หมวกนิรภัย · 2018-11-20 · ทำไมจึงจำเป็นต้องมีการประเมินสถานการณ์18 2.2...

หมวกนรภย คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

บทนำ

หลายประเทศทวโลกกำลงประสบปญหาการเพมขนอยางรวดเรว

ของผบาดเจบหรอเสยชวตขณะขบขยานพาหนะสองลอ เชน รถจกรยาน

และจกรยานยนต และการเสยชวตและบาดเจบสาหสสวนใหญมาจาก

อาการบาดเจบทศรษะ

ซงหมวกนรภยมประสทธภาพในการลดความเสยงทจะบาดเจบท

ศรษะและลดอาการรนแรงของอาการบาดเจบลงได การสงเสรมใหผขบข

สวมหมวกนรภยมากขน จงเปนวธการสำคญในการเพมความปลอดภย

บนทองถนน

คมอฉบบนเรยบเรยงขนจาก ‘คมอหมวกนรภย คมอความปลอดภย

บนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต’ ขององคการอนามย

โลก (World Health Organization-WHO) เพอใหคำแนะนำเกยวกบการ

เพมจำนวนผขบขยานพาหนะสองลอทสวมหมวกนรภย โดยคำนงถง

เงอนไขและบรบทของสงคมไทย เพอใหเปนคมอทสามารถนำไปปฏบตได

จรง

แนวทางทนำเสนอไวในคมอฉบบน มไดตงใจใหเปนคมภรทผนำไป

ใชตองปฏบตตามอยางเครงครด ผใชสามารถปรบเปลยนไดตามความ

ตองการ และผจดทำขอสนบสนนใหผใชปรบเปลยนขอมลในคมอใหเขา

กบสภาพทองถน

จดพมพและเผยแพรโดย

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.)

มลนธสาธารณสขแหงชาต (มสช.)

สนบสนนโดย

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

หมวกนรภย คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต เรยบเรยงเพมเตมจากฉบบภาษาไทย

‘หมวกนรภย คมอความปลอดภยบนทองถนน

สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต’ องคการอนามยโลก

ศนยวชาการเพอความปลอดภยทางถนน (ศวปถ.)

มลนธสาธารณสขแหงชาต

1168 ซ.พหลโยธน 22 แขวงจอมพล เขตจตกจกร กทม. 10900

โทร. 02-511-5855 โทรสาร 02-939-2122

อเมล [email protected] www.roadsafetythai.org

สารบญ

3. วธออกแบบและจดทำโครงการสงเสรม 37 การสวมหมวกนรภย 3.1 วธตงคณะทำงาน 36

3.2 วธเตรยมแผนปฏบตการ 39

3.3 วธทำใหมการปฏบตตามกฎหมายมากขน 50

3.4 วธจงใจใหสาธารณชนมสวนรวม 58

3.5 วธใหความรแกเยาวชน 63

3.6 การกำหนดมาตรการสนองตอบทางการแพทยทเหมาะสม 64

4. การประเมนผลโครงการ 69 4.1 การวางแผนการประเมนผล 71

4.2 การเลอกประเภทการประเมนผลทเหมาะสมทสด 73

4.3 การเผยแพรผลการประเมนและผลการตอบรบทได 76

1. เหตใดหมวกนรภยจงเปนสงทจำเปน 7 1.1 มผคนจำนวนมากทวโลกเสยชวตจากอบตเหต 8

รถจกรยานยนต

1.2 หมวกนรภยสามารถปองกนศรษะได 10

1.3 หมวกนรภยมประสทธภาพ 14

ในการลดอตราการบาดเจบทศรษะ

1.4 โครงการรณรงคมผลใหคน 15

หนมาสวมหมวกนรภยมากขน

2. วธประเมนสถานการณ 17 2.1 ทำไมจงจำเปนตองมการประเมนสถานการณ 18

2.2 ปญหาการไมใชหมวกนรภยมมากนอยเพยงใด 20

2.3 วธประเมนมาตรการทมอยแลว 30

เหตใดหมวกนรภย จงเปนสงทจำเปน

1

หมวกนรภย � คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

�

1.1 มผคนจำนวนมากทวโลก เสยชวตจากอบตเหต รถจกรยานยนต

ทกๆ ป มผเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนนทวโลกเกอบ 1.2 ลาน

คน และยงมผทไดรบบาดเจบและพการอกหลายลานคน

ในประเทศทประชากรมรายไดตำและรายไดปานกลางหลายประเทศ

ทมการใชรถจกรยานและจกรยานยนตเปนพาหนะ ผไดรบบาดเจบและ

เสยชวตบนทองถนนสวนใหญจะเปนผใชรถสองลอ เพราะตองใชถนนรวม

กบรถยนต รถโดยสาร และรถบรรทกทแลนดวยความเรวสงอยเปนประจำ

เชน ในประเทศอนเดย การเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนน

ทงหมด มาจากผใชรถสองลอ รอยละ 27 ในประเทศมาเลเซยรอยละ

60 และในประเทศไทยรอยละ 70-90 เปนตน

การบาดเจบทศรษะเปนสาเหตหลกของการเสยชวต และความพการ

สำหรบประเทศในยโรปรอยละ 75 ของการเสยชวตในกลมผใช

ยานยนตทมสองลอเกดจากการบาดเจบทศรษะ ประมาณกนวาคาเฉลย

ในประเทศทประชากรมรายไดตำถงปานกลาง (รวมประเทศไทย) ตวเลขน

จะสงถงรอยละ 88

ผลกระทบทางดานสงคมสำหรบผรอดชวตจากอาการบาดเจบท

ศรษะตอครอบครวและชมชนนนมสงมาก เนองจากสวนใหญแลวคนเหลา

นตองไดรบการดแลรกษาเปนพเศษและเปนเวลานาน ทงยงตองเสยเงน

คารกษาพยาบาลเปนจำนวนมาก

หมวกนรภยชวยลดโอกาสการเสยชวตจรงหรอ ? ประสทธผลของการสวมหมวกนรภยสำหรบรถจกรยานยนตในประเทศไทย ไดรบการยนยนอยางชดเจน

จากผลงานวจยของศนยวจยอบตเหตแหงประเทศไทย สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย (AIT) อาศยแบบจำลอง

ทางสถตและการวเคราะหขอมลระบบเฝาระวงการบาดเจบของโรงพยาบาลเครอขายทวประเทศ พบวา...

