સાર્થ - INSHODH...2018/09/18  · અનક રમણ ક ય ક. ગણ ત શ ખવવ મ ટ રમતનય નનમ મ ૧. ક રમ રમત રમત રણત

Indian Institute of Management Ahmedabadin partnership with

Gujarat Council of Education, Research and Training, GandhinagarSeptember 2018

સારથ ગણિત

ભારતીય પરબધ સસાન અમદાવાદ (ઇનડીયન ઇનસડીટયટ ઓફ મનજમનટ અમદાવાદ)

ભારતીય પરબધ સસાન અમદાવાદ ભારતની પરથમ હરોળની વયવસાપન (મનજમનટ કોલજ)

સસા તરીક ઓળખ ધરાવ છ.

અહી રવવ. જ. મથાઇ સનટર ફોર એજયકશનલ ઇનોવશન સદભભ એજયકશનલ ઇનોવશનસ બક

અતરભત કરિયાનવત છ. અહી પરાથમમક શશકષણમા થઇ રહલ નવતર પરવતતિઓન સરઠિત કરી તના

દસતાવજીકરણ દારા આ વવરત બીજી શાળા અન શશકષકો સયધી પહોચાડવાનય કામ ચાલય છ.

એજયકશનલ ઇનોવશનસ બક

પરો. વિજય શરીચદ

ઇનડીયન ઇનસડીટયટ ઓફ મનજમનટ અમદાવાદ

િસતરાપર, અમદરાિરાદ - ૩૮૦ ૦૧૫

ફરોનઃ ૦૭૯-૬૬૩૨-૪૮૬૧/૪૮૭૦

એજયકશનલ ઈનોવશનસ બક પોજકટ એડીટોરીઅલ ટડીમ:

અવવનાશ ભડારી (પરોજકટ હડ)

મઘા રજજર (પરોજકટ એસોસીએટ)

સકત સાવલલયા (પરોજકટ આલસસટનટ)

લાલજી નાકરાણી (પરોજકટ આલસસટનટ)

નનશાષી શયકલ (રીસચભ આલસસટનટ)

નનરપા વઘાસીયા (પરોજકટ આલસસટનટ)

સાથભન પરસ યત કરવા માટ અમ ઉતયક છીએ, પચાયત/સરકારી પરાથમમક શાળાઓના શશકષકોની ૯૨ નવતર પરવતતિઓની પસદરી, ક જમા શશકષકોએ પોતાની જાત મહનત અન સજ ભનાતમકતા દારા તમના બાળકોમા હકારાતમક તફાવત લાવવાનો પરયાસ કયયો છ.

આ બધાજ શશકષકોની નવતર પરવતતિઓની પસદરી રવવ જ. મથાઈ સનટર ફોર એજયકશનલ ઇનોવશન, એજયકશનલ ઇનોવશનસ બક પરોજકટ (www.inshodh.org) દારા એકિા થયલા ગયજરાતના નવતર પરયોરના વવશાળ જથથામાથી કરવામા આવી છ. ૨૫ વષભ પહલા એક સરળ પરશન પછીન આ પરોજકટ શર થયો હતો: “હજારો અનય સરકારી પરાથમમક શાળાઓના શશકષકોની જમ જ મયયાદાઓનો સામનો કરવા છતા કટલાક શશકષકો તમના શકષણણક ધયયો કવી રીત હાસલ કર છ ? “ આ પરશનના લીધ શશકષકો ક જ શશકષણમા નવીનીકરણનય કામ કરી રહા છ તમના માટ, એજયકશનલ ઇનોવશનસ બક પરોજકટ, શકષણણક ઇનોવશન માટનય એક કકલયરરર હાઉસની શરઆત થઇ. આ શશકષકો સામાલજક-આરથક પકરણામોની ની શશકષણમા જ અસર છ તમા પકરવતભન લાવવા માટ મોટભાર પોતાની સજ ભનાતમકતા અન કૌશલય પર આધાર રાખ છ. સૌપરથમ ૧૯૯૮ મા ૩૦ શશકષકોની નવતર પરવતતિની પયસસતકા યયનનસફ ગયજરાતના સહયોરથી પરકાશશત કરવામા આવી હતી. તાર પછીની કામરીરી માટ શી રતન ટાટા ટરસટ, મયબઈ દરા ૩ વષભ માટ સહાય મળી જમા ૩ વષભની કસ સટડીની પયસસતકાઓ પરકાશશત કરવામા આવી (૨૦૦૫-૨૦૦૭). તારબાદ Hewlett-Packard Sustainability and Social Innovation Award (2013-14) ની મદદથી આ કામ આરળ વધયય અન જમા વબસાઈટ આધાકરત પલટફોમભમા રપાતર કરવામા આવયય. આ સમયમા જ પરથમ વખત અમ ગયજરાત કાઉનનસલ ઓફ એજયકશન રીસચભ એડ ટર નીર રાધીનરર સાથ શકષણણક ઇનોવશનન આરળ વધારવા માટ MOU દારા સકળાયા. GCERT તરફથી મળલ મદદ ખાસ કરીન ડૉ. ટી. એસ. જોષી, નનયામક શી, GCERT અન ડૉ. સજય વરિવદી, GCERT તરફથી મળલી મદદ ખયબ જ મહતવની રહી. શકષણણક ઇનોવશનન ઓળખવામા મદદ માટ તમના સમથભન માટ આભારી છીએ. – શકષણણક ઇનોવશન મળાઓ (Educational Innovation Fairs) આ ભારીદારીનય સીધય પકરણામ છ. એજયકશનલ ઇનોવશનસ બક પરોજકટ ના પયસતકોની શણીમા આ નવય પયસતક છ. “સાથભ” માટ અહી ૩૦ વવજાનના, ૩૦ રણણતના અન ૩૨ ICT ના એમ કયલ ૯૨ પરયોરો એજયકશનલ ઇનોવશનસ બક પરોજકટ મા સબમમટ થયલા નવતર પરયોરો માથી પસદ કરવામા આવયા છ. આ પરયોરો સવતરિ રીત ચકાસવામા આવયા છ. આ નવતર પરયોરો પરાથમમક તબબક રાજયની સરકારી શાળાઓના શશકષકોન સબોધધત કર છ, અન રાજયની શાળાઓમા રહલી મયખય શકકતઓનય એક દરષટાત ઉભય કરવા માર છ, એટલ ક નવા નવા પરયોરો કરીન એક બદલાવ લાવવાની ઈચા. આ પરયોરોમા આ ઈચાઓનય પરયોરોમા રપાતર થયલય જોવા મળ છ, જયાર આ શશકષકો પણ બીજા શશકષકોની જમ એક સરખી મયશકલીઓનો કરતા હોય છ. તથી કદાચ આ શશકષકોના પરયોર બીજા શશકષકોના માટ ભલ એટલા મહતવના ન હોય પરય, તમાથી પરરણા લઈન શશકષકો પોતાની જાત નવીન પરયોરો કરીન પોતાની મયશકલીઓ હલ કરી શક છ. આ અમારી આશા છ જ પયસતકના નામ “સાથભ” એટલ ક કદશા સચક દારા વયકત કરવામા આવી છ. આમાથી ઘણા નવતર પરયોરોન કસસટડી તરીક મયખય શશકષકો અન રણણત વવજાનના શશકષકોની ઓનલાઇન તાલીમ “સ ય” અન “સમથભ” માટ ઉપયોરમા લવામા આવયા છ. આ પરોગામ દારા જોવા મળ છ ક આ પરકારના નવતર પરયોરન શશકષકો માટના તાલીમ સાઠહત તરીક પણ ઉપયોરમા લઇ શકાય છ, તમા ફકત લખાણમા થોડા ઘણા ફરફાર અમ ચચયા માટ અમયક પરશનો ઉમરવા જરરી બન છ. અમન આશા છ ક આપન આ નવતર પરવતતિઓ વાચવામા આનદ આવશ અન આપ નવતર પરવતતિ કરનાર શશકષક પાસથી વધય જાણકારી મળવવા માટ તમનો સપકભ સાધશો. પરો. વવજયા શરી ચદઇનડયન ઇનનસટટટ ઓફ મનજમનટ અમદાવાદરવવ. જ. મથાઈ સનટર ફોર એજયકશનલ ઇનોવશન5 સપટમબર, 2018

અનયકરમણિકા

ક. ગણિત શીખવવા માટ રમતનય નનમમાિ ૧. કરમ રમતા રમતા રણણત શીખીએ ચૌધરી અમજીતભાઇ જગયભાઇ ૮૨. રણણત રમીએ ચાલો સૌન રમીએ જાળલા હમાશીબન આર. ૧૦૩. તકભ શકકતનય ટોનનક પરમાર અશોકભાઈ ૧૨૪. પતિાની મદદથી રણણત શશકષણ નનરજની પરકાશભાઇ બી. ૧૪૫. મથસ લચ રાવલ યોરશભાઇ ડી. ૧૬૬. રમત અન પરવતતિ દારા ભૌમમમતક જાન ચૌધરી સવકભાઈ ૨૦૭. રાણણમતક સાપસીડી ઘોડાસરા કદપતીબન મનસયખભાઈ ૨૨૮. રમતા રમતા ભણીએ ધામી જીતદરભાઈ ૨૪૯. પઝલસ દારા શશકષણ ચભાકડયા ઘનશયામભાઇ જિાભાઇ ૨૬૧૦. રમતા રમતા રણણત વરિવદી નીમતનકયમાર ૨૮

ખ. ગણિતના સસદધાતો આધારરત TLM/MODEL નનમમાિ ૧૧. રણણત મલજક બોકસ પાઠટલ શરદલયકડય ૩૨૧૨. રણણત ચાલીસા ચાવડા શશવરાજસસહ ભય૫તભાઇ ૩૪૧૩. બહયસધામતક મોડલ દારા સરળ ભયમમમત જાની હારદકકયમાર શશીકાતભાઇ ૩૬૧૪. હયલકષી રાણણમતક મોડલ માધવાચાયભ હતલબન આર. ૩૮૧૫ . સમાતર રખાઓની છકદકા મોડલ ચાવડા અરવવદકયમાર યય. ૪૦૧૬. “આરભ” - રણણત પયસસતકા ચયડાસમા નીરજ એલ. ૪૨૧૭. ચયષોણની વવવવધ TLM દારા સમજયતી સોલકી નીલશભાઈ ૪૪

ગ. ગણિત શીખવવા માટ પવતતિનય નનમમાિ ૧૮ . રણણત વવષય ભણાવવાની અવનવી પદધમતઓ ચોટલલયા કલપશભાઇ એલ. ૪૮૧૯. વવદાથથીઓ દારા બનાવલ વવજાન રણણતના રમકડા દારા શશકષણ પાચોઠટયા લજતદર ઓધવલજભાઇ ૫૨૨૦. હાજરી અન સખયાજાન પડા નનલશકયમાર નટવરલાલ ૫૬૨૧. રણણત વવજાન કલબ, મોડલસ વકભ શોપ અન મળો પડયા શશવમકયમાર બી. ૫૮૨૨. સમધન, લબધનક નળાકાર પારિોની ગયજાશ શોધવી બારયા લકષમણભાઈ રામાભાઈ ૬૦૨૩. શીખવાની રમતના આધાર જથ શશકષણ મસયકરયા અપકષા રમશચદર ૬૨

ઘ. ICTના ઉપયોગ દારા ગણિત શીખવવય ૨૪. વવજાન-રણણત શશકષણ માટ બલોર રૌસવામી વવશાલપયરી પરવવણપયરી ૬૬

ચ. ગણિતના અઘરા મયદા ન શીખવવા માટ સરળ પદતતઓ ૨૫. વવભાજયતાની વવશશષટ નનયમાવલી સતા રમશભાઈ એસ. ૭૦૨૬. આિની વવભાજયતાની નવી ચાવી પરમાર સયરસસહ બાલયભાઇ ૭૪૨૭. સરવાળાના સતો મોડાલસયા પરવવણભાઇ રોકળભાઇ ૭૬૨૮ . ‘શનય’ થી સરળીકરણ બોરીસારર ચદરશકયમાર ભોળાશકરભાઈ ૭૮૨૯. રણણત માટ અવનવય સજ ભનાતમક શશકષણ છર કયલદીપ નટવરલાલ ૮૦૩૦. રણણતના મયદાઓ વાતયા સવરપ સમજાવવા મોદી કવવતા એ. ૮૨

ગણિત શીખવવા માટ રમતનય નનમમાિ

ક

8

શશકષકન નરામ: ચૌધરી અમજીતભાઇ જગભાઇમરોબરાઈલ નબર: ૯૮૨૫૩ ૦૪૦૧૭ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

કરમ રમતા રમતા ગણિત શીખીએ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: પાથમમક શાળા સાલયાભાઠીતા. માડવી, જી. સરત - ૩૯૪ ૧૬૦

અમજીતભાઇ જગયભાઇ ચૌધરી ૨૦૧૦થી શશકષક તરીક કામરીરી કરી રહા છ. ત અરાઉ દોઢ વષભ વી.એમ. શાહ પી.ટી.સી. કોલજ, કાકણપયર, તાલયકો રોધરામા હતા. અતાર ઉચચતર માધયમમમકમા રણણત-વવજાન ભણાવ છ. તમન વષભ ૨૦૧૩-૧૪મા ધોરણ

૫ અન ૬ ના વવધાથથીઓમા રણણત વવષયના પાયા સવરપ એવા સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર અન ભારાકારની પરકરિયામા કચાશ જોવા મળી. વવદાથથીઓ નાના સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર અન ભારાકાર કરવામા ખબ જ ભલ કરતા હતા. રણણત ભણાવતી વખત દાખલા રણતી વખત વવદાથથીઓ ઘણો સમય લતા તાર તપાસ કરતા આ સમસયા જોવા મળી.

અમજીતભાઈની શાળા રમત રમતના કષરિમા ખબજ આરળ પડતી હતી. શાળામા ખો-ખો, કબડી, કરિકટ જવી રમત રમાય છ. જમા ખો-ખો મા ૨૦૧૦મા રાજય કકષાએ છોકરીઓ વવજતા બની અન ૨૦૧૧મા છોકરા – છોકરી બન રાજય કકષાએ વવજતા થયા હતા. શાળામા રમત રમતના સાધનો પણ પરતા પરમાણમા હતા. આ જ રમત રમતના સાધનોમા ૭ કરમ બોડભ પણ હતા. કરમની રમતના નનયમોથી બાળકો પકરધચત હોય છ અન કરમની રમત ઘર ઘર રમાય છ. કરમની રમત જની અન જાણીતી છ. સરવાળો, બાદબાકી અન રણણતના અનય પાયાના ખયાલોન સયદઢ બનાવવા માટ અમજીતભાઈએ કરમ બોડભ નો સહારો લવાનય નકી કયય. કરમ બોડભ મા આવતી કરમની કયકી રિણ કલરની હોય છ કાળી, સફદ અન લાલ. આ કકીન રકમત (મલય) આપી દો. ચાર વવદાથથીઓ કરમ રમશ અન રમતના અત પોતાની પાસ ભરી થયલ કયકીની રણતરી કરશ. દા.ત. કાળી કયકીન ૨ અન સફદન ૩ મલય આપતા જટલી કયકી વવદાથથી એકરિ કરશ તની રણતરી કરશ. જમક ૪ કયકી કાળી અન ૩ સફદ કયકી તો પહલા કાળી કયકીનો સરવાળો કરશ ૨+૨+૨+૨ = ૮ પછી ગયણાકાર ૨*૨*૨*૨ = ૧૬ હવ આવલા જવાબોની બાદબાકી કરશ ૧૬-૮ = ૮ તમજ ૨+૨+૨+૨ = ૮ કરી તન ૪ વડ ભારાકાર કરશ.આમ ભારાકાની સાથ સરાસરી પણ મળશ. તાર બાદ આજ રીત સફદ કયકીની રણતરી કરશ. આ ઉપરાત ૨*૨*૨*૨ = ૧૬ કરી ઘાત અન ઘાતાકની પણ રણતરીકર છ. દરરોજ રીશષના સમયમા બાળકો આ રમત રમતા અન રણતરી કરતા. ધોરણ ૬, ૭ અન ૮ ના થઇ ન કયલ ૩૮ જ બાળકો હોવાથી દરકની ટીમ બનવવામા આવી હતી. વવદાથથીઓ સમય મયજબ પોતાના જથ સાથ રમતા.

શાળાની શરઆતના પરથમ સરિમા ધોરણ ૬ ના વવદાથથીઓની પરીકષા લવામા આવી અન આ રમત દારા સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર અન ભારાકાર શીખવયા બાદ પણ વવદાથથીઓની પરીકષા લઇ મલયાકન કરવામા આવયય. ધોરણ ૬, ૭ અન ૮ ના કયલ ૩૮ બાળકો માથી ૧૮ વવદાથથીઓ નાના સરવાળા, બાદબાકી અન સરરાશ મૌશખક રીત કરતા થયા. બાળકોએ કરમની રમતન નવા સવરપ સવીકારી. બાળકો શાળામા તમજ ઘર કરમ બોડભ ની પરવતતિદારા જાત રણણત શશકષણ કર છ. બાળકો ફી સમય કરમની રમત રમ છ અન રણણત વવષયનય દઢીકરણ કર છ. આમ, કરમની રમત ધવારા રણણતના સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર, ભારાકાર સરાસરી ઘાત અન ઘાતાક સરળતાથી વવદાથથીઓન શીખવવામા આવયા.

સહકરાર: ચૌધરી તજલબન રમશભાઇ૯૮૭૯૩ ૧૫૮૧૧

9

https://youtu.be/FVZHWzgLw6Q

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

કરમ રમીન ગણિત શીખી રહલરા વિદરારથીઓ

10

વષભ ૨૦૧૦મા હમાશીબન જયાર ધોરણ ૬ થી ૮મા રણણત વવજાન શશશકષકા તરીક જોડાયા તાર રણ-પકરચય તથા સમાતર રખાઓ જવા પરકરણોમા તઓ વવદાથથીઓન બોડભ પર દોરીન સમજાવતા અન ભણાવતા. રિણ વષભ સયધી આ જ રીત ભણાવયય. આ રીતથી

ભણાવવામા વવદાથથીઓનય ધયાન ઓછય કણદરત થય અન લાબા સમય સયધી ત રખા અન ખણાઓના મયદા યાદ ન રાખી શકતા. રણણત તમન મન કટાળાજનક વવષય જણાયો જન મારિ રણન પરતો જ મયયાકદત રખાતો. થોડા સમય બાદ કસોટી લતાપરા માકભ મળવનાર બાળકોની સખયા ઓછી જણાઈ.

વષભ ૨૦૧૩મા હમાશીબનન ધયાનમા આવયય ક રણણતના રણ-પકરચય પરકરણ તથા સમાતર રખાઓ અન તની છકદકાથી બનતા ખણા વરર સમજાવવા માટ રણણતન રમમતયાળ બનાવવય જરરી છ. રમત રમીન દરક બાળકન ઝડપથી સમજાવી શકાશ. રણણત કઈ રીત રમી શકાય ત વવચાયય જથી રમય રણણત બનાવી શકાય. આ પહલા ત વરભખડમા અવયવ-અવયવી સમજાવવા માટ કાડભ ની રમતતો રમાડતા જ હતા. જમા દરક વવદાથથીના રળામા રણણતની રકમના કાડભ લટકાવલ હોય છ. દા.ત. ૧૨ ના અવયવી કયા કયા એમ શશકષક બોલ એટલ ૧, ૨, ૩, ૪, ૬, ૧૨ ના કાડભ જના રાળામા હોય ત વવદાથથીઓ એક લાઈનમા ઉભા રહ. આ જ રીત દરક રકમ માટ પરવતતિ થતી. આ પરવતતિ પરથી તમણ નકી કયય ક રણ-પકરચયમા આવતી વન આકમત તથા સમાતર રખાઓની છકદકાથી બનતી આકમતઓ માટ બાળકોન બસાડીન જ આકાર બનાવડાવવા નહીક દોરીન. મદાન/શાળાના ઓરડા છત પર બાળકો દારા જ આકમતની રચના કરી જમા બ પરકારના બાળકો રાખયા. એક રળામા કાડભ વાળા અન બીજા કાડભ વરરના.રણ-પકરચય તથા યયગમકોણ, અનયકોણ ક અતઃકોણ વરરન રમાડી શકાય તવા જોડકણા શશકષક બનાવયા.

જોકિા૧. અનયકોિની જો અનયકોણ ની બીજી જોડ તનો આકાર ઉલટો એફ બીજી જોડ ઉલટો એફ કયા કયા ખણા સફ? ખણો APQ તની સાથ CQS એ બ ખણા સફ ખણો APQ તની સાથ CQS

૨. અત:કોિની જો અત:કોણની બીજી જોડ આકાર બનાવ ઉલટો C ખણો બનાવ APQ ન PQC APQ ન PQC (૨)

શશકષકન નરામ: જાળલા હમાશીબન આર.મરોબરાઈલ નબર: ૯૮૯૮૪ ૫૪૧૦૮ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ગણિત રમીએ ચાલો સૌન ગમીએ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી અમરગઢ પાથમમક શાળાતા. શશહોર, જી. ભાવનગર - ૩૬૪ ૨૧૦

આ મરોડલ દરારરા ગણિતમા આિતરા સમાતર રખરા પકરિમા વિવિધ મદરા સમજાિી શકરાય છ

વિવિધ પવતતિ દરારરા ગણિતનરો અભયરાસ કરી રહલરા વિદરારથીઓ

11

https://youtu.be/93IVuGOZUoI

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

૩. રખાની એક જ બાજયના અત:કોિ સાભળો બાળકો હવ આવ છ અત:કોણનો આકાર C (૨) બનાવ છ બ જોડ સીધો અન ઉલટો C પરથમ જોડનો સીધો C ખણો બનાવ BPQ ન PQD BPQ ન PQD (૨)

આ રીત તમામ કોણ માટના જોડકણા બનાવલ છ જ આપ ફોટામા જોઈ શકશો. આ બાળકોન જોડકણાની સાથ કાર ઉભય થવય, બસવય, રમવય ક દોડવય ત સમજાવયા બાદ બાળકોના કાડભ અદલાબદલી કરીન પણ ફરી વખત કવી રીત રમી શકાય ત સમજાવી રમતા કયયા. અહી બોડભ પર દોરલી આકમતઓ નહોતી પરય માણસ (વવદાથથીઓ) દારા બનલી આકમતઓ હતી. વવદાથથીઓ ન “A” બબદય “B” બબદય એમ રળામા કાડભ પહરાવવામા આવતા અન પછી તમન ખણા પરમાણ બસાડવામા આવતા. રમત પણભ થયા બાદ બાળકોની ફરબદલી કરીન ફરી આજ રમતો રમાડવામા આવી. શાળામા આચાયભ શી અન બીજા શશકષકોન સરીતમા ખબ જ રસ હોવાથી વવદાથથીઓ પણ સરીતમા આરળ પડતા હતા. આ પરથી હમાશીબહન આ બનાવલા જોડકણા ન સરીત સાથ વણીન રમતો દરમમયાન તનો ઉપયોર કરી રમતો રમાડી. વરભખડમા રમાડવાનય શર કયયા પછી શાળા મદાનમા રમાડતા થયા.

આ બન રણણતના મયદા પરથમ સરિના છ જમા ૪-૫ તાસમા વવદાથથીઓ આ મયદા રમત દારા સમજી જાય છ. સકલપના સમજાવયા બાદ વખતો વખત વવદાથથીઓ સાથ પરશનોતિરી કરવામા આવતી. રમત દરમયાન ઉભા થતા, બસતા, રમતા બાળકોની નાની નાની કષમતઓ શશકષક નનવારતા. રમત દરમયાન સતત તમનય ઝીણવટપવભક અવલોકન કરવામા આવય. અલર અલર સમય ખબજ ઝડપથી જોડકણા સાથ રમતો રમાડવામા આવતી. છલલ વવદાથથીઓની લશખત કસોટી પણ લવામા આવતી.

રમત દારા બાળકોનો રણણતનો કટાળાજનક જણાતો વરભખડ જીવત બનયો. બાળકો રણણત રમવા લાગયા અન રમત રમવાન કારણ હોશ હોશ રણવા લાગયા. બાકીના સમય દરમયાન પણ રણણતના જોડકણા રણરણવા લાગયા. મૌશખક રમત તથા લશખત પરીકષા દારા વવદાથથીઓનય મલયાકન કરવામા આવયય. જમા લરભર ૮૫-૯૦% બાળકોન રણ-પકરચય તથા સમાતર રખાઓની વવષય-વસય સપષટ થઇ. નબળા બાળકો હોશ હોશ રમતા, લખતા, રણતા થયા.

રણણત રમી પણ શકાય એ નવો ખયાલ અમલી બનયો અન વવકસયો પણ ખરો. આજ સયધી આ પરયોર શાળામા ચાલય જ છ. આવો રણણત રમીએ અન સૌન રમાડીએ.

સમાતર રખરા વિષ પકીકલ કરીન અભયરાસ કરતરા વિદરારથીઓ

12

શી અશોકભાઈ પરમાર વષભ ૧૯૯૮ થી ૨૦૦૮ સયધી એમ ૧૦ વષભ બબીયા પરાથમમક શાળા, મયદરા, કચમા ધોરણ ૧ થી ૭ મા રણણત વવજાન ના શશકષક તરીક ફરજ બજાવતા હતા. આ શાળા અતકરયાળ વવસતારમા આવલી હોવાથી શાળામા કયલ વવદાથથીઓની

સખયા ૨૫ જ હતી. તાર બાદ તઓ તારીખ ૦૨/૧૧/૨૦૦૮ થી ઠહતન ધોળકકયા પરાથમમક શાળામા ધોરણ૬ થી ૮ મા રણણત અન વવજાનના શશકષક તરીક જોડાયાઅન હાલમા આ જ શાળામા કાયભરત છ. અહી ધોરણ ૬ થી ૮ ના કયલ વવદાથથીઓની સખયા ૨૫૦ જટલી છ. હાલ તઓ C.U.Shah યયનનવસથીટીમા વવડીયો રમ દારા રણણત શશકષણ વવષય પર PhD કરી રહા છ.

શશકષક તરીકની ૧૯ વષભની યારિામા અશોકભાઈ એ ઘણી બધી શકષણણક પરવમત કરી છ. વષભ ૨૦૦૫મા SRG (સટટ કરસોસભ ગયપ)મા રણણત વવષયમા પસદરી પામયા બાદ ગયજરાત પાિય પયસતક મડળ - રાધીનરર અન જી.સી.ઈ.આર.ટી. –રાધીનરર દારા ધોરણ ૫ થી ૭ રણણત વવષયના પાિયપયસતકનય લખન સપાદન કાયભ કરી રહા છ. તમનય કહવય છ ક SRG મા જોડાયા બાદ તમની રણણતની સખયાતમક પટનભ અન લસદધાતો વવશની સમજ ખબ જ સપષટ બની રઈ. તમનય માનવય છ ક “રણણત એ તકભ શકકત સાથ સકળાયલો વવષય છ, જો વવદાથથીમા તકભ શકકતનો વવકાસ થાય તો ત રણણત સરળતાથી શીખી શક.”SRG મા જોડાયા પછી ત રણણતન પર પર સમજી ચકા હતા અન સખયાતમક પટનભ કઈ રીત તયાર કરવી તની સમજ અન કયશળતા તમનામા વવકસી હતી. આથી આ કયશળતાનો તમણ વવદાથથીઓ માટ ઉપયોર કરવાનય વવચાયય અન વષભ ૨૦૧૫ થી વવદાથથીઓ માટ પઝલ બનાવવાનય શર કયય.

શરઆતમા તઓ આ પઝલ પરાથભના ખડના બોડભ પર લખતા અન બીજા કદવસ વવદાથથીઓન તનો જવાબ લખીન લાવવા માટ કહતા. શરઆત ના ૬-૭ કદવસ બાળકો આ પરવતતિમા જોડાયા નઠહ, કારણક તઓન આ પઝલ ખબ જ અઘરી લારતી હતી. આથી અશોકભાઈ એ થોડી સહલી પઝલ મકવાની શરઆત કરી. ૭-૮ કદવસ પછી બાળકો આ કાયભમા જોડાવા લાગયા. શરઆતમા ૭ થી ૮ બાળકો જ એનો જવાબ આપતા અન તના પાછળનય લોજીક સમજાવતા. થોડા સમય પછી વધય બાળકો જોડાવા લાગયા. અશોકભાઈ દરરોજ ૧ પઝલ બનાવીન બોડભ પર લખતા, ધીમ ધીમ તમણ શશકષકોના WHATSAPP ગયપમા પણ આ પઝલ મયકવાની શરઆત કરી. ૯-૧૦ શશકષકો પણ દરરોજ આ પઝલ નો જવાબ આપતા. આજ સયધીમા અશોક ભાઈ એ ૯૩૩ પઝલ બનાવી છ. ૩ વષભથી દરરોજ ત એક પઝલ બનાવ છ અન વવદાથથીઓ અન શશકષકો સાથ શર કર છ.

તમણ આ પઝલ શર કરવા માટ શશકષકોનય એક બોડકાસટ ગયપ બનાવયય છ આ ગયપ મા ૧૩૦૦ જટલા શશકષકો આમા જોડાયલા છ. આ શશકષકો ગયજરાત, મહારાષટર , રાજસાન, છતિીસરઢ અન કદલીથી જોડાયલા છ. અન અમયક શશકષકો લડન, આકફકા, ઓસટર લલયા, અન અમકરકાથી પણ જોડાયલા છ. અશોકભાઈએ પઝલ માટનય એક ફસબયક પજ પણ બનાવયય છ. (Facebook page link: https://goo.gl/SZtMdS)

આ પજ મા અતાર ૯૫૦ જટલા શશકષકો જોડાયલા છ. આ શશકષકો દરરોજ અશોકભાઈ દારા મકવામા આવતી પઝલ નો જવાબ આપ છ. દરરોજ ૬૦૦ જટલા શશકષકો સાજ મસજ કરીન જવાબ આપ છ. ૧૦૦ જટલા શશકષકો આ પઝલનો ઉપયોર પોતાના વવદાથથીઓ માટ શાળામા પણ કર છ.

વવદાથથીઓ માટ હવ આ દનનક પરવતતિ બની રઈ છ. દરરોજ એક પઝલ પરાથભના સભાના બોડભ પરથી લખીન બીજા કદવસ તનો જવાબ લખીન આવ છ. ૫૦% જટલા વવદાથથીઓ તનો જવાબ લખી લાવ છ. બીજા કદવસ જમણ જવાબ લખયો હોય તમાથી ૧૦-૧૫ વવદાથથીઓ તનો જવાબ અન તનય લોજીક પરાથભના સભામા કહ છ. આ પરવતતિના લીધ વવદાથથીઓની રણણત વવષય પરતની સમજ કળવવી શક બની છ. અનય વવષય કરતા રણણતમા વધય રસ લતા થયા છ. અશોકભાઈના કહવા મયજબ આ પરવતતિ શર કયયા બાદ તમણ બાળકોમા એક ખાસ પરકારનો ફરફાર જોયો. દા.ત શાળામા પાણીની પાઈપ કાથી કા ખસડવી, કાયભરિમના સચાલનમા કયા સાધન કા મયકવા, વકષો કા રોપવા આ બધા કાયયોમા તમના મતવય અન સમજમા ખબ જ મોટો ફર જોવા મળયો છ. ત કહ છ ક “પઝલની પટનભ અન લોજીકન સમજવાના લીધ વવદાથથીઓની શાળા વયવસાપનમા સીધી અસર જોવા મળી છ.”

શશકષકન નરામ: પરમાર અશોકભાઈમરોબરાઈલ નબર: ૯૪૨૭૨ ૪૯૩૬૨ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

તકક શકતનય નય ટોનનક

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: હહતન ધોળકકયા પાથમમક શાળાતા. ભજ, જી. કચછ - ૩૭૦ ૦૦૧

13

https://youtu.be/KQkx3b7sbRk

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

તમની ૨૦૦ જટલી પઝલનય એક પયસતક “તકભ શકકત ટોનનક” બનાવીન વષભ ૨૦૧૬મા કાવરી શાળા, મહસાણા ખાત પરો. અનનલ ગયપતા (આઈ.આઈ.એમ અમદાવાદ)ના હસત પરકાશશત કરવામા આવયય છ. અતાર વષભ ૨૦૧૮મા ૬૦૦ જટલી પઝલનય પયસતક પરકાશશત થવા જઈ રહય છ.

હાલની પકરસસમતમા પણ શાળામા આ પરયોર ચાલય જ છ અન બીજા શશકષકો પણ આમા જોડાયલા છ. વવદાથથીઓની તકભ શકકતમા વવકાસ કરવા માટનો આ પરયોર જો દરક શાળામા રણણતના શશકષકો દારા અપનાવવામા આવ તો મોટાભારના વવદાથથીઓનો રણણત વવષય પરતનો અણરમો દર કરવામા આપણ સફળતા મળવી શકીએ.

શશકષક આપલી પઝલ પરોતરાની નરોટબકમા સરોલિ કરતી વિદરારથીની

આજની પઝલ- નરોટીસબરોડડ પર લખિરામા આિતી પઝલ હરાલ કરતરા વિદરારથીઓ

14

શી વડાળી પરાથમમક શાળા તાલયકો ઉપલટા, લજલલો રાજકોટ મા પરકાશભાઇ બી. નનરજની છલલા ૧૫ વષભથી ફરજ બજાવ છ. ચાલય શકષણણક વષભમા તઓ ધોરણ ૨ મા ભણાવ છ. ત પહલા ધોરણ ૪ ફાળવવામા આવલ હય. વરભમા તમણ નનહાળયય ક બાળકો

સામાનય કકષા કરતા રણણતમા થોડા પાછળ છ અન આજ શીખવલય આવતી કાલ ભલી જાય છ. તની અસર શશકષણ પર પડ છ અન ધાયયભ પકરણામ મળય નથી.

