สาระสําคัญ - thaischool1.in.th · ตนเอง คือ พิจารณาเตือนใจตนเองอยูเสมอตามหลัก

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

1

พทธบรษทมหนาท�ในการรกษาสบทอดพระศาสนา ซ� งการทาหนาท�ของชาวพทธท�ด

จะตองชวยกนทานบารง เผยแผใหเจรญรงเรองท�งน�จะตองมการศกษาหาความรท�ถกเก�ยวกบ

การปฏบตตนท�สอดคลองกบแนวทางของพระพทธศาสนา เม�อมความเขาใจดแลวกสามารถปฏบต

ตนตามระเบยบของพระพทธศาสนาไดด

1. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการเรยนรถงหนาท�ของพระภกษในการปฏบตตาม

หลกพระธรรมวนย และจรยาวตรอยางเหมาะสมได

2. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการปลกจตสานกในดานการบารงรกษาวดและ

พทธสถานใหเกดประโยชนได

3. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการปฏบตหนาท�ชาวพทธตามพทธปณธาน 4

ในมหาปรนพพานสตได

4. สามารถอธบายหนาท�ชาวพทธเก�ยวกบการศกษาเรยนรองคประกอบของพระพทธศาสนา

นาไปปฏบตและเผยแผตามโอกาสได

5. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการศกษาการรวมตวขององคกรชาวพทธได

