Page 1
1
ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน กลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร) รายวชา ศ 20210 ดนตรไทย - ขบรองไทย 3 ระดบชนมธยมศกษาปท 2 เลมนจดขนโดยมวตถประสงค เพอพฒนาผทสนใจและตองการฝกตฆองวงใหญทไมมประสบการณ โดยใชศพทสงตต ทเขาใจงายปฎบตเครองตประเภทเครองตโดยเฉพาะ (ฆองวงใหญ) เพราะเปนเครองดนตรทดำาเนนทำานองหลกของเพลง เพอเปนพนฐานในการเรยนทางของเครองดนตรอนๆ ตอไป ชดกจกรรมการเรยนรเรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานน เปนการฝกปฏบตฆองวงใหญ ทจะชวยเพมเนอหาสาระทางดนตรซงจะไดเรยนไปพรอมๆ กบการปฏบตนาจะทำาใหผเรยนมความรความสามารถดานดนตรอยางแทจรง และคาดวาสามารถแกปญหาการขาดแคลนครทมความสามารถทางดานปฏบตเครองต และไมสามารถบรรเลงเครองดนตรไทย ประเภทเครองตไดถกตอง เพราะชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานน นกเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเอง ซงสอดคลองกบการปฏรปการศกษาในปจจบน ทมงเนนใหผเรยนฝกปฏบตจรงในวชาทเรยน เนนกระบวนการคด วเคราะห การแสวงหาความรดวยตนเอง ใหผเรยนเปนศนยกลาง ดงนนชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานน นำาไปพฒนาความรความสามารถ และทกษะ
วตถประสงคการใชชดกจกรรมการเรยนร
Page 2
2
การบรรเลงฆองวงใหญ ในหนวยการเรยนรท 3 และท 4 ซงตรงตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ทกำาหนดไว เมอนกเรยนไดศกษาเรยนร และปฏบตตฆองวงใหญจากชดกจกรรมการเรยนรเรองการตฆองวงใหญขนพนฐานจบแลว นกเรยนมความรความสามารถ เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน มทกษะ ตระหนกในคณคา และมเจตคตทดในการปฏบตตฆองวงใหญไดอยางมคณภาพและประสทธภาพสบไป
เมอนกเรยนไดศกษาเรยนรและปฏบตตฆองวงใหญ จากชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน กลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร) รายวชาศ 20210 ดนตรไทย - ขบรองไทย 3 ระดบชนมธยมศกษาปท 2 จบแลว นกเรยนมความสามารถดงน
1.เตรยมความพรอมของฆองวงใหญกอนการบรรเลง ไดถกตอง
2.อธบายวธการจบไมตและทานงตฆองวงใหญไดถกตอง
3.อธบายวธการเกบรกษาฆองวงใหญและไมตฆองวงใหญไดถกตอง
4.อานโนตฆองวงใหญและนำาไปปฏบตไดถกตอง
จดประสงคการเรยนร
Page 3
3
5.บอกตำาแหนงของเสยงลกฆองวงใหญไดถกตอง6.ไลเสยงตามระดบเสยงสงเสยงตำาของโนตไดถกตอง7.ตฆองวงใหญดวยลกษณะการตฆองพรอมการแบง
มอทถกตอง8.บรรเลงเพลงเตยโขง เพลงพมาเขว เพลงลาวเสยง
เทยน เพลงแขกบรเทศ อตราจงหวะชนเดยวไดถกตองทงทำานองและจงหวะ
การใชชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานกลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร) รายวชา ศ 20210 ดนตรไทย - ขบรองไทย 3 ระดบชนมธยมศกษาปท 2 แตละครงครผสอนและนกเรยนตองปฏบตดงน
คำาแนะนำาในการใชชดกจกรรมการเรยนร
Page 4
4
1.ศกษาวตถประสงคการใชชดกจกรรมการเรยนร จดประสงคการเรยนร และ
คำาแนะนำาการใชชดกจกรรมการเรยนรใหเขาใจอยางชดเจน2.ครผสอนตองแนะนำาวธการใชชดกจกรรมการเรยนรให
นกเรยนเขาใจแลว แจกชดกจกรรมการเรยนรใหนกเรยน เพอทำากจกรรมคอยแนะนำาเมอนกเรยนสงสยการใชชดกจกรรม
3.นกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนเพอวดความรพนฐาน จำานวน 30 ขอแลว
ตรวจคำาตอบแบบทอสอบกอนเรยน จากเฉลยในภาผนวก เพอทราบความรพนฐานกอนเรยน
4.ในชดกจกรรมการเรยนรมเนอหาสาระจำานวน 6 หนวยการเรยนรควรศกษา
เรยนรเนอหาสาระใหเขาใจ และฝกปฏบตเรยงตามชดกจกรรม ปฏบตซำา ๆในแบบฝกหดแตละกจกรรมหลาย ๆครง
5.ครผสอนตองสงเกต นกเรยนอยางใกลชด ขณะปฏบตกจกรรมการเรยนการ
สอนเพอประเมนการใชชดกจกรรม นกเรยนคนใด สามารถเรยนชดกจกรรมการเรยนรจบเรวกวาคนอน ๆใหครผสอนประเมนผลเปนรายๆไป
6. เมอหมดเวลาตามทกำาหนดไว ครผสอนมอบหมายใหนกเรยนเกบฆองวง
ใหญและชดกจกรรมการเรยนรใหเรยบรอย
Page 5
5
7.หลงจากเรยนชดกกรรมการเรยนร หนวยท 6 นกเรยนจะตองตอบ
แบบสอบถามความพงพอใจ ทมตอกจกรรมการเรยนการสอน และการใชชดกจกรรมการเรยนร
8. นกเรยนทำาแบบทดสอบหลงเรยน จำานวน 30 ขอ ตรวจคำาตอบแบบทดสอบ
หลงเรยนจากเฉลยในภาคผนวก เพอทราบผลการเรยนหลงเรยนสรปผลคะแนนทไดจากการทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน เพอทราบผลการพฒนา
ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน
กลมสาระการเรยนรศลปะ (สาระดนตร)รายวชา ศ 20210 ดนตรไทย ขบรองไทย – 3 ระดบชนมธยมศกษาปท 2หลกการและเหตผล ฆองวงใหญ จดไดวาเปนเครองดนตรทมประวตศาสตรความเปนมายาวนานชนดหนง ในบรรดาเครองดนตรทใชบรรเลงกนในปจจบน และเปนเครองดนตรทมความสำาคญมาตงแตโบราณ เปนเครองดนตรหลกของวงดนตรไทย ทงในวงมโหร และวงป พาทย เปนเครองดนตรไทยประเภทเครองตททำาดวยโลหะ เปนเครองดนตรทสำาคญทสด เพราะคนทจะเลนดนตรใน “ วงปพาทย ” ตองมาเรยนฆองวงใหญกอน ฆองวงใหญ ทำาหนาทเดนทำานองหลก ซงถอเปนแมบทของเพลง
Page 6
6
แลวจงแปลทำานองเพลงเปนทางของเครองดนตรอน ๆ เชน ทางระนาดเอก ทางฆองวงเลก ทางซอดวง ทางจะเข เปนตน หลกการดงเดม ของการเรยนดนตรไทยคอ ตองเรยนฆองวงใหญเปนพนฐานกอน เรมจากเพลงโหมโรงเชา และโหมโรงเยน หากจะบรรเลงเครองดนตรชนอนถาไดวชาฆองแลวพนฐานจะแนน การตฆองจะชวยฝกทกษะ โดยเฉพาะทานงต การจบไมต การวางมอ การจบไมต การแบงมอ และเรองจงหวะ เพราะขณะเลน หรอบรรเลงเปนวง ฆองวงใหญจะคมจงหวะเครองดนตรไทยทกชน คนตฆองจงไมธรรมดา “ ”
