ทุนชุมชน การ ... - Siam University · present. Research tools were relied on docu-mentary research, in-depth interview , focus group, and participant observation.

74

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

ณชชา ศรนธนาธร* และ ผศ.ดร.อมรรตน ทพยเลศ**

บทคดยอ

งานวจยเรอง “ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร” เปนการวจยเชงคณภาพ

(Qualitative Research) มงเนนศกษาปรากฏการณทเกดขนในอดตจนถงปจจบน เพออธบายการสงสมทนเพอการ

ดำารงอยของหอกระจายขาวสาร วเคราะหขอมลเชงคณภาพใชการพรรณนาเชงวเคราะห (Descriptive Analysis)

โดยมวตถประสงคการวจย 3 ประการดงน 1) ศกษาพฒนาการ จดเปลยน และบรบทชมชน 2) ศกษาการดำาเนนงาน

และบทบาทหนาทของหอกระจายขาวสาร และ 3) วเคราะหทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสาร

พนทศกษา คอ เทศบาลตำาบลบางหลวง อำาเภอบางเลน จงหวดนครปฐม และกำาหนดผใหขอมลหลก คอ

ผนำาชมชนและประชาชนทมสวนรวมตอพฒนาการของชมชนในอดตและปจจบน ผดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร

แกนนำา กลมสนบสนน และประชาชนทมสวนรวมในการดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร เครองมอทใชในการวจยคอ

การวเคราะหเอกสารทเกยวของ การสมภาษณเชงลกโดยใชแบบสมภาษณกงโครงสราง การสนทนากลม และการ

สงเกตการณแบบมสวนรวม

ผลการศกษาพบวา การดำาเนนงานและบทบาทหนาทของหอกระจายขาวสารภายใตพฒนาการ จดเปลยน

และบรบทชมชนบางหลวง ไดมการสงสมทนและบทบาทหนาทเปนแบบพลวต คอ มการเปลยนแปลงไมหยดนง โดย

บทบาทหนาททเพมขนตงแตอดตถงปจจบน จากการพฒนาการดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร โดยพบการสงสมทน

เพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวง จากการผสมผสานทนทง 4 ประเภทประกอบดวย ทน

ทางวฒนธรรม ทนทางสงคม ทนทางสญลกษณ และทนทางเศรษฐกจ นอกจากนไดขอคนพบเกยวกบความรเรองการ

ปฏบตงานหอกระจายขาวสารจากประสบการณและการเรยนรของผปฏบตงานหอกระจายขาวสาร

Abstract

The research “Community Capital, Accumulation Capital for The existence of Village Broadcasting

Tower” was the qualitative research that focus on spectacle for explanation accumulating capital in

the existence of village broadcasting tower from the past to the present. Analyzed results by using

descriptive analysis technique which purpose 1) study the development, turning point and the com-

munity context 2) study operation and role of village broadcasting tower and 3) Analyze Community

capital, accumulating capital for the existence of village broadcasting tower

*ณชชา ศรนธนาธร นกศกษาระดบปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชานเทศศาสตร

คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยรงสต

**ผศ.ดร.อมรรตน ทพยเลศ อาจารยประจำาสาขาวชาโฆษณา คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยรงสต

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

Community Capital, Accumulation Capital for The existence of Village

Broadcasting Tower

75

นเทศสยามปรทศนทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

The study area was BangLaung Munici-

pality, Amphoe Bang Len, Nakornpathom prov-

ince and the Key Informants were the commu-

nity leaders and people who participated to

develop the community from the past to the

present. Research tools were relied on docu-

mentary research, in-depth interview , focus

group, and participant observation.

The results revealed that operation

and role of village broadcasting tower under

development, turning point and the BangLaung

community context. The accumulation of

capital and its role as a dynamic from past to

present. It was found that the accumulation of

capital for the existence of Village Broadcast-

ing Tower BangLaung Municipality consisted of

combination of four types of capital; cultural

capital, social capital, symbolic capital, and

economic capital. In addition, findings about

knowledge of operation from experience and

learning practitioners.

บทนำา

สงคมไทยปจจบนเรมหนมาสแนวทางการพง

ตนเอง แนวคดเรองเศรษฐกจพอเพยง แนวทางเรอง

ประชาสงคม ในการนกระบวนทศนใหมในการพฒนา

ชมชน มงเนนกระบวนการเรยนรเพอพฒนาคนในชมชน

ไดใชศกยภาพและทนของชมชน เพอพฒนาชมชน

ตนเองนำาไปสการพงตนเองและเกดความเขมแขงแก

ชมชน ซงสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

ฉบบท 11 (พ.ศ.2555-2559) เปนการสรางภมคมกน

ในมตตางๆ เพอเปนการพฒนาประเทศสความสมดล

และยงยน โดยนำาทนของประเทศทมศกยภาพมาใช

ประโยชนอยางบรณาการและเกอกลกน พรอมทงเสรม

สรางใหแขงแกรงเพอเปนรากฐานการพฒนาประเทศ

ทสำาคญไดแก การเสรมสรางทนสงคม (ทนมนษย ทน

สงคม ทนทางวฒนธรรม) ใหความสำาคญกบการพฒนา

คนและสงคมไทยสสงคมคณภาพ มงสรางภมคมกน

ตงแตระดบปจเจก ครอบครว และชมชน สามารถ

จดการความเสยง และปรบตวเขากบการเปลยนแปลง

มโอกาสเขาถงทรพยากรและไดรบประโยชนจากการ

พฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเปนธรรม

สอเลกๆ อยางหอกระจายขาวสารนบเปน

เครองมอบงชถงความพยายามในการพงตนเองของ

ชมชนสามารถสรางวาระของชมชน สงผานระบบ

วฒนธรรม โดยการใหความรการสรางโอกาสใหกบ

ประชาชนและชมชนไดทราบขอมลขาวสารอยางกวาง

ขวางและเทาเทยมกน ซงเปนพนฐานสำาคญในการ

พฒนาเศรษฐกจ สงคม และการมสวนรวมทางการ

เมองการปกครอง เปนกระบวนการเรยนรเพอการ

พฒนาคนและนำาไปสชมชนเขมแขง ดงทกาญจนา แกว

เทพ (2552: 43) กลาววา “สอยงมขนาดเลกและอย

ในอำานาจรศมการใชของชมชนกยงมคณปการตอการ

พฒนาชมชนมาก” ซงสอดคลองกบแนวคดของดวง

พร คำานณวฒน และคณะ (2547: 1) ทวาหอกระจาย

ขาวสารเปนเครองมอสอสารของชมชนเปนสอเฉพาะ

กจทใชในการกระจายเสยงเผยแพรขาวสาร ความรเพอ

ประชาชนเฉพาะภายในชมชน สามารถสงขาวสารไปยง

ผรบหรอผฟงไดเปนจำานวนมากและไดรบพรอมๆ กน

ประกอบดวยอปกรณเพยงไมกชนจงใชงานไดไมยาก

ตงอยภายในหมบานทคนในหมบานเปนผเปดเครอง ผ

ดำาเนนการกระจายเสยง ผประกาศ ผรบผดชอบหอก

ระจายขาวสาร เปนคนในหมบานทรจกผฟงเปนอยางด

ดงนน ผสงสารและผรบสารจงอยในบรบทชมชน และ

วฒนธรรมเดยวกน ประสบปญหาคลายกน ทำาใหม

ความสนใจ เขาถง เขาใจกนและกน การสอสารทผสง

สารและผรบสารคนเคยกนเชนน เปนคณสมบตประการ

สำาคญของการสอสารทมประสทธภาพ สามารถบรรลถง

ขอเหนพองตองกนในทสด ดงนนหอกระจายขาวสาร

จงเปนสอของชมชนทมศกยภาพในการนำาเสนอเรอง

ราวทตอบสนองความตองการของชมชน ซงตางจากสอ

อนไมวาจะเปนวทย โทรทศน หรอหนงสอพมพ หอ

กระจายขาวสารจงเปนสอทถกเลอกใหเปนสอเพอการ

พฒนาในการเผยแพรขอมลขาวสารในพนทหางไกล

หอกระจายขาวสารชมชนตำาบลบางหลวงซง

เปนชมชนทเกาแกชมชนหนง ตงอยรมแมนำาทาจน ม

ความเจรญรงเรองเปนอยางมากในอดตจนไดรบการ

เรยกขานอกนยหนงวา “บานเกา เหลาเตงไม” “ดน

แดนแหงวฒนธรรมไทย-จน ขนมหวาน อาหารอรอย”

76

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

รวมทงรปแบบวถชวตทเรยบงายของคนชนบท ตลอด

จนประเพณและวฒนธรรมประจำาถนแบบไทย–จน ท

สบทอดตลอดมา จากทนชมชนการสงสมทนดงกลาว

ซงมความสมพนธกบการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสารททำาใหเกดการทำางานทตอเนองมากวา 57 ป

โดยประเดนทนาสนใจคอการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสารนนมทนชมชนประเภทใดบาง และมการสงสม

ทนอยางไร โดยการศกษาครงนผวจยใชแนวคดเรอง

“ทน” ของ ปแอร บรดเยอ (Pierre Bourdieu) เปน

แนวทางในการวเคราะหทนประเภทตางๆ ของชมชน

เพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสารเมอ “ทน” ม

ขอบเขตทกวางขวางมาก บรดเยอจงแบงทนออกเปน

4 ประเภท คอ ทนทางเศรษฐกจ ทนทางวฒนธรรม ทน

ทางสญลกษณ และทนทางสงคม เปนแนวทางในการ

ศกษาทนภายใตบรบทชมชนสงคมไทย ซงบทความเรอง

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสารน เปนสวนหนงของงานวจยเรอง การสงสมและ

การบรหารจดการทนแบบมสวนรวมเพอการดำารงอย

ของหอกระจายขาวสาร ซงผลการศกษาครงนสามารถ

นำาองคความรทไดไปปรบใชในการสงเสรมทนชมชน

ประเภทตางๆ เพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

เพอใหเกดการบรณาการทนไดอยางสมบรณยงขน และ

สามารถตอยอดองคความรเพอการสงเสรมและพฒนา

คนในชมชนใหมโอกาสไดฝกใชความรความสามารถ ร

วธการนำา ภมปญญาและทนชมชนทมอยมาใชพฒนา

ชมชนโดยผานสอชมชนประเภทหอกระจายขาวสาร

อนจะเปนตนแบบใหกบการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสารเพอการพงตนเองใหกบชมชนอนไดตอไป

วตถประสงคของการวจย

การวจยครงนผวจยไดกำาหนดวตถประสงค

ของการวจยเพอเปนแนวทางในการศกษาวจย 3

ประการ ดงน

1. ศกษาพฒนาการ จดเปลยนและบรบท

ชมชนเทศบาลตำาบลบางหลวง

2. ศกษาการดำาเนนงานและบทบาทหนาท

ของหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวง

3. วเคราะหทนชมชน การสงสมทนเพอการ

ดำารงอยของหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบาง

หลวง

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

เนองจากงานวจยครงนเปนงานวจยทอยบน

กรอบการวเคราะหทนชมชน การสงสมทนเพอการ

ดำารงอยของหอกระจายขาวสาร ดงนน แนวคดหลกทผ

วจยนำามาเปนกรอบในการวจย ประกอบดวย

• แนวคดเรองทน (Capital)

• แนวคดเกยวกบชมชนและการพฒนาชมชน

(Community and Community Development)

• แนวคดการพฒนาทยงยน

(Sustainable Development)

• แนวคดการสอสารแบบมสวนรวม

(Participatory Communication)

• แนวคดการสอสารเพอชมชน

(Community Communication)

