยากแลวกจะไดเองตามเหตปจจยครบ (เพราะจตจะรวมไดงาย)

อาการลกษณะนเกดจากวรยนทรย (วรยะ + อนทรย = สงทเปนใหญในความเพยร) คอวรยะ หรอความเพยรมก าลงมากเกนไปครบ จะตองขมจตลง คอลดความมงมน หรอความ

อยากลง สมาธถงจะเกดไดงายขนครบ (ไมใชใหลดการนงสมาธลงนะครบ แตใหลดความรสกมงมนลง ท าใจใหผอนคลายขน คดวาไดแคไหนกแคนน แลวดมนไปเรอยๆ )

2.) เรองการจะไดฌานนน เวลาท าสมาธตองคอยสงเกตทางไปของสมาธ หรอทางด าเนนของจตใหดครบ คอสงเกตวาเมอท าจตแบบไหน แลวผลทไดเปนยงไง เมอฉลาดในทางด าเนนของจต และมความช านาญในการสรางเหตปจจย ใหจตเปนไปในสภาวะทตองการแลว โอกาสไดฌานกจะมากขนตามล าดบครบ

สมาธ 23

3.) ความรสกดใจชนชมเปนสงทเพมก าลงของวรยนทรยครบ ถานอยเกนไปกหดห ทอถอย ไมมความ

เพยร แตถามากเกนไปกจะสงผลอยางทอธบายแลวในขอ1.) ตองประคบประคองใหสมดลถงจะสงผลดทสดครบ คอ ตองยกจตเมอควรยก ขมจตเมอควรขม ประคองจตเมอควรประคอง

การแกไข คอการขมจต อธบายแลวในขอ 1. ครบ 4.) ขออธบายเรองญาณ และฌานนดนงนะครบ

ญาณ คอปญญา ความรแจง โดยมากใชกบปญญาทเกดจากการท าวปสสนา คอความรความเขาใจธรรมชาตของรปนาม หรอรางกายและจตใจตามความเปนจรง เรยกวาวปสสนาญาณ

ฌาน ตามศพทแปลวาการเพง ใชกบการท าสมาธ ผ ทไดฌาน จะตองเขาออกสมาธในขนนนๆ ไดอยางใจตองการ และสามารถอยในสมาธขนนนไดนานตามตองการดวย เรยกวาไดวส คอความช านาญ

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

4 สงหาคม 2545

นงสมาธแลวฟงซาน

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม

ชวงนนงแลวกลบมาฟ งแบบเดมอกแลวคะ พยายามคดวาเปนหนงสภาพธรรม ไมอยากหงดหงดกบมนหนะคะ (แตกมบาง)

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต

ไมวาอะไรจะเกดขน เชน ฟ งซาน กงวล ตกใจ กลว หงดหงด ฯลฯ กรบรและดมนไปครบ เชน ก าลงฟ ง กรบรวาก าลงฟ ง แลวดจตทก าลงฟ งนนไปเรอยๆ ท าใจสบายๆ เปนกลางๆ ไมตองเครยด ไมตองกงวล ไมตองตนเตน

สมาธ 24

พอจตอยกบปจจบนอยางเปนกลางๆ แลว (เชน จตอยกบการดอาการทก าลงฟ งในขณะปจจบนนน)

แลวสมาธกจะคอยๆ เกดขนเองครบ หรอถงแมวาสมาธไมเกด กดมนไปเพอผลในทางวปสสนา คอการศกษา

ธรรมชาตของจตกเปนประโยชนเชนกนครบ (แตถาสมาธเกดดวย กจะไดประโยชนทงในแงสมาธ และวปสสนาพรอมกน)

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

24 สงหาคม 2545

การออกจากสมาธกลางคน

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม

ถาเจออะไรทนาตกใจ ควรลมตาเลยหรอเปลาคะ

มอยวน นงๆ อย แผนดนไหว (ตอนนนมปตโยกอยแลวนดหนอย) อยๆ แผนดนกไหวมาก แบบเขยาๆ แรงๆ สน แตแรงมาก (ปกตทนแผนดนไหวถงจะแรง แตกจะไมถงขนาดเขยาเฉพาะตวแบบนน)

ดฉนเลยลมตาเฉยเลย พอลมตากเลกไหว คนนนกไมไหวอก

คอไมอยากคดวาเปนอะไรทเกดจากสมาธหนะคะ แตเหมอนเปนแบบนน (อาจจะแผนดนไหวจรงๆ แรงจรงๆ สนจรงๆ บงเอญมาหยดตอนทเราลมตากได สามบงเอญ) แตตอนนนมนกลวหนอยๆ ใจดส เสอเนย แวบแรก ท าไมทนคะ กลวไปเสยแลว โดยเฉพาะเหตการณทเจอครงแรก พอสอง สาม ส แลว ไมกลวแลว ทกทคะ

