เตือนตา น้อยพิทักษ์ (พยาบาล ... · 2019-06-24 · จัดประชุมคณะท...

เตอนตา นอยพทกษ

(พยาบาลวชาชพช านาญการ)

คลนกตา งานผปวยนอก

กลมงานการพยาบาล โรงพยาบาลสามพราน

ความเปนมาและความส าคญของปญหาภาวะเบาหวานเขาจอประสาทตา เปนภาวะแทรกซอนทส าคญของการเกดตาบอด

และเปนปญหาสาธารณสขทรนแรงในปจจบน การด าเนนงานคดกรองภาวะแทรกซอนทางตาในโรงพยาบาลสามพรานเรมตงแตป 2553 และพฒนางานเรอยมาจนถงปจจบน

ขอมลสถตประชากรทวโลก และประเทศไทยทมภาวะเบาหวานและเบาหวานเขาจอตา

ป พ.ศ.ภาวะเบาหวาน ภาวะเบาหวานเขาจอตา ตาบอด

ทวโลก ไทย ทวโลก ไทย ทวโลก ไทย

2550 246 ลานคน 3 ลานคน ไมมขอมล 30.7%(ศกษาเฉพาะกลม)

ไมมขอมล ไมมขอมล

2554 285 ลานคน 3.46 ลานคน ไมมขอมล 23%(ศกษาเฉพาะกลม)

1%ของตาบอดทงหมด

2.5%ของตาบอดทงหมด

ขอมลสถตภาวะแทรกซอนทางตาโรคเบาหวานและอตราขาดนดโรงพยาบาลสามพราน ป 2554 - 2555

ป พ.ศ. จ านวนคดกรอง (คน)

อตราผปวยเบาหวานเขาจอตา อตราขาดนดจ านวนตาบอด (คน)จ านวน (คน) รอยละ จ านวน (คน) รอยละ

2554 2,730( รอยละ 95.06 )

331 12.12 131 39.58 1

2555 2,501( รอยละ 86.70 )

434 17.35 174 40.09 1

ปจจยทท าใหเกด นวตกรรมสขภาพ ไฟแดงแจงตาหวาน

การสมตดตามผปวยทางโทรศพทในป 2555 จ านวน 30 ราย ท าใหทราบสาเหตการขาดนด ดงน

1. ไมทราบผลตรวจ ( มใบนดตดทสมดเบาหวาน ) จ านวน 18 ราย2. ไมทราบผลตรวจ ไมมใบนด, ใบนดสญหาย จ านวน 3 ราย 3. ลมวนนด จ านวน 1 ราย4. ไมมญาตพาตรวจ จ านวน 6 ราย5. ยายทอย (จากสาเหตน าทวมปลายป 2554) จ านวน 2 ราย

และในการตรวจคดกรองป 2555 พบผปวยตาบอดจากภาวะเบาหวานเขาจอตา 1 รายดวยสาเหต ไมรอตรวจในป 2554

ผลทคาดวาจะไดรบ

เพอก าหนดรปแบบการตรวจคดกรองและการแจงผลการตรวจเบาหวานเขาจอประสาทตาตาแกผปวย เพอใหเกดระบบการตดตามผปวย

วตถประสงค

ผปวยเบาหวานมความร ความเขาใจเรองโรคเบาหวานเขาจอประสาทตา เรองกระบวนการรกษา และตระหนกถง ความส าคญของการเขารบการตรวจคดกรอง ตลอดจนการมารบการรกษาอยางตอเนองเมอตรวจพบภาวะเบาหวานเขาจอประสาทตา

อตราการมารบบรการตรวจคดกรองภาวะเบาหวานเขาจอประสาทตาเพมขน อตราการขาดนดลดลง เกดระบบการตดตามผปวยขาดนด ลดภาระคาใชจายของสถานพยาบาลทเกดจากการรกษาโดยตรงและคาใชจายทางออมในระยะยาว ลดความพการทางตาท าใหคณภาพชวตดขน

1. ขออนมตจดท าโครงการตรวจคดกรองภาวะเบาหวานเขาตา ป 25562. แตงตงคณะท างานโครงการตรวจคดกรองภาวะเบาหวานเขาตา3. ส ารวจทะเบยนผปวยเบาหวานในเขตรบผดชอบเครอขายโรงพยาบาลสามพรานใหเปนปจจบน4. จดประชมคณะท างานในเครอขายโรงพยาบาลสามพรานเพอชแจงรายละเอยดในการด าเนน