• ขอมลทเกยวของกบหอกระจายขาวสาร

ระเบยบวธวจย

การวจยครงนใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ

(Qualitat ive Research) เกบขอมลโดยวธการ

สมภาษณกลม สมภาษณแบบเจาะลกโดยใชแบบ

สมภาษณกงโครงสราง การวเคราะหเอกสารทเกยวของ

การสงเกตแบบมสวนรวม ในกจกรรมทเกยวกบการ

ดำาเนนงานหอกระจายขาวสารโดยใชแบบสงเกตชวย

ในการสงเกต การเลอกกลมตวอยางใชวธ เจาะจง

(Purposive Sampling) จำานวน 65 คน แบงออกเปน

3 กลม ดงน กลมแรกเปนขอมลในอดตผใหขอมลตอง

เปนผทอาศยอยในพนทชมชนตำาบลบางหลวงอยางตอ

เนองไมนอยกวา 30 ป จำานวน 15 คน กลมทสองเปน

ผใหขอมลในปจจบนจำานวน 30 คน แบงออกเปนกลม

ตวแทนหนวยงานของภาครฐ แกนนำาชมชนและกลมผ

ดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร กลมทสามเปนตวแทน

ผฟงทมสวนรวมกบการดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร

จำานวน 20 คน โดยคดเลอกอยางเจาะจง มาจาก 5 ชม

ชนๆ ละ 4 คน บคคลทไดคดเลอกเปนผนำาชมชนทม

สวนรวมตอพฒนาการของชมชน หรอเกยวของกบการ

ดำาเนนงานหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวง

ดานการสนทนากลมแกนนำาชมชนทมสวน

รวมตอพฒนาการของชมชนในอดตและปจจบนหอกระ

จายขาวสาร แบงออกเปน 3 กลม ดงน กลมแรกเปน

ขอมลในอดตผใหขอมลตองเปนผทอาศยอยในพนท

77

นเทศสยามปรทศน

ชมชนตำาบลบางหลวงอยางตอเนองไมนอยกวา 30 ป

จำานวน 10 คน กลมทสองเปนผใหขอมลในปจจบน

จำานวน 10 คน เปนผทอาศยอยในพนทชมชนตำาบลบาง

หลวงในชวงเวลาปจจบน และกลมทสามเปนตวแทนผ

ฟงทมสวนรวมกบการดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร

จำานวน 20 คน โดยคดเลอกอยางเจาะจงซงเปนตวแทน

กลมองคกรชมชนบางหลวง ทงนการสนทนากลม

ประกอบดวยสาระสำาคญ ดงน

1. พฒนาการ จดเปลยน และบรบทชมชน

เทศบาลตำาบลบางหลวงต งแตอดตจนถงปจจ บน

ไดแก ประวตศาสตรและความเปนมา วฒนธรรมและ

ประเพณ ภมปญญาและการสบทอด เศรษฐกจ การ

อพยพยายถนฐานความสมพนธและการรวมกลมของ

คนในชมชน และการสอสารชมชน

2. การดำาเนนงานและบทบาทหนาทของหอก

ระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวงตงแตอดตจนถง

ปจจบน ไดแก การบรหารจดการหอกระจายขาวสาร

การจดการกระจายเสยง การมสวนรวมของประชาชน

การสนบสนนจากภายนอกและบทบาทหนาทของ

หอกระจายขาวสาร วเคราะหขอมลเชงคณภาพใชการ

พรรณนาเชงวเคราะห (Descriptive Analysis) การ

ดำาเนนการวจยเรมตงแตเดอนเมษายน 2554 – เมษายน

2556 รวมระยะเวลา 2 ป

สรปผลการวจย

ในการนำาเสนอผลการวจย แบงเปน 2 สวน ไดแก

1. พฒนาการ จดเปลยน บรบทชมชน การ

ดำาเนนงานและบทบาทหนาทของหอกระจายขาวสาร

เทศบาลตำาบลบางหลวง เพอตอบวตถประสงคการวจย

ขอ 1และขอ 2

2. ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของ

หอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวง เพอตอบ

วตถประสงคการวจยขอ 3 ดงน

สวนท 1 พฒนาการ จดเปลยน บรบทชมชน การดำาเนน

งานและบทบาทหนาทของหอกระจายขาวสารเทศบาล

ตำาบลบางหลวง โดยผวจยนำาเสนอเปน 4 ชวง ตาม

ความเปลยนแปลงของชมชนดงน

ชวงท 1 การกอตงชมชนในป พ.ศ. 2420- 2498

ชวงท 2 เศรษฐกจรงเรองชมชนเขมแขงในป พ.ศ.

2499- 2530

ชวงท 3 เศรษฐกจซบเซาชมชนเปลยนแปลงในป

พ.ศ. 2531- 2550

ชวงท 4 การปรบเปลยนวถชมชนแบบมสวนรวม

ในป พ.ศ. 2551- 2556

ชวงท 1 การกอตงชมชน ในป พ.ศ. 2420- 2498

ความเปนมา การอพยพยายถนฐาน และเศรษฐกจ

ชมชนตำาบลบางหลวง จากการคนพบมขอสนนษฐานวา

บรเวณตำาบลบางหลวงนเคยเปนเมองเกาแกเมองหนง

เพราะพบเศษกระเบองดนเผาและมลดนทเปนลกษณะ

คเมอง ในสมยทเมองอทองเปนราชธานแหงหนงในลม

แมนำาทาจน จากโคลงนราศสพรรณแตงเมอ พ.ศ. 2384

เปนนราศเรองเดยวของสนทรภทแตงเปนโคลง ส

สภาพ ซงทำาใหไดทราบรายละเอยดในเรองการเดน

ทางไปสพรรณบรของสนทรภ จากตอนท 76 (สนทรภ,

2510, หนา 25) ททำาใหทราบถงการดำารงอยมาอยาง

ยาวนานของชมชนบางหลวง

(76) ๏ ถงคลองรองเรยกบาน บางหลวง

ลำาฦกนกถงดวง ดอกฟา

เงยบเหงาเปลาเปลยวทรวง แสนทเวท ทเรด อมรก

หนกอกถา เทยบเถาเฃาหลวง ฯ

จากโคลงสสภาพขางตนสะทอนใหเหนวา

ชมชนบางหลวงเปนชมชนชนบททเกาแกมาตงแตสมย

รชกาลท 3 ตงอยรมแมนำาทาจนหรอแมนำาสพรรณบร

จนกระทงสมยรชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทรมการ

ประกาศตงเปนมณฑล อำาเภอ และตำาบลบรเวณนจง

ไดชอวา “ชมชนตำาบลบางหลวง” ตอมาเรมมคนไทย

คนมอญ คนลาวโซง และพบวาคนจนไดอพยพเขามา

ภายในชมชนเปนจำานวนมากมาจากซวเถา มณฑล

กวางตงประเทศจนการประกอบอาชพ แบงออกเปน

2 กลมใหญๆ คอ กลมทหนงมาทำาอาชพเกษตรกรรม

ซงสวนใหญอยตามรมแมนำาทาจน สวนกลมทสองเปน

พอคาในตลาดบานเกาเหลาเตงไม ชมชนบางหลวงเกด

ขนและเรมสรางวดบางหลวงเมอป พ.ศ. 2420 โดย

ประชาชนชาวบางหลวงกบพระครกอน วดบางหวา เปน

ผรเรมสราง หลงจากนนในป พ.ศ. 2446 ไดมการกอตง

ตลาดบางหลวง ร.ศ. 122 การเกดขนของ “ตลาดบาง

หลวง” สมยกอนจากการสบคนพบวามคนมาอาศยอย

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

78

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

ในยคแรก ๆ เพยงสองหลงคาเรอนเทานน คอ รานเมง

หล และ บานหลงจเปยน รานเมงหลชาวบานเรยกขาน

วา ผใหญ ชวน แดงอทย เปนคนทมาอยอาศยกอนจง

เปนผใหญบาน และเปนผรเรมสรางตลาดบนขน ซง

อยตดกบทางรมแมนำาทาจน ตอมา หลงจเปยนเปนผ

สรางตลาดกลางขน หลงจากนนกำานนสด โรจนสธ ก

สรางตลาดลางขน ในป พ.ศ. 2465ไดสรางโรงเรยนวด

บางหลวง และในป พ.ศ. 2467 กอตงโรงเรยนเจยน

หวเปดสอนหลกสตร 2 ภาษา คอ ภาษาไทยและจน

โดยประชาชนทยายเขามาตงถนฐานในชมชนตำาบล

บางหลวงนสามารถประกอบอาชพหาเลยงครอบครว

ไดจากทรพยากรธรรมชาตทมอยอยางอดมสมบรณ

ภายในชมชน ระบบเศรษฐกจในชมชนบางหลวงในชวง

แรกเนนไปทดานการผลตเพอการใชเองเปนสวนใหญ

โดยใชเปนอาหารภายในครอบครวและภายในชมชน

ประชาชนสวนใหญประกอบอาชพทางดานการเกษตร

กรรมและปศสตว อาชพทสำาคญของประชาชนในชมชน

คอ อาชพทำานา ปลกผก ทำาสวน ทำาอาชพประมง

และเลยงหม เนองจากในชมชนนนมทรพยากรทสำาคญ

คอ แมนำาทาจน และคลองชลประทานบางหลวง

วฒนธรรม ประเพณ และภมปญญา

ประชาชนสวนใหญใชภาษาเพอการสอสาร

ระหวางกนทงสองภาษาคอภาษาไทยและภาษาจน

เนองจากคนในชมชนสวนใหญเปนคนจนทอพยพเขามา

อยอาศยในพนทชมชนบางหลวง ทำาใหลกษณะการปลก

บานเรอนเปนหองแถวไมเรยงยาวหนหนาเขาหากน ใกล

บรเวณรมแมนำาทาจนเปนสถาปตยกรรมสมยรชกาล

ท 5 ซงชนลางใชประกอบการคาขาย สวนดานบนหรอ

ชนสองบน ชาวจนเรยกวา “เหลาเตงไม” มไวสำาหรบ

การพกผอนในชวงเวลากลางคนและในทกเทศกาล

ประชาชนใหความสำาคญในการเขารวมปฏบตตาม

ประเพณ และงานประจำาปของวดบางหลวง ในสมยยค

กอตงชมชนนมการถายทอดภมปญญาใหกบลกหลาน

เปนลายลกษณอกษรผานทางบนทกใบลาน ตำารา และ

คำาบอกเลา ภมปญญาทโดดเดนคอ การถายทอดสตรยา

จนโบราณจากบรรพบรษสลกหลาน รายยาสมนไพรเกา

แกคอ ราน มน แซ ฮง

การรวมกลมและการสอสารชมชน

ประชาชนในชมชนสวนใหญมความสมพนธ

กนแบบเครอญาตไปมาหาสชวยเหลอเกอกลแบงปนซง

กนและกน ลกษณะของครอบครวเปนครอบครวใหญ

ทอยในบรเวณเดยวกน โดยประชาชนในชมชนมความ

สมพนธทดตอกน จนกลาวไดวาแทบทกบานจะรจก

กนรกใครปองดองกนแบบเครอญาตทคอยชวยเหลอ

เกอกลกนยามเกดปญหาตางๆ ขนในชมชน การตดตอ

สอสารภายในชมชนสวนใหญพบวาเปนการสอสารดวย

การพดแบบปากตอปากและไปมาหาสกนทางเรอโดย

เรอสวนตวหรอเรอโดยสารออกไปธระหรอตดตอสอสาร

ดวยการเดนออกไปพบปะพดคยกน มการสงไปรษณย

โทรเลขและนยมสงจดหมายไปกบเรอเพอตดตอกบ

ชมชนภายนอก เรมมกลมรานกาแฟในชมชนเปนจด

แลกเปลยนความคดเหนของคนในชมชน

ชวงท 2 ยคเศรษฐกจรงเรองชมชนเขมแขง ในป พ.ศ.

2499- 2530

เศรษฐกจและการอพยพยายถนฐานในป

พ.ศ. 2499 ชมชนตำาบลบางหลวงไดถกยกฐานะขน

เปนสขาภบาลตำาบลบางหลวง การเปลยนแปลงในชวง

ตนนทำาใหเกดสงอำานวยความสะดวกขนมาในชมชน

อยางมากมาย ระบบเศรษฐกจเปนการการผลตเพอการ

คาขาย ทรพยากรทสำาคญในชมชนยงเปน แมนำาทาจน

และคลองชลประทานบางหลวง ผคนใชการตดตอการ

คาทางเรอ ผทเดนทางคาขายและซอของกมกพายเรอ

และเดนทางดวยเรอเปนสวนใหญโดยเฉพาะชาวบาน

ในละแวกใกลเคยงมาจบจายใชสอย ซอของกนของใช

และเครองมอในการทำานาตลอดจนเสอผา อาหารสด

และอาหารแหง ทำาใหเศรษฐกจภายในชมชนบางหลวง

ดขน ดวยเหตนชมชนตลาดบางหลวงจงเปนแหลงคา

ขายทางนำาทสำาคญแหงหนงของอำาเภอ บางเลนเพราะม

ทาเรอขนาดใหญสะดวกในการขนถายสนคา โรงฝน วก

หนงเกา โดยอาชพทโดดเดนในชวงนคอ อาชพคาขาย

อาหารสด อาหารแหง เครองนงหม และยารกษาโรค

อาชพรบจาง การตเหลก การบดกร การทำาทอง การ

ทำาฟน แรงงานทสำาคญ คอ คนในครอบครว แรงงาน

สตว เชน วว ควาย ซงเปนแรงงานอกแรงงานหนง

ทคนในชมชนนยมใชเพอเปนเครองทนแรงเพอชวยใน

การทำานาและมการจางงานเกดขน เรมมการใชเครอง

79

นเทศสยามปรทศน

อำานวยความสะดวกในการประกอบอาชพเชน รถไถนา

เครองนวดขาว เปนตน ยคนไมพบการการยายถนฐาน

ออกนอกพนทเนองจากคนในชมชนมความสมพนธอนด

เสมอนพนอง ผคนมจตอาสาชวยเหลอชมชนจงทำาใหให

ชมชนมความเขมแขงสมครสมานสามคคกน นอกจาก

นยงพบวามคนอพยพเขามาเปนจำานวนมากทำาใหชมชน

บางหลวงกลายเปนศนยกลางทางเศรษฐกจในดาน

การคาขายและการเกษตรอกดวยจงเกดการอพยพ

ยายถนฐานเขามาแบบถาวรของคนจากหลายพนท

วฒนธรรม ประเพณ และภมปญญา

ชมชนบางหลวงเปนดนแดนทบรรพบรษชาว

จนไดอพยพมาตงถนฐานจงกอเกดประเพณวฒนธรรม

ไทย-จนสบมาไดแกประเพณแหธงฉลองตรษจนถอศล

กนเจและงานแหศาลเจาแมทบทม (สยเวยเหนยง)

เทพเจาแหงความเมตตา คมครองมวลมนษยชาตใหพน

จากภยพบตขจดความทกขยากทงมวล และมวฒนธรรม

ดานดนตรจน ทเรยกวาหลอโกว ทนยมเลนเพอผอน

คลายในยามวาง โดยสามารถบรรเลงในงานมงคล และ

งานอวมงคลตาง ๆ ไดอกดวย นอกจากนยงมประเพณ

ทเกดขนใหม ๆ ในชวงเวลาน คอประเพณศาลเจาแม

ทบทม ประเพณตรษจน เทศกาลสารทจน เทศกาล

กนเจและเทศกาลไหวพระจนทร การสบทอดภมปญญา

ของชาวจนทไดอพยพเขามาในชมชน ไดแก การทำาขนม

ชนเปยะซงขนมนถอวาเปนขนมทมชอเสยงและตดห

คนในชมชนอยางมากโดยเจาแรกคอ “รานจนทรทมา”

