เรองท 3 ทศนธาตและหลกการออกแบบในงานทศนศลป
การออกแบบงานทศนศลปมความหมายเปน 2 แนวทาง ไดแก การออกแบบงาทศนศลปทเปน ศลปะบรสทธ (Fine arts) ทเนนคณคาทางดานจตใจและมความงามเปนเปาหมาย กบการออกงานทศนศลปทเปนศลปะประยกตท (Applied Arts) ทเนนคณคาดานวตถ โดยมประโยชนใชสอยและความงามเปนสงรอง
การออกแบบงานทศนศลป
เอกภาพ ดลยภาพ
จดเดน ความ
กลมกลน ความขดแยง
เอกภาพ
เอกภาพ หมายถง การน าสวนประกอบมาจดรวมเปนอนหนงอนเดยวกน ใหมความสมพนธเกยวของกน มความเปนกลมกอนและไมกระจดกระจาย สามารถสอความหมายและอารมณความรสกตลอดจนคณคาทางความงามได การสรางเอกภาพสามารถท าไดดวยการน ารปรางรปทรงมาจดวางใหมความสมพนธเกยวของกนไดหลากหลายวธ เชน วธสมผสกน วธทบซอนกน วธการจดกลม เปนตน
เอกภาพ
ภาพแสดงวธสมผสกนในลกษณะตางๆ
เอกภาพ
ภาพแสดงทบซอนกนในลกษณะตางๆ
เอกภาพ
ชอผลงาน “รก” เทคนค ภาพพมพ ผลงานของ ประหยด พงษด า เปนภาพทจดองคประกอบแบบทบซอนสอดประสานกนใหความรสกอบอน และผกพน
เอกภาพ
ดลยภาพ
ดลยภาพ
ดลยภาพหรอความสมดล หมายถงการจดภาพทมความพอดและเหมาะสมใหเกดน าหนกการจดวางสองขางเทากน หรอมความสงกวาเทากน ความสมดลแบงออกเปน 2 ลกษณะ ดงน
ดลยภาพ
2.1 ความสมดลแบบสองขางเทากน (symmetrical) คอการน าสวนประกอบของทศนศลปมาจดวางใหน าหนกทงสองขางเทากนหรอเหมอนกน ซงใหความรสกสงบนงเปนสมาธ และความศรทธาเลอมใสนยมใชในงานจตรกรรม ประตมากรรมไทย และสถาปตยกรรมไทย และงานศลปะสมยใหมทตองการความเรยบงายและสงบนง
ชอผลงาน “เวสสนดร” เทคนค ลายรดน า ผลงาน ไพฑรย บนลอทรพย เปนการจดภาพแบบสมดล 2 ขางเทากน ใหความรสกสบ ศรทธา เลอมใส
ดลยภาพ
ดลยภาพ
2.2 ความสมดลแบบสองขางไมเทากน (asymmetrical balance) คอการน าสวนประกอบของศลปะมาจดวางทไมเทากนหรอไมเหมอนกนทงสองขาง แตมองดภาพรวมแลวเทากนดวยความรสก และใหความรสกเคลอนไหว แปลกใหม และมความเปนอสระ
ชอผลงาน “รกทะเล” เทคนค สน า ผลงานของ สชาต วงษทอง เปนการจดภาพแบบสองขางไมเทากน แตเทากนดวยความรสกเพราะทองทะเลทไกลโพน ดานซายมอชวยดงดดสายตาและรสกวาในไมชาเรอกจะแลนออกจากฝง
ดลยภาพ
จดเดน
จดเดนหรอจดสนใจ หมายถงสวนส าคญทเดนทสดของภาพทสามารถเราความสนใจหรอสออารมณ ความรสกและความงามใหเหนไดอยางเดนชด ในการจดภาพใหมจดเดนอยางงายๆ กคอ การก าหนดสวนประกอบ (principal) ซงเปนจดเดนหรอเปนเปาหมายส าคญของภาพขนมากอน โดยวางอยในต าแหนงระยะหนา (foreground) และระยะกลาง (middle ground) แลวก าหนดสวนรอง (subordinate) ซงเปนสวนประกอบของภาพ ซงมหลายสวนมาชวยเนนใหจดเดนหรอสวนประธานมความเดนชดและสมบรณยงขน
