ความส าคัญของ Poka-Yoke ในกระบวนการผลิต · เครื่องมือ Poka-Yoke...

& Production

October-November 2015, Vol.42 No.243 51 <<<

ความส�ำเรจในโรงงำนททน

สมย “ควำมผดพลำดท

เพมขนเกดจำกกำรขำดควำมเอำใจใสหรอ

มใจเหมอลอย”

การทบรษทผผลตยคใหมจะอยรอด

ในบรรยากาศของการแขงขนได พวกเขาจะ

ตองใหความส�าคญกบมาตรฐานตาง ๆ อยาง

เขมงวด เพอท�าใหลกคาเกดความพงพอใจ

กบคณลกษณะทงหมดของผลตภณฑและ

บรการ บรษทยงคงตองการท�าก�าไรและ

ปกปองคนงานของพวกเขาไว การทโรงานท

ในกระบวนการผลตพชย ลพพฒนไพบลยทปรกษาอสระและนกวจยแหงชาต

ความส�าคญของ Poka-Yoke

จบทนสมยจะประสบความส�าเรจได ควรจะตอง

ด�าเนนการดงตอไปน

รำคำขำย = รำคำตลำด

การตงราคาขายจะตองตงราคาให

ลกคาอยากจะซอ

ควำมหลำกหลำย = กำรผลตสนคำ

หลำกหลำยชนด แตใหผลตจ�ำนวนเลกนอย

การผลตต องร ว าอะไรทลกค า

ตองการ

คณภำพ = คณภำพทนำจะเปนไป

ไดสงสด

การผลตสนคาตาง ๆ ขนมา ตอง

สรางความพงพอใจใหกบลกคา

กำรสงมอบ = กำรสงมอบตรงเวลำ

อยเสมอ

การสงมอบตองตรงตามตารางเวลา

การสงมอบทกครง สนคาทสงมอบตองสงมอบ

ตรงตามเวลาทลกคาตองการ

ตนทน = ตนทนตอหนวยตองต�ำสด

การผลตทตนทนต�าสดทนาจะเปน

ไปได เปนสงทลกคาตองการมากทสด

ตอน (ตอจากฉบบทแลว)

