พฤศจิกายน 2559 Patricia Moore, Chanokporn Prompinchompoo … · 2018. 7. 24. · อภิธานศัพท์ กิตติกรรมประกาศ

R E P O R T

Patricia Moore, Chanokporn Prompinchompoo and Claire A. Beastallพฤศจกายน 2559

TRAFFIC, the wild life trade monitoring net work, is the leading non-governmental organization working globally on trade in wild animals and plants in the context of both biodiversity conservation and sustainable development. TRAFFIC is a strategic alliance of WWF and IUCN.

Reprod uction of material appearing in this report requires written permission from the publisher.

The designations of geographical entities in this publication, and the presentation of the material, do not imply the expression of any opinion whatsoever on the part of TRAFFIC or its supporting organizations con cern ing the legal status of any country, territory, or area, or of its authorities, or concerning the delimitation of its frontiers or boundaries.

The views of the authors expressed in this publication are those of the writers and do not necessarily reflect those of TRAFFIC, WWF or IUCN.

Published by TRAFFIC. Southeast Asia Regional OfficeUnit 3-2, 1st Floor, Jalan SS23/11Taman SEA, 47400 Petaling JayaSelangor, MalaysiaTelephone : (603) 7880 3940Fax : (603) 7882 0171

Copyright of material published in this report is vested in TRAFFIC.

© TRAFFIC 2016. ISBN no: 978-983-3393-65-7UK Registered Charity No. 1076722.

Suggested citation: Moore, P., Prompinchompoo, C., and Beastall, C.A. (2016). CITES Implementation in Thailand: A review of the legal regime governing the trade in great apes and gibbons and other CITES-listed species. TRAFFIC. Petaling Jaya, Selangor, Malaysia.

Front cover photograph: An orangutan

Credit: Ronald Van Der Beek/Dreamstime.

TRAFFIC REPORT

© R

onal

d V

an D

er B

eek/

Dre

amst

ime.

com

อรงอตง

Patricia Moore, Chanokporn Prompinchompoo, Claire A. Beastall

© C

laire Beastall/TRAFFIC

อภธานศพท

กตตกรรมประกาศ

บทสรปผบรหาร

บทน�า

วธวจย

ผลการวจย

•เขตอ�านาจเชงสถาบน

•บทบญญตแหงพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปาซงควบคมเกยวกบ

การคาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย(โดยพจารณาจากลง

ไมมหางเปนหลก)

•ภาระการพสจนการน�าเขาสตวปาผดกฎหมาย

•กระบวนการสงคน

•บทบญญตกฎหมายปจจบนทอาจใชควบคมการคาสตวตามบญช

ไซเตสโดยผดกฎหมาย

-ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

-ประมวลกฎหมายอาญาและวธพจารณาความอาญา

-พ.ร.บ.การสงออกและการน�าเขามาในราชอาณาจกรซงสนคา

พ.ศ.2522แกไขเพมเตมพ.ศ.2558

-พ.ร.บ.ศลกากรพ.ศ.2469แกไขเพมเตมถงพ.ศ.2557

-พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกร

อาชญากรรมขามชาตพ.ศ.2556

-พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการฟอกเงนพ.ศ.2542

แกไขเพมเตมถงพ.ศ.2558

-พ.ร.บ.อทยานแหงชาตพ.ศ.2504แกไขเพมเตมพ.ศ.2532

บทสรป

ขอเสนอแนะ

ภาคผนวก:พ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปาและการใหความคมครอง

ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยของประเทศไทยตามบญชไซ

เตส

iii

iii

iv

1

4

4

4

5

10

10

11

11

12

13

14

15

16

18

20

20

23

iii รายงานของ TRAFFIC : การบงคบใชไซเตสในประเทศไทย

พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542

แกไขเพมเตมถง พ.ศ. 2558

ปปง. ส�านกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน

พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวม พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกร

อาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 ในองคกรอาชญากรรมขามชาต

ASEAN-WEN เครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปา

เเหงภมภาคอาเซยน

ไซเตส อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปา

และพชปาทใกลสญพนธ

กรมอทยานแหงชาตฯ กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

บาท ไทยบาท

ดอลลาร ดอลลารสหรฐอเมรกา

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2504

แกไขเพมเตม พ.ศ. 2532

ผเขยนขอขอบคณ คณธต ศรนพนคม ส�าหรบความชวยเหลอในการตรวจสอบเนอหาของรายงานฉบบน นอกจากน ผ

เขยนขอขอบคณความชวยเหลอทไดรบจากเจาหนาทของ TRAFFIC ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะอยางยง คณ Chris

R. Shepherd ผอ�านวยการภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต คณ Kanitha Krishnasamy คณ Elizabeth John และคณ Aqeela

Abdul Jalil และสมาชกของ TRAFFIC ทวโลก คณ Teresa Mulliken คณ James Compton คณ Sabri Zain คณ Charity Payton

คณ Stephanie Pendry และคณ Richard Thomas นอกจากน ขอขอบคณมลนธ ARCUS ส�าหรบการสนบสนนเงนทนในครงน

ivรายงานของ TRAFFIC : การบงคบใชไซเตสในประเทศไทย

บทวเคราะหฉบบนเกยวกบโครงสรางทางกฎหมายของประเทศไทยทควบคมการคาสตวปาภายใตบญชของ

อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ (ไซเตส) โดยมงเนนทลงไมมหางซงเปน

สตวประจ�าถนของประเทศไทยถงสชนด (ชะนมอขาว Hylobates lar, ชะนมอด�า H. agilis, ชะนมงกฎ H. pileatus และ

ชะนด�าใหญ Symphalangus syndactylus) และชนดสตวภายใตบญชหมายเลข 1 ของไซเตส อยางไรกดปญหาอนเกยวกบ

การคาลงไมมหางมลกษณะเหมอนกบปญหาทพบกบสตวชนดอนภายใตบญชทงสามของไซเตส บทวเคราะหฉบบนยง

พเคราะหถงชองวางอนกอใหเกดปญหาการบงคบใชไซเตสในประเทศไทยรวมทงยงน�าเสนอขอเสนอแนะเกยวกบการแกไข

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เพอแกไขปญหาดงกลาว

ไซเตสก�าหนดใหรฐภาคใชมาตรการทเหมาะสมเพอบงคบใชรวมทงหามการคาตวอยางพนธอนขดตอบทบญญต

แหงอนสญญา ประเทศไทยไดเขาเปนภาคในป พ.ศ. 2526 และไดประกาศใช พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เมอป พ.ศ.

2535 เพอบงคบตามกลไกของอนสญญา โดยท พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ถอเปนกฎหมายหลกทบงคบใชกบสตวปา

แตอยางไรกดกฎหมายและกฎเกณฑแหงกฎหมายล�าดบอนๆ ยงคงมผลทงทางตรงและทางออมอนเกยวเนองกบการคาสตวปา

ภายใตบญชของไซเตส กฎหมายเหลานรวมถงกฎหมายแพงและกฎหมายอาญา, พ.ร.บ. ศลกากร, พ.ร.บ. การสงออก และ

การน�าเขามาในราชอาณาจกรซงสนคา, พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน และ พ.ร.บ. ปองกนและปราบปราม

การมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

มาตรการหนงในหลายๆ มาตรการทก�าหนดโดยไซเตสคอการจดตงอยางนอยหนงองคกรบรหารงานและหนง

องคกรดานวทยาศาสตร ในการนกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช สงกดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมเปนผท�าหนาททงสอง นอกจากนไซเตสยงก�าหนดใหมการก�าหนดความผดอาญาในการคาหรอการครอบครอง

ตวอยางพนธและ “ก�าหนดการยดและสงกลบตวอยางพนธดงกลาวไปยงประเทศผสงออก” (ไซเตส มาตรา 8 1(ก)-(ข))

แมวา พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา จะสามารถแกไขปญหาดานการคาสตวปาผดกฎหมายได แตกพบวายง

มปญหาอกหลายประการ โดยทค�านยายของ “คา” ตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมสอดคลองกบค�านยามของ

ไซเตสซงรวมถงการน�าสนคาเขา การน�าสนคาออก การสงกลบออกไปและการน�าสนคาเขามาจากทะเล ซงนยามตาม

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ครอบคลมเฉพาะการน�าเขา สงออก และน�าผาน เทานน อนง พ.ร.บ. สงวนและคมครอง

สตวปา ไดมการแกไขเพมเตมถงสองครงแตยงไมมการควบคมการครอบครองชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย

ถงแมชนดสตวดงกลาวจะอยในบญชของไซเตส

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปาก�าหนดใหสตว 15 ชนด เปนสตวปาสงวน สตวดงกลาวไดถกรวมอยภายใต

กฎสองฉบบซงออกภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ในป พ.ศ. 2558 ชนดพนธจ�านวน 1,320 ชนด ไดถกขน

บญชเปนชนดหรอชนดยอยและไดรบการคมครองภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา สตวมกระดกสนหลงจ�านวน

9 ชนดพนธไดถกขนบญชในอนดบขนทสงขน (อนดบ, วงศ, สกล) และครอบคลมถง 6,000 ชนดซงกวา 2,000 ชนดเปน

ชนดตามบญชไซเตส(ภาคผนวก) กลาวโดยสรป พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ใหการคมครองนอยกวาครงหนง

ของชนดพนธในบญชไซเตส หากไมรวมสตวไมมกระดกสนหลงซงขนบญชไวในอนดบขนทสงขน (ปะการง, กลปงหา และ

หอยมอเสอ) พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา จะครอบคลมเพยงแค 12 ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยอนเปน

สตวตามบญชไซเตส (สตวเลยงดดวยนมเจดชนด, นกหนงชนด, สตวเลอยคลานสามชนด และผเสอหนงชนด)

v รายงานของ TRAFFIC : การบงคบใชไซเตสในประเทศไทย

ประเทศไทยเปนบานของลงไมมหางสชนด (ชะนมอขาว Hylobates lar, ชะนมอด�า H. agilis, ชะนมงกฎ

H. pileatus และ ชะนด�าใหญ Symphalangus syndactylus) ซงทงหมดนไดรบการขนบญชและไดรบการคมครอง

ภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ลงใหญจ�านวน 6 ชนดและชะนทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย 11 ชนดซงอยใน

บญชไซเตสไมถกขนบญชภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

บญชของชนดพนธตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ยงไมมการเปลยนแปลงเทาใดนบตงแตมการประกาศใช

กฎหมายน ซงตางกบบญชแนบทายของไซเตสทมการแกไขเพอใหสอดคลองกบบญชและประเภทใหมๆ ซงมกจะท�าขน

ภายหลงทไดมการประชมระหวางสมาชกทกๆ สองหรอสามป โดยหลกการแลวกฎหมายทออกมาเพอรองรบไซเตสควร

จะตองรวมบญชแนบทายและการแกไขเพมเตมใดๆ อนเกดขนภายหลงดวย

แมวา พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา จะก�าหนดใหมการรบใบอนญาตเพอน�าเขา สงออก และน�าผานประเทศไทย

ส�าหรบชนดสตวตามบญชไซเตสไมวาจะไดก�าหนดอยภายใต พ.ร.บ. หรอไม อยางไรกดไมพบวามกฎทออกมาเพอครอบคลม

ถงการครอบครองตวอยางพนธทไมถกระบภายใต พ.ร.บ. แตอยางใด การละเวนดงกลาวนมผลอยางรายแรงในเรองความ

สามารถของประเทศไทยในการควบคมการน�าเขาทผดกฎหมายของชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตส

ผใดทครอบครองสตวปาดงกลาวไมจ�าเปนตองแสดงวาพวกเขาไดสตวปาเชนวานนมาไดอยางไร แตเปนหนาทของรฐในการ

พสจนวาสตวดงกลาวถกน�าเขามาอยางผดกฎหมายเพอทจะด�าเนนคด การท พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ละเวนการ

คมครองชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตสหลายชนด สงผลใหประเทศไทยไมสามารถควบคมการ

คาตวอยางพนธทงในระหวางประเทศและภายในประเทศ ชองวางดงกลาวเคยปรากฏในคาบสมทรมลายในกรณของเตาซง

เปนชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยแตไดรบการแกไขไปหลายปแลว ดงนนการแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตว

ปา จะตองแกไขปญหาดงกลาวดวย

ประเดนเรอการยดและสงตวอยางพนธทไดยดมากลบยงมความไมชดเจนภายใตกฎหมายปจจบน ซงสงผลใหเกด

ความลาชาในกระบวนการสงกลบ เชนในกรณของการสงกลบอรงอตง 11 ตว ทพบรมถนนเมอป พ.ศ. 2552 ในประเทศไทย

ซงเพงถกสงกลบไปยงประเทศอนโดนเซยเมอ พ.ศ. 2558 เมอทรพยสนซงรวมถงสตวปาถกคนพบแตไมสามารถระบตว

เจาของได ตามกฎหมายปจจบนรฐจะตองรกษาทรพยสนนนไวเปนเวลาหาป

การแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไดมการเปดใหรบฟงความคดเหนเมอ พ.ศ. 2555 และกระบวนการ

แกไขยงคงด�าเนนตอไปในป พ.ศ. 2559 บทวเคราะหของ TRAFFIC นมขอเสนอแนะอนเกยวกบการแกไขราง พ.ร.บ. สงวน

และคมครองสตวปา เพอแกไขปญหาการคาสตวปาทใกลสญพนธอยางผดกฎหมาย

ขอเสนอแนะ

การศกษานไดพจารณา พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา และขอเสนอแนะการแกไขกฎหมายดงกลาวในเชง

บทบญญตโดยรวมพจารณากบกฎหมายอนทเกยวของทงโดยตรงและโดยออมในเรองการคาสตวปาในประเทศไทย

ขอเสนอแนะดงตอไปนอางองถงการแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยจะเกยวของกบประเดนเฉพาะเรองเกยวกบ

การครอบครองและการคาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตสซงไมไดรบการคมครองตามกฎหมาย

ไทย

1. นยามปจจบนของค�าวา “คา” ภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมครอบคลมถงการสงกลบ

ออกไปและการน�าสนคาเขาทางทะเล

ขอเสนอแนะ: แกไขราง พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยเพมการสงกลบออกไปและการน�าสนคาเขาทางทะเล

เขาไปในค�านยามของ “คา” เพอท�าให พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา สอดคลองกบไซเตส

viรายงานของ TRAFFIC : การบงคบใชไซเตสในประเทศไทย

© H

ayd

en B

ird/

Dre

amst

ime.

com

2. ยกเวนกรณสตวมกระดกสนหลง 11 ชนด สตวปาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยไมไดรบการ

คมครองในประเทศไทย รางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมไดระบใหชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย

เปนสตวทไดรบการสงวนหรอรบการคมครองในประเทศไทยแตหามการครอบครอง น�าเขา สงออก น�าผาน คา โดยปราศจาก

ใบอนญาตซงชนดสตวตามความตกลงระหวางประเทศ ทงน ขอหามดงกลาวจะไมมผลบงคบใชหากปราศจากประกาศซงออก

โดยรฐมนตร

ขอเสนอแนะ: แกไขราง พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยใหระบวาเมอรฐมนตรออกประกาศเพอก�าหนด

ชนดสตวทระบไวตามความตกลงระหวางประเทศซงประเทศไทยเปนภาค ประกาศดงกลาวจะใชกบบญชทงหมด ประกาศ

ฉบบแรกทใชบงคบผนวกตามบญชไซเตสจะตองระบรวมถงการแกไขครงหลงดวย

3. รางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา อนญาตการลาสตวปาสงวนและสตวปาคมครองรวมทงชนดสตว

ตามบญชไซเตส หากผลามใบอนญาตจากกรมทรพยากรธรรมชาตฯ

ขอเสนอแนะ: แกไขหลกการดงกลาวโดยก�าหนดการลาชนดสตวตามภาคผนวก 1 ของไซเตสเปนการผดกฎหมาย

และการลาชนดสตวตามภาคผนวก 2 และ 3 ของไซเตสจะกระท�าไดเมอมการยนยนวาสตวทจะลาเปนไปเพอการเพาะพนธ

หรอเพอการแลกเปลยนทางวทยาศาสตรกบสถาบนวจยทมใบอนญาต

4. ไมมบทบญญตภายใตรางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ทก�าหนดการยกเลกการขนทะเบยนเปนสตวปา

