วรรณี ขวัญเกื้อ ครูชํานาญการ ...taqservices.net/wannee/file_unit/20140610080431.pdfหยาบร ปห วใจปลายแหลม

สมนไพรไทย

วรรณ ขวญเกอ

ครชานาญการพเศษ โรงเรยนทาศาลาประสทธศกษา

จงหวดนครศรธรรมราช

2

ภมปญญาในดานสมนไพร

ตงแตอดตกาลภาคใตเปนดนแดนทมทรพยากรธรรมชาตมากมาย แมในปจจบนจะไดนาไปใชบาง แตกยงคงความ

อดมสมบรณและเตมไปดวยความหลากหลายทางชวภาพ ความรและประสบการณของบรรพบรษในการใชประโยชน

ทรพยากรไดถายทอดจากคนรนหนงไปสอกรนหนง สมนไพรถอเปนภมปญญาทชาวใตไดรบการถายทอดมาจนปจจบน

ดวยเหตทชาวใตสวนใหญใชชวตคลกคลอยกบปาดงพงไพร ความจาเปนเมอเจบปวยบงคบใหคนเหลานตองเสยงชวตเกบ

เอาสงตางๆ ทงทเปน พช สตว หรอสนแร มาทดลองใชในลกษณะลองผดลองถก จนรถงสรรพคณของสงทใชบาบดรกษา

นอกจากนแลวเพอใหเกดผลในทางจตวทยา หรอเปนกาลงใจใหกบคนปวย อาจจะมการรายเวทมนตคาถาประกอบ

3

แหลงทมา: บานนางถนอมศร หนดา ต.สระแกว อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 ตลาคม 2551

ภาพ : นางวรรณ ขวญเกอ

กระเจยบเขยว

ชอ กระเจยบเขยว

ชอพนเมอง กระเจยบ กระเจยบมอญ มะเขอทะวาย มะเขอมอญ มะเขอพมา มะเขอละโว

ชอสามญ Lady’s fingers,Okra

ชอวทยาศาสตร Abelmoschus esculentus (L.) Moench

วงศ Malvaceae

ลกษณะของพช กระเจยบเขยวเปนไมลมลกอายปเดยว สง 1-2 เมตร ลาตนและกงมขนแขงยาว สขาว เปลอก

ตนบางและเหนยว ใบเปนใบเดยว ออกเรยงเวยนรปไขเกอบกลม กวาง 10-30 เซนตเมตร ใบหยกเวา

3-7 หยก ปลายใบและโคนใบมน ขอบใบจกเปนฟนเลอย แผนใบสเขยว มขน กานใบยาว 10-30

เซนตเมตร ดอกออกดอกเดยวตามซอกใบ มรวประดบเปนเสนสเขยว 8-10 เสนดอกสเหลองโคนดาน

ใน สมวงแดง กลบเลยงเชอมตดกน ปลายแยก 5 หยก ดอกแกแยกจากกนดานเดยวเปนกาบ

ยาว 1.5-3 เซนตเมตร กลบดอก ม 5 กลบ เกสรเพศผ จานวนมาก กานช อบเรณตดกนเปนหลอด หม

เกสรเพศเมยไว ผล รปทรงกระบอกปลายเรยวแหลม เปนสนตามยาว 5 สน ผวมขนปกคลม ผลแหง

แตกออกได เมลดกลม ผวเรยบ

การขยายพนธ เพาะเมลด

ประโยชน ผลแหง ปนนามาชงกบนา กนบาบดโรคกระเพาะอาหาร แกไอ บารงกาลง ผลออน เปนยาหลอลน ใช

ในโรคหนองใน ดอก ลดไขมนในเลอด ลดอณหภมในรางกาย แกกระหายนา (ศนยพฒนาตารา

การแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 29)

4

แหลงทมา : บานนายอดม จตภกด หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 19 มนาคม 2551


กระชายดา

ชอ กระชายดา

ชอพนเมอง กระชายดา

ชอวทยาศาสตร Kaempferia parviflor Wall.exBaker

วงศ Zingiberaceae

ลกษณะของพช เปนไมลมลก มเหงาอยใตดน เนอในสมวงเขม มกลนหอม ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบแทงออกจาก

ใตดน รปไขหรอรปร ปลายใบแหลม โคนใบเบยวหรอเวาเลกนอย ขอบใบเรยบและเปนคลน หลงใบ

เรยบ ทองใบเรยบสมวงแดง กานใบยาวสมวงแดง ดอกออกเปนชอตามซอกใบ ดอกขนาดเลกสขาว

โคนเชอมตดกน มแตมสมวงเขม ทปากดอกดานลาง มกาบใบหมดอก

การขยายพนธ แยกหนอหรอเหงาใตดน

ประโยชน เหงา รบประทานเปนยาอายวฒนะ บารงกาลง บารงกาหนด หรอโขลกผสมกบนา

หรอสรา เปนยาแกตานทราง รกษาโรคเดก แกบด และแกปวงทกชนด (ศนยพฒนาตาราการแพทย

แผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา, 2549:33)

5

แหลงทมา : บานนายทว นงคนวล หมท 1 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 กมภาพนธ 2551


กระทอม

ชอ กระทอม

ชอพนเมอง กระทอม ทอม

ชอวทยาศาสตร Mitragyna speciosa (Korth.) Haviland

วงศ Rubiaceae

ลกษณะของพช เปนไมตนขนาดกลาง สง 10-15 เมตร ใบเปนใบเดยว เรยงตรงกนขาม รปไขกวาง ยาว 12-18

เซนตเมตร กวาง 5-10 เซนตเมตร ปลายใบแหลมหรอเปนตงแหลม โคนใบปานกลม แผนใบบาง ดาน

ทองใบมเสนใบเปนสนขนมาชดเจน เมอแกเสนแขนงใบขางละ 8-14 เสน กานใบยาว 2-3 เซนตเมตร ม

หใบอยระหวางโคนกานใบ จานวน 1 ค ลกษณะคลายแผนใบ ยาว 3-4 เซนตเมตรกวาง 1-2.5

เซนตเมตรปลายแหลม ดอก ออกเปนดอกชอกระจกกลม แตกจากปลายกง ม 1-3 ชอ กานดอกชอ ยาว

3-5 เซนตเมตร แตละชอประกอบดวยดอกสเหลอง กลบเลยงรปถวยขนาดสนสวนปลายแยกเปน 5

แฉก กลบดอกเชอมตดกนทโคนกลบ สวนปลายกลบแยกเปน 5 แฉก ยาวประมาณ 5 มลลเมตร มขน

ปกคลมภายในกลบดอก เกสรตวผมจานวน 5 อน รงไขอยใตวงกลบ ผลรปไขเกอบกลม ขนาดยาว 5-7

มลลเมตร มสนตามความยาว จานวน 10 สน เมลดมปก

การขยายพนธ ปกชา และการตอนกง

ประโยชน ใบกน แกไอ ทองรวง ขบพยาธในเดก โรคเบาหวาน (วกพเดย สารานกรมเสร.2551)

6

แหลงทมา : บานบนถนน ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 สงหาคม 2551


กาแพงเจดชน

ชอ กาแพงเจดชน

ชอพนเมอง ตะลมนก นานอง มะตอมไก ตาไก หลมนก

ชอวทยาศาสตร Salacia chinensis L.

วงศ Celastraceae

ลกษณะของพช เปนไมพม ลาตนเลอยเกาะเกยวตนไมอน สง 5 เมตร เปลอกตนเรยบ สนาตาล ใบเปนใบเดยว ออก

ตรงขามกน รปร โคนใบสอบ ปลายใบรปหอก ขอบใบจกตน หางกน แผนใบเรยบสเขยวเขมเปนมน

เนอใบกรอบกานใบสน ดอกออกดอกเดยว ตามซอกใบ สเขยวอมเหลอง กลบดอก ม 5 กลบปลายมน

บดเลกนอย แกนดอกนนเปนวงกลม ผลออนสเขยว พอสกเปลยนเปนสสมแดง เมลดเดยว

การขยายพนธ เพาะเมลด ปกชา ตอนกง

ประโยชน ลาตนมรสเมาเบอฝาดสขม ตมหรอดองสรา ดมบารงโลหต ฟอกโลหต แกโลหตเปนพษ แกปวดตามขอ

แกไขขอพการ ฟอกและขบโลหตระด เปนยาระบาย แกปวดเมอย รากมรสเมาเบอฝาด ตมหรอดอง

สรา ขบโลหตระด บารงโลหต ดบพษรอนของเลอด (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธ

แพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 65)

7

แหลงทมา : บานนายอดม จตภกด หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 พฤศจกายน 2551


หนอนตายอยาก

ชอ หนอนตายอยาก

ชอพนเมอง ขอบชะนางขาว หนอนตายอยากขาว หนอนขาว ขอบชะนางแดง หนอนตายอยากแดง หนอนแดง

หญาหนอนตาย หญามกมาย ตาสยาเกอ

ชอวทยาศาสตร Pouzolzia pentandra Benn.

วงศ Urticaceae

ลกษณะของพช ไมลมลก มกเอนเลอยไปกบดน แตยอดตงตรง ใบเดยวยาวเรยว ดอกเลก ออกเปนกระจกตรงซอกใบ

กบตน ผลเลก พชชนดนเปลยนสตนไดเปนเขยวเปนแดงและเรยกชอเปนขอบชะนางขาว ขอบชะนาง

แดง แทจรงเปนพชอยางเดยวกน

การขยายพนธ เมลด

ประโยชน ฆาหนอน ฆาเหา โขลกทงตนแลวนาไปวางบนปากไหปลารา จะฆาไขแมลงและหนอนได (นจศร เรอง

รงษ และพยอม ตนตวฒน, 2534: 113)

8

แหลงทมา : บานฝายทา หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 กนยายน 2551


ขเหลก

ชอ ขเหลก

ชอพนเมอง ขเหลกไทย ขเหลกบาน

ชอวทยาศาสตร Senna siamea (Lam.) lrwin & Barneby

วงศ Leguminosae - Caesalpinioideae

ลกษณะของพช ไมยนตน ใบประกอบแบบขนนก ดอกเปนชอ ผลกลมเปนฝกคลายฉาฉา


ประโยชน เนอไมใชกอสราง ยอดดอกเปนอาหาร เปนสมนไพร ใบแกธาตพการ ขบปสสาวะแกทองผก เปลอก

และแกน รกษาโรคเลอด เปนยาเจรญอาหาร (เสนอ สงคมาศ,2540: 67)

9

แหลงทมา : นายวฒนา เตาทพยภมรตน หมท 3 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 10 มกราคม 2555


ทเรยนนา

ชอ ทเรยนนา

ชอพนเมอง ทเรยนแขก เรยนนา ทเรยนเทศ

ชอวทยาศาสตร Annona muticata L.

วงศ Annonaceae

ลกษณะของพช ไมตนขนาดเลก สง 5-8 เมตร ขนาดทรงพม 3-4 เมตร ไมผลดใบ ทรงพมรปกรวยแตกกงใกลโคนตน

เปลอกตนสนาตาลคอนขางเรยบหรอแตกตนๆตามแนวยาว ใบเปนใบเดยว เรยงสลบ รปไขแกมรป

ขอบขนาน กวาง 4-6 เซนตเมตร ยาว 10-16 เซนตเมตร ปลายและโคนใบสอบแหลม ขอบใบหอขน

และเรยบ แผนใบบาง แตคอนขางเหนยว สเขยวสดเปนมน ผวใบดานลางสเขยวอมเหลอง กานใบยาว

0.3-0.5 เซนตเมตร ดอกสเขยวอมเหลอง มกลนหอมแรง ดอกเดยวขนาดใหญ ออกทกงแกและลา

ตน กลบเลยงขนาดเลกสเขยวเขม 3 กลบ กลบดอก 6 กลบ ดอกเปน 2 ชน กลบชนนอกอวบหนาและ

หยาบรปหวใจปลายแหลม กลบชนในบางกวาสเหลอง เสนผาศนยกลางดอก 3-4เซนตเมตรผลสดแบบ

ผลกลม รปทรงร คลายรปหวใจ กวาง 10-15 เซนตเมตร ยาว 15-30 เซนตเมตร สเขยว เปลอก

ภายนอกคลายแผนหนงแตนมและมตมหนามออนหางๆกระจายทวผล ผลออนสเขยวเขม เมอสกส

นาตาลอมเขยว เนอผลสขาวครม ฉานา รสหวานอมเปรยว เมลดรปร แกมรปใบหอก สนาตาลเขม

หลายเมลด ออกดอกตดผลตลอดป


ประโยชน ผลสด รบประทาน (วลลรกขบปผชาต ตามรอยพระบาทบรมราชกมาร, 2552:70)

10

แหลงทมา : บานนายกด พมดวง หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 19 สงหาคม 2551


จกโรหน

ชอ จกโรหน

ชอพนเมอง โกฐพงปลา พงปลาชอน เถาพงปลา บวบลม

ชอวทยาศาสตร Dischidia major (Vahl) Merr.

