ชีวิต ผลงาน บทบาทต่อสังคม และ ...thesis.swu.ac.th/swuthesis/Ethno/Pariyat_N.pdfปร ย ต นามสง า. (2553)ช. ว

ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณ ของหมอลาสาอาง เจยงคา บานขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

ปรญญานพนธ ของ

ปรย ต นามสงา

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพ อเปนสวนหน งของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยดรยางควทยา

สงหาคม 2553

ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณ ของหมอลาสาอาง เจยงคา บานขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

ปรญญานพนธ ของ

ปรย ต นามสงา

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพ อเปนสวนหน งของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยดรยางควทยา

สงหาคม 2553 ลขสทธ เปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณ ของหมอลาสาอาง เจยงคา บานขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

บทคดยอ ของ

ปรย ต นามสงา

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพ อเปนสวนหน งของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยดรยางควทยา

สงหาคม 2553

ปรยต นามสงา. (2553). ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณ ของหมอลาสาอาง เจยงคา บานขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม. ปรญญานพนธ ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ดร. มานพ วสทธแพทย, รองศาสตราจารยกาญจนา อนทรสนานนท.

การศกษา ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา บานขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม มงศกษา อตลกษณดานตางๆของหมอลาสาอาง เจยงคา โดยจะเนนศกษาในทานองกลอนลา ผ วจ ยจะวเคราะหทานองกลอนลาตามหลกมานษยดรยางควทยา และเร มศกษาขอมลจากเอกสารตาราและการเกบขอมลภาคสนามดวยวธการสงเกต สมภาษณ บนทกเทป และถายภาพประกอบ ผลการศกษา มดงน ในดานชวต ผลงาน และบทบาทตอสงคม หมอลาสาอาง เจยงคา มชวตท มความสนโดษ ใชชวตท เรยบงาย ไมฟ งเฟอ เปนบคคลท มอธยาศยด มความเอ อเฟ อเผ อแผแกคนรอบขาง จงเปนท รกกบ ผ ท ไดคบหา ไดรบการยกยองใหเปนศลปนช นคร ผ มความสามารถในการถายทอดศลปะหมอลากลอนไดอยางยอดเย ยม ดงจะเหนไดจากรางว ลท ไดรบจากสถาบนตางๆ ท งในและตางประเทศมากมาย ท งน เพราะวาหมอลาสาอาง เจยงคา มแกวเสยงด เสยงทมต า หนกแนน ซ งเปนอตลกษณเฉพาะตวท สรางช อเสยงและทาใหคนรจก มการจดจากลอนลาท ด การแตงกายและบคลกภาพด มความขย นพฒนาตนอยเสมอ มความซ อสตยและใหเกยรตกบอาชพของตวเอง และย งมบทบาททางสงคมดานตางๆ คอ การอนรกษหมอลากลอน การเผยแพรใหความร การใหความบนเทง การสงเสรมพระพทธศาสนา การปองกนยาเสพยตด การสาธารณสข การประชาสมพนธ ในดานอตลกษณทานองกลอนลา (1)ทานองทางส น จะลาในคย G เมเจอร หรอ เรยกวา “ลายสรอย” ถาสงเกตลกษณะทานองจะพบวา จะมการลกษณะคอรดเพยง 2 คอรดเทาน น คอ คอรด G และคอรด Am สลบกนไป อตลกษณทานองทางส น คอ มจดพกลวงท เสยง ลา (A) และ ม (E)มากท สดในการเดนทานอง (2) ทานองทางยาว จะลาอยในคย Am เรยกวา “ลายใหญ” อตลกษณทานองทางยาว คอ จะมการซ าโนตเสยง ม (E) มาก น นหมายความวามการใชค 5 เปอรเฟคในการเดนทานองทางยาว (3) ทานองทางเตย จะลาอยในคย F#m อตลกษณทานองทางเตย คอใชคยท ต า มการซ าโนต ม (E) มากซ งเปนตวท 7 ซ งเปนอตลกษณท เดนชดมาก เพราะใชโนตตวท 7 เปนหลกในการเดนทานอง ในดานอตลกษณของข นตอนการแสดงจะแบงออกเปน 5 ข นตอน คอ (1) การไหวคร (2) ประกาศศรทธา รายงานตว (3) ปรกษาการลา (4) ลาทางยาว (5) ลาเตยลา

ชดในการแตงกายม 2 ลกษณะ คอ ใสกางเกงขายาว (กางเกงสแลค) เส อเช ตแขนยาว ผกเนคไท เอาชายเส อเขาในกางเกง สวมรองเทาหนงสดา ซ งเปนการแตงกายแบบสากล ลกษณะท 2 จะแตงกายคลายการแตงกายแบบท 1 แตแตกตางตรงท จะไมผกเนคไท และจะพบแขนเส อข นสง เส อผาดสะอาดสภาพเรยบรอย เปนจดเดนเวลาอยบนเวท การแสดงอารมณในการแสดง สามารถแสดงใหผ ชมเกดการประทบใจการแสดงไดด เปน อตลกษณท ไดรบการยอมรบใหเปนศลปนท ถายทอดความรสกผานการแสดงหมอลากลอนดท สดคนหน ง จากผ ชม คนท วไป และสถาบนตาง ๆ ผลจากการศกษานอก จากจะเหนชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา แลวจะพบวา ทานย งเปนผ หน งท สบทอดวฒนธรรมพ นบานอสานท นายกยอง เปนศลปนหมอลากลอนท มความภาคภมใจในอาชพของตวเอง และย งพยายามเผยแพรหมอลากลอนสสาธารณชน มความตองการอนรกษไวใหนานท สด จงสมควรไดรบการยกยองและศกษาตอไป

LIFE, WORK, SOCIAL RESPONSIBLE, AND CHARACTERISTICS OF MORLUM SUM-ANG JIANGKAUM AT BAN KHAMRIANG,

KHUNTHARAWICHAI DISTRICT, MAHA SARAKHAM PROVINCE

AN ABSTRACT BY

PARIYAT NAMSANGA

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Master of Fine Arts Degree in Ethnomusicology

at Srinakharinwirot University August 2010

Pariyat Namsanga. (2010). Life, work, social, responsible, and characteristics of Morlum Sum-ang Jiangkhum, at Bankhamriang, Khuntharawichai District, Maha Sarakham Province. Master Thesis, M.F.A. (Ethnomusicology). Bangkok: Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee:Assoc. Dr.manoop Wisouttipat, Assoc. Prof Kanchana Intarasunanont. This study on life, work, social, responsible, and characteristics of Morlum (Northeastern-style singer) Sum-ang Jiangkhum, Ban Khamriang, khuntharawichai District, Maha Sarakham Province, aims to study various characteristics of Morlum Sum-ang Jiangkhum by focused on verse melody. The researcher analized verse melody following music performance principle and began by document review and field data collection using observation, interview, tape recording and photograph taking methods. The result found that: In life, work, and social responsible aspects Morlum Sum-ang Jiangkhum rather solitude with simple life, good interpersonal, and fosters surrounding people. Therefore, he was accepted and received praise as a master artist who full of ability to greatly transmitted of verse performance art which can be seen from awards received from domestic and oversea institutions. The reason was due to him perfect voice, low bass but intense sound which is him excellent characteristic that embedded in public memory and has created him reputation. In addition, good dress and personality; consistent self-development; honest and honour him occupation; and have social role on verse performance conservation, knowledge propagation, giving entertainment, Buddhism encouragement, drug abuse prevention, public heath, and public relation aspects also be done. In the verse melody characteristics: (1) short melody will sing in G major key or called “Lai-sroy”, if we observed would found that only two chords plays alternately namely G and Am whereas the interval stop at –la-(A) and mostly use (E) in playing; (2) long melody will sing in Am key or called “Lai-yai”, long melody characterized by note repetition with much (E) which mean using 5-perfect parity; and (3) fast part singing or “Toey melody” will be in F#m key which characterized by low key, note repetition, and with much (E), used the 7th note as the main note which is the obvious characteristic. The performance step characteristics can be classified into 5 steps as: (1) salutation, (2) introduction, (3) singing consultation, (4) long melody, and (5) ending verse steps.

There are two dressing styles namely: (1) slack and long sleeves shirt with neck-tie and black shoe which is the common dress and (2) similar to (1) but without neck-tie and shirt’s sleeves will fold up which is polite sight and notable on the stage. Emotional expression in performance can convey to the audience perfectly that has created impression which is him characteristic that was accepted by audience, general public, and various institutions as a best singer. Study result, beside of perception of life, work, social responsible, and characteristic of Morlum Sum-ang Jiangkhum, he also one of Northeastern native cultural conservationist who proud in he occupation and attempted to propagate to public with objective to conserve it forever. Therefore, he should be given an honour and further study is a need.

ปรญญานพนธ เร อง

ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณ ของหมอลาสาอาง เจยงคา บานขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

ของ ปรย ต นามสงา

ไดรบอนมตจากบณฑตวทยาลยใหนบเปนสวนหน งของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาศลปกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชามานษยดรยางควทยา ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

......................................................................... คณบดบณฑตวทยาลย (รองศาสตราจารย ดร.สมชาย สนตว ฒนกล) ว นท ........ เดอน สงหาคม พ.ศ. 2553

คณะกรรมการควบคมปรญญานพนธ คณะกรรมสอบปากเปลา ..................................................................ประธาน .............................................................ประธาน(รองศาสตราจารย ดร. มานพ วสทธแพทย) (ดร.ชนดา ตงเดชะหรญ)

.................................................................กรรมการ ............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารยกาญจนา อนทรสนานนท) (รองศาสตราจารย ดร. มานพ วสทธแพทย) ............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารยกาญจนา อนทรสนานนท)

.............................................................กรรมการ (ดร. เฉลมพล งามสทธ)

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบน สาเรจไดดวยดเพราะไดรบการสนบสนน และกาลงใจ จากหลายฝาย ผ วจ ยจงขอขอบพระคณมา ณ ท น

ขอขอบคณรองศาสตราจารย ดร.มานพ วสทธแพทย ประธานท ปรกษาปรญญานพนธ รองศาสตราจารยกาญจนา อนทรสนานนท กรรมการท ปรกษาปรญญานพนธ ดร. ชนดา ตงเดชะหรญ ประธานกรรมการสอบปรญญานพนธ และ ดร. เฉลมพล งามสทธ กรรมการท แตงต งเพ มเตม และกรมการควบคมการสอบทกทาน ท ใหค าปรกษา ชวยแกไข จนสาเรจลลวงไปไดดวยด

ขอขอบคณ ครอบครวหมอลาสาอาง เจยงคา เปนอยางมาก ท ใหขอมลและตอนรบในการทาปรญญานพนธเลมน จนเสรจสมบรณ ขอขอบคณ เพ อนๆ ในท ทางาน (วง เดอะมเดยมแบนด) ท ใหโอกาสผ วจ ยไดไปเกบขอมล และทาการศกษาจนสาเรจ

สดทายน ผ วจ ยขอขอบพระคณ พอฉนท นามสงา และแมหนเดอน นามสงา ท ชวยเหลอในทกๆดาน และไดค าชผ วจ ยจนเตบใหญกาวเดนในสงคมอยางเขมแขง ซ งผ วจ ยจะนาโอกาสอนดท ทกๆ คนมอบให สญญาจากใจจรงวาจะเปนคนด ชวยสรางสรรคสงคม และรวมเปนสวนหน งในการพฒนาประเทศชาตใหเจรญงอกงามตอไป ปรย ต นามสงา

สารบญ บทท หนา 1 บทนา 1 ภมหลง 1 กรอบแนวคดการวจย 4 จดมงหมายของการวจย 4 ความสาคญของการศกษาคนควา 4 ขอบเขตของการศกษาคนควา 5 นยามศพทเฉพาะ 5 2 เอกสารและงานวจยท เก ยวของ 7 เอกสารและงานวจยกรอบแนวคดและทฤษฎ 7 เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบหมอลากลอน 8 เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบจงหวดมหาสารคาม 24 แผนท จงหวดมหาสารคาม 28 3 วธดาเนนการศกษาคนควา 29 ข นเตรยมการดาเนนการ 29 ข นดาเนนการ 30 ข นวเคราะหขอมล 31 ข นสรปและนาเสนอผลการศกษาวจย 32 4 ผลการวเคราะหขอมล 33 พ นท วจย ตาบลขามเรยง 33 แผนท บานขามเรยง 35 ประวต ชวต และผลงานของหมอลาสาอาง เจยงคา 35 ประวตดานชวต 36 ประวตดานหมอลากลอน 41 ผลงานท ไดรบ 46

สารบญ (ตอ) บทท หนา 4 (ตอ) บทบาทตอสงคมของหมอลาสาอาง เจยงคา 48 บทบาทดานการอนรกษหมอลากลอน 48 บทบาทดานเผยแพรใหความร 49 อตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา 51 ดานทานองกลอนลา 51 ท านองทางส น 52 โนตทานองทางส น 54 การซ าทวน (repeat) 55 ซเควนซ (sequence) 56 จดพกประโยคเพลง (phrase cadence) 63 คตลกษณของทานอง (form) 71 ทศทางของทานอง 72 ท านองทางยาว 85 โนตทานองทางยาว 88 การซ าทวน (repeat) 89 ซเควนซ (sequence) 92 จดพกประโยคเพลง (phrase cadence) 100 คตลกษณของทานอง (form) 110 ทศทางของทานอง 110 ท านองทางเตย 126 โนตทานองลาเตย 128 การซ าทวน (repeat) 129 ซเควนซ (sequence) 132 จดพกประโยคเพลง (phrase cadence) 140 คตลกษณของทานอง (form) 148 ทศทางของทานอง 150

สารบญ (ตอ) บทท หนา 4 (ตอ) ลกษณะในการแสดง 162 ข นตอนในการแสดง 162 การไหวคร (ไหวออยอคร)(ยกแรก) 163 ประกาศศรทธา รายงานตว 167 ปรกษาการลา 171 ลาทางยาว 173 เตยลา 176 ภาพลกษณในการแสดง 177 การแตงกาย 177 อารมณในการแสดง 179 5 สรปผล อภปรายผลและ ขอเสนอแนะ 181 สรปผล 181 อภปรายผล 189 ขอเสนอแนะ 190 บรรณานกรม 191 ภาคผนวก 196 ประวตยอผ วจย 204

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา 1 แผนท การเดนทางไปตาบลขามเรยง 35 2 หมอลาสาอาง เจยงคา 36 3 พอกาน เจยงคา 36 4 นางนวลจนทร เจยงคา ภรรยาหมอลาสาอาง เจยงคา คนปจจบน 37 5 ภรรยาและบตรในปจจบน 37 6 บานหมอลาสาอาง เจยงคา 38 7 พาหนะคใจท ใชเดนทางไปลา 38 8 หมอลาสาอาง เจยงคาและภรรยา แตงตวรวมขบวนแหในงานบญบ งไฟ บานขามเรยง 39 9 รองเพลงกบอเลคโทนสรางความสนกสนาน 40 10 หมอลาสาอาง เจยงคา ในวยหนมท มใจรกหมอลา 40 11 การลากลอนในสมยกอน 41 12 หมอลาสาอาง เจยงคา สมยตอนรบงานลาเพลนและลาซ ง 42 13 บนทกเทปหมอลาซ ง กบบรษท อวเอส เอนเตอรเทนเมนท 43 14 หมอลาสาอาง เจยงคา สมยรบงานลาซ งถายคกบภรรยาและ นองสาวนางจวงจนทร ภผาคณ 43 15 เจาภาพตามมาจางงานไปแสดงท จงหวดอดรธาน 44 16 ต โชวผลงานท ไดรบ 47 17 รางว ลจากสถาบนสมธโซเนยน 48 18 การแตงกายของหมอลาสาอาง เจยงคา 177 19 หมอลาสาอาง เจยงคา แตงกายแบบท 2 178 20 หมอลาสาอาง เจยงคา กาลงแตงกายดนหลงเวทซ งมคายออต งอยขาง ๆ 178 21 หมอลาสาอาง เจยงคา ลาในเร องนางมทร ซ งสรางอารมณจนถงกบรองไหจรง 179 22 หมอลาสาอาง เจยงคา ลาในอารมณท สนกสนาน 180

1

บทท 1 บทนา

ภมหลง โลกปจจบนไดแปรเปล ยนส งตางๆรอบตวไปอยางรวดเรว ไมวาจะเปนดานวตถ ว ฒนธรรม สงคม ตลอดจนความเปนอยในชวตประจาว นกไดเปล ยนไปอยางส นเชง เน องจากความกาวหนาของเทคโนโลยท กาวเขามามบทบาทในชวตมากข น จงอาจทาใหความดงามท ถอปฏบตมาแตอดตถกลบเลอนหายไป หรออาจจะเรยกวาการ “เปล ยนแปลงของวฒนธรรม” ซ งว ฒนธรรมเดมมความสาคญท จะตองอนรกษไวเน องจากวา ว ฒนธรรมสามารถบงบอกชวตความเปนอยของสงคม เอกลกษณ จตใจ ความดงาม ความเจรญของสงคม และย งเปนสมบตของคนในชาตท ทก ๆคนตองรวมกนสบสานไวใหอยคสงคมของตนเองตอไป สงคมในทกวนน มงพฒนาทางดานวตถและความกาวหนาทางดานเทคโนโลยมากกวาการพฒนาทางดานจตใจ การกาวรดหนาของประชาคมสมยใหม เปนความกาวหนาท เสยสมดลระหวางว ตถและจตใจ จงนบเปนความกาวหนาท ลาหลง ดงน นจงไมแปลกเลยท สงคมในยคปจจบนประสบสภาวะวกฤตในแทบทกดาน การพฒนาในความเปนจรงคอการพฒนาบคคล ใหมคณคารสานกและตระหนกในความเปนมนษยท สมบรณ หากมนษยไดรบการพฒนาอยางมคณคา กจะชวยใหการพฒนาดานอ นๆ ดาเนนไปอยางสอดคลองและ สมดลมากข น ศลปวฒนธรรมในทกแขนง เกดจากการสรางสรรคของมนษย เปนรองรอยของความดความงามและความเจรญกาวหนา ท งย งเปนแมแบบอารยธรรม การสงเสรมใหมนษยไดตระหนกและช นชมในความงาม ความด ของงานศลปะ จงเปนแนวทางหน งท นาไปสการพฒนาอยางมคณภาพ รกษาไวซ งความสมดล ของประชาคมโลก ท งย งแสดงใหเหนความเปนเอกลกษณของประชาชาต (บญชม ศรสะอาด. คาขวญงานสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย. 2537: 1) ว ฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณเปนสมบตของคนในชาต ซ งสบทอดเปนมรดกและแสดงถงเอกลกษณของชาต ชาตประเทศใด ว ฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณเส อมสลาย จะคงเปนชาตอยอยางสมบรณไมได ชาตไทยน นแมวาจะมอทธพลตางชาตแพรเขามา เรากย งสามารถรกษาเอกลกษณของวฒนธรรมท เปนพ นฐานของเราอยได เพราะเรามศาสนาเปนหลกในการดารงชวต และเปนแบบฉบบของขนบธรรมเนยมประเพณท งดงามยากท ชนชาตอ นจะเทยมทนได ประกอบกนกบชาตไทยเปนชาตรกความสงบ รกสนต มจตใจ ราเรงเบกบาน เพราะฉะน นการแสดงออกทางศลปวฒนธรรมจงมความวจตรพสดารออนชอย และแฝงไวดวยความสนกสนาน ทาใหประชาชนทกภาคของประเทศไทยมเอกลกษณว ฒนธรรมไมแตกตางกนเทาใดนก (อดศร เพยง-เกษ. คาขวญงานสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย. 2537: 1)

2 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอหรอภาคอสาน นบเปนดนแดนท กวางใหญไพศาลถง 1 ใน 3 ของพ นท ท งประเทศ มพ นท ถง 170,226 ตารางกโลเมตร ภาคอสานใชวาจะมความย งใหญเฉพาะพ นท เทาน น ดานศลปวฒนธรรมกถอไดวามความย งใหญจนเปนแหลงว ฒนธรรมเกาแกของโลกเลยทเดยว ดงจะเหนไดจากการขดคนพบเคร องป นดนเผาท บานเชยง จงหวดอดรธาน การขดคนพบเคร องประดบประเภทรตนชาต ท อาเภอภเวยง จ งหว ดขอนแกน การคนพบเสมาหนโบราณ ท เมองฟาแดดสงยาง อาเภอกมลาไสย จ งหว ดกาฬสนธ ตลอดจนการคนพบรปเขยนส รปฝามอพนสแดงท ผาแต ม จงหวดอบลราชธาน ฯลฯ ซ งโบราณวตถท กลาวมาน มอายเกาแกกอนสมยประวตศาสตรมาแลวท งส น นอกจากน ภาคอสานย งมเอกลกษณดานวรรณกรรมพ นบาน ตลอดจนศลปะการรองราทาเพลงหรอท เรยกกนวา นาฏศลป และดนตรพ นเมอง ท บรรพบรษสบทอดมามลกษณะโดดเดนและแตกตางจากภมภาคอ นอยางชดเจน (ท ระลกงานสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย. 2532: 23) มาตภมของชาวอสาน เปนแหลงว ฒนธรรมท ย งสบทอดขนบธรรมเนยมประเพณท ทรงคณคาไวไดมากพอสมควร ทามกลางมรสมวฒนธรรมตะวนตกท ครอบงาจตใจเยาวชนของเราอยในปจจบน จาเปนท พวกเราจะตองรจกเลอกสรร ขดขวาง และรวมกนสงเสรมสรางสรรค ใหศลปวฒนธรรมธรรมเนยมประเพณของเราใหเขมแขง (อดศร เพยงเกษ. 2536: 1) จงหวดมหาสารคาม ไดช อวาเปนจงหวดศนยกลางทางภมศาสตรของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยกรมแผนท ทหารไดค านวณหาจดศนยกลาง พบวาจดศนยกลางของภาคอสานอยท อ าเภอโกสมพสย ตอมาสภาวฒนธรรมจงหวดมหาสารคาม ไดเรยกจดศนยกลางแหงน วา “สะดออสาน” นอกจากน มหาสารคามย งเปนเมองศนยกลางทางการศกษาของภาคอสาน เน องเพราะมสถาบนการศกษาเกอบครบทกสงกดเขามาเปดดาเนนการ ในแตละปมนกศกษาจากพ นท ตาง ๆท วประเทศ เขามาศกษาเลาเรยนกวา 30,000 คน (ไตรภพ ผลคา. มตชน. 2546: 23) นบวาจงหวดมหาสารคามเปนแหลงรวมวฒนธรรมอสานท ย งใหญแหงหน ง หมอลากลอนเปนวฒนธรรมท สาคญอยางหน งของชาวมหาสารคาม ท กาลงจะเลอนหายไป เน องจากความกาวหนาของเทคโนโลยท ทนสมย การส อสารท รวดเรว จนเกดการรบวฒนธรรมจากภายนอกเขามา และ ดวยเหตผลท วา “หมอลา” น นไมใชใคร ๆจะทาไดโดยเฉพาะการท จะกาวไปส “ความดง” ท ทาใหคนรจก ยอมรบ และนยมวาจางไปชวยงาน คงไมใชเร องงายเลยโดยเฉพาะหมอลากลอน ซ งจะแสดงบนเวท 2 คน และหมอแคน เพ อใหคนด คนฟงลาพอใจ และมอารมณฟงจนสวาง หรออยไดนานท สดโดยมรจกเบ อ หมอลาท ดน นจะตองเปนหมอลาจรงท งศาสตรและศลป ทาใหคนฟงไดท งความรและความบนเทง ตลอดระยะเวลาการแสดง (ศาสตร จตนะ. 2530: 33) ศลปนหมอลาย งถอไดวาเปนผ รกษาชาตท เขมแขงกลมหน ง เพราะวาภารกจของหมอลาเปนการ อนรกษ สงเสรม เผยแพร และพฒนาวฒนธรรมพ นบาน อนเปนเอกลกษณสาคญของชาวอสานท งมวล จนถอเปนหน งในวญญาณท ง 5 อนไดแก ลาบ ขาวเหนยว สมตา หมอลา และหมอแคน (อดม บวศร. 2526: 88) อกท งความกาวหนาทางเทคโนโลยสมยใหม เปนตวสาคญท ทาใหว ฒนธรรมจากแหลงอ นจงคอย ๆครอบงาว ฒนธรรมของ

3 ทองถ น จงเปนการยากท จะมหมอลากลอนท ประสบความสาเรจมช อเสยงโดงดงเหมอนในอดต และดวยเหตผลท วาหมอลากลอนเปนศลปะการลาท สงสดกวาศลปะการลาประเภทอ น ผ เรยนจะใชเวลานานประมาณ 1 – 3 ป บางคนอาจจะใชเวลานานถง 7 ป จงจะสามารถรบงานการแสดงได เพราะวาหมอลากลอน ชาย-หญง จะตองทองกลอนลาไดมาก พอเหมาะกบเวลาแสดง ซ งนานประมาณ 8-9 ช วโมง คอเร มจากประมาณเวลา 3 ทมจนสวาง (สทธศกด จ าปาแดง; ภาน พรมเทศ; และอาชา พาล. 2550: 25) ดงน นผ เรยนจงตองเปนผ ท มความมานะเปนอยางสง ปจจบนหมอลากลอนในจงหวดมหาสารคามมผ สบทอดนอยลง ดงจะเหนไดจากผ ท เปนศลปนหมอลากลอนสวนใหญเปนคนรนเกา ไมมศลปนรนใหมเกดข นมาสบทอดตอ ผ ศกษาจงเลงเหนความสาคญของศลปะพ นบานหมอลากลอน เกรงวาในอนาคตจะสญหายจากทองถ น จงศกษาหมอลากลอนจาก หมอลา “สาอาง เจยงคา” ซ งเปนผ ท มช อเสยงดานหมอลากลอนในจงหวดมหาสารคามและระดบประเทศ ไดรบโลเกยรตคณและรางว ลมากมาย และมรางว ลสาคญ ๆดงน - ไดรบโลเกยรตคณจากศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) ในงาน “สาธตงานชางและงานแสดง เทศกาลวถชวตชาวบาน” ของสถาบนสมธโซเนยน เร อง แมน าโขง : เช อมสายใยว ฒนธรรม ณ กรงวอชงตน ด ซ ประเทศสหรฐอเมรกา เม อ ป พ.ศ. 2550 - ไดรบรางว ลนกแสดงพ นบานอสาน ประเภทหมอลากลอนซ งดาวรง จากศนยศลปวฒนธรรมวทยาลยครมหาสารคาม เม อ ป พ.ศ. 2536 - ไดรบรางว ล “ศลปนพ นบานอสาน” สาขาศลปะการแสดง (หมอลา) จากสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม เม อ ป พ.ศ. 2550 - ไดรบรางว ลโลเกยรตคณทองคาฝงเพชร จากการประกวดหมอลากลอนคร งท 3 ของสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย จงหวดขอนแกน ประจาป พ.ศ. 2520 - ไดรบรางว ลชนะเลศหมอลากลอนฝายชาย ในงาน มหกรรมหมอลาอสาน คร งท 16 จากองคการสงเสรมการทองเท ยวแหงประเทศไทย จากผลงานท เคยไดรบรางว ลมาทาใหหมอลาสาอาง เจยงคา ไดมช อเสยงในระดบประเทศในดานหมอลากลอน และมโอกาสไดไปแสดงหมอลากลอนท กรงวอชงตน ด ซ ประเทศสหรฐอเมรกา อกท งย งไดรบเชญเปนวทยากรของมหาวทยาลยมหาสารคาม และประชาชนท วไปท มาคนควาศกษาหาขอมล ในสาขาศลปนพ นบาน (หมอลากลอน) ผ วจ ยจงเหนความสาคญของ ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณของศลปนหมอลากลอนผ น จงเกดแรงบนดาลใจศกษาวจย เพ อเปนองคความรใหมและการอนรกษว ฒนธรรมพ นบาน ในท น ผ วจ ยจงใชช อการศกษาวจยคร งน วา “ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณ ของหมอลาสาอาง เจยงคา” เพ อศกษาชวตความเปนอย ผลงานท เคยไดรบ บทบาทตอสงคม และอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา ผ วจ ยหวงเปนอยางย งวาจะเปนประโยชนตอการสบทอดหมอลากลอน การอนรกษว ฒนธรรม การศกษาหมอลากลอน หรอตอยอดการศกษาออกไปอก เพ อใหเปนมรดกอยคทองถ นตอไปนานเทานาน

4

กรอบแนวคดการวจย ผ วจ ยจะใชกรอบแนวคดในการวจยเพ อใชเปนแนวทางในการศกษาคนควา ดงน

หมอลาสาอาง เจยงคา

ประวต ชวต และผลงาน บทบาทตอสงคม อตลกษณ - ประวตดานชวต - อนรกษหมอลากลอน - ท านองของกลอนลา - วถชวต - เผยแพรใหความร - ลกษณะในการแสดง - ประวตดานหมอลากลอน - ผลงานท ไดรบ จากกรอบแนวคดดงกลาวน จะสามารถนามาใชเปนแนวทางในการศกษาตามจดมงหมาย และทาใหเกดองคความรใหม ซ งผ วจ ยมจดมงหมายและใหความสาคญของงานวจย เก ยวกบศลปนหมอลาสาอาง เจยงคา ดงน จดมงหมายของการวจย 1. เพ อศกษาประวต ชวต และผลงานของหมอลาสาอาง เจยงคา 2. เพ อศกษาบทบาทตอสงคมของหมอลาสาอาง เจยงคา 3. เพ อศกษาอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา ความสาคญของการศกษาคนควา 1. ท าใหทราบประวต ชวตความเปนอยของหมอลาสาอาง เจยงคา 2. ทาใหทราบถงผลงานตางๆท เคยไดรบ และบทบาทตอสงคมของหมอลาสาอาง เจยงคา 3. ท าใหทราบถงอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา 4. เพ อใชเปนขอมลในการพฒนาและเรยนรหมอลากลอน แกผ ท สนใจตอไป 5. เพ อเปนการอนรกษว ฒนธรรมหมอลากลอนใหอยคชาวอสาน และประเทศชาตตอไป

5

ขอบเขตของการศกษาคนควา 1. การศกษาคร งน จะทาการศกษาจากหมอลาสาอาง เจยงคา และผ ท เก ยวของ 2. การศกษาคร งน มงศกษา ประวต ชวต ผลงาน บทบาทตอสงคม และอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา นยามศพทเฉพาะ

หมอลากลอน หมายถง ศลปะพ นบานอสาน เปนการแสดงรองลา โตตอบกนระหวางฝายชาย-ฝายหญง โดยมแคนเปนเคร องดนตรหลกในการเปาประกอบ

ศลปนหมอลากลอน หมายถง ผ มความสามารถในการขบรองหมอลา โดยม แคนเปาประกอบเพยงช นเดยว และเปนท ยอมรบของแวดวงหมอลากลอนใหเปนศลปนช นคร

การสบทอด หมายถง การถายทอดหมอลากลอนระหวางครผ สอนกบ ศษย ซ งศษยสามารถมครผ สอนหลายคนได จนพฒนาใหตวเองเปนศลปนหมอลากลอนได

บทบาท หมายถง การทาหนาท ของศลปนหมอลากลอน ท สงผลให สงคมไดรบประโยชนในดานตาง ๆมขปาฐะ หมายถง วธการเรยนการสอนของครกบศษย ท ม

ลกษณะแบบตวตอตว ปากตอปาก ซ งจะยดแบบอยางครเปนหลกในการเรยน

หมอแคน หมายถง ผ ท มความเช ยวชาญในการเปาแคน ถอเปนคน บรรเลงดนตรหลกของหมอลากลอน ต งแตตนจนจบการแสดง

เจาภาพ หมายถง ผ จ างวานหมอลากลอนมาแสดง ซ งจะตองเปน ผ ดแลและอานวยความสะดวกใหกบศลปน หมอลากลอน ตลอดจนคาใชจาย

อตลกษณ หมายถง ลกษณะเฉพาะตวตนหรอภาพลกษณ ของแตละ คน ท มลกษณะท เดนชดกวาคนอ น ซ งจดเดนดงกลาวน สามารถนามาสรางช อเสยงใหกบตวเองได และเปนท ยอมรบของสงคม

6 ศลปนพ นบาน หมายถง ผ ท สรางสรรคผลงานศลปะและวฒนธรรมของ

ทองถ น และย งเปนผ มความรความสามารถในศลปะพ นบานเปนอยางด

ลาชงช หมายถง เปนการแสดงหมอลากลอนท จะตองลาแขงกนแยง จบผ หญงคนเดยวกน ในการลาลกษณะน สวนมาก มกจะมหมอลาฝายชาย 2-3 คนและมหมอลาฝาย หญงเพยงคนเดยว กลอนเย น หมายถง การลากลอนท มจงหวะชากวากลอนธรรมดา

(เย น ในภาษาอสานแปลวา ชา) คายออ หมายถง ส งท ศษยนามาเพ อไหวคร ในหมอลากลอนส งท จะ

นามาคายออ ไดแก (1) ผ า ขาว (2) เงน 1 สลง (3) ดอกไมขาว 1 ค (4) เทยนเลมบาท 1 ค (5) มะพราวออน 1ลก

โมทฟ หมายถง วลยอย ๆในทานองเพลง ท มโนตประมาณ 3 ตวข น ไป ซ งจะแบงโมทฟออกตามหองเพลง เพ องายตอการวเคราะหและความเขาใจ

การซ าทวน หมายถง การวเคราะหทานองเพลงรปแบบหน ง ซ งมลกษณะ โนตซ ากนหมดท งโมทฟ ซ งจะซ ากนท งคาตวโนต และระดบเสยง

ซเควนซ หมายถง การวเคราะหทานองเพลงรปแบบหน ง ซ งมลกษณะ ซ ากนในคาของตวโนตแตจะแตกตางกนในระดบเสยง

จดพกประโยคเพลง หมายถง การวเคราะหทานองเพลงรปแบบหน ง ซ งมลกษณะ ท หาระดบเสยงท ใชพก หรอเช อมตอประโยคเพลงใหสมบรณ

คตลกษณของทานอง หมายถง การวเคราะหทานองเพลงรปแบบหน ง ซ งมลกษณะ ท แยกทานองของเพลงออกเปนตอนๆ ใหเหนชดเจนถงความแตกตางของทอนเพลง

ทศทางของทานอง หมายถง การวเคราะหทานองเพลงรปแบบหน ง ซ งมลกษณะ คนหาทศทางของระดบเสยงวามลกษณะท โดดเดนอยางไร โดยใชรปแบบของเสนการกราฟในการศกษา

7

บทท 2 เอกสารและงานวจยท เก ยวของ

ในการศกษาคนควาคร งน ผ ศกษาคนควา ไดศกษาเอกสารและงานวจยท เก ยวของดงตอไปน 1. เอกสารและงานวจยกรอบแนวคดและทฤษฎ 2. เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบหมอลากลอน 3. เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบจงหวดมหาสารคาม 1. เอกสารและงานวจยกรอบแนวคดและทฤษฎ กรอบแนวคดเร องภมปญญาของเอกวทย ณ ถลาง (2540: 11-12) ใหแนวทางไววา ภมปญญา หมายถง ความร ความคด ความเช อ ความสามารถ ความชดเจน ท กลมชนไดจากประสบการณท ส งสมไว ในการปรบตวและการดารงชวตในระบบนเวศ หรอสภาพแวดลอมทางธรรมชาต และส งแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม ท ไดพ ฒนาสบสานกนมา ภมปญญาเปนความรความคด ความเช อ ความสามารถ ความชดเจน ท เปนผลของการใชสตปญญาปรบตวใหเขากบภาวะตางๆ ในพ นท ท กลมชนน นต งหลกแหลงถ นท อย และไดแลกเปล ยนสงสรรคทางว ฒนธรรมกบกลมชนอ น ภมปญญาจงมท งภมปญญา อนเกดจากประสบการณในพ นท ภมปญญาท มาจากภายนอก และภมปญญาท ผลตใหม หรอผลตซ า เพ อแกปญหาและปรบตวใหสอดคลองกบความจาเปนและความเปล ยนแปลง สพตรา สภาพ (2536: 73-74) ใหแนวคดเก ยวกบบทบาทไววา บทบาทเปนการทาตามสทธ และหนาท ของผ ท อยในตาแหนงตางๆ คอ หนาท ท เขาตองทาในฐานะท ครองตาแหนงน นๆ เชน ผ มต าแหนงเปนพอแม มบทบาทท จะตองทาหลายอยาง เชน เล ยงดลก ใหการศกษาอบรม ใหความอบอนทางใจ เปนตน ผ วจ ยย งใชแนวคดเก ยวกบการพฒนามรดกทางว ฒนธรรมของ ศรศกร ว ลลโภดม (2524: 1) วาการดาเนนการในเร องมรดกทางว ฒนธรรมควรสนบสนน ใหมการรกษาเอกลกษณในทางว ฒนธรรมของทองถ น การสรางความเขาใจในเร องความแตกตางทางว ฒนธรรม เพ อขจดความดถก เหยยดหยามกน และช ใหเหนความคลายคลงกนในทางว ฒนธรรมของการเปนคนไทย ซ งจะเปนส งท ท าใหเกดบรณาการข นแกประเทศชาต และมแนวคดในทานองเดยวกนคอ แนวคดเก ยวกบการสบทอดวฒนธรรมพ นบานของอรญญา บวงาม (2537: 36) ไดแบงประเภทของการสบทอดวฒนธรรมพ นบานออกเปน 3 ประเภท คอ 1. การสบทอดวฒนธรรมตามพ นบานดวยวาจา 2. การสบทอดวฒนธรรมพ นบานดวยประสาทสมผส 3. การสบทอดวฒนธรรมพ นบานดวยวาจาและประสาทสมผส

8 และสดทายย งมแนวคดเก ยวกบความสามารถพเศษของสชาต ตนธนะเดชา (2516: 8) วาตามท ซซอรกลาววา เรามอาจรโฉมหนาของดนตรกจรง แตมความสามารถพ นฐานบางลกษณะท จะใชเปนตวแทนประเมนความถนดทางดนตรได ซ งตรงกบความคดเหนของ เมอรเซลล ท ยอมรบวา ความสามารถพเศษทางดานดนตรมหลายลกษณะกจรง แตเช อวาคนท เปนดนตรทกคน มองคประกอบท วไปของความถนดทางดนตรรวมกน เชน การรบรในการฟงเสยง การจาทานอง ความคดรวบยอดเก ยวกบจงหวะและในเร องการแสดงออก ปญญา รงเรอง (2546: 1) ไดอธบายความหมายของมานษยดรยางควทยา (Ethnomusicology) ในหนงสอหลกวชามานษยดรยางควทยา วา มานษยดรยางควทยา ประกอบดวยคาสองคาวา Ethno กบคาวา Musicology (Music + Logos) ความรเร องดนตร หมายถง การศกษาดนตรของผ คน ซ งจะเปนดนตรของใครกได ท ไหนกได แตตองไมใชดนตรแบบฉบบของตะวนตก เปนศพทบญญตท เกดข นในชวงสมยฝร งลาเมองข น บรรดาผ ลาท งหลายท ไดพบไดเหนว ฒนธรรมตางๆ ของผ ถกลา ซ งแตกตางจากวฒนธรรมของตนเองวาความแปลกประหลาดในวฒนธรรมเหลาน นนาศกษา นาเรยนร โดยเฉพาะอยางย งว ฒนธรรมทางดนตร จงคดบญญตศพทเฉพาะข นมาใช โดยเอาคาวา Musicology ท มอยแลวข นมาเปนตวต งแลวเตม “อปสรรค” ค าวา Ethno ซ งหมายถง “เช อชาต” หรอ “ชาตพนธ” หรอ “กลมชน ท มขนบธรรมเนยมของตนเองโดยเฉพาะ” นาหนาเขาไป นอกจากน ปญญา รงเรอง ไดบรรยายเพ มเตมในเอกสารการสอนรายวชาพ นฐานทางดนตรชาตพนธวทยา (Foundation of Ethnomusicology) วาการศกษาวจยทางมานษยดรยางควทยา ตองศกษาท งตวดนตร หรอคณลกษณะทางดนตร (Musical Traits) และเน อหาเชงสงคมท เก ยวของกบดนตร (Social Context) ดงน นความพยายามในการคนหาความจรงของดนตรในแงว ฒนธรรมของมนษยน นจาเปนตองคนหาความจรงของดนตรในเร องท เก ยวกบสงคม และวฒนธรรมท เก ยวกบความคด การประดษฐ คดคนสรางดนตร การแสดงออก ความหมายของดนตรในสงคม ตลอดจนโครงสรางของกลมชน 2. เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบหมอลากลอน จารบตร เรองสวรรณ (2537: 28) ไดใหความหมายของหมอลาวา หมอลา คอผ ชานาญในการลา โดยศกษาเลาเรยนวธการลาจากหมอลารนพ ศกษาวถชวตและธรรมะท ตองการส อความหมายไปยงผ ฟง รวมท งทองกลอนลาจากสานกท ตวเองสงกด หลงจากมความสามารถในการลาแลว อาจารยจะสงออกรบงาน รบจางลาในงานตางๆ หมอลาถอวาเปนอาชพเกาแกของคนอสาน คนท จะเปนหมอลาตองเปนผ ท มสตปญญา หวจาด ขย น อดทน มปฏภาณไหวพรบในการแกปญหาเฉพาะหนา และเจรญชย ชนไพโรจน (2526: 22) ไดใหความหมายของหมอลากลอนไววา หมอลากลอน ตามรปศพทแลว หมายถงหมอลา ท ลาโดยใชบทกลอน ซ งความจรงแลวหมอลากลอนลวนแตใชกาพยกลอนเปนบทลาท งส น ท ใชช อวาหมอลากลอนน นกเพ อท จะแยกใหเหนขอแตกตางจาก “หมอลาพ น” ซ งปรากฏวามหมอลา 2 ชนดน ใน

