ปีที่ 7 ฉบับที่ 3 กันยายน - ธันวาคม 2557 SDU Research ...research.dusit.ac.th/new/upload/file/86d82a5bb6da743e2e7005a17ab6e265.pdf ·

วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ปท 7 ฉบบท 3 กนยายน - ธนวาคม 2557

SDU Research Journal Sciences and Technology

Vol. 7 No. 3 September - December 2014

ISSN 2408-1574

วารสารวจย มสด SDU Research Journal สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

Sciences and Technology

วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนวารสารวชาการทมวตถประสงค

เพอเผยแพรนพนธตนฉบบ (Original Article) นพนธปรทศน (Review Article) และบทวจารณหนงสอ

(Book Review) ในสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดแก อาหาร วทยาศาสตรการแพทยและสขภาพ

วทยาศาสตรธรรมชาต เกษตรศาสตร และวทยาศาสตรประยกต เพอเปนการแลกเปลยนความร

แนวคดทเกยวของกบผลงานวจย จดพมพออกเผยแพรปละ 3 ฉบบ (ฉบบแรกประจำเดอนมกราคมถง

เดอนเมษายน ฉบบทสองประจำเดอนพฤษภาคมถงเดอนสงหาคม และฉบบทสามประจำเดอนกนยายน

ถงเดอนธนวาคม) ดำเนนการเผยแพรในรปแบบของวารสารฉบบพมพและวารสารออนไลน

(www.research.dusit.ac.th/new/e-Journal/) บคคลทวไปสามารถสมครเปนสมาชกโดยสงใบสมคร

พรอมคาบำรงปละ 1,500 บาท ทางเชค ธนาณต หรอตวแลกเงนไปรษณย สงจายกองบรรณาธการ

วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย หรอชำระดวยตนเองทกองบรรณาธการ

วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏ

สวนดสต ทงนตนฉบบทเสนอขอลงตพมพจะตองไมเคยตพมพในวารสารใดวารสารหนงมากอน และ

ไมอยระหวางเสนอขอลงตพมพในวารสารอน รวมทงจะตองผานการพจารณาใหความเหนและตรวจ

แกไขทางวชาการจากผทรงคณวฒ (Peer Review) ของวารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย จำนวน 3 ทานกอนลงตพมพ

ตนฉบบทไดรบการตพมพในวารสารนเปนลขสทธของมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต การนำ

ขอความใดๆ ซงเปนสวนหนงหรอทงหมดของตนฉบบไปตพมพใหม จะตองไดรบอนญาตจากเจาของ

ตนฉบบและมหาวทยาลยราชภฏสวนดสตกอน ผลการวจยและความคดเหนทปรากฏในวารสาร

เปนความรบผดชอบของผเขยน ทงนไมรวมความผดพลาดอนเกดจากเทคนคการพมพ

สำนกงานกองบรรณาธการ สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

295 ถนนนครราชสมา แขวงดสต เขตดสต กรงเทพฯ 10300

โทรศพท: 0-2244-5280-2 โทรสาร: 0-2668-7460

e-mail: [email protected], [email protected]

ลขสทธ สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

295 ถนนนครราชสมา แขวงดสต เขตดสต กรงเทพฯ 10330

โทรศพท: 0-2244-5280-1 โทรสาร: 0-2668-7460

พมพท บรษท พรกหวานกราฟฟค จำกด

90/6 ซอยจรญสนทวงศ 34/1 ถนนจรญสนทวงศ แขวงอรณอมรนทร

เขตบางกอกนอย กรงเทพมหานคร 10700

โทรศพท: 0-2424-3249, 0-2424-3252 โทรสาร: 0-2424-3249, 0-2424-3252

วารสารวจย มสด SDU Research Journal

สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย • Sciences and Technology

ISSN: 2408-1574 ปท 7 ฉบบท 3 กนยายน - ธนวาคม 2557

กองบรรณาธการ

เจาของ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

ทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.พทกษ จนทรเจรญ อธการบด

มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต รองศาสตราจารย ดร.ศโรจน ผลพนธน รองอธการบดฝายนโยบายและแผน มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ดร.ชนะศก นชานนท ผอำนวยการสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

กองบรรณาธการ ดร.ยธยา อยเยน หวหนากองบรรณาธการ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ศาสตราจารยเกยรตคณ แพทยหญงพวงทอง ไกรพบลย กองบรรณาธการ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร.มนตร จฬาวฒนฑล กองบรรณาธการ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตร และเทคโนโลย (สสวท.) ศาสตราจารย ดร.สพจน หารหนองบว กองบรรณาธการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารย ดร.ณรงคฤทธ สมบตสมภพ กองบรรณาธการ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร รองศาสตราจารย ดร.วนชย ดเอกนามกล กองบรรณาธการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย รองศาสตราจารย ดร.อรพน เกดชชน กองบรรณาธการ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร รองศาสตราจารย ดร.ณฎฐา เลาหกลจตต กองบรรณาธการ มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร รองศาสตราจารย ดร.ทศนย ลมสวรรณ กองบรรณาธการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร นายวนสว ดนสสย เลขานการกองบรรณาธการ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

ผประสานงาน นางอรทย โกกลกนษฐ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต นางสาวณปภร เจยวเหง มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต นางสาวชลากร อยคเชนทร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต นางสาวเนาวรตน เลศมณพงศ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

สำนกงาน สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 295 ถนนนครราชสมา เขตดสต 10300 โทรศพท 0-2244-5280-2 โทรสาร 0-2668-7460

รายชอผทรงคณวฒ

1. ศาสตราจารย ดร.เกษม จนทรแกว มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

2. รองศาสตราจารย เภสชกรหญง ดร.สพตรา ศรไชยรตน จฬาลงกรณมหาวทยาลย

3. รองศาสตราจารย เภสชกรหญง ดร.นรศา คำแกน มหาวทยาลยรงสต

4. รองศาสตราจารย ดร.จรยาวตร คมพยคฆ มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต

5. รองศาสตราจารย ดร.อรพน เกดชชน มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

6. รองศาสตราจารย ดร.ณฏฐา เลาหกลจตต มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

7. รองศาสตราจารย ดร.วรรณา ตงเจรญชย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง

8. รองศาสตราจารย ดร.สรญญา วชโรทย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

9. รองศาสตราจารยยพกนษฐ พวงวระกล มหาวทยาลยรงสต

10. รองศาสตราจารยโรจน คณเอนก มหาวทยาลยธรรมศาสตร

11. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศภอรรจ ศรกนทรมาศ จฬาลงกรณมหาวทยาลย

12. ผชวยศาสตราจารย ดร.ชนจต ประกตชยวฒนา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

13. ผชวยศาสตราจารย ดร.ประกาย จโรจนกล มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

14. ดร.นายแพทยบรรพต ตนธรวงศ มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ

15. ดร.เพญแข ธรรมเสนานภาพ มหาวทยาลยมหาสารคาม

16. ดร.ยธยา อยเยน มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

17. ดร.ทวตถ กลชนะวควต มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

18. ดร.ศรสดา วงศวเศษกล มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

สารบญ

นพนธตนฉบบ

ประสทธภาพปาพรพนทชมนำตามธรรมชาต ในการบำบดนำเสยชมชนบานไมขาว 1

อำเภอถลาง จงหวดภเกต

สายธาร ทองพรอม

ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมดานทนตสขภาพของผใชบรการทนตกรรม: 17

กรณศกษาโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระ

นตยา เจรญกล

การสรางเสรมสขภาพนกศกษาดวยการออกกำลงกาย : การเตนแอโรบก 31

พวงนอย แสงแกว

ผลของอลตราโซนคตอการสกดแอนโทไซยานนจากกระเจยบแดงดวยวธพนผวตอบสนอง 45

ณรงคพนธ รตนปนดดา

ฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดของกวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ป 61

ในหนขาว

วสนต มะโนเรอง

การตรวจสอบการปนเปอนของจลนทรยกอโรคในผลตภณฑเครองสำอาง 75

จากสารสกดมะหาด

ทฐมา ภาคภม และ กลยาภรณ จนตร

การศกษาระบบการเพาะปลกเพอเพมผลผลตมนสำปะหลง 93

ไพฑรย ฟกเขยว

นพนธปรทศน

Google Apps for Education นวตกรรมทางการศกษายคดจทล 103

ไพรชนพ วรยวรกล และ ดวงกมล โพธนาค

บทวจารณหนงสอ

FORENSIC ENTOMOLOGY: An Introduction Second Edition 113

ผวจารณ แตงออน พรหมม

1

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Efficiency of Peat Swamp Forest as Natural Wetland for Wastewater Treatment of Ban Mai Khao Community, Thalang District in Phuket Province

ประสทธภาพปาพรพนทชมนำตามธรรมชาต ในการบำบดนำเสยชมชนบานไมขาว อำเภอถลาง จงหวดภเกต**

Efficiency of Peat Swamp Forest as Natural Wetland for Wastewater Treatment of Ban Mai Khao Community, Thalang District in Phuket Province**

สายธาร ทองพรอม*

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏภเกต

Saithan Thongphrom* Faculty of science, Phuket Rajabhat University

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงค เพอศกษาประสทธภาพของปาพรซงเปนพนทชมนำตามธรรมชาต ในการ

บำบดนำเสยชมชนบานไมขาว อำเภอถลาง จงหวดภเกต การหาประสทธภาพของพรในการบำบดนำเสย

โดยเปรยบเทยบคณภาพนำกอนและหลงผานปาพร จากตวอยางนำเสยจำนวน 4 จด คอ จดแรกจากบรเวณ

ทอนำทงทปลอยลงสพรทงเตยน จดท 2 และจดท 3 บรเวณนำเสยทขงอยในพร และจดสดทายนำเสยท

ผานพรกอนออกสทะเล โดยใชวธเกบตวอยางแบบจวง (Grab Sampling) ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนำ

ทางดานกายภาพและเคม พบวา ปาพรทงเตยนมประสทธภาพในการกำจดความเคมได 87.1 เปอรเซนต

ลดปรมาณสารแขวนลอยได 51.1 เปอรเซนต บโอดได 92.5 เปอรเซนต ฟอสฟอรส 55.4 เปอรเซนต

สามารถกำจดไนโตรเจนในรปทเคเอน ไนไตรทและไนเตรทได 92.5, 71.9 และ 55.6 เปอรเซนต ตามลำดบ

คำสำคญ : ประสทธภาพ พนทชมนำ ปาพร การบำบดนำเสย

* ผประสานงานหลก (Corresponding Author) e-mail: [email protected] **งานวจยเรองนไดรบการสนบสนนทนวจยจากสำนกบรหารโครงการวจยในอดมศกษาและพฒนามหาวทยาลยวจยแหงชาต สำนกคณะกรรมการอดมศกษา

2

Efficiency of Peat Swamp Forest as Natural Wetland for Wastewater Treatment SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 of Ban Mai Khao Community, Thalang District in Phuket Province

Abstract

The purpose of this study is to determining the efficiency of peat swamp forest,

a natural wetland, in treating community released wastewater. It was carried out in the

Thongtean peat swamp of Ban Mai Khao community, Thalang district of Phuket province.

The water samples were collected by Grab sampling method at 4 different points along

the line of draining system from beginning through the swamp forest and ended before

releasing to the sea. The comparisons indicated that the peat swamp enabled to remove

87.1% of salinity, 51.1% of suspended solid (SS), 92.5% of BOD, 55.4% of phosphorus

(T-PO43-), 92.5%, 71.9 and 55.6% of TKN, nitrite (NO

2-) and nitrate (NO

3-).

Keywords : Efficiency, Wetland, Peat Swamp Forest, Wastewater Treatment

บทนำ

พรเปนพนทชมนำทมระบบนเวศเฉพาะตวประกอบดวยทลมตำนำทวมขงตลอดปหรอเกอบ

ตลอดป มปาไมไมผลดใบขนอยบนซากพชหรอพท (peat) ททบถมกนหนากวา 50 เซนตเมตร พชจะม

การปรบระบบรากใหสามารถเจรญเตบโตบนพทได และตองปรบตวใหทนตอสภาพนำทเปนกรด เนองจาก

การสลายอยางชาๆ ของอนทรยวตถภายใตสภาวะนำทวมขง นำจงมสชา ทเกดจากการยอยสลายของพท

และการละลายของดนตม จงทำใหพชพรรณในปาพรมลกษณะแปลกและแตกตางออกไปจากปาโดยทวไป

บางชนดมรากยนยาวออกมาโกงและกางลงไปในนำ บางชนดรากแผออกเปนพพอน (Buttress) หรอยนจาก

พนคลายหวเขา มเถาวลยยดพนเกยวอยกบตนไมใหญ พนลางพบเฟนนานาชนด (Promboon et al.,

1999) พรบานไมขาว ตงอยในหมท 3 และ 4 ตำบลไมขาว อำเภอถลาง จงหวดภเกต มเนอทประมาณ

0.403 ตารางกโลเมตร (252 ไร) เปนพนทชมนำทมความสำคญระดบชาตของประเทศไทย จากการจดลำดบ

ความสำคญของพนทชมนำในทะเบยนพนทชมนำทมความสำคญระดบนานาชาตและระดบชาตของ

ประเทศไทย (Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning, 1999)

ปาพรเปนแหลงอาหาร สมนไพร แหลงไมใชสอย และแหลงประมงพนบาน เปนแหลงนำใชในการเกษตร

เชน การทำสวน ทำนา ของชมชนทองถน นอกจากนยงมความสำคญทางนเวศวทยา เชน เปนกำแพง

กนคลนจากทะเลอยางด โดยเฉพาะในชวงทเกดสนาม เมอเดอนธนวาคม 2547 ชวยควบคมนำทวมและ

ภยพบต ควบคมภมอากาศ และชวยใหดนอดมสมบรณ เปนการรกษาสมดลการหมนเวยนสารอาหาร แหลง

สะสมคารบอน การหมนเวยนวฏจกรของนำ จงทำใหเปนแหลงทอยของสตวปา นกประจำถน นกอพยพ

และเปนแหลงรวมความหลากหลายทางชวภาพ ปาพรเปนแหลงพนธกรรมของพรรณไมทหายากอกหลาย

ชนด และเปนสงคมพชทมพรรณพฤกษชาตทเปนเอกลกษณ (Unique Flora) แตกตางไปจากพรรณ

3


พฤษชาตของสงคมพชปาไมชนดอนๆ (Nualcharoen 2009) จากการสำรวจพรบานไมขาว อำเภอถลาง

จงหวดภเกต จำนวน 6 แหง พบพรรณพชไมนอยกวา 65 วงศ 99 สกล 110 ชนด โดยพรทพบพรรณพช

มากทสด คอ พรจก และพรจด พบจำนวน 47 ชนด รองลงมาคอ พรทงเตยน 43 ชนด พรหลงวดไมขาว

พรแหลมหยด 30 ชนด และพรเจะสน 18 ชนด (Office of Natural Resources and Environmental

Policy and Planning, 2002)

อยางไรกตามแรงผลกดนในระบบเศรษฐกจทนนยม และความออนแอของระบบการถายทอด

องคความรหรอการสอสารภายในชมชน ทำใหเกดการทำลายปาพรอยางมากมายเพอการสรางรายไดของ

ครอบครว ไมวาจะเปนการกอสรางพฒนาการจบจองเพอทำมาหากน การทำถนน การทำสวน การตง

บานเรอน การสรางสนามบน การสรางโรงแรม และอนๆ เชน การขดลอกพรทำอางเกบนำ จนกระทง

ผลจากการทำลายปาพรทเกดขน สงผลกระทบโดยตรงกบคนในชมชนในเรองของแหลงอาหารและรายได

ตอครวเรอน โดยเฉพาะนำเสยทเกดจากฟารมอนบาลลกกง และการบรรจภณฑกงเพอสงออกตางประเทศ

มการปลอยลงสพรโดยไมไดรบการบำบดนำเสยอยางถกวธ ดวยเหตน ปาพรจงเสอมโทรมลงอยางมาก

จนอยในสภาวะวกฤต จากการสำรวจ มพรเหลออยแคประมาณ 72 ไร (Nualcharoen, 2009) และ

มแนวโนมเสอมโทรมมากขนเรอย ๆ ระบบนเวศรอบขางไมมความสมดล ทกภาคสวนจงตองใหความสำคญ

และแกไขปญหาอยางจรงจง ทงใชมาตรการทางกฎหมายและกระบวนการมสวนรวม รวมทงตองมการหา

แนวทางเพอบำบดนำเสยทมประสทธภาพทใชวสดธรรมชาตทมในทองถน เหมาะสมกบชมชน โดยใช

องคความรทางดานวทยาศาสตร และเทคโนโลยทใชหลกการทงาย สามารถนำไปปฏบตไดและมราคาถก

โดยอาศยวธการธรรมชาตชวยธรรมชาตมาใชในการแกไขปญหา (Chankao & Phewnil, 2012) ตามแนว

พระราชดำร ทมการใชพนทชมนำตามธรรมชาต คอ ปาชายเลนบำบดนำเสยจากชมชน อาศย

หลกการเจอจางระหวางนำทะเลกบนำเสย การผสมนำเรงการตกตะกอน การกกพกนำเสยทผสมกบนำทะเล

ระบบรากของพชปาชายเลนชวยในการเตมออกซเจนใหกบนำเสย กรองหรอฟอกนำใหสะอาดขน นอกจากน

พชปาชายเลนจะดดซบธาตอาหารและสงปนเปอนทมอยในนำเสย ทงยงชวยการทำงานของจลนทรยใน

การยอยสลายสารอนทรย อาศยการปลดปลอยออกซเจนของพชทไดจากการสงเคราะหแสง กระบวนการ

ยอยสลายสารอนทรยของจลนทรยในดน การดดซมสารอาหารของพชเพอใชในการเจรญเตบโต และ

การกรองสงปนเปอนของพชปาชายเลนและดนรวมกน (The Environmental Research and Development

Project, 2009) และยงมงานวจยในโครงการฯ ทมการใชปาชายเลนปลกในการบำบดนำเสยชมชน

(Boonsong, et al., 2006) พบวา ประสทธภาพการบำบดสารอนทรยในรปบโอด (BOD) และไนโตรเจน

ทงหมด (TN) มแนวโนมลดลงเมอนำเสยมความเคมสงขน แตประสทธภาพการบำบดฟอสฟอรสทงหมด

(TP) มแนวโนมตรงกนขาม นอกจากนยงมงานวจยอกหลายเรองทยนยนวา พรตามธรรมชาตสามารถบำบด

โลหะหนก (Pakarinen et al., 1981; Glooschenko & Copobianco, 1982) บำบด

นำเสย (Couilard, 1994; Gopal, & Ghosh, 2008) ในประเทศฮงการ มการใชพนทพร บำบด

4


นำโสโครก นำเสยจากชมชน พบวา สามารถบำบดฟอสฟอรสได 99.2-99.4 เปอรเซนต โปแทสเซยม 40.5

เปอรเซนต และโลหะหนกจากกากตะกอน (Toth, 1980)

ดงนน งานวจยนจงไดเลอกพนทชมนำพรทงเตยน ทมสภาพคอนขางเสอมโทรม ศกษาประสทธภาพ

ของพนทชมนำในการบำบดนำเสยชมชน โดยศกษาคณภาพนำทงทปลอยลงสปาพร และคณภาพนำใน

ปาพรแตละจด ตงแตชวงตนนำจนถงปลายนำ แลวนำผลการวเคราะหคณภาพนำมาเปรยบเทยบเพอหา

ประสทธภาพของปาพรในการบำบดนำเสย ซงจะเปนองคความรทเปนประโยชนทางดานการจดการนำเสย

เพอใชในการวางแผนออกแบบระบบบำบดนำเสยชมชน ทเหมาะกบบรบทของชมชนบานไมขาว โดยอาศย

ศกยภาพของตนเองและทรพยากรธรรมชาตทมอย

วตถประสงค

1. เพอศกษาคณภาพนำเสยทปลอยลงสพรทงเตยน และนำในปาพร

2. เพอหาประสทธภาพของปาพรในการบำบดนำเสย

วธการทดลอง

1. การเกบนำตวอยาง

เกบตวอยางนำเสยทปลอยลงสพรทงเตยน ตงแตตนทางจากบรเวณปลายทอนำทงทปลอยนำเสย

ลงสพรทงเตยน ผานพร จนถงปลายทางกอนนำจะไหลลงสทะเล (ภาพท 1) รวมระยะทางประมาณ

1 กโลเมตร กำหนดจดเกบตวอยางทงหมด 4 จด ทำการเกบตวอยาง 3 ครง โดยใชวธเกบตวอยางแบบจวง

(Grab Sampling) ในชวงเดอนมนาคม – พฤษภาคม 2555

จากการสำรวจสภาพของพรทงเตยน บรเวณใกลเคยงมสถานประกอบการฟารมอนบาลลกกงและ

สถานประกอบการบรรจภณฑกงเพอสงออกตลาดตางประเทศ รวมทงชมชน มการปลอยนำเสยโดยไมผาน

การบำบดลงสพรทงเตยน ซงมการขดลอกเปนสระนำ ความจ 34,275 ลกบาศกเมตร พรมสภาพเสอมโทรม

มพรรณไมพรหลงเหลออยคอนขางนอย มพมไมและทงหญา สภาพคอนขางแหงมเนอทประมาณ 0.0072

ตารางกโลเมตร (4.5 ไร) (Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning,

2002) ดานหนาของพรตดชายทะเล ใกลสนามบนนานาชาตภเกต มสวนมะพราวและสนทราย

นำขงในพร

สนามบน

จดท 2จดท 3

จดท 4

5


ภาพท 1 แผนทแสดงจดเกบตวอยางนำ

ทมา : แผนทภาพถายดาวเทยม ดดแปลงจาก Google Earth (มนาคม, 2555)

2. การตรวจวเคราะหคณภาพนำ

ตรวจวเคราะหคณภาพนำภาคสนามและตรวจวเคราะหในหองปฏบตการเคม โดยมรายละเอยด

ดงน การตรวจวดภาคสนามโดยใชเครอง Multi Probe System รน YSI 556 MPS พารามเตอรททำการ

ตรวจวด คอ อณหภม (Temperature) คาการนำไฟฟา (Conductivity) ของแขงละลายนำ (Total

Dissolved Solid, TDS) คาความเคม (Salinity) คาออกซเจนละลายนำ (Dissolved Oxygen, DO)

คาความเปนกรด-ดาง (pH)

การตรวจวดในหองปฏบตการเคม กำหนดพารามเตอรตรวจวดตามมาตรฐานควบคมการระบาย

นำทงจากระบบบำบดนำเสยรวมของชมชน ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ลงวนท 7 เมษายน 2553 ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศทวไป เลม 127 ตอนพเศษ 69ง

วนท 2 มถนายน 2553 ดงแสดงในตารางท 1 และวเคราะหตามวธมาตรฐาน (AWWA WEF & APHA,

1995)

6


ตารางท 1 เครองมอและวธการวเคราะหคณภาพนำ ตามพารามเตอรทกำหนด

พารามเตอร หนวย เครองมอ/วธการวเคราะห

1) ความเปนกรดและดาง (pH) - pH Meter

2) บโอด (Biochemical Oxygen mg/L Azide Modification ทอณหภม 20 องศาเซลเซยส Demand : BOD) เปนเวลา 5 วน

3) ของแขงแขวนลอย (SS) mg/L กรองผานกระดาษกรองใยแกว (Glass Fiber Filter Disc)

4) นำมนและ ไขมน mg/L สกดดวยตวทำละลาย แลวแยกหานำหนกของนำมน (Fat, Oil and Grease) และไขมน

5) ไนโตรเจนรวม (Total Nitrogen) mg-N/L ผลรวมของไนโตรเจนในรปทเคเอน ทตรวจวดดวยวธเจดาหล (Kjeldahl) ไนไตรท ดวยวธวดส (Colorimetric Method) และไนเตรททตรวจวดดวยวธบลซน (Brucine Method)

6) ฟอสฟอรสทงหมด mg/L ใชวธแอสคอรบค แอซด (Ascorbic Acid) (Total Phosphorus)

3. ศกษาประสทธภาพของปาพรในการบำบดนำเสยชมชน

หาประสทธภาพการบำบดนำเสยของพนทชมนำปาพรทงเตยน โดยเปรยบเทยบผลการวเคราะห

คณภาพนำทางกายภาพและเคมในแตละจดทเกบนำตวอยางของปาพรทงเตยน ในพารามเตอรทสำคญ คอ

คาความเคม คาปรมาณสารแขวนลอย คาความสกปรกในรปบโอด ปรมาณฟอสฟอรส และปรมาณ

ไนโตรเจนในรปทเคเอน ไนไตรทและไนเตรท เพอดประสทธภาพการกำจดสงปนเปอนเหลานของปาพรทอย

ในสภาพธรรมชาต โดยนำผลการวเคราะหทไดมาคำนวณตามสมการ (1)

ประสทธภาพการบำบด (%) = ×100……..(1)

คาทจดปลายทอนำทง - คาจดสดทายกอนออกทะเล

คาทจดปลายทอนำทง

7


ผลและวจารณผลการทดลอง

1. ผลการวเคราะหคณภาพนำเสยทปลอยลงสพรทงเตยน และนำในพร

จากการสงเกตลกษณะทางกายภาพเบองตนของนำเสยบรเวณพรทงเตยนในแตละจดโดยใช

ประสาทสมผส พบวา จดท 1 นำเสยทปลอยลงสปาพร ลกษณะเปนตะกอน มกลนเหมน จดท 2 นำใน

บอขดหางจากปลายทอ 200 เมตร นำมสชา มองเหนสเขยวของสาหรายขนาดเลก จดท 3 นำในพรทงเตยน

นำมสชา มคราบฟลมบางๆ ลอยบนผวนำ จดท 4 นำทผานพรกอนไหลออกสทะเล มลกษณะขน และนำม

สเหลองฟาง

ผลการวเคราะหทางกายภาพและเคม ทำการตรวจวดนำตวอยางในแตละจดในภาคสนามโดยใช

เครอง Multi Probe System รน YSI 556 MPS และนำนำตวอยางมาตรวจวดในหองปฏบตการเคม

ผลดงแสดงในตารางท 2 และ 3 ตามลำดบ

ตารางท 2 ผลการตรวจวดคณภาพนำพรทงเตยนแตละจดในภาคสนาม

พารามเตอร จดเกบนำตวอยาง

(หนวย) ปลายทอนำทง ในบอขด นำขงในพร กอนออกทะเล

1. Temperature (°C) 25.49±0.63 27.64±1.70 30.34±0.75 30.17±1.04

2. pH 6.75±0.66 7.04±0.39 7.12±0.10 7.22±0.23

3. Conductivity (ms/cm) 57.08±1.95 26.93±2.42 24.40±5.74 8.00±1.44

4. Salinity (ppt) 31±1 13±1 10±1 4±1

5. TDS (mg/L) 37,850±1,003 16,307±1,615 14,787±3457 4,715±947

6. DO (mg/L) 4.27±0.26 1.34±0.25 5.40±0.10 6.79±0.14

8


ตารางท 3 ผลการตรวจวดคณภาพนำพรทงเตยนแตละจดในหองปฏบตการเคม

พารามเตอร จดเกบนำตวอยาง

(หนวย) ปลายทอนำทง ในบอขด นำขงในพร กอนออกทะเล

1. pH 7.70±0.36 7.92±0.61 7.80±0.58 7.18±0.14

2. SS (mg/L) 45±13 14±4 87±77 22±20

3. Oil and Grease (mg/L) 22.7±4.7 23.62±9.23 172.3±229.4 64.7±73.1

4. BOD (mg/L) 6.63±1.50 8.67±2.21 7.63±3.00 0.50±0.35

5. T-PO43- 0.2525±0.0469 0.1613±0.1117 0.0139±0.1141 0.1125±0.0502

6. TN* 0.933±0.082 0.284±0.278 0.277±0.220 0.358±0.343

6.1 TKN 0.040±0.028 0.006±0.003 0.016±0.012 0.003±0.014

6.2 NO2- 0.748±0.162 0.206±0.229 0.197±0.175 0.210±0.180

6.3. NO3- 0.146±0.055 0.072±0.061 0.065±0.050 0.065±0.037

*ผลรวมของไนโตรเจนทงหมด (TKN+ NO2-+NO

3-)

จากตารางท 2-3 ลกษณะทางกายภาพและเคมของนำในแตละจด พบวา อณหภมของนำมคาอย

ในชวง 25.49-30.34 องศาเซลเซยส คาความเปนกรด-ดาง (pH) มคาอยในชวง 6.75-7.92 คาการนำไฟฟา

ของนำตวอยางทเกบจากปลายทอนำทงมคาสงสด แสดงวา มปรมาณไอออนทละลายนำอยมากซงเปนสาร

อนนทรยทสามารถแตกตวเปนไอออนเมออยในนำ ในจดท 2, 3 และ 4 คาการนำไฟฟามคาลดลงตามลำดบ

คาการนำไฟฟา นาจะสมพนธกบปรมาณของเกลอโซเดยมคลอไรด (NaCl) ทละลายในนำ ถามคาการนำ

ไฟฟาสง แสดงวามคาความเคมสง ซงสอดคลองกบผลการวเคราะหทพบวา จดท 1 มคาความเคมสงมาก

เทยบเทากบคาความเคมของนำทะเล (31 ppt) อาจเนองมาจากนำเสยทถกปลอยมาจากสถานประกอบการ

ฟารมอนบาลลกกงและบรรจภณฑกงเพอสงออกซงอยใกลกบบรเวณจดเกบตวอยางท 1 จากนนคาความเคม

จะคอยๆ ลดลงตามระยะทางทหางจากจดท 1 เนองจากการเจอจางจากนำทขงอยในพรหรออาจเกดจาก

การบำบดโดยธรรมชาตของพชและดนทอยในพร (Couilard, 1994) ซงสอดคลองกบปรมาณสารละลายได

ทงหมด (Total Dissolve Solid, TDS) ทจดท 1 มคาสงมากถง 37,850 mg/L เนองจากนำทงเหลาน

นาจะเปนนำทะเลทมโซเดยมคลอไรดเปนองคประกอบหลก สวนปรมาณสารแขวนลอย (Suspended

Solids, SS) ของนำทงทปลายทอมคา 45 mg/L มคาเกนเกณฑมาตรฐานควบคมการระบายนำทงจากระบบ

บำบดนำเสยรวมของชมชนตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตซงกำหนดใหไมเกน 30 mg/L สำหรบ

9


จดท 2 ปรมาณสารแขวนลอยลดลงเหลอ 14 mg/L นาจะเกดมาจากการตกจมลง (Sedimentation) ของ

ตะกอนตามแรงโนมถวงของโลกลงสกนบอ แตในจดท 3 เปนนำทขงอยในพร มปรมาณสารแขวนลอยเพม

สงขนมากเปน 87 mg/L เพราะนำในพรมปรมาณนอย มตะกอนดนโคลนททบถมอยมาก จดท 4 นำทผาน

พรกอนทจะไหลออกสทะเล มปรมาณสารแขวนลอยลดลง เพราะมรากตนไมทอยในพรซงมลกษณะพเศษ

เชน รากแกวคอนขางสน รากแขนงแผกวาง มรากคำยน โคนตนมพพอน และมรากหายใจ ซงชวยดกตะกอน

ของสารแขวนลอยเหลานได

การวเคราะหนำมนและไขมน เปนการหาปรมาณของสารกลมสารประกอบอนทรยตางๆ ทสามารถ

สกดไดดวยตวทำละลาย จากตารางท 3 จะเหนวา นำทงทปลายทอมคานำมนและไขมน 22.7 mg/L มคา

เกนเกณฑมาตรฐานนำทงตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตซงกำหนดใหไมเกน 5 mg/L เพราะถา

มมากจะกอใหเกดปญหาตอระบบบำบดนำเสย ทำใหทอระบายนำอดตน และมผลตอระบบการยอยสลาย

สารอนทรยของแบคทเรยในนำ นอกจากนยงกอใหเกดแผนไขมนบางๆ บนผวนำมผลตอขบวนการยอยสลาย

ทางธรรมชาตในนำ (Chankao & Phewnil, 2012) สวนจดอนๆ มคานำมนและไขมนเพมขน

โดยเฉพาะในจดท 3 เปนนำทขงอยในพร มคามากถง 172.3 mg/L ซงโดยปกตมกไมพบนำมนและไขมนใน

แหลงนำธรรมชาต แสดงวาตองมแหลงกำเนดมลพษทมการปลอยนำเสยลงสพร ซงอาจจะเปนนำเสยจาก

โรงแรมหรอบานเรอน เพราะบรเวณนอยใกลโรงแรมและชมชน คาออกซเจนละลายนำ (Dissolved

Oxygen, DO) เปนคาทบอกวาในนำมปรมาณออกซเจนอยมากนอยเพยงใด ซงจะมผลตอสงมชวตรวมทง

จลนทรยทอยในนำ โดยปรกตจะแปรผกผนกบคา BOD คาความสกปรกของนำในรปสารอนทรย (Biochemical

Oxygen Demand, BOD) มคาไมสงมากนก นำทเกบจากปลายทอนำทงมคา 6.63 mg/L ในจดท 2 และ 3

จะมคา BOD เพมขนเลกนอยเปน 8.67 และ 7.63 mg/L ในจดท 4 กอนไหลลงสทะเล จะเหนวาคา BOD

ลดลงมาก เหลอแค 0.50 mg/L แสดงวามการบำบดโดยอาศยกระบวนการทางธรรมชาตโดยอาศยจลนทรย

ในการกำจดสารอนทรยเหลานน (Sohsalam, Englande & Sirianuntapiboon, 2008)

สวนฟอสฟอรสเปนธาตทสำคญในการสงผานพลงงานของจลนทรยและเปนองคประกอบของเซลล

เชน ฟอสโฟไลปด นวคลโอไทด และกรดนวคลอก การทแหลงนำมสารอาหารมากเกนพอ จะไปกระตนใหม

การเพมจำนวนของแพลงกตอนพช (สาหรายขนาดเลก) อยางรวดเรว จนทำใหนำเปลยนสไปจากสปกต

อาจเปนสเขยว สนำตาล หรอสแดง ปรากฏการณยโทรฟเคชน (Eutrophication) จะเกดขนเมอมความ

เขมขนของฟอสฟอรสในแหลงนำเกน 0.01 mg/L และ ไนเตรทเกน 0.3 mg/L ปจจยทมสวนรวมคอ

แสงแดด อณหภม ความเคม ความเสถยรของนำ และพฤตกรรมของแพลงกตอนพช เปนตน (Chankhum,

n.d.) จะทำใหสาหรายเซลลเดยวเตบโตขยายจำนวนมาก ทเรยกวา สาหรายสะพรง (Algae Bloom)

ซงพบวา นำตวอยางทปลายทอนำทง มคาฟอสฟอรส 0.2525 mg/L และในจดท 2 มคาฟอสฟอรส

0.1613 mg/L มปจจยในเรองแสงแดดอณหภม และ ความเคม จงทำใหมสาหรายสเขยวขนาดเลกจำนวน

มากในบรเวณน ซงเกดจากปรากฏการณยโทรฟเคชน (Eutrophication) จากการวเคราะหคาไนโตรเจน

ซงเปนธาตอาหารทสำคญของพชอกตวหนง พชสามารถใชประโยชนไดโดยตรงเฉพาะไนโตรเจนทอยในรป

10


แอมโมเนยม (NH4+) หรอไนเตรท (NO

3-) เทานน ไนโตรเจนทมอยในนำจะอยในรปของแอมโมเนย ไนไตรท

และไนเตรท โดยไนโตรเจนทงหมดจะประกอบดวยสารไนโตรเจนทมอยในรปของสารอนทรย และสาร

อนนทรย สารประกอบอนทรยไนโตรเจน เชน โปรตน กรดนวคลอก ซงสารดงกลาวนเปนสวนประกอบของ

พชและสตว ในอจจาระและในปยทไดจากมลสตว เปนตน สารประกอบอนนทรยไนโตรเจน เชน NH3, NO

3-

และ NO2- สารพวกนจะอยในรปปยทอยในรปของเกลอแอมโมเนยม ปสสาวะ คา Total Kjeldahl

Nitrogen (TKN) เปนการวเคราะหไนโตรเจนทอยในรปสารประกอบอนทรย ซงจากผลการวเคราะหนำ

ตวอยาง จะพบไนโตรเจนในรปทเคเอน ไนไตรท และไนเตรท มากทสดบรเวณปลายทอนำทงในจดท 1

แสดงวา นำนนมการปนเปอนของเสยจากชมชน ทมาจากบานเรอน โรงแรม และสถานประกอบการฟารม

อนบาลลกกง อาจม ขกง เศษอาหารเหลอ เนองจากการใหอาหารมากเกนไป ซากแพลงกตอนเหลานเปน

แหลงของสารประกอบไนโตรเจน ททำใหเกดไนไตรทขนภายในบอเลยงกง สวนนำในจดท 2, 3 และ 4

มปรมาณทเคเอน ไนไตรท และไนเตรทลดลง ซงอาจเกดจากกระบวนการไนตรฟเคชน-ดไนตรฟเคชน

(Nitrification-denitrification) ในการกำจดไนไตรเจนโดยผานระบบการแทรกซมบนพนผวของดน

(Subsurface Wastewater Infiltration System, SWIS) (Zhang et al., 2005; Chen et al., 2014) ได

เพมประสทธภาพการกำจดไนโตรเจน ดวยระบบ SWIS โดยการเตมพท (Peat) ลงไปในชนดน พบวา พทซง

เปนแหลงของคารบอน จะทำใหเกดกระบวนการดไนตรฟเคชน ทำใหคาไนโตรเจนทงหมด (TN) และไนเต

รท (NO3--N) ลดลง ดงนนในปาพร ซงมชนของพททบถมกนหนากวา 50 เซนตเมตร นาจะเปนแหลงสะสม

ของคารบอน ทมประสทธภาพในการกำจดไนโตรเจนดวยกระบวนการดไนตรฟเคชน

2. ผลการศกษาประสทธภาพของปาพรในการบำบดนำเสยชมชน

ศกษาประสทธภาพการบำบดนำเสยของพนทชมนำปาพรทงเตยน โดยเปรยบเทยบจากผลการ

วเคราะหคณภาพนำในจดแรกบรเวณปลายทอนำทงกบจดสดทายกอนออกสทะเล และนำมาคำนวณ

หาเปอรเซนตประสทธภาพการบำบดตามสมการ (1) ในพารามเตอรทสำคญ คอ คาความเคม คาปรมาณ

สารแขวนลอย คาความสกปรกในรปบโอด ปรมาณฟอสฟอรส และปรมาณไนโตรเจนในรปทเคเอน ไนไตรท

และไนเตรท แสดงดวยกราฟแทง ดงภาพท 2

11


ภาพท 2 ประสทธภาพของปาพรในการกำจดสงปนเปอนในนำเสย

จากภาพท 2 จะเหนวา พนทชมนำปาพรทอยในธรรมชาตมประสทธภาพในการกำจดคาความเคม

ออกจากนำเสยจดท 1 ซงเปนนำเสยทออกมาจากปลายทอนำทง เมอเปรยบเทยบกบจดท 4 ซงเปนนำท

ผานปาพรกอนจะไหลออกสทะเลไปได 87.1 เปอรเซนต ลดปรมาณสารแขวนลอยลงไป 51.1 เปอรเซนต

และคาความสกปรกในรปบโอดลดลง 92.5 เปอรเซนต ปาพรสามารถกำจดฟอสฟอรสไดถง 55.4 เปอรเซนต

สามารถกำจดไนโตรเจนในรปทเคเอน ไนไตรทและไนเตรทได 92.5, 71.9 และ 55.6 เปอรเซนต ตามลำดบ

ดงนนจะเหนไดวา ปาพรเปนระบบบำบดนำเสยแบบพนทชมนำ (Wetland) ตามธรรมชาต และใช

กระบวนการทางธรรมชาต เชน กระบวนการ Themo Osmosis และกระบวนการสงเคราะหแสง

(Photosynthesis) ซงอาศยหลกการธรรมชาตชวยธรรมชาตเชนเดยวกบในระบบบงประดษฐ (Chankum,

n.d.) ในการบำบดและฟนฟนำเสยใหใชประโยชนได โดยใชพช ดน หน เปนพนทในการยดเกาะของ

จลนทรยเพอชวยในการบำบดนำเสยดวยกระบวนการทางกายภาพ เคม และชวภาพ (Lecturers of

Environmental Science, 2006; Couilard, 1994; Gopal & Ghosh, 2008) แตเนองจาก

ปาพรซงเปนพนทชมนำตามธรรมชาตมระบบนเวศทมความสลบซบซอน มความหลากหลายทางชวภาพ จง

มปจจยอนๆ ทเกยวของสมพนธกน เชน ชนดของพช ดน นำ อากาศ เปนตน ดงนนการอธบายผลทเกดขน

ไดอยางถกตองอาจอยภายใตขอจำกดดงกลาว ผลการศกษาทงหมดชใหเหนวาระบบพนทชมนำปาพรม

ประสทธภาพสงในการบำบดนำเสยชมชน และสามารถรองรบนำเสยทมความเขมขนและความเคมสงไดด

อยางไรกตาม ปาพรคงไมสามารถรองรบนำเสยทไมผานการบำบด ซงมสารมลพษปนเปอนในปรมาณมาก

12


เชนนไดตลอด ดงนนจะตองมแผนการจดการทเหมาะสมเพอปองกนผลกระทบทอาจเกดขนตอระบบนเวศ

ปาพรซงยอมสงผลตอประสทธภาพการบำบดดวยเชนกน

สรปผลการทดลอง

1. นำเสยทปลอยลงสพรทงเตยนมสารเคมทปนเปอนในปรมาณสง มคาความเคมสงถง 31 ppt

ปรมาณสารแขวนลอย นำมนและไขมนเกนเกณฑมาตรฐานควบคมการระบายนำทงจากระบบบำบดนำเสย

รวมของชมชนตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาต ปรมาณสารละลายไดทงหมดสงถง 37,850 mg/L

คาบโอด (BOD) ฟอสฟอรสทงหมด (TP) และไนโตรเจนทงหมด (TN) อยในเกณฑมาตรฐาน

2. ปาพรซงเปนพนทชมนำตามธรรมชาต มประสทธภาพในการกำจดสงปนเปอนในนำเสย โดย

สามารถกำจดความเคมได 87.1 เปอรเซนต ลดปรมาณสารแขวนลอยได 51.1 เปอรเซนต ลดบโอดได

92.5 เปอรเซนต และฟอสฟอรส 55.4 เปอรเซนต สามารถกำจดไนโตรเจนในรปทเคเอน ไนไตรทและ

ไนเตรทได 92.5, 71.9 และ 55.6 เปอรเซนต ตามลำดบ

ขอเสนอแนะ

1. ควรทำการศกษาขดความสามารถ (Carrying Capacity) ของปาพรในการรองรบนำเสยทไม

ผานการบำบด เพอเปนขอมลสำหรบใชในการออกแบบระบบบำบดนำเสยทเหมาะสมกบชมชนโดยวธการ

ธรรมชาตชวยธรรมชาต โดยไมทำลายระบบนเวศของปาพร

2. ควรทำการประเมนคณภาพนำในพรทไดรบผลกระทบจากการปลอยนำเสยชมชนโดยไมผาน

การบำบดดวยวธการทางเคมควบคกบวธการทางชวภาพ เชน การหาความสมพนธระหวางขอมลความ

หลากหลายของแมลงนำกบขอมลปจจยคณภาพนำ (Yuphrom et al., 2012; Hminwang

et al., 2012)

3. ควรสำรวจพชทอยในปาพรบานไมขาว ทนาจะมศกยภาพในการบำบดนำเสย เพอศกษา

ประสทธภาพของพชในการบำบดนำเสย รวมทงศกษาการเจรญเตบโตของพชทใชบำบดนำเสย โดยเปรยบ

เทยบระยะปลกและความเขมขนของนำเสยทแตกตางกน (Phoschanajan, 2008) เพอเปนขอมลใน

การออกแบบระบบบงประดษฐเพอบำบดนำเสยของชมชนบานไมขาว

13


References

AWWA WEF & APHA. (1995). Standard method for the examination of water and

wastewater. 20th ed. Washington D.C : American Public Health Association.