สงวนและสตวปาคมครองในประไทย

ขอแสนอแนะ: แกไขรางโดยก�าหนดใหรฐมนตรตองแสดงเอกสารทางวทยาศาสตรเปนหลกฐานเพอแสดงวาชนด

สตวนนไมอยในอนตรายแลว และท�าใหเอกสารดงกลาวเขาถงไดโดยสาธารณะกอนทจะมการออกประกาศเพอยกเลกการ

ขนทะเบยน

5. ในปจจบนรฐจะตองพสจนถงการกระท�าความผดในการครอบครองสตวปาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดใน

ประเทศไทยตามบญชไซเตส

ขอเสนอแนะ: แกไขรางโดยก�าหนดใหการครอบครองชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตส

โดยไมมใบอนญาต เวนแตมเอกสารการน�าเขาหรอสงออกตามกฎหมาย ถอเปนการกระท�าจากหรอมาจากวตถประสงคเพอ

การคาทผดกฎหมายจนกวาบคคลทไมมใบอนญาตนนสามารถพสจนไดโดยพนขอสงสยและโดยทกรมทรพยากรธรรมชาตฯ

จะตองรวมมอกบ ปปง. และเจาพนกงานทไดรบการแตงตงภายใต พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกร

อาชญากรรมขามชาต เพอด�าเนนการสอบสวนด�าเนนคดภายใตกฎหมายเหลานนนอกเหนอจาก พ.ร.บ. สงวนและคมครอง

สตวปา ซงการกระท�าดงกลาวนยอมถอไดวาการปองกนสตวปาทใกลสญพนธถอวาเปนประโยชนสาธารณะ

6. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยใชกบการสงกลบซงชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยซงถกยด

โดยรฐและไมมการด�าเนนคดอาญา ซงหมายความวาจะตองรอถงหาปกวาทสตวปาดงกลาวจะถกสงกลบ ในการนประมวล

กฎหมายอาญาก�าหนดระยะเวลาการรอเปนเวลาหนงปภายหลกจากมค�าพพากษาถงทสดจากศาลเพอใหเจาของทแทจรงมา

vii รายงานของ TRAFFIC : การบงคบใชไซเตสในประเทศไทย

ขอทรพยสนดงกลาวคนหากรฐยงคงรกษาทรพยสนนนไวอย

ขอเสนอแนะ: แกไขรางโดยก�าหนดหลกการทวาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยทไมมใบอนญาตถอเปน

ผลพวงมาจากการคาโดยผดกฎหมายขามชาต และเมอรฐด�าเนนการยดและรกษาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยทไมม

ใบอนญาต กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ จะตองรองขอค�าสงศาลเพอใหสตวปาดงกลาวตกเปนของแผนดน เมอสตวปาตกเปน

ของแผนดนแลว กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ จะตองด�าเนนการพจารณาหาประเทศตนทางโดยพลน หากเปนสตวทมชวต

กจะตองตดตอหนวยงานทเหมาะสมในประเทศดงกลาวเพอพจารณาวาการสงกลบสามารถกระท�าไดหรอไม

7. โดยปกตตามแนวปฏบตปจจบน เจาหนาทสตวปาไดรบขอยกเวนเรองพยานหลกฐานตามประมวลกฏหมายวธ

พจารณาความอาญาและจะสงรายงานเพอน�าเสนอสตวปาเปนพยานวตถในชนศาลในการด�าเนนคดอาญา

ขอเสนอแนะ: แกไขรางโดยก�าหนดเนอหาเมอใดทชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตสซงไมม

ใบอนญาตถกคนพบไมวากรณใด ไมวาจะมเจาของหรอไม ใหสนนษฐานวาอยในประเทศไทยอยางผดกฎหมาย และในกรณ

ดงกลาวบทบญญตวาดวยพยานหลกฐานภายใตกฎหมายวธพจารณาความอาญาจะน�ามาใช เจาพนกงานจะตองออกเอกสาร

สตวปาเพอเปนพยานวตถส�าหรบการด�าเนนคดอาญาและหากเกยวของกบสตวทยงมชวตจะตองเรมกระบวนการสงกลบตาม

ความเหมาะสม

8. โทษตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ยงนอยและภายใตรางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

โทษส�าหรบการน�าเขา สงออก น�าผานและการครอบครองสตวปาตามบญชไซเตสโดยผดกฎหมายจะตองรบโทษจ�าคก 3

ถง 10 ป และปรบ 60 000 ถง 200 000 บาท (1 727–5 755 ดอลลาร) หรอทงจ�าทงปรบ อนงโทษจ�าคกภายใต พ.ร.บ.

ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ก�าหนดโทษจ�าคกหนงปซงนอยกวารางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา สงผลให

การด�าเนนคดตาม พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ไมใชทางเลอกทนาสนใจส�าหรบการด�าเนนคดการคาสตวปา

ผดกฎหมาย อยางไรกดโทษปรบภายใต พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ยงคง

สงกวารางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

ขอเสนอแนะ: (1) แกไขรางใหรวมถงการน�าผานแดน การขนสง การเกบรกษาซงชนดสตวตามบญชไซเตสทผด

กฎหมาย (2) กอนทจะแกไขโทษตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ ควรพจารณาทาง

เลอกในการก�าหนดโทษส�าหรบการคาสตวปาผดกฎหมายตามทมอยในกฎหมายปจจบนเพอทจะสรางความสอดคลองและ

ก�าหนดโทษสงสดส�าหรบการคาสตวปาผดกฎหมายในทกลกษณะความผด

9. คณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต ซงจดตงขนตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา มอ�านาจ

ในการควบคมดแลแตไมมอ�านาจในการบงคบใชกฎหมาย คณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาตภายใตรางแกไข

จะไมมผแทนจากกรมการคาตางประเทศและอ�านาจในการควบคมดแลมขอจ�ากดมากขนกวาเดม นอกจากนยงพบวากรม

ทรพยากรธรรมชาตฯ ซงเปนผควบคมดานเทคนคไมทราบถงความเปนไปไดในการใช พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการ

ฟอกเงน และ พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ในการใชเปนเครองมอเพอ

สนบสนนการบงคบใช พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ในการควบคมการคาสตวปาผดกฎหมาย

ขอเสนอแนะ: (1) เพมบทบญญตภายใตรางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เพอใหรบรองคณะกรรมการ

เครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาเเหงประเทศไทยและบทบาทในการปองกนการคาสตวปา

ผดกฎหมายและด�าเนนคดกบผกระท�าความผด (2) แกไขรางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เพอก�าหนดใหอ�านาจ

หนาทของคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต และคณะกรรมการเครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปา

เเละพชปาเเหงประเทศไทยใหสนบสนนการท�างานซงกนและกน และคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาตมหนา

ทใหความรวมมอกบคณะกรรมการเครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาเเหงประเทศไทยอยางใกลชด

10. กฎหมายและกฎเกณฑทควบคมโดยทางตรงและทางออมในการคาชนดสตวตามบญชไซเตสถกดแลโดย

หนวยงานรฐทหลากหลายไมใชเพยงแคกรมทรพยากรธรรมชาตฯ

ขอเสนอแนะ: ในการแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา จะตองมการศกษากฎหมายทมความทบซอนกน

และแกไขใหเกดความสอดคลองกบบทบญญตปจจบนเพอใหมความสอดคลองในการบงคบใชกฎหมาย

1รายงานของ TRAFFIC : การบงคบใชไซเตสในประเทศไทย

ประเทศไทยเขาเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ

(ไซเตส) เมอ พ.ศ. 2526 ภาคของไซเตสจะตองจดใหมกฎหมายภายในประเทศทเพยงพอเพอบงคบใชอนสญญาฉบบนซงจะตอง

รวมถงการก�าหนดบทลงโทษการครอบครองและ/หรอการคาตวอยางพนธทขดตออนสญญา (ดกรอบท 1) ความกงวลเรอง

การลดจ�านวนลงของประชากรลงใหญท�าใหไซเตสมมตอนรกษและควบคมการคาลงใหญ (มต Conf. 13.4 (CoP16))

ซงก�าหนดใหรฐภาคบงคบใชกฎหมายเพอคมครองชนดสตวเหลาน (ดกรอบท 2)

เมอป พ.ศ. 2535 ประเทศไทยไดประกาศใช พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2504 แกไขเพมเตม พ.ศ.

2532 (พ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา) เพอบงคบตามกลไกของอนสญญา พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ก�าหนดใหการ

น�าเขา น�าผาน และสงออกสตวปา และควบคมการครอบครองสตวทไดรบการคมครองภายใตกฎหมายไทย แมวา พ.ร.บ. สงวน

และคมครองสตวปา จะมการแกไขถงสองครง ใน พ.ศ. 2546 และ พ.ศ. 2557 แตกไมมการควบคมการครอบครองชนดพนธ

ทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยทเปนสวนใหญ ทงๆ ทสตวหลายชนดอยภายใตบญชไซเตส (ภาคผนวกของรายงานฉบบนมบท

วเคราะหของชนดสตวทรวมอยภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา แหลงก�าเนด และสถานะตามบญชไซเตส) ดงนน จง

หมายความวา ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยทอยภายใตบญชไซเตสจะไมมฐานทางกฎหมายในการควบคมการคา

ภายในประเทศหากมผคาผดกฎหมายน�าสตวเขามาในประเทศ ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยทอยภายใตบญชไซ

เตสสามารถถกซอขายและเกบในประเทศไทยไดเพราะวากฎหมายไมไดหามการครอบครองสตวเหลานน

กรอบท1:บทบญญตของอนสญญา

“มาตราVIII-มาตรการทประเทศภาคตองถอปฏบต

1. ประเทศภาคตองก�าหนดมาตรการทเหมาะสมในอนทจะบงคบตามบทบญญตของอนสญญาน และหามท�า

การคาตวอยางพนธทเปนการละเมดอนสญญาฉบบน มาตรการเหลานใหรวมถง

ก. การก�าหนดโทษส�าหรบผซงประกอบการคาหรอมไวในครอบครองซงตวอยางพนธอยางใด อยางหนง หรอทง

สองประการ และ

ข. ก�าหนดใหมการยดหรอสงกลบไปประเทศซงน�าออกซงตวอยางพนธดงกลาว

“มาตราXIV–ผลทมตอกฎหมายภายในประเทศและอนสญญาสากล

1. บทบญญตแหงอนสญญาฉบบปจจบนไมมผลตอสทธของประเทศภาคในอนทจะก�าหนด

ก. มาตรการภายในประเทศทเขมงวดยงขน เกยวกบเงอนไขในการคาขาย การมไวในครอบครองหรอ

การเคลอนยายซงตวอยางชนดพนธทระบในบญชแนบทาย หมายเลข 1, 2 และ 3 หรอการหาม

โดยสนเชงตอการกระท�าดงกลาว หรอ

ข. มาตรการภายในประเทศในอนทประกวดขนหรอหามท�าการคา การมไวในครอบครองหรอการเคลอนยายซง

ตวอยางชนดพนธทไมไดระบในบญช แนบทายหมายเลข 1, 2 และ 3

กรอบท2:มตConf.13.4(Rev.CoP16)

การอนรกษและการคาลงใหญ ขอใหรฐภาคด�าเนนการ:

1) จดใหมและบงคบใชกฎหมายภายในเพอคมครองลงใหญ โดยรวมถง:

i. ใหมขอหามการคาทเปนการคาตวอยางพนธของลงใหญทจบไดจากธรรมชาต ซงมลกษณะการคา

ระหวางประเทศซงมวตถประสงคหลกเพอการพาณชย รวมถงการขาย ตงแสดง ซอ เสนอซอและ

การไดมาโดยมวตถประสงคเพอการพาณชย และ

ii. จดใหมบทลงโทษเพอขจดการคาลงใหญและชนสวนโดยผดกฎหมาย

2 รายงานของ TRAFFIC : การบงคบใชไซเตสในประเทศไทย

ประเทศไทยเปนสมาชกเครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาเเหงภมภาคอาเซยน (WEN) ซง

กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช (กรมอทยานแหงชาตฯ) ไดจดตงกลมงานประสานงานและเสรมสรางความรวม

มอระหวางประเทศซงเปนจดประสานงานกลางของประเทศไทย ในการนมการจดตงคณะกรรมการเครอขายการบงคบใช

กฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาประจ�าประเทศไทยซงประกอบดวยสมาชกจาก 27 องคกรภาครฐซงรวมถงจากกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ) กระทรวงการตางประเทศ กระทรวงมหาดไทย กระทรวง

เกษตรและสหกรณ การบนไทย การทาอากาศยานแหงประเทศไทย และไปรษณยไทย แมวาคณะกรรมการเครอขายการ

บงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาประจ�าประเทศไทยจะไมมอ�านาจในการบงคบใชกฎหมาย แตคณะกรรมการดง

กลาวมหนาทดแลการบงคบใชกฎหมายเพอปองกนการคาสตวปาผดกฎหมาย ควบคมการด�าเนนงานใหสอดคลองกบเครอ

ขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาเเหงภมภาคอาเซยนและใหความรวมมอระหวางประเทศอนๆ1

การแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ถกน�าออกรบการแสดงความคดเหนเมอป พ.ศ. 2555 และการพจารณา

แกไขตามขอเสนอแนะยงคงด�าเนนอยถงป พ.ศ. 2559 รางแกไขของกฎหมายดงกลาวก�าหนดใหมการรบใบอนญาตการ

ครอบครอง น�าเขา สงออก น�าผาน คา และลาสตวปาสงวนและสตวปาคมครองและชนดสตวทถกระบอยภายใตความตกลง

ระหวางประเทศ (ขอ 8) ทงน ขอ 8 ยงก�าหนดใหตองไดรบใบอนญาตเพอประกอบกจการผสมพนธสตวและกจการสวนสตว

ขอ 7 ของรางกฎหมายดงกลาวก�าหนดใหรฐมนตรตองด�าเนนการออกประกาศเพอระบชนดสตวปาทอยภายใตความตกลง

ระหวางประเทศ

1 คณะกรรมการเครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาประจ�าประเทศไทย ไดจดตงขนคณะแรกโดยค�าสงกระทรวงทรพยากร

ธรรมชาตฯ ท. 225/2550 (ลงวนท 28 สงหาคม พ.ศ. 2550 รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://www.dnp.go.th/thailand

-wen/about_tw/mutti.html. คณะกรรมการชดปจจบนไดจดตงขนโดยค�าสง ท. 365/2554 (ลงวนท 22 กนยายน พ.ศ. 2554) รายละเอยด

ออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://www.dnp.go.th/thailand-wen/about_tw/comitt.html. ด: http://www.dnp.go.th/thailand

-wen/index.html (ภาษาไทย)

อรงอตงPongo spp.ซงอยภายใตการดแลของศนยชวยเหลอสตวของรฐบาลกอนทจะถกสงกลบไปยงประเทศอนโดนเซย

© C

laire

Bea

stal

l/TRA

FFIC


รายงานฉบบนเปนการคนควาเชงเอกสารซงตรวจสอบ พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา รวมถงขอเสนอเกยวกบ

การแกไขกฎหมายดงกลาว กฎหมายและกฎเกณฑอนๆ ทเกยวของทงทางตรงและทางออมกบการคาชนดสตวตาม

บญชไซเตส การคนควากฎหมายและกฎเกณฑดงกลาวไมไดมการด�าเนนการส�ารวจการบงคบใชกฎหมายในเชงปฏบต

กฎหมายทงหมดไดถกรวบรวมโดยอางองจากการคนควางทางอนเตอรเนตและโดยการตดตอหนวยงานภาครฐ

ผานอเมลและโทรศพท หากมประเดนวากฎหมายฉบบใดมผลบงคบใชอยหรอไม จะด�าเนนการตดตอหนวยงานภาครฐท

รบผดชอบกฎหมายดงกลาวทางอเมลและ/หรอทางโทรศพทเพอขอค�ายนยนและชแจง ภาคผนวกทายรายงานฉบบนเปน

ผลมาจากการคนควาเชงเอกสารเชนกนโดยการเปรยบเทยบรายการภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา และกฎเกณฑ

ทเกยวของ โดยเทยบกบชนดพนธภายใตภาคผนวกของไซเตสลงวนท 10 มนาคม 2559

รายงานฉบบนจะแสดงถงภาพรวมของกฎหมายไทยและกฎเกณฑทเกยวของกบการคาชนดสตวภายใตบญชไซเตส

ทงแบบระหวางประเทศและภายในประเทศ แมจะมการอางองถงลงไมมหาง (กอลลา อรงอตง ชมแพนซ และชะน)

แตอยางไรกดประเดนของรายงานฉบบนมความเหมอนกนปญหาทพบกบชนดสตวอนๆ ภายใตบญชไซเตสซงไมไดรบการ

คมครองในประเทศไทย

อตราแลกเปลยนทใชค�านวณในรายงานฉบบน อางอง ณ วนท 1 สงหาคม 2559 มอตรา คอ 1 ดอลลาร = 34.75บาท

©Fi

nger

s234

/Dre

amst

ime.