9 ขณะเดยวกนหมอลากลอนเปนท รจ กแพรหลายในขณะท หมอลาพ นไดคอยๆสญหายไป หมอลาพ นกบหมอลากลอนตางกนตรงท หมอลาพ นเปนการลาเด ยวและลาเปนนทาน สวนหมอลากลอนเปนการลา 2 คน ล กษณะโตตอบกน อาจจะเปนไดวาการลากลอนไดพ ฒนามา 2 ทาง คอ จากลา “โจทยแก” ซ งเปนการลาแบบตอบคาถาม อยางท 2 คอ “ลาเก ยว” ซ งเปนการลาในทานองเก ยวพาราสระหวางหญง-ชาย สวาง เลศฤทธ (2527: 38) ไดเขยนบทความเร อง หมอลาการเปล ยนแปลงท นาจบตามอง กลาวถงการกาเนดของหมอลาวา เกดจากความเช อเร อง ผสาง เทวดา และเกดจากสภาวะทางจตใจตงเครยด ดนตรท ใชเลนหมอลา คอ แคน หมอลาแบงตามจดประสงคได 2 ประเภทคอ 1. หมอลารกษาคนไข ไดแก หมอลาผฟา หมอลาสอง 2. หมอลาเพ อความบนเทง ไดแก หมอลาเพลน หมอลาเร องตอกลอน และหมอลากลอนและในทานองเดยวกน สกจ พลประถม (2536: 145) กไดกลาวถงขอแตกตางของลากลอนและกลอนลาไวดงน - ลากลอนเปนการขบรองเพลงพ นถ นของชาวอสาน และชาวไทยลาวในประเทศลาว หมอลาจะลาตามกลอนลา - กลอนลาเปนบทรอยกรองซ งประพนธโดยครผ แตงกลอนลา กลอนลาท หมอลาใชลาในการแสดงลากลอนโดยท วไปจะมรปแบบฉ นทลกษณ 3 อยาง คอ แบบกลอนราย แบบกลอนตด และแบบกลอนเย น วระ สดสงข (2526: 60) ย งไดเขยนบทความเร อง หมอลา ศลป-วรรณคดอสาน เน อความกลาวถง ความหมายของลาและหมอลา การลาเกดจากการเลยนแบบธรรมชาต คอ เกดจากการเลนตอกลอนของเดก วว ฒนาการมาเปนบทกลอมลก คาผญา คาแหล และกลอนลา และหมอลาม 2 ประเภท คอ หมอลาหม และหมอลากลอน และย งแยกหมอลาหมออกเปนหมอลาเพลนและหมอลาเวยง (หมอลาเร องตอกลอน) กองวรรณคดและประวตศาสตรกรมศลปากร (2521: 13) กลาวถงหมอลากลอนวา การท หมอลาจะจดจาเร องยาว ๆแลวนามาขบลาใหไดท งหมดน นเปนเร องยาก และไมคอยจะมคนทองจาไดหมด ท งลายาว ๆหรออาจมเวลาจากด จงคดดดแปลงโดยคงใจความสาคญของเร อง แตรายละเอยดปลกยอยนามาแตงใหม เร องท แตงกแตงดวยคากลอน บทลาท คดข นมาใหมน นเนนเร องความหมายและความไพเราะของคากลอนเปนสาคญ จงไดช อวา “หมอลากลอน”และคาผล กองแกว (2521: 77-78) ย งไดเขยนเร อง ลาและหมอลา ไวในหนงสอไทยอสานบานเฮา คร งท 2 สรปไดวา ค าวาลาม 2 ความหมาย คอ หมายถง หนงสอเจยง และการขบรองเปนทานองเพลงท เรยกวากลอนลา แลวหมอลาม 3 ประเภทคอ หมอลาค หมอลาพ น และหมอลาหมและในทานองเดยวกน ประเทอง คลายสบรรณ (2528: 85) กไดแยกประเภทลกษณะของการลาไว 3 ประเภท คอ การลาเร อง การลาประชน และการลาเก ยว แลวไดแบงประเภทของหมอลาออกเปน 5 ประเภท คอ

10 1. หมอลาเร องหรอหมอลาหม 2. หมอลากลอน 3. หมอลาเพลน 4. หมอลาประยกต 5. และหมอลาผฟา นอกจากน นยงแบงหมอลาตามจดประสงคในการลาได 2 ประเภท คอ การลารกษาคนไขและลาเพ อความบนเทง เจรญชย ชนไพโรจน (2526: 10) ใหความหมายของดนตรพ นบาน คาวา ดนตรพ นบาน หรอเพลงพ นบาน ภาษาองกฤษคาวา Folk Music หรอ Folk Song ท ง 2 คาน ใชแทนกนได และคาวาเพลงพ นบาน (Folk Song) ดจะนยมใชมากกวาดนตรพ นบาน (Folk Music) ดวยซ าไป ซ งท งน นกปราชญ บางทานใหเหตผลวา เน องจากดนตรพ นบานมกาเนดดวยเพลงขบรอง ไมใชกาเนดดวยเพลงบรรเลง บางทานบอกวาท ใชเพลงพ นบาน (Folk Song) แทนคาวาดนตรพ นบาน (Folk Music) เน องจาก ดนตรพ นบานประเภทขบรองมมากกวาประเภทบรรเลง จะเหนไดวาการท จะใหค าจ ากดความของดนตรพ นบานน นไมใชของงาย แตลกษณะของดนตรพ นบาน หรอเพลงพ นบาน พอจะแยกเปนขอ ๆไดดงน 1. ไมทราบนามผ แตง 2. แตงโดยนกดนตรท มไดการฝกอบรมในการแตงเพลง 3. มเน อหาเก ยวกบชวตประจาว น 4. เปนลกษณะการแสดงออกทางดนตรของคนสวนใหญ 5. ขบรองหรอบรรเลงโดยนกรองหรอนกดนตรท มไดฝกอบรมทางทฤษฎ 6. เปนนกดนตรท มอายเกาแก 7. เปนดนตรท สบตอ ถายทอดดวยความจา 8. มการเปล ยนแปลงตลอดเวลา ตามความนยมของผ เลนและผ ฟง 9. ไมมใครตดสนไดวาทานองด งเดมท เปนตนตอน นเปนอยางไร และเจรญชย ชนไพโรจน ย งกลาวถงความสาคญและประโยชนของดนตรพ นบานวา เปนดนตรท แสดงออกเปนความรสกนกคด ตลอดจนความเช อ และนสยใจคอของชาวบาน ดนตรพ นบานจงสามารถเขาถงและครองใจไดมากกวาดนตรประเภทอ นๆ เนอหาสาระของดนตรพ นบานน นมท งใหความร และความบนเทง เปนตนวา ความรเก ยวกบทางโลก และทางธรรม เปนการส งสอนอบรมใหคนประพฤตในส งท ดงาม

11 ยศ ธสาร (2533: 26) ไดกลาวถงวว ฒนาการของหมอลาวา เร มท ลาเด ยวหรอลาพ น ตอมาพฒนามาเปนหมอลาค ตอมาพฒนามาเปนหมอลาหม และหมอลาหมกไดพ ฒนาข นอยางรวดเรวในชวงหลงป 2485 แลวย งกลาววา หมอลา เปนชวต วญญาณ อนล าลกของชาวอสาน ใหความบนเทงและความรตางๆ เชน ความรทางปรชญา ประวตศาสตร ภมศาสตร วรรณคด ค าสอน สภาษต และอดม บวศร (2526 : 93) กไดเขยนบทความเร องหมอลาไววา หมอลามมานานแลว เร มจาก หมอลาพ นตอมาวว ฒนาการเปนหมอลากลอน จากหมอลากลอนมาเปนหมอลาหม และกลาวถงการเกดของหมอลาหมวา เม อประมาณ พ.ศ. 2547-2548 ลเกโคราชไดแผอทธพลเขาสอสาน คนอสานไดประยกตการแสดง ลาพ นเขากบลเกเปนหมอลาหม และหมอลาหมในปจจบนม 2 ประเภท คอ หมอลาเร องตอกลอน และหมอลาเพลน อดม บวศร (2526: 88) ย งกลาวถงศลปนหมอลาวา ศลปนหมอลาถอไดวาเปนผ รกษาชาตท เขมแขงกลมหน ง เพราะวาภารกจของหมอลาเปนการอนรกษ สงเสรม เผยแพร และพฒนาวฒนธรรมพ นบาน อนเปนเอกลกษณสาคญของชาวอสานท งมวล จนถอเปนหน งในวญาณท ง 5 อนไดแก ลาบ ขาวเหนยว สมตา หมอลา และหมอแคน นอกจากน ไพบลย แพงเงน (2534: 15) ย งอธบายการเปล ยนแปลงของหมอลาไววา ในชวงหลงน หมอลาเกดข นมากมาย รปแบบของหมอลาท แสดงตอสาธารณชนกเปล ยนแปลงไป จากหมอลากลอนลวนๆกลายเปนหมอลาเร อง หมอลาหม และหมอลาเพลน จนพฒนาเปนหมอลาประยกต ท มหมอลา นกรอง นกดนตร และหางเคร องประจาวงเชนเดยวกบวงดนตรของ ภาคกลางในท สด ราตร ศรวไล (2545: 3) กลาวถง “ครกบลกศษย” วา ไมวาจะเปนอดตหรอปจจบน ผ ท มาเรยนลามกมาดวยความสมครใจ เพราะความมใจรก และอาจจะมบางสวนท เกดจากพอแมชกนา ซ งเยาวชนเหลาน อาจจะมพรสวรรคหรอไมกตาม ถามใจรกแลวมกจะประกอบความสาเรจ คนท มพรสวรรคหากไมมใจรกจะประสบความสาเรจไดยาก ในการฝากตวเปนศษย ผ เรยนตองนาดอกไมธปเทยนมาบชาคร คอตองมการยกครหรอไหวครกอน หรอท เรยกกนวา “การไหวออยอคร” ส งท ศษยนามาไหวครวาน นเรยกวา “คาย” หรอ “คายออ” ถาเปนคายออสาหรบเรยนลากลอน หรอหมอลากลอนซ ง ไดแก 1. ผ าขาว 2. เงนหน งสลง 3. ดอกไมขาว 1 ค 4. เทยนเลมบาท 1 ค 5. มะพราวออน 1 ลก สาหรบคายออหมอลาหมไดแก 1. เหลากอง (เหลา 1 ก ง หรอ 1 แกว แตในทางปฏบตแลวมกจะเปนขวดข นไป) 2. ไขหนวย (ไข 1 ฟอง) 3. แปงทาหนา

12 4. หว 5. แวนหรอกระจกสองหนา 6. น ามนทาผม 7. ดอกไม 8. เทยนนอย 9. ขนหา 10. ขนแปด 11. เทยนเลมบาท (เทยนท มน าหนก 1 บาท ไมใชเทยนราคา 1 บาท) 1 ค ปรชา บณฑต ประธานชมรมหมอลาอานาจเจรญ (2544: 3) กลาวถงวงการหมอลาวา เปนธรรมดาของธรกจ วงการหมอลากมการเอาเปรยบกนเหมอนกบอาชพอ น ดงน น จงใหมการต งชมรมหมอลาข นเพ อเปนตวแทนในการเจรจา ไมใหผ แสดงทกคนถกนายทนเจาของวงคนใด คนหน ง เอาเปรยบจนเกนไป รวมถงจรยธรรมของนกแสดงหมอลาท มตอสงคม ตองไดรบการพฒนาใหวงหมอลาเปนตวอยางท ดในสงคม คาสอน คตพจน นโยบายของรฐบาล จะถกส อถายทอดใหประชาชนไดรบฟงอยางตอเน อง ขณะน วงการหมอลาเร องตอกลอน จะมการขดแยงกนสงในชวงหนางานแสดง สวนมากจะแยงดาวเตนประจาวง ซ งทางชมรมกไดเขาไปไกลเกล ยใหลดความขดแยงลงไดแตกมกจะเกดข นทกๆ ป ปญหาอปสรรคประการหน งคอ นายหนามกโกงคาจางจากเจาภาพสงเกนระดบเกณฑ มาตรฐาน เชน วงหมอลารบงานปกต 65,000 บาท แตนายหนาไปเสนอราคาสงข นมากกวา และแสดงไมไดมาตรฐาน กจะถกปฏเสธวาจางจากเจาภาพ ทาใหเดอดรอนเปนแถว พมพทอง ภโสภา (2533: 34) ไดแบงข นตอนการแสดงของหมอลากลอน ตามทานองลาได 3 ตอน คอ ลาทางส น ลาทางยาว และลาเตย ซ งแตละตอนมข นตอนการลา คอ การลาทางส นเปนการลาชวงแรก เน อหาท ลาไดแก การไหวคร การขอบคณเจาภาพ ลกษณะของงาน การถามขาวคราว และการเก ยวพาราส ในขณะท หมอลาท ง 2 ฝายจะเคล อนไหวตวและฟอนใหเขากบจงหวะลาและจงแหวะแคน บางคร งกจะหยดลาทางส นไวเพ อฟอนเก ยวกน ประมาณ 3-5 นาท คอยลาตอ และหาทางลงเพ อให อกฝายหน งลาตอบโต การลาทางยาวเปนการลาอาลาเจาภาพและผ ฟง โดยลาฝายละกลอน จากน นจะ ปดทายดวยการลาเตย ซ งเปนการลาท สนกสนานเราใจ และท สาคญอยางหน งท เปนสสนในการแสดง คอการแตงกายของหมอลากลอน ซ งจารวรรณ ธรรมวตร (2526: 51) กลาวถงการแตงกายของหมอลากลอนวา หมอลากลอนไดพฒนาการแตงกายในสมย จอมพลแปลก พบลสงคราม เปนนายกรฐมนตร โดยเปล ยนมาเปนสวมชดสากล กลาวคอ ฝายชายสวมกางเกงขายาว สวมเส อแขนยาว ผกผาผกคอ (เนคไทด) เอาชายเส อย ดเขาในขอบกางเกง สวมเขมขด สวมรองเทาหนงสดา บางคนกสวมเส อสทหรอเส อนอกทบเส อแขนยาวอกท แตพลลาไปไดสกพกฝายชายมกจะถอดเส อนอกออก เพราะทนรอนไมไหวกม ฝายหญงแตงกายอยางสวยงาม สวมกระโปรงตามสมยนยม สวมรองเทาสนสง

13 ทองมาก จนทะลอ (พรเทพ วระพล. 2535: 39; อางองจาก ทองมาก จนทะลอ. ม.ป.ป.) กลาวถงหมอลากลอนวา หมอลากลอนไดมวว ฒนาการเร อยมา มผ พยายามดดแปลงการลากลอนใหแปลกใหม จะไดเปนท นยมออกไป เชน หมอลาชงช หมอลาชงผ ว หมอลาสามเกลอ ฯลฯ หมอลาสามเกลอประกอบดวยหมอลาชายสามคน หมอลาหญงหน งคน ลาแยงผ หญง (หมอลาหญง) และย งกลาวถงการกาเนดของหมอลาสามเกลอวา หมอลาสวรรณ ปากแป หมอลาสมบรณ ปากตด และหมอลาสมภาร ล นแลน เปนผ ท าหมอลาสามเกลอคร งแรก ทาได 2-3 ป ไมเปนท นยมจงเลก และในทานองเดยวกน ราตร ศรวไล และ ทองมาก จนทะลอ ย งกลาวถงวว ฒนาการของหมอลาอกวา เม อป พ.ศ. 2529 หมอลากลอนไดนาเอาดนตรสากล เชน กลองชด กลองทอมบา เบส กตาร และอ นๆ มาบรรเลงประกอบการลากลอนรวมกบแคน การลาเปนการลาแบบเดมสลบกบเพลงท กาลงไดรบความนยม (เรยกวาหมอลาสบเพลง) เปนหมอลากลอนแบบใหม เรยกวา “หมอลากลอนซ ง” หรอ “หมอลาซ ง” มลเหตของการเกดหมอลากลอนซ ง เกดจากความตองการของผ ชม ท ช นชอบเพลงลกทงหมอลา เพลงหมอลา และเพลงสตรง ความนยมในหมอลากลอนแบบเดมลดนอยลง จงมผ คดดดแปลงหมอลากลอนใหเปนท นยมมากข น สามารถฟงไดท งเดก ว ยรน และคนแก จงเกดหมอลากลอนซ งข น หมอลาคนแรกท เร มทากลอนซ งคอ หมอลาสนทร ชยรงเรอง โดยมการเปดเสยง (sound) ประกอบการลา (sound เปนดนตรบรรเลงไมมเสยงรอง) ตอมา หมอลาราตร ศรวไล ไดนากลองชดมาเลนประกอบการลาทางส นและลาเตยรวมกบแคน ปรากฏวาเปนท นยมกนมาก และหมอลาคนอ น ๆไดเลยนแบบ มการเพ มเคร องดนตรมากข นจากเดม เชน กลองทอมบา กตาร เบส พณ ออรแกน และอ น ๆตามแตจะสรรหามาได นอกจากน ย งมหางเคร อง 3-4 คน เตนประกอบขณะลาอกดวย หางเคร องเหลาน สวนมากกจะไดแก หมอลาหญงท กาลงเรยน ลากลอนหรอหดลากลอน กลอนท ใชลา นอกจากกลอนลาทางส น ลาทางยาว และลาเตยแลว ย งมกลอนลาเดน ลาเพลน ลาแพน อกดวย นอกจากน ย งมการนาเอาเพลงลกทง เพลงลกทงหมอลาและเพลงสตรงท กาลงไดรบความนยมมารองอกดวย คาจางกเพ มข นจากเดมมากข น เวทกจะทาใหยาวกวาเดมเปน 3 x 4.50 เมตร เพ อจะไดต งเคร องดนตร หมอลากลอนซ งกาล งไดรบความนยมมากในปจจบ น จนหมอลากลอนแบบเดมตางพากนหดหมอลากลอนซ งกนมากข น สพรรณ เหลอบญช (2541: 83) ไดกลาวถงหมอลากลอนไววา หมอลากลอนเปนหมอลาท มความเปนมาในระยะเวลาใกลเคยงกบการลาพ น เปนการลาท ใชทานอง จงหวะเขากบบทลาท เปนบทกลอนโดยมการลาเปนค แตเดมเขาใจวาเปนผ ชาย 2 คน ลาเก ยวกบหลกธรรมทางพทธศาสนา ซ งเรยกวา “ลาโจทยแก” ตอมาเม อผ หญงมบทบาททางสงคมมากข นจงเกดมการลาค ชาย-หญง การลาจะบรรยายเก ยวกบความรก การเก ยวพาราส ดงน นจงเรยกอกอยางหน งวา “ลาเก ยว” ลาโจทยและลาเก ยว ถอวาเปนลกษณะของการลากลอน โดยเน อหาสวนใหญจะกลาวถงเร องราวตางๆ ผสมผสานกนตามประเดนท กาหนดข น เชน เร อราวทางพทธศาสนา ประวตศาสตร การเมอง ตลอดจนเร องความรกระหวางชายและหญง ทานองการลาประกอบดวยทานอง 4 ทานองไดแก

14 1. ท านองส น การลาทานองส นมจงหวะท รวดเรวท กาหนดข นเพ อบรรยายเน อหาสาระเร องราว 2. ทานองลาเดน เปนการลาในจงหวะท ก งส น ก งยาว โดยการเนนการบรรยายสภาพธรรมชาตของทองถ นเพ อใหสนกสนานเราใจ เรยกอกอยางหน งวา “กลอนเดนดง” 3. ทานองลาทางยาว เปนการลาท มจงหวะคอนขางชา ทานองออนหวาน เยอกเยน บางคร งโหยหวน โศกเศราเสยใจ เนนท เน อหาสาระ บรรยายเปนเร องราว จงมช อเรยกอกอยางหน งวา “กลอนอานหนงสอ” หรอ “ลาลองโขง” 4. ท านองลาเตย เปนการลาท มจงหวะสนกสนานเรงเราใจ ประกอบลลาทาฟอน ทานองเตนท ใชสวนใหญข นตนดวย ลาเตยโขง ไปออกเตาพมา เตยหวโนนตาล นอกจากน หมอลากลอนยงมลกษณะการลาท แสดงถงการเก ยวพาราสระหวางหมอลาฝายชายและหมอลาฝายหญง บางคร งอาจมหมอลาฝายชาย 2 คน ฝายหญงเพยง 1 คน ลาเอาชนะอกฝายหน งเพ อใหไดผ หญงมาครอง การลาชนดน เรยกวา “ลาชงช” หรอถาฝายชาย 3 คน ลาเก ยวพาราสฝายหญง 1 คน เรยกวา “หมอลาสามเกลอ” หรอ “หมอลาสามสงหชงนาง” สวนแคนท ใชประกอบการลากลอนน น บรรเลงดวยลายสดสะแนน (สาเนยงขอนแกน) ลายโปซ าย (สาเนยงอบล) ลายเดน (ก งสดสะแนน ก งลายนอย) ลายนอย ลายใหญ สาเรจ ค าโมง (2525: 58) ไดกลาวถงหมอลากลอนวา หมอลากลอนกคอ การตดตอนเอา ค ากลอนจากวรรณกรรมหลายเร อง หรอหลายเลม มาลา หรอขบรองสผ ฟงน นเอง ภายหลงมการแตง ค ากลอนสาหรบลาแบบน โดยเฉพาะ จงมเน อหาสาระท เก ยวของกบเร องราวตางๆ ซ งพอจะแบงกลมเน อหาของคากลอนไดดงน 1. กลอนไหวคร ใชตอนเร มลาเพ อราลกพระคณของครบาอาจารยผ สอนส งท งในเชงการลาและวชาการอ นๆ 2. กลอนแนะนาตวเอง ใชแนะนาตวเองแกผ ฟงและคล าดวย 3. กลอนโจทยและโตวาท เปนกลอนท เก ยวกบความรดานตางๆ เชน ทางธรรม วทยาศาสตร ศลปศาสตร สงคมศาสตร ตลอดจนเชาวตาง ๆ 4. กลอนสาด เปนกลอนท มใจความใชอวดอางยกยอตนเอง 5. กลอนศาสนา เปนกลอนท เก ยวกบขอธรรมะปรชญา พทธประวตและชาดกตาง ๆ 6. กลอนเก ยว คอ กลอนท ใชสาหรบเก ยวพาราสระหวางชาย-หญง ซ งตองมเร องความรก ความคดถง เร องความใคร และมลกษณะของผญาแทรกอย 7. กลอนเดนดง บรรยายความงดงามของธรรมชาตโดยสมมตวาผ ล ากาลงเดนอยในปาลาเนาไม 8. กลอนนทาน เปนกลอนเลานทานปราปรงและนทานพ นเมองโดยยอ

15 9. กลอนพธกรรม เปนกลอนเก ยวกบพธตางๆ เชน พธบวชนาค พธแตงงาน พธสขว ญ ฯลฯ ซ งหมอลาจะเลอกใชไดเหมาะกบงานพธท ตนเองกาลงมสวนชวยสมโภชอยน น 10. กลอนเบดเตลด คอกลอนท กลาวถงเร องอ นๆ นอกเหนอจากท กลาวมาอาจเปนแฟช น การแตงกาย เหตการณปจจบนทนดวน เปนตน ไพบลย แพงเงน (2534: 1) กลาวไววา ค าวา “หมอลา” น นเราหมายถง ผ มความสามารถในการขบลาหรอขบรองลากลอนลา ใหเกดทานองและจงหวะท ไพเราะเพราะพร ง และคาวา “หมอแคน” กหมายถง ผ ท มความสามารถในการเปาแคนใหออกมาเปนเสยงท มทวงทานองไพเราะ และผ ท จะเปนหมอลาน นจะตองมคณสมบตพเศษกวาคนธรรมดาโดยท วไป กลาวคอ ตองเปนคนท มความร มไหวพรบปฏภาณฉลาดเฉลยว มความจาด มความเพยรพยายามในการทองจา มน าเสยงด มรปรางหนาตาด และมมารยาทออนโยนนมนวล จงจะประสบความสาเรจในอาชพหมอลาไดและ พรชย เขยวคสา (2536: 4) ไดอธบายวา หมอลาเปนศลปะของชาวอสานซ งเปนท นยมมาก และรบใชชาวชนบทในแงมมตางๆ กลาวคอใหความบนเทง ผอนคลายความตงเครยดของคนในสงคม ใหการศกษา ใหความร ใหแงคด ศลธรรม จรรยาแกประชาชน คณคาของหมอลาน นเปนศลปวฒนธรรมพ นบาน และการนาวรรณกรรมทองถ นมาแสดงหมอลากเปนการสบทอดวรรณกรรมอกทางหน งดวย หมอลาจงเปนผ อนรกษและสบทอดศลปะพ นบานเปนส อระหวางรฐและประชาชน นบไดวาหมอลาเปนส งบงบอกถงศลปวฒนธรรมของชาวอสานท สะทอนภาพของสงคมและย งเปนความบนเทงเชงธรกจอกดวย ถากลาวถงเคร องดนตรท บงบอกถงภาคอสานท เดนชดท สดกคอแคนน นเอง บญเรอง ถาวรสวสด (2521: 41) กลาวถงแคนวา แคน เปนเคร องดนตรประจาครอบครวของภาคอสานและเปนดนตรท เกาแกมมาแตโบราณ ซ งการศกษาประวตศาสตรทางดนตรพบวา คนไทยเร มใชแคนเปนเคร องดนตร ต งแตสมยท มหลกแหลงอยทางตอนใตของจน หมอสอนศาสนาชาวฝร งเศสท เดนทางมาเผยแพรศาสนาในเมองจนไดพบวาคนจนไดเอาดนตรแคนของคนไทยไปเลยนแบบทาเปนดนตรของจน และเม อหมอสอนศาสนาเหลาน นกลบยโรปไป กไดเอาแตฉบบของแคนไปปรบปรงใหเปนออแกนในเวลาตอมา เคร องดนตรของคนอสานท เรยกวา “แคน” น นบวาเปนดนตรมหศจรรยย ง ท เสยงแคนสามารถสรางอารมณของผ ไดยนไดฟงใหเคลบเคล มหลงใหล นกเปาแคนท ชานาญจะสามารถทาใหผ ไดยนไดฟง ตกอยในหองแหงภวงคไดสนท สาเรจ คาโมง (2525: 9) กลาวไววา แคน เปนเคร องดนตรประเภทเคร องดดเปามล น- (Read Mouth Organ) เปนเคร องดนตรสญลกษณของชาวไทยอสาน มหลกฐานทางประวตศาสตรยนย นวา แคน เปนเคร องดนตรประเภทใชเลนทานอง (Melodic Musical Intrument) ท เกาแกท สดในโลก และอทศ นาคสวสด (2512: 161) ไดกลาวถงแคนวา เปนตนแบบของเคร องดนตรจนท ช อวา “เชง” และเชงเปนตนแบบของ “ไปปออแกน” อกตอหน ง คาเรยกช อ “แคน” น ไดมาจากเสยงของแคนเองเพราะคนไทยอสานไดยนเสยงแคนวา แลน-แคน แลน-แคน

16 ชมเดช เดชภมล (2521: 11) ไดใหความหมายของคาวา “ลายแคน” ไววา เปนคาประสมระหวางคาวา “ลาย” กบ “แคน” ค าวา “ลาย” น กตรงกบคาวา ลายหรอลวดลายในภาษากลางน นเอง ซ งหมายถง การจดวางเสนสไวในลกษณะตางๆ ทาใหเกดความแตกตางของเสนหรอสจนสามารถแยกไดวาเปนลายกนก ลายกะจง ลายถ ลายหาง ลายใหญ ลายเลก เปนตน ลายแคนกเชนกน มการวางทานองตางๆท สามารถแยกใหผ ฟงเหนเดนชดไดวา มความตางกนในแตละลายอยางไร แตละลายน นมลกษณะเฉพาะตวอยางไร ลายแคนท นยมท วๆไปกมอยหลายลาย เชน ลายสดสะแนน ลายสรอย ลายลมพดพราว ลายแมงภตอมดอก เปนตน และย งใหความหมายของหมอลากลอนหรอหมอลาคไว วา คอ หมอลาท ใชผ แสดงเพยงสองคนวากลอนตอบโตกนเปนทานองตางๆ มเสยงแคนคลอไปเร อยๆ บางทกค นสลบดวยเสยงแคนเวลาเปล ยนหมอลาหรอเวลาหมอลาฟอนเก ยวกน เสง ยม บงไสย (2533) ไดคนควาวจยเร องบทบาทของลากลอนในดานการเมอง ผลการวจยพบวา บทบาทของหมอลากลอนท เข าไปมบทบาทในดานการเมองน ม กจะเปนหมอลากลอนท ม ภมปญญาด มความสามารถสง มช อเสยงโดงดง เปนท ยอมรบของสงคมของทองถ น เคยประสบความสาเรจในการประกอบอาชพหมอลากลอนมาแลวจดเปนปรมาจารยของหมอลากลอน นอกจากน หมอลากลอนยงทาหนาท ส อสารทางการเมองใหกบหนวยงานตาง ๆของรฐบาล ซ งเปนหนวยงานท เก ยวของกบมวลชน และการพฒนาประเทศ ในลกษณะของการรณรงคการเชญชวน การใหขาวสารความรในดานการเมองท งในอดตและปจจบน พมพทอง ภโสภา (2533) ไดคนควาวจยทาฟอนของหมอลากลอนวาดอบลราชธานผลการวจยพบวา ทาฟอนของหมอลากลอนวาดอบลราชธาน มทาประกอบซ งแยกออกเปนหลกปฏบตใหญ ๆดงน 1. ทานาคเก ยวเกลา แสดงออกการใชน วมอและชวงแขน มความหมายแสดงการเคารพบชา 2. ทาฟอนธรรมดา แสดงทาออกไหลและชวงแขน มความหมายแสดงเตรยมการเคารพบชา 3. ทาสาระวนเต ยลง แสดงทาออกทางชวงขาและลาตว แสดงใหเหนถงความสนกสนานหยอกเย า 4. ทาจกหรอทาปดปอง แสดงทาออกทางชวงแขนในทางจบตองหรอปดปองอวยวะเพศ ซ งเปนการแสดงสนกสนานทางอารมณ 5. ทาฟอนไลคลบ แสดงทาออกทางการเคล อนไหวของรางกายในทาไลและหน แสดงถงอารมณดดน ตอสและหวาดกลว 6. ทาฟอนมวนมอ แสดงออกทางขอมอและชวงแขนหมนวน เปนการแสดงสญญาณวาส นสดการฟอนลง 7. ทาฟอนกามอ แสดงออกถงมอ หรอขอมอและชวงแขน แสดงอารมณของการส นสดหรอการเลกลาจากกน

17 8. ทาฟอนอสระของหมอลากลอนอาดอบลราชธาน ซ งเปนการฟอนประกอบการลาทางส นของหมอลากลอนเพยงคนเดยว มหลายทาและจานวนการแสดงทาเหลาน นจะมลลาทาทางสมพนธสอดคลองกบเน อหาและจงหวะ จราว ลย ซาเหลา (2546) ไดศกษาวจยเร อง กระบวนการเรยนรและการถายทอดศลปะการแสดงของหมอลาอาชพ และไดพบวา กระบวนการเรยนรของศลปนหมอลาอาชพทกแขนง จะมกระบวนการเรยนรท คลายคลงกน คอ ผ เรยนตองมใจรก บดามารดาเปนหมอลา และฐานะครอบครวยากจนตองการหารายได โดยเร มเรยนรจากการไปแสวงหาครผ สอนและสมครเปนลกศษย ทดสอบน าเสยง ทองกลอนลา ฝกทาทางประกอบใหเขากบแคนและดนตร ฝกซ อมรวมกบผ แสดงอ น ออกรบงานแสดง และฝกฝนพฒนาตวเองอยางตอเน อง สาหรบกระบวนการถายทอดของศลปนหมอลาอาชพน น มวธการถายทอดความรใหแกลกศษยโดยมวธการถายทอดตามท ตนเองไดฝกฝนและเรยนรมา โดยครผ สอนเปนผ ช แนะ สาธต การฝกปฏบตจรง และเลยนแบบจากตนแบบ (ตวครผ สอน) สวนแนวทางการจดกระบวนการเรยนรและถายทอดอยางมประสทธภาพ ควรมการพฒนาอยางเปนระบบ โดยเร มตนจากการจดต งโรงเรยนหมอลา หรอศนยการเรยนรอาชพเร องหมอลา กาหนอหลกสตร รปแบบ วธการถายทอด ขอความรวมมอจากหนวยงานภาครฐใหการสนบสนนงบประมาณ และควบคมมาตรฐานการดาเนนการ ควรมการประชาสมพนธเพ อสรางวสยทศนและจดประกายความคดผ เรยน ในการเปนศลปนหมอลาอาชพเพ ออนรกษวชาชพน ดวย จารวรรณ ธรรมวตร (2528) ไดศกษาวจยเร อง บทบาทของหมอลาตอสงคมอสานในชวงก งศตวรรษ และผลการวจยพบวา หมอลามบทบาทอย 2 ประการคอ 1. บทบาทดานพธกรรม คอ หมอลาผฟา การลาผฟา เปนการลาเพ อเยยวยารกษาความเจบไขและลาเพ อขอคาทานายเก ยวกบชะตาบานเมอง พธกรรมท ง 2 ลกษณะน สมพนธกบองคประกอบของสงคมดานความเช อ ระบบการผลต และระบบเศรษฐกจ การลาผฟามบทบาทโดยตรงคอ ผอนคลายความตงเครยดในสงคม ควบคมพฤตกรรมสงคมใหเปนไปตามบรรทดฐาน สรางเอกภาพในการอยรวมกนในชมชนท นบถอผฟาตวเดยวกน สงเสรมดนตรพ นบานและการละเลนพ นบานบางอยาง ลดชองวางระหวางวถชวตแบบเกาและแบบใหมบางสวน 2. บทบาทดานมหรสพ คอ หมอลาพ น หมอลากลอน หมอลาเร องตอกลอน และหมอลาเพลน องคประกอบในการแสดงหมอลาแตละประเภทคอ ผ เลน ผ ฟง เน อเร อง เวท ดนตรและผ เลนดนตร บทบาทของหมอลาดานน ม 2 ลกษณะคอ บทบาทโดยตรง ไดแก ใหความบนเทง ใหการศกษา เผยแพรศาสนาและปกปกรกษาบรรทดฐานของสงคม สรางเอกภาพทางการเมองและความคด เปนเคร องมอส อสารชาวบาน และบทบาทดานมหรสพอกประการหน งท เกดข นอยางแฝงเรนคอ บทบาทผอนคลายความเกบกดและความคบของใจ อนเกดจากกรอบสงคมและปญหาในการดารงชวต บทบาทของหมอลาแตละบทบาทจะเปล ยนแปลงตามความเปล ยนแปลงในสงคม

18 ทว ถาวโร ไดศกษาวจยเร อง (2541) การสรางงานและการกระจายรายไดของหมอลา และไดองคความรใหม พบวา วงการหมอลาสรางงานใหแกคนไดประมาณ 39,550 คน และหากคดรวมการสรางงานของหมอลาทกประเภทกคาดวาสรางงานใหแกคนไดไมนอยกวา 40,000 คน กระจายรายไดไปสบคลากรหมอลาเปนเงนปละ 11,489,275 บาท สาหรบรายไดของคณะหมอลาแตละคณะแตกตางกนมาก โดยมคาเชาอปกรณเปนตวแปร ซ งมรายการเชาและราคาคาเชาแตกตางกนมาก และกระบวนการการทางานของหมอลา มข นตอนอย 6 ข นตอน คอ การรบงาน การเตรยมสถานท แสดง การเตรยมตวของนกแสดง การแสดง การพกระหวางแสดง และภารกจเม อเสรจส นการแสดง หมอลาแมจะเปนกลมศลปนท มประชากรจานวนมาก แตตางคณะตางอย ขาดเอกภาพ ชมรมหรอสมาคมกไมเขมแขงพอท จะเก อกลใหหมอลาดารงอยอยางสงา มศกด ศร มความม นคงเทาท ควร ควรไดรบการแกไข เจรญชย ชนไพโรจน (2529: 11-59) ไดศกษาวจยเร องเก ยวกบดนตรผ ไท พบวาดนตรผ ไทมเคร องดนตรเกาแกหลายอยาง เชน แคน กระจบป (พณ) ซอบ งไมไผ หมากกล งกลอม (โปงลาง) และผางฮาด (ฆ องโบราณไมมป ม) ดนตรผ ไทเปนดนตรท มทานองและเสยงประสานโดยมแคนเปนเคร องดนตรหลก และนยมใชระบบเสยง 5 เสยงเปนหลกในการดาเนนทานองของเคร องดนตรแตละชนด มการขบรองท เรยกวาลา และมฟอนผไท ใชดนตรประกอบจงหวะเปนสาคญ และดนตรผ ไทจดอยไนกลมว ฒนธรรมหมอลา หมอแคน โดยไดทาการศกษาในดานลกษณะทานองเพลง ระบบเสยง การประสานเสยง ทานอง บนไดเสยง จงหวะ ลลา และย งไดศกษาเก ยวกบเคร องดนตรท ใชในการบรรเลงประกอบไปดวย พณ แคน ซอ ป และโปงลาง นอกจากน ย งไดศกษาการฟอนราแลการแสดงประกอบการบรรเลง อกดวย และไดกลาวถงลายแคนวาม 5 ลายดงน 1. ลายใหญ เปนลายท มเสยงต า เม อกอนจะเปาเปนจงหวะชามากๆ แตปจจบนมหลายจงหวะดวยก น เชน ลายใหญธรรมดา หรอลายใหญหวตกหมอน หรอลายใหญกะเลง ลายใหญภเขยว ลายใหญภเวยง และลายใหญสาวหยกแม (ในจงหวะเรวมาก) ในลายไดใช 5 เสยง เม อเทยบเสยงแลวไดเสยง ลา โด เร ม (A C D E) และซอล (G) ตดสดท ม (E) กบ ลา (A) 2. ลายนอย มมาตราเสยงเดยวกนกบลายใหญ คอชาและเศรา ท เรยกวาลายนอยเพราะมระดบเสยงสงมาก และมความยงยากสบสนในการนบน ว นบเสยงกตางกน ลายนอยอาจเรยกอกช อวา “ลายแมฮ างกลอมลก” เพราะวาเปนทานองเศรามาก ๆคลายๆ กบความรสกของแมหมายท กาลงกลอมลกนอยใหนอน มาตราเสยงของลายนอยจะเทยบเสยงไดกบ เร ฟา ซอล ลา (D F G A) และโด (C) ตดสดท เร (D) และ ลา (A)

19 3. ลายสดสะแนน เปนลายท นยมท สดสาหรบการบรรเลงประกอบหมอลา “สด” หมายถงใกลท สด “สะแนน” หรอ “ลายแนน” หมายถงเสน หรอเชอกแหงความรก ดงน น “สดสะแนน” อาจจะแปลไดวา สดสายสมพนธแหงรก บางแหงเรยกวาลายสดสเมร หรอลายสดสเมร ลายสดสะแนนใชเสยง โด เร ม ซอล (C D E G) และลา (A) ตดสดท ซอล (G) และซอล (G) 4. ลายโปซ าย ใชมาตราเสยง ฟา ซอล ลา โด (F G A C) และเร (D) ตดสดท (C) และซอล (G) มทานองเดยวกนกบลายสดสะแนน ท เรยกวาลายโปซ ายกเพราะวารตดสดรหน งตองปดดวยหวแมมอขางซ าย 5. ลายสรอย สวนมากลายน ใชเลนเด ยวมากกวาเลนประกอบการลา ลายน เทยบไดกบเสยง ซอล ลา ท โด เร (G A B D E) ตดสดท เร (D) และ (A) เหมอนลายนอย ลายนอยมทานองเชนเดยวกบลายโปซ าย ยากท จะแยกเสยงระหวางลายสรอยกบลายโปซ าย แตโดยท วไปแลวลายสรอยมเสยงสงกวาลายโปซ าย ท เรยกวาลายสรอยกเพราะมเสยงแหลมสง นอกจากน นยงมลายแคนท เปนหลกอก 1 ลายไดแก “ลายเซ” ซ งใชเสยง ม ซอล ลา ท (E G A B) และตดสดท ท (B) และ ม (E) ลายเซจดอยในกลมเดยวกนกบ ลายนอย และลายใหญ ซ งเปนเพลงมาตราเสยงโศก ลายแคนอาจแบงตามลกษณะของเพลงท เปา ได 2 พวก คอ 1. ลายแคนประเภทพรรณนาเสยงธรรมชาต 2. ลายแคนท เปาเลยนเสยงลา ลายแคนประเภทพรรณนาเสยงธรรมชาต มดงน 1. ลายโปงลาง อาจจะบรรยายดวยลายใหญ ลายนอย หรอลายเซ ซ งเทยบไดกบ ม ซอล ท ม (E G B E) และ เร (D) และตดสดท เสยง ท (B) และ ม (E) 2. ลายแมงภตอมดอก เปนการพรรณนาถงแมลงภกบดอกไม มทานองเดยวกบลายโปซ ายแตตดสดท เสยงซอล (G) และโด (C) บางขณะผ ฟงจะไดยนเสยงคลายๆ เสยงแมลงภก าลงบน นบเปนลายแคนท ไพเราะมาก 3. ลายรถไฟ นบเปนลายแคนใหม อาจจะใชเปาดวยลายนอยหรอลายเซกได มาตราเสยงลายแคนน เปนการเลยนแบบเสยงรถไฟ เร มเคล อนขบวนชา ๆและเรวข น ลายแคนท เปาเลยนเสยงลา เปนลายแคนท เลยนเสยงลาทางส นของหมอลา ชาวอสานสามารถสรางจนตนาการถงเน อความในกลอนลาไดดงน 3.1 ลายลองโขง หรอลายลาทางยาว ลองโขง เปนลายแคนท มช อเสยงมากในวงการหมอลา เปนการพรรณนาถงแมน าโขง ลอยลองโขงจะเปาในลายใหญหรอลายเซกได แตของเดมเปาดวยลายนอย 3.2 ลายลาเตย เตยเปนจงหวะและทานองลา เปนการเก ยวพากนดวยเพลงรกส น ลาเตยม 4 ชนด คอ

20 3.2.1 เตยธรรมดา เปนลาทางยาว เตยธรรมดาประกอบดวย 4 วรรค แตละวรรคม 4 จงหวะ ดงน น 16 จงหวะ จงจะเปนกลอนเตยหน งกลอน 3.2.2 เตยหวโนนตาล ใชช อตามสถานท คอ ตาบลโนนตาล ในจงหวดมกดาหาร เตยดอนตาลเดมใชลาในการเลนลาหม แลวกนยมใชลาในการลากลอน ทานองการลาเหมอนการลาทางส น แตตางท จงหวะลลาจะส นกวา เตยดอนตาลมลลาท ออนหวานท สด กลอนประกอบดวย 4 วรรค แตละวรรคม 4 จงหวะและม 16 จงหวะ ใน 1 กลอน กบ 2 จงหวะตอนเร มตน และ 4 จงหวะตอนทาย ลายแคนน จะเลนในทางสดสะแนนโปซ ายหรอลายสรอย 3.2.3 เตยโขง เปนเตยหอลาท คนรจกท วประเทศ เตยโขงเร มจากหมอลากลอนกอน แลวตอมาพวกหมอลาหมกนยมเอามาลา ทานองลาเตยแบงออกไดเปน 4 วรรค แตละวรรคม 4 จงหวะ สามารถเลนไดท งลายใหญและลายนอย เปนจงหวะชาทาใหมความรสกออนโยน 3.2.4 เตยพมา คอ เพลงพมาลาขวานน นเอง มลกษณะคลาย ๆเตยโขง แบงออกเปน 4 วรรค วรรคแรกและวรรคสดทายเตย 2 คร ง แตละวรรคม 4 จงหวะ สามารถเลนไดท งลายใหญและลายนอย สรปไดวา ลกษณะเฉพาะของลายทางส น ทานองลายทางส นหรอลายลา แตงข นมาจากมาตราเสยงหมวดเมเจอร ใหความรสกกระฉ บกระเฉงราเรง มอตราจงหวะเรวและตกสม าเสมอแบบมเคร องหมายกาหนดจงหวะคาวา “ทางส น” ในภาษาดนตรไทย- ลาวหมายถง จงหวะเรว และลกตกสม าเสมอ แตละประโยคกลมกลนเขาหากน แทบวาจะไมมชวงลากเสยงเพ อผอนคลายลมหายใจ ความชาเรวของจงหวะอนโลมเทยบไดกบจงหวะช นเดยวของดนตรไทยภาคกลาง ลายแคนอาจแบงได 2 อยาง คอ ลายแคนท พรรณนาภาพพจน เชน ลายแมงภตอมดอก ลายโปงลาง ลายลมพดพราว และลายท เลยนเสยงจากทานองลา เชน ลายทางส น ลายลาทางยาว ลายเตย ลายของดนตรเกดจาก “แคน” ภายหลงไดนา ซง (พณ) เตดเต ง (โปงลาง) และโหวดมาประสมวง เคร องดนตรแตละชนดมขอจากดของระดบเสยง และเทคนคการเลนจงเกดลายเฉพาะเคร องดนตรแตละอยางภายหลง เชน ลายพณเปนลายลกเกบ แตเกบลายละเอยดเหมอนแคนไมไดจงเกดเปนลายพณ เปนตน เยาวภา ดาเนตร (2536) ไดศกษาวจยเร อง วถชวตของชาวอสานจากหมอลาทางยาวของหมอลากลอน พบวา ไดแสดงออกในเร องความจงรกภกดตอสถาบนกษตรย การเปล ยนแปลงการปกครอง การปองกนประเทศและความสมพนธกบตางประเทศ ในสวนท เก ยวกบเศรษฐกจ ไดแสดงออกในเร องการประกอบอาชพในทองถ น การไปทางานตางถ น และทองถ นใกลเคยง ตลอดจนการไปทางานตางประเทศ ทางดานวถชวตท เก ยวกบการศกษา ไดแสดงออกทางดานการสอนหญง การสอนชาย และการสอนคนท วไป วถชวตท เก ยวกบศาสนาและความเช อ ไดกลาวถงความสาคญของศาสนาพธประวต พระสงฆ ศาสนสถาน พธศาสนกชน และคาสอนเร องกรรม รวมท งความเช อเร องเก ยวกบผ ความเช อดานไสยศาสตร ความเช อเร องโหราศาสตร ความเช อเร องการใหพร และความเช อเก ยวกบปรากฏการณธรรมชาต