Boonsong, K. et al. (2006). An application of mangrove plantation in domestic wastewater

treatment. Faculty of science, Chulalongkhon University. (in Thai)

Chankao, K., Pattamaphitoon, T. & Phewnin, O. (2012). The wastewater treatment nature-

by-nature processing by constructed wetland at Laem Phak Bin, Petchaburi

Province. Bangkok: Department of Environmental Collage, Kasetsart University.

(in Thai)

Chankhum, O. (n.d.). Environment chemistry. Faculty of Agricultural Engineering and

Technology, Rajamangala University of Technology Thanyaburi. Retrieved June

14, 2011, from http://courseware.rmutl. ac.th/courses/58/unit1301.htm. (in Thai)

Chankao, K., & Phewnil, O. (2012). Training document of wetland Management course.

Department of Environmental Quality Promotion, Ministry of Natural Resources

and Environment, Trained March 5-9, 2012. At Institute of Training and

Technology Transfer in Environment, Pathum Thani Province and The King’s

Royally Initiated Laem Phak Bin Environmental Research and Development

Project, Petchaburi Province. (in Thai)

Chen, P. Z., Cui, J. Y., HU, L., Zheng, M. Z., Cheng ,S. P., Huang, J., & Mu, K. G. (2014).

Nitrogen removal improvement by adding peat in deep soil of subsurface

wastewater infiltration system. Journal of Integrative Agriculture, 13 (5),

1113-1120.

Couillard, D. (1994). The use of peat in wastewater treatment. Water Research, 28 (6),

1261-1274.

Glooschenko, W. A., & Copobianco, J. A. (1982). Trace element content of northern Ontario

peat. Environmental Science and Technology, 16 (3), 187-188.

Gopal, B., & Ghosh, D. (2008). Natural wetland. Earth Systems and Environmental Sciences.

Encyclopedia of Ecology, 2493-2504, Current as of 19 June 2012.

14


Hminwang, N., Phayakkha, A., & Prommi, T. (2012). An application of aquatic insects as

biodicators of water quality in Mae Tal creek, Mae Sot District, Tak Province. SDU

Research Journal of Science and Technology, 5 (2), 113-123. (in Thai)

Lecturers of Environment Science and The King’s Royally Initiated Laem Phak Bin

Environmental Research and Development Project. (2006). Science nature-by-

nature the based on garbage and domestic wastewater management. Bangkok:

Department of Environmental Collage, Kasetsart University. (in Thai)

Nualcharoen, M. (2009). Encyclopedia of Biodiversity in Mai Khao Sub-District, Thalang

District, Phuket Province. Bangkok: Ministry of Natural Resources and Environment.

(in Thai)

Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning. (1999). Registration

Wetlands of international and national Importance. Bangkok: Ministry of Science

and Technology. (in Thai)

Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning. (2002). Biodiversity of

wetland in Mai Khao peat swamp. Bangkok: Ministry of Science and Technology.

(in Thai)

Pakarinen, P., Tolonen, K., & Soveri, J. (1981). Distribution of trace metals and sulfur in the

surface peat of Finnish raised bogs. In Proceedings of the Sixth International Peat

Congress, Duluth, Minnesota. Fisher, Eveleth, Minn, pp. 645-648.

Phoschanajan, P. (2008). A study of the use of Cattail (Typha angustifolia Linn.) for

treatment of domestic wastewater in Nonthaburi Province. SDU Research Journal

of Science and Technology, 1(1), 31-44. (in Thai)

Promboon, S. et al. (1999). Biodiversity. Research project to develop a book and website,

Social Development series under the Royal Initiation. Srinakharinwirot University.

(in Thai)

Sohsalam, P., Englande, A. J., & Sirianuntapiboon, S. (2008). Seafood wastewater treatment

in constructed wetland: Tropical case. Bioresource Technology, 99,1218-1224.

15


The Environmental Research and Development Project. (2009). The wastewater treatment

by plant mangrove conversion system. Department of Environmental Collage,

Kasetsart University. Retrieved May 15, 2014, from http://haii.or.th/wiki84/

index.php/the wastewater treatment by plant mangrove conversion system.

(in Thai)

Toth, A. (1980). Utilization of peatland for purification and emplacement of communal

sewage mud. In Proceedings of Sixth International Peat Congress, Dunluth,

Minnesota, USA. Fisher, Eveleth, Minn, pp. 711-712.

Yuphrom, P., Phanichaphat, T., & Prommi, T. (2012). Water quality assessment in wetlands

at Kasetsart University, Kamphaeng Saen Campus Using aquatic insects. SDU

Research Journal of Science and Technology, 5 (1), 23-34. (in Thai)

Zhang, J., Huang, X., Liu, C. X., Shi, H. C., & Hu, H. Y. (2005). Nitrogen removal enhanced by

intermittent operation in a subsurface wastewater infiltration system. Ecological

Engineering, 25, 419-428.

ผเขยน

ผชวยศาสตราจารย ดร. สายธาร ทองพรอม

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยราชภฏภเกต

email: [email protected]

17

: Case Study Wiang Sa Crown Prince Hospital SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Factors Associated with Oral Health Behavior of Dental Service

ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมดานทนตสขภาพของผใชบรการทนตกรรม : กรณศกษาโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระ

Factors Associated with Oral Health Behavior of Dental Service : Case Study Wiang Sa Crown Prince Hospital

นตยา เจรญกล*

นกศกษาปรญญาเอก หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

Nittaya Jaroenkul* Doctor of Philosophy Program in Development Administration,

Suan Sunandha Rajabhat University

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอ ศกษาพฤตกรรมดานทนตสขภาพ และศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรม

ดานทนตสขภาพของผรบบรการในโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระ ตามโมเดล PRECEDE

Framework ระหวางเดอนมกราคม - เดอนมนาคม พ.ศ. 2556 รปแบบการวจยเปนการวจยแบบผสมผสาน

ระหวางการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) และการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)

สำหรบการวจยเชงปรมาณ ออกแบบการวจยเปนการวจยเชงสำรวจ (Survey Research) ดวย

แบบสอบถาม สวนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ออกแบบการวจยโดยใชวธสมภาษณเชง

ลกเพอเปนสวนเตมเตมการวจยเชงปรมาณ กลมตวอยางในการวจยเชงปรมาณ ใชกลมตวอยางจากการ

คำนวณดวยวธของ Taro Yamane จำนวน 391 ราย สำหรบกลมตวอยางในการวจยเชงคณภาพโดยการ

สมภาษณเชงลก 32 ราย

จากผลการวจยพบวา ผใชบรการเปนเพศหญงรอยละ 74.2 เพศชายรอยละ 25.8 สวนใหญ

จบการศกษาปรญญาตร รายไดของครอบครวเฉลยตอเดอนมากกวา 20,000 บาทคดเปนรอยละ 36.3

ใชบรการทนตกรรมทโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระมากกวาทอนคดเปนรอยละ 93.9 บรการ

ทนตกรรมทใชคอ บรการขดหนปนมากทสด คดเปนรอยละ 55.1 สทธการรกษาสวนใหญใชสทธบตรประกน

สขภาพถวนหนา คดเปนรอยละ 42.5 ดานความรดานทนตสขภาพพบวา อยในระดบปานกลาง และม

* ผประสานงานหลก (Corresponding Author) e-mail: [email protected]

18

Factors Associated with Oral Health Behavior of Dental Service SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 : Case Study Wiang Sa Crown Prince Hospital

ทศนคตตอทนตสขภาพในเชงบวก คดเปนรอยละ 55.0 ไดรบขาวสารดานทนตสขภาพทางสอโทรทศน

คดเปนรอยละ 91.2 ดานการสงเสรมสนบสนนและการเปนตวอยางตอพฤตกรรมการดแลตนเองดาน

ทนตสขภาพพบวา ไดรบการสงเสรมแนะนำจาก ทนตแพทยผรกษาคดเปนรอยละ 66.5 ดานพฤตกรรม

การดแลตนเอง โดยรวมมสขภาพอยในระดบปานกลาง

ขอเสนอแนะจากการวจย ผปกครองทเปนมารดาควรถกกำหนดใหเปนผมบทบาทในการดแล

สมาชกในครอบครวตอการมพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพ รวมถงการดแลเดกในครอบครว

และเปนเปาหมายในการณรงคใหเกดทนตกรรมปองกนในครอบครวดงนนการใหความรดานทนตสขภาพ

การใหคำแนะนำ หรอการปอนตวอยาง ควรกระทำตอผหญงเปนกลมแรก เพอทจะกระจายผลทนตสขภาพ

น สระดบครอบครวและชมชน ประเดนในการสอสารขาวหรอความรดานทนตสขภาพควรกระทำแบบ

ตอเนองและครอบคลมจำนวนครงทมากขนเพอเปนการกระตนการดแลรกษาและการปองกน

คำสำคญ : พฤตกรรมดานทนตสขภาพ ผใชบรการทนตกรรม ปจจยทมผลตอพฤตกรรมดานทนตสขภาพ

Abstract

The purposes of this research were 1) to study of the oral health behaviors of

dental patients in Wiang Sa Crown Prince hospital and 2) study the factors in accordance

with PRECEDE Framework model that affected oral health behaviors of dental patients in

Wiang Sa Crown Prince hospital between January 2013 - March 2013. The researcher used

the mixed methodology of quantitative research and qualitative research. The instruments

used for collection data of qualitative research was a questionnaire. While indepth-

interview were the data collection tool for quanlitative research. The samples used in

quantitative research were 391 patients acquired by means Taro yamane collection

method. The sample used in quanlitative research were 32 patients who were indepth-

interviewed.

The result of the study revealed that: most of dental patients: 74.2% were female

patients, 25.8% were male patients. The majority of dental patients got bachelor degree.

The monthly average income of their families was 20,000 baht. When they needed dental

care, 93.9% of them went to Wiang Sa Crown Prince Hospital. The most popular dental

care was calcium scale removing (55.1%). Forty two point five percentage of dental

patients used health insurance coverage cord related of patient. The researcher found that

it was out moderate level. In the aspect of attitude towards dental health. Most of them,

55.50%, had positive attitude. The percentage of patients attained dental health via T.V.

19


media was 91.2% Related to dental health promotion, the researcher found that 66.50%

of dental patients had been instructed or advised in the field of dental care by dentists.

Finally, in the aspect of dental self-care behavior of patients, as a whole, were out

moderate level.

Keywords : Dental health behavior, The use of dental services, Factors that affect dental health

บทนำ

จากเปาหมายหลกของการดแลสขภาพชองปากคอการเกบรกษาฟนไวเพอการใชงานตลอดชวต

และการสำรวจสขภาพชองปากในระดบประเทศครงท 7 พ.ศ. 2553-2554 ของประเทศไทย พบวาโรคทเปน

สาเหตหลกของการสญเสยฟนคอโรคฟนผ (Ministry of Public Health, 2008) การสงเสรมแนวคดทนต

สขภาพหรอ ทนตกรรมปองกน จงเปนแนวทางหนงทจะลดอตราหรอชะลอการเกดโรคในชองปาก ซงสวน

หนงของทนตกรรมปองกนกคอ การสงเสรมใหเกดพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพดวยตนเอง อนจำเปนทจะ

ตองสงเสรมและตดตามใหมเพมมากขนเพอลดภาระการรกษา รวมถงการดแลตนเองในระหวางเกดอาการ

ของโรคในชองปากเพอมใหอาการของโรคลกลามรนแรงจนไมอาจรกษาฟนหรออวยวะอนในชองปากได

ทงน การศกษาถงปจจยทสามารถอธบายพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพดวยตนเองจงเปนสง

สำคญทจะกอใหเกดการปรบเปลยนไปสพฤตกรรมการดแลตนเองดงกลาว โดยการศกษาในครงน ไดนำ

ตวแบบแนวคด PRECEDE Framework ของ Lawrence Green (Green & Kreuter, 1991) มาใชเพออธบาย

พฤตกรรมการดแลทนตสขภาพดวยตนเอง ซงแนวคด PRECEDE Framework เหนวาพฤตกรรมดาน

สขภาพมาจากหลายสาเหตทงปจจยในตวบคคล และปจจยนอกตวบคล โดยการศกษาแบงปจจยทเกยวของ

ออกเปน 3 กลม ไดแก ปจจยนำ ปจจยเออ และปจจยเสรมทสงผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองดาน

ทนตสขภาพ โดยกำหนดพนทศกษาคอ โรงพยาบาลเวยงสระ จงหวดสราษรธาน เนองจากในพนทอำเภอ

เวยงสระมตวชวดภาวะทางทนตสขภาพหลายประการทสะทอนถงภาวะปญหาทนตสขภาพในระดบคอนขาง

สงกวาอำเภออนๆและสงกวาตวชวดในระดบจงหวด รวมถงระดบประเทศดวย เชน อตรารอยละของเดก

12 ป ทปราศจากโรคฟนผคอ รอยละ 25 เมอเทยบกบระดบจงหวดคอ รอยละ 33.4 และรอยละ 45 ใน

ระดบประเทศ หรอคาเฉลยฟนผ ถอน อด ของเดก 12 ป ของอำเภอเวยงสระเทากบ 3.07 ซ/คน เทยบกบ

1.82 ซ/คน และ 1.55 ซ/คน ในระดบจงหวดและระดบประเทศตามลำดบ (Surat Thani Provincal

Health Office, 2010)

จากสภาพปญหาทนตสขภาพในพนทอำเภอเวยงสระ จงหวดสราษรธาน ทกลาวมาขางตน

จงประมวลขนเปนการศกษาปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมดานทนตสขภาพของผใชบรการทนตกรรมศกษา

กรณศกษาโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระ จ.สราษฎธาณ เพอหาแนวทางปองกนและสงเสรม

ทนตสขภาพแกประชาชนในพนทดงกลาวตอไป

20



1. เพอศกษาภาวะและพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพของผเขารบบรการของโรงพยาบาล

สมเดจพระยพราชเวยงสระ จ.สราษฎธาณ

2. เพอศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพของผเขารบบรการของ

โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระ จ.สราษฎธาณ

ขอบเขตของการวจย

1. ขอบเขตทางดานเนอหา

1.1 พฤตกรรมการดแลตวเองดานทนตสขภาพ ในการศกษาทเกยวกบพฤตกรรมการดแล

ตวเองดานทนตสขภาพ ประกอบดวย

1.1.1 พฤตกรรมการดแลตวเองในภาวะปกต

1.1.2 พฤตกรรมการดแลตวเองในภาวะเกดอาการเจบปวยทางทนตสขภาพ

1.2 ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพของผเขารบบรการของ

โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระประยกตใชตามโมเดล PRECEDE Framework (Green & Kreuter,

1991) โดยจำแนกปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองออกเปน 3 ปจจย ไดแก ปจจยนำปจจยเออ

และปจจยเสรมซงแตละปจจยประกอบดวยตวแปรดงน

1.2.1 ปจจยนำ ประกอบดวย

1) คณสมบตดานประชากร

- เพศ

- อาย

2) ความรและทศนคตตอทนตสขภาพ

3) การรบรตอปญหาทนตสขภาพ

4) การรบรถงประโยชนทไดรบจากการดแลตนเองดานทนตสขภาพ

1.2.2 ปจจยเออ ประกอบดวย

1) รายได

2) ระดบการศกษา

3) อาชพ

4) การเขาถงแหลงความรดานทนตสขภาพ

1.2.3 ปจจยเสรม ประกอบดวย

1) การไดรบการสนบสนนและตวอยางจากครอบครว

2) การไดรบการสนบสนนและตวอยางจากเพอนหรอชมชน

21


3) การไดรบคำแนะนำ กระตนเตอนจากเจาหนาททนตสาธารณสข

4) การไดรบความรและกระตนเตอนจากสอตางๆ

2. ขอบเขตทางดานประชากร

ประชากรในการศกษา ไดแก ประชาชนผใชบรการทนตสขภาพของโรงพยาบาลสมเดจ

พระยพราชเวยงสระจากฐานขอมลของโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระระหวางป พ.ศ. 2553-2554

3. ขอบเขตดานเวลา

เกบรวบรวมขอมลดานทนตสขภาพของกลมตวอยางระหวางเดอน มถนายน – กรกฎาคม

พ.ศ. 2555

ประชากรและกลมตวอยาง

1. ประชากรในการศกษา ไดแกประชาชนผใชบรการทนตสขภาพของโรงพยาบาลสมเดจพระ

ยพราช เวยงสระ จากขอมลระหวางป พ.ศ. 2553-2554 มผมาใชบรการทนตสขภาพของโรงพยาบาลฯ

จำนวน 16,208 คน รายละเอยดประชาชนผใชบรการทนตสขภาพ จำแนกตามอายและประเภทการรกษา

ดงตารางท 1

ตารางท 1 ผเขารบบรการทนตสขภาพของโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระระหวางป พ.ศ. 2553-2554

จำแนกตามอายและประเภทการรกษา

อาย / จำนวนผเขารบบรการ (คน)

ประเภทการรกษา

ไมเกน 13 - 25 ป 26 - 59 ป

ตงแต 60 ป รวม

12 ป ขนไป

ตรวจฟนและสขภาพชองปาก 322 424 1,150 483 2,379

ถอนฟน 1,126 591 2,069 754 4,540

อดฟน 447 1,000 1,291 68 2,806

รกษารากฟน 18 65 135 7 225

ทำและซอมฟนปลอม 0 3 30 94 127

เวชศาสตรชองปาก (จายยา) 190 172 576 102 1040

อนๆ 468 1,018 2,468 1,137 5,091

รวม 2,571 3,273 7,719 2,645 16,208

(รอยละ) 15.9 20.2 47.6 16.3 100.0

ทมา : โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระ และการปรบคำนวณ

22


2. กลมตวอยาง

2.1 กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถาม ผวจยกำหนดคาความเชอมนรอยละ 95

ความคลาดเคลอนรอยละ 5 ไดขนาดกลมตวอยางจำนวน 391 ราย และทำการเลอกตวอยางแบบแบงกลม

(Stratified Sampling) ตามชวงอาย ตามสดสวนของแตละชวงอายของผใชบรการทนตสขภาพของโรง

พยาบาลฯ

2.2 กลมตวอยางในการสมภาษณแบบเชงลก กำหนดการเลอกตวอยาง (Potisita, 2006)

แบบยดจดมงหมายของการศกษาเปนหลก และเปนตวอยางทเจาะจงเลอกมาจากประชากรแบบ Stratified

Sampling ตามชวงอายขางตน รวมจำนวนตวอยางสำหรบการสมภาษณแบบเจาะลกจำนวน 32 ราย


1. เครองมอทใชในการศกษาวจยครงน ไดแก แบบสอบถาม และแบบสมภาษณ ซงผวจยไดสราง

ขนจากการศกษาทบทวนทฤษฎ แนวความคด และผลงานวจยทเกยวของ เพอนำไปดำเนนการศกษาวจย

ตามกรอบแนวความคดและวตถประสงคในการวจยทกำหนดไว

1.1 แบบสอบถาม

โดยแบบสอบถาม เปนเครองมอสำหรบการสำรวจเชงปรมาณ ในการเกบรวบรวมขอมล

โดยจดเกบขอมลจากกลมตวอยางจำนวน 391 ราย เพอศกษาถง พฤตกรรมการดแลตนเอง การใชบรการ

ดานทนตสขภาพและปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ซงเนอหาของแบบสอบถามมาจากการ

ทบทวนวรรณกรรม งานการศกษาทเกยวของ และดดแปลงมาจากแบบสอบถามการประเมนตนเองดานทนต

สขภาพ (Bureau of Dental Health, 2008) และแบบสอบถามการเฝาระวงพฤตกรรมสขภาพ (Health

Education Division, 2006)

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม เปนคณสมบตดานประชากรหรอลกษณะ

สวนบคคลของกลมตวอยาง เปนการเกบขอมลทวไปตามลกษณะสวนบคคล สถานะทางเศรษฐกจ การเขา

ถงและการใชบรการทนตสขภาพของตวอยางผตอบแบบสอบถาม แบงเปนสามสวนยอยคอ (1) ขอมลสวน

บคคลและครอบครว ไดแก เพศ อาย สถานภาพการสมรส การศกษา อาชพ จำนวน 5 ขอ (2) รายได สทธ

และความสามารถในการจายคาบรการรกษาทนตกรรม จำนวน 6 ขอ และ (3) การเขาถงบรการและการใช

บรการทนตสขภาพ จำนวน 6 ขอ รวมขอคำถาม 17 ขอ สวนใหญเปนคำถามแบบปลายปด และใหเลอก

คำตอบ

สวนท 2 ความรและทศนคตดานทนตสขภาพ การรบรตอปญหาทนตสขภาพ และ การรบ

รถงประโยชนทไดรบจากการดแลตนเองดานทนตสขภาพ โดยประกอบไปดวย (1) คำถามวดความรดาน

ทนตสขภาพ จำนวน 10 ขอ เปนคำถามใหเลอกตอบ 2 คำตอบคอ ถก และ ผด (2) คำถามเพอวดทศนคต

ความคดเหนทมตอภาวะทนตสขภาพ จำนวน 10 ขอ เปนขอคำถามแบบมาตราสวนประเมนคา Likert

Scale (Ajuaon, 2007) 5 ระดบคอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด และ (3) คำถามเพอ

23


วดระดบการรบรตอปญหาทนตสขภาพและการรบรตอประโยชนของการดแลตนเองดานทนตสขภาพ

จำนวน 13 ขอ เปนขอคำถามแบบมาตราสวนประเมนคา Likert Scale

สวนท 3 แหลงความร การสงเสรมสนบสนน และการเปนตวอยางตอพฤตกรรมการดแล

ตนเองดานทนตสขภาพ จำนวน 11 ขอ เปนคำถามแบบปลายปดใหเลอกคำตอบ และคำถามแบบ

มาตราสวนประเมนคา

สวนท 4 พฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพ เปนคำถามการปฏบตตนในการดแล

ตนเองดานทนตสขภาพ ทงในภาวะปกตและภาวะเจบปวยจำนวน 13 ขอ เปนคำถามใหเลอกตอบ 3 ขอ คอ

ปฏบตเปนประจำ บางครง หรอไมปฏบตเลย

1.2 การสมภาษณ

ในการวจยเชงคณภาพ โดยกำหนดการสมภาษณกลมตวอยางผมาใชบรการของโรง

พยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระ โดยการสมภาษณเชงลก เลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงจากผปกครอง

ของเดกทมาใชบรการของโรงพยาบาลฯ ทมอาย 0-3 ป (กอนวยเรยน) 1. ผปกครองเดก 5 คน 2. ผนำชมชน

1 คน และ 3. อสม. 1 คน และสมภาษณเชงลกโดยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงในแตละกลมอายกลมละ

3 คน รวมจำนวนกลมตวอยางผใชบรการของโรงพยาบาลฯ สำหรบการสมภาษณแบบเจาะลกจำนวน 12

คน สมภาษณทนตแพทยผทำการรกษาผใชบรการฯ ในแตละกลมอาย รวมจำนวน 4 คน เจาหนาทและ

ทนตบคคลากรในแตละกลมอายกลมละ 2 คนรวม 8 คน และผบรหารโรงพยาบาลฯ 1 คน รวมกลม

ตวอยางทใชในการสมภาษณแบบเจาะลกจำนวน 32 ราย โดยใชแบบสมภาษณแบบมโครงสราง มคำถาม

หลกเกยวของกบ ทศนความคดเหนทมตอปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองและการใชบรการ

ทนตสขภาพ ปญหาและขอเสนอตอการสงเสรมภาวะทนตสขภาพโดยรวม เพอใหสอดคลองสมบรณกบ

วตถประสงคในการศกษา

2. การเกบรวบรวมขอมล

2.1 การเกบรวบรวมขอมลปฐมภม (Primary Data) เปนการเกบขอมลโดยการสมภาษณตาม

แบบสอบถามโดยตรงกบกลมตวอยางผมาใชบรการทนตสขภาพของโรงพยาบาลฯโดยขออนญาตจาก

ผอำนวยการโรงพยาบาลฯ เพอดำเนนการเกบขอมล ในระหวางทกลมตวอยางเปาหมายมาใชบรการฯ ท

โรงพยาบาลฯ แลวรวบรวมแบบสอบถามทไดมาตรวจสอบความเรยบรอยและความครบถวนของแบบสอบถาม

ใหครบตามสดสวนจำนวนกลมตวอยางทกำหนดไวในแตละกลมอาย หลงจากนนนำแบบสอบถามมาบนทก

หมายเลขประจำชด และลงรหสขอมลเพอเตรยมการบนทกขอมลและประมวลผลดวยคอมพวเตอรตอไป

2.2 การสงเกตการณและการสมภาษณแบบเจาะลกจะดำเนนการไปพรอมกบการสำรวจ

ขอมลภาคสนาม โดยการสงเกตการณจากกลมตวอยางผมาใชบรการของโรงพยาบาลสมเดจพระยพราช

เวยงสระ และทำการสมภาษณเชงลกจากกลมตวอยาง ในแตละกลมอายตามจำนวนทกำหนดไว และทำการ

สมภาษณเชงลกเพมเตมจากทนตแพทย ผบรหาร เจาหนาทและทนตบคคลากรของโรงพยาบาลสมเดจพระ

24


ยพราชเวยงสระตามจำนวนทกำหนดไว ในระหวางและภายหลงการสำรวจขอมลและไดผลเบองตนจากการ

วจยเชงปรมาณ

2.3 การเกบรวบรวมขอมลทตยภม (Secondary Data) เปนการศกษารวบรวมขอมลจาก

เอกสาร ตำรา บทความ งานวจย สงพมพ ทหนวยงานตางๆจดทำหรอรวบรวมไว รวมถงเอกสารขอมลของโรง

พยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระและทางราชการ ตลอดจนการคนควาจากฐานขอมลวทยานพนธ งาน

วจยของสถาบนการศกษาตางๆ และการสบคนทางเครอขายอนเตอรเนต

การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

ในการวจยผวจยไดใชเครองมอทางสถตในการวเคราะหขอมลและทดสอบสมมตฐานทางสถต โดย

การประมวลผลดวยโปรแกรมสำเรจรป ทงนการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรทศกษาและการทดสอบ

สมมตฐาน กำหนดระดบนยสำคญ 0.05 หรอระดบความเชอมนรอยละ 95 สรปการใชเครองมอทางสถต

ดงน

1. สถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) เปนการวเคราะหขอมลทวไปในสวนของขอมล

สวนบคคล ความรและทศนคตตอทนตสขภาพ พฤตกรรมการดแลตนเอง ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการดแล

ตนเอง การใชบรการดานทนตสขภาพ โดยสถตทใชคอ คาความถ (Frequencies) คารอยละ (Percentage)

คาเฉลยเลขคณต (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation : S.D.) ดวยวธการคำนวณ

ดงน (Pongwichai, 2002)

2. สถตเชงอนมาน (Inferential Statistics) เพอการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรทศกษา

และการทดสอบสมมตฐาน โดยกำหนดระดบนยสำคญ 0.05 การใชสถตเชงอนมานดงน

2.1 Independent t-test เปนการทดสอบความแตกตางของคาเฉลยของตวแปรทศกษา

สำหรบกลมตวอยาง 2 กลมทเปนอสระกน เชนการจำแนกกลมตวอยางออกเปนเพศชายและเพศหญง

เปนตน

2.2 การวเคราะหความแปรแปรวนทางเดยว (One Way Analysis of Variance: One Way

ANOVA) ดวยสถตการทดสอบ F-statistic สำหรบการทดสอบสมมตฐานความสมพนธ โดยการทดสอบ

คาเฉลยของตวแปรระหวางกลมตวอยางทมากกวาสองกลม เชน การจำแนกกลมตวอยางออกตามตวแปร

กลมอายและการศกษา เปนตน และในกรณทพบความแตกตางอยางมนยสำคญทางสถต จะทำการตรวจสอบ

ความแตกตางเปนรายค ดวยการทดสอบแบบจบคทละค (Multiple Comparison) ดวยวธ Least

Significant Difference (LSD) ทระดบนยสำคญ 0.05

2.3 สถตทดสอบ Chi-Square เปนการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรสองตวแปรทเปน

ขอมลเชงคณภาพ ดวยวธการคำนวณดงน (Pongwichai, 2002)

25


ผลการทดลอง

1. ขอมลทวไปของกลมตวอยางผใชบรการทนตกรรมของโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระ

กลมตวอยางผใชบรการทนตกรรม 391 คน เปนเพศหญงจำนวน 290 คน หรอรอยละ 74.2 เปนเพศชาย

จำนวน 101 คน หรอรอยละ 25.8 อยางไรกตามไดทำการสอบถามขอมลจากผปกครองแทนในกรณทกลม

ตวอยางเดกทมอายนอย (ไมเกน 12 ป) จงไดจำนวนผตอบแบบสอบถามจำแนกตามเพศ เปนเพศหญง

311 คน หรอรอยละ 79.5 และเพศชาย 80 คนหรอรอยละ 20.5 และพบวาผปกครองทใหขอมลแทน

ในกลมตวอยางเดกจำนวน 62 คน สวนใหญผทพาเดกมารบบรการทนตกรรมหรอเปนผใหการดแลทนตสขภาพ

แกเดกคอมารดาจำนวน 44 คน หรอรอยละ 71.0 ทเหลอเปนบดา หรอ ญาตในครอบครว กลาวไดวา

โดยสวนใหญมารดาจะเปนผมบทบาทในการใหการดแลดานทนตสขภาพแกเดกเปนสำคญ

2. ระดบการศกษาของผตอบแบบสอบถามจำนวน 391 คน สวนใหญมการศกษาปรญญาตร

137 คน (รอยละ 35.0) และมธยมศกษา/ปวช. 137 คน (รอยละ 35.0) รองลงมาเปนระดบประถมศกษา

80 คน (รอยละ 20.5) สวนใหญมอาชพ รบราชการหรอรฐวสาหกจ114 คน (รอยละ 29.2) รองลงมา

มอาชพประมง / เกษตรกรรม 68 คน (รอยละ 17.4) และเปนนกเรยน / นกศกษา 68 คน (รอยละ17.4)

เปนพนกงานบรษทเอกชน 53 คน (รอยละ 13.6) ประกอบธรกจสวนตว 26 คน (รอยละ6.6) คาขาย

25 คน (รอยละ 6.4)

3. ดานรายไดของครอบครวเฉลยตอเดอน พบวา สวนใหญมรายไดมากกวา 20,000 บาทตอเดอน

จำนวน 142 คน คดเปนรอยละ 36.3 และครอบครวมรายไดอยในชวง 10,001 – 15,000 บาทตอเดอน

จำนวน 104 คน คดเปนรอยละ26.6 รองลงมาครอบครวมรายได 15,001 – 20,000 บาท จำนวน 70 คน

คดเปนรอยละ 17.9 และรายได 5,001 – 10,000 บาท จำนวน 69 คน คดเปนรอยละ 17.6 เมอพจารณา

ฐานะความพอเพยงของรายไดเทยบกบรายจาย พบวาสวนใหญมฐานะปานกลางคอพอใชจาย จำนวน

248 คน คดเปนรอยละ 63.4 และฐานะอยไดคอนขางสบายจำนวน 57 คน คดเปนรอยละ 14.6 และฐานะ

ดคออยไดสบายและ มเหลอเงนออมจำนวน 49 คน คดเปนรอยละ 12.5

4. กลมตวอยางสวนใหญใชบรการทนตกรรมทโรงพยาบาลสมเดจพระยพราชเวยงสระเปนจำนวน

367 คน คดเปนรอยละ 93.9 รองลงมาไดใชบรการทนตกรรมทคลนกเอกชน/โรงพยาบาลเอกชนจำนวน

141 คน คดเปนรอยละ 36.1 และอนดบสามไดแกสถานอนามย จำนวน 76 คน คดเปนรอยละ 19.4 สวน

สถานททใชบรการนอยทสดไดแกหนวยงานมาใหบรการทชมชน จำนวน 19 คน คดเปนรอยละ4.9

5. สถานทหลกทใชบรการทนตกรรมสวนใหญใชบรการทนตกรรมทโรงพยาบาลสมเดจพระยพราช

เวยงสระเปนหลก จำนวน 241 คน คดเปนรอยละ 61.6 รองลงมาอนดบสองไดแก ใชบรการทคลนกเอกชน/

โรงพยาบาลเอกชน จำนวน 78 คน คดเปนรอยละ 19.9 อนดบสามไดแกสถานอนามย จำนวน 39 คน หรอ

รอยละ 10.0 สวนอนดบทายสดไดแกการใชบรการทนตกรรมทโรงพยาบาลศนยสราษฏรธานเปนหลก

จำนวน 5 คน หรอรอยละ 1.3 บรการทนตกรรมทใชไดแก บรการขดหนปนจำนวน 215 คนคดเปนรอยละ

55.1 รองลงมาอนดบสองไดแก บรการอดฟนจำนวน 205 คนคดเปนรอยละ 52.6 อนดบสามใชบรการ

26


ถอนฟนจำนวน 201 คนหรอรอยละ 51.5% และอนดบสไดแกบรการตรวจสขภาพชองปากตามกำหนดเวลา

จำนวน 121 คนหรอรอยละ 31.0

6. สทธการรกษาสวนใหญใชสทธบตรประกนสขภาพถวนหนาจำนวน 166 คนคดเปนรอยละ

42.5 ของกลมตวอยาง รองลงมาอนดบสองไดแกสทธขาราชการ/ พนกงานรฐวสาหกจ จำนวน 98 คนหรอ

รอยละ 25.1 อนดบสามใชสทธประกนสงคมจำนวน 80 คนหรอรอยละ 20.5 และอนดบสไดแกใชสทธของ

สมาชกในครอบครวจำนวน 17 คนหรอรอยละ 4.3 และไมมสทธใดๆตองเสยคารกษาเอง จำนวน 17 คน

หรอรอยละ 4.3

7. ดานพฤตกรรมการดแลตนเอง ผใชบรการทนตกรรมโดยรวมมระดบพฤตกรรมการดแลตนเอง

ดานทนตสขภาพในภาพรวมอยในระดบการปฏบตปานกลางทคาเฉลย 2.27 โดยมพฤตกรรมการดแลตนเอง

ในภาวะปกตและในภาวะเจบปวยอยในระดบการปฏบตปานกลางทคาเฉลย 2.27 และ 2.30 ตามลำดบ

8. ทางดานความรดานทนตสขภาพ พบวาคาคะแนนเฉลยระดบความรดานทนตสขภาพของ

กลมตวอยางโดยเฉลยรวมเทากบ 0.66 อยในระดบความรปานกลาง พจารณาจำแนกกลมตวอยางพบวา

กลมตวอยางสวนใหญมคะแนน 66.8-100 ระดบความรสง จำนวน 215 คน หรอรอยละ 55.0 ระดบความร

ปานกลาง จำนวน 154 คน หรอรอยละ 39.4 และระดบความรตำ จำนวน 22 คน หรอรอยละ 5.6

9. ผใชบรการทนตกรรมโดยรวมมทศนคตตอทนตสขภาพในเชงบวก ทศนคตระดบด ดวยคาเฉลย

ระดบทศนคตท 3.41 และพบวาผใชบรการทนตกรรมโดยรวมมการรบรตอปญหาทนตสขภาพในระดบสงท

คาเฉลย 3.63 เชนเดยวกน พบวาผใชบรการทนตกรรมโดยรวมมการรบรตอการดแลตนเองดานทนตสขภาพ

ในระดบสงทคาเฉลย 3.64 เปนผลใหการรบรตอปญหาทนตสขภาพและการดแลตนเองโดยรวมของผใช

บรการทนตกรรม มระดบการรบรสง ดวยคาเฉลยรวม 3.63

10. กลมตวอยางสวนใหญไดรบขาวสารดานทนตสขภาพอนดบหนงจากสอโทรทศนจำนวน 351 คน

คดเปนรอยละ 91.2 ของกลมตวอยาง รองลงมาอนดบสองและอนดบสามใกลเคยงกน ไดแก สอโปสเตอร

แผนพบ และสอหนงสอพมพ นตยสาร วารสาร ดวยจำนวน 192 คน (รอยละ 49.9) และจำนวน 191 คน

(รอยละ 49.6) และอนดบสไดแก สออนเตอรเนต จำนวน 172 คน (รอยละ 44.7) แหลงความรทเขาถงกลม

ตวอยางนอยทสดไดแก ชมชน ผนำชมชน จำนวน 64 คน (รอยละ 16.6)

11. กลมตวอยางในการดแลตนเองดานทนตสขภาพสวนใหญจำนวน 209 คน หรอรอยละ 53.5

เหนตวอยางจากทนตแพทยผรกษา รองลงมาไดแกเหนตวอยางจากบคคลในครอบครว จำนวน 196 คน

คดเปนรอยละ 50.1 และอนดบสามไดแกเพอน จำนวน 106 คน คดเปนรอยละ 27.1

วจารณผลการทดลอง

จากผลการศกษาในภาพรวมสามารถกลาวไดวา ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองดาน

ทนตสขภาพของผเขารบบรการของโรงพยาบาลฯสอดคลองโดยภาพรวมตามโมเดล PRECEDE Framework

และสอดรบตรงกบสมมตฐานทกำหนดไวคอ ปจจยนำ (Predisposing Factors) ปจจยเออ (Enabling

27


Factors) และปจจยเสรม (Reinforcing Factors) ตามโมเดล PRECEDE Framework มความสมพนธกบ

พฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพ ซงสอดคลองกบผลงานวจยของ ดลกา ไตรไพบลย (Tlaipibon,

1998) ไดศกษาปจจยทมผลตอการทำกจกรรมกลมพฒนาคณภาพงานของพยาบาล โรงพยาบาลมหาราช

นครเชยงใหม โดยศกษาความสมพนธระหวาง ปจจยนำ ปจจยเออ ปจจยเสรม ตอการทำกจกรรมกลม

พฒนาคณภาพของพยาบาล ผลการศกษา พบวา ปจจยนำ ปจจยเออ และปจจยเสรม สงผลตอการทำ

กจกรรมกลมพฒนาคณภาพงาน และสอดคลองเชนเดยวกนกบผลงานวจยของ สวรรณา จดเจน (Jadjaen,

1990) ซงไดมการใช PRECEDE Framework ในการวเคราะหปจจยทสงผลตอพฤตกรรมทางดานสขาภบาล

อาหารของผประกอบการคาในโรงเรยนระดบมธยมศกษา ในเขตกรงเทพมหานคร แลวดำเนนการเปลยนแปลง

พฤตกรรมทไมถกตองของผประกอบการโดยใชกลวธในการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามปจจยนำ ปจจยเออ

และปจจยเสรม พบวา ปจจยทงสาม สงผลตอพฤตกรรมทางดานสขาภบาลอาหาร หลงจากใชกลวธ

เปลยนแปลงพฤตกรรมผประกอบการดานอาหาร มพฤตกรรมทางดานสขาภบาลอาหารถกตองและดขน

สำหรบงานศกษานอภปรายผลไดดงน

1. ปจจยนำ

1.1 เพศ พบวา เพศมความความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพ และ

เพศหญงมพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพทสงกวาเพศชาย ซงเปนไปตามลกษณะทางธรรมชาต

ของเพศหญงสขภาพ และบทบาททางครอบครวและสงคมทเพศหญงจะมบทบาทนำในการดแลสมาชกใน

ครอบครว รวมทงผลการศกษาทพบวาบคคลทใกลชดดแลเดกในการรกษาพยาบาลจะเปนมารดา

1.2 ความรดานทนตสขภาพ พบวา ความรดานทนตสขภาพมความสมพนธกบพฤตกรรม

การดแลตนเองดานทนตสขภาพโดยรวม และทงในภาวะปกตและภาวะเจบปวย ในทศทางเดยวกนซงสอดคลอง

ตามหลกเหตผลทวา เมอบคคลมความรความเขาใจทถกตองในเรองทนตสขภาพกจะมผลในพฤตกรรม

การปฏบตตามในแนวทางทถกตองควรจะเปน เพราะความรเปนปจจยเบองหลงประการหนงตอพฤตกรรม

ของมนษย

1.3 ทศนคตตอทนตสขภาพ พบวา ทศนคตตอทนตสขภาพมความสมพนธกบพฤตกรรม

การดแลตนเองดานทนตสขภาพโดยรวมและทงในภาวะปกตและภาวะเจบปวย ในทศทางเดยวกน ซงทศนคต

เปนความเชอ หรอการยอมรบประการหนงของบคคลทจะสงผลตอพฤตกรรมทแสดงออกทงในทางปฏบต

ตามและการไมปฏบตตาม ซงเกดจากทศนคตทมตอสงนนทงในชงทศนคตทด (เชงบวก) หรอทศนคตทไมด

(เชงลบ)

1.4 การรบรตอปญหาทนตสขภาพ พบวา การรบรตอปญหาทนตสขภาพมความสมพนธกบ

พฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพโดยรวมและทงในภาวะปกตและภาวะเจบปวย ในทศทางเดยวกน

อธบายไดวาเมอบคคลไดทราบถงปญหาของโรคหรอชองปาก กจะตระหนกไดถงผลกระทบทเกดขนหรออาจ

เกดขน และการรบรนนกจะนำไปสการหาวธบำบด หรอปองกน ซงนำไปสพฤตกรรมการดแลตนเอง

สอดคลองกบการศกษาของพชราลกษณ เถอนนาด และสปรดา อดลยานนท (Tarnadee & Adonyanoh,

28


1999) ไดศกษาพฤตกรรมการดแลทนตสขภาพชองปากของชาวบานตำบลปามะนาว อำเภอบานฝาง

จงหวดขอนแกน พบวา ชาวบานมพฤตกรรมการดแลตนเองเมอมปญหาในชองปากเปนสวนใหญ

2. ปจจยเออ

2.1 รายได พบวา กลมรายไดของครอบครวทตางกนมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเองดานทนตสขภาพ และพบวากลมรายไดของครอบครวทมากกวา 20,000 บาทจะมพฤตกรรมการดแล

ตนเองดานทนตสขภาพทแตกตางจากทกกลมรายไดอยางมนยสำคญ โดยมพฤตกรรมการดแลตนเองดาน

ทนตสขภาพในระดบทสงกวา อาจกลาวไดวากลมรายไดของครอบครวทสงกวาจะมพฤตกรรมการดแล

ตนเองดานทนตสขภาพในระดบทสงกวา ทงนเนองมาจากฐานะทางเศรษฐกจเปนทรพยากรในการดำรงชวต

ของครอบครว การมรายไดทสงพอสมควรนอกจากทสมาชกในครอบครวจะไมตองคอยแสวงหารายไดหรอ

งานทจะตองทำเพมเตมซงทำใหไมมเวลาไดดแลตนเองดานสขภาพรวมถงทนตสขภาพแลว การมรายไดหรอ

ฐานะเศรษฐกจยงเพมโอกาสหรอแนวทางในการทจะรกษาหรอดแลสขภาพไดเพมขนดวย รวมทงการเพม

โอกาสและความหลากหลายของการแสวงหาเวชภณฑทจำเปนทเกยวของประกอบ

2.2 ระดบการศกษา พบวา ระดบการศกษาทตางกนมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเองดานทนตสขภาพ และพบวากลมระดบการศกษาประถมศกษา และมธยมศกษา / ปวช. จะม

พฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพทแตกตางและตำกวาจากทกระดบการศกษาทสงกวาอยางม

นยสำคญ อาจกลาวไดกลมระดบการศกษาทตำจะมพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพในระดบท

ตำกวา ทงนเหตผลเชนเดยวกบเรองความรทนตสขภาพ เพราะการศกษาในระดบทสงขนยอมสามารถหรอม

โอกาสทจะไดรบความรทเพมขน นอกจากนระดบการศกษาทสงขนยงสงผลตอพฤตกรรมการรวมกลมซง

เพมโอกาสตอการไดรบขาวสารหรอความรดานทนตสขภาพทเพมขนเชนกน

2.3 อาชพ พบวา อาชพทแตกตางกนมพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพทแตกตาง

กน และพบวาทกกลมอาชพ จะมพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพทแตกตางกน ทงนเปนไปตาม

ลกษณะการประกอบการ และเวลาทตองใชไปในการประกอบของแตละอาชพทแตกตางกน รวมทงอาชพยง

สะทอนถงกลมสงคมในอาชพนน

3. ปจจยเสรม

การไดรบการสนบสนนและตวอยางจากครอบครว พบวา การไดรบการสนบสนนจากครอบครว

มความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพ และผทไดรบการสนบสนนจากครอบครวม

พฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพทสงกวา และพบวาผทไดรบตวอยางจากครอบครวแตกตางกนจะ

มพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพแตกตางกน นนคอการไดรบตวอยางจากครอบครวมความความ

สมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพ และผทไดรบตวอยางจากครอบครวมพฤตกรรม

การดแลตนเองดานทนตสขภาพทสงกวา สอดคลองกบการศกษาของบษบา จรกลสมโชค (Jirakonsomchok,

1986) ไดศกษาผลการใชแรงสนบสนนทางสงคมจากเพอนนกเรยนและพอแมของนกเรยน ทมตอพฤตกรรม

29


ดานทนตสขภาพในนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ผลการวจย พบวา การใชแรงสนบสนนทางสงคมจากเพอน

และพอแมของนกเรยนมประสทธผลตอการปฏบตตวดานทนตสขภาพเชนเดยวกน กลมนกเรยนทไดรบแรง

สนบสนนทางสงคมจากพอแม มทศนคตดานทนตสขภาพดกวา


จากผลการศกษา สามารถวางแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพ

ไดบางประเดนดงน

1. เพศหญงโดยเฉพาะมารดาควรถกกำหนดใหเปนผมบทบาทนำในการดแลสมาชกในครอบครว

ตอการมพฤตกรรมการดแลตนเองดานทนตสขภาพ รวมถงการดแลเดกในครอบครว และเปนเปาหมายใน

การณรงคใหเกดทนตกรรมปองกนในครอบครว

2. การใหความรดานทนตสขภาพ การใหคำแนะนำ หรอการปอนตวอยาง ควรกระทำตอเพศหญง

เปนกลมแรกเพอทจะกระจายผลทนตสขภาพนสระดบครอบครวและชมชน

3. ประเดนในการสอสารขาวหรอความรดานทนตสขภาพควรกระทำแบบตอเนองและครอบคลม

จำนวนครงทมากขนเพอเปนการกระตน

References

Auaon, W. (2007). The Research and Business Information. Bangkok: Print at Me Publishing

Co, (Thailand) Limited. (in Thai)

Bureau of Dental Health, Ministry of Public Health. (2008). Survey of Oral Health Status of

the 6th Thailand 2006 – 2007 Report. Bangkok: Bureau of Dental Health, Ministry

of Public Health. (in Thai)

Green, L. &Kreuter, M. (1991). Health Promotion Planning. Mountain View: Mayfield

Publishing Co.

Jadjaen, S. (1990). The Analysis and Behavior Improvement on Food Sanitation of

Entrepreneurs in High school Level by PRECEDE Framework. Deseartation of

Master of Science (Health Education): Graduate School of Mahidol University.

(in Thai)

30


Jirakonsomchok, B. (1986). Effectiveness of Social Support Between Students with Friends

and Students with their Parents on Oral Health Behavior. Master of Science

(Public Health). (in Thai)

Ministry of Public Health, Department of Health Service Support Division of Health

Education. (2006). Surveillance tool. Health behaviors, online, http://

www.hblcenter.net/frontend/theme4-/document_list.php?Submit=Clear&

ID_Inf_Ebook_Category=000031&Page=. (in Thai)

Ministry of Health, Department of Health, Division of Oral Health. (2008). reported the

results of a national survey of oral health status of the 6th Thailand, 2006-2007,

1st edition, Bangkok. Online. (in Thai)

Pongwichai, S. (2002). The Statistical Analysis by Computer. Bangkok: Chulalongkorn

University Press. (in Thai)

Potisita, C. (2005). The Art and Science of Qualitative Research. Institute for Population

and Social Research Mahidol University: Amarin Printing & Publishing Public

Company Limited. (in Thai)

Public Health Office of SURATANEE. (2010). The Oral Health Survey of 2010, Publie Health

SURATANEE (in Thai)

Tarnnadee, P & Adonyanon, S. (1999). The Oral Health Care Behavior of Villagers : Case

Study of Pamanow District Bangfang Khon Kaen Province. Khon Kaen University

Dental Journal, 2 (2), 46-57. (in Thai)

Tlaipibon, D. (1988). Factors Affecting the Development of Group Activities in Nakhon

Chiang Mai Hospital. Deseartation of Master of Science (Health Education):

Graduate School of Mahidol University. (in Thai)

ผเขยน

นตยา เจรญกล

นกศกษาปรญญาเอกหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการพฒนา

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

e-mail: [email protected]

31

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Students’ Health Promotion by Exercising: Aerobic Dance

การสรางเสรมสขภาพนกศกษาดวยการออกกำลงกาย : การเตนแอโรบก** Students’ Health Promotion by Exercising: Aerobic Dance**

พวงนอย แสงแกว*

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลำปาง

Puangnoi Saengkaew Faculty of Science, Lampang Rajabhat University

บทคดยอ

การวจยครงนมจดมงหมายเพอ 1) เพอศกษาผลการพฒนาสมรรถภาพทางกายของนกศกษาดวย

การเตนแอโรบก 2) เพอเปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายของนกศกษากอนและหลงการเตนแอโรบก

3) ประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองของนกศกษาจากการเตนแอโรบก กลมตวอยางทใชในการวจย คอ

นกศกษาระดบปรญญาตรทลงทะเบยนเรยนวชาวทยาศาสตรในชวตประจำวนและสมครทจะเขารวม

กจกรรมการเตนแอโรบก จำนวน 65 คน เกบขอมลโดยใชแบบทดสอบสมรรถภาพทางกายของฮารวารด

สเตป เทสต แบบสอบถามเกยวกบการออกกำลงกายและแบบประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองของนกศกษา

จากการเตนแอโรบก แลวนำมาวเคราะหขอมลทางสถตดวยคารอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

คาท (t – test) และวเคราะหเชงเนอหา

ผลการวจย พบวา ในชวตประจำวนนกศกษารอยละ 95.4 ออกกำลงกายเปนบางครง สมรรถภาพ

ทางกายของนกศกษากอนการเตนแอโรบกอยในเกณฑระดบตำ แตหลงการเตนแอโรบกอยในเกณฑระดบ

ปานกลาง สมรรถภาพทางกายกอนและหลงการเตนแอโรบก มความแตกตางอยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ .025 โดยมคาเฉลยหลงการเตน ( χ = 71.12, S.D. = 8.87) สงกวากอนการเตนแอโรบก ( χ = 62.94

S.D. = 8.12) การประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองจากการเตนแอโรบกอยในเกณฑระดบมาก และการเตน

แอโรบกชวยสรางเสรมสขภาพทางดานรางกาย จตใจและสงคมของนกศกษา การศกษาครงนสะทอนใหเหน

ถงผลของการออกกำลงกายจะนำไปสการมสขภาวะอนเปนเปาหมายของการสรางเสรมสขภาพ

คำสำคญ : การสรางเสรมสขภาพ การออกกำลงกาย การเตนแอโรบก สมรรถภาพทางกาย

* ผประสานงานหลก (Corresponding Author) e-mail: [email protected] **งานวจยเรองนไดรบการสนบสนนทนวจยจากมหาวทยาลยราชภฏลำปาง

32

Students’ Health Promotion by Exercising: Aerobic Dance SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014

Abstract

The objectives of this research were to 1) study the results of students’ physical

fitness development by aerobic dances 2) compare students’ physical fitness before and

after aerobic dance exercises 3) Enable the students to evaluate their health through

aerobic dance by themselves. The research sample was undergraduate students who

registered in the Science in Daily Life course and volunteered to participate in the aerobic

dance activity totaled 65 persons. Data collection were the Harvard Step Test for physical

fitness, a questionnaire concerning exercising and self health evaluation from students’

aerobic dances. Data were analyzed by the statistics of percentage, means, standard

deviation, t-test and contents analysis.

The research findings, 95.4 percent of the students sometimes exercise. The

physical fitness before aerobic dances was at a low level on the criteria but after the

aerobic dances, it was at the medium level. The students’ physical fitness before and after

the aerobic dances was different at the significant statistical level of 0.025 with the after

mean ( χ = 71.12, S.D. = 8.87) higher than the before mean ( χ = 62.94, S.D. = 8.12). The

self health evaluation was at the high level and the aerobic dances helped promote the

physical, mental and social well being of the students. This study reflected the result of

exercise lead to well being which was the target of health promotion.

Keywords : Health promotion, Exercise, Aerobic dance, Physical fitness

บทนำ

การจดการศกษาในระดบอดมศกษาตองดำเนนการทงการเรยนการสอนเพอเสรมสรางพฒนา

ความรทางวชาการ วชาชพ และสนบสนนการจดกจกรรมของนกศกษา เพอพฒนานกศกษาใหมคณลกษณะ

ทพงประสงค มคณภาพและสามารถอยในสงคมไดอยางมความสข ซงสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษา

แหงชาต พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (พ.ศ. 2545 – 2549) ทไดกำหนดใหการจดการศกษาตองเปนไปเพอ

พฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและ

วฒนธรรมในการดำรงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข นอกจากนนในแผนอดมศกษาระยะยาว

15 ป ฉบบท 2 ไดใหแนวทางพฒนาเยาวชน นกศกษา และบณฑตในอนาคต ควรสงเสรมกจกรรมนอกหลกสตร

เพอพนทการเรยนรของเยาวชนและนกศกษา โดยปรบรปแบบเนอหาใหเหมาะสมกบสภาพสงคม การบรณาการ

กจกรรมนอกหลกสตรและชวตจรงเขากบหลกสตร เพอใหนกศกษาไดฝกฝน (Satienkitaumpai, 2008) ซง

33


แนวทางการจดการศกษานน ตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได และถอวาผเรยนมความสำคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ โดยจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน คำนงถงความแตกตางระหวางบคคล (Office of the Education Council, 2005) จากการสำรวจประชากรไทยอายตงแต 11 ป ของสำนกงานสถตแหงชาต (National Statistical Office, 2008) ในป พ.ศ. 2550 พบวา มผออกกำลงกาย คดเปนรอยละ 29.6 สวนใหญนยมออกกำลงกายโดยการเลนกฬา รองลงมา คอ เดน วง เตนแอโรบก ความถในการออกกำลงกาย 3 – 5 วนตอสปดาห รอยละ 38.2 รองลงมา 6 – 7 วนตอสปดาห รอยละ 28.2 เหตผลทออกกำลงกายเพราะตองการใหรางกายแขงแรงรอยละ 76.9 รองลงมา คอ เพอนชกชวน รอยละ 8.5 เหตผลท ไมออกกำลงกาย คอ ไมมเวลา รอยละ 36.3 รองลงมา คอ ไมสนใจรอยละ 29.2 และจากการสำรวจพฤตกรรมสขภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏลำปางมนกศกษาออกกำลงกายครงละ 20 – 30 นาท อยางนอยสปดาหละ 3 ครง รอยละ 44 และทำกายบรหารหรอยดเหยยดกลามเนออยางนอยสปดาหละ 3 ครง รอยละ 42 มนกศกษาประมาณ รอยละ 50 – 75 ตองปรบปรงตนเองดานพฤตกรรมการออกกำลงกาย (ApiKomonKorn et al., 209) สภาพปจจบนนกศกษาสวนใหญใชเวลาวางกบการใชเทคโนโลยตามกระแสสงคม เชน การตดตอพดคยผานเครอขายสงคมออนไลน การใชคอมพวเตอรในการเลนเกม ขาดความสนใจในการดแลสขภาพดานการออกกำลงกาย ทำใหรางกายขาดความกระฉบกระเฉง ตนตว จนสงผลใหสขภาพโดยรวมออนแอ และบางคนกมปญหาเรองนำหนกตวเกนหรอนำหนกตำกวาเกณฑมาตรฐาน (Paowattana et al., 2012) เปนทยอมรบกนโดยทวไปแลววา การออกกำลงกายอยางสมำเสมอจะใหคณคาแกรางกายมาก ในวยเดกจะทำใหรางกายเจรญเตบโตเหมาะสมกบวย วยรนจะชวยใหจตใจแจมใสและระบบประสาททำงานไดตามปกต ฉะนน การออกกำลงกายอยางสมำเสมอจงเปนสงสำคญและจำเปนตอคณภาพชวต ดงนน การสงเสรมและกระตนใหนกศกษาไดออกกำลงกายจะเปนการพฒนาสขภาพนกศกษา และฝกการใชเวลาวางใหเกดประโยชนแกตนเอง ทงเปนการสรางสขนสยทดในการจดการและดแลสขภาพตนเอง ซงสอดคลองกบการสรางเสรมสขภาพทเนนกระบวนการสรางเสรมความสามารถของบคคล และชมชนในการดำเนนชวตทมงไปสการมสขภาวะภายใตสภาวะทเอออำนวยเปนกระบวนการของการเพมสมรรถนะใหบคคลสามารถควบคมปจจยทเปนตวกำหนดสขภาพ และสงผลใหบคคลมสขภาพดขน สามารถควบคมพฤตกรรมตนเองให เหมาะสม (Health System Research Institute, 2008) จากทมาและความสำคญดงกลาวสะทอนใหเหนวา การออกกำลงกายเปนการสรางเสรมสขภาพใหนกศกษาเพอเสรมสรางสมรรถภาพทางกายและสงผลใหจตใจสดชน แจมใส และการมชวตอยางมความสขในสงคมปจจบน ผวจยจงสนใจนำแนวคดเรองการออกกำลงกายมาสรางเสรมสขภาพของนกศกษา โดยใหนกศกษาเตนแอโรบกซงเปนกจกรรมการออกกำลงกายทไดรบความนยมอยางกวางขวางโดยเฉพาะในหม วยรน อนจะเปนการสรางเสรมสขภาพนกศกษาเพอพฒนาผเรยนใหมสขภาวะทางดานรางกาย จตใจ และสงคม

34



1. เพอศกษาผลการพฒนาสมรรถภาพทางกายของนกศกษาดวยการเตนแอโรบก

2. เพอเปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายของนกศกษากอนและหลงการเตนแอโรบก

3. ประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองของนกศกษาจากการเตนแอโรบก

สมมตฐานการวจย

1. สมรรถภาพทางกายของนกศกษาหลงการเตนแอโรบกจะสงกวากอนการเตนแอโรบก

2. ผลการประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองของนกศกษาจากการเตนแอโรบกจะอยเกณฑระดบมาก


การวจยการสรางเสรมสขภาพนกศกษาดวยการออกกำลงกาย: การเตนแอโรบก ใชรปแบบ

การวจยเชงทดลอง (Quasi Experimental Research) แบบกลมทดสอบกลมเดยว ประเภททดสอบกอน

และหลง (One Group Pretest Posttest Design)

1. ประชากรและกลมตวอยาง

1.1 ประชากรทใชวจยครงน คอ นกศกษาภาคปกตระดบปรญญาตรของมหาวทยาลยราชภฏ

ลำปางชนปท 1 ทมาลงทะเบยนเรยนวชาวทยาศาสตรในชวตประจำวน (4000112) ภาคเรยนท 2/2556

จำนวน 5 หมเรยน รวมทงสน 170 คน

1.2 กลมตวอยางใชการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จากนกศกษาหลกสตร

ศลปศาสตร สาขาวชา รฐประศาสนศาสตร และหลกสตรครศาสตร สาขาวชาการศกษาปฐมวย ซงมนก

ศกษาสมครใจเขารวมกจกรรมการ เตนแอโรบกเพอสรางเสรมสขภาพ จำนวน 65 คน

2. ตวแปรทศกษา

2.1 ตวแปรอสระ ไดแก การเตนแอโรบกของนกศกษา

2.2 ตวแปรตาม ไดแก สมรรถภาพทางกายของนกศกษา และการประเมนภาวะสขภาพดวย

ตนเองของนกศกษาจากการเตนแอโรบก

3. นยามเชงปฏบตการของตวแปร

3.1 การเตนแอโรบก หมายถง การเคลอนไหวใหเขากบจงหวะดนตรโดยใชทาทางบรหารกาย

รปแบบตาง ๆ ทำใหเกดความสนกสนาน รางกายแขงแรง คลายเครยดได ซงนกศกษาจะเตนสปดาหละ 3

วนๆ ละ 1 ชวโมง ตดตอกนเปนเวลา 7 สปดาห

3.2 สมรรถภาพทางกาย หมายถง ความสามารถของรางกายในการประกอบกจกรรมตางๆ

ในชวตประจำวน ไดเปนเวลานานตดตอกนอยางมประสทธภาพ และสามารถกลบคนสสภาพปกตหลงจาก

35


ทำงานหนก ๆ มาแลวไดด โดยถอเอาอตราการเตนของหวใจเปนมาตรฐาน ใชแบบทดสอบของฮารวารด

สเตป เทสต ทดสอบสมรรถภาพทางกายของนกศกษากอนและหลงการเตนแอโรบก

3.3 การประเมนภาวะสขภาพดวยตนเอง หมายถง การประเมนภาวะความสมบรณทงทาง

รางกาย จตใจ และสงคม โดยใชแบบประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองทง 3 ดาน หลงการเตนแอโรบกของ

นกศกษา

4. เครองมอ

การวจยครงนมเครองมอ 2 สวน คอ

4.1 เครองมอดำเนนการทดสอบสมรรถภาพทางกาย ใชแบบทดสอบสมรรถภาพทางกาย

ของฮารวารด สเตป เทสต เปนเครองมอทผานการหาคณภาพมาแลว จงมความเทยงตรง (Validity) และม

ความเชอมน (Reliability) สง เปนแบบทดสอบเพอวดการทำงานของหวใจในแงความทนทาน ซงเปนความ

สามารถของกระแสโลหตภายในรางกาย โดยนำเอากาซออกซเจนจากถงลมปอดไปถายใหกบเซลของ

กลามเนอทงรางกายไดอยางมประสทธภาพ ทำใหรางกายสามารถปฏบตภารกจไดเปนระยะเวลายาวนาน

(Sport Authority, of Thailand, 1997) โดยดำเนนการทดสอบ ดงน

4.1.1 ผทดสอบจะกาวเทาขนลงบนมาทดสอบทมขนาดเหมาะกบความสงของผทดสอบ

ตามจงหวะ ชายทำ 5 นาท หญงทำ 4 นาท

4.1.2 นงพก 1 นาท แลวจบชพจร 3 ครง ๆ ละ 30 วนาท แตละครงจะพก 30 วนาท

4.1.3 นำผลการจบชพจรทง 3 ครง มารวมกนแลวเปดตารางเปรยบเทยบเปนคะแนน

แลวนำคะแนนไปเทยบกบเกณฑ 90 ขนไป ดเยยม 80 – 89 ด 65 – 79 ปานกลาง 55 – 64 ตำ นอยกวา

55 ตำมาก

4.2 เครองมอรวบรวมขอมล ประกอบดวย

4.2.1 แบบสอบถามเกยวการออกกำลงกายของนกศกษา ซงประกอบดวย ขอมลทวไป

จำนวน 6 ขอ ไดแก เพศ นำหนก สวนสง คาดชนมวลกาย ปจจยสนบสนนการออกกำลงกาย จำนวน 3 ขอ

ไดแก ทกษะความสามารถและสถานทในการออกกำลงกาย และขอมลเกยวกบการออกกำลงกาย จำนวน 7

ขอ ไดแก เหตผลทออกกำลงกาย ความถ กจกรรม และระยะเวลาในการออกกำลงกาย มขนตอนการสราง

เครองมอ ดงน

1) ศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฏทเกยวของกบการออกกำลงกายเพอกำหนด

กรอบ แนวคดเกยวกบการออกกำลงกาย

2) กำหนดโครงสรางเกยวกบการออกกำลงกายเปน 3 สวน ประกอบดวย ขอมล

ทวไป ปจจยสนบสนนการออกกำลงกาย และขอมลเกยวกบการออกกำลงกาย

3) เขยนขอคำถามของแบบสอบถาม แลวนำมาวพากษและปรบแกขอคำถามกบ

อาจารยทมประสบการณทำกจกรรมการออกกำลงกาย เพอใหไดคำถามทมความเทยงตรงและครอบคลม

36


เนอหา แลวนำแบบสอบถามใหผเชยวชาญพจารณาตรวจสอบความเทยงตรง โดยตรวจสอบความถกตอง

เหมาะสมและครอบคลมตามเนอหา

4) นำแบบสอบถามไปทดลองใช (Try Out) กบนกศกษาชนปท 1 ระดบปรญญา

ตร 4 ป ภาคปกตของมหาวทยาลยราชภฏลำปาง จำนวน 30 คน ทไมใชกลมตวอยาง

5) นำผลจากการตอบแบบสอบถามมาปรบปรงแกไขเนอหาตามคำแนะนำของผ

เชยวชาญ และจากการซกถามของนกศกษาจากการไปทดลองใช

4.2.2 แบบประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองจากการเตนแอโรบก เปนแบบมาตราสวน

ประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ คอ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด มเนอหาครอบคลม

สขภาพ 3 หวขอ ไดแก สขภาพทางกาย ทางจตใจและทางสงคม มจำนวน 20 ขอ และมคำถามปลายเปด

อก 6 ขอ มขนตอนการสรางเครองมอ ดงน

1) ศกษาเอกสาร แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการวจย เพอกำหนดกรอบ แนวคด

และการประเมนภาวะสขภาพดวยตนเอง

2) กำหนดโครงสรางในการประเมนภาวะสขภาพดวยตนเอง 3 องคประกอบ คอ

สขภาพทางดานรางกาย จตใจ และสงคม

3) เขยนขอคำถามของแบบประเมนภาวะสขภาพดวยตนเอง จำนวน 40 ขอ โดย

เขยนใหครอบคลมโครงสรางเนอหา แบงออกเปน 3 ดาน โดยมคำถามปลายเปด 8 ขอ

4) นำแบบสอบถามทสรางมาวพากษและปรบแกขอคำถามกบอาจารยทควบคม

กจกรรมนกศกษาและอาจารยทมประสบการณทำกจกรรมการออกกำลงกาย เพอใหไดคำถามทมความ

เทยงตรงและครอบคลมโครงสรางทฤษฏ

5) นำแบบสอบถามประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองใหผเชยวชาญ พจารณาตรวจ

สอบความเทยงตรงโดยตรวจสอบความถกตอง ความเหมาะสมและครอบคลมตามเนอหาตลอดจนความ

เหมาะสมของภาษาทใช แลวนำไปหาคาดชนความสอดคลอง (IOC)

6) คดเลอกขอคำถามทมคาดชนความสอดคลอง (IOC) ตงแต 0.50 ขนไป พบวา

แบบสอบถาม ประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองทคดเลอกไวมคา IOC ตงแต 0.60 – 1.00 มจำนวน 36 ขอ

แลวนำมาปรบปรงขอคำถามตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ

7) นำแบบประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองไปทดลองใช (Try Out) กบนกศกษา

ชนปท 1 ระดบปรญญาตร 4 ป ภาคปกต ของมหาวทยาลยราชภฏลำปาง จำนวน 30 คนทไมใชกลม

ตวอยาง

8) นำผลจากการตอบแบบสอบถามมาวเคราะหหาคาอำนาจจำแนก โดยใชสตร

Pearson’ s Product Moment Correlation Coefficient เพอหาคาสมประสทธสหสมพนธระหวาง

คะแนนรายขอกบคะแนนรวม โดยคดเลอกขอคำถามทมอำนาจจำแนกตงแต 0.20 ขนไป ซงมคาอำนาจ

จำแนกอยระหวาง 0.35 – 0.62 มจำนวน 20 ขอ

37


9) นำขอคำถามทคดเลอกขอ 2.2.8 มาหาคาความเชอมนโดยใชสตรสมประสทธ

แอลฟาของ ครอนบาค (Cronbach’s Coefficient Alpha) ไดคาความเชอมนเทากบ 0.82

5. การเกบรวบรวมขอมล

5.1 ผวจยปฐมนเทศ อธบายถงประโยชนและผลลพธของการเตนแอโรบก แนะนำขอตกลง

ตาง ๆ พรอมการนดหมาย และใหนกศกษาทำแบบสอบถามเกยวกบการออกกำลงกายของนกศกษา

5.2 ผวจยดำเนนการทดสอบสมรรถภาพทางกายของนกศกษากอนการเตนแอโรบก (Pretest)

โดยใชการทดสอบสมรรถภาพทางกายของฮารวารด สเตป เทสต

5.3 นกศกษาแตละคนและผวจยไปเตนแอโรบกในสปดาหถดไปทกองพฒนานกศกษา

มหาวทยาลยราชภฏลำปาง ซงจดบรการใหนกศกษาทวไปทสนใจการเตนแอโรบกโดยไมมการเสยคาใชจาย

ตงแตวนจนทรถงวนศกร สปดาหละ 3 วน ๆ ละ ประมาณ 1 ชวโมง ตงแตเดอนธนวาคม พ.ศ. 2556 ถง

เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2557 เวลา 18.00 – 19.00 น. ตดตอกนเปนเวลา 7 สปดาห ซงเปนขนตอนการ

ทดลอง

5.4 หลงการเตนแอโรบกในแตละสปดาห ผวจยจะอธบาย ชแจง พดคย แลกเปลยน

ประสบการณการออกกำลงกายและคอยใหกำลงใจกบนกศกษา

5.5 หลงเสรจสนการเตนแอโรบกครบ 7 สปดาหแลว ผวจยดำเนนการทดสอบสมรรถภาพทาง

กายของนกศกษาดวยการทดสอบสมรรถภาพทางกายของ ฮารวารด สเตป เทสต เปนการทดสอบหลงการ

ทดลอง (Posttest) แลวใหนกศกษาทำแบบประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองจากการเตนแอโรบก

6. การวเคราะหขอมล

6.1 ขอมลเกยวกบการออกกำลงกาย นำมาแจกแจงความถ หาคารอยละ

6.2 การทดสอบสมรรถภาพทางกาย คำนวณคาคะแนนตามสตรแลวนำไปเทยบกบเกณฑท

กำหนดไวในแบบทดสอบของฮารวารด สเตป เทสต แลวหาคารอยละ คาเฉลยและคาท Paired t – test

(One Tailed)

6.3 ขอมลประเมนภาวะสขภาพดวยตนเอง นำมาแจกแจงความถ หาคารอยละ คาเฉลย คา

สวนเบยงเบนมาตรฐาน นำมาเทยบกบเกณฑ ดงน

คาเฉลย ระดบประเมนภาวะสขภาพ

4.50 – 5.00 หมายถง มากทสด

3.50 – 4.49 หมายถง มาก

2.50 – 3.49 หมายถง ปานกลาง

1.50 – 2.49 หมายถง นอย

1.00 – 1.49 หมายถง นอยทสด

38


7. การพทกษสทธของกลมตวอยาง

การดำเนนการวจยครงน ไดคำนงถงจรยธรรมในการวจย เคารพตอศกดศรของความเปน

มนษย ความถกตองและความยตธรรม โดยดำเนนการดงตอไปน

7.1 ไดอธบายจดมงหมายของการวจยและชแจงใหนกศกษาเกยวกบการเรยนการสอนวชาน

จะมกจกรรมเสรม หรอกจกรรมทางเลอกเพอสรางเสรมสขภาพและสงเสรมคณภาพชวตของนกศกษา 2

อยาง คอ การฝกโยคะและการ เตนแอโรบก เปดโอกาสใหนกศกษาเลอกตามความสมครใจโดยไมมผล

กระทบในการใหคะแนนของการเรยนการสอนในวชาน

7.2 นกศกษามาเตนแอโรบกโดยไมตองเสยคาใชจาย และมบรการอาหารวางและเครองดม

หลงการทดสอบสมรรถภาพทางกาย

7.3 ผวจย ไปรวมเตนแอโรบกกบนกศกษา และมการพดคย แลกเปลยนประสบการณการ

ออกกำลงกายและคอยใหกำลงใจกบนกศกษาระหวางดำเนนการวจย

7.4 มการสะทอนขอมลสมรรถภาพทางกายกอนและหลงการเตนแอโรบกระหวางนกศกษา

และผวจยเพอยนยนความถกตอง และเปนความลบ


1. ผลการพฒนาสมรรถภาพทางกายของนกศกษา สมรรถภาพของนกศกษากอนการเตน

แอโรบกมคาคะแนนเฉลยเทากบ 62.94 อยในเกณฑตำ (60 – 69) แตหลงการเตนแอโรบกมคาคะแนนเฉลย

เทากบ 71.12 อยในเกณฑปานกลาง (70 – 79) ดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 จำนวนและคารอยละของเกณฑสมรรถภาพทางกายของนกศกษากอนและหลงการเตนแอโรบก

เกณฑของสมรรถภาพทางกาย กอนการเตนแอโรบก หลงการเตนแอโรบก

จำนวน รอยละ จำนวน รอยละ

ดเยยม (มากกวา 90) - - 1 1.5

ด (80 – 89) - - 12 18.5

ปานกลาง (70 – 79) 27 41.5 33 50.8

ตำ (60 – 69) 31 47.7 19 29.2

ตำมาก (นอยกวา 60) 7 10.8 - -

รวม 65 100 65 100

39


2. เปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายของนกศกษากอนและหลงการเตนแอโรบก มความแตกตาง

กนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.025 โดยมคาเฉลยหลงการเตนแอโรบกสงกวากอนการเตนแอโรบก

ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 เปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายของนกศกษากอนและหลงการเตนแอโรบก

χ S.D. เกณฑ t

กอนการเตนแอโรบก 62.94 8.12 ตำ *

หลงการเตนแอโรบก 71.12 8.87 ปานกลาง 9.33

*p < .025

3. การประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองของนกศกษาจากการเตนแอโรบก พบวา นกศกษา

ประเมนภาวะสขภาพของตนเองทงดานรางกาย จตใจและสงคม อยในเกณฑระดบมาก ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 3 คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน และเกณฑประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองของนกศกษา

จากการเตนแอโรบก

การประเมนภาวะสขภาพดวยตนเอง χ S.D. เกณฑ

ดานรางกาย 3.81 0.72 มาก

ดานจตใจ 4.13 0.71 มาก

ดานสงคม 3.90 0.79 มาก

รวม 3.95 0.74 มาก

เมอพจารณาผลจากการเตนแอโรบกทมผลตอการสรางเสรมสขภาพของนกศกษา สขภาพทาง

ดานรางกาย รางกายแขงแรงขน กระฉบกระเฉง คลองแคลว ไมเหนอยงาย มภมตานทานโรคด ไมปวยบอย

และไมเปนหวด รปรางด นำหนกลด ไขมนหนาทองเรมลดลง การนอนหลบงายขน สขภาพทางดานจตใจ

รสกสนกสนาน ราเรง แจมใส คลายเครยด มชวต ชวาและมความสขเพมขน ควบคมอารมณตนเองไดดขน

อารมณเยนลง มความรบผดชอบและกระตอรอรน มความพยายาม กลาแสดงออก และอดทนเพมขน

มความสงบ มสตและมสมาธในการเรยน สขภาพทางดานสงคม รจกมตรภาพและนำใจจากเพอน เรยนร

40


การเขาสงคม และการสรางสมพนธภาพกบผอนอยางมความสข การปรบตวเขากบสงคม และไดเพอนใหม

เพมขน รจกหนาทของตนเองและเกดความสามคคในหมคณะ ไดสงคมทกวางขนและสามารถอยรวมกนได

อยางมความสข


ผวจยอภปรายผลในประเดนสำคญ ดงน

1. ผลการพฒนาสมรรถภาพทางกายของนกศกษา โดยภาพรวมสมรรถภาพทางกาย ของนกศกษา

อยในเกณฑดขนหลงการเตนแอโรบก ซงกอนการเตนแอโรบกอยในเกณฑตำ แตหลงการเตนแอโรบกอยใน

เกณฑปานกลาง สมรรถภาพทางกายของจำนวนนกศกษากอนการเตนแอโรบกอยในเกณฑตำ มรอยละ

47.7 แตหลงการเตนเหลอเพยง รอยละ 29.2 และหลงการเตนอยในเกณฑดรอยละ 18.5 และเกณฑดเยยม

รอยละ 1.5 ซงกอนการเตนแอโรบก เกณฑดและดเยยมไมมเลย ดงนน การใหนกศกษาเตนแอโรบก

จงเปนการเสรมสรางสมรรถภาพทางกายของนกศกษา เพราะการใหนกศกษาไปเตนแอโรบกสปดาหละ

3 วน ๆ ละ 1 ชวโมง เปนเวลา 7 สปดาหตดตอกน เปนการออกกำลงกายทใชระยะเวลานานเหมาะสมคอ

ตงแต 30 นาทขนไป สวนความบอยโดยเฉลยวนเวนวน และความหนกทเหมาะสมกบอตรา การเตนของ

หวใจจากการเตนแอโรบกนาน 1 ชวโมง ซงสอดคลองกบการศกษาของ Tiranon (2006) ทพบวา

ผลการพฒนาสมรรถภาพทางกายของนกศกษา โดยภาพรวมสมรรถภาพทางกายดขนหลงการออกกำลงกาย

และจากการทผวจยไปสงเกตแบบมสวนรวม คอยใหกำลงใจอยางสมำเสมอ และกำหนดการทดสอบ

สมรรถภาพทางกายกอนและหลงการเตนแอโรบก เปนการประเมนการปฏบต ซงเปนการวดประสทธผลของ

กจกรรมการเตนแอโรบก และนกศกษาสวนใหญคาดหวงวาหลงการเตนเปนระยะเวลาหนงแลว สมรรถภาพ

ทางกายของตนเองควรจะตองมการเปลยนแปลงไปในทางทดขน นบวาเปนการกระตนใหนกศกษามาเตน

แอโรบกอยางสมำเสมอเพราะจะมการประเมนหลงการเตนแอโรบก

2. เปรยบเทยบสมรรถภาพทางกายของนกศกษากอนและหลงการเตนแอโรบก มความแตกตาง

กนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .025 โดยมคาเฉลยหลงการเตนแอโรบกสงกวากอนการเตนแอโรบก