ปจจบนเพลงในขนพนฐานการตฆองวงใหญควรเปนเพลงสน ๆ งาย ๆ และเปนเพลงทนกเรยนเคยมประสบการณในการฟงเพลงในทำานองนนมาบางแลว นกเรยนจะสามารถบรรเลงฆองวงใหญไดเรวยงขน คอ เพลงเตยโขง เพลงพมาเขว เพลงลาวเสยงเทยน เพลงแขกบรเทศ อตราจงหวะ ชนเดยว ดงนนจงเปนเพลงไทยทเหมาะสมสำาหรบนำามาฝกการตฆองวงใหญขนพนฐานของ นกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท 2
จดมงหมาย เพอใหนกเรยนสามารถ ดานความร ( K )
Page 7
7
1.อธบายวธการจบไมต และทานงตฆองวงใหญไดถกตอง
2.อธบายวธการเกบรกษาฆองวงใหญ และไมตฆองวงใหญไดถกตอง
3.อานโนตฆองวงใหญ และนำาไปปฏบตไดถกตอง4.บอกตำาแหนงของเสยงลกฆองวงใหญไดถกตอง5.ไลเสยงตามระดบเสยงสง เสยงตำา ของโนตไดถก
ตอง ดานทกษะกระบวนการ ( P )
1.เตรยมความพรอมของฆองวงใหญกอนการบรรเลงไดถกตอง
2.ตฆองวงใหญดวยลกษณะการตฆอง พรอมการแบงมอทถกตอง
3.บรรเลง เพลงเตยโขง พมาเขว ลาวเสยวเทยน แขกบรเทศ อตราจงหวะ
ชนเดยวไดถกตองทงทำานองและจงหวะ ดานทกษะกระบวนการ ( A )
2.ตระหนกในคณคา และมเจตคตทดตอการศกษาเรยนร ปฏบตการตฆอง
วงใหญในสาระดนตร3.มคณลกษณะอนพงประสงค ดานความรบผดชอบใน
การเรยนสาระดนตรการประเมนผลกอนเรยน
Page 8
8
ใชแบบทดสอบวดความรความสามารถในภาคทฤษฎ กอนเรยน เรองการตฆองวงใหญขนพนฐาน และแบบสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกในทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตามสภาพจรงดวยชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน ดวยวธการวดและประเมนผล ดงน
2.แบบทดสอบวดความรความสามารถในทฤษฎ เรอง การตฆองวงใหญ
ขนพนฐาน โดยกำาหนดเกณฑการประเมนทคะแนนเฉลยรอยละ 80 แสดงวามปญหาการเรยนรความรความสามารถ และทกษะการบรรเลงฆองวงใหญ ภาคทฤษฎ ในระดบตำา จะตองใชชดกจกรรมการเรยนร เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน และถานกเรยนคนใดไดคะแนนเฉลยรอยละ 80 ขนไป ไมตองใชชดกจกรรมการเรยนรในภาคความร ใหทำากจกรรมอนตามทครกำาหนดไว
3.แบบสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกในทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตาม
สภาพจรง เพอวดความรความสามารถ และทกษะการบรรเลงฆองวงใหญในภาคปฏบต โดยกำาหนดเกณฑการประเมนทคะแนนเฉลยรวม 3.00 ขนไป ถานกเรยนคนใดไดคะแนนตำากวา 3.00 แสดงวามปญหาการเรยนรความรความสามารถ และทกษะการบรรเลงฆองวงใหญ ภาคทฤษฎ ในระดบตำา จะตองใชชดกจกรรมการเรยนร เรองการตฆองวงใหญขนพนฐานภาคปฏบต และถานกเรยนคนใดไดคะแนนเฉลยรวมตงแต 3.00 ขน
Page 9
9
ไป ไมตองใชชดกจกรรมการเรยนรภาคปฏบตใหทำากจกรรมอนตามทครกำาหนดไวกจกรรมการเรยนการสอนใหนกเรยนทกคนทำากจกรรมดงตอไปน
ศกษาเรยนร และปฏบตตฆองวงใหญจากชดกจกรรมการเรยนร เรอง การต
ฆองวงใหญขนพนฐาน หนวยการเรยนรท 1-5 ดภาพประกอบ และวดทศนประกอบคำาบรรยาย
ประกอบการเรยนรและการปฏบตตฆองวงใหญ ในเรองหลกวธการแบงมอ แบบทกษะ แลวปฏบตตาม
บรรเลงฆองวงใหญ เพลงเตยโขง เพลงพมาเขว เพลงลาวเสยงเทยน เพลง
แขกบรเทศ ในอตราจงหวะชนเดยวการประเมนผลตามสภาพจรงหลงเรยน ใชแบบทดสอบวดความรความสามารถในภาคทฤษฎ เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐาน และแบสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกในทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตามสภาพจรง เชนเดยวกบการประเมนผลเบองตน ดวยวธการวดและประเมนผลตามสภาพจรง ดงน
2.แบบทดสอบวดความรความสามารถในทางทฤษฎ เรอง การตฆองวงใหญ
Page 10
10
ขนพนฐาน โดยกำาหนดเกณฑการประเมนทคะแนนเฉลยรอยละ 80 ขนไป ซงนกเรยนตองไดคะแนนรอยละ 80 ขนไป จงผานเกณฑ
3.แบบสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกในทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตาม
สภาพจรง เพอวดความรความสามารถแลทกษะการบรรเลงฆองวงใหญในภาคปฏบตโดยกำาหนดเกณฑการประเมนทคะแนนเฉลยรวม 3.00 ขนไป จงผานเกณฑ
การเรยนซอมเสรม
ถานกเรยนคนใดไมผานเกณฑตามทระบไว ให นกเรยนปรกษากบครผสอน ศกษาเรยนรและปฏบตตฆองวงใหญตามจดประสงคการเรยนรทไมผานเกณฑ และทำากจกรรมการเรยนการสอนทระบไวใหม ทงนเพอใหนกเรยนมความรความสามารถ และทกษะการบรรเลงฆองวงใหญตามจดมงหมาย และจดประสงคการเรยนรทกำาหนดไวการเรยนซอมเสรม ใหนกเรยนปฏบตดงน1.ใชเวลาการเรยนใหมากกวาเดมโดยใชในเวลาหลงเลกเรยน2.ใหเพอนชวยเหลอโดยใหเพอนทตฆองไดแลวดแลเพอนทยง
ตไมได3.ครผสอนอธบายใหความรเพมเตม
Page 11
11
คำาชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนมทงหมด 30 ขอ 2. ขอสอบแตละขอมคำาตอบใหเลอก 4 คำาตอบ 3. ใหนกเรยนทำาเครองหมาย X ลงในชอง 1, 2, 3, หรอ 4 ทถกทสดเพยงคำาตอบเดยวลงในกระดาษคำาตอบ
1. ขอใดคอการจบไมตฆองวงใหญทถกตอง ?1.การจบแบบหงายมอโดยใชนวมอเพยง 3 นว
2.นวมอทง 5 นวสมผสกบดามไมตฆองวงใหญ
แบบทดสอบกอนเรยนเรอง การตฆองวงใหญขนพน
ตงใจเรยนนะครบ ไดคะแนนนอยไมเปนไร ศกษาและปฏบตกจกรรมตาม
คำาแนะนำาแลวทำาแบบทดสอบกอนเรยนและ
Page 12
12
3.ใชนวชและใชนวหวแมมอจบดามไมฆองวงใหญ
4.ดามไมตฆองวงใหญจะอยนอกองมอทงมอซายและมอขวา
2. ในการจบไมตฆองวงใหญนวใดอยดานบนของไมต ?1. นวช 2. นวนาง3. นวกลาง 4. นวหวแมมอ
3. ขอใดไมไชวธการจบไมฆองวงใหญ ?1. วธจบแบบปากกา 2. วธจบแบบปาก
เปด3. วธจบแบบปากนกแกว 4. ถกทงขอ ก. และ ค.
4. ขอใดคอการจบไมตฆองวงใหญทไมถกตอง ?1.การจบแบบควำามอโดยใชนวมอทง 5 นว
2.นวมอทง 5 นวสมผสกบดามไมตฆองวงใหญ3.นวนาง,นวกลาง,นวกอย,จบดามไมฆองวงใหญดานลาง
4.ดามไมตฆองวงใหญจะอยในองมอทงมอซายและมอขว k
5. การหนหนาของผตฆองวงใหญในการเตรยมความพรอมควรหนหนาทางใด ?