โครงการดงน

วธด าเนนการ

วธด าเนนการ

4.1 การจดหนวยคดกรองลงสชนชน

4.2 การแจงผลตรวจตาดวยสตกเกอรไฟแดงแจงตาหวานในสมดเบาหวานหนาลงผลตรวจตา

วธด าเนนการ

อนตรายมากอนตราย

ปลอดภย

แนวคดจากไฟสญญาณจราจรเปนนวตกรรมสขภาพ ไฟแดงแจงตาหวาน ป 2556

จากสญญาณไฟจราจร ถายทอดเปนสตกเกอรสอความหมายระยะโรค เบาหวานเขาจอประสาทตา

วธด าเนนการ

เบาหวานเขาตาระยะแรก (Mild NPDR) นดตรวจตดตามทก 10-12เดอน

เบาหวานเขาตาระยะปานกลาง (Moderate NPDR) นดตรวจตดตามทก 6 เดอน

เบาหวานเขาตาระยะรนแรง (Severe NPDR ) และ CSME นดตรวจตดตามทก1- 3 เดอน

เบาหวานเขาตาระยะรนแรงมาก (PDR) นดพบจกษแพทยเรวทสด

เบาหวานเขาตาระยะรนแรงมากไดเลเซอรแลว (PDR S/P L- PRP) นดตรวจตดตามทก 6 เดอน

ปกต นดตรวจคดกรองทก 1 ป

ถายภาพไมได นดพบจกษแพทย

4.3 จดท าเอกสารความร (แผนพบ) โรคเบาหวานเขาจอตา มรายละเอยดการแจงผลตรวจดวยสตกเกอรไฟแดง แจกใหผเขารบการตรวจคดกรองทกคน

วธด าเนนการ

5. การท าประวตการคดกรองขอความรวมมอผรบผดชอบงานในชมชนใหขอเบอรโทรศพทผปวยทกรายเพอตดตามการรกษาตอไป

6 สงผลตรวจ (สมดเบาหวาน) คนใหแหลงตรวจในชมชนภายใน 3 สปดาห และด าเนนการแจงใหผปวยทราบตอไป

7. จดระบบการตดตามผปวยภาวะเบาหวานเขาจอประสาทตาทางโทรศพทกอนวนนด 1 วนทกราย (ในรายทไมมเบอรโทรศพทจดสงไปรษณยบตร และประสานกบเจาหนาทใน รพ.สต.เพอตดตามผปวยเขารบการรกษาตอไป ) พรอมใหความรเรองโรคและการรกษาแกผปวยเพอตระหนกถงการเขารบการรกษาทางโทรศพท

8. สรปผลการด าเนนงาน และผลลพธของการใชนวตกรรม ประเมนความพงพอใจตอการใชนวตกรรม เดอนธนวาคม 2556

วธด าเนนการ

อตราการขาดนดลดลงผลงาน อตราการขาดนดลดลงจาก 174 ราย (40.09%) ในป 2555

ลดลงเปน 154 ราย (29.90%) ในป 2556 อตราความพงพอใจมากกวา 80%

ผลงาน 2.1 อตราความพงพอใจในการตรวจคดกรองเบาหวานเขาจอประสาทตา 86.50%

2.2 อตราความพงพอใจการแจงผลตรวจดวยสตกเกอรไฟแดงแจงตาหวาน 83.46%

ผลการด าเนนการ

สรปผลการด าเนนงานเปรยบเทยบ 3 ป (ป 2554 – 2556)

ป พ.ศ. จ านวนคดกรอง (คน)

อตราผปวยเบาหวานเขาจอตา อตราขาดนดจ านวนตาบอด (คน)จ านวน (คน) รอยละ จ านวน (คน) รอยละ

2554 2,730( รอยละ 95.06 )

331 12.12 131 39.58 1

2555 2,501( รอยละ 86.70)

434 17.35 174 40.09 1

2556 3,179( รอยละ 95.35 )

515 16.20 143 27.77 0

แผนภมแสดงจ านวนผปวยทเขารบการตรวจคดกรอง DR, ผปวย DR และอตราการขาดนด

27302501

3179

331434 515

131 174 143

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

ป 2554 ป 2555 ป 2556

จ ำนว

น (คน)

ป พ.ศ.

ผปวยเขาคดกรอง DR

ผปวย DR

ผปวยขาดนด

สถตภาวะเบาหวานเขาตาแยกระยะของโรคโดยใชสญญาณไฟแดงเปรยบเทยบป พ.ศ. 2554 - 2556

ป พ.ศ.

ผปวย DR ทงหมด

DRระยะแรก

อตราการขาดนด

DR ระยะรนแรง

อตราการขาดนด

DR ระยะรนแรงมาก

อตราการขาดนด

2554 331 276 121 (43.84%) 33 7 (21.21%) 22 3 (13.64%)

2555 434 370 166 (44.86%) 39 6 (15.38%) 25 2 (8%)

2556 515 449 141 (31.40%) 39 1 (2.56%) 27 1, ตาย1 (3.70%)

276

370

449

33 39 3922 25 27

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

ป 2554 ป 2555 ป 2556

จ านว

น (คน)

ป พ.ศ.