โดยกอนทจะจดกจกรรมการเตนแอโรบกใหนกศกษานน ผวจยไดปฐมนเทศและอธบายถงผลลพธของ

การเตนแอโรบก คอ คณภาพชวตของนกศกษาทพงประสงค แตจากอทธพลของสภาพแวดลอม กระแส

สงคมทำใหนกศกษามปญหาสขภาพ เชน รางกาย ไมแขงแรง นำหนกเกน การใชเวลาวางทไมเกดประโยชน

แกตนเอง เพอฝกใหนกศกษาเรมวเคราะหถงสาเหตหรอ ปจจยทเกยวของกบปญหาโดยเฉพาะสาเหตทเนอง

มาจากพฤตกรรมของตวนกศกษา ซงเปนไปตามแนวคดหลกของ Precede – Proceed Framework

(Paowattana et al., 2012) ทเนนกระบวนการวเคราะหเพอการวางแผนการดำเนนงานสรางเสรมสขภาพ

ใชการวเคราะหแบบยอนหลง โดยเรมจากผลลพธทตองการ แลวพจารณา ถงสาเหตทเกยวของ แลวนำ

สาเหตตาง ๆ มาวางแผนแกไข ดำเนนงานและประเมนผล ดงนน การจดกจกรรมการ เตนแอโรบกให

41


นกศกษา จงสงผลใหสมรรถภาพทางกายของนกศกษามความแตกตางกนกอนและหลงการ เตนแอโรบก

อยางมนยสำคญทางสถต และหลงการเตนมคาเฉลยสงกวากอนการเตนแอโรบก ซงสอดคลองกบการศกษา

ของ (Tiranon, 2006) ทพบวา สมรรถภาพทางกายกอนและหลงการออกกำลงกายมความแตกตางกนอยาง

มนยสำคญทางสถต โดยมคาเฉลยสงกวากอนการออกกำลงกาย ดงนน การใหนกศกษาไดออกกำลงกาย

ดวยการเตนแอโรบกจงมผลทำใหสมรรถภาพทางกายโดยรวมของนกศกษาดขน และเปนปจจยทเออตอการ

สรางใหนกศกษา หนกลบมาดแลสมรรถภาพทางกายของตนเองอนจะนำไปสการสรางเสรมสขภาพ

3. การประเมนภาวะสขภาพดวยตนเองของนกศกษาจากการเตนแอโรบก นกศกษาประเมน

ภาวะสขภาพของตนเองทงดานรางกาย จตใจ และสงคมอยในเกณฑระดบมาก ซงสอดคลองกบการศกษา

ของ Sritamanosh and Sritamanosh (2005) ทพบวา กลมตวอยางรอยละ 92.9 ประเมนวาตนเองม

สขภาพดขน เกนรอยละ 90 วตกกงวลหรอซมเศรานอยลงและการนอนดขน การใหขอมลแกนกศกษาถง

ประโยชนทจะไดจากการออกกำลงกายดวยการเตนแอโรบก ตลอดจนผลทจะเกดขนตอสขภาพและคณภาพ

ชวตของนกศกษา ทำใหนกศกษาสวนใหญเรมคดทจะหนกลบมาดแลสขภาพของตนเองอยางจรงจง โดยมจด

มงหมายเพอยกระดบสขภาพและความเปนอยทดของตน โดยทบคคลจะตองรบเอาพฤตกรรมนน ๆ เขาไว

เปนแบบแผนการดำเนนชวต ซงเปนไปตามแบบจำลองการสรางเสรมสขภาพของเพนเดอร (Paowattana

et al., 2012) ทมงเนนคณลกษณะและประสบการณของบคคล อารมณและความคดทเฉพาะเจาะจงกบ

พฤตกรรมนนๆ และผลลพธทางดานพฤตกรรม และการทผวจยไดไปเตนแอโรบกกบนกศกษา พดคยแลก

เปลยนประสบการณ ตลอดจนคอยใหกำลงใจในการมาเตนแอโรบก ทำใหนกศกษามความเชอในความ

สามารถของตน ซงเปนปจจยทชวยใหนกศกษาตงใจเตนแอโรบกเปนเวลานานตดตอกน เพราะนกศกษา

เชอวาตนเองตองสามารถทำไดและตองการออกกำลงกายเพอชวยใหรางกายแขงแรง รปรางสวยงามและ

ปองกนโรคได (Aiemsupasit, 2004)

นอกจากนนยงมนกศกษาสวนใหญ อยากมาเตนแอโรบกตออก เพราะเรมตระหนกถงประโยชน

ของการออกกำลงกาย ทำใหสนกสนาน คลายเครยด กลาแสดงออก มสมาธในการเรยนดขน และทำให

ตนเองมชวต ชวา และ มความสขเพมขน รอยละ 80 ดงท Tanan (2004) ไดประเมนผลโครงการเตนแอ

โรบก พบวา สมาชกของชมรม มสมาธในการทำงาน ผอนคลายความตงเครยดในชวตประจำวน สขภาพกาย

และสขภาพจตโดยรวมดขน การ เตนแอโรบกถอเปนกจกรรมทสงเสรมการออกกำลงกายของเยาวชน และ

สอดคลองกบท Sukaaujiasakul (2014) กลาวไววา การออกกำลงกายทำใหอวยวะตางๆ แขงแรง เชน

หวใจ ปอด ตบ กระดก ทำใหระบบยอยอาหารทำงานไดด มความสมดลของระบบประสาท ปองกนและ

ลดความเครยด ระบบภมคมกนดขน รางกายหลงสารสข ทเรยกวา เอนดอรฟนส ทำใหรสกสบายไปทงเนอ

ทงตว โดยรวมการออกกำลงกายเปนประจำทำใหสขภาพด มความสขและอายยน นกศกษามขอเสนอแนะ

ใหมการเตนแอโรบกทกภาคเรยน เพราะชวยฝกใหตนเองใชเวลาวางใหเกดประโยชน ฝกใหตวเองมวนย

ในการบรหารเวลา ไดเรยนรการเขาสงคม ไดมตรภาพและนำใจจากเพอนทำใหเกดความสามคคใน หมคณะ

ดงนน การฝกใหนกศกษาไดออกกำลงกาย จนเปนสขนสยจะมผลตอการพฒนาวนยของตนเอง สงเสรมให

42


เกดความฉลาดทางอารมณเพราะมการเรยนร พฒนาสมรรถภาพทางกายของตนเอง และการปรบตวในการ

เขาสงคม จงเปนการสรางเสรมสขภาพทงดานรางกาย จตใจ และสงคมไดด

อาจสรปไดวา การสรางเสรมสขภาพนกศกษาดวยการออกกำลงกาย : การเตนแอโรบก ในครงน

เปนการกระตน สงเสรมและสนบสนนใหนกศกษาไดทดลองทำ เพอพฒนาสมรรถภาพทางกายของตนเอง

โดยเนนใหนกศกษาเกดการเรยนร รบรความสามารถของตนเองและฝกการกำกบตนเอง มความเชอถอ

คณคาและประโยชนของการออกกำลงกาย รวมทงฝกใหนกศกษามความรบผดชอบ มวนยในตนเอง

มมตรไมตรและเปนแบบอยางทดในกลมเพอน จงเปนการเพมสมรรถนะใหนกศกษามความสามารถใน

การพฒนาสขภาพตนเองโดยเฉพาะสขภาพทางดานรางกาย จตใจ และสงคม อนจะเปนผลตอสขภาวะ

นบเปนการสรางเสรมสขภาพผานกจกรรมการออกกำลงกาย จงเหนไดวา การใหนกศกษาไดออกกำลงกาย

นนเปนการสรางเสรมสขภาพทใชกลยทธเหมาะสมในการพฒนาสขภาพตามแนวคดสรางนำซอม (Health

System Research Institute, 2008)

ขอเสนอแนะการวจย

จากการศกษาครงน มขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการสรางเสรมสขภาพนกศกษาดวยการ

ออกกำลงกายไว ดงน

1. สถาบนการศกษาควรไดมการกำหนดกจกรรมเสรมหลกสตรในเรองการออกกำลงกาย เพอฝก

ใหนกศกษาไดออกกำลงกายจนเกดสขนสยและเปนสวนหนงในวถของการดำเนนชวต

2. ควรมการจดกจกรรมตอเนองในเรองการเสรมสรางสมรรถภาพทางกายของนกศกษาโดยเฉพาะ

ผทมสมรรถภาพทางกายตำ และการเฝาระวงสขภาพของนกศกษา

3. สำหรบการวจยครงตอไป

3.1 ศกษารปแบบ ปจจยแวดลอมทมอทธพลตอการเปลยนแปลง พฤตกรรมการออกกำลงกาย

ใหเปนกจวตประจำวน

3.2 ศกษากระบวนการสรางเสรมสขภาพดวยการออกกำลงกายใหกบนกศกษา

References

Aiemsupasit, S. (2004). Changing Behavior Theories and Techniques. (4th ed.). Bangkok:

Chulalongkorn University. (in Thai)

Apikomonkorn, Y., et al. (2009). The survey of Lampang Rajabhat University student’s

health behavior. Lampang Rajabhat University. (in Thai)

43


Health System Research Institute, Ministry of Public Health. (2008). The Role of Public

Health. Nonthaburi: Pimdee Publishing House. (in Thai)

National Statistical Office. (2008). The Survey of Exercising Behavior: Year 2007. Retrieved

Nov 15, 2013, from http://www.service.nso.go.th/nsopublish/service/survey/

exercise50.pdf. (in Thai)

Office of the Education Council. (2005). The Following and Evaluating Report of Higher

Education Reforming. Bangkok: The Teacher Council Publishing. (in Thai)

Paowattana, A., et al. (2012). Health Promotion and Disease Preventing in Community:

An Application of concepts and Theories to Practice. Bangkok: Klang Nana

Wittaya. (in Thai)

Satienkitaumpai, S. (2008). Student Activities and the Development of the Graduates.

Bangkok: Office of the Higher Education Commission. (in Thai)

Sport Authority of Thailand. (1997). Exercise for Health. Bangkok: Sports Science Centre.

Sritamanosh, W., & Sritamanosh, S. (2005). The Effects of Neurobic Exercise towards the

Baan Talang, Phuket Province Exercise Club’s member. Retrieved January 28,

2013, from http://www.gotoknow.org/ file/paradee/view/224073. (in Thai)

Sukaaujjasakul, K. (2014). Exercise to prevent diseases. Moh Chao Baan Magazine. 35(420),

10-18. (in Thai)

Tanan, T. (2004). Chachoengsao Province Aerobic Dancing Project Evaluation. Faculty of

Public Administration, Burapha University. (in Thai)

Tiranon, P. (2006). The result of physical fitness developing by exercising activities

organized by the students. Community Public Health Program Lampang Rajabhat

University. Faculty of Education Lampang Rajabhat University. (in Thai)

ผเขยน

พวงนอย แสงแกว

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยราชภฏลำปาง


45

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 The Effect of Assisted Ultrasonic on Water Extraction of Anthocyanin From Roselle Using Response Surface Method

ผลของอลตราโซนคตอการสกดแอนโทไซยานนจากกระเจยบแดง ดวยวธพนผวตอบสนอง

The Effect of Assisted Ultrasonic on Water Extraction of Anthocyanin From Roselle Using Response Surface Method

ณรงคพนธ รตนปนดดา*

โรงเรยนการเรอน มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

Narongphan Rattanapanadda* School of Culinary Arts, Suan Dusit Rajabhat University

บทคดยอ

งานวจยนศกษาการใชคลนอลตราโซนคในการเพมประสทธภาพการสกดแอนโทไซยานนจาก

กระเจยบแดง ปจจยในการศกษา คอ กำลงของคลนอลตราโซนค เวลาในการสกดและอตราสวนกระเจยบแดง

ตอตวทำละลาย ดวยเทคนควธพนผวตอบสนอง วางแผนการทดลองแบบ Box-Behnken Design โดยใชนำ

เปนตวทำละลาย ดวยปจจยของกำลงของอลตราโซนคในชวง 40-80 เปอรเซนต ทความถ 40 กโลเฮรตซ

กำลงไฟ 160 วตต เวลาในการสกด 15-45 นาท และ อตราสวนกระเจยบแดงตอตวทำละลายท 10, 20

และ 30 กรมตอนำ 3 ลตร จากการทดสอบการตอบสนองทเหมาะสมพบวาสภาวะการสกดททำใหได

ปรมาณแอนโทไซยานนสงสด 54.27 มลลกรมตอ 100 กรม ไดแก กำลงของอลตราโซนค 80 เปอรเซนต

เวลาในการสกด 45 นาท และอตราสวนกระเจยบแดงท 30 กรมตอนำ 3 ลตร ทสภาวะนแอนโทไซยานนท

สกดไดมคาการตานอนมลอสระ เทากบ 82.16 เปอรเซนต และคาสแดง (a*) เทากบ 16.88 กำลงอลตรา

โซนคเปนปจจยหลกทมผลอยางมนยสำคญทางสถต (P=0.004) ตอประสทธภาพการสกดแอนโทไซยานน

และคณสมบตการตานอนมลอสระ ระยะเวลาในการสกดมผลอยางมนยสำคญทางสถต (P≤0.05) ตอ

คณสมบตการตานอนมลอสระ และอตราสวนกระเจยบแดงตอตวทำละลายมผลอยางมนยสำคญทางสถต

(P≤0.05) ตอคาสแดง

คำสำคญ : อลตราโซนค กระเจยบแดง แอนโทไซยานน การสกด


46

The Effect of Assisted Ultrasonic on Water Extraction of Anthocyanin From SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Roselle Using Response Surface Method

Abstract

This research has been studied in ultrasonic power for increasing the efficiency

extraction of anthocyanins from roselle by the response surface method (Box-Behnken

Design). The studied factors were ultrasonic power, extraction time and ratio of Roselle

and solvent. The solvent extraction of anthocyanins was distillated water. The

experimental conditions were determined by the range of ultrasonic power (40-80%) at

frequency 40 kHz, power supplied 160 Watt, extraction time (15-45 minutes) and ratio of

roselle and distilled water (10, 20 and 30 g per distilled water 3 L). The optimal response

has been established for obtaining the highest amounts of anthocyanins (54.27 mg/100g)

was carried out by ultrasonic power (80%), extraction time (45 minutes) and ratio of

roselle and distilled water (30 g/3L). The antioxidant activity and redness (a*) value of

anthocyanin extraction were 82.16% and 16.88, respectively in this condition. Ultrasonic

power is main factor that affected significantly (P=0.004) in the efficiency of anthocyanin

extraction and antioxidant activities. Extraction time significantly (P≤0.05) affected

antioxidant activities. Additionally, the ratio of roselle and distilled water significantly

(P≤0.05) affected the redness (a*) values.

Keywords : Ultrasonic , Roselle , Anthocyanin , Extraction

บทนำ

กระเจยบแดง (Hibiscus sabdariffa L.) เปนสมนไพรทมการปลกอยางแพรหลายในประเทศไทย

และเขตรอน เปนแหลงของแอนโทไซยานนและสารใหสแดงและมวงจากธรรมชาตทราคาถก เปนรงควตถท

ละลายนำได นำมาใชในอตสาหกรรมเครองดม ไวน นำผลไม เปนสวนประกอบสำคญในอาหาร ยาและ

เครองสำอาง มคณสมบตลดความเสยงของการเปนโรคอวน โรคเบาหวาน โรคหวใจ โรคทางระบบประสาท

โรคมะเรงและไขมนในเสนเลอด (Pandey & Rizvi, 2009; Zhang et al., 2004) กลบเลยงกระเจยบแดง

เปนแหลงของสารตานอนมลอสระและในสวนของเมลดกระเจยบแดงจะใหสารตานอนมลอสระทมคณสมบต

ในการตานอนมลอสระสงทสด (Mohd-Esa et al., 2010) เมอนำเมลดกระเจยบแดงไปตมนำจะเปนแหลง

ของโปรตนทดเหมอนกบเคซน และมคณสมบตในการชวยลดคอเลสเตอรอล แตในมาเลเซยเมลดมกจะเปน

สวนทเหลอทง (Halimatul et al., 2007) แอนโทไซยานนมความคงตวตำและอาจเกดการเสอมสลายจาก

ผลของความเปนกรด-ดาง แสงแดด ออกซเจน เอนไซม หรอผลของการใหความรอน (Cisse et al., 2009)

47


กระเจยบแดงแหง 100 กรม จะมแอนโทไซยานนประมาณ 1.5 กรม (Tsai & Ou, 1996) สแดงของ

กระเจยบแดงมาจากสของแอนโทไซยานน ซงประกอบดวย Delphinidin-3-xylosylglucoside รอยละ

70.9 และ Cyanidin-3-xylosylglucoside รอยละ 29.1 (Pouget et al., 1990) เปนชนดของสารตาน

อนมลอสระทสำคญในกระเจยบแดง และเปนสวนสำคญททำใหกระเจยบมสแดงสด การเพมประสทธภาพ

การสกดแอนโทไซยานนจากกระเจยบแดงจงเปนปจจยหนงทสำคญตอการเพมมลคาของกระเจยบแดง

เทคนคอลตราโซนคถกนำมาใชในการสกดรวมกบสารละลายเพอใหไดสารสำคญเพมมากขน ดวย

อตราการสกดทเรวขนและเวลาในกระบวนการสกดสนลง (Vilkhu et al., 2008) การสนสะเทอนโมเลกล

ของตวทำละลายดวยคลนอลตราโซนคเปนการเพมพนทผวในการสมผสระหวางตวอยางและสารละลาย ดงนน

เทคนคอลตราโซนค จงเปนทางเลอกใหมในการสกดทสามารถนำไปประยกตใชในทางการคาได (Valero

et al., 2007) นอกจากนผลของอตราสวนตวทำละลายและขนาดของอนภาคกเปนปจจยหลกทสงผล

ตอประสทธภาพการแอนโทไซยานน การเพมอณหภมสามารถลดระยะเวลาในการสกดลงไดเนองจาก

สมประสทธการแพรทเปลยนแปลงไป (Cisse et al., 2012)

วธพนผวตอบสนอง (Response Surface Methodology, RSM) เปนวธการทางคณตศาสตรและ

สถตทเปนประโยชนในการสรางแบบจำลองและวเคราะหปญหา ซงแสดงผลตอบสนองตอผลจากตวแปร

ตางๆ โดยมวตถประสงคเพอหาจดหรอความเหมาะสมตอผลนน (Montogomery, 2001) RSM เปนเทคนค

ทมประสทธภาพกบกระบวนการทมความซบซอน ทำใหงายในการจดการและการอธบายผล เมอเปรยบเทยบ

กบวธการอน (Box & Behnken, 1960; Gan & Latiff, 2011) ในงานวจยนศกษาประสทธภาพการสกด

แอนโทไซยานนจากกระเจยบแดงดวยคลนอลตราโซนค ซงเปนวธการทสามารถเพมประสทธภาพการสกดให

สงขน ดวยระยะเวลาในการสกดทสนลง และไดปรมาณของสารสำคญสงขน โดยศกษาความสมพนธของ

อตราสวนตวทำละลายในอตราสวนทตางกน ระยะเวลาการสกดและกำลงคลนอลตราโซนคทความถ

40 kHz ตอประสทธภาพการสกดแอนโทไซยานนจากกระเจยบแดง


ศกษาผลของคลนอลตราโซนคระยะเวลาการสกดและอตราสวนตวทำละลายตอการสกดแอนโท-

ไซยานนจากกระเจยบแดง

48



1. ศกษาผลของกำลงอลตราโซนค อตราสวนของกระเจยบตอตวทำละลายและเวลาตอการสกด

แอนโทไซยานน จากกระเจยบแดง

นำกระเจยบมาสกดกบนำกลนปรมาตร 3 ลตร ดวยคลนอลตราโซนคระดบความถ (Ultrasonic Power)

40 kHz สภาวะดงน

- กำลงอลตราโซนค 40 , 60 และ 80 เปอรเซนต (40 W x 4)

- อตราสวนของกระเจยบตอตวทำละลาย 10, 20 และ 30 กรม/นำ 3 ลตร

- ระยะเวลาการสกด 15, 30 และ 45 นาท

2. การวเคราะหปรมาณแอนโทไซยานน

ปเปตสารสกดทไดปรมาณ 8 มลลลตร ใสในขวดปรบปรมาตรขนาด 100 มลลลตร จากนน

ปรบปรมาตรดวยตวทำละลายทใชในการสกด เกบไวในทมดเปนเวลา 2 ชวโมง จากนนนำไปวดคาการดดกลน

แสงทความยาวคลน 520 นาโนเมตร แลวคำนวณปรมาณแอนโทไซยานนตามสตร (Hong & Wrolstad,

1990)

TAcy

= O.D. × DV × × ×

โดยท TAcy

คอ ปรมาณแอนโทไซยานนทงหมด (มลลกรมแอนโทไซยานนตอวตถดบ 100 กรม)

O.D. คอ คาการดดกลนแสงทอานไดจากสารละลายสกดทเจอจางแลว

DV คอ ปรมาตรของสารละลายสกดทไดเจอจางแลว (มลลลตร)

SV คอ ปรมาตรของสารละลายสกดทเตรยมสำหรบเจอจาง (มลลลตร)

TEV คอ ปรมาตรทงหมดของสารละลายสกดทได (มลลลตร)

SW คอ นำหนกของตวอยางทใชสกด (กรม)

E1CM

1% คอ คา Extinction coefficient ของ Delphinidin -3-glucoside เทากบ 559

3. การวเคราะหคณสมบตการตานออกซเดชน (Maisuthisakul et al., 2008)

3.1 การเตรยมสารละลาย 2,2,-Diphenyl-2-picryl-hydrazyl (DPPH) ในเอทานอล

การเตรยมสารละลาย DPPH ความเขมขน 6x10-5 โมล โดยนำ DPPH นำหนก

2.4 มลลกรม มาละลายในเอทานอล 100 มลลลตร ปเปตสารละลาย 3 มลลลตร ในเวลา 1 ชวโมงทดสอบ

การเปลยนแปลงคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 515 นาโนเมตร (Ab)

100 SV

TEV SW

1 E 1% /10 1CM

49


3.2 การเตรยมสารตวอยางและการวเคราะห

นำสารสกดทไดมาเจอจาง 20 เทาของสารสกดเรมตน ปเปตสารสกดมา 0.5 มลลลตร

แลวปรบปรมาตรดวยเอทานอลใหครบ 10 มลลลตร ปเปตสารละลาย DPPH 3 มลลลตร ใสในสารสกด เกบ

ในทมด 15 นาท และวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 515 นาโนเมตร (As)

การคำนวณ % Inhibition = x 100

เมอ Ab = คาการดดกลนแสงของ Blank

As = คาการดดกลนแสงของตวอยาง

4. การวเคราะหคาส

นำสารสกดทไดมาวดคาสโดยระบบ CIE LAB L a b ดวยเครอง Handy colorimeter

5. การวเคราะหทางสถต

จากการวางแผนการทดลองดวยวธพนผวตอบสนองแบบ Response Surface Design (RSD)

แบบ Box-Behnken Design กำหนดชวงของปจจยทศกษาดงตารางท 1 ทำใหไดผลการทดลองทงหมด 15

Design Point ประกอบดวยจดกงกลาง (Center Point) จำนวน 3 จดและ factorial Point จำนวน 12 จด

ตารางท 1 ชวงของคาระดบทง 3 ปจจยททำการทดลอง

Ab - A

s

Ab

ปจจย สญลกษณ รหสของปจจย

-1 0 1

กำลงอลตราโซนค (เปอรเซนต) X1 40 60 80

เวลา (นาท) X2 15 30 45

อตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย X3 10 20 30

(กรมตอนำ 3 ลตร)

จากการทดลองแบบ RSD สามารถแสดงความสมพนธระหวางอทธพลของตวแปรอสระทศกษา

(Independent Variable) คอ กำลงอลตราโซนค เวลาในการสกดและอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย

แอนโทไซยานนจากกระเจยบแดง ดงสมการท 1

Y = β0 + β

1x

1 + β

2x

2 + β

3x

3 + β

11x

12 + β

22x

22 + β

33x

33 + β

12x

1x

2+ β

13x

1x

3 + β

23x

2x

3 …..(1)

50


โดยท Y คอปรมาณแอนโทไซยานน x1 คอ กำลงของคลนอลตราโซนค (%) x

2 คอ เวลาในการ

สกด (นาท) x3 คอ อตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย (กรมตอนำ 3 ลตร) ในขณะท β

i คอคาสมประสทธ

การถดถอย (Regression Coefficients) หนาตวแปรแตละตวแปร

ผลและวจารณผลการทดลอง

1) ผลของสภาวะทเหมาะสมตอการสกดแอนโทไซยานนจากกระเจยบแดง

จากการศกษาปจจยของกำลงอลตราโซนค เวลาในการสกด และอตราสวนกระเจยบตอ

ตวทำละลายทเหมาะสมในการสกดแอนโทไซยานน 3 ระดบ คอ กำลงอลตราโซนค 40, 60 และ

80 เปอรเซนต เวลาในการสกด 15, 30 และ 45 นาท และอตราสวนของกระเจยบตอตวทำละลายท 10,

20 และ 30 กรมตอนำกลน 3 ลตร ปรมาณแอนโทไซยานนทสกดได คณสมบตการตานอนมลอสระ และ

คาส แสดงดงตารางท 2

ตารางท 2 ผลของอลตราโซนคตอการสกดแอนโทไซยานนจากกระเจยบแดง

Run Std อลตรา เวลา อตราสวน แอนโทไซยานน

%Inhibition

L a b order Order โซนค (%) (นาท) (g/3L) (mg/100g)

7 1 40 15 20 21.99 72.10 20.93 15.70 20.30

12 5 40 30 10 16.77 77.37 24.00 14.83 24.63

13 14 40 30 20 24.60 84.91 16.70 11.30 11.20

2 7 40 30 30 35.78 78.77 16.97 18.30 14.30

8 3 40 45 20 26.83 78.25 20.43 17.83 21.50

11 9 60 15 10 10.81 76.84 26.87 6.47 28.93

5 11 60 15 30 17.89 78.60 23.23 12.47 16.70

1 13 60 30 20 22.36 84.91 17.43 10.23 12.27

3 15 60 30 20 23.48 84.91 18.10 10.80 12.80

6 10 60 45 10 15.65 84.74 17.43 9.90 14.00

14 12 60 45 30 44.72 86.08 14.07 9.53 8.50

15 2 80 15 20 11.18 85.20 19.70 9.73 15.00

4 8 80 30 30 40.25 81.83 14.60 3.00 2.90

9 6 80 30 10 19.75 87.43 19.17 10.83 13.50

10 4 80 45 20 36.15 84.80 14.70 11.03 8.50

หลงจากนนนำคาทไดจากตารางท 2 มาวเคราะหผลดวยวธ Response Surface Method

ไดผลการวเคราะห ดงน

51


ตารางท 3 คา p-value ทไดจากการวเคราะหดวยวธตอบสนองแบบพนผว

x1

x2

x3

x12

x22

x32

x1x

2

x1x

3

x2x

3

ตวแปร แอนโทไซยานน %Inhibition L a b

0.004

0.159

0.133

0.015

0.030

0.162

0.002

0.678

0.001

0.017

0.036

0.175

0.073

0.093

0.401

0.195

0.165

0.926

0.981

0.360

0.177

0.940

0.223

0.294

0.361

0.607

0.953

0.119

0.607

0.022

0.061

0.765

0.202

0.842

0.035

0.167

0.698

0.111

0.181

0.753

0.062

0.466

0.254

0.966

0.311

หมายเหต x

1 คอ กำลงของคลนอลตราโซนค(%)

x2 คอ เวลาในการสกด(นาท)

x3

คอ อตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย(กรมตอนำ 3 ลตร)

52


ตารางท 4 คาทางสถตของแบบจำลองแตละชนด

Anthocyanin

Linear

Quadratic

Crossproduct

Total Model

%Inhibition

Linear

Quadratic

Crossproduct

Total Model

L value

Linear

Quadratic

Crossproduct

Total Model

a Value

Linear

Quadratic

Crossproduct

Total Model

b Value

Linear

Quadratic

Crossproduct

Total Model

Regression Sum of square R2 F value P>F

1192.47

76.81

222.75

1492.02

189.878

42.148

22.662

254.689

140.909

15.806

6.595

163.310

130.683

33.515

42.239

206.437

496.244

54.403

26.164

576.811

0.792

0.051

0.148

0.991

0.6834

0.1517

0.0816

0.9167

0.7480

0.0839

0.0350

0.8669

0.5785

0.1484

0.1870

0.9139

0.7986

0.0876

0.0421

0.9283

8.71

8.92

25.88

57.79

5.76

3.04

1.63

6.11

1.08

1.05

0.44

3.62

5.90

2.87

3.62

5.89

1.77

2.03

0.98

7.19

0.020

0.019

0.002

<0.001

0.045

0.132

0.294

0.030

0.438

0.447

0.736

0.085

0.043

0.143

0.100

0.033

0.269

0.288

0.473

0.021

53


2.1) ปรมาณแอนโทไซยานน

จากผลการทดลองสามารถสรางความสมพนธระหวางกำลงของอลตราโซนค (x1) เวลาใน

การสกด (x2) และอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย (x

3) ตอปรมาณแอนโทไซยานนทสกดได (Y

1)

ดงสมการท 2

Y1 = 65.4537 – 1.46737x

1 – 0.518833x

2 - 0.843x

3 + 0.00803437x

12 – 0.0118056x

22

+ 0.0144375x32 + 0.0167750x

1x

2 + 0.0018625x

1x

3 + 0.03665x

2x

3 R2=99.05% …..(2)

จากภาพท 1 และ 2 พบวา Response Optimizer ของสภาวะการสกดททำใหได

ปรมาณแอนโทไซยานนสงสด 54.27 มลลกรมตอ 100 กรม คอ ทกำลงของอลตราโซนค 80 เปอรเซนต

เวลาในการสกด 45 นาท และอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย 30 กรมตอนำ 3 ลตร จากตารางท 3

ปจจยจากกำลงของอลตราโซนค (x1) เปนปจจยทสงผลตอปรมาณแอนโทยานนทสกดไดจากกระเจยบแดง

มากกวาปจจยอน (P=0.004) เนองจากการใชคลนอลตราโซนคจะสงผลตอการสนสะเทอนของโมเลกลตวทำ

ละลายและกระเจยบแดงทำใหเกดการบบอดและคลายตวของตวกลางซำไปมาหลายพนรอบตอวนาท

(Cavitation) (Awad, 2011) จงเปนการเพมพนทผวสมผสของแอนโทไซยานนกบตวทำละลายจงเปนการ

เพมประสทธภาพการสกดแอนโทไซยานน สอดคลองกบคาสมประสทธหนาตวแปร x1 เทากบ 1.46737 ซง

มากกวาคาสมประสทธอน ทงนการเปลยนแปลงของกำลงของอลตราโซนค (x12) (P=0.015) และเวลาใน

การสกด (x22) (P=0.030) สงผลตอปรมาณแอนโทไซยานนทสกดได (Y

1) เชนกน ผลของปจจยรวมของกำลง

ของอลตราโซนค/เวลาในการสกด (x1x

2) และเวลาในการสกด/อตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย (x

2x

3) สง

ผลตอปรมาณแอนโทยานนทสกดไดจากกระเจยบแดงเชนกน (P=0.002 และ P=0.001 ตามลำดบ)

สอดคลองกบคา P ของแอนโทไซยานนจากตารางท 4 ทสามารถทำนายดวยความสมพนธของสมการแบบ

Linear (P=0.020) Quadratic (P=0.019) และ Crossproduct (P=0.002) ดงนนสมการท 2 จงสามารถ

นำมาใชในการทำนายปรมาณแอนโทไซยานนไดเปนอยางด (R2=99.05%)

ภาพท 1 ความสมพนธของกำลงของอลตราโซนคและเวลาในการสกดตอปรมาณแอนโทไซยานน

54


ภาพท 2 ความสมพนธของเวลาในการสกดและอตราสวนกระเจยบตอปรมาณแอนโทไซยานน

2.2) คณสมบตการตานอนมลอสระ

จากผลการทดลองสามารถสรางความสมพนธระหวางกำลงของอลตราโซนค (x1) เวลา

ในการสกด (x2) และอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย (x

3) ตอคณสมบตการตานอนมลอสระ (Y

2)

ดงสมการท 3

Y2 = 10.875 + 1.22987x

1 + 1.131x

2 + 0.94325x

3 - 0.00633125x

12 – 0.0103x

22 - 0.010275x

32

- 0.00536667x1x

2 - 0.00875x

1x

3 - 0.0007x

2x

3 R2=91.67% …..(3)

จากภาพท 3, 4 และ 5 พบวา Response optimizer ของสภาวะททำใหไดคณสมบต

การตานอนมลอสระสงสดรอยละ 87.46 คอ กำลงอลตราโซนคท 80 เปอรเซนต เวลาในการสกด

33.7879 นาท และอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย 10.6061 กรมตอนำ 3 ลตร เนองจากการกำลง

อลตราโซนคจะสงผลตอการสนสะเทอนของโมเลกลตวทำละลายและกระเจยบแดงเปนการเพมประสทธภาพ

การสกดแอนโทไซยานนทำใหคณสมบตการตานอนมลอสระสงขน จากตารางท 3 ปจจยจากกำลงอลตรา

โซนค (x1) และเวลาในการสกด (x

2) เปนปจจยทสงผลตอคณสมบตการตานอนมลอสระทสกดไดจาก

กระเจยบแดง (P=0.017 และ P=0.036 ตามลำดบ) แสดงใหเหนถงความสมพนธแบบเสนตรง (P=0.045)

(ตารางท 4) สอดคลองกบสมการท 3 คาสมประสทธหนาตวแปร x1 เทากบ 1.22987 และคาสมประสทธ

หนาตวแปร x2 เทากบ 1.131 ทำใหสมการท 3 สามารถนำมาใชไดเปนอยางด (R2=91.67%) จากภาพท 3,

4 และ 5 เมอกำลงอลตราโซนค (x1) และเวลาในการสกด (x

2) เพมขน คณสมบตการตานอนมลอสระของ

สารสกดทไดจะมคาเพมขนเชนกน

55


ภาพท 3 ความสมพนธของกำลงของอลตราโซนคและเวลาในการสกดตอคณสมบตการตานอนมลอสระ

ภาพท 4 ความสมพนธของเวลาในการสกดและอตราสวนกระเจยบตอคณสมบตการตานอนมลอสระ

ภาพท 5 ความสมพนธกำลงของอลตราโซนคและอตราสวนกระเจยบตอคณสมบตการตานอนมลอสระ

56


2.3) คาสแดง (a*)

จากผลการทดลองสามารถสรางความสมพนธระหวางกำลงอลตราโซนค (x1) เวลาในการ

สกด (x2) และอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย (x

3) ตอคาสแดง (Y

3) ดงสมการท 4

Y3 = 14.4488 – 0.638688x

1 + 0.200056x

2 + 1.78521x

3 + 0.00617917x

12 + 0.00144074x

22

– 0.0150833x32 - 0.000691x

1x

2 - 0.014125x

1x

3 - 0.0106167x

2x

R2 = 91.39% …..(4)

จากภาพท 6, 7 และ 8 จากตารางท 3 ปจจยจากอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย (x3)

เปนปจจยทสงผลตอคาสแดงมากกวาปจจยอน (P=0.022) เนองจากการเปลยนแปลงปรมาณกระเจยบตอ

ตวทำละลายเปนปจจยทสงผลโดยตรงตอปรมาณแอนโทไซยานน สอดคลองกบคาสมประสทธหนาตวแปร

x3 เทากบ 1.78521 ซงมคาสงทสด จากตารางท 4 สามารถทำนายดวยความสมพนธของสมการแบบ

Linear (P=0.043) ทำใหสมการท 4 สามารถนำมาใชไดเปนอยางด (R2=91.39%) ทงนปจจยรวมของเวลา

ในการสกดและอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย (x2x

3) มผลตอคาสแดง (Y

3) (P=0.035)

ภาพท 6 ความสมพนธของกำลงของอลตราโซนคและเวลาในการสกดตอคาสแดง

ภาพท 7 ความสมพนธของเวลาในการสกดและอตราสวนกระเจยบตอคาสแดง

57


ภาพท 8 ความสมพนธกำลงของอลตราโซนคและอตราสวนกระเจยบตอคาlสแดง


จากการวเคราะหหาสภาวะทเหมาะสมตอการสกดแอนโทไซยานนจากกระเจยบแดงดวยวธพนผว

ตอบสนอง (Response Optimizer) พบวาททกำลงของอลตราโซนค 80 เปอรเซนต เวลาในการสกด

45 นาท และอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย 30 กรมตอนำ 3 ลตร สามารถสกดแอนโทไซยานนได

สงสด 54.27 มลลกรมแอนโทไซยานนตอวตถดบ 100 กรม ผลของกำลงอลตราโซนคเปนปจจยหลกท

มผลตอประสทธภาพการสกดสารสำคญจากกระเจยบแดง (x1, P=0.004) มากทสด ทงนปจจยเสรมสำคญ

ทสงผลตอประสทธภาพการสกดของอลตราโซนคคอเวลาในการสกด (x2, P=0.036) แตปจจยเสรมของกำลง

อลตราโซนค (x1, P=0.017) และระยะเวลาในการสกด (x

1x

2, P=0.002) กสงผลขางเคยงตอคณสมบตของ

สารสำคญทไดจากการสกด คอ คณสมบตการตานอนมลอสระ ซงสภาวะการสกดดงกลาวไมสงผลตอ

ลกษณะปรากฏคาสแดงของสารสกดทไดนอกจากอตราสวนกระเจยบตอตวทำละลาย (x3, P=0.022)

58


References

Awad, S.B. (2011). High power ultrasound in surface cleaning, in: H. Feng, G.V. Barbosa-

Canovas, J. Weis (Eds.), Ultrasound Technologies for Food and Bioprocessing.

New York: Springer.

Box, G.E.P. & Behnken, D.W. (1960). Some new three level designs for the study of

quatitative variables. Technometrics. 2: 455-475.

Cisse, M., Vaillant, F., Acosta, O., Dhuique-Mayer, C., & Dornier, M. (2009). Thermal

degradation kinetics of anthocyanins from blood orange, blackberry, and Roselle

using the Arrhenius, eyring, and ball models. Journal of Agricultural and Food

Chemistry. 57: 14. 6285-6291.

Cisse, M., Bohuon, P., Sambe, F., Kane, C., Sakho, M., & Dornier, M. (2012). Aqueous

extraction of anthocyanins from Hibiscus sabdariffa: Experimental kinetics and

modeling. Journal of Food Engineering. 109: 16-21.

Gan, C.Y. & Latiff, A.A. (2011). Extraction of antioxidant pectic-polysaccharide from

mangosteen(Garcinia mangostana) rind: optimization using response surface

methodology. Carbohydrate Polymers. 83: 600-607.

Halimatul, S.M.N., Amin, I., Mohd.-Esa, N., Nawalyah, A.G., & Muskinah, M. (2007). Protein

quality of roselle (Hibiscus sabdariffa L.) seeds. Asean Food Journal. 14: 131-140.

Hong, V., & Wrolstad, R.E. (1990). Use of HPLC separation/photodiode array detection for

characterization of anthocyanin. Journal of Agriculture and Food Chemistry.

38: 708-715.

Maisuthisakul P, Pasuk S. & Ritthiruangdej. (2008). Relationship between antioxidant

properties and chemical composition of some Thai plants. Journal of Food

Composition Analysis. 21:229-240.

Montogomery, D.C. (2011). Design and analysis of experiments. New York: John Willey &

Sons Inc. pp.427-510.

