This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
पंचायत राज संसथांनी तयांच्या सवईतपन्नातुन 5% ननधीतून घ्यावयाच्या ऄपंग कल्याणासाठी योजना व खचाबाबत मागगदर्गक सुचना
नवनवध योजनांमध्ये 5% अरक्षण ठेव्याचे ननददेशर् दे्यात अले अहेत. तसेच तयामध्ये नदव्यांग मनहलांना प्राधान्य राहील. नजल्हा पनरषदेच्या सवननधीतनू वयैक्क्तक व सामुनहक सवरूपाच्या नवनवध योजना घे्यात येतात. मात्र यासंदभात नजल्हा पनरषदांनी तयांच्या सवईतपन्नातून केलेल्या खचाचा अढावा घेतला ऄसता वयैक्क्तक लाभाच्या योजनांवर प्रमाणापेक्षा जासत खचग झाल्याच ेअढळून अले अहे. वासतनवक तया-तया प्रवगातील व्यक्तींना तयांच्या व्यक्तीगत नवकासासाठी वयैक्क्तक लाभाच्या योजना हाती घेणे गरजचेे ऄसले तरी सदरचा ननधी हा प्रामुख्याने तया प्रवगाच्या सवांगीण नवकासासाठी पायाभतू सोयी-सुनवधा ईपलब्ध करून दे्यावर खचग होणे अवश्यक अहे. याप्रकरणी र्ासनसतरावरून योजना नननित करून दे्यात येत अहेत. तसेच सदर ननधी हा सथाननक सवराज्य संसथांच्या सवईतपनातनू खचग कर्यात येत ऄसल्याने कोणकोणतया योजनांवर ननधी खचग करावा, याबाबत सथाननक सवराज्य संसथानंा ऄनधकार ऄसणे अवश्यक अहे. सदर खचाबाबत काही मागगदर्गक सचुना ननगगनमत करणे र्ासनाच्या नवचाराधीन होते. यासतव सोबतच्या पनरनर्ष्ट्र् - “ब” मध्ये नमूद केलेले सवग अदेर् ऄनधक्रनमत करून पढुीलप्रमाणे सवगसमावरे्क ऄस ेअदेर् दे्यात येत अहेत.
र्ासन ननणगय:- महाराष्ट्र नजल्हा पनरषदा व पंचायत सनमतया ऄनधननयम 1961 च्या कलम 261 पोर्कलम
( 1 ) खालील ऄनधकाराचंा वापर करून या ननणगयाव्दारे र्ासन ऄसे अदेर् देत अहे की, र्ासनाने खालीलप्रमाणे नवहीत केलले्या योजनाव्यनतनरक्त नजल्हा पनरषद, पंचायत सनमती व ग्रामपंचायतीच्या सवईतपन्नातून नदव्यागंासंाठीच्या 5% ननधीतून कोणकोणतया योजना हाती घे्यात याव्यात, याबाबतच ेसवग ऄनधकार संबंनधत नजल्हा पनरषद/पंचायत सनमती/ग्रामपंचायत यानंा दे्यात येत अहे.
कें द्र र्ासनाच्या नन:समथग (ऄपंग) व्यक्ती ऄनधननयम, 2016 नुसार नजल्हा पनरषद व पंचायत सनमती याचं्या सवईतपन्नाच्या 5% ननधीमधून ऄपंगासंाठी राबनव्यात येणाऱ्या नवकासाच्या योजना खालीलप्रमाणे राहतील :-
ऄ) सामुनहक योजना :- १) ऄपंग पुनवगसन कें द्र,थेरपी सेंर्सग सुरू करणे ( यामध्ये भौनतक ईपचार तज्ञ,व्यवसाय ईपचार तज्ञ,सपीच
थेरपीसर्,बालनवकास मानसर्ास्त्रज्ञ व वदै्यकीय ऄनधकारी याचंा समावरे् ऄसावा.) २) सावगजननक आमारती व नठकाणी ऄपंगासंाठी ऄडथळा नवरहीत वातावरण ननर्ममती करणे,जुन्या आमारतींचे
ॲक्सेस ऑडीर् करून जुन्या आमारतींमध्ये सुनवधा ननमाणग करणे. यामध्ये रॅम्पप्स, रेललग, र्ॉयलेर् -बाथरूम,पा्याची व्यवसथा,नलफ्र्स,लोकेर्न बोडग आतयादी सुनवधा ईपलब्ध करून देणे.