วงศ Asclepiadaceae

ลกษณะของพช จกโรหน เปนไมเถาเกาะอาศยเลอยทอดไปตามตนไมอน ขอเถามรากสาหรบ ยดเกาะ เถากลมส

เขยว ใบเปนใบเดยว ออกตรงขามกนเปนคหรอออกใบเดยว ใบม 2 แบบคอ แบบแรกรปรางคลายถง

กวาง 2-2.5เซนตเมตรยาว 5-12เซนตเมตร แบบเปนเหลยม ดานนอกสเขยวดานในเปนสมวง แบบท

สองเปนใบธรรมดา คอนขางกลม ปลายใบมนมตงแหลมสน เนอใบหนาอวบนา ดอกออกเปนชอตรง

ขามกบใบ กลบเลยงม 5 กลบ ตามขอบมขนกลบดอกโคนเชอมตดกนเปนหลอดสนปองเบยวไปอกขาง

หนงปลายเปนรปกรวยม 5 แฉก ปากทอดอกแตมดวยสมวงมขนดานนอก ผลเปนฝกผวขรขระ ยาว 5-

7.5 เซนตเมตร

การขยายพนธ แยกหนอ

ประโยชน ราก เคยวกบพล แกไอ ปรงเปนยาฝาดสมาน แกทองรวง แกอาเจยน แกบด แกปวดเบง แกเสมหะ

พการ ใชภายนอก เปนยาฝาดสมาน ใบ มรสฝาด ใชเปนยาฝาดสมาน แกทองรวง อาเจยน แกบด ปวด

เบง มกเลอด เสมหะผดปกต ภายนอกใชเปนยาสมานแผล (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย

มลนธแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 118)

11

แหลงทมา : วดบนถนน ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 30 เมษายน 2551


เจตมลเพลงแดง

ชอ เจตมลเพลงแดง

ชอพนเมอง ไฟใตดน

ชอสามญ Rose coloured leadwort

ชอวทยาศาสตร Plumbago indica L.

วงศ Plumbaginaceae

ลกษณะของพช เจตมลเพลงแดงเปนไมพมขนาดเลก สง 1-2 เมตร ยอดออนสแดง ลาตนกลมเรยบ บรเวณขอเปนส

แดง ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบรปมนรโคนใบมน ปลายใบแหลม แผนใบสเขยว กานใบสแดง ดอก

ออกดอกเปนชอตงทปลายยอดหรอ ปลายกง มดอกยอย 10-15 ดอก ดอกสแดง กลบเลยงสเขยวมขน

เหนยวปกคลม กลบดอกเชอมตดกนเปนหลอดเลก ปลายแยกเปน 5 แฉกรปรมน ผลเปนผลแหง ร

ปรยาว เมอผลแกแตกออกไดตามรอง

การขยายพนธ ปกชากง ตอนกง

ประโยชน ราก มรสรอน บารงธาต ขบลมในกระเพาะอาหารและลาไส บารงโลหต ขบประจาเดอน แกรดสดวง

ทวาร เกลอน ฝใหความอบอนรางกายกระจายเลอดลม แกปวดทอง ทองเสย มฤทธบบมดลกทาใหแทง

ได ทาแกโรคผวหนง กลากเกลอน ตนมรสรอน แกโลหตทเกดแตกองกาเดา ใบมรสรอน แกลมในกอง

เสมหะ แกนาดในฝก ชวยยอยอาหาร ขบฝายลม ดอกมรสรอน แกนาดในฝก (ศนยพฒนาตารา


12

แหลงทมา: บานคลองเคย หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 สงหาคม 2551


ชะมวง

ชอ ชะมวง

ชอพนเมอง สมมวง หมากโมก มวง กะมวง สมโมง ชะมวง

ชอวทยาศาสตร Garcinia cowa Roxb.

วงศ Guttiferae

ลกษณะของพช เปนไมยนตนขนาดกลางสงประมาณ 10 เมตร ลาตนเกลยงและแตกกงในตอนบนของลาตน เปลอกตน

สดา นาตาลขรขระ กงยอยผวเรยบ ใบเปนใบเดยว ใบออน สเขยวออน หรอเขยวอมมวงแดง ใบแกส

เขยวเขม ใบออกเปนคตรงกนขาม บรเวณปลายกงมกแตกเปน 1-3 ยอด ตวใบคอนขางหนาและแขง

กานใบสเขยว ขอบใบเรยบ มกลนเลกนอย เสนใบไมชด แตดานหลงของใบเหนเสนกลางดอกสนวล

เหลอง มกลนหอม ออกดอกเปนจานวนมากตามกง ผลมลกษณะคลายมงคด ขางผลเวาเปนพ เมอสก

มสเหลองสม เนอหนา สเหลองรสฝาด มเมลดอยภายใน 4-6 เมลด

การขยายพนธ เพาะเมลด การปกชาราก

ประโยชน ใบ ชะมวงมรสเปรยวนามาปรงอาหารประเภทตมสม ตมยา ตมเนอใบชะมวง ใบและผล ชวยระบาย

ทอง แกไข กดฟอกเสมหะ แกธาตพการ รากใชแกไข (นดดา หงสววฒน ทวทอง หงสววฒน และสภา

พรรณ เยยมชยภม, 2548: 64)

13

แหลงทมา : บานนายสหส เชาวลต หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 21 พฤศจกายน 2551


ดปล

ชอ ดปล

ชอพนเมอง พษพญาไฟ ประดงขอพญาไฟ ประดงขอ ปานน ดปลเชอก

ชอสามญ Long Pepper

ชอวทยาศาสตร Piper chaba Hunt

วงศ Piperaceae

ลกษณะของพช ไมเถาเลอย ตระกลเดยวกบพรกไทยและชาพล มรากออกตามขอสาหรบเกาะเลอยไปตามคาง เถาเปน

ไมเนอแขง มขอโปงนน สวนของลาตนคอนขางกลมและเรยบแตกกงกานสาขามาก ใบเปนใบเดยวรป

หอก ออกแบบสลบเรยงกนตามขอปลายใบแหลมโคนใบมน เนอโคนใบสองขางไมเทากน ใบหนาเปน

มน ดอกออกเปนชอทรงกระบอก ยาวประมาณ 1-2 นว ออกบรเวณสวนยอดของเถาหรอตามงามใบ

ปลายเรยวมน ดอกออนสเขยว พอแกจะกลายเปนสสม ผลออนกลมเลกสเขยว ฝงตวแนนอยกบแกน

ชอดอกทอวบนาผลแกจดเปลยนเปนสนาตาล เมอสกมสแดง


ประโยชน กนผลออนเปนผก ผลแหงใชเปนเครองเทศดบกลนคาวในแกงเผดหรอแกงคว เถา แกปวดฟน ปวดทอง

แกลมจกเสยดและแกเสมหะพการ ดอก แกทองรวง ขบลม (นดดา หงสววฒน ทวทอง หงสววฒน และ

สภาพรรณ เยยมชยภม, 2548: 76)

14

แหลงทมา : บานบนถนน ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 พฤษภาคม 2551


เถาวลยเปรยง

ชอ เถาวลยเปรยง

ชอพนเมอง เถาตาปลา เครอเขาหนง พานไสน

ชอวทยาศาสตร Derris scandens (Roxb.) Benth.

วงศ Fabaceae

ลกษณะของพช เปนไมเถา เนอแขงขนาดใหญ เถาเรยบ สนาตาลเขมอมดา กงออนและยอดออน มขนสนาตาลปกคลม

ใบเปนใบประกอบแบบขนนก ออกเรยงสลบมใบยอย 5 ใบ รปร ปลายใบเรยวแหลม โคนใบมน ขอบใบ

เรยบ แผนใบเรยบสเขยวเขมเปนมน ดอก ออกเปนชอตามซอกใบและปลายยอด ดอกสขาวอมมวง

ออน รปดอกถว กลบเลยงรปถวย สมวงแดง ผลเปนฝกแบน โคนฝกและปลายฝกมน ฝกแกสนาตาล

ออน เมลดม 1-4 เมลด


ประโยชน เถามรสเฝอนเอยน ตมกน ถายเสน ขบปสสาวะ ทาใหเสนเอนหยอน ขบปสสาวะ แกบด และแกปวด

เมอย เปนยาถายเฉพาะเสมหะ จงเหมาะทใชในโรคบด โรคไอ โรคหวด เถาหนตากแหง ควชงนากน

ตางนาชา ทาใหเสนหยอน แกเมอย แกโรคเหนบชา ราก มรสเฝอนเมา ขบปสสาวะ เปนยาอายวฒนะ

หรอใชเบอปลา (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 167)

15

แหลงทมา : บานนายชม สขสบาย ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 กนยายน 2551


ทองพนชง

ชอ ทองพนชง

ชอพนเมอง ทองคนชง หญามนไก

ชอวทยาศาสตร Rhinacanthus nasutus (L.) Kurz

วงศ Acanthaceae

ลกษณะของพช เปนไมพม สง 1-2 เมตร กงออนเปนเหลยม สวนโคนตนเนอไมเปนแกนแขง ใบเปนใบเดยว ออกเรยง

ตรงขามกน รปไข กวาง 2-4 เซนตเมตร ยาว 4-8 เซนตเมตร ปลายใบแหลมเรยว โคนใบสอบ ขอบใบ

เรยบ แผนใบสเขยวออน ดอกออกเปนชอตามซอกใบ ดอกสขาว กลบดอกเชอมตดกนเปนหลอด ปลาย

แยกเปน 2 ปาก ปากลางมจดประสมวงแดง ผลเปนฝกเลก พอแหงแตกออกได

การขยายพนธ เมลด ปกชากง

ประโยชน ใบสดและราก โขลกละเอยด แชกบเหลาโรง 1 สปดาห เอานาทาแกกลากเกลอน รากมรสเมาเบอ ตน

กนแกพษไข แกโรคเรอน วณโรค โรคผวหนง แกผมหงอกเกดจากเชอรา ใบรกษาโรคผวหนง แก

รดสดวงทวาร แกไอเปนเลอด ฆาพยาธ กลากเกลอน ดบพษไข ทงตนแกโรคผวหนง แกรดสดวงทวาร

หามใชกบผ เปนโรคหวใจ โรคหด โรคความดนเลอดตา โรคมะเรงในเมดเลอด (ศนยพฒนาตารา

การแพทยแผนไทย มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 170)

16

/

แหลงทมา : บานทาสง หมท 3 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 10 สงหาคม 2551


เทายายมอม

ชอ เทายายมอม

ชอพนเมอง ปงขม ปงหลวง ไมเทาฤษ พญารากเดยว กาซะลอง ดอกคาน พนพ เทายายมอม

ชอวทยาศาสตร Clerodendrum petasites S.Moore.

วงศ Taccaceae

ลกษณะของพช เปนไมพมขนาดเลก ลาตนตรง ใบเดยวรปหอกแกมยาวเรยว ปลายและโคนใบแหลม ดอกมสขาวและส

แดง ออกเปนชอตามซอกใบและปลายกง ผลกลมยาว ผลสกมสดา

การขยายพนธ แยกหนอ,หวใตดนและราก

ประโยชน ดอกออนและยอดออน นามาลวกกนกบนาพรก แกงสม สวนหว นามาทาเปนแปงทาขนม ตนแกพษไข

แกรอนใน รากแกไขพษ ไขกาฬ กระทงพษไข แกอาเจยน หด ไอ และนามาตาพอกแกพษฝ (นดดา

หงสววฒน ทวทอง หงสววฒน และ สภาพรรณ เยยมชยภม, 2548: 114)

17

แหลงทมา : บานนายชม สขสบาย ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 9 กนยายน 2551


นานอง

ชอ นานอง

ชอพนเมอง นานองหน

ชอวทยาศาสตร Polyalthia suburada Thw.