Mohd-Esa, N., Hern, F.S., Isamail, A., & Yee, C.L. (2010). Antioxidant activity in different parts

of roselle (Hibiscus sabdariffa L.) extracts and potential exploitation of the seeds.

Food Chemistry. 122: 1055-1060.

59


Pandey, K.B., & Rizvi, S.I.(2009). Plant polyphenols as dietary antioxidants in human health

and disease. Oxidative Medicine and cellular longevity. 2, 21-24.

Pouget, M.P., Vennat, B., Lejeune, B., & Pourrat, A. (1990). Identification of anthocyanins of

Hibiscus sabdariffa L. Lebensmittel Wissenschaft and Technologie. 23(2): 101-102.

Tsai, P. J., & Ou, A. S. M. (1996). Colour degradation of dried roselle during storage. Food

Science., 23: 629–640.

Valero M., Recrosio N., Saura D., Munoz N., Martıc N. & Lizama V., (2007). Effects of

ultrasonic treatments in orange juice processing. Journal of Food Engineering. 80:

509-516.

Vilkhu K., Mawson R. , Simons L., & Bates D. (2008). Applications and opportunities for

ultrasound assisted extraction in the food industry – A review. Innovative Food

Science and Emerging Technologies. 9:161-169.

Zhang, Z., Kou, X., Fugal, K., & McLaughlin, J. (2004). Comparison of HPLC methods for

dtermination of anthocyanins and anthocyanidins in bilberry extracts. Journal of

Agricultural and Food Chemistry. 52:688-691.

ผเขยน

ผชวยศาสตราจารยณรงคพนธ รตนปนดดา

อาจารยประจำโรงเรยนการเรอน มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

email: [email protected]

61

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria mirifica Collected for 25 Years in Rats

ฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดของกวาวเครอขาว ทเกบไวเปนเวลา 25 ป ในหนขาว**

Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria mirifica Collected for 25 Years in Rats**

วสนต มะโนเรอง*

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

Wasan Manoruang* Faculty of science and technology, Chiangrai Rajabhat University

บทคดยอ

การวจยในครงนมวตถประสงคเพอศกษาฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดของผงปนแหง

จากหวกวาวเครอขาว (Pueraria mirifica) ทเกบไวเปนเวลา 25 ป ในหนขาวเพศเมย โดยไดแบงออกเปน

2 ตอน ไดแก ตอนท 1 การตรวจสอบฤทธคลายเอสโตรเจนของกวาวเครอขาวทปอนใหแกหนขาวทตดรงไข

ความเขมขน 3 ขนาด (25 50 และ 100 มก./ตว/วน) เปนเวลา 4 วนตดตอกน ซงไดแบงหนทดลองออกเปน

4 กลม กลมละ 7 ตว แลวพจารณาจากนำหนกมดลกสด แหง และของเหลวในมดลกเปรยบเทยบกบกลม

ควบคม และตอนท 2 การตรวจสอบฤทธคมกำเนดทปอนใหแกหนขาวตวเมย ขนาด 100 มล./ตว/วนทกวน

และปลอยใหอยรวมกบหนตวผ (ตวผ : ตวเมย จำนวน 1 : 2 ตว/กรง) เปนเวลา 14 วน แลวแยกตวเมยเลยง

ตอไปอก 21 วน สงเกตการตงทองระหวางการเลยง พรอมทงบนทกจำนวนลกหนทเกด หากหนไมคลอดใน

ระหวางการเลยง จะทำการผาตดเพอตรวจการฝงตวของตวออนในมดลก พจารณาผลการตงทองและ

จำนวนลกทเกด เปรยบเทยบกบกลมควบคม ผลการวจยพบวากวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ปนน ยงคง

มฤทธคลายเอสโตรเจนอย คดเปนรอยละ 100 โดยพบวานำหนกของมดลกสด แหง และปรมาณของเหลว

ในมดลกหนขาวทตดรงไขของกลมทไดรบกวาวเครอขาวมคามากกวากลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ 0.01 สวนฤทธคมกำเนดพบวา กวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ปยงคงสามารถแสดงฤทธคม

กำเนดหนขาวได โดยพบวาหนขาวกลมทไดรบกวาวเครอขาวนนยงคงมการตงทองอย คดเปนรอยละ 20

คำสำคญ : กวาวเครอขาว ฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนด หนขาว

* ผประสานงานหลก (Corresponding Author) e-mail: [email protected] **งานวจยเรองนไดรบการสนบสนนทนวจยจาก มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

62

Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria mirifica Collected SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 for 25 Years in Rats

Abstract

The objective of this study was to investigate the estrogenic and antifertility

effects of Pueraria mirifica tuber powder which was collected for 25 years since 1987 in

female rats. There were 2 experiments in this study. The first experiment was the

investigation of P. mirifica estrogenic effects in ovariectomized mature rats by oral feeding

with 3 different dosages of P. mirifica (25, 50 and 100 mg./rat/day) for 4 consecutive days

comparing with control group (7 rats/group). Uterine wet and dried weight and liquid

content were used as the indicators of the P. mirifica estrogenic potency. The second

experiment was investigation on the antifertility effects of P. mirifica in mature female rats.

Two female rats were caged with 1 male in each cage (10 cages/group). The highest

dosage of P. mirifica in the first experiment was feed to only the female rats for 14

consecutive days comparing with the control group. After 14-day treatment of P. mirifica

to the females, the male rats from both groups were seperated and the female rats were

left and stayed in each cage for another 21 days. During 21-day of observation, the

number of pregnant and parturient rats and the number of live fetuses delivered were

noted. In the 22th day, all of the female rats in each group were sacrificed and noted for

the number of embryos IN UTERO of pregnant rats.

The results were found that P. mirifica collected for 25 years still pronounced the

estrogenic activities (100 %) in bilaterally ovariectomized rats as indicated from the uterine

wet and dried weight and liquid content were significantly higher than the control group

(p<0.01). The studies on the antifertility effects of 25th yr. P. mirifica in mature female rats

revealed that 25th yr. P. mirifica was still effective in control female rats fertility. There

were 20 % pregnant rats in the experimental group.

Keyword : Pueraria mirifica, Estrogenic and antifertility effects, Rat

63


บทนำ

กวาวเครอขาวเปนพชทอยในสกล Pueraria อนวงศ Papilionoideae วงศ Leguminosae ในป

พ.ศ. 2496 ไดมการกำหนดชอวทยาศาสตรวา Pueraria mirifica Airy Shaw et. Suvatabandhu

(Kashemsanta et al., 1952) ซงเปนชอวทยาศาสตรทใชกนอยางแพรหลาย แมวาตอมาไดมการศกษา

พบวา กวาวเครอขาวมลกษณะทใกลเคยงกบเครอเขาป (Pueraria candollei Graham ex Benth.

var. candollei) และยงมการกำหนดชอวทยาศาสตรของกวาวเครอขาวใหมเปน Pueraria candollei

Graham ex Benth. var. mirifica (Airy Shaw et. Suvatabandhu) Niyomdham แตกยงคงมการใชชอ

เดมอยางแพรหลาย จงกลาวไดวา Pueraria mirifica เปนชอพอง (Synonym) ของ Pueraria candollei

สายพนธ mirifica (Maesen, 1994) กวาวเครอขาวเปนพชสมนไพรทมสรรพคณในการบำรงรางกายชวย

ทำใหผวพรรณเตงตงโดยเชอวามสรรพคณเปนยาอายวฒนะในปจจบนไดมการนำเอาหวกวาวเครอขาวมา

พฒนาเปนผลตภณฑเสรมความงามตาง ๆ จำนวนมากและยงมการนำเอาหวกวาวเครอขาวมาพฒนาเปน

ผลตภณฑอาหารสกรขนและไกเนอ ชวยทำใหโตเรวมนำหนกมากขน ชวยใหยนระยะเวลาในการเลยง ชวยให

ไกไขมไขดก และไขมนำหนกเพมขน (Smitasiri, 2003)

ผงปนแหงจากหวกวาวเครอขาวสามารถออกฤทธคลายเอสโตรเจนได (Smitasiri, 2004) นอกจาก

นยงมรายงานวาสามารถออกฤทธตานอนมลอสระได (Phansawan et al., 2003) สวนผลในสตวทดลองนน

พบวากวาวเครอขาวชวยกระตนการเจรญเตบโตของสตวหลายชนดไดแกสกรไกแพะสนขและกบชวยบำรง

เสนขนสนขกระตายและแพะสามารถเพมผลผลตไขไกใชในการแปลงเพศกบชวยเสรมขนาดเตานมสนขแพะ

และสกรชวยเพมจำนวนเตานมสกรเมอใหตงแตเปนลกสกรและหยดใหกอนเขาสวยเจรญพนธและยงชวยลด

ความกาวราวในปลากดกระตายและสนขการศกษาเกยวกบฤทธคมกำเนดของกวาวเครอขาวพบวา

หวกวาวเครอขาวสามารถแสดงฤทธคมกำเนดในสตวทดลองหลาย ๆ ชนดโดยสามารถคมกำเนดสตวและ

คมกำเนดหลงผสมในสนขหนนกพราบยงรำคาญยงกนปลองแมลงหวแมลงสาบและปลา (Smitasiri, 2004)

กวาวเครอขาวมสารทมฤทธคลายเอสโตรเจนอยหลายชนด เชน สารกลม Isoflavonoid ไดแก

Daidzein, Genistein, Kwakhurin (Ingham et al., 1986) สารกลม Isoflavonoid glycoside ไดแก

Daidzin, Genistin, Mirificin, Puerarin (Ingham et al., 1986; Ingham et al., 1989) สารกลม

Chromenes ไดแก Miroestrol, Deoxymiroestrol, Isomiroestrol (Jones & Pope, 1961;

Chansakaow et al., 2000) โดยมรายงานวา Miroestrol เปนสารทสามารถแสดงฤทธคลายเอสโตรเจนได

แรงทสดของกวาวเครอขาว (Matsumura et al., 2005)

เมอเดอนมนาคม พ.ศ. 2530 ไดมการนำหวกวาวเครอขาวจากแหลงในจงหวดเชยงใหม แลวนำมา

แปรรปจนอยในลกษณะผงปนแหง ซงไดมการวางแผนทจะศกษาวา ผงปนแหงจากหวกวาวเครอขาว

ดงกลาวนจะสามารถออกฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดเปนเวลากป โดยมแผนการตดตามผล

ตงแตปทเกบ (พ.ศ.2530) 1ปหลงเกบ (พ.ศ. 2531) 5 ปหลงเกบ (พ.ศ. 2535) ซงผลจากการตดตามทง

3 ครง ผงปนแหงจากหวกวาวเครอขาวสามารถออกฤทธคลายเอสโตรเจนและออกฤทธคมกำเนดในหนได

64


อยางมประสทธภาพ (Smitasiri, 1987; Smitasiri, 1988; Monoruang & Smitasiri, 1992) ตอมาเมอ

ตดตามผลของผงปนแหงจากหวกวาวเครอขาวมาเปนเวลา 10 ป (พ.ศ. 2540) พบวา ฤทธคลายเอสโตรเจน

ของผงกวาวเครอขาวกยงคงอย แตฤทธคมกำเนดในหนเรมลดลง (Smitasiri & Wongruen, 2002) ตอมา

เมอตดตามผลหลงเกบไวเปนเวลา 15 ป ในป พ.ศ. 2545 (Smitasiri & Wongruen, 2002) และการตดตาม

ผลหลงจากเกบเปนเวลา 20 ป (พ.ศ. 2550) พบวา ฤทธคลายเอสโตรเจนของผงกวาวเครอขาวนนยงคงอย

แตฤทธคมกำเนดในหนลดลง (Smitasiri & Wongwiriya, 1997) โครงการดงทกลาวมานมงทจะตรวจสอบ

ผงปนแหงจากกวาวเครอขาวดงกลาวทก 5 ป และไดดำเนนการตรวจสอบมาอยางตอเนอง ดงนนในป พ.ศ.

2555 จงตองทำการทดสอบตามโครงการดงกลาว ซงกวาวเครอขาวไดถกเกบไวเปนเวลา 25 ป แลว


เพอศกษาฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดของผงปนแหงจากหวกวาวเครอขาว ทเกบไว

เปนเวลา 25 ป ในหนขาว

อปกรณและวธการทดลอง

การเตรยมกวาวเครอขาว

นำผงกวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ป มาผสมกบนำกลน เพอใชปอนหนทดลองปรมาณ

1 มล./ตว/วน โดยจะเตรยมไว 3 ขนาด ไดแก 25 มก./ตว/วน (2.5 กรม : 100 มล.) 50 มก./ตว/วน

(5.0 กรม : 100 มล.) และ 100 มก./ตว/วน (10.0 กรม : 100 มล.) ซงจะไดเปนลกษณะสารแขวนตะกอน

กอนปอนจะตองเขยาทกครงและเกบในตเยน

ตอนท 1 การตรวจสอบฤทธคลายเอสโตรเจนของกวาวเครอขาว

1. นำหนขาวเพศเมยสายพนธ Wistar (Wistar rat ; Rattus norvegicus) อาย 12 สปดาห

นำหนก 90-100 กรมจำนวน 28 ตว มาตดรงไขทง 2 ขาง ตามวธการของ Zarrow, et al. (1964) โดยให

อาหารและนำ เพอใหหนสามารถกนไดตลอดเวลา หลงจากทตดรงไขออกไปได 2 สปดาห นำหนทตดรงไข

แลวมาทำการทดลองตอไป

2. แบงหนทตดรงไขแลว ออกเปน 4 กลม ๆ ละ 7 ตว ไดแก

กลมท 1 เปนกลมควบคม จะปอนนำกลน 1 มล./ตว/วน

กลมท 2 ปอนกวาวเครอขาว 25 มก./ตว/วน



ทำการปอนทกวนตดตอกนเปนเวลา 4 วน โดยจะปอนในชวงเวลา 8.00-9.00 น.

65


3. หลงจากทปอนครบ 4 วนแลว ในวนท 5 ของการทดลองจะทำการสลบหน ชงนำหนกทกตว

จากนนทำการผาตด โดยตดสวนมดลกไปชงหานำหนกมดลกสด ดวยเครองชงชนดละเอยด 4 ตำแหนงแลว

นำมดลกสดไปอบในตอบอณหภม 60 องศาเซลเซยส เปนเวลา 24 ชวโมง มดลกจะแหงสนทจงนำมาชงเปน

นำหนกมดลกแหง แลวนำนำหนกมดลกสดและแหงไปคำนวณปรมาณของเหลวในมดลกของหนแตละตว

4. นำผลทงหมดทไดไปวเคราะหผลทางสถตโดยวธการวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of

Varience : One Way ANOVA) และเปรยบเทยบคาเฉลยโดยวธ DUNCAN

ตอนท 2 การตรวจสอบฤทธคมกำเนดของกวาวเครอขาว

1. แบงหนขาวสายพนธ Wistar (Wistar rat ; Rattus norvegicus) ทโตเตมทแลว ประกอบดวย

หนตวเมย 20 ตว และตวผ 10 ตว แบงออกเปน 2 กลม กลมละ 10 กรง (ใน 1 กรงจะปลอยใหหนตวผ

อยกบหนตวเมย ในอตราสวนตวผ : ตวเมย จำนวน 1: 2 ตว/กรง) ดงน

กลมท 1 เปนกลมควบคม จะปอนนำกลน 1 มล./ตว/วน


ทำการปอนเฉพาะหนตวเมย ใหกนทกวน ตดตอกนเปนเวลา 14 วน

2. หลงจากทปอนหนตวเมยของทงสองกลมเปนเวลา 14 วนแลวจะแยกเอาหนตวผออก แลว

ปลอยใหหนตวเมยแตละกรงอยโดยลำพงเปนเวลา 21 วน โดยในระหวาง 21 วนน สงเกตหนตวเมยในแตละ

กรงของแตละกลมทกวน เพอสงเกตวามการตงทองหรอไม ซงหากพบวามตวใดตงทอง จะแยกหนทตงทอง

นนออกมาเลยงเดยว เพอรอคลอดตอไป หากในชวง 21 วนทสงเกตนน มแมหนตวใดคลอด กจะบนทกวนท

คลอด และบนทกลกษณะและจำนวนลกหนทเกด

3. เมอครบ 21 วนแลว หากมหนตวใดทยงไมคลอด วนรงขนจะทำการผาเปดหนาทอง เพอสงเกต

มดลกของหนนนวามการตงทองหรอไม หากพบวามการตงทอง จะทำการบนทกสภาพ จำนวน หรอการฝอ

ของตวออนทฝงตวในมดลกแตละขาง

4. นำผลการสงเกตไปพจารณารอยละของการตงทองของหนแตละกลมและจำนวนลกทเกด และ

นำมาคดจำนวนลกเฉลยตอตว โดยนำจำนวนลกของแมหนแตละตวมาหาคาเฉลยกบจำนวนแมหนทตงทอง

ของแตละกลม ซงจะสามารถรายงานไดในรปของคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน แลวจงนำมาวเคราะห

ผลทางสถตโดยเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยโดยวธ Independent t-test

66



การตรวจสอบฤทธคลายเอสโตรเจนทไดพจารณาจากนำหนกมดลกสดแหง และปรมาณของเหลว

ในมดลกของหนขาวทตดรงไขเทยบกบกลมควบคม พบวาหนขาวทไดรบกวาวเครอขาวทกกลมนน มนำหนก

มดลกสด แหง และปรมาณของเหลวในมดลก มากกวากลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01

ดงตารางท 1

ตารางท 1 นำหนกมดลกสด แหง และปรมาณของเหลวในมดลกโดยเฉลย ( χ ± S.D.) ของหนขาว

ทตดรงไข

กลม นำหนกมดลก (มก.%) ในวนท 5 ปรมาณของเหลว

(ปอนสาร 4 วน) มดลกสด มดลกแหง ในมดลก (มก.%)

กลมควบคม 26.82± 5.22 a 4.93 ± 1.04 a 21.08 ± 4.76 a

กวาวเครอขาว 25 มก./วน 107.12± 27.33 b 18.77 ± 6.29 b 88.35 ± 21.88 b

กวาวเครอขาว 50 มก./วน 150.98± 36.54 b 21.94 ± 3.71 bc 129.04 ± 34.48 b

กวาวเครอขาว 100 มก./วน 231.12± 48.26 c 26.75 ± 5.55 c 204.37 ± 43.06 c

อกษร a, b, c แทน กลมของคาเฉลยทกำหนดไวเพอแสดงความแตกตางกนทางสถต กลมทมอกษรตางกน หมายถง คาเฉลยมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01

จากตารางท 1 พบวา นำหนกมดลก ทงนำหนกสดนำหนกแหง และปรมาณของเหลวในมดลกหน

ขาวทตดรงไข กลมทไดรบกวาวเครอขาวทง 3 กลม มคามากกวากลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ .01 โดยพบวาคานำหนกสด แหง และปรมาณของเหลวในมดลกหนขาวทตดรงไขมคามากขนตาม

ขนาดของกวาวเครอขาวทให ซงนำหนกมดลกสดและปรมาณของเหลวในมดลกนน กลมทไดรบกวาวเครอขาว

100 มก./วน มคาสงกวากลมไดรบกวาวเครอขาว 25 และ 50 มก./วน โดยททงสองกลมหลงนมคาเฉลย

เทากนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01 สวนนำหนกมดลกแหงนน พบวา กลมทมคาสงสดไดแก กลม

กวาวเครอขาว 100 50 และ 25 มก./วน ตามลำดบ ดงภาพท 1

67


ภาพท 1 นำหนกมดลกสด แหง และปรมาณของเหลวในมดลกของหนขาวทตดรงไขกลมตาง ๆ

PM = กวาวเครอขาว

อกษร a, b, c แทน กลมของคาเฉลยทกำหนดไวเพอแสดงความแตกตางกนทางสถต กลมทมอกษรตางกน

หมายถง คาเฉลยมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01

จากภาพท 1 พบวา นำหนกมดลกสด แหง และปรมาณของเหลวในมดลกของหนขาวทตดรงไข

กลมทไดรบกวาวเครอขาวทงสามกลม มคามากกวากลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .01 โดย

พบวากลมทไดรบกวาวเครอขาว 100 มก./วนมคาสงทสด รองลงมาไดแกกลมทไดรบกวาวเครอขาว 25 และ

50 มก./วน ซงมคาเทากนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01

สวนการตรวจสอบฤทธคมกำเนดหนขาวของกวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ปพบวากวาวเครอขาว

ในปรมาณทปอนวนละ 100 มก.นน สามารถยบยงการตงทองของหนขาวไดคดเปนรอยละ 80 ในขณะท

กลมควบคมมการตงทองรอยละ 70 ดงตารางท 2

68


ตารางท 2 ผลการตรวจสอบฤทธคมกำเนดหนขาวของกวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ป

กลม รอยละของจำนวนแมหนท จำนวนลกหน (ตว)

ทอง ไมทอง รวมทงหมด เฉลยตอตว

กลมควบคม 70 30 58 8.29 ± 1.25

กลมปอนกวาวเครอขาว 20 80 5 2.50 ± 2.12 **

** หมายถง คาเฉลยมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01

จากตารางท 2 พบวาหนขาวกลมทไดรบกวาวเครอขาว ตงทองเพยง 2 ตว ไมตงทอง 8 ตว ตวท

ตงทองนนมลกรวมทงสน 5 ตว เมอนำมาคดจำนวนลกเฉลยตอตวแลวเทากบ 2.50 สวนเบยงเบนมาตรฐาน

2.12 สวนกลมควบคมตงทอง 7 ตว ไมตงทอง 3 ตว ตวทตงทองมลกรวมทงสน 58 ตว เมอคดจำนวนลก

เฉลยตอตวเทากบ 8.29 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 1.25 ซงเมอนำมาเปรยบเทยบจำนวนลกโดยเฉลยตอตว

แลวพบวา ลกหนขาวกลมทไดรบกวาวเครอขาวมจำนวนลกนอยกวากลมควบคม อยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ 0.01


ผลจากการตรวจสอบฤทธคลายเอสโตรเจนของกวาวเครอขาวนนพบวา กวาวเครอขาวทเกบไวเปน

เวลา 25 ป ยงคงมฤทธคลายเอสโตรเจนอยกวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ป สามารถชกนำใหหนขาวท

ตดรงไขมนำหนกมดลกทงสดและแหง รวมทงปรมาณของเหลวในมดลกมากขนเมอเทยบกบกลมควบคมและ

มคามากขนตามขนาดของกวาวเครอขาวทให ซงเปนไปเชนเดยวกบผลการตรวจสอบฤทธคลายเอสโตรเจน

ของกวาวเครอขาวทไดเกบไวเปนเวลา 20 ปโดย Manoruang & Smitasiri (2007) ทไดตรวจสอบโดยปอน

กวาวเครอขาวขนาด 5 10 และ 20มก./วน ใหแกหนถบจกรทตดรงไข พบวาหนกลมทไดรบกวาวเครอขาวม

นำหนกของมดลกสดและแหง รวมทงปรมาณของเหลวในมดลก มากกวากลมควบคมอยางมนยสำคญทาง

สถต นอกจากน ยงมคามากขนตามขนาดของกวาวเครอขาวทใหเชนเดยวกบผลการวจยครงน ฤทธคลาย

เอสโตรเจนของกวาวเครอขาวนนเกดจาก การทมสารทออกฤทธคลายเอสโตรเจนในหวกวาวเครอขาวอย

หลายชนด ไดแก Miroestrol, Deoxymiroestrol, Isomiroestrol, Daidzin, Daidzein, Genistin,

Genistein, Kwakhurin, Mirificin, Puerarin (Ingham et al., 1986; Ingham et al., 1989; Jones &

Pope, 1961; Chansakaow et al., 2000) ทยงคงสามารถแสดงฤทธได แมวาจะเกบกวาวเครอขาวในรป

ผงปนแหงเปนเวลา 25 ป โดยทฤทธเอสโตรเจนมผลทำใหมเลอดไปหลอเลยงมดลกมากขน ทเรยกวา

Hyperemia สงผลทำใหมดลกมปรมาณนำเพมขน เกดการขยายตวของมดลก ซงไดพบวาเอนไซมมการ

ทำงานเพมมากขนและเกด Oxidative metabolism ทำใหเซลลในชน Endometrium และ

69


Myometrium ในมดลกมการแบงเซลลแบบ Mitosis และเซลลมการขยายขนาดขน (Malaivijitnond et

al., 2006; Zarrow et al., 1964) ซงสงผลทำใหนำหนกมดลกทงสดและแหง รวมทงปรมาณของเหลวใน

มดลกเพมขน

สวนฤทธคมกำเนดของกวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ป พบวา กวาวเครอขาวยงคงมฤทธ

คมกำเนดอย แตมฤทธออนลง ซงพจารณาจากรอยละของแมหนทตงทองแลว อาจกลาวไดวากวาวเครอขาว

ยงคงมฤทธคมกำเนดอย แมวาหนขาวทไดรบกวาวเครอขาวจะมการตงทองอยบาง (2 ใน 10 ตว) แตพบวา

หนตวทตงทองมลกรวมทงสน 5 ตว ในขณะทกลมควบคมทมหนตงทอง 7 ตว มลกรวมทงสน 58 ตว ซงเมอ

เปรยบเทยบจำนวนลกโดยเฉลยตอตวแลวพบวา ลกหนขาวกลมทไดรบกวาวเครอขาวมจำนวนลกนอยกวา

กลมควบคมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01นบวากวาวเครอขาวยงคงมฤทธคมกำเนดอยแตฤทธนน

ออนลงจากเดม ซงจากผลการตรวจสอบฤทธคมกำเนดของกวาวเครอขาวในปทเกบ ทเกบไว 5 ป 10 ป

15 ป 20 ป และ 25 ป พบวาฤทธคมกำเนดเรมลดลง หลงจากทเกบไว 10 ป แสดงฤทธคมกำเนดรอยละ

95 ทเกบไว 15 ป แสดงฤทธคมกำเนดรอยละ 95 ทเกบไว 20 ป แสดงฤทธคมกำเนดรอยละ 90 และทเกบ

ไว 25 ป แสดงฤทธคมกำเนดรอยละ 80 จากทเคยยบยงการตงทองหนขาวไดถงรอยละ 100 จะเหนวาฤทธ

คมกำเนดนนลดลง การทกวาวเครอขาวสามารถแสดงฤทธคมกำเนดไดเนองมาจากสารทออกฤทธคลาย

เอสโตรเจนในหวกวาวเครอขาวดงทไดกลาวมาแลว ซงยงคงสามารถแสดงฤทธได แมจะเกบกวาวเครอขาว

ไวเปนเวลา 25 ปแลว เอสโตรเจนเปนฮอรโมนเพศหญงทสรางขนจากรงไข สามารถสงผลควบคมยอนกลบ

(Feedback) ตอ Gonadotropin Releasing Hormone (GnRH) ทสรางจากสมองสวน Hypothalamus

ซงทำหนาทควบคมการสราง Gonadotropin จากตอมใตสมองหรออาจไปมผลยอนกลบตอฮอรโมนจาก

ตอมใตสมองโดยตรง อนไดแก ฮอรโมน FSH ททำหนาทควบคมการเจรญของ Follicle ทรงไข และฮอรโมน

LH ทมบทบาทในการกระตนใหเกดการตกไข ซงจะสงผลให Follicle ไมเจรญ หรอไมมการตกไข

(Malaivijitnond et al., 2004) และนอกจากนยงมรายงานวากวาวเครอขาวมผลเรงการเดนทางของตว

ออนในทอนำไข หรอไปรบกวนการฝงตวของตวออน (Smitasiri et al., 1986) สงผลทำใหหนไมสามารถตง

ทองได ซงในการวจยครงนพบวาหนกลมทไดรบกวาวเครอขาวมการตงทองเพยง 2 ตว และพบวามลก 4

และ 1 ตว ตามลำดบ ในขณะทกลมควบคมมจำนวนลก 7-10 ตว จงกลาวไดวา ถงแมวาหนทไดรบกวาว

เครอขาวจะยงคงตงทองไดแตจำนวนลกกมนอยมากเมอเทยบกบกลมควบคม

จะเหนวากวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ปยงคงมฤทธคลายเอสโตรเจนอยแตฤทธคมกำเนดนน

ออนลง ซงสอดคลองกบผลการตรวจสอบฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดของผงปนแหงกวาวเครอ

ขาว ทเกบไวเปนเวลา 20 ป โดย Manoruang & Smitasiri (2007) ทไดพบวากวาวเครอขาวยงคงมฤทธ

คลายเอสโตรเจนอย แตฤทธคมกำเนดออนลง เชนเดยวกบผลการวจยครงน ซงการทฤทธคมกำเนดของ

กวาวเครอขาวออนลงนน จงอาจกลาวไดวาฤทธคลายเอสโตรเจนของกวาวเครอขาวกมแนวโนมออนลงเชน

เดยวกน อนเนองมาจากความสามารถในการคมกำเนดไดของกวาวเครอขาว สวนหนงนนมาจากฤทธคลาย

เอสโตรเจนทไปมผลควบคมยอนกลบทสมองสวน Hypothalamus หรอทตอมใตสมอง ดงทไดกลาวมาแลว

70


ดงนนหากตองการนำกวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ป ไปใชประโยชนใหเกดประสทธภาพสงสด ควร

เพมขนาดของกวาวเครอขาวใหสงขน เนองจากกวาวเครอขาวมแนวโนมวาจะมฤทธทออนลงแลว จากทพบ

วากวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ปนนยงคงสามารถแสดงฤทธคลายเอสโตรเจนไดด (100 %) สวนฤทธ

คมกำเนดเรมลดลงหลงจากทเกบไวเปนเวลา 10 ป ดงนนในการควบคมคณภาพสมนไพรจะแนะนำใหใช

กวาวเครอขาวทเกบไวไมเกน 10 ป

ถงแมวากวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ปจะมฤทธคมกำเนดทออนลงแลว แตฤทธคลาย

เอสโตรเจนยงคงมอย ซงจากการศกษาพบวาผงปนแหงจากกวาวเครอขาวสามารถแสดงฤทธคลายเอสโตรเจน

ไดคอนขางแรงในปทเกบ (Smitasiri, 1987) จงควรมการศกษาตอไปวาจะสามารถเกบกวาวเครอขาวไดนาน

เทาใดจงจะหมดฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนด


กวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ป ยงคงมฤทธคลายเอสโตรเจนอย โดยพบวานำหนกมดลกสด

แหง และปรมาณของเหลวในมดลกหนขาวทตดรงไขของกลมทไดรบกวาวเครอขาวมคามากกวากลมควบคม

อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ 0.01 สวนฤทธคมกำเนดนนพบวา กวาวเครอขาวทเกบไวเปนเวลา 25 ป

ยงคงมประสทธภาพในการออกฤทธคมกำเนดหนขาวได โดยไดพบวาหนขาวทไดรบกวาวเครอขาวยงคง

มการตงทองอย คดเปนรอยละ 20


1. ขอเสนอแนะการนำผลการวจยไปใช

1.1 ในการนำกวาวเครอขาวมาใชประโยชนโดยอาศยฤทธคลายเอสโตรเจน ควรพจารณาถง

อายในการเกบรกษาอาจมการปรบปรมาณของกวาวเครอขาวใหมากขนตามอายของการเกบรกษาเพอให

ฤทธคลายเอสโตรเจนทอาจเสอมลงไปบางนน ยงคงสามารถแสดงฤทธได เนองจากผลการทดลองไดพบวา

กวาวเครอขาวสามารถแสดงฤทธคลายเอสโตรเจนในหนขาวไดมากขนตามขนาดของกวาวเครอขาวทให

1.2 การวจยครงน ไดศกษาฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดในหนขาว ซงอาจแสดง

ผลทแตกตางกนไปในสตวทดลองอน ๆ ในการนำกวาวเครอขาวไปใชเพอใหมประสทธภาพสงสดนน จงควร

พจารณาทการแสดงฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดในสตวทดลองนน ๆ ซงอายในการเกบรกษา

กวาวเครอขาวอาจแสดงผลทแตกตางกนในสตวทดลองอน ๆ

1.3 กวาวเครอขาวทถกนำมาจากตางแหลง สามารถแสดงฤทธคลายเอสโตรเจนในระดบท

แตกตางกน และถงแมวาจะเปนแหลงเดยวกนหากเกบตางฤดกาล อาจแสดงฤทธคลายเอสโตรเจนไดแตก

ตางกน ซงเปนขอทควรคำนงถงเปนอยางยงในการนำกวาวเครอขาวไปใช ไมเพยงแตอายการเกบรกษา

เทานนทมผลตอระดบของการแสดงฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนด

71


2. ขอเสนอแนะการวจยครงตอไป

2.1 ควรมการตรวจสอบฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดของกวาวเครอขาว ทมตอ

สตวทดลองอน ๆ เพอทราบอายในการเกบรกษาทกวาวเครอขาวจะยงคงฤทธตอสตวทดลองนน ซงอาจ

แสดงผลแตกตางไปจากผลในหนขาวของการวจยครงนไปบาง เพอประโยชนในการนำไปใชในสตวนน ๆ

หรอการนำไปประยกตใชกบสตวอนทมขนาดใกลเคยงกน

2.2 สารสกดจากกวาวเครอขาวทสามารถแสดงฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดใน

สตวทดลองได ควรจะมการศกษาถงอายในการเกบรกษา โดยอาจเปรยบเทยบวธการเกบรกษา เชน เกบใน

อณหภมตาง ๆ หรอเกบในภาชนะตาง ๆ เปนตน

2.3 ควรเปรยบเทยบฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดของกวาวเครอขาว ทไดเกบมา

จากแหลงตาง ๆ หรอเปรยบเทยบกวาวเครอขาวทไดจากแหลงเดยวกนทเกบในฤดกาลตางกน วาจะ

สามารถเกบรกษากวาวเครอขาวไดนานเพยงใดทจะยงคงฤทธคลายเอสโตรเจนและฤทธคมกำเนดในสตว

ทดลอง

2.4 ควรศกษาเกยวกบสารสำคญทเปน Chemical marker ในหวกวาวเครอขาว ทสามารถ

แสดงฤทธคลายเอสโตรเจนไดในชวงระยะเวลาในการเกบทตางกน ทอาจแตกตางกนไปตามชนดของสาร ใน

สตวทดลองตาง ๆ และเพอทราบถงการคงอยของฤทธคลายเอสโตรเจนของสารนน ๆ

References

Chansakaow, S., Ishikawa, T., Seki, H., Sekine, K., Okada, M., & Chaichantipyuth, C. (2000).

Identification of Deoxymiroestrol as the Actual Rejuvenating Principle of “Kwao

Keur”, Pueraria mirifica. The Known Miroestrol May be an Artifact, J. Nat. Prod.

63, 173-175.

Ingham, J.L., Tahara, S., & Dziedzic, S.Z. (1986). A Chemical Investigation of Pueraria

mirifica. Z. Natureforsch. 41c, 403-408.

Ingham, J.L., Tahara, S., & Dziedzic, S.Z. (1989). Minor Isoflavones from the Root of Pueraria

mirifica. Z. Natureforsch. 44c, 724-726.

Jones, H.E.H.,& Pope, G.S. (1961). A method for the Isolation of Miroestrol from Pueraria

mirifica. J. Endocr. 22, 303-312.

Kashemsanta, L., Suvatabanhu, K., & Airy Shaw., A.K. (1952). A New Species of Pueraria

(Leguminosae) from Thailand, Yielding an Oestrogenic Principle. Kew Bull. 7,

263-266.

72


Maesen, L.J.G. van der. (1994). Pueraria, the Kudzu and Its Relatives. An Update of the

Taxonomy. In Sorensen, M. (Ed.), Proceedings of the First International

Symposium on Tuberous Legumes, (pp.328). Guadaloupe : Jordbrugsforlaget,

Copenhagen, Denmark. .

Malaivijitnond, S., Chansri, K., Kijkuokul, P., Urasopon, N., & Cherdshewasart, W. (2006).

Using Vaginal Cytology to Assess the Estrogenic Activity of Phytoestrogen-rich

Herb. J. Ethnopharmacol, 107, 354-360.

Malaivijitnond, S., Kiatthaipipat, K., Cherdshewasart, W., Watanabe, G., & Taya, K. (2004).

Different Effects of Pueraria mirifica, a Herb Containing Phytoestrogens, on LH

and FSH Secretion in Gonadectomized Female and Male Rats. J. Pharm. Sci, 96,

428-435.

Manoruang, W., & Smitasiri, Y. (1992). Test of Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria

mirifica Collected for 5 Years in Albino Rats. In The 10th Conference on

Methodological Technique in Biological Science. (pp.160). Nakhon Pathom:

Central Laboratory and Greenhouse Complex, KURDI, Kamphaengsaen Campus,

Kasetsart University. (in Thai)

Manoruang, W., & Smitasiri, Y. (2007). Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria mirifica

Collected for 20 Years in Mice. In The 3rd Global Summit on Medicinal and

Aromatic Plants. (pp.224). Chiang Mai : Chiang Mai University, International

Acadamic Services Center Chiang Mai,& Century Foundation Bangalore India.

Matsumura, A., Ghosh, A., Pope, G.S., & Darbre, P.D. (2005). Comparative Study of

Oestrogenic Properties of Eight Phytoestrogens in MCF7 Human Breast Cancer

Cells. J. Steroid Biochem. Mol. Biol, 94, 431–443.

Phansawan, B., Sang-Arun, J., Smitasiri, Y., Puangbangpho. S., & Suttajit, M. (2003).

Antioxidative Activity of Kwao Keur. 3rd World Congress on Medicinal and

Aromatic Plants for Human. (pp.398). Chiang Mai : Lotus Hotel Pang Suan Kaew

Hotel.

Smitasiri, Y. (1987). Test on Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria mirifica Collected

at This Year in Rats. Final Report, Kwao Keur Research Unit, Faculty of Science,

Chiang Mai University, Chiang Mai. (in Thai)

73


Smitasiri, Y. (1988). Test on Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria mirifica Collected

for 1 Year in Rats. Final Report, Kwao Keur Research Unit, Faculty of Science,

Chiang Mai University, Chiang Mai. (in Thai)

Smitasiri, Y. (2003). Technology Transfer of Pueraria mirifica to Chiang Rai Community.

Chiang Rai: School of Science, Mae Fah Luang University. (in Thai)

Smitasiri, Y. (2004). Conclusion of Kwaw Keur. In Kemmukd, Y. (Ed.), Kwao Keur Drug

Pamphlet of Luang Anusarnsunthorn. (pp.62). Chiamg Mai: Tharathong Karnpim.

(in Thai)

Smitasiri, Y. & Wongruen, S. (2002). Test on Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria

mirifica Collected for 15 Years in Rats. Final report, Kwao Keur Research Unit,

Mae Fah Luang University, Chiang Rai. (in Thai)

Smitasiri, Y. & Wongwiriya, W. (1997) Test on Estrogenic and Antifertility Effects of Pueraria

mirifica Collected for 10 Years in Rats. Final Report, Kwao Keur Research Unit,

Institute of Science, Suranaree University of Technology, Nakhon Ratchasima. (in

Thai)

Smitasiri, Y., Junyatum, U., Songjitsawad, A., Sripromma, P., Trisrisilp, S.,& Anuntalabhochai,

S. (1986). Postcoital Antifertility Effects of Pueraria mirifica in Rats. Journal of the

Science Faculty of Chiang Mai University, 13, 19-28.

Zarrow, M.X., Yochim, J.M., McCarthy, J.L.,& Sanborn, R.C. (1964). Experimental

Endocrinology : A Sourcebook of Basic Techniques. New York: Academic Press.