Production&

>>> 52 October-November 2015, Vol.42 No.243

ควำมปลอดภย = ตองมำกอนเสมอ

สนคาทผลตออกไปจะตองมความปลอดภยในการใชงาน

ผผลตทกรายจะผลตสนคาตองสรางความพงพอใจใหกบ

ลกคา ซงแนวทางนกคอการใชลกคาเปนศนยกลาง หรอเปนกลไกใน

การขบเคลอนหรอการมองจากภายในออกไปสภายนอก ในทางกลบ

กนหากผผลตผลตสนคาออกไป แตสนคาทผลตออกไปกลบไปสราง

แรงกดดนใหกบลกคาจนลกคาไมมทางเลอก เราเรยกวาเปนการใช

ผผลตเปนศนยกลางหรอเปนกลไกในการขบเคลอน หรอเปนการมอง

จากภายนอกเขามาสภายใน ทกวนนเศรษฐกจมการแขงขนกนอยาง

เอาเปนเอาตาย บรษทตองใชลกคาเปนกลไกในการขบเคลอน จงจะ

ท�าใหบรษทประสบความส�าเรจ

สนคาทงหมดมสวนเกยวของกบของเสย

ความผดพลาดสามารถหลกเลยงไดไหม? จรง ๆ แลวมอยดวย

กน 2 แนวทาง คอ

➲ ความผดพลาดทไมสามารถหลกเลยงได พนกงานจะ

เกดความผดพลาดทกครง โดยธรรมชาตแลวเราจะใหอภยกบความ

ผดพลาดทเกดขนอยเสมอ การทเราต�าหนพนกงานทท�างานผดพลาด

ซงการต�าหนพนกงานเปนทศนคตประเภทหนงทท�าใหเรามองขาม

ของเสยทเกดขนจากการผลต จรง ๆ แลวพวกเขาสามารถตรวจจบ

การผลตขนตอนสดทาย หรอตรวจจบผลผลตทไมดออกมาหรออาจ

ไดจากลกคา

➲ ความผดพลาดทสามารถขจดทงไปได การทพนกงาน

ท�างานผดพลาดอยางหนงอยางใด เราสามารถลดลงหรอขจดความ

ผดพลาดทงไปได พนกงานทท�างานผดพลาดไมมากนก หากพวกเขา

ไดรบการสนบสนนการฝกอบรมทดพอรวมทงจดท�าระบบการผลตท

ดพอ ยอมจะเปนหลกการทดในการปองกนความผดพลาดทเกดขนได

ความผดพลาดมความแตกตางดวยกนหลายประเภท ความ

ผดพลาดทงหมดเกดจากความผดพลาดของคนลวน ๆ แตอยางไรกด

ความผดพลาดอยางนอยทสดของคนมอยดวยกน 10 ประการ คอ

1. ความหลงลมบางครงเราจะหลงลมเรองตาง ๆ เมอเรา

ขาดสมาธ อยางเชน นายสถานรถไฟหลงลมทจะยกแผงกนลงมา ซง

เปนเครองปองกนความปลอดภย โดยนายสถานจะตองตนตวลวงหนา

หรอตรวจเชคชวงระยะเวลาของการเดนรถอยางสม�าเสมอ

2. ความผดพลาดจากสาเหตความไมเขาใจหรอเขาใจผด

บางครงเราท�าผดพลาดเมอเรากระโดดขามไปสรปผลออกมาอยาง

ผด ๆ แทนทเราควรจะรสถานการณกอน อยางเชน บคลากรทไมเคย

ใชรถยนตเกยรออโตมากอน เขาใหเหยยบเบรกกอน แตเขายงมความ

เคยชนคดวาเปนการเหยยบคลทช เครองปองกนความปลอดภย คอ

การฝกอบรมและตองมการตรวจเชคลวงหนา และตองปฏบตตาม

มาตรฐานคมอในการใชงาน

3. ความผดพลาดในการแยกแยะ บางครงเราตดสน

สถานการณหนง ๆ ผด เนองจากเราคดเกยวกบสถานการณนน ๆ เรว

ไปหนอย หรอเหนวามนยงอยหางไกลเกนไป อยางเชน เรานบเงนหนง

พนลานดอลลาร เรานบผดเปน 10 พนลานดอลลาร เครองปองกน

ความปลอดภย คอ การฝกอบรมและความเอาใจใสและการเฝาระวง

4. ความผดพลาดเกดจากมอสมครเลน บางครงเราท�างาน

ผดพลาดเกดจากการขาดความช�านช�านาญงาน อยางเชน คนงานท

เขามาท�างานใหมจะไมมความรในการปฏบตงาน หรอไมมความ

คนเคยกบงานทท�า เครองปองกนความปลอดภย คอ ฝกทกษะและ

ปฏบตงานตามมาตรฐานงาน

5. ตงใจท�าใหเกดความผดพลาดขน บางครงความผดพลาด

ทเกดขน เกดจากเราตดสนใจไมท�าตามกฎขอบงคบ หรอละเลยกฎ

ขอบงคบ ซงอยภายใตสภาพแวดลอม อยางเชน การขามถนน เราจะ

ไมขามถนนเมอไฟเขยว แมถนนจะโลงเตยน ไมมรถยนตวงในชวง

เวลานนกตาม เครองปองกนความปลอดภย คอ การใหการศกษาและ

เสรมสรางประสบการณในเบองตน

6. ความผดพลาดอนเนองจากความไมใสใจหรอมกงาย

บางครงเราใจลอย (absentminded) และท�าผดพลาดโดยไมรวาจะ

ท�าอยางไร อยางเชน คนบางคนมวแตครนคดทจะขามถนน โดย

ปราศจากการสงเกตวา ตอนนไฟสญญาณเปนไฟแดง เครองปองกน

ความปลอดภย คอ การใสใจและความมวนยและการปฏบตตาม