วงศ Annonaceae

ลกษณะของพช ไมยนตน ใบเปนใบเดยวเรยงขนาดคลายสาเหลา ดอกเปนดอกเดยวมกลนหอม ผลเปนกลม

การขยายพนธ เพาะเมลด ตอนกง

ประโยชน เนอไมใชกอสราง เปนสมนไพร เปลอกแกไขรอนเยน แกไขหวด (เสนอ สงคมาศ,2540: 48)

18

แหลงทมา : บานนายสหส เชาวลต หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ. นครศรธรรมราช วนท 15 พฤษภาคม 2551

ภาพ: นางวรรณ ขวญเกอ

บอระเพด

ชอ บอระเพด

ชอพนเมอง จงจรงตวแม เจดมลยาน เจดมลหนาม จงจง เครอเขาฮอ ตวเจดมลยาน เถาหวดวน

เจดหมน

ชอวทยาศาสตร Tinospora crispa ( L.) Miers ex Hook.f. & Thoms.

วงศ Menispermaceae

ลกษณะของพช เปนพนธไมเถาเลอยพาดพนตนไมอนเถากลมโตขนาดนวมอ ประมาณ 1-1.5 เซนตเมตร เถาออนผว

เรยบสเขยว เถาแกสนาตาลอมเขยว ผวขรขระเปนป มๆยางมรสขมจดขนเกาะตนไมอนมกจะมราก

อากาศ คลายเชอกเสนเลกๆหอยลงมาเปนสาย ใบเปนใบเดยว รปใบพลหรอรปหวใจ โคนใบหยกเวา ม

เสนใบ 5-7 เสนทเกดจากจดโคนใบ ดอกออกเปนชอตามกงแกตรงบรเวณซอกใบหรอปลายกง ดอกเลก

สเหลองอมเขยว แดงอมชมพ เขยวออน เหลองออน ชอดอกยาว 5-20 เซนตเมตร ประกอบดวยกลบ

ดอก กลบเลยง อยางละ 6 กลบ ผลมลกษณะเปนรปไข กลมร สเหลองถงแดง มเนอเยอบางๆหม

เมลด

การขยายพนธ เมลด ตดชากง

ประโยชน เปนสมนไพร แกไข แกรอนใน กระหายนา บารงกาลง บารงไฟธาต ชวยเจรญอาหาร รกษาโรคฝดาษ

โรคไขเหนอ โรคไขพษทกชนด ใบรกษาพยาธในทอง รกษาฟน ตาใหละเอยด พอกฝ แกฟกชา ปวด

แสบปวดรอน ผลเปนยารกษาโรค ไขพษอยางแรงและเสมหะเปนพษ โรคทางเดนปสสาวะ โรคโลหต

พการ(ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 189)

19

แหลงทมา : บานนายกด พมดวง หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 กนยายน 2551


ปลาไหลเผอก

ชอ ปลาไหลเผอก

ชอพนเมอง กรงบาดาล คะนาง ชะนาง ไหลเผอก ตรงบาดาล ตงสอ แฮพนชน เพยก

ชอวทยาศาสตร Eurycoma longifolia Jack

วงศ Simaroubaceae

ลกษณะของพช ไมพมกงไมตนขนาดเลกมความสงประมาณ 10 เมตร ลกษณะผวเปลอกของลาตน

และกงกานเรยบเปนสดา ใบเปนใบประกอบ ยอดเดยวออกหนาแนน ตามปลายๆกงทคอนขางใหญ ใบ

ออกเปนชอๆหนงมใบยอย 7-8 คลกษณะของใบยอยรปรหรอรปหอกแกมรปไขกลบ โคนใบคอนขาง

เบยว ปลายใบเรยวแหลม กานใบไมมหรอสนมาก ลกษณะของใบคลายกบใบขเหลก ดอกออกเปนชอ

ตามบรเวณงามใบ ดอกขนาดใหญขนนม กานดอกยอยคอนขางยาว กลบรองดอกเลกโคนเชอมตดกน

ปลายแยกออกเปนแฉก 5-6 แฉก กลบดอกม 5-6 กลบเปนดอกสมบรณเพศ ผล เปนรปไขหรอรปร

การขยายพนธ เมลด ตอนกง

ประโยชน เปลอกลาตน รสขมเมาเลกนอย นามาตมเอานาดมเปนยาแกไขพษ แกไขจบสน ราก รสขมเมาเลกนอย

ใชรากทแหง หนกประมาณ 8-15 กรม นามาตม เอานาดมทกเชาเยน เปนยาแกไข ถายพษ แกวณโรค

ขบพยาธ แกไขมาลาเรย แกเจบคอ ขบถายนาเหลอง ใบ ตมนาอาบแกคน (อดมการ อนทใส และปาร

ชาต ทะนานแกว, 2549: 102)

20

แหลงทมา : บานในถง หมท 9 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 25 กนยายน 2551


ผกบงทะเล

ชอ ผกบงทะเล

ชอพนเมอง ละบเลาห ผกบงเล

ชอวทยาศาสตร Ipomoea pes-caprae ( L.) R.Br.

วงศ Convolvulaceae

ลกษณะของพช เปนไมลมลกลาตนทอดเลอยไปตามพนดน เถากลมสเขยวปนแดง มยางสขาว ใบเปนใบเดยวออกเรยง

สลบ รปไข ปลายใบเวาบม โคนใบรปหวใจ ขอบใบเรยบ เนอใบคอนขางหนา แผนใบเรยบสเขยว กาน

ใบยาวสแดง ดอกออกเปนชอตามซอกใบ ดอกสมวงปนชมพ โคนเชอมตดกนปลายบานออกเปนรป

ปากแตร ดอกขางในสมวงเขม ผลรปทรงกลมหรอรปไข ผวเรยบ ผลแหงแตกออกได

การขยายพนธ เพาะเมลด ปกชา

ประโยชน ใบ ทาแกโรคไขขออกเสบ นาตมใชลางแผล ทงตน แกพษแมงกะพรน โดยคนเอานาทาแผล เมลด แก

ตะครว แกปวดทอง เปนยาระบาย (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธการแพทยแผนไทย

พฒนา, 2549: 222)

21

แหลงทมา : บานฝายทา หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 25 มถนายน 2551


เสลดพงพอนตวเมย

ชอ เสลดพงพอนตวเมย

ชอพนเมอง พญาปลองทอง พญายอ ผกมนไก ผกลนเขยด พญาปลองคา

ชอวทยาศาสตร Clinacanthus nutans ( Burm.f ) Lindau


ลกษณะของพช เปนไมพมกงเลอยทอดพาดตนไมอน ลาตนกลมเปนขอปลอง สเขยว ผวเรยบ แตกกงกานดกทบ ใบ

เปนใบเดยว ออกตรงขามเปนค รปใบหอกเรยวยาว ปลายใบ และโคนใบแหลม ขอบใบเรยบ แผนใบ

เรยบสเขยว ดอกออกเปนชอกระจกทปลายยอด ดอกสสมแดง กลบดอกโคนเชอมตดกนเปนหลอด

ปลายแบงเปนปากบนและลาง กลบมสเขยวแซมทกลบดอก เกสรเพศผยาว 2 อน ยาวเทากลบดอก

ผลเปนผลแหง รปรแตกออกได เมลดแบน

การขยายพนธ ปกชา

ประโยชน ทงตนและใบ ใชรกษาพษแมลงกดตอย ใชใบ ขยหรอตาทาบรเวณทถกกด รกษางสวด ไฟลามทง กน

รกษา อาการถอนพษไขและโรคบด ใบใชดบพษ แผลไฟไหม (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย

มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 236)

22

แหลงทมา : บานนายวจตร ขวญเกอ หมท 7 ต.สระแกว อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 10 กนยายน 2551


พรกไทย

ชอ พรกไทย

ชอพนเมอง พรกไทย พรกนอย โฮวเจย

ชอวทยาศาสตร Piper nigrum Linn.

วงศ Piperaceae

ลกษณะของพช พรกไทยเปนไมเถาเลอย ลาตนสง ประมาณ 5 เมตร มรากฝอยออกบรเวณขอ เพอใชยดเกาะ เถาจะ

เกาะพนกบคางหรอตนไมอน มขอปลองเหนไดชด ใบเดยวเรยงสลบ รปรางรใหญ ปลายใบแหลม ขอบ

ใบเรยบ ทองใบเปนสเขยวออกเทา เสนใบนน หลงใบสเขยวเขม ดอกออกเปนชอจากขอ ชอดอกสขาว

ยาวประมาณ 10 เซนตเมตร กานดอกรวมยาวพอ ๆ กบกานใบ ผลกลมออกเปนชอยาว ผลออน ส

เขยว ผลแกสเหลองและสแดง ภายในมเมลดกลมสขาวนวล

การขยายพนธ ปกชากง

ประโยชน เมลดพรกไทยสดใสในผดเผด ผดฉา สวนพรกไทยปนใชแตงกลนอาหารและหมกดบกลนคาวเนอสตว

สรรพคณทางยา เมลด ใชแกลมลนในทอง ลมอมพฤกษ บารงธาต แกทองอดทองเฟอ แกเสมหะมาก

แกมตกด (นดดา หงษววฒน ทวทอง หงสววฒน และสภาพรรณ เยยมชยภม, 2548: 180-181)

23

แหลงทมา : บานนางปราณ สตระ หมท 3 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 พฤศจกายน 2551


เพชรสงฆาต

ชอ เพชรสงฆาต

ชอพนเมอง เพชรสงฆาต สามรอยตอ

ชอวทยาศาสตร Cissus quadrangularis Linn.

วงศ Vitaceae

ลกษณะของพช ไมเถาเลอยโดยมมอจบ ใบ ออกสลบกน ดอก มขนาดเลก ชอดอก ออกตรงขามกบใบ ผล ฉานา เมอ

สกมสแดงเขมเกอบดา

การขยายพนธ ปกชากง

ประโยชน ลาตน ใชเปนยาพอก เพอรกษากระดกหก นาคนจากตน กนแกโรคลกปดลกเปด แกอาการผดปกตของ

ระด (นจศร เรองรงส และพยอม ตนตวฒน, 2534 : 122)

24

แหลงทมา : บานนายสหส เชาวลต หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 พฤศจกายน 2551


เพชรหง

ชอ วานเพชรหง

ชอพนเมอง เอองพราว ตบตาน วานหางชาง วานงเหลอม กลวยกา มอตบแก กะดาพะนาย

ชอสามญ Letter plant

ชอวทยาศาสตร Grammatophylum speciosum Blume

วงศ Orchidaceae

ลกษณะของพช วานเพชรหงเปนไมจาพวกกลวยไมทเกาะอาศยอยตนไมอน สงไดถง 3 เมตร ใบเปนใบเดยวออกเรยง

สลบ ใบเปนเสนยาวและแคบปลายโคงลง กวาง 3 เซนตเมตร ยาว 50-60 เซนตเมตร ปลายใบแหลม

ขอบใบเรยบ หลงใบและทองใบเรยบ กานใบเปนกาบหมลาตน ดอกออกเปนชอใหญยาวไดถง 2 เมตร

ดอกสเหลองแกมเขยว มจดประสนาตาลอมสม กลบดอก ม 4-5 กลบ ผลเปนผลแหง แตกออกได


ประโยชน ไมประดบ ลาตนผสมเหลา เอาสวนนากน เอากากพอกแผล แกอกเสบ เนองจากง ตะขาบ แมงปอง

ตอย แตถาอกเสบจากงกด อาจใชสมนไพรกอนนาสงโรงพยาบาล (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผน

ไทย มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 353)

25

แหลงทมา : บานนายประภาส เจาแกว ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 พฤศจกายน 2551


ฟาทะลายโจร

ชอ ฟาทะลายโจร

ชอพนเมอง ฟาทะลาย หญากนง

ชอวทยาศาสตร Andrographis paniculata ( Burm.f.) Wall. Ex Nees


ลกษณะของพช เปนไมลมลก สง 30-60 เซนตเมตร ลาตนเปนเหลยมสเขยวแตกกงแขนงเปนพมเลก ๆ ใบ เปนใบเดยว

ออกเรยงตรงขามกนรปไข ปลายใบแหลมโคนใบมนขอบใบเรยบ แผนใบเรยบเกลยง สเขยว ดอก

ออกเปนชอตามซอกใบและปลายกง ดอกเลกสขาว กลบเลยงม 5 กลบ มขน กลบดอกเชอมตดกน

เปนหลอด ปลายแยกเปน 2 ปาก ปากลาง 2 แฉก แคบกวาปากบน แฉกบนทง 3 แฉก ทางยาวสแดง

เขมพาดอย ผลเปนฝกแหงแตกเปน 2 ซกปลายแหลม สเขยวอมนาตาล


ประโยชน ทงตนและใบ เปนยาแกเจบคอ แกทองเสย แกไข แกหวด แกปอดอกเสบ แกบด เจรญอาหาร ใบบด

