บทที่ 5 การจัดการการผลิต Production Management · 2016-08-29 · 1 ทวีศักดิ์ เทพพิทักษ์ (2554) บทที่

บทท 5 การจดการการผลต 5-1

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

บทท 5 การจดการการผลต

(Production Management)

แนวคดหลก งานของการจดการการผลตในระบบการผลต คอ การจดการกระบวนการของการแปลงปจจยการผลตเปนผลทตองการ ซงเกยวของกบการผลตสนคาและบรการและเกยวของกบความรบผดชอบของสรางความมนใจวาการด าเนนธรกจทมประสทธภาพ นอกจากนยงมการจดการทรพยากรการจดจ าหนายสนคาและบรการใหกบลกคา ดงนน การจดการการผลตจงเปนการจดการของกระบวนการแปลงซงจะแปลงทดน แรงงาน เงนทนและการจดการปจจยการผลตเปนผลทตองการของสนคาและบรการ ซงเกยวของกบการออกแบบและการด าเนนงานของระบบส าหรบการผลตการขนสงการจดหาหรอใหบรการ ระบบการผลตเปนกระบวนการเปลยนแปลงปจจยเปลยนรปแบบในการสงออกซงอาจจะเปนสนคาหรอบรการ โดยเปนการเพมมลคาใหกบองคกร จะประกอบดวยกระบวนการ 2 กระบวนการส าคญไดแก กระบวนการผลต และ กระบวนการด าเนนงาน ซงมความแตกตางกน โดยกระบวนการผลตจะพจารณาผลตภณฑเปนหลก แตหากกระบวนการด าเนนงานจะพจารณาการใหบรการ

การบรหารจดการการผลตสวนใหญจะมงเนนไปทกระบวนการผลตในโรงงาน แตบอยครงกน าไปประยกตใชกบการบรการไดเปนอยางด การตดสนในการด าเนนการผลตขนอย กบการพยากรณทงในระยะสนและระยะยาว การพยากรณในระยะยาวเปนการพยากรณในระยะเวลา 1 ปหรอมากกวาเพอชวยเพมขดความสามารถในการตดสนใจเกยวกบจ านวนโรงงาน จ านวนเครองจกร จ านวนคนงาน ซงมค าถาม ทตองการค าตอบ สวนการพยากรณในระยะสนม ผลตอตารางการผ ลต ตารางงาน ข ดความสามารถในการบรหาร และการควบคม shop floor ส าหรบงานบรการ มค าถามทคลายกนทตองการค าตอบ เชน โรงงานจะตองมขดความสามารถเทาใดในการผลตสนคาในระยะเวลาทก าหนด จะตองตงโรงงานผลตทใดทจะท าใหวตถดบไหลเขาสกระบวนการผลตไดอยางตอเนอง ซงกลาวโดยสรปเ กยวกบปจจยทท าใหเ กดระบบการด าเนนงานทมประสทธภาพประกอบดวย throughput, work in process, and queue length ส าหรบโรงงานผลต queue length หมายถง รอบการผลต ส าหรบการบรการคอระยะเวลาทลกคารอคอย ระบบการผลตจงม สวนส าคญในการเพมขดความสามารถใหกบหวงโซ อปทาน ซงในการออกแบบระบบการผลตจะตองมการวเคราะหถงรปแบบผลตภณฑและความตองการของลกคาควบค กน โดยรปแบบการจดการระบบการผลตมหลากหลายวธขนอย กบปจจยทกลาวมาขางตน ดงนน ในการจดการการผลตจงจ าเปนตองมความรและความเขาใจเ กยวกบคณลกษณะและประเภทของระบบการผลตแตละรปแบบ รวมถงปจจยทมความส าคญตอการออกแบบการผลตใหเหมาะสมและสอดคลองกบปจจยการผลตตางๆ เพอใหการด าเนนการผลตเกดประสทธภาพสงสด

บทท 5 การจดการการผลต 5-2

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

วตถประสงคการเรยนร 1. เพอใหนกศกษาทราบความส าคญของการจดการการผลต 2. เพอใหนกศกษาทราบองคประกอบทส าคญของระบบการผลต 3. เพอใหนกศกษาทราบหลกการจดการการผลต หวขอการเรยนร หนวยท 5.1 ความหมายและความส าคญของการผลต หนวยท 5.2 ระบบการผลต หนวยท 5.3 หลกการและทฤษฎทเกยวของกบการจดการการผลต หนวยท 5.4 กรณศกษา - การจดการการผลต

บทท 5 การจดการการผลต 5-3

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

หนวยท 5.1 ความหมายและความส าคญของการผลต ความหมาย

การผลต หมายถง กระบวนการในการแปรสภาพวตถดบ/ปจจยน าเขาใหกลายเปนผลผลตทมมลคาเพมมากกวาปจจยน าเขา1 โดยกระบวนการผลตจะตองมความสมพนธกบขดความสามารถในการผลตและผลลพ ธทสามารถตอบสนองความต องการของลกคาได โดยความตองการของลกคา ทหลากหลายทงในเรองรปลกษณและคณภาพของสนคาถอเปนปจจยส าคญตอการออกแบบกระบวนการผลตสนคาทมคณภาพและตรงกบความตองการของลกคา ประกอบกบในกระบวนการผลตจะตองค านงถงปจจยทเกยวของกบตนทนการผลต

บทบาทของการผลตเปนสวนหนงขององคกร ซงสมพนธกบการเปลยนแปลงของอตราของปจจยน าเขาไปถงยงความตองการของผบรโภค (การผลต) ทมความตองการคณภาพในปรมาณทสง การผลตจงหมายถง “ขนตอนแตละขนตอนในการเปลยนรปวตถดบจากรปหนงไปสรปอนดวยปฏกรยาทางเคม หรอ กระบวนการทางเครองจกรเพอสรางหรอเพมคณคาของกระบวนการผลต ซงสามารถเพมมลคาได”2

การผลตจง ถอเปนสวนส าคญอกสวนหนงของโลจสตกสและหวงโซอปทานทจะท าใหเ กดกระบวนการผลตทมประสทธภาพ เพอประหยดตนทนการผลต สามารถผลตสนคาไดตรงตามความตองการของลกคา ภายในระยะเวลาทลกคามความตองการ ดงนน การจดการการผลตจงเ รมตงแต การพยากรณ โดยอาจใชเทคนคและประสบการณของผปฏบตงาน หรอเกดจากการพจารณาจากสมรรถนะและการออกแบบตารางการผลต เพอใหทราบขอมลส าหรบการบรหารจดการกระบวนการผลตทงวตถดบจนกระทงการกระจายสนคาใหถงมอลกคา ความส าคญ

การผลตนบวาเปนกระบวนการในการเพมขดความสามารถในการแขงขนของภาคธรกจ รวมถงยงน าพาใหธรกจสามารถรอดพนจากวกฤตการณตางๆ จากการเปลยนแปลงของการก าหนดกลยทธทางธรกจทมมากขน ความตองการของลกคาทม ทงความหลากหลาย และมความซบซอน รวมถงการขยายตวของคแขงทางการคาและสวนแบงการตลาดทเพมมากขน ท าใหภาคธรกจจะตองมการปรบตวใหสามารถรบมอกบความเปลยนแปลงทเกดขน

เมอกระแสโลกาภวตนเขามามบทบาทตอการขบเคลอนเศรษฐกจในปจจบนทงการตดตอสอสารทสะดวกและมความหลากหลายท าใหขอมลขาวสารเกยวกบสนคาไปถงผบรโภคไดงายมากขน สงผลตอการตดสนใจในการเลอกซอสนคาของผบรโภคเปลยนไปจากเดมโดยจะใหความส าคญกบ คณภาพของสนคาในราคาทสมเหตสมผล มากกวา การเลอกซอจากความชอบและตามความนยมของสงคมนอกจากน กระแสโลกาภวตนยงเขามามอทธพลตอการหาแหล งวตถดบ แหลงเ งนและตลาดของผลตภณฑการผลต โดยไมจ าเปนทจะตองใชวตถดบในประเทศทแพงหากสามารถหาวตถดบจากแหลง

1 ทวศกด เทพพทกษ (2554) บทท 6 การจดการการผลตระหวางประเทศ. การจดการโลจสตกสและ ซพพลายเชน. บรษทเอกซเปอรเนท จ ากด.