และมการนำาภมปญญาชาวบานมาสรางประโยชนใหแก

คนในชมชนในดานตางๆ อาท การตเหลกเปนเครองมอ

เครองใชตางๆ การบดกร รานทำาฟนและรานทำาทอง แต

ทโดนเดนในชวงน คอ มดอโตและเคยวเกยวขาวททำา

มาจากเหลกกลาโดยมการสงออกและขายใหแกคนทง

ในและนอกชมชน ในชวงเวลานมการรวมกลมกนจดตง

วงดนตรจนขน โดยเรมจากมสมาชกเขามาประมาณ 10

คน เปนชาวจนสวนใหญโดยเครองดนตรทนยมใชจะม

พวกเครองดนตรเครองสายและเครองเคาะชอวา“วง

รวมมตรบางหลวง”

การรวมกลม การดำาเนนงานและบทบาท

หนาทของหอกระจายขาวสารและการสอสารชมชน

ยคเศรษฐกจรงเรองนประชาชนในชมชนเรมหนเขา

มาใหความสำาคญกบการรวมกลมกนมากขนเพราะ

นอกจากการทำาไร ทำานาแลวการคาขายเปนอกอาชพ

หนงททำาใหเกดการรวมตวและการสรางความสมพนธ

ของคนในชมชน โดยในปพ.ศ. 2513 ชมชนตองเผชญ

กบสถานการณอนเลวราย หากแตดวยความเขมแขง

ของชมชน และกลมจตอาสาทรวมตวกนตอสกบ

สถานการณดงกลาว จากกรณการนำาทดนบรเวณตลาด

ลางไปขายใหกบนายทนในจงหวดนครปฐม โดยนายทน

ดงกลาวจะเขามาปรบปรงเพอกอสรางเปนตกแถวให

คนเชาอาศย ซงประชาชนในชมชนไมเหนดวย เพราะ

จะสงผลใหทกคนในชมชนขาดทอยอาศยและททำามา

หากน ชาวบานจงรวมตวกนขอซอกลบคนมา โดยชาว

บานรวบรวมเงนกนไปซอพนทดงกลาวคน หลงจากนน

จงรวมกนกอตงบรษทชอบรษทสหบางหลวงสามคค

จำากด และนำาเงนทชาวบานออกมากระจายเปนหนตาม

สดสวนทแตละคนออก ทงนหนของตลาดมราคาหนละ

1,000 บาท ซงเทากบวาพนทในบรเวณตลาดจงเปนของ

ประชาชนในชมชนไมมใครเปนเจาของพนทโดยเฉพาะ

โดยมชมอย เหลาสนทรศร เปนผจดการคนปจจบน

หลงจากนนกไดมการจดตงกลมผบำาเพญประโยชนขน

มาเพอชวยเหลอประชาชนในชมชนโดยอาสาสมคร ถา

ประชาชนในชมชนมเรองเดอดรอนกสามารถแจงมายง

กลมผบำาเพญประโยชนกเขาไปดำาเนนการชวยเหลอ

และแกไขปญหาตางๆ รวมทงกอสรางสงตางๆ ทเปน

ประโยชนตอชมชนมากมาย การรวมกลมของคนใน

ชมชนยคนทำาใหเกดกลมองคกรใหมดงตอไปน องคกร

ชมชนแบบไมเปนทางการ ไดแก กลมรานกาแฟ กลม

เรอยนตรบจาง องคกรชมชนแบบทางการ ไดแก บรษท

สหบางหลวงสามคคจำากด กลมผบำาเพญประโยชนบาง

หลวง คณะกรรมการพฒนาตำาบลบางหลวง กลมสตร

อาสาพฒนาชมชนตำาบลบางหลวง กลมลกเสอชาวบาน

กลมไทยอาสาปองกนชาต กลมอาสาสมครปองกนฝาย

พลเรอน และกลมอาสาสมครสาธารณสขชมชน

ในป พ.ศ. 2499 ชมชนตำาบลบางหลวงได

ถกยกฐานะขนเปนสขาภบาลตำาบลบางหลวง การ

เปลยนแปลงดงกลาวทำาใหเกดสงอำานวยความสะดวก

ขนมาในชมชนอยางมากมาย เชน การสรางถนนหนทาง

ขนเพอใหการคมนาคมสามารถทำาไดสะดวกยงขน

ชมชนบางหลวงเปนศนยกลางทางเศรษฐกจ เมอเรมเกด

การขยายตวของชมชน ประชาชนมจำานวนเพมขน หาก

แตการเดนทางเพอตดตอสอสารกนนนมความลำาบาก

เนองจากไมมถนน แกนนำาชมชนโดยกำานนสด โรจน

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

80

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

สธ และคณะกรรมการสขาภบาลจงรเรมกอตงสอชมชน

“หอกระจายขาวสาร”