ผเขยน

ดร.วสนต มะโนเรอง

อาจารยคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย

เลขท 80 หมท 9 ถนนพหลโยธน อำเภอเมอง จงหวดเชยงราย 57100 โทร 0-5377-6000


75

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Detection of Cross-Contamination of Pathogens in Cosmetic Products Containing Artocarpus lakoocha Extract

การตรวจสอบการปนเปอนของจลนทรยกอโรคในผลตภณฑเครองสำอาง จากสารสกดมะหาด

Detection of Cross-Contamination of Pathogens in Cosmetic Products Containing Artocarpus lakoocha Extract

ทฐมา ภาคภม* และกลยาภรณ จนตร

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

Thitima Parkpoom* and Kanlayaporn Chantree Faculty of Science and Technology, Suan Dusit Rajabhat University

บทคดยอ

งานวจยนศกษาฤทธยบยงเชอจลนทรยกอโรคในสารสกดมะหาดและตรวจสอบการปนเปอนของ

เชอจลนทรยกอโรคในผลตภณฑเครองสำอางจากสารสกดมะหาดเมอสกดดวยเอทานอลและโพรพลน-

ไกลคอล จากการทดลองพบวาสารสกดมะหาดทละลายในเอทานอลจะตานเชอ S. aurues ทความเขมขน

25 mg/ml ไดบรเวณยบยงเชอ 1.60±0.31 เซนตเมตร จะตานเชอ P. aeruginosa ไดทความเขมขนนอยสด

คอ 1.56 mg/ml ไดบรเวณยบยงเชอ 1.5±0.5 เซนตเมตร โดยมคาความเขมขนตำสดทสามารถยบยงการเจรญ

ของแบคทเรย (MIC) ของสารสกดมะหาดละลายในเอทานอล ในการยบยงเชอ S. aurues, P. aeruginosa

และ C. albican มคาเทากบ 1.56 mg/ml และ MIC ของสารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอล

ในการยบยงเชอ S. aurues, P. aeruginosa และ C. albican มคาเทากบ 3.125 mg/ml, 12.50 mg/ml

และ 3.125 mg/ml ตามลำดบ และทำการตรวจวเคราะหจลนทรยตามมาตรฐานดวยวธ Microbial Limit

Test ในผลตภณฑชนดตางๆ ททำมาจากสารสกดมะหาดพบวา ผลตภณฑโลชนมะหาด ครมอาบนำมะหาด

สครบมะหาด ครมเบสมะหาด ไมพบเชอ S. aureus, E. coli, P. aeruginosa, Clostridium spp. และ

C. albicans ในตวอยางทกชนดและจำนวนแบคทเรยยสต และ รา ทเจรญเตบโตโดยใชอากาศ พบวาในทก

ผลตภณฑ มคาไมเกน 1,000 CFU/ml ซงเปนไปตามคามาตรฐานผลตภณฑเครองสำอาง ดงนนสารสกด

มะหาดเหมาะอยางยงทจะพฒนาเปนผลตภณฑเครองสำอางตอไปได เนองจากมะหาดมประสทธภาพในการ

ยบยงเชอจลนทรยไดเปนอยางด

คำสำคญ : สารสกดมะหาด จลนทรยกอโรค


76

Detection of Cross-Contamination of Pathogens in Cosmetic Products Containing SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Artocarpus lakoocha Extract

Abstract

To evaluate the antimicrobial activity of A. lakoocha extract against pathogen,

extracted by using ethanol and propylene glycol. The result show that ethanol extract of

A. lakoocha had the inhibition zone against S. aurues and P. aeruginosa 1.60±0.31

centimeter and 1.5±0.5 centimeter respectively. The minimal inhibitory concentration

(MIC) of A. lakoocha extract, the ethanol extract of A. lakoocha to inhibit S. aurues,

P. aeruginosa and C. albican was 1.56 mg/ml, the propylene glycol extract of A. lakoocha

to inhibit S. aurues P. aeruginosa and C. albican were 3.125 mg/ml, 12.50 mg/ml and

3.125 mg/ml respectively. All cosmetic formulations which extracted from A. lakoocha.

were detected by microbial limit test. This results show that all cosmetic formulations are

undetected the contamination of microorganisms and found the total aerobic plate

countless than 1000 CFU/ml. Therefore, the A. lakoocha of formulars should develop to

the cosmetics. Because of A. lakoocha have the efficiency of against microorganism highly.

Keyword : Artocarpus lakoocha extract, Pathogens, Inhibition zone MIC

บทนำ

ในธรรมชาตมพชหลายชนดทเปนแหลงสารเคมตางๆ ทมคณสมบตเปนสารตานเชอจลนทรยได

โดยเฉพาะมะหาด (Artocarpus lakoocha) ซงเปนพชทมคณสมบตทางยาตามพนบานในประเทศอนเดย

และประเทศไทย (Teanpaisan, Senaporg & Puripattanavong, 2014) ประเทศไทยไดรบความนยมนำ

พชสมนไพรมาทำเปนเครองสำอางอยางมาก เชน หมาก (Areca catechu Linn.) (Lee and Choi, 1999)

และสาเก (Artocarpus incises Linn.) พชเหลานสามารถตานเอนไซมไทโรซเนส (Tyrosinase) ได

(Shimizu et al.,1998) ซงเอนไซมไทโรซเนสเปนเอนไซมทมหนาทเกยวกบการสรางเมดสของผวหนงใน

มนษย นอกจากนนมการศกษาการพฒนาผลตภณฑเพมความขาว (Skin Whithenting Solution) โดยใช

สารสกดจากมะหาดเปนสวนประกอบเพราะในมะหาดมสารออกซเรสเวอราโทล (Oxyresveratrol) เปน

สวนประกอบ (Zheng et al., 2008; Likhitwitayawuid et al., 2001) และมศกยภาพในการตานเอนไซม

ไทโรซเนสและฤทธตานออกซเดชน (antioxidant) ดวย (Singhatong, et al., 2010) มการศกษาพบวาสาร

ออกซเรสเวอราโทลยบยงเชอโรคทเกดโรคปรทนต เชน Aggregatibacter actinomycetemcomitants,

Porphyromonas gingivalis (Phoolcharoen, et al., 2013)

พชในจนส Artocarpus มประมาณ 50 สปชยเปนพชทองถนในเอเซยตะวนออกเฉยงใต

โดยเฉพาะอยางยงในประเทศอนโดนเซยและประเทศอนเดยนยมใชจำนวนมากเพอเปนอาหาร และยา

77


พนบาน (Jagtap & Bapat, 2010) นอกจากนนในอนเดยมะหาดถอเปนพชทมคณคามากเพราะเปนทงผล

ไม ทำเฟอรนเจอร และเปนอาหาร (Joshee et al., 2002) ดงนนมะหาดเปนสมนไพรไทยทนาสนใจมาก

มะหาดเปนพชในวงศ Moraceae เปนพชเขตรอนลำตนสงประมาณ 20-30 เมตร ในประเทศไทยจะใชสาร

สกดแหงของแกนมะหาดใชฆาพยาธตวตด (Tengamnuay et al., 2006) การศกษานำสกดมะหาดสามารถ

ฆาพยาธใบไม Haplochis taichi ในสภาพทดลองไดทความเขมขน 0.25 mg/ml ไดหมดภายใน 12 ชวโมง

(Wongsawad & Wongsawad, 2006) จากการรายงานพบวาสามารถนำเปลอกและเมลดไปใชรกษา

โรคกระเพาะอาหารและโรคตบซงมการพบสารสกดจากแกนมะหาดมสารตานเอนไซมไทโรซเนสทม

ประสทธภาพสงและเมอทำการวเคราะหสารสกดบรสทธมะหาดแลวพบสารออกฤทธหลก 2 ชนด คอ ออกซ

เรสเวอราโทลและเรสเวอราโทล (Resveratol) (Sritularak et al., 1998: Shin et al., 1998) ซงสาร

เรสเวอราโทล ทพบในวงศ Moraceae จะมคณสมบตตานแบคทเรยและรา (Harborne et al., 1999)

พบวา 70 % ของสารสกดหยาบมะหาดประกอบดวยสารประกอบ ฟโนลก (Phenolic Compound) 2.4.3’

.5’ –tetrahydroxystilbene (THS) หรอ ออกซเรสเวอราโทล (Likhitwitayawuidet et al., 2006)

นอกจากนยงพบสารสกดจากแกนมะหาดสามารถปองกนรงสยวได เนองจากสารสกดจากแกนมะหาดม

ปรมาณออกซเรสเวอราโทลสงและคาใชจายในการสกดไมสงมากนกจงเหมาะทจะนำมาทำเปนเครองสำอาง

ไดอยางมประสทธภาพและปลอดตอเชอจลนทรยตางไดด (Tengamnuay et al., 2006) ทเปนเชนนเพราะจาก

วจยพบวาสารสกดจากแกนมะหาดเปนสารแอนตออกซเดน (Antioxidant) ยาฆาพยาธ (Anthelmintic)

ยาฆาแมลงและมฤทธในการยบยงเชอแบคทเรย (Antibacterial) (PrashithKekuda et al., 2012)

Mycobacterium tuberculosis H37Ra, Bacillussubtilis, B. pumilus, Proteus mirabilis, Shigella

soneii and Escherichia coli (Pandey et al., 2009; Puntumchai et al., 2004)

ปจจปนมการใชประโยชนสารสกดจากแกนมะหาดเพอใชดานเภสชกรรม และเครองสำอาง แตก

มกพบปญหาในการรกษาใหคงสภาพของเครองสำอาง ซงเปนสงทจำเปนมาก ซงสวนใหญจะเกดจากการ

ปนเปอนของจลนทรย เพอตองการแกปญหาดงกลาว มรายงายวจยไดศกษาถงคณสมบตการตานจลนทรย

ในสารสกดจากพช (Kunicka-Styczynska et al., 2009) มการใชประโยชนสารสกดจากแกนมะหาดเพอ

ใชดานเภสชกรรมและเครองสำอางเนองจากการสกดจากธรรมชาตมขอจำกดดานความปลอดภย

(Siriboonpipattana et al., 2008) ดงนนการรกษาใหคงสภาพของเครองสำอางเปนสงทจำเปนมาก สวน

ใหญจะเกดจากการปนเปอนของจลนทรย ซงมงานวจยมากมายไดศกษาถงคณสมบตการตานจลนทรยใน

สารสกดจากพช(Kunicka-Styczynska et al., 2009) ทงนคณะผวจยไดเลงเหนความสำคญและประโยชน

ของมะหาดดงกลาว ทจะสามารถพฒนาเปนผลตภณฑเครองสำอางไดอยางมประสทธภาพตอไป ตาม

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเครองสำอาง โดยตองไมพบเชอ S. aureus, E. coli, P. aeruginosa,

Clostridium spp. และ C. albicans และจำนวนแบคทเรยยสต และ รา ทเจรญเตบโตโดยใชอากาศ มคา

ไมเกน 1,000 CFU/ml (Ministry of Industry No. 4462, 2012) ไดเปนอยางด

78



1. เพอศกษาฤทธยบยงจลนทรยกอโรคในสารสกดมะหาด

2. ตรวจสอบการปนเปอนของจลนทรยกอโรคในผลตภณฑเครองสำอางจากสารสกดมะหาด

อปกรณและวธการทดลอง

1. การเตรยมสารสกดจากมะหาดดวยสารละลายอนทรย (Solvent extraction) นำแกนมะหาด

ประมาณ 4 กโลกรม แบงมาแชในตวทำละลายโพรพลนไกลคอลและเอทานอล อยางละ 2 กโลกรม ซงจะม

ความมขวจากขวนอยไปขวมาก ตามลำดบ ทงไว 48 ชวโมง และกรองเอากากออกดวยกระดาษกรอง

เบอร 1 นำสารสกดทละลายดวยเอทานอลทไดไประเหยเอาตวทำละลายออกดวยเครอง Rotary

evaporator จนตวทำละลายระเหยออกไปหมด เกบสารสกดไวในขวดสชาสวนสารสกดในโพรพลนไกลคอล

เกบไวในรปสารละลาย

2. การทดสอบฤทธยบยงแบคทเรยของสารสกดมะหาด นำสารสกดมะหาดไปทดสอบฤทธยบยง

แบคทเรย S. aurues, P. aeruginosa และ C. albican ซงนำมาจากกรมวทยาศาสตรการแพทย ทำการ

ทดสอบฤทธยบยงแบคทเรยของสารสกด 2 วธ คอ

2.1 การทดสอบหาบรเวณการยบยงเชอ (Inhibition zone) ดวยวธ Disc diffusion

techniques นำสารสกดมะหาดละลายในเอทานอลและสารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอลไป

ทดสอบฤทธยบยงแบคทเรย S. aurues, P. aeruginosa และ C. albican ดวยวธการแพรสารละลายในวน

(Disc Diffusion Technique) โดยดดแปลงจากวธของ Ahmed & Beg (2001) นำแบคทเรย S. aurues,

P. aeruginosa มาเลยงในอาหารเหลวTryptic Soy Broth (TSB) สวน C. albican เลยงในอาหารเหลว

Sabouraud Dextrose Broth (SDB) นำไปบมทอณหภม 37 องศาเซลเซยสเปนเวลา 24 ชวโมงปรบคา

ความขนของแบคทเรยใหมคาเทากบคามาตรฐาน Mc Farland 0.5 เจอจางแบคทเรยใหได 10 เทา

(มจำนวนเซลล 1.5x107 CFU/ml ) จากนนใชไมพนสำลปายสารแขวนลอยแบคทเรย S. aurues,

P. aeruginosa แล C. albican บนอาหารวน Mannitol Salt Agar (MSA), Sabouraud Dextrose Agar

(SDB) ตามลำดบ ปรมาตร 20 มลลลตรใช Cork Borer เสนผาศนยกลาง 6 มลลเมตรเจาะลงบนอาหาร

เลยงเชอเปนจำนวน 7 หลมใสสารสกดมะหาดละลายในเอทานอลทความเขมขน 100 mg/ml, 50 mg/ml,

25 mg/ml, 12.50 mg/ml, 6.25 mg/ml, 3.125 mg/ml และ1.56 mg/ml ปรมาตร 30 ไมโครลตรตอ

หลมลงในหลม 6 หลม หลมทเหลอคอ เอทานอลซงเปนชดควบคม ทำลกษณะเดยวกนกบสารสกดมะหาด

ละลายในโพรพลนไกลคอลซงมชดควบคมคอโพรพลนไกลคอลทอณหภม 37°C เปนเวลา 24 ชวโมงจากนน

วดบรเวณการยบยง แตละการทดลองทำ 3 ครงนำคาทวดไดมาหาคาเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐานวเคราะหคา

ความแปรปรวน

79


2.2 การหาคาความเขมขนตาสดทสามารถยบยงการเจรญของแบคทเรย (Minimal Inhibitory

Concentration, MIC) การทดสอบหาคา MIC ของเชอ S. aurues, P. aeruginosa และ C. albican ของ

สารสกดมะหาดละลายใน เอทานอลและสารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอลดดแปลงจากวธของ

(Pojananukit & Kajomcheappunngam, 2010) จะใชอาหารเลยงในอาหารเหลว Tryptic Soy Broth

(TSB) สำหรบเชอ S. aurues และ P. aeruginosa และ Sabouraud Dextrose Broth (SDB) สำหรบ

C. albican โดยเรมตนนำหลอดทดลองซงผานการฆาเชอจำนวน 10 หลอดทำการดดอาหารเลยงเชอ

(broth) ใสลงในหลอดท 2 - 10 หลอดละ 1 มลลลตรแลวดดสารสกดทตองการศกษาลงในหลอดท 1 และ

2 หลอดละ 1 มลลลตร ตอจากนนดดสารในหลอดท 2 จำนวน 1 มลลลตรใสลงในหลอดท 3 ทำซำทำนอง

เดยวกนนไปจนถงหลอดท 9 สำหรบหลอดท 9 เมอผสมสารสกดและอาหารเลยงเชอเขากนไดดแลวดด

สารละลายทงไป 1 มลลลตรสวนหลอดท 10 จะมแตอาหารเลยงเชอเพยงอยางเดยวไมมสารสกดจงใชเปน

Positive Control จากนนเตมเชอแบคทเรยทตองการทดสอบลงไปในทกหลอดหลอดละ 1 มลลลตรแลวนำ

ไปบมทอณหภม 37°C เปนเวลา 16 - 18 ชวโมงการอานผลการหา MIC ใหสงเกตความขนของเชอทเกดขน

ในแตละหลอดเปรยบเทยบกบ Positive Control

3. การเตรยมตวอยางตำรบผลตภณฑเครองสำอาง 6 ตำรบ

การตงตำรบสตรเครองสำอาง

1. เตรยมครมเบสหนง

2. ปรบความเขมขนของปรมาณสารสกดมะหาด (ทละลายในเอทานอลและโพรพลนไกลคอล)

ในตำรบครมเบสทเตรยมไวตามความเขมขนคอ 1%, 2% 3% 4% และ 5%

3. ตำรบครมเบสทจะใชคอ

80


การตงตำรบสตรสครบขดผว

ตารางท 1 แสดงสตรครมตำรบสครบขดผว

สาร ชอเคม % w/w

วฏภาคนำ (water phase)

Aqua Distilled water 55.0

Glycerin Glycerin 4.0

สารสกดมะหาด Artocarpus lakoocha extract 2.0

วฏภาคนำมน (oil phase)

Cremophor® A6 Ceteareth-6(and) Stearyl Alcohol 2.0

Cremophor® A25 Ceteareth-25 1.0

G.M.S. Glycerol monostearate 3.0

Wax C Cetyl alcohol 1.0

Lexol EHP Ethylhexyl Palmitate 14.50

Nikko MM 1.00

Silicone 345 Cyclomethicone 2.0

White oil Minerol oil 14.50

Unigerm G-2 Propylene Glycol and Diazolidinyl 0.3

Urea and Methylparaben and

Propylparaben

ทมา : ดดแปลงจาก สตรตำรบนวดตวของ บ. วนรต

81


การตงตำรบสตรโลชน

ตารางท 2 แสดงสตรตำรบโลชนมะหาด 2% w/w


Aqua Distilled water Diluent

EDTA 2 Na Disodium EDTA 0.2

DHDH Hydantoin DHDH Hydantoin 0.6

Sodium stearoyl glutamate Sodium stearoyl glutamate 0.2

สารสกดมะหาด Artocarpus lakoocha extract 5%

วฏภาคนำมน (oil phase)

Sodium polycrylate Sodium polycrylate 1.0

Dicarprylyl ether Dicarprylyl ether 3.0

Minerol oil Minerol oil 4.0

Propylene glycol Propylene glycol 4.0

การตงตำรบสตรครมอาบนำ

ตารางท 3 แสดงสตรตำรบครมอาบนำมะหาด 2%w/w


Aqua Distilled water 73.8

SLS Sodium Laureth Sulfate 15.0

EDTA 2 Na Disodium EDTA 0.2

DHDH Hydantoin DHDH Hydantoin 0.5

Lauamind® C Cocamide DEA 2.5

Finquat® CP Quaternium-75 5.0

Propylene glycol Propylene glycol 3.0

82


4. การตรวจหา Total Aerobic Plate Count

นำสารสกดมะหาดละลายในเอทานอลและสารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอล ทำ

Serial Dilution จนได Dilution 10-6นำสารสกดมะหาดแตละ Dilution มา 1 มลลลตร ใสลงจานเพาะเชอ

ทปลอดเชอ แลวเททบดวยอาหารเลยงเชอ Tryptic Soy Broth (TSB) และ Sabouraud Dextrose Broth

(SDB) ปรมาณ 20 มลลลตรผสมใหเขากนทำ Dilution 3 ซำ นำอาหารเลยงเชอ Tryptic Soy Broth (TSB)

บมเพาะท 35 °C 3-5 วนและ นำอาหารเลยงเชอ Sabouraud Dextrose Broth (SDB) บมเพาะท 35 °C

5-7 วน นบจำนวนโคโลนตงแต 30-300โคโลนนำคาทไดไปคำนวณตามสตร

จานวนแบคทเรย (CFU/ml) = จานวนโคโลนบนจานอาหาร X ระดบความเจอจาง

ปรมาณตวอยางทใสลงใน Petri dish

5. การตรวจวเคราะหชนดของจลนทรยตามมาตรฐานโดยดจากการพบจลนทรย S. aureus,

E. coli, P. aeruginosa, Clostridium spp. และ C. albicans ในตวอยางแตละชนดหรอไมดวยวธ

Microbial limit test


1. การสกดสารมะหาด

จากการนำแกนมะหาดประมาณ 4 กโลกรมมาสกดดวยตวทำละลาย 2 ชนด คอนำมาแชใน

โพรพลนไกลคอล ไดสารสกดมะหาดปรมาณ 270 มลลลตร (13.5% w/v) และเอทานอล ไดปรมาณ

สารสกดแหงหลงจากทำการระเหยตวทำลายออกจะไดสารสกดมลกษณะเปนผงรวนปรมาณ 200 กรม

(10% w/w) ซงโพรพลนไกลคอล จะมความเปนขวนอยกวาเอทานอล

2. การทดสอบการยบยงเชอแบคทเรย S. aurues และ P. aeruginosa และ C. albican ของ

สารทจะทำการสกดโดยมผลการทดสอบทงหมด 2 วธ ดงน

2.1 ผลการหาบรเวณยบยงเชอ ดวยวธ Disc Diffusion Technique ดงตารางท 1 แสดง

บรเวณยบยงในการยบยงการเจรญเชอของสารสกดมะหาดทละลายในเอทานอลและโพรพลนไกลคอล พบวา

สารสกดมะหาดทละลายในเอทานอลจะตานเชอ S. aurues ทความเขมขน 25 mg/ml ไดบรเวณยบยงเชอ

1.60±0.31 เซนตเมตร สวนความเขมขนทนอยกวาน (12.50 mg/ml, 6.25 mg/ml, 3.125 mg/ml,

1.56 mg/ml) ไมสามารถยบยงเชอ S. aurues, P. aeruginosa และ C. albican ได และสารสกดมะหาด

ทละลายในเอทานอลจะตานเชอ P. aeruginosa ไดทความเขมขนนอยสดคอ 1.56 mg/ml ไดบรเวณยบยง

เชอ 1.5±0.5 เซนตเมตร พบไดวาความเขมขนทสงกวาจะเกดบรเวณยบยงเชอไดมากกวาความเขมขนนอย

ทำใหทราบวาบรเวณยบยงเชอแปรผนโดยตรงกบปรมาณความเขมขนของสารสกดทงเชอ S. aurues และ

P. aureus (Pojananukit & Kajomcheappunngam, 2010) สวนสกดมะหาดทละลายใน

83


โพรพลนไกลคอลไมสามารถยบยงการเจรญเชอ S. aurues และ P. aeruginosa และ C. albican ได อาจ

เนองมาจากตวทำละลายโพรพลนไกลคอล ไมสามารถซมผานไปทวในวนไดทำใหไมเกดบรเวณยบยงการ

เจรญเชอได จงใชวธเจอจางในอาหารเหลว (Broth Dilution Inhibit Bacteria) เพราะสารสกดมะหาดจะ

กระจายไปทวทงของเหลวได (Arunleak, 2004) พบวาสารสกดมะหาดในสารละลายโพรพลนไกลคอล

สามารถยงยงเชอจลนทรยได ดงตารางท 2

ตารางท 4 แสดงบรเวณยบยงในการยบยงการเจรญของเชอ S. aurues และ P. aeruginosa และ

C. albican ของสารสกดมะหาดทละลายในเอทานอลและโพรพลนไกลคอล (ทำ 3 ซำ)

เสนผานศนยกลางของการยบยงการเจรญ (Inhibition zone)

ความเขมขน

(Mean±SD ; เซนตเมตร* )

(mg/ml) สารสกดมะหาดละลายในเอทานอล สารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอล

S. aurues P. aeruginosa C. albican S. aurues P. aeruginosa C. albican

100 2.31±0.31 2.40±0.50 0 0 0 0

50 1.93±0.31 2.03±0.50 0 0 0 0

25 1.60±0.31 2.23±0.50 0 0 0 0

12.50 0 1.10±0.50 0 0 0 0

6.25 0 1.13±0.50 0 0 0 0

3.125 0 1.50±0.50 0 0 0 0

1.56 0 1.50±0.50 0 0 0 0

Negative Control – เอทานอล, โพรพลนไกลคอล

* แตกตางอยางมนยสำคญ (p < 0.05) ของบรเวณยบยงการเจรญ

84


ตารางท 5 Broth Dilution Inhibit Bacteria (ทำ 3 ซำ)

ความเขมขน สารสกดมะหาดละลายในเอทานอล สารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอล

(mg/ml) S. aurues P. aeruginosa C. albican S. aurues P. aeruginosa C. albican

100 ยบยง ยบยง ยบยง ยบยง ยบยง ยบยง



12.50 ยบยง ยบยง ยบยง ยบยง ยบยง ยบยง

6.25 ยบยง ยบยง ยบยง ยบยง นบไมได ยบยง

3.125 ยบยง ยบยง ยบยง ยบยง นบไมได ยบยง

1.56 ยบยง ยบยง ยบยง นบไมได นบไมได นบไมได

- ยบยงเชอได (หลอดใส)

- นบไมได (หลอดขน)

ตารางท 6 แสดงคา MIC ของสารสกดมะหาดในการยบยงเชอ S. aurues และ P. aeruginosa และ

C. albican

MIC of MIC of MIC of ตวทำละลาย S. aurues P. aeruginosa C. albican (mg/ml) (mg/ml) (mg/ml)

เอทานอล 1.56 1.56 1.56

โพรพลนไกลคอล 3.125 12.50 3.125

85


2.2 ผลการทดสอบการหาคาความเขมขนตำสดทสามารถยบยงการเจรญของแบคทเรย

(Minimal Inhibitory Concentration, MIC) ของสารสกดมะหาดดวยวธ Broth Dilution Technique

จากผลการหาคาบรเวณยบยงการเจรญ ซงเปนการทดสอบฤทธเบองตนเปนการบอกได

เพยงคราวๆ วาสารสกดนนมฤทธตานเชอแบคทเรยไดหรอไม (Pojananukit & Kajomcheappunngam,

2010) และเปนการยนยนอกวาสารสกดมะหาดทละลายในโพรพลนไกลคอลสามารถยบยงเชอไดหรอไม จง

ทำขนตอนตอไปโดยใชวธเจอจางในอาหารเหลว (Broth Dilution Inhibit Bacteria) เพอหาความเขมขนตำ

สดทสามารถยบยงการเจรญของแบคทเรย (MIC) ของสารสกดมะหาด โดยไดคา MIC ของสารสกดมะหาดท

ละลายในเอทานอลและ โพรพลนไกลคอล ดงตารางท 3 พบวาคา MIC ของสารสกดมะหาดละลายในเอ

ทานอล ในการยบยงเชอ S. aurues, P. aeruginosa และ C. albican มคาเทากบ 1.56 mg/ml และ

MIC ของสารสกดมะหาดละลายใน โพรพลนไกลคอล ในการยบยงเชอ S. aurues P. aeruginosa และ

C. albican มคาเทากบ 3.125 mg/ml, 12.50 mg/ml และ 3.125 mg/ml ตามลำดบ จากผลการ

ทดสอบทำใหทราบวา สารสกดมะหาดละลายในเอทานอลทความเขมขน 1.56 mg/ml สามารถยบยงการ

เจรญของเชอ S. aurues, P. aeruginosa และ C. albican ซงเปนความเขมขนตำทสด สวนสารสกด

มะหาดละลายในโพรพลนไกลคอลทความเขมขน 3.125 mg/ml สามารถยบยงการเจรญของเชอ S.

aurues และ C. albican สวนสารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอลทความเขมขน 12.50 mg/ml

สามารถยบยงการเจรญของ P. aeruginosa ได สอดคลองกบรายงานวจยพบวาสารสกดมะหาดทใช

เมทานอลเปนตวทำละลายมคา MIC เทากบ 200-400 g/ml ยบยงการเจรญเตบโตของ Shigella soneii 2,

Bacillus pumilus 8241, Bacillus subtellis ATCC 6633, E. coli MTCC 1568, E. coli Row 7/12,

Proteus mirabilis AM / 98 (Pandey & Bhatnagar, 2009) นอกจากนนมรายงานวจยพบวาสารสกด

มะหาดมคา MIC เทากบ 0.10-0.39 mg/ml และคา MBC 0.1-3.12 mg/ml สามารถยบยงการเจรญ

เตบโตทงแบคทเรยแกรมลบ (Aggregatibacter actinomycetemcomitants, Porphyromonas

gingivalis) และแกรมบวก (Streptococcus mutants, Streptococcus sobrinus) (Teanpaisan et al.,

2014) ได แตจะเหนไดวาคา MIC ทไดมความแตกตางกนอาจเปนเพราะจากงานวจยใชสารสกดมะหาดท

เปนผงสำเรจรปไมไดนำมาสกดเอง และเชอจลนทรยเปนจลนทรยกอโรคในชองปากซงตางกบงานวจยในครง

นซงเปนเชอจลนทรยกอโรคผวหนง คาดวานาจะเปนผลใหคา MIC แตกตางกนได

86


ตารางท 7 แสดงผลการตรวจวดนบจำนวนแบคทเรยทงหมด (Colony Forming Unit)

Sample Dilution 10-1 Dilution 10-2 Dilution 10-3 Dilution 10-4 Dilution 10-5 Dilution 10-6

(CFU/ml) (CFU/ml) (CFU/ml) (CFU/ml) (CFU/ml) (CFU/ml)

โลชนมะหาด (โพรพลนไกลคอล) 1.67 x 103 1.50 x 103 1.00 x 103 9.80 x 102 6.90 x 102 4.00 x 102

โลชนมะหาด (เอทานอล) 1.84 x 103 2.10 x 103 1.00 x 103 1.20 x 103 9.52 x 102 8.00 x 102

ครมอาบนำมะหาด 8.00 x 10 1.00 x 10 0 0 0 0

(โพรพลนไกลคอล)

ครมอาบนำมะหาด (เอทานอล) 0 0 0 0 0 0

สครบมะหาด 6.00 x 10 1.00 x 102 0 0 0 0

ครมเบสมะหาด 4.00 x 10 1.00 x 102 0 0 0 0

สารสกดมะหาดละลาย 0 0 0 0 0 0

ในเอทานอล

สารสกดมะหาดละลายใน 0 0 0 0 0 0

โพรพลนไกลคอล

* (ทำ 3 ซำ)

Sample Dilution 10-1 Dilution 10-2 Dilution 10-3 Dilution 10-4 Dilution 10-5 Dilution 10-6

(CFU/ml) (CFU/ml) (CFU/ml) (CFU/ml) (CFU/ml) (CFU/ml)

โลชนมะหาด (โพรพลนไกลคอล) 3.5x10 0 0 0 0 0

โลชนมะหาด (เอทานอล) 2.7x10 0 0 0 0 0

ครมอาบนำมะหาด 2.5 x10 0 0 0 0 0

(โพรพลนไกลคอล)

ครมอาบนำมะหาด (เอทานอล) 0 0 0 0 0 0

สครบมะหาด 0 0 0 0 0 0

ครมเบสมะหาด 0 0 0 0 0 0


ในเอทานอล


ในโพรพลนไกลคอล

ตารางท 8 แสดงผลการตรวจวดนบจำนวนยสตและรา (Colony Forming Unit)

87


จากตาราง 7 - 8 แสดงผลการตรวจนบจำนวนจลนทรยยสต และ รา ทงหมด (Total Aerobic

Plate Count) ในผลตภณฑโลชนมะหาด ครมอาบนำมะหาด สครบมะหาด ครมเบสมะหาด สารสกดมะหาด

ละลายในเอทานอลและสารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอล พบวาทกผลตภณฑ จำนวนผลรวมของ

จำนวนจลนทรย ยสต และ รา ทเจรญโดยใชอากาศ (Aerobic Plate Count) มคาไมเกน 1,000 CFU/ml

ในทกๆ Dilution ซงเปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เครองสำอาง: ขอกำหนดมาตรฐานเลขท

มอก152-2555 (Ministry of Industry No. 4462, 2012)

3. การตรวจวเคราะหชนดของจลนทรยตามมาตรฐาน (Microbial Limit Test)

ตารางท 9 แสดงผลการตรวจวเคราะหชนดของจลนทรยตามมาตรฐาน S. aureus, E. coli, P. aeruginosa,

Clostridium spp. และ C. albicans

Sample

Microorganism

S. aureus E. coli P. aeruginosa Clostridium spp. C. albicans

โลชนมะหาด (โพรพลนไกลคอล) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

โลชนมะหาด (เอทานอล) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

ครมอาบนำมะหาด (โพรพลนไกลคอล) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

ครมอาบนำมะหาด (เอทานอล) ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

สครบมะหาด ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

ครมเบสมะหาด ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

สารสกดมะหาดละลายในเอทานอล ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

สารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอล ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ ไมพบ

จากตารางท 9 แสดงผลการตรวจวเคราะหชนดของจลนทรยตามมาตรฐาน S. aureus, E. coli,

P. aeruginosa, Clostridium spp.และ C. albicans ในผลตภณฑโลชนมะหาดครมอาบนำมะหาด สครบ

มะหาด ครมเบสมะหาดสารสกดมะหาดละลายในเอทานอลและสารสกดมะหาดละลายในโพรพลนไกลคอล

จะเหนไดวาทกผลตภณฑไมพบเชอจลนทรยดงกลาว แสดงวาสารสกดมะหาดเหมาะสมทจะพฒนาเปน

ผลตภณฑตอไปไดเพราะไมพบการปนเปอนของจลนทรยตามมาตรฐาน มอก 152-2555 (Ministry of

Industry No. 4462, 2012)

88



ผลจากการทดสอบการยบยงเชอจลนทรย พบวาสารสกดมะหาดดวยตวทำละลาย เอทานอลและ

โพรพลนไกลคอล มประสทธภาพในการยบยงเชอ S. aureus (Gram positive), P. aeruginosa (Gram

negative) และ C. albicans (Yeast) ได สอดคลองกบงานวจยพบวาสารสกดมะหาดมประสทธภาพในการ

ยบยงการเจรญของ Sarcinar lutea, E. coli และพวกเชอรา (Biswas & Chakraborty, 2013) ยงม

รายงานการวจยพบวา สารสกดมะหาดสามารถตานเชอรา Candida ไดดโดยพบวาคา MIC อยระหวาง

0.05 - 3.12 mg/ml และคา MFC อยระหวาง 0.10 - 25 mg/ml. (Senapong et al., 2014) นอกจากนน

สารสกดมะหาดยงมฤทธในการตานแบคทเรยททำใหฟนผ (Cariogenic bacteria) เชน S. mutans,

S. sobrinus, P. gingivalis, F. nucleatum, T. forsythia, A. actinomycetemcomitans

(Teanpaisan et al., 2014) สวนผลตภณฑจากสารสกดมะหาดไดตรวจพบจำนวนจลนทรยยสต และ รา

ทงหมด มในปรมาณทนอยมาก ซงนอยกวามาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เครองสำอาง: ขอกำหนด

มาตรฐานเลขท มอก152-2555 (Ministry of Industry No. 4462, 2012) และเมอทำการตรวจวเคราะห

ชนดของจลนทรยตามมาตรฐาน (Microbial Limit Test) ไมพบจลนทรย (S. aureus, E. coli, P.

aeruginosa, Clostridium spp, C. albicans) ตามขอกำหนดดงกลาว


การศกษาในครงนแสดงใหเหนวาสารสกดมะหาดทละลายในเอทานอล และโพรพลนไกลคอล

มฤทธในการยบยงการเจรญของ S. aureus, P. aeruginosa และ C. albicans ซงเปนจลนทรยกอโรคได

ซงมการทดสอบ คอ การหาบรเวณยบยงเชอ การทดสอบความเขมขนตำสดทสามารถยบยงการเจรญของ

แบคทเรย (MIC) และตรวจการปนเปอนในผลตภณฑชนดตางๆ ททำมาจากสารสกดมะหาดพบวา ผลตภณฑ

โลชนมะหาด ครมอาบนำมะหาด สครบมะหาด ครมเบสมะหาด ไมพบการเจรญของ S. aureus, E. coli,

P. aeruginosa, Clostridium spp. และ C. albicans นอกจากนน จำนวนแบคทเรย ยสต และ รา ท

เจรญเตบโตโดยใชอากาศ พบวาในทกผลตภณฑ มคาไมเกน 1,000 CFU/ml ซงเปนไปตามคามาตรฐาน

ผลตภณฑเครองสำอาง ทหามปนเปอนในการผลตเครองสำอางตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเครอง

สำอาง (Ministry of Industry No.4462, 2012) งานวจยนจงมประโยชนในการนำไปพฒนาเปนผลตภณฑ

เครองสำอางในระดบอตสาหกรรมตอไปได

89



จากผลการทดลองจะเหนไดวา ไมพบการปนเปอนของเชอจลนทรยกอโรค รวมทงยสตและรา ใน

ผลตภณฑชนดใดเลย ดงนนสารสกดมะหาดจงเหมาะสมอยางมาก ทจะนำไปพฒนาทำเครองสำอางไดอยาง

มคณภาพทดตอไปได เนองจากไมมการปนเปอนเชอจลนทรยกอโรครวมทงยสตและราอยเลย

References

Ahmad. I., & Beg, A.I. (2001). Antimicrobial and phytochemical studies on 45 Indian

medicinal plants against multi-drug resistant human pathogens, Journal of

Ethnopharmacology, 74, 113–123.

Arunleak, N. (2004). Classification of aerobics bacterial. 2 nd ed. Department of

Microbiology, Faculty of Science, Burapa University. (in Thai)

Biswas, S. M, & Chakraborty, N. (2013). SheddedArtocarpusleaves – Good plant sources of

natural squalene with potent antioxidant and antimicrobial activity – Alternative

to marine animals. Journal of Natural Pharmaceuticals, 4 (1), 21.

Harborne, J. B., Baxter, H., & Moss, GP. (1999). Phytochemical Dictionary. 2nd ed. Taylor &

Francis Ltd.

Joshee, N., Bastola, D. R., Agrawal, V. P., & Yadav, A. K. (2002). Lakoocha: A multipurpose

tree of warm climate. Perspectives on New Crops and New Uses. Trends in New

Crops and New Uses, 405-406.

Kunicka-Styczynska, A., Sikora, M., & Kalemba, T. (2009). Antimicrobial activity of

lavender, tea tree and lemon oils in cosmetic preservative systems. Journal of

Applied Microbiology, 107, 1903–1911.

Lee, K. K., & Choi, J.D. (1999). The effect of Areca catechu L. extract on anti- inflammatory

and antimelanogenesis. Int J CosmetSci, 21, 275–284.

Likhitwitayawuid, K., Sornsute, A., Sritularak, B., & Ploypradith, P. (2006). Chemical

transformations of oxyresveratrol (trans-2,4,3’,5’-tetrahydroxystilbene) into a

potent tyrosinase inhibitor and a strong cytotoxic agent. Bioorganic &

MedicinalChemistry Letters, 1, 16 (21), 5650-5653.

90


Likhitwitayawuid, K., & Sritularak, B. (2001). A New Dimeric Stilbene with Tyrosinase

Inhibitiory Activity from Artocarpusgomezianus. J Nat Prod, 64(11), 1457-1459.

Ministry of Industry No. 4462. (2012). Issued under the provisions of this standard. Industry

in. 1968.

Pandey, A., & Bhatnagar, S.P. (2009). Preliminary Phytochemicalscreening and

antimicrobial studies on ArtocarpuslakoochaRoxb. Ancient Science of Life, 28(4),

21-24.

Phoolcharoen. W., Sooampon, S., Sritularak, B., Likhitwitayawuid, K., Kuvatanasuchati, J., &

Pavasant, P. (2013). Anti-periodontal pathogen and anti-inflammatory activities of

oxyresveratrol. Nat Prod Commun, 8(5), 613-616.

Pojananukit, N., & Kajomcheappunngam, S. (2010) Antimicrobial activity test of herbal

plants extractrant on acne-inducing ba plants extractrant on acne-inducing

bacteria. The 8 th Annual Conference in Engineering. Prince of Songkla University,

22-23.

PrashithKekuda, T. R., Raghavendra, H. L., Mallikarjun, N., Venugopal, T. M., & Anil Kumar, H.

S. (2012). Elemental Composition, Anticariogenic, Pancreatic Lipase Inhibitory and

Cytotoxic Activity of ArtocarpusLakoochaRoxb Pericarp. Int. J. Drug Dev. & Res,

4(1), 330-336.

Puntumchai, A., Kittakoop, P., Rajviroongit, S., Vimuttipong, S., Likhitwitayawuid, K. &

Thebtaranonth, Y. (2004). Lakoochins A and B, New AntimycobacterialStilbene

Derivatives from Artocarpuslakoocha. Journal of Natural Products, 67, 485-486.

Rodríguez Vaquero, M. J., TomassiniSerravalle L. R., Manca de Nadra M. C., & Strasser de

Saad, A. M. (2010). Antioxidant capacity and antibacterial activity of phenolic

compounds from Argentinean herbs infusions. Food Control, 21, 779-85.

Teanpaisan, R., Senapong, S., & Puripattanavong, J., (2014). In vitro Antimicrobial and

Antibiofilm Activity of ArtocarpusLakoocha(Moraceae) Extract against Some

OralPathogens.Tropical Journal of Pharmaceutical Research July, 13 (7), 1149-

1155.

Tengamnuay,P., Pengrungruangwong, K., Pheansri, I., & Likhitwitayawuid. K. (2006).

Artocarpuslakoocha heartwood extract as a novel cosmetic ingredient:

91


evaluation of the in vitro anti-tyrosinase and in vivo skin whitening activities.

