ปลายภาค = 70 : 30 - km.nssc.ac.th · บทที่ 1 ธรรมชาติของสิ่งมีชีวิต 10 ชั่วโมง บทที่ 2

บทท 1 ธรรมชาตของสงมชวต 10 ชวโมง บทท 2 การศกษาชววทยา 10 ชวโมง บทท 3 เคมทเปนพนฐานของสงมชวต 15 ชวโมง บทท 4 เซลลของสงมชวต 25 ชวโมง รวม 60 ชวโมง

คะแนนวดและประเมนผล = คะแนนระหวางภาค : ปลายภาค = 70 : 30

1. สบคนขอมลและอธบายเกยวกบลกษณะท ส าคญของสงมชวต 2. อธบายและสรปเกยวกบกระบวนการทาง ชววทยาทเปนประโยชนตอมนษย และสงแวดลอม 3. น าวธการทางวทยาศาสตรมาทดลอง อภปราย และสรปเกยวกบชววทยา 4. อธบายเกยวกบโครงสรางและหนาทของสารเคมในเซลลของสงมชวต 5. สบคนขอมล อภปรายและอธบาย โครงสราง และหนาทของสวนประกอบ ภายในเซลลทศกษาดวยกลองจลทรรศน 6. อภปรายและสรปเกยวกบการล าเลยงสาร ผานเซลล และการสอสารระหวางเซลล 7. ทดลอง สรปและเปรยบเทยบเกยวกบการแบง เซลลแบบไมโทซสและไมโอซส 8. อภปรายและสรปเกยวกบการชราภาพของเซลล การเปลยนแปลงสภาพเซลล และความสมพนธระหวางเซลลเนอเยอ อวยวะและระบบตางๆของรางกาย

ธรรมชาตของสงมชวต

1) มการสบพนธ 2) สงมชวตตองการสารอาหารและพลงงาน 3) สงมชวตมการเจรญเตบโต มอายขยและขนาดจ ากด 4) สงมชวตมการตอบสนองตอสงแวดลอม 5) สงมชวตมลกษณะจ าเพาะ 6) สงมชวตมการรกษาดลยภาพของรางกาย 7) สงมชวตมการจดระบบภายในเซลลและรางกาย

คณสมบตของสงมชวต

กระสนพระอนทร (Pill millipede)

สงมชวตมการสบพนธ (Reproduction)

สงมชวตมการสบพนธ (Reproduction)

จดเปนการสบพนธหรอไม...อยางไร ?

การสบพนธแบบไมอาศยเพศ (Asexual Reproduction)

1. Binary fission แบงจาก 1 เปน 2

• แบงแบบไมมทศทางทแนนอน (Nondirectional binary fission) เชน อะมบา

• การแบงตามขวางของล าตว (Transverse binary fission) เชน พารามเซยม • การแบงเซลลตามยาวของล าตว (Longitudinal binary fission)

เชน ยกลนา

2. การแตกหนอ (Budding) • ไฮดราหรอยสต

- บรเวณทจะแตกหนอมการแบงเซลลแบบ Mitosis - ไฮดราตวเลกๆ จะหลดจากแมหรอตดอยกบแมกได • ฟองน า มการสรางเจมมล (Gemmule) • พชไบรโอไฟตพวกลเวอรเวรต สรางเจมมา (Gemma) คลายเจมมล

3. การสรางสปอร (Sporulation) • Protozoa พวก Sporozoa คอพวกพลาสโมเดยม

หรอพวกเชอไขจบสน (Malaria) • พวกเหดรา สรางสปอรในสปอแรงเจยม (Sporamgium)

4. การงอกใหม (Regeneration) • เปนการสบพนธ หรอไมกได • ไฮดรา ดอกไมทะเล พลานาเรย ดาวทะเล เปนการสบพนธ • การงอกของหางจงจก ไมเปนการสบพนธ