การสวมหมวกนรภยชวยลดโอกาสการเสยชวตเนองจากการบาดเจบทศรษะได

สำหรบผขบข

สำหรบผนงซอนทาย

หมวกนรภย 10 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

11

ในประเทศสหรฐอเมรกาพบวา การสวมหมวกนรภยนน มสวนลด

คาใชจายในการรกษาพยาบาลลงไดมากกวา 6,000 ดอลลารตอคน

1.2 หมวกนรภย สามารถปองกนศรษะได

เบองหลงการออกแบบโครงสรางของหมวกนรภยนนมาจากความ

เชยวชาญทางเทคนคทมาจากพนฐานความเขาใจวา อะไรจะเกดขนกบ

ศรษะของเราขณะเกดอบตเหตรถจกรยานยนต

หมวกนรภยทำงานอยางไร หมวกนรภยปองกนการสมผสโดยตรงระหวางกระโหลกศรษะกบสง

ทมากระทบ ทำหนาทปองกนศรษะจากวตถทมาชน

ทสำคญหมวกนรภยมจดประสงคลดความเสยงของการบาดเจบท

สมองและศรษะอยางรนแรง โดยการลดแรงกระแทกหรอการชนเขากบ

ศรษะ วสดออนนมทเปนสวนหนงของหมวกนรภยจะดดซบแรงสะเทอน

ทำใหศรษะหยดหรอเคลอนทชาลง สมองจะไดไมชนกบกระโหลกอยาง

รนแรง หมวกนรภยจะกระจายแรงกระแทกไปยงพนททกวางขน ทำให

แรงกระแทกไมไปรวมอย ณ พนทเลกๆ สวนใดสวนหนงของกระโหลก

เทานน

เหตผลสำคญของการไมสวมหมวกนรภย

หมวกนรภย 12 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

13

รปแบบของหมวกนรภย • หมวกนรภยยงตองถกออกแบบใหเขากบสภาพอากาศและ

สภาวะการจราจรในทองถน

• วสดทใชไมควรเสอมสภาพตามกาลเวลาหรอการสมผสกบอากาศ

ไมควรเปนพษหรอกอใหเกดการระคายเคอง

• ในบรรดาหมวกนรภยแบบตางๆ ทใชกนอย แบบครงใบจะ

ปองกนศรษะไดนอยทสด สวนแบบเตมใบหรอแบบปดเตมหนานน

ไมควรเปนอปสรรคตอการไดยนเสยงและการมองเหนรอบดาน

• เพอใหมนใจวาหมวกนรภยจะสามารถดดซบแรงกระแทกจาก

อบต เหตได ชนรองในทบบใหยบตว ไดควรมความหนา

ประมาณ 1.5 ถง 3.0 เซนตเมตร

√ Ÿª∑ Ë

™

√Õß„ √

หมวกนรภย 14 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

15

สของหมวกนรภยมความสำคญหรอไม การวจยในนวซแลนดพบวา อบตเหตสวนใหญเกดขนกบผทสวม

หมวกนรภยสดำมากกวาสขาว คนทสวมหมวกนรภยสขาว มโอกาสเสยง

ตอการประสบอบตเหตนอยกวาคนทสวมหมวกนรภยสดำถงรอยละ 24

ในทำนองกน คนทมหมวกนรภย “สออน/สสวาง” มความเสยงตอการ

ประสบอบตเหตนอยกวาคนทมหมวก “สเขม/สมด” ถงรอยละ 19

1.3 หมวกนรภยมประสทธภาพในการลดอตราการบาดเจบทศรษะ

การสวมหมวกนรภยเปนวธทมประสทธภาพทสดในการลดการเสย

ชวตและการบาดเจบทศรษะอนเนองมาจากอบต เหต ผขบข รถ

จกรยานยนตทไมสวมหมวกนรภยมความเสยงสงทจะไดรบบาดเจบท

ศรษะหรอเสยชวตจากการบาดเจบประเภทน นอกจากนผขบขทไมสวม

หมวกนรภยยงเพมภาระใหแกโรงพยาบาลทรบตวเขารกษา และเปนภาระ

แกบคคล ครอบครว (หรอผดแล) และสงคม หากตองกลายเปนคนพการ

1.4 โครงการรณรงคมผลใหคนหนมาสวมหมวกนรภย

มากขน กฎหมายหมวกนรภยเปนสงสำคญในการเพมปรมาณการสวมหมวก

นรภย

ผลการศกษาหลายฉบบพบวา เมอมการบงคบใชกฎหมายหมวก

นรภยแลว ปรมาณการสวมหมวกนรภยไดเพมขนเปนรอยละ 90 หรอสง

กวานน แตเมอเลกบงคบใช ปรมาณการสวมหมวกนรภยลดลงไปตำกวา

รอยละ 60

กฎหมายหมวกนรภยจะใชไดผลดกตอเมอมหมวกนรภยคณภาพสง

ทหาไดงาย และราคาไมสงจนเกนไป

ตองมการบงคบใชโดยไมมขอยกเวน

หมวกนรภย 16

มการใหความรแกชมชนเกยวกบประโยชนของการใชหมวกนรภย

มโครงการรณรงคอยางแพรหลายเพอใหการศกษาแกชมชนและ

ตำรวจ

ทจำเปนอกเรองหนงคอ ตองวางแผนเพอประเมนผลสำเรจของ

กฎหมายดงกลาวไวลวงหนากอนการบงคบใชกฎหมาย เพอจะไดรบทราบ

วา การรณรงคทจดทำไปแลวไดผลมากนอยเพยงใด

วธประเมนสถานการณ

2

หมวกนรภย 1� คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

1�

2.1 ทำไมจงจำเปนตองม การประเมนสถานการณ

มเหตผลสำคญ 3 ประการ ททำใหมความจำเปนตองประเมน

สถานการณกอนทจะจดทำโครงการสงเสรมการใชหมวกนรภย

1. เพอระบปญหาเกยวกบการไมสวมหมวกนรภย และเพอใหเขาใจ

ขอบเขตพนทของปญหาทมอย

2. ขอมลทไดจากการประเมนจะแสดงใหเหนวา อตราการบาดเจบ

ทศรษะมความสำคญอยางไรตอกลมผใชรถจกรยานยนตใน

พนททจะจดทำโครงการ จะไดรวากลมไหนมความจำเปนตอง

สวมหมวกนรภยมากทสด เหตผลใดททำใหไมนยมสวมหมวก

นรภย

ขอมลเหลานจะมประโยชนตอการจดลำดบความสำคญของ

กจกรรมทจะจดทำ เพอใหโครงการสวมหมวกนรภยประสบ

ความสำเรจ จำเปนตองไดรบการยอมรบและสนบสนนจาก

ผกำหนดนโยบายและสาธารณชน ขอมลทถกตองเกยวกบปจจย

ตางๆ จะชวยแสดงใหผกำหนดนโยบายและสาธารณชนเหนถง

ประโยชนทจะไดรบจากการจดทำโครงการ

3. เพอใหไดดชนทจะใชเปรยบเทยบความเปลยนแปลง (Baseline

Indicators) ทจะสามารถนำไปใชในการตดตามและประเมนผล

ของโครงการในอนาคต

คณภาพของขอมล สงทสำคญในการประเมนสถานการณ ไดแก การมขอมลทด ซง

ไดแก ขอมลทเหมาะสม ถกตอง สมบรณ และนาเชอถอ

ขอมลทรวบรวมไดจะชวยชใหเหนถงปญหาทมอยในระบบขอมล

ทานอาจจะเรมตระหนกไดวา ขอมลเกยวกบอตราการสวมหมวกนรภยท

มอยในขณะนนเปนขอมลทไมสมบรณ

การเกบขอมลมอยดวยกนหลายวธและขอมลทรวบรวมไดขนอยกบ

แหลงทมาของขอมล เชน ขอมลจากโรงพยาบาลทเกยวกบอบตเหตและ

การบาดเจบจากการใชจกรยานยนต ซงอาจจะเบยงเบนไปบาง เพราะ

โรงพยาบาลจะเกบขอมลเฉพาะกรณทมผบาดเจบเขารกษาตวท

โรงพยาบาลเทานน หรอขอมลของตำรวจกอาจจะเกบขอมลเฉพาะเรองท

ตำรวจเขาไปสอบสวนเทานน แมขอมลทไดแตละแหลงจะไมใชขอมลท

ทำใหเหนภาพรวมทงหมด แตขอมลจากทงสองแหลงนกสามารถใชเปน

จดเรมตนทดในการเกบขอมลสวนอนๆ ตอไป

หมวกนรภย 20 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

21

2.2 ปญหาการไมใชหมวกนรภย มมากนอยเพยงใด

การเกบขอมลอยางละเอยดในประเดนเหลานเปนสงจำเปนในการ

สงเสรมการสวมหมวกนรภย สามารถนำไปใชเปนสวนหนงของเนอหาใน

โครงการรณรงคและการตดตามและประเมนผลดำเนนงานของโครงการ

ตอไปได

ปญหาการบาดเจบจากการใชรถจกรยานยนต มมากนอยเพยงใด การเกบขอมลเกยวกบอบตเหตบนทองถนน

โดยเฉพาะขอมลการเกดอบตเหตทางรถจกรยานยนตและการบาด

เจบทศรษะ เพอชใหเหนถงอนตรายทอาจเกดขนกบผขบขรถจกรยานยนต

และเนนใหเหนถงความจำเปนทตองมโครงการรณรงคในเรองน

ขอมลทตองการ ไดแก ขอมลเกยวกบการเกดอบตเหต ความ

รนแรงและประเภทของอบตเหตทเกดขน ขอมลทสำคญอกอยางหนงคอ

ความเขาใจเกยวกบสาเหตของอบตเหต ขอมลเหลานจะชวยใหรถง

สถานททมความเสยงสงทจะเกดอบตเหตกบผขบข และรถงประเภทของ

ผขบขทมความเสยงสง

ขอมลเหลานจะเปนประโยชนอยางยงในการกำหนดเปาหมาย

โครงการ เชน จดทมความเสยงสง กลมผขบขรถจกรยานยนตทมความ

เสยงสง

คำถามทจำเปนตองใชในการเกบขอมล ไดแก

• ในพนท มอตราการบาดเจบและเสยชวตจากอบตเหตบนทอง

ถนนเทาไร

• ระดบของปญหาอบตเหตของรถจกรยานยนตมมากนอยเพยงใด

โดยดจากอบตเหตทเกดขนและผเสยชวตจากอบตเหตเหลานน

ตวเลขเหลานจดเปนสดสวนเทาไรของอบตเหตบนทองถนน

ทงหมดทเกดขน

• ปญหาเหลานเกดขนมากหรอนอย หรอสรางปญหาใหกบสงคม

มากนอยเพยงใดเมอเปรยบเทยบกบปญหาสขภาพดานอนๆ

• ใครบางเปนผทมความเสยงทจะประสบอบตเหตรถจกรยานยนต

มากทสด

ดชนทใช ในทน ไดแก

• สดสวนของรถจกรยานยนตทจดทะเบยนถกตองตามกฎหมาย

• อตราการเกดอบตเหตรถจกรยานยนต (ตอจำนวนยานพาหนะ

100,000 คน หรอจำนวนคน 100,000 คน)

• จำนวนอบตเหตรถจกรยานยนตทเกดบนถนนประเภทตางๆ

• อายและเพศของผขบขและผโดยสารทเกยวของกบอบตเหตท

เกดขน

ใครบางทจะใหขอมลเหลาน

ผทนาจะเปนแหลงขอมลทดทสดในเรองน ไดแก ตำรวจจราจร

หรออาจเปนองคกรททำงานดานความปลอดภยบนทองถนน หรอกรม

การขนสง ควรพจารณาขอมลเหลานในฐานะทเปน “ขอมลทางการ”

หมวกนรภย 22 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

23

การเกบขอมลเกยวกบการบาดเจบทศรษะ

ขอมลเกยวกบการบาดเจบทศรษะทเกดจากอบตเหตรถจกรยานยนต

สามารถนำไปใชเพอเนนใหเหนถงผลกระทบทางสขภาพ เศรษฐกจและ

สงคม และสามารถใชเปนขอมลสนบสนนการจดใหมโครงการสงเสรม

การสวมหมวกนรภยได รวมถงใชเปนดชนในการตดตามผลการดำเนนการ

ของโครงการ

อยางไรกตาม ขอใหคำนงดวยวา อาจจะมปจจยอนๆ ทมผลตออตรา

การบาดเจบทศรษะ เชน การเพมของจำนวนพาหนะสองลอในทองถนน

อาจทำใหจำนวนรวมของการบาดเจบทศรษะจากอบตเหตเพมขน

ดงนนอตราการลดลงของการบาดเจบทศรษะจากอบต เหต

รถจกรยานยนต จงไมอาจใชเปนดชนชวดความสำเรจของโครงการได

เสมอไป

ในการเกบขอมลจำเปนตองตงคำถามในเรองตอไปน

• จำนวนการเกดอบตเหตรถจกรยานยนตททำใหเกดการบาดเจบ

ทศรษะมสดสวนเทาไร

• ผลกระทบทางเศรษฐกจและสงคมของอบตเหตการบาดเจบ

• แบบแผนการกระจายตวของการบาดเจบทศรษะ

• มประชากรกลมใดในพนททมความเสยงตอการบาดเจบทศรษะ

จากอบตเหตรถจกรยานยนตมากเปนพเศษหรอไม

• มขอมลอะไรอกบางทเกยวของกบผทไดรบการบาดเจบทศรษะ

จากอบตเหตรถจกรยานยนต

• มขอมลเกยวกบการใชหมวกนรภยของผประสบอบตเหตจากรถ

จกรยานยนตบางหรอไม ถามจะชวยใหสามารถเปรยบเทยบ

อาการบาดเจบระหวางผขบขทสวมและไมสวมหมวกนรภยได

การสำรวจตามบาน (ชมชน) บนทกสถานอนามย บนทกของแพทยประจำครอบครว บนทกของหองฉกเฉน บนทกการรบตวเขาหอผปวย บนทกการรบตวเขาหองไอซย ใบมรณบตร