จดเดน
ชอภาพ “เรงตะวน” เทคนค สอะครลค ผลงานของ มาโนชญ เพงทอง แสดงจดเดนดวยสของตะวนทสวางเจดจา
จดเดน
การเนนจดเดนของภาพ เราสามารถเนนจดเดนใหนาสนใจไดดวยวธการดงน 1. การเนนดวยขนาดของรปราง – รปทรง โดยการน ารปราง – รปทรงทมขนาดแตกตางกนมาจดองคประกอบรวมกน ยอมเกดการเนนซงกนและกน รปทรงทมขนาดใหญจะมความเดนชดและเปนสวนประกอบทชวยใหภาพสมบรณ 2. การเนนดวยแสงเงา โดยการสรางคาน าหนกของแสงเงาใหแตกตางกน ซงมคาน าหนกสวางและคาน าหนกมด จะชวยเนนซงกนและกน
จดเดน
3. การเนนดวยส การใชสในวรรณะทแตกตางกนจะชวยเนนซงกนและกนใหดเดนชดสวยงามยงขน ในภาพองคประกอบศลป สในวรรณะเยน (warm tone) ซงปรมาณนอยกวาใหเดนชดขนได 4. การเนนดวยเสน เปนการน าเสนมาเปนจดเนนของภาพใหเกดความเดนชด โดยเนนดวยเสนทแตกตางกนหรอแสดงออกดวยเสนทออนชอยสวยงาม หรอเสนทมพลงความรนแรง ใหอารมณความรสกตางๆกน
จดเดน
ความกลมกลน
ความกลมกลน หมายถงความประสานสมพนธกลมกลนกนของสวนประกอบทางทศนศลป เชน จด เสน รปราง – รปทรง แสงเงา ส บรเวณวาง และลกษณะพนผวทสามารถเขากนไดด ไมขดแยงกน ซงจะกอใหเกดความงาม
ความกลมกลน
การสรางความกลมกลน เราสามารถสรางความกลมกลนไดดวยหลกการจดองคประกอบศลปดงน 1. ความกลมกลนดวยเสน เปนการใชเสนซงมลกษณะเดยวกน น ามาประสานสมพนธในทศทางเดยวกน มความขดแยงกนเพยงเลกนอย 2. ความกลมกลนดวยรปราง – รปทรง เปนการน ารปราง ทมลกษณะเหมอนกนคลายกน และมขนาดใกลเคยงกนมาจดรวมกนใหเกดการประสานกลมกลน
ความกลมกลน
3. ความกลมกลนดวยแสงเงา เปนการจดคาน าหนกของแสงเงาใหประสานกลมกลนไปในทศทางเดยวกนหรอไลน าหนกออนแกใหเกดความกลมกลน 4. ความกลมกลนดวยส เปนการน าสทอยในวรรณะเดยวกนหรอสใกลเคยงกนมาจดองคประกอบในภาพเดยวกนกจะไดความรสกทนมนวลรายเรยบ นาสมผสจบตอง 5. ความกลมกลนดวยลกษณะผว เปนการน าลกษณะผวหรอพนผวทมความเหมอนกน คลายกนมาจดเปนองคประกอบเดยวกน ซงจะกอใหเกดพลงความรสกตามลกษณะพนผวนนๆ
ความกลมกลน
ชอผลงาน “หนนง” เทคนค สน า ผลงานของ ปญญา เพชรช , 2552 เนนปลาทในเขงเปนจดเดนของภาพทชดเจนโดยใชรปทรงแสงเงา และสเปนจดเนน
ความกลมกลน
ชอผลงาน “จนตภาพใหมของสงสารวฎ” เทคนค ผสม ผลงานของ อภชย ภรมยรกษ สรางความกลมเกลยวดวยเสนและสไดอยางงดงาม
ความกลมกลน
ชอผลงาน “วนเดก” เทคนค ปนปนพลาสเตอร ผลงานของ เขยน ยมศร เปนการสรางรปทรงทสมพนธกลมกลน ทงโครงสรางและแสงเงาทสองมากระทบ