International Journal of Cosmetic Science, 28, 269–276.

Senapong, S., JindapornPuripattanavong, J., & Teanpaisan, R. (2014). Anticandidal and

antibiofilm activity of Artocarpuslakoochaextract. Songklanakarin J. Sci. Technol,

36 (4), 451-457.

Shimizu, K., Kondo, R., Sakai, K., Lee S. H., & Sato H. (1998). The inhibitory components

from Artocarpusincisuson melanin biosynthesis. Planta Med, 64, 408–412.

Singhatong, S., Leelarungrayub, D., & Chaiyasut, C. (2010). Antioxidant and toxicity activities

of ArtocarpuslakoochaRoxb. heartwood extract. J Med Plants Res, 4(10), 947-953.

Siriboonpipattana, P., Butkhup, L., & Samappito, S. (2008). Influence of Extractive Methods

on Chemical Constituents and AntioxidativeCapacity of Artocarpuslakoocha

Heartwood. J sci Technology Mahasarakham, 27(2).

Shin, N. H., Ryu, S. Y., & Choi, E. J. (1998). Oxyresveratrol as the potent inhibitor on dopa

oxidase activity of mushroom tyrosinase. BiochemBiophys Res Commun, 243,

801-803.

Sritularak, B., De-Eknamkul, W., & Likhitwitayawuid, K. (1998). Tyrosinase inhibitors from

Artocarpuslakoocha. Thai J Pharm Sci, 22, 149-155.

Wongsawad, C., & Wongsawad, P. (2006). The effects of plants on the surface with a fluke.

Electron microscopy SEM techniques. The 31 th Annual Conference in Science .

Suranaree University, 18-20.

Zheng, Z. P., Cheng, K. V., To, J. T., Li, H., & Wang, M. (2008). Isolation of tyrosinase inhibitors From Artocarpus heterophyllusand use of its extract as antibrowning agent. Mol Nutr Food Res, 52(12), 1530-1538.

ผเขยน

อาจารยทฐมา ภาคภม

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต


93

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 The Study of Cultivation Systems for Cassava Yield Increasing

การศกษาระบบการเพาะปลกเพอเพมผลผลตมนสำปะหลง The Study of Cultivation Systems for Cassava Yield Increasing

ไพฑรย ฟกเขยว*

วทยาลยชมชนอทยธาน

Paitoon Fakkeao* Uthaithani Community College

บทคดยอ

จงหวดอทยธานมการเพาะปลกมนสำปะหลงมายาวนานหลายสบป โดยรปแบบในการเพาะปลก

เปนรปแบบของการใชสารเคมทงสน ทำใหเกษตรกรมรายจายสงจากการซอปยเคม ยาฆาแมลง และสารเรง

อนๆ เพอเรงใหมนสำปะหลงโตเรว มคณภาพแปงทด อนนำมาสผลกระทบทตามมาหลายประการ เชน

ดนเสอมสภาพ สารตกคางในมนสำปะหลง และการไดรบสารพษสะสมในรางกายของเกษตรกรทอาจสงผล

ตอปญหาสขภาพในระยะยาวตอไป ดงนนการศกษาครงนจงมวตถประสงคเพอศกษาระบบการเพาะปลก

เพอเพมผลผลตมนสำปะหลงในการนำไปใชเปนตนแบบแกเกษตรกรในจงหวดอทยธาน โดยเปรยบเทยบ

ระบบการปลกมนสำปะหลง 3 ระบบ ไดแก ระบบอนทรยโดยไมใชนำหยด ระบบอนทรยโดยใชนำหยด และ

ระบบเคม ผลการศกษาพบวา ระบบการปลกมนสำปะหลงททำใหไดนำหนกตอหวมากทสด คอ ระบบ

อนทรยโดยใชนำหยด มคาเฉลยของนำหนกตอหว 10.87 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 25.8 % รองลงมา คอ

ระบบอนทรยโดยไมใชนำหยด มคาเฉลยของนำหนก 7.44 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 22.5 % และระบบ

เคม มนำหนกเฉลยตำทสด คอ 7.16 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 21.2 % เมอพจารณาคาสงสดและตำสด

ของนำหนกมนสำปะหลงในแตละระบบการเพาะปลก พบวาระบบอนทรยโดยใชนำหยดมคานำหนก

มนสำปะหลงตอหวมากทสด

คำสำคญ: มนสำปะหลง อนทรย อทยธาน


94

The Study of Cultivation Systems for Cassava Yield Increasing SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014

Abstract

Cassava has been cultivated, along with application of different kinds of chemicals,

for several decades in Uthaithani province. The chemical applications, mainly for

acceleration growth and improving the starch quality, are not only increasing the cost of

farming process, but also causing some environmental problem; such as soil degradation,

and the deterioration of farmers’ health resulting from frequently contacting the

chemicals as well. This study was aimed for determining the production resulted from

3 different cultivation systems; namely organic cultivation with- and without- water

dropping systems and the traditional cultivation system (with applying chemicals).

Statistical comparisons will be implemented based upon average weigh of individual tube

and percentage of starch. The yields (per tube) and percentages of starch among the

cultivation systems are significantly different; being highest in organic cultivation with water

dropping system which are 10.87 kg and 25.8%, respectively.

Keywords: Cassava, Organic, Uthaithani

บทนำ

มนสำปะหลง (Manihot esculenta Crantz) ชอสามญคอ Cassava เปนพชอาหารสำคญอนดบ 5

ของโลกรองจากขาวสาล ขาวโพด ขาว และมนฝรง โดยแหลงเพาะปลกสวนใหญอยในแถบทวปแอฟรกาใต

อเมรกาใต อเมรกาเหนอ และเอเชย (Suphahan, 1994) สำหรบประเทศไทยพบวากลมผลตภณฑมนสำปะหลง

จดเปนกลมผลตผลทางการเกษตรหลกอยางหนงของประเทศไทย มปรมาณการสงออกสงเปนอนดบ 2 รองจาก

ขาว และมมลคาการสงออกสงเปนอนดบ 3 รองจากยางพาราและขาว โดยประเทศไทยสามารถเพาะปลก

มนสำปะหลงไดมากเปนอนดบ 3 ของโลก รองจากประเทศไนจเรยและบราซล (Office of Agricultural

Economics, 2008) ซงเกษตรกรสวนใหญนยมปลกมนสำปะหลงดวยวธการใชสารเคม ทำใหมรายจายใน

การเพาะปลกสง และประสบปญหาขาดทนเนองจากตนทนในการผลตสง เพราะตองซอปยเคม ยาฆาแมลง

และสารเรงอนๆ เพอชวยใหมนสำปะหลงโตเรว หวโต แปงด นอกจากนยงพบปญหาจากการใชสารเคมใน

การเพาะปลกตดตอกนมาอยางยาวนานทเปนผลกระทบตามมา เชน ปญหาดนเสอมสภาพ ปญหาสาร

ตกคางในมนสำปะหลง และปญหาเกษตรกรไดรบสารพษเขาสรางกายซงเปนสาเหตสำคญทกอใหเกดโรค

ตางๆ ตามมามากมาย

95


ผลกระทบทเกดจากการเพาะปลกมนสำปะหลงโดยใชสารเคม ทำใหเกษตรกรในหลายพนทของ

ประเทศไทยเกดความสนใจหนกลบไปสการเพาะปลกมนสำปะหลงโดยไมใชสารเคม หรอทเรยกวา “เกษตร

อนทรย” ซงเกษตรอนทรย เปนระบบการผลตทางการเกษตรทหลกเลยงการใชปยเคมสงเคราะห สารเคม

กำจดศตรพช ฮอรโมนทกระตนการเจรญเตบโตของพชและสตว รวมทงสงมชวตดดแปลงทางพนธกรรม

(Geneticaly Modify Organism: GMO) แตใหความสำคญสงสดในการปรบปรงบำรงดน โดยเชอวาหากดน

มความอดมสมบรณ ยอมทำใหพชและสตวทเจรญเตบโตจากผนดนนนมความอดมสมบรณตามไปดวย

มนษยทบรโภคผลผลตจากไรนาอนทรยกจะไดรบอาหารทมคณภาพดและปลอดภย (Lianchamroon,

2013)

การเพาะปลกมนสำปะหลงในรปแบบของเกษตรอนทรย สามารถทำไดเชนเดยวกบพชชนดอนๆ

โดยเทคนคในการเพาะปลกมนสำปะหลงอนทรยใหไดผลผลตดนน เกดจากการคดเลอกพนธใหเหมาะสมกบ

ดนทใชเพาะปลก หากดนมความอดมสมบรณตำอาจเตมความอดมสมบรณของดนโดยการใสปยอนทรย

(ปยคอก ปยหมก) อตรา 500-1,000 กก. ตอไร หรอ พชปยสด เชน หวานเมลดพนธถวพรา ถวพม อตรา

5-10 กก. ตอไร เมอพชดงกลาวโต กทำการไถกลบ ทำใหไดมนสำปะหลงผลผลตดและมหวขนาดใหญกวา

การใชปยเคมบำรงดน (Praopinit, 2012) จงเปนทนาสนใจในการนำวธการปลกมนสำปะหลงอนทรยมา

ทดลองในพนทจงหวดอทยธาน เพอเปนทางเลอกของการเพาะปลกมนสำปะหลงแกเกษตรกร ซงเพาะปลก

มนสำปะหลงโดยใชสารเคมตอเนองมาหลายสบป โดยเฉพาะพนทเพาะปลกสวนใหญในทองทอำเภอบานไร

หวยคต ลานสก และสวางอารมณ เปนตน เพอหลกเลยงการใชสารสงเคราะห ไมวาจะเปน ปยเคม สารเคม

กำจดศตรพชและฮอรโมนตางๆ ทอาจเกดมลพษในสภาพแวดลอมตลอดจนผลผลตทได ทำใหปลอดภยจาก

สารพษตกคางทงผผลตและผบรโภค รวมทงไมทำใหสภาพแวดลอมเสอมโทรมอกดวย

อยางไรกตาม จากการสำรวจขอมลเบองตนพบวา เกษตรกรมความสนใจในการปรบเปลยน

รปแบบการเพาะปลกแบบดงเดมโดยใชสารเคม มาเปนการเพาะปลกแบบอนทรย เพยงแตยงไมเขาใจถง

ระบบการเพาะปลกแบบอนทรยวาทำอยางไร ระบบการเพาะปลกอนทรยทเหมาะสมในพนทเปนอยางไร

และไมทราบวาเมอเปรยบเทยบผลผลตกบการเพาะปลกแบบดงเดมโดยใชสารเคมแลวจะมความแตกตางกน

มากนอยเพยงใด จงเปนทมาของการศกษาในครงน


เพอศกษาระบบการเพาะปลกมนสำปะหลงทเหมาะสมสำหรบใชเปนตนแบบแกเกษตรกรใน

จงหวดอทยธาน

96



1. ปลกมนสำปะหลงทงหมด 3 ระบบ ระบบละ 1 แปลง ดงน

1.1 แปลงทใชระบบเคม

1.2 แปลงทใชระบบอนทรยโดยไมใชนำหยด

1.3 แปลงทใชระบบอนทรยและใชนำหยด (ตารางท 1)

2. สมตวอยางหวมนสำปะหลงในแตละแปลง จำนวน แปลงละ 50 ตน หลงจากปลก 5 เดอน

หาคาดงน

2.1 นำหนกมนสำปะหลงตอตน (ชงนำหนกเฉพาะหวมน ไมรวมตน)

2.2 เปอรเซนตแปง: นำหนกมนสำปะหลงท 5 กโลกรม

3. วเคราะหขอมล นำหนกและเปอรเซนตแปง โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสำเรจรปเพอหา

คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน คาความถ และการวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variances)

แบบจำแนกทางเดยว (One-Way ANOVA)

97


ระ

บบ

ระบบ

ท 1

ระบบ

ท 2

ระบบ

ท 3

กา

รเพาะ

ปลก

ระบบ

เคม

ระบบ

อนทร

ยโดย

ไมใช

นำหย

ด ระ

บบอน

ทรยโ

ดยใช

นำหย

ด

ขนตอ

น

1. ก

ารเต

รยมด

น ไถ

2 ค

รง ด

วยผา

น 7

ลกปร

ะมาณ

ไถ

1 ค

รง ด

วยผา

น 7

ลกปร

ะมาณ

ไถ

1 ค

รง ด

วยผา

น 7

ลกปร

ะมาณ

15-2

0 เซนต

เมตร

โดยไ

ถกลบ

มนสำ

ปะหล

ง

15-2

0 เซนต

เมตร

โดยไ

ถกลบ

มนสำ

ปะหล

ง 15

-20

เซนต

เมตร

โดยไ

ถกลบ

มนสำ

ปะหล

ง

ทเหล

อจาก

การเกบ

เกยว

ในฤด

เพาะ

ปลก

ทเ

หลอจ

ากกา

รเกบ

เกยว

ในฤด

เพาะ

ปลก

ทเหล

อจาก

การเกบ

เกยว

ในฤด

เพาะ

ปลก

ทผ

านมา

แลว

ยกรอ

งควา

มกวา

ง

ทผาน

มา แ

ละไถ

ผาน

3 จำ

นวน

1 คร

ง ทผ

านมา

และ

ไถผา

น 3

จำนว

น 1

ครง

ปร

ะมาณ

60

เซนต

เมตร

แล

ะถาเปน

ทลม

ใหยก

รองส

นรอง

ความ

กวาง

แล

ะถาเปน

ทลมใ

หยกร

องสน

รองค

วามก

วาง

ประม

าณ 1

00 เซ

นตเม

ตร

ประม

าณ 1

00 เซ

นตเม

ตร

2. ก

ารตด

ตง

-

-

ตดตง

ระบบ

นำหย

ด แล

ะกอน

ปลกใ

หหยด

นำ

ระบ

บนำห

ยด

จนดน

มควา

มชมช

นแลว

จงนำ

ทอนม

นมาเสย

บ 3

. การ

เตรย

ม คด

เลอก

ทอนพ

นธใน

ชวงอ

าย 8

-12

เดอน

คด

เลอก

ทอนพ

นธใน

ชวงอ

าย 8

-12

เดอน

คด

เลอก

ทอนพ

นธใน

ชวงอ

าย 8

-12

เดอน

ท

อนพน

ธ แล

ะตดท

อนพน

ธขนา

ดยาว

ประม

าณ

และต

ดทอน

พนธข

นาดค

วามย

าว

และม

ตดทอ

นพนธ

ขนาด

ความ

ยาว

20

-25

เซนต

เมตร

มจำ

นวนต

าประ

มาณ

ประม

าณ 1

5-20

เซนต

เมตร

มจำ

นวนต

า ปร

ะมาณ

15-

20 เซ

นตเม

ตร ม

จำนว

น

10 ต

าขนไ

ปตอ

1 ทอ

นพนธ

และ

ราดส

าร

ประม

าณ 6

ตาต

อ 1

ทอนพ

นธ แ

ละ

ตาปร

ะมาณ

6 ต

าตอ

1 ทอ

นพนธ

และ

แช

เรงร

ากแล

วนำไปป

ลก

แชทอ

นพนธ

ทตดม

าดวย

นำสร

รพสง

ทอ

นพนธ

ทตดม

าดวย

นำสร

รพสง

(น

ำหมก

หวเชอจ

ลนทร

ย) 1

ลตร

:

(นำห

มกหว

เชอจ

ลนทร

ย) 1

ลตร

:

นำ

100

0 ลต

ร นา

น 30

นาท

แลว

นำไป

ปลก

นำ 1

000

ลตร นา

น 30

นาท

แลว

นำไป

ปลก

4. ว

ธการ

ระ

ยะหา

งในก

ารปล

กประ

มาณ

ระยะ

หางในก

ารปล

กประ

มาณ

ระยะ

หางในก

ารปล

กประ

มาณ

เพา

ะปลก

25

-30

เซนต

เมตร

ปลก

แบบป

กตรง

10

0 x 10

0 เซนต

เมตร

ปลก

เอยง

45

องศา

10

0 x 10

0 เซนต

เมตร

ปลก

เอยง

45

องศา

ตารา

งท 1

ราย

ละเอ

ยดระ

บบกา

รเพา

ะปลก

มนสำ

ปะหล

งทง 3

ระบบ

98


ระ

บบ

ระบบ

ท 1

ระบบ

ท 2

ระบบ

ท 3

กา

รเพาะ

ปลก

ระบบ

เคม

ระบบ

อนทร

ยโดย

ไมใช

นำหย

ด ระ

บบอน

ทรยโ

ดยใช

นำหย

ด

ขนตอ

น

5. ก

ารดแ

ล 1. ใสป

ยเคม

ยเรย

ผสมป

ยปรบ

สภาพ

ดน

1. ใ

นขนต

อนขอ

งการ

เตรย

มดนใ

สปยอ

นทรย

1. ใ

นขนต

อนขอ

งการ

เตรย

มดนใ

สปยอ

นทรย

ใน

อตรา

สวน

1 ลก

: 1

ลก/ไร

แล

ะใสป

ยสรร

พสงแ

หง (ป

ยหมก

หวเชอ

แล

ะใสป

ยสรร

พสงแ

หง (ป

ยหมก

หวเชอ

2. ฉ

ดยาค

มวชพ

ชหลง

จากก

ารปล

กประ

มาณ

จล

นทรย

แหง) อ

ตรา 30

0 ก.ก/

ไร

จล

นทรย

แหง) อ

ตรา 30

0 ก.ก/

ไร

1-3

วน ก

อนมน

สำปะ

หลงแ

ตกใบ

ออน

2. เมอ

มนสำ

ปะหล

งอาย

3 เด

อน

2. เมอ

มนสำ

ปะหล

งอาย

3 เด

อน

ในอต

ราสว

น 1

ขวด/

ไร

ใส

ปยสร

รพสง

กอน

(ปยห

มกหว

เชอ

ใส

ปยสร

รพสง

กอน

(ปยห

มกหว

เชอ

3. เม

อมนส

ำปะห

ลงอา

ย 3

เดอน

จลนท

รยกอ

น) จ

ำนวน

1 ล

ก/ตา

รางเมต

ร

จลนท

รยกอ

น) จ

ำนวน

1 ล

ก/ตา

รางเมต

ร

3.1

ใสปย

เคมส

ตร 1

6-20

-0

3. เมอ

มนสำ

ปะหล

งอาย

4 เด

อน

3. เมอ

มนสำ

ปะหล

งอาย

4 เด

อน

จำ

นวน

1 ลก

/ไร

ใส

ปยสร

รพสง

แหง (ป

ยหมก

หวเชอ

ใส

ปยสร

รพสง

แหง (ป

ยหมก

หวเชอ

3.2

ฉดฮ

อรโม

นพชท

างใบ

1 ค

รง

จล

นทรย

แหง) แ

ละฉด

ฮอรโมน

สรรพ

สง

จล

นทรย

แหง) แ

ละฉด

ฮอรโมน

สรรพ

สง

3.3

ฉดส

ารปร

าบวช

พช (ย

าฆาห

ญา)

(ฮอร

โมนน

ำหมก

หวเชอจ

ลนทร

ย) ท

างใบ

(ฮอร

โมนน

ำหมก

หวเชอจ

ลนทร

ย)

4. เม

อมนส

ำปะห

ลงอา

ย 5

เดอน

ฉดฮ

อรโม

น

เดอน

ละ 1

ครง

ทางใบ

เดอน

ละ 1

ครง

พช

ทางใบ

จำนว

น 1

ครง

4. ใ

หนำห

ยดเม

อดนข

าดคว

ามชน

สปดา

หละ

5. เม

อมนส

ำปะห

ลงมอ

าย 5

-7 เด

อน

1

ครง โด

ยการ

ใหนำ

หมกพ

ชและ

นำหม

ก

ฉด

ยาฆา

หญา ยห

อ ไก

ลโกร

เซต

สตว ไป

กบนำ

หยด

ในอต

ราสว

น 1:20

0

เพ

อฆาห

ญาต

ามรอ

งมนส

ำปะห

ลง

6. เม

อมนส

ำปะห

ลงอา

ย 7-

8 เด

อน

ใสปย

เคมส

ตร 1

2-6-

33 จ

ำนวน

1 ล

ก/ไร

ตารา

งท 1

ราย

ละเอ

ยดระ

บบกา

รเพา

ะปลก

มนสำ

ปะหล

งทง 3

ระบบ

(ตอ)

99



ผลการศกษาระบบการปลกมนสำปะหลง 3 ระบบ ไดแก ระบบเคม ระบบอนทรยโดยไมใชนำหยด ระบบอนทรยโดยใชนำหยด แลวทำการชงนำหนกหวมนสำปะหลง และหาเปอรเซนตแปง รายงานผล การศกษา ดงตารางตอไปน ตารางท 2 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของนำหนกมนสำปะหลงทง 3 ระบบ

วธการปลก จำนวน คาเฉลย คาเบยงเบน นำหนก นำหนก เปอรเซนต

(หว) มาตรฐาน ตำสด สงสด แปง(%)

ระบบเคม 50 7.16 1.74 4.33 12.13 21.2

ระบบอนทรยโดยไมใชนำหยด 50 7.44 1.19 5.12 10.01 22.5

ระบบอนทรยโดยใชนำหยด 50 10.87 1.82 5.47 14.14 25.8

รวม 150 8.49 2.33 4.33 14.14 -

จากตารางท 2 พบวา ระบบการปลกททำใหมนสำปะหลงมนำหนกตอหวมากทสดคอ ระบบอนทรยโดยใชนำหยด โดยมคาเฉลยของนำหนก 1 0.87 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 25.8 % รองลงมาคอระบบอนทรยโดยไมใชนำหยด โดยมคาเฉลยของนำหนก 7.44 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 22.5 % และระบบเคมพบวา มนำหนกเฉลยตำทสดคอ 7.16 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 21.2 % เมอพจารณาคาสงสด และตำสดของนำหนกมนสำปะหลงในแตละระบบพบวา ระบบอนทรยโดยใชนำหยด มคานำหนกมนสำปะหลง ตอหวมากทสด ตารางท 3 ผลการเปรยบเทยบนำหนกมนสำปะหลงอาย 5 เดอน ของระบบการปลกทง 3 ระบบ

วธการปลก N Y ความแตกตาง ความคลาด p ของคาเฉลย เคลอนมาตรฐาน

ระบบอนทรยโดยใชนำหยด 50 10.8700 3.4342* 0.32167 .000 (1-2) ระบบอนทรยโดยไมใชนำหยด 50 7.4358 3.7074* 0.32167 .000 (1-3) ระบบเคม 50 7.1626 0.2732 0.32167 .673 (2-3)

* ทระดบความเชอมน 95%

100


ตารางท 4 ผลการเปรยบเทยบการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว

แหลงของความ

แปรปรวน df SS MS F p

ระหวางกลม 2 426.886 213.443 82.514 .000*

ภายในกลม 147 380.251 2.587

รวม 149 807.137

* ทระดบความเชอมน 95%

ดวยระบบการปลกทแตกตางกนอยางนอยหนงวธ ทำใหนำหนกเฉลยของมนสำปะหลงแตกตาง

จากระบบอนๆ (p-value = .000) ซงไดทำการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบ เพอตรวจสอบวาความแตกตาง

ทเกดขนอยทระบบการปลกแบบใด พบวา การเปรยบเทยบระหวางระบบการปลกมนสำปะหลง 3 ระบบ

มระบบททำใหผลแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 จำนวน 2 ค ดงน

1. ระบบอนทรยแบบใชนำหยดและระบบอนทรยแบบไมใชนำหยด ทำใหคาเฉลยของนำหนก

มนสำปะหลงมความแตกตางกน (p-value = .000) อยางมนยสำคญยงทางสถต (p < .01)

2. ระบบอนทรยแบบใชนำหยดและระบบเคมการปลกแบบใชสารเคม ทำใหคาเฉลยของนำหนก

มนสำปะหลงมความแตกตางกน (p-value = .000) อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05

3. ระบบอนทรยแบบไมใชนำหยดและระบบเคม ทำใหคาเฉลยของนำหนกมนสำปะหลงแตกตาง

กนอยางไมมนยสำคญทางสถต (p = 0.673)

เมอพจารณาแนวโนมระบบการปลกมนสำปะหลงพบวา ระบบอนทรยแบบใชนำหยดเปนวธท

ทำใหมนสำปะหลงมนำหนกมากทสด รองลงมาคอ ระบบอนทรยแบบไมใชนำหยด และระบบเคม เปนวธท

ทำใหมนสำปะหลงมนำหนกนอยทสด


จากการศกษาระบบการปลกมนสำปะหลง 3 ระบบ ไดแก ระบบอนทรยโดยใชนำหยด ระบบ

อนทรยโดยไมใชนำหยด และระบบเคม แลวชงนำหนกมนสำปะหลง และหาเปอรเซนตแปงพบวา ระบบการ

ปลกททำใหมนสำปะหลงมนำหนกตอหวมากทสดคอ ระบบอนทรยโดยใชนำหยด โดยมคาเฉลยของนำหนก

ตอหว 10.87 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 25.8% รองลงมาคอระบบอนทรยโดยไมใชนำหยด โดยมคาเฉลย

ของนำหนกตอหว 7.44 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 22.5% และระบบเคมพบวา มนำหนกตอหวเฉลยตำทสด

101


คอ 7.16 กโลกรม มเปอรเซนตแปง 21.2 % ซงการใหนำหนกตอหวและเปอรเซนตแปงทสงเปนผลลพธท

เกษตรกรตองการมากทสด ดงรายงานขอมลราคารบซอหวมนสำปะหลงสดในเดอนเมษายน พ.ศ. 2551

พบวาราคารบซอหวมนสำปะหลงสดขนอยกบนำหนกเนองจากในการซอมนสำปะหลงสด มการคดราคาตอ

กโลกรมนำหนกสด อางองขอมลราคามนสำปะหลงในปดงกลาวเฉลยทงประเทศสงถง 2.23 บาทตอกโลกรม

นอกจากนในชวงเวลาดงกลาวยงมรายงานวา เปอรเซนตแปงกเปนอกปจจยททำใหราคารบซอหวมนสำปะหลง

สดสงขนดวยเชนกน โดยราคารบซอมนสำปะหลงทมแปงมากถง 30% มราคาเพมขนสงสดถง 2.65 บาทตอ

กโลกรม (Parthanadee et al., 2009) แสดงใหเหนวาระบบอนทรยโดยใชนำหยดเปนระบบทตอบสนองตอ

ความตองการในแงการใหผลผลตทสงแกเกษตรกรและยงชวยลดปจจยเสยงจากสารเคมไดอกดวย

จากการเปรยบเทยบระหวางระบบการปลกมนสำปะหลง 3 ระบบ พบวา ระบบอนทรยแบบใช

นำหยดและระบบอนทรยแบบไมใชนำหยด คาเฉลยของนำหนกมนสำปะหลงมความแตกตางกน (p-value =

.000) อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 ระบบอนทรยแบบใชนำหยดและระบบเคมการปลกแบบใช

สารเคม คาเฉลยของนำหนกมนสำปะหลงมความแตกตางกน (p-value = .000) อยางมนยสำคญทางสถตท

ระดบ .05 ในขณะทระบบอนทรยแบบไมใชนำหยดและระบบเคม คาเฉลยของนำหนกมนสำปะหลงไมม

ความแตกตางกน (p-value = .673) อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 แสดงแดงใหเหนวาไมวาจะ

เพาะปลกดวยระบบเคมหรออนทรยกทำใหไดผลผลตไมแตกตางกน แตแตกตางตรงทการใชสารเคมเปนการ

เพมตนทนในการผลตโดยไมจำเปน และทำใหเกดมลภาวะตอสงแวดลอมตามมา สอดคลองกบรายงานของ

Kupkanchanakul et al. (1999) ไดทดลองปลกขาวอนทรยพนธขาวดอกมะล 105 ทศนยวจยขาวแพร

จงหวดแพร พบวาในการปลกขาวอนทรยพนธขาวดอกมะล 105 โดยเฉพาะตงแตปท 2 ถงปท 5 ไดผลผลต

ขาวอนทรยเฉลย 652 กโลกรมตอไร ซงไมแตกตางอยางมนยสำคญจากขาวเคมพนธเดยวกน ซงใหผลผลต

632 กโลกรมตอไร และยงไดทดลองปลกขาวอนทรยทศนยวจยขาวพษณโลก ปทมธาน สกลนคร และท

ศนยวจย ขาวพทลง ผลการศกษาพบวา ผลผลตขาวอนทรยพนธขาวดอกมะล 105 ทปลกทจงหวดพษณโลก

และจงหวดพทลงในปท 2 ใหผลผลตไมแตกตางจากขาวเคมพนธเดยวกน ในขณะทการปลกขาวอนทรยพนธ

ขาวดอกมะล 105 ในปท 2 ทจงหวดปทมธานและจงหวดสกลนคร ใหผลผลตมากกวาและนอยกวาขาวเคม

พนธขาวดอกมะล 105 ตามลำดบ

การศกษาครงน พบวาการเพาะปลกมนสำปะหลงระบบอนทรยและเคมใหผลผลตไมแตกตางกน

อยางมนยสำคญทางสถต แตหากเกษตรกรเพมระบบการหยดนำรวมดวย กจะสามารถทำใหมนสำปะหลงม

ผลผลตเพมมากขน ทงในดานนำหนกและเปอรเซนตแปง แตกตางจากระบบอนทรยแบบไมใชนำหยดและ

ระบบระบบเคมอยางมนยสำคญทางสถต จงสมควรนำไปใชเปนตนแบบแกเกษตรกรผเพาะปลกมนสำปะ

หลงในจงหวดอทยธานและจงหวดอนๆ ตอไป

102


References

Kupkanchanakul, T. et al. (1999). Management of soil fertility in organic rice production.

Research report 1998. Department of Agriculture, Ministry of Agriculture and

Cooperatives. (in Thai)

Lianchamroon, W. (2013). New theory farming. Retrieved September, 2014, from http://

sathai. org/knowledge/05_sa_patern.html. (in Thai)

Office of Agricultural Economics. (2008). Agricultural Statistics of Thailand 2007. Ministry of

Agriculture and Cooperatives. (in Thai)

Parthanadee, P. et al. (2009). Supply Chain and Logistics Management for Cassava

Products in Thailand. Research report, Office of the Higher Education

Commission. (in Thai)

Praopinit, P. (2012). Korat agriculture opens a technique secret to increased cassava yield.

Dailynews, 17 July 2012. (in Thai)

Suphahan, D. (1994). Botany and genetics of cassava. Cassava Academic Printed. Kurusapa

Ladprao Printing Press: Bangkok. (in Thai)

ผเขยน

อาจารยไพฑรย ฟกเขยว

วทยาลยชมชนอทยธาน ต.หวยแหง อ.บานไร จ.อทยธาน 61140


103

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Google Apps for Education an Educational Innovation in Digital Age

Google Apps for Education นวตกรรมทางการศกษายคดจทล Google Apps for Education an Educational Innovation in Digital Age

ไพรชนพ วรยวรกล*1 และ ดวงกมล โพธนาค2

1โรงเรยนสาธตละอออทศ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 2ภาควชาคอมพวเตอรศกษา คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา

พระนครเหนอ

Pairachnop Viriyavorakul*1 and Doungkamol Phonak2

1La-orutis Demonstration School, Suan Dusit Rajabhat University 2Faculty of Technical Education, King Mongkut’s University of Technology North Bangkok

บทคดยอ

บทความนกลาวถงรปแบบการจดการเรยนการสอนโดยใช Google Apps for Education ซงเปน

นวตกรรมทางการศกษาทชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลสำหรบการจดการระบบการเรยนการสอน

เพอสงเสรมการเรยนรแบบทำงานรวมกนไดทกททกเวลาและทกรปแบบของเทคโนโลย ทสามารถเชอมตอ

ระบบเครอขายอนเทอรเนตได ภายใตการจดเกบ รวบรวม และบนทกขอมลบนคลาวด ตดตอสอสาร

กำหนดเวลาเรยนและตารางนดหมาย ทำกจกรรมกลมไดในเวลาเดยวกนบนแฟมเอกสารเดยวกน อกทงคร

ยงสามารถประยกตใชเพอเพมประสทธภาพในการบรหารชนเรยนไดอกดวย

คำสำคญ : นวตกรรมทางการศกษา Google Apps เพอการศกษา


104

Google Apps for Education an Educational Innovation in Digital Age SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014

Abstract

The article describes the instruction of using Google Apps for Education. This is an educational innovation for classroom collaboration. That enhances efficiency and effectiveness for teaching and learning process. Productivity tools for create, share and edit files in real-time. Everyone is on the same page and that page is automatically stored in the cloud computing. Use on any device, a consistent experience from any computer tablet or phone. It can work anywhere and anytime that student wants to, when connect their network to the Internet.

Keywords: Educational Innovation, Google Apps for Education

บทนำ

ในศตวรรษท 21 เทคโนโลยคอมพวเตอรถกพฒนาขนจนเปนสงทใชงานงายและใกลตวมนษย

มากขน ทำใหเกดนวตกรรมการจดการศกษาจากระบบการเรยนการสอนแบบเดมทครผสอนยนหนาชนเรยน

และเขยนกระดานพรอมการบรรยาย ปรบเปลยนมาใชเทคโนโลยเพอสงเสรมกระบวนการเรยนรใหกบผเรยน

ในสภาพแวดลอมทเสมอนจรง ประกอบกบการใชกระบวนการสงเสรมใหผเรยนเกดความรวมมอในการเรยนร

แบบ Collaborative Learning โดยผเรยนสามารถมปฏสมพนธกบครผสอนหรอกลมผเรยนดวยกนเพอ

แลกเปลยนความคดหรอทำงานรวมกนได ผานการเขยน การอานและการสรางเนอหา รวมทงการเกบรวบรวม

ขอมลการแสวงหาและการนำเสนอความรในรปแบบของดจทลผานระบบเทคโนโลยสารสนเทศ กอใหเกด

การจดจำและแรงจงใจในการเรยนรของผเรยนมากขนดวยการใชนวตกรรมทางการศกษา

คำวา “นวตกรรม” เปนศพทบญญตของคณะกรรมการพจารณาศพทวชาการศกษา กระทรวง

ศกษาธการ มาจากภาษาองกฤษวา Innovation หมายถง ความคด การปฏบต หรอสงประดษฐใหม ๆ ทยง

ไมเคยมใชมากอน เขามาเปลยนแปลงเพมเตมจากวธการกระทำอยเดม หรอเปนการพฒนาดดแปลงมาจาก

ของเดมทมอยแลว ใหทนสมยและใชไดผลดยงขน เมอนำนวตกรรมมาใชจะชวยใหการทำงานนน ๆ ไดผลลพธ

ทดมประสทธภาพและประสทธผลสงกวาเดม ทงยงชวยประหยดเวลาและแรงงานไดอกดวย

นวตกรรมทางการศกษา หมายถง แนวคดหรอสงประดษฐใหม ๆ ซงสามารถนำมาใชในการจด

การเรยนการสอน ซงอาจจะเปนสงใหมทงหมด หรอใหมเพยงบางสวน หรออาจจะเปนสงใหมในบรบทหนง

หรอในชวงเวลาหนง หรออาจเปนสงใหมทกำลงอยในกระบวนการพสจนทดสอบ หรอไดรบการยอมรบนำไป

ใชแลวแตยงไมแพรหลาย หรอเปนสวนหนงของระบบงานปกตใชแลวทำใหผเรยนเกดการเรยนรตาม

จดหมาย (Education Research Development and Demonstration Institute, 2012) เปนการนำเอา

สงใหมซงอาจจะอยในรปของความคดหรอการกระทำ รวมทงสงประดษฐกตามเขามาใชในระบบการศกษา

โดยมวตถประสงคเพอทจะเปลยนแปลงระบบการเรยนการสอนทมอยเดมใหมประสทธภาพและม

105


ประสทธผลยงขน สงผลใหผเรยนเกดการพฒนาดานการเรยนรไดอยางรวดเรว สรางแรงจงใจในการเรยน

เพมชองทางในการเรยนรและศกษาไดดวยตนเองโดยไมจำกดเวลาและสถานทดงเชนระบบเทคโนโลยสาร

สนเทศและการสอสารทใชสนบสนนการจดการเรยนการสอน ไมวาจะเปนการสอนโดยใชคอมพวเตอรชวย

สอน การใชวดทศนเชงโตตอบ สอหลายมต สอสงคมออนไลน เวบไซตและแอพพลเคชนตาง ๆ บนอนเทอร

เนต ซงจดไดวาเปนเครองมอชวยสนบสนนใหเกดนวตกรรมทางการศกษาในยคดจทลไดเปนอยางด

ระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอรองรบสนบสนนใหเกดนวตกรรมทางการศกษา (In Sa-ard, 2010)

1. เทคโนโลยพนฐาน

เปนเครองมอทจะชวยใหใชงานคอมพวเตอรทไหนกไดใหเสมอนเปนคอมพวเตอรของตนเอง

ไดอยางปลอดภย (Authentication Technology) โครงสรางพนฐานของเทคโนโลย เปนกรอบงานบรณาการ

ภายใตเครอขายดจทล โครงสรางพนฐานนประกอบดวย ศนยขอมลเครองคอมพวเตอรเครอขายคอมพวเตอร

อปกรณจดการฐานขอมล ระบบการกำกบดแลและระบบการรกษาความปลอดภย

ในระบบเทคโนโลยสารสนเทศและบนอนเทอรเนต โครงสรางพนฐานเปนฮารดแวรทาง

กายภาพทถกใชในการเชอมตอกนระหวางเครองคอมพวเตอรหลายเครองและผใชหลายคน โครงสราง

พนฐานประกอบดวยสอการสงผานรวมทงสายโทรศพทสายเคเบลทวดาวเทยมและเสาอากาศ และยงมเราเตอร

หลายตวทใชถายโอนขอมลระหวางเทคโนโลยการสงผานทสนบสนนการไหลและการประมวลผลของขอมล

2. เทคโนโลยฮารดแวร

เปนเทคโนโลยทชวยปรบปรงสมรรถนะของฮารดแวรใหสงขน มระบบการแสดงผลสำหรบ

ผใช (Human Interface) ใหใชงานงายขนทำใหทกคนสามารถใชงานคอมพวเตอรทกทเหมอนเปนของ

ตนเองได สามารถโตตอบกบผใชงานไดอยางมปฏสมพนธ (Interactive) ซงประกอบดวยเทคโนโลยนำเขา

ขอมลทจะชวยใหการปอนขอมลเขาสคอมพวเตอรงายขน เทคโนโลยประมวลผลทมประสทธภาพเพอรองรบ

ความตองการของผใชงาน และเทคโนโลยการแสดงผลทแสดงขอมลใหกบผใชงานไดรบรผานหนาจอ

ดสเพลยและอปกรณทหลากหลาย สวนสำคญอยางยงอกประการหนงกคอ เทคโนโลยการจดเกบขอมลทจะ

สามารถเกบขอมลไดจำนวนมากมายมหาศาลไวบนระบบเครอขายไดดงเชน คลาวด

3. เทคโนโลยการเขาถง

เปนเทคโนโลยทเชอมโยงฮารดแวรเขากบระบบเครอขายเพอใหสามารถใชงานไดอยางคลอง

ตวขน ไดแก เทคโนโลยเครอขาย (Network Technology) และเทคโนโลยการเขาถงอปกรณ (Device

Access Technology) เปนการวางระบบเครอขายการสอสารโทรคมนาคมระหวางคอมพวเตอร จำนวนตง

แตสองเครองขนไปสามารถแลกเปลยนขอมลกนได ซงเครอขายคอมพวเตอรทรจกกนดกคออนเทอรเนต

การทระบบอนเทอรเนตมบทบาทสำคญมากขนในปจจบน เพราะมการใชงานคอมพวเตอร

อยางแพรหลาย จงเกดความตองการทจะเชอมตอคอมพวเตอรเหลานนถงกน เพอเพมความสามารถของ

106


ระบบใหสงขน และลดตนทนของระบบโดยรวมลง การโอนยายขอมลระหวางกนในเครอขาย ทำใหระบบม

ขดความสามารถเพมมากขน การแบงการใชทรพยากร เชน หนวยประมวลผล หนวยความจำ หนวยจดเกบ

ขอมล โปรแกรมคอมพวเตอร และอปกรณชนดตาง ๆ ทำใหลดตนทนของระบบลงได

4. เทคโนโลยประยกต

เปนเทคโนโลยทชวยสนบสนนใหสามารถรองรบบรการแกผใชงานรปแบบตาง ๆ ไดตามความ

ตองการ (Application Technology) เชน บทเรยนออนไลนในรปแบบสอมลตมเดย ซงเปนสอทนยมใชใน

การสอนเนองจากเปนสอหลาย ๆ สอ ไดแก ขอความ เสยง กราฟก ภาพนง ภาพเคลอนไหว และวดทศน

โดยอาศยความสามารถของคอมพวเตอร ทำใหเกดปฏสมพนธโตตอบกบผเรยนได ชวยตอบสนองความ

ตองการในการแสวงหาความรดวยตนเองอยางอสระ ผเรยนสามารถเรยนไดโดยไมจำกดเวลาและสถานท

ทำใหไดเรยนรและคนพบองคความรดวยตนเอง สามารถสรางความรผานประสบการณโดยอาศยการฝก

ปฏบตคดแกไขปญหาจากสถานการณทกำหนดให โดยใชการแลกเปลยนเรยนรแบบสงคมออนไลน ผนวกกบ

ความคดดานวทยาการสำหรบโลกไอทเขากบซอฟแวรและการใชงานบนอนเทอรเนตหรอบนคลาวด ทม

ลกษณะเปนบรการสาธารณะมากขนในรปแบบของสวนทตดตอกบผใชและการประมวลผลทเรยกวา

Software Plus Service โดยนำเอาเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมมาใชในการศกษาเพอเพมทกษะ