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต ขอตอบเปนขอๆ กแลวกนนะครบ

สมาธ 25

1.) เวลาเจอสงทนาตกใจ (ถาไมรายแรงจนรอไมไดนะครบ) ควรปฏบตตามขนตอน ดงนครบ o ตงสตใหด อยาใหความกลว หรอความตกใจเขาครอบง าจต เพราะการท าสมาธนน มกจะม

เหตการณแปลกๆ อยางทคาดไมถงเกดขนไดเสมอ ถาไมหายกลวกพยายามท าใจดส เสอเอาไว อาจนกถงพระรตนตรย หรอสงศกดสทธใหชวยคมครอง เปนก าลงใจดวยกได

(เหตการณตางๆ จากการท าสมาธนน ถาไมขาดสต ไมกลว ไมตกใจ กจะไมม

อนตรายอะไรอยแลวครบ)

o หายใจเขาออกลกๆ สก 3 รอบ พรอมกบคอยๆ ถอนจตจากสมาธ o เมอจตใจเปนปรกตดแลว (ไมกลว ไมตกใจ และไมอยในสมาธทลกมาก) กคอยๆ ลมตาชาๆ

ถาออกจากสมาธอยางรวดเรว อาจท าใหเวยนหว เกดอาการมนงง รสกเหมอนตวหมนตวไดนะครบ

2.) การทตกใจแลวลมตาทนท (ก าหนดไมทน) นน คดวานาจะเปนสญชาตญาณในการระวงภย ของทกคนนะครบ ตองคอยๆ ฝกไปเรอยๆ ใจเยนๆ แลวจะควบคมจตไดดขนเรอยๆ เองครบ

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

24 สงหาคม 2545

นงสมาธแลวเหมอนแขนขาหายไป

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม

เรองความรสกสบายๆ ไมแนใจวาเปนอะไรแนคะ เรมจากขาและแขนซายหายไปกอน กก าหนดรวาหาย จากนนกรสกสบายๆ เบาๆ (จ าแมน ประทบใจ) ถาจ าไมผดไมซซาใดๆ หรอเยนจนหนาวนะคะ อาจเปนแคปต

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต

สมาธ 26

ความรสกทเกดขนนน เกดจากการทจตรวมเขามาครบ คอปรกตจตจะกวาดรบความรสกไปทวตว

(ความจรงแลวจะรบความรสกทละจดไมพรอมกน แตจตเกดดบอยางรวดเรวมาก จนท าใหรสกเหมอนกบวาเกดขนพรอมๆ กนทงตว) แตพอท าสมาธแลวจตรวมเขามาทจดเดยว คอสนใจอยทจดเดยว เชนทลมหายใจ หรอททอง ไมซดสายไปทจดอนๆ กจะท าใหไมรสกถงจดอนๆ เลยรสกเหมอนกบวาอวยวะเหลานนหายไปครบ

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

30 กนยายน 2545

สมาธและกเลส

ผสนใจทานหนงไดเมลมาถามปญหาเกยวกบเรองน ทางผด าเนนการเหนวานาจะเปนประโยชน แกทานอนๆ ดวย จงขออนญาตน ามาลงเอาไว ณ ทน ดงน

ค าถาม

คนทสามารถฝกแลวจตตน, รสกเบกบานตลอดเวลา และสามารถคมกรยาของรางกาย ใหเคลอนไหวอยางงดงามได และรวาเวลามกเลสเกดขนนน มนเหมอนมอะไรมาเกาะใจใหเจบ เรยกวาอยในขนสมาธขนใด

และหลงจากนนเมอไมไดบ าเพญภาวนาอก ปรากฏวาจตหลบไป ไมเบกบานเหมอนเดม และสามารถคมกรยาการเคลอนไหวของรางกายได และรสกรอนรมเบอหนายตอโลกเปนประจ า แตในบางครงกรสกเปนสขเหมอนตวลอยๆ และรสกไมอยากยดตดกบอะไรนน เรยกวามพลงสมาธอยในขนใด

ตอบ สวสดครบ ขอบคณครบทใหความสนใจเวบไซต ธมมโชต ขอตอบค าถามเปนขอๆ ดงนครบ

1.) จากขอมลเทาทใหมาน คงยากทจะบอกไดนะครบวาท าสมาธไดถงขนใด เพราะสมาธในทกๆ ขน กลวนท าใหเกดผลอยางนไดทงนน เพยงแตความประณต เบาสบายของจต จะมากขนเรอยๆ ตามขน