6. สามารถอธบายมารยาทชาวพทธและการปฏบตตนตอพระภกษ เก�ยวกบการปฏบตตนตอ

พระภกษในงานศาสนพธท�บาน การจดเตรยมสถานท� การสนทนา การแตงกาย มารยาทการพด

การใชคาพดกบพระภกษตามฐานะและนาไปปฏบตประยกตใชในการดาเนนชวตประจาวนของ

ตนได

7. สามารถอธบายหนาท�ของชาวพทธเก�ยวกบการเปนศษยท�ด ตามหลกทศเบ�องขวาในทศ 6 ได

จดประสงคการเรยนร

สาระสาคญ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

2

1. ศกษาจดประสงคการเรยนรใหเขาใจ

2. ทาแบบทดสอบกอนเรยนจานวน 15 ขอ เพ�อตรวจสอบความรพ�นฐานของนกเรยน

3. ศกษาเน�อหาทกหนาตามลาดบ

4. ทากจกรรมลงในกระดาษคาตอบ

5. ตรวจคาตอบจากแบบเฉลยคาตอบในภาคผนวก ขอใดท�นกเรยนตอบผดใหยอนกลบไป

ศกษาเน�อหาอกคร� ง แลวตอบคาถามใหม

6. เม�อศกษาเน�อหาและตอบคาถามครบทกกจกรรมแลว ใหนกเรยนทาแบบทดสอบ

หลงเรยนจานวน 15 ขอ

7. ตรวจคาตอบแบบทดสอบกอนเรยนและแบบทดสอบหลงเรยนในภาคผนวก

8. นาคะแนนทดสอบกอนเรยนและทดสอบหลงเรยนมาเปรยบเทยบกน

เพ�อตรวจสอบการพฒนา

คาแนะนาในการใชเอกสารประกอบการเรยน

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

3

วชา ศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม แบบทดสอบกอนเรยน

ช�นมธยมศกษาปท� 3

รหสวชา ส33201 หนวยการเรยนรท� 5

เร�อง หนาท�ชาวพทธ และมารยาทชาวพทธ

คาช�แจง ใหนกเรยนเลอกคาตอบท�ถกท�สดเพยงคาตอบเดยว แลวทาเคร�องหมายกากบาท

ลงในกระดาษคาตอบ

1. ตามหลกการของพระพทธศาสนา ความเปนวดน�นจะตองประกอบดวยอะไรบาง

ก. มศาสนวตถครบองคประกอบ

ข. มพระภกษจาพรรษาอย

ค. มพ�นท�ทากจกรรม

ง. มความสะอาด สงบ และสวาง

2. ใครมหนาท�ดแลบารงรกษาวด

ก. ทก ๆ คนรวมกน

ข. พระภกษ

ค. ไวยาวจกร

ง. ศรทธาวดน�น ๆ

3. หนาท�ของชาวพทธตามพทธปณธาน 4 คออะไร

ก. สงคายนาพระไตรปฎก

ข. สงเคราะหพระพทธศาสนา

ค. เขาใจหลกธรรมอยางแจมแจง ประพฤตดปฏบตชอบ และเผยแผพระพทธศาสนา

ง. สบทอดพระพทธศาสนา

4. เหตผลท�พระภกษพงประพฤตตนใหเปนท�เล�อมใสแกผอ�นเพ�ออะไร

ก. ชาวบานจะไดไมตาหนตเตยน

ข. เปนผมศล

ค. สงคมจะไดเคารพยกยอง

ง. เปนแบบอยางท�ดตอสงคม

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

4

5. วตถประสงคหลกของการรวมตวขององคกรชาวพทธคออะไร

ก. เพ�อรวมกนประกอบพธกรรม

ข. เพ�อเผยแผพระพทธศาสนา

ค. เพ�อธารงรกษาไวซ� งขนบธรรมเนยมประเพณท�ถกตอง

ง. เพ�อชวยเหลอซ�งกนและกน

6. หนาท�ความรบผดชอบประการใดของพระภกษท�สาคญท�สด

ก. ธารงรกษาพระพทธศาสนา

ข. กอสรางถาวรวตถ

ค. ประกอบพธกรรม

ง. ดแลรกษาศาสนสถาน

7. ยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย มงเนนการเผยแผพระพทธศาสนาแกบคคลกลมใด