2 Vinay V. Panicker. Course Note: PRODUCTION MANAGEMENT (ME 3105). Department of Mechanical Engineering, National Institute of Technology Calicut, Calicut – 673 601, Kerala, India

บทท 5 การจดการการผลต 5-4

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

อนทถกกวาได และธรกจสามารถยายฐานการผลตไปอยในประเทศทคาแรงคนงานต ากวา เพอลดตนทนการผลต หรอเพอหลกเลยงขอจ ากดของการกดกนทางการคา3

ความหลากหลายของผ ลตภณฑ และการตอบสนองลกคา เฉพาะราย ( Customization) แพรหลายมากขน ความนยมใหผลตภณฑมวลชนเ รมเ สอมลง ลกคาเ รมตองการสนคาและบรการทตอบสนองความตองการเฉพาะแบบทไมซ าใคร การผลตจงมแนวโนมจะมปรมาณการผลตตอ Lot ทต าลง ท าใหตองหาวธทจะผลตผลตภณฑทหลากหลายไดในตนทนทต า รวมทงตองพยายามคดคนพฒนาผลตภณฑใหมใหดงดดใจลกคาอยเสมอ ใหทนกบวงจรชวตผลตภณฑทสนลง และสงทส าคญทสดคอความกาวหนาในเทคโนโลย ทงดานการผลตโดยตรง เชน การใชแสงเลเซอร และดานอน ๆ เชน การใชขอมลทางอนเทอรเนต (Internet) การตดตอการคาดวยพาณชยอเ ลกทรอนกส (E-Commerce) ลวนแตมผลตอคณภาพผลตภาพ ปรมาณและตนทนของการผลตเปนอยางมาก

จากทกลาวมาขางตนจงท าใหผผลตจะตองมการวางกลยทธในการผลตเพอสามารถผลตภณฑใหมเพอตอบสนองความตองการของลกคา และในกระบวนการผลตจะตองสามารถลดตนทนในการผลตแตยงคงประสทธภาพการผลตสนคาทมคณภาพใหได

3 ทวศกด เทพพทกษ (2554) บทท 6 การจดการการผลตระหวางประเทศ. การจดการโลจสตกสและ ซพพลายเชน. บรษทเอกซเปอรเนท จ ากด.

บทท 5 การจดการการผลต 5-5

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

หนวยท 5.2 ระบบการผลต

การผลตในปจจบนมการเปลยนแปลงไปจากเดมอยางมากอนเนองมากจากทศทางการคาและเศรษฐกจทเตบโต รวมกบความตองการของลกคาทหลากหลาย ซงจะสงผลตอการปรบกลยทธของผผลตใหสามารถด าเนนธรกจภายใตแรงกดดนดงกลาวได โดยทศทางของการผลตในภาพรวมทส าคญไดแก

การด าเนนการผลตทประเทศแมแลวท าการสงออกสนคาไปจ าหนายยงตลาดตางประเทศทมความตองการอยางกวางขวาง

การสรางฐานการผลตสวนทองถนเพอตอบสนองความตองการเฉพาะของแตละตลาดตางประเทศ ในกรณเชนนบรษทขามชาตจะเขาไปท าการผลตในตลาดในแตละประเทศแลวจ าหนายใหกบตลาดในทองถนนน ๆ เสยเปนสวนใหญ เชน การผลตเครองซกผาเพอจ าหนายในประเทศนน ๆ เนองจากความตองการ ขนาด ความจของผา หรอรปแบบทลกคาในแตละประเทศตองการมนนแตกตางกน

การรวมเอาแนวคดแบบสากลและสวนทองถนเขาดวยกน การประสานมมมองแบบสากล การสรางศนยกลางของการผลตซงเกดขนในท าเลทตงตาง ๆ โดยมไดค านงถงความใกลชด

กบตลาดทองถนตาง ๆ แตมงหวงประโยชนจากความเชยวชาญในผลตภณฑเฉพาะชนดในทตงแหงนน จากทกลาวมาขางตนจะพบวาทศทางการผลตจะมงเนนไปทการลดตนทนอนเกดจากสถานท

จดหาวตถดบ การผลต การกระจายสนคาไปถงมอผบรโภค ประกอบกบคณภาพของวตถดบทตองใชในการผลตตองมความสมเหตสมผลดานราคา คณภาพ และการขนสง นอกจากน ยงเนนไปทการใหความส าคญกบตลาดทองถน โดยการเชอมโยงเครอขายทางธรกจระหวางผผลตวตถดบ และทกหนวยธรกจในหวงโซอปทาน

เมอทศทางการผลตผลตภณฑมการเปลยนแปลงไปจากเดมทผผลตจะตองด าเนนการผลตแบบเบดเสรจตงแตการจดการการเรองวตถดบโดยการด าเนนการผลตภายในประเทศหรอพน ทของผผลตเทานน แตในปจจบนไดมกระบวนการในการสนบสนนการผลต ทดขน และสามารถชวยลดตนทนของผผลตและท าใหสามารถเพมประสทธภาพในการผลตไดมากขน ดงนน การผลตในยคโลกาภวตนจงใหความส าคญกบระบบบรหารการผลต (รปท 5.1) ทประกอบไปดวย

1) ปจจยน าเขา อนไดแก วตถดบ แรงงานคน เครองจกร พลงงาน และขอมลขาวสาร 2) กระบวนการแปลงสภาพ 3) ผลผลต อนไดแก สนคาและบรการ ขอมลขาวสาร 4) การสงขอมลปอนกลบมาเพอการปรบเปลยนปจจยน าเขาและกระบวนการแปลงสภาพให

ตอบสนองความตองการของลกคาไดมากขน ในระบบการบรหารการผลตนน การสงขอมลปอนกลบถอเปนหวใจส าคญขอ งการปรบปรง

กระบวนการผลตใหมประสทธภาพมากยงขนและสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดมากขน โดยขอมลปอนกลบจะมลกษณะทหลากหลาย เชน ขอมลทเกยวของกบขอผดพลาดจากกระบวนการผลตทท าใหเกดความลาชาในการผลต ขอมลเ กยวกบความเสยหายของสนค าทเ กดจากกระบวนการผลต ขอมลความพงพอใจของลกคาตอผลตภณฑ หรอขอมลผลตภณฑทลกคาตองการ เปนตน

บทท 5 การจดการการผลต 5-6

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

รปท 5.1 องคประกอบตาง ๆ ในระบบการผลต4

รปแบบการผลต ระบบการผลตสามารถแบงออกไดหลายรปแบบไดดงน5

การแบงตามชนดของการผ ลต ไดแ ก การผ ลตแบบช น งาน/โครงการ (Job shop production) , การผลตแบบชด (Batch production) และ การผ ลตแบบปรม าณมาก (Mass production)

การแบงตามขนาดของการผลต ไดแก โรงงานขนาดใหญ (Large size plant) ( เชน โรงกลนน ามน ) , โรงงานขนาดกลาง (Medium size plant) และ โรงงานขนาดเลก (Small size plant) (เชน โรงพมพ)

การแบงตามชนดของการผลต ไดแก การผลตทซบซอน (Complex to manufacture) เชน การผลตเครองบน และ การผลตแบบพนฐาน (Simple to manufacture)

การแบงตามการไหลทางกายภาพของวตถดบ ไดแก การไหลอตโนมต (Automated flow) , การไหลแบบกงอตโนมต (Semi-automated flow ) และ การไหลแบบใชแรงงานคน (Manual flow)

การแบงตามลกษณะการสงสนคา/รปแบบความตองการ ไดแก ความตองการคงท (Stable demand), ความตองการไมคงท (Unstable demand)

ความหลากหลายของงาน ไดแก สนคาทมความหลากหลาย (เชน สนคาประเภทชนสวนหรออปกรณอเลกทรอนก), สนคาชนดเดยว (เชน โรงกลนน ามน)

4 ทวศกด เทพพทกษ (2554) การจดการการผลตระหวางประเทศ. การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน. บรษท เอกซเปอรเนท จ ากด. หนา 132.