21 สวนวถชวตดานขนบธรรมเนยมประเพณ มการกลาวถงประเพณในฮต 12 ประเพณเก ยวกบชวต และประเพณเก ยวกบการเกษตร และวถชวตเก ยวกบการดาเนนชวต ไดกลาวถงการประกอบอาชพ สภาพภมอากาศ สภาพท อยอาศย อาหาร การแตงกาย การยอมรบผ นา ความรก และการละเลนตลอดจนความบนเทง สทธศกด จ าปาแดง (2548) ไดศกษาวจยเร อง บทบาทของหมอลาในการแกปญหาสงคม ผลการวจยพบวา บทบาทของหมอลาในการแกไขปญหาสงคมม 5 ประการ ดงน 1. ดานความม นคงของประเทศโดยแตงกลอนลารณรงคและตอตานลทธคอมมวนสต และสงเสรมประชาธปไตย 2. ดานการศกษา ศลปนไดแตงกลอนลารณรงคใหประชาชนสนใจการศกษา 3. ดานสาธารณสข มการรณรงคใหมการควบคมประชากร ควบคมโรคตดตอ และการออกกาลงกาย 4. ดานการแกไขปญหาส งแวดลอม มการรณรงคใหรกษาทรพยากรธรรมชาต และกาจดส งปฏกลในชมชน 5. ดานการปองกนและแกไขปญหายาเสพยตด มการรณรงคช ใหเหนโทษของยาเสพยตด ทกชนด จากบทบาทท กลาวมาท งหมดน พบวา การใชกลอนลาเปนส อในการแกไขปญหาสงคม เปนไปในทางท ดข น ประชาชนมความรจากกลอนลาเพ มข น พระศลป ชนสอน (2541) ไดศกษาวจยเร อง ความสมพนธระหวางบทบาทของสานกงานสงเสรมหมอลากบการเปล ยนแปลงทางสงคม : กรณศกษา อาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม ผลการวจยพบวา สานกงานสงเสรมหมอลา ไดมการเปล ยนแปลงบทบาทของสานกงานจากเดมเปนแตเพยงเปดรบงานแสดงใหกบหมอลา และคณะหมอลา โดยไดคาเปอรเซนตเปนส งตอบแทนในการดาเนนธรกจ แตสภาพสงคมในปจจบนไดเปล ยนแปลงไปจากเดม นบแตยคแรกต งสานกงานหมอลาใหมๆ ประมาณ พ.ศ. 2500 เปนตนมา สานกงานสงเสรมหมอลาไดเปล ยนแปลงบทบาทในดานตางๆ ใหสอดคลองกบสภาพสงคมในปจจบน 3 ดานคอ บทบาทดานธรกจ บทบาทดานการช นาตอผ วาจาง และหมอลา บทบาทดานการสงเสรมสนบสนนหมอลา สทธศกด จ าปาแดง, ภาน พรมเทศ และอาชาพาล (2550) ไดรวมกนศกษาวจยเร อง การสรางฐานขอมลเพ อการอนรกษ ทานองลาและวรรณกรรมคากลอนของหมอลากลอนในภาคอสาน และไดองคความรใหมดงน ท านองลากลอนและวรรณกรรมคากลอน พบวา ทานองท ใชลาม 3 ท านองคอ ทานองลาทางส น ทานองลาทางยาว และทานองทางเตย ลาทางส นมการประพนธ 2 แบบ คอ กลอนเย น และกลอนตด กลอนลาทางยาวและกลอนลาเตยมลกษณะการประพนธคลายกน ตางกนท จานวนคา การลาท ง 3 ท านองแบงออกเปน 3 ทอน คอ (1) ทอนกลอนข น (2) ทอนตวกลอน (3) ทอนกลอนลง

22 วรรณกรรมคากลอนท ประพนธพบวามกลอนต งแต 7 ถง 11 พยางค ภาษาท ใชประพนธสวนมากเปนภาษาถ นอสาน แบงได 2 กลม คอ ภาษาท ใชกนในปจจบนและภาษาท ไมนยมใช เน อหากลอนพรรณนาภาพพจนวถชวตความเปนอยของชาวอสาน จดกลมกลอนลาตามเน อหา สาระได คอ กลอนเก ยวพาราส กลอนนทาน กลอนตลกขบขน กลอนเก ยวกบปรชญาและศาสนา กลอนประวตศาสตรและภมศาสตร กลอนสาดประชน และกลอนเบดเตลด จารวรรณ ธรรมวตร (2540) ไดศกษาวจยเร อง ภมปญญาหมอลาเอก : ความรงโรจนของอดตกบปญหาของหมอลาในปจจบน ซ งมจดมงหมาย คอ ศกษาเหตปจจยท สงเสรมใหศลปนแหงชาตสาขาหมอลา 3 ทาน และหมอลาอาวโสท ประสบความสาเรจสงสดในการแสดง พบวา เหตปจจยท ทาใหประสบความสาเรจ คอ การส งสมธาตศลปน ความรอบรในศลปะการประพนธกลอนลา ความรอบรดานวรรณกรรม ความรอบรในชวตจตใจชาวนา ความรอบรในศาสนาและจารตประเพณทองถ น ความรเร องธรรมชาต และความรอบรทางสงคม โดยองคความรเหลาน ปรากฏในบทกลอนลาคดสรรท รวบรวมไว เกณฑ การคดสรรพจารณาจากคณคาของคตลกษณ สงคมศาสตรและอกษรศาสตร ความรงโรจนของของศลปาชพหมอลาข นอยกบปจจยดานสงคม ปจจยดานคณภาพ และปจจยดานเทคโนโลยการส อสาร ซ งสามารถนาไปพจารณาแกไขปญหาของผ แสดงหมอลาในปจจบนได พรเทพ วระพล (2535: 27-31) ไดศกษาวจยเร อง การแสดงหางเคร องหมอลาหม และไดกลาวถงการกาเนดของหมอลาพอสรปไดดงน 1. เกดจากการเลานทานจากหนงสอผก (หนงสอลา) 2. เกดจากความเช อในเร องผฟา ผแถน และผบรรพบรษ 3. เกดจากการเลยนเสยงธรรมชาต 4. เกดจากภมปญญาของคนอสาน 5. เกดจากการเก ยวพาราสของหนมสาว 6. เกดจากการพดตอบทตอกลอนในการละเลนของเดก 7. เกดจากการกลอมลกของชาวอสาน 8. เกดจากคาแหล นนทรว ขนผง (2537) ไดศกษาวจยเร อง ลาซ ง : ลากลอนแนวใหมของชาวอสาน ผลการวจยพบวาเปนหมอลาท ปรบเปล ยนมาจากหมอลากลอนทานองขอนแกน โดยการนาเอากลองชด พณ กตาร เบส มาบรรเลงประกอบ และไดนาเอาเพลงสมยนยมกบทาเตนท เราใจมาประกอบการแสดง ใชภาษา ค าเจรจา คาสอย การแตงกายท เหมาะสมกบว ฒนธรรมและจะเปล ยนไปตามสงคม นอกจากน น หมอลาซ งย งมความสมพนธกบวถชวตของคนอสานในดานประเพณ ว ฒนธรรม ความเช อ และย งเปนส อใน การประชาสมพนธรณรงคใหกบหนวยงานภาครฐ และเอกชนดวย

23 พพ ฒน สอนใย, กานนท เวชกามา, ว ชระ หอมหวน, ศราวธ โชตจารส (2548) ไดรวมกนศกษา วจยเร อง การใชลากลอนในฐานะส อประเพณเพ ออนรกษพฒนาและเผยแพรภมปญญาทองถ น พบผลการศกษาดงน 1. พ ฒนาการของหมอลากลอน หมอลาเปนมหรสพพ นบานท สาคญของชาวอสาน หมอลาเกดจากการเลานทาน การเวาผญา การสตรขวญ และการเทศน หมอลาไดนาเอาผญามารอยเรยงเปนกลอนลา หมอลามพฒนาการตามลาดบคอ ลาพ น ลากลอน แบงไดเปน ลากลอนธรรมดา ลาชงช ลาโจทย และลาซ ง หมอลามบทบาทหนาท ลากลอนท มตอชมชนอสาน 2 ดานคอ ดานความบนเทงและพธกรรม นอกจากน ย งพบวาหมอลามการประโยชนในการใหความรและประชาสมพนธนโยบายของรฐสประชาชน 2. องคประกอบทางดนตรและการแสดง ประกอบดวยองคประกอบดานภาษา หมายถง ภาษาท หมอลาใชในการแสดงหรอลา ประกอบดวยการลา การเจรจา และคาสอย องคประกอบดานดนตรประกอบดวย ทานองท บรรเลง ทานองลา ทานองขบรอง ทานองเจรจา เคร องดนตรใชแคนบรรเลง คกนกบหมอลา องคประกอบดานการแสดงประกอบดวยการแตงกาย เวท ไฟแสงส ดานสงคตลกษณหมอลากลอน ลากลอนมรปแบบด งเดมท ชดเจนสามารถแบงได 2 กลม คอกลมทางส นและทางยาว ลาทางส นเปนการลาท มทานองเรวกระชบเปนหลกของหมอลา ใชสาหรบบรรยายเน อความท ตองการความรวดเรว โดยมงถงเน อหาสาระของคากลอน การลาทางยาวเปนทานองลาท ชา ออนโยน มการเอ อนเสยง เพ อใหเกดความไพเราะ บรรยายและพรรณนาความงามของธรรมชาต 3. แนวทางการอนรกษเปนส งท จาเปนตอการแสดงหมอลา การลาถกเปล ยนไปมากท งในดานเน อหาและขนบธรรมเนยมท เก ยวของกบการแสดง การอนรกษทาไดดงน การสรางหลกสตรในสถานศกษา การสรางสตรทองถ นดานดนตรและการแสดงพ นบานอสาน แนวทางการพฒนาหมอลาประกอบไปดวยหนาท และคณคาของหมอลา มอลาตองมจรรยาบรรณของหมอลาในการปฏบตตนท ด มความซ อตรงตอเจาภาพ หมอลาตองพจารณาเร องเวลาการแสดง อกท งการแตงกาย บคลกทาทาง ทานองลา ตองพฒนาใหเหมาะสมกบคานยมปจจบน การสรางเครอขายศลปนพ นบานเพ อรวมพฒนาดนตรและการแสดงพ นบานอสาน จดรปแบบการถายทอดและสบสานภมปญญาหมอลา โดยการประกวดลากลอน และการจดทาส อเผยแพร โอสถ บตรมารศร (2538: 284) ไดศกษาวจยเร อง ภาพสะทอนสงคมอสานจากกลอนลาของหมอลาเคน ดาเหลา และสรปผลการศกษาวจยวา ภาพสะทอนสงคมอสานมท งดาน สงคม การเมอง การปกครอง กลาวถงความหวงใยของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวท มตอพสกนกร ดานเศรษฐกจ ชาวอสานถกกดข ขมเหงราคาผลตผลทางการเกษตรจากพอคาคนกลาง ดานศาสนา ความเช อ ยกอทาหรณตางๆ ดานขนบธรรมเนยมประเพณ ตองประพฤตปฏบตตนใหถกตองตามทานองครองธรรม จะทาใหชวตมสข ดานการดารงชวตตองพ งพาธรรมชาตท ใกลตวใหมากท สด

24 วฒศกด กะตะศลา (2541) ไดศกษาวจยเร อง บทบาทของหมอลาราตร ศรวไล ผ บกเบก หมอลาซ ง และพบวามบทบาทในดานการลา การสอนการลา การแตงกลอนลา การบรหารธรกจหมอลา การบรการสงคม การประยกตและพฒนาศลปะการแสดงหมอลา ท มความรความสามารถในการถายทอดศลปะหมอลาใหกบเยาวชนและลกศษยไดเปนอยางด สามารถสรางงาน สรางรายไดใหกบลกศษยเปนจานวนมาก อกท งหมอลาราตร ศรวไล ย งชวยเหลองานสงคม เปนวทยากร เขารวมประชมสมมนาเปนประจา และไดพฒนาลากลอนจนเกดเปนลาซ งคอนเสรตในปจจบน ศราภรณ ปทมวน (2542) ไดศกษาบทบาทของหมอลาฉววรรณ ดาเนน ศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดงพ นบาน (หมอลา) ป พ.ศ. 2536 ผลการวจยพบวา เปนหมอลาท มความรความสามารถในการถายทอดศลปะพ นบานหมอลา โดยเร มจากการแตงกลอนลา อนรกษ สงเสรมเผยแพรจนไดรบการยอมรบจากมหาชน วาเปนผ มขนบในการลาอยางเครงครดในการไหวคร การแตงกาย สรางสรรครปแบบ มลกษณะเดนเฉพาะตวในการถายทอดศลปะนาฏศลปพ นบานอสาน และการถายทอดศลปะการลาของลกศษย และนกศกษาในสถาบนการศกษาหลายแหง มน าเสยงไพเราะ และไดเดนทางไปเผยแพรการแสดงท งในประเทศและตางประเทศ ซ งกลอนลาจะสะทอนเก ยวกบวถชวตของคนอสาน ในเร องวรรณกรรม ประเพณ ความเช อ ประวตศาสตรเปนตน 3. เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบจงหวดมหาสารคาม เตม วภาคยพจนกจ (2529: 216 – 217) กลาวถง ประวตเมองมหาสารคามปรากฏตามพงศาวดารอสานวา พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 4 แหงกรงรตนโกสนทร ทรงโปรดเกลาฯใหต งข นเม อปฉล สปตศก จลศกราช 1227 (พ. ศ. 2408) โดยท พระขตตยวงศา (สาร) เจาเมองรอยเอด มบอกกราบทลขอต งบานกดยางใหญ (หรอนางใย) เปนเมองมหาสารคาม ใหทาวมหาชย (กวด) บตรอปฮาด (สงห) เมองรอยเอดเปนพระเจรญราชเดชวรเชษฐขตยพงศ เจาเมองมหาสารคามคนแรก ใหทาวบวทองบตรอปฮาด (ภ) เปนอครฮาด ใหทาวชยวงศา (ฮ ง) บตรพระยาบตรพระยาขตยวงศพสทธธบด (สลง) เปนอครวงศ ใหทาวเถ อน บตรพระขตยวงศา (จนทร) หลานพระขตยวงศา (สทนต) เปนอครบตร ข นกบเมองรอยเอด เมองรอยเอดไดแบงให 4,000 คน รวมท งสามะโนครว 9,000 คน ต งท ทาการหนองกระทม ตนเหนอของวดโพธ ศรในปจจบน เร องราวประวตความเปนมาของมหาสารคาม เก ยวพนกบเมองรอยเอดซ งเปนเมองใหญของอสานในสมยกอน ผ สรางเมองมหาสารคามเปนเช อสายเจาเมองรอยเอดน นเอง ปราโมทย ทศนาสวรรณ (2533: 86-88) กลาววาเมองมหาสารคามเร มสรางข นจรง ๆเม อ พ. ศ. 2401 โดยทาวมหาชย (กวด) กบทาวบวทอง ซ งมศกด เปนลกพ ลกนองเปนอปฮาดแหงเมองรอยเอด ท งสองเหนวาในสมยน น เมองรอยเอดเปนชมชนหนาแนนมผ คนอยมาก จนกระท งขยายเมองไมออก จงเหนสมควรท จะหาชยภมสราง

25 เมองใหมข นสกแหงหน ง เพ ออพยพผคนชาวรอยเอดไปทากนในถ นใหม จงไดนาความน ไปปรกษากบพระขตยวงศา (จนทร) เจาเมองรอยเอดในสมยน น ซ งกเหนชอบดวยความคดน จงไดแบงประชาชนชาวเมองรอยเอดสวนหน ง ท พอจะไปหาแผนดนใหมอย ใหกบทาวมหาชย และทาวบวทอง ท งสองไดนาไพรพลชาวเมองรอยเอดเกาเดนทางมงหนาไปทางทศตะวนตก กไดพบกบชยภมแหงหน งท เหมาะสมท จะสรางเมองใหมอยางย ง สถานท แงน นมช อวา กดยางใหญ หรอ กดนางใย ทาวมหาชยและทาวบวทองจงไดสรางเมองใหม ณ ท น น เมองใหมท เกดข นบนแผนดนอสาน ในรชกาลท 3-4 น น เม อสรางเมองแลวมกจะตองมใบบอกมากราบบงคมทลใหทรงทราบ ตามประวตเมองมหาสารคามเลาวา ทาวมหาชยและทาวบวทอง ไดเดนทางเขามาเฝาพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวดวยตนเองถงกรงเทพฯ เพ อขอพระบรมราชานญาตในการสรางเมองใหมแหงน เม อป พ.ศ. 2402 และไดรบพระบรมราชานญาตตามประสงค พรอมกนน นพระองคทรงมพระมหากรณาธคณโปรดเกลาฯใหทาวมหาชยและทาวบวทองพานกอยในกรงเทพฯ เพ อศกษาเลาเรยนวชาการปกครอง อนเรยกส น ๆวา “เรยนเมอง” อยในกรงเทพฯ เปนเวลานานถง 6 ป คร นถงว นท 22 สงหาคม พ. ศ. 2408 พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานบรรดาศกด ใหทาวมหาชยเปนพระเจรญราชเดช ดารงตาแหนงเจาเมองใหม ท สรางข น ซ งโปรดเกลาฯพระราชทานนามเมองวามหาสารคามในโอกาสอนเดยวกนน หลงจากน น จงโปรดเกลาฯใหพระเจรญราชเดชและทาวบวทองเดนทางกลบสเมองมหาสารคาม เพ อสรางบาน แปลงเมองใหเจรญรงเรองตอไป แรกทเดยวการปกครองเมองมหาสารคามน นยงข นอยกบเมองรอยเอด เพราะเมองท ง 2 น ใกลชดกนมากดงท ไดกลาวมาแลว ปรากฏวาเมองรอยเอดไดแบงคนใหมาอยท เมองมหาสารคามจานวน 4,000 คน คน ดงน นในวนท 22 สงหาคม จงเปนว นเกดของเมองมหาสารคาม หนงสอพมพแนวหนา (2541: 18) กลาวถงจงหวดมหาสารคามวาเปนดนแดนท เคยรงเรองมาในอดตกวา 2,000 ป จากหลกฐานทางโบราณคดท พบเปนจานวนมาก แสดงใหเหนวาดนแดนในแถบน เคยเปนศนยกลางแหงอารยธรรมของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปรากฏตามตานานมากมาย สมแลวท ไดรบสมญานามวา “เมองตก-สลาแหงอสาน” จากประวตศาสตรอนยาวนานของแผนดนแหงน ได สบทอดประเพณและวฒนธรรมของบรรพบรษ ซ งถอเปนประเพณอนศกด สทธ และย งใหญ ท ชาวมหาสารคามไดถอปฏบตสบทอดกนมายาวนานขามศตวรรษ จากอดตสปจจบนน นคอ “งานประเพณบญเบกฟา” บญเบกฟามประวตปรากฏตามหนงสอกอม (ใบลาน)โดยพบท วดบานหนองหลม อาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม และวดบานดงบง อาเภอนาดน เปนว ดเกาแกไดพบเร อราว “ตานานบญเบกฟา” วาไดเกดข นมาพรอมกบเกดชมชนอสานสมยโบราณ ซ งเปนชมชนเกษตรกรรมท พ งพาธรรมชาตในการดารงชพ เม อถงเดอน 3 (หวงประมาณเดอนกมภาพนธ) เปนว นข น 3 ค า เดอน 3 ของทกป ชาวบาน

26 เช อกนวาเปนว นเร มฤดกาลใหมของอาชพเกษตรกรรม ว นน เช อกนวาเปนว นท สาคญย ง กลาวคอเปนวน “เทวดาจะเปดประตน าฝน” ถอเปนปฐมฤกษแหงการทานา ในวนน ชาวบานเช อวาจะมส งมหศจรรยเกดข น คอในกลางคนมฟารองดงข น ชาวบานจะคอยสงเกตฟงเสยงฟารอง หากฟารองข นทางทศใด กจะมคาทานายเกณฑ น าฝน และความเปนอยของชาวบานในปน นๆ ตามทศท มเสยงฟารอง เชน ฟารองข นทางทศบรพา เช อกนวาเทวดาไดไขประตเหลกเปดน าฝน ปน นจะมฝนตกมากในตนป สวนปลายปฝนจะมนอย ดงคาทานายของปราชญชาวอสาน แปลออกจากใบลานตอนหน งวา “ฟงเดอ เทวดา ไขปองฟาก าทศบรพาพ นเย อ ฝนสมาหวป ปองประตไขอา แตหากปลายปสวย ฝนสหวยฮ าหาง ปน ฝนบหลากหลา นาต นเฮ ดบทน ฮ นแหลว” และในวนข น 3 ค า เดอน 3 น จะมส งมหศจรรยเกดข นคอ “วนกบบมปากนาคบมฮซ หมากขามปอมตาวหวาน” หมายถงจากเวลาชวงเชาถงเพลประมาณ 07.00-11.00 น. ท งกบและตวนาคตางกไมกนอาหารไมขบถาย มความอ มเอบพอเพยง ตางกต งใจรอฟงเทวดาไขประตน าฝน และมะขามปอมตามปกตจะมรสเปร ยว แตในว นน มะขามปอมจะมรสหวาน จากปรากฏการณธรรมชาตบนพ นฐานความเช อวาเปนส งมหศจรรยหลายอยางท เกดข น ในวนข น 3 ค า เดอน 3 น ชาวอสานจะทาพธหลายอยางในวนน เชน เอาป ยคอกไปใสไรนา ทาบญตมปากเปลา ทาบญสขว ญนา ทาบญถวายพระยาแถนเทวดา เส ยงทายเพ อใหเทวดาเปดประตน าฝนใหตกลงสไรนาใหอดมสมบรณ พธกรรมท งหมอน จงรวบรวมมาประกอบในวนเดยวกน จนกลายเปน “บญเบกฟา” จวบจนปจจบน และไดกาหนดใหประเพณบญเบกฟาเปนงานประจาของจงหวด ต งแตป พ.ศ. 2531 เปนตนไป บญยงค เกศเทศ (2543: 4) อาจารยประจาภาควชาภาษาไทยและภาษาตะวนออก คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ผ ซ งศกษาคนควาเก ยวกบประเพณว ฒนธรรมสาคญๆไวมากมาย ไดเขยนเอาไวในผลงาน “บญเบกฟา ภมปญญาเกษตรอสาน” เก ยวกบพธกรรมการสขว ญขาวบนย งฉางของชาวนาอสานเอาไววา การประกอบพธกรรมสขว ญขาวน นกระทาข นทกป หลงจากการเกบเก ยวขาวข นย งฉางกอนนามาบรโภค ท งเพ อการปลอบขวญเทพธดา พระแม โพสพมใหขว ญกระเจงหน อกพธกรรมสขว ญขาวน อาจเรยกไดวาประเพณตมปากเลา ชาวอสานเช อกนอยางเครงครดวา ถาย งไมตมปากเลาหามตกขาวในย งฉางโดยเดดขาด ในวนเร มพธกรรมน น จะมญาตมตรท เดนทางมาจากแดนไกลรวมประชมกระทาพธ โดยจะมหมอพราหมณนงขาวหมขาว อานโองการคมภรตาราสตรขวญขาว อนเปนหนงสอในใบลานกอมท มมาแตโบราณกาล ขณะท หมอกาลงทาพธอยน น จะตองม 2 คน ยนรออยท ประตย งฉาง เพ อรอตะโกนคาวา “มาเยอ ขว ญเดอ” บคคลท เขารวมพธจะรองพรอม ๆกน อยางไรกตามการสขว ญขาวน น ถอไดวาเปนพธเปดย งขาวอยางถกตอง ตามกระบวนวธแมกอนหนาน อาจมพธ “ขาวนบ” ซ งเปนพธกรรมงายๆ เพ อขออนญาตท จะนาขาวเปลอกออกจากย งฉางมาบรโภคกอนเวลา โดยผ เปนเจาของตองเตรยมขน 5 ขาวตมมดไมนอยกวา 3 กลบ และกลวยสกไมนอยกวา 3 ผล

27 ขอมลท วไปตาบลขามเรยง (2552: ออนไลน) - ประวตความเปนมา ตาบลขามเรยงแยกมาจากตาบลทาขอนยาง ประชาชนสวนใหญพดภาษาไทยอสาน นบถอศาสนาพทธ ต งอยในเขตการปกครองของอาเภอกนทรวชยประกอบไปดวย 23 หมบาน ไดแกบานขามเรยง โนนแสบง เขยบ หนองแข กอก หวยชน ดอนนา ดอนหนอง หนองขาม หวหนอง กดหวชาง มะกอก ดอนมน โขงกดเวยน ขามเรยง ดอนหนอง เขยบพฒนา มะกอก ขามเรยง หนองแข เขยบ มะกอก - สภาพท วไปของตาบล พ นท สวนใหญเปนท ราบลมแมน า พ นดนอดมสมบรณเหมาะสาหรบทาการเกษตร น าใตดนสวนใหญเปนน าเคมทาการประปาหมบานไมได พ นท ท งหมด 25,631 ไร หรอ 40.50 ตารางกโลเมตร - อาณาเขต ทศเหนอ ตดกบ อบต.นาสนวน, อบต.คนธารราษฎ อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ทศใต ตดกบ ลาน าช ตลอดแนว

ทศตะวนออก ตดกบ อบต.ทาขอนยาง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ทศตะวนตก ตดกบ อบต.เขวาใหญ อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

- จ านวนประชากร จานวนประชากรในเขต อบต. 12,637 คน และจานวนหลงคา เรอน 1,637 หลง - ขอมลอาชพ อาชพหลก ทานา อาชพเสรม ทางดานเกษตรเชนการทอเส อกกจาก ว สดธรรมชาต ทอผาฝาย เพาะเหดฟาง สภาพท วไปของอาเภอเมองมหาสารคามท ควรทราบมดงน (อาเภอเมองมหาสารคาม. 2540: 1-13) 1. ลกษณะท ต ง อาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม ต งอยบรเวณพ นท ก งกลางของจงหวดมหาสารคาม และต งอยบรเวณตอนกลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หางจากกรงเทพฯ ประมาณ 459 กโลเมตร 2. เน อท อ าเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม มเน อท ประมาณ 604 ตารางกโลเมตรหรอประมาณ 377, 000 ไร 3. อาณาเขต อาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม มอาณาเขตตดตอกบอาเภอและจงหวดขางเคยงดงน - ทศเหนอ จดกบตาบลทาขอนยาง และตาบลมะคา อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม และตดตอกบตาบลกดฆ องไชย อาเภอกมลาไสย จงหวดกาฬสนธ◌◌ - ทศตะวนออก จดกบตาบลสแกว และตาบลมวงลาด อาเภอเมอง จงหวดรอยเอด - ทศใต จดกบตาบลเสอโกก ตาบลงวบา อาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม - ทศตะวนตก จดกบตาบลแกงแก อาเภอโกสมพสย และตาบลบอใหญ อาเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม

28

แผนท จงหวดมหาสารคาม ( พทธมณฑลอสานพระธาตนาดน จงหวดมหาสารคาม. ม.ป.ป.: ออนไลน)

บทท 3 วธดาเนนการศกษาคนควา

การวจยน เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยใชเทคนค และทฤษฎการวจย ทางมานษยดรยางควทยา (Ethnomusicology) ซ งผ วจ ยมงศกษาหมอลากลอนจากศลปนหมอลา สาอาง เจยงคา ในดานตางๆ ดงน 1. เพ อศกษาประวต ชวต และผลงานของหมอลาสาอาง เจยงคา 2. เพ อศกษาบทบาทตอสงคมของหมอลาสาอาง เจยงคา 3. เพ อศกษาอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา การศกษาดงกลาวจะแบงเปน 4 ข นตอน คอ - ข นเตรยมการดาเนนการ - ข นดาเนนการ - ข นวเคราะหขอมล - ข นสรปและเสนอผลการวจย และจะดาเนนการในแตละข นดงตอไปน 1. ข นเตรยมการดาเนนการ ผ วจ ยไดเตรยมการตามลาดบดงน 1.1 เตรยมพ นท วจ ย คอ “บานพกหมอลาสาอาง เจยงคา บานเลขท 8 หมท 20 บานขามเรยง ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม 44150” ซ งจะใชเปนพ นท วจยเปนหลก นอกจากน นยงมการเกบขอมลนอกพ นท ตามงานแสดงตามแตละแหงดวย 1.2 เตรยมเคร องมอในการดาเนนการ ซ งมเคร องมอดงน 1.2.1 เคร องบนทกเสยง 1.2.2 กลองถายวดโอ 1.2.3 กลองถายรปดจตอล 1.2.4 ไมโครโฟน 1.2.5 แบบสมภาษณ 1.2.6 แบบสอบถาม 1.2.7 แบบสงเกต 1.2.8 แบบบนทก

30

1.3 รวบรวมขอมล ผ วจ ยไดรวบรวมขอมลจาก - ศนยวทยบรการ มหาวทยาลยมหาสารคาม - ศนยศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยมหาสารคาม - ศนยวทยบรการ มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม - สานกหอสมดกลาง มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ หลงจากรวบรวมตาราและเอกสารตางๆท เก ยวของกบหมอลากลอนแลว ผ วจ ยจะแยกเปนสวนตางๆ ของเน อหา ดงน 1. เอกสารและงานวจยกรอบแนวคดและทฤษฎ ไดแก แนวคด ทฤษฎ วธการศกษาคนควา 2. เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบหมอลากลอน ไดแก ประวตหมอลากลอน บทบาท การเปล ยนแปลง ประเภทหมอลา องคประกอบในดานการแสดง ดนตร และการอนรกษ 3. เอกสารและงานวจยท เก ยวของกบจงหวดมหาสารคาม ไดแกประวตเมองมหาสารคาม ประเพณ ว ฒนธรรม สภาพท วไป 2. ข นดาเนนการ เปนข นท ผ วจ ยจะตองออกหาขอมลภาคสนาม (Field Work) ซ งเปนสวนสาคญและเปนหวใจหลกของการศกษาวจยทางมานษยดรยางควทยา คอเปนการแสวงหาความรจากการศกษาพฤตกรรมและผลตกรรมของมนษย ดงน นผวจ ยจงมงเนนศกษาศลปน “หมอลาสาอาง เจยงคา” เปนหลก และย งมผ ท เก ยวของกบการศกษาวจยอก ดงน - หมอแคน - ผ ชมการแสดง - ผ วาจาง - นกวชาการดานศลปนพ นบาน - สานกงานหมอลา - บคคลในชมชนหรอหนวยงานเก ยวของ ผ วจ ยจะใชวธการดาเนนการศกษาดงตอไปน 2.1 การสงเกต (Observation) การสงเกต คอ การเฝาดอยางเปนระบบ ซ งผ วจ ย ไดเลอกการสงเกตอย 2 แบบ คอ

31

2.1.1 สงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation) จะตองเขาไปเปนสวนรวมกบบคคลหรอกลมคนท จะไปศกษา โดยการเปนผ รวมชมการแสดง เพ อใหรความเปนอย วถชวตท แทจรง ภาษา สงคม ว ฒนธรรม ประเพณ ตลอดจนโลกทศน มมมองในแงตางๆ เพ อใหไดขอมลท เปนจรงมากท สด 2.1.2 การสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non - Participant Observation) ผ วจ ยจะสงเกตตามหวขอดงน 1. การสงเกตพฤตกรรมของศลปนหมอลา หมอแคน การใชชวตรวมกนในสงคม ความมบทบาทในสงคมในดานตาง ๆ 2. การสงเกตการฝกซอมของศลปนหมอลา หมอแคน การแตงกลอนลา การใชทานองกลอนลา ลกษณะทานองแคนเปาประกอบ 3. การสงเกตการแสดงหมอลากลอน อตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา 2.2 การสมภาษณ (Interview) จะใชการสมภาษณ 2 แบบ คอ 1. การสมภาษณแบบเปนทางการ (Formal interview) ผ วจ ยจะสมภาษณโดยการเตรยมคาถามไวลวงหนา ท งคาถามแบบเจาะจง (In-dept) และคาถามแบบปลายเปด (In–dept Informal Interview) 2. การสมภาษณแบบไมเปนทางการ (Informal interview) เปนการสมภาษณท เหมาะสาหรบการวจยทางมานษยดรยางควทยา เน องจากเปนการสมภาษณท ตองใชควบคกบการสงเกตแบบมสวนรวม 3. ข นวเคราะหขอมล เม อเสรจภารกจจากการศกษาภาคสนามแลว ข นตอไป คอ การนาขอมลท ไดมาน น จาแนก แยกแยะ จดระบบ จดประเภทของขอมลตามลาดบกอนหลง แลวตรวจสอบขอมลเพ อความนาเช อถอและปองกนความผดพลาด หลงจากน นจงวเคราะหขอมลอยางละเอยดรอบคอบ วาครอบคลมเน อหาและวตถประสงคท ต งไวมากนอยเพยงใด โดยแยกการวเคราะหขอมลเปนหวขอดงตอไปน 1. ประวต ชวต และผลงานของหมอลาสาอาง เจยงคา โดยแบงเปนหวขอดงน 1.1 ประวตดานชวต 1.2 ประวตดานหมอลากลอน 1.3 ผลงานท ไดรบ 2. บทบาทตอสงคมของหมอลาสาอาง เจยงคา โดยจะแยกบทบาทท มตอสงคม เปนขอดงน 2.1 บทบาทดานการอนรกษหมอลากลอน 2.2 บทบาทดานเผยแพรใหความรในดานตาง ๆไดแก ดานการศกษา ปญหาสงคม ส งแวดลอม 2.3 บทบาทดานวถชวตความเปนอยของหมอลาสาอาง เจยงคา

32

3. อตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา โดยแยกเปนขอยอยตาง ๆดงน 3.1 ดานทานองกลอนลา ผ วจ ยจะบนทกทานองกลอนลาจากการรองของหมอลาสาอาง เจยงคา เปนโนตสากล แลวนามาวเคราะหตามหลกมานษยดรยางควทยา โดยแบงทานองกลอนลาเปน (1) ทานองทางส น (2) ทานองทางยาว (3) ทานองทางเตย 3.2 ลกษณะในการแสดง โดยผ วจ ยจะแบงเปน (1) ข นตอนในการแสดง (2) ภาพลกษณในการแสดง ในการวเคราะหดงกลาว จะใชขอมลภาคสนามเปนหลกในการวเคราะหขอมลโดยมขอมลจากเอกสารและตาราประกอบ ซ งผ วจ ยจะแยกขอมลเปนดงน 1. ขอมลจากเอกสารและตารา 2. ขอมลจากแบบสอบถาม 3. ขอมลจากการสมภาษณ 4. ขอมลจากการสงเกต 5. ขอมลจากการบนทกเสยง 6. ขอมลจากภาพน ง 7. ขอมลจากภาพเคล อนไหว 4. ข นสรปและนาเสนอผลการศกษาวจย หลงจากวเคราะหขอมลเสรจเรยบรอยแลว ผ วจ ยจะทาการสรปผลตามจดประสงคตาง ๆตามท กาหนดไว และตรวจสอบขอมลการวเคราะหอก เพ อความถกตองและสมบรณท สด หลงจากน นจะไดนาเสนอผลงานการวจยตอไป

33

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

กอนท จะศกษาในหวขอตาง ๆผ วจ ยไดเกบขอมลเบ องตนของพ นท วจ ย ซ งเปนภมลาเนาของหมอลาสาอาง เจยงคา ดงน พ นท วจย ตาบลขามเรยง - ประวตความเปนมา ตาบลขามเรยง ต งเม อป พ.ศ. 2513 เดมอยในเขตปกครองของตาบลทาขอนยางตาบลขามเรยง อยหางจากอาเภอกนทรวชย ไปทางดานทศเหนอ ประมาณ 15 กโลเมตร อยหางจากจงหวดมหาสารคาม ไปทางดานทศใต ประมาณ 10 กโลเมตร ผ ดารงตาแหนงกานนตาบลขามเรยง คอ 1. นายประสทธ บญเรองป พ.ศ. 2513 - 2518 2. นายโลม ค าปลว ป พ.ศ. 2518 - 2524 3. นายคาสงห ชพนธ ป พ.ศ. 2524 - 2546 4. นายบญโฮม บญรตน ป พ.ศ. 2546 - 2550 5. นายอดศร เหลาสะพาน ป พ.ศ. 2550 -ปจจบน ตาบลขามเรยงยกฐานะเปนองคการบรหารสวนตาบล ป พ.ศ. 2539 มผ บรหารตาบลดงน 1. นายคาสงห ชพนธ เปนประธานกรรมการบรหาร อบต. ป 2539 – 2543 2. นายมงคล วงศวอ เปนนายกองคการบรหารสวนตาบลขามเรยง ป 2543 - 2547 3. นายทองบ บญหลา เปนนายกองคการบรหารสวนตาบลขามเรยง ป 2547 - 2551 และปจจบนตาบลขามเรยงไดรบการยกฐานะเปนเทศบาลตาบล ป พ.ศ. 2551 มผ บรหารเทศบาลตาบล คอ นายคาสอน ชมอภย เปนนายกเทศมนตรตาบล ขามเรยง และปลดเทศบาลตาบลขามเรยง คอ จาเอกบวทอง หาญสโพธ ตาบลขามเรยงเปนท ต งของมหาวทยาลยมหาสารคาม มความเจรญกาวหนาอยางรวดเรว และมปญหาดานสาธารณปโภค ผ บรหารตาบลจะตองศกษาปญหาอยางถองแทแลววางแผนแกไขอยางเปนระบบ เพ อใหเกดความสมดลในทกๆดาน หลงจากมพระราชบญญตสภาตาบลและองคการบรหารสวนตาบล พ.ศ. 2537 บงคบใช ทาใหเกดการเปล ยนแปลงฐานะขององคกรปกครองสวนทองถ นในระดบตาบลออกเปน 2 รปแบบ คอ 1.สภาตาบล 2.องคการบรหารสวนตาบล ตาบลขามเรยง ไดรบการประกาศจดต งยกฐานะจาก สภาตาบลเปนองคการบรหารสวนตาบลเม อ 4 กมภาพนธ 2539 ตามพระราชบญญตสภาตาบลและองคการบรหารสวนตาบล พ.ศ. 2537 ปจจบน ตาบลขามเรยงแบงพ นท การปกครอง ออกเปน 3 บาน 23 หม ประกอบดวย บานขามเรยง หมท 1,15,20 บานโนนแสบง หมท 2 บานเขยบ หมท 3,17,22 บานหนองแข หมท 4,21 บานมะกอก 5,12,18,19, บานหวยชน หมท 6 บานดอนนา หมท 7 บานดอนหนอง 8,16 บานหนองขาม หมท 9 บานหวหนอง หมท 10 บานกดหวชาง หมท 11 บานดอนมน หมท 13 บานโขงกดเวยนหมท 14 และเปนตาบลพ นท ต งของมหาวทยาลยมหาสารคาม องคการ

34

บรหารสวนตาบลขามเรยง ไดรบการยกฐานะจากองคการบรหารสวนตาบลเปนเทศบาลตาบลขามเรยง โดยมสมาชกสภาเทศบาลจานวน 12 คน แบงเปน 2 เขต เขตละ 6 คน ดงน เขตท 1 ประกอบดวย 1.นายชวนชย บวทอง เ ปนรองประธานสภา 2.นาย เกษตร แฝงทรพย 3.นายบวลา ขาวลา 4.นายประทวน แสงปญหา 5. นาย บญรวมหลวงแกว 6.นายสมบรณ ไชยหนขวา เขตท 2 ประกอบดวย 1.นายบญถ น รตนพล เปนประธานสภา 2.นายเหมอน บญสอน 3.นายวจตร ไชยแสนทาว 4.นายเสถยร ทองขน 5.นายสมศกด แหลงหลา 6. นายทว วงษชาง โดยนายกเทศมนตรไดรบการเลอกต งจากประชาชนโดยตรง - สภาพท วไป พ นท สวนใหญเปนท ราบลมแมน า พ นดนอดมสมบรณเหมาะสาหรบทาการเกษตร น าใตดนสวนใหญเปนน าเคมทาการประปาหมบานไมได พ นท ท งหมด 25,631 ไร หรอ 40.50 ตร.กม. - อาณาเขตของตาบล

ทศเหนอ ตดกบ อบต.นาสนวน, อบต.คนธารราษฎ อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ทศใต ตดกบ ลาน าช ตลอดแนว ทศตะวนออก ตดกบ อบต.ทาขอนยาง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ทศตะวนตก ตดกบ อบต.เขวาใหญ อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม

- จ านวนประชากร จ านวนประชากรในเขต อบต. 12,637 คน และจานวนหลงคาเรอน 1,637 หลงคาเรอน - ขอมลอาชพของตาบล อาชพหลก ทานา อาชพเสรม ทางดานเกษตรเชนการทอเส อกกจากวสดธรรมชาต ทอผาฝาย เพาะเหดฟาง - การเดนทาง มถนนลาดยางเขาสตาบล 4 เสนทาง คอสายทาขอนยาง -บานกดหวชาง สายบานทาขอนยาง - บานดอนมน , สายบานทาขอนยาง - บานเขยบ สายหนามหาวทยาลยมหาสารคาม-อาเภอเมองมหาสารคาม

35

- แผนท การเดนทาง

N ทางลดไปจงหวดขอนแกน แมน าช ไปกาฬสนธ

ภาพประกอบ 1 แผนท การเดนทางไปตาบลขามเรยง

1. ประวต ชวต และผลงานของหมอลาสาอาง เจยงคา หมอลาสาอาง เจยงคา นบเปนศลปนหมอลากลอน ท ประสบความสาเรจคนหน ง เปนท นยมของประชาชนท วไป สรางผลงานและเกยรตประวตไวมากมาย ท งย งเปนผ อนรกษและเผยแพรว ฒนธรรมอสานใหย งใหญตลอดไป จนไดรบการ เชดชเกยรต จากสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม ใหเปน ศลปนพ นบานอสาน สาขาศลปะการแสดงหมอลากลอน ผ ซ งไดสรางสรรคผลงานดเดนในดานศลปวฒนธรรมจนปรากฏช อเสยง เปนท ยอมรบในสงคม และประเทศชาต ซ งผลท ไดจากการศกษาและวเคราะหขอมลตามลาดบ เปนดงน