1. ดานหนา 2.ดานหลง
Page 13
13
3. ดานซาย 4. ดานขวา
6. ขอใดเปนการนงตฆองวงใหญทนกดนตรไทยนยมทสด1.นงขกเขาตวตรงหนาตรงอยกลางวงฆอง2.นงขดสมาธตวตรงหนาตรงอยกลางวงฆอง3.นงขดสมาธหลงคอมกมหนากลางวงฆอง4.นงพบเพยบหลงคอมกมหนากลางวงฆอง
7. การตลกฆองทางดานขวามอสดผบรรเลงตองนงตฆองในลกษณะใด ?
1. เรมหมนตวไปทางดานขวาเหมอนเขมนาฬกา2. นงตรงกลางเอยวลำาตวไปทางดานขวามอไปดานขวา4. นงตรงกลางเอยวลำาตวไปทางดานขวา มอไปดานซาย
5. นงตรงกลางเอยวลำาตวไปทางดานซาย มอไปดานขวา
8. ขอใดคอการนงตฆองวงใหญทไมถกตอง?1. นงขดสมาธ2. นงลำาตวไมตรง3. นงอยตรงกลางวงฆอง4.ไมกมหนาและเงยหนาเกนไป
9. ขอใดคอการนงตฆองวงใหญทถกตอง?1. นงชนเขา2. นงคกเขา3. นงขดสมาธ4. นงเหยยดขา
Page 14
14
9.ภาพในขอใดเปนการจบไมตฆองวงใหญแบบปากนกแกวลกษณะควำามอทถกตอง
2. 2.
3. 4.
11. ภาพในขอใดเปนการจบไมตฆองวงใหญแบบปากนกแกวลกษณะหงายมอทถกตอง ?
1.
2.
Page 15
15
3. 4.
12. ภาพในขอใดเปนลกษณะการนงตฆองวงใหญทถกตอง ?
1. 2.
3. 4.
13.ภาพในขอใดเปนลกษณะการนตฆองวงใหญในค 4 ทถกตอง ?
Page 16
16
1.
2.
3. 4.
14. ภาพในขอใดเปนลกษณะการตฆองวงใหญในค 8 ทถกตอง ?
1. 2.
Page 17
17
3. 4.
15. ภาพในขอใดเปนลกษณะการตฆองวงใหญแบบนงบนเกาอทถกตอง ?
1. 2
3. 4.
16.ภาพในขอใดเปนเปนวธการเกบรกษาฆองวงใหญทถกตอง ?
Page 18
18
1. 2.
3. 4 .
17.ภาพในขอใดเปนวธการตดตะกวทถกตอง ?
1. 2. .
3. 4.
Page 19
19
18.ภาพในขอใดเปนการวางไมตฆองวงใหญทถกตอง ?
1.
2. .
3. 4.
19. ภาพในขอใดเปนควรปฏบตกอนตและเมอเลกตฆองวงใหญ ?
1. 2 .
Page 20
20
3. 4.
20. ฆองวงใหญ 1 วง มจำานวนลกฆองทงหมด กลก? 1. 15 ลก 2. 16 ลก
3. 17 ลก 4. 18 ลก
21. ลกตน,ลกทวน หรอลกทง ของฆองวงใหญเปนเสยงใด?1. เสยง โด 2. เสยง เร3. เสยง ม เสยงตำา 4. เสยง ฟา
22. ลกยอดของฆองวงใหญเปนเสยงใด?1. เสยงโด 2. เสยงเร
3. เสยงมตำา 4. เสยงฟา สง
23. โนตเพลงฆองวงใหญ 1 บรรทด จะมกหองเพลง? 1. 10 หองเพลง 2. 9 หองเพลง 3. 8 หองเพลง 4. 7 หองเพลง
24. ตวโนต ลำ เปนระดบเสยงใด“ ”1.ลา เสยงตำา2.ลา เสยงสง3.ลา เสยงเบา
Page 21
21
4.เลา สยงกลาง
25.โนตตอไปน คอ ลกษณะการแบงมออยางไร
มอขวา
- - ซ ล
- - ท ด
- - ร ม
- - ฟ ซ
- - ล ท
- - ดำ รำ
- - มำ ฟ
- - - -
มอซาย
ม ฟ - -
ซ ล - -
ท ด - -
ร ม - -
ฟ ซ- -
ล ท - -
ด รำ- -
- - - -
1.ตมอซาย 1 มอขวา 1 ครง เรมจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปถงลกยอด
2.ตมอซาย 2 มอขวา 2 ครง เรมจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปถงลกยอด
3.ตมอซาย 1 มอขวา 2 ครง เรมจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปถงลกยอด
4.ตมอซาย 4 มอขวา 4 ครง เรมจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปถงลกยอด
27. โนตตอไปน คอ ลกษณะการแบงมออยางไร
มอขวา
- - ฟ ซ
- - ซล
- - ลท
- - ท ด
- - ด ร
- - รม
- - ม ฟ
- - ฟ ซ
มอซาย
-ม- - - ฟ - ซ - -
- ล - -
- ท - -
- ด - -
- ร - -
- ม - -
1.ตมอซาย 1 มอขวา 1 ครง จากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปลกยอด
Page 22
22
2.ตมอซาย 2 มอขวา 2 ครงจากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปลกยอด
3.ตมอซาย 1 มอขวา 2 ครง จากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปลกยอด
4.ตมอซาย 4 มอขวา 4 ครง จากลกตน,ลกทง,ลกทวนไปลกยอด
28. โนตตอไปน คอ ลกษณะการแบงมออยางไร
มอขวา
- - - ม
- -- ฟ
- - - ซ
- - - ล
- - - ท
- -- ดำ
- - - รำ
- - - มำ
มอซาย
- - - ม
-- - ฟ
- - - ซ
- - - ล
- - - ท
- - - ด
- - - ร
- - - ม
1.ตมอซาย และมอขวาพรอมกน 1 ครงเปนค 8 2.ตมอซายและมอขวาพรอมกน 1 ครงเปนค 63.ตมอซายและมอขวาพรอมกน 1 ครงเปนค 44.ตมอซายและมอขวาพรอมกน 1 ครงเปนค 3
29. ขอใดคอการเรมตนการฝกตฆองวงใหญ ?1. ฝกสะบด 2. ฝกขย
3. ฝกไลเสยง 4. ฝกการตไขวมอ
30. หองเพลงของโนตฆองวงใหญจะบนทกโนตไดกตว ?1. 4 ตว 2. 5 ตว
3. 6 ตว 4. 7 ตว
Page 23
23
……………………………………………………………………………….
กระดาษคำาตอบแบบทดสอบกอนเรยน ชอ ....................................... นามสกล ......................................ชน
............เลขท.............