การดำาเนนงานหอกระจายขาวสารในชวงแรก

น รปแบบการบรหารจดการรบผดชอบโดยกลมคนคอ

คณะกรรมการสขาภบาล มนายอำาเภอเปนประธาน

สขาภบาลโดยตำาแหนง และคณะกรรมการสขาภบาล

ไดรบงบประมาณจากทางอำาเภอบางเลน ซงในขณะนน

ไดงบประมาณไมมากนกจงมเครองสงกระจายเสยงทใช

เครองปนไฟ (ไมมไฟฟา) เปนเครองหลอด 100 วตต ใน

ชวงแรกนตวลำาโพงสวนใหญอยในชมชนตลาดบางหลวง

การซอมอปกรณตองดำาเนนงานผานอำาเภอทำาใหเกด

ความลาชา ชวงเวลาการกระจายเสยงไมมความแนนอน

โดยจะประกาศเฉพาะชวงทมขาวสารจากทางราชการ

และเวลามเรองดวนเทานน ดานทตง

ในป พ.ศ. 2499 – 2510 ณ บานกำานนสด โรจนสธ

ในป พ.ศ. 2511 – 2520 ณ บานกำานนวฑรย โรจนสธ

ในป พ.ศ. 2521 – 2530 ณ อาคารสขาภบาล

การจดการกระจายเสยงมผปฏบตงานหลก

คอ กำานนสด โรจนสธ นายสมศกด หองสวสด ตำาแหนง

พนกงานดบเพลงสขาภบาล นายโสภณ นวมวโรจน

ตำาแหนงกรรมการสขาภบาล นายสทน มลนล และนาย

บญสม กจเจรญ ตำาแหนงพนกงานดบเพลงสขาภบาล

เนอหาการประกาศไดแก ขาวสารจากทางอำาเภอ การ

ขนทะเบยนทหาร ทะเบยนบาน บตรประชาชน และ

ขาวบรการชาวบาน เปนตน ดานรปแบบการกระจาย

เสยงใชการประกาศเปนหลก เวลานดประชมหรอรวม

ตวกน กแจงจากหอกระจายขาวสารไดยนกนทวชมชน

แตถาบานไหนหางไกลไปหนอยกจะไดยนไมชดมาก

ตองอาศยผนำาชมชนไปบอกตอเพอใหทราบอยางทวถง

จากการศกษาคนพบบทบาทหนาทหอกระ

จายขาวสารในชวงแรกน 3 ประการ คอ

1. หนาทในการใหขอมล ขาวสาร

2. การบรการชมชน

3. หนาทในการสรางภาพลกษณทดตอระบบ

การปกครองสวนทองถน

การสอสารในชมชนพบวามการสอสารแบบ

ทไมเปนทางการไดแก กลมรานกาแฟ กลมเรอยนต

รบจาง การสอสารแบบทางการไดแก จดหมาย ปาย

ประกาศ เปนตน การสอสารกบชมชนภายนอกโดยการ

สงไปรษณยโทรเลขถงญาตทอยหางไกล และเรมมการ

ใชโทรศพทบาน และโทรศพทเคลอนทซงขณะนนยงม

ราคาแพงจงยงไมเปนทนยม

ชวงท 3 ยคเศรษฐกจซบเซาชมชนเปลยนแปลง ในป

พ.ศ. 2531- 2550

เศรษฐกจและการอพยพยายถนฐานหาก

เปรยบเทยบเศรษฐกจชมชนเมอสมยยคทเศรษฐกจ

รงเรองกบชวงเวลานนนพบวา ในยคนเศรษฐกจชมชน

บางหลวง ซบเซามาก เนองจากไดรบผลกระทบทาง

เศรษฐกจทงภายในและภายนอกชมชน อนเนองมา

จากการเปดเสรทางการคาขายและการคมนาคมขนสง

ทางบกเขามาแทนทการคมนาคมขนสงทางนำาอกทงใน

ป พ.ศ. 2538 เกดเหตการณไฟไหม ทำาใหชาวบานบาง

สวนตองสญเสยบานสถานทซงเปนทอยอาศย และเปน

รานคาขายของเพอประกอบอาชพของครอบครว บาน

เรอนถกไฟไหมไปกวา 30 หลงคาเรอน เหตการณดง

กลาวนสงผลใหมผคนอพยพออกนอกชมชนไปอยทอน

เปนจำานวนมากจงทำาใหประชาชนในชมชนลดลงกวา

เดม เพราะพนททถกไฟไหมนนไมไดรบการอนญาตให

สรางบานเรอนขนมาทดแทน และตองมาประสบปญหา

กบเศรษฐกจอกครงในปพ.ศ.2540 เมอประเทศไทย

ประสบปญหาเศรษฐกจฟองสบ เปนชวงทยำาแยขาวของ

แพง และยงมตลาดนดทเปนทางเลอกใหมเพอการจบ

จายใชสอย ซงในขณะนนจำานวนผซอขายสนคาในตลาด

บางหลวงมอยนอยกยงนอยลงเขาไปอกตามสภาวะทาง

เศรษฐกจทยำาแย ประชาชนประกอบอาชพเกษตรกรรม

ทำานา ทำาไร รบราชการ รบจาง และคาขายในแถบ

ชมชนตลาดบางหลวง จากการพฒนาการคมนาคมทาง

บกทสะดวกสบายมากขนทำาใหความเปนศนยกลาง

ทางการคาหายไป จงทำาใหตำาบลบางหลวงเกดความ

ซบเซามาก ดวยเหตนจงเปนสาเหตของการอพยพ

ออกไปยงพนทอนทมความเจรญมากกวา หรอออกไป

ประกอบอาชพในดานอน นอกเหนอจากการคาขาย

และการเกษตรในชมชน เชน อาชพรบราชการ รบจาง

เปนตน เพราะคนมโอกาสมากขนในการเลอกประกอบ

อาชพอนเนองมาจากการมการศกษาทสงมากขนและ

การเดนทางทสะดวกสบายมากขน

81

นเทศสยามปรทศน

วฒนธรรม ประเพณ และภมปญญา

ในชวงเวลานระดบความเขมขนในการปฏบต

ตามวฒนธรรมและประเพณของชมชนอยางเครงครด

เรมมลดนอยลงเนองจาก ผเฒาผแกสวนหนงเรมมการ

อพยพยายทอยอาศยออกไปตามเมองตางๆ หรอเสย

ชวตไปบาง แตกระนนวฒนธรรมและประเพณทยงม

การดำารงอยจนมาถงในปจจบนกคอ ประเพณในวน

สำาคญ การทำาบญ การตกบาตร การไหวเจา การถอศล

กนเจ ซงถอเปนวฒนธรรมทยงคงมการปฏบตสบตอกน

มาอยางตอเนอง โดยชาวบางหลวงยงคงเคารพนบถอ

วดบางหลวง ศาลเจาบวนฮกตง และศาลเจาแมทบทม

จากการสญเสยผเฒาผแกทมความรในเรองภมปญญา

การอพยพยายถนฐานของคนรนเกาออกไปจากชมชน

และการออกไปประกอบอาชพภายนอกชมชน ทำาให

ชวงเวลานไมพบภมปญญาประเภทใหมเกดขน แต

ภมปญญาดงเดมกยงคงสบทอดตอไปซงพบไดในบาง

พนทของชมชน

การรวมกลม การดำาเนนงานและบทบาท

หนาทหอกระจายขาวสาร และการสอสารชมชน ดาน

ความสมพนธและการรวมกลมของคนในชมชนตำาบล

บางหลวงในชวงเวลานเบาบางลง ความสมพนธของ

ประชาชนในชมชนมความหางเหนกนมากขน เปน

ลกษณะครอบครวเดยว การพงพาอาศยกนกนอยลง

บางบานกแทบไมรจกกน ประชาชนในชมชนใหความ

สำาคญกบการรวมกลมกนนอยลง ทงนเนองมาจากคน

รนกอนไดมาลมหายตายจากกนไป หรอไดยายออกไป

อาศยกบลกหลานทจงหวดอนๆ สงผลใหกลมองคกร

ตางๆ มบทบาทนอยลง กจกรรมชมชนกนอยลง แต

ในปพ.ศ. 2542 ชมชนบางหลวงไดรบการยกฐานะให

เปนเทศบาลตำาบลบางหลวงโดยทงนมนายกเทศมนตร

กำานน ผใหญบาน มารวมชวยกนดแลปกครองชมชน

อกทงรวมกนพฒนาชมชนบางหลวงใหมความกาวหนา

การพฒนาชมชนใหมความเปนอยดขน นอกจากนยง

ไดมการจดตงศนยฝกอาชพใหกบชมชนเพอสรางอาชพ

และรายไดใหกบประชาชนในชมชน ทำาใหกลมองคกร

ชมชนเรมกลบมามบทบาทในชมชนอกครง องคกร

ชมชนแบบไมเปนทางการไดแก กลมรานกาแฟมสมาชก

นอยลง กลมเรอยนตรบจางไมมแลว องคกรชมชนแบบ

ทางการเกดใหม ไดแก สภาวฒนธรรมตำาบลบางหลวง

และเครอขายกองทนหมบาน

หอกระจายขาวสารในป พ.ศ. 2531 - 2539

ยงคงอย ณ อาคารสขาภบาล และป พ.ศ. 2540 - 2550

ยายเครองสงกระจายเสยงมาไว ณ ศาลาประชาคม โดย

ในปพ.ศ. 2542 ชมชนบางหลวงไดรบการยกฐานะให

เปนเทศบาลตำาบลบางหลวงเมอวนท 25 พฤษภาคม

พ.ศ. 2542 โดยมนายกเทศมนตร กำานน ผใหญบาน

ประธานชมชนมารวมชวยกนดแลปกครองชมชน อกทง

รวมกนพฒนาชมชนใหมความเปนอยดขนและนอกจาก

นยงไดมการจดตงศนยฝกอาชพใหกบชมชนเพอสราง

อาชพและรายไดใหกบประชาชนในชมชน รวมทงม

การปลกจตสำานกใหประชาชนในชมชนไดรบรเกยว

กบขาวสารดานประเพณ สงเสรมความกตญญดวย

การตอบแทนผมพระคณ การศกษา เศรษฐกจ สงคม

สขภาพ และขอมลขาวสารภายในชมชน

รปแบบการบรหารจดการรบผดชอบโดย

กลมคนซงประกอบดวยผนำาชมชนเปนหลก ในชวงแรก

หอกระจายขาวสารบรหารจดการโดยคณะกรรมการ

สขาภบาล และไดเพมเครองกระจายเสยงเปน 1,000

วตต โดยเพมจดกระจายเสยงเปน 30 จด ซงขยาย

จากตลาดออกไปทหม 2 และหม 3 บางสวนการ

จดการซอมแซมตองดำาเนนงานผานรฐกอนเสมอตอง

ใหนายอำาเภอหรอปลดอำาเภอเซนอนมตกอนทกครง

งบประมาณสวนใหญไดรบมาจากสขาภบาลและม

คอนขางจำากด ชวงเวลาการกระจายเสยงไมมความ

แนนอนโดยจะประกาศเฉพาะชวงทมขาวสารจากทาง

ราชการ และเวลามเรองดวนเทานน ในชวงทายของ

ยคนในป พ.ศ. 2542 หอกระจายขาวสารกไดรบการ

ยกระดบขนจากการบรหารจดการโดยเทศบาล มนายก

เทศมนตรคนแรกคอ นายปญญา รตนวรรณพนธ และ

คณะกรรมการเทศบาล ในป พ.ศ. 2549 ไดเพมเครอง

กระจายเสยงเปน 3,000 วตต การจดการซอมแซม

ดำาเนนงานผานเทศบาลซงทำาใหการจดตงงบประมาณ

การเบกจายมความคลองตวมากขน ชวงเวลาการกระ

จายเสยงมความสมำาเสมอโดยเปดกระจายเสยงทกวนม

การจดชวงเวลาการกระจายเสยงเปน 2 ชวงเวลา ทงน

ชวงเวลาดงกลาวสามารถยดหยนไดตามความเหมาะสม

ชวงเชาเวลา 06.30 – 08.30 น. ชวงเยนเวลา 16.30 –

17.00 น.ชวงเวลากลางวนโดยทวไปในเวลาปกตจะไมม

การกระจายเสยง ถาหากมเรองดวน เรองสำาคญ เชน

การเสยชวต ไฟไหม งานบญ ประเพณ งานแตง จงจะม

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

82

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

การกระจายเสยงในชวงเกดเหตการณดงกลาว

การจดการกระจายเสยงในชวงแรกมผปฏบต

งานหลก คอ นายโสภณ นวมวโรจน ตำาแหนงกรรมการ

สขาภบาล นายสทน มลนล และนายบญสม กจ

เจรญ ตำาแหนงพนกงานดบเพลงสขาภบาล เนอหาการ

ประกาศไดแก ขาวสารจากทางอำาเภอ การขนทะเบยน

ทหาร ทะเบยนบาน บตรประชาชน และขาวบรการชาว

บาน เปนตน การจดการกระจายเสยงในชวงหลงของ

ยคนตงแตป พ.ศ. 2543 จนถงปจจบน โดยคณเกษร

สจนดานพงศ ตำาแหนงผชวยเจาหนาทประชาสมพนธ

ไดเขามารบตำาแหนงในเดอนเมษายน 2543 จากการ

ชกชวนเขาทำางานของนายกเทศมนตรปญญา รตน

วรรณพนธและไดรบมอบหมายใหเปนผรบผดชอบหลก

รวมกบคณอพชน เฉลมพนธ นายสทน มลนล และ

นายบญสม กจเจรญ ตำาแหนงพนกงานขบรถ โดยคณ

เกษรเปนผรเรมการพฒนารปแบบการจดการกระจาย

เสยงใหมความหลากหลายมากขน โดยเนนขาวสารท

เปนประโยชนตอสวนรวม เชน การเตอนภย บทความ

ทใหความร สงเสรมคณภาพชวต เศรษฐกจ สงคม การ

ศกษา การเมอง ภมปญญา และวฒนธรรมประเพณ

เปนตน รปแบบการกระจายเสยง ใชการประกาศและ

บทความ นอกจากนทางเทศบาลจดใหมการประเมน

ความพงพอใจการดำาเนนงานหอกระจายขาวสารโดย

พบวาผรบสารไดเขามามสวนรวมในสวนของการรบฟง

อยางสนใจและเปนแหลงขาวอกดวย จากการศกษาคน

พบบทบาทหนาทหอกระจายขาวสารในชวงเวลานเพม

ขนอก 4 ประการ คอ 1) หนาทในการเฝาระวงชมชน

2) หนาทในการระดมคนในชมชน 3) หนาทเปนเครอง

มอในการพฒนาสงคม 4) หนาทเปนเครองมอในการ

สบสานประเพณและวฒนธรรมอนดงาม

การสอสารชมชนในชวงเวลานชมชนบางหลวง

เรมมโทรศพทพนฐานใชในชมชน เมอประมาณปพ.ศ.