มหาวทยาลยมหาสารคาม ต. ขามเรยง

36

1.1 ประวตดานชวต

ภาพประกอบ 2 หมอลาสาอาง เจยงคา

นายสาอาง เจยงคา เกดว นท 2 เดอน ตลาคม พ.ศ. 2495 (คณแมบอกวาเกดเดอน 11) เปนบตรคนท 1 ในจานวน 9 คน ของพอกาน เจยงคา และแมใบ เจยงคา ปจจบนมอาย 57 ป สมรสกบนาง

ภาพประกอบ 3 พอกาน เจยงคา

จวงจนทร ศรจนนจ มบตรดวยกน 3 คน คอ นางว นเพญ เจยงคานายเกรยงศกด เจยงคา และนายอาทตย เจยงคา ตอมาไดหยารางกน และไดสมรสใหมกบนางนวลจนทร เจยงคา และมบตรดวยกนอก 2 คน คอ

37

ภาพประกอบ 4 นางนวลจนทร เจยงคา ภรรยาหมอลาสาอาง เจยงคา คนปจจบน

นายเชดชย เจยงคา และ เดกหญงกสมา เจยงคา รวมมบตรท งหมด 5 คน ครอบครวหมอลาสาอาง เจยงคา อยบานเลขท 8 หมท 20 บานขามเรยง ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม รหสไปรษณย 441580

ภาพประกอบ 5 ภรรยาและบตรในปจจบน

การศกษา จบช นประถมศกษาปท 4 จากโรงเรยนบานขามเรยง (ปจจบนเปนช อเปนโรงเรยนขามเรยงวทยาคาร) อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ซ งสมยกอนคนสวนมากจะเรยนถงช นประถม 4 เน องจากฐานะประชากรสวนมากเปนคนยากคนจน จะมสวนนอยท จะไดเรยนตอ หมอลาสาอาง เจยงคา กเปนหน งในครอบครวท ยากจน อกท งย งเปนบตรคนโตตองชวยเล ยงนองอก 8 คน จงทาใหหยดการเรยนอยแคช นประถมปท 4 มความรอานออกเขยนได ในเกณฑ ดพอสมควร

38

ถงแมวาหมอลาสาอาง เจยงคา จะเปนศลปนหมอลากลอนท มช อเสยงในระดบประเทศ มผ คนรจกมากมาย และเปนศลปนช นคร แตตวทานเองกย งมชวตท เรยบงาย มความสขกบความสนโดษ สมถะ มความพอเพยง ไมฟ งเฟอกบว ตถนยมสมยใหม ย งคงเปนตนแบบในการรกษาว ฒนธรรมทองถ น

ภาพประกอบ 6 บานหมอลาสาอาง เจยงคา

บานของหมอลาสาอาง เจยงคา ท สรางแบบสมถะพออยกนแบบครอบครว ไมเลกไมใหญเกนไปกบ 4 ชวตในครอบครว ถงแมทานจะมรายไดจาการลาในชวงเทศกาลตาง ๆเปนเงนไมนอย แตกอยแบบด งเดม พอเพยง

ภาพประกอบ 7 พาหนะคใจท ใชเดนทางไปลา

39

หลงจากหมอลาสาอาง เจยงคา วางจากการลา กจะชวยครอบครวทาอาหารไปขายในมหาวทยาลยมหาสารคาม ซ งเปนรายไดเสรมของครอบครว อาหารท ชวยกนทากมลกช นตางๆ ซ งมภรรยาเปนผ ปรงสตรน าจ มท อรอย ทาใหเวลาขายกใชเวลาไมนานกหมด มลกคาประจาเปนนกศกษาและลกศษยท เคยมาเรยนลาชวยอดหนนดวย ถอเปนรายไดท พอทาใหครอบครวของทานอยไดอยางมความสข นอกจากจะขายลกช นแลว ท บานย งเปดรานขายอาหารตามส ง กวยจ บ ซ งกมลก ๆเปนผ ชวย ทาใหบรรยากาศในครอบครวเตมไปดวยความอบอนท ไดชวยเหลอกน เหนอกเหนใจกน ในยามเทศกาลงานบญหมอลาสาอาง เจยงคา กจะเขารวมและชวยงานของสงคมอยเสมออาจเปนเพราะตวทานเปนคนรกสนกสนาน มเพ อนฝ งเยอะแยะ และชอบชวยเหลอสงคม ดงน นในงานตางๆของหมบานหรอชมชนใกลเคยง กจะพบเหนตวทานอยเสมอ ซ งการรวมงานกนกถอเปนการกอสรางความสามคคทางสงคมทางหน ง

ภาพประกอบ 8 หมอลาสาอาง เจยงคาและภรรยา แตงตวรวมขบวนแหในงานบญบ งไฟ บานขามเรยง

และในเวลามงานเกดการพบปะสงสรรคกนทานกจะชอบด มเหลาขาวกบซกเลก (เน อววดบ) ซ งเน อววกเปนอาหารท ทานชอบรบประทานมาก หลงจากเสรจจากงานลากจะซ อมารบประทานพรอมกบด มเหลาขาวเปนประจา ซ งดแลวกเปนการรบประทานอาหารท ผดสขลกษณะพอสมควร แตกไมมผ ใดท จะหามปรามได ซ งตวทานบอกกบผ วจ ยวา “ยามอยกนได กนเลย ตายไปกนไมไดหรอก ชวตคนทาอะไรไมเดอดรอนคนอ น ทาเลย ตายไปไมไดทา”

40

ไมเพยงแตหมอลาสาอาง เจยงคา จะเปนศลปนหมอลากลอนเทาน น ในดานการรองลาทาเพลงทานกทาไดดเลยทเดยว ซ งปกตกเปนคนชอบรองเพลงอยแลว ทานมกจะสรางบรรยากาศความสนกสนานคร นเครงใหกบคนรอบขางเสมอ ดงรป

ภาพประกอบ 9 รองเพลงกบอเลคโทนสรางความสนกสนาน

จากรปสามารถบอกไดเลยวาทานเปนคนราเรงชอบเสยงเพลง ชอบด มกน ดงน นเวลาเพ อนบานมงานแตงงาน บญบวช ฯลฯ กจะเชญมาเปนผ สรางความบนเทงแกผ ท อยในงานเปนประจา

ภาพประกอบ 10 หมอลาสาอาง เจยงคา ในวยหนมท มใจรกหมอลา

41

1.2 ประวตดานหมอลากลอน หมอลาสาอาง เจยงคาไดเร มฝกเรยนหมอลากลอนต งแตอาย 11 ป โดยเรยนจาก พอกานเจยงคา ซ งเปนผ แตงกลอนลาให และย งเปนครคนแรกท คอยฝกฝน ส งสอนใหทองกลอนลาจนจาไดท งหมด พออายเขา 15 ป พอกาน ไดไปซ อกลอนลาจากครหมอลาท มช อเสยงในสมยน น มาใหทองกลอนลาอกเพ อใหสามารถออกแสดงได และครหมอลาท แตงกลอนลาให คอ

- หมอลาสมหมายนอย มอเตอรไซด (บานดอนยม อาเภอกนทรวชย) เสยชวตแลว - หมอลาสมรนอย วารย น (บานดอนสวน อาเภอกนทรวชย) ย งมชวตอย - หมอลาบญม ขาวขอบ (อาเภอเสลภม จงหวดรอยเอด) ย งมชวตอย

จากน นเปนตนมาหมอลาสาอาง เจยงคา กไดหม นศกษาทองกลอนลาใหมๆ เพ อนาไปใชในการแสดงใหมากท สด และหม นฝกฝนตวเอง ในแบบของหมอลากลอนแคนเตาเดยวมาโดยตลอด พออาย 18 ป พอกาน เจยงคา ไดพาไปฝากเปนลกศษยกบ หมอลาวชย ขนทอง (เสยชวตแลว) ท อาเภอบานไผ จงหวดขอนแกน ซ งเปนอาจารยหมอลาสมยน น มลกศษยไปเรยนกบทานเปนจานวนมาก แตกเรยนไดประมาณ 1 เดอน กไดกลบบานเน องจากวาพอกาน เจยงคา ไดรบงานแสดงไวให หมอลาสาอาง เจยงคา เร มรบงานแสดงคร งแรกตอนอายได 17 ป คอ เปนหมอลาฝายชาย คกบหมอลาฝายหญงคอ หมอลาบญช น ท บานขามเรยง ไดคาตวคร งแรกคนละ 7.50 บาท (ในการลาแตละคร งตองม หมอลาฝายหญง ฝายชาย พรอมหมอแคนอก 2 คน แลวจงแบงรายไดกน)

ภาพประกอบ 11 การลากลอนในสมยกอน

ต งแตน นเปนตนมากรบงานแสดงมาโดยตลอด เร มเปนท รจ กในวงการหมอลากลอนแคนเตาเดยวในสมยน น และเปนท รจ กของประชาชนท วไป มช อเสยงมากข นเร อยๆ ไดรบงานแสดงเพ มมากข นเร อยๆ แทบจะไมมว นหยดพก บางคร งในเวลาเทศกาลกรบงานท งเวลากลางว นและกลางคน

42

ตอมาประมาณปลายป พ.ศ. 2534 หมอลากลอนแคนเตาเดยวไดมการประยกต โดยการใชเคร องดนตรประกอบ เร มจากม กลอง พณ และแคน และมหางเคร อง 2 คน จนกลายเปนหมอลาวงใหญ มเคร องดนตรครบครน มหางเคร องเพ มมากข น แตย งใชหมอลา 2 คน เหมอนเดม (หมอลาฝายหญง และฝายชาย) และรปแบบการแสดงกเปล ยนไปจากเดม คอ ไมคอยมเน อหาสาระ เนนความสนกสนานเพยงอยางเดยว ซ งเรยกตดปากกนตอมาวา หมอลากลอนซ ง หมอลาสาอางกไดเปล ยนตวเองมารบงานหมอลาซ งบาง เพ อใหเขากบกระแสนยมของตลาดหมอลา ในตอนน ผ วจ ยขอกลาวถงหมอลาซ งเพ มเตมอก ดงน

ภาพประกอบ 12 หมอลาสาอาง เจยงคา สมยตอนรบงานลาเพลนและลาซ ง

ลาซ ง เปนการลาท พฒนาไปจากหมอลากลอน ดงน นจงเรยกอกอยางหน งวา ลากลอนซ ง เปนการลากลอนในแนวใหมซ งมรปแบบ การแสดงท ประกอบดวย การลา การรอง การฟอน และการเตน คาวา "ซ ง" นาจะมาจากภาษาองกฤษวา "เรสซ ง" (racing) ซ งแปลวาการแขงขน ลาซ งจงเปนการลาท ใชลลา จงหวะ ในการลา การเตน ท รวดเรว ใชทานองลาเดน (ลายาว) ซ งเปนทานองทางส นวาดขอนแกน เปนทานองหลก แตใชสาเนยงแบบลาทางยาวลาซ ง เปนทวงทานองในการลาท เกดข นในทองถ นจงหวดขอนแกน ซ งเดมทเดยวเกดข นในลาเพลนกอน เน องจากมการนาดนตรสากล พวกกลองชดเขามาบรรเลงประกอบการแสดง พรอมท งใชทานองลาเพลน ลาเดน ลาเตย และเพลงลกทงประกอบ ผ แสดงประกอบดวยหมอลาฝายหญงและฝายชายอยางละ ๑ คน เหมอนหมอลา กลอนแตลาซ งจะมหางเคร องเตนประกอบซ งมท งชายและหญง คณะละ ๒ คน

43

ภาพประกอบ 13 บนทกเทปหมอลาซ ง กบบรษท อวเอส เอนเตอรเทนเมนท

การแตงกาย ลาฝายชายจะแตงกายชดสากล สวนหมอลาฝายหญงจะสวม กระโปรงบานเพ อใหสะดวกในการเตน กลอนท ใชลาเหมอนกลอนลาของลากลอน ใหท งสาระทางคดโลกและคดธรรม ดนตรท ใชประกอบ นอกจากแคนซ งเปนเคร องดนตรหลกแลว ย งมดนตรสากล เชน กลองชด กลองทอม เบส กตาร เขามารวมบรรเลงประกอบการแสดงดวย ปจจบนลาซ งกาลงไดรบการนยมสงสดของคนทกเพศทกวย เพราะมทวงทานองคกคกสนกสนานและใหสาระอนเปนประโยชน ตอการดาเนนชวตประจาว นอกดวย ซ งหมอลาสาอาง เจยงคา กสามารถผนตวเองมาเปนหมอลาซ งไดเปนอยางด และมงานแสดงอยางตอเน อง

ภาพประกอบ 14 หมอลาสาอาง เจยงคา สมยรบงานลาซ งถายคกบภรรยาและนองสาว นางจวงจนทร ภผาคณ

44

ประมาณป พ.ศ. 2546 – ปจจบน หมอลากลอนซ งเร มไดรบความนยมลดลง กลบมาเปนหมอลากลอนแคนเตาเดยวไดรบความนยมแทน เพราะเปนท นยมของคนแกคนเฒา ท ตองการฟงหมอลาโดยตองการเน อหาสาระ เปนเร องเปนราว ไมเหมอนหมอลากลอนซ งเนนความสนกสนาน ซ งกลมว ยรนมกมเร องทะเลาะววาทกนเปนประจา กเลยทาใหความนยมลดลง หมอลาสาอาง เจยงคา กตองมารบงานเหมอนสมยเร มแสดงหมอลากลอนใหมๆ ซ งมความถนดอยแลว ปจจบน หมอลาสาอาง เจยงคา ย งคงรบงานแสดงหมอลาอย และคาตวท ไดรบประมาณคนละ 10,000 บาท ซ งถอเปนรายไดท ดเลยทเดยว

ภาพประกอบ 15 เจาภาพตามมาจางงานไปแสดงท จงหวดอดรธาน

ปจจยท ทาใหหมอลาสาอาง เจยงคา ประสบความสาเรจในอาชพศลปนหมอลากลอนมผ ช นชอบการแสดงมากมาย น นมหลายอยาง ดงตอไปน 1. เสยงด มแกวเสยงท ทมหนกแนนกงวาล เวลามงานแสดงอยางตอเน อง พกผอนไมเพยงพอ แตเสยงกย งไมแหบหรอหมดเหมอนคนท วไป ถอไดวาเปนพรสวรรคท ไดตดตวมา หรออาจเปนเพราะวาในเวลาพดกบผ คนท วไป หมอลาสาอาง เจยงคามกพดเสยงดงฟงชด จงเหมอนการไดวอรมเสยงอยตลอดเวลา ในเวลาแสดงหมอลาสาอาง เจยงคา กสามารถควบคมน าหนกของเสยง หนก – เบา ไดดมาก อกท งน าเสยงย งบอกถงอารมณไดอยางยอดเย ยม ทาใหผ ชมการแสดงมอารมณคลอยตามไปดวย

45

2. เปนผ ท มสตปญญาด มความเฉลยวฉลาด จดจา สงเกตส งตาง ๆรอบตวอยเสมอ แมจะมการศกษาเพยงแคช นประถม จะเหนไดจากการจดจากลอนลา ท ทาการแสดงตลอดเวลา 6-8 ช วโมง ซ งมจานวนกลอนลาไมนอยเลยทเดยว ท จะตองจดจาใหหมด อกท งย งมปฏภาณไหวพรบด สามารถดงผ ชมใหเขามามอารมณรวมตลอดเวลา บางคร งสามารถดนกลอนสดไดเลยเวลาอยหนาเวท 3. บคลกภาพด ถงแมวาหมอลาสาอาง เจยงคา จะเปนคนตวเลก แตการพดกบคนรอบขางเปนท นาเกรงขาม อาจเปนเพราะเสยง ท มลกษณะทม หนกแนน จรงใจ การแตงตวเวลาทาการแสดงจะแตงกายดมาก เส อผาท ใสจะตองใหม สะอาด ผานการซกรดตลอด เพราะหมอลาสาอาง เจยงคา คดวา เราเปนศลปนมผ คอยชมเราอยดานลางเวท เราตองมความพรอมท งดานกาย จตใจ องคประกอบตางๆ แมแตการแตงกายตองแตงใหด เพ อใหผ ชมมความประทบใจ และใหรถงคณคาของศลปนหมอลากลอนดวย 4. มความมงม น ขย นขนแขง มความอดทนสง อาจเน องจากในวยเดก หมอลาสาอาง เจยงคา ตองแบกภาระทางานเล ยงครอบครวชวยพอ-แม ในฐานะเปนลกคนโต จงไดทางานหนกต งแตเยาวว ย ทาใหการงานท ไดรบมา จะต งใจและมงม นทาเปนพเศษ งานท ออกมาจงเปนงานท มคณภาพและทรงคณคาอยเสมอ ถงแมในบางคร งอาจจะเหน อยลา แตหมอลาสาอาง เจยงคา กจะไมแสดงออกมาใหผ อ นเหน กเพราะตองการใหคนรอบขางมความสขอยเสมอ 5. พฒนาตนเองอยเสมอ หมอลาสาอาง เจยงคา จะแสวงหาความรใหมๆเพ อใหทนกบสถานการณปจจบน ตดตามขาวสารอยเปนประจา ส งเหลาน เองท ทาใหผลงานการแสดงออกมาเขากบยคสมยเปนอยางด ยกตวอยางเชน เม อป พ.ศ. 2534 หมอลาซ งไดเขามามอทธพลและมความนยมมากข น หมอลากลอนมผ นยมนอยลง หมอลาสาอาง เจยงคา กไดผ นตวเอง ดดแปลงหมอลากลอนใหเปนหมอลาซ ง เพ อใหเขากบความตองการของผ ชมดวย 6. มความซ อสตวสจรต หมอลาสาอาง เจยงคา ถอวาเปนผ ท มคณสมบตขอน ดมาก เปนคนตรงตอเวลา พดคาไหนคาน น มสจจะ ซ งคณสมบตขอน เอง ทาใหผ ท รวมทางานกบหมอ-ลา สาอาง เจยงคา มความไวเน อเช อใจกน มความศรทธา และสงผลดตอตออาชพหมอลากลอนของตวเองดวย 7. ใหเกยรตกบอาชพของตวเอง ถงแมในปจจบนจะมผ นยมหมอลากลอนลดนอยลง แตหมอลาสาอาง เจยงคา เปนผ ท รกษาเกยรตยศของศลปนหมอลากลอนอยางยอดเย ยม เทดทน ยกยองและศรทธาในอาชพ มงม นท จะรกษา อนรกษไว จวบจนวนสดทายของชวตเลยทเดยว ถอเปนคนท นาจดจาเปนแบบอยางบคคลหน ง 8. เปนคนมมนษยสมพนธด มอธยาศยตอคนรอบขาง มน าใจแกเพ อนบาน จะเหนไดจาก จานวนผ ท แวะเวยนมาเย ยมเยอน ท บานของหมอลาสาอาง เจยงคา ซ งมเปนจานวนมากไมขาดสายในแตละวน กสะทอนภาพของความเปนท รก และเคารพของผ มาเยอน อกท งย งเปนคนรจกแบงปนให ดงจะเหนไดจากเวลาท หมอลาสาอาง เจยงคา ออกงานแสดงตดตอกนแลวไดรบเงนคาจางมามาก กจะซ อของ

46

กนของใชแบงปนเพ อนบานอยเสมอ การท เปนคนท มมนษยสมพนธท ดน เอง กชวยใหมคนรจกมากมาย อยากท จะวาจางมาทาการแสดงในงานของตวเอง ถอเปนการชวยเหลอกน และย งไดหมอลาท มคณภาพเปนท ช นชอบของผ ฟงอกดวย 1.3 ผลงานท ไดรบ หมอลาสาอาง เจยงคา ไดรบเกยรตประวตและมความภาคภมใจในชวต ดงน ป พ.ศ. 2519 ไดรบรางว ลชนะเลศ ในการประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว จากงานกาชาดจงหวดมหาสารคาม (คกบหมอลาจนทรเพญ เดนนภา) ป พ.ศ. 2519 ไดรบรางว ลชนะเลศ ในการประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว จากงานกาชาดจงหวดกาฬสนธ (คกบหมอลาจนทรเพญ เดนนภา) ป พ.ศ. 2519 ไดรบรางว ลโลหชนะเลศ การประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว งานประจาป อาเภอสมเดจ จงหวดกาฬสนธ (คกบหมอลาสมพร สายลมเยน) ป พ.ศ. 2519 ไดรบรางว ลโลหชนะเลศ การประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว งานกาชาดจงหวดรอยเอด (คกบหมอลากฤษณา บญแสน) ป พ.ศ. 2520 – 2521 ไดรบรางว ลโลหเกยรตยศ แหวนทองคาฝงเพชร การประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว ท สถานวทยโทรทศน ชอง 4 จงหวดขอน แกน (ใชเวลาประกวด 1 ป 4 เดอน) ซ งเปนรางว ลสงสดในชวตของการเปนหมอลากลอน หลงจากน นกไมไดประกวดอก เพราะถกหามไมใหประกวดเน องจากไดรบรางว ลสงสดแลว ถอวาเปนหมอลาระดบอาจารย และจะไดเปนคณะกรรมการในการประกวดใหกบหมอลารนนอง ๆตอไป ป พ.ศ. 2536 ไดรบเกยรตบตร จากศนยศลปวฒนธรรมวทยาลยครมหาสารคาม ใหเปน นกแสดงพ นบานอสาน ประเภท หมอลากลอนซ งดาวรง ป พ.ศ. 2550 ไดรบการเชดชเกยรต จากสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม ใหเปน ศลปนพ นบานอสาน สาขาศลปะการแสดงหมอลากลอน ผ ซ งไดสรางสรรคผลงานดเดนในดานศลปวฒนธรรมจนปรากฏช อเสยง เปนท ยอมรบในสงคม และประเทศชาต ป พ.ศ. 2550 ไดเปนตวแทนประเทศไทย ไปเผยแพรว ฒนธรรมอสาน ตามโครงการ ว ฒนธรรมลมน าโขง ท รฐวอชงตนดซ ประเทศสหรฐอเมรกา เปนเวลา 1 เดอน

47

ภาพประกอบ 16 ตโชวผลงานท ไดรบ

จากผลงานท งหมดท กลาวมา หมอลาสาอาง เจยงคาไดประทบใจและเปนท ภาคภมใจมากท สดในชวต กบผลงานท ไดรบเลอกเปนผ ถายทอดวฒนธรรมของประเทศไทย ประเภทหมอลากลอน จากสถาบนมานษยวทยาสรนธร (ศมส.) ซ งไดรบเชญจากศนยวถชวตบานและมรดกทางว ฒนธรรม สถาบนสมธโซเนยน ประเทศสหรฐอมรกา ใหเปนเจาภาพรวมกบ 4 ประเทศ ในภมภาคลมแมน าโขง ไดแก ลาว กมพชา เวยดนาม และมณฑลยนนาน สาธารณรฐประชาชนจนในการจดเทศกาลวถชวตชาวบาน (Smithsonian Folklife Festival 2007) ในหวขอ “ลมน าโขง : เช อมสายใยว ฒนธรรม” ซ งจะจดข นท สถาบนสมธโซเนยน กรงวอชงตนด.ซ. ประเทศสหรฐอเมรกา ระหวางว นท 27 มถนายน-8 กรกฎาคม โดยในสวนของประเทศไทยน น ศมส.ไดเตรยมกจกรรมพ นบานท หาดไดยากไปจดแสดงในงานดงกลาว อาท การแสดงโปงลาง-หมอลาภไท ของคณะป นปว บวระบดว ฒนธรรมอสาน, การแสดงหมอลา โดยหมอลากฤษณา บญแสนและสาอาง เจยงคา, การแสดงกลองสะบดชย การฟอนดาบ การฟอนสายไหม และการแสดงสะลอ ซอซง จากชมรมวฒนธรรมลานนา, การเปาแคนน าเตา และการเตนราของชาวลซ จาก อ.แมจน จ.เชยงราย และย งไดจดการสาธตงานชางฝมอหลากหลายรปแบบ อาท การทาแคน จากบานนาหวา จ.นครพนม, ภาพจตรกรรมฝาผนง จ.มหาสารคาม, หนากากผตาโขน จ.เลย, ปนป นประดบโบสถ จ.กาฬสนธ, ผ าแพรวา จากบานคามวง จ.กาฬสนธ การจดนทรรศการแสดงวถชวตคร งน เปนเทศกาลแสดงทางว ฒนธรรมประจาปท จดข นในทกฤดรอนของสถาบนสมธโซเนยน ซ งมลกษณะพเศษ คอ ใหแตละประเทศท เขารวมยดหลกแนวคดเร องพพธภณฑ มชวต การนาเสนอเน อหาตาง ๆโดยการบอกเลาเร องราวดวยการลงมอทา และใหผ เขาชมงานเรยนรชวตชาวบานผานงานฝมอ ถอเปนโอกาสดท ประเทศไทยจะไดนาผลงานทางว ฒนธรรมทองถ นท มคณคาไปจดแสดงและเผยแพรใหชาวตางชาตชมความงดงาม รวมท งเปนการแลกเปล ยนวฒนธรรมกบประเทศตางๆ ดวย

48

ผ ท ไดรบเลอกจากสถาบนมานษยวทยาสรนธร ใหไปแสดงผลงานทางว ฒนธรรมแตละคนลวนเปนศลปนระดบช นครท งหมด จงเปนท ภาคภมใจและเปนเกยรตอยางย งท หมอลาสาอางไดรบเกยรตน ท มสวนท ทาใหโลกเหนวา หมอลากลอนกไมแพว ฒนธรรมอ นของตางชาตเหมอนกน

ภาพประกอบ 17 รางว ลจากสถาบนสมธโซเนยน

2. บทบาทตอสงคมของหมอลาสาอาง เจยงคา 2.1 บทบาทดานการอนรกษหมอลากลอน หมอลาสาอาง เจยงคา ถอไดวาเปนผ หน งท อนรกษศลปะการแสดงหมอลากลอน สบสานวฒนธรรมทองถ นอยางดเลศ และไดเปดสอนหมอลากลอนใหกบหมอลารนหลง โดยตองมาฝากตวเปนศษยซ งผานวธการ ข นตอน และประเพณแนวปฏบต ตามรปแบบของหมอลาท ปฏบตสบตอกนมาอยางถกตองกอน ในปจจบนมลกศษยท ผานการฝกฝน แลวรบงานแสดงไดไดแลวมากมาย ดงน 1. หมอลาสงกราน เจยงคา (อยจ งหวดเพชรบรณ) 2. หมอลาสเทพ เจยงคา (อยอ าเภอโกสมพสย จงหวดมหาสารคาม) 3. หมอลาชยณรงค เจยงคา (อยจ งหวดสระแกว) 4. หมอลาปกรณ เจยงคา (อยจ งหว ดเพชรบรณ) 5. หมอลาเยนจต เจยงคา (อยอ าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม) 6. หมอลาปยะ เจยงคา (อยอ าเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม) 7. หมอลาสมหมาย เจยงคา (อยอ าเภอโกสมพสย จงหวดมหาสารคาม) 8. หมอลาปานใจ เจยงคา (นกศกษาจากมหาวทยาลยมหาสารคาม) 9. หมอลาชาญชย เจยงคา (นกศกษาจากมหาวทยาลยมหาสารคาม)

49

ซ งศลปนหมอลาเหลาน ลวนไดรบการอบรมส งสอน จากหมอลาสาอาง เจยงคาท งส นนบวาไดสรางลกศษยท มคณภาพ สามารถรบงานการแสดงเองได เปนส งท ภาคภมใจใหครผ สอนเปนอยางย ง อกท งย งสงเสรมการเรยนหมอลากลอน โดยตวหมอลาสาอาง เจยงคาเองกไดรบเปนวทยากรกบหนวยงานการศกษาตางๆ ดวย การอนรกษศลปวฒนธรรมอสานไปยงชนรนหลงถอเปนส งท ดงามและควรยกยองเปนอยางย ง โดยเฉพาะสภาวะโลกปจจบน ท เทคโนโลยไดเขามามบทบาทตอการดารงชวตมากข น จะทาใหเดกสมยใหม ลมว ฒนธรรมอนดงามเหลาน ไป ซ งอาจารยสาอาง เจยงคา กลาววา “หมอลากลอนแคนเตาเดยว จะย งคงอยกบลกหลานไทยไปตลอดช วกาลนาน และสามารถประกาศไดท วโลกวา หมอลากลอนแคนเตาเดยวย งคงยนหย ดอยในวงการหมอลาไดตลอดไป 2.2 บทบาทดานเผยแพรใหความร นอกจากหมอลาสาอาง เจยงคา จะเปนผ ท อนรกษสบสานวฒนธรรมท ดแลว ย งเปนผ ท เผยแพรศลปะหมอลากลอนและเปนแบบอยางของคนรนหลง ดงจะเหนจากผลงาน ดงน 1. บนทกเทปหมอลากลอนเผยแพรประมาณ 20 ชด 2. บนทกเทปหมอลากลอน ใหกบโครงการวจย ของคณาจารย สาขาวชาดรยางคศลป คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3. เปนวทยากรใหความรในระดบ โรงเรยน วทยาลย มหาวทยาลย และประชาชนท วไปท ตองการศกษา นอกจากจะมบทบาทดานการใหความรเร องหมอลากลอนในทางตรงแลว หมอลาสาอาง เจยงคาย งมบทบาทท เผยแพรใหความรในดานอ นๆอกในทางออมซ งมอยในกลอนลา ดงน บทบาทดานการใหความบนเทง ถากลาวถงภาคอสานของไทยแลว ส งท ขาดไมไดคอหมอลา เปนส งท ใหความสนกสนานเพลดเพลน จรรโลงใจแกคนอสาน หมอลาสาอาง เจยงคา ไดรบใชแสดงหมอลากลอนมากวา 40 ป มสวนทาใหผ ฟงหมอลากลอนมจตใจราเรงแจมใส ดงจะเหนไดจากผ ท มาฟงหมอลา สวนมากจะสนกสนานหวเราะชอบใจ ผอนคลายความตงเครยดจากการทางานหนกไดดเลยทเดยว บทบาทดานการสงเสรมพระพทธศาสนา กลอนลาท ใชในการแสดงหมอลากลอน สวนมากจะเก ยวกบบาปบญคณโทษ มการกลาวถงคณงามความดของพทธศาสนา กลาวถงโทษของการทาบาป ทาส งไมด การเปรยบเทยบทางโลกทางธรรม การส งสอนคนใหเปนคนด การละเวนอบายมขรกษาศล การใหทาน การไมคดเร องไมดตอบคคลอ น ดงน นหมอลาสาอาง เจยงคา จงมสวนชวยสงเสรมศาสนาอกทางหน ง

50

บทบาทดานการปองกนยาเสพยตด ในปจจบนยาเสพยตดไดเกดการแพรระบาดในหมเยาวชนเปนจานวนมาก หมอลาสาอาง เจยงคา กไดสงเสรมใหเยาวชนไดศกษาหมอลากลอน เพ อใชเวลาวางใหเปนประโยชนใหหางไกลยาเสพยตด ดงจะเหนไดจากการเปนวทยากรสอนเร องหมอลากลอน ใหกบหนวยงานการศกษาตางๆ หรอกบผ ท สนใจท จะศกษา อกท งในบทกลอนลาย งกลาวถงพษภยของยาเสพยตด ของผ เสพยและผ ขาย การหลกไกลยาเสพยตด บทบาทดานสงคม การท เปนศลปนหมอลากลอนยอมเปนปกต ท จะมผ ท รจ กมากหนาหลายตา การอยรวมกบคนหมมากยอมเปนการยากมาก หมอลาสาอาง เจยง-คา กไดใชประสบการณตาง ๆในชวต มาผสมผสานกบหมอลากลอน เชงส งสอนสงคมใหอยรวมกนไดอยางสงบสข จะเหนจาก บทกลอนลาท กลาวถง ความสามคค การอภยซ งกนและกน การอยอยางใหเกยรตกนของคสามภรรยา บทสอนหญง บทสอนชาย การไมลบหลผ อ น การไมนนทาวารายใหกน การเอ อเฟ อเผ อแผซ งกนและกน การกลาวถงหลกความจรงของชวต หมอลากลอนจงเปนหนทางหน ง ท ชวยหลอมรวมจตใจของผ คน ใหอยรวมกนไดอยางมความสข บทบาทดานสาธารณสข หมอลาสาอาง เจยงคา กใชบทกลอนลาท กลาวถง การปองกนโรคเอดส การคมกาเนด การปองกนโรคฉ หนท ระบาดเปนกนมากในหมคนอสาน การกนอยท ถกสขลกษณะ การทาบานเรอนใหสะอาดงามตานาอย บทบาทดานการประชาสมพนธ เน องจาก หมอลาสาอาง เจยงคา เปนผ ท มความสนใจในดานขาวสารบานเมอง หรอขาวสารดานตางๆอยแลว จงทาใหเปนผ ท มความรหลายดาน ซ งเวลาแสดงหมอลากลอน กจะนาความรท มบอกกลาวแกผ ฟง ใหเกดท งความรและความบนเทง ผสมผสานกนไป กอใหเกดประโยชนในการรบรขาวสาร ท งภาครฐและภาคเอกชน และย งบอกกลาวถงเหตการณในสงคมปจจบน เพ อผ ฟงรถงความทนสมยของโลกยคท มการเปล ยนแปลงอยางรวดเรว หมอลาสาอาง เจยงคา นบไดวาทานเปนผ หน งท ชวยสรางสรรคสงคมใหดข น โดยถายทอดผานหมอลากลอน และถามผ ใดท ตองการท จะศกษาเก ยวกบหมอลากลอน ทานกสามารถบอกกลาวในเร องราวของหมอลากลอนใหอยางเตมเป ยม ดวยความศรทธาในอาชพหมอลากลอน ดงจะเหนไดจากการท มผ ศกษาวจยในตวทานหลายคน หมอลาสาอาง เจยงคาเอง กเตมใจท จะถายทอดใหผ ท จะศกษาโดยไมหวงวชาแตอยางใด นบเปนผ ท ชวยเผยแพรว ฒนธรรมอสานท ย งใหญคนหน ง ท สมควรไดรบการยกยองเชดชเปนอยางย ง

51

3. อตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา 3.1 ดานทานองกลอนลา ในขอน ผ วจ ยจะทาการแกะทานองการรอง โดยเขยนเปนโนตสากล แลวนามาวเคราะหตามหลกมานษยดรยางควทยา ซ งเปนการวเคราะหในรปแบบบทเพลงตามแบบสากล บทกลอนลาท จะนามาวเคราะหมท งหมด 3 ทานอง คอ (1) ท านองทางส น (2) ท านองทางยาว (3) ท านองทางเตย และจะทาการวเคราะหในเร องตอไปน 1. การซ าทวน (repeat) คอการนา โมทฟน นมาซ าอกคร งหน ง โดยซ าเหมอนกนท งระดบเสยงและลกษณะจงหวะ 2. ซเควนซ (sequence) คอ การซ าเปล ยนระดบเสยง เปนการนา โมทฟ มาซ าตามลกษณะข นลงและส นยาวของตวโนต แตเปล ยนเสยงไปตามตองการ ในการซ าแตละคร งอาจมการ เปล ยนแปลงภายในสานวนเพลงไปบางเพ อใหเกดผลตอการฟงท แตกตางออกไป 3. จดพกประโยคเพลง (phrase cadence) จดพก คอสตรสา เรจของการประสานกนระหวางทานองเพลง (melody) การประสานเสยง (harmony) และลกษณะจงหวะ (rhythm) มเปาหมายท จะสรางความรสกตอบสนองตอการฟงเพลง 4. คตลกษณของทานอง (form) คอการแยกลกษณะของทานองใหชดเจนข น ทาใหเหนถงความแตกตางของแตละทอนเพลง 5. ทศทางของทานอง คอการหาทศทางของทานอง โดยในท น จะเสนอการวเคราะหทานองในรปแบบของเสนกราฟ เพ อแสดงใหเหนอยางชดเจน ในการวเคราะหทานองกลอนลาท ง 5 รปแบบน แลว กจะสามารถรถงความเปนตวตนในการรองหมอลากลอนท ชดเจน ทาใหเหนอตลกษณท แทจรงได ซ งผ วจ ยจะทาการวเคราะหตามหวขอ ดงน (1) ทานองทางส น เปนการลาชวงแรก เน อหาท ลาไดแก การไหวคร การขอบคณเจาภาพ ลกษณะของงาน การถามขาวคราว และการเก ยวพาราส ในขณะท หมอลาท ง 2 ฝายจะเคล อนไหวตวและฟอนใหเขากบจงหวะลาและจงแหวะแคน บางคร งกจะหยดลาทางส นไวเพ อฟอนเก ยวกน ประมาณ 3-5 นาท คอยลาตอ และหาทางลงเพ อใหอกฝายหน งลาตอบโต ในทานองทางส นน ผ วจ ยจะขอยกนามาศกษาเพยงกลอนลาเดยว เพราะวาการลาทางส นจะมลกษณะทานองท เหมอนกน แตกตางกนกตรงท เน อหาของกลอนลา การแบงวรรคของคา การใชภาษา ซ งแลวแตผ ประพนธกลอนลา ในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา เม อเทยบเสยงแลวจะอยในคย G เมเจอร หรอ เรยกวา “ลายสรอย” ถาสงเกตลกษณะทานองจะพบวา มการเดนคอรดเพยง 2 คอรดเทาน น คอ คอรด G และคอรด Am สลบกนไป

52

กลอนลาทานองทางส น

(ลาเปนจงหวะ) เอาฮ นน ย ายอยเลาะเลยบฮานน นแมนหมไวเลก

จกเดกหญงเดกชายกายกองนองลน

บางคนนอนบมผาปาโตเส อบนง

วางน นแมนพอลงน งสบยาเมาม วขวกมใสผ ย ง

ทางตาเลาผ นเหลยวส งหลงหาแมฮางแก

เอ นหมอลานาแนฮา มสาวแมฮางอยากจะเวาด งกน

หนไปทางฝายน นแมนสาวหนมซมคะนอง

พากนมองแลหาคแฟนเคยเวา

มาเอาบญม อน สมแฟนหรอวาบ

หว งสมาพบพอแฟนขอยผ อยบญ

หนไปทางฝายพ นแมนพวกชายสะกน

ยนกนเปนถนแถวล าแลขวาซาย

ไปคยแมยาอายสยนอายเฮดหย งพ

สาวผ ดกะดอสยนพอพอแตตา

ไปคยเบ งเถอะหนาฮาเปนทาสไปนา

บาดหาลาลงลาไปสงทางกะย งได

อดฟงเอาเดอเจาฝ งคนแมลกออน

อยาสฟาวพากนอยากนอน

53

หมอลาพวมสจาวสาวเขาใสแคน

สดสะแนนลายสรอยถอยลงแลนแต

จกเสยงกเสยงแกเสยงสลบซบซอนตอนกลอนเขาใสกน

ศกด กะลนโคกเขาเดกมามนแหงมวน

1 2 3 4 5 6 7 8

10 11 12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25 26 27

29 30 31 32 33 34 35 36 37

38 39 40 41 42 43 44 45

47 48 49 50 51 52 53 54 55

56 57 58 59 60 61 62 63

66 67 68 69 70 71 72 73 74

75 76 77 78 79 80

1 2 3 4 5 6 7 8

10 11 12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25 26 27

29 30 31 32 33 34 35 36 37

38 39 40 41 42 43 44 45

47 48 49 50 51 52 53 54 55

56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

66 67 68 69 70 71 72 73 74

75 76 77 78 79 80 81 82 83

54

1 2 3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

29 30 31 32 33 34 35 36 37

38 39 40 41 42 43 44 45 46

47 48 49 50 51 52 53 54 55

64 65

66 67 68 69 70 71 72 73 74

81 82 83

1.1 การซ าทวน ( repeat

จากโนตทานองทางส นดงกลาวจะพบการซ าทวนในหองเพลง ดงตอไปน

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

( repeat )

ดงกลาวจะพบการซ าทวนในหองเพลง ดงตอไปน

การซ าทวนคร งท 1 พบในหองเพลงท 2 และ 13

โนตการซ าทวน

ทวนคร งท 2 พบในหองเพลงท 19 และ 32

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 3 พบในหองเพลงท 22 และ 43

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 4 พบในหองเพลงท 23 และ 56

55

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

จะพบวามการซ าทวนเกดข นท งหมด สรปไดวา ในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมการ ซ าทวนเกดข นไมมาก และไมพบการซ าทวนเกน 1 คร ง เปนเพราะเปนจงหวะท ใหความสนกสนาน ในการรองของหมอลาสาอาง เจยงคา จงเตมแตงโนตบางตว การดนสดเพ มคาท นอกเหนอจากบทกลอนเดม ทาใหมสสนในการแสดงมากย งข น ผ ชมกจะเหนถงความเปนอตลกษณท แทจรง

1.2 ซเควนซ (sequence)

จากโนตทานองเพลงทางส นดงกลาว จะพบการ ซเควนซทานอง ดงน

หองท

โมทฟท 1 ตนแบบโมทฟท 1

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 5 พบในหองเพลงท 52และ 63

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 6 พบในหองเพลงท 54 และ 77

โนตการซ าทวน

จะพบวามการซ าทวนเกดข นท งหมด 6 คร ง ในแตละคร งซ าทวนเพยงคร งเดยวเทากนหมด จงสรปไดวา ในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมการ ซ าทวนเกดข นไมมาก และไมพบการซ า

คร ง เปนเพราะเปนจงหวะท ใหความสนกสนาน ในการรองของหมอลาสาอาง เจยงคา จงเตมมคาท นอกเหนอจากบทกลอนเดม ทาใหมสสนในการแสดงมากย งข น

เหนถงความเปนอตลกษณท แทจรง ของตวศลปนเองท เดนชดมากอกอยางหน งดวย

sequence)

จากโนตทานองเพลงทางส นดงกลาว จะพบการ ซเควนซทานอง ดงน

หองท 1

56

ในแตละคร งซ าทวนเพยงคร งเดยวเทากนหมด จงสรปไดวา ในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมการ ซ าทวนเกดข นไมมาก และไมพบการซ า

คร ง เปนเพราะเปนจงหวะท ใหความสนกสนาน ในการรองของหมอลาสาอาง เจยงคา จงเตมมคาท นอกเหนอจากบทกลอนเดม ทาใหมสสนในการแสดงมากย งข น