คำาชแจง ใหนกเรยนกาเครองหมาย (X) ลงในชองทตรงกบตวอกษร ก ข ค หรอ ง ทเหน
วาถกทสดเพยงขอเดยว
ขอท
ก ข ค ง ขอท
ก ข ค ง
1 162 173 184 195 206 21
7 228 239 2410 25
11
26
12 2713 2814 2915 30
Page 24
24
แผนการจดกจกรรมการเรยนรท 1กลมสาระการเรยนร ศลปะ รหสวชา ศ 20210 ชอรายวชา ดนตร - ขบรองไทย 3หนวยการเรยนรท 3 ปฏบตฆองวงใหญ ชนมธยมศกษาปท 2 ภาคเรยนท 1 เวลา 2 ชวโมง------------------------------------------------------------------------------------------------------------1. สาระสำาคญ / ความคดรวบยอด (มาจากตวชวดทงหมดและควรม KPA ใหครบ) ฆองวงใหญ มประวตมายาวนาน ตองตเสยง คแปด คส และแบงมอเหมอน การตฆองวงใหญ ภาษาดนตร เรยกวา ดำาเนนทำานองหลก เทคนคการฆองวงใหญใหเกดเสยงหนกแนน คอ การประคบมอ เปนเทคนคเสยงพเศษสนกสนานเลาใจซงเหมาะสำาหรบใชในการฝกปฏบตเครองดนตรไทย สามารถบรรเลงไดทกโอกาส ในวงป พาทย วงมโหร เพราะเปนมาตรฐาน บรรเลง ไพเราะและนมนวล ไมยากทจะฝกฝนผลการเรยนรทคาดหวง นกเรยนสามารถอธบายความรทวไปเกยวกบระนาดเอกได 1. นกเรยนอธบายประวตฆองวงใหญได 2. นกเรยนบอกสวนประกอบของฆองวงใหญได
Page 25
25
3. นกเรยนบอกบทบาทของฆองวงใหญได 4. นกเรยนสามารถสำารวจความพรอมของฆองวงใหญได 5. นกเรยนสามารถบอกวธการดแลรกษาฆองวงใหญได
เนอหา 1. ประวตของฆองวงใหญ 2. สวนประกอบของฆองวงใหญ 3. บทบาทของฆองวงใหญ 4. วธการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญ 5. วธการดแลรกษาฆองวงใหญ
การจดกจกรรมการเรยนร
เรอง การตฆองวงใหญขนพนฐานหนวยท 1
Page 27
27
กจกรรมท 1 นำาเขาสบทเรยนขนตอน
4. นำาเขาสบทเรยนโดยเปดวดทศนหรอซดการบรรเลงเพลงไทยดวย
วงป พาทยจากนนนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบเครองดนตรท บรรเลงในวงพรอมศกษาประวตและความรทวไปเกยวกบ ฆองวงใหญ ไทยประเภทเครองตจากใบความรท 1
5. แจงจดประสงคการเรยนรพรอมวธการวดและประเมนผล
6. นกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนเรองการปฏบตฆองวงใหญ
กจกรรมท 1 นำาเขาสบทเรยนขนตอน
1. นำาเขาสบทเรยนโดยเปดวดทศนหรอซดการบรรเลงเพลงไทยดวย
วงป พาทยจากนนนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบเครองดนตรท บรรเลงในวงพรอมศกษาประวตและความรทวไปเกยวกบ ฆองวงใหญ ไทยประเภทเครองตจากใบความรท 1
2. แจงจดประสงคการเรยนรพรอมวธการวดและประเมนผล
3. นกเรยนทำาแบบทดสอบกอนเรยนเรองการปฏบตฆองวงใหญ
Page 28
28
กจกรรมท 2 ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ ขนตอนท
3. แบงนกเรยนออกเปน 4 กลมเทาๆ กนตวแทนนกเรยนรบใบความรท 2 เรอง ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญจากครแจกเพอนในกลม จากนนรวมกนศกษาประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ
สอการเรยนร 5. ใบความร เรองประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ
กจกรรมท 2 ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ ขนตอนท
2. แบงนกเรยนออกเปน 4 กลมเทาๆ กนตวแทนนกเรยนรบใบความรท 2 เรอง ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญจากครแจกเพอนในกลม จากนนรวมกนศกษาประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ
สอการเรยนร 3. ใบความร เรองประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ
กจกรรมท 2 ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ ขนตอนท
1. แบงนกเรยนออกเปน 4 กลมเทาๆ กนตวแทนนกเรยนรบใบความรท 2 เรอง ประวตและความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญจากครแจกเพอนในกลม จากนนรวมกนศกษาประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ
สอการเรยนร 1. ใบความร เรองประวต และความรทวไปเกยวกบฆองวงใหญ
Page 29
29
กจกรรมท 4 บทบาทของฆองวงใหญ ขนตอนท
1. นกเรยนฟงการบรรเลงเพลงไทยดวยวงดนตรไทยประเภทตางๆ
(วงทมฆองวงใหญบรรเลง) ฟงการบรรเลงในลกษณะ ลอ ขด เหลอม
และการบรรเลงเดยวฆองวงใหญประกอบการขบรอง หรอประกอบ
การแสดง โขน ละคร จากวดทศนหรอซดแลวรวมกนอภปรายจากทไดฟง
2. นกเรยนศกษาบทบาทของฆองวงใหญจากใบความร ท 4 ทครแจกให
3. นกเรยนและครรวมกนอภปราย สรป เกยวกบบทบาทของฆองวงใหญ
Page 30
30
กจกรรมท 5 วธการสำารวจความพรอมฆองวงใหญ
ขนตอน 1. นกเรยนศกษาวธการสำารวจความพรอมของ
ฆองวงใหญจากใบความร ท 5 2. นกเรยนรวมกนอภปรายสรปวธการสำารวจ
ความพรอมของฆองวงใหญ เพอใหตระ ถงความสำาคญของการเตรยมความพรอมของเครองดนตรกอนท จะนำาไปปฏบต หรอบรรเลง
3. นกเรยนปฏบตการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญดานสวนประกอบ
ตาง ๆโดยคร แนะนำาเพมเตมในสวนทบกพรองหรอทตองแกไข
Page 31
31
กจกรรมท 6 วธการดแลรกษาฆองวงใหญ ขนตอน
1. นกเรยนศกษาวธการดแลรกษาฆองวงใหญจากใบความรท 6
2. นกเรยนและครรวมกนอภปรายสรปวธการดแลรกษาฆองวงใหญ
3. นกเรยนฝกปฏบตวธการดแลรกษาฆองวงใหญตามหวขอทกำาหนด
เชน การเปลยนสายฆองวงใหญ การผกรดฆองวงใหญ การจดระยะ ฆองวงใหญ หรอจดตำาแหนงของฆองวงใหญเปนตน สอการเรยนร
1. ใบความร เรองวธการดแลรกษาฆองวงใหญ
กจกรรมท 6 สรปบทเรยน
ขนตอน 1. นกเรยนและครรวมกนอภปรายสรปเรองประวตฆองวงใหญสวน
ประกอบของฆองวงใหญ บทบาทของฆองวงใหญ วธการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญและวธการดแลรกษาฆองวงใหญ เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจเกยวกบฆองวงใหญ
2. นกเรยนบอกสวนประกอบตาง ๆ ของฆองวงใหญตามทครถาม จากฆองวงใหญของจรง
3. แบงกลมนกเรยนกลมละเทา ๆ กนทำาการปฏบตการสำารวจความพรอมของ
Page 32
32