ก. บคคลท�วไป

ข. คนชรา

ค. เยาวชน

ง. พระภกษสามเณร

8. องคการพทธศาสนกสมพนธแหงโลก มเปาหมายสงสดในเร�องใด

ก. มงสนตภาพของโลก

ข. รวมนกายพระพทธศาสนา

ค. เผยแผหลกธรรม

ง. สงเสรมการศกษาพระพทธศาสนา

9. พระพทธเจาทรงช�แนะวา พระภกษจะตองปฏบตตนเพ�อประโยชนสขแกใครเปนสาคญ

ก. พระพทธเจา

ข. พระภกษโดยรวม

ค. ตวพระภกษเอง

ง. มหาชน

10. คณประโยชนใดท�เราจะไดรบจากการประกอบศาสนพธ

ก. เกดความสบายใจ

ข. คลายความทกข

ค. รซ� งรสพระธรรม

ง. ชวยลดกเลสตณหา

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

5

11. หากนมนตพระท�วไปมาทาพธ ควรใชคาแทนตวทานวาอยางไร

ก. ทานเจาคณ

ข. หลวงพ�

ค. หลวงลง

ง. พระคณเจา

12. เม�อพระสงฆมาถงบรเวณพธ เจาภาพพงปฏบตเชนใดเปนลาดบแรก

ก. ถวายเคร�องรบรอง

ข. ประเคนภตตาหาร

ค. นาชมบรเวณพธ

ง. ชวนทานสนทนาธรรม

13. การประกอบศาสนพธจะเร�มตนข�นนบจากเหตการณในขอใด

ก. พระสงฆมาถงบรเวณพธ

ข. เจาภาพจดธปเทยนบชาพระรตนตรย

ค. พธกรประกาศเชญชวนแขก

ง. ถวายภตตาหารแดพระสงฆ

14. ในการประกอบศาสนาพธ อาหารสารบแรกสดจะตองจดถวายหรอมอบใหใคร

ก. พระพทธรป

ข. ประธานสงฆ

ค. คณะสงฆ

ง. แขกผใหญ

15. จดมงหมายของการประกอบศาสนพธคออะไร

ก. สรางความเปนสรมงคล

ข. สะสมบญไวชาตหนา

ค. เชดชพระพทธศาสนา

ง. แสดงตนเปนชาวพทธ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

6

หนาท�ชาวพทธ

การเรยนรถงหนาท�ของพระภกษในการปฏบตตามหลกพระธรรมวนยและจรยาวตรอยาง

เหมาะสมหนาท�ของพระภกษ พระภกษสงฆซ�งเปนบรรพชตในพระพทธศาสนา มหนาท�ศกษา

ปฏบตธรรม เผยแผคาสอน สบตอพระพทธศาสนามคณธรรมและหลกความประพฤตท�ตองปฏบต

มากมาย ไดแก

1. ปรยต ไดแก การศกษา พระภกษมหนาท�ศกษาเลาเรยนพระธรรมวนย เปนผมความร ความจา ซ� ง

เกดจากการสดบตรบฟงมากและการศกษาเลาเรยนมามาก จากน�นกเร�มนาพระธรรมวนยและขอ

วตรปฏบตท�เกดจากการศกษาเลาเรยนน�นมาส�งสอนพทธศาสนกชนโดยนาพระธรรมคาสอนของ

พระพทธเจามาเผยแผแนะนาใหพทธศาสนกชนไดใชและยดถอเปนแนวปฏบต

2. ปฏบต พระภกษเม�อไดศกษาเลาเรยนมาแลวจะมากหรอนอยกตาม ยอมตองไดประพฤตปฏบต

ตนท�งในดานพทธบญญตและการอบรมขดเกลาจตใจของตนใหสะอาดปราศจากกเลสเคร�อง

เศราหมอง ปฏบตตามหลกธรรมวนยอยางเครงครดไมใหบกพรอง ไมใหดางพรอย

3. ปฏเวธ แปลวา การรแจงแทงตลอดในขอธรรมของพระพทธเจา พระภกษเม�อไดประพฤตปฏบต

ตามพระธรรมยอมรแจงแทงตลอดในพระธรรมวนยน�น ไดรบมรรคผลหลงจากท�ไดเพยรพยายาม

ปฏบตตามพระธรรมวนยท�มงหวงไว

หากจะสรปหนาท�ของพระภกษแลว พระภกษยอมมหนาท�ท�สาคญ 2 ประการ ดงน�

1. คนถธระ ไดแก การศกษาเลาเรยน

2. วปสสนาธระ ไดแก การปฏบตเพ�อใหรแจงเหนจรงตามสภาวะตาง ๆ

อยางไรกตาม พระภกษนอกจากจะทาหนาท�ท�งสามประการแลว ยงตองควรไดชวยเหลอ

สงคม ดวยการชวยพฒนาทองถ�นกนดารตาง ๆ ชวยบรณะซอมแซมเสนาสนะอนเปนสมบตทาง

ศาสนา ชวยพฒนาสาธารณประโยชนพ�นฐานของสงคมควบคไปกบการพฒนาศาสนา และ

อนเคราะหใหกลบตรกลธดาไดศกษา

เลาเรยนตามความเหมาะสมอกดวย

ท�มาของภาพ

http://www.rd1677.com/branch.php?id=27660 (เขาถงเม�อ 25 กมภาพนธ 2548)

การเปนชาวพทธท�ดจะตองปฏบต

ตามหนาท�ในฐานะของชาวพทธ

การเรยนรวถของชาวพทธ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

7

จรยาวตรของภกษ

พระภกษนอกจากจะมหนาท�ดงกลาวแลว ยงตองมจรยาวตร ไดแก การหม�นพจารณา

ตนเอง คอ พจารณาเตอนใจตนเองอยเสมอตามหลก ปพพชตอภณหปจจเวกขณ (ธรรมท�บรรพชต

ควรพจารณาเนอง ๆ) ไดแก มความเปนอยงาย บรโภคปจจย 4 โดยพจารณา ไมบรโภคดวยตณหา

มอากปกรยาท�เรยบรอยดงามเหมาะสมกบสมณสารปหม�นพจารณาตวเองวาตนเองและเพ�อนพรหมจรรย

ท�งหลายยงตเตยนตนเองโดยศลไมไดอยหรอไม ทกคนจกตองพลดพรากจากของท�รกท�ชอบใจ

มกรรมเปนของตนไมสามารถหลกหนได ไมตกอยในความประมาท ไมปลอยเวลาใหปราศจาก

ประโยชนยนดในท�สงด ไมคลกคลดวยหมคณะ เปนตน

ฉะน�น พทธศาสนกชนผนบถอพระพทธศาสนาวาเปนท�พ�ง ท�ระลกเม�อไดเรยนรหนาท�และ

จรยาวตรของพระภกษสามเณรเชนน�แลว จงสมควรอยางย�งท�จะไดนาหนาท�และจรยาวตรของทาน

มาเปนหลกในการประพฤตปฏบตในชวตประจาวนไดแก

1. การศกษาเลาเรยน ศกษาคนควาหาความรและประสบการณตาง ๆ

2. การประพฤตปฏบตในหลกธรรมท�ถกตองดงาม เปนไปเพ�อประโยชนตนเองและสวนรวม ไม

เบยดเบยนใคร ไมกอความเดอดรอนแกใคร ๆ

3. การปฏบตสมาธ ใหจตใจมความสงบรมเยน มสตอยกบตว ระลกไดอยตลอดเวลา

4. การหม�นพจารณาตนเอง ประพฤตปฏบตตนใหเหมาะสมกบฐานะความเปนอย ไมใหฟงเฟอ

จนเกนไป

5. การพจารณาตนเองวาอะไรทาแลว อะไรยงไมไดทา ไมใหตกอยในความประมาท

ท�มาของภาพ http://www.bp.or.th/webboard/index.php?topic=8068 (เขาถงเม�อ 25 กมภาพนธ 2548)