อกอยางหน งดวย

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 2

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 4

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 6

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 8

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 10

โมทฟท 12 ตนแบบโมทฟท 2

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 13

หองท 12 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 3

หองท 33 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 5

หองท 49 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 7

หองท 67 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 9

หองท 73 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 11

หองท 2

หองท 3 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 14

57

หองท 21

หองท 42

หองท 54

หองท 71

หองท 77

หองท 5

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 15

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 17

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 19

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 21

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 23

โมทฟท 25 ตนแบบโมทฟท 3

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 26

หองท 10 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 16

หองท 16 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 18

หองท 30 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 20

หองท 43 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 22

หองท 50 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 24

หองท 4

หองท 7 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 27

58

หองท 13

หองท 22

หองท 38

หองท 46

หองท 68

หองท 15

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 28

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 30

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 32

และ ซเควนซทานองกบโมทฟท 34

หองท

โมทฟท 35 ตนแบบโมทฟท 4

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 36

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 38

หองท 23 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 29

หองท 35 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 31

หองท 56 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 33

หองท 70

หองท 6

หองท 20 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 37

หองท 26 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 39

59

หองท 27

หองท 44

หองท 59

หองท 25

หองท 34

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 40

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 42

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 44

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 46

และซเควนซทานองกบโมทฟท 48

โมทฟท 49 ตนแบบโมทฟท 5

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 50

หองท 37 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 41

หองท 55 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 43

หองท 61 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 45

หองท 65 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 47

หองท 76

หองท 8

หองท 60 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 51

60

หองท 48

หองท 58

หองท 64

หองท 66

หองท 69

หองท

โมทฟท 52 ตนแบบโมทฟท 6

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 53

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 55

หองท

และซเควนซทานองกบโมทฟท 57

หองท

โมทฟท 58 ตนแบบโมทฟท 7

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 59

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 61

หองท 9

หองท 17 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 54

หองท 29 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 56

หองท 57

หองท 11

หองท 19 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 60

หองท 40 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 62

61

หองท 24

หองท 45

หองท 32

หองท 47

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 63

หองท

โมทฟท 65 ตนแบบโมทฟท 8

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 66

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 68

หองท

โมทฟท 70 ตนแบบโมทฟท 9

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 71

และซเควนซทานองกบโมทฟท 73

หองท 52 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 64

หองท 14

หองท 36 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 67

หองท 62 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 69

หองท 28

หองท 31 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 72

หองท 53

62

หองท 63

หองท 41

หองท 75

หองท 39

จะพบวาเกดมตนแบบโมทฟท ซเควนซอย ตนแบบโมทฟท 4 มการซเควนซ 14 คร ง รองลงมาคอตนแบบโมทฟท มการซเควนซ 11 คร ง, โมทฟท 3 มการซเควนซ มการซเควนซ 6 คร ง, โมทฟท 8 มการซเควนซมการซเควนซ 3 คร ง ตามลาดบ สรปไดวาในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา

และตนแบบโมทฟท สลบทวงทานองกนไป ซ งเปนอตลกษณข

1.3 จดพกประโยคเพลง

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงทานองลาทางส นในท น จะวเคราะหการแบงประโยคเพลง และวเคราะหจดพกประโยคเพลง ผลการวเคราะหขอมลไดดงน

ประโยคเพลงท 1

หองเพลงท 1 2

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 4 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 2

หองเพลงท 5 6 7

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 7 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

จะพบวาเกดมตนแบบโมทฟท ซเควนซอย 9 แบบ ตนแบบโมทฟท มการซเควนซมากท สดคอ คร ง รองลงมาคอตนแบบโมทฟท 2 มการซเควนซ 13 คร งมการซเควนซ 10 คร ง, โมทฟท 7 มการซเควนซ 7 คร ง

มการซเควนซ 5 คร ง, โมทฟท 9 มการซเควนซ 4 คร ง และ

สรปไดวาในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา จะซเควนซทานองในตนแบบโมทฟท

และตนแบบโมทฟท 2 เปนหลก และใชโมทฟในลกษณะตางๆดงขางตนอตลกษณของตวหมอลาสาอาง เจยงคา ท แตกตางจากศลปนทานอ น

จดพกประโยคเพลง (phrase cadence)

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงทานองลาทางส นในท น จะวเคราะหการแบงประโยคเพลง และวเคราะหจดพกประโยคเพลง ผลการวเคราะหขอมลไดดงน

1 2 3 4

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence)เปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

5 6 7

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

63

ตนแบบโมทฟท มการซเควนซมากท สดคอ คร ง, โมทฟท 1 คร ง, โมทฟท 6 และโมทฟท 5

จะซเควนซทานองในตนแบบโมทฟท 4

เปนหลก และใชโมทฟในลกษณะตางๆดงขางตนท แตกตางจากศลปนทานอ น

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงทานองลาทางส นในท น จะวเคราะหการแบงประโยคเพลง

(authentic cadence)

deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 3

หองเพลงท 8

เปนประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 9 เปนโนตตวท

ประโยคเพลงท 4

หองเพลงท 10 11

เปนประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 12 เปนโนตตวท

ประโยคเพลงท 5

หองเพลงท 13

เปนประโยคเพลงแบบ 3หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 15 เปนโนตตวโตนคของคอรด

9

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceเปนโนตตวท 2 ของคอรด

11 12

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceเปนโนตตวท 6 ของคอรด

14 15

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence)เปนโนตตวโตนคของคอรด

64

deceptive cadence)

(deceptive cadence)

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 6

หองเพลงท 16

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกในหองท 17 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

ประโยคเพลงท 7

หองเพลงท 18 19

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกในหองท 19 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

ประโยคเพลงท 8

หองเพลงท 20

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกในหองท 21 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

17

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

19

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

21

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

65

(deceptive cadence)โดยม

(deceptive cadence)โดยม

(deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 9

หองเพลงท 22

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 24 เปนโนตตวท 6 ของคอรด

ประโยคเพลงท 10

หองเพลงท 25 26 27

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 27 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

ประโยคเพลงท 11

หองเพลงท 28 29

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 29 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

ประโยคเพลงท 12

หองเพลงท 30

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 32 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

23 24

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

26 27

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

28 29

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

31 32

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด

66

(deceptive cadence)โดยม

(deceptive cadence)โดยม

cadence)โดยม

deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 13

หองเพลงท 33

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 35 เปนโนตตวท 6 ของคอรด

ประโยคเพลงท 14

หองเพลงท 36

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 37 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

ประโยคเพลงท 15

หองเพลงท 38 39

เปนประโยคเพลงแบบ 5 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 42 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

34 35

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

37

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

39 40 41 42

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

67

(deceptive cadence)โดยม

(deceptive cadence)โดยม

cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 16

หองเพลงท 43 44

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 45 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 17

หองเพลงท 46

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 49 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

ประโยคเพลงท 18

หองเพลงท 50 51

เปนประโยคเพลงแบบ 5 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 54 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

ประโยคเพลงท 19

หองเพลงท 55 56

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบจดพกในหองท 57 เปนโนตตวท 6 ของคอรด

44 45

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

47 48 49

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

51 52 53 54

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

56 57

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

68

authentic cadence)

(deceptive cadence)โดยม

54

deceptive cadence)โดยม

cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 20

หองเพลงท 58 59

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 60 เปนโนตตวท 6 ของคอรด

ประโยคเพลงท 21

หองเพลงท 61 62

เปนประโยคเพลงแบบ 5 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 65 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 22

หองเพลงท 66

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 68 เปนโนตตวท 6 ของคอรด

60

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

63 64 65

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence)เปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

67

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

69

(deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

(deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 23

หองเพลงท 68

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 71 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

ประโยคเพลงท 24

หองเพลงท 71

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 73 เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

ประโยคเพลงท 25

หองเพลงท 74

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 77 เปนโนตตวท 2 ของคอรด

จากประโยคเพลงท ง 25 ประโยคเพลง จะพบวามจดพกเพลงดงน 1. จดพกสมบรณแท คอ มโนตอยในกลมคอรดโนต เร (D) มากท สด คอ 3 ท รองลงมาคอโนต ซอล 2. จดพกลวง คอจดพกท ไมไดอยในกลมคอรด โนต ลา (A) มากท สด คอ 15 ท รองลงมาคอโนต

69 70

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด

72 73

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

75 76 77

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

ประโยคเพลง จะพบวามจดพกเพลงดงน คอ มโนตอยในกลมคอรด 1, 3, 5 มท งหมด 5 จดพก มจดพกประโยคใน

ท รองลงมาคอโนต ซอล (G) 2 ท จดพกลวง คอจดพกท ไมไดอยในกลมคอรด 1, 3, 5 มท งหมด 20 จดพก มจดพกลวงใน

ท รองลงมาคอโนต ม (E) ม 5 ท

70

(deceptive cadence)โดยม

authentic cadence)

(deceptive cadence)โดยม

มจดพกประโยคใน

มจดพกลวงใน

ดงน นจงสรปไดวา ทานองลาทางและม (E) เปนหลก จะสงเกตวาในสวนของจดสมบรณแท มเพยง แลว คยเพลงนาจะตกท Am มากกกวาคย สลบเลนคอรด G และAm ในกลอนทางส น ซ งผสมผสานเขากนอยางลงตว บรรเลงในรปคอรด G6 คอมโนต G, A, B, D, ท านองทางรองกมความคลายกบการบรรเลงเหมอนกน

1.4 คตลกษณของทานอง ( formทานองทางส นท หมอลาสาอาง เจยงคาไดขบรองไวจะอยในคย

การขบรองจะสลบกนระหวางทานองในคย กจะบรรเลงในลาย “สรอย” และลาย

ดงน นสรปไดวาทานองทางส นเพยงคตลกษณ (form) เดยว โดยผ วจ ยแยกทอนท เปนคอรดตางกน

G 1 2 3 4 5

G 10 11 12 13 14 15

19 20 G 21

ดงน นจงสรปไดวา ทานองลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา จะใชจดพกลวงท โนต ลาจะสงเกตวาในสวนของจดสมบรณแท มเพยง 5 จดเทาน น ซ งในทางทฤษฏดนตร

มากกกวาคย G แตการบรรเลงดนตร (แคน) กลบบรรเลงในคย กลอนทางส น ซ งผสมผสานเขากนอยางลงตว หรอในทางสากลกจะG, A, B, D, และ E กสามารถบรรเลงดนตรในกลอนลาทางส นได

ทานองทางรองกมความคลายกบการบรรเลงเหมอนกน

form) ท านองทางส นท หมอลาสาอาง เจยงคาไดขบรองไวจะอยในคย G ซ งเปนทานองเดยวกนท งหมด

การขบรองจะสลบกนระหวางทานองในคย G และทานองในคย Am หรอในทางการบรรเลงดนตรแคนและลาย “ใหญ”

ดงน นสรปไดวาทานองทางส นท หมอลาสาอาง เจยงคาไดขบรองไวมคตลกษณในการรองโดยผ วจ ยแยกทอนท เปนคอรดตางกน เพ อใหเหนชดเจน ดงน

1 2 3 4 5 6 Am 7

10 11 12 13 14 15 16 Am

21 22 23 24 25 26 Am 27

71

ลวงท โนต ลา (A) จดเทาน น ซ งในทางทฤษฏดนตร

กลบบรรเลงในคย G และจะหรอในทางสากลกจะ

กสามารถบรรเลงดนตรในกลอนลาทางส นได ใน

ซ งเปนทานองเดยวกนท งหมด หรอในทางการบรรเลงดนตรแคน

มคตลกษณในการรอง

7 8 9

17 18

27 28

29 30 31 32 33

38 39 40 41 42

47 48 Am 49 50

56 57 58 59

66 67 68 69 70 71 72 73 74

75 76 77 78 79 80

โนตการแบงคอรดการบรรเลงในกลอนทางส น

1.5 ทศทางของทานอง

ในแตละประโยคเพลงมทศทางของทานองเปนเสนกราฟ ดงน

ประโยคเพลงท 1

หองเพลงท 1 2 3

29 30 31 32 33 G 34 35 36

38 39 40 41 42 G 43 44 45

49 50 51 52 53 54

7 58 59 Am 60 61 62 63 64

66 67 68 69 70 71 72 73 74

75 76 77 78 79 80 81 82 83

โนตการแบงคอรดการบรรเลงในกลอนทางส น

ทศทางของทานอง

ในแตละประโยคเพลงมทศทางของทานองเปนเสนกราฟ ดงน

1 2 3 4

72

4 35 36 Am 37

45 46

53 54 G 55

3 64 G 65

66 67 68 69 70 71 72 73 74

81 82 83

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 8 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยง คางอยในระดบเสยง G (ค 8 เปอรเฟค)และกาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรก พกทานองท โนต D ( ค 5 เปอรเฟค

ประโยคเพลงท 2

หองเพลงท 5 6 7

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 8 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยง กาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาว

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรก พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง G (ค 8 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยง G () กาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต E

เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนเปอรเฟค)

5 6 7

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง G (ค 8 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต C (ค กาวลงมาท โนต C (ค 4 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต A (

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนเมเจอร)

73

ค 8 เปอรเฟค) E (ค 6 เมเจอร)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

ค 4 เปอรเฟค) (ค 2 เมเจอร)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

ประโยคเพลงท 3

หองเพลงท 8 9

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) คางอยในระดบเสยงกาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรก พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร

ประโยคเพลงท 4

หองเพลงท 10 11 12

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต มาท โนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข นท โนต E (ค 6 เมเจอร)

8 9

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง B (ค 3 เมเจอร) กาวลงมาท โนต G (ค และกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนเมเจอร)

10 11 12

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอรกาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต E (

มการกาวข น-ลงแบบคล น ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน พกทานอง

74

ค 1 เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

เมเจอร) กาวลง(ค 6 เมเจอร)

ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน พกทานอง

ประโยคเพลงท 5

หองเพลงท 13

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 8 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยงคางอยในระดบเสยง D (ค 5 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรกและตอนกลาง พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 6

หองเพลงท 16

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 8 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต กาวลงมาท โนต G (ค 1 เปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาตอนกลาง พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร

14 15

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง G (ค 8 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต D (ค เปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต G (ค 8 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบตวย มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกและตอนกลาง พกทานองท โนต G (ค 8 เปอรเฟค)

17

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยง D (ค และกาวข นไปท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในเมเจอร)

75

ค 5 เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

ค 5 เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนใน

ประโยคเพลงท 7

หองเพลงท 18 19

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาประโยคเพลงท ส น พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 8

หองเพลงท 20

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) คางอยในระดบเสยงกาวลงมาท โนต G (ค 1เปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรก พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร

19

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต A (ค 2

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงเทาน น ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน เปนประโยคเพลงท ส น พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร)

21

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟคและกาวข นไปท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล นมการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนเมเจอร)

76

2 เมเจอร)

ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน เปน

เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

ประโยคเพลงท 9

หองเพลงท 22

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต ท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาพกทานองท โนต E (ค 6 เมเจอร)

ประโยคเพลงท 10

หองเพลงท 25 26 27

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต E (ค 6 เมเจอร) คางอยในระดบเสยงในระดบเสยง D (ค 5 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาตอนแรกและตอนกลาง พกทานองท โนต

23 24

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟคกาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

26 27

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟคและกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวแบบข นบนไดลง มการซ าระดบเสยงเดตอนแรกและตอนกลาง พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร)

77

เปอรเฟค) กาวข นไปเมเจอร)

การซ าระดบเสยงเดยวกน

เปอรเฟค) คางอย

มการซ าระดบเสยงเดยวกนใน

ประโยคเพลงท 11

หองเพลงท 28 29

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต คางอยในระดบเสยง C (ค 4 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวาตอนกลาง พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร

ประโยคเพลงท 12

หองเพลงท 30

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต A (ค 2 เมเจอร) กาวข นไปท โนต มาท โนต G (ค 1 เปอรเฟค) และข นไปมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาพกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร)

28 29

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต C (ค 4 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยง C (ค 4 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวแบบข นบนไดลง มการซ าระดบเสยงเดยวกนในเมเจอร)

31 32

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต B (ค 3 เมเจอรและข นไปมาท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

78

4 เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนใน

เมเจอร) กาวลง

ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

ประโยคเพลงท 13

หองเพลงท 33

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต ไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาพกทานองท โนต E (ค 6 เมเจอร)

ประโยคเพลงท 14

หองเพลงท 36

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 8 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต ข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาพกทานองท โนต C (ค 4 เปอรเฟค)

34 35

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต C (ค 4 เปอรเฟคกาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

37

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟคและกาวลงมาท โนต C (ค 4 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวแบบข นบนไดลง ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

79

เปอรเฟค) กาวข นเมเจอร)

ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

เปอรเฟค) กาว

ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

ประโยคเพลงท 15

หองเพลงท 38 39

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต ไปท โนต B (ค 3 เมเจอร) กาวลงมาท โนต โนต D (ค 5 เปอรเฟค) คางในระดบเสยงระดบเสยง A (ค 2 เมเจอร) ลกษณะทศทางของทานองพบวาตอนทาย พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร

ประโยคเพลงท 16

หองเพลงท 43 44

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนตไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต ลกษณะทศทางของทานองพบวาตอนทาย พกทานองท โนต D (ค 5 เปอรเฟค

39 40 41 42

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต B (ค 3 เมเจอร) กาวลงมาท โนต G (ค 1 เปอรเฟคกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร) กาวข นไปท โนต B (ค 3 เมเจอร)

คางในระดบเสยง D (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนเมเจอร)

44 45

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟคกาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) และคางในระดบเสยง D (ค 5 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในเปอรเฟค)

80

เปอรเฟค) กาวข น) กาวข นไปท

เมเจอร) และคางใน

การซ าระดบเสยงเดยวกนใน

เปอรเฟค) กาวข นเปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนใน

ประโยคเพลงท 17

หองเพลงท 46

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 8 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนตข นไปท โนต G (ค 8 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต ข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาพกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ประโยคเพลงท 18

หองเพลงท 50 51

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต C (ค 4 เปอรเฟค) คางท ระดบเสยงลงมาท โนต G (ค 1 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนตในระดบเสยง D (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต และกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร)

47 48 49

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต B (ค 3 เมเจอรกาวลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต B (ค 3 เมเจอร

และกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

51 52 53 54

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน คางท ระดบเสยง C (ค 4 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต B (ค 3 กาวข นไปท โนต A (ค 2 เมเจอร) กาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค

กาวลงมาท โนต G (ค 1 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต D (ค

81

เมเจอร) กาวเมเจอร) กาว

ไมพบการซ าระดบเสยงเดยวกน

54

3 เมเจอร) กาวเปอรเฟค) คางค 5 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรกและตอนกลาง พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 19

หองเพลงท 55 56

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปกาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมา

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรก พกทานองท โนต E (ค 6 เมเจอรประโยคเพลงท 20

หองเพลงท 58 59

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต กาวลงมาท โนต E (ค 6 เมเจอร) คางในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวาตอนกลาง พกทานองท โนต C (ค 4 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนพกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร)

56 57

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน ข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) คางในระดบเสยง D (ค ลงมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต E (ค 6

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนเมเจอร)

60

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต G (ค 8 เปอรเฟค) คางในระดบเสยง G (ค คางในระดบเสยง E (ค 6 เมเจอร) และกาวลงมาท โนต C (ค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในเปอรเฟค)

82

การซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

ค 5 เปอรเฟค) 6 เมเจอร)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

ค 8 เปอรเฟค) ค 4 เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนใน

ประโยคเพลงท 21

หองเพลงท 61 62

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต C (ค 4 เปอรเฟค) คางในระดบเสยงระดบเสยง B (ค 3 เมเจอร) กาวลงมาท โนตมาท โนต B (ค 3 เมเจอร) กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรก พกทานองท โนต B (ค 3 เมเจอร

ประโยคเพลงท 22

หองเพลงท 66

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง

เร มดวยโนต A (ค 2 เมเจอร) กาวข นไปท โนต ระดบเสยง A (ค 2 เมเจอร) และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาพกทานองท โนต E (ค 6 เมเจอร)

63 64 65

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางในระดบเสยง C (ค 4 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต B (ค 3 เมเจอรกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร) กาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค

กาวลงมาท โนต G (ค 1 เปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต B (ค 3 เมเจอรลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

เมเจอร)

67

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอรและกาวข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนกลาง

83

เมเจอร) คางในเปอรเฟค) กาวลงเมเจอร)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

เมเจอร) คางใน

วกนในตอนกลาง

ประโยคเพลงท 23

หองเพลงท 68

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต D (ค 5 เปอรเฟค) คางในระดบเสยงกาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาแรก พกทานองท โนต A (ค 2 เมเจอร

ประโยคเพลงท 24

หองเพลงท 71

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต D (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต ในระดบเสยง D (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาตอนกลาง พกทานองท โนต G (ค 1 เปอรเฟค

69 70

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางในระดบเสยง D (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต B และกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนเมเจอร)

72 73

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟคกาวลงมาท โนต B (ค 3 เมเจอร) และกาวลงมาท โนต G (ค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในเปอรเฟค)

84

B (ค 3 เมเจอร)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอน

เปอรเฟค) คางค 1 เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนใน

ประโยคเพลงท 25

หองเพลงท 74

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต B (ค 3 เมเจอร) กาวลงมาข นไปท โนต E (ค 6 เมเจอร) กาวลงมาท โนตกาวลงมาท โนต A (ค 2 เมเจอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวาทานองท โนต A(ค 2 เมเจอร)

ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองท งหมดแลวจะพบวา หมอลาสาอาง เจยงคา มอตลกษณในการลาทางส น ในลกษณะทศทางของทานองข นทศทางทานองแบบตวย แบบบนไดลง ผสมอยบางแหง จะใชโนตพกทานองในข นค รองลงมาคอ ข นค 6 เมเจอร และพกทานองท ข นค

(2) ทานองทางยาว

ท านองลาทางยาว เปนการลาท มจงหวะคอนขางชา ทานองออนหวาน เยอกเยน บางคร งโหยหวนโศกเศราเสยใจ เนนท เน อหาสาระ บรรยายเปนเร องราว จงมช อเรยกอกอยางหน งวา หนงสอ” หรอ “ลาลองโขง” โดยผ วจ ยจะทาการศกษาจากกลอนลาการลา เพ องายในการทาความเขาใจและศกษา อตลกษณการลาทานองทางยาว ของหมอดงตอไปน

75 76 77

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

ลงมาท โนต G (ค 1 เปอรเฟค) กาวข นมาท โนต D (ค 5 เปอรเฟคกาวลงมาท โนต B (ค 3 เมเจอร) กาวข นไปท โนต D (ค 5 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น ไมมการซ าระดบเสยงเดยวกน พก

ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองท งหมดแลวจะพบวา หมอลาสาอาง เจยงคา มอตลกษณในการลาทางส น ในลกษณะทศทางของทานองข น-ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน นกเปน

บนไดลง ผสมอยบางแหง จะใชโนตพกทานองในข นค 2 เมเจอรมากท สเมเจอร และพกทานองท ข นค 1, 3, 4, 5, 8 เปนบางคร ง

ทานองลาทางยาว เปนการลาท มจงหวะคอนขางชา ทานองออนหวาน เยอกเยน บางคร งโหยหวนโศกเศราเสยใจ เนนท เน อหาสาระ บรรยายเปนเร องราว จงมช อเรยกอกอยางหน งวา

โดยผ วจ ยจะทาการศกษาจากกลอนลานทาน โดยเลอกตอนท มจงหวะในการลา เพ องายในการทาความเขาใจและศกษา อตลกษณการลาทานองทางยาว ของหมอลาสาอาง เจยงคา

85

เปอรเฟค) กาวเปอรเฟค) และ

มการซ าระดบเสยงเดยวกน พก

ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองท งหมดแลวจะพบวา หมอลาสาอาง เจยงคา ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน นกเปน

เมเจอรมากท สด

ทานองลาทางยาว เปนการลาท มจงหวะคอนขางชา ทานองออนหวาน เยอกเยน บางคร งโหยหวน โศกเศราเสยใจ เนนท เน อหาสาระ บรรยายเปนเร องราว จงมช อเรยกอกอยางหน งวา “กลอนอาน

นทาน โดยเลอกตอนท มจงหวะในลาสาอาง เจยงคา

86

กลอนลาทานองทางยาว

อาวฮ นน ฮ นน จตเดอนอง เพ นละวาเดกนานลวบเดนตอนทานเดอ

นานแลวบเดนตอนทาน แหงละบสมศรทธาละผ เอาเงนจาง เงนจาง

เดนเดกไปหากลอนมาตอ มาตอ ลองละบไดหมอกฟา เดนหนาตอไป

บดน นหนา น นแลว บดน จกกลาวก าเดอละสเมองใหญ

มละพระยาอยเฝา อยเฝากะเปนเจาลนฟา

คนละอยใตลมฟายากจนเคงคา ลมฟายากจนเคงคา

เร องน ทานคก ทานนบบจงฟงเดอเจา

เดอเจา กะย งมเขาผ ตายายคนหน ง คนหน ง

เฒาผ ทกขยากฮาย ยากฮายผ ซอนบอนมน าขาวน กะยายหาจาสวน

หองบมผ วชมอยผ เดยวนอนแลง นอนแลง

เฒากะแปงงานเดาในสวนกลางปา

หากบมาปากเวาน าเขาบบอนม บอนม

ผ หลอยตนไดหลายเดอนแถมถาย แถมถาย ย งคอซางใหญฮาย ใหญฮาย

ละเล ยวเขาย าสวน เพ นวาพายสานดนถาตอลาทาน ซามดอกสจาตอลาทาน

คนละบหารนายงใหญหลายกลวยาน มนละมาพาลตอนเดกกะของจรงมหยอง มหยอง

หองกะมแตฮอง แตฮองเล ยงทานนานวน

ว นหน งน นกะฮองดาหน าท ว นหน งน นกะฮองดาหน าท

87

ซางกะเลยหลบหนบเทยวไปในนาว ในนาว

ยายกะเตยมตอมกรอบพนาเดนขบไล

ฮองละไปถงปาไม ปาไมไผควงของหนาม

จนวาอดเม อยลา หวฮอดกลางทาง โทมตอนน มาออนแรงหวลา

เพ นวาอาหารขาวบหวแฮงลาออน ลาออน

แดดมาเผาเดอ แหงฮอน แหงฮอนด มไดกะทอกน

1 2 3 4 5 6 7 8

10 11 12 13 14 15 16 17

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

30 31 32 33 34 35 36 37

40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

50 51 52 53 54 55 56 57 58 59

60 61 62 63 64 65 66 67 68

1 2 3 4 5 6 7 8

10 11 12 13 14 15 16 17

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

30 31 32 33 34 35 36 37 38 39

40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

50 51 52 53 54 55 56 57 58 59

60 61 62 63 64 65 66 67 68

88

1 2 3 4 5 6 7 8 9

18 19

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29

38 39

40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

50 51 52 53 54 55 56 57 58 59

60 61 62 63 64 65 66 67 68 69

70 71 72 73 74 75 76 77 78 79

80 81 82 83 84 85 86

89 90 91

94 95

2.1 การซ าทวน (repeat

จากโนตทานองทางยาวดงกลาวจะพบการซ าทวนในหองเพลง

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

70 71 72 73 74 75 76 77 78 79

80 81 82 83 84 85 86 87 88

89 90 91 92

95 96 97 98

repeat)

จากโนตทานองทางยาวดงกลาวจะพบการซ าทวนในหองเพลง ดงตอไปน

ทวนคร งท 1 พบในหองเพลงท 2 และ 45

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 2 พบในหองเพลงท 5 และ 7

โนตการซ าทวน

89

70 71 72 73 74 75 76 77 78 79

87 88

93

99

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

ทวนคร งท 3 พบในหองเพลงท 6 และ 74

โนตการซ าทวน

ทวนคร งท 4 พบในหองเพลงท 10, 78 และ 83

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 5 พบในหองเพลงท 13, 14 และ 67

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 6 พบในหองเพลงท 27, 29, 60 และ 62

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 7 พบในหองเพลงท 38, 56 และ 70

โนตการซ าทวน

90

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

จะพบวามการซ าทวนท งหมด ท 4, 5, 7 มการซ าทวน 3 คร ง นอกจากน นเปนการซ าทวน หมอลาสาอาง เจยงคา ไดมการซ าทวนในลกษณะโนตแลว จะเปนคย Am ซ งโนตเสยง ม (E

การซ าทวนคร งท 8 พบในหองเพลงท 54 และ 93

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 9 พบในหองเพลงท 64 และ 87

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 10 พบในหองเพลงท 71 และ 96

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 11 พบในหองเพลงท 73 และ 75

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 12 พบในหองเพลงท 79 และ 95

โนตการซ าทวน

บวามการซ าทวนท งหมด 12 คร ง ๆท มากท สด คอคร งท 6 มจ านวนการซ าทวน คร ง นอกจากน นเปนการซ าทวน 2 คร ง จงสรปไดวาในทานองลาทางยาวของ

หมอลาสาอาง เจยงคา ไดมการซ าทวนในลกษณะโนต มากท สด ซ งถาดในรปของสเกลE) จะเปนโนต ค 5 เปอรเฟค น นเอง

91

มจานวนการซ าทวน 4 คร ง คร งคร ง จงสรปไดวาในทานองลาทางยาวของ

ซ งถาดในรปของสเกล

2.2 ซเควนซ (sequence) จากโนตทานองเพลงทางยาว

โมทฟท 1 ตนแบบโมทฟท 1

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 2

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 4

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 6

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 8

โมทฟท 10 ตนแบบโมทฟท 2

ทางยาวดงกลาว จะพบการ ซเควนซทานอง ดงน

หองท 3

หองท 21 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 3

หองท 60 หองท 62

ซเควนซทานองกบโมทฟท 5

หองท 67 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 7

หองท 85 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 9

หองท 4

92

หองท 53

62

หองท 83

หองท 92

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 11

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 13

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 15

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 17

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 19

โมทฟท 21 ตนแบบโมทฟท 3

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 22

หองท 15 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 12

หองท 37 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 14

หองท 46 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 16

หองท 63 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 18

หองท 80 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 20

หองท 5

หองท 7 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 23

93

หองท 22

หองท 41

หองท 55

หองท 69

หองท 86

หองท 24

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 24

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 26

โมทฟท 27 ตนแบบโมทฟท 4

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 28

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 30

โมทฟท 30 ตนแบบโมทฟท 5

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 31

หองท 57 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 25

หองท 89

หองท 6

หองท 40 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 29

หองท 74

หองท 8

หองท 25 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 32

94

หองท 81

หองท 72

หองท 42

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 33

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 35

โมทฟท 36 ตนแบบโมทฟท 6

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 37

โมทฟท 38 ตนแบบโมทฟท 7

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 39

หองท 65 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 34

หองท 82

หองท 10 และ 11

หองท 32 และ 33

หองท 12

หองท 34 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 40

95

หองท 76

หองท 66

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 41

โมทฟท 43 ตนแบบโมทฟท 8

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 44

โมทฟท 45 ตนแบบโมทฟท 9

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 46

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 48

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 50

หองท 77 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 42

หองท 13 และ 14

หองท 44 และ 45

หองท 16

หองท 26 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 47

หองท 39 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 49

หองท 49 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 51

96

หองท 91

หองท 30

หองท 47

หองท 52

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 52

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 54

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 56

โมทฟท 58 ตนแบบโมทฟท 10

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 59

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 61

โมทฟท 63 ตนแบบโมทฟท 11

หองท 59 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 53

หองท 71 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 55

หองท 75 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 57

หองท 18

หองท 23 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 60

หองท 56 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 62

หองท 19

97

หองท 64

หองท 73

หองท 87

หองท 38

หองท 70

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 63

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 65

โมทฟท 66 ตนแบบโมทฟท 12

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 67

โมทฟท 68 ตนแบบโมทฟท 13

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 69

หองท 58 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 64

หองท 90

หองท 20

หองท 43

หองท 31

หองท 61

98

หองท 88

โมทฟท 70 ตนแบบโมทฟท 14

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 71

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 73

จากการซเควนซทานองดงกลาวจะพบวา มการซเควนซในตนแบบโมทฟท

มากท สด ถง 14 คร ง รองลงมาคอโมทฟตนแบบ ท

ดงน นจงสรปไดวา ทานองลาโนตในตนแบบโมทฟท 9 มากท สดในการรองทานองทางยาว และตนแบบโมทฟท เพ อความเขาใจท ชดเจนข น คอ มการใชสดสวนโนต เขบต สลบบาง เพ อความคกคกและความสนกย งข น

หองท 54

หองท 68 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 72

หองท 93

จากการซเควนซทานองดงกลาวจะพบวา มการซเควนซในตนแบบโมทฟท 9

คร ง รองลงมาคอโมทฟตนแบบ ท 2 มการซเควนซ 11 คร ง

ดงน นจงสรปไดวา ทานองลาทางยาวของหมอลาสาอางเจยง คา สวนมากจะใชรปแบบของมากท สดในการรองทานองทางยาว และตนแบบโมทฟท 2 รองลงมา หรอ

เพ อความเขาใจท ชดเจนข น คอ มการใชสดสวนโนต เขบต 1 ช นมากท สด และมการใชโนตเขบต และความสนกย งข น และความเปนอตลกษณของตวเองดวย

99

หองท 79

คร ง

ยาวของหมอลาสาอางเจยง คา สวนมากจะใชรปแบบของรองลงมา หรอ

และมการใชโนตเขบต 2 ช น

2.3 จดพกประโยคเพลง (phrase cadence

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงและวเคราะหจดพกประโยคเพลง ได

ประโยคเพลงท 1

หองเพลงท 1 2

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 3 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 2

หองเพลงท 4

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 6 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 3

หองเพลงท 7 8

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 8 เปนตวโนตตวท

phrase cadence)

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงทานองลายาวในท น จะวเคราะหการแบงประโยคเพลง ไดดงน

2 3

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence)ตวท 5 ของคอรด

5 6

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

7 8

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

100

ในท น จะวเคราะหการแบงประโยคเพลง

authentic cadence)

(deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 4

หองเพลงท 9 10

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 10 เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

ประโยคเพลงท 5

หองเพลงท 11 12

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 14 เปนโนตตวท 4 ของคอรด

ประโยคเพลงท 6

หองเพลงท 15

เปนประโยคเพลงแบบ 5 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 19 เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

9 10

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนตวโนตตวโตนคของคอรด

12 13 14

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด

16 17 18 19

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cเปนตวโนตตวโตนคของคอรด

101

authentic cadence)

(deceptive cadence)โดยม

authentic cadence)

ประโยคเพลงท 7

หองเพลงท 20

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 21 เปนโนตตวท 4 ของคอรด

ประโยคเพลงท 8

หองเพลงท 22

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 25 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 9

หองเพลงท 26

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 29 เปนตวโนตตวท

21

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

23 24 25

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 3 ของคอรด

27 28 29

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

102

(deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 10

หองเพลงท 30 31

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 32 เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

ประโยคเพลงท 11

หองเพลงท 33 34

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 36 เปนโนตตวท 4 ของคอรด

ประโยคเพลงท 12

หองเพลงท 37 38

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 40 เปนตวโนตตวท

31 32

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

34 35 36

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

38 39 40

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 3 ของคอรด

103

(authentic cadence)

(deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 13

หองเพลงท 41

เปนประโยคเพลงแบบ 2หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 42 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 14

หองเพลงท 43

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 45 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 15

หองเพลงท 46 47

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 48 เปนโนตตวท 4 ของคอรด

42

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 3 ของคอรด

44 45

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

47 48

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

104

(authentic cadence)

(deceptive cadence)โดยม

(deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 16

หองเพลงท 49

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 50 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 17

หองเพลงท 51 52

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 54 เปนโนตตวท 4 ของคอรด

ประโยคเพลงท 18

หองเพลงท 55

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 58 เปนตวโนตตวท

50

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 3 ของคอรด

52 53 54

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

56 57 58

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 3 ของคอรด

105

(authentic cadence)

deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 19

หองเพลงท 59

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 62 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 20

หองเพลงท 63 64

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 65 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 21

หองเพลงท 66

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 68 เปนโนตตวท 4 ของคอรด

60 61 62

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenเปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

64 65

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

67 68

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

106

authentic cadence)

cadence)โดยม

(deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 22

หองเพลงท 69 70

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 72 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 23

หองเพลงท 73

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 76 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 24

หองเพลงท 77

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 79 เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

70 71 72

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

74 75 76

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

78 79

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

107

(deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

authentic cadence)

ประโยคเพลงท 25

หองเพลงท 80 81

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 83 เปนตวโนตตวโตนคของคอรด

ประโยคเพลงท 26

หองเพลงท 84 85

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 85 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 27

หองเพลงท 86

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

โดยมจดพกในหองท 88 เปนตวโนตตวท

ประโยคเพลงท 28

หองเพลงท 89

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 90 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

81 82 83

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนตวโนตตวโตนคของคอรด

85

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 3 ของคอรด

87 88

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

90

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด

108

(authentic cadence)

(authentic cadence)

(authentic cadence)

deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 29

หองเพลงท 91

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ

จดพกในหองท 93 เปนโนตตวท 4 ของคอรด

ประโยคเพลงท 30

หองเพลงท 94 95

เปนประโยคเพลงแบบ 5 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ โดยมจดพกในหองท 98 เปนตวโนตตวท

จากประโยคเพลงท ง 30 ประโยคเพลง จะพบวาม1. จดพกสมบรณแท คอ มโนตอยในกลมคอรด

ในโนต โด (C) มากท สด คอ 7 ท รองลงมาคอโนต ม 2. จดพกลวง คอจดพกท ไมไดอยในกลมคอรด

โนต เร (D) มากท สด คอ 7 ท รองลงมาคอโนต ซอล ดงน นจงสรปไดวา ทานองลาทางยาวของหมอลาสาอาง เ

หลก และใชโนต โด (C) เปนจดพกและเคล อนทานองเปนสวนมาก สวนการใชจดพกลวงจะใชโนตเสยง เร (D) เปนหลก

92 93

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด

95 96 97 98

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนตวโนตตวท 5 ของคอรด

ประโยคเพลง จะพบวามจดพกเพลงดงน คอ มโนตอยในกลมคอรด 1, 3, 5 มท งหมด 18 จดพก มจดพกประโยคท รองลงมาคอโนต ม (E) 6 ท และโนตเสยง ลา (A) 5 ท ตามลาดบ

จดพกลวง คอจดพกท ไมไดอยในกลมคอรด 1, 3, 5 มท งหมด 12 จดพก มจดพกลวงในท รองลงมาคอโนต ซอล (G) ม 5 ท

ดงน นจงสรปไดวา ทานองลาทางยาวของหมอลาสาอาง เจยงคา จะใชจดพกสมบรณแทเปนเปนจดพกและเคล อนทานองเปนสวนมาก สวนการใชจดพกลวงจะใชโนต

109

(deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

มจดพกประโยค ท ตามลาดบ

มจดพกลวงใน

จะใชจดพกสมบรณแทเปนเปนจดพกและเคล อนทานองเปนสวนมาก สวนการใชจดพกลวงจะใชโนต

2.4 คตลกษณของทานอง (formทานองทางยาวท ศลปนหมอลาสาอาง เจยงคา ไดข บรองไว น น เปนคตลกษณ

ไมสามารถแยกทอนได คอ มลกษณะการเดนทานองและสดสวนโนตท คลายกนตลอดท งเพลง มรปแบบและการเดนทานองท เปนเอกลกษณของทานองลายาว แตถาวเคราะหตามทวงทานองอารมณเพลงแลวจะพบวา คลายกบจะมการเปล ยนคตลกษณเพลง แตกไมไดเปล ยน

จากรป หองเพลงท มลกศร จะพบวาคลายกบจะมการเปล ยนคตลกษณของเพลง ดงน นจงสรปไดวา ไมมการเปล ยนคตลกษณของเพลงเดยวเทาน น

2.5 ทศทางของทานอง ในแตละประโยคเพลงมทศทางของทานองเปนเสนกราฟ ดงน

ประโยคเพลงท 1

หองเพลงท 1 2 3

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 7 ไมเนอร) อยระดบเสยงเดยวกนจนมาถงโนตตวสดทาย จงกาวลงมาท โนต ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท เปนเสนตรง แลวกาวระดบเสยงลงมาในตอนทายมการซ าระดบเสยงเกอบท งประโยค

form) ท านองทางยาวท ศลปนหมอลาสาอาง เจยงคา ไดข บรองไว น น เปนคตลกษณ

คอ มลกษณะการเดนทานองและสดสวนโนตท คลายกนตลอดท งเพลง มรปแบบและการเดนทานองท เปนเอกลกษณของทานองลายาว แตถาวเคราะหตามทวงทานองอารมณเพลงแลวจะพบวา คลายกบจะมการเปล ยนคตลกษณเพลง แตกไมไดเปล ยนคตลกษณเพลง

จากรป หองเพลงท มลกศร จะพบวาคลายกบจะมการเปล ยนคตลกษณของเพลง ดงน นจงไมมการเปล ยนคตลกษณของเพลงในทานองทางยาว คอมคตลกษณของเพลงเพยงคตลกษณ

ในแตละประโยคเพลงมทศทางของทานองเปนเสนกราฟ ดงน

1 2 3

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

อยระดบเสยงเดยวกนจนมาถงโนตตวสดทาย จงกาวลงมาท โนต E (ค ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท เปนเสนตรง แลวกาวระดบเสยงลงมาในตอนทาย

มการซ าระดบเสยงเกอบท งประโยค พกทานองท โนต E (ค 5 เปอรเฟค)

110

ท านองทางยาวท ศลปนหมอลาสาอาง เจยงคา ไดข บรองไว น น เปนคตลกษณทอนเดยว คอ มลกษณะการเดนทานองและสดสวนโนตท คลายกนตลอดท งเพลง ม

รปแบบและการเดนทานองท เปนเอกลกษณของทานองลายาว แตถาวเคราะหตามทวงทานองและคตลกษณเพลง ดงน

จากรป หองเพลงท มลกศร จะพบวาคลายกบจะมการเปล ยนคตลกษณของเพลง ดงน นจงคอมคตลกษณของเพลงเพยงคตลกษณ

ค 5 เปอรเฟค) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท เปนเสนตรง แลวกาวระดบเสยงลงมาในตอนทาย

ประโยคเพลงท 2

หองเพลงท 4

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 7 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา หลงจากน นกอยในระดบเสยงเดยวกนจนจบประโยค

ประโยคเพลงท 3

หองเพลงท 7 8

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต E (ค 5 เปอรเฟค) แลวอยในระดบเสยงเดยวกนจนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวาของเสยงเลย พกทานองท โนต E ( ค 5

5 6

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต E (ค 5 เปอรเฟค) แลวอยในระดบเสยงเดยวกนจนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท เปนเสนตรง มการกาวลงของเสยงในตอนแรก หลงจากน นกอยในระดบเสยงเดยวกนจนจบประโยค พกทานองท โนต E (ค 5 เปอรเฟค)

7 8

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

แลวอยในระดบเสยงเดยวกนจนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มทศทางทานองเปนเสนตรง ในประโยคน ไมมการกาวข นค 5 เปอรเฟค)

111

แลวอยในระดบเสยงเดยวกนจนจบประโยค

มการกาวลงของเสยงในตอนแรก

ในประโยคน ไมมการกาวข น-ลง

ประโยคเพลงท 4

หองเพลงท 9 10

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต E (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต กาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวลงและกาวข น สลบกนไปแบบคล นโนต A ( ค 1 เปอรเฟค)

ประโยคเพลงท 5

หองเพลงท 11 12

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต A (ค 1 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยง คางอยในระดบเสยง C (ค 3 ไมเนอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวาในตอนแรก ตอนกลาง และทายประโยค

9 10

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต G (ค 7 ไมเนอรและกาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวลงและกาวข น สลบกนไปแบบคล น พกทานองท

12 13 14

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต C (ค ) กาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค) แลวคางไปจนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท แบบข นบนไดข น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนแรก ตอนกลาง และทายประโยค พกทานองท โนต D (ค 4 เปอรเฟค)

112

ไมเนอร)