5 Vinay V. Panicker. Course Note: PRODUCTION MANAGEMENT (ME 3105). Department of Mechanical Engineering, National Institute of Technology Calicut, Calicut – 673 601, Kerala, India

กระบวนการแปลงสภาพ

(Transformation Process)

ปจจยน าเขา (Input) วตถดบ

แรงงาน

เครองจกร พลงงาน

ขอมลขาวสาร

ผลผลต (Output)

สนคาและบรการ

ขอมลขาวสาร

ขอมลปอนกลบ (Feedback)

บทท 5 การจดการการผลต 5-7

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

รปท 5.2 ความยดหยนของกระบวนการและความหลากหลายของผลตภณฑ6

กระบวนการผลตสนคาหรอผลตภณฑจะเกยวของกบปจจยทมอทธพลตอคณภาพการผลต ไดแก 1) ลกษณะของผลตภณฑ เนองจากลกษณะสนคาหรอผลตภณฑแตละชนดจะมองคประกอบ

วตถดบทแตกตางกนออกไปถงแมจะเปนผลตภณฑชนดเดยวกนกตาม ตวอยางเชน สบชนดกอนและสบชนดเหลวถงแมจะใชในการช าระลางรางกายเหมอนกน แตคณสมบตทางกายภาพกไมเหมอนกนโดยสบกอนจะมคณสมบตของผลตภณฑประเภทของแขง สวนสบเหลวจะมคณสมบตเ ปนของเหลว หรอ แมจะเปนสบแขงเหมอนกน แตหากผผลตตองการใหมความหลากหลายของผลตภณฑเพมมากข นเพอตอบสนองกบความตองการของผบรโภค กอาจจะออกแบบใหมกลนทแตกตางกน หรอ สไมเหมอนกน คณสมบตตางๆ ทแตกตางกนจะสงผลตอการเลอกใชวตถดบ กระบวนการผลต เครองมอการผลตทแตกตางกนออกไป

ระบบและปรมาณการผลต เมอมความตองการในการสงซอผลตภณฑผผลตจะตองพจารณาถงการออกแบบระบบในการผลตวาจะใชระบบการผลตแบบใดเพอใหเ กดความคมคาในการผลตมากทสด กลาวคอ เปนระบบการผลตทตรงกบลกษณะของวตถดบและผลตภณฑ มตนทนในการผลตทเหมาะสม ไมกอใหเกดผลกระทบจากกระบวนการผลต และสามารถผลตผลตภณฑไดตามปรมาณและทนตอเวลาตามทลกคาต องการ นอกจากนยงตองพจารณาถงปรม าณของผลตภณฑทจะผลต ได ซ งตองม 6 Vinay V. Panicker. Course Note: PRODUCTION MANAGEMENT (ME 3105). Department of Mechanical Engineering, National Institute of Technology Calicut, Calicut – 673 601, Kerala, India

บทท 5 การจดการการผลต 5-8

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

ความสมพนธกบสมรรถนะของระบบทเ ลอกใชดวย หากตองการผลตผลตภณฑในปรมาณทมาก แตระบบสามารถผลตไดในปรมาณทนอยจะสงผลใหไมสามารถผลตผลตภณฑไดตามความตองการของลกคา เกดตนทนในการผลตจากการตองรอการขนสงสนคาใหไดตามจ านวนทลกคาตองการ ซงท าใหมสนคาเกดตนทนจากการเกบสนคาไวใน stock ท าใหเสยพน ทในการท าประโยชนอยางอน หรอ หากมความตองการผลตสนคาในปรมาณนอย แตระบบการผลตสามารถผลตผลตภณฑในปรมาณทมากกจะสงผลตอตนทนทผลตทสงจากการสญเสยพลงงานการผลตทไมจ าเปน

ทงน ผออกแบบการผลตจะตองพจารณาถงปจจยทกลาวมาขางตนควบค กนไป โดยประเภทการผลตแตละแบบจะน าไปสการออกแบบกระบวนการผลตทแตกตางกนออกไป โดยสามารถแบงรปแบบการผลตของแตละประเภทได ดงนแสดงในตารางท 5.1 ตารางท 5.1 ประเภทและคณลกษณะของการผลต7

ประเภทการผลต ลกษณะการผลต ประเภทของการผลตแบงตามลกษณะเฉพาะของผลตภณฑ การผลตตามค าสงซอ (Made-to-Order)

เปนการผลตผลตภณฑเปลยนไปตามความตองการของลกคาแตละราย ไมสามารถคาดการณการผลตและวตถดบทตองการจะใชตลอดจน

กระบวนการผลตลวงหนาได เครองจกรอปกรณทใชตองเปนแบบอเนกประสงค ผผลตตองมความสามารถและความช านาญหลายอยาง เพอท าการผลตสงท

ลกคาตองการได ตวอยางของการผลตตามค าสงซอไดแก การรบสรางบานบนทดนของลกคา

ฯลฯ การผลตเพอรอจ าหนาย (Made-to-stock)

เปนการผลตผลตภณฑทมคณลกษณะเปนมาตรฐานเดยวกนตามความตองการของกลมลกคาเปาหมายสวนใหญ

การจดหาวตถดบและการเตรยมกระบวนการผลตสามารถท าไดลวงหนา เครองจกรอปกรณจะเปนเครองมอเฉพาะงาน ผผลตถกอบรมมาเพอท างานตามหนาทเฉพาะอยาง ตวอยางของการผลตเพอรอจ าหนาย ไดแก การผลตสบ การผลตรถยนต

การผลตเสอผาเครองแบบนกเรยน ฯลฯ กา รผลต เพ อร อค า ส ง ซ อ (Assembly-to-Order)

เปนการผลตชนสวนทจะประกอบเปนสนคาส าเรจรปไดหลายชนด ซงชนสวนเหลานนจะมลกษณะแยกออกเปนสวนจ าเพาะหรอโมดล (Module) โดยผลตโมดลรอไวกอน เมอไดรบค าสงซอจากลกคาจงท าการประกอบโมดลใหเปนสนคาตามลกษณะทลกคาตองการ

เปนการผลตแบบผสมระหวางการผลตเพอรอค าสงซอและการผลตเพอรอจ าหนาย ท าใหไดสนคาส าเรจรปมความแตกตางกนไปตามความตองการของลกคาเฉพาะราย

ตวอยางการผลตเพอรอค าสงซอ ไดแก การผลตเครองใชไฟฟา หลายรนทมการใชอะไหลเหมอนกน

7 ทวศกด เทพพทกษ (2554) การจดการการผลตระหวางประเทศ. การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน. บรษท เอกซเปอรเนท จ ากด. หนา 135 - 139

บทท 5 การจดการการผลต 5-9

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

ประเภทการผลต ลกษณะการผลต ประเภทของการผลตแบงตามลกษณะของระบบการผลตและปรมาณการผลต การผลตแบบโครงการ (Project Manufacturing)

เปนการผลตผลตภณฑขนาดใหญราคาแพง และมลกษณะเฉพาะตามความตองการของลกคาเฉพาะราย

มปรมาณการผลตตอครงนอยมากหรอผลตครงละชนเดยวและใชเวลานาน การผลตจะเกดขนทสถานทตงของโครงการ (Site) เมอเสรจงานโครงการ

หนงจงยายทงคนและวสดสงของเครองมอตาง ๆ ไปรบงานใหม เครองมอทใชจงเปนแบบอเนกประสงคซงเคลอนยายไดงาย คนงานตองสามารถท างานไดหลายอยางจงตองใชแรงงานมฝมอทผานการ

อบรมอยางด ตวอยางการผลตแบบโครงการ เชน การสรางทางดวน การตอเรอด าน า

การตอเครองบน ฯลฯ การผลตแบบไมตอเนอง (Job Shop หรอ Intermitted Production)

เปนการผลตผลตภณฑทมลกษณะหลากหลายตามความตองการของลกคา โดยมปรมาณการผลตตอครงเปนลอต

มการเปลยนผลตภณฑทผลตคอนขางบอย และผลผลตไมมมาตรฐานมากนก เครองจกรอปกรณตางๆ จะถกรวมกนตามหนาทการใชงานไวในสถานการ

ผลตแยกเปนหมวดหมอยตามสวนตาง ๆ ของผงโรงงานในจดทจะสามารถท าใหกระบวนการผลตทกผลตภณฑสามารถด าเนนไปตามขนตอนการผลตทก าหนดไวอยางคลองตว

การเดนเครองจกรผลตจะผลตสนคาชนดหนงจนไดปรมาณตามทตองการแลวจงเปลยนไปผลตสนคาชนดอนโดยใชเครองจกรชดเดม

การผลตแบบไหลผาน หรอกา ร ผ ล ต ต า ม สา ย ก า รประกอบหรอการผลตแบบซ า (Line-Flow or Assembly or Repetitive Production)

เปนการผลตภณฑทเหมอนกนในปรมาณมาก เชน การผลตแชมพ การผลตรถยนต การผลตเครองซกผา

เครองจกรอปกรณมลกษณะเฉพาะของแตละสายผลตภณฑแยกตางหาก โดยไมมการใชเครองจกรรวมกน เครองจกรอปกรณจะเปนแบบเฉพาะงานส าหรบแตละสายผลตภณฑเพอการผลตทรวดเรว และไดปรมาณมากการ

เหมาะส าหรบการผลตเพอรอจ าหนายหรอใชในการประกอบโมดลในการผลตเพอรอค าสงซอจากลกคาตอไป

การผลตแบบตอเนอง (Continuous Process or Continuous Flow Production)