2532 ซงโทรศพทนบวาเปนสอทสำาคญอกสอหนงท

สงผลกระทบตอวถชวตของคนในชมชนเพราะทำาให

การสอสารแบบดงเดม การไปมาหาสกนทบานลดนอย

ลง แตกมผลกระทบในดานดอยดวยเชนกนในเรองของ

ความสะดวกสบายและรวดเรว รวมถงโทรศพทบาน

ใชกนอยางทวถง และโทรศพทไดกลายเปนเครองมอ

การสอสารทนยมกนอยางมากเนองจากมความสะดวก

รวดเรว ดานสมาชกสภากาแฟทมจำานวนนอยลง ตอมา

เรมมการใชโทรศพทเคลอนทตดตามตวในชมชนอยาง

แพรหลายมากขนทำาใหการสอสารแบบเผชญหนาลดลง

ชวงท 4 การปรบเปลยนวถชมชนแบบมสวนรวม

ในป พ.ศ. 2551- 2556

เศรษฐกจและการอพยพยายถนฐาน ระบบ

เศรษฐกจตำาบลบางหลวงกลบมาฟนตวและรงเรอง

อกครงในป พ.ศ. 2551 เปนตนมา เนองจากมละคร

หลายเรองเขามาถายทำาในชมชนเชน ละครคมแฝก

และมสอนำาเสนอเรองราวเกยวกบชมชนบางหลวงและ

ถายทอดวถชวตรมนำาทาจนใหปรากฏแกสาธารณชนใน

รปแบบตางๆ อาท รายการโทรทศน สอสงพมพ สอ

อนเตอรเนต และการประชาสมพนธอยางตอเนองของ

หอกระจายขาวสารสงผลใหเศรษฐกจการคาภายใน

ชมชนบางหลวงดขน ชมชนบางหลวงเรมคกคกและ

กลบมามชวตชวาขนอกครง โดยยงคงความเปนตลาด

เกาและมวถชวตทเรยบงาย เปนระบบเศรษฐกจทพงพา

ตนเองดวยการสงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษโดยใช

วฒนธรรมเปนฐานในการพฒนา จากการพฒนาพนทให

เปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษแหงใหมทำาใหชมชนบาง

หลวงกลบมาเปนทสนใจของประชาชนนอกพนทไดเขา

มาสมผสกบสถานททถายทำาละครและรายการโทรทศน

จงทำาใหชมชนกลบมาคกคกอกครง แตทวากยงคงม

การการอพยพของวยรนสวนหนงออกนอกพนทไป

เพอการศกษาและเมอสำาเรจแลวกกลบมาชวยทำางาน

ทบานบาง หรอไมกทำางานในตวเมองและสงเงนกลบ

ไปใหครอบครว การอพยพยายออกนอกพนทมนอยลง

และยงพบการอพยพกลบเขามาอยในพนทมากขนใน

ปจจบน

วฒนธรรม ประเพณ และภมปญญา

ปจจบนไดมการฟนฟและพฒนาวฒนธรรม

และประเพณแบบด ง เดม โดยมการวางแผนการ

พฒนาแบบมสวนรวม เพอทำาการอนรกษประเพณ

และวฒนธรรมสำาคญตางๆ ใหกลบมามชวตชวาขน

อกครงหนง โดยถอเปนชวงเวลาทดทสดททำาใหคนใน

ชมชนหนกลบมาสนใจในชมชนของตนเองมากขน

และในปจจบนไดฟนฟวฒนธรรมประเพณแบบไทย-

จน มการตงพพธภณฑดนตรจน บานตเหลก วกหนง

83

นเทศสยามปรทศน

บางหลวง และบานเกาเลาเรองซงเปนแหลงรวบรวม

ประวตศาสตรของชมชนในแควนนตอนอดตรวมทง

ของประเทศไทยโดยรวมและมขาวของเครองใชในอดต

อกทงรถลากโบราณไวแสดงโชวแกนกทองเทยว ชวง

เวลานชมชนใหความสำาคญกบการฟนฟภมปญญาชาว

บานเปนอยางมาก โดยจะเหนวามการสรางพพธภณฑ

ในเชงการอนรกษและเผยแพรเพอใหเปนสถานทเผย

แพรภมปญญา และอนรกษภมปญญาดงเดมของชมชน

บางหลวงใหคงอยคกบชมชน ทำาใหภมปญญาตางๆ ได

ถกถายทอดไปสเยาวชนคนรนหลงและนกทองเทยว

มการพฒนาสตรและวธการทำาขนมตางๆ ทมมาตงแต

สมยอดตเพอจำาหนายใหกบคนในชมชนและนกทอง

เทยว มการฟนฟวงดนตรรวมมตร-บางหลวงขนอกครง

นอกจากนยงมอาชพทมคณคาและควรสงเสรม คอ ราน

ตเหลก รานทำาทอง และรานขายยา “มนแซฮง” ซงม

การ “แมะ” กอนจายยา

การรวมกลม การดำาเนนงานและบทบาท

หนาทหอกระจายขาวสาร และการสอสารชมชน จาก

ความรวมมอของทกภาคสวนในการพฒนาชมชนเปน

แหลงทองเทยวเชงอนรกษ โดยอาศยสายสมพนธแบบ

เครอญาตทำาใหเกดการรวมตวและการสรางความ

สมพนธของคนในชมชนหลายกลมหลายองคกรเรมกลบ

มามบทบาทสำาคญททำาใหตำาบลบางหลวงนนกลบมา

รงเรองอกครงหนง องคกรชมชนแบบไมเปนทางการ

ไดแก กลมรานกาแฟมสมาชกนอยลง กลมแพรมแมนำ

าทาจนและกลมทารถเมลบางหลวง องคกรชมชน

แบบทางการเกดใหมไดแก ชมรมอนรกษวฒนธรรม

ไทย-จน ตำาบลบางหลวง (ดนตรจน) กลมบานมนคง

และสวสดการชมชน กลมสตรพฒนาอาสา กลมอาสา

สมครพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กลมเมอง

จดการตนเองเทศบาลตำาบลบางหลวง กลมอนรกษพนธ

สตวนำา ชมรมผสงอาย กองทนหลกประกนสขภาพ กลม

สายใยรกครอบครว กลมอนรกษสงแวดลอม กลมอาสา

สมครปศสตว และเครอขายผประกาศอำาเภอบางเลน

เปนตน

การบรหารจดการหอกระจายขาวสารใน

ปจจบนโดยนายกเทศมนตรดาบตำารวจบำารง วมลชาต

ทำางานในรปคณะกรรมการและคณะทำางานประกอบ

ดวยกลมผนำา ชาวบาน และกลมองคกรชมชน 23 กลม

ในป พ.ศ. 2552 ไดมการขยายจดลำาโพงครอบคลมพนท

เขตเทศบาล 52 จด และในป พ.ศ. 2555 ประชาชน

ตองการใหเพมจดตดตงลำาโพงในหมท 3 ปจจบนตง

อย ณ ศาลาประชาคม ไดขยายจดตดตงลำาโพงเปน

จำานวนทงสน 77 จด โดยกระจายไปตามหมบานตางๆ

ไดแก หม 1 2 3 และ 6 ซงอยในเขตพนทชมชนทง 5

ชมชน ดานงบประมาณคาใชจายในการซอมแซมซงม

การตงกองทนเพอการซอมบำารงหอกระจายขาวสาร

เพอใหสามารถเบกจายไดอยางสะดวกรวดเรวจำานวน

10,000 บาท รวมทงมการจดสรรงบประมาณไวในแผน

งบประมาณของเทศบาลเพอการพฒนาดานตางๆ อาท

การเพมลำาโพงกระจายเสยงในอนาคตอกดวย

โดยปจจบนโดยทางเทศบาลไดสนบสนนงบ

ประมาณในการบรหารจดการหอกระจายขาวสารอยาง

เตมทเตมกำาลงเพอตอบสนองความตองการของชมชน

และเพอใหคนในชมชนสามารถรบรขาวสารกนไดอยาง

ทวถงโดยไดรบการสนบสนนจากเทศบาลและคนใน

ชมชนเปนอยางดเพอเพมประสทธภาพในการกระจาย

เสยงไดอยางครอบคลม โดยมภาคประชาชนกลมอาสา

สมครททำาหนาทในการใหขอมลเกยวกบสภาพการใช

งาน และชวยกนดแลรกษาใหอยในสภาพทพรอมใชงาน

และประชาชนสามารถแสดงความตองการเกยวกบการ

ดำาเนนงานหอกระจายขาวสารในเวทประชมหมบาน/

เวทประชาคม ชวงเวลาการประกาศแบงออกเปน 2

ชวงเวลา โดยกระจายเสยงอยางสมำาเสมอทกวน ชวง

เชาเวลา 06.30 น. – 08.00 น. และ 08.30 น. – 09.00

น. ชวงเยนเวลา 16.30 น. – 17.00 น. ชวงเวลากลางวน

จะประกาศเมอมเหตการณเรงดวนเทานน การจดการ

กระจายเสยงดานเนอหามทงจากภายในและภายนอก

ชมชน จากหนวยงานภาคราชการ ภาคเอกชน และภาค

ประชาชนเปนขอมลขาวสารทมาจากทงจากภายในและ

ภายนอกชมชนและมความเกยวของกบวถชวตคนบาง

หลวง

จากการสมภาษณและการสงเกตพบวา เนอหา

ความรทกระจายเสยงมสาระทเปนประโยชนและตรง

กบความสนใจของชาวบาน ชวยแกไขปญหาของชาว

บานเปนตวกระตนใหเกดการเปลยนแปลงดานความ

ร ทศนคต และการปฏบต ตลอดจนการเปนเรองมอ

เพอการพฒนาชมชนบางหลวงใหเกดความเขมแขง และ

เปนเครองมอเพอการสงเสรมการมสวนรวมจากทกภาค

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

84

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

สวน นอกจากขอมลภายในชมชนแลวคณะผปฏบตงาน

ไดคนควาขอมลจากเอกสารความรทไดรบการสนบสนน

จากหนวยงานภายนอกรปแบบการนำาเสนอรปแบบการ

จดรายการดงน รายการบทความเปนลกษณะแบบพด

ตามบทความมการเสนอแนวคดอยางมเหตผลพรอม

ทงเสนอแนวทางแกไข การประกาศขาว การสมภาษณ

การพดคยกบผฟง เทป CD ความร เพลงลกทง เพลง

เพอชวต เพลงธรรมะและเพลงสำาหรบเยาวชน และเปด

ถายทอดขาวจากสถานวทยแหงประเทศไทยและสถาน

วทยกองทพบก ใชภาษามาตรฐานและภาษาทองถน

ป จจ บ นช มชนบางหลวง เป ด โอกาส ให

ประชาชนเขามามสวนรวมในการดำาเนนงานหอกระ

จายขาวสารผานทางเวทประชาคม ซงจดในชวงเดอน

มนาคมของทกปเพอสรางความเขาใจระหวางผนำา

ชมชนและประชาชน และนำาไปทำาจดแผนพฒนาชมชน

บางหลวง โดยเปดโอกาสใหประชาชนมารวมพดคยแลก

เปลยนความคดเหนเกยวกบการดำาเนนงานหอกระจาย

ขาวสาร ซงเวทดงกลาวเปนชองทางในการรบฟงความ

คดเหนจากประชาชนอยางเปนทางการ ขณะเดยวกน

ประชาชนกสามารถมสวนรวมกบการดำาเนนงานใน

ทกๆ ดานของหอกระจายขาวสารไดทกเวลา และทก

โอกาส

อยางไรกตามจากการสมภาษณและการ

สงเกตพบวาในชวงเวลานหอกระจายขาวสารไดรบการ

สนบสนนจากภายนอกโดยมหลายหนวยงานเขามาสนบ

สนน อาท กรมสขภาพจต สำานกงานสาธารณสขจงหวด

โรงพยาบาล สถานอนามย อำาเภอบางเลน องคการ

บรหารสวนตำาบลบางหลวง กองสขศกษา กองสนบสนน

สขภาพภาคประชาชน กรมสนบสนนบรการสขภาพ

สาธารณสขอำาเภอ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล

บางหลวง สถานตำารวจภธรบางหลวง สำานกงานปองกน

ภยจงหวดนครปฐม มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ผ

บรหารและประชาชน เปนตน นอกจากนยงพบวา ผรบ

สารสวนใหญตระหนกถงความสำาคญของบทบาทหนาท

หอกระจายขาวสารทสามารถตอบสนองความตองการ

ของชมชนไดเปนอยางด โดยพบวาสวนใหญมการตอบ

สนองตอการกระจายเสยงของหอกระจายขาวสารดวย

การแสดงความคดเหนและเสนอแนะในเรองตางๆ แก

ผประกาศและผดำาเนนงานไดโดยตรงในแบบตนตว

เนองจากไมตองรอใหถามซงสวนใหญชอบฟงขาวใน

ตอนเชาๆ เสนอแนะวาควรเพมเตมสอดแทรกความ

บนเทง นทานขอคดสำาหรบเดก ๆ แนะนำาใหเยาวชนจด

รายการเปนประจำาทก ๆ เสาร – อาทตย โดยพบวาหาก

วนไหนเสยงเบาไปหรอดงไป ชาวบานกจะนำาไปบอก

กบผประกาศดวยตนเอง ทางผประกาศกแกไขในการ

พดใหชดถอยชดคำา เบา-ดง อยางเหมาะสม ทกคนใน

ชมชนเหนวาหอกระจายขาวสารไมเปนเพยงแคสอ

ภายในชมชนธรรมดาๆ แตเปรยบเสมอนยามทคอยเฝา

ระวงชมชนตลอดเวลา หากมเรองดวนเตอนภย หอกระ

จายขาวสารกดงอยตลอด คนในชมชนทกคนมความตน

ตวในการรบฟงอยตลอดเวลา เชน เหตการณนำาทวม

การแจงของหาย เหตการณผดปรกตตางๆ ทเกดขนใน

ชมชน ฯลฯ

จากการศกษาคนพบบทบาทหนาทหอกระจาย

ขาวสารทเพมขนในปจจบนน 5 ประการ คอ 1) หนาท

ในการประชาสมพนธกจกรรมของหนวยงานตางๆ 2)

หนาทในการประสานสมพนธสวนตางๆ ของชมชนให

อยรวมกนได ดวยความสงบเรยบรอย 3) หนาทในการ

ประสานงาน คอ การเปดโอกาสใหหนวยงานอนและ

ชาวบานมสวนรวมประสานงานจดรายการหอกระจาย

ขาวสาร 4) หนาทในการแสดงออก และ 5) หนาทใน

การใหความบนเทง

การสอสารในชมชนปจจบนการสอสารแบบ

ดงเดมยงคงมอทธพลตอวถชวตชมชนตำาบลบางหลวง

คอ ธรรมเนยมการสอสารแบบปากตอปาก และมการ

ใชสอประเภทอนๆ ไดแก ใบปด ปายประกาศ วารสาร

จดหมายการประชม เวทประชาคม การประชมประจำา

เดอน และสออนเตอรเนต

สวนท 2 ทนชมชน การสงสมเพอการดำารงอยของ

หอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวง

จากการศกษาการดำาเนนงานและบทบาท

หนาทของหอกระจายขาวสาร ภายใตพฒนาการ จด

เปลยนและบรบทชมชนทง 4 ชวง พบวาในชวงแรก

ของการกอตงชมชนนนยงไมมหอกระจายขาวสารแต

พบการพงตนเองในกระบวนการแลกเปลยนขาวสาร

ระหวางประชาชนกบผนำาและระหวางประชาชนกบ

ประชาชนดวยธรรมเนยมการสอสารแบบปากตอปาก

ตอมาเมอเขาสชวงทสองซงมความเจรญรงเรองมากทาง

เศรษฐกจ ทำาใหผคนเปนจำานวนมากเขามาตงถนฐานใน

85

นเทศสยามปรทศน

ชมชนบางหลวง เนองจากทำามาหากนงายประกอบกบ

ผคนมนำาใจเอออาทรตอกน กยงทำาใหผคนตองการเขา

มาตงรกรากในบรเวณดงกลาวมากขน สงเหลานทำาให

ชมชนตองมเครองมอสอสารภายในชมชนเอง นนกคอ

จดกำาเนดของ “หอกระจายขาวสาร” ทเกดขนในชวง

ทสอง และยงคงดำารงอยในชมชนตอเนองมา แตในชวง

ทสามกลบเกดภาวะเศรษฐกจซบเซาชมชนเปลยแปลง

หากแตกลบพบวาหอกระจายขาวสารสามารถเชอม

รอยความสมพนธชมชนบางหลวงโดยมบทบาทสำาคญ

ในการสานตออดมการณพงตนเอง ปจจบนคอ ชวงทส

การดำารงอยของหอกระจายขาวสารแบบมสวนรวมดวย

การดงกลมองคกรชมชนทง 23 กลมเขามารวมบรหาร

จดการทำาใหการดำาเนนงานหอกระจายขาวสารม

ประสทธภาพมากขน จากการดำารงอยมาอยางยาวนาน

กวา 57 ป (พ.ศ. 2499 - 2556) ทำาใหพบทนชมชน

การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร 7

ประการ ซงประกอบดวย

1. ชาวบางหลวงมลกษณะการพงตนเอง

2. ความสมพนธของชมชนมลกษณะการรวม

ตวกนอยางเขมแขง

3. กลมแกนนำามจตอาสาทำาประโยชนเพอ

ชมชน มวสยทศนเหนคณคา/ใช/พฒนาหอกระจาย

ขาวสาร

4. ชาวบางหลวงมองหอกระจายขาวสารมคา

มากกวาเปนเครองมอชมชน

5. ลกษณะการใชประโยชนจากหอกระจาย

ขาวสารของชมชน

6. ชมชนมสถานทตง เงน และเครองมอหอ

กระจายขาวสาร

7. ความรของคนทำางาน หอกระจายขาวสาร

ทมประสบการณการเรยนร และพฒนาการทำางานอยาง

เปนระบบ มแบบแผนดวยการบรณาการทนชมชนเขา

มารวมสนบสนนการทำางานโดยประชาชนมสวนรวม

จากปรากฏการณทนชมชนเพอการดำารง

อยของหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวง

พบวาการสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสาร คอ ทนประเภทตางๆ ทงทเปนเงน (Money)

และไมเปนเงน ไดแก ระบบคด วถปฏบตของคนใน

ชมชน ทผานการสงสมสบทอดวธการปฏบตและนำาไป

ใชประโยชนทเกยวของกบการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสารทมองเหนเปนรปธรรมได เชน วธการดำาเนน

งานหอกระจายขาวสารทเกยวของกบ คน เงน งาน รวม

ถงผรบสาร และวธการสรางการมสวนรวมของคนผาน

จารตประเพณและสงทเปนนามธรรม ไดแก ความเออ

อาทรตอกน ความรก ความสามคค ความเชอ ความ

ศรทธา ในสงทชมชนสรางแรงยดเหนยวและเกาะเกยว

ความเปนชมชนไวดวยกน ทำาใหชมชนบางหลวงมความ

เปนตนเองอยางมเอกลกษณ มความเขมแขงจากการใช

หอกระจายขาวสารเปนเครองมอเพอการพงตนเอง

การวเคราะหทนชมชน การสงสมทนเพอการ

ดำารงอยหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวง

โดยใชกรอบแนวคดทนของบรดเยอ ประกอบดวย ทน

ทางเศรษฐกจ ทนทางวฒนธรรม ทนทางสญลกษณ และ

ทนทางสงคม โดยงานวจยชนนมทนครบทง 4 ประเภท

นอกจากนไดขอคนพบเกยวกบความรเรองการปฏบต

งานหอกระจายขาวสารจากประสบการณ และการเรยน

ร สามารถพฒนาการทำางานอยางเปนระบบ มแบบแผน

ดวยการบรณาการทนชมชนเขามารวมสนบสนนการ

ทำางานโดยประชาชนเขามามสวนรวม ซงประกอบดวย

1. ทนทางวฒนธรรมคอ ชาวบางหลวงม

ลกษณะการพงตนเอง จงตองการเครองมอการสอสาร

เพอชวยในการพงตนเองและมกลมแกนนำามจตอาสา

ทำาประโยชนเพอชมชนและมวสยทศนเหนคณคา/ใช/

พฒนาหอกระจายขาวสารโดยสามารถสรปลกษณะการ

สงสมทนทางวฒนธรรมเพอการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสารไดเปนสองประเดนดงน

ประเดนแรกการสงสมทนทางวฒนธรรมการ

พงตนเองทเขมแขงของชมชนบางหลวงมาตงแตยคกอ

ตงชมชนเปนปจจยสำาคญทเออใหแกนนำาชมชนโดย

องคกรปกครองสวนทองถนคณะกรรมการสขาภบาล ได

รเรมกอตงหอกระจายขาวสาร และสบทอดทนดงกลาว

โดยคณะกรรมการเทศบาลทไดเพมทนทางเศรษฐกจ

เพอการทำางานทมประสทธภาพดวยกระบวนการม

สวนรวมจากภายในและภายนอกชมชนใหเขามาสนบ

สนนการทำางานหอกระจายขาวสารททำาใหทนทาง

วฒนธรรมมความเขมแขงมากขนในปจจบน

ประเดนทสองการเพมพนทนทางวฒนธรรม

เพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสารใหสามารถ

สงสมทนดวยกลมคนททำางานหอกระจายขาวสารได

ธำารงรกษา เพมพน สบทอดและสงสมมากวา 57 ป จาก

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

86

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

แนวคด“การดำารงอยของหอกระจายขาวสารเพอการ

พงตนเอง”

2. ทนทางสงคมคอความสมพนธของชมชน

เครอขายมลกษณะการรวมตวกนอยางเขมแขง ใหความ

รวมมอในกจกรรมชมชนตางๆ เปนอยางด สนใจใครร

เกยวกบความเปนอยของเพอนบาน ชอบชวยเหลอผอน

จงตองการเครองมอการสอสารเพอชวยในการกระจาย

ขอมลขาวสาร ความเคลอนไหวตางๆ ของชาวบางหลวง

โดยสามารถสรปลกษณะการสงสมทนทางสงคมเพอ

การดำารงอยของหอกระจายขาวสารไดเปนสามประเดน

ดงน

ประเดนแรกการส งสมทนทางสงคมจาก

ความสมพนธของชมชนบางหลวงมลกษณะการรวม

ตวกนอยางเขมแขงใหความรวมมอในกจกรรมชมชน

ตางๆ เปนอยางด สนใจใครรเกยวกบความเปนอยของ

เพอนบาน ชอบชวยเหลอผอน จงตองการเครองมอ

การสอสารเพอชวยในการกระจายขอมลขาวสาร ความ

เคลอนไหวตางๆ ของชาวบางหลวงเพอการพงพากนเอง

ประเดนทสองในขณะททนทางสงคมชมชน

ลดลง การดำารงอยของหอกระจายขาวสารชมชนบาง

หลวงสามารถเปนเครองมอในการกระชบสายสมพนธ

ดงกลาวใหคงอยตอไป

ประเดนทสาม การเพมพนทนทางสงคมใหเขา

มาสนบสนนการดำารงอยของหอกระจายขาวสารชมชน

บางหลวง ดวยการเสรมพลงอำานาจจากขางในใหชมชน

เขมแขงดวยวถชมชนแบบมสวนรวม เปนการระดมพลง

ชมชนเขามาหนนเสรมความเขมแขงใหแกหอกระจาย

ขาวสาร

3. ทนทางเศรษฐกจคอ ชมชนมสถานทตง

เงน และเครองมอตางๆ เพอการดำาเนนงานหอกระ

จายขาวสารโดยสามารถสรปลกษณะการสงสมทนทาง

เศรษฐกจเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสารได

เปนสองประเดนดงน

ประเดนแรกการสงสมทนทางเศรษฐกจเพอ

การดำารงอยของหอกระจายขาวสาร จากแนวคดการพง

ตนเอง แกนนำาชมชนไดเสนอของบประมาณชวงกอตง

จากอำาเภอบางเลน ตอมา คณะกรรมการสขาภบาลยง

คงใหความสำาคญกบการใชงบประมาณเพอการพฒนา

หอกระจายขาวสารซงมความสำาคญตอการดำาเนน

งานเพอตอบสนองความตองการของประชาชนและ

ในป พ.ศ. 2542 ทตงเครองกระจายเสยงอย ณ ศาลา

ประชาคม โดยทดนไดรบการสนบสนนจากชมชน

ประเดนทสองปจจบนทนทางเศรษฐกจเพอ

การดำารงอยของหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบาง

หลวงมการใชงบประมาณเพอการพฒนาหอกระจาย

ขาวสารใหตอบสนองความตองการของชาวบาน จาก

การบรหารจดการงบประมาณขององคกรปกครอง

สวนทองถนรวมกบชาวบานททำาใหงบประมาณทใช

ในการขยายจดกระจายเสยง การซอมบำารง และการ

ตงกองทนเพอใหการเบกจายมความคลองตว สะดวก

รวดเรวในการทำางาน จงพบวาไมมปญหาเกยวกบงบ

ประมาณ

4. ทนทางสญลกษณคอ ชาวบางหลวงมอง

หอกระจายขาวสารมคามากกวาเปนเครองมอสอสาร

โดยหอกระจายขาวสารสามารถสรางความรก ความ

สามคค พฒนาชมชน และชมชนมลกษณะการใช

ประโยชนจากหอกระจายขาวสาร โดยสามารถสรป

ลกษณะการสงสมทนทางสญลกษณเพอการดำารงอย

ของหอกระจายขาวสารไดเปนสองประเดนดงน

ประเดนแรก การสงสมทนทางสญลกษณเพอ

การดำารงอยของหอกระจายขาวสาร พบวาทนทาง

สญลกษณมความเกยวโยงกบทนทางวฒนธรรมทได

กลาวมาแลว เนองจากการมทนทางวฒนธรรมมกจะ

เออใหใหเกดทนทางสญลกษณอกตอหนงดวย

ประเดนทสอง การเพมพนทางสญลกษณเพอ

การดำารงอยของหอกระจายขาวสารชมชนบางหลวง จง

เกยวโยงกบการสงสมทนทางวฒนธรรมทวาดวยกลม

คนททำางานหอกระจายขาวสารไดธำารงรกษาเพมพน

สบทอดและสงสมมาอยางยาวนานททำาใหเกดการสงสม

คณคา การยอมรบวาหอกระจายขาวสารเปนมากกวา

เครองมอสอสาร แตสามารถสรางความรก ความสามคค

พฒนาชมชน โดยผนำา และชาวบานบางหลวงตระหนก

ในคณคา ใช และพฒนาหอกระจายขาวสาร

5. การสงสมความรเรองการปฏบตงานเพอ

การดำารงอยของหอกระจายขาวสารคอ ความรของคน

ทำางานหอกระจายขาวสารทไดจากประสบการณและ

การเรยนร สามารถพฒนาการทำางานอยางเปนระบบ

มแบบแผนดวยการบรณาการทนชมชนเขามารวม

สนบสนนการทำางานโดยประชาชนเขามามสวนรวม

โดยสามารถสรปลกษณะการสงสมความรของผปฏบต

87

นเทศสยามปรทศน

งานเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสารไดดงน

การสงสมความรของผปฏบตงานเพอการดำารง

อยของหอกระจายขาวสารพบวาความรของผปฏบต

งานมความเกยวโยงกบทนทางวฒนธรรมทไดกลาวมา

แลว เนองจากทนทางวฒนธรรมไดปลกฝงกระบวนการ

ทำางานตางๆ ในแบบคอยเสรมสรางขนมาเมอเกดการ

สงสมความร ดงกลาว ผปฏบตงานกจะสรางยทธวธ

ในการทำางานอยางมแบบแผนดวยการบรณาการทน

ชมชนเขามารวมสนบสนนการทำางานโดยชาวบานเขา

มามสวนรวมเพอใหสามารถธำารงรกษา และเพมพนทน

ทางวฒนธรรม ดงนนจงเกดความรของผปฏบตงานเพอ

การดำารงอยของหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบาง

หลวงดงน

พนทตงหอกระจายขาวสารควรเปนพนท

สาธารณะเพอใหคณะทำางานทกคนเขาไปดำาเนนงาน

หอกระจายขาวสารไดสะดวกและชาวบานสามารถ

เขาถงไดงายและมสวนรวมมากขน การประกาศขาว

บรการชมชนทมชาวบานเปนแหลงขอมลนนพบวา

ทำาใหชาวบานเขามามสวนรวมในการดำาเนนงานหอก

ระจายขาวสารมากขนทงในฐานะผรบสาร และในฐานะ

แหลงขาวสาร การทมจำานวนผปฏบตงานหอกระจาย

ขาวสารเพมขน ทำาใหชาวบานสามารถนำาฝากขอมล

เพอการประกาศไดหลายชองทางมากขนและยงพบอก

วาชาวบานมความตนตวตอการตดตามขาวสารและ

ใหการตอบสนองกบขอมลขาวสารเปนอยางมาก จาก

ปฏกรยาตอบกลบของชาวบานในทนททไดรบขอมล

ขาวสารโดยการสอบถามเพมเตมจากผประกาศและผ

ปฏบตงานโดยตรง การเปดโอกาสใหชาวบานมสวนรวม

ในการกำาหนดนโยบายดานการใชงบประมาณทเกยวกบ

การดำาเนนงานหอกระจายขาวสารอยางเปนทางการใน

เวทประชาคม ทำาใหเทศบาลสามารถจดตงงบประมาณ

เกยวกบการพฒนาและการซอมแซมหอกระจาย

ขาวสารไวในแผนการใชงบประมาณประจำาป ทำาใหการ

ดำาเนนงานหอกระจายขาวสารมประสทธภาพมากขน

การจดชวงเวลาการกระกระจายเสยงเปน 2 ชวงเวลา

ชวงเชา และชวงเยน ชวงกลางวนกระจายเสยงเฉพาะ

เรองดวน เรองสำาคญ ทงนชวงเวลาดงกลาวสามารถยด

หยนไดตามความเหมาะสม ไมมการจดแผนผงรายการ

และมการปรบเปลยนเวลาใหมความสอดคลองกบ

กจกรรมของทางโรงเรยนภายในชมชน การตดตาขาย

ปองกนนกเขาไปทำารงและทำาความเสยหายตอดอก

ลำาโพงซงจะทำาใหเสยงทออกมาจากลำาโพงมคณภาพทด

ขน และความรดานทศทางการตดตงลำาโพงใหเหมาะสม

กบสภาพพนทอาคารบานเรอน และลกษณะของทศทาง

ลม การทำางานในลกษณะอาสาสมครในการชวยเหลอ

ดแล และสนบสนนดานแรงงานเพอพฒนาจดกระจาย

เสยงในชมชน มการวางแผนโครงการ การทำางานอยาง

เปนระบบเกยวกบการขยายหอกระจายขาวสารให

ครอบคลมทงพนทและกำาหนดแนวทางการพฒนาให

เปนเสยงไรสายในอนาคต การดำาเนนงานหอกระจาย

ขาวสารในปจจบน เนนหลกการมสวนรวม มการเปด

โอกาสใหชาวบานเขามามสวนรวมในทกขนตอนของ

การดำาเนนงาน ตงแตการเสนอโครงการ การตดสนใจ

การประกวดราคา การตรวจ การรบงาน ทงหมดตอง

ผานมาจากทประชมประชาคมหมบานแลวทงสน หรอ

อยางนอยกมการเปดโอกาสใหตวแทนชาวบานเขามา

มสวนรวมในทกขนตอนโดยใชบทบาทของสมาชกสภา

และหอกระจายขาวสารเปนสอกลางในการใหขอมล

กบชาวบาน มการเปดรบฟงขอคดเหนและการสำารวจ

ความพงพอใจโดยวธประชาคมหมบานมการเปดโอกาส

ใหชาวบานเสนอแนะหรอแสดงความคดเหนตางๆ เกยว

กบการดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร เพอการปรบปรง

เปลยนแปลงใหมประสทธภาพมากขน มแผนการพฒนา

ผประกาศทหลากหลายรวมถงการเพมรปแบบรายการ

ตางๆ อาท รายการนายกพบประชาชน รายการสำาหรบ

เยาวชน เปนตน ซงสวนใหญชอบฟงขาวในตอนเชาๆ

เสนอแนะวาควรเพมเตมสอดแทรกความบนเทง นทาน

ขอคดสำาหรบเดก และแนะนำาใหเยาวชนจดรายการ

เปนประจำาทก ๆ เสาร – อาทตย ผปฏบตงานหอกระ

จายขาวสารสนบสนนใหชาวบานมสวนรวมในการเปน

ผใหขอมล การคนหาขอมล การจดเตรยมเนอหา การ

ประกาศ การตรวจสอบสภาพการไดยน การประเมน

ผล การนำาเสนอเชงนโยบาย ฯลฯ เพอทำาใหเหนวาหอก

ระจายขาวสารเปนวาระของชมชนทชาวบานใหความ

สำาคญ ชวยใหเกดการพงพากนเองในชมชน มความรวม

มอกบหนวยงานภายนอกเพอจดอบรมพฒนาผประกาศ

เพอใหผจดการกระจายเสยงมความหลากหลาย และม

จำานวนมากขนอนเปนสญญาณทสามารถบอกถงความ

ยงยนในการดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร มการนำา

ทนทางสงคมไดแก กลมองคกรชมชนตางๆ เขามาสนบ

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

88

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

สนนการทำางานหอกระจายขาวสาร ทำาใหชมชนมความ

สมพนธทดเกดการรบรขาวสารงายและสะดวกมากขน

เนองจากการสอสารตรงกนคนในชมชน กลมองคกร

ชมชนรวมใจพฒนา มการพฒนาการทำางานดวยการ