พ กทานองท

ค 3 ไมเนอร) แลวคางไปจนจบประโยค

แบบข นบนไดข น มการซ าระดบเสยงเดยวกน

ประโยคเพลงท 6

หองเพลงท 15

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 7 ไมเนอร) คางอยในระดบเสยงกาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟค) และ

ลกษณะทศทางของทานองพบวาทศทางเปนเสนตรงตลอด มการซ าระดบเสยงเดยวกนต งแตตอนกลางจนถงทายประโยค โนต A (ค 1 เปอรเฟค) ประโยคเพลงท 7

หองเพลงท 20

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต C (ค 3 ไมเนอร) กาวข นไปท โนต คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวาเดยวกนในตอนกลาง พกทานองท โนต

16 17 18 19

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง G (ค 7 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต C (ค 3และคางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค) จนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท เปนเสนตรง มการกาวลงในตอนแรก หลงจากน นมมการซ าระดบเสยงเดยวกนต งแตตอนกลางจนถงทายประโยค พกทานองท

21

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟคเปอรเฟค) และกาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงสลบกนไปแบบคล น มการซ าระดบเสยงพกทานองท โนต D (ค 4 เปอรเฟค)

113

3ไมเนอร) จนจบประโยค

มการกาวลงในตอนแรก หลงจากน นมพกทานองท

เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยง

ประโยคเพลงท 8

หองเพลงท 22

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 7 ไมเนอร) คางอยในระดบเสยงคางอยในระดบเสยง C (ค 3 ไมเนอร) คางอยในระดบเสยงและกาวข นไปท โนต C (ค 3 ไมเนอร

ลกษณะทศทางของทานองพบวาและตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต ประโยคเพลงท 9

หองเพลงท 26

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 7 ไมเนอร) คางอยในระดบเสยงกาวลงมาท โนต E (ค 5 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยงกาวข นไปท โนต G (ค 7 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาตอนกลาง ตอนทาย และจะกาวข น-ลงในระดบค

23 24 25

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง G (ค 7 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต C (ค 3 คางอยในระดบเสยง C (ค 3 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต A (ค

ไมเนอร) ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนทานองแบบข นบนไดลง มการซ าระดบเสยงในตอนแรก

พกทานองท โนต C (ค 3 ไมเนอร)

27 28 29

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง G (ค 7 ไมเนอร) คางอยในระดบเสยง G คางอยในระดบเสยง E (ค 5 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยง E (กาวลงมาท โนต E (ค 5 เปอรเฟค) และคางอยในระดบเสยง E (

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงในตอนแรก ลงในระดบค 3 เทาน น พกทานองท โนต E (ค 5 เปอรเฟค

114

3 ไมเนอร) ค 1 เปอรเฟค)

เคล อนทานองแบบข นบนไดลง มการซ าระดบเสยงในตอนแรก

G (ค 7 ไมเนอร) (ค 5 เปอรเฟค) (ค 5 เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงในตอนแรก เปอรเฟค)

ประโยคเพลงท 10

หองเพลงท 30 31

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 7 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต คางอยในระดบเสยง G (ค 7 ไมเนอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวากาวด งลงมากถง ค 7 ในตอนทายประโยค

ประโยคเพลงท 11

หองเพลงท 33 34

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต A (ค 1 เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยงกาวลงมาท โนต C (ค 3 ไมเนอร) กาวข นไปท โนต และคางอยในระดบเสยง D (ค 4 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวาระดบเสยงเดมในตอนแรกและทายประโยค พกทานองท โนต

31 32

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต E (ค 5 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต G (ค 7 ไมเนอร) และกาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงในตอนกลางประโยค พกทานองท โนต A (ค 1เปอรเฟค)

34 35 36

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต G (กาวข นไปท โนต E (ค 5 เปอรเฟค) กาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค) จนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น กาวข นถงค 7 และมการซ าทายประโยค พกทานองท โนต D (ค 4 เปอรเฟค)

115

ไมเนอร)

มการซ าระดบเสยงในตอนกลาง

(ค 7 ไมเนอร) 4 เปอรเฟค)

และมการซ าใน

ประโยคเพลงท 12

หองเพลงท 37 38

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต D (ค 4 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนต คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค(ค 1 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต G (ค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เสยงเดมในตอนกลางประโยค พกทานองท โนต ประโยคเพลงท 13

หองเพลงท 41

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต A (ค 1 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาพกทานองท โนต C (ค 3 ไมเนอร)

38 39 40

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต G (ค 7 ไมเนอร), กาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟคเปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง

ค 7 ไมเนอร) และกาวข นไปท โนต A (ค 1 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น กาวด งลงถงค 7 มการซ าในระดบเสยงเดมในตอนกลางประโยค พกทานองท โนต A (ค 1 เปอรเฟค)

42

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต C (ค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข นและลงเทาน น เพราะเปนประโยคเพลงท ส น

116

เปอรเฟค) คางอยในระดบเสยง A

มการซ าในระดบ

ค 3 ไมเนอร)

เพราะเปนประโยคเพลงท ส น

ประโยคเพลงท 14

หองเพลงท 43

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต C (ค 3 ไมเนอร), กาวข นไปท โนตกาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนต (ค 7 ไมเนอร) จนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนทายประโยค พกทานองท โนต G

ประโยคเพลงท 15

หองเพลงท 46 47

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต D (ค 4 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยงกาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนทายประโยค พกทานองท โนต D

44 45

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต G (ค 7 ไมเนอร), กาวข นไปท โนต A (ค 8 เปอรเฟคกาวข นไปท โนต G (ค 7 ไมเนอร) และคางอยในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดมในG (ค 7 ไมเนอร)

47 48

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง D (ค 4 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต A (ค และคางอยในระดบเสยง D (ค 4 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดมในD (ค 4 เปอรเฟค)

117

เปอรเฟค), อยในระดบเสยง G

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดมใน

ค 1 เปอรเฟค),

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดมใน

ประโยคเพลงท 16

หองเพลงท 49

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 7ไมเนอร), คางอยในระดบเสยงกาวลงมาท โนต G (ค 7ไมเนอร), และ

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกของประโยค พก

ประโยคเพลงท 17

หองเพลงท 51 52

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต C (ค 3ไมเนอร), กาวข นไปท โนตคางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค(ค 4 เปอรเฟค) จนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนกลางและทายของประโยค พกทานอง

50

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง G (ค 7ไมเนอร), กาวลงมาท โนต A (ค 1 และกาวข นไปท โนต C (ค 3 ไมเนอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น กาวด งลงมากถงข นค ดยวกนในตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต C (ค 3 ไมเนอร)

52 53 54

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟคเปอรเฟค), กาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยทานองท โนต D (ค 4 เปอรเฟค)

118

1 เปอรเฟค),

ลงแบบคล น กาวด งลงมากถงข นค 7 มการซ าใน

เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง D

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

ประโยคเพลงท 18

หองเพลงท 55

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 7ไมเนอร), กาวลงมาท โนตคางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค(ค 1 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาในตอนกลางของประโยค พกทานอง

ประโยคเพลงท 19

หองเพลงท 59

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 7ไมเนอร), กาวข นไปท โนตกาวลงมาท โนต E (ค 5 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยงกาวข นไปท โนต E (ค 5 เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนกลางและตอนทายของประโยค พก

56 57 58

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต C (ค 3 ไมเนอร), กาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟคเปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง

และกาวข นไปท โนต C (ค 3 ไมเนอร) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงโคงแบบตวย มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

ทานองท โนต C (ค 3 ไมเนอร)

60 61 62

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต A (ค 8 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต G (คคางอยในระดบเสยง E (ค 5 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต C (และคางอยในระดบเสยง E (ค 5 เปอรเฟค) จนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนกลางและตอนทายของประโยค พกทานองท โนต E (ค 5 เปอรเฟค)

119

เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง A

ลงโคงแบบตวย มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

ค 7ไมเนอร), (ค 3 ไมเนอร),

จนจบประโยค ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

ประโยคเพลงท 20

หองเพลงท 63 64

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 7ไมเนอร), กาวลงมาท โนตกาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา พกทานองท โนต G (ค 7ไมเนอร) ประโยคเพลงท 21

หองเพลงท 66

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 7ไมเนอร), กาวข นไปท โนตคางอยในระดบเสยง C (ค 3ไมเนอร),(ค 4 เปอรเฟค) จนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนกลางและทายประโยค พกทานองท โนต

64 65

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนต G (ค 7ไมเนอรและกาวข นไปท โนต G (ค 7ไมเนอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น ไมมการซ าระดบเสยงเดยวกน

67 68

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต A (ค 8 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต C (ค 3ไมเนอร

, กาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนกลางและทายประโยค พกทานองท โนต D (ค 4 เปอรเฟค)

120

ไมเนอร),

ไมมการซ าระดบเสยงเดยวกน

ไมเนอร), และคางอยในระดบเสยง D

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

ประโยคเพลงท 22

หองเพลงท 69 70

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต D (ค 4 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนตคางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค(ค 1 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เสยงเดยวกนในตอนกลางของประโยคประโยคเพลงท 23

หองเพลงท 73

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 7ไมเนอร), กาวลงมาท โนตกาวข นไปท โนต G (ค 7ไมเนอร), กาวลงมาท โนตเปอรเฟค) จนจบประโยค

70 71 72

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวข นไปท โนต G (ค 7ไมเนอร), กาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟคเปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง

กาวข นไปท โนต C (ค ไมเนอร) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น กาวด งลงถงค 7 มการซ าในระดบ

ของประโยค พกทานองท โนต C (ค 3 ไมเนอร)

74 75 76

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต E (ค 5 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง E (ค กาวลงมาท โนต E (ค 5 เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง

121

เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง A

มการซ าในระดบ

5 เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง E (ค 5

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกและทายของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 24

หองเพลงท 77

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต G (ค 7ไมเนอร), คางอยในระดบเสยงกาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต ไมเนอร) จนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนแรกและทายของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 25

หองเพลงท 80 81

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น กาวข นลงในระดบค 3 มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกและทายของประโยค พกทานองท โนต E (ค 5 เปอรเฟค

78 79

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง G (ค 7ไมเนอร), กาวลงมาท โนต C (ค 3กาวลงมาท โนต A (ค 1 ไมเนอร), และคางอยในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวแบบข นบนไดลง มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกและทายของประโยค พกทานองท โนต A (ค 1 เปอรเฟค)

81 82 83

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

122

3 เทาน น เปอรเฟค)

3ไมเนอร), และคางอยในระดบเสยง A (ค 1

มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 7ไมเนอร), กาวลงมาท โนต กาวลงมาท โนต C (ค 3 ไมเนอร), กาวข นไปท โนตกาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต ประโยคเพลงท 26 หองเพลงท 84 85

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต A (ค 1 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ในระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 27

หองเพลงท 86

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง D (ค 4 เปอรเฟค

กาวข นไปท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนต E (ค 5 และกาวลงมาท โนต A (ค 1 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต A (ค 1 เปอรเฟค)

85

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต C

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข นเพยงอยางเดยว เปนประโยคเพลงท ส น ในระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต C (ค 3ไมเนอร)

87 88

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

123

เปอรเฟค), 5 เปอรเฟค),

มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

(ค 3ไมเนอร)

เปนประโยคเพลงท ส น มการซ า

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต E (ค 5 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยงกาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนแรกของประโยค พกทานองท โนตประโยคเพลงท 28

หองเพลงท 89

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 7 ไมเนอร), กาวลงมาท โนตและกาวข นไปท โนต G (ค 7 ไมเนอร

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 29

หองเพลงท 91

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน คางอยในระดบเสยง E (ค 5 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต A (ค 8

และกาวข นไปท โนต E (ค 5 เปอรเฟค) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

ตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต E (ค 5เปอรเฟค)

90

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต E (ค 5 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง E (ค 5 เปอรเฟคไมเนอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบตวย มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต G (ค 7 ไมเนอร)

92 93

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

124

8 เปอรเฟค),

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

เปอรเฟค),

มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต G (ค 7 ไมเนอร), กาวลงมาท โนตกาวข นไปท โนต G (ค 7 ไมเนอร), กาวลงมาท โนต(ค 4 เปอรเฟค) จนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนแรกและทายของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 30

หองเพลงท 94 95

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต D (ค 4 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนตคางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค(ค 1 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนต C ประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต

ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองท งหมดแลวจะพบวา หมอตลกษณในการลาทางยาว ในลกษณะทศทางของทานองข นทศทางทานองแบบเสนตรง แบบตวย แบบบนไดข น บนไดลง ผสมอยบางแหง และมกซ าระดบเสยงเดยวกนในแตละประโยคเพลง จะใชโนตพกทานองในข นค มากท สด รองลงมาคอข นค 1 เปอรเฟค และใชโนตข นค

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง D (ค 4

กาวลงมาท โนต D (ค 4 เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกและทายของประโยค พกทานองท โนต D (ค 4 เปอรเฟค)

95 96 97 98

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต E (ค 5 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต A (ค

เปอรเฟค),คางอยในระดบเสยง A (ค 1 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยงC (ค 3 ไมเนอร), และคางอยในระดบเสยง C (ค 3 ไมเนอร

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการกาวข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต C (ค 3 ไมเนอร)

ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองท งหมดแลวจะพบวา หมอลาสาอาง เจยงคา ในลกษณะทศทางของทานองข น-ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน นกเปน

ทศทางทานองแบบเสนตรง แบบตวย แบบบนไดข น บนไดลง ผสมอยบางแหง และมกซ าระดบเสยงจะใชโนตพกทานองในข นค 3 ไมเนอร, 4 เปอรเฟค,

เปอรเฟค และใชโนตข นค 7 ไมเนอรนอยท สด

125

4 เปอรเฟค), และคางอยในระดบเสยง D

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

ค 1 เปอรเฟค), คางอยในระดบเสยง A

ไมเนอร) จนจบ

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

มอลาสาอาง เจยงคา ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน นกเปน

ทศทางทานองแบบเสนตรง แบบตวย แบบบนไดข น บนไดลง ผสมอยบางแหง และมกซ าระดบเสยง, 5 เปอรเฟค,

126

(3) ทานองทางเตย

ทานองน สวนมากแลวจะเปนทานองท สรางความสนกสนาน มจงหวะเรว จะรองสลบกบทานองทางส น และทางยาว เพ อเพ มสสนและใหความเพลดเพลนในการแสดง และย งเปนท นยมท จะนามารองในตอนทาย หรอท เรยกตดปากกนวา “เตยลา” ซ งจะสรางบรรยากาศใหสนกสนานกอนเลกการแสดง

ในการวเคราะหขอมลทานองทางเตย ผ วจ ยจะทาการวเคราะหในกลอนเตยลา ของหมอลาสาอาง เจยงคา เปนหน งในกลอนเตยลา ซ งใชลาในตอนทายของการแสดง ในกลอยเตยลาน จะอยในคย F#m ซ งถอวาเปนคยท ต ามากสาหรบเสยงรองทานองลาเตยสาหรบชาย และถอไดวาเปนอตลกษณท แตกตางกบศลปนหมอลาคนอ นดวย

กลอนเตยลา

หลาบทนเคย จ งแมนหลาทดเอย บทสลาทางส น

สหนมาจาวทางลอง คนมาผ จาวทางลอง

บทสลาลงแลว น ลาเตยแมนสแจง เจาผ นอยออนแอน เจาผ กแวนเครอคา

ละเปนหยงบไปเกดก า บอทางบานขามเรยงคา ไปก าละทางทางเขาสอย

ทางบานเขาสอย คนไปเกดอยพ น บมไดแมนอยโดน

บานสกลละแมนอยย อน ย อน สกลนะแมนอยย อน ย อน

อดรละแมนอยหยอน หยอน ชย-ภมน กะอย ซง ซง ซง ซงละ ซง ซง ซง ซง

คอใจอายบประสงค คนแมนเจาโตงโลง น คนแมนเจาโตงโลง

ไปดาไปยนกอดทรวง น หบมาฟอนใหคนเบ ง มาฟอนใหคนเบ ง

มาฟอนใหคนเบ ง มาฟอนใหคนเบ ง

ผมรบรองน สเท ง เท ง เท ง เท ง ผ เท ง เท ง เท ง เท ง

เกบเอาพรอมใสไฟเพ นผไคคอนอง ผ สนางรองบย มจกหนอย ย มๆ ย มๆ

127

ละบย มจกหนอย วาสนาสาอางน นอย

วาสนาสาอางน นอย สไดแมนซอนหน าๆคาๆนองหนา

หน าๆคาๆนองนา อยาปาอยาไลกนเดอ

อยาหลงอยาลมสาอางนอย สาอางนอย

80 81

81 82 83 84 85 86

128

83 84 85 86

3.1 การซ าทวน (repeat)

จากโนตทานองลาเตยดงกลาวจะพบการซ าทวนในหองเพลง ดงตอไปน

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

ดงกลาวจะพบการซ าทวนในหองเพลง ดงตอไปน

การซ าทวนคร งท 1 พบในหองเพลงท 3 และ 38

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 2 พบในหองเพลงท 5 และ 11

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 3 พบในหองเพลงท 7 และ 9

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 4 พบในหองเพลงท 13 และ 79

โนตการซ าทวน

129

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท 5 พบในหองเพลงท 21, 27 และ 34

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 6 พบในหองเพลงท 23 และ 25

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 7 พบในหองเพลงท 26 และ 56

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 8 พบในหองเพลงท 31 และ 33

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 9 พบในหองเพลงท 32, 47, 58, 67, และ 73

โนตการซ าทวน

130

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท 10 พบในหองเพลงท 39 และ 59

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 11 พบในหองเพลงท 40 และ 60

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 12 พบในหองเพลงท 41 และ 74

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 13 พบในหองเพลงท 49, 51, 53, และ 55

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 14 พบในหองเพลงท 50, 52, และ 54

โนตการซ าทวน

131

การซ าทวนคร งท

การซ าทวนคร งท

จากการซ าทวนท งหมดท กลาวมา ทวนมากท สด คอ คร งท 9 มการซ าทวนท งหมด 4 คร ง และคร งท 5 และ 14 มการซ าทวน

ดงน นจงทราบวา ทานองเตย

มากท สด คอ ซ งเปนโนตเสยงF#m โนตตว ม (E) ถอเปนโนตตวท 7 หรอ ถาจะใหเขาใจชดเจน อาจกลาวไดวาทานองลาเตยของหมอลาสาอาง เจยงคา จะเนนท เสยงท ของคยเพลง

3.2 ซเควนซ (sequence)

จากโนตทานองเพลงเตยดงกลาวจะพบการ ซเควนซ

โมทฟท 1 ตนแบบโมทฟท 1

การซ าทวนคร งท 15 พบในหองเพลงท 70 และ 72

โนตการซ าทวน

การซ าทวนคร งท 16 พบในหองเพลงท 76 และ 78

โนตการซ าทวน

จากการซ าทวนท งหมดท กลาวมา จะพบวามการซ าทวนท งหมด 16 คร ง และคร งท มการซ ามการซ าทวนท งหมด 5 คร ง รองลงมาคอการซ าทวนคร งท 13 มการซ าทวน มการซ าทวน 3คร ง นอกจากน นเปนการซ าทวน 2คร ง

ทานองเตย (เตยลา) ของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมการซ าทวนใน

เสยง ม (E) ซ งถอไดวาเปนอตลกษณอยางหน งเชนกน 7 ของสเกล ซ งถาเปนในรปคอรดแลวจะเปนคอรด F#m 7

หรอ ถาจะใหเขาใจชดเจน อาจกลาวไดวาทานองลาเตยของหมอลาสาอาง เจยงคา จะเนนท เสยงท

จากโนตทานองเพลงเตยดงกลาวจะพบการ ซเควนซทานอง ดงน

หองท 1

132

คร ง และคร งท มการซ ามการซ าทวน

ของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมการซ าทวนในคร งท 9

ซ งถอไดวาเปนอตลกษณอยางหน งเชนกน เพราะในคย F#m 7 น นเอง

หรอ ถาจะใหเขาใจชดเจน อาจกลาวไดวาทานองลาเตยของหมอลาสาอาง เจยงคา จะเนนท เสยงท 7

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 2

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 4

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 6

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 8

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 10

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 12

หองท 2 หองท 4

ซเควนซทานองกบโมทฟท 3

หองท 13 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 5

หองท 16 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 7

หองท 25 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 9

หองท 28 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 11

หองท 42 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 13

133

4

หองท 14

หองท 23

หองท 26

หองท 41

หองท 44

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 14

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 16

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 18

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 20

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 22

และซเควนซทานองกบโมทฟท 24

โมทฟท 25 ตนแบบโมทฟท 2

หองท 49 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 15

หองท 53 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 17

หองท 56 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 19

หองท 62 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 21

หองท 74 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 23

หองท 80

หองท 3

134

หองท 51

หองท 55

หองท 61

หองท 64

หองท 79

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 26

โมทฟท 27 ตนแบบโมทฟท 3

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 28

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 30

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 32

โมทฟท 34 ตนแบบโมทฟท 4

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 35

หองท 38

หองท 5

หองท 8 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 29

หองท 24 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 31

หองท 45 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 33 หองท 6

หองท 7 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 36

135

หองท 11

หองท 43

หองท 77

หองท 10

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 37

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 39

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 41

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 43

โมทฟท 45 ตนแบบโมทฟท 5

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 46

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 48

หองท 20 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 38

หองท 48 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 40

หองท 65 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 42

หองท 78 หองท

และซเควนซทานองกบโมทฟท 44

หองท 12

หองท 40 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 47

หองท 82 หองท

และซเควนซทานองกบโมทฟท 49

136

หองท 46

หองท 57

หองท 76

หองท 81

หองท 60

หองท 83

โมทฟท 50 ตนแบบโมทฟท 6

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 51

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 53

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 55

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 57

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 59

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 61

หองท 15

หองท 17 หองท 19

ซเควนซทานองกบโมทฟท 52

หองท 21 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 54

หองท 32 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 56

หองท 47 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 58

หองท 52 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 60

หองท 58 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 62

137

19

หองท 27

หองท 34

หองท 50

หองท 54

หองท 63

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 63

หองท

และซเควนซทานองกบโมทฟท 65

โมทฟท 66 ตนแบบโมทฟท 7

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 67

โมทฟท 68 ตนแบบโมทฟท 8

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 69

และซเควนซทานองกบโมทฟท 71

หองท 66 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 64

หองท 73

หองท 29

หองท 75

หองท 30

หองท 36 หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 70

หองท 71

138

หองท 67

หองท 69

โมทฟท 72 ตนแบบโมทฟท 9

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 73

และซเควนซทานองกบโมทฟท 75

โมทฟท 76 ตนแบบโมทฟท 10

หองท

ซเควนซทานองกบโมทฟท 77

โมทฟท ไมมการซเควนซ คอ โมทฟในหองท ท เหลอเปนการซ าทวน (Repeat)

จากการซเควนซท งหมดจะพบวา โมทฟตนแบบท รองลงมาคอโมทฟตนแบบท 6 ซเควนซ นอยลงตามลาดบ

หองท 31

หองท 35

ซเควนซทานองกบโมทฟท 74

หองท 68

หองท 39

10

หองท 59

โมทฟท ไมมการซเควนซ คอ โมทฟในหองท 18 , 22

จากการซเควนซท งหมดจะพบวา โมทฟตนแบบท 1 มการซเควนซมากท สด ถง ซเควนซ 15 คร ง โมทฟตนแบบท 4 ซเควนซ 10 คร ง และซเควนซ

139

หองท 37

สวนโมทฟ

มการซเควนซมากท สด ถง 23 คร ง คร ง และซเควนซ

ดงน นจงสรปไดวา ทานองลาเตย ของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมทานองซ

โมทฟท 1 มากท สด หรออาจกลาวไดวา มสดสวนโนตในลกษณะน เปนสวนมากในทานองลาเตย

3.3 จดพกประโยคเพลง (phrase cadence

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงในท น จะวเคราะหการแบงประโยคเพลง และในแตละประโยคเพลง มจดพกประโยคเพลงเปนอยางไร ดงตอไปน

ประโยคเพลงท 1

หองเพลงท 1 2 3 4 5

เปนประโยคเพลงแบบ 5 หอง โดยมจดพกในหองท 5 เปนตวโนตโตนค

ประโยคเพลงท 2

หองเพลงท 6 7

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หองโดยมจดพกในหองท 8 เปนโนตตวท

ดงน นจงสรปไดวา ทานองลาเตย ของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมทานองซเควนซในตนแบบ

มากท สด หรออาจกลาวไดวา มสดสวนโนตในลกษณะน เปนสวนมากใน

(phrase cadence)

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงในท น จะวเคราะหการแบงประโยคเพลง และในแตละมจดพกประโยคเพลงเปนอยางไร ดงตอไปน

1 2 3 4 5

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceโตนค

8

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadเปนโนตตวท 5 ของคอรด

140

เควนซในตนแบบ

มากท สด หรออาจกลาวไดวา มสดสวนโนตในลกษณะน เปนสวนมากใน

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงในท น จะวเคราะหการแบงประโยคเพลง และในแตละ

authentic cadence)

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 3

หองเพลงท 9 10

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท โดยมจดพกในหองท 11 เปนโนตโตนคของคอร

ประโยคเพลงท 4

หองเพลงท 12 13 14 15

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท โดยมจดพกในหองท 15 เปนโนตตวท

ประโยคเพลงท 5

หองเพลงท 16 17

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท โดยมจดพกในหองท 17 เปนโนตตวโตนคของคอรด

10 11

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนโนตโตนคของคอรด

13 14 15

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนโนตตวท 5 ของคอรด

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนโนตตวโตนคของคอรด

141

(authentic cadence)

(authentic cadence)

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 6

หองเพลงท 18 19

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท

โดยมจดพกในหองท 19 เปนโนตตวโตนคของคอรด

ประโยคเพลงท 7

หองเพลงท 20 21

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 21 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 8

หองเพลงท 22 23 24

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท

โดยมจดพกในหองท 24 เปนโนตตวท

ประโยคเพลงท 9

หองเพลงท 25 26 27

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 27 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

19

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cad

เปนโนตตวโตนคของคอรด

21

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

23 24

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadence

เปนโนตตวท 5 ของคอรด

26 27

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

142

authentic cadence)

deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

(deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 10

หองเพลงท 28 29 30

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง

จดพกในหองท 30 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 11

หองเพลงท 31

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 32 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 12

หองเพลงท 33 34

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 34 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 13

หองเพลงท 35 36

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพก

จดพกในหองท 38 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

29 30

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (authentic cadence)ของคอรด

32

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

34

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

36 37 38

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

143

(authentic cadence) โดยม

deceptive cadence)โดยม

deceptive cadence)โดยม

(deceptive cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 14

หองเพลงท 39 40

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 43 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 15

หองเพลงท 44 45 46

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 47 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 16

หองเพลงท 48 49

เปนประโยคเพลงแบบ 3 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท โดยมจดพกในหองท 50 เปนโนตตวท

40 41 42 43

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

45 46 47

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadence)ของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

49 50

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนโนตตวท 5 ของคอรด

144

deceptive cadence)โดยม

deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 17

หองเพลงท 51 52

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท โดยมจดพกในหองท 54 เปนโนตตวท

ประโยคเพลงท 18

หองเพลงท 55 56

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 58 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 19

หองเพลงท 59 60

เปนประโยคเพลงแบบ 5 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท โดยมจดพกในหองท 63 เปนโนตตวท

53 54

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนโนตตวท 5 ของคอรด

56 57 58

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

60 61 62 63

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนโนตตวท 3 ของคอรด

145

(authentic cadence)

deceptive cadence)โดยม

(authentic cadence)

ประโยคเพลงท 20

หองเพลงท 64 65

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง จดพกในหองท 67 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 21

หองเพลงท 68

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกในหองท 71 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

ประโยคเพลงท 22

หองเพลงท 72 73

เปนประโยคเพลงแบบ 4 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกจดพกในหองท 75 เปนโนตตวท 7 ของคอรด

66 67

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

69 70 71

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

74 75

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกลวง (deceptive cadenceของคอรด รอการเคล อนท ไปหาจดพกสมบรณแท

146

deceptive cadence)โดยม

deceptive cadence)โดยม

cadence)โดยม

ประโยคเพลงท 23

หองเพลงท 76

เปนประโยคเพลงแบบ 2 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท โดยมจดพกในหองท 77 เปนโนตตวท

ประโยคเพลงท 24

หองเพลงท 78

หองเพลงท 82

เปนประโยคเพลงแบบ 8 หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท โดยมจดพกในหองท 85 เปนโนตตวโตนคของคอรด และเปนโนตตวจบท สมบรณ

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงลาเตยดงกลาว จะพบวาจะมจดพกไมใชกลมคอรด 11 ท รวมท งหมดม จากโนตในหองท มจดพกประโยค จะเหนโนตตวสดทายท ใชเช อมกบหองของการรองหมอลากลอนทานองลาเตย ของหมอลาสาอาง เจยงคา ยกเวนจดพกประโยคหองท จบดวยโนตโตนคเตมหอง และถาสงเกตจดพกลวงจะพบวา

77

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนโนตตวท 3 ของคอรด

79 80 81

83 84 85

หอง มจดพกประโยคเพลงแบบ จดพกสมบรณแท (authentic cadenceเปนโนตตวโตนคของคอรด และเปนโนตตวจบท สมบรณ

ในการวเคราะหจดพกประโยคเพลงลาเตยดงกลาว จะพบวาจะมจดพกแท 13 ท และมจดพกลวงท รวมท งหมดม 24 จดพกประโยค ในจานวนจดพกประโยคเกอบท งหมด ถาส

จากโนตในหองท มจดพกประโยค จะเหนโนตตวสดทายท ใชเช อมกบหองเพลงตอไปเสมอ ซ งเปนอตลกษณของการรองหมอลากลอนทานองลาเตย ของหมอลาสาอาง เจยงคา ยกเวนจดพกประโยคหอง

และถาสงเกตจดพกลวงจะพบวา มจดพกเปนตวท 7 ของคอรดดวย

147

(authentic cadence)

authentic cadence)

ท และมจดพกลวงท จดพกประโยค ในจานวนจดพกประโยคเกอบท งหมด ถาสงเกต

ตอไปเสมอ ซ งเปนอตลกษณของการรองหมอลากลอนทานองลาเตย ของหมอลาสาอาง เจยงคา ยกเวนจดพกประโยคหองเพลงสดทาย

ของคอรดดวย

3.4 คตลกษณของทานอง ( form

คตลกษณของทานองลาเตย ม

ทอนท 1 หองท 1 -41

ในทอนแรกน จะเปนทานองทางไมเนอร อยในคย

ทอนท 2 หองท 42 - 70

ในทอนท 2 จะเปนทานองเมเจอร คอรองในรปคอรด

form)

คตลกษณของทานองลาเตย ม 3 รปแบบดงน

ท านองทางไมเนอร อยในคย F#m

จะเปนทานองเมเจอร คอรองในรปคอรด E แตอยในคย F#m

148

ทอนท 3 หองท 71 – 85

ทอนสดทายกเหมอนกบทอนท

ในการแบงคตลกษณของทานองลายเตยน น ผ วจ ยไดแบงตามทอนแยกของทานอง ซ งทานองเปล ยนไปเปนคอรดอ นท ไมใชคอรดโตนค สวนทอนท 2 เปนทานองในคอรด E เลนสดสวนโนตในทอนท 3 ดวย ซ งแตกตางจาก เพราะย งมความเหมอนกบทอนเพลงทอนแรกอย

สรปไดวาอตลกษณทานองลาเตยของหมอลาเปล ยนคตลกษณในชวงกลางของเพลง และกลบมาจบท คตลกษณเดมในตอนทาย

ทอนสดทายกเหมอนกบทอนท 1เพยงแตมทอนท 2 มาก นกลางไว

ในการแบงคตลกษณของทานองลายเตยน น ผ วจ ยไดแบงตามทอนแยกของทานอง ซ งทานองเปล ยนไปเปนคอรดอ นท ไมใชคอรดโตนค คอ คอรด E เชนในทอนท 1 เปนทานองในคอรด

E แลวมาเปล ยนเขาคอรด F#m ในทอนท 3 แลวย งปรบเปล ยนการดวย ซ งแตกตางจาก 2 ทอนแรก แตกไมสามารถท จะเปนทอนเพลงใหมได

เพราะย งมความเหมอนกบทอนเพลงทอนแรกอย

ล าเตยของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมคตลกษณแบบ A B A เปล ยนคตลกษณในชวงกลางของเพลง และกลบมาจบท คตลกษณเดมในตอนทาย

149

ในการแบงคตลกษณของทานองลายเตยน น ผ วจ ยไดแบงตามทอนแยกของทานอง ซ งทานองเปนทานองในคอรด F#m

แลวย งปรบเปล ยนการแตกไมสามารถท จะเปนทอนเพลงใหมได

A B A คอ

3.5 ทศทางของทานอง

ในแตละประโยคเพลงมทศทางของทานองเปนเสนกราฟ ดงน

ประโยคเพลงท 1

หองเพลงท 1 2

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร) กาวข นไปท โนต

กาวลงมาท โนต E (ค 7 ไมเนอร) กาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวตอนแรกและตอนทาย พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 2

หองเพลงท 6 7

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

ในแตละประโยคเพลงมทศทางของทานองเปนเสนกราฟ ดงน

1 2 3 4 5

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน

ข นไปท โนต A (ค 3 ไมเนอร),กาวลงมาท โนต F# (ค 1 เป

กาวข นไปท โนต A (ค 3 ไมเนอร),กาวลงมาท โนต F# (ค 1

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกและตอนทาย พกทานองท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค)

8

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

150

เปอรเฟค)

1 เปอรเฟค)

มการซ าระดบเสยงเดยวกนใน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต A (ค 3 ไมเนอร) กาวข นไปท โนต กาวลงมาท โนต A (ค 3 ไมเนอร) กาวข นไปท โนต ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นพกทานองท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค) ประโยคเพลงท 3

หองเพลงท 9 10

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง เร มดวยโนต F# (ค 1 เปอรเฟค) กาวลงมากาวข นไปท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค) ลกษณะทศทางของทานองพบวา ตอนทายประโยค พกทานองท โนต F# ประโยคเพลงท 4

หองเพลงท 12 13 14 15

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค),กาวข นไปท โนต F# (ค 1

กาวข นไปท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น ไมมการซ าในระดบเสยงเดม

10 11

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน ลงมาท โนต A (ค 3 ไมเนอร),กาวข นไปท โนต C# (ค 5

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในF# (ค 1 เปอรเฟค)

13 14 15

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

151

1 เปอรเฟค)

แบบคล น ไมมการซ าในระดบเสยงเดม

5 เปอรเฟค)

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต A (ค 3 ไมเนอร) กาวข นไปท โนต กาวข นไปท โนต E (ค 7 ไมเนอร) และกาวลงมาท โนต ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นในตอนกลางและตอนทาย พกทานองท โนต ประโยคเพลงท 5

หองเพลงท 16 17

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต C# (ค 5 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นเพยงอยางเดยวในระดบเสยงเดยวกน พกทานองท โนต ประโยคเพลงท 6 หองเพลงท 18 19

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต B (ค 4 เปอรเฟค),กาวลงมาท โนต A (ค 3 ไมเนอร

และกาวลงมาท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

ในตอนกลางและตอนทาย พกทานองท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค)

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต E (ค 7 ไมเนอร), และกาวข นไปท โนต F# (ค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นเพยงอยางเดยว เปนประโยคเพลงท ส น ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน พกทานองท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค)

19

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

152

ไมเนอร)

มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

ค 1 เปอรเฟค) ไมมการซ า

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต A(ค 3 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ในระดบเสยงเดยวกนในตอนทายประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 7

หองเพลงท 20 21

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต C# (ค 5 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ระดบเสยงเดยวกน พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 8

หองเพลงท 22 23 24

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท ลงเพยงอยางเดยว เปนประโยคเพลงท ส น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนทายประโยค พกทานองท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค)

21

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต A (ค 3 ไมเนอร) และกาวลงมาท โนต E (ค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลง เปนประโยคเพลงท ส น ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน พกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

23 24

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

153

เคล อนท ลงเพยงอยางเดยว เปนประโยคเพลงท ส น มการซ า

ค 7 ไมเนอร) เปนประโยคเพลงท ส น ไมมการซ าใน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต A (ค 3 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต กาวลงมาท โนต A (ค 3ไมเนอร) และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท เดยวกน พกทานองท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค

ประโยคเพลงท 9

หองเพลงท 25 26 27

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต กาวข นไปท โนต A (ค 3ไมเนอร) และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการพกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

ประโยคเพลงท 10

หองเพลงท 28 29 30

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทาน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค) , กาวข นไปท โนต E (ค 7

และกาวข นไปท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค) งของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น ไมมการซ าในระดบเ

เปอรเฟค)

26 27

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต A (ค 3 ไมเนอร) , กาวข นไปท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค

และกาวลงมาท โนต E (ค 7 ไมเนอร) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการข น-ลงแบบคล น ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

29 30

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

154

7 ไมเนอร)

ไมมการซ าในระดบเสยง

เปอรเฟค)

ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต A(ค 3 ไมเนอร) กาวลงมาท โนต และกาวลงมาท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท แบบข นบนไดลง ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน พกทานองท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค)

ประโยคเพลงท 11

หองเพลงท 31

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทาน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง

เร มดวยโนต B(ค 4 เปอรเฟค) กาวข นไปประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ในระดบเสยงเดยวกนในตอนทายของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 12

หองเพลงท 33 34

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค) , กาวลงมาท โนต E(ค 7 ไมเนอรเปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท แบบข นบนไดลง ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน )

32

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

ข นไปท โนต E(ค 7 ไมเนอร) , และซ าในระดบเสยงเดยวกน

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นและตรง เปนประโยคเพลงท ส นในระดบเสยงเดยวกนในตอนทายของประโยค พกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

34

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

155

ไมเนอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท แบบข นบนไดลง ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

และซ าในระดบเสยงเดยวกนจนจบ

และตรง เปนประโยคเพลงท ส น มการซ า

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต B(ค 4 เปอรเฟค) กาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นและตรง เปนประโยคเพลงท ส น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนทายของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 13

หองเพลงท 35 36

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนตC# (ค 5 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนต กาวลงมาท โนต E (ค 7 ไมเนอร) และซ าในระดบเดยวกน

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นเดยวกนในตอนแรกและตอนทาย พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 14

หองเพลงท 39 40

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต E(ค 7 ไมเนอร) , และซ าในระดบเสยงเดยวกน

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นและตรง เปนประโยคเพลงท ส น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนทายของประโยค พกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

36 37 38

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต F#(ค 1 เปอรเฟค) , กาวข นไปท โนต A (ค และซ าในระดบเดยวกนจนจบประโยค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนแรกและตอนทาย พกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

40 41 42 43

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

156

และซ าในระดบเสยงเดยวกน ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นและตรง เปนประโยคเพลงท ส น มการซ า

ค 3 ไมเนอร),

มการซ าในระดบเสยง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร), กาวข นไปท โนต กาวลงมาท โนต B (ค 4 เปอรเฟค) , กาวลงมาท โนต กาวข นไปท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค) และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นในตอนทายประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 15 หองเพลงท 44 45 46

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร), กาวข นไปท โนต กาวลงมาท โนต E(ค 7 ไมเนอร) , กาว

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข นเดยวกน พกทานองท โนต E (ค 7ไมเนอร

ประโยคเพลงท 16 หองเพลงท 48 49

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต F#(ค 1 เปอรเฟค) , กาวลงมาท โนต E (ค 7

กาวลงมาท โนต A (ค 3ไมเนอร), กาวข นไปท โนต B (ค และกาวลงมาท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

นองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนทายประโยค พกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

45 46 47

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต B(ค 4 เปอรเฟค) , กาวลงมาท โนต G# (ค 2

กาวข นไปท โนต G#(ค 2 เมเจอร), และกาวลงมาท โนต E นองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น ไมมการซ าระดบเสยงไมเนอร)

49 50

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

157

7 ไมเนอร), ค 4 เปอรเฟค)

มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

2 เมเจอร), E (ค 7ไมเนอร

ไมมการซ าระดบเสยง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต B(ค 4 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต กาวลงมาท โนต A(ค 3 ไมเนอร) , และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท แบบข นบนไดลง ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน พกทานองท โนต C#(ค 5 เปอรเฟค)

ประโยคเพลงท 17 หองเพลงท 51 52

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร), กาวลงมาท โนต กาวข นไปท โนต E(ค 7 ไมเนอร) ,กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ลงพกทานองท โนต C#(ค 5 เปอรเฟค)

ประโยคเพลงท 18 หองเพลงท 55 56

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต F#(ค 1 เปอรเฟค) , กาวลงมาท โนต E (ค 7

และกาวข นไปท โนต C#(ค 5 เปอรเฟค) ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท แบบข นบนไดลง ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

53 54

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน

กาวลงมาท โนต A(ค 3 ไมเนอร) , กาวข นไปท โนต C#(ค 5 เปอรเฟคกาวลงมาท โนต G#(ค 2 เมเจอร), และกาวข นไปท โนต C#(ค

ท านองพบวา มการเคล อนท ลง-ข นแบบคล น ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

56 57 58

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

158

7 ไมเนอร),

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท แบบข นบนไดลง ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

เปอรเฟค), ค 5 เปอรเฟค)

ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร), กาวลงมาท โนต กาวข นไปท โนต A(ค 3ไมเนอร) ,กาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ในตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 19 หองเพลงท 59 60

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร), กาวข นไปท โนต กาวลงมาท โนต B (ค 4 เปอรเฟค) ,กาวลงมาท โนตกาวข นไปท โนตF# (ค 1 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท ข นตอนกลาง พกทานองท โนต A (ค 3 ไมเนอร

ประโยคเพลงท 20 หองเพลงท 64 65

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต A(ค 3 ไมเนอร) , กาวข นไปท โนต C#(ค 5 เปอรเฟคกาวลงมาท โนต C#(ค 5 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต E (

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

60 61 62 63

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต F#(ค 1 เปอรเฟค) , กาวลงมาท โนต E(ค 7

กาวลงมาท โนต A(ค 3 ไมเนอร), กาวข นไปท โนต E (ค และกาวข นไปท โนต A (ค 3 ไมเนอร)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในไมเนอร)

66 67

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

159

เปอรเฟค), (ค 7 ไมเนอร)

มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

7 ไมเนอร), ค 7 ไมเนอร)

มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร), กาวข นไปท โนต กาวลงมาท โนต C#(ค 5 เปอรเฟค) , และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนทานองข นในตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 21

หองเพลงท 68

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร), กาวลงมาท โนต กาวลงมาท โนต C#(ค 5 เปอรเฟค) ,และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา ในตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต

ประโยคเพลงท 22

หองเพลงท 72 73

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวข นไปท โนต A(ค 3ไมเนอร) , กาวลงมาท โนต E(ค 7 ไมเนอร

และกาวข นไปท โนต E (ค 7 ไมเนอร) ลกษณะทศทางของทานองพบวา เคล อนทานองข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

ในตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

69 70 71

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค) , กาวข นไปท โนต E (ค 7

และกาวข นไปท โนต E (ค 7 ไมเนอร) ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