6. การสบพนธของไวรส (Reproduction of virus) • อาศยสงมชวตอนชวยในการเพมจ านวน • ศกษาจากไวรสทท าลาย Bact.(Bacteriophage)

5. การหกเปนทอน (Fragmentation) พบในสาหรายทเปนสายยาว

การสบพนธแบบอาศยเพศ Sexual Reproduction

• แยกเพศ เชน พยาธตวกลม อารโทรพอด สตวทมกระดกสนหลง • ในพชชนสง มกม 2 เพศในดอกเดยวกน

เซลลสบพนธเพศผ + เซลลสบพนธเพศเมย (Fertilization) ได Zygote

• ม 2 เพศในตวเดยวกน เรยกวา กระเทย (Hermaphrodite) เชน ไฮดรา พยาธตวแบน พลานาเรย ไสเดอนดน

สงมชวตตองการสารอาหารและพลงงาน เมแทบอลซม (Metabolism) เปนกระบวนการชวเคมของสารตาง ๆ ภายในสงมชวต มเอนไซมเปนตวเรง เพอสงเคราะหสารใหมทดแทนสารทสญเสยไป และผลตพลงงานมาใชในกจกรรมของสงมชวต ประกอบดวย • แคแทบอลซม (catabolism) การสลายสารเพอใหไดพลงงาน และ ความ

รอนถกปลดปลอยออกมา เชน การหายใจ • แอแนบอลซม (anabolism) การสงเคราะหสารเพอการเจรญเตบโต อาศยพลงงานจาก Catabolism เปลยนสารโมเลกลเลกเปนสารโมเลกลใหญ มการเกบพลงงานไวในสารโมเลกลใหญ เชน การสงเคราะหแสง การสงเคราะหโปรตน กรดอะมโน ท าใหมการเพมปรมาตรของโพรโทพลาสซม ท าใหเกดการเจรญเตบโต

สงมชวตมการเจรญเตบโต มอายขยและขนาดจ ากด - เปนผลจากกระบวนการแอแนบอลซม เพมจ านวนโพรโทพลาสซม และเซลล

- การเจรญเตบโตจากไซโกตเปนตวเตมวย เซลลมการเปลยนแปลง คอ • การเพมจ านวน (cell division) • การเพมขนาดของเซลล และขนาดของรางกาย (growth) • การเปลยนแปลงเพอท าหนาทเฉพาะอยาง (cell differentiation) • การเกดรปรางทแนนอน (morphogenesis)

สงมชวต อายขยสงสด (ป) คน

เตากาลาปากอส ชางอนเดย

จระเขปากยาว (อลลเดเตอร) เหยยว กอรลลา คางคก แมว สนข

คางคาว หน

120 150+ 70 52 46 39 36 27 20 13 3

อายขยของพช • พชทมชวงอายสนมาก(ephemeral plant) เชน บานชน ดาวเรอง บานเยน

แพงพวยฝรง ถวเขยว ถวลสง และพชตระกลแตง เปนตน

• พชทมชวงอาย 1 ป (annual plant) เชน ขาว ออย สบปะรด เปนตน

• พชกลมทมชวงอาย 2 ป (biennial plant) พชพวกนมกมล าตนใตดน เมอใบและล าตนแหงเหยวไป ยงมล าตนทอยใตดน สามารถงอกและเกดดอกออกมาในปถดมา เชน วานสทศ หอม กระเทยม เปนตน

• พชทมชวงอายนานกวา 2 ป (perennial plant) อาจเปนไมพมหรอไมยนตน เชน มะมวง โพธ หางนกยง ประด เตง แกว ขอย จ าป เปนตน การนบอายของไมยนตน อาจนบไดจากจานวนวงป พชบางชนดเมอออกดอกและผลแลวตาย เชน ไผ ลาน เปนตน