વરભમા વધય મહનત કરતા પણ પકરણામ ન મળતા તમણ એક વવચાર આવયો ક જો આ બાળકોન પરવતતિ સાથનય જાન આપી દરઢીકરણનો મહાવરો વધય કરાવવામા આવ તો સફળતા મળી શક અન બાળક ખબ ઝડપથી જાન પરાપત કરી શક. આ વવચાર ધયાન લઇ તમણ સપટમબર, ૨૦૧૭ થી આ પરોજકટની શરઆત કરી.

આ પરવતતિ માટ તમણ પતિાનો ઉપયોર કરવાનય વવચાયય કમક પતિાના સાન મારિ ડર ોઇર સીટ પરનય લખાણ લાબો સમય ટકી શક નહી. પતિાના સાન હાડભ બોડભ ના ટયકડા લઇ શકાય પરય ત થોડા ખચયાળ થાય. તના પરમાણમા પતિા જ એક એવો વવકલપ હતો ક જ ગામય કકષાએ પણ સરળતાથી ઉપલબધ થઇ શક અન તદન નબન ખચયાળ કાડભ બની શક. જના રજીફાના પાના (કાડભ પપર) ભરા કરી તના પર સફદ ડર ોઇર શીટ લરાવી. રણણત વવષયના ૧૬ મયદા લઇ ૧૬ વવભાર પાડવામા આવયા. બાળકોની સખયાન પણ ધયાન રાખી.

તમામ વવભારો આ પરમાણ છ. (૧) આરળની સખયા, (૨) પાછળની સખયા, (૩) વચચની સખયા, (૪) સાન રકમત જણાવો, (૫) ચડતા રિમમા તથા ઉતરતા રિમમા રોિવો, (૬) સાદા સરવાળા, (૭) સાદી બાદબાકી, (૮) અકની મદદથી સખયા બનાવો (૯૯૯૯ સયધીની સખયા), (૯) શબોમા લખલી રકમની અકમા લખો (૯૯૯૯ સયધીની સખયા), (૧૦) નનશાનીની મદદથી નાની, મોટી તથા સરખી સખયા દશયાવો, (૧૧) વદીવાળા સરવાળા (૯૯૯૯ સયધીની સખયા), (૧૨) દશકા વાળી બાદબાકી (૯૯૯૯ સયધીની સખયા), (૧૩) ગયણાકાર (ગયણય ચાર અક સયધી તથા ગયણક બ અક સયધી), (૧૪) સાદા કોયડા ઉકલો, (૧૫) સાદા ભારાકાર, (૧૬) નાણય (રવપયાના કાડભ ની પટી તથા પસાના કાડભ ની અલર-અલર પટી).

દરક કાડભ મા તમના વવભારન સયસરત દાખલાઓ સરળ રીત લખવામા આવયા. એક કાડભ મા ફકત એક જ દાખલો લખવો. દરક વવભારના કાડભ ન અલર-અલર પલાનસટકના બોકષમા માથ નામ લખી મકી દીધા અન દરક બોકષ પર વવભાર પરમાણ નામ લખી નાખયા. દા.ત. સાદા સરવાળા, વદીવાળા સરવાળા, સાદી બાદબાકી, દશકાવાળી બાદબાકી... વરર. દરક બાળકન દરક પટીમાના કાડભ ની સમજ આપવામા આવી અન જ બાળક જ કકષાએ હોય તન ત પટી વયકકતરત અથવા તો ત સમહના બાળકો વચચ આપવામા આવી. બાળક તમાથી દરક કાડભ લઇ દાખલાઓ રણશ. આ પરવતતિ મહદશ દરરોજ ૪ થી ૫ ના સમય રાળામા કરવામા આવ છ. જ બાળક જ કકષાએ હોય તન ત પટી વયકકતરત અથવા તો ત સમહના બાળકો વચચ આ પરવતતિ કરવામા આવી.

છલલી પટી સયધી આપલ દરક કાડભ પરના દાખલાન પણભ કરનાર બાળકન પરોતાહન ઇનામ આપવામા આવય. ઇનામમા જ બાળક ઉપરોકત ૧૬ પટીમાના કાડભ પણભ કરી બતાવ તવા દરક બાળકન એક નોટબક, એક બોલપન તથા એક પનનસલ આપવાની જાહરાત કરવામા આવી. હજય ઇનામ વવતરણ કરલ નથી કારણક વરભના ૩૦ બાળકોમાથી ૧૦ બાળકો ૧૫ નબરની પટી પણભ કરી ૧૬ નબરની પટી પણભ કરવા જઇ રહા છ. પટીઓના કાડભ પણભ થય શાળાના એસ. એમ. સી. અધયકષના હસત ઇનામ આપવાનય વવચારલ છ. આમ દરક બાળક છલલી પટીના કાડભ સયધી પહોચવા પરયતન કર છ અન આપોઆપ બાળકમા રણણત વવષયમા પરરમત દખાશ. આ પરવતતિ છલલા રિણ માસથી વરભમા ચાલય છ.

શશકષકન નરામ: નનરજની પકાશભાઇ બી. મરોબરાઈલ નબર: ૯૮૯૮૩ ૮૦૯૦૮ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

પતિાની મદદથી ગણિત શશકષિ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી વડાળી પાથમમક શાળાતા. ઉપલટા, જી. રાજકોટ - ૩૬૦ ૪૧૦

15

https://youtu.be/1L1Jbf_vKkY

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

પકરણામ જાણવા માટ બાળકન પટીઓના કાડભ પણભ થય ત કાડભ માથી રમ ત કાડભ રણવા આપી શશકષકની રબરમા પકરણામની ખરાઇ કરવામા આવ છ.

આ પરવતતિથી બાળક સતત પરયતનશીલ રહ છ. પટીમાના કાડભ મા ધોરણનય કોઇ બધન ન હોઈ બાળકની પરરમત ઝડપથી થાય છ. છલલી પટીમાના કાડભ પણભ કયય પરોતાહક ઇનામ મળય હોઈ દરક બાળક તા પહોચવાના પરયતનો કરતો થયો, જનો ફાયદો રણણત શશકષણમા તરતજ દખાયો. એક જાતની તદયરસત હકરફાઇ થઇ જના કારણ બાળકની રાણણમતક કષમતામા વધારો થયો. બાળક મહદ અશ ટીમ વકભ પણ કરતો હોઈ તમનામા ન તવ શકકતનો તમજ સમહ ભાવનાનો વવકાસ થયો. બાળકો સવ-અભયાસ કરતા થયા. રણણત શશકષણમા જ બાળકન સામાનય અકજાન પણ આવડય ન હય ત બાળક આજ સરવાળાના અઘરા દાખલા રણી શક છ અન સામાનય કકષાના જ બાળકો હતા ત આજ કાડભ ની મદદથી ૯૯૯૯ સયધીની દશકાવાળી બાદબાકી, ગયણાકાર, ભારાકાર તથા સામાનય કોયડાઓ ઉકલી શક છ. અમયક અશ બાળક-બાળક પાસથી શીખય હોઈ ઝડપથી પકરણામ પરાપત થયય.

પરકાશભાઈનય કહવય છ ક રણણત સમજાઈ જાય તો એકદમ સરળ વવષય છ નઠહ તો બાળક કટાળી જાય છ. બાળક વવષયથી વવમયખ ન થાય અન તનો રસ જળવાઇ રહ, વધતો રહ ત માટ જો આવી કોઇક પરવતતિ વવચારીએ તો બાળકની પરરમતની સાથ-સાથ રમમત સાથ જાન મળી રહ.

ગરાણિતતક પશરોનરા જિરાબ આપતરા શશકષક શી પકરાશભરાઈ

ગરાણિતતક પરરિયરા સરળતરારી વિદરારથીઓન શીખિરાડિરા મરાટ બનરાિલ બરોકષ

જર પમરાિ પવતતિ કરતરા વિદરારથીઓ

16

યોરશભાઇ કદલીપભાઇ રાવલ અમરલી લજલલાના સાવરકય ડલા તાલયકામા આવલ શી કાનાતળાવ પરાથમમક શાળામા શશકષક તરીક ફરજ બજાવ છ. ત શશકષક તરીક વષભ૨૦૧૧ થી જોડાયલ છ અન ધોરણ ૬ થી ૮મા રણણત-વવજાન તમજ ધોરણ ૮મા સસત

વવષયો ભણાવ છ.

રણણત-વવષયના શશકષક તરીક કોઇપણ શશકષક પોતાના વવદાથથીઓની પરાથમમક ચારય રાણણમતક કરિયાઓ સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર તમજ ભારાકાર ખામીરઠહત હોય એવય ઇચ છ. કારણ ક રાણણમતક રથના આ ચારય પડાઓ છ એવય કહવય યથાઉધચત છ. આ પાયારપ કરિયાઓની ભલરઠહત રણતરી એ રણણતના શશકષકની જરકરયાત છ. કારણ ક વવદાથથીઓનો પાયો જટલો મજબત હશ તટલા જ ત આરળની બીજી કરિયાઓ તમજ પદધમતઓમા પણ ખામીરઠહત બનશ.

વરભખડમા તમન વવદાથથીઓમા પરાથમમક રાણણમતક કરિયાઓખાસ કરીન ગયણાકાર અન ભારાકાર જવી કરિયાઓમા ખામીઓ જાણવામા આવી. નાની નાની ભલો ક જ વવદાથથીઓન બીજી અનય રણતરીઓમા પણ બાધક બનતી હતી. આવી ભલો થવા પાછળ ગયણાકાર અન ભારાકાર જવી કરિયાઓ તમના ધયાન આવી.જયા સયધી આ પરાથમમક રાણણમતક કરિયાઓ સપણભ ન બન તા સયધી આરળની કરિયાઓ ક રાણણમતક પદધમતઓ શીખવવી થોડય મયશકલીભયયભ કાયભ લાગયય.એના નનવારણ માટ શરઆતમા વરભખડમા સામઠહક ઉપચાર શર કયયા. વરભખડના એ સામઠહક ઉપચારમા તમામ વવદાથથીઓન એક જ સાથ ફરીથી કરિયાઓ શીખવવામા આવી. અન તઓન ગહકાયભ આપવામા આવય. પરય આ પદધમતથી બ જ બાબતો હાથ લારી:(૧) એવા વવદાથથીઓ ક જમન પરાથમમક રાણણમતક કરિયાઓ આવડ છ. (૨) અનય એવા વવદાથથીઓ ક જ પરાથમમક રાણણમતક કરિયાઓ ખાસ કરીન ગયણાકાર અન ભારાકાર જવી રાણણમતક કરિયાઓ કરવામા તકલીફ અનયભવ છ.

હવ આ કરિયાઓ વવદાથથીઓન શાથી નથી આવડતી? શા માટ તઓ કરિયાઓ દરમયાન ભલ કર છ? કઇ એવી બાબતો છ ક જ વવદાથથીઓન એ રાણણમતક કરિયાઓ દરમયાન તકલીફ ઊભી કર છ?આ કદશામા વવચાર અન એના ઉકલ માટનો પકરપાક એટલ મથસ લચ. એટલય તો ચોકસ નકી થઇ રયયક સમસયાના નનવારણ માટ, દરક વવદાથથી જ -ત કરિયા કઇ રીત કર છ, ત જ -ત કરિયાન કઇ રીત સમજ છ, તમની પોતાની સમજ શય છ,તની સમજ શશકષક પાસ હોવી જરરી લારી. તના માટ વયકકતરત વવદાથથીની રીત જોવી પણ જરરી લારી. પોતાના મત અથવા પોત જ શશખયા છ અન સમજયા છ, તમની સમજના આધાર તઓ શય રણ છ અન કઇ રીત રણ છ. માર તમની રણતરીની પટનભ જાણવી જરરી હતી. તમની રણતરીની પટનભ જાણવી એ શશકષકનો ધયય બનયો. કારણ ક તમની પોતાની રણતરીની પટનભ પકડાશ તારબાદ જ તનય સીધય નનરાકરણ થઇ શકશ. રણતરીની પટનભ પકડવી એ મથસ લચનો હાદભ છ. નઠહ ક કાપલા કારળોમા રણતરીઓ કરાવવી. જમન પણ રણતરી દરમયાન ભલો અથવા કોઇ ખામી ઉભી થતી એ તમની પોતાની પટનભથી થતી હતી. તઓ જ રણતરીઓ કર છ એ સાચી છ ક ખોટી એ તઓ જાણતા ન હતા. તઓ મારિ પોતાની સમજથી રણતરીઓ કરતા હતા. સાચય ક ખોટય એ પછીના રિમ. વવદાથથીઓની રાણણમતક કરિયાઓમા ખામી ઉભી થઇ, તાથી આરળ એ કઇ પટનભથી થઇ, તનો ઉતિર એ જ શશકષકની સમસયાનો ઉકલ હતો.

શકષણણક વષભ ૨૦૧૧-૧૨ ના નદતીય સરિમા પરાથમમક રાણણમતક કરિયાઓમા થતી ભલો નનવારવા આ મથસ લચ નામનો નવતર પરયોર ધોરણ ૬ થી ૮મા શર કરવામા આવયો. (આ પરયોર નાના ધોરણો (૧ થી ૫) મા પણ કરી શકાય છ.)

સૌપરથમ એકદમ નકામા વસટ પરય એક બાજય કોરા હોય તવા કારળો એકિા કરવામા આવયા. નકામા કારળોના કલકશન માટ વવદાથથીઓન જ કહવામા આવયય. આ કારળોન રિણ ઇચ લબાઇ તમજ બ ઇચ પહોળાઇમા કાપવામા આવયા. તમની થપીઓ કરવામા આવી. એક થપીમા ૧૦૦ જટલા કાપલા કારળો રાખવામા આવયા. દરક વરભખડમા કલકશન બોકસ મકવામા આવયા.

શશકષકન નરામ: રાવલ યોગશભાઇ ડી.મરોબરાઈલ નબર: ૯૪૦૮૪ ૬૫૭૨૮ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

મથસ લચ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી કાનાતળાવ પાથમમક શાળાતા.સાવરકડલા, જી. અમરલી - ૩૬૪ ૫૧૫

17

કાપલા કારળોમા મારિ ભારાકારની રકમો જ લખવાની છ. આ જ કારળમા વવદાથથી ભારાકારની સાથ તનો તાળો પણમળવશ તવી સચના આપવામા આવી. આથી વવદાથથી એક જ ટયકડામા રણણતની ચારય પરાથમમક કરિયાઓ પરથમ ભારાકાર તારબાદ બાદબાકી અન તનો તાળો મળવવાનો હોવાથી ત ગયણાકાર અન તમા જ સરવાળાની કરિયાઓ કરી ત ચારય કરિયાઓમાથી પસાર થશ.

હવ દરક વવદાથથીન દરરોજ સવાર મારિ રકમ (ભારાકારની રકમ) લખલા પાચ જ દાખલાના ટયકડાઓ આપવામા આવયા. મળલા એ પાચ દાખલાઓન કરશષના સમયમા રણવા સચના અપાઇ. કરશષના સમયમા વવદાથથીઓ દારા લવાતા રણણતના દાખલારપી ભોજન એટલ મથસ લચ. આ દાખલાઓ મારિ તઓએ કરશષ જવા ફી સમયમા જ રણવાના હોય છ.

દરક વવદાથથી પોતાન સવાર મળલા ૫દાખલાઓના ટયકડાઓમા પાચયમા પોતાનય મારિ નામ અન ધોરણ લખશ. સાજ સયધીમા પોતાના વરભખડમા મકલા કલકશન બોકસમા પોતાના ૫ દાખલાઓ તના તાળા સહીત રણતરી કરીન નાખશ. આ રીત વવદાથથી ચારય કરિયાઓમાથી પસાર થશ. જમન શીખવાનય છ તમનો મહાવરો થશ અન જમન આવડ છ તમનય દરઠઢકરણ થશ.

રત શકષણીક વષભ ૨૦૧૬-૧૭ થી નવતર પરયોરમા થોડો સયધારો કરલ છ. ટયકડાઓની પદધમત તો એ જ પરય હવ વરભખડમા મકવામા આવતા કલકશન બોકસ ક જ એક વરભખડમા એક જ મકવામા આવયય હય ત હવથી દરક વવદાથથીદીિ મકવામા આવયા છ. દરક વવદાથથીએ રણલા દાખલાઓ પોતાના જ કલકશન બોકસમા નાખવાના રહ છ. જયાર વરભખડમા એક જ બોકસ હય તાર જમણ પોતાના દાખલાઓ નાખલા ન હોય તઓ, થપીઓ જોવામા આવ તાર ધયાન આવતા. પરય હવ વયકકતરત કલકશન બોકસ હોવાથી દરરોજ સાજ બોકસમા મારિ નજર નાખવાથી જ જ વવદાથથીએ રણતરી ન કરી હોય તઓ ધયાન આવી જાય છ અન તમનય નનરાકરણ લાવી શકાય છ.

દરક ધોરણની આ રણતરી કરલ થપીઓ દરક વરભમા નકી કરવામા આવલ વવદાથથી દારા ભરી કરવામા આવ છ. ત એક થપીમા એક વવદાથથીના ૨૦ દાખલાઓ એવા ૫ વવદાથથીઓના ૧૦૦ દાખલાની એક થપી કરશ. તારબાદ ત ધોરણ ૮મા રાખવામા આવલ મયખય કલકશન સટરમા જમા કરાવશ. એ રણતરી કરલ થપી જમા કરાવયા પછી જ તન અનય કોરી રકમ લખલ થપી મળશ. ત ફરીથી પોતાના વરભખડમા જઇન દરક વવદાથથીન ૫-૫ દાખલાઓ (ટયકડાઓ)આપી પરકરિયાનય પયનરાવતભન કરશ.

પરથમ નજર જોતા એવય ધયાન આવશ ક આટલા બધા રણતરી કરલા દાખાલાઓની ચકાસણી કઇ રીત કરવી? તનો ઉકલ પણ ત ટયકડાઓમા રહો છ. દરક ટયકડામા ભારાકારની રકમ છ અન તની રણતરી સાથ તનો તાળો મળવવો ફરજીયાત રાખવામા આવયો છ. આથી જમની રણતરી સાચી હશ તમનો તાળો સાચો હશ અન જમની રણતરી સાચી નહી હોય અથવા ભલહશ તમનો તાળો મળશ નહી.

વવદાથથીઓ દારા રણવામા આવલા દાખાલાઓની ચકસણી કયયા બાદ જમનામા પણ ખામી જણાય છ ત વવદાથથીન તની ખામી બાબત કહવામા આવય નથી. તમન પણ થોડય અચરજ થશ કારણ ક ખામી જોઇ અન ત વવદાથથીન કહવાની નથી? હા, એ જ બાબત આ પરયોરનો હાદભ છ. રણતરીમા જણાયલ ખામીવાળા વવદાથથીઓન ધયાન રાખવાના છ. તમના દારા રણવામા આવલા દાખલાઓની પટનભ જોવાની છ. તમના દારા રણવામા આવતા એ દાખલાઓની એ પટનભન વારવાર જોઇ તન નકી કરવાની છ. જ-ત વવદાથથીની એ ભલની પટનભ પકડવી એ જ આ પરયોરનો હય છ. વવદાથથી જવી રણતરી કર તવી તમન કરવા જ દવાની છ. તમન ટોકવાના નથી. કોઇ એક વવદાથથીની ભલની પટનભથી આપણ વાકફ નથી અન વચચ તમન ભલબાબત કહીશય તો તઓ તમની ભલકરવાની પટનભ બદલી નાખશ અન તમની કરિયા ખામીરઠહત બનશ નહી. આથી જયા સયધી આપણ વવદાથથીની ભલની પટનભથી ચોકસ વાકફ થઇએ નહી તા સયધી તમન કહવય નહી. તમન દાખલાઓ રણવાદવા. જવા રણ એવા. ધયાન આવલ કટલીક ભલની પટનભ ક જના દારા દાખલામા ભલો થાય છ, તમાની કટલીક પટનભ અહી છ:(૧) એકમ નીચ એકમ, દશક નીચ દશક ન લખવા.(૨) ભારાકારની કરિયા દરમયાન બાદબાકીમા ભલ થવી.(૩) ભારફળ ન લખવય.(૪) ભારાકારની કરિયા દરમયાન સરવાળો કરવો.(૫) ઘકડયા ન આવડવા.(૬) તાળામા ગયણાકારની કરિયા દરમયાન એકમના સાન શનય ન મયકવય.(૭) વદી ન મયકવી.(૮) વદી રણતરીમા ન લવી. વરર.

18

જયાર આપણ વવદાથથીની ભલની પટનભથી વાકફ થઇ જઇએ તારબાદ જ વવદાથથીન તની પટનભ ક જ ભલઉભી કર છ તનો સયધારો બતાવવો. આમ કરવાથી તની આખી કરિયા ખામીરઠહત બન છ. આ રીત વવદાથથીઓ ચોકસ રણતરી કરતા થાય છ.અહી પરતક વવદાથથીની ભલની પટનભ પકડાતી હોવાથી ચોકસ પકરણામો મળયા છ. વવદાથથીન રાણણમતક કરિયા નથી આવડતી ત ઉકલથી આરળ એ શાથી નથી આવડતી તનો મથસ લચમા જવાબ મળ છ. તનય નનરાકરણ કરવાથી વવદાથથીની સમજ વધય સપષટ બનલ છ. તમજ તઓન રાણણમતક કરિયાઓમા બાધક બાબતો દર થતા તઓ પયરા હોશથી રણતરીઓ કર છ.દાખલા લખલા ટયકડાઓમા જ તાળો મળવવો ફરજીયાત હોવાથી વવદાથથી ચારય પરાથમમક રાણણમતક કરિયાઓમાથી પસાર થાય છ. આથી જઓન આવડ છ તમનય દરરોજ દરઠઢકરણ થાય છ અન જઓન ભલ થતી જણાય છ તઓનો દરરોજ મહાવરો થતો રહ છ. દરરોજની કરિયા હોવાથી અહી સતત અન સવભગાહી મલયાકન પણ થય રહ છ. ધીર ધીર વવદાથથીઓ ભારાકારમા દશાશધચહનથી આરળની રણતરીઓ કરતા પણ થયા છ. આ નવતર પરયોરની શરઆત એટલ ક શકષણણક વષભ ૨૦૧૧-૧૨મા કારળો કાપવાથી લઇ રકમો લખવાનય કામ માર પોત સમય ફાળવી કરવય પડય હય. પરય આજ શશકષકના ભાર મારિ ચકાસણી જ રહી છ. કારળ કાપવાથી લઇ રકમો લખવાનય તમામ કાયભસચના મયજબ વવદાથથીઓ કરી રહા છ. વવદાથથીઓ ખબ જ હોશ અન આનદ સાથ આ પરયોરમા કાયભ કરી રહા છ અન સારી ભારીદારી દાખવી રહા છ. હવ આ મથસ લચ નવતર પરયોર સવયભ ચાલી રહો છ. ટયકડાઓની કાપણી તમજ તમા સચનાઓ મયજબ રકમો લખવાનય તમામ કાયભ વવદાથથીઓ દારા ખબ જ આયોજનબદધ રીત ચાલી રહય છ.વવદાથથીઓ દારા રણલા દાખલાઓનય સાર એવય કલકશન થયલ છ અન એ નનરતર ચાલય છ. આ ટયકડાઓ પણ ૧,૦૦,૦૦૦ નો આક પાર કર અન વવદાથથીઓ પરફકટ, કષમતરહીત બન એવય શશકષકનય સવપન છ.

શશકષકનો સદશ: દરક સારસવત વડીલો તમજ મારા ભાઇઓન એટલય જ કહવાનય મન થાય ક રણણત વવષયરપી રથના સરવાળો, બાદબાકી, ગયણાકાર તમજ ભારાકાર રપી ચારય પડાઓ જ વવદાથથીના કષમત વરરના હશ તમનો રથ ખબ જ ઝડપી હશ અન ખબ જ દયર સયધી અતર કાપશ. આ પડાઓન મજબત કરવામા ‘મથસ લચ’ નવતર પરયોર મન ખબ જ સહાય પરી પાડી છ.

કલકશન બરોકષ દરારરા એકતર કરલ દરાખલરાઓ

19

https://youtu.be/9qGsBaG0M-U

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

દરાખલરા ગિતી વિદરારથીનીઓ

વિદરારથી દરારરા ગિલરા દરાખલરાઓ એકતર કરિરા મરાટ િગડ પમરાિ કલકશન બરોકષિી વયિસરા

20

સવકભાઈ ચૌધરી વષભ ૨૦૦૩મા વડોદરા લજલલાની ધનોરા પરાથમમક શાળામા શશકષક તરીક જોડાયા. વષભ ૨૦૦૯મા ધોરણ ૧ થી ૭ મા આ શાળામા ૧૩૫ કયમાર અન ૧૧૭ કનયા મળીન કયલ ૨૫૨ બાળકો અન ૮ શશકષકો હતા.

વષભ ૨૦૦૯ મા જ શાળામા ધોરણ ૭ ના વરભશશકષક અન સાથ જ ધોરણ ૩ થી ૭ મા સવકભાઈ ચૌધરી રણણત વવષય ભણાવતા હતા. રણણત વવષય ભણાવતી વખત બાળકોન બબદય, રખા, રખાખડ, કકરણ, વવરદધ કકરણ, લઘયકોણ, કાટકોણ, ગયરકોણ, પરકકોણ, કોટીકોણ, રશખકજોડ, અભભકોણ, સમાતર રખાઓ, સમાતર રખાઓની છકદકા, અત:કોણ, યયગમકોણ, અનયકોણ, કણભ, વયભળ, વરિજયા, વયાસ વરર મયદાઓ બલક બોડભ પર શીખવતી વખત બાળકો નનરસ થઇ જતા અન સમજતા પણ ન હતા.

આ સમસયાના નનવારણ માટ બાળકોન બલક બોડભ કરતા કઈક અરલ રીત ભણાવવા ધનોરા જવા અતકરયાળ વવસતારમા બાળકોન ટકનોલોજીથી વધાર આકષયાય ત વવચાર સાથ વસટ વસયમાથી રણણત વવષયના મયદા સમાવય લપટોપ બનાવવાનય નકી કયય.

ત માટ સૌપરથમ લપટોપની રચનાનો ડાયાગામ દોરી કયય વાયરીર કવી રીત કરવય, જરરી વસય અન સાધનોની યાદી બનાવી. બજાર માથી LED, રજીસટર, વાયર, USB, કબલ, સલોટપ, કાચ, બલક કફલમ, માઈરિોસવીચ ખરીદા. શાળા સમય બાદ દરોરજ એક કલાક જટલા સમય માટ લપટોપ બનાવવાનય કામ શર કયય. વસટ સનાઇકા (હાડભ બોડભ ) પર ડાયાગામ દોરી તના ઉપર ડાયાગામ પરમાણ નાના વાયરોનો ઉપયોર કરી LEDનય જોડાણ કયય. તાર બાદ ON/OFF સવીચનો ઉપયોર કરી સટપ બાય સટપ સકલપના સમજવા માટ વાયરોનય સવીચો સાથ જોડાણ કરી તયાર કયય. તાર બાદ ડકસટોપના ભાર લરાડી કફનીશીર કયય.

લપટોપનો કઈ રીત ઉપયોર કરવો ત માટ દરક ટોવપક પરમાણનય રજીસટર બનાવયય.ઉદાહરણ :(૧) બબદય : આપન બબદય વવષ માઠહતી મળવવી છ જ સવીચ નબર ૧ મા આપલ છ. સવીચ ઓન કરો અન માઉસન રાઈટ તરફ પરસ

કરવાથી ડસટોપ ઉપર બબદય દખાશ અન તની વયાખયા સાભળવી હોય તો કરમોટના ઉપયોરથી ૧ નબર દબાવવાથી બબદયની વયખાયા સપીકરમા સભળાશ.

(૨) રખાખડ : રખાખડ વવશ જાણવય છ તો ૧ થી ૩ સવીચ ON કરી માઉસન રાઇટ તરફ પરસ કરવાથી કડસપલ પર રખાખડ દખાશ અન તની વયાખયા સાભળવી હોય તો ૨ નબર કરમોટમા પરસ કરશો તો તનો ઓકડયો સાભળી શકાશ.

આ રામમા વીજળીની સમસયા હતી ત ધયાનમા રાખી લપટોપ વાપરવા માટ સોલાર પનલનો ઉપયોર કરવાનય નકી કયય. ૧૦ કદવસની મહનત બાદ ર.૮૫૦ના ખચય રામડાની વસટ વસયઓથી તયાર આ લપટોપન રામડાનય લપટોપ નામ આપવામા આવયય.

બાળકો શાળામા ફી સમય આ લપટોપનો ઉપયોર કરતા થયા. બાળકો નનયમમત શાળાએ આવતા અન રણણત વવષયના મયદા જવાક, બબદય, રખા, રખાખડ, કકરણ, વવરદધ કકરણ, લઘયકોણ, કાટકોણ, ગયરકોણ, પરકકોણ, કોટીકોણ, રશખકજોડ, અભભકોણ, સમાતર રખાઓ, સમાતર રખાઓની છકદકા, અત:કોણ, યયગમકોણ, અનયકોણ, કણભ, વયભળ, વરિજયા, વયાસ વરર આનદથી શીખતા થયા. આ પરયોરના મલયાકન માટ વષભ ૨૦૧૩-૧૪ મા ધોરણ ૫ થી ૮ ના ૪૫ બાળકોની રણણત વવષય આધાકરત કસોટી લવામા આવી જમા ૪૫ માથી ૪૫ બાળકો પરશનોના સાચા જવાબ આપી શકા.

વરભમા બાળકો પોતાના ધોરણ પરમાણ લપટોપનો ઉપયોર કરતા થયા, જમા વરભના ખણા પર લપટોપ મયકવામા આવ છ, વવદાથથીઓ કીબોડભ , માઉસ ન અડવાથી લપટોપ પર બબદય, રખા અન વયભળ જોવ તાર આખ અન હાથની બન કરિયા થવાથી વવદાથથીઓ આ પરવતતિમા વધય જોડાય છ. બાળકોની જરકરયાત અનયસાર લપટોપમા સયધારા વધારા કરવામા આવયા. ઓકટોબર, ૨૦૧૫ મા આ લપટોપમા ઓકડયો

શશકષકન નરામ: ચૌધરી સવકભાઈમરોબરાઈલ નબર: ૭૮૭૪૦ ૬૩૬૪૬ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

રમત અન પવતતિ દારા ભૌતમતતક જાન

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: ધનોરા પાથમમક શાળાતા. વડોદરા, જિ. વડોદરા - ૩૯૧ ૩૪૬

21

https://youtu.be/K2Nl7ZaehPM

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

અન રકડયોનય જોડાણ કયય. માઈરિોફોન અન સકકીટ ઉમરી શાળાથી ૧ કકમીના વયાસ સયધી સદશો મોકલી શકાય તવય FM રકડયો સકકીટ લરાડી અન USB કબલ લરાડી તમનય સપીકરમા જોડાણ આપવામા આવયય. ઓકડયો અન રકડયોના જોડાણન કારણ બાળકો સમાચાર, વાતયા, કાવય, જોડકણા વરર સાભળતા થયા.

વષભ ૨૦૧૬ મા ઇગલડ (UK) દારા રણણત વવષય માટ રામડાના લપટોપન શષિ ઇનોવશન જાહર કરી CASTME AWARD એનાયત કરવામા આવયો. વષભ ૨૦૧૫ મા રાજય પાકરતોષષક, વષભ ૨૦૧૬ મા રાષટર ીય એવોડભ , ધચરિકટ અવોડભ , રણણત-વવજાન પરદશભનમા પણ આ પરયોરન રાજય અન રાષટર કકષા સયધી સાન મળયય છ.

કડસમબર, ૨૦૧૭ મા બાળકોની જરકરયાત અનયસાર સયધારા-વધારા કરવાથી બાળકો રામડાના લપટોપનો ઉપયોર શાળામા આનદથી કર છ. સવકભાઈ ચૌધરી રણણત પરવતતિ અન ટકનોલોજીના ઉપયોરથી રણણતન વધય સરળ અન બાળકોન રમતો વવષય બનાવી શકાય ત સદશ સાથ ધનોરા પરાથમમક શાળા શશકષક તરીક પોતાની ફરજ બજાવી રહા છ.

પરોતરાની સજબજ દરારરા ભૌતમતતક લપટરોપ બનરાિી રહલરા સિકભરાઈ ચૌધરી

સિકભરાઈ દરારરા બનરાિલ ભૌતમતતક લપટરોપ

22

કદપતીબન એમ. ઘોડાસરા વષભ ૨૦૧૦મા PTC પરાઈવટ કોલજમા લકચરર હતા. તારબાદ વષભ ૨૦૧૧થી સરકારી પરાથમમક શશકષક તરીક આણદ જીલલાની લાભવલ પરાથમમક શાળામા જોડાઇન ધોરણ ૬ થી ૮ મા રણણત-વવજાન વવષય ભણાવવાનય શર કયય

છ. શાળાના વવદાથથીઓ નવરાશના તમજ રીશષના સમયમા ધીરા-મસતી કરતા જોવા મળતા તમજ નવરાશના સમયમા આયોજનનો અભાવ જણાતો હતો. શાળામા બાળકો રણણત શીખવા પરત અરધચ ધરાવતા હતા. જના પકરણામ રણણત-વવજાન વવષય વવદાથથીઓન સમજવામા અઘરા લાર છ અન તથી વવષયન પોતાની ભાષામા વણભવી શકતા નથી.