ผสมนามนพช ทาแผลนารอนลวก ไฟไหม ใบสด นามาเคยวกลนนา แกคออกเสบ เจบคอ (ศนยพฒนา

ตาราการแพทยแผนไทย มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 270)

26

แหลงทมา : บานนางโสภต แกวมบญ หมท 3 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 กมภาพนธ 2551


มหาหงส

ชอ มหาหงส

ชอพนเมอง กระทายเหน หางหงส ตาหาน เหนแกว เหนคา

ชอสามญ Butterfly lily, Garland fiower,Ginger lily,White ginger

ชอวทยาศาสตร Hedychium coronarium J. Konig


ลกษณะของพช เปนไมเนอออนอายหลายป ลาตนเทยมสง 1-1.5 เมตร มเหงาใตดน ลาตนเทยม ใบเปนใบเดยว ออก

เรยงสลบ รปขอบขนานกวาง 5-8 เซนตเมตร ยาว 16-25 เซนตเมตร ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบ

เรยบหรอเปนคลนเลกนอย แผนใบเรยบ สเขยว แผนใบมวนลงดานหลง กานใบเปนกาบหมซอนกน

เปนลาตนเทยม ดอกออกเปนชอทปลายยอด ดอกสขาว มกลนหอม กลบเลยงสขาวอมเขยวเชอม

ตดกนเปนหลอด ปลายแยกเปน 3 แฉก กลบดอกโคนเชอมตดกนเปนหลอดเลกยาวสขาว ปลายแยก

เปน 4 แฉก เกสรตวผ ทเปนหมนม 3 อน ลกษณะคลายกลบดอกสขาว เกสรตวผ ทสมบรณ ม1อน อบ

เรณสแสด ผล เปนผลแหง แตกออกไดเปน 3 พ เมลดสนาตาลแดง


ประโยชน เหงา ตากแหงบดใหละเอยด ผสมนาผงปนเปนลกกลอน กนแกกระษย บารงกาลง

(ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธการแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 274)

27

แหลงทมา : มหาวทยาลยวลยลกษณ ต.ไทยบร อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 23 สงหาคม 2551


มะขามปอม

ชอ มะขามปอม

ชอพนเมอง กาทวด กนโตด สนยาสา มงล

ชอสามญ Emblic myrabolan, Malacca tree

ชอวทยาศาสตร Phyllanthus emblica L.

วงศ Euphorbiaceae

ลกษณะของพช เปนไมยนตน สง 10-12 เมตร เปลอกตน สเทาอมนาตาล แตกเปนรองตามยาว กงกานแขงเหนยว

ใบ เปนใบเดยวออกเรยงสลบในระนาบเดยวกน รปขอบขนาน ปลายใบเปนตงแหลม โคนใบมนหรอเวา

เขา ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบสเขยว ดอกออกเปนชอเปนกระจกเลกๆดอกเลกสเหลองออนออกเขยว

กลบดอก 5-6กลบ มเกสรเพศผสนๆ 3-5 อน กานดอกสน ผลรปทรงกลมเปนพตนๆ6 พ ผวเรยบ

ผลออน สเขยวอมเหลอง พอแกเปนสเหลองออกนาตาล เมลด รปร เปลอกหมเมลดแขง


ประโยชน ใบ ตมเปนยาลดไข ดอก เปนยาระบาย ลกออน บารงเนอหนงใหบรบรณ กดเสมหะในคอ ลกแกเปน

ยา แกลม แกไอ แกเสมหะ ทาใหชมคอ ลดไข ขบปสสาวะ ระบายทอง บารงหวใจ ฟอกโลหต แกโรค

ลกปดลกเปด เนอผลแหง เปนยาแกบด แกทองเสย แกรดสดวงทวาร เปลอกตน เปนยาสมานแผล ราก

ตมดมแกไข แกพษไข ฟอกโลหต ทาใหอาเจยน (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธการแพทย

แผนไทยพฒนา, 2549: 282)

28

แหลงทมา : บานนายจาย ไตรเมศ หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 9 มนาคม 2551


มะเฟอง

ชอ มะเฟอง

ชอสามญ Star fruit

ชอวทยาศาสตร Averrhoa carambola L.

วงศ Oxalidaceae

ลกษณะของพช ไมยนตน แตกกงกานสาขามากมาย ทรงพมแนนทบ ใบ ประกอบแบบขนนกปลายคล ใบเรยงตวแบบ

ตรงกนขาม ใบยอยทอยดานปลายจะมขนาดใหญกวาใบยอยอน ๆ ใบยอยรปไขถงรปขอบขนาน

ปลายใบเรยวแหลม โคนใบมน ใบยอยม 3-6 ค เสนใบบรเวณทองใบมขน กานใบยอยและกานใบมขน

ปกคลมเชนกน ดอก ชอ กลบดอกอาจมถง 8 กลบ กลบดอกแยก โคนกลบสอบ เกสรตวผอนสน ไมม

อบละอองเรณ สวนโคนโปงบวม ภายในแตละชองของรงไขมโอวล 3-5 อน ผล มเนอ ผลเปนสนนน

เปนพ 5 พ ถาตดผลตรงกลางตามขวางจะไดลกษณะทตดออกมาเปนรปดาว ผวบางเรยบ ผลสกส

เหลองเนอนมและชมนา มรสเปรยว เฝอนๆ สวนมากจะไมมเมลด ผลขนาดใหญ 2.5-6.0 เซนตเมตร

การขยายพนธ เพาะเมลด การปกชากงและการตอนกง

ประโยชน ยอดออนและใบออน กนเปนผกเหนาะ ผลดบตมสม แกงสม ยา ตานาพรก ใสเปนผกในแกง ดอกขบ

พยาธ ใบผลทายาตมทาใหหยดอาเจยน ผลม Oxalic ทาใหเลอดจบเปนกอน ระบาย แกเลอดออกตาม

ไรฟน แกบด ขบนาลาย ขบปสสาวะ แกนว ลดอาการอกเสบ ใบและราก เปนยาเยน เปนยาดบพษรอน

แกไข (สมาล รจวณชยกล, หทยา มเมอง และบญเจอ สองเมองสข, 2546 : 82)

29

แหลงทมา : บานนายจาย ไตรเมศ หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 มนาคม 2551


มะมวงหมพานต

ชอ มะมวงหมพานต

ชอพนเมอง มะมวงไมรหาว ทายลอ กาย มะมวงสงหน มะมวงสโห มะมวงกลา มะมวงลงกา

สมมวงชหนวย สมมวงทนหนวย

ชอสามญ Cashew nut tree

ชอวทยาศาสตร Anacardium occidentale L.

วงศ Anacardiaceae

ลกษณะของพช เปนตนไมสงไดถง 10 เมตร ใบเปนใบเดยวออกเรยงสลบ ใบรปไขกลบ ปลายใบมนหรอเวาเลกนอย

โคนใบแหลม ขอบใบเรยบ ดอก ออกเปนชอทปลายยอด ชอดอกยาว ดอกสครมหรอสแดงอมมวง กลบ

ดอกม 5 กลบ เกสรเพศผ ม 10 อน ผลเมอแกฐานรองดอกขยายใหญคลายชมพ สเหลองอมชมพแกจด

มสแดง นม มกลนหอม ปลายสดมเมลดรปไต สนาตาลเทาตดอย 1 เมลด มเปลอกแขงหม


ประโยชน เปนอาหาร ผลและเมลดเปนสมนไพร ผลสกเปนยาบารงกาลง ยาระบายออนๆ

ขบปสสาวะ เนอในเมลด แกทองรวง บด อาเจยน ใบ เผาเอาควนสด รกษาโรคเกยวกบคอและไอ ใน

เปลอกของเมลดมนามน ทมกลนฉน รสขม ประกอบดวย คารดอลและกรดอนาคาดค ทาใหผวหนง

พอง ใชทาใหชา รกษาโรคเรอน และโรคผวหนง ใชกดพวกเนองอกบางชนด เชน หด หรอตาปลา ทา

ปองกนมดตางๆ (อรณ วเศษสข และคณะ, 2547: 98)

30

แหลงทมา: โรงเรยนทาศาลาประสทธศกษา ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 13 ตลาคม 2551


มะระขนก

ชอ มะระขนก

ชอพนเมอง มะหอย มะโห มะรอยร ผกเหย ผกไห

ชอสามญ Balsam pear, Bitter cucumber, Leprosy gourd

ชอวทยาศาสตร Momordica charantia L.

วงศ Cucurbitaceae

ลกษณะของพช มะระขนกเปนไมเถาเลอยหรอทอดเลอยไปตามพนดน เถาเปนรองตนๆ เถาออน

สเขยว มขนสขาว มมอเกาะสาหรบยด ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบ ใบรป 5 แฉก กวางและยาว 4-7

เซนตเมตร ขอบใบเวาลก แผนใบสเขยวมขนออนเนอใบนม ดอก ออกเปนชอตามซอกใบและปลาย

ยอด ชอหนงม 5-8 ดอก ดอกสเหลองอมสม กลบดอกม 5 แฉก โคนเชอมตดกนเปนหลอดสน เกสรเพศ

ผตดอยกบผนงหลอด ผลรปร โคนและปลายแหลม ผวขรขระเปนป มปม มรสขม ผลออนสเขยวสดพอ

แกเปนสเหลองสม เมลดแบนมหลายเมลด มเยอหมเมลดสแดง


ประโยชน เนอผล เปนยาขม เจรญอาหาร บารงนาด แกโรคของมามและตบ ขบพยาธ นาคน

จากผล เปนยาระบายออนๆแกไข อมแกปากเปอย ปากเปนขย ราก มรสขม เปนยาฝาดสมาน ตมนา

ดม แกไข ใชรกษารดสดวงทวาร แกแผลอกเสบ บารงธาต ดอก มรสขมรอน ชงนาดม แกหอบหด (ศนย

พฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา,2549:299)

31

แหลงทมา: บานนายนคม ไตรเมศ หมท 3 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 25 มนาคม 2551


มะรม

ชอ มะรม

ชอพนเมอง ผกอฮม ผกอฮม มะคอนกอม

ชอสามญ Horse radish tree

ชอวทยาศาสตร Moringa oleifera Lam.

วงศ Moringaceae

ลกษณะของพช มะรมเปนไมตน สงประมาณ 3-10 เมตร เปลอกตนเรยบเกลยงสนาตาลออน ปนเทา กงกานหกงาย

ใบเปนใบประกอบแบบขนนก 3 ชนออกเรยงสลบ ใบยอยรปไขหรอรปร กวาง 0.7-2 เซนตเมตรยาว 1-3

เซนตเมตรปลายใบมน โคนใบสอบ ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบสเขยว เนอใบนม ดอก ออกเปนชอตาม

ซอกใบ ดอกสขาว กลบเลยงสเขยว ม 5 กลบ กลบดอกม 5 กลบ รปไขกลบ ปลายมน ผลเปนฝกกลม

รปทรงกระบอก ยาว 40-50 เซนตเมตร ฝกเปนรองตนๆตามยาว ปลายแหลม ฝกแหงแตกออกเปน 2

ซก เมลดกลม มปก 3 ปก

การขยายพนธ เพาะเมลด การปกชากง

ประโยชน เปลอกตน มรสรอนเฝอน ใชขบลมในลาไส ทาใหผายลม เรอ แกลมขนเบองสงคมธาตออนๆ แกฝ แก

พยาธ เปนยาอายวฒนะ ตมเปนกระสาย แกหอบหด เปลอกสด ตาอมแกพษสรา ราก มรสเผดหวาน

ขม แกบวม ชวยกระตนหวใจ บารงหวใจ บารงไฟธาต ฝก มรสหวานเยน ดบพษถอนไข แกปสสาวะไม

ปกต ใบ ฝกใชรกษาโรคเอดส ลดความดนโลหตสง ลดไขมนในเลอด รกษาโรคเบาหวาน (ศนยพฒนา

ตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 300)

32

แหลงทมา: บานฝายทา หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 11 ตลาคม 2551


มะแวงตน

ชอ มะแวงตน

ชอพนเมอง มะแควง มะแควงขม มะแวงคม มะแควงดา แวงคม สะกงแค

ชอวทยาศาสตร Solanum indicum L.