การศกษาเลาเรยน ศกษาคนควา

หาความรและประสบการณ เปน

หนาท�หน�งของภกษ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

8

การปลกจตสานกในดานการบารงรกษาวดและพทธสถานใหเกดประโยชน

วดในปจจบนมมากกวาสามหม�นวดท�วประเทศ มความหลากหลายดวยรปแบบท�ไม

เหมอนกนท�งขนาด ประเภท พ�นท� ฐานะและการจดกจกรรมตาง ๆวดบางวดมขนาดใหญ บางวดม

ขนาดปานกลาง บางวดเปนพระอารามหลวง บางวดกเปนวดราษฎร บางวดต�งอยในชนบทแตบาง

วดกต�งอยในเมองมความเจรญทางวตถมาก อยางไรกตาม วดจะดารงไวซ�งความเปนวด (วด-วตร-วฒน)

ไดอยางถกตอง และรกษาความเปนวดได จะตองอาศยหลกการของพทธศาสนา ความเปนวดน�น

จะตองประกอบดวยองค 3 ประการ คอ

1. สะอาด ดวยหลกการของพทธศาสนา คอ ศล

2. สงบ ดวยหลกการของพทธศาสนา คอ สมาธ

3. สวาง ดวยหลกการของพทธศาสนา คอ ปญญา

วด คอ สถานท�ทางศาสนา ซ�งจะมเสนาสนะและอาคารถาวรวตถตางๆ เปนท�อยอาศยศกษาปฏบต

ธรรมวนย และประกอบศาสนกจของพระภกษสงฆตลอดจนเปนท�บาเพญกศลตางๆ ของ

พทธศาสนกชนทกคนท�งทางดานจตใจ

ท�มาของภาพ http://andaman-amulet.blogspot.com/2009/02/blog-post_5914.html

(เขาถงเม�อ 25 กมภาพนธ 2548)