રણણત પાઠયપયસતક લખન, રમમત સાથ જાન મળી રહ ત માટ વષભ ૨૦૧૦મા કદપતીબન SRG (STATE RESOURCE GROUP)મા જોડાયા. તારબાદ માચભથી ઈનોવશન કકષમા જોડાયલા છ. દીપતીબનન લખવાનો, વવચારવાનો શોખ છ. એટલ શાળાના વવદાથથીઓની શકકતનો સદયપયોર કરવા તમજ રમમત સાથ જાન મળી રહ ત હયથી રાણણમતક સાપસીડી બનાવવાનો વવચાર મનમા ઉદભવયો. સાપસીડી બનાવવાનો પોતાન શોખ હતો એટલ તારીખ ૨ ઓરસટ, ૨૦૧૪ થી સાપસીડી બનાવવાની શરઆત કરલ છ. શાળામા તના અમલીકરણ માટ સટાફ મીટીરમા ચચયા કરવામા આવી. રાણણમતક સાપસીડીમા રણણતની કઈ કઈ સકલપનાઓનો સમાવશ કરી શકાય તમજ શાળામા કા કા દોરી શકાય ત નકી કરવામા આવયય. આ માટ બાળકોની વય, કકષા અન ધોરણન અનયરપ રાણણમતક સકલપનાઓન સાકળી લઈ રાણણમતક સાપસીડી બનાવવાનય નકી કયય. આ માટ ધોરણ ૧ થી ૫ માટ ૫*૫ ધોરણ ૨ થી ૪ માટ ૭*૭ અન ધોરણ ૫ થી ૮ માટ ૧૦*૧૦ ની કકષા મયજબ રાણણમતક સાપસીડી રચવામા આવી. ધોરણ ૧ ની ૫*૫ ની રાણણમતક સાપસીડી મા ૧ થી ૨૫ સયધીના અકો અન સરવાળા-બાદબાકી લવામા આવયા. ધોરણ ૨ થી ૪ માટની ૭*૭ રાણણમતક સાપસીડીમા ૧ થી ૪૯ સયધીના અકો અન સરવાળા બાદબાકી લવામા આવયા.ધોરણ ૫ થી ૮ માટની ૧૦*૧૦ રાણણમતક સાપસીડીમા ૧ થી ૧૦૦ અકો અન સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર, ભારાકાર, લવામા આવયા. અલર-અલર સાપસીડી એટલ બનાવી ક બાળકો જયદી-જયદી રચના જોઈન રમવા માટ પરરાય. એક જ સાપસીડીથી કટાળાજનક ન બન. ધોરણ પરમાણ અકો નકી કરી જ-ત ધોરણના કકષ આરળ દોરવામા આવી.

આ ઉપરાત રાણણમતક સાપસીડીમા વવવવધતા લાવવા અન અભયાસરિમના અનય મયદાઓ જવા ક વરભ, પણયાક, સખયાઓના સરવાળા બાદબાકી વરરના મહાવરા માટ રાણણમતક સાપસીડી રચવામા આવી. દરક ધોરણ વરભખડની નજીકની ખાલી જગયામા જવી ક ચપલ મયકવાની જગયા હોય તા પાકા કલરથી બનાવવામા આવી. તમજ વરભખડની અદર અન પિા પર રાણણમતક સાપસીડી દોરવામા આવી. ધોરણ ૧ મા પિા પર ૧ થી ૨૦ આકડામા બનાવી. ૬ થી ૮ મા સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર, ભારાકાર ૧ થી ૧૦૦ લઈન અલર-અલર એવી ૧૦ સાપસીડી બનાવી છ. સાપસીડી બનાવવાનય કાયભ માચભ, ૨૦૧૫ થી લઈ અતાર સયધી ચાલય છ. સાપસીડી ઉપર બાળકોના હલન-ચલનથી અકો અન આક ભસાઈ જવાથી દર રિણ-ચાર મઠહન ફરીથી કલર કર છ. સાપસીડી બનાવવામા ૨ કલાકનો સમય લારતો હતો. તઓ રીશષના સમયમા દોરવાનય કામ કરતા હતા. સાપસીડી બનાવવામા માટ દીપતીબન સવ ખચય કલર, પીછી, ઝરોકષ કરીન અદાજીત ર.૧૦૦૦ જટલો ખચભ કયયો હતો.

સૌપરથમ વવદાથથીઓન રમતના નનયમોથી વાકફ કયયા તમજ તમનો ઉતાહ વધારવા ઘણી વાર શશકષક પણ સાથ બસીન રમત રમવા લાગયા. બધા જ બાળકોમા ઉતાહ વધતો જણાયો. સાપસીડીનો ઉપયોર શાળાના મોટાભારના બાળકો રીશષના સમય અન નવરાશના સમય કરવા લાગયા. આની અસરરપ વવદાથથીઓ સમય બરાડવાની બદલ સાપસીડી રમતા થયા. તોફાન બધ થઈ રયા. શાળાની ખાલી જગયાનો યોગય ઉપયોર થયો. વવદાથથીઓન રાણણમતક સકલપનાઓનો મહાવરો થયો. વવદાથથીઓન રમત દારા રણણત શશકષણ મળયય. આતમવવશાસ, ચોકસાઈ, જીજાસાવમત, પરમાણણકતા, ખલ ભાવના અન ઉતાહ જવા ગયણોનો વવકાસ થતો જોવા મળયો. રણણત પરતનો અણરમો દર થયો અન હકારાતમક વલણ વવકસયય. નવરાશના સમયનય યોગય આયોજન થતા શાળામા શશસતભયયા વાતાવરણનય નનમયાણ થયય. હાલમા વવદાથથીઓ ખબ જ ઉતાહથી રાણણમતક સાપસીડી રમ છ. જ બાળકો કાચા હોય તમન જોડ લઈન બસતા થઈ રયા. તમનય ધયાન રણણતમા પરોવવા લાગયય. અરધચ ઓછી થઈ રઈ અન રણણત પરત જારરકતા આવી. રોખવાની વમત દર થશ તથા વવષય પરત રસ અન પરમ કળવાશ.

શશકષકન નરામ: ઘોડાસરા કદપતીબન મનસખભાઈમરોબરાઈલ નબર: ૯૭૨૫૦ ૨૪૩૭૧ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ગાણિતતક સાપસીડી

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: પ સનટર પાથમમક શાળા લાભવલતા.જી. આણદ - ૩૮૭૩૧૦

23

https://youtu.be/APd1Dm7CC18

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

શશકષક શી ની હરાજરીમા ગરાણિતતક સરાપસીડીનરો ઉપયરોગ કરતરા વિદરારથીઓ શરાળરાની લરોબીમા ખબ ઓછરા ખચચ બનરાિલ ગરાણિતતક સરાપસીડી

રીશષનરા સમય ગરાણિતતક સરાપસીડી રમત રમીન જરાન મળિતરા વિદરારથીઓ

24

જીતદરભાઈ ધામી જન, ૨૦૧૪ મા રાજકોટ લજલલાની શી દહીસરડા-ઉડ પરાથમમક શાળામા શશકષક તરીક જોડાયા. વષભ ૨૦૧૪ મા ધોરણ ૧ થી ૭ ની આ શાળામા ૧૯ કયમાર અન ૨૧ કનયા મળીન ૪૦ બાળકો અન ૪ શશકષકો હતા.

જન, ૨૦૧૪મા ધોરણ ૩ થી ૭ ના વવદાથથીઓ રણણત વવષયની પાયાની પરકરિયાઓ જવી ક મૌશખક, લશખત સરવાળા અન બાદબાકીમા ભલ કરતા, જન કારણ રણણત વવષયન અઘરો સમજતા તમજ રણણત વવષય પરત અરધચ થતી. શાળામા ધોરણ ૩ થી ૭ ના ૧૫ બાળકોની વયવહાકરક દાખલા, કોણ, પકરમમમત, નફા-ખોટ, સરાસરી, ગયજાશ, સમય જવા રણણત વવષયના એકમમોમાથી ૧૫ પરશનોની એક કસોટી લવામા આવી. તમાથી મારિ ૪ બાળકો સખયાજાન અન સાદા સરવાળાના જવાબ આપી શકા. શાળામા ૪૦ બાળકોમાથી સરરાશ ૨૯ થી ૩૦ જટલા બાળકો જ શાળામા હાજર રહતા હતા.ત સમસયા જાણી તના નનરાકરણ માટ શાળાના શશકષકો અન ૨૬ વષભના શશકષક તરીકના અનયભવના આધાર બાળકો પાસ ૭ પરવતતિઓ કરાવવાનય નકી કયય જન રઈનબો પરવતતિ નામ આપવામા આવયય.રઈનબો પરવતતિ નીચ મયજબ છ:

શશકષકન નરામ: ધામી જીતનદરભાઈમરોબરાઈલ નબર: ૯૪૨૮૪ ૬૭૫૬૯ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

રમતા રમતા ગણિત

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી દહીસરડા-ઉડ પાથમમક શાળાતા.જી. રાજકોટ - ૩૬૦ ૧૪૦

કરમ રઈનબો પવતતિન નામ રઈનબો પવતતિ વવગત

૧ સરવાળા અક ગયણાકાર ઘકડયાની જમ સરવાળા માટના ઘકડયા બનાવવામા આવયા છ. વવદાથથી આ ઘકડયાના ઉપયોરથી સરવાળા બાદબાકીની કરિયાઓ ઝડપી, સરળ અન ભલ રઠહત કરી શક છ.ઉદા. ૧+૧=૨ (૧x૧=૧)૧+૨=૩ (૧x૨=૨)આ રીતના સરવાળાના ૧ થી ૧૦ સયધીના ઘકડયા બનાવવામા આવયા.

૨ સરવાળાનો સરદાર આ પરવતતિ રમત દારા કરાવવામા આવ છ. વરભના બાળકોન વયભળ આકારમા ઉભા રાખવામા આવયા. દરકન રિમ આપવામા આવયો. હવ રિમ નબર ૧ ના બાળક તના પછીના બ બાળકો રિમ નબર ૨ અન ૩ બાળકન એક અકનો સરવાળો પછશ.બનમાથી જ પહલા જવાબ આપશ ત રમતમા રહશ અન બીજો બાળક રમતમાથી નીકળી જશ.આ રીત રમત આરળ ચાલશ. છલલ જ બાળક બાકી રહશ ત સરવાળાનો સરદાર થશ.

૩ બાદબાકીનો બાદશાહ આ રમતમા વરભના બાળકોન વયભળ આકારમા ઉભા રાખયા. દરક ન રિમ આપયો. હવ રિમ ૧ ના બાળક તના પછીના બ બાળકો રિમ ૨ અન ૩ બાળકન અક ૯ થી ૧૯ સયધીના અકમાથી કોઈ પણ ૧ અક વાળી બાદબાકી મૌશખક રીત પછશ. બનમાથી જ પહલા જવાબ આપશ ત રમતમા રહશ અન બીજો બાળક રમતમાથી નીકળી જશ. આ રીત રમત આરળ ચાલશ. છલલ જ બાળક બાકી રહશ ત બાદબાકીનો બાદશાહ બનશ.

૪ પલ-કાડભ સરવાળાનો સરદાર અન બાદબાકીનો બાદશાહમા શીખલ સરવાળા અન બાદબાકીના દરઢીકરણ માટ એક અકની સખયા વાળા પલ-કાડભ બનાવવામા આવયા. આ કાડભ બાળકો અન શશકષકોએ શાળામા સાથ મળીન અન બાળકોન ઘરકામમા પણ પલ-કાડભ બનાવવા આપવામા આવયા. આ રીત એક અકના સરવાળા અન બાદબાકી શીખવા માટ ૭૦૦ થી પણ વધાર પલ-કાડભ બનાવવામા આવયા.

૫ જાત સાથ વાત આ સરવાળા અન બાદબાકી શીખવા માટનય શકષણણક સાધન છ. જમા પિા ઉપર સરવાળા બાદબાકીના એક અક વાળા દાખલા લખલી પટીઓ લરાવવામા આવલી હોય છ. પટીની નીચના ભારમા દાખલાનો જવાબ આપલો હોય છ. વવદાથથી જાતજ દાખલા રણી પોતાનો જવાબ સાચો છ ક ખોટો ત જોઈ સરવાળા અન બાદબાકી શીખી શક.

25

https://youtu.be/qdF7_HWu2Go

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

૬ ડોટસ દો આ સરવાળાની ઝડપી રણતરી માટની પરવતતિ છ.ઉદા. ૪૫૮+૨૩૮+૩૭૫૧૦૭૧આ સરવાળામા જયાર એકમ રણતરી શર કરીએ તાર ૫ અન ૮ નો સરવાળો ૧૩ થાય છ તાર ૧૩ માથી ૧૦ ડોટસ રપ બાજયના દશકની લાઈનમા આપી દવામા આવી છ. આ ડોટસનય મલય દરવખત એક થાય છ. ૧૩ માથી ૧૦ બાદ થતા ૩ વધ તમા ૮ ઉમરતા ૧૧ થાય.આમ રણતરીસરળ કરવામા આવ છ. આ પદધમતથી નનયમમત અભયાસથી બાળકો ઝડપથી સરવાળા રણતા થયા.

૭ વપરામમડની સારણી સરવાળા બાદબાકીના મહાવરા કરવા માટનય વપરામમડની સારણી નામનય TLM બનાવવામા આવયય. આ TLM બજારમા મળતા વપરામમડ કયબ()જવા કલરના બદલ તના પર અકો લરાવીન બનાવયય. જનાદારા વવદાથથીઓ જાત સરવાળા.બાદબાકી અન ગયણાકારનો મહાવરો કરી શક છ.

જન, ૨૦૧૪ થી જન, ૨૦૧૫ સયધીમા શાળાના બાળકો અન શશકષકોની મદદથી રઈનબો પરવતતિઓ તયાર કરવામા આવી. તારબાદ નવા શકષણણક વષભ ૨૦૧૫-૨૦૧૬ મા જન, ૨૦૧૫ થી આ પરયોર શાળાના ધોરણ ૩ થી ૭ ના ૧૫ બાળકો સાથ શર કરવામા આવયો. જન થી કડસમબર ૨૦૧૫ સયધી શાળામા શકષણણક કાયભ સાથ રઈનબો પરવતતિ કરવામા આવી.

આ પરયોરના મલયાકન માટ કડસમબર, ૨૦૧૫ મા ૧૫ પરશનોની ધોરણ ૩ થી ૭ ના ૧૫ બાળકોની એક કસોટી લવામા આવી, તમાથી ૧૦ બાળકો ભલ રઠહત સરવાળા, બાદબાકી, વયવહાકરક દાખલા, કોણ, પકરમમમત, નફા-ખોટ, સરાસરી, ગયજાશ અન સમયના દાખલાઓ રણતરીઓ કરતા થયા. ભલ થતી હતી તવા ૫ બાળકોન જાનયઆરી, ૨૦૧૬ થી ફબયઆરી, ૨૦૧૬ સયધી નનયમમત આ પરયોર કરાવવામા આવયો જથી આ બાળકો પણ ભલ રઠહત અન ઝડપી રણતરી કરી શક છ. બાળકોની હાજરીની સખયા પણ વધારો થયો. વષભ ૨૦૧૬-૧૭ ના શકષણણક વષભમા ધોરણ ૨ મા અન શકષણણક વષભ ૨૦૧૭-૧૮ મા ધોરણ ૧ મા રઈનબો પરવતતિ શર કરવામા આવી.

જયલાઈ, ૨૦૧૮મા આ શાળામા ૮૦ વવદાથથીઓમાથી સરરાશ ૭૯ વવદાથથીઓ હાજર રહ છ. પરાથમમક કકષાએ રણણત વવષય રમતો અન પરવતતિ દારા વધય સરળ અન બાળકોન રમતો વવષય બનાવી શકાય ત સદશ સાથ હાલ જીતદરભાઈ ધામી શી દહીસરડા-ઉડ પરાથમમક શાળામા મયખય શશકષક તરીક પોતાની ફરજ બજાવી રહા છ.

સરિરાળરો અન બરાદબરાકીનરો બરાદશરાહ પવતતિ દરારરા ગણિત શીખી રહલરા વિદરારથીઓ

પલ કરાડડ દરારરા ગરાણિતતક પરરિયરા શીખી રહલરા વિદરારથીઓ

ડરોટસ દરો પવતતિ દરારરા દરાખલરા ગિી રહલરા વિદરારથીઓ

26

ચભાકડયા ઘનશયામભાઇ જિાભાઇ છલલા ચાર વષભથી શી રરાજીયા પરાથમમક શાળા, તાલયકો પાલલતાણા, જીલલો ભાવનરર શાળામા ધોરણ ૫ મા રણણતના વવષય શશકષક તરીક ફરજ નનભાવી રહા છ. આ શાળામા તઓ વષભ ૨૦૧૩ થી જોડાયલા છ. આ

અરાઉ શી સાદણાસર પરાથમમક શાળા, તાલયકો પાલલતાણા, જીલલો ભાવનરરમા વષભ ૨૦૦૨ મા રણણતના વવષય શશકષક તરીક ધોરણ ૩ થી ૫ મા ફરજ નનભાવી રહા હતા. આ સમયરાળા દરમયાન એમણ રણણતનય એક મોડલ બનાવયય. આ મોડલ બનાવવા પાછળનય મયખય કારણ બાળકોન સખયાજાનમા વાચન, લખન ક રણનમા પડતી મયશકલી હતી. બાળકો જયાર કોઇ પણ સખયામા શનય આવ તાર અસમજસમા મકાય છ. કોઇ સખયાનય શયતલખન કરાવતા, ધારો ક ૨૫૦૦૫ ન વાચન ક લખન કરતા બાળકો ૨૫૫ લખ ક પછી ૨૫૦૫ લખ છ. શનયની રકમત અન તના પરભાવ વવષ બાળકોમા પરી સમજણ ન હતી તથી બાળકો સખયાજાન વાચન, લખન ક રણન ભલ ભરલય છ. બાળકોન સાન રકમત સાથ વાચન લખન ક રણન અઘર લાર છ. આવી સમસયાનો ઉકલ મળવવા અન બાળકો રસપરદ રીત સમજી શક તવય કાયભ કરવય તમન જરરી લાગયય. શશકષકનો મયખય હય બાળકોન સાનરકમતની ઝડપી સમજ મળ, તઓ શનયનો આવવષાર સમજ, શનયની તાકાત ક મહતવ સમજ, તમન રણણતમા રસ પડ, રણણત રમમત સાથ શીખ તથા અઘરી સકલપના સપષટ થાય તવો છ.

હય લસદધ કરવા માટ શશકષક સાન રકમતની સમજ આપતી જયદી જયદી ઝયપડીઓનય નીચ મયજબનય રીત બનાવયય:રીત:રામન પાદર હો સયદર દસ ઝયપડી જો આવ મહમાન તો-તો તની રકમત થાય, પહલી ઝયપડીમા એકમનો વાસ છ. એક તની રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી…… બીજી ઝયપડીમા દશકનો વાસ છ. દસ તની રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી……રિીજી ઝયપડીમા શતકનો વાસ છ. એકસો તની રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી…... ચોથી ઝયપડીમા હજારનો વાસ છ. એક હજાર તની રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી……પાચમી ઝયપડીમા દસ હજારનો વાસ છ. દસ હજાર તની રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી…… છઠી ઝયપડીમા લાખનો વાસ છ. એક લાખ તની રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી……સાતમી ઝયપડીમા દસ લાખનો વાસ છ. દસ લાખ તની રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી. …..આિમી ઝયપડીમા કરોડ નો વાસ છ. એક કરોડ રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી…... નવમી ઝયપડીમા દસ કરોડનો વાસ છ. દસ કરોડ રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી. …..દસમી ઝયપડીમા અબજનો વાસ છ. એક અબજ રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી……. પહલી ઝયપડીમા ૫ આવયા મહમાન. ૫ તની રકમત થાય, સયદર દસ ઝયપડી…… બીજી ઝયપડીમા ૪ આવયા મહમાન. ૪૦ તની રકમત થાય, સયદર દસ ઝયપડી……

શશકષકન નરામ: ચભાકડયા ઘનશયામભાઇ િઠાભાઇમરોબરાઈલ નબર: ૯૭૨૫૨ ૯૦૧૫૫ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

પઝલસ દારા શશકષિ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી ગરાજીયા પાથમમક શાળાતા. પાજલતાણા, જી. ભાવનગર - ૩૬૪ ૨૭૦

27

https://youtu.be/Jznzl-V40Og

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

રિીજી ઝયપડીમા ૯ આવયા મહમાન. ૯૦૦ તની રકમત થાય, સયદર દસ ઝયપડી…... ચોથી ઝયપડીમા ૬ આવયા મહમાન. ૬૦૦૦ તની રકમત થાય, સયદર દસ ઝયપડી…… છ હજાર નવસો વપસતાલલસ રકમત થાય , સયદર દસ ઝયપડી…... ૬૯૪૫ તની રકમત થાય, સયદર દસ ઝયપડી……આ રીત દારા બાળકોન સકલપનાનય સપષટીકરણ દીઘભકાળ સયધી યાદ રહ છ.

લખોટી અન કાડભ સાન રકમતની ઝયપડીમા આવતા તના નરિપટલ ઉપર ધચરિ અકકત થાય છ અન બાળકો ઝડપથી સખયાનય વાચન, લખન ક રણન કરી શક છ. બાળકો આ સાધનની મદદથી મોટી-મોટી સખયાનય પણ ઝડપી વાચન, લખન ક રણન કરી શક છ. સાન રકમતની ઝયપડીથી રમત સાથ આતમસાત કરી શક છ. શનય સાથ સખયા લખન કરી શક છ. પરપરો મહાવરો થતો હોવાથી તમન યાદ રહ છ. આ પરવતતિનય મલયાકન કરવા માટ શશકષક પલાખા દારા મૌશખક પરીકષા અન શયદધ લખન પરીકષા લઈન કયય, જમા મોટાભારના વવદાથથીઓ આ પરવતતિ કરી શક છ.

હાલમા પણ શશકષક સાન રકમતની ઝયપડીથી બાળકોન સમજ આપ છ. બાળકો પોતાની મળ વવચારીન રસપવભક જાન મળવ છ. આવી બીજી ૪૦ જટલી પઝલસ શશકષક બનાવી છ, જના ઉપયોર દારા બાળકોન અનય રણણતના એકમો પણ શીખવવામા આવ છ.

ગણિત વિષયન સહલ કરિરા મરાટ ઘનશયરામભરાઈએ બનરાિલ વિવિધ ગરાણિતતક મરોડલ વતરકરોિનરા તરિય ખિરાનરો સરિરાળરો ૧૮૦ અશ રરાય છ ત સમજાિત મરોડલ

ઘનશયરામભરાઈ એ બનરાિલ ઘરડયરાચરિ

28

નીતીનકયમાર ૨૦૦૮ મા પરાઈવટ MSc કોલજમા લકચરર હતા. તારબાદ ૨૦૧૦ B.Ed. મા લકચરર હતા. સપટમબર ૫,૨૦૧૧મા સરકારી પરાથમમક શાળામા જોડાણા. ધોરણ ૬ થી ૮મા રણણત વવષય ભણાવ છ.વવદાથથીઓની સખયા ધોરણ ૬ મા ૩૫-૪૦

છ. વષભ ૨૦૧૩આ વરભશશકષક દરમમયાન વવદાથથીઓમા બજીક ખયાલમા કમી જોવા મળી. બાળકોની અરધચ, અઘર લારય તથી નીતીનકયમારન થયય ક આ રોજીદાજીવન સાથ જોડાયલો મયદો છ. તારથી નીતીનકયમાર દશ-વવદશના વજાનનકોની બયક અન નટ પરથી સચભ કરી મોબાઈલમા ફોટોગાફસ બનાવતા. તમનય નોલજ શર કયય. રણણતની પરવતતિઓ જમા રણન પરત રસ પદા થાય ત માટ યયટયબનો ઉપયોર કયયો.

કાયભ દરમમયાન જોવા મળયય ક બાળકોમા બીજા વવષયોની સાપકષ રણણત વવષયમા અરધચ અન કચાશ વધાર જોવા મળ છ. આવા બાળકોની વવષય શશકષણના સામાનય પરવાહથી વધચત રહ છ. આવા બાળકોની નનદાનાતમક કસોટી લઈ તમની રણન કષમતાના આધાર ૬ ગયપમા વહચવામા આવયા. કસોટી દારા મયલયાકન કરવામા આવયય ક બજીક પરકરિયાઓ, પલાખા, સખયાજાન, સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર, ભારાકાર, વયવહાર દાખલાઓમા કમી જોવા મળી.

ગયપA - એકડા અન પલાખા, B-સખયાજાન, C-સરવાળા, D-બાદબાકી, E- ગયણાકાર, F-ભારાકાર.

જ બાળકો આ છ પરકરિયા જાણતા હતા તમન ગયપ લીડર બનાવવામા આવયા. ગયપ પરમાણનય રણન કાયભ ૧૦ કદવસ ચલાવવામા આવયય. સાથ-સાથ મોબાઈલ વડ રણનના વવડીયોનય નનદશભન ઘડીયારાન રણણતજોની માઠહતી તમના ફોટોગાફનય નનદશભન કરવામા આવયય.તારબાદ બાળકોન રણનમા રસ પડવા લાગયો.વવદાથથીઓમા ઘણી પરરમત જોવા મળી તાર નીતીનકયમાર વવદાથથીઓન પરાથના સભામા પોતાના રસ પરમાણ જટલા રણવા હોય તટલા દાખલા ૧૦ કદવસમા રણવા કહય. એવી સયચના આપી તાર બધા જ વવદાથથીઓ આ પરકરિયામા જોડાયા. અન ૧૦ કદવસના અત અવલોકન કરતા જોવા મળયય ક મોટા ભારની છોકરીઓ ૫૦૦થી વધય દાખલા રણયા. (૧) મોદી કાજલ સયરશભાઈ, (૨)પરમાર કદપતી રમશભાઈ નામની છોકરીઓએ ૭૦૦૦થી વધય દાખલા રણયા હતા. આ બન છોકરીઓ ટીમ લીડર હતી. આમ આ પરયોરો કટલક અશ સફળ રહો. આવી બાળોનય પરાથના સભામા સનાન કરી પરોતાઠહત રપ ઇનામ આપવામા આવયય. આ પરવતતિ દરમમયાન વવદાથથીઓ જાત રકમ બનાવતા થઈ રયા. વરભના શશકષણ કાયભમા બાળકોનય જોડાણ જોવા મળયય. રણણત વવષયના રસ કળવયો રાણણમતક પરકરિયાઓ ઝડપી બની. વરભ શશકષણમા નોધપારિ પરરમત જોવા મળી.દરક ગયપ પરમાણ એક-એક ઇનામ અન કષમતા પરમાણ હકરફાઈનય આયોજન કરવામા આવયય. ધારણ ૮ મા આ પરોસસ કરવાની જરર પડ છ. PEER GROUP LEARNING ની પરોસસ શર થઈ. બજીક કરિયાઓ બધી જ વવદાથથીઓની કલીઅર હતી. જાનકય જના કારણ વધય સરળ બની રઈ છ.

જયલાઈ, ૨૦૧૮મા ૪ જવી વવદાથથીઓ ૪ કદવસમા જ ૧૨૨૫ જટલા દાખલા રણયા. શાળામા ફી સમયમા, ઘર જઈન રારિ, ૧૫૦-૨૦૦ દાખલા રણયા કોઈ એક રકમ હોય તની જગયાએ કોઈ બીજો આકડો મયકીન રણવામા આવતા દાખલા. ગય.સા.અ., લ.સા.અ., ગયણાકાર, ભારાકાર બયકમાથી જોઇન રકમ બદલી દવામા આવતી. આ પરવતીથી વવદાથથીઓનય ધયાન રણણતમા પરોવવા લાગયય. અરધચ ઓછી થઈ અન રણણત પરત જારરકતા આવી રણણત વવષય પર પરમ કળવાયો.

શશકષકન નરામ: વરિવદી નીમતનકમાર મરોબરાઈલ નબર: ૯૯૨૪૧ ૯૯૭૬૩ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

રમતા રમતા ગણિત

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: વડનગર પાથમમક કના શાળા નબર ૧તા. વડનગર, જી. મહસાણા - ૩૮૪ ૩૫૫

29

https://youtu.be/A_WEOlmWm9M

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

કલ ૬ જર પરાડીન કરરાિિરામા આિતી પવતતિ

સરારી પવતતિ કરનરાર વિદરારથીન િગડમા બહમરાન કરતરા શશકષક શી નીતતનભરાઈ

જરમા પવતતિ કરતરા વિદરારથીનીઓ

ખગણિતના સસદધાતો આધારરત

TLM/MODEL નનમમાિ

32

શશકષકન નરામ: પાહટલ શરદ લકડમરોબરાઈલ નબર: ૯૪૨૭૧ ૨૭૦૩૪ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ગણિત મસજક બોકસ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: નગર પાથમમક મરાઠી શાળા નબર-2, ગાડડા ચાલ, રલવ સશન પાસ (પજચિમ), તા.જી. નવસારી - ૩૯૬ ૪૪૫

શરદભાઈ પાટીલ નરર પરાથમમક શાળામા તારીખ ૧૫/૧૦/૧૯૯૩ થી શશકષક તરીક ફરજ બજાવ છ. આ પહલા ભરચ જીલલા પચાયત સચાલલત સરાઇ પરાથમમક શાળામા તારીખ ૧૧/૦૬/૧૯૯૦ થી તારીખ૧૪/૧૦/૧૯૯૩ સયધી નોકરી કરતા હતા. તઓ

ધોરણ ૩ થી ૭ ભણાવતા હતા જમા ધોરણ વાર બાળકો રણણત વવષય સમજવામા મયશકલી અનયભવતા હતા. તઓ આ ધોરણમા તમામ વવષયો ભણાવતા હતા.ભરચ જીલલામા જયાર ભણાવતા હતા તાર પણ બાળકો રણણત વવષય સમજવામા મયશકલી અનયભવતા હતા. તાર તઓ વસયઓની મદદથી રણતરી કરી કિીન બબદય સમજાવતા. વતભમાન શાળામા શરઆતમા બાળકોન પડતી મયશકલીનનવારવા સૌ પહલા તમણ વષભ ૨૦૦૮મા ખણા અન રખા આધાકરત ભૌમમમતક નમનાઓ બનાવયા. જમા બાળકોન રબર બડની મદદથી ભમમમતના જદા જયદા મયદા સમજી રમતા રમતા કયયા. ત પરથી તમન વવચાર આવયો ક બધા લોકો અલર અલર વવષયોમા TLM પરોજકટ બનાવ પણ રણણતમા કોઈ બનાવતા ન હતા. આમ, રણણત વવષયની તમજ ભમમમત અન બીજરણણતના કિીન મયદાની સમજ રમતા રમતા આપી શકાય ત માટ એક સાધન બનાવવાનો વવચાર આવયો. તમા પણ તમન વવચાર આવયો ક દરક મયદાન એક જ બોકસ સવરપના TLM મા સમાવી લવામા આવ તો વધય સરળતા રહ. તાર જ ૨૦૦૯મા વવજાન મળો આવયો અન શરદભાઈએપોતાના અનયભવના આધાર બાળકો જયા ભલ કરતા ત બધાજ એકમોન સામલ કરી સરળતાથી રમતા રમતા રણણત શીખવા-શીખવવા નવતર સાધન રણણત મશઝક બોકસ બનાવયય.

આ બોકસ માટ ૨x૨ માપના છ પલાયના ટયકડાથી એક સમધન બનાવી વવભાર પરમાણ તમા માઠહતી લખવામા આવી.આ બોકસ કયલ છ વવભાર વહચલય છ જમ ક વવભાર A. B. C. D. E. F.

A) ૧ થી ૧૦૦ અકોમા રણણત: આ ભારમા એમ.એસ. પપરથી સલાઇડ બનાવી ત દારા સખયાજાન આરળ-પાછળની સખયા, નાની-મોટી સખયા, ચઢતો-ઉતરતો રિમ, વવભાજય-અવવભાજય, લસાઅ-ગયસાઅ, વરભ-વરભમળ સલાઇડ દારા રમતા રમતા સરળતાથી શીખવી શકાય છ.

B) પણયાક સખયાના સરવાળા-બાદબાકી, ગયણાકાર-ભારાકાર દશાશ અપણયાક ગયણાકાર-ભારાકાર કોષટકથી ખબ જ સરળતાથી સમજાવી શકાય છ.

C) ૧ થી ૨૦ સયધીના ઘકડયા, ૧ થી ૨૦ અકોના ઘકડયામા સમ-વવષમ અપણયાક, અમત સશકષપત રપ, ચોરસ-લબચોરસની પકરમમમત અન કષરિફળ તથા સરાસરીનો એકમ રમતા રમતા ખબ જ સરળતાથી શીખવી શકાય છ.

D) ચાલો ભમમમતન જાણીએ: આ વવભારમા વયભળ, તના ભારો, સપશથીકા, સપશભબબદય, ચારકષરિો, રખા-કકરણ, ખણા અન તના પરકારો, વરિકોણ અન તમના પરકાર, છકદકાથી બનતા ખણા, વયભળ અન સતભ આલખ તથા સખયારખા આ મયદા સહજ રીત શીખી-શીખવી શકાય છ.

E) સાપસીડી: આ વવભારમા સાપસીડીની રમતથી શશકષકની રરહાજરીમા પણ સરવાળા-બાદબાકી, ગયણાકાર-ભારાકાર, ઘાત-ઘાતાક રમત દારા બાળકો જાત શીખતા કરી શકાય છ.