ตดตอสมพนธกบหนวยงานภายนอกเขามาสนบสนนทง

ในสวนของความรและขอมลขาวสารเพอการดำาเนนงาน

หอกระจายขาวสาร ผปฏบตงานหอกระจายขาวสาร

ควรไดมโอกาสไปอบรมและพฒนาตนเองในดานตางๆ

ทสามารถนำามาปรบใชเพอการจดการกระจายเสยง เชน

อบรมการเขยนบทความ การเปนพธกร การจดรายการ

วทยเพอสงเสรมสขภาพ เปนตน

การอภปรายผล

ผวจยไดอภปรายผลการวจยตามวตถประสงค

การวจยทง 3 ขอ ดงน 1) พฒนาการ จดเปลยน และ

บรบทชมชน 2) การดำาเนนงานและบทบาทหนาทของ

หอกระจายขาวสาร และ 3) ทนชมชน การสงสมทนเพอ

การดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

1. พฒนาการ จดเปลยน และบรบทชมชน

เทศบาลตำาบลบางหลวง จากผลการศกษาพบวาชมชน

ตำาบลบางหลวงเปนชมชนทเกาแกตามประวตศาสตร

อนยาวนานกวา 136 ป ชาวบางหลวงมความภาคภมใจ

กบประวตศาสตรของชมชน ผนำา และชาวบานมจต

อาสารกทองถน สงเสรมการรวมกจกรรมเพอสรางสรรค

สงคมทองถนตนเองและการสบทอดภมปญญาทอง

ถน ความร อดมการณ วฒนธรรมอนดงาม สงเหลา

นเปนตนทนทางวฒนธรรมทมประสทธภาพและเปน

พลงของชมชนทองถน ความเขมแขงของชมชนดง

กลาวสอดคลองกบแนวคดของประเวศ วะส (2542,

หนา 25) ทกลาววา “ภมปญญา” เปนสงทเกดขนและ

ดำารงอยกบสงคมมนษยมาชานานเปนการดำารงอยใน

ชวตทเกยวพนอยกบธรรมชาตของแตละทองถนโดย

มการปรบสภาพการดำาเนนชวตใหเหมาะสมกบสภาพ

แวดลอมธรรมชาตตามกาลเวลา เนองจากมนษยเปน

สตวโลกทพเศษกวาสตวอนๆ กลาวคอมมนสมองทม

ความสามารถในการคดคน เรยนร แกปญหาและมการ

สบทอดเปนมรดกมาชานาน แมวาภมปญญาเปนสงท

สงสมและถายทอดมาชานานแตมลกษณะทสำาคญอยาง

หนง คอเปนองคความรทเชอมโยงกนไปหมด ไมวาจะ

เปนเรองของอาชพ เศรษฐกจ ความเปนอย การใชจาย

การศกษา วฒนธรรมจะมความผสมกลมกลนกน

ปจจบนคนในชมชนยงคงรกษาวถการดำารง

ชวตแบบดงเดม ดวยการประกอบอาชพของบรรพบรษ

อกทงยงรวมตวกนสงเสรมอาชพ สรางแหลงเรยนร

วฒนธรรมแบบดงเดม (พพธภณฑบานเกา เลาเรอง) เพอ

คงความเปนอตลกษณชมชนและเปนแหลงทองเทยว

เชงอนรกษทมงสงเสรมความรทางดานประวตศาสตร

ชมชน สงเหลานลวนเปนตวกระตนเศรษฐกจชมชนให

เกดการพฒนาแบบยงยนทงสน ผนำาชมชนทานหนงได

สะทอนถงวถชวตชมชนวา “...อยทนหากนงาย คนใน

ชมชนกเอออาทรกน ผมคยกบคนในชมชนวาเราตอง

รกษาเอกลกษณของชมชนเราไวใหได เราไมไดเอาการ

ทองเทยวมาเปนตวหลกของชมชน การทองเทยวของ

เราเปนการทองเทยวเชงอนรกษ วถชวตของเรากยงอย

อยางอาหารทองถน พนบาน กยงมอยเหมอนเดม” (สม

ศกด อยมาก, สมภาษณ วนท 15 มนาคม 2555)

ชมชนเทศบาลตำาบลบางหลวงมลกษณะเปน

ชมชนกงเมองกงชนบทแบบพงตนเองมรปแบบการ

ดำารงชวตทเรยบงายโดยมการปรบสภาพการดำาเนน

ชวตให เหมาะสมกบสภาพแวดลอมตามกาลเวลา

แตรกษาไวซงอตลกษณชมชนตลอดจนการสบสาน

ประเพณและวฒนธรรมทองถนในแบบวฒนธรรมไทย-

จน ลกษณะดงกลาวสอดคลองกบแนวคดการพฒนา

ทยงยนของ Kadekodi (1992, p.75) โดยเฉพาะใน

ชนบทตองอาศยชมชนเปนพนฐาน โดยสรางความเขม

แขงใหชมชน และชมชนพงพาตนเองได กอใหเกดความ

ยงยนในชมชนและสงคมตอไป ซงจะเปนพนฐานในทอง

ถนและชมชนใหมการพฒนาทเขมแขงจรงจงและยงยน

2. การดำาเนนงานและบทบาทหนาทของหอก

ระจายขาวสาร จากขอคนพบการดำาเนนงานหอกระจาย

ขาวสารชมชนตำาบลบางหลวง ทมประวตศาสตรชมชน

ยาวนาน การจดการชมชนแบบมสวนรวม มลกษณะ

เปนชมชนทพงตนเอง โดยหอกระจายขาวสารเทศบาล

ตำาบลบางหลวงดำาเนนงานมากวา 57 ป องคการบรหาร

สวนทองถนของชมชนบางหลวงใหการสนบสนนการ

ดำาเนนงานหอกระจายขาวสารเปนอยางด จากการ

ทำางานของคณะผดำาเนนงานหอกระจายขาวสารทม

คณลกษณะพเศษทเรยกวา “จตอาสา” เพราะเปนการ

ทำางานทไมมคาตอบแทน มจตวญญาณการอทศตนเพอ

89

นเทศสยามปรทศน

การพฒนาชมชน ในประเดนทองคการบรหารสวนทอง

ถนใหการสนบสนนการดำาเนนงานหอกระจายขาวสาร

เปนอยางดมความสอดคลองกบงานวจยของเฉดฉาย

เลบสงวาลย (2547) ในงานวจยเรองปจจยทมผลตอการ

มสวนรวมในการบรหารจดการหอกระจายขาวของผนำา

ชมชนตำาบลบานตอม อำาเภอเมอง จงหวดพะเยา พบวา

หอกระจายขาวสารสวนใหญเกดจากแนวคดของหนวย

งานราชการเชน ผใหญบาน กำานน หรอ อบต. และเหน

วา อบต. ควรลงมาดแลหอกระจายขาว ทงควรใหการ

สนบสนนดานนโยบาย งบประมาณ การดำาเนนการเพอ

เปนพลงขบเคลอนของอบต. อกทางหนง

หอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบางหลวง

ถกใชเพอการตอบสนองความตองการของชมชนและ

เปนจดเชอมรอยคนในชมชน มประโยชนตอชมชนโดย

สามารถกระจายขาวสารไดอยางรวดเรวและทวถง ม

สาระความร ความบนเทงและเพอการพฒนาชมชน

ในดานตางๆ โดยประชาชนสามารถมาใชบรการใน

การแจงขาวสารไดตลอดเวลา นนคอการพงตนเองใน

กระบวนการพฒนาทมการแลกเปลยนขาวสารระหวาง

ประชาชนกบผนำา และระหวางประชาชนดวยกนเอง ซง

บทบาทหนาทของหอกระจายขาวสารดงกลาวมความ

สอดคลองกบแนวคดของกาญจนา แกวเทพ และคณะ

(2543, หนา 319-320)

ในแงของบทบาทหนาทของสอทองถนขนาด

เลกนหอกระจายขาวสามารถจะทำาหนาทเชนเดยวกบ

ทสอมวลชนโดยทวๆ ไปดำาเนนอยไดคอการใหขาวสาร

การใหความร การใหความบนเทง ตลอดจนการใช

เปนเครองมอโฆษณาประชาสมพนธบรการและสนคา

ตางๆ และเนองจากเปนสอขนาดเลกทผใชสามารถเขา

ถงไดงายจงมศกยภาพทจะทำาหนาทสำาหรบการสอสาร

แบบสองทาง (Two-way communication) ใชเปน

เครองมอประสานงานระหวางชาวบานกบชาวบาน

หรอชาวบานกบเจาหนาทได การดำารงอยของหอกระ

จายขาวสารในปจจบนพบวาดำาเนนงานโดยประชาชน

และเทศบาลตำาบลบางหลวง ชาวบางหลวงตระหนกถง

ความสำาคญในบทบาทหนาทหอกระจายขาวสาร การ

ดำาเนนงานหอกระจายขาวสารแบบมสวนรวมดวยการ

เปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวมในทกขนตอน

ของการดำาเนนงานหอกระจายขาวสารเพอตอบสนอง

ความตองการของชมชน ดงนนสอหอกระจายขาวสาร

จงเปนสอทมบทบาทมากในการสรางสรรคชมชน ชนำา

ไปสพฤตกรรมและคานยมทสอดคลองกบวฒนธรรม

ทองถน ปลกจตสำานกดานคณธรรมและจรยธรรม สราง

ภมคมกนใหแกเดกและครอบครว โดยเปนสอชมชนท

มจตสำานกและความรบผดชอบในการนำาเสนอขาวสาร

ขอมลรวมทงเปนแบบอยางทดตอสงคม สามารถยด

โยงคนในชมชนใหตระหนกถงรากเหงาตวเอง ผล

การวจยขางตนสอดคลองกบแนวคดของ Jankowski

(2001:7-8) เกยวกบการดำาเนนงานของสอชมชนควร

มวตถประสงคเพอใหขอมลและขาวสารทตอบสนอง

ความตองการของคนในชมชนและเชอมตอคนในชมชน

โดยผานทางสอสารสาธารณะ เปนการเสรมพลงคนใน

ชมชนทไมมสทธออกเสยง การควบคมและการเปน

เจาของ โดยมากการเปนเจาของและการควบคมสอจะ

เปนคนทอาศยอยในชมชนและองคการปกครองสวน

ทองถน

3. ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของ

หอกระจายขาวสารจากขอคนทนชมชน การสงสมทน

เพอการดำารงอยหอกระจายขาวสารเทศบาลตำาบลบาง

หลวง โดยใชกรอบแนวคดทนของบรดเยอทกลาววาทน

ม 4 ประเภทไดแก ทนทางเศรษฐกจ ทนทางวฒนธรรม

ทนทางสงคม และทนทางสญลกษณ (Bourdieu :1977)

โดยงานวจยชนนมทนครบทง 4 ประเภท นอกจากน

ไดขอคนพบเกยวกบความรเรองการปฏบตงานหอกระ

จายขาวสารจากประสบการณ และการเรยนร สามารถ

พฒนาการทำางานอยางเปนระบบ มแบบแผนดวยการ

บรณาการทนชมชนเขามารวมสนบสนนการทำางานโดย

ประชาชนเขามามสวนรวม

การบรณาการทนชมชน อาท ความรกและ

ความสามคคเพอสรางพลงใหเกดชมชนเขมแขง องคกร

ชมชนททำางานเพอสวนรวม กลมผบำาเพญประโยชนบาง

หลวง กลมสตรพฒนาอาสา กลมอนรกษพนธสตวนำา

ชมรมอนรกษวฒนธรรมไทย-จน ตำาบลบางหลวง (ดนตร

จน) กลมผประกาศรนเยาวชน ฯลฯ เปนแรงยดเกาะ

เกยวสายสมพนธระหวางกนจนเกดองคกรชมชนทำาให

เกดเครอขายทางสงคมและเกดการมสวนรวมในการ

พฒนา เพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสารแบบม

สวนรวม เกดจากระบบความสมพนธของกระบวนการ

ทนทางสงคมทเขมแขงอยบนความสมพนธระหวางทน

ทางเศรษฐกจทรงเรองขนมาอกครงหนงดวยการพฒนา

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

90

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

ตลาดบางหลวงใหกลบมาเปนจดศนยกลางของชมชน

และทนทางวฒนธรรมทไดรบการสบทอดและพฒนา

ใหดขนในปจจบนททำาใหเกดชมชนเขมแขง จากระบบ

ความสมพนธแบบเครอญาตและทนทางวฒนธรรมการ

พงตนเองประกอบกบการสงสมความรของผปฏบต

งาน หอกระจายขาวสารทมการถายทอดความรเชอม

โยงการทำางานดวยคำาวา “จตอาสา” การสงสมทนทาง

สญลกษณมาอยางยาวนานของหอกระจายขาวสารท

แสดงบทบาทเพอธำารงรกษาความเขมแขงของชมชน

และเมอระดมทนทางสงคมเขามาหนนเสรมความเขม

แขงใหแกหอกระจายขาวสารทำาใหการดำารงอยของ

หอกระจายขาวสารมความเขมแขงและตอบสนอง

ความตองการของชมชน ทนทางสงคมดงกลาวมความ

สอดคลองกบทศนะของบรดเยอ ทกลาวไวเกยวกบทน

ทางสงคม คอ ทนของเครอขายความสมพนธทางสงคม

ความมหนามตา ความเปนทเคารพนบถอ ซงสามารถ

แปรเปลยนเปนความไดเปรยบทางเศรษฐกจ การเมอง

และสงคมได ปรมาณของทนทางสงคมขนอยกบขนาด

ของเครอขายความสมพนธและปรมาณทน (ไมวาจะ

เปนทนทางเศรษฐกจ ทนวฒนธรรม หรอทนสญลกษณ)

ทผทอยในเครอขายครอบครอง ดงนนทนทางสงคมจง

ตององอยกบทนทางวฒนธรรมและทนทางเศรษฐกจ

เสมอ โดยม “ผลประโยชน” เปนปจจยพนฐานททำาให

เกดเครอขายทางสงคมได (บรดเยอ, 2550: 84-85 ชนด

า เสงยมไพศาลสข แปล)