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

9

วดจะตองดารงรกษาไวซ� งเน�อหาสาระสาคญของความเปนวดอยางแทจรงแมจะตองม

การเปล�ยนแปลงไปตามสภาพตามยคสมยวตถนยมแตวดจะตองคงไวซ� ง จตนยมบนหลกการ

สะอาดสวางสงบของไตรสกขาวดนอกจากจะดารงรกษาไวซ� งเน�อหาสาระสาคญของความเปนวด

อยางแทจรงแลววดยงตองประกอบดวยถาวรวตถเสนาสนะตาง ๆ ไดแก อโบสถ กฏ วหาร ศาลาการเปรยญ

หอระฆงหอทาวตรสวดมนตเปนตนและถาวรวตถเหลาน�จดวาเปนศาสนสถานในทางพระพทธศาสนา

ซ�งเปนสมบตของชาวพทธโดยสวนรวม การทานบารงรกษาและดแลถาวรวตถพทธสถานตาง ๆ

กเปนหนาท�ของชาวพทธดวย

แนวทางการปลกจตสานกในดานการบารงรกษาวดและพทธสถานใหเกดประโยชน

1. สรางความรสกสานกแกชมชนในทองถ�นวาวดเปนของตน มความรสกหวงแหน รก และชวยกน

ดแลรกษา

2. สรางสภาพวดและเสนาสนะถาวรวตถตาง ๆ ใหมความหมาย เปนท�พกอาศยของพระภกษ

สามเณรท�บวชเรยนศกษาปฏบตธรรม

3. เปนท�ทาบญบาเพญกศลของชาวบาน เปนท�ท�ชาวบานน�นไดเขามาหาความสงบทางกายและใจ

เปนศนยกลางสาหรบทากจกรรมทางสงคมรวมกนของชาวบาน

4. สรางความสมพนธระหวางวดกบประชาชนในทองถ�น วดตองสะอาดรมร�นมการจดกจกรรมเพ�อ

ประชาชน มความพรอมท�จะใหบรการแกประชาชนในทองถ�นท�มความตองการเขาวด เพ�อบาเพญ

กศล ศกษาพระธรรมวนยและหลกพระพทธศาสนา ประชาชนจะไดเหนคณคาและเขาวดมากข�น

5. สรางความเปนอนหน�งอนเดยวกนระหวางวดกบประชาชนในทองถ�น และโดยเฉพาะอยางย�ง

วดควรเปนแกนนาของประชาชนในทองถ�นในการตดตอกบหนวยงานอ�น ๆ การจดกจกรรมเพ�อ

การสาธารณปโภค สาธารณปการ ตลอดจนการสงเสรมอาชพ ซ� งควรใชวดเปนศนยกลาง

6. ใหเกดการยอมรบตลอดไปวา วดกบชมชนน�น ๆ เปนหนวยเดยวกน ใหความชวยเหลอเก�อกล

ซ� งกนและกน

วดยงตองประกอบดวยถาวรวตถ

เสนาสนะตางๆ ไดแก อโบสถ กฏ

วหาร ศาลาการเปรยญหอระฆงหอทา

วตรสวดมนตเปนตน

ท�มาของภาพ www.irrigation.rid.go.th (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

10

ท�มาของภาพ http://www.pixpros.net/forums/showthread.php?t=28153 (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)

นอกจากน�น ชาวพทธควรไดรวมมอกนพฒนาสภาพวดใหเกดศรทธาทางรปธรรม ซ� ง

ไดแก อาคารเสนาสนะมเอกลกษณของการเปนวดไทยปลกสรางอยเปนหมวดหมสวยงามและไม

ใหญโตเกนความจาเปนแหงประโยชนใชสอยและสภาพแวดลอมของวดและชมชน ถนนบรเวณวด

สะอาดรมร�นตกแตงดวยไมยนตนไมดอกไมประดบอยางเหมาะสมอาณาเขตของวดแบงเปน

หมวดหมการกอสรางอาคารสถานท�ตางๆควรดาเนนการใหสอดคลองกบแผนฝงโครงการของวด

ท�จดทาไวหากชาวพทธไดรวมกนปลกจตสานกในดานการบารงรกษาวดและพทธสถานใหเกด

ประโยชนดงกลาวแลว วดกจะไดช�อวาไดดารงรกษาไวซ� งเน�อหา สาระสาคญของความเปน

อยางอยางแทจรง ไดแก สะอาด สงบ และสวาง รมร�น รมเยน สรางความรสกเปนท�ประทบใจแก

พทธศาสนกชน

การปฏบตหนาท�ชาวพทธตามพทธปณธาน 4 ในมหาปรนพพานสตร

ดงท�ทราบแลววา กอนท�พระพทธเจาจะเสดจปรนพพานน�น มารไดมากราบทลอาราธนาให

พระพทธเจาปรนพพานดวยประการตาง ๆ แตพระพทธเจาไดตรสตอบแกมารวา หากภกษ ภกษณ

อบาสก อบาสกา ผเปนพทธสาวกของเรายงไมเฉยบแหลม ไมไดรบการแนะนา ไมแกลวกลา

ไมเปนพหสต ไมทรงธรรม ไมปฏบตชอบ ไมปฏบตธรรมสมควรแกธรรม เรยนกบอาจารยของตน

แลว แตยงบอก แสดง บญญต กาหนด เปดเผย จาแนก ทาใหงายไมได ยงแสดงธรรมมปาฏหารย

ปราบปรปวาทท�เกดข�นใหเรยบรอยโดยชอบธรรมไมได พระองคจะไมปรนพพานฉะน�น

พทธปณธาน 4 ของพระพทธเจา จงหมายถงพทธบรษท 4 ไดแก

วดเปนท�ทาบญบาเพญกศล

ของชาวบาน เปนท�ท�

ชาวบานน�นไดเขามาหา

ความสงบทางกายและใจ

เปนศนยกลางสาหรบทา

กจกรรมทางสงคมรวมกน

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

11

(1) ภกษ

(2) ภกษณ

(3) อบาสก

(4) อบาสกา

จาตองศกษาปฏบต กระทาตามหนาท�ของตน

เพ�อใหเปนผเฉยบแหลม แกลวกลา เปนพหสต

ทรงธรรม ปฏบตชอบ ปฏบตธรรมสมควรแกธรรม

บอก แสดง บญญต กาหนด เปดเผย จาแนก ทาใหงาย

ได เปนตน

ท�มาของภาพ http://www.pixpros.net/forums/showthread.php?t=28153 (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)