F) ૧ થી ૯૯ સયધીનો વરભ-વરભમળ અન પણભવરભ સખયા: આ વવભારમા વરભ-વરભમળ અન પણભવરભ સખયા ચાટભદારા સકડોમા બાળકો જાણી શક છ.

આ નવતર બોકસના નીચ બરીર લરાવલ હોવાથી સરળતાથી રોળ ફરી શક છ. તથી બાળકોન રમ છ. અન બાળકોન જ ભારન જોવય હોય તન ત જોઇ શક છ. આ સાધન રણણત શશકષણ માટ પરવતતિમય અન કરિયાશીલ એક અરતનય મોડયલ છ. આ બોકસમા ૧ થી ૮ના ધોરણની રણણત-બીજરણણતની કયલ (૧૧૬+૪૨=૧૫૮) કષમતા લસધધ કરી શકાય છ.

બાળકોન રણણત વવષય રમતો બનયો છ અન બાળકો દાખલા રણવામા ભલ કરતા નથી. છલલા રિણ વષભથી ધોરણ ૬ થી ૮ના બાળકોનય રણણતનય ૧૦૦ ટકા કરઝલટ અન બધાજ બાળકોના રણણતમા ૯૦ ટકાની ઉપર માકસભ આવયા છ. નાના બાળકો પણ સામથી બોકસની મદદથી રણણતમા રસ લઇ રમતા રમતા સાપસીડી દારા સરવાળા-બાદબાકી કરતા થયા છ. શશકષકની રરહાજરીમા બાળકો સવ-અધયયન કરતા થયા છ. આ બોકસ લજલલાના ઇતિર તાલયકાના શશકષકોન તમજ સયરત લજલલાના મહયવા તાલયકામા તમજ વલસાડ લજલલાના

સહકરાર પાહટલ રખાબન શરદ તથા શાળાનો સમગર શશકષકગણ૯૪૨૮૦ ૧૯૮૪૦

33

https://youtu.be/sosY9mTr80M

શશકષકોન આપવામા આવયય છ. તઓ પણ પોતાની શાળામા તનો ઉપયોર કર છ અન વવજાન પરદશભનમા પણ તમણ સફળતા મળવી છ.એકી બકી વવભાજય/અવવભાજય સખયાની કસોટી દારા મલયાકન કરતાબાળકોમા ફરફાર જોવા મળયો.આ બોકસનો અન સલાઈડ શાખા અ વવભારનો ઉપયોર બાળકોન વયકકતરત રીત કરાવવામા આવયો અન સાપ સીડીની રમત દારા એકમોનય દરઢીકરણ કરતા બાળકોમા અસરકારક પકરણામ જોવા મળયય. આ બોકસની મદદથી શાળાના બાળકોન રણણત શીખવતા બાળકો ખબ જ સરળતાથી રણણતના કિીન મયદા રમતા રમતા શીખ છ. શશકષકની રરહાજરમા પણ હોશશયાર બાળકો નબળા બાળકોન મશઝક બોકસની મદદથી ભણાવ છ. બાળકો સવ-અધયયન કરતા થયા છ.

આ બોકસની મદદથી રણણત-વવજાન પરદશભનમા શાળા રાજયકકષા તમજ નશનલ કકષા (જયપયર-રાજસાન) N.C.E.R.T. આયોલજત અન ૯૮-ઇડીયન સાયનસ કોગસ ચનઇ (તામીલનાડય ) સયધી જઇ શકી છ. આજ પણ આ મલજક બોકસ શાળામા સારી હાલતમા છ. એના જવય જ નાનય લપટોપ પણ બનાવયય છ, જનો ઉપયોર બાળકો રણણત શશકષણમા કર છ. સરકારી કાયભરિમ જવા ક જાનશકકત કાયભરિમ, સદભાવના મમશન, સવણથીમ જયતી ઉજવણી કાયભરિમમા સયરત મયકામ તમજ રાધીનરર મહાતમા મકદર ખાત તારીખ ૨૭/૪/૨૦૧૧ થી ૬/૫/૨૦૧૧ સયધી આ રણણત મઝીક બોકસ નવસારી લજલલાના સટોલમા રજ થયય હય,જયા બધાએ આ રણણત મશઝક બોકસન ખબ વખાણયય હય.

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

એજકશનલ ઇનરોિશન ફરમા પરોતરાની પવતતિ ગરાણિતતક બરોકષ રજ કરી રહલરા શરદભરાઈ

ગણિત વિજરાન પદશડનમા પરોતરાન ગણિત બરોકષ ન નનદશડન કરતરા શરદભરાઈ અન તમની શરાળરાની વિદરારથીની

શરદભરાઈ દરારરા બનરાિલ ગરાણિતતક બરોકષ

34

શશકષકન નરામ: ચાવડા શશવરાજસસહ ભ૫તભાઇમરોબરાઈલ નબર: ૯૩૭૫૪ ૨૮૩૩૯ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ગણિત ચાલીસા

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી કના તાલકા શાળા જસદણતા. જસદણ, જી. રાજકોટ - ૩૬૦ ૦૫૦

શશકષકશી શશવરાજસસહ ચાવડા વષભ ૨૦૦૭મા ખાનરી શાળા સાથ જોડાયલ હતા. તાર તઓ ધોરણ ૫ થી ૭મા રણણત વવષય ભણાવતા હતા. તાર બાદ તઓ વષભ ૨૦૧૦મા ઘોબા પરાથમમક શાળા, તાલયકો સાવરકય ડલા, જીલલો અમરલીમા રણણત વવષયના

શશકષક તરીક જોડાયા. તા ૩ વષભની કામરીરી બાદ, વષભ ૨૦૧૩મા શી સયખપયર પરાથમમક શાળા, તાલયકો સાવરકય ડલા, જીલલો અમરલીમા રણણત વવષયના શશકષક તરીક જોડાયા અન તાપણ એક શશકષક તરીકની ફરજ નનભાવી. વષભ ૨૦૧૪મા ફલજરા પરાથમમક શાળા, તાલયકો વવછયા, જીલલો રાજકોટમા તઓની નનમણક એક હડ ટીચર તરીક થઇ અન હાલમા વષભ ૨૦૧૮થી તઓ કનયા તાલયકા શાળા, તાલયકો જસદણ, જીલલો રાજકોટમા પણ એક હડ ટીચર તરીકની ફરજ નનભાવી રહાછ.

શશકષકશી શશવરાજસસહ ચાવડા નામ ત રણણત વવષય એ બાળકનો પાયાનો વવષય છ અન અભયાસમા તમજ જીવનમા ડરલ ન ૫રલ તની જરર રહ છ. આટલો ઉ૫યોરી વવષય હોવા છતા આજના બાળકોન આ વવષય પરત ભય લારવા લાગયો છ અન નાન૫ણથી જ આ વવષય પરતનો રસ ઓછો થતો જાય છ જ આરળ જતા ખબ મયશકલી ઉભી કર છ. રણણત એક વવશાળ સારર જવો મોટો વવષય છ એ બાબતથી સૌવાકફ છ. જો બાળકન ગયજરાતી ક અનય વવષયમા એકાદ પાિ ન આવડ તો તની અસર તન મારિ એજ ધોરણમા નડતરર૫ થાય છ, ૫રય રણણત વવષયમા આવય નથી. ઘોરણ ૧ થી લઇન દરક ઘોરણના સરિો, કોયડા ક દાખલાની રીત તન યાદ રાખવી ૫ડ છ. એટલ ક રણણત એક સળર વવષય છ. તમા એક ઘોરણ પયર થતા તના સરિો અન તના પરકરણોન બાળક ભલી જવાના નથી, ૫રય આસરિોનો ઉ૫યોર આરળના ઘોરણમા ૫ણ કરવાનો હોય છ આથી દરક ઘોરણના સરિોન યાદ રાખવા ૫ડ છ ૫રય નાનકડા બાળકનઆ યાદ રાખવા અઘરા ૫ડ છ અન આથીજ તન આ વવષય પરતનો રસ ઓછો થઇ જાય છ ક ઉડી જાય છ.

શશકષકશી શશવરાજસસહભાઈ એ આવાતન રભીરતાથી લીધી અન તના ઉકલ માટ એક પજ પર સરિો લખી વવદાથથીઓન આપવાનય વષભ ૨૦૦૭ મા વવચાયય. આ માટ શશકષક ધોરણ ૫ થી ૭ના તમામ સરિો ૨ પજમા લખયા. આ સમય ધોરણ ૫ થી ૭મા કયલ ૧૦૦ વવદાથથીઓ હતા. બાળકો આ પજનો ઉપયોર કરતા પરય સમસયા એ હતી ક કારક આ પજ ફાટીજતા તો કારક ખોવાઈ જતા તો દર વખત નવા પજનય નનમયાણ કરવય પડય હય. આ થી જાનયઆરી,૨૦૦૮ની આસ પાસ શશકષકશી શશવરાજસસહભાઈન વવચાર આવયો ક જમ પોકટડીકષનરી હોય છ અન વવદાથથીઓ તનો સરળતાથી ઉપયોર કરી શક છ તમ રણણત વવષયમા એવી કોઈ પયસસતકા મળતી નથી. આ કારણ તમણ વવચાયય ક જો રણણતના સરિોની એક નાની પયસસતકા બનાવવામા આવ જ વવદાથથીઓ પોકટમા રાખી શક તવી હોય. જમહનયમાન ચાલીસા લાબી હોવા છતા પણ નાના બાળકો બોલીશક છ, યાદ રાખી શક છ, તજ રીત સરિો પણ વવદાથથીઓ નનયમમત પણ ઉપયોરમા લશ અન તનો મહાવરો કરશ તો તમન યાદ રહીજશ.

આથીજ આ નાનકડી પયસસતકામા ઘોરણ ૫ થી ૭ના તમામ સરિોનો સમાવશ કરીન બાળક ના શખસસામા રહીજાય અન તન વાચવી રમ તવી આકષભક હનયમાન ચાલીસાની માફક રણણત ચાલીસાબનાવવાનો પરયતનકયયો.

આ માટ શશકષક વવદાથથીઓની જ મદદ લીધી. આ માટ શશકષક ધોરણ ૭ ના ચાર વવદાથથીઓન તયાર કયયા અન તમન પરોતાહન આપયય. વવદાથથીઓએ દરક પરકરણમા આવતા સરિોની યાદી તયાર કરી. તારબાદ શશકષક તઓન ગયજરાતી ટાઈપીર પણ શીખવયય. શશકષક બધા સરિો એક રફ કારળમા લખયા અન તારબાદ વવદાથથીઓએ આ સરિોન ટાઇપ કયયા. ટાઇપ થઇ રયા બાદ, શશકષક તમા એડીટીર કયય. આ પરકકયા થતા ૫ કદવસ જટલો સમયરાળો થયો અન પયસસતકા તયાર થઇ. આ પયસસતકામા એક નાનકડા પાનામા એક આખય રણણતનય પરકરણ સમાવવામા આવલ છ. રણણતમા દાખલા અન કોયડાનો આઘારસરિ અન એકમ ૫ર હોવાથી દરક પરકરણમા આવતા સરિો અનએકમો સાથ આ પયસસતકામા ઉદાહરણ ૫ણ રજ કરલ છ, જનાથી મારિ ૫ થી ૧૦ જમમનીટમા બાળકનય સમગ રણણત હનયમાન ચાલીસાની જમ પણભ થઇ જાય છ. આ સાથ શાળામા વવદાથથીઓન કહવામા આવયયક કદવસમા ૧ વખત નવ રાશના સમય (બ વપરીયડ ક રીશષ વચચના સમય) આ પયસસતકામા જ પરકરણ ચાલય હોય તનય નનયમમત વાચન કરવય. આ સાથ બાળકન લાબો લારતો રણણત વવષય આટલો નાનો છ એ જાણી તન રણણતમા રસ જાગયો અન ડર દર થયો.

35

https://youtu.be/DNs9l2E-GQs

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

આ પયસસતકા ની સૌપરથમ ૧૦૦૦ કોપી વપરનટ કરાવવામા આવી. એક કોપીના ૭ રવપયા લખ ૭,૦૦૦ રવપયાનો ખચભ શશકષક પોત કયયો હતો. આ પયસસતકા આજયબાજયની ૪૦ થી ૪૫ જટલી શાળાઓમા પહોચાડવામા આવી. જમા ૧૫ જટલી ખાનરીશાળા હતી અન બાકીની સરકારી શાળાઓ હતી. તાર બાદ ૨૦૧૦મા શશકષક શીઘોબા પરાથમમક શાળા, તાલયકો સાવરકય ડલા, જીલલો અમરલીમા રણણત વવષયના શશકષક તરીક જોડાયા તાર પણ તમણ આ પયસસતકાની ૧૦૦૦કોપી છપાવડાવી. આ ખચભ પણ તમણ પોતજ કરલ હતો. આ શાળામા ધોરણ ૫ થી ૮મા સરરાશ ૧૪૦ વવદાથથીઓ હતા. આ વખત શશકષક BRCનો પણ સપકભ કયયો અન૩૦૦ જટલી પયસસતકા BRCન આપી અન બીજી શાળાઓ સયધી પહોચાડવામા આવી. આ નવતર પરયોરથી વવદાથથીઓ જ પાછળના ધોરણનય ભલી જતા હતા, એ સમસયા દર થઇ. વવદાથથીઓન આ પયસસતકા રમી અન તનો નનયમમત ઉ૫યોર કરતા થયા. આ પયસસતકા ના ઉ૫યોરથી જમ શીહનયમાન ચાલીસાના વાચનથી ભતનો ડર ભારી જાય છ તમ રણણત ચાલીસાના ઉ૫યોરથી રણણત શાસતરનય ભત(ડર)૫ણ ભારી રયય અન બાળકોએ રણણતમા સાર એવય પરભયતવ પરાપત કયય.

આ ઉપરાત શશકષક દારા બીજી પણ આજયબાજયની ઘણી બઘી શાળાઓમા આ પયસસતકા ૫હોચાડવામા આવી અન દરક બાળકન રણણતમા રસ જરાડવાનો પરયતન કરવામા આવયો અન હજય ૫ણ એ પરયતન ચાલય જ છ .

ગણિત ચરાલીસરાન િગડખડમા િાચન કરતી વિદરારથીની

36

શશકષકન નરામ: જાની હારદક કમાર શશીકાતભાઇમરોબરાઈલ નબર: ૯૭૨૫૭ ૫૦૪૦૬ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

બહય સદધાતતક મોલ દારા સરળ ભયતમતત

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી છલણા પાથમમક શાળાતા. જાફરાબાદ, જી. અમરલી - ૩૬૨ ૭૩૦

શી છલણા પરાથમમક શાળા તાલયકો જાફરાબાદ, જીલલો અમરલીમા હારદકભાઈ જાનીની ધોરણ ૬ થી ૮મા રણણત વવજાનના શશકષક તરીક તારીખ ૫/૯/૨૦૧૧ના રોજ નનમણયક થઈ. તારબાદ શકષણણક કાયભ દરમયાન તમન જોવા મળયય ક ધોરણ ૬ થી ૮ના બાળકો

રણણતની કટલીક પાયાની બાબતો તમજ ભમમમતની પાયાની બાબતોમા કચાશ અનયભવ છ. કસોટી લતા જણાયય ક બાળકોન રણણતની કટલીક પાયાની બાબતો શીખવામા મયશકલી અનયભવાતી હતી. શાળામા હાલની ધોરણ ૬ થી ૮ના બાળકોની સખયા ૨૦ કયમાર, ૧૭ કનયા, અન ૩૭ કયલ છ. શાળાના ધોરણ ૬ થી ૮ ના બાળકો રણણતમા ભમમમતની સામાનય બાબતો જવી ક ચયષોણ, ખણાઓ, વયભળ, વયાસ, વરિજયા, ખણાઓની જોડના પરકાર તમજ કટલીક સામાનય રાણણમતક કરિયાઓ કરવામા મયશકલી અનયભવતા. આ મયશકલી નનવારવા શશકષક બહય સદધામતક મોડલ બનાવવાનય નકી કયય.

સૌ પરથમ શાળામા ધોરણ ૬ થી ૮ મા અભયાસ કરતા વવદાથથીમાથી સામાનય રાણણમતક બાબતો શીખવામા ભલો કરતા બાળકોન અલર તારવયા. પછી બાળકોની ભલો કરવા પાછળના કારણો જાણયા. કારણો જાણવા માટ વવદાથથીઓની એક સામાનય કસોટી લીધી તો તમા જાણવા મળયય ક વવદાથથીઓમા રણણત વવષય પરતની ઉદાસીનતા તમજ રણણતની પાયાની બાબતોના ખયાલનો અભાવ છ. સૌ પરથમ વવદાથથીઓ સામાનય રાણણમતક કરિયાઓમા ભલ કરછ. તના કારણોમા જાણવા મળયય ક ત વવદાથથીઓમા રણણતનય સામાનય જાન પરય ન હય. ત માટ બાળકોન પરાથભના સમય પહલા એક કલાક અન કરશષના સમય દરમયાન ઘકડયા, સખયાજાન, સાન રકમત જવી બાબતો સરળતાથી બાળકો પાસ બનાવલ કાડભ તમજ પરશન પટી રમત દારા તયાર કરાવયય. દર રોજ મહાવરો કરાવવાથી તનય દરઠઢકરણ થયય. પરશનપટી, કાડભ શીટના કાડભ બાળકો પાસ બનાવડાવી સતત મહાવરા દારા સરળતાથી શીખવવામા આવયય. ભમમમતની સામાનય બાબતો શીખવામા પડતી મયશકલી દર કરવા માટ બહયસદધામતક મોડલ વવકસાવયય. બહયસદધામતક મોડલ એક ચોરસ લાકડાના હાડભ બોડભ પર બનાવલય મોડલ છ. ત બનાવવામા એક ચોરસ લાકડાનય હાડભ બોડભ , ૭૦ થી ૭૫ ખીલલીઓ, સાત રોળ કોણમાપક, અન રકડયમથી લખલ ૧ થી ૧૨ નબર, રબર બડ. આ મોડલ ન સૌપરથમ તાલયકા કકષાના સાયનસ ફર મા તારીખ ૩૦/૯/૨૦૧૫ થી તારીખ ૧/૧૦/૨૦૧૫ સયધી પરદરશત કરવામા આવલ હતો. તાર બાદ તાલયકા કકષાએ લસલકટ થતા, બાળકોન સાથ રાખીન લજલલા કકષાના સાયનસ ફરમા તારીખ ૧૯/૧૦/૨૦૧૫ થી તારીખ ૨૧/૧૦/૨૦૧૫ સયધી પરદરશત કરવામા આવલ હતો. આ મોડલનો ઉપયોર શાળામા રણણત વવષયમા આવતી ભમમમતની બાબતો શીખવવામા થાય છ. શાળાના ધોરણ ૮ ના બાળકોન સાથ રાખીન આ મોડલ તયાર કરલ છ. બાળકોન શીખવયા બાદ બાળકો મોડલનો જાત ઉપયોર કરીન પયનરાવતભન કરી શક છ. પવભ કસોટી દારા, શીખવયા પછી ઉતિર કસોટી દારા, તમજ બહયસદધામતક મોડલમા બાળકો પાસ જાત ખણાઓ, ચયષોણ, વયભળ, જીવા, વયાસ, વરર આકારો રબબર બડની મદદથી તયાર કરાવડાવીન વવદાથથીઓનય મલયાકન કરલ છ. રણણતની સામાનય કરિયાઓની એક અલર બયક બનાવડાવલ છ, જમા બાળકો દર રોજ રણતરી કરી બતાવ છ. તમજ તમાથી જ બાળક તયાર થઇ રયય હોય તન બીજા બાળકોની નોટબયક ચક કરવાનય કામ સોપવામા આવ છ, જથી તન જોઇ ન બીજા બાળકો પણ ઝડપથી શીખ છ.

બાળકોન શીખવયા બાદ તમની જાતજ મોડલ પર રબર બડની મદદથી ચયષોણના પરકાર, સમાતર રખાઓ, જીવા, વયાસ, છકદકા, વયભળ જવી બાબતો કરી શક છ. હાલમા પણ આ મોડલનો ઉપયોર વરભમા ટીચચર લરનર મઠટકરયલ તરીક કરવામા આવ છ. આ પરવતતિની મદદથી ધોરણ ૬ થી ૮ મા સામાનય રાણણમતક ભલો કરતા જ બાળકો હતાતમાથી ૭૦ ટકા બાળકો આજ સારી રીત રણણતની સામાનય બાબતો સમજી શક છ અન જાત કરી શક છ. પરવમતની મદદથી બધાજ બાળકો સારી રીત શીખી શક છ અન સરળતાથી તમન યાદ રહી જાય છ. આજ પણ શાળાના તમામ બાળકો દરરોજ રણણતની સામાનય બાબતો લખ છ અન તન ચક પણ બાળકો જાતજ કર છ. તન હય ફરી જોઇ કાઇપણ ભલ હોય તો સયધારીન સમજાવય છય , જથી બાળકો સરળતાથી જાતજ શીખી શક છ.

37

https://youtu.be/Zbvj4U94cag

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

ભતમતત સરળ કરિરા બનરાિલ બહસધાતતક મરોડલની સમજ વિદરારથીન આપી રહલરા શી હરારદક જાની

હરારદકભરાઈ દરારરા ભતમતત સરળ કરિરા બનરાિલ બહસધાતતક મરોડલ

38

શશકષકન નરામ: માધવાચાયય હતલબન આર.મરોબરાઈલ નબર: ૯૪૨૬૧ ૭૧૭૨૩ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

હતયલકષી ગાણિતતક મોલ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: કવવ પમાનદ પાથમમક શાળાજી. વડોદરા - ૩૯૦ ૦૧૭

હતલબન માધવાચાયભ જયાર શાળામા ૨૦૧૬મા જોડાયા તાર તમન ધોરણ ૬ થી ૮ ના બાળકોન રણણત વવષય ભણાવવાનો હતો. જયાર ત વરભની શરઆત કરતા અન રણણતની અમયક સખયાઓ બોલતા અથવાતો સામાનય રણતરી પણ કરાવતા તાર તમણ

જોયય ક બાળકો સામાનય રણતરી પણ કરી શકતા નથી અન અમયક સખયાઓ પણ ઓળખી શકતા નથી. જયાર તમણ ધોરણ ૬થી૮ મા રણણતનય પરથમ પરકરણ શર કયય તાર જોયય ક વવદાથથીઓન આ પણ સમજવામા ખબ જ તકલીફ પડતી હતી. આ ઉપરાત જયાર તમન વવદાથથીઓન ગયણોતવ માટની તયારી કરાવવાનય શર કયય તાર પણ તઓન સખયા રણતરી, સરવાળા, બાદબાકીમા તકલીફ પડતી હતી. હતલબન દર અિવાકડય વવદાથથીઓની કસોટી પણ લતા જમા લરભર૭૫% વવદાથથીઓ રણણત વવષયમા ખબ જ નબળા જણાયા. તદઉપરાત રણણત વવષય પરત અભભરધચ ઓછી જણાતી હતી. રોજીદા જીવનમા ઉપયોરી એવા રણણતના એકમો જવા ક ઘકડયા, ગયણાકાર, કષરિફળ અન પકરમમમત, લ.સા.અ., સમઅપણયાકો, પણભવરભ સખયા, વરભ અન વરભમળમા સલો લનભર અન રણણત વવષયમા અભભરધચ ન ધરાવતા બાળકોન તકલીફ પડતી હતી.

હતલબન નનયમમત રીત વવજાનનય સામાષયક “સફારી” વાચતા જમા કોયડા, રમતો, TLM ની જાણકારી મળતી. આથી તઓ હમશા મનમા વવચારતા ક વવદાથથીઓ માટ રણણત વવષયમા કોઈ રમત ક TLM બનાવવામા આવ તો વવદાથથીઓન કદાચ રણણત વવષયમા રસ કળવાય. આ તમામ વવચાર એક પરયોર કરવા માટ હતા ક વવદાથથીઓ સાથ આ પરયોર કરી તો જોઈએ. જ પકરણામ મળ એ પછીની બાબત હતી.

અન આપણ જાણીએ જ છીએ ક રણણત એ આપણા રોજબરોજના જીવન સાથ સકળાયલય છ. રણણતની મળભત કરિયાઓ જવી ક સખયાજાન, ઘકડયા, ગયણાકાર, અવયવી, ચોરસ અન લબચોરસ નય કષરિફળ, લ.સા.અ., વરભ અન વરભમળ, પણભવરભ સખયા વરર આપણા રોજીદા જીવન સાથ સકળાયલી છ. વવદાથથીઓન રણણત વવષય પરત ઘટતી જતી રચી વધારવા માટ હયલકષી રાણણમતક મોડલ નો એક નવતર પરયોર શાળામા કરવાનય નકી કરવામા આવયય.

જના પકરણામ સવરપ રણણત વવષય પરત બાળકોની રસ, રધચ તથા અભભવયકકતમા વધારો થતો જણાયો છ. તમ જ આ મોડલ ૧ થી ૮ ધોરણના તમામ વવદાથથીઓન ઊપયોરી છ. રણણત વવષયમા બાળકોન રસ પડ ત માટ લરભર ૧૦ થી વધય રણણતના મયદાઓ આવરી લતા એક હયલકષી રાણણમતક મોડલની રચના કરી. આ હયલકષી રાણણમતક મોડલમા એક જ મોડલમા રણણતના મયદાઓ જવા ક સખયાજાન, ઘકડયા, ગયણાકાર, ભારાકાર, અવયવી, ચોરસ અન લબચોરસનય કષરિફળ, લ.સા.અ, અમત સશકષપતરપ, સમઅપણયાકો, પણભવરભ સખયા, વરભ અન વરભમળ સરળતાથી સમજી શકાય છ. આ મોડલના તમામ મયદાઓ બાળકોન તમની વયકકષા પરમાણ શીખવાડી અન આ મોડલન વરભખડમા બાળકોન જાત જ શીખી શકાય ત રીત રાખય છ.રીસસના સમયમા પણ બાળકો આ મોડલનો જાતજ ઉપયોર કર છ. વવદાથથીઓ જાત જ શીખવાનો પરયતન કરી અન બીજા વવદાથથીઓન શીખવ છ.આ મોડલ શાળાના તમામ ધોરણોના વવદાથથીઓન ઉપયોરી હોઇ દરક વરભના શશકષકો દારા પણ આ મોડલનો વરભખડમા ઉપયોર થઇ રહયો છ.આ પરયોર દારા‘ ભાર વવનાનય ભણતર’ ઉકકત સાથભક થતી જણાઇ રહી છ.

પરથમ તો વવદાથથીઓની હાજરીમા વધારો થયો અન રણણત વવષયના તાસની વવદાથથીઓ આયરતાપવભક રાહ જોતા જણાયા.વવદાથથીઓ કરસષના સમયમા પણ જાત મોડલની મદદથી શીખતા જણાયા. વવદાથથીઓ જાત જ શીખવાનો પરયતન કરી અન બીજા વવદાથથીઓન શીખવ છ જથી તમની અભભવયકકતનો પણ વવકાસ થતો જોવા મળયો છ.વવદાથથીઓની એકાગતા અન ઉતાહમા વધારો થતો જણાયો. સદતર રસ ન ધરાવતા બાળકોન પણ રણણત વવષયમા રસ જારવા લાગયો. એકદર હકારાતમક પકરણામો પરાપત થયા. આ હકારાતમક પકરણામોના આધાર પરયોરના અમલીકરણનય મલયાકન કરવામા આવયય.

આનાથી રણણત વવષયમા વવદાથથીઓની અભભરધચમા વધારો થયો.વવદાથથીઓની એકાગતા અન ઉતાહમા વધારો થયો.પરવમતના કારણ હાજર સખયામા પણ વધારો થયો.રણણતની પાયાની સકલપનાઓ સલો લનભર અન રણણત વવષયમા અભભરધચ ન ધરાવતા વવદાથથીઓન પણ આવડવા લારી છ. વવદાથથીઓની અભભવયકકતમા પણ વધારો થતો જણાયો છ.

સહકરારચૌધરી દીવયશાકમારી એમ.૮૭૫૮૧ ૦૧૯૪૪

39

https://youtu.be/5pl_Y0_MY3Q

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

ફી તરાસમા અરિરા રરશષમા હતલકષી ગરાણિતતક મરોડલનરો ઉપયરોગ કરતી વિદરારથીનીઓ

હતલકષી ગરાણિતતક મરોડલ િડ અભયરાસ કરતી શરાળરાનરા વિદરારથીનીઓ

40

શશકષકન નરામ: ચાવડા અરવવદકમાર ય.મરોબરાઈલ નબર: ૯૪૨૭૪ ૮૯૯૮૮ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

સમધાતર રખાઓની છરદકા મોલ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: ટોકરીયા પાથમમક શાળાપાલનપર, બનાસકાઠા - ૩૮૫ ૫૨૦

અરવવદભાઈ ચાવડા ટોકરીયા પરાથમમક શાળામા તારીખ ૫ જયલાઈ, ૨૦૧૦ થી ધોરણ ૬ થી ૮મા રણણત અન વવજાનના શશકષક તરીક જોડાયલા છ. આ પહલા તઓ રાજીબા હાઈસયલ, તાલયકો પાલનપયર, જીલલો બનાસકાિામા ધોરણ ૧૧ અન ૧૨ મા

રસાયણ વવજાનના શશકષક તરીક ૨ વષભ માટ કાયભરત હતા.

ટોકરીયા પરાથમમક શાળામા સૌપરથમ સમસયા હતી નાના ધોરણના વવદાથથીઓન સમજવા, તમની સાથના વયવહાર અન વતભનન સમજવા. શરઆતનય ૧ વષભ તો ફકત વવદાથથીઓ ન સમજવામા જ લાગયય. ધોરણ ૬ થી ૮મા થઇ ન કયલ ૭૦ બાળકો હતા. તમના મનમા એવો પણ વવચાર આવયો ક તઓ ખોટી જગયાએ આવી રયા છ. પણ પછી તમણ વવચાયય ક જટલય બાળકોથી નજીક રહશ તટલી તમન બાળકોની સમસયા સમજાશ. તમન લાગયય ક જો બાળકોન વધયમા વધય પરવતતિઓ દારા ભણાવવામા આવ તો તમની નજીક રહવા મળ અન તમન સમજવાની તક પણ મળ. આ રીત ધીમ ધીમ તમણ બાળકો સાથ રહવાનય અન તમન સમજવાનય શર કયય. આ દરમયાન બાળકોન સમાતર રખાઓ અન તની છકદકાના પરકરણમા આવતી મયશકલી ધયાન આવી. તમણ જોયય ક વવદાથથીઓ આ પરકરણન સમજયા વરર જ બધય રોખી નાખ છ, અન ફકત બોલીન આ પરકરણ ભણાવવામા આવ તો પણ તમન તકલીફ પડ છ અન યાદ રહય નથી.

દર વષય તમન વવજાન મળામા તમના કલસટર ટાકરવાડાની ૬ શાળાઓમા નનણયાયક તરીક બોલાવવામા આવ છ. આ મળામા તમણ LED લાઈટ વાળો એક પરયોર જોયો હતો. અન જયાર તઓ ધોરણ ૧૧-૧૨ મા ભણાવતા હતા તાર પણ કાતથીરીય ગયણાકાર ભણાવવા માટનો નાના વીજળીના રોળા વાળો પરયોર જોયો હતો. આ બન પરયોર પરથી તમન વવચાર આવયો ક સમાતર રખાઓ અન તની છકદકા પરકરણ સમજાવવા માટ પણ આવય LED લાઈટ વાળય બોડભ બનાવી શકાય. તમણ આ કાયભ મા ધોરણ ૭ ના ૬ થી ૭ વવદાથથીઓન પણ સાથ રાખયા. રામના એક ઈલકટર ીશશયનની પણ મદદ લીધી. સૌ પરથમ જાડય કાડભપપર લઈ તના પાછળના ભારમા થમયોકોલની સીટ લરાવી. તારબાદ કાડભપપર પર LED લાઈટ દારા LED લાઈટનય જોડાણ સવીચ સાથ કરી તની સાથ પાવરસલનય જોડાણ કયય. આ રીત સમાતર રખાઓની છકદકાનય મોડલ તયાર કયય. સવીચ સાથ લાઈટ જોડવાનય કામ અન વાયર જોડવાનય કામ ઈલકટર ીશશયનની મદદથી કયય. આ તમામ કાયભમા વવદાથથીઓ સાથ જ રહા. લરભર ૬ થી ૭ કદવસમા ૫૦૦ રવપયાના ખચભમા આ બોડભ તયાર થઇ રયય. શાળામા રણણત-વવજાન મડળ માટ જ ગાનટ આવ છ તમાથી આ ખચયો કયયો. જો લાઈટ ઓછી કકમતની લઈએ તો ૫૦૦ થી ઓછા ખચભમા પણ આ બોડભ બની જાય. આ રીત આ બોડભ તયાર થઇ રયય.

હવ આ મોડલ દારા સમાતર રખાઓથી બનતા ખણા સમજાવયા. આ માટ આ પરકારના પરશનો પછીન તમન જવાબ માટ બોડભ ની મદદ લીધી. MCQ૧ - સમાતર રખાઓની છકદકાથી કયલ કટલા ખણા બન છ? (a)૫ (b)૭ (c)૮ (d) ૪ MCQ૨ - સમાતર રખાઓની છકદકાથી અતઃકરણની કટલી જોડ મળ છ? (a)૧ (b)૨ (c)૩ (d)૪MCQ૩ - સમાતર રખાઓની છકદકાથી અનકોણની કટલી જોડ મળ છ? (a)૧ (b)૨ (c)૩ (d)૪MCQ૪ - સમાતર રખાઓની છકદકાથી મળતા ખણા નબર૧ અન નબર ૪, ના માપ કવા હોય છ? (a) સરખામળ (b) અલર અલર (c) સરવાળો ૧૮૦’ થાય (d) સરવાળો ૯૦’ થાય.