เปนการผลตผลตภณฑชนดเดยวในปรมาณทมากอยางตอเนองโดยใชเครองจกรเฉพาะอยาง

ใชกบการผลตหรอแปรรปทรพยากรธรรมชาตใ หเปนวตถดบในการผลตขนตอนตอไป เชน การกลนน ามน การผลตสารเคม การท ากระดาษ ฯลฯ

การผลตแบบเซลลลาร (Cellular Manufacturing)

การผลตแบบเซลลลารในระบบการผลตแบบพอเหมาะ จะท าใหฝายผลตมความยดหยนตอปรมาณ และรปแบบผลตภณฑ

ผปฏบตงานสามารถเปลยนงานไปอยในลกษณะตาง ๆ ไดงาย ท าใหมความเปนไปไดในการผลตสนคาหลาย ๆ รปแบบในเซลลหรอสวนการผลตเดยวกน เพอปรบใหเขากบความตองการอนหลากหลายของลกคา

จ านวนคนงานในเซลลมการเปลยนแปลงได โดยสามารถเพมหรอลดคนงานในเซลลตามปรมาณความตองการของลกคาได

บทท 5 การจดการการผลต 5-10

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

ประเภทการผลต ลกษณะการผลต ระบบการผลตแบบเปนงวด (Batch System)

การผลตแบบนเปนทนยมของ SMEs และเปนระบบการผลตแบบดงเดม กระบวนการผลตเรมจากการประมาณความตองการของลกคาลวงหนาเปน

เวลาหลายเดอน จากนนจะท าการสงซอวตถดบตามจ านวนและเวลาทไดคาดการณไว โดยมเวลาในการปรบตงเครองจกรหรอระบบแบบคงท ดงนน ชนสวนจะถกผลตงวดละมากๆ ตามปรมาณ EOQ ทค านวณไว

เปาหมายของระบบการผลตแบบนกคอการผลตเตมความสามารถของเครองจกรอยางตอเนอง

เมอแผนกหนงไดผลตชนสวนตามจ านวนทตงไวเสรจแลวจงถกสงไปยงแผนกถดไป ท าใหมจ านวนชนงานคงคางระหวางผลต (WIP) สะสมอยจ านวนมาก

สนคาส าเรจรปถกเกบไวในคลงสนคาขนาดใหญซงจะเกบไวจนกวาจะขายออกไปได หากสนคาคงคลงลดลงไมเพยงพอตอความตองการของลกคาแลว จ านวนทขาดไปจะสะสมไปผลตในงวดหนา หรอหากสนคาไมเปนทตองการของลกคา หรอความตองการของลกคาเปลยนไป สนคาคงคลงดงกลาวกจะไรประโยชน

การวางแผนการผลต

การวางแผนการผลต คอ การเตรยมวเคราะหงานตางๆ ทเ กยวของกบการผลตสนคาหรอบรการ โดยศกษาขนตอนการผลตตงแตแรกเ รมจนสนสดการผลต รวมถงอปกรณ เครองจกรในการผลตตางๆ ทจ าเปนตองใชในการผลต เพอใหการผลตมประสทธภาพ8

การวางแผนการผลตเปนกระบวนการในการท าใหกลยทธการผลตมความชดเจน โดยการสรป

ภาพรวมของการผลตในชวงเวลาทนาน โดยเฉพะอยางยงการตดสนใจตอความคาดหวงในการตอบสนองของสงคม ซงปจจยทมผลตอความคาดหวงดงกลาวไดแก ขดความสามารถดานแรงงานซงมความส าคญมากกวาข ดความสามารถของเครอง จกร และปญหาทส าคญ ทตองม การวางแผนการผลตค อ ขดความสามารถดานสถานทและแรงงานทไมเหมาะสมกบความตองการของลกคา ซงเ กดจากการการจดการตารางเวลา (Schedule) ส าหรบภาคการบรการการก าหนดระยะเวลาเปนขดความสามารถของธรกจ

รปท 5.3 ขนตอนการวางแผนการผลต9

8 ทวศกด เทพพทกษ (2554) บทท 6 การจดการการผลตระหวางประเทศ. การจดการโลจสตกสและ ซพพลายเชน. บรษทเอกซเปอรเนท จ ากด. หนา 157

9 David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Chapter 9: Operation Management, The integrate logistics activity. Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey.

Project job shop batch process line flow continuous process

บทท 5 การจดการการผลต 5-11

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

กระบวนการในการวางแผนการผลตจะเ รมตนจากการออกแบบโครงการทเหมาะสมเพอใหโครงการสามารถด าเนนการไดอยางตอเนอง โดยในแตละโครงการจะออกแบบการผลตตามแตละผลตภณฑไปทแตละแผนกซงท างานบนสายการผลตทใหญทมเครองจกรหลายประเภท แตเครองจกรทกชนดกอาจไมมความจ าเปนส าหรบการผลตทงหมด ซงกระบวนการนจะตองมการวเคราะหวาเครองจกรใดมความจ าเปนส าหรบกระบวนการผลตบาง เมอวเ คราะหความจ าเ ปนในการใชเครองจกรในสายการผลตแลวกจะท าใหสามารถออกแบบเสนทางการผลต (Line flow) และ กระบวนการทตอเ นอง (continuous processes) อนประกอบไปดวยผลตภณฑชด (bulk products) , มความเปนอตโนมตสง (high levels of automation), และเกยวของกบการใชแรงงานคนโดยตรงนอย (little direct labor)

รปท 5.4 กระบวนการวางแผนการผลต (Production Planning Process)10

เปาหมายส าคญของการวางแผนการผลตไมเพยงแตความสามารถในการควบคมตนทนเทานน แตยงหมายรวมถงความยดหยนและความสามารถในการปรบตวตอการทศทางการเปลยนแปลงการตลาดอยางรวดเรว โดยการวางแผนการผลตนนจะตองมการพยากรณในเ รองขดความสามาร ถทางการผลตและทกษะของแรงงาน เพอน าไปสการก าหนดแผนการผลต น าไปสการจดท าตารางการผลตทสามารถควบคมการท างานของแตละแผนกการผลตใหมความสมพนธกนและเกดประสทธภาพสงสด นอกจากนในการวางแผนการผลตจะตองมการก าหนดกระบวนการในการประเมนผลซงมสวนส าคญในการประเมนขดความสามารถของก าลงคนและขดความสามารถในการผลต เพอน าไปสการปรบปรงกระบวนการผลตใหมความสามารถเพมขน

10 David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Chapter 9: Operation Management, The integrate logistics activity. Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey.

Forecast

Capacity Workforce

Aggregate

Plan Schedulin

g Shop Floor

Control

Monitoring

บทท 5 การจดการการผลต 5-12

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

ขอบเขตของการวางแผนการผลต ไดแก งานคาดคะเนความตองการสนคา งานวางแผน ประกอบดวย การวางแผนวตถดบตางๆ การวางแผนก าลงคน การ

วางแผนการใชเครองจกร งานควบคมการผลต ไดแก การจายงาน การตดตามผลงานและการเรงงาน การหา

เวลามาตรฐานการผลต การควบคมตนทนการผลต ขอมลการผลต และการจดสงสนคาใหกบลกคาตามก าหนด

กระบวนการผลต ขนตอนทส าคญในการด าเนนการผลตเพอใหสามารถด าเนนการผลตไดอยางมประสทธภาพ นอกจากการวางแผนการผลตแลว ยงตองพจารณาถงปจจยตางๆ ดงน

การเลอกท าเลทตง โดยพจารณาถงระยะทางและการขนสงทสะดวกตอการล าเ ลยงวตถดบในการผลตไปสโรงงานผลตและสนคาไปยงแหลงกระจายสนคาหรอผบรโภค รวมถงก าหนดขนาดของสงอ านวยความสะดวกทเหมาะสมกบประเภทการผลต ซงมแนวทางในการเลอกท าเลทตงอย 4 ทางเลอก ไดแก (1) การผลตทโรงงานแหงเดยว (2) การผลตเฉพาะผลตภณฑหรอเฉพาะกลมของผลตภณฑแลวขายใหแ กทกตลาดทวโลก (Rationalization) ( 3) การใชโรงงานผลตหลายแหงทมผลตภณฑหรอกระบวนการทเหมอนกนทกแหง และ(4) การมโรงงานผลตชนสวนหลายแหง แลวแลกเปลยนชนสวนระหวางกน (Manufacturing Interchange)