ในตอนแรกของประโยค พกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

74 75

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

160

ไมเนอร),

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

7 ไมเนอร),

มการซ าในระดบเสยงเดยวกน

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต E (ค 7 ไมเนอร), กาวลงมาท โนต กาวลงมาท โนต A (ค 3ไมเนอร) ,และกาวข นไปท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวาพกทานองท โนต E (ค 7 ไมเนอร)

ประโยคเพลงท 23

หองเพลงท 76

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

เร มดวยโนต C#(ค 5 เปอรเฟค), และกาวลงมาท โนต จนจบประโยคเพลง

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ลงระดบเสยงเดยวกนในตอนทายของประโยค พกทานองท โนต ประโยคเพลงท 24

หองเพลงท 78

หองเพลงท 82

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค) , กาวข นไปท โนต E (ค 7 และกาวข นไปท โนต B (ค 4 เปอรเฟค), และกาวข นไปท โนต E (

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

77

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน

และกาวลงมาท โนต A (ค 3 ไมเนอร),คางในระดบเสยง A (ค

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ลงแลวตรง เปนประโยคเพลงท ส น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนในตอนทายของประโยค พกทานองท โนต A (ค 3 ไมเนอร)

79 80 81

83 84 85

161

7 ไมเนอร), (ค 7 ไมเนอร)

ลงแบบคล น ไมมการซ าในระดบเสยงเดยวกน

ค 3 ไมเนอร)

แลวตรง เปนประโยคเพลงท ส น มการซ าใน

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน เร มดวยโนต C# (ค 5เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต กาวข นไปท โนต E(ค 7ไมเนอร) ,และกาวลงมาท โนตกาวลงมาท โนต A (ค 3 ไมเนอร), กาวลงมาท โนตกาวข นไปท โนต E (ค 7 ไมเนอร), และกาวลงมาท โนต

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต

ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองลาทางเตยท งหมดแลว จะพบวา หมอลาสาอาง เจยงคา มอตลกษณในการลาทางเตย ในลกษณะทศทางของทานองข นกเปนทศทางทานอง แบบบนไดข น บนไดลง ลงแลวตรง ข นแลวตรง ผสมอยบางแหง และมกซ าระดบเสยงเดยวกนในแตละประโยคเพลง จะใชโนตพกทานองในข นค 5 เปอรเฟค และ1 เปอรเฟค ตามลาดบ ใชข นค

3.2 ลกษณะในการแสดง โดยผ วจ ยจะแบงเปน (1) ข นตอนในการแสดง

เปนอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา ท ถายทอดผานทางศลปะหมอลากลอน ซ งเปคกบชาวอสานมาอยางยาวนาน ดงตอไปน

(1) ข นตอนในการแสดง หลงจากมการจางงานจากเจาภาพแลว หมอลาสาอาง เจยงคา กจะตดตอบอกกลาวกบคล าหมอ

ฝายหญง คอ หมอลากฤษณา บญแสน และหมอแคนเปปซ ซ งเปนหมอแคนท ออกงานกนประจา เพ อนดหมายกนกอนลวงหนา และเพ อเปนการเตรยมพรอมในการแสดงของแตละฝายดวย

ผ วจ ยจะแบงข นตอนการแสดงของ

โนตจงหวะตกและเสนกราฟของทานอง

จากกราฟ แสดงทศทางของทานอง ดงน กาวลงมาท โนต B (ค 4 เปอรเฟค) , กาวลงมาท โนต A (ค และกาวลงมาท โนต C# (ค 5 เปอรเฟค), กาวลงมาท โนต B (ค กาวลงมาท โนตF# (ค 1 เปอรเฟค), กาวข นไปท โนต B (ค และกาวลงมาท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค)

ลกษณะทศทางของทานองพบวา มการเคล อนท ข น-ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนตอนกลางของประโยค พกทานองท โนต F# (ค 1 เปอรเฟค)

ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองลาทางเตยท งหมดแลว จะพบวา หมอลาสาอาง เจยงคา มอตลกษณในการลาทางเตย ในลกษณะทศทางของทานองข น-ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน นกเปนทศทางทานอง แบบบนไดข น บนไดลง ลงแลวตรง ข นแลวตรง ผสมอยบางแหง และมกซ าระดบเสยงเดยวกนในแตละประโยคเพลง จะใชโนตพกทานองในข นค 7 ไมเนอรมากท สด รองลงมาคอข นค

เปอรเฟค ตามลาดบ ใชข นค 3 นอยท สด

ข นตอนในการแสดง (2) ภาพลกษณในการแสดง เพ อใหเหนถงความเปนอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา ท ถายทอดผานทางศลปะหมอลากลอน ซ งเป นว ฒนธรรมท อย

ดงตอไปน

หลงจากมการจางงานจากเจาภาพแลว หมอลาสาอาง เจยงคา กจะตดตอบอกกลาวกบคล าหมอฝายหญง คอ หมอลากฤษณา บญแสน และหมอแคนเปปซ ซ งเปนหมอแคนท ออกงานกนประจา เพ อนดหมายกนกอนลวงหนา และเพ อเปนการเตรยมพรอมในการแสดงของแตละฝายดวย

ข นตอนการแสดงของหมอลาสาอาง เจยงคา ต งแตตนจนจบการแสดง ดงน

162

ค 3 ไมเนอร), ค 4 เปอรเฟค), ค 4 เปอรเฟค),

ลงแบบคล น มการซ าในระดบเสยงเดยวกนใน

ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองลาทางเตยท งหมดแลว จะพบวา หมอลาสาอาง ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน น

กเปนทศทางทานอง แบบบนไดข น บนไดลง ลงแลวตรง ข นแลวตรง ผสมอยบางแหง และมกซ าระดบไมเนอรมากท สด รองลงมาคอข นค

เพ อใหเหนถงความนวฒนธรรมท อย

หลงจากมการจางงานจากเจาภาพแลว หมอลาสาอาง เจยงคา กจะตดตอบอกกลาวกบคล าหมอฝายหญง คอ หมอลากฤษณา บญแสน และหมอแคนเปปซ ซ งเปนหมอแคนท ออกงานกนประจา เพ อ

ต งแตตนจนจบการแสดง ดงน

163

1.1 การไหวคร (ไหวออยอคร)(ยกแรก) การการแสดงทกคร งหมอลาสาอาง เจยงคา จะทาการไหวครกอน เพ อระลกถงผ มพระคณทกทาน ครบาอาจารยผ ประสทธ ประศาสตรวชาในแขนงตางๆ และย งเปนการแสดงออกถงความเปนศษยมคร แสดงถงความเปนผ ท มความกตญ ตอผ ท มพระคณอกดวย นอกจากน นยงกลาวถงผ ท มบญคณตางๆ เชน เจาภาพผ วาจางมาลา บดา มารดา หรอแมกระท ง ผ ชมการแสดง การไหวคร (การไหวออยอคร) ส งท จะนามาไหวครเรยกวา “คาย” หรอ “คายออ” ซ งหมอลาสาอาง เจยงคา ใชคายออในการไหวครดงน 1. ผ าขาว หรอผาขาว 1 ไน 2. เงน 12.50 บาท 3. ดอกไม 5 ค 4. เทยนเลมบาท 5 ค 5. ไขไกดบ 1 ฟอง 6. เหลาขาว 1 ขวด 7. กรวยท ทาจากใบตอง 5 อน หมอลาสาอาง เจยงคาจะใชคายออตางจากหมอลากลอนคนอ น ซ งปกตแลวหมอลากลอนจะมคายออ คอ

1. ผาขาว 2. เงน 1 สลง 3. เหลาขาว 1 ขวด 4. เทยมเลมบาท 1 ค 5. มะพราวออน 1 ลก

หลงจากยกออยอครเสรจแลว กจะลาในบทกลอนไหวคร ดงน

164

กลอนไหวคร หมอลาสาอาง เจยงคา

เอาละบาดน เพ นวาสาธสาธสาธ ละกกสนโทโกนาคามะโน

สาธแม จงมาปกปกรกษา จงมาคม จงมาเล ยม คะยอยไว ...

โอละนอ...... หนอนวลเอย.....

เอาละบาดน เพ นวามอสบน วทาวยกใสเกศา

ไหวถงคณครบาใหเล ยมงากมก ง

สาธแมคณพระพทธขอใหมาอยก าเนาแหงจอมขวญ

คณพระธรรมท งมวลใหหล งมาคอน า

ยามเม อตนตวขาว นทาใหเหลงลา

คณพระสงฆ หมน นจงมาค าซอยซ

กบท งคณครขาเทวดาเหลงสอง

กบท งคณนาคน าผ เนาพ นแผนไตร

ขอจงบนดาลใหปญญาไวใหลเล อน

เวยนพอปานลกลออยาคาของปองใด

คณพระอนทราชไทผ ตดสองมองหา

ขอจงมาซซกซอยปองปนปอง

การทานองลาขาขอใหลอซาเซงซา

ใหมคนถามหาหมอสาอางผ นอยลาจอยอรอยห

สาธเดอหวทานน นอยาไดม เดอผ แตงประดษฐกลอน

165

ผ เปนอาจารยสอนกอนสวาจาตาน

ผมมาลาเท งฮานงานบญพระคณทาน

จกแมนลกหรอหลานพากนมาน งลอมซอมส งซ งของ

ผมลาบถกตองอภยแนเดอคณ

บญของศรทธาหลายกายกองนองลน

คนท งปวงซาวเส อเหลอดาอะนนเนก

นบวาเอกทอน พระคณทานกอการ

คนหลายเมองหลายบานมาทาทานแนนอ ง

บางผ ลกผ น งท งผ แลอะเรยบจายหลายลนสวนสน

พวกแมคากะหล งลนมากนน นเปนแถว

มหลายแนวหลายอนตางกนขายซ อ

ปลาอฮอกะมซ าของกนมมาก

อยากอนใดกะไดมไวสอน

อยในถาดหมน นมบหร กรงทอง

รองลงมาสายฝนหมคนนยมใซ

มทนใจหวานสมขมดคอฝ น

กนแลวหายปวดซ าสบายดข นซ นบาน

(ลาเปนจงหวะ) เอาละบาดน ย ายอยเลาะเลยบฮานน นแมนหมไวเลก

จกเดกหญงเดกชายกายกองนองลน

166

บางคนนอนบมผาปาโตเส อบนง

วางน นแมนพอลงน งสบยาเมาม วขวกมใสผ ย ง

ทางตาเลาผ นเหลยวส งหลงหาแมฮางแก

เอ นหมอลานาแนฮา มสาวแมฮางอยากจะเวาด งกน

หนไปทางฝายน นแมนสาวหนมซมคะนอง

พากนมองแลหาคแฟนเคยเวา

มาเอาบญม อน สมแฟนหรอวาบ

หว งสมาพบพอแฟนขอยผ อยบญ

หนไปทางฝายพ นแมนพวกชายสะกน

ยนกนเปนถนแถวล าแลขวาซาย

ไปคยแมยาอายสยนอายเฮดหย งพ

สาวผ ดกะดอสยนพอพอแตตา

ไปคยเบ งเถอะหนาฮาเปนทาสไปนา

บาดหาลาลงลาไปสงทางกะย งได

อดฟงเอาเดอเจาฝ งคนแมลกออน

อยาสฟาวพากนอยากนอน

หมอลาพวมสจาวสาวเขาใสแคน

สดสะแนนลายสรอยถอยลงแลนแต

จกเสยงกเสยงแกเสยงสลบซบซอนตอนกลอนเขาใสกน

ศกด กะลนโคกเขาเดกมามนแหงมวน

167

ทกคร งหลกจากท ลากลอนไหวครเสรจ หมอลาสาอาง เจยงคา จะลากลอนเดนดงตอกนเลย โดยเวนใหแคนเปาไปซกระยะหน งกอน

กลอนเดนดง หมอลาสาอาง เจยงคา

ทาจบเดนดงใหลงเลยนะสาอาง เจยงคา

เอาละหาน เพ นวาเว าซ าน นด นปาชมภ

ไปหาคฝ งนกกางคแกมก สกนมนฮองมองดแลวยาง

ตกไปกลางปาไมหนามหยงสวนสน

แลเหนปาพวกพนโดนดอกลาดวน

มอาฮวนเพยงไพรไผบงแกมบง

ข นไปดงลารองมองดแลววา

ข นไปผาเลารองมองข นมวนห

(เพลงสลบ) โอมองดลกคเถาว ลย จตลาพนกนโศกโสก

นารเตนปนกนหลายซ า

พ ซายลาเบ งแลวเลยยายหยางเดน

หลงจากเสรจจากการไหวครกถอวาจบยกแรก กจะสลบใหฝายหญงข นลาและใหฝายชายพกรอลายกท 2 ตอไป

1.2 ประกาศศรทธา รายงานตว ในข นตอนน จะเปนการลากลาวทกทายผ ชมการแสดง และกลาวรายงานตวหมอลาเองซ งจะ ไมเหมอนกนในแตละศลปน ซ งหมอลาสาอาง เจยงคา เรยกกลอนในข นตอนน วา กลอนประกาศศรทธา

กลอนประกาศศรทธาเปนกลอนท กลาวถงเหตผลท ไดมาลาในงาน การกลาวทกทายผ ฟง แนะนาตวหมอลา ขอบคณผท มสวนในงานน ถอเปนยกท 2 ของหมอลาสาอางเจยงคา

168

กลอนประกาศศรทธา

(กลอนโอ)เอาละบาดน ธรรมดาดอกพอใหญแมใหญ หมอลาคหมอลากลอน

บวาหมอลานอย บวาหมอลาใหญ แตละคนไดยางกาวสาวข นเวท ไดกลาวกนบ นตนวา

กก สนโทโกนาคามะโน กดสะโป โคตาโม พระศรอารยะเมตไตรโยน แมนหมอลาท งหลาย

ระลกถงคณพระเจา 5 พระองค บ นท 2 กระผมขอกลาววา กก สนทงโกนง คามะนง

กดสะปง โคตะมง พระศรอารยะเมตไตรย ง สาธสาธแม จงปกปกรกษา จงมาก งจงมาเหล ยมขานอยไว

โอละนอ......นวลเอย....

เอาละบาทน เพ นวาฟงเดอเจาคณพอศรทธา

ในวนน พวกกระผมเดนทางมาคนกะถามเปนลาว

พอมาฮอดกะถามขาวขาวน าซามปลา เออจ งแมนเจาศรทธาเพ นใจดผองแพว

บคอกายมาแลวบานเกาบานหลง คนตองการอหย งกะบมแนวยาก

มขนน าขนหมากเคร องอยของกน บานจ งหน งวาต งแตไดยนตวผมไปฮอด

โหลดพากนเช ยวขอดลาเขาไวๆ บทนไดหนใจมแฮงจกอยาง

บานจ งซ นแมนจางหลายกะซาง ฮอดบอยากไปลา คนตองการหยงนามแตแนวยากๆ

คอจ งแหงลาบากยากหลวงยากหลาย บานจ งหน งผ นวายากนาคายขนแปดขนหา

ความจ งซ นกะวาแนวน เคยเหน บานจ งหน งพอไปฮอดแตเวนพากนหมใส

มาแลวต หมอใหญมาแลวกะฮบลา เว าใหฟงจกคากะสหนจากหม คอสบไดอยฟงแลวกะสหน

แคนน นมบมลาโทนใหเปยง ต งแตลาอยทงแมนไผเปาใหมน สมาเว าอหย งนาแคนนาป

คนบมกะดกะเคยพออยหลาย มาบานเฮาดอยดอกนอนายศรทธาคณพอ

169

(กลอนพด) เอาละบาดน กอนสไปหนามาหลง ขอกราบนมสการไปย งหลวงป

หลวงพอ หลวงพ หลวงเณร ซ งเปนประธานฝายสงฆ อยซ งว ดวาอาราม ซ งหมบานของเฮา

ประการสองไหวคณพอกานน พอผ ใหญบานพอผ ซอย และทายก ทายกา

ตอลงมาไหวป ไหวยา ไหวพอใหญแมใหญ แมปา นาสาว อาว อา ปาลงสงต า

ไหวผ สาวผ บาว ผ แผว เดกนอยเดกเลก การไหวหมอลากลอน บไดไหวอ น

ไหวกน ไหวเพ อแผเมตตาจต จากพอจากแม พ นองชาวบานของเฮา

ถาหากวาหมอลาท งสอง สามส กบหมอแคน ถาหากวาคนใดคนหน ง

พดจาส งใดส งหน งลงไปแลว ไมประสพอารมณแกพอแกแม พ นองชาวบานของเฮา

พ นองคงใหอภย แกหมอลาท งสอง สามส กบหมอแคน

เหตฉะน นจงบสามารถรบรองฮองโตได จงขอประกาศใหพ นองฟงเสยเลย

(ลา) วาตวผมน บทนเปนหมอใหญดอกเคยผานเวท การทางลาผมน กะบดปานใดซ าดอก

ผมน ขอลาบอกพ นองชาวไทย หาผมลาไปผผๆพลาดๆผมขออนญาตไวแนเดอคณ

อยาฟาวพากนสนเอ นเขามาดา อยาฟาวเอ นบกหาบกปอบบกผ น เปนความบดจงลยจกหนอย

ดบดกะคอยใหพจารณา อยาฟาวเอ นเขามาน นเปนความรงเกยจ อยาฟาวเอ นมาเสยดแนวน กะดาย

ใหรกษาสามปายของโตไวแน อยาฟาวมาเผยแพรความอปปร ไผลาข นน กะวาอยากดซคนเอาโลด

การทางแกทางโจทยกะมตดมคา เพราะบไดเรยนมานากนซองลอง

ถามมาบถกซองเรยนฮดเหน แนวหมน กะเซนยอมเขาอยแน เพราะผมบทนแกในดานสงคม

ลากะซาวข ดมข ดนข ฝ น ลากะเปนมนๆบมทานอง

คนแมนเหลากะแมนเหลาน าสองน าสามน าส อยางบมกะลนาเขาพออน

170

หยงผมกะสดนพอมนมมฮง ลาพอตาว พรงม อใหมเสงสาง สวนวาหมอสาอางจ งสลาสส ง

อยาสฟาวสฟ งไปหลบไปนอน คอยถาฟงบทกลอนของไผสเกง

เด ยวน กาลงเบงดนไผดนมน ไผกะกาลงหนหาทางหาทา บแมนลาสาดดาคอเกาคราวหลง

หาแตกลอนจงๆมาลามาแอว เสยงของผมน กใสยแยวปานเสยงแมงอ

ในคนน จกแมนไผสดคอยฟงไปกอน เดกเขามาจ งยอนกลอนเขาใสกน

(กลอนพด) กอนอ นสไปหนามาหลง กะอดขอบคณพอครวแมครวบได

พอเพ นเหนหมอลาหมอแคนมา เพ นกะฟาวกลกจอ เฮดแนวอยแนวกน มาใหหมอลาหมอแคน

พรอมท งโชเฟอร ไดอยไดกนกน แนวกนกะมแตแนวแซบๆ

เหตฉะน น จงขอบคณพอครวแมครว ขอใหพวกหมเจามต งแตความสข ความเจรญ

ความเจบอยาสได ความไขอยาสม ขอใหพวกหมเจาจงเจรญๆ ในหนาท และการงาน สาธ...

เอาละในวนน กอนสยายจากบานเขตถ นมาลา เพ นวาฟงเดอล าทองคาพ วดอกล า

เปนหมอลาวาน นแสนลนทกขหลาย ทกยากฮายลาบากหวนอน ตอนท อดนอนมาเม อยหลายหวลา

แตวาโตของขาเปนหมอลาค าอย ยากปานไดกะสสตามถอนมกแฮง

ทกม อน ก นแกงต งตอมาลา ศรทธาวางเงนจาวาใหมาลารอง พอแตตกถงหองงานบญคณพอ

ผมกะเตรยมทาจอรอต งทามา หนอยบซาลกแมนยามด ว นเศรษฐมชยยามดแลว

ลาจากมารดาแกวบดาพอและแม ใหมชยผาบแพลาแกแขงเขา อาปากเวาขอโทษคารวะ

ถอเอาขนสมมาสงพรนากน ใหลกมสขลนภยผจญจาหาง ใหกลบคนอยสางเฮอนเฮาด งเดม

หวใจหกกามเก มคดนาลกบตรา คาวสไปหรอมาหวงนาบตรแกว แตวาจ าเปนแลวลกลาไปลากอน

อราเกดเดอดรอนเผาไหมท วคง ลมสวาทพดกล งนาวนวงทรวงหนก อารชนไหลพกอานเลนฮาแจง

171

น าตาแซมไหลโฮงรนลงแกมซม บากะคดโศกกมทรวงเศราเกาหมอง

ไดยนลมพดตองกานกองใบฮง น าตาพงลงข หวงมารดาไท คดอาลยนาแกวมารดาผ เปนแม

หวงเอาหลายแทๆเปนคนเล ยงใหญมา อกขอหน งน นหนาพอแมส งความมา วาใหฉ นหาเอาม งเมยไปซอน ใหดแลเอาถอนหญงดดแน แมอยากไดลกใภไปไวถาเบ งแยง

บแมพ ต งแกงหาวาเอาเอง เหนผ สาวงามๆหม นถามดบาง ใหเอามาครองสางเปนเมยนาแน

ความน ส งแทๆหมายม นอหล

1.3 ปรกษาการลา การปรกษากลอนลาของหมอลากลอนกคอ การหารอกนในเร องกลอนลาท จะทาการแสดง ซ งในแตละงานจะทาการแสดงในรปแบบท ตางกน บางคร งหมอลาสาอางเจยงคาเปล ยนคล า จงจาเปนท จะตองลาปรกษากลอนลากนกอน เพ อใหการแสดงไหลล นไมตดขด ในการลาของหมอลาสาอาง เจยงคาจะมเร องลาตางๆ เชน

1. เร องเก ยวกบนทานพ นบาน 2. เร องเก ยวกบศาสนา 3. เร องเก ยวกบความสามคค 4. ประวตบานเมอง 5. เร องเก ยวกบการจบสาว 6. เร องเก ยวกบการเมอง

ซ งท งหมดท กลาวมากจะจดเรยงเปนฝายทางโลก ฝายทางธรรม หมอลาสาอาง เจยงคากจะใชลาสลบสบเปล ยนกนไปแลวแตสถานการณจรงในตอนแสดง

กลอนคาพดฝายโลก

มหย งบทอมทรพย รบหย งบทอรบแขก

แจกหยงบทอแจกของฟร หนหย งบทอหนสงสาร

หารหยงบทอหารแนวหนา บาหย งบทอบาการเมอง

เส ยงหยงบทอเส ยงพเส ยงปน บนหยงบทอบนเทงอกหมเจาดอกหมขอย

172

บวาหนมดอกวาเฒาบนไดบนด คนบแลวกะบหนหลงขดก งจ ง

น ละเพ นวาเกาน งสบน งบทอครองเมอง เกาเสยงสบเสยงบทอเสยงเหมดหม

เกาอยสบอยบทออยในว ง เกาฟงสบฟงบทอฟงคยโม

เกาโตสบโตบทอโตสภา โตไปโตมาผ แทนลาออก

น แมนทางโลก

กลอนพดฝายธรรม

มคหย งบทอมคคา หนาหยงบทอหนากเลศ

เหตหย งบทอเหตฆาคนตาย ขายหย งบทอขายนม

คมหยงบทอคมหอกคมดาบ หาบหยงบทอหาบซาเซาแมว

แหลวหยงบทอแหลวดมแหลวน า หยามหย งบทอหยามลกเลนเมยเขา

เว าหย งบทอเว าเร องบญเร องบาป หยาบหยงบทอหยาบตณหา

ลาหย งบทอลาเพศ เขตหยงบทอเขตแดน

แลนหยงบทอแลนขายแลนคา บาหย งบทอบากาม

นามหยงบทอนามพระเจา เหงาหย งบทอเหงาพระโฆ

โสหยงบทอโสเร องเฮดเร องสราง มางหย งบทอมางคมภ

มหย งบทอมลก ผกหย งบทอผกคอผกศอก

ปอกหยงบทอปอกสบตน อนหยงบทออนทร

ข หยงบทอข หปฏบต หหบแมนห

เจาแหงหหนวกเซาใหม

173

โดนหยงบทอโดนเปา เดาหย งบทอเดาหมอลา

เดาหมอลามนไดเงนไดคา ค าหย งบทอคา ห ห ฟงคกๆ

แตวาหทางธรรมมนหส น หหมอลามนหยาว

ข นบยาวลากเสยงมนสบถกแคน มนเลยคอคาห

มหย งบทอมเมยนอย คอยหย งบทอคอยบาดสลมบาดสตาย

1.4 ลาทางยาว การลาทางยาวของหมอลาสาอาง เจยงคา มกจะเปนการลาเก ยวกบนทานพ นบานอสาน และลาถวายดวงวญญาณ จะเปนทานองทางไมเนอร (ลายใหญ) ใหความรสกโศกเศรา หรอบางคร งการลายาวกสามารถนามาลาสรางความสนกสนานไดเหมอนกน โดยใสจงหวะในตอนทายของกลอนลา ซ งผ วจ ยกไดท าการวเคราะหไปในตอนตนแลว และจะขอยกตวอยางกลอนลาทางยาว ดงน

กลอนนทานนางสบสอง (ลาทางยาว)

เอาฮาน เว าซาน นสเดนตอนทาน ตามตานานมมากลาวไปน น

พรรณนาถงเฒาฝ งเขาเซาลก สบสองคนถกเอ นบเหนไทพอตน

ข นออมโพนถกเอ นคอคนจ งวา นานตอมาบอกไวความเพ ยนเปล ยนแปลง

คาวากน นแกงมาเปล ยนเปนก จ าเดอครอาจารยหมมวลชาวบาน

เปนนทานมไวปฐมกาลคร งกอน โจเอาบอนลกไดเปนลงคางอยไพร

กนหมากไมเตนไตตามเครอ บรจกทางเมอเพราะหลงทางบาน

พอแตโดนนานไดสามปกวา พอเฒาซ วโทษลกยามขาวขาดกน

ฝนตกรนลงแลวแนวดปใหม จ งไดเอ นลกเตานทานเวาวามา

สองผวเมยพอไปฮอดฮมหวาในปาเซาพก โซนขาวหนกพอแฮงแตหากเอาไปตอน

มอาภรณเส อผาหาเอาไปส สบสองคครบถวนยอมวนใสถง

174

ถงดงเอ นกมาหาลก พอแมมาแลวหลามาแลวลกก

ฮอดฮมหวาซ วครพอแมเดนไป แลวจ งถงกกไซงาแซงเซาเย อ

จ งวาเตรยมตวข นอนงอยคอวายอสอง

(ลาลอง) ลกสบสองพากนงอยงา ไมขานไดวาตอบเสยง

เคยดหลายเดเคยดวาพอบเล ยง เคยดหลายเดเคยดวาแมบเล ยง

ลกจ งคอยเสยใจ เคยดบทนลมใล เร องใดสมาเอ น

เอ นลงมาแตปลายไมเสยใจเขาวา ผ กกกลางและหลาจาเว าซอยกน

อนวาแตกอนน นเขามาโพดวากลางดง ย งบสงสารคดไตตรองสองเจา

ปอดเขาผ ดเอามาปลอยปา วาสคนสหนาอยามาเอ นบตาวคน

พอแมไหสะอ นมอผดเหลาตอกยาแมเอย พอปานกลนขวานคมปอนลงท งดาม

พอแมหนใจฮวมฮอมลงนาตาหล ง น งอยใตฮมไมไซไหใสแตกน

บดน น นเฒาเอ นวามาลกมากนขาว มาคามาใหลงมางาไซอยาไปคาง

หาน นนางคนหลาเอ นลงมาบอกตอแม แมเอยแม แมบมเส อและผาสเมอไดบจ งใด

บดน นแมตอบ ใหพอกบแมไดเอามา ลงมาสาครบสคน ลงมาสาฝองปลากะมป ง

ลกบแลตาส งหลงลงมาสอง มแตกองหมากไมกนไดแตอยเท ง

สองเฒานอนทอดทะเน งแลเบ งอยนานๆ บเปนการละนอเฮาขากนสองเฒา

ลงมาสาลกคาลงมาสาลกหลา ลงมาเอาป งปลาเฒาย งเอ นข นไปวา

ลงมาสาลกแกวมนจวนแลวสค าทาง พอสพาเมอบานเฮอนซานเฮาเซาฮ ว

ขาวกะสกเตมนาปลากะหลายอยน ามแลววาสแนว

175

ลงมาเถาะลกคาลงมาเถาะลกแกวแมผ ดเหลาหลายหน

คนเมอเฮอนเหมดทกคนอยาอยโดนมนซา

เอ นท งมอเซดหนาฝายน าตาและน ามก

ลกผ หลาลงจากงาสงๆลงมางาใตๆบอนไซไมน นแบงกน ลงมาใกลแคน นหมาผดเหาหอนแหน

หมาบกดาบกแดงลายผองบกขาวผดวนเตน หมามนไปปนโคนไมหว งไปสขนคาบ

หลายโตยาบๆเตนวนเปาเหาแหน เหนขนแขนขนขาน นผมยาวๆคอลงคาง

หมาบกดางคะลาดเตนสองเฒาไลบไหว ผ ลกสาวลกซายกะเลยหยบไปข นสงซนๆน นใจส น

นองท งหลายหมน นมองไมแลวไตเครอ เปนตาเหลอใจเดอกสเพน นแตกแลงคาแพงเอย

ลกเลยเอ นบอกแจงบเมอไดดอกแมเอย ถงปน ขนแขงลกกะพอฮอยปลาแลวแหลว

ขนขาลกกะพอฮอยเขยด ขนข แลพอเผอดใสไซแลวละพอ

ผมน กะยาวลงไปเขาขาแลวหนาเจา กลบคนไปบไดแลวหมาบกลายมนสเหา

คนไผดกวาลกเตาใหเอาเล ยงใหใหญสง น นละหนาสาแมเอย ...

(ลาตอ) ไปกะบถงเทาเฮอนเฮาหมาคาบ อยาใหลกมบาปลกสงอยงาไมไปเร อยจ งลง

พอแมไหเกอกกล งลงคางมาด มหลายตวพอพนหมมนลงเยง

ลกสบสองบเต องกลบเมอนาแม ผ เพ นหอขาวใหมาตอนบกน

เท งผาส นน นกะบหวซา เฒากบหมาเลยตาวคนมาบาน เปนนทานอดขาวยามเฮาลกมาก

ลกกะเล ยงบไดหมากะเล ยงบไดนทานน เหลากน ผมประพนธกลอนไดมาลาบอกเลา

เปนนทานแตเคาโบราณเฒาเหลากน...

(นทานเปรยบเทยบใหรวา ลกมากจะยากจน)

176

1.5 เตยลา การเตยลาเปนการลาในทานองลาเตย เปนการแสดงท บงบอกถงการลาจาก การปดการแสดงในคร งน การบอกกลาวขอบคณเจาภาพ ผ ชมการแสดง ในการเตยลาจะเปนจงหวะท สนกสนาน ใชบทกลอนลาหลายบทกลอนลา ลาตอเน องกนไป บางคร งกจะนาเอาบทเพลงตามสมยนยมมารวมรองดวย เพ อสรางบรรยากาศและเพ อใหผ ชมมสวนรวมในการรองดวย ผ วจ ยขอยกตวอยางกลอนลาเตย ดงน

กลอนลาเตยลา

สมควรแลวนาทานหนา สมควรแลวนาทานหนา

พวกผมขอลาจากจร สไดพาบงอรไปพนนครไพร

ผมจะลาอาลยเจาไวคบทานผ ชม

ผมน ขอกราบกมสบน วผมขอวนทา สบน วผมขอวนทา

จ งวาลาลาแลว ลาเดอหมเจาลากอน ลาเดอหมเจาลากอน

ละแมลกเตาเลาออนผมสจรจากแลวเมอคนบานแมนเกาหลง

ผมสไปบง ๆผมสไปบงๆไปหนหลงคน จ งมาเอ นส ง หลงคนมาจ งมาเอ นส ง

โบกมอขวาส งซ มอขวาส งซ มอซายส งแฟน เจาผ นอยออนแอน

ใหเจาอยเปนสข อนตรายภยทกขกะอยาใหเว นเขามาตอม

เจานอนในหอง ใหนอนมแฮงคง ใหนอนมแฮงคง

ใหสข สขเหลอลน ใหสข สข เหลอลน ไผตองแมนเจามซอนแนนาคนงามนา

นนนาคนงามน นหนา มนสมพอควรแลวน นนา

มนสมพอควรคอกนแลว คอกนแลว

หลงจากลาเตยลาเสรจ กถอวาจบการแสดงอยางสมบรณ ซ งหมอลาสาอาง เจยงคากจะใชรปแบบการแสดงแบบน ในทก ๆงาน และจะมการเปล ยนแปลงมากนอยเพยงไร กข นอยกบลกษณะของงานดวย เพ อใหผ ชมการแสดงเกดความประทบใจมากท สด ซ งตวหมอลาเองกสามารถถายทอดไดถงอารมณในแตละข นตอนการแสดงเปนอยางย ง

177

(2) ภาพลกษณในการแสดง

ภาพลกษณในการแสดงในท น ผ วจ ยจะวเคราะหในดานการแตงกาย อารมณในของการแสดง

2.1 การแตงกาย

การแตงกายของหมอลาสาอาง เจยงคา สวนมากจะเนนท ชดเส อผาท ดสภาพ สะอาดสะอาน และท สาคญท สดคอจะตองทาใหผ ดมความรสก ต นตาต นใจเม อไดพบเหน ซ งทานจะเนนหนกในเร องน พอสมควร เพราะการแตงกายถอเปนการใหเกยรตกบผ ชม หรอแมแตเปนการใหเกยรตกบอาชพของหมอลากลอนดวย ซ งการแตงกายของหมอลาสาอาง เจยงคา จะม 2 รปแบบ ดงน

การแตงกายแบบท 1

ภาพประกอบ 18 การแตงกายของหมอลาสาอาง เจยงคา

จากรปจะเหนวาจะมการแตงกายแบบสมยใหม คอ ใสกางเกงขายาว (กางเกงสแลค) เส อเช ตแขนยาว ผกเนคไท เอาชายเส อเขาในกางเกง สวมรองเทาหนงสดา ตดผมรองทรงเรยบรอย ซ งเปนการแตงกายแบบสากล

178

การแตงกายแบบท 2

ภาพประกอบ 19 หมอลาสาอาง เจยงคา แตงกายแบบท 2

จากรปจะเหนวา มการแตงกายคลายการแตงกายแบบท 1 แตแตกตางตรงท จะไมผกเนคไท และจะพบแขนเส อข นสง ซ งอาจเปนเพราะอากาศท รอนจงเกดการแตงกายแบบน ข น สรปไดวาหมอลาสาอาง เจยงคา ไดมรปแบบการแตงกายในการแสดงแบบสากล คอ ใสกางเกงขายาว (กางเกงสแลค) เส อเช ต ผกเนคไท (ถาอากาศรอนจะไมผกเนคไทและพบแขนเส อข น) สวมรองเทาหนงสดา ทรงผมเรยบรอยนามอง ซ งในการแสดงในแตละฉากกอาจจะเปล ยนเส อผาบางแตกคงอยในรปแบบเดมตลอดเวลา หมอลาสาอาง เจยงคา กลาววา “การแตงกายใหดดกอนการแสดง กสามารถสรางความม นใจกบตวศลปนเองดวย เปนการสรางภาพใหผ ชมมความเช อถอในบทกลอนลาท เราลาดวย ถอเปนการดงดดผ ผ ฟงอกทางหน งดวย”

ภาพประกอบ 20 หมอลาสาอาง เจยงคา กาลงแตงกายดนหลงเวทซ งมคายออต งอยขางๆ

179

2.2 อารมณในการแสดง การแสดงในแขนงตางๆ ส งท สาคญท สดในการแสดงคออารมณของผ แสดงท จะถายทอดตวละครน นๆ ใหเปรยบเสมอนวาตวละครน นเปนตวนกแสดงจรงๆ หมอลากลอนกเชนเดยวกน การท จะถายทอดใหผ ฟงมอารมณคลอยตามไมใชเร องงายเลยทเดยว หมอลาสาอาง เจยงคาเปนศลปนผ หน ง ท สามารถสรางอารมณใหเขากบตวละครไดด มคนสนใจการแสดงและต งใจฟง ดงจะเหนไดจากรปตอไปน

ภาพประกอบ 21 หมอลาสาอาง เจยงคา ลาในเร องนางมทร ซ งสรางอารมณจนถงกบรองไหจรง

จะเหนวาถงแมการลาหมอลากลอนจะเปนเพยงการแสดง แตถาตวศลปนช นครอยางหมอลาสาอาง เจยงคา ไดแสดงแลว จะสามารถถายทอดสรางความประทบใจใหกบผ ชมไดเปนอยางมาก

180

ภาพประกอบ 22 หมอลาสาอาง เจยงคา ลาในอารมณท สนกสนาน

นอกจากการลากลอนจะมอารมณในทางเศราในบางคร ง แตหมอลากลอนกย งเปนศลปะการแสดงท มหนาท หลกใหความบนเทงตอคนอสาน ดงจะเหนจากรปท หมอลาสาอาง เจยงคา จะมรอยย มตลอดเวลา กเพ อสรางอารมณใหกบตวเองและผ ท อยรอบขางดวย ดงน นการแสดงหมอลากลอนของหมอลาสาอาง เจยงคา จงมผ ยอมรบในแวดวงหมอลากลอนอยางมากมาย ในฐานะท เปนผ ท ถายทอดอารมณความรสกไดด จนทาใหผ ท ชมการแสดงมอารมณคลอยตาม ถงยามบทท โศกเศรากสามารถทาใหผ ชมมอารมณโศกเศราได ในยามบทท สนกสนานกสามารถสรางความเพลดเพลนใหคนรอบขางได ถอเปนศลปนช นครและเปนศลปนระดบประเทศเลยทเดยว

181

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

สรปผล ผ วจ ยจะสรปผล อภปลายผลและขอเนอแนะตามลาดบดงน พ นท วจ ย คอตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จ งหว ดมหาสารคาม ม 13 หมบาน 23 หม ปจจบนยกฐานะเปนเทศบาลตาบลขามเรยง มผ บรหารเทศบาลตาบล คอ นายคาสอน ชมอภย เปนนายกเทศมนตรตาบลขามเรยง และปลดเทศบาลตาบลขามเรยง คอ จาเอกบวทอง หาญสโพธ ตาบลขามเรยงเปนท ต งของมหาวทยาลยมหาสารคาม มความเจรญกาวหนาอยางรวดเรว เพราะเปนแหลงการศกษาระดบมหาวทยาลย 1.1 ประวตดานชวต นายสาอาง เจยงคา เกดว นท 2 เดอน ตลาคม พ.ศ. 2495 (คณแมบอกวาเกดเดอน 11) เปนบตรคนท 1 ในจานวน 9 คน ของพอกาน เจยงคา และแมใบ เจยงคา ปจจบนมอาย 57 ป สมรสกบนางจวงจนทร ศรจนนจ มบตรดวยกน 3 คน คอ นางว นเพญ เจยงคานายเกรยงศกด เจยงคา และนายอาทตย เจยงคา ตอมาไดหยารางกน และไดสมรสใหมก บนางนวลจนทร เจยงคา และมบตรดวยกนอก 2 คน คอ นายเชดชย เจยงคา และ เดกหญงกสมา เจยงคา รวมมบตรท งหมด 5 คน ครอบครวหมอลาสาอาง เจยงคา อยบ านเลขท 8 หมท 20 บ านขามเรยง ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จ งหว ดมหาสารคาม รหสไปรษณย 441580 การศกษา จบช นประถมศกษาปท 4 จากโรงเรยนบานขามเรยง (ปจจบนเปนช อเปนโรงเรยนขามเรยงวทยาคาร) อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ซ งสมยกอนคนสวนมากจะเรยนถงช นประถม 4 เน องจากฐานะประชากรสวนมากเปนคนยากคนจน จะมสวนนอยท จะไดเรยนตอ หมอลาสาอาง เจยงคา กเปนหน งในครอบครวท ยากจน อกท งย งเปนบตรคนโตตองชวยเล ยงนองอก 8 คน จงทาใหหยด การเรยนอยแคช นประถมปท 4 มความรอานออกเขยนได ในเกณฑดพอสมควร ถงแมวาหมอลาสาอาง เจยงคา จะเปนศลปนหมอลากลอนท มช อเสยงในระดบประเทศ มผ คนรจกมากมาย และเปนศลปนช นคร แตตวทานเองกย งมชวตท เรยบงาย มความสขกบความสนโดษ สมถะ มความพอเพยง ไมฟ งเฟอกบว ตถนยมสมยใหม ย งคงเปนตนแบบในการรกษาว ฒนธรรมทองถ น จะเหนไดจากบานของหมอลาสาอาง เจยงคา ท สรางแบบสมถะพออยกนแบบครอบครว ไมเลกไมใหญเกนไปกบ 4 ชวตในครอบครว ถงแมทานจะมรายไดจาการลาในชวงเทศกาลตางๆเปนเงนไมนอย แตกอย แบบด งเดม พอเพยง หลงจากหมอลาสาอาง เจยงคา วางจากการลา กจะชวยครอบครวทาอาหารไปขาย ในมหาวทยาลยมหาสารคาม ซ งเปนรายไดเสรมของครอบครว อาหารท ชวยกนทากมลกช นทอด ปลาหมกยาง ฯลฯ ซ งมภรรยาเปนผ ปรงสตรน าจ มท อรอย ทาใหเวลาขายกใชเวลาไมนานกหมด มลกคาประจาเปนนกศกษาและลกศษยท เคยมาเรยนลาชวยอดหนนดวย ถอเปนรายไดท พอทาใหครอบครวของทานอยไดอยางมความสข