ผลการศกษาจากมตทางประวตศาสตร

ชมชนตำาบลบางหลวงพบวาเปนชมชนทเกาแกตาม

ประวตศาสตรอนยาวนานกวา 136 ป ชาวบางหลวง

มความภาคภม ใจกบประว ตศาสตรของชมชน ม

วฒนธรรมของการนบถอผใหญหรอผเฒาผแก ชมชน

ทองถนถกยดโยงกบสงคมประเพณ เชอมโยงความ

สมพนธในชมชนดวยระบบเครอญาต ผนำา ชาวบานม

จตอาสา รกทองถน และประชาชนสวนใหญมฐานะด

เนองจากมความพอเพยงในการดำาเนนชวต และพบวา

มการใชหอกระจายขาวสารเพอการตอบสนองความ

ตองการของชมชนมากวา 57 ป ปจจบนมการใชทน

ทางสงคมเขามาเสรมความเขมแขงใหกบการดำารงอย

ของหอกระจายขาวสาร ดวยการเสรมพลงอำานาจจาก

ขางในใหชมชนเขมแขงดวยวถชมชนแบบมสวนรวม

เปนการระดมพลงชมชนเขามาหนนเสรมความเขมแขง

ใหแกหอกระจายขาวสาร ซงสอดคลองกบงานของดวง

พร คำานณวฒน และคณะ (2545: 119-124) ในแงของ

ปจจยททำาใหหอกระจายขาวสารสามารถสนองตอบ

ความตองการของชมชนทเกยวกบเศรษฐกจ สงคม และ

วฒนธรรมชมชน

จากการวจยเรองการพฒนาหอกระจาย

ขาวสารเพอสนองตอบความตองการของชมชน พบวา

ปจจยททำาใหหอกระจายขาวสารสามารถสนองตอบ

ความตองการของชมชน ประกอบดวย ผนำาชมชน เปน

บคคลสำาคญในการนำาการเปลยนแปลง เปนเหตสำาคญ

ททำาใหพนทศกษาทง 7 แหงมการเปลยนแปลงไมเทา

กน สภาพเศรษฐกจและสงคมของชมชน การมภาวะ

เศรษฐกจอยในระดบด จะเออตอการดำาเนนงานหอกระ

จายขาวสาร ในดานสภาพสงคมของชมชนพบวา การตง

รกรากถนฐานกนมาแตดงเดม มการรวมพลงและสมาน

สามคค มกลมพลงตางๆ เรองของศาสนากมผลตอการ

พฒนา โดยมความเชอ คานยม และศาสนา เปนสวน

ผลกดนใหเกดการพฒนาเพอสวนรวมและการมสวน

รวมของชมชนเปนปจจยสำาคญยงในการทำาใหหอกระ

จายขาวสารสามารถตอบสนองความตองการของชมชน

นอกจากนยงพบวาชาวบานชมชนบางหลวง

เกดการยอมรบและศรทธาในบทบาทหนาทของหอก

ระจายขาวสารทสามารถพฒนาสงคมไดหลากหลายมต

โดยหอกระจายขาวสารสงเสรมใหคนในชมชนมสวน

รวมกบกจกรรมในชมชน กระตนใหประชาชนมทศนคต

ทดตอชมชน พฒนาตนเองและชมชนเปนสำาคญ นบ

ไดวาเปนการเพมทนทางสญลกษณใหกบการดำาเนน

งานหอกระจายขาวสาร จากการสงสมบทบาทหนาท

ทเพมขนซงสะทอนการตอบสนองความตองการของ

ชมชน ชวยแกปญหาใหมๆ ทเกดขนในชมชนและสงสม

คณคา ความนาเชอถอตลอดมาจนไดรบการยกยอง เปน

ทยอมรบของคนในชมชนและนอกชมชน การยอมรบ

และความศรทธาดงกลาวทสามารถแปรเปลยนเปน ทน

ทางเศรษฐกจ (การเพมทนเพอการดำาเนนงานหอกระ

จายขาวสาร) โดยทนชมชนแตละประเภทสามารถถาย

โอนไปมา ทนในลกษณะตางๆ สามารถเคลอนเขาหากน

ไดเกดการแปลงทน ซงผลการศกษาดงกลาวสอดคลอง

กบแนวคดของบรดเยอทกลาวถงทนทางสญลกษณ

นนคอความนาเชอถอ (credit) ซงจะสามารถแปร

เปลยนเปนทนทางเศรษฐกจไดเชนเดยวกน (Bourdieu,

91

นเทศสยามปรทศน

1977:181) แตการเปลยนรปอกครงหนงของทนทาง

เศรษฐกจไปเปนทนทางสญลกษณจะไมสามารถสำาเรจ

ไดหากปราศจากการสมรรวมคด (complicity) ของทก

กลม แรงขบในการใหไดมาและตอสเพอรกษาทนทาง

สญลกษณ มาจากการแสดงออกมา

ในปจจบนทนทางเศรษฐกจเพอการดำารง

อยของหอกระจายขาวสารบรหารจดการแบบมสวน

รวมโดยกลมผนำา คณะทำางาน และประชาชนทกคนใน

ชมชนบางหลวงในรปของกลมอาสาสมคร และกลม

องคกรชมชน โดยมจดเดนดานผนำาชมชนทใหความ

สำาคญกบการพฒนา หอกระจายขาวสารจากทกรนทก

สมย และประชาชนมสำานกรวมในการเปนเจาของทรวม

กนใชและพฒนาทำาใหหอกระจายขาวสารมงบประมาณ

เพอการดำารงอยและตอบสนองความตองการของชมชน

อยางแทจรง จากการสงสมทนทางเศรษฐกจ ทนทาง

วฒนธรรม ทนทางสงคม ทนทางสญลกษณ และการ

สงสมความรของผปฏบตงานเพอการดำารงอยของหอก

ระจายขาวสารอยางมประสทธภาพมากขนดวยการ

สรางการมสวนรวมจากทกภาคสวน ในทกขนตอนของ

การดำาเนนงานตงแตในฐานะผรวมกำาหนดนโยบาย รวม

ดำาเนนการ และรวมประเมนผล ทำาใหสอชมชนอยาง

หอกระจายขาวสารเกดความเขมแขง จากแนวทาง

การบรหารจดการทนเพอการดำารงอยของหอกระจาย

ขาวสารแบบมสวนรวม หอกระจายขาวสารแบบมสวน

รวมดงกลาวมสอดคลองกบแนวคดการสอสารแบบม

สวนรวมในการประชมขององคการยเนสโก (UNESCO)

ณ กรงเบลเกรด ประเทศยโกสลาเวย ป ค.ศ.1977 ได

กำาหนดสาระสำาคญของแนวคดเรองการสอสารแบบ

มสวนรวม (Participation Communication) ไว 3

ประการ คอ (Jan Servaes and et.,1996:18) 1) การ

เขาถงสอ (Access) หมายถงการเขาถงสอทใหบรการ

แกชมชนรวมทงประชาชนยอมไดรบโอกาสในการเลอก

รบรายการหรอมสวนรวมเขาไปจดทำาในสงทจะเปน

ประโยชนแกตน อกทงยงตองมชองทางใหประชาชนได

แสดงความคดเหนหรอแสดงความตองการ โดยสอผาน

ไปสผผลตรายการหรอองคกรผผลตได 2) การมสวน

รวม (Participation) หมายถงการเขาไปมสวนรวมใน

ระบบการสอสารในทกระดบนนคอ ประชาชนสามารถ

มสวนรวมในทกๆ ขนตอนทงในกระบวนการผลต

รายการ การบรหารจดการ และการวางแผนระบบการ

สอสารตางๆ ในชมชน 3)การจดการดวยตนเอง (Self-

Management) หมายถงกระบวนการตดสนใจของประ

ชาชนในชมชนทมอำานาจและสทธในการตดสนใจ ตงแต

เรมคดการกำาหนดนโยบายการวางแผน การลงทน การ

กำาหนดและการจดสรรงบประมาณเปนตน

ขอเสนอแนะ

1) ขอแสนอแนะสำาหรบการดำาเนนงานหอกระจาย

ขาวสารชมชน

1.1) นำาแนวคดเกยวกบการสงสมทนเพอการ

ดำารงอยของหอกระจายขาวสารทเปนผลการวจยนไป

ทดลองปฏบตโดยไปปรบใชใหเขากบสงคม วฒนธรรม

และบรบทของพนทโดยใชลกษณะการบรณาการทน

ชมชน: เพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสารแบบม

สวนรวม โดยใชเปนกรณตวอยางใหกบการดำาเนนงาน

หอกระจายขาวสารในพนทอนๆ

1.2) องคการบรหารสวนทองถนควรจะม

บทบาทในการพฒนาสอชมชนแบบมสวนรวมดวยการ

สนบสนนใหคนในชมชน ไดเขามามสวนรวมในงานหอก

ระจายขาวสารใหเกดการใชหอกระจายขาวสารเพอ

ตอบสนองความตองการของชมชน และการดำาเนนงาน

หอกระจายขาวสารใหมความยงยน

1.3) ควรใหผปฏบตงานหอกระจายขาวสาร

ไดพฒนาตนเองอยางสมำาเสมอ เพอเพมทกษะและ

ความรใหมๆ รวมทงควรจดกจกรรมเครอขายหอกระ

จายขาวสารในระดบอำาเภอ และจงหวด เพอใหเปน

ศนยกลางการพฒนาหอกระจายขาวสารในอนาคต

1.4) ควรสงเสรมใหชมชนนำาทนประเภทตางๆ

มาปรบใชเพอสนบสนนการดำาเนนงานหอกระจาย

ขาวสารโดยพยายามพงตนเองใหไดมากทสด และควร

สรางเครอขายประสานความรวมมอเพอการพฒนากบ

หนวยงานภายนอกหลายๆ หนวยงาน

2) ขอเสนอแนะสำาหรบการวจยในอนาคต

2.1) ในการวจยครงตอไปควรมการศกษา

ชมชนประเภทอนๆ เพอใหพนททมลกษณะชมชนใกล

เคยงกนสามารถนำาไปปรบใชได นอกเหนอจากลกษณะ

ชมชนแบบกงเมองกงชนบทจากกรณศกษาน เชน

ชมชนเมอง ชมชนชนบท เปนตน

2.2) ในการวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

92

นเทศสยามปรทศน ปท 12 ฉบบท 13

มงเนนการทำาความเขาใจปรากฏการณทนชมชน การ

สงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร

เทศบาลตำาบลบางหลวงททำางานตอเนองมากวา 57 ป

ผวจยไดแบงชวงเวลาในการสงสมทนชมชนออกเปน 4

ชวง เพอใหเหนพฒนาการ จดเปลยน และการสงสม

ทนชมชน โดยการกำาหนดชวงเวลาดงกลาวมขอจำากดจง

ทำาใหขอเทจจรงบางอยางอาจคลาดเคลอนได เนองจาก

เปนการระบชวงเวลาแบบประมาณการ ดงนนผทจะ

ทำาการศกษาวจยในอนาคตควรคำานงถงประเดนดง

กลาวดวย

93

นเทศสยามปรทศน

บรรณานกรม

กาญจนา แกวเทพ และคณะ. (2543). สอเพอชมชน การประมวลความร.กรงเทพมหานคร: สำานกงานกองทน

สนบสนนการวจย.

_______. (2552 :43). สอเลกๆทใชในการพฒนา. กรงเทพฯ: หางหนสวนจำากดภาพพมพ.

เกษร สจนดานพงศ ผชวยเจาหนาทประชาสมพนธเทศบาลตำาบลบางหลวง, สมภาษณ 3 กนยายน 2555.

ดวงพร คำานณวฒน และคณะ. (2545: 119-124). การพฒนาหอกระจายขาวสารเพอสนองตอบความตองการของ

ชมชน.สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

_______. (2547 :1). “ดำาเนนงานหอกระจายขาวสารทสนองตอบความตองการของชมชนอยางยงยน”.

กรงเทพฯ:สำานกงานกองทนสนบสนนงานวจย (สกว.).

เฉดฉาย เลบสงวาลย . (2547). “ปจจยทมผลตอสวนรวมในการบรหารจดการหอกระจายขาของผนำาชมชน

ตำาบลบานตอม อำาเภอเมอง จงหวดพะเยา.” มหาวทยาลยเกษตรศาสตร,

ประเวศ วะส. (2547). การพฒนาตองเอาวฒนธรรมเปนตวตง. กรงเทพมหานคร: กระทรวงวฒนธรรม

ราชบณฑตยสถาน.

ปแยร บรดเยอ. (2550: 84-85). เศรษฐกจของทรพยสนเชงสญลกษณ . =L’Economie des biens symboliques.

แปลโดย ชนดา เสงยมไพศาลสข. กรงเทพฯ : คบไฟ,

สมศกด อยมาก ผใหญบานหม 1, สมภาษณ 15 มนาคม 2555.

สนทรภ. (2510). โครงนราศสพรรณของสนทรภฉบบสมบรณ. กรงเทพมหานคร : กรมศลปากร.

Bourdieu, R. (1977).Out of a Theory of Practice, Cambridge: Cambridge University Press.

Jankowski N.W. (2001:7-8).The Conceptual Contours of Community Media, N.W. Jankowski &

O. Prehn (Eds.). Community Media, in the information age: Perspectives and prospects.

Cresskill, IL: Hampton Press,

Jan Serves,Thomas L. Jacobson, Shirley A.White. (1996:18). Participatory Communication for Social

Change. London:Sage Publication, 1996.

Kadekodi, G.K. (1992). “Paradigm of sustainable development”. Development. 3(1), 72 - 76.

ทนชมชน การสงสมทนเพอการดำารงอยของหอกระจายขาวสาร