การเลอกชนดของกระบวนการผลตตามลกษณะของผลตภณฑเพอใหเกดความไดเปรยบทางการผลตและการคา โดยเปรยบเทยบจากตนทนการผลตในพนททต ากวาทอน

การควบคมระบบการผลตทมคณภาพทงดานระยะเวลาการผลต กระบวนการผลต การลดความสญเสยจากกระบวนการผลต และการลดตนทนจากกระบวนการผลต

การเลอกระดบของ Vertical Integration หรอ Outsourcing ของแตละโรงงานแหลงผลตเพอปอนวตถดบเขาสกระบวนการไดอยางตอเนองไมหยดชะงก

การสรางและพฒนานวตกรรมส าหรบกระบวนการผลตโดยคนหาองคความรส าหรบการปรบปรงและพฒนากระบวนการผลต การน าความรไปสการทดลองปฏบต การจดการความร การถอดบทเรยนความส าเรจในการด าเนนการผลต เพอน าไปสการพฒนากระบวนการผลตอยางตอเนองและสามารถตอบสนองตอความตองการของลกคา

การถายโอนเทคโนโลยเพอน ามาใชในการผลตจากบรษทแม การควบคมการผลต การควบคมการผ ลตม วต ถประสงคเพ อท า ใหการผลตและบรการสามารถเสรจทกตามก าหนดเวลาในปรมาณทก าหนดตามแผนการผลต โดยในการควบคมการผลตตามตารางการผลตจะท าใหสามารถตดตามและรายงานผลความกาวหนาของงาน ท าใหสามารถทราบถงอตราความกาวหนาของงานทท าไดเมอเทยบกบงานทไดวางแผนไว รวมถงการน าขอมลระหวางการผลตมาใชในการแกไขปญหาและอปสรรคในกระบวนการผลต และปรบปรงการผลตใหมประสทธภาพมากยงขน ซงเทคนคทใชในการควบคมการผลตทนยมใช คอ แผนภมแกนต เทคนคของเสนดลยภาพ และการควบคมปรมาณงานเขาและออก (Input-Output Control) โดยมรายละเอยดดงน

บทท 5 การจดการการผลต 5-13

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

1) การควบคมดวยแผนภมแกนต เปนแผนภมทใชแสดงความกาวหนาของงาน จะใชในการก าหนดรายละเอยดตารางการท างาน และเปนเครองมอในการตดตามความกาวหนาของแผนการทวางไว การใชแผนภมแกนตท าใหเกดความสะดวก สามารถท าใหผเกยวของเขาใจไดโดยงาย

แผนภมแกนต แสดงใหเหนถงสภาพการท างานในขณะใดขณะหนงเทานน เมอเวลาลวงเลยไปจะตองมการปรบปรงตารางแผนภมแกนตใหเปนปจจบนอยเสมอ จงจะมประโยชนทจะใชรายงานความกาวหนาของการท างานในขณะใดขณะหนงได

2) การควบคมโดยใชเทคนคของเสนดลยภาพ (Line of Balance Technique) ใชกบงานผลตตามสง หรอ มลกษณะเปนงานผลตตามโครงการทมขนตอนการท างานซ าๆ กน อนเนองมาจากตองการสวนผลตส าเรจรปนนหลายหนวย ตวอยางเชน งานการประกอบรถยนตตามสงหรอโครงการสรางบานจดสรรเปนตน เทคนคของเสนดลยภาพ เปนเทคนคทใชตรวจวดความกาวหนาของงานทไดกระท าไปจ รงเทยบกบความกาวหนาของงานตามเปาหมายทไดก าหนดไวในแผนการผลต เปนเครองมอทในการวางแผนก าหนดการสงมอบงานทไดท าเสรจแลวไดตรงตามก าหนดเวลาและในปรมาณทก าหนด โดยตองมการก าหนดหาระดบการผลตของแตละขนตอนวาวนใดควรจะตองผลตแตละขนตอนเปนจ านวนเ ทาใด โดยหาเปนจ านวนการผลตสะสมทเพมขนในแตละวน ดงนนเสนดลยภาพ (LOB) กคอเสนซงแสดงต าแหนงหรอปรมาณของงาน ณ ก าหนดเวลาทตองการจะควบคม เพอควบคมและตรวจวดความกาวหนาของการผลตทเกดขนจรง วาสอดคลองกบตารางการผลต ณ ต าแหนงหรอจดทตองการจะควบคมหรอไม

3) การควบคมปรมาณงานเขาและออก (Input-Output Control) การควบคมปรมาณงานเขาและออกบนหนวยผลต เปนงานทมความส าคญทจะท าใหผ จดการฝายผลตสามารถทราบถงปญหาตาง ๆ ทเกดขนบนหนวยผลต เชน ก าลงการผลตไมเพยงพอ ก าลงการผลตมากเกนไป และความยงยากในการผลตทเกดขนระหวางกลมของสถานงานทอยตอเนองกน จะมประโยชนในการตดตามความกาวหนาและควบคมการปฏบตงานของหนวยผลต จะประเมนไดตลอดเวลาวาไดมการใชก าลงการผลตใหเกดประโยชนมากนอยเพยงใด บทบาทหนาทของผบรหารการผลต

ก าหนดกลยทธการผลต ฝายขององคกรจะก าหนดกลยทธในแผนกของตนเพอใหสอดคลองกบองคการรวมทงฝายผลต ภายหลงจากมการก าหนดกลยทธในระดบองคการแลว

ก าหนดปรชญาและระบบการผลตรวมถงการพฒนาผลตภณฑ เพอใหเ กดประสทธภาพสงสดในการด าเนนงาน

การพยากรณการผลต เปนการคาดหมายความตองการในอนาคต เพอวางแผนเชงปรมาณในกจกรรมอนตอไป เชน วางแผนก าลงการผลต, ก าลงคน, การผลตรวม, ความตองการวสด เปนตน

การวางแผนก าลงการผลต เปนการก าหนดระดบของการลงทนในเครองจกรอปกรณ รวมทงจดล าดบก าลงคนเพอใหเพยงพอตอการผลตในอนาคต

การวางแผนการผลตรวม เพอจดสรรทรพยากรใหใชไดอยางคมคา รวมถงการวางแผนเพมหรอลดก าลงการผลตในแตละชวงเวลา การใชผรบเหมาจากภายนอก เพอใหไดปรมาณการผลตตามทตองการ

บทท 5 การจดการการผลต 5-14

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

การบรหารของคงคลง ทประกอบไปดวยสนคา ชนสวนและวตถดบ รวมถงงานทก าลงคางอยในกระบวนการและเปนตนทนสวนใหญของการผลต ดงนน จงตองมการจดการใหอยในระดบทเหมาะสม

การเลอกท าเลทตง ตองวางแผนเปนอยางด เพราะท าเลทตงทไมเหมาะสมเปนสาเหตของตนทนอน ๆ ตามมา เชน คาขนสง คาแรงงาน เปนตน

การวางแผนผงโรงงาน เปนการจดวางล าดบเครองจกรใหสอดคลองกบประเภทตาง ๆ ของการผลต เพอใหงานไหลอยางคลองตวทสด มความสญเสยนอยทสด ตรวจสอบและตดตามไดงายทสด นอกจากนนการวางผงโรงงานทไมเหมาะสมยงเปนสาเหตทท าใหกระบวนการผลตไมมประสทธภาพอนเนองมาจากการเคลอนไหวทไมจ าเปน

การจดตารางการผลต คอ การน าแผนการผลตรวมมายอยลงเพอความสะดวกของผปฏบตวาในแตละชวงเวลาตองมการผลตอะไรบาง จ านวนเทาไหร

การบรหารแรงงานการผลต เปนการก าหนดวธการท างาน ใหกบคนงาน โดยค านงถงอตราการใชประโยชนสงสดจากคนและเครองจกร และค านงถงสภาพแวดลอมเพอใหพนกงานท างานไดอยางมประสทธภาพและมคณภาพชวตทด

การบรหารการขนสงวสด เปนการน าเอาวตถดบและชนสวนจากผผลตภายนอก (Supplier) เขาสกระบวนการผลตจนเปนสนคาและท าการจดสงไปยงผซอ นอกจากนยงรวมถงการจดสงชนสวน และวตถดบทเกดขนจากกจกรรมตาง ๆ ในการขนถายสนคาและวสด

การบ ารงรกษาเครองจกรและอปกรณ ถาเครองจกรเกดขดข องเสยหายกจะท าใ หกระบวนการผลตเกดความเสยหายตามมา ดงนน จงตองมการบ ารงรกษาอยางเปนระบบเพอปองกนไมใหเครองจกรเสยหายขณะก าลงท าการผลตโดยตองค านงถงตนทนการซอมแซมอกดวย