ในพช เรอนยอดของตนไมในปาจะมความสงแตกตางกน และ ขนาดเสนรอบวงของล าตนกจะมขนาดแตกตางกนดวยถาพจารณา ล าตนตามขนาดความสง เมอพชโตเตมทแลว อาจแบงได 3 กลม คอ พชลมลก(herb) ซงมความสงไมเกน 120 เซนตเมตร ไมพม(shrub) มความสงประมาณ 120-300 เซนตเมตร ไมยนตน(tree)คอตนทมความสง มากกวา 300 เซนตเมตร

สงมชวตมการตอบสนองตอสงแวดลอม

พชมการตอบสนองตอสงเราไมรวดเรวเหมอนสตว เพราะเหตใด ? สงเรา (Stimulus) เปนสงทท าใหสงมชวตแสดงพฤตกรรมตอบสนอง

เพราะ....พชไมมระบบประสาทและกลามเนอเหมอนกบสตว สตวพวกแรก ทมระบบประสาท คอ พวกซเลนเตอเรต ไดแก ไฮดรา แมงกะพรน และสตวพวกแรกทมระบบประสาทสวนกลาง คอ หนอนตวแบน เชน พลานาเรย

ยอกพช Positive Tropism

Reflex

Texis

Kinesis

Chain of Reflexes

Imprinting

สงมชวตมการรกษาดลยภาพของรางกาย

สงมชวตมลกษณะจ าเพาะ

Circulatory System

Respiratory System

สงมชวตมการจดระบบ (Organization of Life)

Digestive System

Excretory System

Nervous System

Endocrine System

Immune System

Skeletal System

Muscular System

Reproductive System

การไดมาซงอาหาร (nutrition)

การหายใจระดบเซลล (cellular respiration)

การสงเคราะห (synthesis)

การสบพนธ (reproduction)

การปรบตวและววฒนาการ (adaptation and evolution)

?

ความร (Knowledge)

กระบวนการคนหาความร (Process)

Anatomy

zoology Botany

Microbiology

Endocrinology

Cytology

Entomology

Embryology Environmental

science Evolution

Genetics

Parasitology

Physiology

Ethology

Cytology

1. ศกษาสงมชวตแตละกลม 1.1) สตววทยา (Zoology) เปนการศกษาเรองราวตาง ๆ ของสตว แบงออกเปนสาขายอย ๆ เชน - สตวไมมกระดกสนหลง (invertebrate) - สตวมกระดกสนหลง (Vertebrate) - มนวทยา (Icthyology) ศกษาเกยวกบปลาชนดตางๆ - สงขวทยา (Malacology) ศกษาเกยวกบหอยชนดตางๆ - ปกษนวทยา (Ornithology) ศกษาเรองราวเกยวกบนก - วทยาสตวเลยงลกดวยนม (Mammalogy) - กฎวทยา (Entomology) ศกษาเกยวกบแมลง - วทยาเหบไร (Acarology) ศกษาเกยวกบเหบและไร

1.2) พฤกษศาสตร (Botany) ศกษาเรองราวตางๆ ของพช เชน - พชชนต า (Lower plant) : ศกษาพวกสาหราย มอส - พชมทอล าเลยง (Vascular plants) : ศกษาพวกเฟรน สน ปรง จนถงพชมดอก

- พชมดอก (Angiosperm) : ศกษาพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยว

1.3) จลชววทยา (Microbiology) ศกษาเรองราวตางๆ ของจลนทรย เชน - วทยาแบคทเรย (Bacteriology) : ศกษาเกยวกบแบคทเรย - วทยาไวรส (Virology) ศกษาเกยวกบไวรส - วทยาสตวเซลลเดยว (Protozoology) ศกษาเกยวกบโพรโทซว