มาตรฐาน

7. ความผดพลาดอนเนองจากความลาชา บางครงเราท�า

ผดพลาด เมอเราลงมอท�าอยางเชองชา จนท�าใหเกดความลาชาใน

การตดสนใจ ยกตวอยางเชน การฝกอบรมการขบรถยนตใหกบ

บคลากร แตเขาเหยยบเบรกรถยนตชามาก สงผลใหเกดอบตเหต

Production&

October-November 2015, Vol.42 No.243 53 <<<

เครองปองกนความปลอดภย คอ การฝกทกษะใหมากขนและปฏบต

ตามมาตรฐาน

8. ความผดพลาดอนเนองมาจากการขาดมาตรฐาน ความ

ผดพลาดในบางครงเกดจากคมอในการสอนงาน หรอมาตรฐานงาน

ไมมความเหมาะสมเพยงพอ อยางเชน การวดอาจท�าใหคนงานไม

กลาตดสนใจ เครองปองกนความปลอดภย คอ จดท�าคมอสอนงาน

และมาตรฐานงาน

9. ความผดพลาดทเกดขนแบบฉบพลน บางครงความ

ผดพลาดทเกดขนเกดจากเครองมอและอปกรณตาง ๆ ท�างานไม

เหมอนเดม และไมเปนไปตามทคาดคดไว อยางเชน เครองจกรอาจ

ท�างานผดพลาดไปโดยปราศจากการเตอน เครองปองกนความปลอดภย

คอ การบ�ารงรกษาทวผล (TPM) และมาตรฐานการปฏบตงาน

10.มเจตนาทจะท�าใหเกดความผดพลาดขน คนบางคน

ท�างานผดพลาดโดยปราศจากความประณต คอ ท�างานแบบลวก ๆ

ใหเสรจ อาชญากรรมและการกอวนาศกรรมเปนตวอยางตวอยางหนง

เครองปองกนความปลอดภย คอ การใหการศกษาขนพนฐานและ

ความมวนย

ความผดพลาดทเกดขนอาจมหลายสาเหต แตทกสาเหต

สามารถปองกนได เพยงแตเราตองใชเวลาในการบงชวาความผดพลาด

ทเกดขนเกดขนเมอไหร และท�าไมมนจงเกดขน ดงนนการจดท�า

ขนตอนตาง ๆ เพอปองกนความผดพลาดทเกดขน เราสามารถใช

วธการ Poka-Yoke และเครองมอปองกนความปลอดภยทเราไดกลาว

ไปแลวขางตน

อะไรคอแหลงทมาของของเสย?

ประเภทของของเสยมอยดวยกนหลายประเภท อาท

1. การไมท�าตามขนตอนตาง ๆ ทก�าหนดไว

2. เกดจากความผดพลาดของกระบวนการ

3. ปรบตงชนงานผดพลาด

4. ชนสวนหลดหายไป

5. ใชชนสวนทไมถกตอง

6. มการประกอบชนงานผด

7. เกดความผดพลาดในการปฏบตงาน

8. ผดพลาดในการปรบแตง

9. ปรบตงเครองมอตาง ๆ ไมถกตอง

10. มการจดเตรยม Jig และเครองมอไวไมถกตอง

อะไรคอ Poka-Yoke ทด 5 ประการ

ความผดพลาดของคน ปกตเกดจากคนใจลอย หรอไมมสมาธ

เครองมอ Poka-Yoke มสวนชวยใหเราหลกเลยงของเสย ถงแมวา

ความผดพลาดทเกดขนเกดจากการขาดสมาธ แต Poka-Yoke มสวน

ชวยเสรมสรางคณภาพใสเขาไปในกระบวนการ

Production&

>>> 54 October-November 2015, Vol.42 No.243

ในทน Poka-Yoke สามารถตรวจจบหรอหลกเลยงสาเหตของ

ของเสยจากความผดพลาดของคนได

1. ขนาดของชนงานมความแตกตางกน ใหจดท�าขนาดของ

รองทมความแตกตางกน

2. ใหจดท�าอปกรณการตรวจจบความผดพลาดและการ

สงเสยงเตอน

3. ใช Limit Switch

4. ใชเครองนบแบบดจทลทสามารถปรบตงคาได

5. ใชใบตรวจสอบ (check lists)

ความสำาเรจในการปองกนการทำางานแบบโงเขลาเบาปญญา

และการผลตของเสยใหเปนศนย ดวยการใช Poka-Yoke

หลกการปรบปรงขนพนฐาน 8 ประการ ส�าหรบการใช Poka-

Yoke และการท�าใหของเสยเปนศนย

1. สรางคณภาพใสเขาไปในกระบวนการ หากคณภาพไม

สามารถใสเขาไปได ชนสวนตาง ๆ ทผลตไดยอมกลายเปนของเสย

ซงในกรณนจ�าเปนตองใชแนวทางในการตรวจสอบ 100 เปอรเซนต

โดยใช Poka-Yoke เปนเครองปองกนความปลอดภย และใหใช Poka-

Yoke ใสเขาไปในกระบวนการ และการใช Jigs

2. ความผดพลาดทงหมดทเกดจากใจเหมอลอยและ

การขจดของเสยทงหมดทงไป เราสมมตวาความผดพลาดทเกดขน

ไมสามารถหลกหนไปได ความผดพลาดมอทธพลตรงจดไหนบาง

และมวธการคนหาเพอขจดความผดพลาดและของเสยทงหมดทงไป

3. หยดท�าผดและเรมตนท�าใหถกตงแตเดยวน ใหขจดสง

ทท�าผดทงหมด แตใหพดค�าวา “แต” เชน “เรำรวำมนไมถกตอง แต...”