หนาท�ของพทธบรษท 4

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ไดกลาวถงหนาท�ของคนสบศาสนาท�เก�ยวของกบพทธบรษท 4 ดงน�

1. หนาท�ของ ภกษ (รวมถงภกษณดวย) ภกษซ� งเปนบรรพชตในพระพทธศาสนา มหนาท�ศกษา

ปฏบตธรรม เผยแผคาสอน สบตอพระพทธศาสนา มคณธรรมและหลกความประพฤตท�ตองปฏบต

มากมาย แตในท�น� จะแสดงไวเฉพาะหนาท�ท�สมพนธกบคฤหสถ และขอเตอนใจในทางความ

ประพฤตปฏบต ดงตอไปน�

1.1 อนเคราะหชาวบาน ภกษ (รวมถงภกษณดวย) อนเคราะหคฤหสถตามหลกปฏบตในฐานะท�

ตนเปนเสมอนทศเบ�องบน ดงน�

1) หามปรามสอนใหเวนจากความช�ว

2) แนะนาส�งสอนใหต�งอยในความด

3) อนเคราะหดวยความปรารถนาด

4) ใหไดฟงไดรส�งท�ยงไมเคยรไมเคยฟง

5) ช�แจงอธบายทาส�งท�เคยฟงแลวใหเขาใจแจมแจง

6)บอกทางสวรรค สอนวธดาเนนชวตใหประสบความสขความเจรญ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

12

ท�มาของภาพ http://mediacenter.mcu.ac.th/data/caipyo/m5/pic/harm01.jpg (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)

1.2 หม�นพจารณาตนเอง คอ พจารณาเตอนใจตนเองอยเสมอตามหลกปพพชตอภณหปจจเวกขณ

(ธรรมท�บรรพชตควรพจารณาเนอง ๆ) 10 ประการ ดงน�

1) เรามเพศตางจากคฤหสถ สลดแลวซ� งฐานะควรเปนอยงาย จะถอตวเอาแตใจตนเองไมได

ความเปนอยของเราเน�องดวยผอ�น ตองอาศยเขาเล�ยงชพ ควรทาตวใหเขาเล�ยงงาย และบรโภคปจจย

4 โดยพจารณา ไมบรโภคดวยตณหา

2) เรามอากปกรยาท�พงทาตางจากคฤหสถ อาการกรยาใด ๆ ของสมณะ เราตองทาอาการกรยา

น�น ๆ และยงจะตองปรบปรงตนให

ดย�งข�นไปกวาน�

3) ตวเราเองยงตเตยนตวเราเอง

โดยศลไมไดอยหรอไม

4) เพ�อนพรหมจรรยท�งหลาย ผ

เปนวญ�ชนพจารณาแลวยงตเตยน

เราโดยศลไมไดอยหรอไม

5) เราจกตองถงความพลดพราก

จากของรกของชอบใจไปท�งส�น

6) เรามกรรมเปนของตน

เราทากรรมใด ดกตาม ช�วกตาม

จกตองเปนทายาทของกรรมน�น

ท�มาของภาพ http://www.pixpros.net/forums/showthread.php?t=28153 (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)

“เรามเพศตางจากคฤหสถ สลดแลว

ซ�งฐานะ ควรเปนอยงาย จะจจ�ถอ

ตวเอาแตใจตนไมไดความเปนอย

ของเราเน�องดวยผ อ�น ตองอาศยเขา

เล�ยงชพ ควรทาตวใหเขาเล�ยงงาย”