2.ศกษาจากโครงสรางหนาทและการท างานของสงมชวต - กายวภาคศาสตร (Anatomy) ศกษาโครงสรางตาง ๆ โดยการตดผา - สณฐานวทยา (Morphology) ศกษาเกยวกบโครงสรางและรปรางของสงมชวต - สรรวทยา (Physiology) ศกษาหนาทการท างานของระบบตางๆ ในรางกายของสงมชวต - พนธศาสตร (Genetics) ศกษาลกษณะตางๆ ทางกรรมพนธและการถายทอดลกษณะตางๆจากบรรพบรษสลกหลาน

- นเวศวทยา (Ecology) ศกษาความสมพนธของสงมชวตกบสงแวดลอม - มญชวทยาหรอเนอเยอวทยา (Histology) ศกษาลกษณะของเนอเยอทงทางดานโครงสรางและหนาทการท างาน - วทยาเอมบรโอ (Embryology) ศกษาการเจรญเตบโตของตวออน - ปรสตวทยา (Parasitology) ศกษาเกยวกบการเปนปรสตของสงมชวต - วทยาเซลล (Cytology) ศกษาโครงสรางหนาทของเซลลสงมชวต

3.ศกษาเรองราวของสงมชวต - อนกรมวธาน (Taxonomy) ศกษาเกยวกบการแบงหมวดหม การตงชอ สงมชวตชนดตางๆ - ววฒนาการ (Evolution) ศกษาเกยวกบเรองราวของสงมชวตตงแตอดตจนถงปจจบน - บรรพชวนวทยา (Paleontology) ศกษาเกยวกบซากโบราณของสงมชวต

ชววทยา กบ

การด ารงชวต

ดอลล (Dolly) แกะโคลนนง ตวแรกของโลก

ชววทยากบการพฒนาดานเทคโนโลยชวภาพ IVF&ET (InVitro Fertilization Embryo Transfer) การผสมเทยมในหลอดแกว แลวถายฝากตวออนเขาไวในมดลกของตวเมย การท าอกซ (Intra Cytoplasmic Sperm Injection หรอ ICSI) คดเชออสจทสมบรณเพยงตวเดยว ฉดเขาไปในไขโดยตรง ใชในกรณทเดกหลอดแกวธรรมดาไมประสบความส าเรจ การท ากฟท (Gamete IntraFollopain Transfer หรอ GIF) น าเซลลสบพนธไขและอสจมาผสมกน แลวใสกลบเขาสทอน าไขทนทอาศยใหอสจและไขปฏสนธกนเองตามธรรมชาต การท าซฟท (Zygote IntraFollopain Transfer หรอ ZIFT) : เซลลสบพนธไข และอสจมาผสมกนใหเกดการปฏสนธนอกรางกายกอน แลวจงน าตวออนในระยะ Zygote ใสกลบเขาไปในทอน าไข

GMOs (genetically modified organisms) คอ สงมชวตทมการตดและตอยนดวยเทคนคพนธวศวกรรม (genetic engineering)

ท าใหมลกษณะพนธกรรมตามตองการ

ชววทยากบการพฒนาดานเทคโนโลยชวภาพ

ชวจรยธรรม (Bioethics) การปฏบตตอสงมชวตอยางมคณธรรม ไมท ารายหรอท าอนตรายตอสงมชวต

จรรยาบรรณในการใชสตวทดลอง

ส านกงานคณะกรรมการการวจยแหงชาต ก าหนดจรรยาบรรณการใชสตวเพองานวจย งานสอน งานทดสอบ และงานผลตชววตถไวดงน

1. ผใชสตวตองตระหนกถงคณคาของชวตสตว 2. ผใชสตวตองตระหนกถงความแมนย าของผลงานโดยใชสตวจ านวนนอยทสด

3. การใชสตวปาตองไมขดตอกฎหมายและนโยบายการอนรกษปา 4. ผใชสตวตองตระหนกวาสตวเปนสงมชวตเชนเดยวกบมนษย 5. ผใชสตวตองบนทกการปฏบตตอสตวไวเปนหลกฐานอยางครบถวน