4. อยาคดแตพดค�าขอโทษแตใหคดวาจะท�าใหถกตองได

อยางไร สวนใหญเมอท�าผด เราจะกลาวค�าขอโทษ เราควรจะคดวา

เรองตาง ๆ สามารถท�าใหถกตองไดอยางไร

5. รอยละ 60 ของโอกาสแหงความส�าเรจทดอยทการน�า

ความคดไปปฏบตตงแตเดยวน ในการปรบปรง เราไมจ�าเปนตองให

ทกสงทกอยางสมบรณแบบกอนแลวจงคอยลงมอท�า การวเคราะห

หาสาเหตและคดหาวธการแกไข หากวธการแกไขของคณดมากกวา

50 : 50 โอกาสทจะท�าใหคณประสบความส�าเรจกมโอกาสสง คณ

สามารถเปลยนแปลง หรอคดกรองวธการแกไขของคณได เพอให

เปนไปตามขอเทจจรง จงจะท�าใหการน�าวธการแกไขของคณไป

ปฏบตบงเกดผลหรอเกดมรรคผลได

6. ความผดพลาดและของเสยสามารถลดลงใหเปนศนย

ไดเมอทกๆ คนท�างานรวมกนเพอขจดความผดพลาดและของเสย

ใหเปนศนย ความผดพลาดและของเสยใหเปนศนยจะไมประสบ

ความส�าเรจไดเลย หากเราท�างานเพยงล�าพงคนเดยว ความผดพลาด

และของเสยมความส�าคญตอทก ๆ คน ภายในองคกรททกคนตอง

ท�างานรวมกนเพอขจดความผดพลาดและของเสย

7. หลายหวดกวาหวเดยว การระดมสมองจากทก ๆ คนเปน

สงทดทสด แตความฉลาดปราดเปรองและความคดสรางสรรคจะเกด

ขนได กตอเมอมการใชสมองจากหลาย ๆ คน การท�างานเปนทม จง

เปนกญแจส�าคญในการใชความคดตาง ๆ ไปปรบปรงงานตาง ๆ ให

มประสทธผล

8. แสวงหาสาเหตทแทจรงโดยใช5W1H ของเสยทเกดขน

เปนสงทผตรวจสอบไมตองการใหเกดขน อยางเชน เมอเราไดรบ

สาเหตรากเหงาของปญหา เรากจะสรางมาตรการการแกไขหรอ

มาตรการการปองกนและอยาเพงดวนรกษาหรอดวนสรป ใหใชค�าถาม

ถามวา...ท�ำไมจงเกดของเสยหละ? และเมอไดรบค�าตอบใหคณถาม

ตอไปวา “ท�ำไม” อยเชนน อยาพงพอใจกบสาเหตทคณไดมาอยาง

งาย ๆ การถามค�าถาม “ท�ำไม” ควรถามไมนอยกวา 5 ครง เพอคนหา

สาเหตรากเหงาของปญหา จากนนใหถามวา “เรำจะแกไขสำเหต

รำกเหงำนนไดอยำงไร” และใหเราน�าวธการแกไขนนไปลงมอปฏบต

จากประสบการณในการท�างานเปนทงทปรกษาและวทยากร

มานานหลายป เราจะพบวาหลาย ๆ องคกรไมมการน�าคณภาพใส

เขาไปในกระบวนการ หรอไมมการน�า Poka-Yoke ใสเขาไปใน

กระบวนการ โดยมองวา คณภาพเปนการเพมงานบางหละและมก

จะท�างานแบบเคยชน โดยไมยอมรบการเปลยนแปลงใด ๆ ทงสน

ซงการท�างานแบบดงเดมทปราศจากการน�า Poka-Yoke ใสเขาไป

ยอมจะท�าใหเกดความผดพลาดและของเสยในกระบวนการท�างาน

สงผลใหองคกรตองแบกรบภาระตนทนทซอนเรนอยจ�านวนมาก

และไมเกดผลดตอภาพลกษณขององคกรในระยะยาวแตประการใด

ดงนน การปรบเปลยนทศนคต (mind set) ของพนกงานจงเปน

สงส�าคญทสดทจะท�าให Poka-Yoke สามารถด�ารงคงอยไดอยาง

ยงยนและถาวรกบองคกรตลอดไป