જ બાળકો આ મોડલ બનાવવામા જોડાયલા હતા ત બીજા વવદાથથીઓન આ મોડલનો ઉપયોર કરવામા મદદ કરતા. રીશષના સમયમા પણ વવદાથથીઓ શશકષકની રરહાજરીમા આનો ઉપયોર કરતા થયા. દરક ખણા માટ એક સવીચ હોવાથી વવદાથથીઓ તનો સરળતાથી ઉપયોર કરી શકતા.

વવદાથથીઓ જાણ કોઈ રમકડાનો ઉપયોર કરતા હોય એવય તમન લાગયય. આમ રમતા રમતા તમન દરક ખણા અન તની જોડ પણ યાદ રહવા લારી. ૨-૩ વાર ઉપયોરમા લવાતા આ મોડલ તમન રમકડા જવય લારવા માડય. આ મોડલનો છલલા ૧ વષભથી ધોરણ ૬થી ૮મા ઉપયોર થાય છ. સમાતર રખાઓની છોકદકા તમજ તનાથી બનતા ખણાઓ અન ખણાઓની જોડના પરકાર વવશની માઠહતી જ બાળકોન અઘરી લારતી હતી ત બાળકો ખબ જ સરળતાથી તમજ રમત દારા શીખવા લાગયા. વધય સપષટ માટ શશકષક વકકલપક

સહકરારરોટાદર રામજીભાઈ એચ.૯૭૨૬૬ ૫૮૫૦૮

41

https://youtu.be/kizw8sfYDSg

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

લશખત કસોટી દારા મલયાકન પણ કયય, જમા વવદાથથીઓ એ સારો દખાવ કયયો. હાલ બાળકો મોડલનો જાત ઉપયોર કર છ તમજ સમાતર રખાઓની છકદકાથી બનતા ખણાઓની જાણકારી મળવ છ.

ભવવષયમા LEDમા યયગમકોણ, અનયકોણ અન અત:કોણ માટ અલર રરની લાઈટ થઇ શક ત મયજબના ફરફાર મોડલમા કરવાની ઈચા શશકષક ધરાવ છ.

ગરાણિતતક મરોડલ વિષ વિદરારથીઓન સમજતી આપતરા

શશકષક શી

ગરાણિતતક મરોડલ રસપદ બની રહ ત મરાટ લગરાડલી LED લરાઈટ

42

શશકષકન નરામ: ચડાસમા નીરજ એલ.મરોબરાઈલ નબર: ૯૭૨૪૦ ૧૧૦૩૩ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

“આરભ” – ગણિત પયસતકા

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: રાણીગપરા પ સનટર શાળાતા. કશોદ, જી. જનાગઢ - ૩૬૨ ૨૨૯

શશકષકશી નીરજ એલ. ચયડાસમા તારીખ ૫/૯/૨૦૧૧ના રોજ રાણીરપરા પ સનટર શાળા, તાલયકો કશોદ, જીલલો જયનારઢમા રણણત વવષય ના શશકષક તરીક જોડાયા હતા. વષભ ૨૦૧૪મા તઓએ જોયયક ધોરણ ૬ના બાળકોમા આતમવવશાસની ઉણપહતી. તઓ

રણણત વવષય પરત ઓછો રસ ધરાવતા હતા. અનય વવષયની સરખામણી એ બાળકો રણણતમા પાછા પડતા હતા. શશકષકશીના મત મોટાભારના બાળકો અન વયવહારમા પણ અનય લોકો રણણતથી દર ભારતા હોય છ. આ માટ કદાચ રણણતમા પહલાથીજ રહલી કચાશ કારણ ભત રણી શકાય છ. શાળામા શશકષકો પણ રણણત વવષય એકજ શલીથી ભણાવતા હોય એટલ આવય બની શક. શશકષક જોયય ક વરભમા જયાર બાળકોન રણણતમા દાખલા રણવા આપવામા આવતા હતા, તાર તઓ મયશકલી અનયભવતા હતા અન આરળ વધી શકતા ન હતા. આ જોઈ તઓન કઈક નવય કરવાની પરરણા મળી. આ પરરણાના સવરપ તમણ રણણત વવષયની એક અલર બયક બનાવવાનય નકકી કયયભ. આ માટ તઓએ સૌપરથમ કમપયયટર અન ટકનોલોજીનો ઉપયોર કરી રણણત વવષયન એકદમ સરળ અન સહલી રીત બાળકો શીખી શક તવય બનાવવા પરયતનો શર કયયા. શરઆતમા આ માટ એક પયસતક બનાવવાનય નકકી કયય. આ પયસતકન નામ આપવય જરરી હય. તથી તનય નામ “આરભ” રાખય. “આરભ” નોઅથભ:આઃઆતમર:રરરાર(મોજમજા)ભઃભણવયઆમ આરભનો અથભ “પોતાની રીત મોજમજાથી ભણવય”.

શશકષક આવવચારન ફકત વવચારજના રહવાદતા ત વવચાર પર આરળ વધવાનય નકકી કયયભ. આ માટ સૌપરથમ એકસલમા સમગ દાખલા એટલક પાખડી બનાવી જ બનાવવા ઈનટરનટનો ઉપયોર કયયો. ફકત એક પરકરણન બનાવતા ૪ થી પ કદવસ લાગયા. તારબાદ પરકરણના નામની જગયાએ ‘ફયલ ૧’ ફયલ પહલય નામ આપયય. આ પરકરણમા કયલ ૧૦ અલર અલર શીટ બનાવી. આ ૧૦ શીટમા પરકરણ ૧ના બધાજહય લસધધ થાય ત રીત બનાવવામા આવી. આ અલર અલર શીટ ન પાખડી ૧, પાખડીર એમ રિમશઃ...પાખડી ૧૦ સયધી નામ આપયા.આ શીટમા ફયલ અન પતરીયા ના ફોટોગાફનો ઉપયોર કયયો. આ બધયપણ બાળકોન પસદ પડ તવા રર અન ધચરિાતમક હતા. આ લસવાય અનય ફોટોગાફ અન ગાફીકસનો ઉપયોર કયયો. પરથમ પરકરણ કમપયયટરાઈઝ બની રયા બાદ તની વપરનટ કાઢી વરભરમમા બાળકોન આપી. તારબાદ વયકકષા અનયસાર જ બાળકો ભણવામા હોશશયાર હતા, તઓન પરથમ ફયલની પરથમ પાખડી શીખવા માટ બોલાવવામા આવયા.બાળકોન પરથમ પાખડીન સોપતા પહલા તના વવશ ઉદાહરણ દારા સમજ આપવામા આવી. જ બાળકો પરથમ પાખડી સમજી રયા હતા તઓન પરથમ પાખડી સોપવામા આવી. બાળક એ પરકરણમા કટલય સમજયો છ એનય મલયાકન કરવા માટ જ બાળક પરથમ પાખડીનય ઉદાહરણ શીખી રયો હોય તણ, તમા આપલ દાખલાન ઉકલીન શશકષકન બતાવવાનય હય. શશકષક તનય નનરીકષણ કરી જરરી સયધારા અન કરલ ભલ માટ સચનો આપયા. તાર બાદ બાળક બીજી પાખડી લઈ ત પાખડી શીખવા માટ પરયતન શર કર. આ બધીપાખડીઓમા શરઆતના ઉપરના ભાર ઉદાહરણ આપવામા આવયય છ. બધા બાળકો આવી રીત પોતાની જાત આરળ વધયા અન રિમશઃ પરથમપાખડી પરી થયા બાદ બીજી પાખડી લીધી. બીજી પાખડી પરી થયા બાદ રિીજી પાખડી લીધી. રિીજી પાખડી પરી થયા બાદ ચોથી પાખડી લીધી. આ મરિમશઃ એકથી દસ પાખડી પરી કરી. બધી પાખડીઓ પરી થયા બાદ બાળકો કટલય શીખયા ત જાણવા માટ બાળકોની એક ટસટ લવામા આવી. આ ટસટ પપરનય નામ પતતરયય રાખવામા આવયય. બાળક પતતરયય પણભ કયયા બાદ શશકષકન બતાવશ. શશકષક પતતરયય ચકાસી બાળકન પરોતાહન આપશ. તાર બાદ બાળક બીજય ફયલલવા આરળ વધશ. આમ આવીરીત સમગ ધોરણ ૬ના બીજા સરિ માટની રણણતનય પાિયપયસતક બનાવયય. જમા ૭ ફલ રાખવામા આવયા.

43

https://youtu.be/joqXpfB8YZQ

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

આ ટસટ પરથી જાણવા મળયય ક બાળકો ઉતાહથી રણણત શીખતા હતા. બાળકોનો રણણત પરતનો ડર દયર થયો. બાળકોમા આતમવવશાસ વધલ જોવા મળયો. બાળકો એક બીજા સાથ આતમીયતાથી ભણ છ. હરક બાળક પોતાની વય કકષા અનયસાર શશખ છ. માટ કોઈ બાળક શશકષણમા પાછળ રહી જય નથી. બાળકોન આ રીતથી ભણવય સહલય લાગયય. રણણત વવષય પરત બાળકોના રસમા વધારો થયો. રણણતએ અઘરો વવષય છ એ માનયતાનય આ પયસતકના પરયોર દારા ખડન થયય. આ જ રીત બીજા સરિ માટ આ પરવતતિ ચાલયજ રાખવામા આવી.

આ પયસતક બનાવતા આશર ૧ મઠહના જટલો સમય લાગયો હતો અન સમગ ગયજરાત રાજય મા ઘણી સરકારી અન પરાઇવટ શાળાઓમા આ પયસતકનો ઉપયોર થયો હતો. હાલ વષભ ૨૦૧૮મા આ નવતર પરયોર ચાલય છ. નવા પાઠયપયસતક આવી ચયકા છ. શશકષક શી આ પયસતક એન.સી.ઈ.આર.ટી. મયજબ નવા અભયાસરિમ માટ પણ નવી રીત બનાવશ.

પાખડી દરારરા એકમ કસરોટી આપી રહલરા વિદરારથીઓ

ગણિત વિષય સહલરો કરિરા મરાટ બનરાિલ પાખડી (પગલ)

44

શશકષકન નરામ: સોલકી નીલશભાઈમરોબરાઈલ નબર: ૯૪૨૭૩ ૧૨૩૯૩ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ચતયષોિની વવવવધ TLM દારા સમજયતી

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: પાથમમક શાળા ટીબાપરા (મહોળલ), તા. નકડયાદ, જી. ખડા - ૩૮૦ ૩૩૦

નીલશભાઈ સોલકીનો શશકષક તરીકનો અનયભવ ૨૮ વષભનો છ. વષભ ૧૯૯૦ થી તઓ પરાથમમક શાળાઓમા ધોરણ ૧ થી ૮મા અલર અલર શાળાઓમા ભણાવી ચયકા છ. વષભ ૨૦૦૬મા તઓ કજોળા પરાથમમક શાળા, નડીયાદમા ધોરણ ૬ થી ૮મા રણણત અન

વવજાનના શશકષક તરીક જોડાયા. શાળામા વવદાથથીઓની સખયા ૨૪૫ હતી. હાલ તઓ ટીબાપયરા પરાથમમક શાળામા ધોરણ૧ થી ૫મા ભણાવી રહા છ. તઓ પહલથી આજયબાજયના વાતાવરણમા જોવા મળતી વસયઓ સાથ શશકષણન જોડીન ભણાવવામા વધય રસ લતા હતા. ખાસ કરી ન રણણત જવો વવષય ક જમા વવદાથથીઓ દયર ભાર છ અન અણરમો દશયાવ છ, તમા તમણ આસ-પાસના પયયાવરણમાથી મળી રહ તવી વસયઓની મદદથી અલર અલર TLM બનાવયા અન વવદાથથીઓન તની મદદથી શીખવવાન શર કયય. તમન જોયય ક ભયમમમતના પરકરણમા જયાર આકમતઓ શીખવવામા આવ છ, તાર એક બાજય, બ બાજય, રિણ બાજય, ચાર બાજય એમ દરક બાજય ના ઉપયોર થી બનતી આકમતઓ પરથી શની રચના થાય છ? તની પાયા ની સમજયતી બાળકોન આપવી જરરી છ. જો તઓ પાયાની માઠહતીથી જ માઠહતરાર નઠહ હોય તો ભયમમમતમા તમનઆરળ જતા કોઈ પણ મયદા પર યોગય સમજ આવી શકશ નઠહ. આ માટ નનલશભાઇએ વવવવધ TLMની રચના કરી જ નીચ મયજબ છ. આ પરવતતિ તમણ કજોળા પરાથમમક શાળામા કરી હતી.

દોરીની મદદથી રખાખ , ખિા, વરિકોિ, ચતયષોિ ની સમજ : ઈલાસટીક દોરી ની મદદ થી બાળકો ન વવવવધ આકારો ની સમજ આપવામા આવી,આ પરવયમત માટ સૌપરથમ મીટર લાબી ઈલાસટીક દોરી લીધી. તાર બાદ બ બાળકો ન બોલવવામા આવયા. બન બાળકોન હાથ મા દોરી ના છડા પકડાવવામા આવયા. આમ બન બાળકો જયાર આ દોરી ન સીધી પકડ છ તાર એક રખાખડ બન છ જની એક જ બાજય છ, તમ સમજાવવામા આવયય. હવ, આ દોરીન રિીજા બાળક ન બોલાવીન નીચ ની બાજય વળાક આપવાનય કહવામા આવતા, જ આકમત બની, તન ખણો કહ છ, જની બ બાજય છ તમ સમજાવવામા આવયય. આ પરવતતિમા વરભખડના દરક બાળકો ભાર લઇ શક છ. આવી જ રીત દોરીન રિણય બાજય થી જયાર એક એક બાળક પાસ પકડાવવામા આવ તાર રિણ બાજયઅન રિણ ખણાથી બનતી બધ આકમત એટલ વરિકોણ એમ સમજાવવામા આવયય. એક આકમત સમજાવવા બાળકન વરભખડમા આરળ બોલવવામા આવ અન શશકષકની સયચના પરમાણ તઓદોરીન નો ઉપયોર કરીન આકમત ઓ રજય કર છ. હવ ઉપર ની બાજય થી દોરી ન સીધી રાખીન ખચતા, ચાર બાજય અન ચાર ખણા થયા, જમા કોઈ પણ બ બાજય અસમરખ હોય તાર, ચાર બાજય અન ચાર ખણા દારા બનતી બધ આકમત એટલ ચયષોણ થાય.

વવકરિ અન ચતયષોિના પકાર ની સમજ : આ પરવતતિમા બ બાળકો સામસામ ઉભા રહીન દોરી પકડશ, એક બાળક દોરીન ઉપર ની બાજય થી પકડશ અન એજ બાળક વચચ ની દોરી જ બીજા બ બાળકો એ પકડી છ તન નીચ ની બાજય ખચ તાર જ આકમત રચાય તમા બન ન જોડતી એક ઉભી અન એક આડી લીટી દોરવામા આવ છ, જ બન એકબીજા ન કાક ન કાક છદશ, તો આ જ સામસામ લીટી દોરી એન કહવાય વવરિણ અન તના દારા રચાતી આકમત ન કહવાય બઠહમયભખ ચયષોણ. તમ સમજાવવામા આવયય. ઉપર મયજબ જ બાળકો ન ઉભા રાખીન જમ નીચ ની બાજય દોરી ખચી હતી. તવી જ રીત અદર ની બાજય દોરી ખચતા અન ત બન ન જોડતી એક ઉભી અન એક આડી લીટી દોરવામા આવ તો એ બન એક બીજા ન છડશ નઠહ. વવરિણ એકબીજા ન છદશ નઠહ, તો આ આકમત ન અતમયભખ ચયષોણ કહવાય તમ સમજાવવામા આવયય. હવ દોરીન નીચની બાજય થી બાળકો પકડી રાખ અન રિીજય બાળક તન ઉપર ની બાજય થી સમાતર કદશા મા રાખ તો તનાથી બનતી આકતી ન સમાતર ચયષોણ કહ છ, જમા વવરિણનો પરસપર એકબીજા ન છદ છ, તમ સમજાવવામા આવયય.આવી જ રીત સમાન લબાઈ ધરાવતો ચયષોણ જમા વવરિણનો એકબીજા ન કાટખણ છદ છ તન સમબાજય ચયષોણ કહવાય. તમ સમજાવવામા આવયય.

દીવાસળડીની મદદથી ખયિાઓ અન ભતમતતના આકારોની સમજતી : આપન ઘરમા દીવાસળીનો ઉપયોર કરતા જ હોઈએ છ. શશકષક તની મદદથી ખયણાઓ અન ભમમમતના આકારો વવદાથથીઓન સમજાવયા. જમ કબ દીવાસળી એકબીજાન અડાડીન રોિવવાથી ખણો બન, રિણ દીવાસળી એક બીજા ન અડાડીન રોિવવાથી વરિકોણ બન, ચાર દીવાસળી અડાડીન રોિવવાથી ચયષોણ બન અન પાચ દીવાસળી અડાડીન રોિવવાથી પચકોણ બનાવી શકાય.આ પરવતતિ બાળકો જાત જ ઘર ક શાળા મા કરી શક છ. જના દારા તમન ચયષોણ અન બીજા ભયમમમત ના મયદા સમજાવી સકાય છ.

45

https://youtu.be/g0TNaGaESZo

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

સાઈકલ ના પોક દારા ભતમતતના આકારોની સમજતી : શશકષક એક કદવસ સાઈકલ રીપરીર વાળાની દયકાન પર બિા હતા તા તમણ સાઈકલના સોપ જોયા જના પરથી તમન વવચાર આવયો ક સાઇકલના સોપથી તો દરક વવદાથથી પકરધચત જ હોય છ. તમન તની મદદથી વવદાથથીઓન આકારો સમજયતી આપવાનય નકી કયય. એક સાઈકલ ના સપોકનય મયલય ર.૭૦ પસા ૦.૭૦ જટલય હોય છ. મોડલ બનાવવા માટ ૧૨ ઇચ ના એવા ૨૦ સપોક લવામા આવયા. આ સપોક ના જરકરયાત મયજબ ટયકડા કરાવવામા આવયા. હવ ટયકડા ન વવવવધ આકાર બનાવવા માટ વાલવ ટયબ ના ઉપયોર દારા જોડવામા આવયા. (જન આપ વીકડયો મા જોઈ શકો છો) અન તના દારા ચયષોણ ના પરકાર સમજાવવામા આવયા.

માઉનટ બો ક ની મદદથી ચતયષોિની સમજ : માઉનટ બોડભ જયદા જયદા આકાર વાળય આવ છ જમ ક ચોરસ અન લબચોરસ. જમા ઉપરની બાજય રરીન હોય છ અન પાછળ ની બાજય સાદી હોય છ. આનય મયલય ૧૦ રવપયા છ. માઉનટ બોડભ નો ઉપયોર મ કોઈપણ ચયષોણના ચારય ખણા નો સરવાળો ૩૬૦0 થાય છ ત સમજાવવા કયયો.સૌપરથમ ચોરસ માઉનટ બોડભ ના ચારય શશરોબબદય પર પકરકર વડ સરખા માપ ના અતર અદર તરફ ચાપ મારી અન ચાર સરખા ટયકડા કયયા. હવ આ ચારય ટયકડા ન માઉનટ બોડભ પર ભરા કરીન વયભળ બનાવતા બાળકો ન સમજાવયય ક ચયષોણ ના ચારય ખણા નો સરવાળો ૩૬૦0 થાય છ. આવી જ રીત ચયષોણ ના દરક પરકાર ની આકમત દારા બાળક ન આ જ મયદો સમજાવવામા આવયો.

આમ વવવવધ મોડલસ અન પરવતતિઓ દારા બાળકો ન ખણા, રખાખડ, ચયષોણ દરક મયદાની સમજ આપવામા આવી. બાળકોન વવવવધ આકરો બતાવવામા આવયા. તારાબાદ તમન મૌશખક પરશનોતિરી કરવામા આવી, તાર વરભખડ મા લરભર ૮૫% બાળકો એ જવાબ માટ આરળી ઉચી કરતા હતા. આ પરવતતિથી બાળકો આકમત જોઇન તરત જ તના વવશ ની માઠહતી આપતા થયા છ. જ પહલા તઓ કરી શકતા ન હતા.

બાળકો ભયમમમતની આકમતઓન જયદા જયદા મોડલસ અન પરવયમત દરા જાત જ સમજતા થયા છ. શશકષક વરભખડમા ન હોય તોપણ તઓ જાત જ પરવયમતઓ કરતા થયા છ. આ નવતર પરયોર થી બાળકો મા બીજી પરવયમતઓ કરવાનો ઉતાહ વધતો જતો જોવા મળયો છ. શશકષકશી નીલશ સોલકી સટટ કરસોસભ ગયપમા પણ વષભ ૨૦૦૬થી જોડાયલા છ. અન ઓલ ઇનડયા રામાનયજ મથસ કલબ દારા તમન વષભ ૨૦૧૬મા રણણતના શષિ શશકષકનો અવોડભ પણ એનાયત કરવામા આવયો છ. આ ઉપરાત તઓએ પોતાની કમતઓ આઈ.આઈ.એમ અમદાવાદ ખાત વષભ ૨૦૧૫ અન વષભ ૨૦૧૬મા કોનફરનસમા રજય કરલી છ.

હજી વધાર સરળ મોડલસ દરા બાળકો ન ભમમમતની સમજ આપી શકાય ત માટના શશકષકની મોડલસ બનાવવવા ની પરવતતિ ચાલય છ અન બાળકો મોડલસ દારા જાત પણ વવષયવસયનય પયનરાવતભન કરવા માટ આ મોડલસ નો ઉપયોર કર છ.

ચતષરોિ વિષ દરોરી રી સમજતી આપતરા શશકષકશી નીલશભરાઈ

ચરાટડ -પપર, છતરીનરો સળીયરો, રબરની ટબ િડ બનરાિલ ચતષરોિનરા વિવિધ પકરાર

દીિરાસળીની મદદ રી સમજાિલ ચતષરોિ

ગણિત શીખવવા માટ પરવતતિનય નનમમાિ

ગ

48

શશકષકન નરામ: ચોટજલયા કલપશભાઇ એલ.મરોબરાઈલ નબર: ૯૩૨૮૨ ૯૩૧૫૪ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ગણિત વવષય ભિાવવાની અવનવી પદતતઓ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી નાગપર પાથમમક શાળામ. નાગપર, તા. કાલાવડ, જી. જામનગર - ૩૬૧ ૦૧૩

નીચ પરસયત તમામ ઈનોવશન શી મવાસા પરાથમમક શાળા, દવભમમ દારકા જીલલાના દારકા તાલયકાના મવાસા રામમા થયા છ. તમજ શી નારપયર પરાથમમક શાળામા પણ આ તમામ ઇનોવશન કાયભરત છ.

શી મવાસા પરાથમમકા શાળામા શશકષક તારીખ ૫/૭/૨૦૧૦ થી તારીખ ૧૮/૯/૨૦૧૫ સયધી જોડાયલ હતા. અતાર શી નારપયર પરાથમમક શાળામા ધોરણ ૬ થી ૮મા રણણત અન વવજાન વવષય ભણાવ છ. તમણ M.Sc.B.Ed.નો અભયાસ પણભ કરલ છ. હાલ ધોરણ ૬ થી ૮મા ૪પ સખયા છ.

૧. રમતા રમતા શીખીએ પિમાક સખાઓ : શી મવાસા પરાથમમક શાળા ૫છાટ તાલયકામા આવલી હતી. શાળામા પરતા પરમાણમા શશકષકોની સખયા ન હોવાથી બ ધોરણના વવદાથથીઓન ભરા બસાડવા ૫ડતા હતા. ધોરણ ૬ થી ૮ના વવદાથથીઓ ધન પણયાક, ઋણ પણયાક સખયા વવશ જાણતા ન હતા. જ જાણતા હતા ત વવધાથથીઓ પરશનોના જવાબ અધકચરા ક આડા-અવળા આ૫તા હતા. વષભ ર૦૧૦મા આ સમસયા ધયાનમા આવી.

તમન વવચાર આવયો ક વવદાથથીઓન રમતા રમતા શીખવવામા આવ તો તમન શીખવામા અન શશકષકોન સમજાવવામા સરળતા રહ. આમ કરવાથી વવદાથથીઓન રોખવય નહી ૫ડ અન લાબા સમય સયધી યાદ રહશ. આ માટ શાળાની લોબીમા (લાદી ૫ર) વવદાથથીઓની મદદથી સફદ ચોકથી સખયા રખા દોરવામા આવી. તમા જરકરયાત મયજબ યોગય જગયાએ નનશાની દોરવામા આવી અન સખયા લખવામા આવી. તારબાદ વવદાથથીઓન ધનપણયાક અન ઋણપણયાક, શનય પણયાક વવશ સમજાવયા. તમજ ધનપણયાક સખયાઓના ધનપણયાક સાથ સરવાળા અન બાદબાકી, ઋણપણયાક સખયા ઓના ઋણપણયાક સખયા સાથ સરવાળા અન બાદબાકી, ધનપણયાક સખયા, અન ઋણપણયાક સખયાઓના સરવાળા અન બાદબાકી શીખવયા. જમા ખાસ કરીન સખયારખા ૫ર વવદાથથીઓન ઉભા રાખી, ડાબી બાજય કયાર ખસવાનય અન કયાર જમણી બાજય ખસવાનય, કઈ બાજયની સખયા કયાર મોટી કહવાય, કઈ બાજયની સખયા કયાર નાની કહવાય ત ૫ણ શીખવયય. સરવાળા ક બાદબાકી માટ ડાબી ક જમણી બાજય કટલા ડરલા ખસવય ત ખાસ અરતનય હય ત ૫ણ શીખવવામા આવયય. વષભ ર૦૧૦ અન શાળા સમય દરમયાન રીશષના સમય આ પરવતતિ કરાવવાનય શર કરવામા આવયય. ધોરણ ૮ના વવદાથથીઓ આ પરવતતિ કરતા અન અનય ધોરણના વવદાથથીઓ આ પરવતતિ જોતા. ત જ રીત અનય ધોરણ માટ પણ આ પરકારની પરવતતિ શર કરી.

મલયાકન માટ દરક વવદાથથીઓ પાસ લાદી ૫ર દોરલ સખયારખાની મદદથી ધનપણયાક સખયાની ધનપણયાક સાથ સરવાળા અન બાદબાકી, ઋણપણયાક સખયાની ઋણપણયાક સખયા સાથ સરવાળા અન બાદબાકી,ધનપણયાક સખયા ન ઋણપણયાક સખયાઓના સરવાળા અન બાદબાકી કરાવવામા આવયા. તમજ તમની નોટબયકમા કલાસવકભ મા અન ગહકાયભમા દાખલા આપવામા આવતા હતા અન તના જવાબની ચકાસણી કરવામા આવી હતી. આ રીત વવદાથથીઓનય મલયાકન કરવામા આવયય.

આ નવતર પરવતતિના ૫કરણામોમા જ હોશશયાર વવદાથથીઓ હતા તમન બ વખત શીખવવામા આવયય તો તમના દરક દાખલાના જવાબ સાચા હતા. જ વવદાથથીઓ મધયમ પરકારના હતા તમન રિણથી ચાર વખત શીખવવામા આવયય તો તમના દરક દાખલાના જવાબ સાચા હતા. જ વવદાથથીઓ સલો લનભર હતા તમન પાચથી સાત વખત શીખવવામા આવયય તાર તમના દરક દાખલાના મહતમ જવાબ સાચા હતા.

વતભમાન ૫કરસસમતમા ધોરણ ૬ થી ૮ના વવદાથથીઓન, ધનપણયાક સખયાનો ધનપણયાક સાથ સરવાળા અન બાદબાકી, ઋણપણયાક સખયાઓના ઋણપણયાક સખયા સાથ સરવાળા અન બાદબાકી, ધનપણયાક સખયા અન ઋણપણયાક સખયાઓના સરવાળા અન બાદબાકી સાચી રીત આવડ છ. ૨. એકસલ દારા સખાજાન : શી મવાસા પરાથમમક શાળાના ધોરણ ૩ થી ૫ ના વવદાથથીઓ, સલો લનભર વવદાથથીઓ અન એમ.આર. વવદાથથીઓએ મન આ નવતર પરવતતિ માટ પરકરત કયયા છ.

49

વષભ ર૦૧૩-૧૪ મા શાળામા રિણ જ શશકષકો હતા. શાળામા ધોરણ ૧ થી ૮ હતા. જથી એક-એક શશકષકના ભાર દરરોજ બ, રિણ ક ચાર વરભ આવતા હતા. (૧) ધોરણ ૩ અન ૪ શશકષકનો પરશન એવો હતો ક વવદાથથીઓન સખયાજાન રમત દારા ક મણકા ઘોડીથી શીખવવામા આવ છ, છતા થોડા સમય ૫છી વવદાથથીઓન સખયાજાન વવશ પરશનો પછવામા આવ ક લખાવવામા આવ તાર પરશનોના જવાબ આ૫વામા વાર લાર છ, ક નથી આવડય. (ર) કલપશભાઈન મોટાભાર ધોરણ ૫ થી ૮ રહય હય. જમા રણણત વવષયનો અભયાસ કરાવતા ખયાલ આવયો ક ધોરણ-૫ના વવદાથથીઓન લાખ, દસ લાખ, કરોડ, દસ કરોડ, અબજ, દસ અબજ સયધીની સખયાજાનમા તકલીફ ૫ડ છ. જમા અકમા લખલી સખયા ૫રથી શબમા અન શબમા લખલી સખયાન અકમા લખવામા તકલીફ ૫ડ છ. આ સમસયાન દર કરવા માટ તમણ માઈરિોસોફટ એકસલમા સખયાજાનનો એક પરોગામ બનાવયો. જમા નીચ મયજબની પરકરિયા કરવી ૫ડ છ. આ પરોગામમા આપલ સલમા ફકત અકોમા સખયા જ લખવાની રહ છ:

(૧) અકોમા સખયા લખલ હોય તની નીચ જ જ ત સખયા શબમા લખાઈ જાય છ. (ર) જ સખયા લખલ છ, ત આ૫ મળ જ અલર-અલર સલમા સાન રકમત મયજબ એકમ, દસક, સો, હજાર, દસહજાર, લાખ, દસલાખ,

કરોડ, દસકરોડ, અબજ, દસ અબજ મયજબ રોિવાઈ જાય છ. (૩) સખયાની સાન રકમત મયજબ સતભાલખની જમ અક મયજબ જ ત સલ જ ત કલરમા આ૫મળ રોિવાઈ જાય છ. (૪) કલર કોમબીનશનથી વવદાથથીઓન સમજવામા સરળતા રહ છ. (૫) પરોગામમા જમણીબાજય જ ત સખયાની સાનરકમત, કલર કોમબીનશન મયજબ આ૫મળ રોિવાઈ જાય છ, જથી વવદાથથીન ત બાબત

વવશ સમજવામા ઝડ૫થી ખયાલ આવ છ. આ પરોગામની મદદથી મ કમપયયટરનો ઉપયોર કરન ટી.વી. સકીન ૫ર વવદાથથીઓન સખયા જાન વવશ સમજાવયય હય.

આ પોગામથી મન નીચ મયજબના ફાયદા થયા છ:(૧) વવદાથથીઓન એકમ, દસકથી દસ અબજ સયધીનય સખયાજાન આવડય થયય. (ર) વવદાથથી વધય હોય અન શશકષક ઓછા હોય ક શશકષક અનય કામમા રોકાયલા હોય તાર વવદાથથીઓન કમપયયટર ૫ર આ પરોગામ ચાલય

કરી દવાથી તઓ પોતાની રીત ટસટ આપી શક છ તમજ સખયાજાનની જાણકારી મળવી શક છ. (૩) વવદાથથીઓન સખયાજાનનય પયનરાવતભન ઝડ૫થી કરાવી શકાય છ, તમજ વવદાથથીઓ જાત પયનરાવતભન કરી શક છ. (૪) જ વવદાથથીઓ સલો લનભર ક એમ.આર. છ, તઓન આ પરોગામ ખાસ ઉ૫યોરી થયો છ. જમા તઓન વારવાર પયનરાવતભન કરાવવાથી

ઝડ૫થી શીખી શકયા છ. (૫) રીસસના સમય દરક કમપયયટર ૫ર વવદાથથીઓ અલર-અલર વવષયની MCQ ક સખયાજાનની પરકટીસ કર છ. જથી રીસસનો

સમય નકામો વડફાય નહી. ઉ૫રોકત દરક બાબત માટ સટો૫ વોચનો ઉ૫યોર કરલ હતો.