วธวจย


เมอประเทศไทยไดประกาศใช พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา กระทรวงเกษตรและสหกรณไดมหนาทดแลการ

บงคบใชกฎหมายฉบบน อยางไรกดเมอรฐบาลไดจดตงกระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ ขนเมอ พ.ศ. 2545 อ�านาจหนาทดง

กลาวไดถกโอนมาใหกระทรวงซงไดถกจดตงขนใหมดงกลาว2 โดยมหนวยงานหลก 3 หนวยงาน ภายใตกระทรวงทรพยากร

ธรรมชาตฯ มหนาทหลกในการดแลบงคบใช พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา และกฎเกณฑทออกภายใตกฎหมายดงกลาว

ในการนภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา กรมอทยานแหงชาตฯ มหนาทและอ�านาจในการอนรกษสตวปาโดยทวไป

กรมประมงซงอยภายใตกระทรวงเกษตรและสหกรณมหนาทเกยวกบสตวน�า3 พ.ร.บ. ปาไมใหอ�านาจกรมปาไมในการควบคม

การตดไมโดยผดกฎหมาย4 กรมอทยานแหงชาตฯ รบผดชอบในการออกใบอนญาตประกอบการสวนสตว สวนหนวยงานอนๆ

มหนาทล�าดบรองในการบงคบใช พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา5 ซง พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปาไดท�าใหเกดการจด

ตงคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต ซงประกอบดวยสมาชกจากหลายกระทรวงเพอด�าเนนการดแลการบงคบใช

กฎหมาย (มาตรา 9) อยางไรกดคณะกรรมการชดนมอ�านาจในการควบคมดแลมากกวาการมอ�านาจในการบงคบใช (มาตรา 15)

2 พ.ร.บ. ปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ.2545. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/

law2/%bb33/%bb33-20-9999-update.pdf3 กฎกระทรวง แบงสวนราชการกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. 2547, รายละเอยด

ออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://portal.dnp.go.th/FileSystem/download/?uuid=716d10ba-be0c-481d-9b33-90225dbe

5d12.pdf; และกฎกระทรวง แบงสวนราชการกรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ. 2545, รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตาม

ทอย: http://www.fisheries.go.th/management/c012545.pdf4 พ.ร.บ. ปาไม พ.ศ. 2484, มาตรา 64. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%bb26/

%bb26-20-9999-update.pdf5 กฎกระทรวงทก�าหนดความรบผดชอบของกรมตางๆ ในกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถง: กฎกระทรวงแบงสวนกรมปาไม

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://portal.dnp.go.th/FileSystem/down

load/?uuid=4dadab5a-a189-4b55-bfb0-19b437c9fb2e.pdf; กฎกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. 2551; กฎกระทรวง

แบงสวนกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พ.ศ. 2547; และกฎกระทรวงแบงสวนกรมประมง

กระทรวงเกษตรและสหกรณ พ.ศ. 2545, รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://www.fisheries.go.th/management/c012

545.pdf.

ผลการวจย


บทบญญตแหง พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ซงควบคมเกยวกบการคา

ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย (โดยพจารณาจากลงไมมหางเปนหลก)

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไดคมครองชะนประจ�าถนจ�านวนสชนดและควบคมการคาสตวชนดดงกลาว

โดยท พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ก�าหนดควบคมการน�าเขาหรอสงออกชนดสตวประจ�าถน (มาตรา 23) และชนดสตว

ตามบญชไซเตส (มาตรา 24) ทงนในป พ.ศ. 2553 กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ ไดออกประกาศ6 ภายใต พ.ร.บ. สงวน

และคมครองสตวปา เพอหามการน�าเขาและสงออกซงชนดสตวทอยภายใตบญชของไซเตสภาคผนวก 1 และ 2 โดยไดหาม

การน�าเขาและสงออกลงไมมหาง

มาตรา 4 แหง พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ก�าหนดบทนยาม โดยไดก�าหนดนยามค�าวา “สตวปา” หมายถง

สตวทกชนดทอาศยอยในธรรมชาต ซงรวมถงชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย แตไมรวมถงชนดทอยในอนดบขนสง

ขนไป ทงนกฎหมายไดก�าหนดควบคมสตวมกระดกสนหลงชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยภายใตบญชไซเตสจ�านวน

11 ชนด กฎหมายไดนยามค�าวา “สตวสงวน” หมายถงสตวปาทหายากตามบญชทาย พ.ร.บ. น ซงรวมจ�านวนเพยง 15 ชนด

โดยไมครอบคลมถงลงไมมหางแตอยางใด นอกจากนกฎหมายยงไดนยามค�าวา “สตวปาคมครอง” ไวซงหมายถงสตวปาทถก

ก�าหนดไวในกฎกระทรวง และไดนยามค�าวา “ลา” รวมถงการจบ7 กฎกระทรวง พ.ศ. 25468 ก�าหนดชนดสตวกวา 1,300 ชนด

ซงชนดสวนใหญเปนสตวประจ�าถนของประเทศไทยโดยรวมถงชะนประจ�าถนสชนดซงพบในประเทศไทยดวยอนไดแก: ชะนด�า

ใหญ Hylobates syndactylus (Symphalangus syndactylus), ชะนมอขาว Hylobates lar, ชะนมงกฎ H. pileatus,

และชะนมอด�า H. agilis. อยางไรกด ไมมลงไมมหางชนดอนถกระบในกฎกระทรวงดงกลาว

ในป พ.ศ. 2558 กระทรวงทรพยากรธรรมชาตไดแกไขกฎกระทรวง พ.ศ. 25469 เพอสนบสนนการตอตานการคา

งาชางแอฟรกาโดยผดกฎหมาย ภายใตกฎกระทรวงฉบบใหมชางแอฟรกาถอเปนสตวในจ�านวน 11 ชนด ทเปนชนดพนธท

มไดมถนก�าเนดในประเทศไทยภายใตบญชไซเตสและมกระดกสนหลงซงไดรบการคมครองในประเทศไทย นอกจากนการ

แกไขกฎกระทรวงดงกลาวยงคมครองเตาประจ�าถนอกดวย คอเตานามลาย Malayemys macrocephala ซงอยในบญชไซเต

สภาคผนวกท 210

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมไดก�าหนดนยามของการครอบครองและไมไดระบถงการมกรรมสทธเหนอ

สตวปายกเวนภายใตความหมายของค�าวา “คา” ซงหมายถงการโอนกรรมสทธ พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมไดใช

ค�าวา “เจาของ” หรอ “กรรมสทธ” ส�าหรบการอนรกษและปองกนสตวปาหากแตอางถงเฉพาะกรณการครอบครองสตวปา

6 ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ก�าหนดชนดสตวปาและซากของสตวปาทหามน�าเขาหรอสงออก พ.ศ. 2556

รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%ca04/%ca04-2e-2556-a0001.pdf7 พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปามาตรา 4 “ลา” หมายความวา เกบ ดก จบ ยง ฆา หรอท�าอนตรายดวย ประการอนใดแกสตวปาทไมมเจาของ

และอยเปนอสระ และหมายความรวมถงการไล การตอน การเรยก หรอการลอเพอการกระท�าดงกลาวดวย;8 กฎกระทรวง ก�าหนดใหสตวปาบางชนดเปนสตวปาคมครอง พ.ศ. 2546 (2003). รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://www.

dnp.go.th/wildlifednp/%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3/gov2.pdf9 กฎกระทรวง ก�าหนดใหสตวปาบางชนดเปนสตวปาคมครอง (ฉบบท 3) พ.ศ. 2558. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://

web.krisdika.go.th/data/law/law2/%ca04/%ca04-2b-2558-a0001.pdf10 ยงรวมถงเตานาอสาน Malayemys subtrijuga ซงถกขนบญชในป พ.ศ. 2548 ในป พ.ศ. 2551 Annotated Checklist of CITES Species

ไดก�าหนดรวม M. macrocephala ไวในภาคผนวกท 2 ซงทงสองชนดนเปนสตวประจ�าถนของประเทศไทย


สงวนและสตวปาคมครองเทานน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ควบคมเฉพาะการครอบครองชนดพนธทมไดมถนก�าเนด

ในประเทศไทย 11 ชนดซงเปนสตวมกระดกสนหลงภายใตบญชไซเตสและซากของสตวดงกลาว โดยไมไดควบคมการครอบ

ครองสตวปาประจ�าถนซงไมไดถกรวมอยเปนจ�าพวกสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง ทงนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ไดนยามการเปนเจาของกรรมสทธสตวปาและนยามการการครอบครองในความหมายทวไป

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา (มาตรา 4) ก�าหนดนยามค�าวา “คา” หมายถง ซอ ขาย แลกเปลยน จ�าหนาย

จาย แจก หรอโอนกรรมสทธ ทงนเพอประโยชนในทางการคา และหมายความรวมถง มหรอแสดงไวเพอขายดวย กฎหมาย

อาญาของประเทศไทยก�าหนดวาหากบคคลใดครอบครองทรพยสนเพอวตถประสงคในการกระท�าความผดอาญา การ

ครอบครองดงกลาวจะถกใชเปนหลกฐานในการด�าเนนคดดวยแมวาบคคลทไดครอบครองทรพยสนดงกลาวนนไมใชเจาของ

กรรมสทธ (มาตรา 32)

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ยงไดนยามค�าวา “น�าเขา” หมายถง น�าหรอสงเขามาในราชอาณาจกร และ

นยามค�าวา “สงออก” หมายความวา น�าหรอสงออกไปนอกราชอาณาจกร การนยามค�าวา “คา” ดงกลาวจงไมสอดคลอง

กบนยามซงก�าหนดตามไซเตสซงรวมถงการสงกลบออกไปและการน�าสนคาเขาทางทะเล

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา หามการคา “สตวปาสงวน สตวปาคมครอง ซากของสตวปาสงวน ซากของสตวปา

คมครอง หรอผลตภณฑทท�าจากซากของสตวปาดงกลาว” เวนแตเปนการคาสตวปาคมครองทไดมาจากการเพาะพนธตาม

เงอนไขของ พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา (มาตรา 20) ในการนกฎกระทรวง พ.ศ. 254611 ไดก�าหนดรายการของชนด

สตวประจ�าถนซงสามารถเพาะพนธไดในประเทศไทยซงไมรวมถงลงไมมหางแตอยางใด

กฎหมายฉบบดงกลาวก�าหนดหามการน�าเขา สงออก และการน�าผาน ซงสตวปาสงวนและสตวปาคมครองโดย

ปราศจากใบอนญาต (มาตรา 23) ทงยงไดก�าหนดวาการน�าเขา การสงออก และการน�าผานสตวปาและซากทวทง

ราชอาณาจกรจะตองไดรบการอนญาตเปนลายลกษณอกษรซงเปนไปตามทก�าหนดในไซเตส และก�าหนดใหมกฎกระทรวง

เกยวกบรายละเอยดดานกระบวนการและเงอนไขการน�าเขา สงออก และน�าผาน (มาตรา 24) อนงทงมาตรา 23 และ 24

บงคบใชกบชนดสตวตามบญชไซเตสดวย

กฎกระทรวง พ.ศ. 255812 ก�าหนดใหบคคลใดทมความประสงคจะน�าเขา สงออก หรอน�าผานชนดสตวตามบญช

ไซเตส รวมทงซากและผลตภณฑทท�าจากซาก จะตองมใบอนญาต (ขอ 1 และ 4) และก�าหนดกระบวนการออกใบอนญาต

และเงอนไข (ขอ 3) ทงนยงไดก�าหนดใหการน�าเขา สงออก และน�าผานชนดสตวตามบญชไซเตสจะตองเปนไปตามเงอนไข

ของไซเตส (ขอ 5) อนง กฎกระทรวง พ.ศ. 2558 ไดออกมาแทนท กฎกระทรวง พ.ศ. 2537 และไดก�าหนดเงอนไขมากขน

เกยวกบผลตภณฑจากสตวปา โดยกฎกระทรวง พ.ศ. 2558 ก�าหนดเงอนไขโดยค�านงถงสวสดภาพของสตวตลอดกระบวนการ

ขนสงซงผน�าเขา ผสงออก หรอบคคลทน�าผานตามกฎหมายจะตองปฏบตตามในประเทศไทย ส�าหรบการน�าเขา สงออก

และน�าผานชนดสตวตามบญชไซเตส ผถอใบอนญาตจะตองปฏบตตามเงอนไขทก�าหนดภายใตใบอนญาตนนๆ (ขอ 9)

11 กฎกระทรวง ก�าหนดชนดของสตวปาคมครองใหเปนสตวปาชนดทเพาะพนธได พ.ศ. 2546. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย:

http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%ca04/%ca04-2b-2546-a0001.pdf12 กฎกระทรวง การขอใบอนญาตหรอใบรบรอง และการออกใบอนญาตหรอใบรบรองใหน�าเขา ใหสงออก หรอใหน�าผานซงสตวปา ซากของ

สตวปา หรอผลตภณฑทท�าจากซากของสตวปา พ.ศ. 2558. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/

law/law2/%ca04/%ca04-2b-2558-a0002.pdf.


พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ก�าหนดความรบผดทางอาญาส�าหรบการครอบครอง การน�าเขา การสงออก

และการน�าผาน สตวปาสงวนและสตวปาคมครอง รวมทงชนดสตวตามบญชไซเตสซงไดรบการคมครองในประเทศไทย

โดยปราศจากใบอนญาต โดยมระวางโทษจ�าคกไมเกนสปหรอปรบไมเกน 40 000 บาท (1 151 ดอลลาร) หรอทงจ�าทงปรบ

(มาตรา 47) โทษเชนเดยวกนนยงใชบงคบกบกรณการน�าเขา สงออก และน�าผานชนดสตวตามบญชไซเตส อยางไรกตาม

ไมมการก�าหนดโทษทางอาญาส�าหรบการครอบครองชนดสตวตามบญชไซเตสทไมไดขนบญชคมครองในประเทศไทย

ซงมเพยงสตวทมกระดกสนหลง ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย ตามบญชไซเตสเพยง 11 ชนดทการครอบครองม

ความผดอาญาตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา กฎหมายฉบบนยงก�าหนดใหอธบด13 สามารถระงบขอพพาทคดอาญาได

หากผกระท�าความผดเสนอทจะจายคาปรบภายใน 30 วน (มาตรา 60) อยางไรกด ณ เดอนมกราคม พ.ศ. 2559 กรมอทยาน

แหงชาตฯ ยงไมเคยบงคบใชมาตราดงกลาวเพอการระงบขอพพาททางอาญาแตอยางใด

นอกจากนการอางถงการ “คา” ภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ยงพบในบทเฉพาะกาลซงบงคบใชกบ

สตวปาและซากซงบคคลในประเทศไทยครอบครองในวนทกฎกระทรวงวาดวยสตวปาคมครองมผลบงคบใชเมอ พ.ศ. 2546

อยางไรกดในป พ.ศ. 2551 ประเทศไทยไดออกกฎกระทรวงเพอควบคมการเพาะพนธสตวปาคมครองและการครอบครอง

เพอการคาซงสตวปาคมครองทไดเพาะพนธ14

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ใหอ�านาจเจาพนกงานในการสอบสวนซงรวมถงอ�านาจในการปองกนการเกด

อาชญากรรมและอ�านาจในการจบกมเชนเดยวกนเจาหนาทต�ารวจและเจาหนาทปกครองตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา

(มาตรา 45) นอกจากน พ.ร.บ. ปาไม ยงก�าหนดอ�านาจเชนเดยวกนใหแกเจาหนาทปาไม (มาตรา 64) ภายหลงการจบกม