३) ऄपंग मनहला बचत गर्ानंा सहाय्यक ऄनुदान देणे, यामध्ये ऄपंग मनहलाबंरोबरच मनतमंदाचे पालक ऄसणाऱ्या मनहलाचंा देखील समावरे् ऄसावा.
४) ऄपंगाचं्या सवयंसहाय्यता गर्ानंा ऄनुदान देणे. ५) ऄपंग ईद्योजकता व कौर्ल्य नवकास प्रनर्क्षण वगाचे अयोजन करणे. ६) ऄपंग व्यक्तींकरीता क्रीडा प्रबोनधनी सथापन करणे व क्रीडा संचालनालयाच्या मान्येतेने क्रीडा सपधांच े
अयोजन करणे. ७) करमणकु कें दे्र, ईद्याने (सेन्सरी गाडगन ) यामध्ये ऄपंग व्यक्तींसाठी नवरे्ष सुनवधा ईपल्बध करून देणे.
१०) सवग सथाननक सवराज्य संसथाचं्या रूग्णालयामाफग त तसेच नजल्हा पनरषदेऄंतगगत येणाऱ्या प्राथनमक अरोग्य कें द्रामाफग त ऄपंगतव प्रनतबंधाकरीता ुबबेला लसीकरण करणे व जनजागृती करणे.
27) र्ाळा बाहय ऄपंगांना रात्रर्ाळेमध्ये नर्क्षण देणे. 28) ऄपंग पालकांच्या पाल्यानंा नर्क्षणासाठी ऄथगसहाय्य देणे. 29) ऄनततीव्र ऄपंगांच्या पालकांना ऄथगसहाय्य देणे. 30) ऄपंग मनहलांच्या सुरनक्षततेसाठी हेल्पलाइन तयार करणे. 31) ऄपंग बरेोजगाराच्या सहकारी संसथानंा ऄथगसहाय्य देणे. 32) नभक्षकेरी ऄपंगानंा नभक माग्यापासून परावृत्त कर्यासाठी ऄथगसहाय्य देणे. 33) ऄपंग नवद्याथी व ऄपंग खेळाडू यांना ऄथगसहाय्य देणे. 34) ऄपंग प्रमाणपत्र नवतरीत कर्याकरीता नवरे्ष मोनहम व नर्बीरांच ेअयोजन करणे. 35) ग्रामपंचायतीमाफग त बाधं्यात येणाऱ्या व्यापारी गाळ्यामध्ये नदव्यांगांना 5% अरक्षण ठेव्याची
कायगवाही कर्यात यावी.
ईपरोक्त नमूद केलले्या योजनांची यादी ही नवर्दीकरणातमक ( ILLUSTRATIVE ) ऄसून ती पनरपणूग ( EXHAUTIVE ) नाही. तयामुळे महाराष्ट्रातील सवग नजल्हापनरषद, पंचायत सनमतया व ग्रामपंचायतींना तयांच्या ऄनधकारात सवगसाधारण सभेची मान्यता घेउन तयांच्या क्षेत्रातील पनरक्सथती, ननकड, मागणी लक्षात घेउन तयांच्या सतरावर ईपरोक्त नमूद सामूनहक व वयैक्क्तक योजनांनर्वाय नदव्यांगांबाबत आतरही योजना राबनव्याचे ऄनधकार सदर र्ासन ननणगयान्वये दे्यात येत अहेत.
1. कें द्र र्ासनाच्या नन:समथग (ऄपंग) व्यक्ती ऄनधननयम, 2016 (The Rights of Persons With Disabilities Act, 2016) मधील तरतूदीनूसार नऺजल्हा पनरषद, पंचायत सनमती व ग्रामपंचायतींनी नदव्यागंासंाठी 5% ननधी राखून ठेवावा. 2. वयैक्क्तक लाभाच्या योजनाचंा ननधी लाभार्थ्यांच्या खातयामध्ये खालील ऄर्ी व र्ती नवचारात घेवून थेर् जमा करावा.