મલયાકન માટ (૧) ૩૦ વવદાથથીઓની કષમતા મયજબ લશખતમા કસોટી લવામા આવી. પ૫રમા અક ૫રથી શબમા સખયા લખવાની હતી. તમજ શબમા લખલ સખયા ૫રથી અકમા લખવાનય હય. જમા ૯૮ ટકા વવદાથથીઓના જવાબ સાચા હતા. (ર) કમપયયટરમા જ માઈરિોસોફટ એકસલમા પરોગામ બનાવયો છ. જમા શબોમા લખલ સખયા ૫રથી અકમા લખવાનય હોય છ. વવદાથથી જવો જવાબ લખ ક તરત જ તમણ લખલ જવાબ સાચો છ ક ખોટો ત બાજયમા લખાઈ ન આવી જાય છ. આ પરકારની કસોટી ધોરણ ૫ થી ૮ ના વવદાથથીઓની દર ૧૫ કદવસ એક વખત આપ છ. જમા મોટાભારના વવદાથથીઓના જવાબ સાચા હોય છ. (૩) સલો લનભર વવદાથથીઓ તથા વવશષ જરકરયાત વાળા વવદાથથીઓ, સખયાજાનના જવાબ ૫હલા કરતા ઝડ૫થી આપી શક છ. (૪) વવદાથથીઓ જયાર રીસસમા નયયઝ પ૫ર વાચતા હોય તાર તમા આવતી નાની ક મોટી સખયાઓ વવશ પછતા સાચા જવાબ મળ છ. ધોરણ ૫ થી ૮ના ૯૦ ટકા વવદાથથીઓ એકમ, દશક થી દસ અબજ સયધીનય સખયા જાન ધરાવ છ. ૩. ભતમતતના સમીકરિોની વાતવવક નમનાઓ દારા તારવિી : વષભ ૨૦૧૨-૧૩મા શી મવાસા પરાથમમકા શાળામા કલપશભાઈએ ધોરણ ૬ થી ૮ના વવધાથથીઓન જયાર રણણત વવષયમા ભમમમતના સવાધયાયનો અભયાસ કરાવવાનય શર કયયભ તાર ખબર ૫ડી ક વવદાથથીઓન ભમમમત એટલ શય એ જ ખબર નથી. તથી ભમમમતનો પાયો પાકો કરાવયો. ૫રય ઘણા વવદાથથીઓન ભમમમતના સમીકરણો યાદ રાખવામા તકલીફ ૫ડતી હતી. કારણક એક સમીકરણની માઠહતી બીજા સમીકરણમા મીકસ થઈ જતી હતી ક સમીકરણ ભલાઈ જય હય. તથી તમણ નકકી કયયભ ક વવદાથથીઓન વાસતવવક નમનાઓ દારા સમીકરણો સમજાવવામા આવ તો ત સહલાઈથી યાદ રાખી શકશ અન સમીકરણો રોખવા ૫ણ નહી ૫ડ. તથી નાની-નાની અન જયદા-જયદા રરની થમયોકોલની રોળીના ઉ૫યોરથી વવદાથથીઓના સપણભ સહયોરથી સમીકરણના વાસતવવક નમનાઓ બનાવડાવયા. તમા જ વવદાથથીઓએ જ નમયનો બનાવયો હતો તમન ત સમીકરણ યાદ રાખવામા એકદમ સરળ લારતા હતા. તારબાદ જ વવદાથથીન સમીકરણ યાદ રાખવામા સરળ રહતા હતા ત વવદાથથી અનય વવદાથથીઓન સમજાવતા હતા. (શાળા વવસતારમા સપણભ કચી ભાષા જ બોલાય છ.) તથી સમજનાર વવદાથથીન ૫ણ યાદ રાખવામા સરળતા રહતી હતી.

50

આ કરમમધા સમીકરિોના વાતવવક નમનાઓ બનાવયા હતા:(૧) બબદયની મદદથી રખાખડ કવી રીત બન (૨) બબદય ૫રથી કકરણ(૩) બબદય ૫રથી રખા (૪) રખાખડ ૫રથી ચોરસની ૫કરમમમત(૫) રખાખડ ૫રથી ચોરસનય કષરિફળ (૬) ચોરસના કષરિફળ ૫રથી સમઘનનય ઘનફળ(૭) રખાખડ ૫રથી લબચોરસની ૫કરમમમત (૮) રખાખડ ૫રથી લબચોરસનય કષરિફળ(૯) લબચોરસના કષરિફળ ૫રથી લબઘનનય ઘનફળ (૧૦) લબચોરસના કષરિફળ ૫રથી વયભળનો ૫કરઘ(૧૧) લબચોરસ ૫રથી વયભળનય કષરિફળ (૧૨) વયભળના ૫કરઘ ૫રથી નળાકારની વરિસપાટીનય કષરિફળ(૧૩) એક બાજયનય મો બધ હોય તવા નળાકારનય પયષિફળ (૧૪) બન બાજય મો બધ હોય તવા નળાકારનય પયષિફળ(૧૫) વયભળના કષરિફળ ૫રથી નળાકારનય ઘનફળ (૧૬) અધભવયભળના ૫કરઘ ૫રથી શકયના પાયાનો ૫કરઘ(૧૭) શકયની કયલ સપાટીનય કષરિફળ (૧૮) વયભળ ૫રથી પોલારોળાની સપાટીનય કષરિફળ(૧૯) પોલા અધભરોળાની બાહય વરિસપાટીનય કષરિફળ (૨૦) પોલા અધભરોળાની કયલસપાટીનય કષરિફળ આ માટ એક અિવાકડયા સયધી શાળા સમય લસવાય વવદાથથીઓ પાસ નમનાઓ બનાવડાવયા હતા. ઉ૫રોકત સમીકરણો વાસતવવક નમનાઓ દારા પાચ થી સાત વખત સમજાવવામા આવયા તાર બધા વવદાથથીઓન સમીકરણો આવડી રયા હતા. આ પરોજકટ રણણત-વવજાન પરદશભન, વષભર૦૧૧-૧રમા જામનરર લજલલા લવલ સયધી નબર પરાપત કરલ હતો.

નવતર પરવતતિના મલયાકન માટ ૫હલા તો ઉ૫રની માઠહતીમા રિમ આપલ છ ત રિમમા સમીકરણોની લશખત ૫કરકષા લવામા આવી. તારબાદ મૌશખક રીત અવાર નવાર વવદાથથીઓન આડાઅવળા કોઈ૫ણ સમીકરણો પછવામા આવ છ. તાર મોટાભારના વવદાથથીઓ ઝડ૫થી જવાબ આપ છ.

શાળાના ધોરણ ૬ થી ૮ના વવદાથથીઓન ઉ૫રોકત સમીકરણો પછવામા આવ તો ત ઝડ૫થી સમીકરણ બોલી શક છ અન તનો વયવહાકરક રીત ઉ૫યોર કવી રીત કરવો ત ૫ણ સમજાવી શક છ.

૪. બઝીક મથસ પરકટસ (BASIC MATHS PRACTICE): શાળામા વવદાથથીઓની સખયાના પરમાણમા શશકષકો પરતા પરમાણમા ન હોવાથી બ-બ ધોરણોન એક સાથ બસાડવા ૫ડ છ. ત ઉ૫રાત શાળામા અવાર-નવાર સરકારી ક અનય કામકાજન કારણ શશકષક વયસત રહતા હોય છ. આવા સમય જો શશકષક વવદાથથીઓન કોઈ કામ/લશન ન આપ તો વવદાથથીઓ તોફાન મસતી ક અનય પરવતતિ તરફ ઘયાન આ૫તા હોય છ.

નવા દાખલા ઝડપથી બનાવવા, ચક કરવા, સમયની નોધ કરવી, આ માટ શશકષકન વધય સમયની જરર પડ. આ બધી બાબતથી બચવા માટ કલપશભાઈન વવચાર આવયો ક કમપયયટરમા જ એવો પરોગામ બનાવીએ ક જથી ઓટોમટીક દાખલા બનતા જાય, ચક થતા જાય અન સમયની નોધ પણ થતી જાય. સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર, ભારાકાર, દશાશ ધચહનવાળા, દશાશ ધચહન વરરના, શશકષકની જરકરયાત મયજબનો પરોરામ બનાવવામા આવ તો વવદાથથીઓન રણણતનય પાયાનય જાન મજબત થાય. ઉ૫ર મયજબના મયદાઓન ઘયાનમા રાખી એક કમપયયટર સોફટવર બનાવયય, ૫ણ જરકરયાત મયજબ અમયક પરકારની રણતરી તમા થઈ શકતી ન હતી. આ મયશકલીના નનવારણ તરીક એક મમરિ એ(ઈનટરનટ મમરિ ક જ અનય દશના છ. જનય નામ રસીની જોનોસી છ) તમન જરકરયાત મયજબનો કમપયયટર સોફટવર ફીમા બનાવી આપયો. તમણ જરકરયાત કરતા વધય ચકડયાતો કમપયયટર સોફટવર બનાવી આપલ છ. આમા સરવાળા, ગયણાકાર, ભારાકાર થઈ શકતા હતા, ત ઉ૫રાત દશાશ ધચહન વાળા, દશાશ ધચહન વરરના, સમય મયયાદા, દાખલાની સખયાની મયયાદા, તમજ અનય ઘણી બધી વવશશષટતા/ખાલસયત પણ છ. આ કમપયયટર સોફટવરનો ઉ૫યોર વવદાથથીઓએ જાત કરવાનો હોય છ. જયાર શાળાના શશકષકો અનય કોઈ કામમા વયસસત હોય તાર મયખય વવદાથથી અનય વવદાથથીઓન રિમ મયજબ કમપયયટર સોફટવર ચાલય કરી આપ છ.આ કમપયયટર સોફટવરની મયખયા વવશષતા એ છ ક વવદાથથી જવો રણતરીનો જવાબ લખ ક તરત જ તનો જવાબ સાચો છ ક ખોટો લખાઈન આવી જાય છ. જો જવાબ સાચો હોય તો સાચાની નનશાની આવ છ. જો જવાબ ખોટો હોય તો ચોકડીની નનશાની આવ અન ચોકડીની નનશાની ૫હલા કકૌસમા સાચો જવાબ આવી જાય છ. એટલ ક મલયાકન આપોઆ૫ અન તરત જ થઈ જાય છ. સમય મયયાદા મયજબ તમજ દાખલાની સખયા પણભ થયા ૫છી તરત જ ૫કરણામ દશયાવ છ. જમા કટલા દાખલા સાચા ૫ડયા, કટલા દાખલા ખોટા ૫ડયા, કટલા દાખલા છોડી દીધા, કટલો સમય લીધો, કયા દાખલાના જવાબ સાચા છ, કયા દાખલાના જવાબ ખોટા છ, આવી બાબતો ૫કરણામમા આવી જાય છ.

આ સોફટવરના ઉ૫યોરથી વવદાથથીઓ સરળતાથી પયનરાવતભન કરી શક છ. વવદાથથીઓન કટાળો આવતો નથી. સખયાજાન પાકય થાય છ. મઘયમ ક નબળા વવદાથથીઓ માટ આ કમપયયટર સોફટવર ફાયદાકારક નનવડલ છ.

51

https://youtu.be/SQXFf8d67eI

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

હાલની પકરસસમતમા વવદાથથીઓ રણણતની પાયાની રણતરી ઝડ૫થી કર છ. જનો ફાયદો શશકષકન રણણત પાિયપયસતકનો અભયાસ કરાવતી વખત થાય છ.

૫. ચાલો દોરીથી દોરીએ ખિાઓ અન રચનાઓ : શાળામા દરક વવધાથથીઓ કચી ભાષા બોલ છ. આ સમસયા શાળાના ધોરણ ૫ થી ૮ના વવદાથથીઓની છ. સમસયામા વવધાથથીઓન પકરકર પકડતા આવડય ન હય. તનો ઉપયોર તો ત જાણતા જ ન હતા. તથી આ સમસયાનય સમાધાન કરવા રમતા-રમતા શીખવવાનો વવચાર આવયો. વવદાથથીએ પકરકર કમ પકડવય, પકરકરની મદદથી જયદા-જયદા માપના ખણાઓ કવી રીત દોરી શકાય. દોરતા શીખવતા પહલા મ કલાસરમની લોબીમા (લાદી પર) ચોક અન દોરીની મદદથી જયદા-જયદા માપના ખણાઓ વવદાથથીઓની મદદ લઇ દોયયા. જથી મયખય ફાયદો એ થયો ક જ વવધાથથીઓની મદદ લીધી હતી ત વવદાથથીઓ ઝડપથી પકરકરના ઉપયોરથી સયદર અન સવચ, ખણાઓ અન રચનાઓ દોરી શકતા થયા. આ પરવતતિથી વવશષ જરકરયાત વાળા વવદાથથીન પણ શીખવામા સરળતા રહી હતી. આ પરવતતિથી વવદાથથીઓન આળસ ક કટાળો આવાતો નથી. રમતા-રમતા સરળતાથી શીખી શક છ.મયખયતવ બ અિવાકડયા સયધી આ પરવતતિ કરાવવામા આવ છ, આ ઉપરાત વવદાથથીઓ પોતાની જરકરયાત મયજબ રીશસના સમય તમજ ઘર પણ રમત રમતા રમતા આ પરવતતિ કરતા અન બીજા અનય વવદાથથીઓન શીખવતા હતા. સરરાશ ૧૦ મમનનટમા વવદાથથી પોતાની રીત બધા ખણા દોરી બતાવતા હતા.

મલયાકન માટ દરક વવદાથથીઓ પાસ જયદા-જયદા માપના ખણાઓ વાસતવવક રીત એટલ ક દોરી અન ચોકની મદદથી લાદી પર તમજ કારળ પર દોરાવયા. આ રીત મલયાકન કરવાથી વવદાથથીઓન પડતી તકલીફ/ભલો જાણી શકાય છ. તમજ ભલન સયધારાવી શકાય છ.હોશશયાર વવદાથથીઓ માટ એક વખત પરયતન કરવાથી પકરણામ ૧૦૦ ટકા આવયય. મધયમ પરકારના વવદાથથીઓ માટ બ થી ચાર વખત પરયતન કરવાથી પકરણામ ૧૦૦ ટકા આવયય. સલો લનભર(ધીમય શીખતા)વવદાથથીઓ માટ ચાર થી છ વખત પરયતન કરવાથી પકરણામ ૧૦૦ ટકા આવયય. વવશષ જરકરયાત વાળા વવદાથથીઓ માટ આિ થી દસ વખત પરયતન કરવાથી પકરણામ ૧૦૦ ટકા આવયય.

વવદાથથીઓ પકરકરની મદદથી ૭.૫, ૧૫, ૩૦, ૬૦, ૯૦, ૧૨૦, ૧૩૫ ...વરર માપના ખણાઓ/રચનાઓ સરળતાથી દોરી શક છ.

સિ અનભિ િડ ખિરાઓનરા મરાપ શીખી રહલરા વિદરારથીઓ

ભતમતતનરા સમીકરિરો ની િરાસતવિક નમનરાઓ દરારરા પદશડનકરરોન સમજિ આપતરો શરાળરાનરો વિદરારથી

કરોમપટર પર સખરા જરાન મળિતરા વિદરારથીઓ

52

શશકષકન નરામ: પાચોહટયા જિતનદર ઓધવજીભાઇમરોબરાઈલ નબર: ૯૮૯૮૪ ૪૮૪૮૦ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

વવદાથથીઓ દારા બનાવલ રમકા દારા શશકષિ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: નવા મકનસર પાથમમક શાળાતા.જી. મોરબી - ૩૬૩ ૬૪૨

આ શાળામા વષભ ૨૦૦૮ થી ફરજ બજાવ છ. પહલા તઓ ધોરણ ૬ થી ૮ મા વવજાન શીખવતા. આ પહલા તઓ ખીરઇ તાલયકા શાળામા ધોરણ ૫ થી ૭ મા વવજાન અન રણણત શીખવતા. શશકષક તરીકનો ૧૮ વષભનો અનયભવ છ. વષભ ૨૦૦૯મા તમના ધયાન

આવયય ક ધોરણ ૬ થી ૮ ના બાળકો વરભ શશકષણ દરમયાન વવજાન અન રણણત વવષયમા નનરસ જણાતા હતા.

ત જ વષભમા ડાયટ રાજકોટ W.E. (Work Experience) શાખા દારા વવજાનના રમકડાની તાલીમ આપવામા આવલી અન વવજાન પરતનો રસ હોવાથી વધય કાયભ કરવાની પરરણા મળી. વવજાનના રમકડાની તાલીમ લીધા બાદ તનો લાભ બાળકોન મળ ત માટ તમન વકભ શોપ કરવાનો વવચાર આવયો. સટાફના મમરિો સાથ મળીન વવજાનના રમકડાનો રિણ કદવસનો વકભ શોપ કરવાનય આયોજન કયયભ. આસપાસના વાતાવરણમાથી જરરી સામગી એકિી કરી સટાફના મમરિોના સહયોરથી રિણ કદવસનો વકભ શોપ કયયો. આ માટ શરઆતમા વધય પસાની જરર પડી ન હતી. થોડા જરરી રવપયા જાત જ રોકી આ કામની શરઆત કરી. આ વકભ શોપ વષભ ૨૦૦૯મા રિણ કદવસ દરરોજ પરાથભનાસભા બાદ કરવામા આવયો. જમા ધોરણ ૫ થી ૭ ના ૧૪૦ વવદાથથીઓએ ભાર લીધો. શાળાના અનય શશકષકો પણ આ કાયભમા મદદરપ થયા. વવજાનના રમકડા બનાવવામા બાળકોન ખબ જ રસ પડો. પરાથભનાસભા બાદ પરાથભનાહોલમા બ કલાક સયધી વવજાનના રમકડા કમ બનાવાય અન તનો ઉપયોર બાળકોન જાત કરવા આપયો અન તના અત તના લસધધાત તારવવાના પરશનો પછી લસધધાત સમજાવવામા આવયા. શાળામા દર નવા સરિની શરઆતમા આ પરકારનો વકભ શોપ કરવાથી બાળકોન એક ધરડમાથી અલર રીત શીખવાની તક મળી જથી વવજાન અન રણણત વવષયમા રસ વધયો. વવદાથથીઓનો ઉતાહ જોઈ દર ૬ માસ વકભ શોપ કરવાનો વવચાર શશકષકન આવયો. શાળામા આ પરકારનો વકભ શોપ કરવા માટ પરથમ જીતદરભાઈ પાચાટીયાએ શશકષકોન ટર નનરમા કરલ કામરીરી અન બનાવલ વવજાનના રમકડા બતાવી સમજાવયા અન આ બાબત સહમત કયયા. વવદાથથીઓન આનથી અલર રીત શીખવાની તક મળી અન જાત રમતા રમતા શીખવાનો ઉતાહ ખબ જ જોવા મળયો. બાળકોન વવજાન અન રણણત વવષય સરળ રીત શીખવાની ખબ મજા આવી.

આ રીત વવજાન રણણતના રમકડાનો દર ૬ માસ વકભ શોપ કરવામા આવયો. અન પરાથભનાસભા મા પણ વવજાનના રમકડા શીખવવાની શરઆત કરી. શાળામા ધીર ધીર વવજાનના સરળ રમકડા બાળકો જાત બનાવતા થયા. વવજાન રણણતના ૧૦૦ જટલા રમકડા વવદાથથીઓ દારા બનાવવામા આવલ છ અન વરભ શશકષણ દરમયાન તનો ઉપયોર કરવામા આવ છ. અતાર સયધી આવા ૧૨ જટલા વકભ શોપ કરલ છ. ૨ વકભ શોપ અનય શાળામા અન એક વકભ શોપ વષભ ૨૦૦૯મા સી.આર.સી. તાલીમમા કરલ છ. આ રમકડા સાચવવા માટ ચાર મોટી બર લઈ તમા રોિવી એક રમમા રાખી સાચવવમા આવ છ. બાળકો વકભ શોપ દરમયાન સરળ હોય તવા રમકડા શીખી આસાપાસના વાતાવરણમાથી સામગી એકિી કરી ઘરથી જાત બનાવી લાવ છ.

આ રીત શાળામા હાલ ૧૦૦ જટલા વવજાન રણણત ના રમકડાની ૪ મોબાઇલ કીટ બનાવવામા આવલ છ. શરઆતમા એક બરમા રમકડા રાખતા પણ રમકડાની સખયા વધતા વષભ ૨૦૧૫મા તન સાચવવા અન લાવવા લઇ જવામા સરળતા રહ માટ બજારમાથી હોલસલના વપારી પાસથી ચાર મોટી બર લઈ તમા બનાવલ રમકડા અન જરરી કાચી સામગી તમજ કાતર, ટપ, ફવીકોલ, રબબર, ફયગરા વરર જરરી સાધનો મકી મોબાઇલ કકટ બનાવામા આવી. આ મોબાઇલ કકટનો ઉપયોર વરભ શશકષણ દરમયાન અન વકભ શોપ દરમયાન કરવામા આવ છ.

આ નવતર પરવતતિનય મલયાકન વવદાથથીઓની અભભપરાય કસોટી લઇ કરવામા આવયય. તનાથી બાળકોના વવજાન અન રણણત વવષય પરતના વવચારો જાણી શકાયા. વષભ ૨૦૧૫-૧૬મા કરલ વકભ શોપ પહલા ૨૦ મમનનટની ૧૦ બહયવવકલપી પરશનોની પવભ કસોટી લવામા આવી અન વકભ શોપ બાદ પોસટ ટસટ લવામા આવી. ધોરણ ૬ થી ૮ ના ૪૦ બાળકોએ આ પકરકષા આપલ જમા પવભ કસોટી અન પોસટ ટસટના પકરણામમા પવભ કસોટી કરતા પોસટ ટસટનય સરરાશ પકરણામમા ૨.૫ ગયણનો વધારો જોવા મળયો.

શાળામા વવજાન રણણતના રમકડાના વકભ શોપથી બાળકોન વવજાન રણણત વવષય સરળ લારવા માડો અન વરભ શશકષણમા રસ લતા થયા. વકભ શોપ થી બાળકોની સજ ભનાતમક શકકતનો વવકાસ થયો. વવજાન રણણતની સકલપનાઓ સરળતાથી સમજાવા લારી. અનય વવષયનય વરભ શશકષણ કાયભ ખબ જ સરળ બનય. હાલ શાળાના વવજાન રણણતના રમકડાનો ઉપયોર વરભ શશકષણ કાયભમા કરવામા આવ છ. આ રીત શીખવામા બાળકો અન શશકષક બનન આનદ આવ છ.

53

વવદાથથીઓ દારા બનવવામધા આવલ વવજાન ગણિતના રમકધાનય સલસ:

કરમ રમકડાન નામ કરમ રમકડાન નામ

૧ જાદયઇ પાઇપ ૫૧ મરજીવો

૨ એરબોટ ૫૨ ચોકન ફક મારો

૩ હોવરિાફટ ૫૩ પીહોલ કમરો

૪ બલથીન ફયવારો ૫૪ ડોલતી ઢીરલી

૫ કહારરો દડો ૫૫ ઉડતી દડી

૬ સબમરીનનો લસદધાત ૫૬ કવય દખાય છ?

૭ પરકાશ પટી ૫૭ ઓળભો

૮ જાદયઇ પટી ૫૮ કદરતારીબળ

૯ ફયગરો ફયલાવો ૫૯ ૧ લીટરનય માપીયય

૧૦ જળઘળી ૬૦ ઉડતી રોળી

૧૧ કદરતારીબળ ૬૧ કદરતારી મોતી

૧૨ આકારો રચો ૬૨ દરશષટભરમ

૧૩ જાદયઇછડી ૬૩ વવદયત વાહક અવાહક

૧૪ સરવાળાના સતો ૬૪ જળ વવદયત

૧૫ પાસા ફકો રણતરી કરો ૬૫ જાદયઇ ચશમા

૧૬ ઢાળ ચડતો દડો ૬૬ સાદો જક

૧૭ ઢાળ ચડતા મોતી ૬૭ કાનની રચના

૧૮ એરજક ૬૮ હવામા ચયબક

૧૯ ઉચચાલનનય મોડલ ૬૯ કદશા દશભક

૨૦ કલવપરબડભ ૭૦ સટર ોની પીપયડી

૨૧ રરીનફયવારો ૭૧ સાદય વવમાન

૨૨ બોટલની ફરકડી ૭૨ તરતી દડી

૨૩ સસમત ઉજાભનય રમકડય ૭૩ પવનચકીનય મોડલ

૨૪ જાદયઇ દડી ૭૪ વાસળી

૨૫ બોટલમા વમળ ૭૫ સખયારચક

૨૬ ફયગરો કમ ફયલાવો ? ૭૬ મોબાઇલ પરોજકટર

૨૭ સખયા રચક ૭૭ સાદયફીલટર

૨૮ સાન રકમત જાણો ૭૮ ચાલો રમીએ

૨૯ ખણાની રચના ૭૯ રમતા રમતા સખયાજાન

૩૦ તાસનય રણણત ૮૦ જલ તરર

૩૧ ચકરડી ૮૧ ગયરતવામધય બબદય પખી

૩૨ ફરકડી ૮૨ પરકાશ સીધી રખામા રમત કર છ

૩૩ અરીસામા પતતરયય ૮૩ સી આકારનય પરીસોપ

૩૪ પોપટ પાજરામા ૮૪ કારળનો ફટાકડો

કરમ રમકડાન નામ

૩૫ ઢાળ ચડતો વાદરો

૩૬ સાદય સટથોસોપ

૩૭ ચાલો હવા જોઇએ

૩૮ ચાલતીદડી

૩૯ હવાના દબાણથી ફરતીદડી

૪૦ જાદયઇ દડો

૪૧ ફફસાની રચના

૪૨ સળરતી મીણબતિી

૪૩ દર ભારતી બસ

૪૪ ઢાળ ચડય રમકડય

૪૫ વળતી પટી

૪૬ બલબનો બીલોરી કાચ

૪૭ જાનીવાલીપીનારા

૪૮ ચાલો માપીએ

૪૯ હવાના દબાણનો ફયવારો

૫૦ ફયગરો ફયલાવીએ

૮૫ મોટરનો લસદધાત

૮૬ જાદયઇ કાર

૮૭ સસમત ઉજાભનય રમત ઉજાભમા રપાતર

૮૮ ચાલો રણતરી કરીએ

૮૯ વળતી પનનસલ

૯૦ મગલવ ટર ન

૯૧ કદરતારી ફયવારો

૯૨ ફયલનય મોડલ

૯૩ કપનો ટલીફોન

૯૪ કસનળીમાથી લવલ

૯૫ જાદયઇ ફરકડી

૯૬ જાદયઇ રામપયરી ચકય

૯૭ સાદો પપ

૯૮ જનરટરનય મોડલ

૯૯ વવનય મોડલ

૧૦૦ કદરતારી ફયવારો

54

સતભ લખનરો અભયરાસ કરી રહલરા વિદરારથીઓ

55

https://youtu.be/db9ta6P43ow

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

ગરાણિતતક મરોડલ દરારરા અભયરાસ કરરાિતરા જીતનદરભરાઈ

56

શશકષકન નરામ: પડા નનલશકમાર નટવરલાલમરોબરાઈલ નબર: ૯૬૦૧૬ ૪૯૩૩૨ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

હાજરી અન સખાજાન

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: સત શી સવયાનાથ પાથમમક શાળા નબર ૩૦૭ તા. અમરોલી, જી. સરત - ૩૯૪ ૧૦૭

નનલશકયમાર નટવરલાલ પડા જીલલા પચાયત શશકષણ સમમમત, સયરત સચાલલત ચોયયાસીની પરાથમમક શાળા ઉરિાણમા તારીખ ૨/૨/૧૯૯૪થી ઉપશશકષક તરીક જોડાયા. નવ વષભ શશકષક તરીક કામ કાયભ બાદ સી.આર.સી. કો ઓ. તરીક ઉરિાણ પાવર હાઉસ

કદરમા છ વષભ કામરીરી કરી. વવષય શશકષક તરીક સામાલજક વવજાન વવષયમા વવકલપથી જોડાયા. તારીખ ૧/૯/૨૦૧૨ થી સત શી સવયાનાથ પરાથમમક શાળા, શાળા રિમાક ૩૦૭, અમરોલી, સયરતમા હડ ટીચર તરીક કાયભરત છ. શાળાના આચાયભ શી નનલશ પડા જયાર વરભ અવલોકન તમજ વરભ મયલાકાત માટ નીકળતા તમજ ભતકાળના અનયભવ પરથી ખયાલ આવયો ક ધોરણ ૧ એન ૨ ના વરભખડમા શશકષકોન હાજરી લતી વખત વવદાથથીઓનો પરમતસાદ ઓછો મળ છ. વવદાથથીમા ચચળતા હોવાથી તઓ હાજરીમા પરય ધયાન આપતા નથી અન શશકષકોનો હાજરી પરવામા ખબ જ સમય વડફાય છ. આ ઉપરાત અમયક વવદાથથીના નામ પણ એક સરખા હોય છ જથી હાજરી પરવામા મયશકલી ઉભી થાય છ.

નનલશભાઈ પડા છલલા ૧૦ વષભથી સટટ કરસોસભ ગયપમા (SRG) પણ કામરીરી બજાવ છ. સામાલજક વવજાનના ધોરણ ૬ થી ૮ ના પાઠયપયસતકમા ૧૦ વષભથી ત લખક છ. પરજા અભભરમ ધોરણ ૧ થી ૫ મા રણણતનય જ સાઠહત છ તમા અભયાસ કાડભ તમજ શશકષક આવતતિ બનાવવામા પણ ત જોડાયલ છ. આ બધા અનયભવોના આધાર તમન બીજી એક સમસયા જ ધોરણ ૧ અન ૨ ના વવદાથથીઓમા મોટાભાર જોવા મળ છ ત ‘સખયા જાન’ પણ ધયાનમા હતી.

આમ વવદાથથીની હાજરી અન સખયાજાનની સમસયાના ઉકલ તરીક તમન વવચાર આવયો ક જો હાજરી પરવામા વવદાથથીની ભારીદારી વધારવામા આવ તો શશકષકોનો સમય બચશ. પરજા વરભમા રણણતના ટીચચર લરનર મઠટકરયલ (TLM) બનાવવાના અનયભવના આધાર તમણ સખયા કાડભ અન બયલટીન બોડભ નો ઉપયોર કરી હાજરી પરવા માટની એક પરવતતિ વવચારી.

જયલાઈ, ૨૦૧૬ મા તમણ ધોરણ ૧ અન ૨ ના શશકષકો પદમાબન સોલકી, સરલાબન ચૌધરી, હસાબન ખર અન કલાવતીબન ચાવડા સાથ એક મીટીર કરી અન પરવતતિ વવષ જાણકારી આપી.

ધોરણ ૧ અન ૨ ના શશશકષકા બહનો પાસથી ૧ થી ૫૦ સયધીના સખયાકાડભ તયાર કરાવવામા આવયા. આ માટ જના કલડરનો ઉપયોર કરવામા આવયો. ધોરણ ૧ અન ૨ ના કયલ પાચ વરયોમા વવદાથથીની સખયા કયલ ૧૬૫ હતી. વવદાથથીન તમની હાજરીનો નબર આપવામા આવયો. પોતાના હાજરી નબર અનયસારનો સખયાકાડભ વવદાથથી ટોપલીમાથી ક ઢરલીમાથી લઇ શાળા શર થવાના સમય વરભખડમા પરવશ તાર તમજ વવશામત બાદ વરભમા ફરીથી દાખલ થાય તાર જાત કડસપલ બોડભ ક વરભમા લરાવલ પટી ઉપર રિમશઃ રોિવશ. આ પરવતતિ વવદાથથીઓન શશકષક દારા પરથમ મહાવરો કરાવી શીખવવામા આવી. રરહાજર રહનાર વવદાથથીના નબરની જગયા ખાલી છોડી દવામા આવતી. જનાથી શશકષકોન હાજર અન રરહાજર વવદાથથીનો ખયાલ હાજરી નબર સહીત તરત જ મળી જતો હતો.

વરભશશશકષકા બહનો દારા વવદાથથીઓ સખયાકાડભ રોિવ પછી રરહાજર રહનાર વવદાથથીઓના ખાલી સાન દશયાવી તની આરળની, પાછળની તમજ વચચ ની સખયા કઈ છ ત પછી અન મહાવરો કરવવામા આવતો. વવદાથથીઓ આ પરશનોતિરીનો જવાબ આપવામા રસપવભક જોડાતા હતા. આ જ પરવતતિ રીસસ સમય બાદ પણ કરવામા આવતી કારણક અમયક વવદાથથીઓ રીસસ સમય બાદ ઘર જતા રહ છ. આમ વવદાથથીન ૧ થી ૫૦ સયધીની સખયાનો મહાવરો કદવસમા ૨ વાર મળતો. આમ વવદાથથીઓ નય સખયાજાન દઢ થય જણાયય. હોશશયાર વવદાથથીઓ નબળા વવદાથથીઓન પરોકષ રીત સહકાર આપતા. જો કોઈ વવદાથથી કાડભ મયકવામા ભલ કર તો બીજા વવદાથથી તરત જ તન સાચી જગયા એ કાડભ મકવામા મદદ કરતા. આમ મહદઅશ પીઅર ગયપ લરનર પણ થય જણાયય.

57

https://youtu.be/gJ3q9ABwaUU

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

આ પરવતતિનય મલયાકન કરતા જોવા મળયય ક ધોરણ ૧ અન ૨ ના વવદાથથીઓ હાજરી પરતી વખત સકરિયતા બતાવ છ તમજ શશકષકોન હાજરીમા વવદાથથીઓનો પયરતો સહકાર મળી રહ છ. હાજરી લવામા વવદાથથીની સીધી સામલરીરીથી શશકષકોના સમયનો બચાવ થાય છ. વવદાથથીઓનય સખયાજાન પણ દઢ બનય. હાજરી પયરતી વખત જ વવદાથથીઓનો સહકાર ન મળતો ત પણ નવતર પરવતતિમા સકરિય બનયા. વવદાથથીન વયકત થવાની તક મળી એટલ તમના આતમવવશાસમા પણ વધારો જોવા મળયો. જ વવદાથથીઓ અક ઓળખવામા ભલ કરતા હતા તમન દરરોજ ૨ વખતના મહાવરાથીથી ઘણી સફળતા મળી. આરળ ની સખયા, પાછળની સખયા અન વચચ ની સખયા ની મૌશખક રણતરી કરતા થયા અન જવાબ આપતા થયા. સરિાત રિમશ: અિવાકડક તમજ માલસક મૌશખક ટસટ તમજ વવદાથથીઓની વકભ બયકમા આપલ કસોટીન આધાર વવધાથથીઓના સખયાજાનમા સયધારો જોવા મળયો.