แสดงผลระยะของเบาหวานเขาตาเปรยบเทยบ ป 2554 - 2556

ผปวย DR ระยะแรก

ผปวย DR ระยะอนตราย

ผปวย DR ระยะอนตรายมาก

เปรยบเทยบอตราการขาดนดผปวย DR ระยะรนแรงป 2554-2555

ป พ.ศ. จ านวนผปวย Severe NPDR รอยละ จ านวนขาดนด รอยละ

2554 21 0.77 3 14.29

2555 27 1.08 3 11.11

2556 21 0.69 1 9.52

ระยะ Severe NPDR

0

10

20

30

2554 2555 2556

จ ำนว

นผปว

ย

ป พ.ศ.

เปรยบเทยบผปวย Severe NPDR และอตราการขาดนด

ผปวย DR

ขาดนด

เปรยบเทยบอตราการขาดนดผปวย DR ระยะรนแรงป 2554-2555

ป พ.ศ. จ านวนผปวย CSME รอยละ จ านวนขาดนด รอยละ

2554 12 0.44 4 33.33

2555 12 0.48 3 25.00

2556 18 0.41 0 5.56

ระยะ CSME

0

5

10

15

2554 2555 2556

จ ำนว

นผปว

ย

ป พ.ศ.

เปรยบเทยบผปวย CSME และอตราการขาดนด

ผปวย DR

ขาดนด

เปรยบเทยบอตราการขาดนดผปวย DR ระยะรนแรงป 2554-2555

ป พ.ศ. จ านวนผปวย PDR รอยละ จ านวนขาดนด รอยละ

2554 22 0.81 3 13.64

2555 25 1.00 2 8.00

2556 27 0.86 1 (เสยชวต 1) 3.70

ระยะ PDR

0

10

20

30

2554 2555 2556

จ านว

นผปว

ย

ป พ.ศ.

เปรยบเทยบผปวย PDR และอตราการขาดนด

ผปวย DR

ขาดนด0

10

20

30

2554 2555 2556

จ านว

นผปว

ย

ป พ.ศ.

เปรยบเทยบผปวย PDR และอตราการขาดนด

ผปวย DR

ขาดนด

1. สตกเกอรตา เขยว , เหลอง , แดง เปนสญลกษณสอความหมายอยางงายแกผปวยและ ญาต ท าใหสามารถทราบถงภาวะของโรค และการนดไดดวยตนเอง

2. เจาหนาทดานอนๆ สามารถทราบผลตรวจตาจากสตกเกอรตาเขยว ,เหลอง , แดง ผานทางสมดเบาหวานประจ าตวผปวย และสามารถชวยเนนย าใหผปวยมาตรวจอยางตอเนองได

การน าไปใชประโยชนของนวตกรรม

ขอเสนอแนะ1. การประชาสมพนธการตรวจคดกรองและการตดตามผปวยเพอการรกษาในชมชนควรมอยาง สม าเสมอและตอเนอง

2. ควรมการประชาสมพนธใหผปวยเหนความส าคญของการใชสมดเบาหวานเพอสะดวกตอการตรวจ รกษา และการสงตอในรายทมภาวะของโรครนแรง

3. ผปวยขาดการรกษาเนองจากไมมญาตพามาตรวจ ควรมการรวมมอกนในชมชนเพอแกไขปญหา เชน โครงการจตอาสาพาตรวจโรค เพอใหผปวยไดเขารบการรกษาอยางตอเนองตอไป

4. ควรมการใหความรเรองโรคเบาหวานเขาจอประสาทตาและการรบผลตรวจเปนรายกลมหรอจดท าวด ทศนใหความรกอนเขารบการตรวจคดกรอง

นวตกรรมสขภาพ “ไฟแดงแจงตาหวาน”

ใชระยะเวลาด าเนนกจกรรมและเกบขอมลตลอดระยะเวลา 1 ป โดยไดรบการสนบสนนและแนะน าขอมลความร จนไดนวตกรรมทเปนประโยชนตอผปวย

ขอขอบคณผใหการสนบสนน1. นพ.สมชาย ดรณเทอดไทย (ผอ านวยการโรงพยาบาลสามพราน)2. นพ.พลกฤษณ สขะวชรนทร (จกษแพทย โรงพยาบาลสามพราน)3. นพ.ทนกร ชนชม (ผประสานโครงการ ตา, ไต, เทา)4. คณสายณห อยสงค (หวหนากลมงานการพยาบาล โรงพยาบาลสามพราน)และ

ทมงานจกษโรงพยาบาลสามพราน