เจาหนาทต�ารวจมความรบผดชอบในการพจาณาสอบสวนเพอด�าเนนการฟองรองคดอาญาตอผตองหา

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ก�าหนดใหมการรบใบอนญาตเพอครอบครองสตวปาสงวนและสตวปาคมครอง

ซากของสตวดงกลาวและผลตภณฑของสตวดงกลาว โดยยกเวนการไดมาจากการเพาะพนธหรอเพอจดแสดงในสวนสตว

(มาตรา 19) พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมไดก�าหนดใหการครอบครองชนดสตวทไมไดระบไวในกฎหมายวาเปน

สตวปาสงวนหรอสตวปาคมครองตองไดรบใบอนญาต อยางไรกดมชนดสตวมากกวา 1 000 ชนดตามบญชไซเตสซงไมไดรบ

13 “อธบด” หมายความวา อธบดกรมปาไมหรออธบดกรมประมงเฉพาะทเกยวกบสตวน�า (พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา มาตรา 4); และ

พระราชกฤษฎกาโอนกจการบรหารและอ�านาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545

รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%bb33/%bb33-2a-9998-update.pdf14 กฎกระทรวง ก�าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการขอและการออกใบอนญาตในการเพาะพนธสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง

การครอบครองและการน�าเคลอนทเพอการคาซงสตวปาคมครอง และซากของสตวปาคมครอง และการคาสตวปาคมครอง ซากของสตวปา

คมครองและผลตภณฑทท�าจากซากของสตวปาคมครอง พ.ศ. 2551. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.

go.th/data/law/law2/%ca04/%ca04-2b-2551-a0001.pdf. กฎกระทรวงไดก�าหนดใหผใดประสงคจะคาหรอน�าเคลอนทสตวปาคมครอง

ซากของสตวปาคมครองดงกลาว หรอผลตภณฑทท�าจากซากของสตวปาคมครองดงกลาว ตองขอรบใบอนญาต(ขอ 18 และ 23) ผรบใบอนญาต

ใหคาสตวปาคมครองทไดมาจากการเพาะพนธใหถอวาไดรบอนญาตใหครอบครองสตวปาคมครองหรอซากของสตวปาคมครองทไดรบอนญาต

ใหคาโดยชอบดวยกฎหมาย (ขอ 20) เมอผรบใบอนญาตใหคาสตวปาคมครองทไดมาจากการเพาะพนธจ�าหนายสตวปาคมครอง ซากของสตวปา

คมครองดงกลาว หรอผลตภณฑทท�าจากซากของสตวปาคมครองดงกลาวใหแกบคคลใด ใหผรบใบอนญาตใหคาสตวปาคมครองทไดมาจากการ

เพาะพนธออกหนงสอก�ากบการจ�าหนายสตวปาคมครอง ซากของสตวปาคมครอง หรอผลตภณฑทท�าจากซากของสตวปาคมครองใหแกบคคลนน

ทกครงทมการจ�าหนาย เวนแตเปนการจ�าหนายซากของสตวปาคมครองเพอน�าไปบรโภค (ขอ 22) ผรบใบอนญาตใหคาสตวปาคมครองทไดมา

จากการเพาะพนธตองจดท�าบญชรบและจ�าหนายสตวปาคมครอง (ขอ 21)


การระบไวใน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา (ดภาคผนวก) กฎกระทรวง พ.ศ. 255815 ก�าหนดใหบคคลใดทครอบครอง

สตวปาทไดรบการคมครองหรอซากสตวปาดงกลาวหรอผลตภณฑจากสตวดงกลาวตองรายงานไปยงหนวยงานทเกยวของ

หากอธบดพบวาบคคลใดครอบครองสตวปาทมชวตและเขาหลกเกณฑทก�าหนด อธบดสามารถออกใบอนญาตชวคราวเพอ

ครอบครองสตวดงกลาว อยางไรกดกฎกระทรวงไมไดก�าหนดระยะเวลาของใบอนญาตชวคราวไว หากอธบดพบวาบคคล

ผครอบครองสตวทมชวตไมสามารถเขาหลกเกณฑทก�าหนดได อธบดสามารถสงใหน�าสตวสงไปยงสวนสตวหรอบคคลอน

ทมใบอนญาตเพาะพนธไดภายใน 120 วน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา อนญาตการครอบครองแตไมใชการมกรรมสทธ

เหนอสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง ดงนนการการเปลยนมอการครอบครองสตวปาหรอสตวจงเปนเพยงการสงมอบการ

ครอบครองไมใชการโอนกรรมสทธ หากบคคลใดไมเปลยนมอการครอบครองสตวไปยงสวนสตวหรอบคคลผถอใบอนญาต

เพาะพนธภายใน 120 วน จะตองสงมอบสตวดงกลาวไปใหหนวยงานราชการและสตวทไดรบการคมครองเชนวาจะตกเปน

ของแผนดน

ประกาศกระทรวงทรพยากรฯ พ.ศ. 2558 ก�าหนดใหบคคลใดทไดรบใบอนญาตครอบครองสตวปาคมครองจะตอง

ดแลตามเงอนไขทระบในใบอนญาต รวมทงการใหอาหารทเหมาะสมเพยงพอ และปองกนสตวจากอนตราย ความเจบปวย

ความเครยด และความกลว16

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ก�าหนดใหการยดสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครองและซาก รง หรอผลตภณฑ

จากสตวเหลานนซงไดมาหรอครอบครองโดยฝาฝนกฎหมายฉบบน (มาตรา 58) การยดจะกระท�าไดเมอมค�าสงศาล ทงน

มาตรา 58 ยงก�าหนดใหสตวปาสงวนและสตวปาคมครองและผลตภณฑจากสตวเหลานนซงไดมาโดยผดกฎหมายจะตอง

ถกยดและเมอถกยดแลวใหตกเปนของแผนดน นอกจากนระเบยบของกรมปาไม พ.ศ. 2540 ยงก�าหนดใหสตวปาซงเปน

ทรพยสนของแผนดนจะไมสามารถขาย จ�าหนายออก หรอโอนได17 ระเบยบดงกลาวยงก�าหนดวาสตวทมชวตจะตองถกสง

ไปยงสถานอนรกษสตวปาทใกลทสดเพอใหไดรบการรกษาและสงกลบสธรรมชาต ซากของสตวทตายแลวจะตองถกสงไปยง

สถานอนรกษสตวปาทใกลทสดเพอเกบรกษา หากซากดงกลาวเกบรกษาไมไดกจะตองถกท�าลาย (ขอ 5) ทงน ขอ 5 ยงบงคบ

ใชกบสตวปาทกชนดโดยไมค�านงวาจะไดรบการขนทะเบยนเปนสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครองหรอไม อนงหากพจารณา

ภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ซงก�าหนดนยามค�าวา “สตวปา” นน ระเบยบฉบบนกจะใชกบชนดพนธทมไดมถนก�าเนด

ในประเทศไทยดวย นอกจากนไซเตสก�าหนดหลกเกณฑเรองการยดตวอยางพนธภายใตมาตรา 8 ของอนสญญา (ดกรอบท 3)

15 ประกาศกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เรอง แบบและวธการแจงการครอบครอง แบบหนงสอก�ากบการจ�าหนาย การน�าพยาน

เอกสารหรอหลกฐานมาพสจนตอพนกงานเจาหนาท การออกใบอนญาตใหครอบครองสตวปาคมครองชวคราว การออกใบรบรองการครอบครอง

ซากของสตวปาคมครอง หรอผลตภณฑทท�าจากซากของสตวปาคมครอง พ.ศ. 2558. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://

web.krisdika.go.th/data/law/law2/%ca04/%ca04-2e-9999-update.pdf16 ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ขอก�าหนดวาดวยการเลยงดสตวปาคมครอง พ.ศ. 2558 (2015). รายละเอยด

ออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%ca04/%ca04-2e-2558-a0002.pdf17 ระเบยบกรมปาไม วาดวยการด�าเนนการเกยวกบสตวปาหรอซากของสตวปาทตกเปนของแผนดน พ.ศ. 2540. รายละเอยดออนไลนเปน

ภาษาไทยตามทอย: http://web3.dnp.go.th/wildlifenew/downloads/Regulation11.pdf


กรอบท3:บทบญญตของอนสญญา

“มาตราVIII–มาตรการทประเทศภาคตองถอปฏบต

4. ในกรณทตวอยางพนธถกยดตามมาตรการในวรรค 1 ของมาตราน

ก. ตวอยางพนธจะตองถกมอบใหเจาหนาทฝายปฏบตการของประเทศทท�าการยด

ข. เมอไดหารอกบประเทศทสงออกแลว เจาหนาทฝายปฏบตการตองสงตวอยางพนธกลบไปยงประเทศนน

โดยประเทศดงกลาวจะเปนผออกคาใชจายเอง หรออาจสงไปยงศนยชวยเหลอ หรอสถานทอนๆ ซงเจาหนาท

ฝายปฏบตการไดเลงเหนแลววาเหมาะสม และสอดคลองกบวตถประสงคของอนสญญาฉบบน และ

ค. เจาหนาทในการจดการอาจขอค�าแนะน�าจากเจาหนาทฝายวชาการ หรอถาเหนวาจ�าเปนกอาจหารอ

กบคณะเลขาธการเพอชวยในการตดสนใจตามความในวรรคยอย (ข) รวมทง การเลอกศนยชวยเหลอ หรอ

สถานทอนๆ ดวย”

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ควบคมการประกอบกจการสวนสตวโดยก�าหนดใหบคคลใดมความประสงคจะ

ด�าเนนกจการสวนสตวจะตองไดรบใบอนญาต (มาตรา 29) สวนสตวจะตองมใบอนญาตครอบครองสตวปาสงวนและสตวปา

คมครอง (มาตรา 19) การด�าเนนการของสวนสตวจะตองมใบอนญาตเพอทจะผสมพนธชนดสตวทสงวนหรอคมครอง (มาตรา

18) บทบญญตเหลานบงคบใชกบสตวมกระดกสนหลงชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตสซงไดขนบญช

ภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา หามการครอบครองรงของสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง (มาตรา 21)

แตควบคมการครอบครองสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครองประจ�าถนในกรณของการประกอบกจการสวนสตว (มาตรา 19

และ 30) ทงนกฎกระทรวง พ.ศ. 254018 ก�าหนดกระบวนการส�าหรบการขอรบใบอนญาตเพอจดตงและด�าเนนกจการ

สวนสตว ทงนโดยก�าหนดวา:

• สวนสตวจะตองจางนกวทยาศาสตรดานสตวปาและสตวแพทย

• ทพกพงจะตองเหมาะสมกบขนาดและจ�านวนสตว

• การแสดงของสตวปาจะตองไมเปนการทารณหรอท�ารายสตว และ

• สวนสตวจะตองมระบบการปองกนมลภาวะและระบบรกษาความปลอดภย

อยางไรกดกฎกระทรวงไมไดนยามค�าวา “ทารณ” หรอการ “ท�าราย” และไมไดใหรายละเอยดการพจารณาถง

ความ “เหมาะสม” ของทพกพง

18 กฎกระทรวง ฉบบท 9 พ.ศ. 2540. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%ca04/

%ca04-2b-2540-009.pdf


มาตรา 227 แหงประมวลกฎหมายวธพจาณาความอาญาก�าหนดใหบคคลไดรบการสนนษฐานใหบรสทธ ทงยง

ก�าหนดวาหากมขอสงสยวาผตองหากระท�าความผดจรงหรอไม กฎหมายไดยกประโยชนใหผตองหาในความสงสยดงกลาว

ในค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 12/2555 ก�าหนดขอสนนษฐานวาบทบญญตของ พ.ร.บ. ขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ.

2545 ก�าหนดภาระการพสจนเปนของกรรมการของนตบคคลทเกยวของกบการกระท�าความผดตาม พ.ร.บ. เปนบทบญญต

ทไมสามารถบงคบได

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงก�าหนดใหคกรณฝายทกลาวอางเปนผน�าสบขอเทจจรงเพอสนบสนน

ขอกลาวหายกเวนกรณทขอเทจจรงดงกลาวเปนทรกนโดยทวไป ไมสามารถโตแยงได หรอยอมรบโดยฝายตรงขาม (มาตรา

84/1) มาตรา 15 ของประมวลกฎหมายวธพจาณาความอาญาก�าหนดวา หากไมมบทบญญตบงคบแกกระบวนการพจารณาให

ใชบทบญญตของประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงบงคบเทาทใชได

มาตรา 59 แหง พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา มบทบญญตทเหมอนกนกบ พ.ร.บ. ขายตรงและตลาดแบบตรง

ดงนนหากพจารณาในบรบทของค�าวนจฉยศาลรฐธรรมนญท 12/2555 แลว บทบญญตของ พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

ยอมไมสามารถใชบงคบได บทบญญตของประมวลกฎหมายวธพจาณาความแพงจะน�ามาบงคบใชเมอไมมบทกฎหมายอนใด

บงคบใชแกกรณ เปนไปไดทจะแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เพอใหมการเปลยนภาระการพสจนโดยก�าหนดให

ผคาหรอบคคลใดทมการครอบครองชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตสเปนผพสจนวาพวกเขาไดรบ

สตวปามาอยางถกกฎหมาย

ในป พ.ศ. 2550 กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ ไดออกระเบยบก�าหนดการสงสตวปากลบถนก�าเนด19 ซงสอดคลองกบ

มาตรฐานไซเตส (ดกรอบท 3) ระเบยบดงกลาวก�าหนดใหประเทศตนทางของชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยทถก

ยด จะตองเปนผรบผดชอบคาใชจายการดแลรกษาสตวปาดงกลาวตงแตวนทไดมการยด จนถงวนทไดมการสงกลบประเทศ

รวมทงคาใชจายทเกยวกบการขนสงกลบไป ยงประเทศตนทาง ภายใตระเบยบฉบบน รฐมนตรมอ�านาจในการยกเวนคาใช

จายดงกลาวซง ระเบยบดงกลาว ยงก�าหนดใหประเทศไทยไมสามารถด�าเนนการสงกลบสตวปาไดจนกวาสตวปาดงกลาวตก

เปนของแผนดนแลว ซงยงผลใหมการน�าบทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญามาใชบงคบ ในป พ.ศ. 2558 กรมอทยานแหงชาตฯ โดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปา

แหงชาต ไดยกเลกระเบยบป พ.ศ. 2550 เนองจากกอใหเกดความขดแยงกนระหวางอ�านาจของรฐมนตรและอธบดในการ

ก�าหนดคาใชจายอนเกยวเนองกบการดแลและสงกลบรวมถงการยกเวนคาใชจายดงกลาว ดงนมระเบยบสองฉบบทเกยวของ

กบการสงสตวปากลบคอ: ระเบยบกระทรวงเกษตรและสหกรณ วาดวยการปฏบตเกยวกบของกลางในคดความผดเกยวกบ

การปาไม พ.ศ. 253320 และระเบยบกรมปาไม วาดวยการด�าเนนการเกยวกบสตวปาหรอซากของสตวปาทตกเปนของแผนดน

พ.ศ. 254021

19 ระเบยบกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช วาดวยการสงคนสตวปากลบประเทศถนก�าเนด พ.ศ. 2550. รายละเอยดออนไลนเปน

ภาษาไทยตามทอย: http://www.dnp.go.th/MFCD3/inoffice2008/0911.7-5360.pdf20 รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: www.dnp9.com/dnp9/web1/file_editor/file/001/19.pdf21 รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย:http://web3.dnp.go.th/wildlifenew/downloads/Regulation11.pdf


ในป พ.ศ. 2552 มการพบอรงอตงจ�านวน 11 ตว รมถนนในจงหวดภเกต การสงอรงอตงเหลานกลบรวมทงสตวอน

อกสามตวไมเกดขนจนกระทงป พ.ศ. 255822 ฐานทางกฎหมายส�าหรบการรกษาสตวเปนเวลาหาปเกดจากประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชยซงควบคมทรพยสนชนดใดๆ โดยมาตรา 1327 ก�าหนดใหรฐเปนเจาของกรรมสทธในทรพยสนใดๆ ทไดมา

โดยผดกฎหมายและเปนผลใหทรพยสนดงกลาวตองอยในความดแลของรฐจนกวาจะมเจาของทแทจรงมารองคน มาตรา 36

ของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยก�าหนดใหเจาของทชอบดวยกฎหมายมสทธเรยกรองขอคนทรพยสนทรฐไดยดไว ภาย

ใตประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หากไมสามารถระบตวเจาของทรพยสนได รฐจะตองเกบรกษาทรพยสนนนไวเปนเวลา

หาป อยางไรกดประมวลกฎหมายอาญามไดมบทบญญตในลกษณะดงกลาว ดวยเหตทไมมผเรยกรองวาเปนเจาของทแทจรง

ในอรงอตงดงกลาวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ประเทศไทยจงตองเกบรกษาทรพยสนดงกลาวไวเปนเวลาหาปกอน

ทจะสงคนกลบไปได ภายใตระเบยบของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ ซงใชบงคบอยในเวลานน ประเทศตนทางจะตองรบ

ผดชอบในคาใชจายในการสงคน ในกรณของอรงอตง มการใชวธการทางทตเพอขอยกเวนทจะตองรบผดชอบคาใชจาย

ภายใตมาตรา 1327 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หากทรพยสนทถกยดสามารถเนาเสยไดซงหากหนวงชา

ไวความเสยหายหรอคาใชจายจะเปนเกนสวนกบคาของทรพยสน รฐอาจขายทรพยสนนนผานการขายทอดตลาด ทงน พ.ร.บ.