เครองดนตรไทยประเภทเครองต เครองต เปนเครองดนตรททำาใหเกด เสยงดนตรดวยการใชของสองสงกระทบกน ดวยการต นบวาเปนเครองดนตรประเภท เกาแกทสดททมนษยรจกใช ไดมววฒนาการจากอปกรณงายๆ ใหม ความหลากหลายออกไปทงรปแบบและวสดทใช สำาหรบเครองดนตรไทย ทเปนประเภทเครองตมดงน
2.เครองตทำาดวยไม3.เครองตทำาดวยโลหะ4.เครองตทำาดวยหนง
เครองตทำาดวยไม
ภาพท 1.1 กรบพวง ทมา (http://student.nu.ac.th/
thaimusic_akez/tee3.htm
ใบความรท 1 เรอง เครองดนตรไทย
Page 33
33
กรบพวง ทำาดวยไมหรอโลหะ ลกษณะเปนแผนบาง หลายแผนรอยเขาดวยกน ใชไมหนาสองชนประกบไว วธต ใชมอหนงถอ
กรบแลวตกรบลงไปบนอกมอหนงทรองรบทำาใหเกดเสยงกระทบ จากแผนไมหรอแผนโลหะดงกลาว ใชตในการบรรเลง
มโหรโบราณ เลนเพลงเรอ และโขนละคร
ภาพท 1.2 กรบเสภา ทมา http://student.nu.ac.th/
thaimusic_akez/tee3.htm
กรบเสภา ทำาดวยไมเนอแขง ลกษณะเปนแทงสเหลยม มสนมน วธต การตใชขยบมอทละคการขบเสภาใชกรบสองค ถอมอละค ผขบเสภาจะขยบกรบ สองคนตามทวงทำานองทเรยกเปนไมตาง ๆ เชน ไมกรอ ไมหนง ไมรบ หรอไมส
ภาพท 1.3 ระนาดเอก
Page 34
34
ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm
ระนาดเอก ทใหเสยงนมนวล นยมทำาดวยไมไผบง ถาตองการ ใหไดเสยงเกรยวกราว นยมทำาดวยไมแกน ลกระนาดม 21 ลก ลกท 21 หรอลกยอด จะมขนาดสนทสด ลกระนาด จะรอยไวดวยเชอกตดกนเปนผนแขวนไวบนราง ซงทำาดวย ไมเนอแขงรปรางคลายเรอ ดามหวและทายโคงขนเพอใหอมเสยง มแผนไมปดหวและทายรางเรยกวา "โขน" ฐานรปสเหลยมเรยกวา "ปพาทยไมแขง" ไมตอกชนดหนงทำาดวยวสดทนมกวา ใชผาพน แลวถกดายสลบ เวลาตจะใหเสยงนมนวล เมอผสมเขาวงเรยกวา "ปพาทยไมนวม"วธต เมอตจงหวของลกระนาดแลวจะเกดเสยงกงวาล ลดหลนกนไปตามลกระนาด ระนาดทใหเสยงแกรงกราว อนเปนระนาดดงเดมเรยกวา ระนาดเอก
ภาพท 1.4 ระนาดทม ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm
Page 35
35
ระนาดทม เลยนแบบระนาดเอก สรางขนในรชสมยพระบาทสมเดจ พระจอมเกลาเจาอยหวลกระนาดมจำานวน 17-18 ลก ตวลกมขนาดกวางและยาวกวาของระนาดเอก ตวรางกแตกตาง จากระนาดเอก คอเปนรปคลายหบไมแตเวากลาง มโขนปดหวทาย มเทาอยสมมราง ไมตตอนปลายใชผาพนพอกใหโต และนม เวลาตจะไดเสยงทม วธต ตตามจงหวะของลกระนาดใชบรรเลงในวงปพาทยทวไป มวธการบรรเลง แตกตางไปจากระนาดเอก คอไมไดยดการบรรเลงค 8 เปนหลก
เครองตทำาดวยโลหะ
Page 36
36
ภาพท 1.5 ฉง ทมา http://student.nu.ac.th/
thaimusic_akez/tee3.htm ฉง เปนเครองตกำากบจงหวะ ทำาดวยโลหะ หลอหนา รปรางกลม เวากลาง ปากผาย คลายฝาขนมครกไมมจก สำารบหนงมสองฝาเจาะรตรงกลางทเวา สำาหรบรอยเชอก
ภาพท 1.6 ฉาบ ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm
ฉาบ เปนเครองตกำากบจงหวะ ทำาดวยโลหะ รปรางคลายฉง แต มขนาดใหญกวาและหลอบางกวา มสองขนาด ขนาดใหญกวาเรยกวา ฉาบใหญ ขนาดเลกกวา เรยกวา ฉาบเลก การตจะตแบบประกบ และตแบบเปดใหเสยงตางกน
Page 37
37
ภาพท 1.7 ฆองวงใหญ มา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm
ฆองวงใหญ ฆองวงใหญ มลกฆอง 16 ลก ลกเสยงตำาสดเรยกวา ลกทวน ลกเสยงสงสดเรยกวา ลกยอด ไมทใชตมสองอน ผตถงไมตมอละอน
ภาพท 1.8 ฆองวงเลก ทมา http://student.nu.ac.th/
thaimusic_akez/tee3.htm
Page 38
38
ฆองวงเลก มลกฆอง 18 ลก สรางขนในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาฯ ใชบรรเลงรวมในวงปพาทย มหนาทเกบ สอด แทรก ฯลฯ
ภาพท 1.9 ฆองโหมง ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm
ฆองโหมง ใชตกำากบจงหวะ มขนาดใหญ รองลงมาจากฆองหย ไดชอนตามเสยงทเกดจากการต
ภาพท 1.10 ฆอง ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm
Page 39
39
ฆอง ตวฆองทำาดวยโลหะแผนรปวงกลมตรงกลางทำาเปนปมนน เพอใชรองรบการตใหเกดเสยงเรยกวา ปมฆอง ตอจากปมเปนฐานแผออกไป แลวงองมลงมาโดยรอบเรยกวา "ฉตร" สวนทเปนพนราบรอบปมเรยกวา "หลงฉตร" หรอ " ชานฉตร" สวนทงอเปนขอบเรยกวา "ใบฉตร" ทใบฉตรนจะมรเจาะสำาหรบรอยเชอกหรอหนงเพอแขวนฆอง ถาแขวนตทางตงจะเจาะสองร ถาแขวนตทางนอนจะเจาะสร การบรรเลง ฆองใชในการบรรเลงไดสองลกษณะคอ ใชตกำากบจงหวะ และใชตดำาเนนทำานอง ฆองทใชตกำากบจงหวะไดแก ฆองหย หรอฆองชย ฆองโหมง ฆองเหมง ฆองระเบง และฆองค ฆองทใชตดำาเนนทำานอง ไดแก ฆองราง ฆองวงใหญ ฆองวงเลก ฆองมโหร ฆองมอญ ฆองกะแตและฆองหย หรอฆองชย ฆองกะแต ใชบรรเลงในวงปพาทยมอญ ลกฆองมขนาดเลก จำานวน 11 ลก
ภาพท 1.11 ฆองมโหร ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htm
Page 40
40
ฆองมโหร เปนฆองวงทใชบรรเลงในวงมโหรโดยเฉพาะ มอยสองขนาด คอฆองวงใหญมโหรและฆองวงเลกมโหร ฆองวงใหญมโหรเดมมลกฆอง 17 ลก ตอมานยมใช 18 ลก
ภาพท 1.12 ฆองมอญ ทมา http://studen-t.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm
ฆองมอญ เปนฆองวงทตงโคงขนไปทงสองขาง ไมวางราบเหมอนฆองไทย มลกฆอง 15 ลก ใชบรรเลงใน วงปพาทยมอญ ตวรางประดษฐตกแตงงดงาม
เครองตทำาดวยหนง
Page 41
41
ภาพท 1.13 กลองแขก ทมา http://student.nu.ac.th/thaimu-sic_akez/tee3.htm
กลองแขก มรปรางยาวเปนกระบอก หนาดานหนงใหญเรยกวา "หนารย" หนาดานหนงเลกเรยกวา "หนาตาน" หนงหนากลองทำาดวยหนงลกววหนงแพะ ใชเสนหวายฝาชกเปนสายโยงเรงใหตงดวยรดอก สำารบหนงมสองลก ลกเสยงสงเรยกวา "ตวผ" ลกเสยงตำาเรยกวา "ตวเมย" การต การตใชฝามอทงสอง ตทงสองหนาใหเสยงสอดสลบกนทงสองลก กลองชนดนเรยกอกอยางหนงวา "กลองชะวา"
ภาพท 1.14 กลองชาตรทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htm
Page 42
42
กลองชาตร มรปรางลกษณะและการตเชนเดยวกบกลองทด แตขนาดเลกกวากลองทดประมาณครงหนง ขนหนงสองหนาใชบรรเลงรวมในวงปพาทยใน การแสดงละครชาตรเรยกวา "ปพาทยชาตร" ใชเลนคกบโทนชาตร