แหลงทอาจมขอมลเกยวกบการบาดเจบ แบงตามระดบความรนแรง

ไมมการ บาดเจบ

บาดเจบเลกนอย

บาดเจบปานกลาง

บาดเจบรนแรง

บาดเจบถงชวต

อตราการสวมหมวกนรภยในพนททจะจดโครงการ

การประเมนสดสวนของผใชรถจกรยานยนตทสวมหมวกนรภยได

อยางถกตองจะเปนขอมลสำคญทสามารถนำมาสนบสนนโครงการ

สงเสรมการสวมหมวกนรภยได ทงนหมายความวา ตองตงคำถามในเรอง

ตอไปน

• ผทสวมหมวกนรภยมสดสวนเปนเทาไรของจำนวนประชากร

ทงหมด

การตงคำถามเกยวกบการสวมหมวกนรภย คำถามตอไปนเปนคำถามทวไปเกยวกบการสวมหมวกนรภยท

สามารถนำมาใชในการสำรวจชมชนได: ในชวง 30 วน ทผานมาทาน

สวมหมวกนรภยในระหวางขบขหรอโดยสารรถจกรยานยนตมากนอย

แคไหน

รหสทใช

01 ตลอดเวลา

02 บางครง

03 ไมเคยสวมเลย

04 ไมเคยใชรถจกรยานยนตในชวง 30 วนทผานมาเลย

05 ไมมหมวกนรภยใช

06 ไมยอมใช

07 ไมทราบ/ไมแนใจ

คำถามเหลานจะชวยใหสามารถระบไดวาใครบางทสวมหรอไมสวม

หมวกนรภย และบอกไดวามผไมสวมหมวกมากนอยเทาใด

หมวกนรภย 24 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

25

• ใครบางทไมสามารถสวมหมวกนรภย โดยจดแบงคนเหลานตาม

อาย เพศ สถานภาพการเปนผขบขหรอผโดยสาร และตาม

วตถประสงคของการเดนทางเมอเกดอบตเหต

• ความเสยหายจากการไมสวมหมวกนรภยในรปแบบของการ

บาดเจบทศรษะของผใชรถจกรยานยนตมมากนอยเพยงใด

• อตราสวนของผสวมหมวกนรภยอยางถกตองในรปของการใส

สายรดคางและการใชหมวกทมขนาดเหมาะสมคดเปนเทาไร

จะหาขอมลเหลานจากแหลงใดบาง

• บนทกของตำรวจ

• บนทกของเจาหนาทดานสขภาพระดบทองถนหรอระดบชาต

• บนทกขององคกรขนสงระดบประเทศ

• รายงานการศกษาวจย

• บนทกทะเบยนยานยนต ซงสามารถใชไดแตใชไดจำกด

• การสำรวจเพอหาขอมลเกยวกบสดสวนผขบขรถจกรยานยนตท

สวมหมวกนรภย

• บนทกยอดขายของผผลตหมวกนรภย

• การศกษาโดยสงเกตการณ

การวดอตราการสวมหมวกนรภย: การศกษาโดยการสงเกตการณ

หากยงไมมรายละเอยดและขอมลทครอบคลมทกประเดนในเรองน

เราสามารถใชวธการศกษาแบบสงเกตการณเพอประเมนจำนวนการใช

หมวกนรภยได ซงเปนวธทรวดเรวและเสยคาใชจายนอยกวาการเกบ

ขอมลและวเคราะหจากสถตอบตเหตจราจรแบบเบดเสรจอกดวย ขอ

แนะนำใหทำการศกษาเฉพาะในถนนบางสายหรอพนทบางแหงทรกนอย

แลววา มความเสยงสงในการเกดอบตเหตและการบาดเจบ

ชวงวางแผน: กอนจะทำการสำรวจโดยการสงเกตการณ ควร

กำหนดประชากรกลมเปาหมายใหชดเจนกอนวา เปนคนกลมใด อาศย

อยทไหน และจะเกบขอมลในชวงเวลาใด ควรจดหาแผนทถนนแบบ

ละเอยด ขอมลเกยวกบจำนวนการจราจร และประมาณการความนยมใน

การสวมหมวกนรภยของประชากรในพนททจะศกษาจากแหลงขอมลอนๆ

ไวกอน

ขนตอนในการพฒนาวธเกบขอมล: ไดแก การจดทำเอกสาร

อธบายแนวทางทจะใชเกบขอมลอยางละเอยด โดยระบกจกรรม วธการ

เกบขอมล ผดำเนนการและระยะเวลาในการดำเนนการเกบขอมล

การพฒนาเครองมอทใชเกบขอมล: ไดแก การจดทำแบบหรอ

ชดของแบบการกรอกขอมลทใชในการเกบขอมล

การสมตวอยาง: กลมประชากรทจะสงเกตการณ ควรเปนกลมท

สามารถเปนตวแทนของประชากรในพนทเปาหมายได

จำนวนจดสงเกตการณ: จำนวนจดสงเกตการณ ขนอยกบ

งบประมาณ หากมจำกดอาจจะใชวธเลอกจดสงเกตการณไมมากนก

และเกบขอมลจากแตละจดใหมากขน

การเลอกจดสงเกตการณ: การเลอกจดสงเกตการณโดยการสม

ตวอยาง อาจทำไดโดยวางแผนตารางทแบงออกเปนชองๆ และมตวเลข

กำกบทาบลงบนแผนท ควรกำหนดจดสงเกตการณไวใหชดเจนกอนจะ

ออกไปสงเกตการณจรง หากเปนไปได ควรเลอกจดสงเกตการณใกล

สแยกทรถจกรยานยนตจำเปนตองชะลอความเรวลง แมจะไมมตำรวจอย

กตาม

การสงเกตการณการสวมหมวก:

• ในการวางแผนเพอสงเกตการณ หวหนาโครงการควรคำนงถง

ความปลอดภยเปนหลก และหาทางลดความผดพลาดในการ

เกบขอมลใหมากทสด

• ควรมการฝกอบรมผสงเกตการณกอนออกไปเกบขอมลจรง เพอ

ปองกนอคตทอาจเกดขนได

• การสงเกตการณอาจใชผสงเกตการณสองคนหรอมากกวานน

และอาจนำขอมลทไดมาเปรยบเทยบกน

• กำหนดจดสงเกตการณทสะดวกและปลอดภย เพอความปลอดภย

ควรใหผสงเกตการณสวมเสอกกสะทอนแสงและไปทำงานดวย

กนสองคน

• ควรกำหนดชวงเวลาทจะใชสงเกตการณลวงหนา และการ

สงเกตการณในแตละจดควรใชระยะเวลาเทาๆ กนเพอใหนำ

ขอมลมาเปรยบเทยบกนได

• การสงเกตพฤตกรรมการสวมหมวกนรภย อาจหมายรวมถงการ

สวมหมวกแบบไมถกตอง หรอมหมวกแตไมสวมดวยกได (การ

ใชหมวกไมถกวธ)

การวดซำหลงจากการทำโครงการแลว: ควรใหผสงเกตการณท

เกบขอมลในครงแรกออกไปสงเกตการณซำโดยใชขนตอนแบบเดมในวน

เวลา และสถานทเดยวกนกบทเคยไปสงเกตการณกอนจะมโครงการ

หมวกนรภย 26 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

27

หมวกนรภย 2� คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

2�

ทำไมคนจงไมสวมหมวกนรภย ทศนคตของสาธารณชนตอการสวมหมวกนรภย

การเรยนรทศนคตทวไปของประชาชนตอความปลอดภยบน

ทองถนนและตอการสวมหมวกนรภยจะเปนประโยชนในการจดทำโครงการ

สงเสรมการสวมหมวกนรภย

คำถามทควรใชในการเกบขอมล

• ประชาชนมทศนคตทวไปอยางไรตอความปลอดภยบนทองถนน

• ประชาชนเขาใจประโยชนของการสวมหมวกนรภยหรอไม

• การรบรถงประโยชนของการสวมหมวกนรภยของสาธารณชนอย

ในระดบใด

• ทำไมคนจงไมสวมหมวกนรภย

• ใครบางทตอตานการใชหมวกนรภยมากทสด

จะหาขอมลเหลานไดจากไหน

• บรษทวจยตลาด

• มหาวทยาลย องคกรเอกชน และหนวยงานอนๆ ทรณรงคเรอง

ความปลอดภยบนทองถนน

ขอมลเกยวกบความยากงายในการหาหมวกนรภยใช และ

ราคา

เราสามารถรขอมลเกยวกบราคาและความยากงาย จากการถาม

คำถามตอไปน:

• จำนวนหมวกนรภยทผลตและจำหนายในพนทในชวงเวลาใด

เวลาหนงมเทาไร

• ผจำหนายหมวกนรภยเปนใครและอยทไหนบาง มเพยงพอกบ

ความตองการหรอไม

• ยหอหลกของหมวกนรภยทขายอยมกยหอ อะไรบาง

• หมวกนรภยยหอหลกๆ ในพนทมราคาขายปลกประมาณใบละ

เทาไร

ตวบงชทวไปเกยวกบหมวกนรภยทนาสนใจ

• จำนวนและพนทในการกระจายสนคาของผผลตหมวกนรภย

• จำนวนและประเภทของหมวกนรภยทมขายในทองตลาด

• ราคาขายปลกโดยประมาณ

• ยอดขายรวมทงป

จะหาขอมลเหลานไดจากทไหน

• จากบรษทผผลตหมวกนรภย

• จากผจดจำหนายหรอขายสง

• จากหนวยงานราชการทรบผดชอบดานความปลอดภยบนทอง

ถนน

• จากผเกยวของในการจดโครงการสงเสรมการใชหมวกนรภยใน

อดต

หมวกนรภย 30 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

31

2.3 วธประเมนมาตรการทมอยแลว การประเมนวามมาตรการอะไรอยแลวบาง โดยดจากโครงการ

สงเสรมการสวมหมวกนรภยทเคยมหรอมอยในขณะนนจะชวยใหเราได

ขอมลเกยวกบองคกรหรอบคคลหลกททำงานดานนทควรชกนำใหเขารวม

โครงการดวย ไมวาจะอยในภาครฐหรอภาคเอกชน ขอมลจากการ

ประเมนจะชวยใหรวาจะหาแหลงสนบสนนทางการเมองหรอการเงนได

จากไหน นอกจากนยงมประเดนอนๆ ทควรพจารณา ไดแก

ใครเปนผรบผดชอบในเรองความปลอดภย บนทองถนน และมงบประมาณเทาไร วธดำเนนการโครงการนขนอยกบระบบการเมองในประเทศ ท

สำคญคอตองพจารณาวากฎหมายทมอยในขณะนสงเสรมใหมการสวม

หมวกนรภยหรอไม

การวเคราะหผมสวนไดสวนเสย การวเคราะหนเพอหาขอมลวา ผทอาจจะสนใจเขารวมสงเสรมการ

สวมหมวกนรภยทงหมดมใครบาง รวมถงผทอาจจะตอตานการสวม

หมวกนรภยในพนทนนๆ ซงผทอาจจะเปนผมสวนไดสวนเสยไดแก

หนวยงานราชการ องคกรเอกชน และสถาบนตางๆ ทอาจไดรบผล

กระทบ

มกฎหมายใหสวมหมวกนรภยอยแลวหรอยง บางครงกฎหมายทมอยอาจดอยแลว แตการบงคบใชยงไมดพอ

มมาตรฐานหมวกนรภยอยแลวหรอยง มาตรฐานเหลานอาจเปนมาตรฐานทกำหนดโดยองคกรระดบชาต

หรอระดบนานาชาตกได

เคยมความพยายามในการนำโครงการสงเสรม การสวมหมวกนรภยมาใชบางแลวหรอยง ถามอยแลว กควรสำรวจดวา โครงการ กฎหมาย และการรณรงค

เหลานมประสทธภาพเพยงใด และมขอทควรปรบปรงใหดขนบางหรอไม

คำถามทควรถาม

ขณะนมโครงการสงเสรมการสวมหมวกนรภยอยแลวหรอไม

ในประเทศของทานหรอในประเทศใกลเคยง

ใครเปนผมสวนไดสวนเสยในโครงการทมอยแลวในขณะน

เมอไมนานมานมการจดทำโครงการสงเสรมการสวมหมวกนรภย

บางหรอไม

ผลการดำเนนงานของโครงการเหลานนเปนอยางไร

(มการเผยแพรผลการดำเนนงานใหทราบหรอไม)

โครงการเหลานนประสบอปสรรค/ขอจำกดอะไรบาง

มบทเรยนอะไรบาง

การใชขอมลเพอจดลำดบกจกรรมตามความสำคญ กระบวนการจดลำดบกจกรรมตามความสำคญจะเรมตนเมอไดม