สงวนและคมครองสตวปา มการอางองถงการจ�าหนายสตวปาออก อนง ทงไซเตสและ พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมได

ใหความหมายของการ “จ�าหนายออก” ในกรณของสตวปาไว มาตรา 32 หามวธซงบคคลผเลกกจการสวนสตวจ�าหนายสตว

ปาออก เมอรฐยกเลกใบอนญาตครอบครองสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง มาตรา 43 ก�าหนดเวลา 90 วนซงบคคลทถก

ยกเลกใบอนญาตจะตองจ�าหนายสตวออก ระเบยบป พ.ศ. 2540 ซงควบคมสตวปาใหกรรมสทธตกเปนของแผนดน โดยให

อธบดของกรมอทยานแหงชาตฯ มอ�านาจในการตงคณะกรรมการเพอพจารณามลคาของสตวปาซงเพาะพนธในประเทศไทย

รวมทงซากของสตวเชนวา ซงสามารถขายทอดตลาดออกได (ขอ 8)23 จนถงปจจบน กรมทรพยากรธรรมชาตฯยงไมมการตง

คณะกรรมการดงกลาว นอกจากนยงไมมบทบญญตตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ก�าหนดเรองการประเมนมลคา

ของสตวปาทไมไดเพาะพนธ

บทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยจะใชบงคบกบกรณทไมมกฎหมายก�าหนดไวเฉพาะ ดงนน มความ

เปนไปไดในการแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยก�าหนดให สตวปาทถกน�าเขามาโดยผดกฎหมายจะตองสงกลบ

โดยเรวทสดเทาทเปนไปไดโดยค�านงถงมาตรการการดแลสขภาพและความปลอดภยของสตว

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

หมวด 2 ของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยก�าหนดเรองกรรมสทธของสตวปา:

• ภายใตบทบญญตทเกยวของ สตวปาถอวาไมมเจาของตราบเทาทยงเปนอสระ

22 วภาธโยธน, ประเทศไทยสงกลบอรงอตง 14 ตวคนแกอนโดนเซย.บางกอกโพสต.27 สงหาคม 2558. http://www.bangkokpost.com/

news/asean/670416/thailand-to-return-14-orangutans-to-indonesia. เขาเมอ 1 กนยายน 255823 ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ขอก�าหนดวาดวยการเลยงดสตวปาคมครอง พ.ศ. 2558 (2015). รายละเอยด

ออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%ca04/%ca04-2e-2558-a0002.pdf


• สตวปาในสวนสตวและปลาในบอหรอแหลงน�าปดถอวาไมใชสตวไมมเจาของ

• สตวปาทคนจบไดนน ถามนกลบคนอสระและเจาของไมตดตามโดยพลน หรอเลกตดตามเสยแลว ทานวาไมใช

สตวไมมเจาของ

• สตวซงเลยงเชองแลว ถามนทงทไปเลยถอวาไมมเจาของ (มาตรา 1320)

ทงนกฎหมายก�าหนดใหบทบญญตเรองกรรมสทธของสตวปาขนอยกบกฎหมายเฉพาะซงในกรณนหมายถง พ.ร.บ.

สงวนและคมครองสตวปาและกฎเกณฑทออกภายใตกฎหมายดงกลาว

หมวด 3 ของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดก�าหนดนยามค�าวา “ครอบครอง” ภายใตกฎหมายไทย

ซงบทบญญตทเกยวกบการคาสตวปามดงน:

• บคคลใดยดถอทรพยสนโดยเจตนาจะยดถอเพอตน บคคลนนไดซงสทธครอบครอง (มาตรา 1367)

• บคคลอาจไดมาซงสทธครอบครองโดยผอนยดถอไวให (มาตรา 1368)

• บคคลใดยดถอทรพยสนไว ใหสนนษฐานไวกอนวา บคคลนนยดถอเพอตน (มาตรา 1369)

• ผครอบครองนน ใหสนนษฐานไวกอนวาครอบครองโดยสจรตโดยความสงบและโดยเปดเผย (มาตรา 1370)

• ถาพสจนไดวาบคคลใดครอบครองทรพยสนเดยวกนสองคราว ใหสนนษฐานไวกอนวาบคคลนนไดครอบครอง

ตดตอกนตลอดเวลา (มาตรา 1371)

• สทธซงผครอบครองใชในทรพยสนทครอบครองนน ใหสนนษฐานไวกอนวาเปนสทธซงผครอบครองมตาม

กฎหมาย (มาตรา 1372)

• การโอนไปซงการครอบครองนนยอมท�าไดโดยสงมอบทรพยสนทครอบครอง (มาตรา 1378)

บทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนใชกบในกรณทเปนการครอบครองโดยถกกฎหมายเทานน

และไมบงคบใชกบกรณการครอบครองสตวปาโดยผดกฎหมาย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (มาตรา 1303) ก�าหนดวา ถาบคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยเดยวกน

โดยอาศยหลกกรรมสทธตางกน ถาทรพยสนตกอยในครอบครองของบคคลใด บคคลนนมสทธยงกวาบคคลอนๆ แตตองได

ทรพยนนมาโดยมคาตอบแทนและไดการครอบครองโดยสจรต อยางไรกตามมใหใชมาตรานบงคบกบทรพยสนทไดมาโดย

การกระท�าผด ซงหากเปนกรณดงกลาวจะมการน�าบทบญญตตามประมวลกฎหมายอาญามาบงคบใช

ประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ภายใตประมวลกฎหมายอาญา ทรพยสนใดทกฎหมายบญญตไววาผใดท�าหรอมไวเปนความผด ใหรบเสยทงสน

ไมวาเปนของผกระท�าความผด และมผถกลงโทษตามค�าพพากษาหรอไม (มาตรา 32) ในการรบทรพยสนศาลมอ�านาจรบ

ทรพยสนเวนแตทรพยสนเหลานเปนทรพยสนของผอนซงมไดรเหนเปนใจดวยในการกระท�าความผด (มาตรา 33) บรรดา

ทรพยสนซงไดใหเพอจงใจบคคลใหกระท�าความผด หรอเพอเปนรางวลในการทบคคลไดกระท�าความผด ใหรบเสยทงสน

เวนแตทรพยสนนนเปนของผอนซงมไดรเหนเปนใจดวยในการกระท�าความผด (มาตรา 34) ทรพยสนซงศาลพพากษาให

รบใหตกเปนของแผนดนแตศาลจะพพากษาใหท�าใหทรพยสนนนใชไมไดหรอท�าลายทรพยสนนนเสยกได (มาตรา 35)

ผเปนเจาของแทจรงมไดรเหนเปนใจดวยในการกระท�าความผดสามารถใหศาลสงใหคนทรพยสน ถาทรพยสนนนยงคงมอย

ในความครอบครองของเจาพนกงาน แตค�าขอของเจาของแทจรงนนจะตองกระท�าตอศาลภายในหนงปนบแตวนค�าพพากษา

ถงทสด อยางไรกดในกรณทสตวปาถกสงคนประเทศไปแลวจะไมสามารถขอคนได (มาตรา 36)


ตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา เจาพนกงานมหนาทยดวตถใดๆ (ซงควรจะรวมถงสตวปาดวย) ซงอาจใชเปน

หลกฐานและสามารถรกษาวตถดงกลาวจนกวาคดจะถกตดสน หากการครอบครองวตถดงกลาวไมเปนความผด เจาของสามารถ

รองขอคนแตจะตองวางประกนเพอยนยนวาวตถดงกลาวจะสามารถมาใชเปนหลกฐานได (มาตรา 85)

หลกเกณฑเกยวกบพยานหลกฐานตามกฎหมายวธพจารณาความอาญาก�าหนดวา พยานวตถจะตองน�ามาแสดงตอ

ศาล อยางไรกดหากพยานวตถไมสามารถน�ามาแสดงไดเนองจากลกษณะของพยานวตถดงกลาว ศาลสามารถใชดลพนจใน

การรบฟงรายงานเกยวกบพยานวตถดงกลาวได (มาตรา 241) ตวอยางเชน ในทางปฏบตบททเกยวของกบการกระท�าความ

ผดภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ซงเจาหนาทกรมอทยานแหงชาตไดปลอยกลบสธรรมชาตโดยทนทสามารถแสดง

รปถายแทนทในศาลได นอกจากนสตวปาชนดอนอาจน�าเขาไปตรวจรางกายกอนปลอยไป

พ.ร.บ.การสงออกและการน�าเขามาในราชอาณาจกรซงสนคาพ.ศ.2522

อธบดกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชยเปนสมาชกของคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต

ซงคณะกรรมการดงกลาวมอ�านาจก�ากบดแล มากกวาจะมอ�านาจในการบงคบใชกฎหมาย

ภายใต พ.ร.บ. การสงออก และการน�าเขามาในราชอาณาจกรซงสนคา พ.ศ. 2522 กรมการคาตางประเทศมอ�านาจ

ในการออกประกาศเพอควบคมการน�าเขาและสงออกสนคา ซงสตวปาถอเปน “สนคา” ชนดหนงซงกรมการคาตางประเทศ

สามารถหามการน�าเขาและสงออกสตวปาได ในป พ.ศ. 2509 กรมการคาตางประเทศ (ซงสมยนนเรยกวากรมการเศรษฐกจ) ได

ออกกฎกระทรวงการสงออกสนคา (ฉบบท 7) พ.ศ. 250924 ซงก�าหนดใบอนญาตสงออกส�าหรบการสงออกสตวปาทก�าหนด

ภายใตกฎกระทรวง กฎกระทรวงดงกลาวยงบงคบใชอย25 โดยทกฎกระทรวงฉบบนก�าหนดใหชะน แตเนองจากไมไดระบ

ประเภทของชะนจงคาดวาหมายถงชะนทกชนดแมวาจะเปนชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยกตาม อยางไรกตาม

ลงไมมหางไมถกรวม ภายใตกฎกระทรวงฉบบน อกทงกฎกระทรวงฉบบนก�าหนดหาม:

• ชนดพนธบางประเภทซงไดรบการคมครองภายใตกฎเกณฑทออกโดย พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา และ

ตามบญชไซเตส

• สตวหกชนดพนธทไดรบการคมครองในประเทศไทยซงไมถกรวมตามบญชไซเตส

• ชนดพนธบางประเภทซงไมไดรบการคมครองในประเทศไทยแตอยตามบญชไซเตส และ

• สตวสามชนดพนธซงไมไดรบการคมครองในประเทศไทยและไมอยตามบญชไซเตส

เจาหนาทของกรมการคาตางประเทศยนยนวากฎกระทรวงฉบบนยงมผลบงคบใช อยางไรกดในทางปฏบตกรมการ

คาตางประเทศจะไมออกใบอนญาตน�าเขาสงออกสตวปา ผน�าเขาและผสงออกสตวปาจะตองยนขอใบอนญาตจากกรมอทยาน

แหงชาตฯ

อ�านาจของเจาหนาทศลกากรภายใต พ.ร.บ.ศลกากร ในการปราบปรามการลกลอบสามารถด�าเนนการคน ยดและ

จบซงใชกบกรณการน�าเขา สงออก น�าผานดวย (มาตรา 14/1) หากมเหตใหควรสงสยวาความผดภายใตกฎหมายฉบบนไดถก

กระท�าขน และเจาหนาทศลกากรและเจาพนกงาน (ซงรวมถงเจาหนาทสตวปา) มอ�านาจในการยดสงของทกสงทเกยวของกบ

การกระท�าความผดเพอใชเปนหลกฐาน (มาตรา 24) ความผดส�าหรบการน�าเขา สงออก และน�าผานสนคาตองหามมโทษจ�า

24 รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://www.dft.go.th/th-th/แสดงเนอหา/ArticleId/2660/-7-2509-26-250925 อางองตามกรมการคาตางประเทศ ด: http://www.dft.go.th/th-th/%E0%B8%81%E0%B8%8E%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B

2%E0%B8%A2/cid/1281 (ภาษาไทย)


คกไมเกน 10 ป หรอปรบไมเกนหาเทาของมลคาสนคา หรอทงจ�าทงปรบ รวมทงสนคาดงกลาวรวมทงทบรรจและเครองยนต

ทใชในการขนสงจะถกยดดวย

บคคลใดประสงคจะน�าเขา สงออก น�าผาน สตวปาจะตองมใบอนญาตสามชนด โดยฉบบแรกจากกรมอทยาน

แหงชาตฯ ฉบบสองจากกรมศลกากร และอกฉบบจากสถานกกกนโรคจากทาทเขา26 ค�าสงกระทรวงพาณชย พ.ศ. 254627

ใหอ�านาจอธบดกรมอทยานแหงชาตฯ มอ�านาจใหใบอนญาตการน�าเขาและสงออกชางเอเชย Elephas maximus ค�าสง

ดงกลาวไมไดกลาวถงชนดสตวปาอนและกระทรวงพาณชยไมไดออกค�าสงอนใดอกเกยวกบการสงออกสตวปาชนดอน ในป

พ.ศ. 2549 กระทรวงพาณชยไดออกกฎกระทรวงวาดวยการสงออกขาว ชาง และไม พ.ศ. 254928 ซงก�าหนดใหมการรบ

ใบอนญาตในการสงออกชางเอเชย ผลตภณฑทเกยวของและซากชางเอเชย

พ.ร.บ.ศลกากรพ.ศ.2469แกไขเพมเตมถงพ.ศ.2557

อธบดกรมศลกากรเปนสมาชกของคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต

พ.ร.บ. ศลกากร (มาตรา 24) ไมไดใหอ�านาจเจาพนกงานกรมอทยานแหงชาตฯไวโดยเฉพาะ แตกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา (มาตรา 2) ก�าหนดถงเจาหนาทฝายบรหารใหมอ�านาจในการปองกนอาชญากรรมและจบกมโดยรวมถงเจาพนกงาน

กรมอทยานแหงชาตฯดวย เจาพนกงานกรมอทยานแหงชาตฯไมมอ�านาจภายใต พ.ร.บ. ศลกากร และในขณะเดยวกนเจาหนาท

ศลกากรกไมมอ�านาจภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา อยางไรกดในทางปฏบตหากเจาหนาทศลกากรตรวจพบสตวปา

หรอซากกจะใชอ�านาจการยดตามกฎหมายศลกากรและตดตอเจาพนกงานกรมอทยานแหงชาตฯเพอด�าเนนการภายใต พ.ร.บ.