ภาพท1 .15 กลองชนะทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htm ลองชนะ รปรางเหมอนกลองแขก แตสนกวา หนาหนงใหญ อกหนาหนงเลก ใชตดวยไมงอ หรอหวาย ทางดานหนาใหญเดมกลองชนะนาจะใชใน กองทพหรอในการสงครามตอมาใชเปนเครองประโคม ในกระบวนพยหยาตรา และใชประโคม พระบรมศพ พระศพ และศพ ตามเกยรตยศของงาน จำานวนทใชบรรเลง มตงแต 1 ค ขนไป
Page 43
43
ภาพท 1.16 กลองตอกทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htm กลองตอก เปนกลองจนชนดหนง มขนาดเลก หนกลองหนา ขนหนงสองหนา หนาทงสองมขนาดเทากน ตหนาเดยวโดยใชไมขนาดเลก
ภาพท 1.17 กลองทด ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/tee3.htm
กลองทด มรปทรงกระบอกกลางปองออกเลกนอย ขนหนงสองหนา ตรงดวยหมดทเรยกวา "แส" ซงทำาดวยไม งาชาง กระดกสตว หรอโลหะ หนากลองดานหนงตดขาวตะโพนแลวตอก ดานหนง ใชไมตสองอน สำารบหนงมสองลก ลกเสยงสงเรยกวา "ตวผ" ลกเสยงตำาเรยกวา "ตวเมย"ตวผอยทางขวาและตวเมยอยทางซาย ของผตกลองทดนาจะเปนกลองของไทยมา แตโบราณใชบรรเลงรวมอยในวงปพาทยมาจน ถงปจจบน
Page 44
44
ภาพท 1.18 กลองมลายทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htm กลองมลาย มรปรางลกษณะเหมอนกลองแขก แตสนและอวนกวา หนาหนงใหญ อกหนาหนงเลกขนหนงสองหนา เรงใหตงดวยหนงรดใหแนน สายโยงเรงเสยงทำาดวยหนง หนาใหญอยทางขวาไปตดวยไมงอ หนาเลกตดวยฝามอ สำารบหนงมสลก ตอมาลดเหลอสองลก ใชบรรเลงค อยางกลองแขกลกเสยงสงเรยกวา "ตวผ" ลกเสยงตำาเรยกวา "ตวเมย" ใชบรรเลงในวงบวลอยในงานศพ และใชบรรเลงในวงปพาทยนางหงส
ภาพท 1.19 กลองสองหนา ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htm
Page 45
45
กลองสองหนา ลกษณะคลายเปงมาง แตใหญกวา ตดวยมอขวาใชใบเดยวตกำากบจงหวะในวงปพาทย ทบรรเลงในการขบเสภา
ภาพท 1.20 กลองยาว ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htm กลองยาว หนกลองทำาดวยไม ตอนหนาใหญ ตอนทายเรยวแลวบานปลายเปนรปดอกลำาโพงมหลาย ขนาดขนหนงหนาเดยวตวกลางนยมตบแตงใหสวยงาม ดวยผาสหรอผาดอกเยบจบยนปลอยเชงเปนระบายหอย มาปก ดวยกลอง มสายสะพายสำาหรบคลองสะพายบา ใชตดวยฝามอ แตการเลนโลดโผน อาจใชสวนอน ๆ ของรางกายตกม กลองยาวไดแบบอยางมาจากพมา นยมเลนในงานพธขบวนแห กลองชนดนเรยกชอตามเสยงทตไดอกชอหนงวา "กลองเถดเทง"
Page 46
46
ภาพท 1.21 ตะโพนทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htm ตะโพน เปนเครองดนตรประเภทกลอง ตวตะโพนเรยกวา "หน" ทำาดวยไมเนอแขง ขดแตงใหเปนโพรงภายใน ขนหนงสองหนา ตรงกลางปองและสอบไปทางหนาทงสอง หนาหนงใหญเรยกวา "หนาเทง" หรอ "หนาเทง" ปกตอยดานขวามอ อกหนาหนงเลก เรยกวา "หนามด" ใชสายหนงเรยกวา "หนงเรยด" โยงเรงเสยงระหวางหนาทงสอง ตรงรอบ ขอบหนงขนหนาทงสองขาง ถกดวยหนงตเกลยวเปนเสนเลก ๆ เรยกวา "ไสละมาน" สำาหรบใชรอยหนงเรยดโยงไปโดยรอบจนหมไมหนไวหมดตอนกลางหนใชหนงเรยดพน โดยรอบเรยกวา "รดอก" หวตะโพนวางนอนอยบนเทาททำาดวยไม ใชฝามอซาย-ขวา ต ทสองหนาตะโพนใชบรรเลงผสมอยในวงปพาทย ทำาหนาทกำากบจงหวะหนาทบตาง ๆ ผทนบถอพระประคนธรรพวาเปนครใหญทางดนตรไดถอเอาตะโพนเปนเครองแทน พระประคนธรรพในพธไหวคร และถอวาตะโพนเปนเครองควบคมจงหวะทสำาคญทสด
Page 47
47
ภาพท 1.22 ตะโพนมอญ ทมา http://student.nu.ac.th/thaimusic_akez/
tee3.htmตะโพนมอญ คลายตะโพนไทย แตใหญกวา และตรงกลางหน
ปองนอยกวา มเสยงดงกงวาลลกกวาตะโพนไทย หนาใหญเรยกวา "เมกโนด" หนาเลกเรยกวา "เมกโดด" เปนภาษามอญ
ตะโพนมอญใชบรรเลงผสมในวงปพาทยมอญ มหนาทบรรเลงหนาทบ กำากบจงหวะตาง ๆ
Page 48
ใบความรท 2เรอง ประวตฆองวงใหญ
48
ความเปนมาของฆองวงใหญ ฆองจดไดวาเปนเครองดนตรทมประวตศาสตรความเปนมายาวนานชนดหนง ในบรรดาเครองดนตรทใชบรรเลงกนในปจจบน และเปนเครองดนตรทมความสำาคญมาตงแตโบราณ เปนเครองดนตรหลกของวงดนตรไทย ทงในวงมโหร และวงปพาทย โดยฆองไดมหลกฐานการคนพบ โดยมงไปทกลองมโหระทก กลองมโหระทก ถกคนพบครงแรกทบรเวณตอนใตของประเทศจนแถบมณฑลยนานและมณฑลใกลเคยง ตอเนองลงมาถงเวยดนาม กมพชา ลาว พมา มาเลเซย อนโดนเซย และไทย (สมชาย รศม ,๒๕๔๑ : ๑๒) สงทชใหเหนวา กลองมโหระทกเปนตนกำาเนดของฆองกเพราะโลหะทใชในการสรางนนเอง โลหะทใชในการสรางกลองมโหระทก เปนโลหะผสมแบบเดยวกบฆองทปรากฏอยในปจจบน นอกจากลกษณะของเนอโลหะผสมแลว เสนทางววฒนาการของกลองมโหระทกยงผานการพฒนาเปนเครองดนตรในตระกล
Page 49
49
เดยวกน แตเปลยนแปลงรปรางทมทศทางมาใกลฆองมาขนนนคอการคนพบ กงสดาร ซงสรางดวยโลหะผสมแบบเดยวกน“ ”แตรปรางเปนแผนกลมขนาดใหญ มเสนผาศนยกลาง ๒ เมตร พบทวดพระธาตหรกญไชย ในจงหวดลำาพน คาดวานาจะอยราวศตวรรษท ๑๓ (อภชาต ภระหงษ, ๒๕๔๐: ๑๖) ฆองวงใหญ เปนเครองดนตรทววฒนาการมาจากฆองรางของอนโดนเซย สนนษฐานวามมาตงแตสมยสโขทย สวนประกอบของฆองวงใหญประกอบดวยลกฆองและวงฆอง ลกฆองม 16 ลก ทำาจากทองเหลอง เรยงจากลกเลกทางดานขวา วงฆองสงประมาณ 24 เซนตเมตร ใชหวายโปงทำาเปนราง ใหหวายเสนนอกกบเสนในหางกน 14 - 17 เซนตเมตร ใชหวาย 4 อน ดานลาง 2 อน ขดเปนวงขนานกน เวนทไวใหนกดนตรเขาไปบรรเลง
ฆองวงใหญ เปนเครองดนตรประเภทตดำาเนนทำานอง มบทบาทหนาทสำาคญในการดำาเนนทำานองหลกของเพลง ในรปแบบการประสมวงตาง ๆ เชน วงป พาทยเครองหา วงป พาทยเครองค วงป พาทยเครองใหญ วงมโหรเครองใหญ เปนตน โดยบรรเลงเปนทำานองหางๆ อกทงยงสามารถบรรเลง เดยว “ ”อวดความสามารถของนกดนตรไดอกดวย
Page 50
50
ภาพท 2.1 เดยวฆองวงใหญ
ทมา www.tubemp3indir.co
ฆองวงใหญ มสวนประกอบทสำาคญ 2 สวน ดงน1.ลกฆอง ทำาจากโลหะชนดตาง ๆ ในอดตนยมใชสมฤทธ