บทท 5 การจดการการผลต 5-15

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

หนวยท 5.3 หลกการและทฤษฎทเกยวของกบการจดการการผลต กลยทธการผลต วตถประสงคในกลยทธการผลต ไดแก การก าหนดทตงโรงงานทออยใกลตลาดขนาดใหญและในประเทศทมรายไดสง (Technology-Driven Strategy) , การก าหนดใหโรงงานตงใกลกบตลาดทองถนและอยในความดแลของการจดการสวนทองถน (Marketing-Intensive Strategy) และ การผลตซงมจ านวนการผลตทมากเพอลดตนทนตอหนวยและมคาแรงงานทต า (Low-Cost Strategy) ดงนน ในการออกแบบกลยทธการผลตจะตองค านงถงปจจยดานสถานทต งและตนทนในการเคลอนยายวตถดบและกระบวนการผลตเปนส าคญ โดยกลยทธการผลตระดบโลกจะมงเนนเปาหมายทส าคญ ไดแก

ความประหยด โดยพจารณาจากการลดตนทนการผลต อนไดแก ตนทนในการจดซอจดหาวตถดบต า ตนทนคาแรงต าแตมฝมอทเหมาะสมกบการผลต

การเชอถอได โดยพจารณาจากความไววางใจในผลตภณฑในการสงมอบสนคาทตรงตอเวลาและมคณภาพกลาวคอ สนคาไมเสยหาย รวมถงการก าหนดราคาทเปนธรรม

คณภาพการผลต โดยพจารณาจากปรมาณความครบถวนของผลตภณฑ และลกษณะและคณสมบตของสนคาทตรงกบความตองการของลกคา

ความยดหยนในการผลต โดยพจารณาจากความสามารถในการสรางผลตภณฑทหลากหลาย หรอ ความสามารถในการปรบปรมาณการผลตไดอยางเหมาะสมกบความตองการของตลาด

นวตกรรม หมายถง กระบวนการ/วธการในการปรบปรงและพฒนากระบวนการผลต รวมถงการคดคนผลตภณฑใหมทสามารถตอบสนองความตองการของลกคาได กลยทธการจดการการผลต

กลยทธการจดการการผลตเปนแนวทางทท าใหกระบวนการผลตมประสทธภาพ โดยในปจจบนการด าเนนธรกจมลกษณะเปนเครอขาย (Network) ทเชอมโยงกนตงแตผขาย ผผลต ผ จดจ าหนาย ผคาสง ผคาปลก จนถงลกคาทเปนผใช การรวมตวภายในอตสาหกรรมเดยวกนในรปแบบพนธมตรทางกลยทธ (Strategic Alliance) ท าใหมอ านาจในการตอรองกบคคามากขน นอกจากกลยทธในการจดหาวตถดบส าหรบการผลตแลว ผผลตยงตองค านงถงปจจยทเ กยวของกบการจดการกระบวนการผลตควบคกน

การผลตและการจดการการด าเนนงาน ใหความส าคญกบการแปลงของปจจยการผลตเปนผลผลตโดยใชทรพยากรทางกายภาพเพอทจะใหไดสงทตองการใหกบลกคา ประกอบกบเปาหมายขององคกรทตองการใหการผลตมประสทธผล ประสทธภาพและ สามารถน าไปใชไดจรง ดงนน สงแรกทองคกรจะตองตระหนกถงในการแปลงการใชทรพยากรทางกายภาพไปตามกจกรรมซงอยในขอบเขตการท างานในการจดการการผลตและการด าเนนงาน ประกอบดวย

1. ทตงของสงอ านวยความสะดวก (Location of facilities) ทตงของสงอ านวยความสะดวกส าหรบการด าเนนงาน เปนความสามารถในการตดสนใจระยะ

ยาวทเกยวของกบความมงมนในระยะยาวเกยวกบปจจยคงททางภมศาสตรทมผลตอองคกรธรกจ ม นเปนระดบยทธศาสตรการตดสนใจทส าคญส าหรบองคกร มนเกยวของกบค าถามเชน 'ทการด าเนนงานหลกของเราควรจะอย

บทท 5 การจดการการผลต 5-16

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

การเลอกสถานทเปนกญแจส าคญในการตดสนใจการลงทนขนาดใหญทจะท าในโรงงานอาคารและเครองจกรสถานทไมเหมาะสมของโรงงานทอาจน าไปสการเสยของการลงทนทงหมดทท าในโรงงานและเครองจกรอปกรณ ดงนนทตงของโรงงานจะขนอย กบแผนของบรษททขยายตวและนโยบายแผนกระจายความเ สย งส าหรบผ ลตภณฑทมการเป ลยนแปลงแหลงทม าของวตถดบและปจจยอน ๆ วตถประสงคของการศกษาสถานทจะหาต าแหนงทด ทสดทจะสงผลใหเกดประโยชนสงสดกบองคกร

รปท 5.5 ขอบเขตของการจดการการผลตและการด าเนนงาน 11

2. รปแบบอาคารและการจดการวสด (Plant layouts and material handling) การวางผงโรงงานหมาย ถงการจดส งอ านวยความสะดวกทางกายภ าพของ ซงเ ปนการก าหนดคาของแผนกศนยการท างานและอปกรณในขนตอนการแปลงวตถประสงคโดยรวมของการวางผงโรงงานซงเปนการออกแบบการจดทางกายภาพทตรงกบคณภาพผลผลตทจ าเ ปนและปรมาณมากทสดในเชงเศรษฐกจ

3. การออกแบบผลตภณฑ (Product design) การออกแบบผลตภณฑเปนการแปลงของความคดไปสความจรง องคกรธรกจทกองคกรมการ

ออกแบบการพฒนาและการแนะน าผลตภณฑใหมเปนความอยรอดและกลยทธการเตบโตของการพฒนาผลตภณฑใหมและการเ ปดตวขององคกรในตลาดซงเ ปนความทาทาย ทยงใหญทสดทตองเผชญ กระบวนการทงหมดจ าเปนตองระบการผลตทางกายภาพของผลตภณฑทเ กยวของกบ 3 ฟงกชน ไดแก 1) การตลาด 2) การพฒนาผลตภณฑ 3) การผลต การพฒนาผลตภณฑแปลความตองการของลกคาทไดรบจากตลาดเปนขอก าหนดทางเทคนคและการออกแบบคณสมบตตางๆ ลงในผลตภณฑตามความตองการเหลาน การผลตมความรบผดชอบในการเลอกกระบวนการโดยทผลตภณฑทสามารถผลต

11 Vinay V. Panicker. Course Note: PRODUCTION MANAGEMENT (ME 3105). Department of

Mechanical Engineering, National Institute of Technology Calicut, Calicut – 673 601, Kerala, India

บทท 5 การจดการการผลต 5-17

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

ออกแบบและพฒนาผลตภณฑใหเชอมโยงระหวางการตลาด ความตองการของลกคา และความคาดหวงและกจกรรมทจ าเปนในการผลตผลตภณฑ

4. การออกแบบกระบวนการ (Process design) การออกแบบกระบวนการเปนการตดสนใจของเสนทางกระบวนการโดยรวมส าหรบการแปลง

วตถดบเปนสนคาส าเรจรป การตดสนใจเหลานรวมถงการเลอกของกระบวนการทางเลอกของเทคโนโลยการวเคราะหการไหลและรปแบบของสงอ านวยความสะดวก ดงนนการตดสนใจทส าคญในการออกแบบกระบวนการในการวเคราะหขนตอนการท างานส าหรบการแปลงวตถดบเปนผลตภณฑส าเ รจรปและเพอเลอกสถานการผลตส าหรบแตละหนวยรวมอยในขนตอนการท างาน

5. การผลตและการวางแผนการควบคม (Production and planning control) การวางแผนการผลตและการควบคมสามารถก าหนดเปนกระบวนการของการวางแผนการผลตลวงหนา , การตงคาเสนทางทแนนอนของแตละรายการการแกไขทเ รมตนและจบวนส าหรบแตละรายการเพอใหค าสงการผลตไปยงรานคาและตดตามความคบหนาของสนคาตามค าสงซอ

6. การควบคมคณภาพ (Quality control) การควบคมคณภาพ (QC) อาจจะก าหนดใหเปนระบบทใชในการรกษาระดบทตองการของทมคณภาพในสนคาหรอบรการ โดยการควบคมคณภาพ (QC) เปนระบบของการควบคมปจจยตางๆทมผลตอคณภาพของผลตภณฑ การควบคมคณภาพมวตถประสงคเพอปองกนขอบกพรองทมาอาศยอย กบระบบการตอบทมประสทธภาพและขนตอนการด าเนนการแกไข