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

13

7. วนคนลวงไป ๆ บดน� เราทาอะไรอย

8. เรายนดในท�สงดอยหรอไม

9. คณวเศษย�งกวามนษยสามญท�เราบรรลแลวมอยหรอไม ท�จะใหเราเปนผไมเกอเขน เม�อถก

เพ�อนบรรพชตถาม ในกาลภายหลง

10. บรรพชตควรพจารณาเนอง ๆ วา คณวเศษของเรามอยหรอไม ท�จะใหเราเปนผไมเกอเขน

ในเวลาเพ�อนบรรพชตถามในกาลภายหลง

2. หนาท�ของ อบาสก อบาสกา พทธศาสนกชน มหลกปฏบตท�แสดงความสมพนธระหวางตนกบ

พระพทธศาสนา ดงน�

2.1 เก�อกลพระ โดยปฏบตตอพระภกษ เสมอนเปน ทศเบ�องบน ดงน�

1) จะทาส�งใด กทาดวยเมตตา

2) จะพดส�งใด กพดดวยเมตตา

3) จะคดส�งใด กคดดวยเมตตา

4) ตอนรบดวยความเตมใจ

5) อปถมภดวยปจจย 4

2.2 กระทาบญ คอ ทาความดดวยวธการตาง ๆ ท�เรยกวา บญกรยาวตถ 3 อยาง คอ

1) ทานมย ทาบญดวยการใหปนทรพยส�งของ

2) สลมย ทาบญดวยการรกษาศล หรอประพฤตดปฏบตชอบ

3) ภาวนามย ทาบญดวยการเจรญภาวนา คอ ฝกอบรมจตใจใหเจรญดวยสมาธ และปญญา

และควรเจาะจงทาบญบางอยางท�เปนสวนรายละเอยดเพ�มข�นอก 7 ขอ รวมเปน 10 อยาง

4) อปจายนมย ทาบญดวยการประพฤตสภาพออนนอม

5) ไวยาวจมย ทาบญดวยการชวยขวนขวายรบใช ใหบรการ บาเพญประโยชน

6) ปตตทานมย ทาบญดวยการใหผอ�นมสวนรวมในการทาความด

7) ปตตานโมทนามย ทาบญดวยการพลอยยนดในการทาความดของผอ�น

8) ธมมสสวนมย ทาบญดวยการฟงธรรม ศกษาหาความรท�ปราศจากโทษ

9) ธมมเทสนามย ทาบญดวยการส�งสอนธรรมใหความรท�เปนประโยชน

10) ทฏ�ชกรรม ทาบญดวยการทาความเหนใหถกตอง รจกมองส�งท�งหลายตามความเปนจรง

ใหเปนสมมาทฏฐ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

14

พทธศาสนกชนควรกระทาความสนบสนนในพระศาสนา

คอ เอาใจใสทานบารงและชวยกจการพระพทธศาสนา ท�มาของภาพ http://www.courseware.ssru.ac.th/151/subject/2500102/2500102_N2_3.html

(เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)

2.3 คนพระศาสนา ถาจะปฏบตใหเครงครดย�งข�นถงข�นเปนอบาสก อบาสกา คอ ผใกลชนด พระศาสนา

อยางแทจรง ควรต�งตนอยในธรรมท�เปนไปเพ�อความเจรญของอบาสก เรยกวา อบาสกธรรม 7

ประการ คอ

1) ไมขาดการเย�ยมเยอนพบปะพระภกษ

2) ไมละเลยการฟงธรรม

3) ศกษาในอธศล คอ ฝกอบรมตนใหกาวหนาในการปฏบตรกษาศลข�นสงข�นไป

4) พร�งพรอมดวยความเล�อมใส ในพระภกษท�งหลาย ท�งท�เปน เถระ นวกะ และปนกลาง

5) ฟงธรรมโดยมใชจะต�งใจคอยจองจบผดหาชองท�จะตเตยน

6) ไมแสวงหาทกขไณยภายนอกหลกคาสอนน� คอ ไมแสวงหาเขตบญนอกหลกพระพทธศาสนา

7) กระทาความสนบสนนในพระศาสนาน� เปนท�ตน คอ เอาใจใสทานบารงและชวยกจการ

พระพทธศาสนา

2.4 เปนอบาสกอบาสกาช�นนา อบาสก อบาสกาท�ด มคณสมบต เรยกวา อบาสกธรรม 5 ประการ

คอ

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

15

1) มศรทธา เช�อมเหตผล ม�นในคณพระรตนตรย

2) มศลอยางนอยดารงตนไดในศล 5

3.) ไมถอมงคลต�นขาว เช�อกรรม ไมเช�อมงคล มงหวงจากการกระทา มใชจากโชคลาง หรอ

ส�งท�ต�นกนไปวาขลงศกด� สทธ�

4) ไมแสวงหาทกขไณยนอกหลกคาสอนน�

5) เอาใจใสทานบารงและชวยกจการพระศาสนา

2.5 หม�นสารวจความกาวหนา กลาวคอ โดยสรป ใหถอธรรมท�เรยกวา อารยวฒ 5 ประการ

เปนหลกวดความเจรญในพระศาสนา

1) ศรทธา เช�อถกหลกพระศาสนา ไมงมงายไขวเขว

2) ศล ประพฤตและเล�ยงชพสจรต เปนแบบอยางได

3) สตะ รเขาใจหลกพระศาสนาพอแกการปฏบตและแนะนาผอ�น

4) จาคะ เผ�อแผเสยสละ พรอมท�จะชวยเหลอผซ� งพงชวย

5) ปญญา รเทาทนโลกและชวต ทาจตใจใหเปนอสระได

รายการ “ธรรมะเดลเวอร�” โดยทานพระอาจารยสมปอง ตาลปตโต ท�มาของภาพ

www.dhammadelivery.com (เขาถงเม�อ 27 กมภาพนธ 2548)

