พิจารณา อายตนะ ๖ (๖) · 6 พิ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ (๖) นะมัตถุ รัตตะนะตะยัสสะ

เขมรงส ภกข

พจารณาอายตนะ ๖ (๖)





พมพครงท ๑ ธนวาคม ๒๕๖๐ จ�ำนวนพมพ ๑๐,๐๐๐ เลม

จดพมพเปนธรรมทำนโดยมลนธสปฏปนโน วดมเหยงคณ

www.mahaeyong.org www.watmaheyong.org

ต�าบลหนตรา อ�าเภอพระนครศรอยธยาจงหวดพระนครศรอยธยา ๑๓๐๐๐โทรศพท : ๐๘๓-๐๗๙-๙๓๐๒โทรสาร : ๐๓๕-๘๘๑-๖๐๕

กรณาเพมเพอนทางไลน เพอรบขาวสาร

สนบสนนจดพมพเปนธรรมทำนโดยแคนนา กราฟฟก โทร. ๐๘-๖๓๑๔-๓๖๕๑

กรณาเพมเพอนทางไลน เพอรบขาวสารจากชมรมกลยาณธรรมID line : @kanlayanatam

คณะศษยชมรมกลยาณธรรม(หนงสอชมรมฯ ล�าดบท ๓๖๗)

ออกแบบ / จดท�ำรปเลม / พสจนอกษร

ถาอายตนะภายนอก-ภายใน กระทบกน กจะเปนทเชอมตอบอเกด วญญาณธาตร ขน แลวกเกดวถจต จตกจะเกดสบตอๆ กน ท�าใหจตปรง แตง เกดกเลส โลภ โกรธ หลง ขน หรอถามสตปญญา มโยนโสมนสการ ทด จตทเกดขนกจะเปนจตทเกดกศล เปนความด ถามอโยนโสมนสการ การพจารณาโดยไมแยบคายกจะเกดวถจตทเปนอกศล

6พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

นะมตถ รตตะนะตะยสสะ ขอถวายความ นอบนอมแดพระรตนตรย

ขอความผาสกความเจรญในธรรมจงมแก ญาตสมมาปฏบตธรรมทงหลาย

ตอไปนจะไดปรารภธรรมะ ตามหลกค�า สงสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา เพอเปนแนวทางแหงการประพฤตปฏบต ในการ ทจะละสละอาสวะกเลสทงหลาย ซงจะตองเปน ผมปญญา มวชชา คอความรเกดขน และเปน

7เ ข ม ร ง ส ภ ก ข

ความรแจงเหนจรง รสภาพธรรมตามความเปน จรง จงจะละสละกเลสได รสภาพความเปนจรง คอ รสงทประกอบมาเปนสงขารวาสภาพจรงๆ นน มสภาพอยางไร ตองอาศยการเจรญสตระลก ศกษาพจารณาใหเกดปญญารแจงขนในสงขาร ทประกอบมาเปนชวต ถาวาโดยสภาพแหงธรรม อนเปนทเชอมตอบอเกด เพราะมทงสวนทเปน ภายในและภายนอก ซงเปนอารมณของสต เปน อารมณของวปสสนา

ธรรมอนเปนทเชอมตอทเปนภายใน หมายถง สงทเปนสอรบอารมณภายนอกได ในชวต ใน สงขารรางกาย มสงทเปนสอรบอารมณอย ๖ อยาง ดวยกน อนเปนทเชอมตอ ภาษาธรรมะเรยก วา อายตนะ เปนภายใน ๖ เปนภายนอก ๖

8พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

อายตนะภายนอกคอ สงทมากระทบสมผสกบ อายตนะภายใน ภาษาธรรมะเรยกวา พาหรายตนะ คออายตนะภายนอก อายตนะภายในเรยกวา อชฌตตกายตนะ ถาอายตนะภายนอก-ภายใน กระทบกน กจะเปนทเชอมตอบอเกดวญญาณ ธาตรขน แลวกเกดวถจต จตกจะเกดสบตอๆ กน ท�าใหจตปรงแตง เกดกเลส โลภ โกรธ หลง ขน หรอถามสตปญญา มโยนโสมนสการทด จตท เกดขนกจะเปนจตทเกดกศล เปนความด ถาม อโยนโสมนสการ การพจารณาโดยไมแยบคาย กจะเกดวถจตทเปนอกศล


เพราะฉะนนอายตนะภายใน-ภายนอกชอวา อายตนะ กเพราะเปนทเชอมตอบอเกดใหธรรม ทงหลายเกดขน ซงเปนอารมณของวปสสนา เปนทตงของสตปญญา เปนอารมณของวปสสนา จงเรยกวา วปสสนาภม ภมพนทของวปสสนา ผเจรญวปสสนานนกอาศยปลกฝงสตกนทอายตนะ คอสตจะตองระลกอย ทอายตนะ เหมอนกบ การท�าไรท�านา กตองมพนทไรนา ปลกขาวกตอง ปลกลงในผนนา ท�าวปสสนากตองอาศยสตปลกลง ในอายตนะ คอก�าหนดร อายตนะ เพอใหเกด ความรแจงแทงตลอดในความเปนจรง เพราะสง ทประกอบกนอยทวาเปนตวเราของเรานน เมอ ไดระลกศกษาพจารณาเขาไปจรงๆ กจะพบวา เปนเพยงสภาพธรรมตางๆ ทเรยกวาอายตนะ ภายใน-ภายนอกเปนรปธรรม เปนนามธรรม

10พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

เปนธรรมชาตทมความปรวนแปร เปลยนแปลง ไมยงยน ไมใชตวตน

ถาบคคลไมมสตปญญารแจงแทงตลอดกจะ เกดอปาทาน ยดถอ ยดมนส�าคญมนหมาย เอา อายตนะทงภายใน-ภายนอก เปนตวเราเปน ของเรา เปนสตวเปนบคคลขนมา ท�าใหน�ามา ซงความทกข ขณะเมออายตนะมาปรากฏ เกด ความเพลดเพลนเกดความก�าหนดยนด กน�ามา ซงความทกข ถารเทาทนตามความเปนจรง เหน ความเกดก�าหนดยนด เหนความสละละคลาย เรยกวาเปนการเขาถงธรรม เปนสนทฏฐโก เปน ธรรมทผบรรลพงเหนไดดวยตนเอง


ดงทพระองคไดทรงตรสตอภกษอปวาณะ ซงไดทลถามพระพทธเจาถงธรรมทพระองคแสดง วา ผบรรลพงเหนไดดวยตนเอง ไมประกอบดวย กาล ควรเรยกใหมาด ควรนอมเขามาใสตน อนวญญชนควรรไดเฉพาะตนนนเปนอยางไร ทล ถามพระพทธเจาทพระองคแสดงวาธรรมทผบรรล ผปฏบต พงเหนไดดวยตนเองเรยกวาสนทฏฐโก อกาลโก ไมประกอบดวยกาลหรอไมขนอยกบกาล เอหปสสโก ควรเรยกใหมาด โอปนยโก ควรนอม เขามาใสตน ปจจตตง เวทตพโพ วญญหต อนวญญชนพงรไดเฉพาะตน ปจจตตง รไดเฉพาะ ตน สงทตนเองร ตนเองถง จะไปบอกใหคนอนร คนอนเหนถงดวยกไมได เปนปจจตตง สนทฏฐโก ผรพงเหนไดดวยตนเอง คอเขาถงไดดวยตนเอง ไมใชเพยงแตฟงเขาวา เขาวาดอยางนน เปน

12พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

อยางนน จรงๆ เปนอยางนน เปนอยางน เขาถง ไดดวยตนเอง สมผสไดดวยสตปญญาตนเอง และกไมประกอบดวยกาล ปฏบตไดใหผลได ไมจ�ากดกาล ควรเรยกใหมาด เพราะวาเปน สงทเปนจรง อะไรทเปนจรงเปนสงทนารนาศกษา เพราะรแลว ละทกข ดบทกขได

สงใดทร แลวกยงหลง รแลวกยงเปนไปใน ความทกข กไมควรเรยกใหมาด แตคนกชอบ ไปด สงใดทเรยกใหมาดแลว เปนไปเพอความ ดบทกข คนกไมคอยอยากด เพราะการทจะให ดนน หยบมาใหดไมได นอกจากเรยกมาใหกระท�า มาประพฤตปฏบต ลงมอเจรญสตภาวนา ถงจะ ดได ควรนอมเขามาใสตน โอปนยโก การปฏบต ธรรมจะตองรวมเขามาส ภายใน ไมใชปฏบต


คดขยายออกไปเรอย อยางนนไมมโอกาสรแจง ปจจตตงรไดเฉพาะตน

พระอปวาณะทลถามพระพทธเจาทพระองค ทรงแสดงวา ธรรมทผบรรลพงเหนไดดวยตนเอง ไมประกอบดวยกาล ควรเรยกใหมาด ควรนอม เขามาใสตน อนวญญชนพงรไดดวยตนเองอยางไร พระองคไดทรงตรสตอบวา “ภกษเมอเหนรป ฟงเสยง ดมกลน ลมรส สมผส ร ธรรมารมณ ยอมเกดสภาพร หรอวญญาณ เกดความก�าหนด ยนดพอใจ ในรปนน ในเสยง ในกลน ในรส ในสมผส ในธรรมารมณนน กยอมรชดในความ ก�าหนดยนดนน ตอ รป เสยง กลน รส เปนตน นน หรอเมอเหนรป ฟงเสยง ดมกลน ลมรส สมผสถกตองรบธรรมารมณ เกดสภาพรแตไมม

14พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ความก�าหนดยนด กรชดถงสภาพความไมก�าหนด ยนด รป รส กลน เสยง สมผส ธรรมารมณ นน อยางนแหละ คอการทผบรรลพงเหนไดดวย ตนเอง ไมประกอบดวยกาล ควรเรยกใหมาด ควรนอมเขามาใสตว อนวญญชนพงรไดเฉพาะตน

กจะเหนวาสงทพระองคไดทรงแสดงนน ไมใชเปนเรองเกนวสยทจะไปร มนไมใชอย ดาวองคารนอกโลก ทจะไมสามารถไปรบร สมผสไดดวยตนเอง แตสงทพระองคไดทรง แสดงนนรได เหนได สมผสไดดวยตนเอง เวลาท ตาเหนรป เกดความก�าหนดยนด ถาผปฏบตมสต หยงรกจะเหนอาการนน และคลายความก�าหนด ยนดไดกรอาการนนชด เขาถงไดดวยตนเองไปตาม ล�าดบ เพราะฉะนนอายตนะ ภายนอก ภายใน

16พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

เมอเชอมตอกนแลวเกดวญญาณธาตร ตอจาก นนกมความก�าหนดยนดความเพลดเพลนหลงใหล เกดขน หรอถามสตร เทาทนกวางไดปลอยได เฉยไดตออารมณเหลานน เปนสงทผปฏบตจะรได เหนไดดวยตนเอง

ในชวตของสตว ทงหลาย จะมอายตนะ ภายใน ๖ คอ ตา ห จมก ลน กายและใจ เปนเครองรบ สอรบอะไรตางๆ ทภาษาธรรมะ เรยกวา อายตนะภายนอก ๖ เปนคกน