7. การจดการวสด (Materials management) การจดการวสดทเปนลกษณะของการจดการการท างานซงเ ปนหลกทเ กยวของกบการซอกจการของการควบคมและการใชวสดทจ าเปนและการไหลของสนคาและบรการมความเ กยวของกบขนตอนการผลตทมวตถประสงคตามทก าหนดไว

8. การจดการการบ ารงรกษา (Maintenance management) ในอตสาหกรรมททนสมยอปกรณและเครองจกรเปนสวนทส าคญมากของความพยายามผลต

รวมจงเปนสงส าคญมากทเครองจกรโรงงานควรไดรบการรกษาอยางถกตอง กลยทธในการจดการการผลตสามารถแบงตามปรชญาการผลตไดเปน 2 ประเภท (ตารางท 5.2) ไดแก

(1) กลยทธการสรางความไดเปรยบดวยขนาดของการผลต (Economy of scale) ภายในกรอบความคดของระบบการผลตแบบคราวละมาก ๆ ของ Frederick W. Taylor ในยค

การบรหารเชงวทยาศาสตรทแนะน าใหผลตสนคาทไมมความหลากหลายในปรมาณมาก ๆ และแบงประเภทแรงงานออกตามความเชยวชาญเปนอยาง ๆ ไป (Specialization of Labor) ฝายการตลาดจะพยากรณความตองการสนคาไวสงสดในระยะยาว และวางแผนความตองการวสดส าหรบอนาคตขางหนา โดยการประมาณการสงซอวตถดบและชนสวนตองเพยงพอตอยอดสนคาทพยากรณไว และเตรยมไวพรอมภายในโรงงานกอนทการผลตจะเรมขน ถาสมมตวาวตถดบและชนสวนตาง ๆ มกมาไมคอยตรงเวลากตองมการเผอเวลาในการสงซอ เพอใหวตถดบและชนสวนมาถงโรงงานลวงหนามากขน และสมมตวาตลาดไมตองการสนคาตามทพยากรณไวตงแตแรก กตองมการจดเกบสนคาเพอรอจ าหนายในโอกาสตอไป จากทกลาวมากคอ การคงคลงวตถดบและสนคา ซงนอกจากความยงยากในการคงคลงใหพอดกบความตองการแลว คาใชจายในการคงคลงยงสงอกดวย12

12 ทวศกด เทพพทกษ (2554) บทท 6 การจดการการผลตระหวางประเทศ. การจดการโลจสตกสและ ซพพลายเชน. บรษทเอกซเปอรเนท จ ากด. หนา 154 - 156

บทท 5 การจดการการผลต 5-18

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

การผลตคราวละมาก ๆ แตละขนตอนจะท าการผลตชนงานจ านวนมาก และจะสงไปยงขนตอนตอไปกตอเมอครบปรมาณทตองการ การผลตคราวละมากๆ เปนการสรางความไดเปรยบในการด าเนนธรกจจากสวนลดเมอซอวตถดบหรอชนสวนในปรมาณมากๆ ท าใหสามารถวางแผนการผลตไดอยางตอเนอง แตในทางปฏบตพบวา กลยทธนท าใหเกดตนทนแฝงอยในรปของสนคาและวสดคงคลง รวมถงโอกาสในการเกดความสบสนในการควบคมกระบวนการผลตเนองจากงานระหวางกระบวนการจ านวนมาก นอกจากนในการด าเนนการผลตยงไมสามารถมองปญหาใน ชนงานจ านวนมากทอยระหวางกระบวนการ (Work in Process : WIP) กวาจะพบปญหาเหตการณกมกจะลวงเลยไปอยางนอยก 1 ชดทท าการผลต (Batch) สงผลใหอาจจะเสยทงชดหรอตองน ากลบมาแกไขทงชด

(2) กลยทธการสรางความไดเปรยบโดยการจ ากดความสญเสย (Waste-free Production) หากกลาวถงความสญเสยในกระบวนการผลตจะพบความสญเสยใน 2 รปแบบ กลาวคอ

ความสญเสยในเรองเวลาการผลตซงจะสงผลใหกระบวนการผลตทลาชา ไมทนตอความตองการของลกคา และไมสามารถสงสนคาไดตามทก าหนดไว ซงเกดจากหลายปจจย กลยทธในการลดความสญเสยเวลาทนยมใชไดแก “Just – In – Time”

สวนความสญเสยทจะกลาวถงในอกรปแบบหนงไดแก ความสญเสยอนเกดจากกระบวนการผลต กลยทธในการลดความสญเสยในกระบวนการทนยมใชไดแก “Laen” ซงเมอกลาวถงความสญเสยในกระบวนการผลตจะประกอบไปดวยความสญเสย ใน 7 ประการ ซงตรงกบภาษาญ ปน วา MU – DA13 ประกอบดวย

1. ความสญเปลาเนองมาจาก การเคลอนไหว (Motion) คอ ความสญเปลาทเ กดจากการเคลอนไหว หรอการออกแบบสภาพการท างานทไมเหมาะสม เชน โตะท างาน หรอวธการท างาน กอนอนจะตองขจดความสญเปลาทเกดจากการเคลอนไหว อนไดแก การหยบออกมาวางไวกอน การกม การเอยง เชน การหยบชนสวนจากดานหลง หรอ การท างานโดยใชมอเพยงขางเดยว ในสถานประกอบการทตองท างานแขงกบเวลา ความสญเปลาดานนจะส าคญมาก เชน โรงงานเยบเ สอผา โรงงานท ารองเทา โรงงานท าฟตบอล เปนตน

2. ความสญเปลาเนองมาจาก งานเสย (Defect) คอ ความสญเปลาทเ กดจาก งานเสยรวมไปถงการทไมสามารถแกไขงานเสยนนไดทนท โดยเฉพาะอยางยงในกรณทท าการผลตเปน Lot ใหญๆนน จะมงานคงคางสะสมอยระหวางแตละกระบวนการคอนขางมาก อนมผลท าใหการตรวจพบงานเสยนนกระท าไดชา นอกจากน ความสญเปลาของงานทเสย ยงรวมไปถงความสญเปลา ของการซอมงานในสวนของส านกงานกไดแก การพมพรายงานผด ตองเสยเวลาพมพใหม

3. ความสญเปลาเนองมาจาก การรอคอย (Waiting) คอ ความสญเปลาของการรองาน มหลายรปแบบเชน

การรองานอนเนองจากเครองจกรทควบคมดวยคอมพวเตอร หรอ ระบบรวมศนยเครองจกร ถาเราปรบใหเครองท างานเอง เครองจกรกจะท างานโดยอตโนมต พนกงานควบคมเครองจะท าหนาทเพยงคอยดการท างานของเครองวาเปนไปดวยดหรอไม

การรองานอนเนองจากความสามารถของพนกงานไมเทากน หรอมพนกงานเขามาใหม จงท าใหเกดการรองานของพนกงานเกา

13 http://logisticscorner.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2706:-7-7-

wastes&catid=67:operation-management&Itemid=93 สบคนเมอวนท 6 มถนายน 2557

บทท 5 การจดการการผลต 5-19

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

การเตรยมเครอง ในแตละครงใชเวลา 1-2 ชวโมง ความสญเปลาทเกดขนเนองจากงานรอคน หรอคนรองานถอเปนความสญเปลาทงสน ในสวนของส านกงาน เมอรบเอกสารแลวไมท าการปฏบตตามก าหนดเวลา หรอการรอควถายเอกสาร ท าใหเกดความสญเปลา เปนตน

4. ความสญเปลาเนองมาจาก พสดคงคลง ( Inventory) คอ ความสญเปลาทเ กดจากพสดคงคลงดเหมอนวาจะเปนความสญเปลาทจะไมเกยวของโดยตรงกบการท างาน แตการทตองสรางโกดงเพอเกบชนสวนประกอบ หรอผลผลตส าเรจรปแลว โดยจะตองจายเพอการควบคมดแลรกษา คาเชา โกดง คาแรงงานตางๆ ซงจะเปนผลใหตนทนการผลตสงขน ปญหานสามารถแกไขไดโดยการรอโกดงเ กบชนสวนทงเสย และสรางคลงสนคายอยๆขนมาในสายการผลต เพอใ หสามารถจดสงชนสวนทตองการ ตามจ านวนทตองการและในเวลาทตองการตวอยาง เชน การเปลยนมาซอวตถ ภายในประเทศแทนการซอจากตางประเทศ การสงซอจากบรษทในเครอ เปนตน