ในการเรยนร เสรมสรางประสบการณใหมในการเรยนการสอน พรอมทงสรางสภาพแวดลอมการเรยนรแบบ

ปฏสมพนธใหเกดประสบการณใหมในการเรยนรแบบcloud-based services สามารถทำงานไดทกอปกรณ

บนระบบอนเทอรเนตไรสายไดอยางสมบรณ เพอเปนการยกระดบการศกษาสการเรยนรในศตวรรษท 21

แบบสงคมใหมยคดจทลอยางแทจรง (Siamturakij, 2014)

แผนแมบทเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา กระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2557-2559

กระทรวงศกษาธการ ไดกำหนดวสยทศนไววา ประชาชนไดรบโอกาสในการเรยนรตลอดชวตอยาง

มคณภาพ ดวยการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา โดยมเปาหมายเพอใหเกดการเขาถง

แหลงเรยนร (Enabling) เพมศกยภาพการศกษาคนควาและการเขาถงแหลงการเรยนรแบบออนไลน สงเสรม

การเรยนรทกททกเวลา (Engaging) เพมประสบการณการเรยนรโดยไมขาดความตอเนองดวยการใชอปกรณ

สวนตวททนสมย (BYOD : Bring Your Own Device) เนนการสรางความหลากหลายของการเรยนร

(Empowering) เพอเพมความสามารถและอสระในการเลอกวธการและสอการเรยนรในหลากหลายรปแบบ

ในหองเรยนแหงอนาคต (Future Classroom)โดยมพนธกจเพอใหบรรลเปาหมายทวางไวดงน (Ministry of

Education, 2014)

1. ผลตและพฒนากำลงคนใหมศกยภาพดานการพฒนาเพอยกระดบความสามารถของผสอน

และบคลากรทางการศกษาในการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา

107


2. สงเสรมสนบสนนระบบการเรยนการสอนแบบอเลกทรอนกสเพอพฒนาผเรยน

3. พฒนาโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษาเพอขยาย

โอกาสการเขาถงบรการทางการศกษาและการเรยนรตลอดชวต

4. พฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอสนบสนนการบรหารจดการและการ

บรการ

5. สงเสรมการวจยพฒนาองคความรดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร และนวตกรรม

เพอการศกษา

จากแนวโนมดงกลาว ศ.ดร.ชยยงค พรหมวงศ คาดการณวา การศกษาสายหลก (Main Stream)

ตองเปนการศกษาทางไกลผานสออเลกทรอนกส ทผเรยนสามารถศกษาเลาเรยนไดดวยตนเองทบานหรอท

ทำงาน แทนการทจะตองเสยเวลาเดนทางมารบความรจากครผสอนในหองเรยน แมแตการฝกประสบการณ

ในหองปฏบตการกจะเปนการฝกปฏบตการเสมอนจรง (Virtual Labs) แบบปฏสมพนธผานจอภาพ

(On-Screen Interactive-OSI) มากกวาการใหผเรยนมาฝกปฏบตพนฐานในหองปฏบตการจรงทโรงเรยน

จดไว ตอเมอผเรยนฝกประสบการณเสมอนจรงในระดบหนงทมความชำนาญจากการฝกผานจอภาพแบบ

ปฏสมพนธแลว ผเรยนจงจะมโอกาสฝกประสบการณในสถานปฏบตการจรง ดงนน สถานศกษา ซงไดแก

โรงเรยน วทยาลย และมหาวทยาลยกจะเปลยนสถานะจาก “โรงสอน” มาเปน “โรงเรยน” ในความหมาย

ทแทจรง แตเปนโรงสอนประสบการณชวตจากการพบปะแลกเปลยนความรและประสบการณตาง ๆ ใน

สภาพแวดลอมจรงเพอเสรมความเปนรปธรรมหลงจากผเรยนไดผานประสบการณเสมอนจรงรปแบบตาง ๆ

มาแลว

สภาพแวดลอมเสมอนจรงทเปนปจจยสำคญแหงการเปลยนแปลงกระบวนทศนการจดการศกษาท

มอทธพลทสดไดแก (1) ศนยความรออนไลน (Online Knowledge Center) อาท Google Yahoo Bing

(2) ศนยสอโสตทศนออนไลน (Audio Visual Centers) อาท Youtubeและ (3) เครอขายสงคม (Social

Network Media) อาท Facebook Myspace เปนตน (Brahmawong, 2012)

Google Apps for Education (Google Inc, 2014)

นบไดวาเปนนวตกรรมใหมทางการศกษา ทชวยเสรมประสทธภาพและประสทธผล สำหรบการ

จดการระบบการเรยนการสอนในยคดจทลไดเปนอยางด สรางการเรยนรแบบทำงานรวมกนไดทกททกเวลา

และทกรปแบบของเทคโนโลยทสามารถเชอมตอระบบเครอขายอนเทอรเนตได ภายใตการจดเกบ รวบรวม

และบนทกขอมลบนคลาวด ดวย Google Drive มการตดตอสอสารผานทาง Gmail สามารถกำหนดเวลา

เรยนและตารางนดหมายรวมกน ไดดวย Google Calendar ทำกจกรรมกลมไดในเวลาเดยวกนบนแฟม

เอกสารเดยวกนไดดวย Google docs สรางเวบไซตไดอยางงายดายผานทาง Google Sites อกทงครยง

สามารถเพมประสทธภาพในการบรหารชนเรยนดวยการใช Google Classroom

108


Gmail ใหพนทสำหรบการจดเกบขอมลถง 30GB มการคนหาทมประสทธภาพ มปายกำกบ

และตวกรองชวยทำใหขอมลมระเบยบ ทงนกลองจดหมายไมใชเพยงเรองของการตดตอหรอสอสารแบบ

การสงขอความเทานน แตเปนเรองของ ขอความเสยง และวดโอแชท ซงจะชวยใหสามารถดไดวาใคร

ออนไลนอยและตดตอไดทนท

Calendar ปฏทนทชวยใหผเรยนและครผสอนจดการเวลาของตน ประยกตใชในการกำหนด

เวลาเรยนและตารางนดหมายไดดวยการแบงปนปฏทนรวมกนกบผทกำหนดสามารถวางปฏทนหลาย

รายการซอนกนเพอดวาใครจะวางเมอใด ทงยงใชสงขอความเชญรวมกจกรรมตามกำหนดการในปฏทนและ

จดการการตอบรบได

Classroom เปนเครองมอชวยในการจดการ มอบหมายงาน สราง ตรวจ และใหคะแนนงาน

สามารถตรวจสอบผเรยนไดวาทำงานเสรจตามกำหนดนดหมายหรอไมและแสดงความคดเหนไดโดยตรงรวม

ทงการตดเกรดไดในทเดยวกน ผเรยนสามารถเปดดเนอหาของชนเรยนได ตดตามงานและตรวจสอบวนครบ

กำหนดงานไดเพยงลอกอนเขาสหองเรยน และคนหางานของตนเองไดโดยอตโนมต ซงงานทงหมดจะถกจด

เกบอยในแฟมงานภายใน Drive

Drive พนทสำหรบจดเกบขอมลบนคลาวด ในรปแบบของขอความ เสยง และวดโอ ทำใหเขา

ถงขอมลจากทใดกไดไมจำกดอปกรณ ไมวาจะเปนเครองคอมพวเตอร Mac, PC, Android หรอ อปกรณ

iOS บนพนทเดยวสำหรบขอมลฉบบปจจบนทบนทกไว สามารถแบงปนขอมลใหกบผทกำหนดไดโดย

ประยกตใชในการสรางเอกสารและตอบกลบความคดเหนในเอกสารเดยวกนเพอแบงปนความคดเหนหรอรบ

ขอเสนอแนะไดกลมผเรยนสามารถทำกจกรรมกลมไดในเวลาเดยวกนบนแฟมเอกสารเดยวกนไดแมจะไมได

อยทเดยวกนไดทงรปแบบของเอกสาร ตาราง และงานนำเสนอ โดยเขาถงไฟลจากทใดกได

Sites พนททำงานใชแบงปนสำหรบชนเรยน ผเรยนสามารถสรางเวบไซตของโครงการได โดยท

ไมตองเขยนรหสใหยงยาก ทำงานไดงายเหมอนการทำเอกสาร สามารถเปดใชงานไดทกแหงดวยเบราวเซอร

บนคอมพวเตอร Mac, PC และ Linux ได

109


ประโยชนทไดรบจาก Google Apps for Education มาประยกตใชกบการศกษา

เนองจากมระบบรกษาความปลอดภยและความเปนสวนตว ทออกแบบมาเพอใหขอมลปลอดภย

และใหผใชควบคมขอมลดวยตนเองไดอยางสมบรณแบบ สามารถเชอมตอไดตลอดเวลาไมวาจะอยทไหน

ภายใตระบบเครอขายอนเทอรเนต ขอมลทกอยางจะมการบนทกลงในระบบคลาวดโดยอตโนมต อเมล

เอกสาร ปฏทน และไซตจะสามารถเขาถงและแกไขไดจากคอมพวเตอร โทรศพทมอถอ หรอแทบเลตไดทกท

ทกเวลา ผเรยนและครผสอนสามารถทำงานรวมกนไดสะดวกและรวดเรวขน มการใชทรพยากรในการเรยน

รวมกน ผสอนสามารถใชเปนเครองมอเพอจดการระบบการเรยนการสอนและออกแบบระบบการใชงานได

ตามความเหมาะสมของสภาพแวดลอมในการเรยนร ชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลดานการศกษา

เชน การตดตอสอสาร การกำหนดเวลาของชนเรยน และการเขยนรายงานหรอเรยงความ ซงสามารถเหน

การเปลยนแปลงและแกไขเอกสารไดทนท มการควบคมและการแบงปนทมประสทธภาพ ซงเปนสภาพ

แวดลอมในการทำงานทเหมาะสมทสดสำหรบการเรยนร

บทสรป

การพฒนาทางดานเทคโนโลยคอมพวเตอร ไมวาจะเปนการพฒนาทางดานระบบเครอขาย

การพฒนาอปกรณและเครองมออเลกทรอนกส จนกลายเปนสวนหนงของการใชชวตประจำวนของมนษย

รวมทงการสอดรบดวยการพฒนาแอปพลเคชน และซอฟแวรสงผลใหเกดการพฒนาทางดานการศกษา โดย

การปรบเปลยนมาใชเทคโนโลย เพอการสงเสรมการเรยนรใหกบผเรยน ผานการเขยน การอาน และ

110


การสรางเนอหา รวมทงการเกบรวบรวม แสวงหาและการนำเสนอความรในรปแบบของดจตอล ผานระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร Google Apps for Education จงนบไดวาเปนนวตกรรมทาง

การศกษาทพฒนาขนเพอเพมประสทธภาพและประสทธผล ในกระบวนการจดการเรยนการสอนทมจดเดน

หลายประการ และมแอปพลเคชนใหเลอกใชไดหลากหลาย ทงยงมนโยบายสนบสนนการศกษาทชดเจน

เปดใหสถาบนการศกษาสมครใชโดยไมเสยคาใชจาย เปนตวอยางทดในการจดการเรยนร ทงการเรยนรดวย

ตนเองนอกระบบ และการจดการศกษาในระบบทใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร เปนเครองมอชวย

ในการจดการเรยนการสอนไดเปนอยางด

References

Brahmawong, C. (2012). Social Media Experience-Based Approach : SMEBA. Articles and

Research in Educational Technology, The 26th National Conference “Audio-Tech

the Relationship of Thailand”. Nakhon Ratchasima : Department of Educational

Technology and Communication, Nakhon Ratchasima Rajabhat University.

(in Thai)

Education Research Development and Demonstration Institute. (2012). Educational

Innovation. Nakhon Nayok : Srinakharinwirot University Ongkharak. (in Thai)

Google Inc. Google Apps for Education. Retrieved November 1, 2014, from http://www.

google.com/enterprise/ apps/education.

In Sa-arrd, S. (2010). Trend of the teaching period 2011. Nakhon Ratchasima : Center for

Educational Innovation and Technology, Suranaree University of Technology.

(in Thai)

Ministry of Education. (2014). Policy Planning of ICT for Education 2014-2016, Ministry of

Education. Retrieved November 1, 2014, from http://www.thailibrary.in.th/2014/

07/28/ict-moe-master plan2557. (in Thai)

Siamturakij. (2014). New Dimension Education, University of the Thai Chamber of

Commerce. Retrieved November 1, 2014, from http://www.siamturakij.com/

home/news/print_news.php?news_id=413345137. (in Thai)

111


คณะผเขยน

อาจารยไพรชนพ วรยวรกล

โรงเรยนสาธตละอออทศ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต


ดร.ดวงกมล โพธนาค

คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกาพระนครเหนอ


113

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Preparation Process of SDU Research Journal *ภาควชาวทยาศาสตร คณะศลปศาสตรและวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกำแพงแสน จงหวดนครปฐม

บทวจารณหนงสอ ผศ.ดร.แตงออน พรหมม*

ชอหนงสอ: FORENSIC ENTOMOLOGY: An Introduction Second Edition ผเขยน: Dorothy E. Gennard University of Lincoln, UK จำนวนหนา: 249 หนา จดพมพโดย: Wiley-Blackwell Forensic Entomology (นตกฏวทยา) เปนหนงสอเกยวกบการนำความรทางดานชววทยาของแมลงทเกยวของกบคดการฆาตกรรม เชน การพสจนชนดของแมลงวนหวเขยว (Calliphoridae) แมลงวนหลงลาย (Sarcophagidae) ดวงขนสตว (Dermestidae) และดวงกนซาก (Silphidae) อายและระยะการเจรญเตบโตของแมลงเหลานมกถกนำมาใชเปนขอมลพนฐานการประมาณเวลาการตายของศพโดยประมาณ มาประยกตใชอางองในกระบวนการทางกฎหมาย เนอหาในหนงสอประกอบดวย 13 บท ดงน 1. The Scope of forensic entomology 2. Forensic entomology, DNA and entomotoxicology 3. Insects and decomposition 4. Identifying flies that are important in forensic entomology 5. Key for the identification of European and Mediterranean blowflies (Diptera, Calliphoridae) of medical and veterinary importance–adult flies 6. Identifying beetles that are important in forensic entomology 7. Sampling at the crime scene 8. Rearing insects and other laboratory investigation 9. Calculating the post mortem interval 10. Ecology of forensically important flies 11. The ecology of some forensically relevant beetles 12. Investigations in an aquatic environment 13. The forensic entomologist in court หนงสอเลมนมเหมาะแกนสต นกศกษา และผสนใจทเรมตนศกษาเกยวกบแมลงทเกยวของกบศพดวยตวเอง

114

Preparation Process of SDU Research Journal SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014

ระเบยบการเขยนตนฉบบวารสารวจยมสดสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลยPreparation Process of SDU Research Journal

วารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนวารสารทางวชาการทมวตถประสงค

เพอเผยแพรผลงานวชาการในลกษณะนพนธตนฉบบ (Original Article) นพนธปรทศน (Review Article)

และบทวจารณหนงสอ (Book Review) ในสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไดแก อาหาร วทยาศาสตร

การแพทยและสขภาพ วทยาศาสตรธรรมชาต เกษตรศาสตร และวทยาศาสตรประยกต มการจดพมพออก

เผยแพรปละ 3 ฉบบ (ฉบบแรก เดอนมกราคมถงเดอนเมษายน ฉบบทสอง เดอนพฤษภาคมถงเดอนสงหาคม

และฉบบสดทาย เดอนกนยายนถงเดอนธนวาคม) โดยมขนตอนการดำเนนงานจดทำวารสารวจย มสด

ดงตอไปน

1. ประกาศรบตนฉบบจากผสนใจตพมพบทความรอบแรกเดอนธนวาคม รอบทสองเดอนเมษายน

รอบทสามเดอนสงหาคม

2. กองบรรณาธการ ตรวจสอบความสมบรณ ความถกตอง และคณภาพของบทความตนฉบบ

3. กองบรรณาธการ เตรยมตนฉบบจดสงใหผทรงคณวฒ (Peer Review) ในสาขาวชานนๆ อาน

ประเมนจำนวน 3 ทานตอเรอง

4. กองบรรณาธการสงตนฉบบทปรบแกไขแลวพรอมสรปผลการประเมนคณภาพตนฉบบ และจด

สงผเขยนเพอปรบแกไข และชแจงการปรบแกไขกลบมายงกองบรรณาธการ

5. กองบรรณาธการตรวจสอบการปรบแกไข ความถกตอง และรปแบบการเขยนตนฉบบ

6. กองบรรณาธการออกหนงสอตอบรบการตพมพ และเผยแพรตนฉบบดงกลาว ผานทางเวบไชต

ของวารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยแสดงสถานะทไดรบการตอบรบตพมพแลว

(Accepted)

7. กองบรรณาธการ ดำเนนการรวบรวมตนฉบบทจะตพมพและตรวจสอบความถกตอง กอน

จดสงโรงพมพเพอจดทำวารสารฉบบราง

8. กองบรรณาธการตรวจสอบวารสารฉบบรางจากโรงพมพ และเผยแพรผานทางเวบไซต โดย

แสดงสถานะในอยระหวางการตพมพ (In Press) และจดสงวารสารตนฉบบใหผเขยนเพอตรวจสอบ

ความถกตอง

9. กองบรรณาธการ ดำเนนการเผยแพรวารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ทตพมพแลว (Published) ผานทางเวบไซต (http://research.dusit.ac.th/new/e-Journal) พรอมทง

สงวารสารฉบบตพมพใหกบผทรงคณวฒ ผเขยน และหนวยงานอนๆ เพอใชประโยชน

115

SDU Res. J. 7 (3): Sep-Dec 2014 Preparation Process of SDU Research Journal

หลกเกณฑในการลงตพมพบทความตนฉบบของวารสารวจยมสด

1. ตนฉบบทผเขยนสงมาเพอการพจารณาตองไมเคยตพมพในวารสารใดวารสารหนงมากอน

2. ตนฉบบ ทผเขยนสงมาเพอการพจารณาตองไมอยระหวางเสนอขอตพมพในวารสารอน

3. เนอหาในตนฉบบ ควรเกดจากการสงเคราะหความคดขนโดยผเขยนเอง ไมไดลอกเลยนหรอ

ตดทอนมาจากผลงานวจยของผอน หรอจากบทความอนโดยไมไดรบอนญาต หรอปราศจากการอางอง

ทเหมาะสม

4. ผเขยนตองเขยนตนฉบบ ตามรปแบบทกำหนดไวในระเบยบการสงบทความตนฉบบ วารสาร

วจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

5. ผลการประเมนตนฉบบ ม 2 สวน คอ สวนท 1 ระดบการแกไข แบงออกเปน 4 ระดบ ไดแก

ไมมการแกไข แกไขนอย แกไขปานกลาง และแกไขมาก สวนท 2 ผลการพจารณาของผทรงคณวฒตอ

การตพมพเผยแพร แบงออกเปน 4 ระดบ ไดแก ตพมพเผยแพรโดยไมมการแกไข แกไขกอนตพมพเผยแพร

เขยนใหมกอนตพมพเผยแพร และไมควรตพมพเผยแพร

ในการพจารณาบทความเพอตพมพในวารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

จะพจารณาผลจากการประเมนในสวนท 2 ซงตนฉบบนนตองไรรบผลการประเมนตพมพเผยแพรโดยไมม

การแกไข หรอแกไขกอนตพมพเผยแพรเทานน จงจะไดรบการตอบรบการตพมพ (Accepted)

6. เมอไดรบผลการอานประเมนของผทรงคณวฒแลว ผเขยนตองปรบแกไขตามขอเสนอแนะของ

ผทรงคณวฒ (Peer Review) และชแจงการแกไขตนฉบบดงกลาว มายงกองบรรณาธการ

7. หลงจากผเขยนไดแกไขตนฉบบแลว กองบรรณาธการจะทำการตรวจสอบความถกตองอกครง

8. กองบรรณาธการจะทำการจดสงวารสารฉบบราง (In Press) ไปยงผเขยนเพอตรวจสอบความ

ถกตองกอนตพมพเผยแพร

ระเบยบการจดทำและสงตนฉบบ

กองบรรณาธการไดกำหนดระเบยบในการจดทำ และสงตนฉบบ ไวใหผเขยนยดเปนแนวทางใน

การดำเนนการ สำหรบการตพมพในวารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย และกองบรรณาธการ

จะทำการตรวจสอบความถกตองของตนฉบบ กอนการตพมพ เพอใหวารสารมคณภาพสามารถนำไปใช

อางองได

1.การเตรยมบทความตนฉบบ มรายละเอยดดงน

1.1 ขนาดของบทความตนฉบบ พมพหนาเดยวบนกระดาษขนาด A 4 โดย กำหนดคา

ความกวาง 19 เซนตเมตร ความสง 26.5 เซนตเมตร และเวนระยะหางระหวางขอบกระดาษดานบนและ

ซายมอ 3.5 เซนตเมตร ดานลางและขวามอ 2.5 เซนตเมตร

116


1.2 รปแบบอกษรและการจดวางตำแหนง ภาษาไทยใชรปแบบอกษร TH SarabunPSK

ภาษาองกฤษใชรปแบบอกษร Times New Roman ทงเอกสาร พมพดวยโปรแกรมไมโครซอฟทเวรด โดย

ใชขนาด ชนดของตวอกษร รวมทงการจดวาง ตำแหนงดงน

1) หวกระดาษ ประกอบดวย เลขหนา ขนาด 12 ชนดตวธรรมดา ตำแหนงชดขอบ

กระดาษดานขวา

2) ชอเรองภาษาไทย ขนาด 16 ชนดตวหนา ตำแหนงกงกลางหนากระดาษ ความยาว

ไมเกน 2 บรรทด

3) ชอเรองภาษาองกฤษ ขนาด 10.5 ชนดตวหนา ตำแหนงกงกลางหนากระดาษ ความยาว

ไมเกน 2 บรรทด

4) ชอผเขยน ภาษาไทยขนาด 14.5 กรณเปนภาษาองกฤษ ขนาด 10.5 ชนดตวหนา

ตำแหนงกงกลางหนากระดาษใตชอเรอง ใหใสเครองหมายดอกจน (*) กำหนดเปนตวยก กำกบทายนามสกล

ของผประสานงานหลก

5) ชอผเขยน ภาษาองกฤษ ขนาด 10.5 ชนดตวหนา ตำแหนงกงกลางหนากระดาษ

ใตชอเรอง

6) หนวยงานหรอสงกดททำวจยภาษาไทย ขนาด 14.5 กรณเปนภาษาองกฤษ ขนาด 10.5

ชนดตวธรรมดา ตำแหนง กงกลางหนากระดาษใตชอผเขยน ใหใสตวเลขยก (1) กำกบทายนามสกล และ

ดานหนาหนวยงานหรอสงกด

7) หนวยงานหรอสงกดททำวจยภาษาองกฤษ ขนาด 10.5 ชนดตวธรรมดา ตำแหนง

กงกลางหนากระดาษใตชอผเขยน

8) เชงอรรถ กำหนดเชงอรรถในหนาแรกของบทความ ใหใสเครองหมายดอกจนตามดวย

ขอความ “ผประสานงานหลก (Corresponding Author)” ภาษาไทยขนาด 10 ภาษาองกฤษขนาด 8 ชนด

ตวหนา กตตกรรมประกาศ(ถาม)ระบเฉพาะแหลงทน และหนวยงานทสนบสนนงบประมาณ เชน งานวจย

เรองนไดรบสนบสนนทนวจยจาก “ทนงบประมาณแผนดน มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต”

9) หวขอบทคดยอภาษาไทยขนาด 14.5 ชนดตวหนา ตำแหนงชดขอบกระดาษดานซาย

ใตทอย/หนวยงานสงกดของผเขยน เนอหา เนอหาบทคดยอไทย 14 ชนดตวธรรมดา จดพมพเปน 1 คอลมน

บรรทดแรกเวน 1 Tab จากขอบกระดาษดานซาย และพมพใหชดขอบทงสองดาน

10) หวขอคำสำคญภาษาไทยขนาด14.5 ชนดตวหนา ตำแหนงชดขอบกระดาษดานซาย

ใตบทคดยอภาษาไทย เนอหาภาษาไทยขนาด 14 ชนดตวธรรมดา ไมเกน 4 คำ เวนระหวางคำดวย

การเคาะ 1 ครง

11) หวขอบทคดยอภาษาองกฤษขนาด 10 ชนดตวหนา ตำแหนงชดขอบกระดาษ

ดานซายใตทอย/หนวยงานสงกดของผเขยน เนอหาบทคดยอภาษาองกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา

จดพมพเปน 1 คอลมน บรรทดแรกเวน 1 Tab จากขอบกระดาษดานซาย และพมพใหชดขอบทงสองดาน

117


12) หวขอคำสำคญภาษาองกฤษขนาด 10 ชนดตวหนา ตำแหนงชดขอบกระดาษ

ดานซายใตบทคดยอภาษาองกฤษเนอหาภาษาองกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา ไมเกน 4 คำ เวนระหวาง

คำดวย Comma (,)

13) หวขอเรองภาษาไทย 14.5 องกฤษขนาด 10 ชนดตวหนา ตำแหนงชดขอบกระดาษ

ดานซาย

14) หวขอยอยภาษาไทย 14.5 ชนดตวหนา องกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา ระบ

หมายเลขหนาหวขอยอยโดยเรยงตามลำดบหมายเลขตำแหนง ให Tab 0.75 เซนตเมตรจากอกษรตวแรก

ของหวขอเรอง

15) เนอหาภาษาไทยขนาด 14 องกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา จดพมพเปน

1 คอลมน บรรทดแรกเวน 1 Tab จากขอบกระดาษดานซาย และพมพใหชดขอบทงสองดาน

16) อางอง (References) หวขอภาษาองกฤษขนาด 10.5 ชนดตวหนา ชดขอบซาย

เนอหาภาษาไทยขนาด 14 ภาษาองกฤษขนาด 10 ชนดตวธรรมดา ตำแหนงชอผเขยนชดขอบซายหาก

ยาวเกน 1 บรรทดให Tab 0.75 เซนตเมตร การอางองเอกสารใหเขยนตามแบบ APA (American

Psychological Association)

17) ผเขยน/คณะผเขยน ภาษาไทยขนาด 14.5 ชนดตวหนา ชดขอบซาย เนอหา

ชอผเขยนขนาด 14 ภาษาองกฤษขนาด 10 ชนดตวหนา ใหระบคำนำหนาชอไดแก นาย นาง นางสาว

และตำแหนงทางวชาการ ตำแหนงชอผเขยนชดขอบซายหากยาวเกน 1 บรรทดให Tab 0.75 เซนตเมตร

ขอมลทอยทตดตอไดพรอมรหสไปรษณย และอเมลล ในตำแหนงชดขอบซายหากยาวเกน 1 บรรทดให Tab

0.75 เซนตเมตร

1.3 จำนวนหนา บทความตนฉบบมความยาวไมเกน 15 หนา

3.การอางอง

การอางองเอกสารใหเขยนตามแบบ APA (American Psychological Association) โดย

แปลรายการอางองภาษาไทยเปนภาษาองกฤษทกรายการ โดยยงคงรายการอางองภาษาไทยเดมไวดวย

3.1 หลกเกณฑการลงรายชอผแตง

3.1.1 คานาหนาชอตามปกตใหตดออก ไดแก นาย นาง นางสาวและตำแหนงทางวชาการ

ยกเวนผแตงทมฐานนดรศกด บรรดาศกดยศทางตารวจ ยศทางทหาร และตาแหนงนกบวช นาหนาชอ

ใหคงไวตามปกต โดยไมตดทงหรอยายท

3.1.2 ผแตงชาวตางประเทศใหเขยนเฉพาะนามสกล เชน

1) Jean Piaget ลงวา Piaget

2) Burrhus Federic Skinner ลงวา Skinner

3) ถาผแตงม 2 คน ใหลงชอทงหมด ระหวางชอใหคนดวย “ &” แลว Comma

(,) ตามดวยป ค.ศ. เชน (Piaget & Skinner, 1996)

118


3.1.3 ผแตงมากกวา 6 คน ใหลงชอผแตงคนแรกแลวเชอมดวย “และคณะ” หรอ

“et al.”

3.2 การอางองแทรกในเนอหา (ถาเปนภาษาไทยใหแปลเปนภาษาองกฤษ)

การอางองแทรกในเนอหา จะมชอผแตง และป ทพมพ อยในวงเลบ แตถามชออยแลว ให

ใสเฉพาะป ทพมพในวงเลบ เชน

1) สรยา นาคทอง (2553) ไดกลาววา การเปลยนแปลงของเปลอกโลก มก

เกยวของกบแผนดนไหวทเกดขนอยางรนแรง

Naktong (2011) ไดกลาววา การเปลยนแปลงของเปลอกโลก มกเกยวของ

กบแผนดนไหวทเกดขนอยางรนแรง

2) การเปลยนแปลงของเปลอกโลก มกเกยวของกบแผนดนไหวทเกดขนอยาง

รนแรง (สรยา นาคทอง, 2553)

การเปลยนแปลงของเปลอกโลก มกเกยวของกบแผนดนไหวทเกดขนอยาง

รนแรง (Naktong, 2011)

3.3 การอางองทายบทความ

การเขยนรายการอางองทายบทความใหเรยงลำดบรายการตามตวอกษร A-Z

1) บทความ (ถาเปนภาษาไทยใหแปลเปนภาษาองกฤษ ควบคมาดวยทกรายการ)

ชอสกลผแตง, ชอยอ. (ปพมพ). ชอบทความ. ชอวารสาร, ปท(ฉบบท), เลขหนาทปรากฏบทความในวารสาร.

ชนะศก นชานนท. (2554). ประสทธภาพของการประมาณคาพารามเตอรแบบเบสโดยใชการสรปอางอง

ความนาเชอถอของโมเดลการตอบสนองขอสอบ. วารสารวจย มสด สาขามนษยศาสตร

และสงคมศาสตร, 7(2), 59-75.

Nichanong, C.(2012). The Efficiency of Bayesian Parameter Estimation Based on

Generalizability in Item Response Modeling. SDU research Journal of Humanities

and Social Sciences, 7(2),59-75. (in Thai).

2) หนงสอ (ถาเปนภาษาไทยใหแปลเปนภาษาองกฤษ ควบคมาดวยทกรายการ)

ชอสกลผแตง, ชอยอ. (ปพมพ). ชอบทความ. ชอเรอง, ครงทพมพ. สถานทพมพ: สำนกพมพหรอโรงพมพ.

ชาญวทย เกษตรศร. (2538). ประวตการเมองไทย. กรงเทพฯ : ดอกหญา, 2538.

Kasetsiri, C. (1995). Thai Political History. Bangkok: Dokya Publishing House. (in Thai).

119


3) รายงานการวจย (ถาเปนภาษาไทยใหแปลเปนภาษาองกฤษ ควบคมาดวย

ทกรายการ)

ชอสกลผแตง, ชอยอ. (ปทพมพ). ชอเรอง (รายงานผลการวจย). สถานทพมพ : ชอหนวยงานหรอสงกด.

สวทย รงวสย. (2541). ปจจยประกอบการตดสนใจของผใชสทธเลอกตงในการลงคะแนนเสยงเลอกตง

สมาชกสภาผแทนราษฎร. รายงานการวจยสำนกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร.

Roongvisai, S. (1998). Factors Contributing to Voting Decision for Members of the House

of Representatives. A Research Report submitted to the Office of the House of

Representatives. (in Thai).

4) เวปไซต (ถาเปนภาษาไทยใหแปลเปนภาษาองกฤษ ควบคมาดวยทกรายการ)

ชอสกลผแตง, ชอยอ. (ปพมพ). ชอเรอง. สบคนจาก วน เดอน ปทสบคน, from ระบ URL ของเวบไซต

งานทะเบยนและสถตนกศกษา. (2549). สรปภาพรวมจำนวนนกศกษาของทกระดบการศกษาจำแนกตาม

สาขาวชา. สบคนเมอ 7 มถนายน 2549, สบคนจาก http://mis-pattani.pn.psu.ac.th/

registra/studentsum/stdsum.home.php.AcademicServiceDivision.

Academic Service Division. (2006). The Summary of Student Number in Every Educational

Level, Based on Their Majors. Retrieved June 7, 2006, from http://mis-pattani.

pn.psu.ac.th/registra/studentsum/stdsum.home.php. (in Thai).

5) หนงสอพมพ (ถาเปนภาษาไทยใหแปลเปนภาษาองกฤษ ควบคมาดวย

ทกรายการ)

ชอผเขยน, (ป, วน เดอน). ชอบทความ. ชอหนงสอพมพ, หนา เลขหนา.

ขตยา มหาสนธ. (2545, 19 พฤษภาคม). เปดศนยเทยบประสบการณสรางชวตใหมใหแรงงานไทย. มตชน,

หนา 4

Mahasin, K. (2002). The New Life Center opened less experienced Thailand labor.

Matichon, Page 4. (in Thai).

120


4.การเรยงลำดบเนอหาในตนฉบบ

เนอหา เปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษเทานน ในกรณเขยนเปนภาษาไทยควรแปลคำศพท

ภาษาองกฤษเปนภาษาไทยใหมากทสด (ในกรณทคำศพทภาษาองกฤษเปนคำเฉพาะทแปลไมไดหรอแปล

แลวไมไดความหมายชดเจนใหใชคำศพทภาษาองกฤษไดได) และควรใชภาษาทผอานเขาใจงาย ชดเจน

หากใชคำยอตองเขยนคำเตมไวครงแรกกอนเนอหาตองเรยงลำดบดงน

4.1 ชอเรอง ควรสน และกะทดรด ความยาวไมควรเกน 100 ตวอกษร ชอเรองตองมทง

ภาษาไทยและภาษาองกฤษ โดยใหนำชอเรองภาษาไทยขนกอน

4.2 ชอผเขยน เปนภาษาไทย และภาษาองกฤษ หากเกน 6 คนใหเขยนเฉพาะคนแรกแลว

ตอทายดวย และคณะ

4.3 ระบชอหนวยงานหรอสงกด ของผเขยน

4.4 บทคดยอ เขยนทงภาษาไทย และภาษาองกฤษ เขยนสรปสาระสำคญของเรองอานแลว

เขาใจงายความยาวไมควรเกน 250 คำ หรอ 15 บรรทดโดยใหนำบทคดยอภาษาองกฤษ (Abstract)

ขนกอนทงน บทคดยอภาษาไทย กบบทคดยอภาษาองกฤษตองมเนอหาตรงกน ใชอกษรตวตรง จะใช

ตวเอนเฉพาะชอวทยาศาสตร ระดบ สปชส

4.5 คำสำคญ (Keywords) ใหอยในตำแหนงตอทายบทคดยอ และ Abstract ทงนเพอ

ประโยชนในการนำไปใชในการเลอกหรอคนหาเอกสารทมชอเรองประเภทเดยวกนกบเรองททำการวจย

4.6 บทนำ เปนสวนของเนอหาทบอกความเปนมา และเหตผลนำไปสการศกษาวจย และควร

อางองงานวจยอนทเกยวของประกอบดวย

4.7 วตถประสงค ชแจงถงจดมงหมายของการศกษา

4.8 ระเบยบวธการวจย ควรอธบายวธดำเนนการวจย โดยกลาวถงวธการสมกลมตวอยาง

ทมาของกลมตวอยาง แหลงทมาของขอมล การเกบและรวบรวมขอมล การใชเครองมอ สถตทใชใน

การวจยและการวเคราะหขอมล

4.9 ผลการวจย เปนการเสนอสงทไดจากการวจยเปนลำดบอาจแสดงดวยตาราง กราฟ

แผนภาพประกอบการอธบาย ทงนถาแสดงดวยตาราง ควรเปนตารางแบบไมมเสนขอบตารางดานซาย

และขวา หวตารางแบบธรรมดาไมมส ตารางควรมเฉพาะทจำเปน ไมควรมเกน 5 ตาราง สำหรบรปภาพ

ประกอบควรเปนรปภาพขาว-ดำ ทชดเจน และมคำบรรยายใตรป กรณทผเขยนตนฉบบประสงคจะใช

ภาพสจะตองเปนผรบผดชอบคาใชจายดงกลาว

4.10 สรปผลการวจย ควรสรปผลการวจยใหกระชบ สอดคลองตามวตถประสงค และ

วธการศกษา

4.11 อภปรายผล ควรมการอภปรายผลการวจยวาเปนไปตามสมมตฐานทตงไวหรอไมเพยงใด

และควรอางทฤษฎหรอเปรยบเทยบการทดลองของผอนทเกยวของประกอบ เพอใหผอานเหนดวยตาม

121


หลกการหรอคดคานทฤษฎทมอยเดม รวมทงแสดงใหเหนถงการนำผลไปใชประโยชน และการให

ขอเสนอแนะสำหรบการวจยในอนาคต

4.12 ขอเสนอแนะ ควรม 2 สวนคอขอเสนอแนะเกยวกบงานวจย และขอเสนอแนะในการ

ทำวจยครงตอไป

4.13 ผเขยนหรอคณะผเขยน ในสวนทายของบทความใหเรยงลำดบตามรายชอในสวนหวเรอง

ของบทความ โดยระบตำแหนงทางวชาการ ทอยทสามารถตดตอได และe-mail

5.การสงตนฉบบ

ผเขยนสงตนฉบบทพมพตามขอกำหนดของรปแบบวารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย จำนวน 3 ชด พรอมแผนดสก สงดวยตนเองหรอทางไปรษณยลงทะเบยนมาท

กองบรรณาธการวารสารวจย มสด

สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

เลขท 295 ถนนนครราชสมา แขวงดสต เขตดสต

กรงเทพมหานคร 10300

ทงนผสงตนฉบบตองสงคำขอสงบทความเพอตพมพในระบบ R-Sytem ผานเวบไซต http://

research.dusit.ac.th/r-system ดวย

6. การประเมนและลขสทธ

5.1 การอานประเมนบทความตนฉบบ ตนฉบบจะไดรบการอานประเมน โดยผทรงคณวฒ

(Peer Review) จากภายในและภายนอกมหาวทยาลยในสาขาวชานนๆ จำนวน 3 ทานตอเรองและสงผล

การอานประเมนคนผเขยนใหเพมเตม แกไข หรอพมพตนฉบบใหมแลวแตกรณ ทงนกองบรรณาธการ

ผทรงคณวฒตองเปนบคคล ทอยคนละหนวยงานกบผเขยนไมนอยกวา 2 ใน 3 และผทรงคณวฒทงหมด

ตองไมเปนผมสวนไดสวนเสยตอผเขยน หรอบทความวจยดงกลาว

5.2 ลขสทธ ตนฉบบทไดรบการตพมพในวารสารวจย มสด สาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ถอเปนกรรมสทธของมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต หามนำขอความทงหมดหรอบางสวนไปพมพซำเวนเสย

แตวาจะไดรบอนญาตจากมหาวทยาลยเปนลายลกษณอกษร

5.3 ความรบผดชอบ เนอหาตนฉบบทปรากฏในวารสารเปนความรบผดชอบของผเขยน ทงน

ไมรวมความผดพลาดอนเกดจากเทคนคการพมพ

ปีที่ 7 ฉบับที่ 3 กันยายน - ธันวาคม 2557 SDU Research ...research.dusit.ac.th/new/upload/file/86d82a5bb6da743e2e7005a17ab6e265.pdf ·

Documents