การประเมนสถานการณเรยบรอยแลว

หมวกนรภย 32 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

33

3 วธออกแบบและจดทำ โครงการสงเสรม การสวมหมวกนรภย

หมวกนรภย 36 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

37

3.1 วธตงคณะทำงาน ควรจดตงคณะทำงานเพอดแลและกำหนดทศทางการทำงานทง

ในดานการกระตนใหมการออกกฎหมาย กำหนดมาตรฐาน การบงคบใช

และการประชาสมพนธโครงการ จดหาทรพยากรเพอสนบสนนหนวยงานน

อยางพอเพยงเพอใหสามารถจดทำโครงการนได

ใครควรอยในคณะทำงานบาง ในการวเคราะหผมสวนไดสวนเสย ขอมลทไดจะเปนตวบงชวา ใคร

เปนบคคลทเหมาะสมทสดทควรจะตดตอใหเขารวมโครงการ โดยเฉพาะ

อยางยง ขอมลจากการประเมนควรบงชไดวา นกการเมองคนสำคญ

และผเชยวชาญดานเทคนคคนใดบางทควรชกจงใหเขารวมในโครงการ

ตลอดจนวธทดทสดในการระดมการสนบสนนดานการเงนและความ

รวมมอของชมชน

คณะทำงานควรนำความเชยวชาญและประสบการณของบคคล

ตางๆ มาใชเปนประโยชน

• สมาชกขององคกรทเปนผนำดานน

• ตวแทนจากหนวยงานของรฐบาลทเกยวของ เชน หนวยงาน

ดานการขนสง สขภาพ ตำรวจ การศกษา และการบงคบใช

กฎหมาย

• ผเชยวชาญดานสาธารณสขและปองกนการบาดเจบ

• แพทยและบคคลดานการดแลสขภาพ

• นกวจยอสระ

• องคกรเอกชนซงรวมถงองคกรท เปนตวแทนของเหยอจาก

อบตเหตบนทองถนน

• สมาชกของกลมหรอสมาคมจกรยานและจกรยานยนต

• ผผลตหมวกนรภยและรถจกรยานยนต

• วศวกรและผเชยวชาญดานอนๆ

• นายจาง/ผจดการของหนวยงานทมผขบขรถจกรยานยนต

จำนวนมาก

คณะทำงานควรมสมาชกทไมคอยเหนดวยกบโครงการรวมอยดวย

การทำความเขาใจจดยนของคนเหลานนจะชวยใหสามารถจดทำ

โครงการ ทใหความสำคญกบเสยงคดคานตางๆ และเปนทยอมรบจาก

กลมทหลากหลายในสงคมใหมากทสดเทาทจะมากได

หมวกนรภย 3� คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

3�

คณะทำงานทมสมาชกมาจากสวนตางๆ ของสงคมจะทำงานไดด

หากมขนตอนและแผนการทำงานทชดเจนทสามารถดำเนนการไดจรง

สงสำคญไดแก การสอสารทดภายในกลม ดงนนจงควรจะมการตง

สมาชกคนใดคนหนงใหทำหนาทแจงขาวสารขอมลตางๆ ใหสมาชกใน

กลมทราบ

การกำหนดบทบาทใหสมาชกในคณะทำงาน ผรเรม: ควรหาทางใชความกระตอรอรนของบคคลหรอหนวยงานท

เปนผรเรมในเรองนใหเปนประโยชน

ผปฏบตการ: บคคลเหลานตองไดรบอนญาตใหทำงานไดเตมท ผ

ปฏบตการตองเปนผทเปดใจกวางยอมรบความคดเหนจากผเกยวของอน

ทไมมความรดานเทคนค กรณหลงนอาจพบไดบอยครงเมอผปฏบตการ

เปนผเชยวชาญดานเทคนค

ผประสานงาน: ควรมอำนาจเตมในการปฏบตหนาท รวมทงใน

การใชทรพยากรและการสนบสนนทจำเปนเพอใหปฏบตหนาทเหลานได

ดวยเหตนผประสานงานจงควรเปนผทมงานประจำในดานนอยแลว เชน

หวหนาเจาหนาทฝายเทคนคในกรมการขนสง ผรบผดชอบงานตำรวจ

จราจรหรอเจาหนาทระดบสงในกระทรวงสาธารณสข

ผสนบสนน: ปกตแลวจะไดแก บคคลหรอกลมบคคลสำคญทม

ทกษะการสอสารสง เปนทเคารพและรจกกนด ผสนบสนนทเหมาะสมมก

จะเปนบคคลสำคญทเคยไดรบผลกระทบดานลบจากการไมสวมหมวก

นรภย

3.2 วธเตรยมแผนปฏบตการ กำหนดวตถประสงค โครงการหมวกนรภย ควรมวตถประสงคทเฉพาะเจาะจง วดได ทำ

ตามได และอยบนพนฐานของความเปนจรง คณะทำงานตองนำขอมลท

ไดจากการประเมนสถานการณมาวเคราะหเพอกำหนดวตถประสงคและ

ระบปญหาทโครงการตองดำเนนการแกไข

วตถประสงคของโครงการมกไดแก:

• เพอเพมการรบรของสาธารณชนเกยวกบความปลอดภยบนทอง

ถนน โดยเฉพาะอยางยงการใชหมวกนรภย

• เพอเพมอตราการใชหมวกนรภยสำหรบการใชรถจกรยานยนต

• เพอพฒนาคณภาพของหมวกนรภยทใชกนอย

• เพอลดอตราการบาดเจบทศรษะและการเสยชวตจากอบตเหต

รถจกรยานยนต

--

หมวกนรภย 40 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

41

กำหนดเปาหมาย เมอมเปาหมายทวไปแลว ตองกำหนดเปาหมายใหเฉพาะเจาะจง

มากขน เชน อาจระบใหชดเจนดวยวาตองการ “เพมอตราการใชหมวก

นรภยเปนจำนวนเทาใดในระยะเวลาเทาใด” ควรกำหนดวตถประสงคท

สามารถวดไดและมกำหนดเวลาแนนอน

ในการกำหนดเปาหมาย ตองใชขอมลกอนเรมโครงการ (Baseline

Data) เพอกำหนดเปาหมายทวดไดในเชงปรมาณ เชน กจกรรมทเสนอ

อาจตงเปาไววา จะเพมอตราการใชหมวกนรภยขนอกรอยละ 30 หรอ

ลดอตราการบาดเจบทศรษะลงรอยละ 50 ภายในระยะเวลาทระบ ควร

ตงเปาหมายใหสงไวกอน และกำหนดเวลาในการดำเนนการไวคอนขาง

ยาวนาน เพราะจะทำใหสามารถคอยๆ นำเสนอโครงการไดอยางเปน

ขนตอนโดยไมรบเรงเกนไป

หมวกนรภย 42 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

43

กำหนดดชนผลการปฏบตงาน เมอคณะทำงานไดกำหนดเปาหมายของโครงการแลว ตองตกลงกน

ในเรองดชนสำหรบวดผลความกาวหนาของโครงการตามเปาหมาย ตวบง

ชผลการปฏบตงาน อาท ปจจยทใชวดการเปลยนแปลงและพฒนาการ

ตางๆ ทเกดขนในพนท ซงไดแก

• ขอบเขตการรบรเกยวกบหมวกนรภย

• ขอบเขตการปฏบตตามกฎหมายหมวกนรภย

• ปรมาณการบาดเจบทศรษะและการเสยชวตจากสาเหตน

• เพอแสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงและพฒนาการตางๆ ทเกด

ขน จำเปนตองนำขอมลเหลานมาเปรยบเทยบกบขอมลกอนเรม

โครงการ (Baseline Data)

• ตวบงชผลการปฏบตงานทใชกนอย ไดแก:

• ยอดขายหมวกนรภยในรอบป

• อตราการใชหมวกนรภย (เชน สดสวนผใชตอจำนวนผขบข

ทงหมด หรอตอประชากร 100,000 คน)

• จำนวนผบาดเจบและเสยชวตจากอบตเหตรถจกรยานยนตใน

รอบป

• จำนวนผทมอาการบาดเจบทศรษะในโรงพยาบาลทเลอกเปน

สถานทเกบขอมล

• อตราสวนการเสยชวตจากการบาดเจบทศรษะจากจำนวนผเสย

ชวตจากการบาดเจบทงหมดตามบนทกของโรงพยาบาลท

เลอกไว

• ขอบเขตการบงคบใชกฎหมายหมวกนรภยของตำรวจ

• ขอบเขตการรบรเกยวกบหมวกนรภยของสาธารณชน

ความคดเหนของสาธารณชนตอการใชหมวกนรภย

ทกดชนควรมเปาหมายทชดเจน ซงโดยปกตแลวควรจะเปนเปา

หมายในเชงปรมาณ อาจจะมทเปนเชงคณภาพอยบางในบางกรณ แตไม

วาจะใชเปาหมายแบบใด สงสำคญคอ ควรเปนเปาหมายทตรงกบความ

เปนจรง

หมวกนรภย 44 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

45

เลอกกจกรรมทจะจดทำ หลงจากทกำหนดดชนและเปาหมายของโครงการแลว คณะทำงาน

ตองตดสนใจวา จะจดทำกจกรรมอะไรบาง กจกรรมตางๆ ทจดขน

สามารถจดแบงไดอยางกวางๆ เปนกจกรรมดานการใหความร การออก

กฎหมาย และการบงคบใชกฎหมาย ควรจดกจกรรมดานการใหความร

กอนดานการบงคบใช และควรจดกจกรรมดานการบงคบใชหลงจากม

โครงสรางพนฐานพรอมแลว (เชน มกฎหมายบงคบใช และมความ

สามารถทจะบงคบใชกฎหมายไดอยางจรงจง)

หมวกนรภย 46 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

47

กำหนดกรอบเวลา ควรมการตกลงกรอบเวลาโดยรวมใหชดเจน ตงแตเรมตนวางแผน

โครงการ โดยใหสมพนธกบทรพยากรทม

ประมาณการทรพยากรทจำเปนตองใช • คำนวณจำนวนทรพยากรบคคลทจำเปนตองใช รวมทงการ

ฝกอบรมคนเหลานดวย

• แยกคาใชจายในการดำเนนงานตามโครงการออกตามประเภท

คาใชจายและกจกรรมทจะจดทำ

• ระบแหลงงบประมาณ

หากไมมการพจารณาถงแหลงทรพยากรทจำเปนตองใชในการ

ดำเนนงานตงแตขนตอนการวางแผน โครงการอาจจะไมประสบความ

สำเรจ ดงนนคณะทำงานจงจำเปนตองประมาณการตามความเปนจรง

ในการจดทำงบประมาณ ขอแนะนำใหดำเนนการดงตอไปน:

• ประมาณการงบประมาณตลอดโครงการ

• กำหนดระดบความสำคญของกจกรรม หากจำเปนอาจจะจด

กจกรรมทละขนตอนเพอใหแนใจวา มงบประมาณพอสำหรบ

จดกจกรรมในลำดบตนๆ กอน

• พดคยกบหนายงานราชการหรอองคกรทไมแสวงหาผลกำไรใน

การดำเนนการและบรษทในภาคเอกชนตางๆ เกยวกบโครงการ

ลกษณะเดยวกนท เคยดำเนนการไปแลว เพอสอบถามถง

รายจายของแตละกจกรรม

• ประมาณการคาใชจายในการบรหารและดำเนนงานของโครงการ

• ประมาณการคาใชจายในการตดตามและประเมนผลการดำเนนงาน

• วางแผนจดทำรายงานทางการเงนเปนระยะๆ อยางสมำเสมอ

การตดตงกลไกตดตามผล การตดตามผลการดำเนนงานของโครงการ ไดแก การตรวจสอบ

ดชนทใชวดผลทกประเภทอยางใกลชด เพอใหแนใจวา โครงการ

จะดำเนนการเพอใหบรรลเปาหมายทไดวางแผนไว วธตดตามผลอาจ

ทำไดโดยการตดตามอยางตอเนอง หรอการตดตามเปนระยะๆ ขนอยกบ

ลกษณะกจกรรม

• ควรจดสรรทรพยากร ทงทรพยากรบคคลและการเงนตงแตเรม

ตนโครงการ เพอใหแนใจวาจะสามารถตดตามและประเมนผล

ไดในเวลาทเหมาะสม

-

-

-

-

-

-

-

หมวกนรภย 4� คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

4�

• การกำหนดกลไกในการตดตามผล ควรกำหนดวาใครจะเปน

ผรบผดชอบตดตามผลความกาวหนาของโครงการ จะรายงาน

ผลเมอไรบาง จะรายงานผลตอใคร และจะบงคบใชการตดตาม

ผลไดอยางไร

• ควรมการประเมนโครงการเปนระยะเพอพจารณาถงประสทธภาพ

ของโครงการ

ความยงยนของโครงการ ความยงยนของโครงการหมวกนรภยเปนสงจำเปนตองม เพอให

ประโยชนทไดรบยงคงอยตอไป ในการจดทำแผนปฏบตการ จงจำเปน

ตองมการคาดการณระยะยาวเกยวกบแหลงทนและการสรางความ

เขมแขงใหกบกจกรรมดานการสอสารของโครงการ

หมวกนรภย 50 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

51

3.3 วธทำใหมการปฏบต ตามกฎหมายมากขน

หากตองการเพมอตราการใชหมวกนรภย จำเปนตองใชแนวทางท

ไดรบความรวมมอจากผคนจากหลายสาขาวชา การชกจงใหผใชรถ

จกรยานยนตสวมหมวกมากขน จะตองใชวธใหทำตามโดยสมครใจและ

การบงคบควบคกนไปอยางเหมาะสม

ควรจดทำโครงการสงเสรมใหมการสวมหมวกนรภยโดยสมครใจ

กอนจะใชมาตรการบงคบ เชน การใหความรแกสาธารณชน การ

ประชาสมพนธโดยบรษทผผลต การนำบคคลตวอยางเปนผนำในการใช

หมวก และโครงการสรางแรงจงใจในกลมลกจาง

เมอมมาตรการเหลานแลว ควรจดกจกรรมทเนนการใหขอมลแก

สาธารณชนเกยวกบกฎหมายหมวกนรภยทกำลงจะนำมาบงคบใช เตรยม

การใหตำรวจมความพรอมทจะดำเนนการบงคบใชกฎหมายใหม และจด

ตงระบบลงโทษสำหรบผทไมปฏบตตามกฎหมาย

มาตรการเพมการใชหมวกนรภยโดยสมครใจ การใหความรแกสาธารณชน

การใหความรแกสาธารณชน ไดแก กจกรรมทกประเภททมเปาหมาย

เพอประชาสมพนธเรองตางๆ เชน มาตรฐานหมวกนรภย กฎหมาย

เกยวกบหมวกนรภยและการบงคบใช ระดบความรายแรงของการ

บาดเจบจากการจราจรในกลมผใชรถจกรยานยนต รวมทงขอมลเกยวกบ

ประโยชนทจะไดรบจากการสวมหมวกนรภย

• กระตนและสงเสรมใหมการเปลยนพฤตกรรม

• ทำใหไดรบการสนบสนนจากสาธารณชนมากขน

• มผลตอบรรทดฐานทางสงคม ทำใหการใชหมวกนรภยเปนท

ยอมรบมากขนในสงคม

• สรางสภาพแวดลอมทสนบสนนใหผานรางกฎหมายและนโยบาย

ทจะทำใหมการใชหมวกนรภยเพมขน

การประชาสมพนธเชงพาณชย

บรษทผผลตและผคาปลกหมวกนรภย มบทบาทสำคญในการเพม

การใชหมวกนรภยโดยสมครใจ จากการศกษาพฤตกรรมผบรโภค พบวา

การรบรของสาธารณชนในเรองนเกดขนจากคำบอกเลาจากปากตอปาก

ซงทำใหการใชหมวกนรภยกลายเปนเรองปกตของสงคม

หมวกนรภย 52 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

53

การใชบคคลตนแบบ (Role Model) เปนผนำการใชหมวก

บคคลทเหมาะจะเปนตวแบบและผนำในการใชหมวกนรภย ขนอย

กบกลมเปาหมายทตงไว กลมเปาหมายควรเปนกลมหนมสาวซงเปนกลม

ทใชรถจกรยานยนตมากทสด ทงทเปนผขบขและผโดยสาร สำหรบกลมน

ตวแบบทจะใชเปนผนำในการสวมหมวกนรภยนาจะเปนนกรอง นกแสดง

ภาพยนตรหรอโทรทศน หรอนกกฬาทมชอเสยง สำหรบกลมเปาหมายอน

อาจจะใชแพทยหรอผทประกอบอาชพในสาขาตางๆ ทประชาชนรจกด

หรอนกธรกจทประสบความสำเรจ

มาตรการสรางแรงจงใจใหลกจาง

นายจางหรอหวหนางาน ทงในภาคราชการและเอกชน สามารถม

บทบาทสำคญในการสงเสรมการใชหมวกนรภยได โดยดำเนนงานให

ลกจางหรอพนกงานของตนใสหมวกนรภยเดนทางไป-กลบจากททำงาน

นอกจากจะเปนประโยชนแกสงคมแลว การนำเสนอใหสาธารณชนเหน

ภาพพนกงานของตนใสหมวกนรภย ยงเปนการโฆษณาหนวยงานดวยวา

มผบรหารทด เปนหวงสวสดภาพของพนกงาน จงแนะนำใหเกดโครงการน

ขน วธการนใชไดผลดเปนพเศษในประเทศทลกจางและพนกงานสวนใหญ

ใชรถจกรยานยนตในการเดนทางไป-กลบจากททำงาน

นายจางหรอหวหนางานสามารถนำมาตรการตอไปนมาใชเปนแรง

จงใจใหพนกงานใชหมวกนรภยได:

• ออกเงนสนบสนนใหพนกงานและสมาชกในครอบครวซอหมวก

นรภย

• ระบชอพนกงานทใชหมวกนรภยในจดหมายขาวของบรษท

• เสนอใหสงของทบรษทใชสงเสรมการขาย ของขวญ และรางวล

ตางๆ

• จดขายลอตเตอรงวดพเศษ โดยใหเฉพาะพนกงานทใชหมวก

นรภยซอได

• บางบรษทอาจใหคะแนนพเศษกบผทใชหมวกนรภยเปนประจำ

เพอนำไปใชในการพจารณาเลอนขนหรอใหโบนสประจำป

• กำหนดเปนเงอนไขในการจางงาน

• กรณนถอวาเปนมาตรการสงเสรมการใชหมวกแบบกงสมครใจ

เพราะพนกงานอาจเลอกไมทำงานกบบรษททมระเบยบใหตอง

ใชหมวกนรภยกได

มาตรการสรางแรงจงใจและขจดอปสรรคในการใชหมวกของ

รฐบาล

โครงการทรฐบาลจดทำเปนกลไกสำคญในการเพมอตราการใช

หมวกนรภย โครงการเหลานมตงแตการสรางแรงจงใจใหบรษทผผลต

หมวกนรภยหรอผบรโภค ไปจนถงการขจดอปสรรคทไมจงใจใหใชหมวก

เชน อาจจะจดตงโครงการออกเงนคาหมวกนรภยใหเดกในวยเรยน

ราคาทสงของหมวกนรภยจดเปนสงหนงทไมจงใจใหคนใชหมวก

นรภย อปสรรคดานนมกเปนขอมลทถก “ซอนเรน” ไมใหผบรโภครและ

ซอนมาในรปของภาษและคาธรรมเนยมตางๆ ผลกระทบของอปสรรคน

ตออตราการสวมหมวกนรภยมกเปนผลกระทบทเกดขนโดยไมจงใจ

การหาทางขจดอปสรรคเหลาน เปนสวนหนงของการรณรงคใหสวม

หมวกนรภย ซงอาจทำไดโดยการรณรงคชกชวนใหสนบสนนการยกเวน

ภาษใหหมวกนรภย มาตรการในลกษณะนโดยเฉพาะอยางยงการลดราคา

หมวกใหแกผซอจะชวยเพมอตราการใชหมวกนรภยไดมาก

หมวกนรภย 54 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

55

มาตรการเพมการใชหมวกนรภยโดยการบงคบ การประชาสมพนธกฎหมายหมวกนรภย

ควรใหเวลานานพอสมควรแกผขบขรถจกรยานยนตใหไดรบทราบ

ขอมลเกยวกบการใชกฎหมายหมวกนรภย และควรไดรบรวธการบงคบใช

และบทลงโทษหากฝาฝนดวย การเผยแพรขอมลนสามารถดำเนนการ

ผานสอสงพมพ สอวทยโทรทศน และปายโฆษณา

การบงคบใชกฎหมายและการชกจงใหตำรวจมสวนรวม

เพอใหมการบงคบใชกฎหมายหมวกนรภยอยางมประสทธภาพ จะ

ตองรณรงคใหตำรวจจราจรเหนดวยและมความกระตอรอรนในการบงคบ

ใชกฎหมายน

การบงคบใชฎหมายหมวกนรภยเปนการเพมภาระใหแกตำรวจ

ดงนนจงควรจะตองตรวจสอบขดความสามารถของกำลงตำรวจไว

ลวงหนา เพอพจารณาดวา จำเปนจะตองเพมกำลงตำรวจหรอไม ในทก

กรณจะตองมการฝกอบรมตำรวจจราจรเกยวกบกฎหมายและวธการทด

ทสดในการบงคบใชกฎหมาย

ความสามารถของตำรวจในการบงคบใชกฎหมายจะเปนเครองชวย

ตดสนใจวา ควรจะบงคบใชกฎหมายพรอมกนหมดในคราวเดยว หรอ

คอยๆ ทำไปทละขน ถาจะบงคบใชทละขน ควรเลอกบงคบใชในพนทท

ผขบขรถจกรยานยนตใชหมวกนรภยนอยและอตราการตายและบาดเจบ

ในกลมผขบขรถจกรยานยนตสงกอนพนทอน

อะไรคอเปาหมายในการใหมการบงคบใชกฎหมาย

วตถประสงคของการบงคบใชกฎหมายหมวกนรภยทกาวหนาจะ

ตองหาทางใหผใชรถจกรยานยนตทกคนสวมหมวกนรภยบนถนนทกสาย

ทกเวลา

ผลลพธทตองการคอ อตราการสวมหมวกนรภยทเพมขน ซงจะนำ

ไปสการลดลงของจำนวนการบาดเจบทศรษะ การบาดเจบบนทองถนน

และการเสยชวต

กลยทธในการบงคบใชกฎหมายทดตองเปนการบรณาการ

หลกการเบองตน 4 หลกการเขาดวยกน การบงคบใชกฎหมายตอง

มผลเพอ

1. ใหประชาชนรบรการบงคบใชกฎหมายมากขน ซงไดแกการตง

จดตรวจและดานจราจรในจดตางๆ ทเดน ประชาชนเหนไดชดเจน ม

การเปลยนสถานท ความเขมงวดในการตรวจจบ และเวลาทออกไปตรวจ

จบอยเรอยๆ และในแตละทมงานควรจะมตำรวจอยหลายๆ คน

2. รณรงคใหมการบงคบใชกฎหมายซำหลายๆ ครง เพอยำใหผขบข

รถจกรยานยนตทราบวามความเสยงในการถกจบสงไดในทกทและ

ทกเวลา

3. มการบงคบใชอยางเขมงวดและสมำเสมอ ไมมการแบงแยกหรอ

เลอกปฏบต ซงจะนำไปสการเปลยนแปลงอยางถาวรของพฤตกรรมของ

ผขบข

4. เผยแพรขอมลการบงคบใชอยางแพรหลาย

หมวกนรภย 56 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

57

ในการปฏบตการ ควรมการวางแผนอยางด โดยตำรวจจราจรทก

คนตองไดรบการฝกฝนและรบรขอมลทเหมาะสม สงสำคญทสดควรจะ

เปนเรองความปลอดภยทงของเจาหนาทตำรวจและผขบขยานยนต การ

ใชอปกรณและการเลอกสถานทตงดานอยางปลอดภย

เปาหมายทสำคญ คอการสรางทศนคตวา ความเสยงในการถกจบ

และเสยคาปรบนนสงกวาราคาหมวกนรภยหรอความรำคาญทตองสวม

หมวกนรภยมากนก

การฝกอบรมตำรวจจราจร เจาหนาทตำรวจตองไดรบการฝก

กลยทธทมประสทธภาพและประสบความสำเรจมากทสด ซงไดแก:

• ความรดานกฎหมาย

• ความเขาใจวาการสวมหมวกนรภยชวยลดความเสยงตอการบาด

เจบทางศรษะ สมอง และใบหนาไดอยางไร

• เจาหนาทตำรวจทขบขรถจกรยานยนตขณะปฏบตหนาทตอง

เคารพกฎหมายและทำตวเปนตวอยาง

• เขาใจวธการตงดานและจดตรวจบนทองถนนทใหสาธารณชน

สงเกตไดมากทสด และบงคบใชกฎหมายไดอยางมประสทธภาพ

มากทสด

• การตงเปาหมายวา จะบงคบใชในเขตทมอตราการไมปฏบต

ตามกฎหมายสง

• การใหคำแนะนำและความรแกผขบขจกรยานยนตอยางม

ประสทธภาพ

• เขาถงผลกระทบทางดานเศรษฐกจและทรพยากรมนษยจาก

อบตเหตรถจกรยานยนตทมตอชมชน รวมทงชวยประหยด

ทรพยากรสำหรบหนวยงานตำรวจและหนวยงานกภยฉกเฉน

• เขาใจประเดนอนๆ ในเรองความปลอดภยของรถจกรยานยนต

พงตระหนกวา การบงคบใชกฎหมายจราจรสามารถทำใหเกดความ

เปลยนแปลงได การนำกฎหมายหมวกนรภยไปปฏบตอยางไดผลนน จะ

ตองมมาตรการตกเตอนหรอขททำใหผขบขรถจกรยานยนตทไมสวม

หมวกนรภยเกรงกลว และตองทำใหรสกวามความเสยงในการถกจบ

บทลงโทษสำหรบผทไมปฏบตตาม

ปายเตอน เตอนใหผขบขรถจกรยานยนตทราบวา กฎหมายไดม

การเปลยนแปลง และหากมการฝาฝนในอนาคตจะถกลงโทษ

บทลงโทษทตายตว ลงโทษทนทโดยการเขยนใบสง ณ จดเกดเหต

ทงนในชวงเวลาเรมตน อาจผอนผนการเสยคาปรบใหไดในบางกรณ เชน

หากแสดงใหเหนวาไดซอหมวกนรภยหลงจากทถกปรบแลวพรอมม

หลกฐานเปนใบเสรจ

การปรบทนท ณ จดเกดเหต ทงนพงระวงมาตรการดงกลาวจะ

ไมมประสทธภาพและอาจนำไปสการคอรรปชนและการตดสนบนไดใน

หลายกรณ

การยดใบขบขหรอตวรถจกรยานยนต อาจใชกบทกรายหรอ

เฉพาะรายททำผดซำซาก อยางไรกตาม มาตรการนสวนมากมกจะนำมา

ใชหลงจากมาตรการอนใชไมไดผลแลวเทานน

หมวกนรภย 5� คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

5�

3.4 วธจงใจใหสาธารณชนมสวนรวม การรณรงคใหสาธารณชนเขามามสวนรวมนน ตองใชความชำนาญ

ดานตางๆ ทงการตลาด งานโฆษณา การพฒนาเปาหมายของการ

รณรงคทชดเจน การกำหนดประเดนในการรณรงคทตองการสอใหนา

สนใจ และการกำหนดกลมเปาหมาย การกำหนดกรอบเวลาในการ

ดำเนนการ และวธการประเมนผลของโครงการ

การเลอกบรษทโฆษณาเพอทำโครงการรณรงค การรณรงคดานการตลาดทประสบความสำเรจนน อาจจะใช

บคลากรภายในหนวยงานของรฐบาลดำเนนการกได หากหนวยงานของ

รฐบาลไมสามารถดำเนนการเองได กอาจตองใชบรการของบรษทโฆษณา

หรอองคกรวจยแทนได

โดยพจารณาจาก:

• ประสบการณของบรษทในการจดทำโครงการรณรงคทางสงคม

• ความคดสรางสรรค

• ทตงของบรษท

• ความสามารถในการซอสอโฆษณา

• ขนาดของบรษท

วตถประสงคของการรณรงค สงทสำคญทสดของการรณรงคใดๆ กตาม คอการมแผนทชดเจนวา

เปาหมายของการรณรงคคออะไร อาจระบวตถประสงคของโครงการใน

เชงปรมาณ อาจมการแจงตอสาธารณชนวา “ผขบขรถจกรยานยนตและ

ผโดยสารทกคนตองสวมหมวกนรภยตามทกฎหมายกำหนดภายในเดอน

ธนวาคมป พ.ศ.2549”

เปาหมายตางๆ นนเปนไปได แตทงนขนอยกบกฎหมายและอตรา

การใชหมวกนรภยทมอยในปจจบน ซงเปาหมายเหลาน ควรเปนเปาหมาย

ทวดไดในเชงปรมาณ ดงนนจงควรหาขอมลเกยวกบ:

• ระดบของความตระหนกในคณคาดานความปลอดภยของหมวก

นรภย ความแพรหลาย ราคา และขอกำหนดทางกฎหมายทม

อยในปจจบน

• ระดบหรอปรมาณการใชหมวกนรภยของผขบขและผโดยสารใน

เขตเมองและชนบททมอยในปจจบน

• ระดบการบงคบใชกฎหมายทมอยปจจบน

การเปลยนแปลงองคความรและทศนคต ตอการใชหมวกนรภย การรณรงคความปลอดภยบนทองถนนทมประสทธภาพนน ไดแก

การรณรงคทกอใหเกดการเปลยนแปลงดานพฤตกรรม การสราง

พฤตกรรมทำไดโดยใชมาตรการควบคมทมขอมลโดยใชกฎหมายมา

สนบสนน

อยางไรกตามในเขตชนบทนน การบงคบใชกฎหมายอาจมอยอยาง

จำกดมาก การรณรงคทเนนแตการโฆษณาประชาสมพนธและการโนม

นาวใจในชนบทมกไมประสบผลสำเรจในระยะยาว

ในกรณทขาดกำลงตำรวจ อาจใหคณะกรรมการหมบาน ผอาวโส

ของชมชน หรอแมกระทงผปกครองเดกเปนผบงคบใชกฎหมายในระดบ

ทองถน การรณรงคตองพยายามโนมนาวบคคลเหลานใหชวยชกจงคนอน

ใหสวมหมวกนรภยดวย

หมวกนรภย 60 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

61

การทำงานกบสอ สอตางๆ โดยเฉพาะสอสงพมพ วทย โทรทศน และอนเทอรเนต ม

บทบาทหลายประการในโครงการรณรงคเพอใหความรแกสาธารณชนทก

ประเภท สอเหลานจะสนใจและรายงานถงเปาหมาย เนอหา สออาจ

สนบสนนโครงการ แตกอาจไมเหนดวยจนมการวพากษวจารณ ซงอาจ

นำไปสการรณรงคเพอตอตานกได ฉะนนสงสำคญคอ ตองระบเหตผลของ

โครงการอยางชดเจนและหนกแนน ถาหากสอตางๆ ใหการสนบสนนด

กควรจะใชสอเหลานเพอการรณรงคประเดนหลกทโครงการตองการจะสอ

ใหสาธารณชนรบร

การสรางประเดนหลกทตองการสอในการรณรงค กอนจะกำหนดประเดนหลกทโครงการใชหมวกนรภยตองการสอนน

ตองหาขอมลจากคนทองถนและการวจยตลาดเพอระบปจจยอะไรบางท

ทำใหคนไมสวมหมวกนรภยเสยกอน และตองระบกลมเปาหมายทสำคญ

ดวย

กลมเปาหมายหลก คอกลมผทไมสวมหมวกนรภย กจกรรมรณรงค

ใดๆ กตาม ควรคำนงถงกลมคนเหลานกอน สวนกลมเปาหมายรองท

สำคญ คอบคคลทใกลชดผไมสวมหมวกนรภย ทอาจมอทธพลตอผไม

สวมหมวกนรภย และตองการใหผไมสวมหมวกนรภยใชชวตอยาง

ปลอดภย

ประเดนหลกทการรณรงคตองการสอควรจะเปนประเดนท:

• เรยบงาย สมำเสมอ และตรงตาตรงใจ

• เหมาะสมกบเงอนไข มาตรฐานทางดานสงคมและวฒนธรรม

ของประเทศนนๆ

• ไมกอใหเกดความขนเคองใจตอกลมใดๆ

• ตรงประเดนสำหรบกลมเปาหมายทเลอก และไมจำเปนตอง

ใชไดกบประชาชนทงหมด

หากจะนำประเดนเหลานมาเปน “เครองหมายการคา” ของการ

รณรงคกจะเปนประโยชนแกโครงการ

สนคาทตองการขายในทน ไมใชหนวยงานทรบผดชอบการรณรงค

แตเปน “การสวมหมวกนรภย” โครงการควรจะคงประเดนทตองการสอ

ไวอยางตอเนอง ในขณะทอาจปรบเปลยนวธการไปบางแลวแตกลม

เปาหมายทเลอกไว

การกำหนดกรอบเวลาในการรณรงค โครงการรณรงคมกจะมอยดวยกนหลายขนตอน ขนตอนตอไปน

อาจนำไปใชเฉพาะบางขนตอนหรอทกขนตอนกได ขนอยกบสถานการณ

ดานกฎหมายและการบงคบใชหมวกนรภยในปจจบน

• ขนตอนการใหความรแกสาธารณชนเพอสงเสรมการใชหมวก

นรภยแบบสมครใจ

• ขนตอนการใหคำแนะนำ เมอวนเรมใชกฎบงคบใหมใกลเขามา

• ขนตอนการตลาด ซงนบเปนขนตอนทสำคญทสด (สรางกระแส)