5. ความสญเปลาเนองมาจาก การขนสง (Transportation) คอ ความสญเปลาเนองมาจากการขนยายไมวาจะเปนการขนยายระหวาง กระบวนการกบกระบวนการ ชนบน ชน ลาง โรงงาน ก. โรงงาน ข. หรอการขนยายไปวางชวคราว ณ ทใดทหนง รวมไปถงการขน วางซอน เปลยน และการตองขนงานขนลงในแนวดงดวย

6. ความสญเปลาเนองมาจากการผลตเกนพอด (Over Production) การผลตเกนความจ าเปน ความสญเปลาประการท 6 กคอ ความสญเปลาของงานระหวางผลต

ซงคอวตถดบ หรอผลตภณฑทอยระหวางการผลต ทรอล าดบการผลตใน Lot ทก าลงผลต หรอในระหวางรอการขนยายไปโรงงานอนหรอยายจากขางบนลงลาง เหลาน เ ปนตน ความสญเปลาของงานระหวางผลตน เกดขนไดงายในกรณทผลตมากเกนความจ าเปน เราจงมกเ รยกความสญเปลาประเภทนวา ความสญเปลาของการผลตมากเกนไป ความสญเปลาของงานทคงคางในกรรมวธผลตน ท าใหเ กดความจ าเปนทจะตองจดหาทวางชวคราว การซอนเปลยนการขนยายและมผลตอเนองไปถงการสงมอบงานทไมทนตามก าหนดเวลา หรออาจท าใหเกดปญหาดานคณภาพของผลผลตได นอกจากนยงรวมทงวตถดบและสนคาทผลตเกนไวเปนสตอค แลวไมสามารถขายใหลกคาได

7. ความสญเปลาเนองมาจาก กระบวนการท างานทไมมประสทธภาพ (Process itself) คอ ความสญเปลาทมสาเหตจากวธการ แปรรปงาน หรอเสยเวลาซอมชนงาน เชน การตดคลบของ หรอการขดผวของวตถดบบางตวกอนท าการเชอม ความสญเปลาทเกดจากการออกแบบทไมรดกมท าใหตองท างานทไมมสาระหรอเสยเวลาในการตบแตงโดยไมมมลคาเพม เชน การพนสกอตเทป หลงการขน รป ความสญเปลาของโปรแกรม ทเขยนใหตองใชสวานหลายครงในการเจาะรเดยว ความสญเปลาทเ กดจากการท างานซ าซอนระหวางแผนก เชน ฝายบคคลกบ ฝายการเงน ฝายผลตกบฝายตรวจสอบคณภาพ ในเรองของขอมลของเสย นอกจากนการเสยเวลาคนหาสงทตองการเนองจากการจดเกบไมเ ปนระเบยบเรยบรอยมองไมรวา คออะไรหรออยทไหน กถอเปนความสญเปลาเชนกน

ความสญเปลาทง 7 ประการ แมวาแนวคดนจะเกดจากแวดวงอตสาหกรรมการผลต แตในภาคบรการ หรองานสนบสนนกสามารถน าหลกการดงกลาวไปประยกตใชไดเนองจากการท างานหรอการใหบรการเราสามารถมองเปนกระบวนการไดเชนเดยวกน ซงหากตองการเพมประสทธภาพ (Efficiency) ของกระบวนการท างาน หนทางหนงทสามารถท าไดอยางงายดาย คอ การลดการใชทรพยากรลง โดยเนนไปทความสญเปลาของทรพยากรทเกดขนในกระบวนการท างานนนเอง และหลกการของ ความสญเปลาทง 7 ประการ กจะชวยใหเราสามารถคนหา Waste ทเกดขนในกระบวนการไดอยางรวดเรว

บทท 5 การจดการการผลต 5-20

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

ตารางท 5.2 ความสญเสยตางๆ ขอด ขอเสยทเกดขนจากปรชญา และระบบการผลต14 ปรชญาการ

ผลต ระบบการผลต

ความสญเสยจากการผลต

ขอด ขอเสย

Economy of scale

การผลตคราวละมากๆ

- การผลตมากเกนไป - การเกบ Stock

มากเกนไป - งานระหวาง

กระบวนการ

- ตนทนตอหนวย - การวางแผนและ

ควบคมการผลตท าไดงาย

- มการใชประโยชนสงสดจากเครองจกรและอปกรณ

- เกดตนทนแฝงเนองจากความสญเสยประเภทตางๆ

- ไมมความยดหยนเมอตองการเปลยนแปลง

- ลาชาตอการแกปญหา

Waste-free Production

JIT - การเปลยนรนการผลต

- อตราการใชประโยชนจากเครองจกรอปกรณ

- ไมมตนทนจมกบของคงคลง

- มความยดหยนสงสามารถปรบกระบวนการไดงาย

- - สามารถแกปญหาไดทนทวงท

- มความยงยากในการวางแผนและควบคมการผลต

- ตองการความรวมมอจากผผลตภายนอก (Supplier)

- - ตองสรางแรงงานแบบหลายทกษะ

Lean - การเปลยนรนการผลต

- อตราการใชประโยชนจากเครองจกรอปกรณ

- ไมมตนทนจมกบของคงคลง

- -มความยดหยนสงสามารถปรบกระบวนการไดงาย

- สามารถแกปญญาหาไดทนทวงท

- มความยงยากในการวางแผนและควบคมการผลต

- ตองการความรวมมอจากผผลตภายนอก (Supplier)

- ตองสรางแรงงานแบบหลายทกษะ

14 ทวศกด เทพพทกษ (2554) บทท 6 การจดการการผลตระหวางประเทศ. การจดการโลจสตกสและ ซพพลายเชน. บรษทเอกซเปอรเนท จ ากด. หนา 154 - 156

บทท 5 การจดการการผลต 5-21

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

หนวยท 5.4 กรณศกษา - การจดการการผลต

Fast Moving Parts15 COMPANY HISTORY

Fast Moving Company (FM) is a public transportation operator that was incorporated in the early 1990s in Boston. The mission of the company is to provide a reliable, safe, and comfortable transportation service at an affordable price to the general public. To achieve the required service level, FM set up a maintenance department in the second year of its operation. Unfortunately, the maintenance department is having some difficulty with parts inventory and availability. THE PROBLEM

During a recent informal visit to the workshop, the managing director overheard a frustrated staff member complaining to his supervisor. He said that he had gone to four different storage areas to collect the required material but manager to fill only part of the order because some item were out of stock. For some reason the material management system (MMS) showed sufficient items in stock.

The managing director worried about recent steady escalation in maintenance costs and part inventory carrying costs. He requested that the general manager of the maintenance department, Mr. Right, study these problems and submit a proposal to resolve them. Mr. Right investigated and identified the following problems:

1. The materials management information system required manual updating. The staff often assumed the information in the system was up to date, when requisition vouchers were waiting to be entered. This time lag meant that the system showed inventory as available when it had already been used.

2. Most users withdrew more material than they needed so they could avoid stockouts.

3. Many users set up unofficial mini-ware-houses—just in case. 4. Warehouse staff were reluctant to use the computer-based system. The MMS

could provide online system information, but resistance from the warehouse staff kept that part of the system from being implemented.

5. No records on material consumption were kept. 6. Users had to submit a material requisition form for items kept in each of four

warehouses and had to collect them personally. 7. Seventy percent of the maintenance costs came from materials.

15 David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Chapter 9: Operation Management, The integrate logistics activity. Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey.

บทท 5 การจดการการผลต 5-22

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

แบบฝกหดทายบท 1. ใหนกศกษษอธบายความส าคญของการจดการการผลต 2. ใหนกศกษาอธบายวา “ท าไมการจดการการผลตจะตองเ รมตนดวยการพยากรณ” 3. ใหนกศกษาเปรยบเทยบกลยทธการผลตวาแตละกลยทธมลกษณะการใชอยางไร และมความ

แตกตางกนอยางไร 4. ใหนกศกษาอธบาย “การวางแผนการผลต”

เอกสารอางอง David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Chapter 9: Operation

Management, The integrate logistics activity. Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey.

Vinay V. Panicker. Course Note: PRODUCTION MANAGEMENT (ME 3105). Department of Mechanical Engineering, National Institute of Technology Calicut, Calicut – 673 601, Kerala, India

ทวศกด เทพพทกษ (2554) บทท 6 การจดการการผลตระหวางประเทศ. การจดการโลจสตกสและ ซพพลายเชน. บรษทเอกซเปอรเนท จ ากด.

ความสญเปลาทง 7 ประการ (7 WASTES). http://logisticscorner.com/ สบคนเมอวนท 6 มถนายน 2557