ऄ) र्ासन ननणगया सोबत जोडलेल्या नवहीत नमुन्यातील प्रपत्र “ ऄ ” मध्ये ऄजग ग्रामीण सथाननक सवराज्य संसथाचं्या सक्षम प्रानधकरणाने ननवड केलेल्या लाभार्थ्यांनकडून भरून घ्यावा. अ) लाभार्थ्यांकडून नवहीत नमुन्यातील ऄजग प्राप्त झाल्यानंतर, ऄजामध्ये नमूद कर्यात अलेल्या वसतू / सानहतयाची लकमत नवहीत पध्दतीने ग्रामीण सथाननक सवराज्य संसथेने नननित करावी. आ) ग्रामीण सथाननक सवराज्य संसथेच्या सक्षम प्रानधकरणाचंी मान्यता घे्यात यावी. इ) सक्षम प्राधीकरणाचं्या मान्यतेनंतर वसतू / सानहतयाची खरेदी न करता तयाकरीता, नननित कर्यात अलेल्या रक्कमेच े ऄनुदान नजल्हा पनरषद,पंचायत सनमती व ग्रामपंचायत यानंी लाभार्थ्यांच्या खातयामध्ये थेर् जमा कराव.े ई) लाभाथी वासतव्यास ऄसलेल्या ग्रामपंचायतीमधील ग्रामसेवकाने लाभार्थ्यास नदलेल्या लाभाबाबतचा ऄहवाल ( खरेदीच्या पावतीसह ) ग्रामपंचायत, पंचायत सनमती तसेच नजल्हा पनरषदेस सादर करावा.
3. नदव्यागंाकंरीता खचग कर्यात येणाऱ्या ननधीच्या प्रयोजनाथग नजल्हा पनरषदेच्या सवननधीतून ज्या वयैक्क्तक लाभाच्या योजना राबनव्यात येतील तया योजनेच्या एकूण पात्र लाभार्थ्यांपैकी 5% लाभाथी ऄपंग प्रवगातील ननवडावते. सदर बाब पंचायत सनमती व ग्रामपंचायत यानंाही लागू अहे.
कें द्र र्ासनाच्या नन: समथग ( ऄपंग ) व्यक्ती ऄनधननयम, 2016 (The Rights of Persons With Disabilities Act, 2016) मधील तरतूदीनूसार खालील सूचना सवग मुख्य कायगकारी ऄनधकारी यानंा दे्यात येत अहेत.
१) सवग नजल्हा पनरषदानंी नदव्यागंासंाठी सवननधीमधून 5% ननधी राखीव ठेवून या ननधीमधून केलेल्या प्रयोजनासाठी तरतूद नवत्तीय वषात पूणगपणे खचग करावी.
२) नजल्हा पनरषदेने नदव्यागंांसाठी सवतंत्र ऄपंग कल्याण ननधीची सथापना करावी. ३) नदव्यागं कल्याणासाठी केलेली तरतूद पूणगपणे खचग करताना येणाऱ्या तानंत्रक ऄडचणी
लक्षात घेउन एखाद्या अर्मथक वषात ऄपंगांसाठी राखीव ननधी तया नवत्तीय वषात खचग झाला नाही तर तया नवत्तीय वषात खचग न झालेली रक्कम नजल्हा ऄपंग ननधीमध्ये जमा करावी.
४) नजल्हा पनरषदेप्रमाणेच पंचायत सनमतया व ग्रामपंचायती यानंी तयाचं्या सवत:च्या ईतपन्नातून नदव्यागंासाठी 5% रक्कम राखीव ठेवावी व नदव्यागं कल्याणासाठी केलेली तरतूद पूणगपणे खचग करताना येणाऱ्या तानंत्रक ऄडचणी लक्षात घेउन एखाद्या अर्मथक वषात नदव्यागंासाठी राखीव ननधी तया नवत्तीय वषात खचग केला नाही तर सदर खचग न झालेली रक्कम नजल्हा पनरषदेच्या ऄपंग कल्याण ननधीमध्ये जमा करावी.