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

16

การปกปองคมครองพระพทธศาสนาของพทธบรษท

ชาวพทธหรอเหลาพทธบรษท 4 มหนาท�ปกปองคมครองพระศาสนาใหม�นคงโดย

ปกปองพระพทธ พระธรรมและพระสงฆ รวมท�งวฒนธรรม ดงน�

1. สนใจศกษาหลกธรรมคาสอนอยเสมอและนาไปปฏบตใหถกตอง ท�งการรกษาศล การ

ปฏบตธรรม และการเจรญสมาธ

2. ชวยเผยแพรหลกธรรมคาสอน โดยอธบายใหผอ�นเขาใจอยางถกตองชดเจน หรอ

เผยแพรในรปของเอกสารส�งพมพหรอส�อตาง ๆ เทาท�จะทาได

3. ไมควรสงเสรมใหพระสงฆทากจนอกเหนอพทธบญญต เชน ทาไสยศาสตร ทานาย

โชคชะตาราศ ใบหวย ทาเคร�องรางของขลง หรอประกอบพทธพาณชยอ�น ๆ

4. สงเสรมพระภกษสงฆท�มวตรปฏบตนาเล�อมใสศรทธา ปฏบตด ปฏบตชอบ

หรอเครงครดในพระธรรมวนยตามพทธบญญต โดยจดกจกรรมเชดชท�งในระดบทองถ�น จงหวด

หรอระดบประเทศ โดยความรวมมอระหวางวด สถานศกษา ภาครฐ ภาคเอกชนและภาคประชาชน

5. ไมทาลายศาสนสถานหรอศาสนสมบต เชน โบสถ ภาพกจกรรมฝาผนง หรอส�งของ

เคร�องใชภายในวดใหชารดแตกหด รวมท�งมสวนรวมอนรกษพทธวฒนธรรมตาง ๆ ในสงคมไทย

เชน ประเพณทอดผาปา ทอดผากฐน ทาบญตกบาตร ฯลฯ

6. สอดสองดแลมใหเกดการกระทาอนเปนการดหม�นเหยยดหยาม ลบหลทาลาย

หรอบดเบอนพระพทธศาสนา

ชาวพทธท�ดควรสนใจศกษาหลกธรรมคาสอนอยเสมอ ท�มาของภาพ http://www.shutterphoto.com/forums/

showthread.php?t=1559 (เขาถงเม�อ 1 มนาคม 2548)

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

17

วชา ศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม กจกรรมท� 1

ช�นมธยมศกษาปท� 3

รหสวชา ส33201 หนวยการเรยนรท� 5

เร�อง หนาท�ชาวพทธ

ช�อ..........................................................................เลขท�...............ช�น...............

คาช�แจง ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน� (10 คะแนน)

1. พระภกษมหนาท�อยางไรบาง

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

2. ปพพชตอภณหปจจเวกขณ คอ.......................................................................................................

3. จรยาวตรของพระภกษสงฆ ท�เราสามารถนามาปรบใชในชวตประจาวนไดคอ

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

4. วดจะดารงไวซ� งความเปนวดไดน�นตองมองคประกอบอยางไร

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

5. นกเรยนสามารถปฏบตตนเปนชาวพทธท�ดไดอยางไร

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

6. พทธบรษท 4 ประกอบดวยผใดบาง

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

7. อบาสก อบาสกา คอ

.............................................................................................................................................................

เอกสารประกอบการเรยน วชาศาสนา ศลธรรม และจรยธรรม ส33201 (เพ�มเตม)

18

8. อบาสก อบาสกา มหนาท�ใด

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

9. ในฐานะท�เราเปนพทธศาสนกชน เราควรปฏบตตาม อบาสกธรรม อยางไร

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

10. พทธบรษท 4 มหนาท�ปกปองคมครองพระศาสนาใหม�นคงไดอยางไร

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

ไมยากเลย

ใชไหมครบ