ความกลมกลน
ความขดแยง
ความขดแยง
ความขดแยง หมายถงความไมประสานสมพนธกน ไมลงรอยกน หรอเขากนไมไดของสวนประกอบตางๆ ท าใหขาดความกลมกลน แตกจ าเปนส าหรบงานทศนศลป เพราะจะชวยเราความสนใจ สรางความตนเตน และมพลง
ความขดแยง
การสรางความขดแยง 1. ความขดแยงดวยเสน เปนการน าเสนทมลกษณะแตกตางกน เชน เสนโคงกบเสนตรง มาจดรวมอยดวยกนอยางเหมาะสม โดยใหมความขดแยงประมาณ 20 % ดงนน จงจดใหเสนทขดแยงกนมปรมาณทตางกน 2. ความขดแยงดวยรปราง – รปทรง เปนการน ารปราง - รปทรงทมลกษณะแตกตางกนมาจดรวมอยในภาพเดยวกน เชน สามเหลยม วงกลม สเหลยม แตสวนใหญยงสามารถประสานกลมกลนได มสวนทแลดแยงบางเลกนอย สวนทขดแยงนบางเลกนอย สวนทขดแยงนจะเปนจดเดนทสรางความสนใจและเกดคณคาทางความสามารถความงามไดด
ความขดแยง
3. ความขดแยงดวยส เปนการน าสทตรงกนขามหรอสตดกน หรอสทมน าหนกออน - แกตางกนมาจดอยในภาพเดยวกน แตสตรงขามกนนนจะตองเพมหรอลดปรมาณสใดสหนงใหแตกตางกน หรอจะผสมสใดสหนงใหหมนลงดวยสตรงกนขาม หรอผสมสขาวหรอสด าเพอเปลยนคาของสใดสหนง เพอมใหขดแยงกนมากเกนไป 4. ความขดแยงดวยทศทาง เปนการก าหนดทศทางของรปราง รปทรง ส จด แสงเงา ฯลฯ ใหมความขดแยงกนบาง แตสวนใหญยงเปนไปในทศทางเดยวกนจะชวยเพมความแปลกใหมไมนาเบอหนาย
ความขดแยง
ชอผลงาน “อาสาสมคร… ดบไฟใต” เทคนค สอะครลค นกกระดาษสรางความขดแยงดวยรปทรง และสแมวาสด าพนหลงกบสเหลอง แดง มวง เขยว จะดขดแยงกน แตกสรางความกลมกลนดวยนกกระดาษนบรอยตวซงเปนสญลกษณของสนตภาพ
ความขดแยง
การสรางสรรคองคประกอบทางทศนศลปทสมบรณแบบ งานองคประกอบทศนศลปทสมบรณแบบนนประกอบดวยหลกเอกภาพ ดลยภาพ จดเดน ความกลมกลน และความขดแยง ทศลปนสามารถน าหลกการทง 5 ประการเหลานมาเชอมโยงประสานความสมพนธกนใหเกดองคประกอบศลปทสมบรณ มคณคาทางความงาม และสามารถสออารมณ ความรสกไดตามหลกองคประกอบศลป
แมหลกการจดองคประกอบศลปจะมไวเพอเปนแนวทางให นกเรยนไดเรยนรและยดปฏบตใหเกดคณคาทางความงาม แตนกเรยนหรอศลปนกมสทธทจะคดสรางสรรคภาพจากองคประกอบศลปทอยเหนอกฎเกณฑดงกลาวได หากมเหตผลและมแนวคดสรางสรรคสนบสนนหรออาจน าหลกการจดองคประกอบศลปบางประการมาใช เพอสรางสรรคผลงานตามแนวทางของตนเองไดอยางอสระ
องคประกอบศลปทอยเหนอกฎเกณฑ
ชอผลงาน “รปทรงของแสงบนพนทของเงา” เทคนค สอะครลค ผลงานของ ปรชา เถาทอง แสดงความขดแยงระหวางแสงกบเงาแตเนองจากสวนของแสงมพนทเพยง 10 % จงเปนความขดแยงทงดงาม และมคายง
องคประกอบศลปทอยเหนอกฎเกณฑ
Thank you