(ทองแดงผสมดบก) ปจจบนนยมใชทองเหลองนำามาขนรปดวยวธการตโลหะ ในขณะทรอนจดจนเกดรปราง (เรยกวา ฆองต“ ”) หรอนำาโลหะเหลวเทลงในแมพมพ (เรยกวา ฆองหลอ“ ”) ใหเกดเปนลกฆองทมลกษณะเปนวงกลม ตรงกลางกลมนนเปนตำาแหนงเพอการต (เรยกวา"ปมฆอง") ดานรมหกลงไปเปนขอบโดยรอบ (เรยกวา "ฉตร") ทขอบฉตรดานขาง เจาะรรอยเชอกหนงเพอผกเขากบรานฆองดานในของลกฆอง บรเวณทเปนปมฆองจะหยอดตะกวผสมขผงเพอถวงเสยง ลกฆองจะเรยงจากตำาไปหาสง ลกฆองจะมเสยง สง ตำาไดนน จะตองปรบระดบเสยงโดยใชวธใสตะกวใตลกฆอง ถาตะกวนอยความสนสะเทอนจะมาก เสยงกจะสง แตถาตะกวมากสยงกจะตำา ดงนนเสยงลกฆองจะเรยงเสยงตามลำาดบจากซายไปขวาของผนงตฆองวงใหญ ในวงฆอง โดยลกฆองลกท 1 หรอทนยมเรยกวา ลกทง ลกตน “ ,ลกทวน ”
Page 51
51
จะเรมเสยงตำาสดไลตามลำาดบจนถงลกสดทายเสยงสงสดเปนลกท 16 หรอทนยมเรยกวา ลกยอด “ ”
ภาพท 2.2 ลกฆองทไมไดหยอดตะกวและรอยเชอกหนง
ภาพท 2.3 ตะกวทใชสำาหรบหยอดลกฆอง
ภาพท 2.4 ลกฆองทรอยเชอกหนง
รรอย
ปมฆอง ฉตร บรเวณทหยอด
Page 52
52
2. รานฆอง ทำาจากเสนหวายโปงดดเปนทรงกลมเกอบครบรอบวงเวนทางเขาเปน
ประตใหผบรรเลงเขาไปนงอยตรงกลางระหวางหวายเสนบนและลางจบยดกนดวยแทงไมเรยกวา "ลกมะหวด" เปนระยะตลอดวงฆองดานบนผกลกฆองดวยเชอกหนงเขากบรานฆองเรยงจากลกใหญทสด (เสยงตำา) อยทางซายมอไลเสยงสงขนไปทางขวาจนถง "ลกยอด" ทางขวามอสด
Page 53
ใบความรท 3เรอง สวนประกอบของ
53
ภาพลกษณะและสวนประกอบทสำาคญของฆองวงใหญสวนประกอบทสำาคญดงน
หวายดดฆอง ม 4 เสน ขนาดเสนผานศนยกลางเสนละ 1 นว มความยาว
เสนละ 4 เมตร โคงเปนรปฝกมะขามหรอวงแหวนวางนอนกบพนมหวายนอนวงนอกและวงใน 2 เสนสวนลางเชอมดวยสะพานสวนหวายบนมหวายนอน 2 เสนเชอมตอแนวตงดวยลกมะหวด
ลกมะหวด กลงดวยไมเนอแขงทรงกลมเสนผานศนยกลางประมาณ 1 นว
สงประมาณ 8 นวกลงลวดลายมลกแกวเลกใหญสลบกนตามความเหมาะสมฆองวงใหญ 1 วงใชลกมะหวดประมาณ 50 - 52 ลก
ไมตฆอง
ลกตน,ลกทง,ลกทวน
ลกยอด
เชอกหนง
โขน
รงผง
หวายดดโคง
เสนลวดสะพาน
ลกมะหวด
Page 54
54
โขนฆองเปนตวเชอมสวนบนของหวายนอน 2 เสน เชอมหวเชอมทายสอง
ดานใหสนท โขนฆองมรปรางเปนแผนไมสกหนาประมาณ 1 นว มกแกะลายหรอไมแกะกไดหากแกะลายกจะปดทองเพอความสวยงาม
สะพาน ทำามาจากไมเนอแขงยาว 7 นว หนา 15 นว จำานวน 6 อน ปลายทง
สองขางเหลาใหเปนเดอย เพอเสยบเขาไปในหวายดานลาง มหนาทยดวงฆองไมใหเสยทรง
เสนลวด (ในสมยโบราณใชไมไผ) จำานวน 2 เสน ประโยชนเพอใชในการ
รอยเชอกหนงผกลกฆอง รงผ ง เป นไมไผ เหลากลมคลายตะเก ยบ ยาว
ประมาณ 6-8 นว เชอมตอกบลกมะหวดดวงใน และลกมะหวดดวงนอก เรยงสลบเปนรปตว ว มประโยชนในการยดไมใหวงฆองรวนหรอเซ และเปนทกนเสนลวดไมใหดนขนมา ปจจบนนยมใชกบฆองมอญกนมาก
ไมถางฆอง เปนไมไผซกหนาจำานวน 3 อน ความยาวประมาณอนละ 7 นว
เชอมมประโยชนในการเชอมหวายนอนสวนบน 2 เสน ใหมนคงไมใหโยกหรอเซและเพอเปนทสงเกตของผตเปนมาตรฐานหางกนระยะลกฆอง 4 ลก ใชไมถางฆอง 1 อน
Page 55
55
ลวดทเกยวของ มานยมใชในระยะหลง ใชเกยวระหวางเชอกหนงผก
ฆองกบไมถางฆองใหมนคงสะดวกในการถอดหรอเปลยนลกฆอง
4.ไมตฆองม 2 ชนด คอ ไมหนงกานไม ทำาจากไมไผตดขอคณภาพดเสยบ
ตดเขากบหนไมททำาจากหนงชางหนงกระบอนำามาตดเปนแผนวงกลมทบปลายทผานกรรมวธเตรยมหนงมาเปนอยางดใหเสยงทคมดงชดเจนไมตฆองชนดไมหนงน ใชบรรเลงในวงป พาทยไมแขง และวงป พาทยนางหงส หรอเรยกวาไมแขงกได
ภาพท 3.1 ไมหนงกานไมหรอไมแขง
1. ไมนวมกานไม ทำาจากไมไผหรอไมจรงเสยบตดเขากบแปนผาทมวนพน
ขนรปเปนทรงกลมและสกดายปดไวโดยรอบเพอความสวยงามและทนทานไมนวม เปนไมทไดขนาดเหมาะสมดวยวธการทประณต ใหเสยงทนมนวลไพเราะ แตไมเสยงไมดงชดเจนเทาไม
Page 56
56
หนง ไมตฆองชนดน เหมาะสำาหรบบรรเลงในวงมโหร วงป พาทยไมนวม และวงป พาทยดกดำาบรรพ หรอเรยกวาไมนวม
ภาพท 3.2 ไมนวมกานไม
ภาพม 3.3 ไมนวมกานไมทแยกเปน 2 สวน
Page 57
57
เชอกหนง ผกลกฆอง ใชหนงสตว โค กระบอ มาตากแหง ทำาความสะอาด
โดยการตากแดดใหนาน จนกลนจางหาย แลวเอามาแชนำาใหนม ตดกวางประมาณ 1 นว ตาม
ความยามของผนหนง ตดตอเชอมกน มวนใหเปนเกลยว นำาขงตากแดดใหแหงแลวมวนเกบ
เวลานำามาผกลกฆอง ตดใหไดความยาว 1 เมตร แลวนำาไปแชนำาใหนม เพองายตอการรอยลกฆอง ในการผกลกฆองเขากบ รานฆอง หากไมนำาไปแชนำา จะทำาใหเจบนวมอในการผก
ภาพประกอบท 3.4 หนงเชอกผกฆอง
Page 58
ใบความรท 4เรอง บทบาทของฆองวง
58
ฆองวงใหญ สามารถบรรเลงไดทกโอกาส ในวงป พาทย วงมโหร เพราะเปนมาตรฐาน บรรเลง บทบาทและหนาทของฆองวงใหญเมอบรรเลงอยในวงดนตรไทยรวมกบเครองดนตรอนๆ จะดำาเนนทำานองอยในกลมเครองตามซงมหนาท ลอ ขด เหลอม กบกลมเครองนำาอนเปนเทคนคในการบรรเลง ของเพลงไทย สำาหรบการบรรเลงเดยวหรอบรรเลงประกอบการแสดงนนบทบาทของฆองวงใหญจะสำาคญมากเพราะเปนเครองดนตรทดำาเนนทำานองเฉพาะเพยงเครองมอเดยวเปรยบเสมอนเปนตวเอก ผดไมได เสยงฆองวงใหญจะตองชดเจน ไมเพยนสวนเทคนคการบรรเลง เชน การสะบด การประคบมอ กลวธในการบรรเลงตาง ๆ จะตองมความกระจางชด แจมใส ทสำาคญทสดผบรรเลงจะตอง มความแมนยำา และมสมาธในการบรรเลง ฆองวงใหญบรรเลงในวงตาง ๆ ดงน
Page 59
59
ภาพประกอบ 4.1 วงเป พาทยเครองหา(ทมา : http://chainarong.wikispaces.com)
ภาพประกอบ 1.21 วงป พาทยเครองค
(ทมา : http://chainarong.wikispaces.com)
Page 60
60
ภาพประกอบ 1.21 วงปพาทยเครองใหญ(ทมา : http://chainarong.wikispaces.com)
ภาพท 1.24 วงมโหรเครองเดยว (ทมา : สารานกรมศพทดนตรไทย ภาคคตะ-ดรยางค ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน)
Page 61
61
ภาพท 1.25 วงมโหรเครองค(ทมา : www.thailandclassicalmusic.com)
ภาพท 1.26 วงมโหรเครองใหญ(ทมา : http://pirun.ku.ac.)