อายตนะคท ๑

จกขายตนะ คอประสาทตา เปนอายตนะ ภายใน เปนรปธรรม ประสาทคอรปทมความใสๆ เหมอนกระจกเงาอย ทตา จะรบได เหมอน กลองถายรปทมเลนสใสๆ ในการรบสแสงเขา มา ประสาทตากมความใสในการรบเปนรปธรรม สวนอายตนะภายนอกทมากระทบประสาทตา มอยางเดยวเปนรปธรรมเหมอนกน คอรปารมณ รปายตนะ รปารมณ กคอ รป + อารมณ สนธ เปน รปารมณ อารมณคอรป ไดแก สตางๆ เพราะฉะนนสงทมากระทบตา เพยงแคสตางๆ เปนรปธรรมทงค เมอกระทบกนแลวจงเกด วญญาณธาต - ธาตร คอ การเหนเปนวญญาณ เกดขนแลว มความพอใจ ความเพลดเพลน

18พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ความก�าหนดยนดในรป ถาภาพนนเปนภาพสวย งาม นาใครนาปรารถนา กเกดความก�าหนดยนด พอใจ เกดกเลสขนมา

ถาภาพนนไมงาม ไมเปนทนาพอใจ กเกด โทสะขนมา เหนภาพบคคลทไมพอใจ เหนทไร เกดโทสะ เกดหงดหงด นนเพราะไมไดโยนโส- มนสการทถกตอง ไมไดท�าไวในใจทถกตอง แต ท�าไวในใจทผด เรยกวาคดผด นกผด มนกม แตความไมพอใจ ถาคดถก พจารณาถกตอง ก จะไมมความโลภ โกรธ หลง ยงถามสตพจารณา เพยงแคสงทปรากฏวาไมเปนสตว ไมเปนบคคล แลวกจะเปนวปสสนาขนมา เวลาทสกระทบตา เกดการเหน เจรญสตระลกร สภาพสทกระทบ ตา การเหนเกดขน ไมไปส�าคญมนหมายในนมต


รพยญชนะ รป ทรง สณฐาน นกวาเปนนมต อนพยญชนะ อวยวะสวนยอย ถาไปเพงมองรป ทรงบาง อวยวะสวนยอย กจะเกดความก�าหนด ยนด ตดใจ พอใจ มนจะเลยไปสค�าวา สวยๆ งามๆ

แตถาสตระลกเพยงแคส แคการเหน กจะ ไมเกดความยนดหลงใหล และกจะเปนปจจยให เกดปญญา รแจงในขณะนน กจะเหนเปนคลนส ทแตกดบ สกระทบตา มนจะดบ ไมเปนสตวเปน บคคล ไมใชตวตน เราเขา ถาไมมสตระลกร กจะส�าคญมนหมายวาเปนเรา เปนของเรา พอใจ ตดใจ หลงใหล หรอ ไมพอใจขนมา เปนเหต น�ามาซงความทกขไมจบสน

20พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ฉะนนการปฏบตจะตองระลกร อายตนะ ภายใน - ภายนอกทก�าลงกระทบ เกดการเหน ระลกถงสงทก�าลงปรากฏทางตาแลวกดบไป แคนนพอแลว ไมตองไปตความหมาย ถาไปเพง มนกจะเลยไปเปนรปราง ความหมายชอภาษา เปนสตวเปนบคคล พอใจ ตดใจ หลงใหล ไมพอใจ ขนมาทนท ในทางการปฏบตจะตองระลกเพยง แคส งทปรากฏหมดไป สงทปรากฏหมดไป ประสาทตาเปนรปธรรม รปายตนะ รปส กเปน เพยงรปธรรม ไมไดเปนสตวเปนบคคลอะไร

ตากไมใชตวตน ไมใชเรา ไมใชของเรา ส ทมากระทบตากไมใชตวเราของเรา มนกระทบ ตางกไมรเรองอะไร แตกรบกระทบกนได สงท ไปรไปเหนมนเปนวญญาณ ธาตรเกดขน ซงเกด


โดยเหตโดยปจจย ถ ามตา มส มแสงสวาง มความสนใจ กมการเหนเกดขน แลวมนกดบ ไปตามเหตตามปจจย แตเพราะไมร แจงกเกด อปาทาน ส�าคญมนหมายเอาเปนตวเรา ของเรา ฉะนนตองระลกแคสงทปรากฏ คนทมการเจรญ สต พอวปสสนาญาณเกด จะเหนคลนสเกดดบ สทกระทบตาดบ ดบอยางทนท กระทบดบทนท

อายตนะคท ๒

อายตนะภายในคอ โสตายตนะ องคธรรม กคอประสาทห เป นความใส เป นรปธรรม มลกษณะเหมอนกบวงแหวน อย ในรห มขน แดงๆ ขนอย โดยรอบ เปนความใส สามารถ รบเสยงได รบอยางอนไมได รบไดแคเสยง

22พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

อายตนะภายนอกกคอสทธารมณ สทธะ (เสยง) + อารมณ เปน สทธารมณสทธายตนะ ไดแก สทธารมณ คอเสยงตางๆ กเปนรปธรรม เปน คลนปรมาณทผานอากาศ มชองหอย กเขาไป กระทบกน คลนเสยงมจรง เปนรป แตเรามอง ดวยตาไมเหน เขาไปกระทบสนสะเทอน มนก เกดธาตรขนมา เกดวญญาณ คอ โสตวญญาณ เกดไดยนเสยงขนมา จากนนจตจะตความหมาย ออกไปวาเสยงนนเปนเสยงอะไรเปนอะไร เปน บญญตขนมาแลว จะเกดกเลสตามมา พอใจบาง ไมพอใจบาง ยดเปนตวเราของเรา