ทสงขนไป แตอยางนอยกคงไมต ากวาขณกสมาธ (สมาธชวขณะ) ถาจะใหทราบชดเจนกวาน ก

สมาธ 27

ตองทราบขอมลอยางละเอยดครบ เพราะสมาธเปนเรองเกยวกบจตทมความละเอยดออนมาก ถาวเคราะหโดยไมทราบรายละเอยดมากพอ จะผดพลาดไดงายมากครบ

อาการทจตตน, รสกเบกบานตลอดเวลา เปนผลจากสมาธครบ เมอสมาธเกดขนแลวจะท า

ใหนวรณทง 5 สงบลงไป (ดรายละเอยดไดในเรองนวรณ 5 และวธแกไข ในหมวดสมถกรรมฐาน (สมาธ)) ในทนกคอถนมทธะ แยกเปนถนะคอความหดหทอถอย และมทธะคอความงวงเหงาหาวนอนครบ

อาการทสามารถคมกรยาของรางกาย ใหเคลอนไหวอยางงดงามไดนน เกดจากสตทมก าลงเพมมากขนครบ

สวนการทรวาเวลามกเลสเกดขนนน มนเหมอนมอะไรมาเกาะใจใหเจบนน เกดจากการท

ไดสมผสกบสภาวะจตทประณตขนจากการท าสมาธแลว (ดเรองล าดบขนของจต และเรองพทธวธพฒนาจต ในหมวดบทวเคราะห ประกอบ) เมอมกเลสเกดขน (จตจะเรารอน หยาบกระดาง

ขน) จงรสกถงความทกขจากกเลสนนไดชดเจน เพราะเกดจากการน าไปเปรยบเทยบกบจตทประณตในระดบสมาธ

เหมอนคนทเพงออกจากหองแอร ยอมจะรสกถงความรอน จากบรรยากาศภายนอกหองแอร ไดชดเจนมากกวาคนทไมเคยอยในทเยนๆ อยางในหองแอรมากอน คอคนทไมเคยอยในทเยนๆ นนจะรสกเคยชนกบบรรยากาศภายนอกหองแอร จนรสกวาเปนเรองปรกต จงไมรสกวาเปนทกขอะไรนก

2.) เมอไมไดบ าเพญภาวนาอก ปรากฏวาจตหลบไป ไมเบกบานเหมอนเดมนน เกดจากการทจตรบ

อทธพลจากสงแวดลอมภายนอก (การกระทบกระทงกบสงตางๆ รอบตว) และอทธพลจากภายใน คอกเลสตางๆ ทเกดขน ท าใหจตลดความประณตลงเรอยๆ และนวรณตางๆ กคอยๆ ครอบง าจตไดมากขนเรอยๆ ครบ

การทรสกรอนรม เบอหนายตอโลกเปนประจ า เพราะเกดจากการเอาสภาวะจตปรกตของโลก ซงเรารอน ไปเปรยบเทยบกบจตในระดบสมาธ ซงประณต เบาสบายครบ

การทในบางครงกรสกเปนสข เหมอนตวลอยๆ และรสกไมอยากยดตดกบอะไรนน เพราะไดสมผสกบสภาวะจตทงในระดบโลกๆ และในระดบสมาธมาแลว ท าใหเหนความแตกตางทชดเจน และเหนโทษของการยดตดกบโลก จงอยากจะพนจากโลกอนเรารอนนน

และในขณะใดทจตอยเหนอความยดตดกบโลกได เมอนนจตกจะประณตขนโดยอตโนมต เพราะไมถกโลกครอบง าเอาไว เมอจตประณตขน กจะรสกเปนสข เบาสบายครบ

ซงในกรณนกเหมอนขอท 1. นะครบ ทยากทจะบอกไดวาเปนจตขนใด จากขอมลทใหมาน กบอกไดแควาจตประณตกวาระดบโลกๆ เปนระยะๆ

สมาธ 28

ขอแนะน าเพมเตมนะครบ วาอยาไปยดตดกบระดบขนของสมาธใหมากนก ควรจะสงเกตสภาวะจตทก าลงเกดขน และพฒนาการทเปนไปมากกวา เพราะเรองของสภาวะจตนน ตองสมผสเองถงจะร ยากทจะอธบายใหคนอนรถงสภาวะจตทเราเปน ไดอยางชดเจนดวยค าพด หรอตวหนงสอ นอกจากการก าหนดรดวย

จต (ส าหรบคนทรวาระจตของผ อนได) เทานน เพราะฉะนนจงเปนการยากมาก ทจะบอกล าดบขนของจตของผ อนไดถกตอง ชดเจน แนนอน

ถายงไมกระจาง หรอมขอสงสยอะไรอก กเชญถามมาไดใหมนะครบ ไมตองเกรงใจ

ธมมโชต

23 พฤศจกายน 2545