สงวนและคมครองสตวปา

หมวด 5 แหง พ.ร.บ. ศลกากร ซงควบคมการลกลอบก�าหนดใหเจาหนาทศลกากร เจาหนาทต�ารวจ และเจาหนาท

ปกครองสามารถตรวจยดสงของใดๆ เมอใดและทใดกได (มาตรา 24) ภายใตกฎหมายวธพจาณาความอาญา (มาตรา 85) เจา

26 พ.ร.บ. โรคระบาดสตว พ.ศ. 2558 มาตรา 31 ก�าหนดวา “ผใดน�าเขา สงออก หรอน�าผานราชอาณาจกรซงสตวหรอซากสตว ตองไดรบใบอนญาต

จากอธบดหรอผซงอธบดมอบหมายทกครงทน�าเขาสงออกหรอน�าผานราชอาณาจกร การขออนญาต การออกใบอนญาต และวธการน�าเขา สงออก

หรอน�าผาน ราชอาณาจกรใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทอธบดประกาศก�าหนด.” มาตรา 4 ก�าหนดนยามค�าวา “สตว” หมายถง

(1) ชาง มา โค กระบอ ลา ลอ แพะ แกะ กวาง สกร หมปา สนข แมว กระตาย ลง ชะน และใหหมายความรวมถงน�าเชอส�าหรบผสมพนธ และ

เอมบรโอของสตวเหลานดวย (2) สตวปกจ�าพวกนก ไก เปด หาน และใหหมายความรวมถงน�าเชอส�าหรบผสม พนธ และไขส�าหรบใชท�าพนธดวย

(3) สตวชนดอนตามทรฐมนตรประกาศก�าหนด และใหหมายความรวมถงน�าเชอ ส�าหรบผสมพนธ เอมบรโอ และไขส�าหรบใชท�าพนธของสตว

ชนดนนดวย” รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%c330/%c330-20-2558-a0001.

pdf. กฎกระทรวง ก�าหนดสตวชนดอนตามกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว พ.ศ. 2546 ก�าหนดชนดสตวซงเปนสตวปาสงวนและสตวปาคมครอง

ไวหลายชนดแตไมรวมถงลงไมมหาง รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%c330/%

c330-2b-2546-a0002.pdf. กระทรวงเกษตรและสหกรณเปนผบงคบใชกฎหมายฉบบน โดยกรมปศสตวไดออก ประกาศกรมปศสตว เรอง

ก�าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการน�าสตวหรอซากสตวผานดานกกกนสตว พ.ศ.2558 ก�าหนดใหการขออนญาตจะตองสงไปทดาน

กกกนสตว รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%c330/%c330-2e-2558-a0015.

pdf. ส�าหรบรายละเอยดภาษาองกฤษโปรดด : http://aqi.dld.go.th/th/index.php?option=com_content&view=category&layout=

blog&id=73&Itemid=11927 ค�าสงกระทรวงพาณชย ท 121 พ.ศ. 2546 เรอง: การโอนอ�านาจการออกใบอนญาตการสงออกชาง28 ส�าหรบรายละเอยดภาษาไทยโปรดด : http://www.dft.go.th/th-th/แสดงเนอหา/ArticleId/2087/-2549-17-2549


หนาทต�ารวจและเจาหนาทปกครองซงรวมถงเจาพนกงานกรมอทยานแหงชาตฯสามารถยดสงของซงไดผานการตรวจศลกากร

แตไมมหลกฐานการผานเขามา ทรพยสนทไดตรวจยดภายใตกฎหมายศลกากรจะถกน�าไปทส�านกงานทใกลทสด (มาตรา 25)

ในทางปฏบตการยดสตวปาจะถกน�าสงไปยงเจาพนกงานกรมอทยานแหงชาตฯ ในการน พ.ร.บ. ศลกากร อนญาตใหเจาของ

ของทรพยสนทถกยดสามารถขอรบคนไดภายใน 30 วนมเชนนนจะตกเปนของแผนดนโดยไมค�านงวากรมศลกากรไดด�าเนน

คดอาญาหรอไม (มาตรา 24) เชนเดยวกนมาตรา 1327 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พ.ร.บ. ศลกากร ก�าหนด

ใหการยดทรพยสนทเนาเสยไดหรอหากการรกษาไวจะมความเสยงทจะกอความเสยดาย หรอกอใหเกดคาใชจายอนเกยวกบ

การรกษาซงไมสมเหตสมผล อธบดกรมศลกากรสามารถมค�าสงใหขายผานการขายทอดตลาดกอนทใหทรพยสนนนตกเปน

ของแผนดน (มาตรา 25) พ.ร.บ. ศลกากร ก�าหนดใหบคคลใดน�าเขา สงออก เกบ หรอขนสงสนคาตองหามจะตองโทษปรบส

เทาของมลคาสนคาเหลานนและจ�าคกเปนเวลาไมเกน 10 ป (มาตรา 27)

หากมการกระท�าใดๆ อนเกยวกบสตวหรอพชซงผดกฎหมายของรฐซงเปนภาคในความตกลงกบประเทศไทย รฐท

เกดการละเมดกฎหมายดงกลาวอาจเรยกใหประเทศไทยสงกลบสตวหรอพช ในกรณดงกลาวเจาหนาทศลกากรจะตองสงคน

ไปยงรฐดงกลาวตามทไดมความตกลง อยางไรกดมาตรานอาศยหลกตางตอบแทนซงหมายความวาหากประเทศไทยพบวา

สตวหรอพชไดถกน�าออกไปนอกประเทศ กจะสามารถรองขอใหประเทศปลายทางสงกลบมายงประเทศไทยได กรมศลกากร

จะด�าเนนการดงกลาวหากการกระท�าดงกลาวผดกฎหมายของประเทศไทยหรอผดกฎหมายของทงสองประเทศ แตถา

การกระท�าดง กลาวผดเฉพาะกฎหมายของรฐนนเพยงอยางเดยว ประเทศไทยจะด�าเนนการเฉพาะการสงสตวและพชกลบ

และใหประเทศดงกลาวด�าเนนคดเอง (มาตรา 37) ในทางปฏบตเจาหนาทศลกากรจะสงสตวปาทงหมดทยดไดไปยง เจาพนกงาน

กรมอทยานแหงชาตฯ และกรมอทยานแหงชาตฯจะเปนผด�าเนนการสงกลบ

หากเจาหนาทศลกากรมเหตอนควรสงสยวาเรอขนสงทผานประเทศไทยอาจมสงผดกฎหมาย สามารถด�าเนนการ

ตรวจคนโดยไมตองมหมายได หากพบวาเรอดงกลาวมสงผดกฎหมายเจาหนาทศลกากรจะตองยดและภายใตกรณเฉพาะ

อธบดอาจก�าหนดใหสงสนคาผดกฎหมายกลบไปยงผสงออกหรอท�าลาย (มาตรา 58) พ.ร.บ. ศลกากร ไมไดก�าหนดให

อธบดมอ�านาจในการเลอกวธทางอนนอกจากสงคนหรอท�าลาย

พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตพ.ศ.2556

พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ก�าหนดนยามค�าวา “ความผดรายแรง”

หมายถง ความผดอาญาทกฎหมายก�าหนดโทษจ�าคกขนสงตงแตสปขนไปหรอโทษสถานทหนกกวานน (มาตรา 3)

กฎหมายดงกลาวนยามค�าวา “องคกรอาชญากรรม” หมายถงคณะบคคลตงแตสามคนขนไปทรวมตวกนชวง

ระยะเวลาหนงและรวมกนกระท�าการใด โดยมวตถประสงคเพอกระท�าความผดรายแรงและเพอไดมาซงผลประโยชน

ทางการเงน ทรพยสน หรอผลประโยชนทางวตถอยางอนไมวาโดยทางตรงหรอทางออม (มาตรา 3)

ภายใต พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต อาชญากรรมทถอวาเปน

“อาชญากรรมขามชาต” จะตองด�าเนนการโดยองคกรอาชญากรรมขามชาตและ

• ความผดทกระท�าในเขตแดนของรฐมากกวาหนงรฐ

• ความผดทกระท�าในรฐหนง แตการตระเตรยม การวางแผน การสงการ การสนบสนน หรอการควบคมการกระท�า

ความผดไดกระท�าในอกรฐหนง

• ความผดทกระท�าในรฐหนง แตเกยวของกบองคกรอาชญากรรมทมการกระท�าความผดมากกวาหนงรฐ

• ความผดทกระท�าในรฐหนง แตผลของการกระท�าทส�าคญเกดขนในอกรฐหนง (มาตรา 3)


บคคลใดกระท�าการดงตอไปนถอวากระท�าความผดในฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต:

• เปนสมาชกหรอเปนเครอขายด�าเนนงานขององคกรอาชญากรรมขามชาต

• สมคบกนตงแตสองคนขนไปเพอกระท�าความผดรายแรงอนเกยวของกบองคกรอาชญากรรมขามชาต

• มสวนรวมกระท�าการใดๆ ไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในกจกรรมหรอการด�าเนนการขององคกรอาชญากรรม

ขามชาต โดยรถงวตถประสงคและการด�าเนนกจกรรมหรอโดยรถงเจตนาทจะกระท�าความผดรายแรงของ

องคกรอาชญากรรมขามชาตดงกลาว

• จดการ สงการ ชวยเหลอ ยยง อ�านวยความสะดวก หรอใหค�าปรกษาในการกระท�าความผดรายแรงขององคกร

อาชญากรรมขามชาต โดยรถงวตถประสงคและการด�าเนนกจกรรม หรอโดยรถงเจตนาทจะกระท�าความผด

รายแรงขององคกรอาชญากรรมขามชาตดงกลาว (มาตรา 5)

โทษส�าหรบการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตคอจ�าคกตงแต 4 ถง 15 ป หรอปรบตงแต 80 000 ถง

300 000 บาท (2 302–8 633 ดอลลาร) หรอทงจ�าทงปรบ (มาตรา 25)

พนกงานสอบสวนมอ�านาจในการเขาไป คนหา และยดเมอมเหตอนควรเชอวามสงผดกฎหมายซอนอย (มาตรา 14)

เชนเดยวกบมาตรา 1327 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และมาตรา 25 แหง พ.ร.บ. ศลกากร พ.ร.บ. ปองกน

และปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ก�าหนดใหหากในกรณททรพยสนไมเหมาะสมทจะเกบ

รกษาไว หรอหากเกบรกษาไวจะเปนภาระแกทางราชการมากกวาการน�าไปใชประโยชนอยางอน พนกงานสอบสวนอาจน�า

ทรพยสนนนออกขายทอดตลาดกได (มาตรา 15)

ภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โทษทางอาญาส�าหรบการน�าเขา สงออก และน�าผานชนดสตวตามบญช

ไซเตสโดยไมมใบอนญาตมโทษจ�าคกสงสดสป ซงถอวาเปนอาชญากรรมรายแรงภายใต พ.ร.บ. ปองกนและปราบปราม

การมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต หากผกระท�าความผดเขาขายการกระท�าความผดภายใตนยามของ พ.ร.บ.

ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต โดยเขารวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต โทษในการ

คาสตวปาผดกฎหมายกจะเพมมากขนภายใต พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

เมอเทยบกบ พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา อยางไรกด การท พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกร

อาชญากรรมขามชาต อนญาตใหมการน�าทรพยสนจากการยดออกขายทอดตลาดไดนน ไมเหมาะสมกบสตวทมชวต

พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการฟอกเงนพ.ศ.2542แกไขเพมเตมถงพ.ศ.2558

พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน29 ก�าหนด “ความผดมลฐาน” รวมถงความผดท:

• เกยวกบการลกลอบตาม พ.ร.บ. ศลกากร

• เกยวกบการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต และ

• เกยวกบการใชโดยผดกฎหมาย การมไวหรอครอบครองซงทรพยากรธรรมชาตหรอการใชทรพยากรธรรมชาต

อยางผดกฎหมายเพอประโยชนทางการคา (มาตรา 3 (7) (10)และ (14) ตามล�าดบ)

29 ส�าหรบรายละเอยดภาษาองกฤษโปรดด : http://www.amlo.go.th/amlofarm/farm/en/files/AMLA%20No%201-5.pdf


พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน นยามค�าวา “ทรพยสนทเกยวของกบการกระท�าความผด” หมายถง

เงนหรอทรพยสนทไดมาจากการกระท�าซงเปนความผดมลฐานหรอความผดฐานฟอกเงนหรอจากการสนบสนนหรอชวยเหลอ

การกระท�าซงเปนความผดมลฐานหรอความผดฐานฟอกเงนและใหรวมถงเงนหรอทรพยสนทไดใชหรอมไวเพอใชหรอ

สนบสนนการกระท�าความผดมลฐานหรอความผดฐานฟอกเงน ไมวาทรพยสนจะมการจ�าหนาย จาย โอน หรอเปลยนสภาพ

ไปกครงและไมวาจะอยในความครอบครองของบคคลใด โอนไปเปนของบคคลใด หรอปรากฏหลกฐานทางทะเบยนวาเปน

ของบคคลใด (มาตรา 3) ระเบยบ พ.ศ. 2556 ก�าหนดความหมายของ “ทรพยสน” หมายถง ทรพยสนทเกยวกบการกระท�า

ความผดตามกฎหมายวาดวยการปองกนและปราบปรามการฟอกเงนทไมใชเปนเงน และศาลมค�าสงใหตกเปนของแผนดน

รวมทงดอกผลของทรพยสนดงกลาวทเกดขนภายหลงทศาลมค�าสงใหตกเปนของแผนดน30

พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน นยามการกระท�าความผดฐานฟอกเงนโดยรวมถง:

• โอน รบโอน หรอเปลยนสภาพทรพยสนทเกยวกบการกระท�าความผดเพอซกซอนหรอปกปดแหลงทมาของ

ทรพยสนนน หรอเพอชวยเหลอผอนไมวากอน ขณะหรอหลงการกระท�าความผด มใหตองรบโทษหรอรบโทษ

นอยลงในความผดมลฐาน หรอ

• กระท�าดวยประการใดๆ เพอปกปดหรออ�าพรางลกษณะทแทจรงการไดมาแหลงทตง การจ�าหนาย การโอน

การไดสทธใดๆ ซงทรพยสนทเกยวกบการกระท�าความผด

• ไดมา ครอบครอง หรอใชทรพยสน โดยรในขณะทไดมา ครอบครอง หรอใชทรพยสนนนวาเปนทรพยสนทเกยวกบ

การกระท�าความผด (มาตรา 5)

โทษส�าหรบการกระท�าความผดฐานฟอกเงนคอจ�าคกตงแตหนงถง 10 ป หรอปรบตงแต 20 000 ถง 200 000 บาท

(575 - 5 755 ดอลลาร) หรอทงจ�าทงปรบ (มาตรา 60)

หากมเหตอนควรเชอไดวาอาจมการโอน จ�าหนาย ยกยาย ปกปด หรอซอนเรนทรพยสนใดทเปนทรพยสนทเกยวกบ

การกระท�าความผด คณะกรรมการตามกฎหมายนมอ�านาจสงยดหรออายดทรพยสนนนไวชวคราวมก�าหนดไมเกน 90 วน

(มาตรา 48) ในกรณทปรากฏหลกฐานเปนทเชอไดวาทรพยสนใดเปนทรพยสนทเกยวกบการกระท�าความผด ใหเลขาธการสง

เรองใหพนกงานอยการพจารณาเพอยนค�ารองขอใหศาลมค�าสงใหทรพยสนนนตกเปนของแผนดนโดยเรว (มาตรา 49) หาก

ไมมการด�าเนนคด พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ก�าหนดใหเจาของทรพยสนดงกลาวมาขอคนทรพยสนไดภายใน

ระยะเวลา 2 ป กอนทจะโอนไปยงกองทนปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (มาตรา 49)

พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ก�าหนดในกรณทศาลเหนวาทรพยสนตามค�ารองไมเปนทรพยสนท

เกยวกบการกระท�าความผด ใหศาลสงคนทรพยสนนน และในกรณเชนวาน ถาไมมผใดขอรบคนทรพยสนภายในสองปนบ

แตวนทศาลมค�าสงดงกลาว ใหส�านกงานน�าทรพยสนนนสงเขากองทนปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (มาตรา 51/1)

ระเบยบ พ.ศ. 2556 ก�าหนดใหเมอทรพยสนไมสามารถขายไดเนองจากธรรมชาตของทรพยสนนน ปปง. จะตองท�าสนคา

จากทรพยสนดงกลาวเพอเปนหลกฐานและรายงานแกกระทรวงการคลง (ขอ 5/7) พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน

มบทบญญตเชนเดยวกบมาตรา 1327 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและมาตรา 25 แหง พ.ร.บ. ศลกากร ซงอนญาต

ใหทรพยสนสามารถขายไดโดยการขายทอดตลาดหากไมเหมาะสมทจะรกษาไวหรอการรกษาไวจะกอภาระอยางไมเหมาะสม

(มาตรา 57)

30 ระเบยบส�านกนายกรฐมนตร วาดวยการด�าเนนการกบทรพยสนทศาลมค�าสงใหตกเปนของแผนดนตามกฎหมายวาดวยการปองกนและ

ปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2556. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%bb40/

%bb40-2g-2556-a0009.pdf


พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ก�าหนดวาเมอมกฎหมายอนใชกบทรพยสน ซงในกรณดงกลาวคอ

กรณตวอยางพนธ แตไมมการด�าเนนการใดๆ ภายใตกฎหมายเชนวาและการกระท�าความผดเปนอาชญากรรมขามชาต

อาจจะมการด�าเนนการไดตาม พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (มาตรา 58)

โทษขนต�าของการฟอกเงนภายใต พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ไมเพยงพอทจะถอวาเปนความผด

รายแรงตาม พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต อยางไรกดมาตรา 5 แหง พ.ร.บ.

ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ก�าหนดชองทางการบงคบใชกบกรณของการครอบครองสตวปาผดกฎหมาย บทบญญต

แหงพ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน กบทงบทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พ.ร.บ. ศลกากร

และพ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ตางกก�าหนดใหมการขายทอดตลาดไดใน

กรณทรฐไมสามารถเกบรกษาได ซงไมมความเหมาะสมในบรบทของสตวปา ในทางปฏบตสตวปา ใดๆ ทมการยดจะถกสง

ไปยงเจาหนาทสตวปา

พ.ร.บ.อทยานแหงชาตพ.ศ.2504

พ.ร.บ. อทยานแหงชาต ก�าหนดนยามค�าวา “สตว” หมายความถงสตวทกชนด ตลอดจนสวนตางๆ ของสตว

สงทเกดจากสตว และสงทสตวท�าขน” (มาตรา 4) กฎหมายดงกลาวหามการกระท�าอนเกยวกบกบสตวดงตอไปน:

• น�าสตวออกไปจากอทยานแหงชาต หรอท�าดวยประการใดๆ ใหเปนอนตรายแกสตว

• น�าเครองมอส�าหรบลาสตวหรอจบสตว หรออาวธใดๆ เขาไปในอทยานแหงชาต และ

• สงเสยงออฉาวหรอกระท�าการอนอนเปนการรบกวน หรอเปนทเดอดรอนร�าคาญแกคนหรอสตว (มาตรา 16)

ประกาศ พ.ศ. 2558 ของกรมอทยานแหงชาตฯ31 ใชกบสตวทอยในอทยานแหงชาต รวมทงสตวน�าและไมจ�ากด

วาเปนสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครองหรอไม ประกาศดงกลาวก�าหนดหามบคคลใดๆ รวบกวน ท�าราย หรอกอใหเกดการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมสตวโดยจะตองรบโทษตาม พ.ร.บ. อทยานแหงชาต

บทบญญตแหง พ.ร.บ. อทยานแหงชาต และประกาศ พ.ศ. 2558 สามารถใชเปนเครองมอสนบสนนการบงคบใช

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ในสวนทเปนบทบญญตทหามการคาชะนสชนดซงไดรบการคมครองในประเทศไทยโดย

หากวาสตวดงกลาวถกน�าออกจากอทยานแหงชาต ในกรณทมการน�าออกจากอทยานแหงชาตบทบญญตเหลานสามารถใช

เปนฐานในการควบคมการคาชนดสตวประจ�าถนตามบญชไซเตส แตไมสามารถใชไดในกรณการควบคมการคาชนดพนธท

มไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตส

31 ประกาศกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช เรอง หามกระท�าการใดๆ อนเปนการรบกวน เปลยนแปลงพฤตกรรม หรอท�าอนตรายกบ

สตวตางๆ ทกชนดในอทยานแหงชาต ลงวนท 11 สงหาคม 2558. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/

data/law/law2/%cd10/%cd10-2e-2558-a0005.pdf


อรงอตงPongo spp.และชมแปนซPan troglodytes ทสวนสนกในประเทศไทย

© C

laire

bea

stal

l/TRA

FFIC

© T

RAFF

IC

ชมแปนซPan troglodytesซงถกน�ามาถายรปกบผเยยมชมสวนสตวในประเทศไทย


ดวยเหตท พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมระบใหชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตสได

รบการคมครองภายในประเทศ ประเทศไทยจงไมสามารถควบคมการคาสตวตามบญชไซเตสไดทงในระดบระหวางประเทศและ

ภายในประเทศ ตวอยางเชน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมก�าหนดถงกรณทชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย

ถกทอดทงดงทเกดขนกบอรงอตงทพบใกลจงหวดภเกต อนง พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน และ พ.ร.บ. ปองกน

และปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ซงมผลเมอ พ.ศ. 2556 และ 2558 ตามล�าดบ ไดสนบสนนการ

บงคบใช พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ในการนประเทศไทยจะตองพจารณาใหการแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตว

ปา ใหสามารถแกไขปญหาชองวางทเกดขนและเสรมสรางการบงคบใชกฎหมายโดยสรางความสอดคลองกนในตวบทบญญต

และก�าหนดกลไกการรวมมอระหวางภาครฐซงดแลบงคบใช พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน และ พ.ร.บ. ปองกน

และปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

การศกษานไดพจารณา พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา และขอเสนอแนะการแกไขกฎหมายดงกลาวในเชง

บทบญญตโดยรวมพจารณากบกฎหมายอนทเกยวของทงโดยตรงและโดยออมในเรองการคาสตวปาในประเทศไทย

ขอเสนอแนะดงตอไปนอางองถงการแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยจะเกยวของกบประเดนเฉพาะเรองเกยวกบ

การครอบครองและการคาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตสซงไมไดรบการคมครองตามกฎหมาย

ไทย

1. นยามปจจบนของค�าวา “คา” ภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมครอบคลมถงการสงกลบ

ออกไปและการน�าสนคาเขาทางทะเล

ขอเสนอแนะ: แกไขราง พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยเพมการสงกลบออกไปและการน�าสนคาเขา

ทางทะเล เขาไปในค�านยามของ “คา” เพอท�าให พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา สอดคลองกบไซเตส

2. ยกเวนกรณสตวมกระดกสนหลง 11 ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยไมไดรบการคมครองใน

ประเทศไทย รางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไมไดระบใหชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยเปนสตวทได

รบการสงวนหรอรบการคมครองในประเทศไทยแตหามการครอบครอง น�าเขา สงออก น�าผาน คา โดยปราศจากใบอนญาตซง

ชนดสตวตามความตกลงระหวางประเทศ ทงน ขอหามดงกลาวจะไมมผลบงคบใชหากปราศจากประกาศซงออกโดยรฐมนตร

ขอเสนอแนะ: แกไขราง พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยใหระบวาเมอรฐมนตรออกประกาศเพอก�าหนด

ชนดสตวทระบไวตามความตกลงระหวางประเทศซงประเทศไทยเปนภาค ประกาศดงกลาวจะใชกบบญชทงหมด ประกาศ

ฉบบแรกทใชบงคบผนวกตามบญชไซเตสจะตองระบรวมถงการแกไขครงหลงดวย

3. รางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา อนญาตการลาสตวปาสงวนและสตวปาคมครองรวมทงชนดสตว

ตามบญชไซเตส หากผลามใบอนญาตจากกรมทรพยากรธรรมชาตฯ

ขอเสนอแนะ: แกไขหลกการดงกลาวโดยก�าหนดการลาชนดสตวตามภาคผนวก 1 ของไซเตสเปนการผดกฎหมาย

และการลาชนดสตวตามภาคผนวก 2 และ 3 ของไซเตสจะกระท�าไดเมอมการยนยนวาสตวทจะลาเปนไปเพอการเพาะพนธ

หรอเพอการแลกเปลยนทางวทยาศาสตรกบสถาบนวจยทมใบอนญาต

4. ไมมบทบญญตภายใตรางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ทก�าหนดการยกเลกการขนทะเบยนเปนสตวปา

สงวนและสตวปาคมครองในประไทย

ขอแสนอแนะ: แกไขรางโดยก�าหนดใหรฐมนตรตองแสดงเอกสารทางวทยาศาสตรเปนหลกฐานเพอแสดงวาชนด

สตวนนไมอยในอนตรายแลว และท�าใหเอกสารดงกลาวเขาถงไดโดยสาธารณะกอนทจะมการออกประกาศเพอยกเลกการ

ขนทะเบยน


5. ในปจจบนรฐจะตองพสจนถงการกระท�าความผดในการครอบครองชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย

ตามบญชไซเตส

ขอเสนอแนะ: แกไขรางโดยก�าหนดใหการครอบครองชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตส

โดยไมมใบอนญาต เวนแตมเอกสารการน�าเขาหรอสงออกตามกฎหมาย ถอเปนการกระท�าจากหรอมาจากวตถประสงคเพอ

การคาทผดกฎหมายจนกวาบคคลทไมมใบอนญาตนนสามารถพสจนไดโดยพนขอสงสยและโดยทกรมทรพยากรธรรมชาตฯ

จะตองรวมมอกบ ปปง และเจาพนกงานทไดรบการแตงตงภายใต พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกร

อาชญากรรมขามชาต เพอด�าเนนการสอบสวนด�าเนนคดภายใตกฎหมายเหลานนนอกเหนอจาก พ.ร.บ. สงวนและคมครอง

สตวปา ซงการกระท�าดงกลาวนยอมถอไดวาการปองกนสตวปาทใกลสญพนธถอวาเปนประโยชนสาธารณะ

6. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยใชกบการสงกลบซงชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยซงถกยด

โดยรฐและไมมการด�าเนนคดอาญา ซงหมายความวาจะตองรอถงหาปกวาทสตวปาดงกลาวจะถกสงกลบ ในการนประมวล

กฎหมายอาญาก�าหนด ระยะเวลาการรอเปนเวลาหนงปภายหลกจากมค�าพพากษาถงทสดจากศาลเพอใหเจาของทแทจรงมา

ขอทรพยสนดงกลาวคนหากรฐยงคงรกษาทรพยสนนนไวอย

ขอเสนอแนะ: แกไขรางโดยก�าหนดหลกการทวาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยทไมมใบอนญาตถอเปน

ผลพวงมาจากการคาโดยผดกฎหมายขามชาต และเมอรฐด�าเนนการยดและรกษาชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยทไมม

ใบอนญาต กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ จะตองรองขอค�าสงศาลเพอใหสตวปาดงกลาวตกเปนของแผนดน เมอสตวปาตกเปน

ของแผนดนแลว กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ จะตองด�าเนนการพจารณาหาประเทศตนทางโดยพลน หากเปนสตวทมชวต

กจะตองตดตอหนวยงานทเหมาะสมในประเทศดงกลาวเพอพจารณาวาการสงกลบสามารถกระท�าไดหรอไม

7. โดยปกตตามแนวปฏบตปจจบน เจาหนาทสตวปาไดรบขอยกเวนเรองพยานหลกฐานตามประมวลกฏหมายวธ

พจารณาความอาญาและจะสงรายงานเพอน�าเสนอสตวปาเปนพยานวตถในชนศาลในการด�าเนนคดอาญา

ขอเสนอแนะ: แกไขรางโดยก�าหนดเนอหาเมอใดทชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตสซงไมม

ใบอนญาตถกคนพบไมวากรณใด ไมวาจะมเจาของหรอไม ใหสนนษฐานวาอยในประเทศไทยอยางผดกฎหมาย และในกรณ

ดงกลาวบทบญญตวาดวยพยานหลกฐานภายใตกฎหมายวธพจารณาความอาญาจะน�ามาใช เจาพนกงานจะตองออกเอกสาร

สตวปาเพอเปนพยานวตถส�าหรบการด�าเนนคดอาญาและหากเกยวของกบสตวทยงมชวตจะตองเรมกระบวนการสงกลบตาม

ความเหมาะสม

8. โทษตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ยงนอยและภายใตรางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

โทษส�าหรบการน�าเขา สงออก น�าผานและการครอบครองสตวปาตามบญชไซเตสโดยผดกฎหมายจะตองรบโทษจ�าคก 3

ถง 10 ป และปรบ 60 000 ถง 200 000 บาท (1 727–5 755 ดอลลาร) หรอทงจ�าทงปรบ อนงโทษจ�าคกภายใต พ.ร.บ.

ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ก�าหนดโทษจ�าคกหนงปซงนอยกวารางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา สงผลให

การด�าเนนคดตาม พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการฟอกเงน ไมใชทางเลอกทนาสนใจส�าหรบการด�าเนนคดการคาสตวปา

ผดกฎหมาย อยางไรกดโทษปรบภายใต พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ยงคง

สงกวารางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

ขอเสนอแนะ: (1) แกไขรางใหรวมถงการน�าผานแดน การขนสง การเกบรกษาซงชนดสตวตามบญชไซเตสทผด

กฎหมาย (2) กอนทจะแกไขโทษตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตฯ ควรพจารณาทาง

เลอกในการก�าหนดโทษส�าหรบการคาสตวปาผดกฎหมายตามทมอยในกฎหมายปจจบนเพอทจะสรางความสอดคลองและ

ก�าหนดโทษสงสดส�าหรบการคาสตวปาผดกฎหมายในทกลกษณะความผด

9. คณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต ซงจดตงขนตาม พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา มอ�านาจ

ในการควบคมดแลแตไมมอ�านาจในการบงคบใชกฎหมาย คณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาตภายใตรางแกไข

จะไมมผแทนจากกรมการคาตางประเทศและอ�านาจในการควบคมดแลมขอจ�ากดมากขนกวาเดม นอกจากนยงพบวากรม

ทรพยากรธรรมชาตฯ ซงเปนผควบคมดานเทคนคไมทราบถงความเปนไปไดในการใช พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการ

ฟอกเงน และ พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ในการใชเปนเครองมอเพอ

สนบสนนการบงคบใช พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ในการควบคมการคาสตวปาผดกฎหมาย


© E

ric G

evea

rt/D

ream

stim

e.co

m

22

ขอเสนอแนะ: (1) เพมบทบญญตภายใตรางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เพอใหรบรองคณะกรรมการ

เครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาเเหงประเทศไทยและบทบาทในการปองกนการคาสตวปา

ผดกฎหมายและด�าเนนคดกบผกระท�าความผด (2) แกไขรางแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เพอก�าหนดใหอ�านาจ

หนาทของคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาต และคณะกรรมการเครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปา

เเละพชปาเเหงประเทศไทยใหสนบสนนการท�างานซงกนและกน และคณะกรรมการสงวนและคมครองสตวปาแหงชาตมหนา

ทใหความรวมมอกบคณะกรรมการเครอขายการบงคบใชกฎหมายเกยวกบสตวปาเเละพชปาเเหงประเทศไทยอยางใกลชด

10. กฎหมายและกฎเกณฑทควบคมโดยทางตรงและทางออมในการคาชนดสตวตามบญชไซเตสถกดแลโดย

หนวยงานรฐทหลากหลายไมใชเพยงแคกรมทรพยากรธรรมชาตฯ

ขอเสนอแนะ: ในการแกไข พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา จะตองมการศกษากฎหมายทมความทบซอนกน

และแกไขใหเกดความสอดคลองกบบทบญญตปจจบนเพอใหมความสอดคลองในการบงคบใชกฎหมาย


พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไดก�าหนดชนดของสตวปาสงวนจ�านวน 15 ชนด นอกจากนระเบยบอกสองฉบบ

ยงไดก�าหนดชนดสตวทควรไดรบการคมครองภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยฉบบแรกออกในป พ.ศ. 2546

ก�าหนดรายการไว 1303 ชนดพนธ 32 และฉบบทสองออกเมอป พ.ศ. 255833 ซงก�าหนดเพยงสองชนดพนธ คอ

เตานามลาย Malayemys macrocephala34 และชางแอฟฟรกาซงมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย Loxodonta Africana

ภาคผนวกนวเคราะหชนดสตวทง 1320 ชนดพนธ ซงรวมอยภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เพอทจะ

พจารณาวามจ�านวนเทาใดตามไซเตสรวมทงจ�านวนและสดสวนชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย

ภาคผนวกตามไซเตสไดรวมถงชนดสตวหลายชนดพนธและชนดพนธยอย (subspecies) ของสตวในสามภาคผนวก

(ตารางท 1)35 ไซเตสใชบงคบกบการคาสตวกวา 5600 ชนดพนธ (ตารางท 2)35 ซงนอยกวา 10% เปนสตวประจ�าถนของ