ทางการปฏบตทานใหเจรญสตระลกร เฉพาะ ทเสยงมาปรากฏ ไดยนเกดขน ไมไปตความหมาย ในเสยงวาอะไรเปนอะไร ถาสตระลกอยบอยๆ เกดปญญาขนมาขณะนน กจะพบวาเสยงมการ เกดดบ เสยงทกระทบมนกดบทนท ดบไปทนท ท�าใหร สกวามนไมเทยง ไมใชตวตน ไมใชเรา ไมใชของเรา สกแตวาเปนสง เปนธรรมชาตท แตกดบไปเทานน กเกดปญญาญาณรชดขนมา ประสาทหเปนรปธรรม เสยงกเปนรปธรรม ความ ชอบใจ พอใจตอเสยง เปนกเลสฝายโลภะ ความ ไมพอใจ ความไมถกใจ โกรธขนมา กเปนโทสะ หลงไป ไมร สภาวะ กเปนโมหะ เพราะฉะนน จะตองเจรญสต ระลก ขณะไดยนเสยง ตงสต ระลก ไดยน ไดยน เสยงกกระทบ หมดไป หมดไป

24พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

อายตนะคท ๓

อายตนะภายในคอ ฆานายตนะ ไดแก ประสาทจมก เปนความใส เหมอนกลบเทาแพะ อย ภายในโพรงจมก อายตนะภายนอก กคอ คนธายตนะ คอ กลนตางๆ เปนรปธรรม เปน น�ามนระเหย อาศยวาโย ลมพดผาน ผานชองจมก พอไปกระทบประสาทจมก กเกดวญญาณธาตร ขนมา รกลนขนมา แลวกเกดอปาทาน ยดถอ วาเปนตวเราของเรา ตความหมายวาเปนสตว เปนบคคล หลงใหล พอใจ เพลดเพลน กน�ามา ซงความทกข อยางไมหยด ไมจบสน

ดงนนบคคลทหวงจะออกจากทกข จะตอง มปญญา ร แจงในสจธรรม ตามความเปนจรง


เมอเวลาทกลนกระทบจมกรกลนขนมา ตงสต ระลกรเพยงแคกลน แครกลนทปรากฏ ไมพยายาม ไปตความหมายวาอะไรเปนอะไร จะท�าให เหนความจรงวากลนนมความเกดดบ กลนกระทบ จมกจะดบไปทนท กระทบกดบไป กระทบกดบ ไป แตกดบไปทนท จงเปนลกษณะของธรรมชาต ทเรยกวารปธรรม เพราะสงใดทมความเสอม สลาย ปรากฏแลวกเสอมสลาย นนเรยกวารป ธรรม กลนกระทบแลวกแตกสลาย ประสาทจมก กเสอมสลายตลอด จงเปนรปธรรมทงค ไมใช ตวเรา ไมใชสตว บคคล

26พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

อายตนะคท ๔

อายตนะภายใน คอ ชวหายตนะ องคธรรม คอประสาทลน เปนความใส รปรางเหมอน กลบดอกบว อยทบรเวณลน สามารถรบรสได อายตนะภายนอก คอ รสายตนะ องคธรรม กคอ รสารมณ ไดแกรสตางๆ เปนยางออกมา จากอาหาร อาศยอาโปคอธาตน�าเปนตวเชอม ตอใหเกดการสมผสกน รสมาสมผสกบประสาท ลน กเกดวญญาณรสกขนมา ทรสกเปนวญญาณ วญญาณนกไมเทยง เกดเฉพาะเวลาทอายตนะ ภายใน - ภายนอกกระทบกน วญญาณกเกด พอ อายตนะภายใน - ภายนอกกระทบกนจบไปแลว วญญาณกดบ วญญาณไมไดตงอย แตเพราะ มนเกดสบตอกน เดยวเกดทางตา เดยวเกดทางห


เดยวเกดทางจมก ทางลน ทางกาย ทางใจ วนเวยนอย จนท�าใหเกดความรสกวา เปนของ เทยง ตงอย คงอยเปนตวเปนตน เปนเรา เปน ของเรา

ฉะนนบคคลทจะถ ายถอนความยดผด เหนผดวา เปนของเทยง เปนตวเปนตน กตอง มาเจรญสต คอยระลกรทางตา ทางห ทางจมก ทางลน เวลารสกระทบลนร กระลกเพยงแค รส แครรส กจะเกดปญญาญาณ เหนความดบ ไป สนไป รสกระทบกดบไป ฉะนนรสกเปน รปธรรม ประสาทลนกเปนรปธรรม ไมใชตวเรา ของเรา ผปฏบตจะมญาณหยงร เหนสงเหลาน สกแตวาเหนเปนธรรมชาต ไมใชตวตน มความ เกดดบเปลยนแปลงไปทงนน


ถาไมมสตระลกพจารณา พอรสกระทบ ลน เกดเวทนา ตณหากตามมา พอเกดวญญาณ ร สกขนมา เวทนาตามมา เกดพอใจ ตดใจ เพลดเพลนในรสชาต กน�ามาซงความทกข ความทกขกจะเกดขน เพราะเมอสงเหลานน ปรวนแปรไปความทกขใจกเกดขน ความทกขใจ เกดจากการทไปยดไวในสงนนวาเปนของเทยง เปนของเรา เปนตวเรา พอสงเหลานนปรวนแปร ไปตามสภาพ กเกดความเสยใจ เกดความเศราใจ เกดความโทมนสใจ และจะตองเปนเหตเปนปจจย กนสบตอไปอยางน ถายงไมรแจงกจะมอายตนะ สบตอกนไปอยางน มตา มห มจมก มลน มกาย มใจ สบตอ สบตอ กนไป เสวยความทกขไมจบ สน กตองมาศกษาพจารณาใหรแจง

30พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

อายตนะคท ๕

ภายใน เรยกวา กายายตนะ องคธรรมกคอ ประสาทกาย เปนความใส อยทวรางกาย ยกเวน ทปลายผม หรอหนงหนาๆ นอกนนมประสาท กาย เปนเครองรบสงทจะมากระทบสมผสทเปน อายตนะภายนอก คอ โผฏฐพพายตนะ ไดแก โผฏฐพพารมณ กคอ เยน รอน ออน แขง หยอน ตง ปฐวโผฏฐพพารมณ ดนทมากระทบกาย จะมลกษณะแขงและออน เตโชโผฏฐพพารมณ ไฟทมากระทบกาย จะมลกษณะรอนและเยน วาโยโผฏฐพพารมณ ลมทมากระทบกาย จะ แสดงความตง หยอน พลวไหว ไฟทรอนนอย กเยน เยนกรอนนอย ดนทแขงนอยกรสกออน ลมทตงนอยกร สกหยอน ไมวาเปนโผฏฐพพา-


ยตนะมากระทบกบกายประสาท เปนอายตนะ ภายใน กระทบแลวกเกดวญญาณ เกดความรสก ขนทกาย แลวกมเวทนาเกดขน ท�าใหรสกสบาย ไมสบาย

ถาไมมสตก�าหนดร ตณหากตามมา ถาม การกระทบรสกสบาย ความเพลดเพลน ความ พอใจ หลงใหล ในสงสมผสทนมนวลสบาย กเกด ความก�าหนดยนดในสงเหลานน น�ามาซงความ ทกข ถาไมสบาย ไมก�าหนดร กวนวายใจ โกรธ กลมเสยอกเสยใจ น�ามาซงความทกข ในทาง การปฏบตจงตองพยายามมสตก�าหนดระลกร เพอใหเกดความรแจงแทงตลอด การจะรแจง กตองขณะทเกดอายตนะปรากฏขนมา เชน เวลา ทเกดโผฏฐพพายตนะ กระทบกบกายประสาท

32พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ความรสกระลกตรงนน ตรงทมนรสกเยน รอน ออน แขง หยอน ตง ตรงไหน มสวนไหนของ รางกายกร ตรงนน เยนตรงขา กร ตรงขา เยน ตรงแขน กรตรงแขน ตงบนใบหนา กรตรงใบหนา ในเนอ ในผวหนง อวยวะ กลามเนอ ทตา ทปาก ทคอ มนจะมกายประสาท มโผฎฐพพารมณ พบไดหมด รสกไดหมด

ฉะนน ทวรางกายจะรสกเยนบาง รอนบาง ตงบาง หยอนบาง ไหวบาง แขงบาง ออนบาง ถาไมระลกร มนกส�าคญมนหมายเปนตวเรา ของเรา พอใจ หลงใหล ตดใจ เพลดเพลน โลภะ โทสะ โมหะ อยในนน หนาแนนไปดวยกเลส กอภพกอชาตไมจบสน ฉะนน ควรระลกรเพอ จะสะสางรอถอนเหตปจจยของการสบตอใหรแจง แทงตลอด


อายตนะคท ๖

อายตนะภายในกคอ มนายตนะ องคธรรม กคอจตทงหมด จตทงหมดเปนมนายตนะ และ ภายนอกเรยกวา ธรรมายตนะ คออายตนะ ทมากระทบทางใจ องคธรรมปรมตถแลวกคอ ตวเจตสก เจตสกทงหมด แลวกรปทละเอยด เรยกวาสขมรป ตลอดทงนพพานกเปนธรรมา- ยตนะ นพพานกระทบไดทางใจ เหนนพพาน ไมได ไดยนนพพานไมได สมผสทางใจ ร ได เฉพาะทางใจ

ฉะนน เจตสกกคอทปรงแตงจต เปนโลภะ โทสะ โมหะ ฟงซาน หงดหงด เบอหนาย ทอถอย ศรทธา เมตตา สงสาร เหลาน เปนธรรมายตนะ

34พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

รปทละเอยด รปน�า รปความเปนหญง เปนชาย เปนรปชวต รปหทยวตถ รปอาหาร เปนตน ซงเปนอายตนะ เมอเกดการกระทบ กเกดวญญาณ รสกนกคดตอกนไปเรอยๆ ถาไมรเทาทน มนก หลงใหลเพลดเพลน เปนตวเปนตน เปนตวเรา เปนของเรา ปกตปถชนเรากจะเพลดเพลนใน รปสวย เสยงเพราะ กลนหอม รสอรอย สมผส นมนวล นาใคร นาปรารถนา ฉะนน การรเทาทน เปนผ ไมประมาท มสตอย เปนไปเพอความ ดบทกข

ดงทมภกษ คอพระปณณะ ได ทลถาม พระพทธเจาวา ขอพระองคไดทรงแสดงธรรมถง การอยตามล�าพง ประกอบดวยความไมประมาท ธรรมะส�าหรบบคคลทจะไปอย ตามล�าพงดวย


ความไมประมาท พระพทธเจากไดแสดงธรรม ใหฟง เพราะพระปณณะจะเดนทางไปปลกตาม ล�าพง ถามถงธรรมะอนใดส�าหรบบคคลผ อย คนเดยวโดยไมประมาท พระศาสดากไดแสดง ใหฟงวา อารมณ อายตนะภายนอก รป เสยง กลน รส โผฎฐพพะ ธรรมารมณ ทน าใคร นาปรารถนานนมอย เมอมจตใจเขาไปผกพน ก จะเกดความเพลดเพลนในอารมณเหลานน ยอม น�ามาซงความทกข แตบคคลใดเมอ รป เสยง กลน รส โผฎฐพพะ ธรรมารมณ ทน าใคร นาปรารถนามาปรากฏ ไมยนดผกพน ไมหลงใหล ความเพลดเพลนยอมดบไป ความทกขยอมดบไป

36พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

นถอวาเปนผ ไมประมาท ผ ทเปนอย ดวย ความไมประมาท ผ ทมสตร เทาทนในขณะท อายตนะภายนอก ภายใน มากระทบกน คอยร คอยสงเกตวา จะเกดกเลสหรอไม เกดความ เพลดเพลนหลงใหลหรอไม เพราะถาไปยนด ผกพน กเกดความเพลดเพลนหลงใหลตดใจ กน�ามาซงความทกข ถารเทาทน เหนเปนเพยง สภาพธรรมปรากฏ ไมยนดหลงใหล ไมพอใจ ความเพลดเพลนกดบ ความทกขกดบไป เมอเปน ผไมประมาท

พระปณณะกราบลาพระพทธเจา จะไปส ชนบท พระองคกถามวาเธอจะไปทไหน ขาพระองค จะไปสสนาปรนตะชนบท พระพทธเจาขา ตรส ถามวา ดกอนปณณะ ทราบวาสนาปรนตะชนบท


นน ชาวสนาปรนตะชนบทเปนคนดราย เปนคน หยาบคาย ถาเขาดาเธอ เขาปรภาษเธอ เธอจะ คดอยางไร พระปณณะไดทลตอบวา ขาพระองค กจะคดวา เขาดา กยงด ดกวาเขาต ดาไมเจบ กายอะไร แลวถาหากเขาตละ เธอจะคดอยางไร ทลตอบวา ขาพระองคกจะคดวาเขาต กยงด ดกวาเขาใชกอนดน ถาเขาใชกอนดนทบละ ขาพระองคกจะคดวา เขาใชกอนดน กยงด ดกวา เขาใชไม ดนมนออนกวา ไมแขงกวา

ถาเขาใชไมตละ เธอจะคดอยางไร ขาพระองค กจะคดวาเขาใชไมต ยงด ดกวาเขาใชอาวธ เพราะถาเขาใชอาวธมนเจบกวา ถาเขาใชอาวธละ เขาใชอาวธตท�ารายเธอ เธอจะคดอยางไร ถาเขา ใชอาวธมาต ขาพระองคกจะคดวา ใชอาวธมาต

38พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ยงด ดกวา เขาใชอาวธฆา คอวาแคต ยงไมถง กบฆา ถาเขาใชอาวธฆาเธอละ เธอจะคดอยางไร ขาพระองคกจะคดวา สาวกของพระองค บางรป บางทานมความเบอหนายในสงขาร บางองคก วานใหคนอนปลงชวตตวเองบาง บางองคกท�าราย ปลงชวตตวเองบาง แตถาขาพระองคไปยงทเขา ใชอาวธฆาขาพระองคจนตาย ขาพระองคกจะ คดวาดแลวทเราไมตองฆาตวเอง พระพทธเจา ตรส ถาเชนนน เธอไปได เรยกวารจกท�าใจเปน รบสภาพทกสถานการณ รบถงทสดกแคตาย

ถามองใหเปน มองทกอยางไดอยางนกดแลว เรามอะไร มอยางนกดแลว ดกวาอยางนน คดด ไปหมด ถาเรามองเปน มองอะไรเปน มองดไป หมด ถาเรามองอะไรไมเปน อะไรกไมด อะไรก


40พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ไมถกใจ อยางนเปนคนอาภพอบโชค ไมยนด ในสงทเราได ไมพอใจในสงทเราม เราเปน เรยก วาเปนคนอาภพอบโชคทสดในโลก มแตกลมใจ มแตเศราใจ ไมสบายใจ ถายนดในสงทเราได พอใจในสงทเราเปน เปนคนโชคดทสดในโลก คนทรจกพอใจยนด เรามอยางนกด มนกสบายใจ ถอวาเปนคนโชคด

ฉะนน พระปณณะทานคดอยางนน ถกเขา ดา ถกเขาบรภาษ กยงคด ดกวา เขาต เขาต กยงดกวาใชกอนดน ใชกอนดนต กยงด ดกวา เขาใชไม เขาใชไมกยงด ดกวาเขาใชอาวธ เขา ใชอาวธกยงด ดกวาเขาฆา เขาฆากยงด ดไมตอง ฆาเอง สงขารนาเบอหนายอยแลว คดอยางนได กจะไมทกขเดอดรอน ไปได


ดงนน อายตนะภายใน ภายนอก เปนสภาพ ธรรม เปนปรมตถธรรม บคคลทไมไดพจารณา กยดถอเอามาเปนตวเราของเรา กจะเปนผทตอง โศก ตองเศรา ตองเกด ตองแก ตองเจบ ตอง ตาย ตองพลดพราก ไมจบไมสน เพราะมนยง หลง มนยงมอวชชา การจะท�าลายอวชชา มน กตองมปญญา วชชาจะเกดขน มนกตองอาศย สตระลกอยทความจรง อายตนะ เปนสภาพจรง เปนสภาพธรรม เปนนาม ถายอมาแลวกคอ รปกบนาม ประสาทตา ประสาทห ประสาทจมก ประสาทลน ประสาทกาย รปแตละรป แตละ อยาง ส เสยง กลน รส โผฎฐพพะ ธรรมารมณ กเปนรป เปนรปตางๆ มนายตนะ เปนจตใจ ทงหมด เปนธรรมชาตทนอมรบรอารมณ สวน ธรรมายตนะ นนเปนทงรปทงนาม เจตสกทงหมด


เปนนาม สขมรป รปทละเอยดๆ กเปนรปธรรม ทมความเสอมเสย แตกสลาย นพพานเปน นามธรรม ทงหมดไมใชตวตน ไมมความเปนตว เปนตน

ถาผปฏบตไดพยายามระลกศกษา ทงชวต ไมมอะไร นอกจากอายตนะ ประกอบกน กระทบ กน แลวกเสอมสลายหมดไป ตางคนตางเกด ตางคนตางดบ แตถาไมมสตร มนกจะยดเอาเปน ตวเราของเรา เพราะฉะนนกจะตองพยายาม ปฏบต เตอนสตเพอจะใหเกดปญญารแจง ตามท ไดแสดงมากพอสมควรแกเวลา ขอยตไวแตเพยง เทาน ขอความสขความเจรญในธรรม จงมแก ทกทานเทอญ.

44พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ถาบคคลไมมสตปญญารแจงแทงตลอด กจะเกดอปาทาน ยดถอ ยดมนส�าคญ มนหมาย เอาอายตนะทงภายใน-ภายนอก เปนตวเราเปนของเรา เปนสตวเปนบคคลขนมา ท�าใหน�ามาซงความทกข


เวลาทตาเหนรป เกดความก�าหนดยนด ถาผปฏบตมสตหยงร กจะเหนอาการนน และ คลายความก�าหนดยนดได กรอาการนนชด เขาถงไดดวยตนเองไปตามล�าดบ

วดมเหยงคณต.หนตรา อ.พระนครศรอยธยา จ.พระนครศรอยธยาโทรศพท : ๐๓๕-๘๘๑-๖๐๑-๒, ๐๘๒-๒๓๓-๓๘๔๘

โทรสาร : ๐๓๕-๘๘๑-๖๐๓, ๐๓๕-๘๘๑-๖๐๕www.mahaeyong.org, www.watmaheyong.org

e-mail : [email protected]

แ ผ น ท ว ด ม เ ห ย ง ค ณ

50พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ขอเชญฟงรายการธรรมสปฏปนโนเสยงธรรมจากวดมเหยงคณ

ปรารภธรรมโดยพระภาวนาเขมคณ ว. (สรศกด เขมรส)

ทางสถานวทยทหารอากาศ ๐๑ มนบรคลน ๙๔๕ ระบบ AM ทกวน

วนเสาร-วนอาทตย เวลา ๐๔.๐๐-๐๕.๐๐ น.วนจนทร-วนศกร เวลา ๐๖.๐๐-๐๖.๓๐ น.

หากประสงคจะท�าบญสนบสนนการใหธรรมเปนทานขอเชญทานอปถมภรายการไดตามก�าลงศรทธาโดยสงเปนธนาณต/ตวแลกเงน/เชคขดครอม

ในนามของวดมเหยงคณหรอโอนเขาบญชธนาคารกรงเทพฯ

สาขาตลาดเจาพรหม ประเภทสะสมทรพยชอบญช วดมเหยงคณ

บญชเลขท ๔๗๘-๐-๖๑๖๖๗๐


๑. จดอบรมวปสสนากรรมฐาน รนระยะเวลา ๙ วน เปนประจ�าทกๆ เดอน ทงบรรพชต และคฤหสถ รนละ ๑๐๐ ทาน๒. จดอบรมปฏบตธรรม บวชเนกขมมภาวนา ในวนส�าคญชาต ศาสนา พระมหากษตรย และวนประเพณไทย ปละ ๘ ครง๓. บวชถอศล ปฏบตธรรม เปนประจ�าทกวน๔. อปสมบทหม เพออบรมวปสสนากรรมฐาน ทกเดอน๕. บรรพชาสามเณรภาคฤดรอน บวชศลจารณ-ชนอย๖. อบรมปฏบตธรรมพเศษ ใหกบหนวยงานทง ภาครฐและเอกชน ทขอเขาอบรมเปนคณะ๗. เผยแผธรรมทางสอวทย โทรทศน หนงสอ ซด อนเตอรเนต www.mahaeyong.org และ www.watmaheyong.org

กจกรรมปฏบตธรรมของวดมเหยงคณ

52พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

วดมเหยงคณเพมชองทางการรบขาวสารและกจกรรม

ผาน Application Mahaeyong

ใน iOS - Andriod ไดแลวเพยงพมพค�าวา

mahaeyong ใน App Storeแลวกดโหลด ฟร

และพรอมเปดโอกาสใหพทธศาสนกชนทกทานไดรบฟงธรรมบรรยาย

และน�าปฏบตกรรมฐานไดแลววนน



ใหสมครเฟสบค แลวพมพค�าวา วดมเหยงคณ ขาวสด สาระธรรม

แลวกดถกใจดานบนเมนเพจ เพอรบขาวสารธรรมะ

ผาน Facebook

54พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )


ใหสมครเฟสบค แลวพมพค�าวา วดมเหยงคณ ธรรมโมวาท

แลวกดถกใจดานบนเมนเพจ เพอรบขาวสารธรรมะ

ผาน Facebook


ขอเชญรวมสรางอโบสถปราสาทพระบรมธาตเจดย

มหาวหาร วดมเหยงคณ

ความส�าคญอโบสถปราสาทพระบรมธาตเจดยมหา

วหาร วดมเหยงคณ นอกจากจกเปนพทธศาสน สถานประกอบสงฆกรรม ประดษฐานพระบรม สารรกธาต และพระพทธรปล�าคาควรแกการ สกการะสงสดแลว ยงจะเปนการสบสานเอก ลกษณภมปญญาทเปนเลศอนเปนมรดกททรง คณคา ซงมความงามวจตรแหงสถาปตยกรรม ไทยสมยอยธยาใหฟ นคนกลบมา เพออนชน คนรนหลงไดศกษาและรวมภาคภมใจ ในความ เปนไทยทมศลปวฒนธรรมล�าเลศ (อรยธรรม) บงเกดพลงศกดสทธเหนยวน�าหลอหลอมดวงจต น�าใจ ใหเกดความรก ความสามคค ของชน ในชาต ยงความสงบ รมเยน เปนสข เจรญ รงเรอง สบไป

56พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )


๑. ธนาคารกสกรไทย สาขาถนนโรจนะ เลขทบญช ๔๕๒-๒๖๒-๖๗๘๙

๒. ธนาคารกรงไทย สาขาตลาดหวรอ เลขทบญช ๒๖๕-๐๑๖-๖๑๑๘

๓. ธนาคารกรงเทพ สาขาตลาดเจาพรหม เลขทบญช ๔๗๘-๐๙๐-๘๗๒๑

๔. ธนาคารไทยพาณชย สาขาอยธยา เลขทบญช ๕๗๕-๔๒๗-๘๗๘๕

๕. ธนาคารออมสน สาขาคลองสวนพล เลขทบญช ๐๒๐๐-๗๕๖๘-๐๕๒๘

ขอเชญบรจาคโดยโอนเงนเขาบญชธนาคารชอบญช

“สรางอโบสถวดมเหยงคณ”


มลนธสปฏปนโน ตงอยภายในวดมเหยงคณ ต.หนตรา อ.พระนครศรอยธยา จ.พระนครศรอยธยา ตามด�ารของ หลวงพอทานเจาคณพระภาวนาเขมคณ ว. (หลวงพอสรศกด เขมรงส) เจาอาวาสวดมเหยงคณ พรอมคณะกรรมการ เมอป ๒๕๕๒ ประสงคจะใหเปน องคกรสาธารณกศล ทด�าเนนงานเพอ

• สงเสรมการปฏบตวปสสนากรรมฐาน และบวช เนกขมมภาวนา

• สบสานการศกษาพระปรยตธรรมแขนงตางๆ

มลนธสปฏปนโน วดมเหยงคณ

60พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

• สรางสรรคกจกรรมสาธารณกศล สงเคราะห- อนเคราะห ชมชนในสงคม ทงนเพอจรรโลง สบทอดอายพระพทธศาสนา สรางศรทธา สามคคธรรม น�าความสงบรมเยน สสงคมไทย ใหอย ร วมกนอยางสนตสข ตามวถพทธ โดยแท

ซงในป ๒๕๕๙ น ทางมลนธฯ ไดจดกจกรรมสาธารณกศล และรวมมอกบองคกรตางๆ ด�าเนนงานทเปนสาธารณประโยชน อาท :-

ดานสงเสรมการปฏบตวปสสนากรรมฐาน

ในแตละป ไดสนบสนนใหมคอรสอบรมกรรม- ฐาน ทงทส�านกปฏบตธรรม ประจ�าจงหวด วด


มเหยงคณ และส�านกปฏบตกรรมฐานในตางจงหวด เปนประจ�าทกเดอน

ดานสบสานการศกษาพระปรยตธรรมแขนง ตางๆ ซงไดท�าประจ�าทกป

• ถวายนตยภตพระอาจารยผสอน• ถวายทนการศกษาแดผสอบผานปรยตธรรม

ทกแขนง• อปถมภบ�ารงการจดการเรยน - การสอนปรยต

ธรรม• จดหาอปกรณ - ต�าราเรยน อ�านวยความ

สะดวกใหผเรยน

62พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ดานสรางสรรคกจกรรมสาธารณกศล สงเคราะห - อนเคราะหชมชนในสงคม

ในป ๒๕๕๙ ไดจดกจกรรมสาธารณกศล ดงน• จดกจกรรม “บญปใหมต านภยหนาว”

จ. เชยงราย และ จ. เชยงใหม• จดกจกรรมวนเดก รวมกบอทยานประวต-

ศาสตร จ. พระนครศรอยธยา และภายใน วดมเหยงคณ

• รวมกบชมรมกลยาณธรรม จดงานแสดง ธรรม - ปฏบตธรรม

• จดกจกรรม “ปลกตนไมใหรมธรรม” ณ ส�านก ปฏบตกรรมฐาน วดไทรพทธรงส ฯลฯ มอบ เสอกนหนาวใหผสงอาย และมอบชดขาว ใหนองๆ หนๆ เยาวชน


• สงเสรมอาชพ และงานฝมอตางๆ (งานถก ไหมพรม, ยาหมองน�าธรรมทาน, ดอกไม จนทน ฯลฯ)

• สนบสนนการเผยแผธรรมในรายการ “ธรรม- สปฏปนโน” ทางสถานวทยทหารอากาศ 01 มนบร

64พ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ ( ๖ )

ทานสามารถรวมบรจาคสนบสนนกจกรรมของมลนธสปฏปนโน

ไดท

ธนาคารกรงไทย สาขาตลาดหวรอ ชอบญช “มลนธสปฏปนโน”

เลขทบญช ๒๖๕-๐-๐๙๙๙๗-๖

กรณาสงส�าเนาใบโอนเงนหรอสอบถามรายละเอยดไดทส�านกงานมลนธสปฏปนโน อาคารเกษมธรรมทตวดมเหยงคณ ต. หนตรา อ. พระนครศรอยธยา

จ. พระนครศรอยธยา ๑๓๐๐๐โทร. ๐๓๕-๘๘๑-๖๐๔ หรอ ๐๘๓-๐๗๙-๙๓๐๒

แฟกซ ๐๓๕-๘๘๑-๖๐๕อเมล [email protected]

เสฏนทโท เสฏมเปต านผใหสงประเสรฐ ยอมถงฐานะทประเสรฐ

จาก พทธสภาษต

www.mahaeyong.orgwww.watmaheyong.org

e-mail : [email protected]

ถาผปฏบตไดพยายามระลกศกษา ทงชวต ไมมอะไร นอกจากอายตนะ ประกอบกน กระทบ กน แลวกเสอมสลายหมดไป ตางคนตางเกด ตางคนตางดบ แตถาไมมสตรมนกจะยดเอาเปน ตวเราของเรา เพราะฉะนนกจะตองพยายาม ปฏบต เตอนสตเพอจะใหเกดปญญารแจง

พิจารณา อายตนะ ๖ (๖) · 6 พิ จ า ร ณ า อ า ย ต น ะ ๖ (๖) นะมัตถุ รัตตะนะตะยัสสะ

Documents