५) पंचायत सनमती व ग्रामपंचायतीकडून नदव्यागंासंाठी खचग न केलेली रक्कम एका वषापयंत संबंनधत पंचायत सनमती/ ग्रामपंचायतींना तयाचं्या नदव्यागंाचं्या कल्याणासाठी खचग करावयाची ऄसल्यास तयासंबंधीचा प्रसताव मुख्य कायगकारी ऄनधकारी याचंेकडे पाठवावा व तयास मंजूरी प्राप्त करून योजना राबनव्यात यावी.
६) एक वषानंतरसुध्दा पचंायत सनमती/ ग्रामपंचायत यानंी रक्कम खचग केली नाही तर ती रक्कम संपूणग नजल्हयाच्या नदव्यागंाचं्या बाबीसाठी खचग कर्यात येइल.
७) ऄपंग कल्याण ननधीवर मुख्य कायगकारी ऄनधकारी याचंे ननयंत्रण राहील. ८) ऄपंग कल्याण ननधीमधून खालील कामे घे्यात यावीत :-
ऄ) ऄपंग कल्याण ननधीमधील एकूण ननधीपैकी 50% रक्कम ही फक्त नदव्यागंाचं्या वयैक्क्तक लाभावरच खचग करावी.
अ) ईवगरीत 50%ननधी पायाभतू सोयी-सुनवधासंाठी खचग कर्यात यावा. 9) सथाननक सवराज्य संसथांनी ऄपंग व्यक्तीसाठी राखून ठेवलेल्या 5 % ननधीतून कायान्वीत करावयाच्या सामुदायीक लकवा वयैक्क्तक लाभाच्या ईपरोक्त योजना नजल्हा पनरषदा व पंचायत सनमतयांनी सामानजक न्याय व नवरे्ष सहाय्य नवभाग यांनी ननगगनमत केलेल्या नद. 18 नोव्हेंबर,2015 च्या र्ासन ननणगयान्वये गठीत कर्यात अलेल्या नजल्हासतरीय व तालुकासतरीय सनमतयांच्या सल्ल्याने घ्याव्यात या प्रयोजनाथग नजल्हा पनरषदेच्या सवननधीतनू ज्या वयैक्क्तक लाभाच्या योजना राबनव्यात येतील तया योजनेच्या एकूण पात्र लाभार्थ्यांपैकी 5 % लाभाथी ऄपंग प्रवगातील ननवडावते.
4. योजनेच्या ऄंमलबजावणी संदभात जबाबदार ऄनधकारी:-
1. नदव्यागंाचं्या बाबतीत 5% रक्कम खचाची माहीती नजल्हा पनरषदेच्या नवत्त नवभागाने मुख्य कायगकारी ऄनधकारी व समाज कल्याण ऄनधकारी, नजल्हा पनरषद यानंा ईपलब्ध करून द्यावी.
2. पंचायत राज संसथाचं्या सवईतपन्नातून नवनवध प्रवगासाठी राखून ठेव्यात अलेला ननधी कल्याणकारी येाजनावंर योग्य त-हेने व तयाच अर्मथक वषात खचग होतो लकवा नाही हे पाह्याची जबाबदारी संबंनधत नजल्हा पनरषदेच्या मुख्य कायगकारी ऄनधकारी याचंी ऄसून रक्कम खची न पडल्यास तयानंा जबाबदार धरल ेजाइल.