วงศ Solanaceae

ลกษณะของพช มะแวงตนเปนไมพม สง1-1.5 เมตร เปลอกตนเรยบ สนาตาล ยอดออนและตน ออน มขนสขาว ใบ เปน

ใบเดยวออกเรยงสลบ รปไขหรอขอบขนาน กวาง 4-10เซนตเมตร ยาว 6-12 เซนตเมตร ปลายใบและ

โคนใบมน ขอบใบหยกเวา แผนใบ สเขยวมขนนม กานใบยาว ดอก ออกเปนชอตามกงหรอซอกใบ ดก

ยอยม 5-10 ดอก ดอกสมวง กลบเลยงเชอมตดกน ปลายแยกเปน 5 แฉกแหลม ดานนอกมขน กลบ

ดอกม 5 กลบ รปไข ปลายแหลม เกสรเพศผ สเหลองตดกนเปนรปกรวย ผล เปนรปทรงกลม ขนาด 1

เซนตเมตร ผวเรยบ ผลดบ สเขยวไมมลาย ผลสกสสม เมลดแบนจานวนมาก


ประโยชน รากมรสขมขนเปรยว กดเสมหะ แกนาลายเหนยว ขบปสสาวะ ขบลมแกไอ ผลดบ แกโรคเบาหวาน แก

ไขสารพดพษ ชวยเจรญอาหาร ลดนาตาลในเลอด ขบเสมหะแกไอ ขบปสสาวะ (ศนยพฒนาตารา

การแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา,2549:306)

33

แหลงทมา : บานไสอม ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 สงหาคม 2551


โมกเครอ

ชอ โมกเครอ

ชอพนเมอง เดอยบด ยานเดอยบด ไสตน ไสไก เดอเครอ เดอดน เดอเถา เดอไม เดอยดน มะเดอดน

ชอวทยาศาสตร Aganosma marginata G. Don

วงศ Apocynaceae

ลกษณะของพช ไมเถาเลอย พนตนไมอนไมมมอเกาะ ลาตนสนาตาลแดง มจดสขาวเลกๆ กระจาย

ทวไป มนายางสขาว ใบเดยว เรยงตรงขาม ปลายใบแหลมขอบใบเรยบแผนใบเปนคลนสเขยวเขมเปน

มนวาว ออกดอกชอสขาวใน 1 ดอก ม 5 กลบ ผลเปนฝกคเรยวยาวทรงกลมปลายแหลม เมลด

สนาตาลมขนสขาว

การขยายพนธ ตดชารากและกง

ประโยชน ยอดออน ใบออน รบประทานเปนผกสด หนฝอยผสมในขาวยา เปนสมนไพร เถาและใบ ตมดม แกโรค

บด ทองเสย (อรณ วเศษสข และคณะ, 2547 : 192)

34

แหลงทมา : บานฝายทา หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 11 กรกฎาคม 2551


ยอบาน

ชอ ยอบาน

ชอพนเมอง ยอ มะตาเสอ

ชอสามญ Indian Mulberry

ชอวทยาศาสตร Morinda citrifolia Linn.

วงศ Rubiaceae

ลกษณะของพช เปนไมยนตนขนาดกลาง ลาตนตงตรงสงประมาณ 3-8 เมตร เปลอกตนเรยบ แขนงมกเปนสเหลยม ใบ

รกวางตดแบบตรงขามกน โคนใบและปลายใบแหลม เนอใบสเขยวเปนมน หใบอยระหวางโคนกานใบ

มรปรางและขนาดตาง ๆ กน ดอกออกรวมกนเปนชอกลม กานชอยาว ดอกมขนาดเลกสขาว โคนกลบ

ดอกเชอมตดกนเปนรปทอ ปลายดอกแยกเปน 5 กลบกลบดานนอกเรยบ ดานในมขนหนาแนนเฉพาะ

สวนบน ผล คอนขางกลมหรอทรงกระบอก มตารอบผล ผลออนสเขยว แกจดเปนสขาว มกลนเหมน

ภายในมเมลดสนาตาลเขมจานวนมาก


ประโยชน ใบออน ลวกหรอตมเปนผกจม รองกนกระทงหอหมก ผลแก ทาสมตาลกยอชวยใหเจรญอาหาร ขบลม

ตมแกคลนไสอาเจยน นาลกยอ ชวยกระตนภมตานทานโรคมะเรง ราก เปนยาระบาย แกโรครดสดวง

ทวาร แกปวดศรษะ และขบเหงอ ใบแกกระษย คนเอานาสระผมแกเหา ทาแกโรคเกาต ปวดตามขอนว

มอนวเทา และแกทองรวง (นดดา หงษววฒน, ทวทอง หงสววฒน และสภาพรรณ เยยมชยภม, 2548:

240)

35

แหลงทมา : บานคลองเคย หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 9 กมภาพนธ 2551


ยานาง

ชอ ยานาง

ชอพนเมอง เถายานาง เถาวลยเขยว จอยนาง ผกจอยนาง เครอยานาง ขนยอ หญาภคน

ชอวทยาศาสตร Tiliacora triandra Diels


ลกษณะของพช เปนไมเถาเลอย สเขยวสดอวบนา ลาตนเลกเรยว แยกเปนตวผและตวเมย กงออนมขนปกคลม เมอแก

ผวคอนขางเรยบ รากมขนาดใหญ ใบเปนใบเดยวคลายรปไขหรอรปไขขอบขนาน ออกตดกบลา

ตนแบบสลบ ฐานใบมน ขอบใบเรยบ กานใบยาว ดอก ออกทโคนกานใบชอยาว ในหนงชอมดอกขนาด

เลก สเหลองประมาณ 3-5 ดอก แยกเพศ อยคนละตนไมมกลบดอก ผลกลมรเลก สเขยว เมอแกจะเปน

สเหลองอมแดงและกลายเปนสดาในทสด

การขยายพนธ เพาะเมลด แยกหนอหรอหวใตดน

ประโยชน เถาและใบ นามาคนเอานาใสในแกงหนอไม แกงบอน แกงบวน แกงออม หอหมก

ราก ใชแกไขทกชนด แกพษ แกเมาเรอ แกเมาสรา ถอนพษผดสาแดง แกพษภายใน แกโรคหวใจ ใบ ใช

แกไข ลดไขมนในเลอด ความดนโลหตสง ถอนพษ เถา ใชแกโรคตานขโมย (นดดา หงษววฒน, ทวทอง

หงสววฒน และสภาพรรณ เยยมชยภม, 2548 : 236)

36

แหลงทมา : บาน ตลาดทาสง หมท 3 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 10 กมภาพนธ 2551


รางจด

ชอ รางจด

ชอพนเมอง เครอเขาเขยว กาลงชางเผอก ยาเขยว รางเยน ดเหวา ทดพด

ชอวทยาศาสตร Thunbergia laurifolia Lindl.

วงศ Thunbergiaceae

ลกษณะของพช รางจดเปนไมเถาพนตนไมอน เถากลม สเขยว เปนขอปลอง ใบเปนใบเดยว ออกตรงขามกนเปนค ร

ปรยาว โคนใบเวา ปลายใบเรยวแหลม ขอบใบหยกเปนหนามเลก ๆ หางกน แผนใบเรยบสเขยวเปนมน

เนอใบบาง ดอก ออกเปนชอตามซอกใบ มดอกยอย 3-4 ดอก มใบประดบสเขยวประแดง ดอกสมวงอม

ฟา กลบรองดอกโคนเชอมตดกน เปนรปถวย กลบดอกม 5 แฉก โคนเชอมตดกนเปนหลอดใหญสนๆ

ปลายมน ผล รปทรงกลมปลายเปนจงอยแหลม ผลออนสเขยวแก เปนสนาตาลเกอบดา แตกออกได 2

ซก จากจงอนแหลม

การขยายพนธ ปกชา ตอน

ประโยชน ใชทงตน เขายาแกมะเรง เถาและใบ รบประทานแกรอนในกระหายนา แกพษรอนตางๆ ราก แกเมา

คาง แกอาการปวดหวมนหว อนเนองมาจากพษสรา พษตกคางในรางกาย ใชราก เขายารกษาโรค

อกเสบและปอดบวม (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา,2549:330)

37

แหลงทมา : บานบนถนน ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 สงหาคม 2551


ลาโพงขาว

ชอ ลาโพงขาว

ชอพนเมอง มะเขอบา ละองกะ เลยก มงโตะโละ

ชอสามญ Apple of Peru , Green Thorn Apple , Hindu Datura , Metel , Thorn

ชอวทยาศาสตร Datura metel Linn.

วงศ Solanaceae

ลกษณะของพช เปนพชลมลก มอาย 1-2 ป มขนาดของตนพอ ๆ กบพรกหรอมะเขอ ลาโพงทม 2 ชนด คอ ลาโพงกา

สลก มลาตน กงกานและกานใบสมวง ดอกมรปเหมอนลาโพง ดอกมสมวงมกซอนกน 3 ชน สวน

ลาโพงขาว ลาตน กง กานและกานใบมสเขยว ดอกมรปรางเชนเดยวกบลาโพงกาสลก มสขาวนวลและ

เปนชนเดยว ผลเปนรปกลมและมหนาม ผลเมอแกเตมทแตกออก ภายในผลมเมลดสนาตาลออน เปน

จานวนมาก


ประโยชน สมนไพร ใบพอกแผลฝ แผลไหม รกษาไขขออกเสบ แกกลากเกลอน นาจากใบสด หยอดห แกปวดห

เมลด แกโรคผวหนง แกปวดฟน (นจศร เรองรงษ และพยอม ตนตวฒน, 2534: 137-138)

38

แหลงทมา : บานทาสง หมท 1 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 19 กนยายน 2551


เลบมอนาง

ชอ เลบมอนาง

ชอพนเมอง จะมง จามง มะจมง

ชอสามญ Rangoon creeper

ชอวทยาศาสตร Quisqualis indica L.

วงศ Combretaceae

ลกษณะของพช เปนไมเถาเลอยพาดพนตนไมอน เปลอกตนสนาตาลปนแดง คอนขางเรยบ แตก กงกานเปนพม ใบเปน

ใบเดยวออกเรยงตรงขามกน รปใบหอก กวาง 10-12 เซนตเมตร ยาว 14-18 เซนตเมตร โคนใบมน

ปลายใบแหลม ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบ สเขยว มขนประปราย เนอใบบาง คอนขางเหนยว ใบออนส

เขยวอมแดง ดอกออกเปนชอตามซอกใบและปลายกง ชอหนงม 10-20 ดอก ดอกสแดงรปดาวกลบ

เลยงเชอมตดกนเปนหลอดสเขยว กลบดอกม 5 แฉกหรอซอนหลายชน ผลเปนผลแหง รปกระสวย

เปลอกแขงเปนเสนตามยาว 5 เสน

การขยายพนธ การตอนกง การปกชากงและการปกชาราก

ประโยชน ทงตนเปนยาแกไอ ราก ผล เมลด เปนยาขบพยาธ ใบตาพอก แกปวดศรษะ

แกทองอดเฟอ เปนยาสมาน เมลด เปนยาถาย แกไข แกตกขาว อาการวงเวยนศรษะ แชในนามน

รกษาโรคผวหนง แผลฝ นาตมเมลด แกอหวาตกโรค และใชรกษาโรคเอดส (นดดา หงษววฒน,ทวทอง

หงสววฒนและสภาพรรณ เยยมชยภม, 2548: 343)

39

แหลงทมา : บานนายประภาส เจาแกว หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 มนาคม 2551


วานชกมดลก

ชอ วานชกมดลก

ชอพนเมอง วานชกมดลก

ชอวทยาศาสตร Curcuma xanthorrhiza Roxb.


ลกษณะของพช วานชกมดลกเปนไมลมลก สงไดถง 1 เมตร มเหงาอยใตดน เนอในสสมถงสสมแดง ลาตนบนดนกลม

เปนลาตนเทยม ใบ เปนใบเดยว ออกเรยงสลบ รปรแกมใบหอก กวาง 15-20 เซนตเมตร ยาว 40-90

เซนตเมตร โคนใบมน ปลายใบแหลม ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบมสมวงอยกลางใบ กานใบยาวและเปน

กาบหมลาตน ดอก ออกเปนชอแบบเชงลดทกาบใบ ดอกสแดงออน มใบประดบสมวง กานดอกยาว

15-20 เซนตเมตร ผลเปนผลแหง แตกออกได

การขยายพนธ แยกหนอ เหงา

ประโยชน หว มรสฝาดเฝอน ฝนกบนาสรากน แกปวดมดลก ตมเปนยาแกมดลกพการปวดบวม ทาใหมกลกรดตว

หรอเขาอ สาหรบหญงทคลอดบตรใหม แกประจาเดอนมาไมปกต แกธาตพการ อาหารไมยอย แก

รดสดวงทวาร แกไสเลอน ปรงเปนยาแกโรคกระเพาะอาหาร ลาไส แกมะเรงและฝภายใน (ศนยพฒนา

ตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา, 2549 : 347)

40

แหลงทมา : บานนายประภาส เจาแกว หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 กนยายน 2551


วานพงพอน

ชอ วานพงพอน

ชอพนเมอง มางแผลน คางคาวดา คางคาวหอยหว เนระพสไทย โพนเมน มงกรดา

ชอวทยาศาสตร Tacca integrifolia Ker-Gawl.