હાલની સસમતમા આ પરવતતિ શાળામા ધોરણ ૧ અન ૨મા ચાલય જ છ. નનલશભાઈ પડાનો વવચાર છ ક ધોરણ ૩ થી ૫ મા પણ ઠહદી અન અગજી અકોની ઓળખ થાય અન મહાવરો થાય ત હય થી આ પરવતતિ ચાલય કરવી. આપણ સૌ જાણીએ છીએ ક વવદાથથીઓ હમશા ઉપલા વરયોમા પણ સખયાન ઓળખવામા અન લખવામા ભલ કરતા હોય છ તમન સખયા જાન જવી પાયાની બાબતમા વવદાથથીમા કષમત જોવા મળ છ. આ પરકારની પરવતતિથી દરક વવદાથથીન સખયા જાનની પાકી સમજ આપી શકાય છ અન વારવાર મહાવરાના લીધ વવદાથથીઓ ભલ પણ કરતા નથી.

જો દરક શાળામા હાજરી પયરવાની આ પરવતતિ અપનાવવામા આવ તો મોટા ભારની શાળાના વવદાથથીઓમા સખયાજાન દરઢ બની શક છ, અન મોટાભાર ની શાળાઓમા જોવા મળતી આ સમસયાનો ઉકલ આવી શક છ.

કરાડડ દરારરા સખરાજરાન શીખતી વિદરારથીની

રિમશ સખરાની ગરોઠિિ કરતરો પજરાિગડનરો વિદરારથી

58

શશકષકન નરામ: પડયા શશવમકમાર બી.મરોબરાઈલ નબર: ૯૪૨૭૫ ૫૯૨૨૮ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ગણિત વવજાન લબ, મોલસ વકક શોપ અન મળો

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી સથરા પાથમમક શાળા તા. મહવા, જી. ભાવનગર - ૩૬૪ ૨૯૦

શી શશવમકયમાર બી. પડા વષભ ૨૦૧૦મા શી સથરા પરાથમમક શાળામા ધોરણ ૬ થી ૮ મા રણણત અન વવજાનના વવષય શશકષક તરીક જોડાયા. તમણ B.Sc. કમસટર ીમા પોતાનો અભયાસ પણભ કરલ છ. શાળામા જોયય ક વવદાથથીઓન રણણત અન વવજાન વવષયમા

ઓછો રસ હોય છ તમજ આ વવષયની અમયક સકલપનાઓ સમજી તો શક છ પરય જાત જયા સયધી પરયોર ન કર તા સયધી સપષટતા મળવી શકતા નથી. આ ઉપરાત રણણત અન વવજાન વવષય ન લરતી પરવતતિઓમા વવદાથથીઓ વધય નનયમમત રીત સકળાયલ રહ ત હયથી પણ તમણ શાળામા કોઈ નવીન પરવતતિ આરભવાનય વવચાયય.

ગણિત વવજાન લબ: ગયજરાત સરકારના પકરપરિ મયજબ દરક શાળામા રણણત વવજાનની પરવતતિઓન વર આપવા રણણત-વવજાન મડળની રચના કરવાની રહ છ. શાળામા સાથી શશકષકો ઇદરવદન સી. પટલ અન અકષયકયમાર વી પટલની મદદથી તમણ મડળની રચના કરી. ધોરણ ૬ થી ૮ મા રણણત વવજાન વવષયમા રસ ધરાવતા બાળકોન કલબમા થનાર પરવતતિ વવશ માઠહતરાર કયયા, તારબાદ રસ ધરાવતા બાળકોએ સવચાએ આ કલબમા નામ નોધણી કરાવી. દર વષય કલબમા ૧૦૦ જટલા વવદાથથીઓ જોડાય છ. વષભ દરમમયાન રણણત વવજાનન લરતી જ પણ પરવતતિઓ શાળામા કરવાની થાય તનય આયોજન આ કલબના બાળકો કર છ. સવભ શશકષા અભભયાન ગયજરાત દારા આપવામા આવલ રણણત વવજાન કલડર મયજબ જયદી-જયદી પરવતતિઓનય આયોજન કરવામા આવ છ.

જયાર કોઇ પરવતતિ કરવાની હોય તાર બાળકોની મીટીર કરવામા આવ છ. તમની પાસથી પરસરન લરતી થઇ શક તવી પરવતતિઓની યાદી જાણવામા આવ છ. તમાથી કોઇ એક પસદ કરી ત પરવતતિનય આયોજન કરવામા આવ છ. જમા પરવતતિની તારીખ, સમય, ગપની સખયા વરર નકી કરવામા આવ છ. તારબાદ તમા જોઈતા મટીરીયલની યાદી તયાર કરવામા આવ છ. બન તટલય આસપાસના પયયાવરણમાથી મળ તવય મટીરીયલ પસદ કરવામા આવ છ. જ વસય લવાની જરર પડત શાળામાથી આપવામા આવ છ.

ગણિત વવજાન મોલસ વકક શોપ : વવદાથથીઓન રણણત અન વવજાન વવષયમા ઓછો રસ હોય છ તમજ આ વવષયની અમયક સકલપનાઓ જ સમજી તો શક છ પરય જાત જયા સયધી પરયોર ન કર તા સયધી સપષટતા નથી મળવી શકતા. આથી શશકષક અભયાસકમમા આવતા મયદાઓન પરયોર દારા તમજ મોડલ નનમયાણ દારા સમજાવવા માટ જાનયઆરી, ૨૦૧૧ મઠહનામા વવદાથથીઓ માટ વકભ શોપનય આયોજન કરવાનય વવચાયય.

આ વકભ શોપ દારા તમના અભયાસમા આવતા અમયક મયદાઓ પસદ કરી સવ હસત આ નમનાઓ ત બનાવ અન આ અઘરા મયદાની સકલપના તમન સરળતાથી સમજાય જાય ત માટ આ વકભ શોપનય આયોજન કરવામા આવ છ.

વષભ ૨૦૧૧મા પરથમ વકભ શોપ કરવામા આવયો તાર ધોરણ ૬ થી ૮ ના વવદાથથીઓની સખયા ૨૫૦ જટલી હતી. દરક ધોરણ પરમાણ ૮ થી ૧૦ વવદાથથીઓના ગયપ બનાવવામા આવયા. વકભ શોપમા જ પણ મોડલ બનાવવાના હોય તનય લીસટ શશકષક દારા બનાવવામા આવય અન દરલ મોડલ માટ ધચઠી બનાવવામા આવી. દરક ગયપ ધચઠી ઉપાડ અન તમા જ મોડલ આવ ત તમના ગયપ દારા બનાવવામા આવ. મોડલ બનાવવા માટની સાધન સામગી શાળામા આવતી ગાનટ (રણણત વવજાન મડળ ગાટ તથા ઇસપાયર એવોડભ ) માથી લાવવામા આવતી. આ ઉપરાત વવદાથથીન પણ તમની પાસ ઉપલબધ રણણત વવજાનના સાધનો ઘરથી લાવવા માટ જણાવવામા આવ છ. ધોરણ ૮ના બાળકો ન રોકટ, રાણણમતક નમના તમજ એપીસોપ બનાવવાની જવાબદારી સોપાયલ.ધોરણ ૭મા પકરસોપ, કલલડોસોપ તમજ જના મોડલસનય સમારકામ.ધોરણ ૬મા થમયોસ, કોચર, પલાનસટકનય કડય બનાવવય

59

https://youtu.be/TJVJL84s6Ls

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

સવાર પરાથભના બાદ ધોરણવાર ગપ પરમાણ સાધન સામગી વહચવામા આવ. (જવી ક કાડભ શીટ, સચપન, કાચ, નબલોરી કાચ, હોલડર, લમપ, ફવીકોલ, કાતર, પિાઓ, કટર વરર) પછી સમગ કદવસ દરમયાન બાળકોન જયા જરર જણાય તા મારભદશભન આપવામા આવ. સાજ સયધીમા બાળકો દારા જ નમનાઓ તયાર થયા હોય તન લઇ લવામા આવ. જ નમના બાકી હોય તના માટ બીજો કદવસ ફાળવવામા આવ. બપોર સમય સયધીમા તમામ નમનાઓ લઇ લવામા આવ. તારબાદ શશકષકો દારા મોડલસની કાયભકષમતા તપાસવામા આવ છ. જ ગપ દારા ઉતિમ કાયભ કષમતા ધરાવતા નમના બનાવવામા આવ છ તન વવજતા જાહર કરવામા આવ છ.

ગણિત વવજાન મોલસ વકક શોપમધા બનાવવામધા આવતા મોલસની યાદી:(૧) (a+b)2 = a2+2ab+b2 જવા બશઝક સરિોના મોડલસ (૨) ધન, સમધન, લબધન ના ૩D મોડલસ(૩) વવવવધ રમતો (રાણણમતક)ના મોડલસ (૪) કાટકોણ વરિકોણના વવવવધ સાનબતી ના મોડલસ(૫) કોચર (૬) પકરસોપ (૭) કલલડોસોપ (૮) થરમોસ (૯) એવપસોપ વરર.

વવજાન મળો : આ ઉપરાત શાળા કકષાએ વવજાન મળાનય પણ આયોજન કરવામા આવ છ. વવજાન મળાના આયોજન માટ પરથમ સરિ અન નદરતીય સરિ (ધોરણ ૫ થી ૮)ના તમામ પરયોરોની યાદી તયાર કરવામા આવ છ. તમાથી પરમતનનધધતવ કરતા પરયોરોનય વયવસસત માટનય ફોરમટ તયાર કરવામા આવ છ. આ પરયોરો ધોરણ પરમાણ બાળકોન ૨-૨ ના જથમા આપવામા આવ છ. આ પરયોરોની સમજ તમજ જરરી સાધન સામગી પણ બાળકોન ઉપલબધ કરવવામા આવ છ. દર વષય ‘રાષટર ીય વવજાન કદવસ’ ૨૮ ડીસમબર ના રોજ વવજાન મળાનય આયોજન કરવામા આવ છ. આ માટ ધોરણ પરમાણ પરયોર પરદરશત કરવા માટ રમ ફાળવવામા આવ છ. પરયોરોની સાથ અમયક વવશશષિ રાણણમતક રમતો પણ પરદશભનમા રોિવવામા આવ છ.

શાળામા છલલા ૪ વષભથી વવજાન મળાનય આયોજન કરવામા આવ છ. પરથમ વષય ૨૮, બીજા વષય ૫૧, રિીજા વષય ૧૦૦ અન ચોથા વષય ૭૫ પરયોરોનય પરદશભન રોિવવામા આવલ. જન નનહાળવા માટ આસપાસની શાળાના શશકષકો, વવદાથથીઓ તમજ ગામજનો આવ છ. આ ઉપરાત તાલયકા કકષાના અધધકારીઓ પણ હાજર રહી વવદાથથીઓનો ઉતાહ વધાર છ. વષભ દરમમયાન શાળામા રણણત અન વવજાનન લરતી સળર પરવતતિઓ ચાલતી હોવાથી બાળકો આ વવષયમા જોડાયલા રહ છ. બાળકોમા રહલ અભતપવભ સજ ભનશકકત વવકસ છ. રણણત-વવજાન વવષય પરતનો અભભરમ બદલાય છ. તમા તઓ રસ લતા થાય છ. પાઠયપયસતકમા આવતા જયદા-જયદા મયદા અન સકલપનાઓ વચચનો ભદ સપષટ થાય છ. ચોકસ માપ, આકમત વરર વવશ માઠહતરાર થાય છ. રણણત વવજાનના મોડલસ દારા જયદા-જયદા આકારો તમજ પરયોતરક સાધનોથી માઠહતરાર ઉપરાત તના ઉપયોરથી માઠહતરાર થાય છ. અમયક બાળકો પોત પણ અલર વવચારી સારા સાધના બનાવતા થયા, મકતા થયા.

ઉષમરા પયરોગન નનદશડન કરતરા વિદરારથીઓ રરાસરાયણિક પયરોગ વિષ જાિકરારી આપતી ધરોરિ ૬ ની વિદરારથીનીઓ

60

શશકષકન નરામ: બારયા લકષમણભાઈ રામાભાઈમરોબરાઈલ નબર: ૯૫૭૪૩ ૨૯૯૩૬ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

સમધન, લબધન ક નળાકાર પારિોની ગયજાશ શોધવી

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: ફકરયાદકા પાથમમક શાળા વાયા. વરતજ, જી. ભાવનગર - ૩૬૪ ૦૬૦

રણણત વવષયમા દરક એકમન રિમબદધ રીત રોિવવામા આવ ત ખબજ જરરી છ. બાળક જમ જમ આરળ વધતો જાય તમ તમ એકમન અનયરપ થોડય નવય ઉમરાય જાય છ. તમા કોઈ કારણસર કડી ટી જાય છ અન ત નનરાશા અનયભવ છ. આવય ન થાય ત

માટ એકમ શર કરતા પહલા જરરી પવભજાન ચકાસી લવય જોઈએ અન જ ખટય હોય તનો ઉપચાર કયયા પછી જ આરળ વધવય જોઈએ.

વવદાથથી ધોરણ ૬ પાસ કર એટલ એન ચોરસ, લબચોરસ અન વયભળનય કષરિફળ શોધતા આવડી જાય છ. આ પવભજાનના આધાર ધોરણ ૭મા સમઘન અન લબધનનય ઘનફળ શોધી તની ગયજાશ શોધવી તથા ધોરણ ૮મા નળાકાર પારિનય ઘનફળ શોધી તની ગયજાશ શોધવી આ બાબતો શીખવાની થાય તાર વવદાથથીઓન યરિવત ઘનફળ શોધી તમા કટલા લલટર પરવાહી સમાશ ક તમાથી કટલા ઘનસમી, ઘનમીટર માટીનનકળશ ત શોધતા શીખવવય અન તન લરતા વયવહાર કોયડાઓનો ઉકલ શોધતા શીખવવય. આ સાથ વવદાથથીઓન નીચની બાબતોની જાણકારી હોય ત ખબ જ જરરી છ:• મીટર, સનટીમીટર અન કકલોમીટર એ લબાઈના માપના એકમો છ.• ચોરસ મીટર, ચોરસ સનટીમીટર, અન ચોરસ કકલોમીટરના માપ છ જન આપણ કષરિફળ તરીક ઓળખીએ છીએ.• ઘન મીટર અન ઘન સનટીમીટર એ ઘન પદાથયો ક તવા આકારના પારિોનય માપ છ, જન આપણ ઘનફળ કહીએ છીએ.

પણ લકષમણભાઈ બારયાએ અનયભવયય ક અમયક વવદાથથીઓન જયાર કોઈ પારિ આપવામા આવ છ તાર તનો ઉકલ મળવવામા મયશકલી અનયભવ છ.

નળરાકરાર વિષ મરાહહતી આપી રહલરા લકષમિભરાઈ લકષમિભરાઈ એ બનરાિલ ગરાણિતતક રરોબટ

61

https://youtu.be/99aYqDt5oiY

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

શશકષકની હરાજરીમા શરાળરાની પરાિીની ટાકીન મરાપ કરાઢતી વિદરારથીની

જરમા પવતતિ કરતી વિદરારથીની

આ સમસયાના નનવારણ માટ પરથમ વવદાથથીઓન ઘનફળ કઈ રીત શોધાય ત શીખવવામા આવયય. સારી ગહણ શકકત અન આવડત ધરાવતા વવદાથથીઓન ગપ લીડર બનાવયા. ધોરણ ૭ના બાળકોન શાળા સકયલમા આવલી લબધન પાણીની ટાકીની લબાઈ, પહોળાઈ અન ધનફળ શોધવાનય જણાવવામા આવયય. તમા કટલા લીટર પરવાહી સમાય ત વવદાથથીઓએ શોધયય. આ મયજબ ગપના દરક વવદાથથીએ તનય ઘનફળ શોધયય, તમા કટલા લલટર પરવાહી સમાય ત નકી કયય. આ ગપના કોઈ એક સભયના ઘર જયા સમધન ક લબઘન ટાકી હોય તનય ઘનફળ શોધી, તમા કટલા લીટર પરવાહી સમાશ ત વવદાથથીઓ દારા શોધવામા આવયય. આ કામ માટ કોઈ અકસાત ન થાય ત માટ જરરી તમામ સચનાઓ આપવામા આવી. આ પરમાણ નળાકાર પારિ માટ ધોરણ ૮મા કામ કરાવવામા આવયય.એક નળાકાર પારિન વવદાથથીઓ સામ રાખી મજરટપથી તનો પકરઘ શોધી સમીકરણની મદદથી તનો વયાસ ક વરિજયા શોધવામા આવી. પછી સરિની મદદથી તનય ઘનફળ શોધી ઉપર દશયાવયા મજબ ગપ પાડી પરકટીકલ કાયભ કરાવવામા આવયય. આ પરોજકરના ડોકયયમનટ નનભાવવામા આવયા છ. મૌશખક, લશખત અન કરિયાતમક કસોટી દારા મલયાકન કરવામા આવયય. તમજ નળાકાર માટ શાળાના મદાનમા આવલ નળાકાર

ઓટલાઓનય વવદાથથીઓ દારા ગપમા ઉપર મયજબ પકરઘ શોધી તમા માટીની જગયાએ જો પાણી ભરવામા આવ તો કટલા લલટર પાણી સમાશ ત નકકી કરવા માટનય કામ સોપાયય જ તઓએ સફળતાપવભક કયયભ.

આ પરયોરથી જ અમયક ટકા વવદાથથીઓજ આ કામ કરી શકતા હતા ત સસમતમા સયધારો જોવામળયો. ઘનફળ ખરખર શય છ, ત સમજતા થયા. રણણતન રોજીદા વયવહાર સાથ જોડવાનો જહય છ ત આના દરા લસધધ થતો જોવા મળયો.વવદાથથીના મનમા ઘનફળ વવશની સકલપનાદઢ થઈ શકી. બાળકમા સમહભાવના, સબળ ન તવ, કામ કરવામાટ જરરી નનષિા,આવડત અન વવચાર શકકત જવા ગયણોનો વવકાસ થાય છ.

આ પરયોરઘણા વષયોથી કરવામા આવ છ. હાલ આ માસમા જયાર એકમ આવશ તાર કરાવવામા આવશત આયોજનમા છ. ભતકાળમા કામ કરાવવમા આવયય છ તના ડોકયયમનટ જાળવીન રાખયા છ.

62

શશકષકન નરામ: મસકરયા અપકષા રમશચદરમરોબરાઈલ નબર: ૯૫૭૪૯ ૬૫૫૩૨ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

શીખવાની ગતતના આધાર જથ શશકષિ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: પાથમમક વવદામકદર રઠવાણણયાતા. ચીખલી, જી. નવસારી - ૩૯૬ ૫૨૧

અપકષા રમશચદર મસયકરયાઆ શાળામા સપટમબર, ૨૦૧૧થી ભણાવ છ. આ પહલા કમલા કોલજ ઓફ બી.એડ., ખોલવડ, સયરતમા ૨ વષભ રણણત વવષયના આલસસટનટ લકચરર તરીક ફરજ બજાવી હતી. શશકષક તરીકનો ૮ વષભનો અનયભવ છ. આ શાળામા તઓ

ધોરણ ૬ થી ૮મા રણણત અન વવજાન અન ટકનોલોજી વવષય ભણાવ છ. ધોરણ ૮ મા ૪૮ અન ધોરણ ૭ મા ૩૮ અન ધોરણ ૬ મા ૩૫ વવદાથથીઓ એમ કયલ ૧૨૧ વવદાથથીઓ છ.

સામાનય શશકષણ પદધમત દારા રણણત શશકષણ કરાવવામા આવયય પરય લજલલા પચાયત સચાલલત પરથમ સરિાત પરીકષા ઓકટોબર, ૨૦૧૧મા રિણય વરભખડના ૭૦% વવદાથથીઓની રણણત વવષય પયરવણીમા નબળો દખાવ જોવા મળયો. રિણય ધોરણના કયલ ૧૨૧ વવદાથથીઓએ પરીકષા આપી હતી. આથી રણણત શશકષણ વરભખડના મોટાભારના વવદાથથીઓ સમજી શક તવી નવીન પદધમત શોધવાની સમસયા સજાભઈ.

સૌ પરથમ ધોરણ૬ થી ધોરણ ૮ના વવદાથથીઓનય રણણતની બશઝક કરિયાઓ સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર, ભારાકાર, અપણયાકનય સાદયરપના આધાર વયકકતરત નનદાન કરવામા આવયય. નનદાનના આધાર બાળકોની ગહણશકકતમા સપષટ તફાવત જોવા મળયો. બાળકોન રણણતની બશઝક કરિયાનો ખયાલ તો હતો પરય પરશન ફકત રણણતના દાખલાઓ શીખવાની ઝડપના તફાવતનો હતો. દરરોજ રણણત તાસના અવલોકન અનયભવના આધાર રિણય વરભખડના બાળકોન ઝડપથી શીખનારા ગપ A (FAST LEARNER) અન B (SLOW LEARNER)ધીમી રમતએ શીખનારા ગપ, એમ બ ગપમા વવભાજીત કરવામા આવયા. ધોરણ ૮ ના વરભખડમા ગપ Aમા ૨૦ બાળકો હતા અન ગપ Bમા ૨૮ બાળકો હતા. વરભખડમા બ ગપ પાડવા પાછળનો આશય બન ગપના બાળકોન શશશકષકા દારા સમજાવવામા આવયો જથી ગપ Bના બાળકો લઘયતાગધથથી પીડાય નહી અન માનલસક રીત તયાર થાય. તારબાદ દરરોજ રણણત તાસના ૩૫ મમનનટના સમયરાળામા પહલી ૧૦ મમનનટ દરમયાન ગપ Aના બાળકોન રણણત શશકષણકાયભ કરાવવામા આવય. ત સમય દરમયાન ગપ Bના બાળકો જાત મહાવરાના દાખલા રણ, બાકીની ૨૦-૨૫ મમનનટ દરમયાન ગપ Bના બાળકોન રણણત શશકષણકાયભ કરાવવામા આવય. ત સમય દરમયાન ગપ Aના બાળકો જાત મહાવરના દાખલા રણ. આમ, બન ગપના બાળકોન તમની શીખવાની ઝડપ પરમાણ શશકષક દારા રણણત શશકષણ કરાવાયય. દરક ધોરણમા આરીત શશકષણ કાયભ કરવામા આવયય. રણણત વવષયનો આખો અભયાસરિમ આ રીત ગપ પાડીન શીખવવામા આવયો.

પરકરણના અત લવામા આવતી એકમ કસોટીમા ગપ Bના વવદાથથીઓના માકભ ૬૦% વધયા. બન ગપના બાળકો જયાર એક પરકરણ પર કર તાર ત પરકરણની પરીકષા લવાઈ. સરિાત પરીકષામા રિણય વરભખડના વવદાથથીઓના ૮૦% ભારના બાળકોના રણણત વવષયની પયરવણીમા સારો દખાવ જોવા મળયો. મોટાભારના બાળકો દાખલા રણી શકા. પરવતતિ શર કયયાના ૩ મઠહના બાદ ફરફાર જોવા મળયો.વરભખડના ૮૦-૮૫% વવદાથથીઓ જાત દાખલા રણી શકવાના કારણ રણણતમા રસ ઉતપન થયો. ગપ Bના વવદાથથીઓ પોતાના ગપમા સકરિય ભાર લતા થયા. ગપ Aના વવદાથથીઓની જમ પોતાના ગપનય ન તવ સભાળતા થયા. ગપ A જોડ સરખામણી કરતા થયા જથી સપધયાનો ભાવ અનયભવતા વધય સકરિય થયા. ગપ Bના વવદાથથીઓમા રજઆત શકકત, તકભ શકકત વધલી જોવા મળી. ગપ Bના વવદાથથીઓ સવ-મલયાકન કરતા થયા. પોતાના જ સહાધયાયી ગપ A વાળા વવદાથથીઓમાથી પરરણા લઈ સતત ઝડપી બનવાના પરયતન કરતા જણાયા. ધોરણ૬ થી આ બ જથ પદધમત દારા રણણત શીખતા બાળકો આરળના ધોરણમા વધતા ઝડપથી શીખવાની કષમતા પરાપત કરતા જણાયા. હાલ બાળકો આ પધધમતથી જ ભણ છ અન ધોરણ ૬મા પાસ થતા વવદાથથીઓ ધોરણ ૭મા જતા ગપ Bના વવદાથથીઓની સખયામા ઘટાડો થતો જોવા મળ છ.

63

https://youtu.be/9gRd70ZyvQw

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

જર A અન જર B પરાડીન પવતતિ કરરાિતરા અપકષરાબન

સબઘન અન લબઘન વિષ મરાહહતી આપતરા શશકષક શી

ICT ના ઉપયોગ દારા ગણિત શીખવવય

ઘ

66

શશકષકન નરામ: ગૌસવામી વવશાલપરી પવવણપરીમરોબરાઈલ નબર: ૯૭૧૪૨ ૩૦૯૩૭ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

વવજાન-ગણિત શશકષિ માટ બલોગ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: રાજપર પાથમમક શાળાતા. જી. પોરબદર - ૩૬૦ ૫૭૬

વવશાલપયરી પી. રૌસવામી ૨૦૧૨મા સૌપરથમ પરાઈવટ શાળામા રણણત-વવજાન માધયમમક શશકષક તરીક જોડાયા હતા. તારબાદ ઓરસટ, ૨૦૧૩થી સરકારી પરાથમમક શાળામા શશકષક તરીક પોરબદર લજલલાની રાજપયર પરાથમમક શાળામા જોડાયા. ધોરણ ૬

થી ૮મા રણણત-વવજાન વવષય ભણાવ છ. રણણત-વવજાનના વવષયો વવદાથથીઓન સમજવામા અઘરા લાર છ. તઓ વવષયન પોતાની ભાષામા વણભવી શકતા નથી.

આ વવષયો રસપરદ બનાવવા માટ વવશાલપયરી પી. રૌસવામીએ ટકનોલોજીની મદદથી ભણાવવાનો વવચાર કયયો. વવજાન અન રણણત એવા વવષયો છ ક ત બાળક વાચવા કરતા જોઈ અન પોત અનયભવ કર તો તમન ત ઉપયોરી થાય. શશકષકની પહલથી જ કમપયયટર અન ટકનોલોજીમા રધચ રહલી છ. વવદાથથીઓન પણ પાઠયપયસતક કરતા ટકનોલોજીના ઉપયોરથી ભણવામા વધય રસ હોય છ. આથી શશકષક વવચાયય ક આ વવષયોનય સોફટ મટીરીયલ બનાવવામા આવ. આ અતરભત જ મયદાઓ વવદાથથીઓન યાદ રાખવામા અઘરા પડ છ તમન તની સરળ રીતથી યાદ રાખવાની રીતો અન મયદાના વવડીયૉ તમજ PDF ફાઈલો તથા ટસટ બનાવીન તમન ઉપયોરી થાય તવય આયોજન કરલય. આમાથી અમયક બાબતો પહલથી જ ખયાલ હતી. અન બાકીની બાબતો ગયરલ પરથી શીખતા રયા.

શશકષક પાસ કમપયયટર હય નહી આથી આ મટીરીયલ નનમયાણ માટ સાટભ ફોનનો ઉપયોર કયયો. ધોરણ૬ થી ૮ના રણણત-વવજાનના મયદાઓનય ઈ-મટીરીયલ બનાવવાની શરઆત કરી. આ મટીરીયલ વવદાથથીઓ સયધી પહોચાડવા માટ અન પોતાના વરભમા થતી પરવમત અન મટીરીયલ બીજા સયધી પહોચાડવા એક બલોર બનાવવાનય વવચાયય. ૨૦૧૪મા જીમલ એકાઉનટ પરથી www.blogger.com પર જઈન પોતાનો બલોર બનાવયો, જ તદન ફી છ. સૌપરથમ જનરલ માઠહતી ધરાવતો બલોર હતો. પછી જન, ૨૦૧૪થી રણણત-વવજાન માટનો જ બલોર બનાવયો. બલોર પર જ મટીરીયલ મકવામા આવ છ ત બધય મોબાઈલથી બનાવલ છ. જયદી જયદી એપસનો ઉપયોર કરીન સાર મટીરીયલ બનાવવાનો પરયતન કરલો છ. બલોર સપણભપણ ગયજરાતી ભાષામા છ. જમા મારિ રણણત, વવજાન અન ટકનોલોજીની જ માઠહતી મકાય છ. આ બલોરમા વવશાલભાઈ દારા બનાવલ કકવઝ, મોબાઈલ રમ, ઓનલાઈન રમ, PPT, PDF વવડીયો વરર મકવામા આવ છ.આ બલોરનય નામ છ VISHAL VIGYAN. જ આપ http://vishalvigyan.blogspot.com પરથી જોઈ શકો છો. આ માઠહતી ફસબયક, ટીટર, ગયરલ અન વોટસઅપ પર શર કરીએ છીએ. શાળામા ભણાવતી વખત વવજાનના બનાવલ ઈ-મટીરીયલનો ઉપયોર કરવામા આવતો. સાથ તમનય મલયાકન કરવા માટ પણ આવી ઓનલાઈન/ઓફલાઈન ટસટનો ઉપયોર કરવામા આવતો હતો. જથી બાળકો સહલાઈથી શીખતા થયા છ.

આથી મારા વવદાથથીઓ ઉપરાત બીજા શશકષકો અન તમના વવદાથથીઓ અન પવભ વવદાથથીઓન ફાયદો થયો. યયવાનોન પણ સપધયાતમક પરીકષા માટ ઉપયોર થયા.

શશકષક દારા જ ઓકડયો-વવડીયો મટીરીયલ વવદાથથીઓ માટ ઉપયોરમા લવામા આવ છ ત કટલય અસરકારક છ તના મલયાકન માટ વવદાથથીઓની યયનનટ ટસટ લવામા આવ છ. જમા તઓ અઘરા મયદાઓ સહલાઈથી વણભવી શક છ. શશકષકના આ પરયાસથી શાળામા બાળકો રણણત-વવજાન પરત રસ દાખવતા થયા છ. તમન રધચ જારી છ અન સહલાઈથી તઓ આ વવષય ભણ છ. સાથ બીજા બાળકન પણ લાભ મળ છ. હાલ આ બલોર તમામ શશકષકો અન બાળકો માટ કાયભરત છ. જના હાલ ૩૦ લાખથી વધય વવઝીટર છ. બલોર વવશનો ફીડબક http://vishalvigyan123.guestbook.com પર મક છ. બીજા શશકષકો પણ તનો ઉપયોર તમની શાળામા કર છ. આથી તમના વવદાથથીઓન પણ સમજવામા સરળતા રહ છ

67

https://youtu.be/3JkYMZfy9_w

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

આ પરવમતન આરળ વધારતા YOUTUBE પર VISHAL VIGYAN ચનલ શર કરલ છ. જ તમ http://youtube.com/c/vishalgauswami પરથી જોઈ શકો છો. અહી ગયજરાતી ભાષામા રણણત-વવજાનના વવડીયો મયકવામા આવ છ. ગયરલ પલ સટોર પર પણ રણણત-વવજાન અન ટકનોલોજીની એપસ મકવામા આવ છ, જ શશકષક દારા જ બનાવવામા આવી છ. પલ સટોર પર VISHAL VIGYAN સચભ કરતા ત ઉપલબધ છ.

આ ઈનોવશનથી વવશાલપયરી પી. રૌસવામી શશકષકોન સદશ આપવા માર છ ક તમ જો ટકનોલોજીથી જ ભણાવવાનય ઈચો છો તો કમપયયટર જવા સાધનોની જરર નથી, પણ દરઢ મનોબળની જરર છ. જમા આપ આસપાસમા ઉપલબધ સાધનોનો પણ ઉપયોર કરી શકો છો.