3. या प्रकरणी नवहीत पध्दतीचा ऄवलंब करून, नवहीत ऄर्ी व र्तीच्या ऄनधन राहून सदर अदेर्ाचे कारे्कोरपणे ऄमंलबजावणी करणे बंधनकारक राहील. जर कायगवाही होत नाही
5. योजनेच्या प्रभावी ऄमंलबजावणीसाठी वार्मषक अखणी:-
नजल्हा पनरषदानंी व पचंायत सनमतयानंी तयाचं्या सवईतपन्नामधून घे्यात येणाऱ्या योजनावंरील ननधी तयाच नवत्तीय वषी खची पडेल या दृष्ट्र्ीने कल्याणकारी योजना अखून लाभार्थ्यांचे ऄजग सवीकारताना मुळातच ते पनरपूणग ऄसावते याची दक्षता घे्यात यावी. तयामुळे कायाक्न्वत कर्यात येणा-या येाजनाचंी ऄमंलबजावणी सतवर होउन रक्कम ऄखर्मचत राहणार नाही व सदर रक्कमेचा ऄनुरे्षही राहणार नाही. ऄर्ा योजना वषाच्या सुरूवातीपासूनच अख्यात याव्यात. हा कायगक्रम प्रभावीपणे ऄंमलात ये्यासाठी संबंनधत मुख्य कायगकारी ऄनधकारी यानंी मानसक कृती कायगक्रम तयार करून दर मनहन्यास अढावा घ्यावा. तसेच संबंनधत नवभागीय अयुक्तानंी सुद्धा मुख्य कायगकारी ऄनधकारी याचं्या मानसक बैठकीमध्ये अढावा घ्यावा. या प्रकरणी नवहीत पध्दतीचा ऄवलंब करून, नवहीत ऄर्ी व र्तीच्या ऄनधन राहून सदर अदेर्ाचे कारे्कोरपणे ऄमंजबजावणी करणे बंधनकारक राहील जर कायगवाही होत नाही ऄसे ननदर्गनास अल्यास संबंनधत ऄनधकारी/ कमगचाऱ्यावंर नर्सतभंगाची कायगवाही कर्यात येइल.
सदर र्ासन ननणगय महाराष्ट्र र्ासनाच्या www.maharashtra.gov.in या संकेतसथळावर ईपलब्ध कर्यात अला ऄसून तयाचा संकेताक 201806251213576220 ऄसा अहे. हा अदेर् नडजीर्ल सवाक्षरीने साक्षानंकत कुबन काढ्यात येत अहे.
महाराष्ट्राचे राज्यपाल याचं्या अदेर्ानुसार व नावाने.
( ऄसीम गुप्ता ) र्ासनाचे सनचव प्रत,
1) मा. राज्यपाल यांचे सनचव, राजभवन, मलबार नहल, मंुबइ. 2) मा. मुख्यमंत्री यांच ेप्रधान सनचव, मंत्रालय, मंुबइ. 3) सवग मा. मंत्री / राज्यमंत्री यांचे खाजगी सनचव, मंत्रालय, मंुबइ. 4) मा. नवरोधी पक्ष नेता, महाराष्ट्र नवधान सभा, नवधान भवन, मंुबइ. 5) मा. नवरोधी पक्ष नेता, महाराष्ट्र नवधान पनरषद, नवधान भवन, मंुबइ.
१) लाभार्थ्याचे संपूणग नाव :- २) लाभार्थ्याचा प्रवगग :- ३) ऄपंग लाभार्थ्याचे ऄपंगतवाचे प्रमाण ( 40%,60%,80% ) :- ४) लाभार्थ्याच्या बँकेचे नावं व र्ाखेचे नावं :- ५) लाभार्थ्याचे बँक खाते क्रमाकं ( IFS Code सह ):- ६) लाभार्थ्याचा अधार काडग क्रमाकं :- ७) लाभाथी र्ासन ननणगय क्र. नजपउ 2018/प्र.क्र. 54 /नवत्त-3, नद.25 जून, 2018 मधील
वयैक्क्तक लाभाच्या योजनामंधून कोणती वसतू / सानहतय घेवू आक्च्छतो व तयामुळे लाभार्थ्याचा काय फायदा होणार अहे.
८) या वसतू / सानहतयाची ऄंदाजे लकमत :- ९) या वसतू / सानहतयाचे वनैर्ष्ट्रे् ( specification ) १०) यापुवी वयैक्क्तक लाभाच्या योजनेचा लाभ नमळाला अहे का?:- होय / नाही
११) लाभ नमळाला ऄसल्यास, लाभाचे सवरूप व योजनेचे नाव:- १२) प्रमानणत करतो की, नजल्हा पनरषद / पचंायत सनमती / ग्रामपंचायत मधील वयैक्क्तक लाभाच्या योजनेतून माझ्या बँके खातयावर वसतू / सानहतय यासाठी वगग केलेल्या ननधीमधून, मी वसतू/ सानहतय दोन मनहन्याचं्या अत खरेदी करेन व सदर खरेदीच्या पावतया संबंनधत ग्रामपंचायत,ग्रामसेवकासं तवरेने सादर करेन.