วงศ Taccaceae

ลกษณะของพช พวกวานขนเปนกอ มระบบรากฝอยใบเดยว กานใบขนจากลาตนอยเสมอดน ดอก

เปนชอสเขยวอมมวง ผลกลม

การขยายพนธ เพาะเมลด แยกหนอ

ประโยชน ปลกเปนไมประดบ เปนสมนไพร ใชหว เปนยาบารงกาหนด บารงเลอด บารงเสน

(เสนอ สงคมาศ, 2540: 240)

41

แหลงทมา : โรงเรยนทาศาลาประสทธศกษา ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 16 เมษายน 2551


วานสากเหลก

ชอ วานสากเหลก

ชอพนเมอง พราวนกคม

ชอวทยาศาสตร Molineria latifolia Herb.

วงศ Hypoxidaceae

ลกษณะของพช เปนวานแตกกออยกบดน ใบเดยวเรยวแหลมเสนใบขนาน ดอกเปนชอสเหลอง ผลเปนกลมขนาด

นวกอย


ประโยชน ผลสก รสหวานทาใหชมคอ เปนสมนไพร หวและราก ใชเปนยารกษามดลกอกเสบ และยาชกมดลก

สาหรบสตรคลอดลกใหม เปนยาบารงหวใจ (เสนอ สงคมาศ,2540 : 251)

42

แหลงทมา : บานนายกฤตภาส หนนอย ต.สระแกว อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 กมภาพนธ 2551


สบเลอด

ชอ สบเลอด

ชอพนเมอง กระทองเลอด กลงกลางดง โกศหวบว บอระเพดพงชาง บอระเพดยางแดง

บวเครอ เปลาเลอดเครอ

ชอวทยาศาสตร Stephnia pierrei Diels


ลกษณะของพช เปนไมลมลก มหวใตดนขนาดใหญ ลาตนแทงขนจากหวมกพาดพนกบตนไมอนหรอลาตนโคงงอลงส

พนดน เปนไมกงเลอยทอดยาวไดกวา 3-5 เมตร ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบ รปเกอบกลม หรอกลม

คลายใบบว แตจะมขนาดเลกกวา กานใบยาว ตดทกลางแผนใบ ดอกออกเปนชอกระจกทซอกใบ เปน

ดอกแยกเพศกลบเลยง 4-5 กลบรปขอบขนานสเหลองไมมกลบดอก ผลทรงกลมม 1 เมลดรปเกอกมา

หวกลมแปนขนาดใหญ เปลอกหวสนาตาล เนอในสขาวนวล รสชาตมน และเฝอนเลกนอย

การขยายพนธ เพาะเมลด หว แยกหนอ

ประโยชน เปนสมนไพร หว ตมดม บารงกาลง แกปวดเมอย หรอเอาหวสดหนบาง ๆ ดองกบเหลาขาว เปนยา

บารงกาลง หวสดกบกานใบกนกบเหลาขาว ทาใหผวหนงเกดอาการชา หวสด ตาพอก รกษาแผลเรอรง

หรอหนบาง ๆ ตาละเอยดรวมกบ นาชา หรอเหลาขาว คนเอาเฉพาะนากน แกตกเลอดของสตร แก

มตกด ระดขาว ตกขาว ดอก รกษาโรคเรอน รากหรอหว แกหด ตาพอกศรษะ แกปวดศรษะ (สตรการ

ทาอาหาร พชผกสมนไพร และสาระด ๆ อยากบอก. 2551)

43

แหลงทมา : โรงเรยนทาศาลาประสทธศกษา ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 กนยายน 2551


สมแขก

ชอ สมแขก

ชอพนเมอง มะขามแขก สมมะวน สมควาย สมพะงน อาแซกะลโก

ชอสามญ Senna

ชอวทยาศาสตร Gercinia atroviridis Griff./Garcinia cambogia Desr.

วงศ Guttiferae

ลกษณะของพช เปนไมยนตนขนาดใหญ สง 6-12 เมตร ใบเปนใบเดยวเรยงตรงขาม รปขอบขนานแคบ ปลายใบแหลม

โคนใบเปนรปลม สเขยวเขม ใบออนสแดง ดอกแยกเพศ กลบดอกรปไขกลบแกมรปโลขนาดใหญสแดง

เลอดนก ดอก ออกตามปลายยอด ผลรปกลมแปน มสนและรองจานวนมาก ผลมลกษณะคลายผล

ฟกทอง มกลบแตไมลก ผลออนมสเขยว เมอแกจดจะเปลยนเปนสสม เนอในสสมฉานา รสเปรยวจด


ประโยชน ผลสด นามาแกงสมหรออาจนามาผาเปนชนเลก ๆ เอาเยอและเมลดทงนาเนอมาตากใหแหงใชปรง

อาหารเชน ตมเนอ ตมปลา แกงสม และทานาแกงขนมจน ปจจบนแปรรปเปนสมแขกในรปแบบตาง ๆ

เชนผลตภณฑเสรมอาหาร เครองดมสมแขกผงสาเรจรป เครองดมสมแขกชนดชง ผลตภณฑอาหาร

เสรมชนดแคปซล สมแขกดอง และยาระบาย ผลสมแขกมสาร HCA (Hydroxyl-Citric Acid) เปนสาร

สกดจากผลสมแขก มคณสมบตในการยบยงการสะสมของไขมนสวนเกน (นดดา หงษววฒน, ทวทอง

หงสววฒน และสภาพรรณ เยยมชยภม, 2548: 253)

44

แหลงทมา : บานคลองทง หมท 6 ต.ไทยบร อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 25 กนยายน 2551


สลอด

ชอ สลอด

ชอพนเมอง สลอดตน ลกผลาญศตร หมากหลอด หมากทาง มะคง มะตอด หมากยอง บะกง

ชอสามญ Croton oil plant

ชอวทยาศาสตร Croton tiglium L.

วงศ Euphorbiaceae

ลกษณะของพช เปนไมตนขนาดเลก ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบ รปร โคนใบมนปลายใบเรยวแหลมขอบใบหยกหาง

กนแผนใบสเขยว มขนประปรายกานใบยาว ดอก ออกเปนชอตงทปลายยอด ดอกสขาว บานเตมท

กลบดอกงองมไปดานหลง เกสรเปนเสนเลกสขาวหลายเสน ผลเปนผลแหงแตกออกได 3 ซก รป

สามเหลยมแบงเปน 3 พ ผวขรขระเลกนอย สากมอ เมลดรยาว ม 1-3 เมลด


ประโยชน เปนยาถาย แกพษเสมหะและโลหต ถายนาเหลองเสย ขบพยาธ แกอาการผดปกตทางจตและประสาท

แกลมชก แกโรคเกาต ราก ตมกนเปนยาขบปสสาวะ กนมากแทงบตรได แกโรคเรอน ดอก ดบธาตไฟ

ไมใหกาเรบ แกกลากเกลอน (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา,

2549: 369)

45

แหลงทมา: บานนายเสร สนโดด ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 30 กนยายน 2551


เสลดพงพอนตวผ

ชอ เสลดพงพอนตวผ

ชอพนเมอง เสลดพงพอนตวผ พมเสนตน

ชอวทยาศาสตร Barleria lupulina Lindl.


ลกษณะของพช เสลดพงพอนตวผ เปนไมพม สง 1-2 เมตร แตกกงกานสาขามาก ลาตนสนาตาลอมเขยว ตามขอของ

ลาตน มหนามแหลมยาว ใบ เปนใบเดยว ออกตรงขามสลบ ตงฉากรปปรยาว กวาง 2.5 เซนตเมตร

ยาว 5-7 เซนตเมตร โคนใบสอบ ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบ สเขยวเขมเปนมน เสนใบและกานสแดง

กานใบสน ทโคนกานมหนามแหลมหนงคสมวงชลง ดอก ออกเปนชอตงทปลายยอด มใบประดบขนาด

ใหญเรยงกนเปนรปทรงกระบอกสเขยวปลายใบสมวง ดอกสเหลอง กลบดอกเชอมตดกน ปลายแยก

เปน 5 แฉก กลบบนม 3 กลบ กลบลาง 2 กลบเลกกวา โคนเชอมกนเปนหลอด


ประโยชน ใบ มรสจดเยน ตากบสรา คนเอานาดม เอากากพอก แกฝทฝามอ แกลมพษ แกพษงกด พษแมลงสตว

กดตอย แกไฟลามทง แกแผลกลาย แกโรคเรม งสวด ราก มรสจดเยน ฝนกบสราดม ทาแกพษง แมลง

สตวกดตอย (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา, 2549 : 389)

46

แหลงทมา: บานนางถนอมศร หนดา ต.สระแกว อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 25 ตลาคม 2551


หญาปกกง

ชอ หญาปกกง

ชอพนเมอง หญาปกกง

ชอวทยาศาสตร Murdannia loriformis (Hassk.) Rolla Rao et Kammathy

วงศ Commelinaceae

ลกษณะของพช หญาปกกงเปนไมลมลก สง 10 เซนตเมตร ลาตนกลมสเขยว ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบ ใบทโคนตน

รปขอบขนาน กวาง 1.5 เซนตเมตร ยาว10 เซนตเมตร สวนใบทปลายยอด มขนาดเลกกวาและสนกวา

ปลายใบแหลม ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบสเขยว กานใบเปนกาบหมลาตน ดอก ออกเปนชอทปลาย

ยอด มใบประดบยอยคอนขางกลม สเขยวออน ดอกสฟาหรอสมวงออน กลบดอกบางม 4 กลบ โคน

กลบเรยว ผล เปนผลแหงแตกออกได

การขยายพนธ แยกกอ

ประโยชน ทงตน รกษาอาการเจบคอและมะเรง ในประเทศไทยใชรกษาโรคมะเรงหลายชนด โดยนาหญาปกกง 6

ตน ลางนาใหสะอาด ตาใหละเอยด เตมนา 4 ชอนโตะ คนเอาแตนาแบงครงดม 2 ครง กอนอาหารเชา

ครงชวโมงและกอนนอน (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา, 2549:

397)

47

แหลงทมา : บานนางวณ โชตกะ หมท 1 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 23กนยายน 2551


มะนาวไมรโห

ชอ มะนาวไมรโห

ชอพนเมอง มะนาวโห หนามขแฮด หนามแดง

ชอสามญ Karanda, Carunda, Christ ,

ชอวทยาศาสตร Carissa carandas Linn

s Thorn

วงศ Apocynaceae

ลกษณะของพช เปนไมพมสง 2-3 เมตร ทรงพมกลมแตกกงจานวนมาก ลาตนและกงมหนามแหลม ยาว 2-4

เซนตเมตร ทกสวนมยางสขาว ใบเปนใบเดยวเรยงตรงขาม ใบรปไขกลบโคนใบและปลายใบมนกลม

กวาง 3-4 เซนตเมตร ยาว 5-7 เซนตเมตร ดอกออกเปนชอสขาวอมชมพ ออกเปนชอสนๆ ทปลายกง

ดอกยอยมกลบเลยง 5 กลบโคนกลบดอกเชอมกนเปนหลอดยาวสชมพ ปลายดอกแยกเปน 5 กลบ บด

เวยนเลกนอยมกลนหอมออน ๆ ออกดอกตลอดป


ประโยชน แกน บารงไขมน บารงธาต ใบสด ตมนาดม แกทองรวง แกปวดห แกไข ผลสกและดบ รกษาโรค

เลอดออกตามไรฟน แกทองเสย รากสด ขบพยาธ บารงธาต เจรญอาหาร ตาใหละเอยดผสมเหลา ทา

หรอพอก รกษาบาดแผลและแกคน (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา,

2549 : 403)

48

แหลงทมา: มหาวทยาลยวลยลกษณ ต.ไทยบร อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 29 กนยายน 2551


หนมานประสานกาย

ชอ หนมานประสานกาย

ชอวทยาศาสตร Schefflera leucantha R.Vig.