• ขนตอนการดแลรกษา (การหลอเลยงกระแสอยางตอเนอง)

การใหความรแกสาธารณชนในระยะแรกกอนทกฎบงคบจะเรมนน

ไมควรมระยะเวลานานกวา 6 เดอนถง 1 ป เนองจากประสทธภาพของ

การรณรงคทยดเยอนานเกนไปจะเรมลดลง

ขนตอนทางการตลาดจะมผลตอพฤตกรรมมากทสด และตอง

ดำเนนการตลาดไปจนกระทงประสบผลสำเรจตามเปาหมายทไดตงไว

หมวกนรภย 62 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

63

อยางไรกตามขนตอนนไมจำเปนตองทำอยางตอเนองตลอดเวลา การจด

ทำการตลาดเปนระยะๆ จะชวยใหประเดนทตองการสอเขมขนขน แต

ประหยดคาใชจายไดมากกวาการตลาดแบบตอเนองตลอดเวลา

การดำเนนการและประเมนผลโครงการ สวนมากแลวจะมการใชสอหลายแขนงเพอสอประเดนหลกของการ

รณรงค ทงนตองขนอยกบงบประมาณ เปาหมาย และกลมเปาหมายใน

การรณรงค สอแตละประเภท เหมาะสมกบกลมเปาหมายแตละกลม เชน

หนงสอพมพเหมาะกบกลมวยกลางคน โรงภาพยนตรเหมาะกบกลมทอาย

นอยกวา เปนตน

ผลลพธหลกของการรณรงค คอการนำหมวกนรภยไปไวบนศรษะ

ของผคน ซงสามารถวดไดดทสด โดยการทำสำรวจอสระแบบเฝาตดตาม

อยางสมำเสมอทงทจดทำขนกอน ระหวาง และหลงการรณรงค

การสำรวจ ควรมกลมตวอยางขนาดใหญพอทจะระบขอแตกตาง

ระหวางกลมอายตางๆ กลมผชายและกลมผหญง กลมผขบขรถ

จกรยานยนตและผนงซอนทาย เมองใหญเมองเลก ถนนในเขตเมองและ

ทางดวน และระหวางภมภาคตางๆ ทวประเทศ หากสำรวจพบวาม

ขอแตกตาง กอาจจะตองปรบปรงจดสำคญของการรณรงคเพอใหเขาถง

กลมผทสวมหมวกนรภยนอยมาก

3.5 วธใหความรแกเยาวชน การใหความรทเนนแตขอเทจจรงอยางเดยว มกจะไมประสบความ

สำเรจ ตวอยางตอไปนจะแสดงใหเหนวา การรณรงคตองใชแนวทาง

หลายๆ อยางควบคกนไป

นอกจากการใหความรอยางเปนทางการในโรงเรยนแลว การให

ความรผานเพอนกมประสทธภาพสงเชนเดยวกน ในการวจยเรองหนง

พบวา ในกรณทตวเดกเปนคนใหความรแกเพอน คำชกชวนของเดกท

มอายมากกวา จะมอทธพลอยางมากตอเดกทมอายนอยกวา ในการ

ศกษาอกเรองหนงพบวา กำลงใจจากผปกครองและเพอนสนท เปนปจจย

ทมอทธพลมากทสดตอการใชหมวกนรภยอยางถกวธของเดก

บทบาทของโรงเรยนในการสงเสรม การใชหมวกนรภย ในฐานะทเปนหนวยงานหนงของชมชน โรงเรยนมบทบาทสำคญใน

การสงเสรมการใชหมวกนรภย ตวอยางจากประเทศเวยดนามและ

สหรฐอเมรกาชใหเหนวา โรงเรยนเปนสถานททเหมาะสมในการแนะนำ

โครงการ ควรชกจงผปกครองใหมสวนรวม ผสนบสนนดานการเงนมก

กระตอรอรนทจะใหความชวยเหลอ และสอมกยนดรายงานขาวอยาง

ละเอยด ผวางแผนโครงการควรคำนงถงความเปนไปไดทจะใชสภาพ

แวดลอมภายในโรงเรยนเพอรณรงคการใชหมวกนรภยและชวยเพมการ

รบรของสาธารณชนในเรองน

หมวกนรภย 64 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

65

3.6 การกำหนดมาตรการสนองตอบทางการแพทยทเหมาะสม

แมวาเปาหมายหลกของโครงการหมวกนรภย จะไดแกการสงเสรม

ใหมการใชหมวกนรภยเพมขน แตสงสำคญสำหรบผมหนาทวางแผน

โครงการกคอ ควรคำนงถงการดแลผบาดเจบในกรณทเกดอบตเหต

รถจกรยานยนตขน (ไมวาจะสวมหมวกนรภยหรอไมกตาม) การตอบสนอง

ทางการแพทยทรวดเรวและเหมาะสม อาจจะชวยรกษาชวตของผบาดเจบ

ไวได หรอชวยลดความรนแรงของอาการบาดเจบลง ดงนนผออกแบบ

โครงการควรคำนงถงการปฐมพยาบาลในทเกดอบตเหตและความพรอม

ทางการแพทยทโรงพยาบาลควบคกน

หลงเกดอบตเหต ผใหการปฐมพยาบาลทเชยวชาญมความสำคญ

มาก อาจจะเปนผทชเปนชตายใหคนเจบได การใหความชวยเหลอใน

ทเกดเหตมความสำคญตอผบาดเจบมาก เพราะอาจจะเกดอนตราย

รายแรงหากไมไดรบการปฐมพยาบาลอยางทนทวงทหรอไมไดรบเลย

มาตรการทางกฎหมาย

กฎหมายยกเลกการฟองรองผใหการปฐมพยาบาลเมอเกดปญหาขน

ในหลายประเทศมการใหความคมกนทางกฎหมายแกผทใหความชวยเหลอ

แกผบาดเจบจากขอกลาวหากระทำการดวยความประมาท

ขอบงคบใหผขอใบขบขยานพาหนะสองลอตองมความรความ

สามารถในการปฐมพยาบาล

ขอกำหนดใหยานพาหนะบางชนดตองมอปกรณปฐมพยาบาลตดรถ

อยเสมอ

สรางแรงจงใจใหบรษทผผลตหรอพนกงานขายยานพาหนะสองลอ

แถมอปกรณพยาบาลมากบรถดวย หรอสนบสนนใหผซอเขารวมอบรม

หลกสตรการปฐมพยาบาล

โครงการใหความรดานการปฐมพยาบาล

โครงการนควรใหความรและทกษะเกยวกบการปฐมพยาบาล รวมทง

สรางความมนใจในการใหการปฐมพยาบาลแกคนทวไป โดยใหความร

เกยวกบ:

• วธปฏบตตนทถกตองเพอใหเกดความปลอดภยในทเกดเหต

• วธขอความชวยเหลอ

• วธเคลอนยายผบาดเจบจากทเกดเหตเปนการฉกเฉน

• วธประเมนสภาพของผบาดเจบ โดยตรวจสอบสญญาณชวต

ตางๆ

• วธดแลบาดแผลเลอดออกภายนอก อาการหมดสต อาการ

หายใจตดขด บาดแผลและการบาดเจบของกระดก

• วธใหกำลงใจผบาดเจบ

การปฐมพยาบาลเฉพาะกรณผประสบอบตเหตรถจกรยาน

และจกรยานยนต

กรณทผขบขทสวมหมวกนรภยแบบปดหนา ควรถอดหมวกออกใน

กรณทผบาดเจบหายใจไมออกหรอจำเปนตองเปดทางเดนอากาศให

หายใจไดสะดวกเทานน พยายามอยาใหศรษะและลำคอเคลอนไหว

กรณทผขบขสวมหมวกนรภยแบบปดเฉพาะกะโหลกศรษะ หากม

การบาดเจบรนแรงบรเวณใบหนาทอาจปดทางเดนอากาศ ควรใหผบาดเจบ

นงและโนมตวไปขางหนา อยาใหศรษะและลำคอเคลอนไหว

หมวกนรภย 66 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

67

กรณผทบาดเจบใสเสอผาททำดวยหนง อาจทำใหมองเหนบาดแผล

เลอดออกไมชดเจน หากสงสยวาจะมบาดแผลเลอดออก ควรถอดหรอตด

แผนหนงออกและกดทบาดแผลเพอหยดเลอด

กรณทมการกระทบกระเทอนทศรษะ หากผบาดเจบไมรสกตว ใหด

วามอะไรปดทางเดนอากาศหรอไม จบตวผบาดเจบใหนอนตะแคงขาง

ใหศรษะ คอ และลำตวเปนเสนตรงตลอดเวลา ทำเชนเดยวกนในกรณท

ผบาดเจบรสกตวแตมอาการอาเจยนหรอมบาดแผลบรเวณใบหนา

กรณแผลไฟไหม ผขบขทตดอยในตวรถอาจมแผลไฟไหมจากทอ

ไอเสยหรอเครองยนตรอนๆ วธดแลแผลไหมทกชนด ใหดงวสดปกปด

ออก และลดความรอนโดยใชนำสะอาดชะลางแผล

กจกรรม ขนตอนในการออกแบบและการนำไปปฏบต

การจดตงคณะทำงาน • ใหแนใจวามสมาชกทเปนตวแทนของกลม

ผลประโยชนตางๆ อยางครบถวน

• มอบหมายบทบาทใหสมาชก

การพฒนาแผนปฏบตการ • กำหนดวตถประสงค

• กำหนดเปาหมาย

• การจดกจกรรมทเกยวเนองกบวตถประสงค

ของแตละขอ

• ระบดชนบงชผลการปฏบตงานของกจกรรม

แตละอยาง

• ประมาณการทรพยากรทจำเปนตองใช

• กำหนดกรอบเวลา

• ระบวธตดตามและประเมนผลโครงการทจะใช

• สรางความยงยนใหกบโครงการโดยกำหนด

กรอบเวลาอยางนอย 5 ป สำหรบแผนงาน

ทงหมดและวางแผนหาทนดำเนนการระยะยาว

ไวดวย

การจดทำกฎหมาย • พจารณาขอจำกดทางสถาบนหรอทาง

วฒนธรรม

• เลอกวตถประสงค

• รางกฎหมาย

• รบรองรางกฎหมาย

• นำกฎหมายไปปฏบต

พฒนากลยทธ • ประเมนขดความสามารถในการบงคบใช

ในการบงคบใชกฎหมาย • หากจำเปนใหเพมขดความสามารถของนโยบาย

• ฝกอบรมตำรวจในการบงคบใช

• สรางระบบการลงโทษ

พฒนาโครงการรณรงค • เลอกบรษทโฆษณา

สรางการรบรใหแก • เลอกวตถประสงคของการรณรงค

สาธารณชน • เลอกประเดนหลกทตองการสอในการรณรงค

• ดำเนนการรณรงค

• ประเมนผลการรณรงค

การนำโครงการหมวก • ประเมนผลการใชหมวกนรภย

นรภยทงหมดไปปฏบต • ระบปญหา

• เลอกวตถประสงค

• เลอกกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงค

รายการสงทตองทำในการนำโครงการสงเสรมการสวมหมวกนรภยไปปฏบต

หมวกนรภย 6�

• เรมโครงการ

• ตดตามผลโครงการ

• ประเมนประสทธภาพของโครงการ

• วางแผนโครงการทจะทำในอนาคต

จดใหมการตอบสนอง • สงเสรมใหมการปฐมพยาบาลผบาดเจบจาก

ทางการแพทยทเหมาะสม อบตเหตรถจกรยานและจกรยานยนตอยาง

ทงในทเกดเหตและ เหมาะสมโดยใชมาตรการทางกฎหมายและ

หลงจากนน โครงการใหความรเกยวกบการปฐมพยาบาล

สำหรบผไดรบบาดเจบ • พจารณาในเรองการดแลคนเจบกอนถง

โรงพยาบาล

การดแลทจำเปน • การบรการฟนฟสขภาพทจำเปน และ

จากการกระทบกระเทอน ความสามารถในการใหบรการเหลานทม

อยในปจจบน

การประเมนผลโครงการ

4

หมวกนรภย 70 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

71

การตดตามและการประเมนผลของโครงการหรอมาตรการทจดทำ

ขนเปนสงสำคญในการพจารณาวาโครงการนนไดผลหรอไม เพอนำขอมล

มาใชในการปรบปรงและใชเปนหลกฐานเพอขอรบความสนบสนนในการ

ดำเนนงานตอไป นอกจากจะชวยยนยนถงประสทธภาพของโครงการแลว

ขอมลจากการประเมนผลยงบอกไดวา การดำเนนงานของโครงการนน

เหมาะสมกบกลมเปาหมายหรอไม มปญหาอะไรบางเกยวกบการนำไป

ปฏบตหรอการสนบสนนของผอน และมประเดนใดบางทตองแกไข

4.1 การวางแผนการประเมนผล โครงการทมการวางแผนและดำเนนการเปนอยางดและเสรจสมบรณ

แลวจะประเมนผลไดงายกวาโครงการทมการดำเนนงานแบบไมคงเสน

คงวาและไมมการวางแผนทดไวลวงหนา

สงทสำคญ คอควรมการวางกรอบและกำหนดวธการประเมนผลไป

พรอมๆ กบการดำเนนการโครงการ และตองมการเกบขอมลสถานการณ

ทเปนอยในปจจบน กอนทจะเรมดำเนนงานในโครงการ เพอใหสามารถ

วดความเปลยนแปลงทอาจจะเกดขนได

เปาหมายของการประเมนผล การประเมนผล อาจมวตถประสงคเพยงอยางเดยวหรอหลายอยาง

กได เชน เพอดวาเมอดำเนนการตามโครงการแลวอตราการสวมหมวก

นรภยเพมขนหรอไม และอาจมวตถประสงครองอนๆ เพอหาขอมล

วาการบงคบใชกฎหมายเพมขนจรงหรอไม การฝกอบรมตำรวจไดผลไหม

และผมสวนไดสวนเสยยอมรบโครงการไดหรอไม

วธการประเมนผล การประเมนผลอาจทำไดหลายรปแบบ และการประเมนทเหมาะสม

อาจมมากกวาหนงวธ ทงนขนอยกบวตถประสงคของโครงการท

ถกประเมน

หมวกนรภย 72 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

73

การประเมนผลกระบวนการ

ผลการประเมนจะบอกไดถงจดออนและจดแขงของโครงการและ

ควรมการปรบปรงในดานใดบาง

ตวอยางเชน ในโครงการประชาสมพนธทออกแบบมาเพอเพมอตรา

การสวมใสหมวกนรภยโดยสมครใจ การประเมนผลกระบวนการของ

โครงการนอาจทำไดโดยการตงคำถามตอไปน

• มการทดสอบสอและวสดประชาสมพนธตางๆ ในโครงการกอน

นำไปใชหรอไม

• มผชมโฆษณาจำนวนเทาไร

• กลมเปาหมายไดรบชมโฆษณาหรอไม

• มหมวกนรภยคณภาพสงในราคาทยอมเยาจำหนายในรานคา

ทองถนหรอไม

การประเมนผลกระทบ

เปนการประเมนเพอดวา การโฆษณาประชาสมพนธไดผลหรอไม

เชน คนทไดดโฆษณาเชอหรอไม

การประเมนผลลพธ

เปนการประเมนเพอดโครงการประสบผลสำเรจหรอไม มผคนสวม

หมวกนรภยมากกวาเมอกอนไหม อตราการบาดเจบทศรษะลดลงหรอไม

การวดผลลพธในรปของการเปลยนแปลงทเกดขนเปนวธประเมนผล

ทใชกนมากทสด เนองจากสามารถใหขอมลทชไดวา โครงการหรอ

กจกรรมททำนนกอใหเกดการเปลยนแปลงขนจรงหรอไม

4.2 การเลอกประเภทการประเมนผลทเหมาะสมทสด

วธการทใชแตกตางกนไปตามประเภทของการประเมนผล อาจนำ

วธประเมนผลเชงคณภาพมาใชในการประเมนผลขนตนและการประเมน

ผลกระบวนการ ในการประเมนผลกระทบและผลลพธของโครงการ อาจ

ใชวธประเมนผลเชงปรมาณ การประเมนโครงการทไดผลมากทสด ไดแก

การประเมนแบบการทดลองหรอกงการทดลอง เพอสาธตใหเหนถงการ

เปลยนแปลง (หรอไมเปลยนแปลง) ทเกดจากโครงการ

ประเภทของการศกษาเพอประเมนผลขนตน และประเมนผลกระบวนการ การศกษาเช งคณภาพ เปนวธการท ใช เพ อทำความเขาใจ

ปรากฏการณทตองการศกษาในเชงลก โดยจะเปนการวจยเชงบรรยายถง

ลกษณะ กรณศกษาตางๆ ทเกดขนและสภาพแวดลอมอยางละเอยด

เพออธบายถงเหตผลทอยเบองหลงพฤตกรรมตางๆ ประเภทของการ

ศกษามหลายอยาง อาท การศกษาแบบโฟกสกรป (Focus Group) การ

ศกษาแบบสำรวจทใชแบบสอบถามทตองการคำตอบแบบสนๆ หรอ

คำถามแบบปลายเปด

หมวกนรภย 74 คมอความปลอดภยบนทองถนน สำหรบผกำหนดนโยบายและผปฏบต

75

ประเภทของการศกษาเพอประเมนผลกระทบ และประเมนผลลพธ

การทดลองแบบควบคมโดยการสมตวอยาง

การศกษาแบบน ใหขอมลทมหลกฐานมาสนบสนนไดชดเจน

เปนการประเมนผลทไดมาตรฐานทสด ใหขอมลทมคณภาพสงทสามารถ

บงถงความสำเรจของโครงการไดชดเจน อยางไรกตาม ตองคำนงดวยวา

วธนตองใชทรพยากรมากและงบประมาณสงในการดำเนนการ

ทสำคญ เราไมจำเปนตองใชวธนในการประเมน เพราะจากการ

ศกษาจำนวนมากทผานมาแสดงอยางชดเจนแลววา หมวกนรภยม

ประสทธภาพในการลดอตราการบาดเจบทศรษะและการเสยชวตจาก

อบตเหตรถจกรยานยนตไดจรง

การศกษาแบบกงการทดลอง

การศกษารปแบบนไมเขมงวดเทาแบบควบคมโดยการสมตวอยาง

เปนการศกษาทใชขอมลจากการรวบรวมแนวโนมของพฤตกรรม เพอสรป

วาโครงการมประสทธภาพดหรอไม โดยดวาการเปลยนแปลงทเกดขนม

สวนสมพนธกบการดำเนนการตามโครงการหรอไม

การศกษาแบบควบคมทงกอนและหลง

วธนเปนวธทใชประเมนโครงการไดจรงและดทสด วธนเปนการ

สงเกตความสนใจ (เชนอตราการสวมหมวกนรภย) ทงกอนและหลง

โครงการในกลมผเขารวมและไมเขารวม โดยทงสองกลมตองมลกษณะ

คลายคลงกนใหมากทสด และศกษาตองคำนงถงความแตกตางของทง

สองกลมดวย

การเลอกดชนวดผลการปฏบตงาน ดชนวดผลการปฏบตงานหรอผลลพธ ไดแกตววดความสำเรจของ

โครงการ การเลอกใชขนอยกบวตถประสงคของการประเมนผล ประเภท

ของการศกษาทใช ทรพยากรทมอย และความประสงคของผใหทน

สนบสนน ดชนวดผลการปฏบตงานทเหมาะสม เชน ผลของการบาดเจบ

และเสยชวต หรอ อตราการสวมหมวกนรภย เปนตน

การประเมนผลทางเศรษฐกจของโครงการ อาจมความจำเปนทจะตองประเมนผลดานน เพอแสดงใหเหนถง

“ความคมคา” และหนทางทรฐบาลจะสามารถประหยดคาใชจายไดหาก

ใชมาตรการปองกน การประเมนผลทางเศรษฐกจชวยตอบคำถามวา

โครงการหนงใชทรพยากรคมคามากกวาอกโครงการหนงหรอไม

หมวกนรภย 76

4.3 การเผยแพรผลการประเมนและผลการตอบรบทได

หลงจากการประเมนผลเสรจสนลงแลว สงสำคญคอการรายงานผล

การประเมนใหผมสวนไดสวนเสยในโครงการทราบ หากโครงการประสบ

ความสำเรจ การประชาสมพนธผลการประเมนจะชวยใหโครงการไดรบ

การสนบสนนเพมเตม และชวยใหโครงการในรปแบบทคลายคลงกนไดรบ

การสนบสนนไปดวย การประชาสมพนธผลลพธของโครงการ อาจชวยให

โครงการทำงานไดผลมากขน หากโครงการไมประสบความสำเรจก

จำเปนตองใหขอมลการประเมนผลแกผอนดวย เพอปองกนไมใหมการ

ดำเนนโครงการรปแบบเดยวกนอก

การประชาสมพนธอาจรวมไปถงการนำเสนอผลลพธของโครงการ

ผานการประชมสาธารณะ สอตางๆ การจดพมพรายงานและบทความใน

สงตพมพ เปนตน

การใชผลประเมนในกระบวนการวางแผนการทำงานรอบตอไป

พจารณาดวา การประเมนผลแสดงใหเหนถงประโยชนของโครงการ

ทเปนรปธรรมหรอไม ควรจะดำเนนการตอไป ลมเลก หรอปรบปรง

โครงการเสยใหม สามารถนำผลการประเมนไปพฒนาโครงการทมอยใน

ปจจบนไดหรอไม มผลกระทบทไมไดคาดหมายไวจากโครงการหรอไม

ควรนำผลการประเมนมาใชการวางแผนและปรบปรงโครงการกอนท

จะยกระดบหรอขยายโครงการตอไป