Page 62
62
ใบความรท 5เรอง วธการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญ
การสำารวจฆองวงใหญ เปนการเตรยมความพรอมกอนทจะบรรเลงมขนตอนดงน
ไหวครองดนตร นงขดสมาธ พนมมอ แลวกลมศรษะใหปลายจมกจรดทปลาย
นวช ทำาอยางชาๆ 1 ครง จงจะดำาเนนการขนตอนตอไป ลกฆอง ลกฆองตองไมขบกน ผกตงใหความสงของ
ลกฆองอยในแนวขนานกบวงฆอง หรอรานฆอง เมอผบรรเลงเขาไปนงในวงฆอง ดานซายมอ จะเรมท ลกตน ลกทง และลกโทน หรอลกท 1 เรมทเสยง ม ฟ ซ ล ท ด ร ม ฟ ซ ล ท ดำ รำ มำ ฟ จนถงลกยอด ใชนวช เคาะทปมของลกฆอง หรอใชไมตฆองตเบาๆ เพอทดสอบเสยง
Page 63
63
ลกตน,ลกทง,ลกทวน
เชอกหนงผกฆอง ไมชำารดหรอฉกขาด ตงพอประมาณ โดยระบความตง
หยอนไดดวยการใชมอสมผส
ภาพการผกฆอง
ตำาแหนงเสยงมโหร
ลกยอด
Page 64
64
ตะกวถวงเสยง มตดใตลกฆอง เพอถวงเสยงลกฆองจำาวน 16 ทกลก เสยงตอง
ไดมาตรฐานและถกตองตามตำาแหนงของเสยงดนตรไทย
ภาพตะกวทตดใตลกฆอง
ไมต 1 ค ตองเปนคเดยวกน นำาหนกเทากน ลายเดยวกน
ภาพตวไมตฆองวงใหญ
หลงจากการสำารวจความพรอมของฆองวงใหญ ผ
ตฆองวงใหญตองนงตว
Page 65
65
ตรง หลงตรง ใหสงางาม เพอเตรยมความพรอมในการตฆองวงใหญ แบงได 2 ลกษณะดงน
1.การนงเตรยมความพรอมตฆองวงใหญ บนเกาอ2.การนงเตรยมความพรอมตฆองวงใหญกบพน
ภาพนงตฆองวงใหญกบพน ภาพนงตฆองวงใหญ บนเกาอ
Page 66
ใบความรท 6 เรอง วธการดแลรกษา
66
วธการดแลรกษา ซอมแซมฆองวงใหญมดงน1. เมอตเสรจแลวใหไหวฆองวงใหญ พนมมอ แลวกลมศรษะ
ใหปลายจมกจรดทปลายนวช ทำาอยางชาๆ 1 ครง จงจะดำาเนนการขนตอนตอไป
2. ทำาความสะอาดลกฆอง และวงฆอง ควรใชผาแหงหรอผาหมาดๆทำาความสะอาด
3. เมอใชตเสรจแลว ใหนำา ฆองวงใหญไปเกบวางใหถกตอง (ตามภาพท 6.1)
ถก ภาพท 6.1 การวางฆองทถกตอง
Page 67
67
ผด ภาพท 6.2 การวางฆองทไมถกตอง
ผด ภาพท 6.3 การวางฆองทไมถกตอง
ผด ภาพท 6.4 การวางฆองทไมถกตอง
Page 68
68
4. การเกบไมตฆอง ควรมถงใส หรอวางรวมกนไวบนลกฆอง ไมควรวางกบพน
5. การยกฆองวง ไมควรยกเพยงคนเดยวเนองจากเปนเครองตทมนำาหนกมากและขนาด
ใหญ ควรจะยกฆอง ใหตงฉาก หรอขนานกบพน หามกบดาน6. หามวางฆองวงใหญในทแสงแดดสอง รอนจด เปนเวลา
นานๆ จะทำาใหตะกวทตดในลกฆองละลาย และหลดได
7. หามพงฆองวงใหญไวกบฝาผนง นำาหนกของลกฆองจะดงวงฆองลงมา แลวฝาดกบ
พนจนลกฆองแตกทำาใหใชงานตอไปไมได
แบบประเมนผลการปฏบตงานกลม(ครเปนผประเมน)
ลำาดบท
ชอ - นามสกลแสดงความ
คดเหน(3
คะแนน)
ความรวมมอ ในการปฏบตงาน
(4 คะแนน)
การตรงตอเวลา
(3 คะแนน)
รวม(10
คะแนน)
Page 69
69
ลงชอ..................................................ผประเมน
วนท ......... เดอน ............................พ.ศ.............
แบบประเมนผลการปฏบตงานกลม(นกเรยนเปนผประเมน)
ลำาดบท
ชอ - นามสกล
แสดงความ คดเหน (3 คะแนน)
ความรวมมอในกา
ปฏบตงาน (4 คะแนน)
การตรง
ตอเวลา(3
คะแนน)
รวม(10 คะแนน)
Page 70
70
ลงชอ..................................................ผประเมนวนท ......... เดอน ............................พ.ศ..............
แบบประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน(รายบคคล)(ครเปนผประเมน)
ลำาดบท
ชอ - นามสกล
แสดงความ
คดเหน(3
คะแนน)
ความรวมมอ ในกาปฏบตงาน (4 คะแนน)
การตรงตอเวลา (3 คะแนน)
รวม (10 คะแนน)
Page 71
71
ลงชอ..................................................ผประเมน
วนท ......... เดอน ............................พ.ศ.............
แบบประเมนผลการปฏบตงานของนกเรยน(รายบคคล)(นกเรยนเปนผประเมน)
ลำาดบท
ชอ - นามสกล
แสดงความ
คดเหน(3
คะแนน)
ความรวมมอ
ในการปฏบตงาน (4 คะแนน)
การตรง ตอเวลา (3 คะแนน)
รวม (10 คะแนน)
Page 72
72
ลงชอ..................................................ผประเมน
วนท ......... เดอน ............................พ.ศ.............