วงศ Araliaceae

ลกษณะของพช หนมานประสานกายเปนไมพม สง 1-4 เมตร แตกกงกานตาใกลพนดน เปลอกตนเรยบสนาตาล ใบ

เปนใบประกอบแบบนวมอ ออกเรยงสลบ มใบยอย 6-8 ใบ รปร กวาง 1.5-3 เซนตเมตร ยาว 5-8

เซนตเมตร โคนใบแหลม ปลายใบเรยงแหลม ขอบใบเรยบ แผนใบเรยบสเขยวเปนมน ดอก ออกเปนชอ

ทปลายกง ดอกเลกสขาวนวล ผล เปนผลมเนอ รปทรงกลม ขนาดเลก


ประโยชน ใบ โขลกกบสราหรอตมนากน แกไอ แกเจบคอ คออกเสบ แกปอด และหลอดลม-

อกเสบ แกชาใน แกอาเจยนเปนเลอด แกเสนเลอดฝอย ในสมองแตก ทาใหเปนอมพาต ใชตาพอกแผล

เพอหามเลอดและสมานแผล ทงตน มรสขมฝาดเผดปราหอม ปรงเปนยาแกปวดเมอยตามรางกาย แก

อมพฤกษ ทาใหเลอดลมเดนสะดวก นามาตมนาดม ชวยรกษาโรคกระเพาะอาหารและลาไส (ศนย

พฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา, 2549: 405)

49

แหลงทมา : บานนายกด พมดวง หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 พฤศจกายน 2551


หมากหมก

ชอ หมากหมก

ชอพนเมอง หมากหมก พมสามงาม

ชอวทยาศาสตร Lepionurus sylvertris BI.

วงศ Opiliaceae

ลกษณะของพช ไมพมขนาดเลกใบเดยว ดอกเปนชอออกตามกานใบ ผลกลมสเขยว เมอสกสแดง ขนาดเมลดถวลสง


ประโยชน เปนสมนไพร ยอดและผลออน แกงเลยงแกเบออาหาร ราก เปนยาอายวฒนะ แกตาลทรางเดก รกษา

ฝาในปาก (เสนอ สงคมาศ, 2540: 184)

50

แหลงทมา: บานนางแดง ยกช ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 30 กนยายน 2551


หว รอยร

ชอ หวรอยร

ชอพนเมอง ป มเปา กระเชาผมด กาฝากหวเสอ ดาลปตาลมา

ชอวทยาศาสตร Hydnophyum formicarum

วงศ Rubiaceae

ลกษณะของพช ลาตน เปนไมพมองอาศยบนเรอนยอดหรอคาคบบนตนไมอน ลาตนสง 30-60 เซนตเมตร โคนตนขยาย

ใหญเปนรปกลมปอม เปนพ อวบนา เสนผาศนยกลาง 15-25 เซนตเมตร สนาตาลเทา ภายในเปนโพรง

อาศยของมด ลดเลยวไปมา ใบเปนใบ เดยว เรยงตรงขามกน แผนใบหนา อวบนา รปรแกมรปขอบ

ขนาน แกมรปไขกลบ ยาว 4-10 เซนตเมตร กวาง 2-5 เซนตเมตร ผวใบเกลยงทงสองดาน ปลายใบมน

ถงท โคนใบสอบ เสนแขยงใบ 5-7 ค ไมเดนชด กานใบยาว 2-5 มลลเมตร หใบเลกรปไข ดอก ดอกเลก

4 กลบ สขาว ออกเปนกระจก 2-5 ดอก ตามงามใบ ผลแกสแดงรปรถงรปไขกลบ ยาว 5-7 มลลเมตร

กวาง 3-4 มลลเมตร

การขยายพนธ ใชเมลด

ประโยชน หว รสเมา บารงหวใจ ขบชพจร ขบพยาธ แกพษในขอในกระดก แกพษประดง แกขอเขาขอเทาบวม

รกษามะเรง (การบาบดและรกษามะเรงทางเลอก อโรคยาศาล.2551)

51

แหลงทมา : คลองทาสง หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 สงหาคม 2551


เหงอกปลาหมอ

ชอ เหงอกปลาหมอ

ชอพนเมอง แกมหมอ แกมหมอเล จะเกรง นางเกรง อเกรง เหงอกปลาหมอนาเงน

ชอสามญ Sea holly

ชอวทยาศาสตร Acanthus ebracteatus Vahl


ลกษณะของพช เปนไมพมขนาดเลก สง 0.5-1 เมตร ลาตนตงตรงกลม เรยบแขง สเขยวแกมเทา มหนามบรเวณขอ ๆ

ละ 4 อน ใบเปนใบเดยว ออกเรยงตรงขามเปนค รปไขหรอรปขอบขนาน ขอบใบจกเปนซหางๆ ปลาย

เปนหนามแหลม แผนใบเรยบสเขยวเปนมนลน เนอใบเหนยว ดอก ออกเปนชอ ตงทปลายยอด ดอกส

ขาว กลบเลยงม 5 แฉกโคนเชอมตดกน กลบดอก แบงเปน 2 ปาก ปากลางใหญกวาปากบนซงหดสน

ผลเปนฝกแบน รปไข เปลอกสนาตาล ปลายฝกปาน ขางในม 4 เมลด


ประโยชน เปนสมนไพร ตนและเมลด มรสเผดรอน รกษาฝแกโรคนาเหลองเสย เมลดเปน ยาขบพยาธ ใบ มรส

เคม คนนาทาศรษะ ชวยบารงรกษารากผม แกประดง ทงตน มรสเคมกรอย ตมรบประมาน แกพษ

ฝดาษ พษฝดาษ พษฝภายใน แกโรคผวหนง นาเหลองเสย เปนยาอายวฒนะ ตมอาบ แกพษไข แก

โรคผวหนง ผนคน ตาพอก ปดหวฝ แผลเรอรง คนเอานา ทาศรษะบารงรากผม (ศนยพฒนาตารา


52

แหลงทมา : บานนางมาล เพงสกล หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 20 มกราคม 2551


ออบแอบ

ชอ ออบแอบ

ชอพนเมอง ยอดสม สมสนดาน สมนาออบ สมออบ ออบแอบ

ชอวทยาศาสตร Cissus hastate Miq.

วงศ Vitaceae

ลกษณะของพช เปนไมเลอย เนอออนลาตนเปนเหลยม มมอเกาะ มยางใส ยางแหงมสนาตาล กลน

ฉนเลกนอย มอเกาะยาวมสแดง มอเกาะแตกแขนง ใบเดยวเรยงสลบซายขวา แผนใบรปหอก ปลายใบ

แหลม โคนใบหยกเวา ขอบใบของยอดออนจกเปนซฟนเลก ๆ ดอกชอ ออกตรงขอตรงขามกบใบ กลบ

ดอก 4 กลบ สแดง เกสรตวผ 4 รงไขกลม ฐานแบน ยอดเกสรตวเมยชขนมาเปนแทงสนๆ ผลเนอนมฉา

นา ผลรปกลม ผลเปนชอคลายองน ผลแกสเขยว ผลสกสดา

การขยายพนธ ปกชา

ประโยชน ยอดออน ใบ ลวกจมนาพรก แกงสม แกงเลยง ราก แกอกเสบเนองจากเปนแผลในกระเพาะอาหาร ตม

เปนยาขบพยาธไสเดอนสาหรบเดก ใบสด ตาพอกแกพษสนข กด ดบพษตานทราง (สมาล รจวณชย

กล, หทยา มเมอง และบญเจอ สองเมองสข, 2546 : 112)

53

แหลงทมา : หนาวดบนถนน ต.โพธทอง อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 25 กมภาพนธ 2551


ออยดา

ชอ ออยดา

ชอพนเมอง ออย ออยขม ออยแดง กะท

ชอสามญ Sugar cane

ชอวทยาศาสตร Saccharum officinarum L.

วงศ Poaceae (Gramineae)

ลกษณะของพช เปนไมลมลกอายหลายป ลาตนมขอปลองชดเจนรปทรงกระบอกผวเรยบมรสหวาน ใบเปนใบเดยว

ออกเรยงสลบ ใบรปขอบขนาน โคนใบหมลาตน ปลายใบแหลม ขอบใบเรยบคม กลางใบเปนรองแผน

ใบเรยบ ดอก ออกเปนชอทปลายยอด มดอกยอยสขาวจานวนมาก ผลเปนผลแหง ขนาดเลก

ประโยชน ลาตนและนาออย แกรอนใน ขบปสสาวะ ขบเสมหะ แกหดไอ ขบนว แกทองผก แกขดเบา แกสะอก

บารงธาต บารงกระเพาะอาหาร เปลอกตน แกแผลเนาเปอย แกพษตานทราง ตาออย แกตวรอน ชาน

ออย แกแผลเรอรง แกฝอกเสบบวม (ศนยพฒนาตาราการแพทยแผนไทย มลนธแพทยแผนไทยพฒนา,

2549 : 424)

54

แหลงทมา : บานนางสมหญง อนนต หมท 11 ต.ทาศาลา อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 15 มนาคม 2551


อตพด

ชอ อตพด

ชอพนเมอง มะโหรา บอนแบว อดพษ

ชอวทยาศาสตร Typhonium trilobatum Schott.

วงศ Araceae

ลกษณะของพช เปนพรรณไมลมลก มหวอยใตดน หวมขนาดเลกลกษณะคอนขางกลม ใบม ขนาดใหญแผกวาง ขอบ

ใบแบงออกเปน 3 แฉก ยนเปนลอนเลกนอย ใบมสเขยว มลาย หรอจดประสมวง กานใบยาวประมาณ

3.7-5 เซนตเมตร ดอก ออกเปนชอเปนแทงยาว ชอดอกมกาบหม ยาวประมาณ 6-15 เซนตเมตร กาบ

จะกวางประมาณ 7.5 เซนตเมตร กาบสแดงเขม เมอบานจะเหนดอกสเหลองออน หรอสขาว มกลน

เหมน ดอกเพศเมยจะอยตรงโคนแทง เหนอดอกเพศเมยจะเปนดอกฝอ ถดไปเปนทวาง เหนอทวางจะ

เปนดอกเพศผ ผลมลกษณะเปนรปขอบขนาน ภายในมเมลด 1 เมลด


ประโยชน ยอดออน กานใบ ลอกเปลอกออก ใชแกงคว กาบ หนใหละเอยด ใชดองกนเปนผก เปนสมนไพร หว ใช

เปนยากดเถาดานในทอง กดฝาหนอง สมานแผล ราก มฤทธเปนยากระตน รกษาโรครดสดวงทวาร

(อรณ วเศษสข และคณะ, 2547: 249)

55

แหลงทมา : บานนายประสทธ รชน หมท 6 ต.ไทยบร อ.ทาศาลา จ.นครศรธรรมราช วนท 11 พฤศจกายน 2551


เอองหมายนา

ชอ เอองหมายนา

ชอพนเมอง เอองใหญ เอองดน เอองตน เอองชาง เอองเพดมา

ชอวทยาศาสตร Costus speciosus (Koen.) Sm.


ลกษณะของพช ตนเปนพรรณไมลงหว ลาตนกลมอมนา เสนผาศนยกลาง 1.5 เซนตเมตร โคนตนแขง ใบ ออกเรยงกน

เปนเกลยวคลายกนหอยรอบตน ใบรปหอกปลายแหลม โคนใบสอบเรยวยาวมน โคนใบมขนและมสวน

หมรอบลาตน ขอบใบเรยบ ผวใบเรยบสเขยว ดอก สแดงหรอสขาว รปปากแตร ขอบหยกเปนคลน

ออกเปนชอแนนทปลายยอด มกลบเลยงอย 3 กลบ เปนแผนแบนขอบมนสมวงแดง ยาวประมาณ

3-5 เซนตเมตร กลบดอกจะตดเปนหลอด สวนปลายจะแยกเปนกลบสขาวออกแดงเลกนอย ผล ม

ลกษณะกลม มเนอแขงสแดง มกลบเลยงเหลอตดอยทผล ภายในเมลดเปนสดา เปนมน

การขยายพนธ แยกหนอและเมลด

ประโยชน หนอออน ตมเปนผกจมนาพรก แกงสม แกงเลยง เหงา รสขมเมา ขบปสสาวะ แก บวมนา แกตกขาว

แกโรคตดเชอทางเดนปสสาวะ แกแผลหนองอกเสบบวม แกพยาธ เปนยาถาย เหงาสด มพษมากถาใช

ปรมาณมากจะทาใหทองรวง อาเจยนอยางรนแรง ตองทาใหสก ราก รสขมเมา ขบพยาธ ขบเสมหะ แก

ไอ แกโรคผวหนง (อรณ วเศษสข และคณะ, 2547 : 253)

56

โดไมรลม

ชอวทยาศาสตร : Elephantopus scaber L.