ประเทศไทย (ตารางท 3)35

32 กฎกระทรวง ก�าหนดใหสตวปาบางชนดเปนสตวปาคมครอง พ.ศ. 2546. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://www.dnp.go.th/wildlifednp/%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3/gov2.pdf33 กฎกระทรวง ก�าหนดใหสตวปาบางชนดเปนสตวปาคมครอง (ฉบบท 3) พ.ศ. 2558. รายละเอยดออนไลนเปนภาษาไทยตามทอย: http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%ca04/%ca04-2b-2558-a0001.pdf34 เตานามลาย Malayemys macrocephala ถกเพมเขามาภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ในป พ.ศ. 2558 ซงเตานาอสาน Malayemys subtrijuga ไดถกขนทะเบยนไปเมอป พ.ศ. 2548 ตาม 2008 Annotated Checklist of CITES Species ไดรวมถง M. macrocephala ภายใตภาคผนวกท 2 ซงทงสองชนดนเปนสตวประจ�าถนประเทศไทย35 อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ.The CITES species. https://www.cites.org/eng/disc/species.php. เขาเมอ 19 กมภาพนธ 2559

© J

amie

Bou

huys

/TRA

FFIC

ชะนมอขาวHylobates lar ทจดชมสตวปาในประเทศไทย

ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย


ตารางท1:ชนดสตวตามบญชไซเตส36

สตวปา ภาคผนวกI ภาคผนวกII ภาคผนวกIII

สตวเลยงลกดวยนม 300 ชนดพนธ (รวม 11 ประชากร) + 23 ชนดพนธยอย(รวม 3 ประชากร)

501 ชนดพนธ (รวม 16 ประชากร) + 7 ชนดพนธยอย (รวม 2 ประชากร)

45 ชนดพนธ + 10 ชนดพนธยอย

สตวปก 154 ชนดพนธ (รวม 2 ประชากร) + 10 ชนดพนธยอย

1278 ชนดพนธ (รวม 1 ประชากร) + 3 ชนดพนธยอย

25 ชนดพนธ

สตวเลอยคลาน 80 ชนดพนธ (รวม 8 ประชากร) + 5 ชนดพนธยอย

673 ชนดพนธ (รวม 6 ประชากร)

40 ชนดพนธ

สตวครงบกครงน�า 17 ชนดพนธ 126 ชนดพนธ 3 ชนดพนธ

ปลา 16 ชนดพนธ 87 ชนดพนธ

สตวไมมกระดกสนหลง




รวม 630ชนดพนธ+43ชนดพนธยอย

4827ชนดพนธ+11ชนดพนธยอย

135ชนดพนธ+13ชนดพนธยอย

ตารางท2:จ�านวนชนดพนธตามบญชไซเตส36

สตวปา ภาคผนวกI ภาคผนวกII ภาคผนวกIIIจ�านวนชนดพนธตาม

บญชไซเตส

สตวเลยงลกดวยนม 323 508 55 886

สตวปก 164 1281 25 1470

สตวเลอยคลาน 85 673 40 798

สตวครงบกครงน�า 17 ชนดพนธ 126 ชนดพนธ 3 ชนดพนธ 146

ปลา 16 ชนดพนธ 87 ชนดพนธ 0 103

สตวไมมกระดกสนหลง 68 2163 25 2256

รวม 673 4838 148 5659

36 กรณาดเชงอรรถ 35


ตารางท3:ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ�าถนประเทศไทย37

สตวปาจ�านวนชนดพนธตามบญชไซเตส

ชนดพนธซงประจ�าถนในประเทศไทยตามบญชไซเตส

ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยตามบญชไซเตส

สตวเลยงลกดวยนม 886 100 786

สตวปก 1470 116 1354

สตวเลอยคลาน 798 52 746

สตวครงบกครงน�า 146 0 146

ปลา 103 12 91

สตวไมมกระดกสนหลง 2256 263 1993

รวม 5659 543 5116

สมาชกของไซเตสจะตองสามารถบงคบใชบทบญญตของไซเตสได และสมาชกจะตองสามารถหามการคาตวอยาง

สตวทระบวาขดตอไซเตส ในการน พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ไดระบครอบคลมประมาณ 41% ของชนดพนธตาม

บญชไซเตส (ตารางท 4) ซงสวนใหญอยตามภาคผนวก 2 (ตารางท 5) ซงรวมถงชนดสตวทยงไมใกลสญพนธในปจจบนแต

อาจจะมโอกาสสญพนธไดหากไมไดรบการควบคมรวมถงชนดสตวทมลกษณะใกลเคยง38

ตารางท4:ชนดสตวตามบญชไซเตสทถกระบตามพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา37

สตวปา

ภาคผนวกI ภาคผนวกII ภาคผนวกIII

ชนดพนธตามบญชไซเตสซงถกระบตามพ.ร.บ.สงวนและคมครอง

สตวปา

ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดใน

ประเทศไทยตามบญชไซเตสทถกระบตามพ.ร.บ.สงวนและคมครอง

สตวปา

ชนดพนธตามบญชไซ

เตสซงถกระบตามพ.ร.บ.สงวนและคมครอง

สตวปา



สตวปา

ชนดพนธตามบญชไซเตสซงถกระบตามพ.ร.บ.สงวนและคมครอง

สตวปา



สตวปา

สตวเลยงลกดวยนม 34 5 42 2 9 0

สตวปก 15 0 101 1 0 0

สตวเลอยคลาน 12 1 28 1 0 0

สตวครงบกครงน�า 0 0 0 0 0 0

ปลา 1 0 1 0 0 0

สตวไมมกระดกสนหลง 0 0 2089 1828 4 4

รวม 62 6 2261 1832 13 4

37กรณาดเชงอรรถ 35

38 ไซเตส. บทบญญตของอนสญญา, มาตรา II Fundamental Principles


ตารางท5:ชนดพนธตามบญชไซเตสซงรวมอยในพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา39

สตวปา ภาคผนวกI ภาคผนวกII ภาคผนวกIII

จ�านวนของชนดพนธตามบญชไซเตส 673 4838 148

ชนดพนธตามบญชไซเตสทรวมอยในพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา

62 2261 13

รอยละของชนดพนธตามบญชไซเตสทรวมอยในพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา

9.21% 46.73% 8.78%

จ�านวนรอยละของชนดพนธตามภาคผนวก 2 ซงถกรวมอยภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา มจ�านวน

มากกวาภาคผนวก 1 และ 3 อยางมนยยะส�าคญ โดยทงหมด (ซงคอผเสอ) ยกเวน 4 ชนดน คอ ปะการง, กลปงหา และ หอย

มอเสอ ถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ใหอยในอนดบทสงขน40 โดยใหใชชอเดยวแตหมายรวมถงหลายชนด

พนธ กลาวคอ

• Antipatharia – กลปงหาสด�า ตามภาคผนวก II (250 ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย)

• Scleractinia – ปะการงแขง ตามภาคผนวก II (1567 ชนดพนธ, 250 ประจ�าถนประเทศไทย)

• Stylasterina – ปะการงไฟ lace corals ตามภาคผนวก II (244 ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย)

• Milleporina – ปะการงไฟ ตามภาคผนวก II (14 ชนดพนธ, 2 ประจ�าถนประเทศไทย)

• Helioporacea – ปะการงสฟา ตามภาคผนวก II (1 ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย)

• Gorgonacea – กลปงหา ตามภาคผนวก III (4 ชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทย) และ

• Tridacnidae - หอยมอเสอ ตามภาคผนวก II (9 ชนดพนธ, 5 ประจ�าถนประเทศไทย)

ทงเจดกลม รวมทงหมดม 2,089 ชนดพนธ ซงม 257 ชนดเปนสตวประจ�าถนของประเทศไทย หากแยกเจด

กลมน [4,838 (จ�านวนทงสนภายใตภาคผนวก 2 ตามบญชไซเตส) – 2,089] จะเทากบ 2,749 (ตารางท 6) หากไมรวม

ปะการง, กลปงหาและหอยมอเสอ - พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา จะครอบคลมเพยง 8.85% ของชนดสตวตามบญช

ไซเตส นอกจากการทไมมการคมครองชนดพนธทมไดมถนก�าเนดในประเทศไทยแลว พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

ยงไมครอบคลมชนดพนธอนอก 10% ตามบญชไซเตสซงพบในประเทศ (ตารางท 7)

ตารางท6:สดสวนของชนดพนธตามบญชไซเตสทถกระบภายใตพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา39

สตวปา ภาคผนวกI ภาคผนวกII(ไมรวมปะการง,กลปงหา

และหอยมอเสอ)

ภาคผนวกIII

จ�านวนชนดพนธตามบญชไซเตส 673 2749 148

ชนดพนธตามบญชไซเตสทรวมอยในพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา

62 261 9

รอยละของชนดพนธตามบญชไซเตสทรวมอยในพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา

9.21% 9.49% 5.41%

39กรณาดเชงอรรถ 35 40 ทง 9 กลมไดถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เปนชนดพนธหรอชนดพนธยอย ในการนรวมถงเจดอนดบ หนงวงศ และหนงสกล

โดยททงหมดเปนสตวไมมกระดกสนหลงมจ�านวนทงสน 6 551 ชนด โดยทอยภายใตบญชไซเตส 2 089 ชนด


ตารางท7:ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ�าถนประเทศไทยและไมอยภายใตพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา41

กลมชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ�าถนประเทศไทย

ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ�าถนประเทศไทย

และอยภายใตพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา

ชนดสตวตามบญชไซเตสซงประจ�าถนประเทศไทย

และไมอยภายใตพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา

สตวเลยงลกดวยนม 100 71 29

สตวปก 116 115 1

สตวเลอยคลาน 52 38 14

สตวครงบกครงน�า 0 0 0

ปลา 12 2 10

สตวไมมกระดกสนหลง 263 260 3

รวม 543 486 57

หากไมรวมสตวไมมกระดกสนหลงทอยในล�าดบขนทสงกวา (ปะการง, กลปงหาและ หอยมอเสอ) พ.ร.บ. สงวน

และคมครองสตวปา ครอบคลมเพยงแค 12 ชนดสตวตามบญชไซเตส โดยเปนสตวมกระดกสนหลง 11 ชนด (สตวเลยงลก

ดวยนมเจดชนด นกหนงชนด และสตวเลอยคลานสามชนด และสตวไมมกระดกสนหลงหนงชนด (ผเสอ) ซงเปนชนดพนธท

มไดมถนก�าเนดในประเทศไทย42

1. กปร Bos sauveli: ภาคผนวก I (กอนหนานพบทประเทศไทย กมพชา ลาว และเวยดนาม โดยขนทะเบยน

เปน สงมชวตทมความเสยงขนวกฤตตอการสญพนธ ภายใต IUCN Red List แตเปนไปไดมากวาสญพนธแลว)

2. กระซ Dicerorhinus sumatrensis (ถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา คอ Didermocerus

sumatrensis): ภาคผนวก I (กอนหนานพบในประเทศไทยและประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ในปจจบนคาดวามชวตอยในประเทศอนโดนเซย)

3. แรดชวา Rhinoceros sondaicus: ภาคผนวก I (กอนหนานพบในประเทศไทยและประเทศในภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใต ในปจจบนคาดวามชวตอยในประเทศอนโดนเซย)

4. ชางแอฟรกา Loxodonta africana: ภาคผนวก I/II (พบในแอฟรกาเทานน รวมอยในภาคผนวก l นอกจาก

จ�านวนประชากรในบอสวานา นามเบย แอฟรกาใต และซมบบเว ซงถกระบอยในภาคผนวก ll การคาตวอยาง

พนธในภาคผนวก ll ถกจ�ากดตามภาคผนวก)

5. วาฬฟน Balaenoptera physalus (ถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา คอ B. physaius):

ภาคผนวก I (พบโดยทวไป ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในประเทศอนโดนเซย มาเลเซย และ ฟลปปนส)

6. โลมาปากสน Delphinus delphius: ภาคผนวก II (พบโดยทวไปแตไมพบในเอเชยตะวนออกเฉยงใต)

7. วาฬ Cuvier’s Beaked Whale Ziphius cavirostris: ภาคผนวก II (พบโดยทวไป ในเอเชยตะวนออเฉใต

ในประเทศอนโดนเซย มาเลเซย และ ฟลปปนส)

41กรณาดเชงอรรถ 35 42 สตวทง 15 ชนด พบในประเทศไทยครงเดยว แตหกชนดไดถกขนทะเบยนวาสญพนธไปจากประเทศแลว ไมวาโดย IUCN หรอไซเตส สตว

สองชนด (Eld’s Deer Rucervus eldii (ระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา เปน Cervus eldi) และ Sarus Crane Antigone

antigone (ระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา Grus antigone) ไดกลบมาใหม


8. นกอนทรหวนวล Haliaeetus leucoryphus: ภาคผนวก II (ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตพบในประเทศพมา

และกมพชา)

9. เตาหวคอน Caretta caretta: ภาคผนวก I (พบโดยทวไป ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตในประเทศอนโดนเซย

มาเลเซย และ ฟลปปนส)

10. ตะพาบ Burmese Peacock Nilssonia formosa (freshwater turtle) ภาคผนวก I (พบในประเทศพมา)

11. ง Sumatran Short-tailed Python Python curtus: ภาคผนวก II (พบในประเทศอนโดนเซยเทานน) หมายเหต

ล�าดบขนไดถกเปลยนเปน P. curtus ท�าใหเกดการแยกออกมาเปนสามชนด ซงในชนดเหลานมเพยง

Brongersma’s Short-tailed Python P. brongersmai พบในประเทศไทย และ

12. Kaiserrihind Teinopalpus imperialis (สตวไมมกระดกสนหลง – ผเสอ): ภาคผนวก II (พบไดในประเทศ

ภฎาน จน อนเดย พมา เนปาล และเวยดนาม)

ไซเตสไดขนบญชวานรทไมใชมนษยทงในภาคผนวก I หรอ II โดยม 390 ชนดรวมอยในภาคผนวก ในการน

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา ระบไว 14 ชนด ((คดเปน 3.59% ของชนดสตวตามบญชไซเตส) (3.23% ตามภาคผนวก I

และ 3.76% ตามภาคผนวก II))

ประเทศไทยเปนบานของวานร 18 ชนดตามบญชไซเตส ซงมสชนดทเปนสตวประจ�าถนและไมไดระบไวภายใต

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา และไดถกเปลยนล�าดบขนเมอเรวๆ น

• ลงกงเหนอ Macaca leonina (แยกออกจาก ลงกงใต M. nemestrina เมอ พ.ศ.2544 และถกระบภายใต

พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา)

• Tenasserim Luntung Trachypithecus barbei (แยกออกจาก คางแวนถนใต T. obscurus และถกระบ

ภายใตพ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา โดยตามชอชนดเกาวา Presbytis obscurus);

• Indochinese Luntung Trachypithecus germaini (แยกออกจาก Silvery Luntung T. cristatus ตามทได

มการเปลยนการจ�าแนกในป พ.ศ. 2544 ถง 2548 โดยไดถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

โดยตามชอชนดเกาวา Presbytis cristata) และ

• ลงลมเหนอ Nycticebus bengalensis (กอนหนานถกก�าหนดใหเปนชนดยอยของ ลงลม N. coucang โดยได

ถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา).

อยางไรกดไมมการก�าหนดลงไมมหางตามบญชไซเตส (ภาคผนวก I) ภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

ชะนสชนดจาก 15 ชนด ซงถกระบอยในบญชไซเตส (ภาคผนวก I) ไดถกระบภายใต พ.ร.บ. สงวนและคมครองสตวปา

โดยทสตวเหลานเปนสตวประจ�าถนประเทศไทย

TRAFFIC, the wildlife trade monitoring network, is the leading non-governmental organization working globally on trade in wild animals and plants in the context of both biodiversity conservation and sustainable development.

For further information contact:TRAFFICSoutheast Asia Regional OfficeUnit 3-2, 1st FloorJalan SS23/11, Taman SEA47400 Petaling JayaSelangor, Malaysia

Telephone: (603) 7880 3940Fax : (603) 7882 0171Website: www.traffic.org

UK Registered Charity No. 1076722, Registered Limited Company No. 3785518.

is a strategic alliance of

พฤ

ศจก

ายน

255

9

พฤศจิกายน 2559 Patricia Moore, Chanokporn Prompinchompoo … · 2018. 7. 24. · อภิธานศัพท์ กิตติกรรมประกาศ

Documents