182

ในยามเทศกาลงานบญหมอลาสาอาง เจยงคา กจะเขารวมและชวยงานของสงคมอยเสมออาจเปนเพราะตวทานเปนคนรกสนกสนาน มเพ อนฝ งเยอะแยะ และชอบชวยเหลอสงคม ดงน นในงานตางๆของหมบานหรอชมชนใกลเคยง กจะพบเหนตวทานอยเสมอ ซ งการรวมงานกนกถอเปนการกอสรางความสามคคทางสงคมทางหน ง ไมเพยงแตหมอลาสาอาง เจยงคา จะเปนศลปนหมอลากลอนเทาน น ในดานการรองลาทาเพลงทานกทาไดดเลยทเดยว ซ งปกตกเปนคนชอบรองเพลงอยแลว ทานมกจะสรางบรรยากาศความสนกสนานคร นเครงใหกบคนรอบขางเสมอ 1.2 ประวตดานหมอลากลอน หมอลาสาอาง เจยงคาไดเร มฝกเรยนหมอลากลอนต งแตอาย 11 ป โดยเรยนจาก พอกานเจยงคา ซ งเปนผ แตงกลอนลาให และย งเปนครคนแรกท คอยฝกฝน ส งสอนใหทองกลอนลาจนจาไดท งหมด พออายเขา 15 ป พอกาน ไดไปซ อกลอนลาจากครหมอลาท มช อเสยงในสมยน น มาใหทองกลอนลาอกเพ อใหสามารถออกแสดงได จากน นเปนตนมาหมอลาสาอาง เจยงคา กไดหม นศกษาทองกลอนลาใหม ๆเพ อนาไปใชในการแสดงใหมากท สด และหม นฝกฝนตวเอง ในแบบของหมอลากลอนแคนเตาเดยวมาโดยตลอด พออาย 18 ป พอกาน เจยงคา ไดพาไปฝากเปนลกศษยกบ หมอลาวชย ขนทอง (เสยชวตแลว) ท อาเภอบานไผ จงหวดขอนแกน ซ งเปนอาจารยหมอลาสมยน น มลกศษยไปเรยนกบทานเปนจานวนมาก แตกเรยนไดประมาณ 1 เดอน กไดกลบบานเน องจากวาพอกาน เจยงคา ไดรบงานแสดงไวให หมอลาสาอาง เจยงคา เร มรบงานแสดงคร งแรกตอนอายได 17 ป คอ เปนหมอลาฝายชาย คกบหมอลาฝายหญงคอ หมอลาบญช น ท บานขามเรยง ไดคาตวคร งแรกคนละ 7.50 บาท (ในการลาแตละคร งตองม หมอลาฝายหญง ฝายชาย พรอมหมอแคนอก 2 คน แลวจงแบงรายไดกน) ต งแตน นเปนตนมากรบงานแสดงมาโดยตลอด เร มเปนท รจ กในวงการหมอลากลอนแคนเตาเดยวในสมยน น และเปนท รจ กของประชาชนท วไป มช อเสยงมากข นเร อยๆ ไดรบงานแสดงเพ มมากข นเร อยๆ แทบจะไมมว นหยดพก บางคร งในเวลาเทศกาลกรบงานท งเวลากลางว นและกลางคน ตอมาประมาณปลายป พ.ศ. 2534 หมอลากลอนแคนเตาเดยวไดมการประยกต โดยการใชเคร องดนตรประกอบ เร มจากม กลอง พณ และแคน และมหางเคร อง 2 คน จนกลายเปนหมอลาวงใหญ มเคร องดนตรครบครน มหางเคร องเพ มมากข น แตย งใชหมอลา 2 คน เหมอนเดม (หมอลาฝายหญง และฝายชาย) และรปแบบการแสดงกเปล ยนไปจากเดม คอ ไมคอยมเน อหาสาระ เนนความสนกสนานเพยงอยางเดยว ซ งเรยกตดปากกนตอมาวา หมอลากลอนซ ง หมอลาสาอางกไดเปล ยนตวเองมารบงานหมอลาซ งบาง เพ อใหเขากบกระแสนยมของตลาดหมอลา ปจจบน หมอลาสาอาง เจยงคา ย งคงรบงานแสดงหมอลาอย และคาตวท ไดรบประมาณคนละ 10,000 บาท ปจจยท ทาใหหมอลาสาอาง เจยงคา ประสบความสาเรจในอาชพศลปนหมอลากลอนมผ ช นชอบการแสดงมากมาย น นมหลายอยาง ดงตอไปน

183

1. เสยงด มแกวเสยงท ทมหนกแนนกงวาล เวลามงานแสดงอยางตอเน อง พกผอนไมเพยงพอ แตเสยงกย งไมแหบหรอหมดเหมอนคนท วไป ถอไดวาเปนพรสวรรคท ไดตดตวมา หรออาจเปนเพราะวาในเวลาพดกบผ คนท วไป หมอลาสาอาง เจยงคามกพดเสยงดงฟงชด จงเหมอนการไดวอรมเสยงอยตลอดเวลา ในเวลาแสดงหมอลาสาอาง เจยงคา กสามารถควบคมน าหนกของเสยง หนก – เบา ไดดมาก อกท งน าเสยงย งบอกถงอารมณไดอยางยอดเย ยม ทาใหผ ชมการแสดงมอารมณคลอยตามไปดวย 2. เปนผ ท มสตปญญาด มความเฉลยวฉลาด จดจา สงเกตส งตาง ๆรอบตวอยเสมอ แมจะมการศกษาเพยงแคช นประถม จะเหนไดจากการจดจากลอนลา ท ทาการแสดงตลอดเวลา 6-8 ช วโมง ซ งมจานวนกลอนลาไมนอยเลยทเดยว ท จะตองจดจาใหหมด อกท งย งมปฏภาณไหวพรบด สามารถดงผ ชมใหเขามามอารมณรวมตลอดเวลา บางคร งสามารถดนกลอนสดไดเลยเวลาอยหนาเวท 3. บคลกภาพด ถงแมวาหมอลาสาอาง เจยงคา จะเปนคนตวเลก แตการพดกบคนรอบขางเปนท นาเกรงขาม อาจเปนเพราะเสยง ท มลกษณะทม หนกแนน จรงใจ การแตงตวเวลาทาการแสดงจะแตงกายดมาก เส อผาท ใสจะตองใหม สะอาด ผานการซกรดตลอด เพราะหมอลาสาอาง เจยงคา คดวา เราเปนศลปนมผ คอยชมเราอยดานลางเวท เราตองมความพรอมท งดานกาย จตใจ องคประกอบตางๆ แมแตการแตงกายตองแตงใหด เพ อใหผ ชมมความประทบใจ และใหรถงคณคาของศลปนหมอลากลอนดวย 4. มความมงม น ขย นขนแขง มความอดทนสง อาจเน องจากในวยเดก หมอลาสาอาง เจยงคา ตองแบกภาระทางานเล ยงครอบครวชวยพอ-แม ในฐานะเปนลกคนโต จงไดทางานหนกต งแตเยาวว ย ทาใหการงานท ไดรบมา จะต งใจและมงม นทาเปนพเศษ งานท ออกมาจงเปนงานท มคณภาพและทรงคณคาอยเสมอ ถงแมในบางคร งอาจจะเหน อยลา แตหมอลาสาอาง เจยงคา กจะไมแสดงออกมาใหผ อ นเหน กเพราะตองการใหคนรอบขางมความสขอยเสมอ 5. พฒนาตนเองอยเสมอ หมอลาสาอาง เจยงคา จะแสวงหาความรใหม ๆเพ อใหทนกบสถานการณปจจบน ตดตามขาวสารอยเปนประจา ส งเหลาน เองท ทาใหผลงานการแสดงออกมาเขากบยคสมยเปนอยางด ยกตวอยางเชน เม อป พ.ศ. 2534 หมอลาซ งไดเขามามอทธพลและมความนยมมากข น หมอลากลอนมผ นยมนอยลง หมอลาสาอาง เจยงคา กไดผ นตวเอง ดดแปลงหมอลากลอนใหเปนหมอลาซ ง เพ อใหเขากบความตองการของผ ชมดวย 6. มความซ อสตวสจรต หมอลาสาอาง เจยงคา ถอวาเปนผ ท มคณสมบตขอน ดมาก เปนคนตรงตอเวลา พดคาไหนคาน น มสจจะ ซ งคณสมบตขอน เอง ทาใหผ ท รวมทางานกบหมอ-ลา สาอาง เจยงคา มความไวเน อเช อใจกน มความศรทธา 7. ใหเกยรตกบอาชพของตวเอง ถงแมในปจจบนจะมผ นยมหมอลากลอนลดนอยลง แต หมอลาสาอาง เจยงคา เปนผ ท รกษาเกยรตยศของศลปนหมอลากลอนอยางยอดเย ยม เทดทน ยกยองและศรทธาในอาชพ มงม นท จะรกษา อนรกษไว จวบจนวนสดทายของชวตเลยทเดยว

184

8. เปนคนมมนษยสมพนธด มอธยาศยตอคนรอบขาง มน าใจแกเพ อนบาน จะเหนไดจาก จานวนผ ท แวะเวยนมาเย ยมเยอน ท บานของหมอลาสาอาง เจยงคา ซ งมเปนจานวนมากไมขาดสายใน แตละวน กสะทอนภาพของความเปนท รก และเคารพของผ มาเยอน อกท งย งเปนคนรจกแบงปนให ดงจะเหนไดจากเวลาท หมอลาสาอาง เจยงคา ออกงานแสดงตดตอกนแลวไดรบเงนคาจางมามาก กจะซ อของกนของใชแบงปนเพ อนบานอยเสมอ 1.3 ผลงานท ไดรบ หมอลาสาอาง เจยงคา ไดรบเกยรตประวตและมความภาคภมใจในชวต ดงน ป พ.ศ. 2519 ไดรบรางว ลชนะเลศ ในการประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว จากงานกาชาดจงหวดมหาสารคาม (คกบหมอลาจนทรเพญ เดนนภา) ป พ.ศ. 2519 ไดรบรางว ลชนะเลศ ในการประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว จากงานกาชาดจงหวดกาฬสนธ (คกบหมอลาจนทรเพญ เดนนภา) ป พ.ศ. 2519 ไดรบรางว ลโลหชนะเลศ การประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว งานประจาป อาเภอสมเดจ จงหวดกาฬสนธ (คกบหมอลาสมพร สายลมเยน) ป พ.ศ. 2519 ไดรบรางว ลโลหชนะเลศ การประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว งานกาชาดจงหวดรอยเอด (คกบหมอลากฤษณา บญแสน) ป พ.ศ. 2520 – 2521 ไดรบรางว ลโลหเกยรตยศ แหวนทองคาฝงเพชร การประกวดหมอลากลอนแคนเตาเดยว ท สถานวทยโทรทศน ชอง 4 จงหวดขอน แกน (ใชเวลาประกวด 1 ป 4 เดอน) ซ งเปนรางว ลสงสดในชวตของการเปนหมอลากลอน หลงจากน นกไมไดประกวดอก เพราะถกหามไมใหประกวดเน องจากไดรบรางว ลสงสดแลว ถอวาเปนหมอลาระดบอาจารย และจะไดเปนคณะกรรมการในการประกวดใหกบหมอลารนนอง ๆตอไป ป พ.ศ. 2536 ไดรบเกยรตบตร จากศนยศลปวฒนธรรมวทยาลยครมหาสารคาม ใหเปน นกแสดงพ นบานอสาน ประเภท หมอลากลอนซ งดาวรง ป พ.ศ. 2550 ไดรบการเชดชเกยรต จากสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม ใหเปน ศลปนพ นบานอสาน สาขาศลปะการแสดงหมอลากลอน ผ ซ งไดสรางสรรคผลงานดเดนในดานศลปวฒนธรรมจนปรากฏช อเสยง เปนท ยอมรบในสงคม และประเทศชาต ป พ.ศ. 2550 ไดเปนตวแทนประเทศไทย ไปเผยแพรว ฒนธรรมอสาน ตามโครงการ ว ฒนธรรมลมน าโขง ท รฐวอชงตนดซ ประเทศสหรฐอเมรกา เปนเวลา 1 เดอน จากผลงานท งหมด มผลงานท ไดรบเลอกจากสถาบนมานษยวทยาสรธรใหไปแสดงวฒนธรรมหมอลากลอนท สหรฐอเมรกา ทาใหหมอลาสาอาง เจยงคามความภาคภมใจและประทบใจมาก ซ งผ ท ไดรบเลอกจากสถาบนมานษยวทยาสรนธร ใหไปแสดงผลงานทางว ฒนธรรมซ งแตละคนลวนเปนศลปนระดบช นครท งหมด

185

2.1 บทบาทดานการอนรกษหมอลากลอน หมอลาสาอาง เจยงคา ถอไดวาเปนผ หน งท อนรกษศลปะการแสดงหมอลากลอน สบสานวฒนธรรมทองถ นอยางดเลศ และไดเปดสอนหมอลากลอนใหกบหมอลารนหลง โดยตองมาฝากตวเปนศษยซ งผานวธการ ข นตอน และประเพณแนวปฏบต ตามรปแบบของหมอลาท ปฏบตสบตอกนมาอยางถกตองกอน ในปจจบนมลกศษยท ผานการฝกฝน แลวรบงานแสดงไดไดแลวมากมาย การอนรกษศลปวฒนธรรมอสานไปยงชนรนหลงถอเปนส งท ดงามและควรยกยองเปนอยางย ง โดยเฉพาะสภาวะโลกปจจบน ท เทคโนโลยไดเขามามบทบาทตอการดารงชวตมากข น จะทาใหเดกสมยใหม ลมว ฒนธรรมอนดงามเหลาน ไป ซ งหมอลาสาอาง เจยงคา กลาววา “หมอลากลอนแคนเตาเดยว จะย งคงอยกบลกหลานไทยไปตลอดช วกาลนาน และสามารถประกาศไดท วโลกวา หมอลากลอนแคนเตาเดยวย งคงยนหย ดอยในวงการหมอลาไดตลอดไป 2.2 บทบาทดานเผยแพรใหความร หมอลาสาอาง เจยงคา ย งเปนผ ท เผยแพรศลปะหมอลากลอนและเปนแบบอยางของคนรนหลง ดงจะเหนจากผลงาน ดงน 1. บนทกเทปหมอลากลอนเผยแพรประมาณ 20 ชด 2. บนทกเทปหมอลากลอน ใหกบโครงการวจย ของคณาจารย สาขาวชาดรยางคศลป คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม 3. เปนวทยากรใหความรในระดบ โรงเรยน วทยาลย มหาวทยาลย และประชาชนท วไปท ตองการศกษา นอกจากจะมบทบาทดานการใหความรเร องหมอลากลอนในทางตรงแลว หมอลาสาอาง เจยงคาย งมบทบาทดานอ น ๆในทางออมอก ดงน บทบาทดานการใหความบนเทง, บทบาทดานการสงเสรมพระพทธศาสนา, บทบาทดาน การปองกนยาเสพยตด, บทบาทดานสงคม, บทบาทดานสาธารณสข, บทบาทดานการประชาสมพนธขาวสารตางๆ 3.1 ดานทานองกลอนลา (1) ทานองทางส น เปนการลาชวงแรก เน อหาท ลาไดแก การไหวคร การขอบคณเจาภาพ ลกษณะของงาน การถามขาวคราว และการเก ยวพาราส ในขณะท หมอลาท ง 2 ฝายจะเคล อนไหวตวและฟอนใหเขา กบจงหวะลาและจงแหวะแคน บางคร งกจะหยดลาทางส นไวเพ อฟอนเก ยวกน ประมาณ 3-5 นาท คอยลาตอ และหาทางลงเพ อใหอกฝายหน งลาตอบโต ในทานองทางส นน

186

ในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา เม อเทยบเสยงแลวจะอยในคย G เมเจอร หรอ เรยกวา “ลายสรอย” ถาสงเกตลกษณะทานองจะพบวา มการเดนคอรดเพยง 2 คอรดเทาน น คอ คอรด G และคอรด Am สลบกนไป 1.1 การซ าทวน ในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมการ ซ าทวนเกดข นไมมาก และไมพบการซ าทวนเกน 1 คร ง เปนเพราะเปนจงหวะท ใหความสนกสนาน ในการรองของหมอลาสาอาง เจยงคา จงเตมแตงโนตบางตว การดนสดเพ มคาท นอกเหนอจากบทกลอนเดม ทาใหมสสนในการแสดงมากย งข น ผชมกจะเหนถงความเปนอตลกษณท แทจรง 1.2 การซเควนซ สรปไดวาในการลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา จะซเควนซ

ทานองในตนแบบโมทฟท 4 และตนแบบโมทฟท 2 เปนหลก และใช โมทฟในลกษณะตางๆดงขางตนสลบทวงทานองกนไป ตามอตลกษณของตวหมอลาเอง 1.3 จดพกประโยคเพลง สรปไดวา ทานองลาทางส นของหมอลาสาอาง เจยงคา จะใช จดพกลวงท โนต ลา (A) และม (E) เปนหลก จะสงเกตวาในสวนของจดสมบรณแท มเพยง 5 จดเทาน น ซ งในทางทฤษฏดนตรแลว คยเพลงนาจะตกท Am มากกวาคย G แตการบรรเลงดนตร (แคน) กลบบรรเลงในคย G และจะสลบเลนคอรด G และAm ในกลอนทางส น ซ งผสมผสานเขากนอยางลงตว หรอในทางสากลกจะบรรเลงในรปคอรด G6 คอมโนต G, A, B, D, และ E กสามารถบรรเลงดนตรในกลอนลาทางส นได 1.4 คตลกษณเพลง สรปไดวาทานองทางส นท หมอลาสาอาง เจยงคาไดขบรองไวม คตลกษณในการรองเพยงคตลกษณ (form) เดยว 1.5 ซ งจากการวเคราะหลกษณะทศทางของทานองท งหมดแลวจะพบวา หมอลาสาอาง เจยงคา มอตลกษณในการลาทางส น ในลกษณะทศทางของทานองข น-ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน นกเปนทศทางทานองแบบตวย แบบบนไดลง ผสมอยบางแหง จะใชโนตพกทานองในข นค 2 เมเจอรมากท สด รองลงมาคอ ข นค 6 เมเจอร และพกทานองท ข นค 1, 3, 4, 5, 8 เปนบางคร ง (2) ทานองทางยาว ทานองลาทางยาว เปนการลาท มจงหวะคอนขางชา ทานองออนหวาน เยอกเยน บางคร งโหยหวน โศกเศราเสยใจ เนนท เน อหาสาระ บรรยายเปนเร องราว จงมช อเรยกอกอยางหน งวา “กลอนอานหนงสอ” หรอ “ลาลองโขง” โดยผ วจ ยจะทาการศกษาจากกลอนลานทาน โดยเลอกตอนท มจงหวะในการลา เพ องายในการทาความเขาใจและศกษาและทาใหเหนถงอตลกษณของหมอลาสาอาง เจยงคา มากท สด โดยทานองทางยาวจะอยในคย Am

187

2.1 การซ าทวน สรปไดวาในทานองลาทางยาวของหมอลาสาอาง เจยงคา ไดมการซ าทวนในลกษณะโนต มากท สด ซ งถาดในรปของสเกลแลว จะเปนคย Am ซ งโนตเสยง ม (E) จะเปนโนต ค 5 เปอรเฟค น นเอง 2.2 การซเควนซ สรปไดวา ทานองลาทางยาวของหมอลาสาอาง เจยงคา สวนมากจะใชรปแบบของโนตในตนแบบโมทฟท 9 มากท สดในการรองทานองทางยาว และตนแบบโมทฟท 2 รองลงมา หรอเพ อความเขาใจท ชดเจนข น คอ มการใชสดสวนโนต เขบต 1 ช นมากท สด และมการใชโนตเขบต 2 ช นสลบบาง เพ อความคกคกและความสนกย งข น 2.3 จดพกประโยคเพลง สรปไดวา ทานองลาทางยาวของหมอลาสาอาง เจยงคา จะใช จดพกสมบรณแทเปนหลก และใชโนต โด (C) เปนจดพกและเคล อนทานองเปนสวนมาก สวนการใชจดพกลวงจะใชโนตเสยง เร (D) เปนหลก 2.4 คตลกษณเพลง สรปไดวา ไมมการเปล ยนคตลกษณของเพลงในทานองทางยาว คอมคตลกษณของเพลงเพยงคตลกษณเดยวเทาน น 2.5 ทศทางของทานอง สรปไดวามลกษณะทศทางของทานองข น-ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน นกเปนทศทางทานองแบบเสนตรง แบบตวย แบบบนไดข น บนไดลง ผสมอยบางแหง และมกซ าระดบเสยงเดยวกนในแตละประโยคเพลง จะใชโนตพกทานองในข นค 3 ไมเนอร, 4 เปอรเฟค, 5 เปอรเฟค, มากท สด รองลงมาคอข นค 1 เปอรเฟค และใชโนตข นค 7 ไมเนอรนอยท สด (3) ทานองทางเตย ทานองน สวนมากแลวจะเปนทานองท สรางความสนกสนาน มจงหวะเรว จะรองสลบกบทานองทางส น และทางยาว เพ อเพ มสสนและใหความเพลดเพลนในการแสดง และย งเปนท นยมท จะนามารองในตอนทาย หรอท เรยกตดปากกนวา “เตยลา” ซ งจะสรางบรรยากาศใหสนกสนานกอนเลกการแสดง ในกลอนเตยลาจะอยในคย F#m 3.1 การซ าทวน สรปไดวา ทานองเตย (เตยลา) ของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมการซ าทวน

ในคร งท 9 มากท สด คอ ซ งเปนโนตเสยง ม (E) ซ งถอไดวาเปนอตลกษณอยางหน งเชนกน เพราะในคย F#m โนตตว ม (E) ถอเปนโนตตวท 7 ของสเกล ซ งถาเปนในรปคอรดแลวจะเปนคอรด F#m 7 น นเอง 3.2 การซเควนซ สรปไดวา ทานองลาเตย ของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมทานองซเควนซ

ในตนแบบโมทฟท 1 มากท สด หรออาจกลาวไดวา มสดสวนโนตในลกษณะน เปนสวนมากในทานองลาเตย

188

3.3 จดพกประโยคเพลง สรปไดวาจะมจดพกแท 13 ท และมจดพกลวงท ไมใชกลมคอรด 11 ท รวมท งหมดม 24 จดพกประโยค ในจานวนจดพกประโยคเกอบท งหมด ถาสงเกตจากโนตในหองท มจดพกประโยค จะเหนโนตตวสดทายท ใชเช อมกบหองเพลงตอไปเสมอ ซ งเปนอตลกษณของการรองหมอลากลอนทานองลาเตย ของหมอลาสาอาง เจยงคา ยกเวนจดพกประโยคหองเพลงสดทาย ท จบดวยโนตโตนคเตมหอง และถาสงเกตจดพกลวงจะพบวา มจดพกเปนตวท 7 ของคอรดดวย 3.4 คตลกษณเพลง สรปไดวาทานองลาเตยของหมอลาสาอาง เจยงคา จะมคตลกษณแบบ A B A คอเปล ยนคตลกษณในชวงกลางของเพลง และกลบมาจบท คตลกษณเดมในตอนทาย 3.5 ทศทางของทานอง สรปไดวา อตลกษณในการลาทางเตย ในลกษณะทศทางของทานองข น-ลงแบบคล นมากท สด นอกจากน นกเปนทศทางทานองแบบ บนไดข น บนไดลง ลงแลวตรง ข นแลวตรง ผสมอยบางแหง และมกซ าระดบเสยงเดยวกนในแตละประโยคเพลง จะใชโนตพกทานองในข นค 7 ไมเนอรมากท สด รองลงมาคอข นค 5 เปอรเฟค และ1 เปอรเฟค ตามลาดบ ใชข นค 3 นอยท สด 3.2 ลกษณะในการแสดง (1) ข นตอนในการแสดง ผ วจ ยจะแบงข นตอนการแสดงของหมอลาสาอาง เจยงคา ต งแตตนจนจบการแสดง ดงน 1.1 การไหวคร (ไหวออยอคร)(ยกแรก) การการแสดงทกคร งหมอลาสาอาง เจยงคา จะทาการไหวครกอน เพ อระลกถงผ มพระคณทกทาน ครบาอาจารยผ ประสทธ ประศาสตรวชาในแขนงตางๆ และย งเปนการแสดงออกถงความเปนศษยมคร แสดงถงความเปนผ ท มความกตญ ตอผ ท มพระคณอกดวย นอกจากน นยงกลาวถงผ ท มบญคณตางๆ เชน เจาภาพผ วาจางมาลา บดา มารดา หรอแมกระท ง ผ ชมการแสดง 1.2 ประกาศศรทธา รายงานตว การประกาศศรทธาเปนการท กลาวถงเหตผลท ไดมาลาในงาน การกลาวทกทายผ ฟง แนะนาตวหมอลา ขอบคณผท มสวนในงานน ถอเปนยกท 2 ของหมอลาสาอางเจยงคา 1.3 ปรกษาการลา การปรกษากลอนลาของหมอลากลอนกคอ การหารอกนในเร องกลอนลาท จะทาการแสดง ซ งในแตละงานจะทาการแสดงในรปแบบท ตางกน บางคร งหมอลาสาอางเจยงคาเปล ยนคล า จงจาเปนท จะตองลาปรกษากลอนลากนกอน เพ อใหการแสดงไหลล นไมตดขด และกจะแบงการลาเปนเปนฝายทางโลก ฝายทางธรรม หมอลาสาอาง เจยงคากจะใชลาสลบสบเปล ยนกนไปแลวแตสถานการณจรงในตอนแสดง

189

1.4 ลาทางยาว การลาทางยาวของหมอลาสาอาง เจยงคา มกจะเปนการลาเก ยวกบนทานพ นบานอสาน และลาถวายดวงวญญาณ จะเปนทานองทางไมเนอร (ลายใหญ) ใหความรสกโศกเศรา หรอบางคร งการลายาวกสามารถนามาลาสรางความสนกสนานไดเหมอนกน โดยใสจงหวะในตอนทายของกลอนลา 1.5 เตยลา การเตยลาเปนการลาในทานองลาเตย เปนการแสดงท บงบอกถงการลาจาก การปดการแสดงในคร งน การบอกกลาวขอบคณเจาภาพ ผ ชมการแสดง ในการเตยลาจะเปนจงหวะท สนกสนาน ใชบทกลอนลาหลายบทกลอนลา ลาตอเน องกนไป บางคร งกจะนาเอาบทเพลงตามสมยนยมมารวมรองดวย เพ อสรางบรรยากาศและเพ อใหผ ชมมสวนรวมในการรองดวย (2) ภาพลกษณในการแสดง 2.1 การแตงกาย การแตงกายของหมอลาสาอาง เจยงคา สวนมากจะเนนท ชดเส อผาท ดสภาพ สะอาดสะอาน และท สาคญท สดคอจะตองทาใหผ ดมความรสก ต นตาต นใจเม อไดพบเหน ซ งหมอลาสาอาง เจยงคาจะแตงกาย 2 แบบ คอ (1) ใสกางเกงขายาว (กางเกงสแลค) เส อเช ตแขนยาว ผกเนคไท เอาชายเส อเขาในกางเกง สวมรองเทาหนงสดา ตดผมรองทรงเรยบรอย ซ งเปนการแตงกายแบบสากล (2) แตงกายคลายกายแตงกายแบบท 1 แตแตกตางตรงท จะไมผกเนคไท และจะพบแขนเส อข นสง ซ งอาจเปนเพราะอากาศท รอนจงเกดการแตงกายแบบน ข น 2.2 อารมณในการแสดง การแสดงหมอลากลอนของหมอลาสาอาง เจยงคา ถอวามผ ยอมรบในแวดวงหมอลากลอนอยางมากมาย ในฐานะท เปนผ ท ถายทอดอารมณความรสกไดด จนทาใหผ ท ชมการแสดงมอารมณคลอยตาม ถงยามบทท โศกเศรากสามารถทาใหผ ชมมอารมณโศกเศราได ในยามบทท สนกสนานกสามารถสรางความเพลดเพลนใหคนรอบขางได ถอเปนศลปนช นครและเปนศลปนระดบประเทศเลยทเดยว อภปรายผล การท จะศกษาเร องของอตลกษณของบคคลใดบคคลหน ง จะตองรพ นฐานวถชวตของบคคลน นเสยกอน เราถงจะศกษาถงแกนแทของความเปนตวตนของเขาได ดงเชนการศกษาอตลกษณของศลปนหมอลาสาอาง เจยงคา ซ งผ วจ ยใชเวลาในการทาความรจกและคนเคยกบศลปนผ น นานพอสมควร และจะขออภปรายเพ มเตม ดงน หมอลาสาอาง เจยงคา มวถชวตท เรยบงายรกษาเอกลกษณของคนอสานเปนอยางด เปนผ ท มความรกความสนกสนาน มกทาใหผ ท อยรอบขางมความสขตลอดเวลา เปนคนท เขากบบคคลอ นไดเปนอยางด พดจาโผงผางเสยงดงฟงชด ทานย งเปนผ ท เผยแพรศลปะหมอลากลอนใหเปนท ประจกษตอสายตาโลก เปนผ ถายทอดวฒนธรรมอสาน และมบทบาทท ชวยจรรโลงสงคมใหดข นดวย

190

ในดานกลอนลาพบวาในการลาในแตละทานองจะมคยเพลงแตกตางกนไป คอ (1)ในทานองลาส นจะลาในคย G เมเจอร หรอในทางการบรรเลงกบรรเลงในรปคอรด G6 ไดเลย ซ งจะใหความรสกกระฉ บกระเฉงสนกสนาน (2) ในทานองทางยาวจะลาในคย Am จะใหความรสกโศกเศราแตหนกแนนดวยอารมณ (3)ในทานองทางเตย จะลาในคยเพลง F#m ซ งทานองน ในทางวเคราะหดนตรสามารถบรรเลงในรปคอรด F#m7 อารมณของเพลงจะคกคกสนกสนาน ทานองเพลงท ง 3 ท านองเพลงน ลวนมสสนของเพลงท แตกตางกนออกไปอยางเหนไดชด และพบวา หมอลาสาอาง เจยงคา มน าเสยงท ทมต า ถอเปนอตลกษณท ทาใหหมอลาสาอาง เจยงคา ไดรบความนยมจากผ ชม ผ ฟงเปนจานวนมาก หมอลาสาอาง เจยงคา ย งเปนผ ท ถายทอดอารมณในบทแสดงไดเปนอยางด เวลาในบทเศรากถงกบรองไหกบบทบาทการแสดง ในบทสนกสนานกสามารถดงอารมณผ ชมใหคร นเครงได ซ งท กลาวมาเปนส งสาคญอยางย งท จะทาใหผ ชมเกดความประทบใจ และเปนเสนหของตวหมอลาเอง อกท งการแตงกายท ทาใหเกดความนาเช อถอ นาชม นามอง ถอเปนการใหเกยรตกบอาชพของตวเอง สมกบเปนศลปนช นครท นาศกษาตอไป จากความเปนเลศของการแสดงและน าเสยงท เปนอตลกษณของตวเอง ชวยใหหมอลาสาอาง เจยงคา เปนท ยอมรบในแวดวงหมอลากลอน และไดสรางผลงานไวอยางมากมายท งในและตางประเทศ ไมเพยงเทาน น ทานย งมบทบาทสรางสรรคทางสงคมในดานตางๆ ท งการเปนครใหความรเร องหมอลากลอน ท งย งใชหมอลากลอนในฐานะส อประเพณเพ ออนรกษพฒนาและเผยแพรภมปญญาทองถ น สมแลวท ไดรบการยกยองจากสถาบนตางๆ ใหเปนศลปนดานหมอลากลอนท ยอดเย ยมบคคลหน ง ขอเสนอแนะ ผ วจ ยไดทาการศกษาหมอลากลอนจากหมอลาสาอาง เจยงคา แลวมขอเสนอแนะดงน 1. การทาวจยเลมน ถอเปนการวจยเก ยวกบการวเคราะหกลอนลาในทานองตางๆ เปนหลก ท วเคราะหเปนรายบคคล จงสามารถรถงอตลกษณของศลปนอยางแทจรง ดงน นควรมการศกษาวจยในรปแบบน กบศลปนทานอ นๆอกตอไป เพ อใหเปนขอมลในดานการศกษาหมอลากลอน และคงอยตลอดไป 2. หนวยงานตางๆ ท เก ยวของ ซ งขณะน ไดเลงเหนความสาคญของหมอลากลอน ไดทาการศกษาเผยแพร จนทาใหหมอลากลอนเร มกลบมามบทบาทอกคร ง ผ วจ ยกขอยกยองเปนอยางย ง แตผ วจ ยอยากขอใหหนวยงานตาง ๆท เก ยวของออกมาดแลศลปนเหลาน วามความเปนอยอยางไร และควรใหการชวยเหลอเทาท ทาได เพ อใหกลมศลปนมกาลงใจ ในการถายทอดศลปวฒนธรรมอสานสบไป

บรรณานกรม

192

บรรณานกรม

จารบตร เรองสวรรณ. (2537, มนาคม). หมอลาอสาน. หนงสอพมพมตชน. 28: 23. จารวรรณ ธรรมวตร. (2528). บทบาทของหมอลาตอสงคมอสานในชวงก งศตวรรษ. รายงานการวจย มหาสารคาม: สถาบนวจยศลป และวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, ------------. (2540). ภมปญญาหมอลาเอก : ความรงโรจนของอดตกบปญหาของหมอลาในปจจบน. รายงานการวจยตามโครงการเมธวจยอาวโส สกว. คร งท 1/2540. มหาสารคาม: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. ------------. (2526, มนาคม). หมอลา. วฒนธรรมไทย. 22: 3. จราว ลย ซาเหลา. (2546). กระบวนการเรยนรและการถายทอดศลปะการแสดงของหมอลาอาชพ. วทยานพนธ กศ.ม. (การศกษานอกระบบ). มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย มหาสารคาม. ถายเอกสาร. เจรญชย ชนไพโรจน. (2546). ป มกลอนลา. มหาสารคาม: ภาควชาดรยางคศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ------------. (2526). หมอลา หมอแคน. กรงเทพฯ: คณะกรรมการโครงการสงเสรมหนงสอ ตามแนวพระราชดาร. ------------. (2529). รายงานการวจยเร องดนตรผ ไทย. มหาสารคาม: ภาควชาดรยางคศาสตร คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ชมเดช เดชภมล. (2521). ภาพสะทอนชวตชาวอสานจากหมอลา. กรงเทพฯ: ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร. ณรงค ปอมบบผา. (2532). ท ระลกงานสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย คร งท 13. มหาสารคาม: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. เตม วภาคยพจนกจ. (2529). ประวตศาสตรอสาน. พมพคร งท 2. กรงเทพฯ: โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ไตรภพ ผลคา. (2546, กรกฎาคม). 'สะดออสาน' มหาสารคามนาเท ยวนาชม. หนงสอพมพมตชน. 23: 3. ทว ถาวโร. (2541). การสรางงานและการกระจายรายไดของหมอลา = Job building and income – distribution of Molum. รายงานการวจย มหาสารคาม: สถาบนวจยศลปะและ ว ฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม. นนทรว ขนผง. (2537). ลาซ ง : ลากลอนแนวใหมของอสาน. ปรญญานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ถายเอกสาร.

193

บรษท อนโฟซสเทค จากด. (2552). ไทยตาบล ดอท คอม ตาบลขามเรยง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม. สบคนเม อ 18 กรกฎาคม 2552, จาก http://www.thaitambol.com/tambol/ttambol.asp?ID=440406 บญยงค เกศเทศ. (2543, กมภาพนธ). บญเบกฟา ภมปญญาเกษตรอสาน. กรงเทพธรกจ. 4: 20. ประเทอง คลายสบรรณ. (2528). หมอลา. กรงเทพฯ: สทธสารการพมพ. ปราโมทย ทศนาสวรรณ. (2533). อสาน. พมพคร งท 2. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. ปรชา บณฑต. (2544, กรกฎาคม). ธรกจหมอลา. หนงสอพมพเดลนวส. 3: 23. ปญญา รงเรอง. (2546). ประวตการดนตรไทย. พมพคร งท 5. ฉบบปรบปรง. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. พรชย เขยวสาค. (2536). ลาเพลนบานแพง ตาบลแพง อาเภอโกสมพสย จงหวดมหาสารคาม. วทยานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ถายเอกสาร. พรเทพ วระพ ล. (2535). การแสดงหางเคร องหมอลาหม. ปรญญานพนธ ศศ.ม. (ไทยคดศกษา เนน มนษยศาสตร). มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ถายเอกสาร. พพฒน สอนใย; กานนท เวชกามา; ว ชระ หอมหวน; และศราวธ โชตจารส. (2548). การศกษาการ ใชเพลงพ นบาน และการแสดงพ นบานอสานในฐานะส อประเพณ เพ อการพฒนาการอนรกษ และเผยแพรภมปญญาทองถ น : รายงานวจยฉบบสมบรณ = Study of the Usage of North Eastern Folk Songs and Plays as a Media to Develop, Conserve and Foster an Understanding of Location Culture. มหาสารคาม: ภาควชาดรยางคศลป คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. พมพทอง ภ โสภา. (2533). ทาฟอนของหมอลากลอนวาดอบลราชธาน. ปรญญานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ถายเอกสาร. พระศลป ชนสอน. (2541). ความสมพนธระหวางบทบาทของสานกงานสงเสรมหมอลา กบ

การเปล ยนแปลงทางสงคม : ศกษากรณอาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม. วทยานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร. เพลนพศ การาญ. (2521). การพระราชกศลหลอเทยนพรรษาฯ. กองวรรณคดและประวตศาสตร. กรงเทพฯ: กรมศลปากร. ไพบ ลย แพงเงน. (2534). กลอนลาภมปญญาของอสาน. พมพคร งท 1. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

194

ไพรรนทร ทองยอม. (2552). พทธมณฑลอสานพระธาตนาดน จงหวดมหาสารคาม. สบคนเม อ 10 มนาคม 2552, จาก http:// http://www.geocities.com/taoth2001/ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. (2537). งานสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย คร งท 17. จลสาร. มหาสารคาม: มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ยศ ธสาร. (2533, กนยายน). อสานสนก. แปลก. 17,160: 26, 33. เยาวภา ดาเนตร. (2536). วถชวตของชาวอสานจากกลอนลาทางยาวของลากลอน. ปรญญานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ถายเอกสาร. ราตร ศรวไล. (2545, มกราคม). เลาเร องหมอลา 1: ความหมาย หนาท คณคา จรรยาบรรณ และการเปล ยน. วารสารเพลงดนตร. 8,3: 20-24. วระ สดสงข. “หมอลาศลปวรรณคดอสาน”, ครไทย 28. 60-69 ; สงหาคม 2526. วฒศกด กะตะศลา. (2541). บทบาทของหมอลาราตร ศรวไล ผ บกเบกลาซ ง. วทยานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร. ศรศกร ว ลลโภดม. (2524). รายงานการศกษา-วจย เร อง การพฒนามรดกทางวฒนธรรมในประเทศไทย. กรงเทพฯ: ภาควชามนษยวทยา มหาวทยาลยศลปากร. ศราภรณ ปทมวน. (2542). บทบาทของหมอลาฉววรรณ ดาเนน ศลปนแหงชาต สาขาศลปะการแสดง พ นบาน. วทยานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร. สวาง เลศฤทธ . (2527, พฤศจกายน). หมอลา การเปล ยนแปลงท นาจบตามอง. วฒนธรรมไทย. 23: 11. สาเรจ ค าโมง. (2525). ดนตรอสาน : คมอฝกหด แคน ซง โปงลาง ความรเร องดนตรและเพลง พ นเมองอสาน โนตเพลงสาหรบฝกหด. มหาสารคาม: ภาควชาดนตร วทยาลยครมหาสารคาม. สทธศกด จ าปาแดง. (2548). บทบาทของหมอลาในการแกปญหาสงคม. วทยานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร. สทธศกด จ าปาแดง; ภาน พรมเทศ; และอาชาพาล. (2550). การสรางฐานขอมลเพ อการอนรกษ ทานองลาและวรรณกรรมคากลอน ของหมอลากลอนในภาคอสาน. โครงการวจยจาก งบประมาณแผนดน. มหาสารคาม: มหาวทยาลยมหาสารคาม. สกจ พลประถม. (2536). การเปาแคนพ นบานอสาน. ปรญญานพนธ ศศ.ม. (ไทยคดศกษา เนน มนษยศาสตร). มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ถายเอกสาร.

195

สพตรา สภาพ. (2536). สงคมและวฒนธรรมไทย : คานยม ครอบครว ประเพณ. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. สพรรณ เหลอบญช. (2541). ดนตรและศลปะการแสดงพ นบานอสาน = Isan folk music and performance art. มหาสารคาม: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลย มหาสารคาม. เสง ยม บงไสย. (2533). บทบาทของลากลอนในดานการเมอง. ปรญญานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม. ถายเอกสาร. หนงสอพมพแนวหนา. (2541, กมภาพนธ). จงหวดมหาสารคาม. 18: 12. อาเภอเมองมหาสารคาม. (2540). แผนพฒนาอาเภอ 5 ป (พ.ศ. 2540-2544). มหาสารคาม: อาเภอเมอง มหาสารคาม. อดม บวศร. (2526, พฤษภาคม). หมอลา. คา. 3,5: 88-89. อทศ นาคสวสด . (2512, มนาคม). เคร องดนตรพ นเมองภาคอสาน. วารสารวฒนธรรมไทย. 9,1: 10-12. เอกวทย ณ ถลาง. (2540). ภมปญญาชาวบานส ภมภาค : วถชวตและกระบวนการเรยนรของชาวบานไทย. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. โอสถ บตรมารศร. (2538). ภาพสะทอนของสงคมอสานจากกลอนลาของหมอลาเคน ดาเหลา. ปรญญานพนธ ศศ.ม. มหาสารคาม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ถายเอกสาร.

196

ภาคผนวก

197

ภาพประกอบงานวจย

พอกาน เจยงคา และแมใบ เจยงคา

สมดบนทกบทกลอนลาเกาๆของหมอลาสาอาง เจยงคา

198

รางว ลนกแสดงพ นบานอสาน จากศนยศลปวฒนธรรมวทยาลยครมหาสารคาม

รางว ลชนะเลศการประกวดหมอลากลอนคร งท 3 จากวทยกระจายเสยงชอง 4 จงหวดขอนแกน

199

รบรางว ลจากศนยมานษยวทยาสรนธร ท ไดไปเผยแพรศลปะหมอลากลอนท ประเทศสหรฐอเมรกา

รบใบประกาศนยบตรการอบรมหลกสตรลกเสอชาวบาน

200

รบรางว ลจากศนยศลปวฒนธรรมภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซ งมหมอลาสวสด ภผารส ไดรบรางว ลดวย

งานแสดงผลงานท ประเทศสหรฐอเมรกา

201

หมอลาสาอาง เจยงคาและทมงานในวยหนม

การแตงตวข นแสดง

202

ลาคกบหมอลาจนทรเพญ เดนนภา ซ งไดรบรางว ลหมอลาทองคาฝงเพชรรวมกน

203

แบบสมภาษณ

ใชสมภาษณผ ท เก ยวของกบงานวจย

ช อ...............................นามสกล................................ อาย......เก ยวของในฐานะ..................................

อยบานเลขท .............หมบาน..................... ต าบล......................อ าเภอ......................จงหวด....................

หนาท ในสงคม...........................................................................................................................................

ความประทบใจตอหมอลาสาอาง เจยงคา

การแตงตว ................................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………...

การแสดง...................................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………...

น าเสยง.......................................................................................................................................................

……………………………………………………………………………………………………….......

บทบาทตอสงคม........................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………...

วถชวต.......................................................................................................................................................

…………………………………………………………………………………………………………...

อ นๆ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

204

ประวตยอผ วจย

205

ประวตยอผ วจย

ช อ ช อสกล นายปรย ต นามสงา ว นเดอนปเกด 30 ตลาคม พ.ศ. 2525 สถานท เกด บานสามขาสนตสข ตาบลหนองบวบาน อาเภอหนองววซอ จงหวดอดรธาน สถานท อยปจจบน 206 หม 4 ตาบลบรบอ อาเภอบรบอ จงหวดมหาสารคาม 44130 ประวตการศกษา

พ.ศ. 2537 จบการศกษาระดบช นประถมศกษา จากโรงเรยนเทศบาลบานศรฐาน ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดขอนแกน

พ.ศ. 2543 จบการศกษาระดบช นมธยมศกษา (ศลปฝร งเศส) จากโรงเรยนแกนนครวทยาลย ตาบลในเมอง อาเภอเมอง จงหวดขอนแกน

พ.ศ. 2547 จบการศกษาระดบปรญญาตร ศศ.บ. (ดนตรสากล) จากมหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม ตาบลตลาด อาเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม

พ.ศ. 2553 จบการศกษาระดบปรญญาโท ศป.ม. (มานษยดรยางควทยา) จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กรงเทพมหานคร