ชอสามญ : Prickly-leaved elephant's foot

วงศ : Asteraceae

ชออน : หนาดผา เคยโป หญาไกนกคม หญาปราบ หญาสามสบสองหาบ หญาไฟนกคม (ภาคเหนอ) ตะชโกวะ (กะเหรยง-แมฮองสอน) ขไฟนกคม (เลย)

คงไฟนกคม (ชยภม) หนาดมแคลน (สราษฎรธาน)

ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมลมลก ลาตนตงตรงสนอยในระดบพนผวดน ใบ เปนใบเดยว ออกเรยงเวยนกนแนนทโคนตน รปขอบขนาน กวาง 2-6 ซม.ยาว

10-25 ซม. ปลายใบและโคนใบมน แผนใบมขนสากมอ ขอบใบจกเปนฟนเลอย กานใบสขาวหนา ดอก ออกเปนชอแบบแขนงทปลายยอด มใบประดบ 2 ใบ

ดอกสมวง กลบดอกเรยวยาว ปลายกลบดอกแหลม โคนเชอมตดกน กานชอดอกเหนยวเมอโดนเหยยบกานชอดอกจะตงขนมาใหมเหมอนเดม เกสรเพศผเปน

เสนตรงมอบเรณสมวง ผล รปทรงกลม มสน 10 สน ผวมขนนมปกคลม

สวนทใช : ทงตนสด

สรรพคณ :

มรสขน แกปสสาวะ และบารงความกาหนด มรสกรอย จด ขนเลกนอย รบประทานทาใหเกดกษยแตมกาลง ทงตนตมรบประทานตางนา แกไขจบสน

หรอไขมาเลเรยด ใชตมรบประทานแกไอ สาหรบสตรทคลอดบตรใหมๆ บางตารากลาววา แกกษย บารงกาลง ขบปสสาวะ แกไข ขบไสเดอน แกกามโรค แก

อกเสบ หามเลอดกาเดา แกดซาน นว บด เหนบชา ทองมาน ฝฝกบว

ขอหามใช :

หามใชในผหญงทอง และผ ทอาการกลวหนาว แขนขาเยน ไมกระหายนา ชอบดมของรอน ปวดทอง ทองรวง ปสสาวะและปรมาณมาก มชนฝาบนลน

ขาวและหนา

http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_10_4.htm เขาถงเมอ 4/1/57

http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_10_4.htm�

57

หญาหนวดแมว

ชอวทยาศาสตร : Orthosiphon aristatus (Blume) Miq.

ชอสามญ : Java tea, Kidney Tea Plant, Cat's Whiskers

วงศ : Lamiaceae ( Labiatae)

ชออน : บางรกปา (ประจวบครขนธ) พยบเมฆ (กรงเทพฯ) อตดง (เพชรบรณ)

ลกษณะทางพฤกษศาสตร : พชลมลกขนาดเลก ลาตนกงออนเปนสเหลยม สง 0.3-0.8 เมตร ใบเดยวเรยงตรงขาม แผนใบรปสเหลยมขาวหลามตด ขอบใบ

หยก แผนใบสเขยวเขม ดอกชอ ออกตรงปลายยอด ม 2 พนธ ชนดดอกสขาวอมมวงออน กบพนธดอกสฟา บานจากลางขนขางบน เกสรเพศผเปนเสนยาวยน

ออกมานอกกลบดอก ผล เปนผลแหงไมแตก

สวนทใช : ราก ทงตน ใบและตนขนาดกลางไมแกไมออนจนเกนไป

สรรพคณ :

• ราก - ขบปสสาวะ

• ทงตน - แกโรคไต ขบปสสาวะ รกษาโรคกระษย รกษาโรคปวดตามสนหลง และบนเอว รกษาโรคนว รกษาโรคเยอจมกอกเสบ

• ใบ - รกษาโรคไต รกษาโรคปวดขอ ปวดหลง ไขขออกเสบ ลดความดนโลหต รกษาโรคเบาหวาน ลดนาขบกรดยรคแอซดจากไต

วธและปรมาณทใช :

• ขบปสสาวะ

1. ใชกงกบใบหญาหนวดแมว ขนาดกลาง ไมแกหรอออนจนเกนไป ลางสะอาด นามาผงในทรมใหแหง นามา 4 กรม หรอ 4 หยบมอ ชงกบนาเดอด

1 ขวดนาปลา (750 ซซ.) เหมอนกนชงชา ดมตางนาตลอดวน รบประทานนาน 1-6 เดอน

2. ใชตนกบใบวนละ 1 กอบมอ (สด 90- 120 กรม แหง 40- 50 กรม ) ตมกบนารบประทาน ครงละ 1 ถวยชา (75 ซซ.) วนละ 3 ครง กอนอาหาร

http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_12_7.htm

http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/herbs_12_7.htm�

58

หญาดอกขาว

ชอวทยาศาสตร : Vernonia cinerea Less

ชอวงศ : Compositae

ชออน หญาสามวน กานธป ถวแฮะดน ฝรงโคก หญาละออง หญาหมอนอย หนวดหนา หญาดอก

ขง หญาเหลาฮก หญาเหนยมชาง เซยวไซ(จน)

ลกษณะทางพฤกษศาสตร

เปนไมลมลกจาพวกหญา มขนกระจายทวไปตามทรกรางขางทาง ขางบานทกภาคของประเทศ

ไทย ตน ลาตนตงตรงเปนสน มขน สง 1 ฟต ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบ เปนรปไขกลบหรอรปใบ

หอกแกมขอบขนาน คลายตนพรก มขนละเอยดทง 2 ดาน ดอก ออกเปนชอแบบแยกแขนงชอท

ปลายกง แตละชอประกอบดวย ดอกยอยจานวนมาก เมอดอกบาน กลบดอกจะเปน สมวงสด กลบ

ดอก เปนฝอยๆ เปนกระจกคลายดอก ดาวเรอง แตมขนาด เลกกวามาก เวลาดอกบานพรอมๆกนจะ

สวยมากมาก พอดอกแกจะกลายเปนสขาว เบาคลายปยนน มผลแหงเลกๆ ม 4 - 5 อน ตดอย หลด

รวงงาย เมอลมพด จะปลวกระจายไปทว เมอไปตกดนบรเวณไหน จะแพรขยายพนธเองตาม

ธรรมชาต มรสจด ดอกมรสขมเลกนอยและมกลนฉนเลกนอยรากมรสขม

สรรพคณทางสมนไพร

ใชทงตนตมรบประทาน แกปวดทอง ทองขน ทองเฟอ ใบสด ตาใหละเอยด ปดสมานแผล ทาให

เยน หรอผสมกบนานมคน กรองเอาแตนา หยอดตา แกตาแดง ตาฝา ตาเปยก ตาแฉะ แพทยจน ใชทง

ตนตาพอกนม แกนมคดนมหลง แกบวม และดดหนอง สวนภาคเหนอใชทงตนและราก ตากแหงบด

เปนผง รกษาแผลสด แผลเรอรง ผวหนงพพอง หามเลอด ตารายาไทยใชทงตน แกไข แกไอ ดซาน

ปสสาวะรดทนอน ใบสด แกกลากเกลอน เรอนกวาง ไดดมาก ยาพนบานใชทง 5 (รวมราก) 1 กามอ

ตมกบนา 4 ถวย ดมแกตกเลอด บารงเลอด ลดอาการปวด ลดความดน

https://lh3.googleusercontent.com/-4px5BxKMjW8/TW0sKMgtFCI/AAAAAAAAAYs/WZS2MFYpYTE/s1600/%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A71.jpg�

59

หญาดอกขาวกบการเลกบหร ปจจบนมสถาบนการศกษาหลายแหง ทาการวจยสมนไพรหญาดอก

ขาวเพอการอดบหร ซงสมนไพร “หญาดอกขาว” เปนหญาทพบทวไปของประเทศไทย มสรรพคณใน

การชวยลดการสบบหรได เนองจากสมนไพรหญาดอกขาว มสารไนเตรตซงมฤทธทาใหประสาทรบรส

บรเวณลนรสกชา ทาใหผ ทบรโภคเขาไปไมรบรรสชาตใด ๆ จงไมรสกอยากบหร เนองจากหญาดอก

ขาวเปนกลมทมโปแตสเซยมสง การใชควรระวงในรายทมประวตโรคหวใจ สาหรบผลขางเคยงทอาจ

เกดขน อาจมอาการคอแหง ปากแหง เปนตน แหลงทมา

(http://thaiherbtip108.blogspot.com/2011/03/blog-post_8541.html)

http://thaiherbtip108.blogspot.com/2011/03/blog-post_8541.html�

60

ชอทเรยก ตนหนานเฉาเหวย,ใบหนานเฉาเหวย

ตนหนานเฉาเหวย สมนไพรจากประเทศจน

ชออนๆ ใบหนานเฝยเฉา

ลกษณะ เปนไมลมลก มใบเลยงค ดอกสขาว ใบมรสขม

ประโยชน

1.1 เอาใบมาตมดม ตางนาชาแกโรคเกาท

1.2 ลดความดนและเบาหวาน(ใชใบ5-7ใบ ตมนากนวนละหนงถวยกาแฟกอนอาหารเชาเยน 12วน อาการ

เบาหวานจะดขนจากนนกกนบางหยดบางเพอควบคมการการไว ไมจาเปนตองกนตดตอกนเปนประจา เพราะ

หากนาตาลในเลอดลดลงมากเกนไปจะวบได)

1.3 แกปวดเมอยหรอปวดตามขอ นาใบสดลางใหสะอาด 1-2 ใบ เคยวกนประมาณ 1 อาทตย อาการปวดตาม

รายกายจะดขน หายกหยด ปวดกเคยวกนใหม สลบกนไป

1.4 กนใบ เคยวจนเกดรสหวานแลวคอยกลน จะทาใหชมคอ มรสหวาน

หนานเฉาเหวย

“บาบดเบาหวาน-ความดน-เกาท-ปวดขอ”

http://a1.trd.cm/thaisecondhand/201212/31z/10339522_0.jpg�

61

สมนไพรเพอสขภาพ รกษาโรคความดนโลหตสง เบาหวานและไขมนในเลอด

สตร ครวรรณ ขวญเกอ

หนานเฉาเหวย (ขเยาเฉา หรอครอบจกรวาล ) 19 ใบ

โดไมรลม (หญาปราบ) ทง5 19 ตน

หญาดอกขาว (หญาดอกฟ ง) ทง 5 1 กามอ

กระทอม 3 ใบ

หญาหนวดแมว 3-5 กง (กงยาวประมาณ 1 คบ)

นาสมนไพรทง 5 ชนด ลางนาใหสะอาด ใสภาชนะสาหรบตม (กาหรอหมอ) ใสนาทวมยา ตมใหเดอด กนอนๆด

วธการตม

กนเชา-เยน ครงละ 1 แกว หรอจบแทนชาเฉยไดตลอดเวลา ตมกนจนจดแลวใชสมนไพรใหมตมอก

หญาหนวดแมว กระทอม

หญาดอกขาว โดไมรลม

62

ขเยาเฉา หรอหนานเฉาเหวยหรอครอบจกรวาล ทง 5 ชนด

ใสภาชนะสาหรบตม ตงไฟใหเดอด

รนใสแกวพรอมดม ดมครงละ 1 แกว อนๆยงด

สมนไพรเพอสขภาพ รกษาผวหนา ฝา จดดางดา

สตร ครวรรณ ขวญเกอ

63

ใบมะล 4-5 ใบ

มะนาว 1 ซก

ลางใบมะลใหสะอาด หนเปนชนเลกๆ นาไปตาใหละเอยด เตมนามะนาวลงไป แลวลางหนาใหสะอาด เชดหนา

ใหแหง นานามะลทผสมนามะนาว ทาใหทวใบหนา ทงไว 1-3 ชวโมง แลวลางนาออก

วธทา

ใบมะล ลางนาสะอาดหนเปนชนเลก ตาใหละเอยด

มะนาว ปบมะนาวใสมะล

ผสมใหเขากน นาไปทาหนา

วรรณี ขวัญเกื้อ ครูชํานาญการ ...taqservices.net/wannee/file_unit/20140610080431.pdfหยาบร ปห วใจปลายแหลม

Documents