સયડ મડળનરા મરોડલ દરારરા ગરહરો વિષ જાિકરારી મળિતરા વિદરારથીઓ

મલાકન મરાટ લિરાતી KBC પકરારની ગમ

ગણિતના અઘરા મયદા ન શીખવવા માટ સરળ પદતતઓ

ચ

70

શશકષકન નરામ: સતા રમશભાઈ એસ.મરોબરાઈલ નબર: ૯૮૨૪૮ ૧૯૬૫૬ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

વવભાજયતાની વવશશષટ નનયમાવલી

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: કલસર કરસોસય સનટર એમ.એસ.બી. - ૯તા. મહવા, જી. ભાવનગર - ૩૬૪ ૨૯૦

રમશભાઈ એસ. સતા રણણત વવષયના અભયાસય છ. રણણતના ઘણા સામાષયકો અન પયસતકોનય તઓએ વાચન કરલ છ. મહયવા નરર પરાથમમક શશકષણ સમમમતની શી આ.જા.બયસા પરાથમમક શાળા નબર૩મા તઓ તારીખ ૭/૧૧/૧૯૯૮ના રોજ વવદા સહાયક

તરીક જોડાયા અન તારબાદ મહયવા નરર પરાથમમક શશકષણ સમમમતની શી ના.મી.મહતા કનયા પરાથમમક શાળા નબર ૭મા તારીખ ૧૫/૭/૨૦૦૫ના રોજ બદલી થઈન જોડાયા. તઓએ શાળા નબર૩મા વરભ શશકષક તરીક ધોરણ ૫ થી ૭મા તમામ વવષયો ભણાવલ અન શાળા નબર ૭મા પણ,શરઆતમા ધોરણ ૫ થી ૭મા તમામ વવષયો અન પછી ધોરણ ૮ પરાથમમકમા આવતા વવષયો અન ધોરણ ૬ થી ૮મા વવષય શશકષક તરીક રણણત વવષય ભણાવલ. ધોરણ ૫મા વવભાજયતાની ચાવીઓ પરકરણ આવ છ. ધોરણ ૫ ના વવદાથથીઓ ધોરણ ૬મા આવ તાર તમન અપણયાકમા અમત સશકષપતરપ આપવામા તકલીફ પડતી હતી. આ ઉપરાત જવાહર નવોદય વવદાલયમા ધોરણ ૬મા પરવશ મળવવા માટ તની પરવશ માટની પરીકષા માટ જ વવદાથથીઓ તયારી કરતા તમા પણ વવદાથથીઓન મયશકલી જણાતી હતી. ઉદાહરણ તરીક ૨૨૧/૧૩૦ × ૩૨૩૦/૧૯ નય સાદયરપ આપવામા ૧૩ અન ૧૯ની વવભાજય સખયા ૨૨૧ ક ૩૨૩ માથી કઈ છ ત તપાસવાનય હોય છ. પહલાના રણણતના પાઠયપયસતકમા ૭ અન ૧૧ની ચાવી માટ એક રીત આપલ હતી, જમા ૭ની ચાવીમા આપલ સખયાના એકમના અકન ૫ વડ ગયણી એકમના અકન અવરણી આરળની સખયામા તના ગયણનફળન ઉમરતા જઈ જ જવાબ મળ ત સાત વડ વવભાજય છ ક નઠહ ત જોવાનય હય. ૧૧ની ચાવીમા આપલ સખયાના એકી સાન અન બકી સાનના સરવાળાનો તફાવત૦ક ૧૧ની અવયવી મળ ત જોવાનય હય. આ રીતનય નનરીકષણ કયય તાર માલયમ પડય ક જ સખયાની અવયવીઓમા એકમનો અક ૯ અન૧ મળતો હોય તવી તમામ સખયાઓની વવભાજયતાની ચાવીઓ એક રીતથી બનાવી શકાય છ. જમક ૩, ૭, ૧૧, ૧૩, ૧૭, ૧૯, ૨૧, ૨૩, ૨૭, ૨૯, ... વરર જવીસખયાઓની અવયવીઓમા એકમનો અક ૯ અન ૧ મળ છ અન ત તમામ સખયાઓની તમના આધાર મળવી ચાવીઓનય નનમયાણ કરી શકાય છ. જ પણભ સખયાની ચાવી બનાવવી હોય ત સખયાનો આધાર બ રીત મળવી શકાય છ. પરથમ રીતમા જ સખયાની અવયવીઓમા નજીકમા એકમનો અક ૯ મળતો હોય ત સખયાન લઈ તમા એક ઉમરી શનયન ધયાનમા લીધા વરર જ સખયા બાકી રહ તન આધાર તરીક લવામા આવ છ. બીજી રીતમા જ સખયાની અવયવીઓમા નજીકમા એકમનો અક ૧ મળતો હોય ત સખયાન લઈ તમાથી એક બાદ કરી શનયન ધયાનમા લીધા વરર જ સખયા બાકી રહ તન આધાર તરીક લવામા આવ છ. પરથમ રીતમા આધાર મળ ત +(પલસ) તરીક અન બીજી રીતમા આધાર મળ ત – ( માઈનસ) તરીક લઈ શકાય છ.

વવવવધ ઉદાહરિો :

૩ની ચાવી માટ આધાર શોધવો

૩ની અવયવીઓ: ૩, ૬,૯, ૧૨, ૧૫, ૧૮, ૨૧, ૨૪,...

(૧) એકમનો ૯મળ ીવત અવયવી: ૯ + ૧ = ૧૦

આધાર: + ૧

(૨) એકમનો ૧ મળ ીવત અવયવી: ૨૧ - ૧ = ૨૦

આધાર : - ૨

ઉદાહરણ

૩૪૨ ૪૨૬

+૨ (૨×૧) -૧૨ (૬×૨)

૩૬

૩૦

+૬ (૬×૧) -૦ (૦×૨)

૯

૩

એકમના આધાર વડ ણતા અન ક માઈનસ

કરતા મળતી ૩ વડ હોય તો લપઆ

૩ વડ હોય.

૭ની ચાવી માટ આધાર શોધવો

૭ની અવયવીઓ:૭, ૧૪, ૨૧, ૨૮, ૩૫, ૪૨,૪૯, ...

(૧) એકમનો ૯ મળ ીવત અવયવી: ૪૯ + ૧ = ૫૦

આધાર: + ૫

(૨) એકમનો ૧ મળ તવી અવયવી: ૨૧ -૧= ૨૦

આધાર: - ૨

ઉદાહરણ

૩૪૩ ૪૬૯

+૧૫ (૩×૫) -૧૮ (૯×૨)

૪૯ ૨૮

એકમના આધાર વડ ણતા અન ક

માઈનસ કરતા મળતી ૭વડ હોય તો

લપઆ ૭ વડ હોય.

૯ની ચાવી માટ આધાર શોધવો

૯ની અવયવીઓ: ૯, ૧૮, ૨૭, ૩૬, ૪૫, ૫૪, ૬૩, ૭૨, ૮૧,...

(૧) એકમનો ૯ મળ ીવત અવયવી: ૯ + ૧ = ૧૦

આધાર: + ૧

(૨) એકમનો ૧ મળ ીવત અવયવી: ૮૧ - ૧ = ૮૦

આધાર: - ૮

ઉદાહરણ

૩૪૨ ૪૨૩

+૨ (૨×૧) -૨૪ (૩×૮)

૩૬ ૧૮

+૬ (૬×૧)

૯

એકમના આધાર વડ ણતા અન ક માઈનસ

કરતા મળતી ૯વડ હોય તો લપઆ

૯ વડ હોય.

૧૩ની ચાવી માટ આધાર શોધવો

૧૩ની અવયવીઓ: ૧૩, ૨૬, ૩૯, ૫૨, ૬૫, ૭૮, ૯૧,

૧૦૪, ...

(૧) એકમનો ૯ મળ ીવત અવયવી: ૩૯ + ૧ = ૪૦

આધાર: + ૪

(૨) એકમનો ૧મળ ીવત અવયવી: ૯૧ - ૧ = ૯૦

આધાર: - ૯

ઉદાહરણ

૨૧૭૧ ૨૪૮૩

+૪ (૧×૪)

-૨૭ (૩×૯)

૨૨૧

૨૨૧

+૫ (૧×૪) -૯ (૧×૯)

૨૬ ૧૩

એકમના આધાર વડ ણતા અન ક

માઈનસ કરતા મળતી ૧૩ વડ હોય તો

લપઆ ૧૩ વડ હોય.

71

૩ની ચાવી માટ આધાર શોધવો

૩ની અવયવીઓ: ૩, ૬,૯, ૧૨, ૧૫, ૧૮, ૨૧, ૨૪,...

(૧) એકમનો ૯મળ ીવત અવયવી: ૯ + ૧ = ૧૦

આધાર: + ૧

(૨) એકમનો ૧ મળ ીવત અવયવી: ૨૧ - ૧ = ૨૦

આધાર : - ૨

ઉદાહરણ

૩૪૨ ૪૨૬

+૨ (૨×૧) -૧૨ (૬×૨)

૩૬

૩૦

+૬ (૬×૧) -૦ (૦×૨)

૯

૩

એકમના આધાર વડ ણતા અન ક માઈનસ

કરતા મળતી ૩ વડ હોય તો લપઆ

૩ વડ હોય.

૭ની ચાવી માટ આધાર શોધવો

૭ની અવયવીઓ:૭, ૧૪, ૨૧, ૨૮, ૩૫, ૪૨,૪૯, ...

(૧) એકમનો ૯ મળ ીવત અવયવી: ૪૯ + ૧ = ૫૦

આધાર: + ૫

(૨) એકમનો ૧ મળ તવી અવયવી: ૨૧ -૧= ૨૦

આધાર: - ૨

ઉદાહરણ

૩૪૩ ૪૬૯

+૧૫ (૩×૫) -૧૮ (૯×૨)

૪૯ ૨૮

એકમના આધાર વડ ણતા અન ક

માઈનસ કરતા મળતી ૭વડ હોય તો

લપઆ ૭ વડ હોય.

૯ની ચાવી માટ આધાર શોધવો

૯ની અવયવીઓ: ૯, ૧૮, ૨૭, ૩૬, ૪૫, ૫૪, ૬૩, ૭૨, ૮૧,...

(૧) એકમનો ૯ મળ ીવત અવયવી: ૯ + ૧ = ૧૦

આધાર: + ૧

(૨) એકમનો ૧ મળ ીવત અવયવી: ૮૧ - ૧ = ૮૦

આધાર: - ૮

ઉદાહરણ

૩૪૨ ૪૨૩

+૨ (૨×૧) -૨૪ (૩×૮)

૩૬ ૧૮

+૬ (૬×૧)

૯

એકમના આધાર વડ ણતા અન ક માઈનસ

કરતા મળતી ૯વડ હોય તો લપઆ

૯ વડ હોય.

૧૩ની ચાવી માટ આધાર શોધવો

૧૩ની અવયવીઓ: ૧૩, ૨૬, ૩૯, ૫૨, ૬૫, ૭૮, ૯૧,

૧૦૪, ...

(૧) એકમનો ૯ મળ ીવત અવયવી: ૩૯ + ૧ = ૪૦

આધાર: + ૪

(૨) એકમનો ૧મળ ીવત અવયવી: ૯૧ - ૧ = ૯૦

આધાર: - ૯

ઉદાહરણ

૨૧૭૧ ૨૪૮૩

+૪ (૧×૪)

-૨૭ (૩×૯)

૨૨૧

૨૨૧

+૫ (૧×૪) -૯ (૧×૯)

૨૬ ૧૩

એકમના આધાર વડ ણતા અન ક

માઈનસ કરતા મળતી ૧૩ વડ હોય તો

લપઆ ૧૩ વડ હોય.

કઈ સખાની ચાવી માટ શય યાદ રાખવય તનય કોષટક

સખયા શય યાદ રાખવય

૨ એકમનો અક: ૨, ૪, ૬, ૮, ૦

૩ આધાર: + ૧ ક -૨

૪ છલલા બ અક

૫ એકમનો અક: ૫ક ૦

૬ ૨ અન ૩ની ચાવી

૭ આધાર + ૫ ક -૨

૮ છલલા રિણ અક

૯ આધાર + ૧ ક -૮

૧૦ એકમનો અક: ૦

૧૧ આધાર + ૧૦ ક -૧

૧૨ ૩ અન ૪ની ચાવી

૧૩ આધાર + ૪ ક -૯

૧૪ ૨ અન ૭ની ચાવી

72

આ ચાવીઓ વવદાથથીઓન યાદ રાખવા માટ આપવામા આવી જમા, તજસવી વવદાથથીઓ સરળતાથી સમજી શક છ. તજસવી વવદાથથીઓ માટ આ પધધમત ખબ ઉપયોરી બની છ. શશકષકોનો પણ સારો પરમતભાવ મળી રહો છ. તાલીમ દરમયાન શશકષકોન વવભાજયતાની વવશશષટ નનયમાવલીની સમજ આપવામા આવલ છ. આ પદધમતનય મલયાકન વવદાથથીઓની ટસટ લઈન કરવામા આવલ છ. તાલીમ દરમયાન શશકષકોની પણ ટસટ લઈ મલયાકન કરવામા આવલ છ. આ વવશશષટ ચાવીઓની મદદથી વવદાથથીઓન અન શશકષકોન રણણત શીખવય અન શીખવવય સરળ બનય છ. બાળકો રણણતમા સરળતાથી કોઈપણ સખયાન અમતસશકષપત રપમા રપાતર કરી શક છ.

રણણત વવષયમા પોતાની નવતર પરવતતિઓ માટ રમશભાઈ સતાન જયદી જયદી કકષાએ સનાનનત પણ કરવામા આવલ છ. તઓન સાદીપનન વવદાગયર એવોડભ ,શષિ શશકષક રાજયપાલ એવોડભ , નશનલ બસટ ટીચર એવોડભ , શષિ શશકષક ધચરિકટ એવોડભ , રાજયના શષિ રણણત શશકષકનો એવોડભ , સનસસ રાષટરપમત એવોડભ , રોટરી રાષટર નનમયાણ એવોડભ , પરા.એ.આર.રાવ લોકભોગય રણણત શશકષણ એવોડભ થી સનાનનત કરવામા આવલ છ.

પઝલ વિષ મરાહહતી આપતરા શશકષક શી રમશભરાઈ સતરા

73

https://youtu.be/PQ__YDurdLo

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

નમરરક રિરોસ પઝલસ દરારરા ગણિત શશકષિ

74

શશકષકન નરામ: પરમાર સરસસહ બાલભાઇમરોબરાઈલ નબર: ૯૨૭૫૧ ૧૨૬૩૮ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

આઠની વવભાજયતાની નવી ચાવી

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: વવઠઠલપર પાથમમક શાળાતા. કોડીનાર, જી. ગીર સોમનાથ - ૩૬૨ ૭૨૦

ઘોરણ ૫ના બાળકોના એક વરભમા રણણતનય અઘયાપન ચાલી રહય હય. વવદાથથીઓ નવોદય પરવશ સનનક સલ માટ સપઘયાતમક પરીકષાની તયારી કરી રહા હતા. વવભાજયતાની ચાવીઓ પરકરણ સયરસસહ પરમાર શીખવવાનય હય.

પરકરણનય નામ સાભળતા જ ચાવીનો અથભ ક ધચરિ બાળકના મનમા આવયા વરર રહ જ નહહ. હા એ જ તાળય ખોલવા માટની ચાવી ક જ ઘર, કબાટ ક દયકાનનય રકષણ કર છ. બસ આ જ સમજન આધાર પરકરણની શરઆત શશકષક કરી ક જમ કોઇ તાળય ખોલવા માટ તની ચાવીની જરર પડ તમ કોઇ સખયાન આપલ સખયા વડ નનઃશષ ભારી શકાય ક નઠહ ત જાણવાની રીતન વવભાજયતાની ચાવી કહ છ. આવી પરાથમમક ચાવીની સમજ આપયા બાદ શશકષક ટર નનર દરમમયાન જાણવા મળલ વવભાજયતાની ચાવીની વયાખયા રજ કરી અન કાળા પાઠટયા પર નોઘ કરીઃ

વવભાજયતાની ચાવી એટલ શય?: આપલી સખાન કોઇ સખા વ નનઃશષ ભાગી શકાય ક નહહ ત ભાગાકાર કયમા સસવાય બતાવવાની રીતન વવભાજયતાની ચાવી કહ છ.

રિમશઃ ૨, ૫, ૧૦ની ચાવીની રજઆત આરમન નનરમન પદધમતથી કરી ક જમા મારિ એકમનો અક જોઇ કોઇપણ સખયાન ૨, ૫ ક ૧૦ વડ નનઃશષ ભારી શકાય ક નઠહ ત જણાવી શકાય છ. તાર બાદ સખયાના છલલા બ અક (એકમ દશક) થી બનતી સખયા જોઇન ૪ વડ નનઃશષ ભારી શકાય ત ચાવી રજ કરી. જન ૧ થી ૨૦ ધકડયા આવડતા હોય ત બાળકોન મારિ આરળના ચાર અવયવી જ યાદ રાખવાના હતા એટલ કામ જલી અન આસાન બની રયય. ત ચાર અવયવી હતા ૨૧ x ૪ = ૮૪, ૨૨ x ૪ = ૮૮, ૨૩ x ૪ = ૯૨, ૨૪ x ૪ = ૯૬, ૦૦ x ૪ = ૦૦ તાર બાદ અકોના સરવાળા જરરી હોય તવી ચાવીઓ ૩ અન ૯ ની વવભાજયતાની ચાવી રજ કરી. એમા થોડા આરળ જઇ અકોના સરવાળા સાથ અનય જરરી વાત સાથ જોડી ૬ અન ૧૧ ની ચાવી સમજાવવામા આવી. તાર બાદ ૮ ની ચાવી પાિયપયસતક મયજબ રજ થઇ જ આ મયજબ છ.

પાિયપયસતકમા આપલ અન વધય પરલસદધ ૮ ની વવભાજયતાની ચાવી: જ સખયાના એકમ દશક સો (છલલા રિણ) અકોથી બનતી સખયા જો ૮ વડ વવભાજય હોય (એટલક ૮ વડ નનઃશષ ભારી શકાય) તો ત આખી સખયાન ૮ વડ નનઃશષ ભારી શકાય. થોડા ઉદાહરણ સમજાવયા. પણ એક બાળક માર ઘયાન દોયય ક ભારાકાર કયયા લસવાય નનઃશષ ભારી શકાય તવી રીતન જ ચાવી કહવાય અન આ ૮ની ચાવી મા તો ...!

બસ આ જ પરશનએ સયરસસહ પરમારન વવચારતા કયયા. કોમપયયટર પર બસી હજારો વબસાઇટો પર DIVISIBILITY RULES નો અભયાસ કયયો. દયનનયાના રણણત કષરિ આરળ એવા દશો જમભની, ફાનસ, અમકરકા જવા દશોના અનક રણણતશાસતરીઓની રજ થયલ વવભાજયતાની ચાવીઓનો અભયાસ કયયો. પણ વવદાથથીનાએ પરશન સામ તો દયનનયાના તમામ લોકો બસ છલલા રિણ અકોન ભારી, તપાસી પછી જ કહતા હતા ક આ સખયાન ૮ વડ ભારી શકાય! થોડી નનરાશા સાપડી પછી સયરસસહભાઈ ન થયય ક આ ચાવી માટની વયાખયા જ ખોટી છ (સખયાન ભારાકાર કયયા લસવાય નનઃશષ ભારી શકાય ક નઠહ ત જાણવાની રીતન વવભાજયતાની ચાવી કહ છ). અહી છલલા રિણ અકોન ૮ વડ ભારી ન તપાસવા પડ છ. અન રિણ અકના ૮ ના અવયવીઓ ૧૨૪ અન ૦૦૦ એમ કયલ ૧૨૫ સખયાઓ છ, જ યાદ રાખવી મયશકલ છ. તો અધરી ક નનરથભક જણાતી આ ચાવી સરળ કવી રીત બન?

બઘા જ ૮ના ગયણજો તપાસયા. ઊડય મથન કયયભ. અકો વચચના સબધો તપાસયા. મહનતના ફળ મીિા એ કહવત સાથભક થઇ. વવદાથથીની નાનકડી પરરણા ક લજજાસાએ નવી ચાવી મળવી આપી.

નીચનીની બન શરતોનય પાલન થાય તો જ ત સખાન ૮ વ નનઃશષ ભાગી શકાય:શરત (૧): સખયાના એકમ-દશકથી બનતી સખયા ૪ નો અવયવી (ગયણક) હોયશરત (૨): સખયાના છલલા બ અકની સખયા જ ૪ નો ગયણક છ, ત ૪ ન એકી સખયાના વડ ગયણી બનલ હોય તો શતકનો અક એકી હોવો જોઇએ અન જો ત બકી સખયા વડ ગયણી બનલ હોય તો શતક બકી હોવો જોઇએ.

75

https://youtu.be/2cS739pUBnU

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

ઉદાહરિો(૧) ૧, ૨૪, ૩૩૬ સખયામા ૩૬ એ ૪ નો ગયણક છ. બીજય ૪ ન ૯ વડ ગયણવાથી ત અવયવી બન છ જમા ૯ એ એકી સખયા છ, માટ શતકનો

અક એકી હોય તો જ આ સખયાન ૮ વડ નનઃશષ ભારી શકાય. આ રકમમા શતકનો અક ૩ છ જ એકી છ,માટ ૧, ૨૪, ૩૩૬ એ ૮ વડ વવભાજય છ.

(૨) ૧૨૩૬૩૨ સખયામા ૩૨ એ ૪ નો ગયણક છ. બીજય ૪ ન ૮ વડ ગયણવાથી ત અવયવી બન છ જમા ૮ એ બકી સખયા છ, માટ શતકનો અક બકી હોય તો જ આ સખયાન ૮ વડ નનઃશષ ભારી શકાય. આ રકમમા શતકનો અક ૬ છ જ બકી છ,માટ ૧૨૩૬૩૨ એ ૮ વડ વવભાજય છ.

(૩) ૭૬૭૬૭૭૬ સખયામા ૭૬ એ ૪ નો ગયણક છ. બીજય ૪ ન ૧૯ વડ ગયણવાથી ત અવયવી બન છ જમા ૧૯ એ એકી સખયા છ, માટ શતકનો અક એકી હોય તો જ આ સખયાન ૮ વડ નનઃશષ ભારી શકાય. આ રકમમા શતકનો અક ૭ છ જ એકી છ, માટ ૭૬૭૬૭૭૬ એ ૮ વડ વવભાજય છ.

(૪) ૧૨૧૨૧૧૬ સખયામા ૧૬ એ ૪ નો ગયણક છ. બીજય ૪ ન ૪ વડ ગયણવાથી ત અવયવી બન છ જમા ૪ એ બકી સખયા છ, માટ શતકનો અક બકી હોય તો જ આ સખયાન ૮ વડ નનઃશષ ભારી શકાય. આ રકમમા શતકનો અક ૧ છ જ એકી છ, માટ ૧૨૧૨૧૧૬ એ ૮ વડ વવભાજય નથી.

(૫) ૪૨૪૨૮૫૨ સખયામા ૫૨ એ ૪ નો ગયણક છ. બીજય ૪ ન ૧૩ વડ ગયણવાથી ત અવયવી બન છ જમા ૧૩ એ એકી સખયા છ, માટ શતકનો અક એકી હોય તો જ આ સખયાન ૮ વડ નનઃશષ ભારી શકાય. આ રકમમા શતકનો અક ૮ છ જ બકી છ, માટ ૪૨૪૨૮૫૨ એ ૮ વડ વવભાજય નથી.

(૬) ૪૨૪૨૨૦૦ સખયામા ૦૦ એ ૪ નો ગયણક છ. બીજય ૪ ન ૦૦ વડ ગયણવાથી ત અવયવી બન છ જમા ૦૦ એ બકી સખયા છ, માટ શતકનો અક બકી હોય તો જ આ સખયાન ૮ વડ નનઃશષ ભારી શકાય. આ રકમમા શતકનો અક ૨ છ જ બકી છ, માટ ૪૨૪૨૨૦૦ એ ૮ વડ વવભાજય છ.

(૭) ૪૫૭૮૪૨૩ સખયામા ૨૩ એ ૪ નો ગયણક નથી માટ ત સખયા ૪ વડ વવભાજય નથી માટ ત સખયા ૮ વડ વવભાજય ન જ હોય. કમક પહલી શરતનય જ પાલન થય નથી.

શાળામા ધોરણ ૫ ના કયલ ૨ વરભ હતા “અ” અન “બ”, વરભ “અ” મા જની પદધમત અન વરભ “બ” મા નવી પદધમતથી ટસટ લવામા આવી. અત જોવા મળયય ક વરભ “બ” ઓછા સમયમા પરીકષા આપી શક છ. વવદાથથીઓ ભારાકાર કયયા લસવાય કોઇપણ સખયાન આિ વડ નન:શષ ભારી શકાય ક નઠહ ત ખબ ઝડપથી કહવા લાગયા. તની સમય સાથની લશખત કસોટી લીધી.

IIMA ખરાત આયરોશિત ઇનટરનશન કકષરાની મીટીગમા પરોતરાની પવતતિ રજ કરતરા સરસસહભરાઈ

76

શશકષકન નરામ: મોડાજસયા પવવણભાઇ ગોકળભાઇમરોબરાઈલ નબર: ૯૭૨૪૬ ૪૯૭૧૭ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

સરવાળાના સતો

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: શી તરવડા પાથમમક શાળામ. તરવડા, વાયા. ધોરાજી, પોસ. રાયડી, જી. રાજકોટ - ૩૬૦ ૪૧૦

શશકષણશાસતરીઓએ કહય જ છ ક, સરવાળાની રણન પરકકયામા આરળીઓના વઢા રણી લીટાઓ કરી પછી ત રણી ઉમરવા, સરવાળો કરવો આ પદધમત વજયભ છ. જમા બાળકો સમજ વવનાની યાવરિક પરકકયા કરી ઉકલ મળવ છ. પરવવણભાઈએ જોયય ક,

આજ મોટા ભારની શાળાઓમા શશકષકો સરવાળા, બાદબાકીમા આ વજયભ પદધમતઓનો ઉ૫યોર કર છ. આમા બાળકની સમજ ક તકભ નો વયવહાકરક અભાવ જોવા મળ છ. જના લીઘ બાળકો ઝડપી રણનકાયભ કરી શકતા નથી. વયવહાકરક કોયડાઓ ઉકલવામા ઘણી મયશકલી અનયભવ છ. જયાર રણણત એ સાતતપણભ વવષય છ. જમા રણણતની સકલપનાઓ, વયાખયાઓ, પરકકયાઓ વરરનો રણણત સબધના જાનનો સમાવશ થાય છ. સરવાળાની કરિયામા જાન સાથ સરવાળાના સતની જાણકારી દારા સહજ રીત બાળકો વયવહાર અભભરમ અપનાવી સચોટ નનણભયો તારવી ઝડપી આ સમસયાન અનયભવ દારા, પરવમત દારા સચોટ રીત ઉકલી શક એ માટ સરવાળાના સતોની સકલપના શીખવવી જરરી છ. આ કઠિનબબદય સરળ રીત સમજાવવા, શીખવવા કઈક નવતર પરવમત દારા આ સમસયાનો ઉકલ મળવવો જોઈએ. શશકષણવવદ ભરવાનદાસ યય. પારખના લખાયલા અભયાસરિમ અન આયોજન લખ (ઇ.સ.૧૯૭૦) મા દશયાવયા મયજબ સરવાળા તથા બાદબાકીની પરકરિયા કરાવતી વખત શશકષકો દારા થતી લીટા, મીડા, ક વઢા રણાવવાની પરકરિયા વજયભ પદધમત છ. આ લખ વાચયા બાદ આ અર શશકષક તરીક શય કરી શકાય ત અર મોડાલસયા પરવવણભાઇએ વવચાર કયયો.

વષભ ૨૦૧૦-૧૧થી પાયાવરભ ધોરણ ૧ થી વરભના કયલ ૨૨ બાળકોથી આ સરવાળાના સતોની શરઆત કરી. ઉતિરોતિર ધોરણની જરકરયાત મયજબ આરળ ધપાવલ. સૌ પરથમ બાળકો રણણતમા અક જાનમા પારરત હોવા જોઇએ. તારબાદ જ સરવાળાની પરકરિયામા આરળ ધપાવી શકાય. આ પરકરિયા સબધી શકષણણક સાઠહતનો અભયાસ કયયો. શશકષક આવતતિ તથા શકષણણક પદધમત અરના સામષયકોના લખો દારા આ પરકરિયાની જરરી માઠહતી એકરિ કરી. પરારભભક ધોરણોમા વવદાથથીઓના પવભ જાનના આધાર મતભ વસય દારા અનયભવ જાન મળવ તવા ટી.એલ.એમ.નય નનમયાણ કાયભ કયય. વવદાથથીઓની કકષા પરમાણ જથ દારા અમલીકરણની શરઆત કરવામા આવી. ધોરણ ૧ મા પયયાવરણમાથી ઉપલબધ કાકરા, બીયા, મોતી વરર મતભ વસયઓ દારા રણતરી કરાવી તથા ઉમરાવી વવદાથથીઓની મૌશખક રણતરી હસતરત કરાવી. સરવાળાના પરથમ ૧ થી ૫ સયધીના સતો આતમસાત કરાવયા બાદ ૬ થી ૧૦ સયધીના તમજ રિમશઃ ૧ થી ૧૮ સયધીના સતો વવદાથથીઓન મતભ વસયઓ દારા આતમસાત કરાવયા. તાર બાદ જથકાયભ દારા બાળકોન વારવાર દરઢીકરણ તથા પયનરાવતભન અન મહાવરા દારા વવદાથથીઓમા પરકરિયા િોસ તથા અસરકારક બનાવી. આજ રીત બાદબાકીની પરકરિયા સરવાળાની પરક કરિયા હોઈ એટલ સરવાળાના જ સતો છ તન આધાર વવદાથથીઓ બાદબાકી કરતા થયા જનાથી બાદબાકીની પરકરિયામા પણ ખબજ ઝડપ આવી. પરવમત દારા શશકષણના લસદધાતો કામ લરાડી શકાય ત માટ પરથમ બાળકોન સવાનયભવ માટ આપી શકાય તવા સયલભ, સરળ, સાદા, TLM નનમયાણ કરવાનય કયય. ખાસ કરીન પરતકષ નનદશભન અન પરવમતમા ઉપયોરી લસકા, મણકા, લખોટીઓ, પણયો, અક, પતિા, મણકા ધોડી, ચાટભ એકવરિત કયયા. સખયા કયટયબોના સતોન અલર તારવી ૧ થી ૧૮ સયધીની સખયાના કયટયબ જથો બનાવયા. ચાર પાચ બાળકોના જથોન પયરા પાડી શકાય તટલા બનાવયા.

શશકષણમા જાત પરથી અજાતનો લસદધાત ખબ જ વયવહાર છ. મોટાભારના બાળકો ૧ ઉમરવાની પરકરિયાથી જાત છ. આ આધારનો ઉપયોર કરી આરળ વધય સખયા ઉમરવાની પરકરિયા હાથ ધરી શકાય. બાળકોના વયવહાકરક અનયભવો દારા આ કાયભની શરઆત કરી નનદશભન દારા જાતનો ઉપયોર કરી બાળકો સવય તારણ કાઢ, ત માટ વરભ સમકષ પરવમત દારા શશકષણની શરઆત કરી. વરભના બ બાળકોન વરભ સમકષ ઉભા કરી એક બાળક Aન ૨ લસકા આપયા. Bબાળકન ૧ આપયો. હવ B બાળક Aન ૧ લસકો આપ છ. આ પરવમતનય પકરણામ Aપાસ કટલા લસકા થયા જ પરશન દારા વરભખડના બીજા બાળકો દારા મળવશય. મોટાભારના બાળકોએ તનો સચોટ જવાબ (ઉકલ) (૩) આપયો.

હવ આ નનદશભનન કા.પા.પર ધચરિો દારા શીખવશય જમ ક ૦૦+૦ = ૨+૧ નય વાચન કયયભ. જમક બ વતિા એક. આ તક જ કાઈ વધારો થાય છ તન વતિા કહવાય. જ સજા + સકત વડ દશયાવાય છ. જન વતિા કહ છ. આ જાણકારી આપી આમ આખય પદ બ વતિા એકનય વાચન વરભખડના બાળકોન અરિમમક ઉભા કરી કરાવયય. જનય પકરણામ રસપરદ મળયય. આ તક + મા બન પદોન પરસપર સબધ વવશ સમજાવયય.

77

https://youtu.be/T0tyDjMrjDk

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

૧ થી ૧૮ સયધીના સરવાળાના સતોનય દરઢીકરણ પયનરાવભતન કરાવી મળવલ જાન વધય દરઢ કરાવવય. વધયમા બાદબાકીના ઉમલમા આજ સતો ઉપયોરી છ. જમક ૯-૫ = કટલા? તો બાળકો આ કરિયા બાદબાકીએ સરવાળાની વવરદધ પરકરિયા છ. બાદબાકીએ પરક સરવાળો છ. તથી ૯ કમ થાય? ૫ મા કટલા ઉમરીએ તો ૯ થાય. સરવાળાના સતોના જાત પરથી બાળકો ૫ અન ૪ નવ થાય ત સત જાણ છ. જથી બાદબાકીની કરિયાના ઉકલ રપ =૪ દશયાવશ.• રણણત શશકષણમા દરઢીકરણ મહતવનો ભાર ભજવ છ. ત માટ બાળકોન વધય કરિયાતમક પરવમતઓ, રમતો, રણનકાયભ વરર પકરસસમત

નનમયાણ કરી જવી ક કા.પા. પર લખલ રાણણમતક વવધાન જમ ક ૮+૫=૧૩ નય વાચન તારણ કરાવવય તારબાદ વયવહાકરક કોયડા ઉકલ જમક, એક ટોપલીમા ૯ કરીઓ છ. બીજી ટોપલીમા ૬ કરીઓ છ. જો બન ટોપલીની કરીઓ ભરી કરીએતો કટલી થાય? મૌશખક, લશખત અપશકષત જવાબો મળવવા.

• જથ સપધયા રોિવી જમ ક, એ જથ એક મૌશખક કોયડો રજય કર બી જથ પરતયતિરરપ ઉકલ આપ, મૌશખક સરવાળાના સતો પછ.• રમતો દારા જમક એક બાળક ૭ લખોટીઓ રોિવ છ. બીજો બાળક તમા ઉમરવાની સખયા બોલ. રિીજો બાળક તનો ઉકલ શોધ.

રજ કર.• તદઉપરાત અવાર નવાર એક અકી, બ અકીના દાખલાઓ લખાવી જવાબ મળવવા. પયનરાવતભન કાયભ કરાવવય.• બાળકો રસપવભક કાયભ કરવા પરરાય તવા સવાધયાયો જાત તયાર કરી ગહકાયભ માટ આપવા.

નવતર પરયોરોમા દશયાવયા મયજબ શકષણણક કાયયો વડ બાળકોની સરવાળાની સજજતામા ખબ વધારો જોવા મળયો. બાળકોન આ કાયભ કટાળાજનક લારય નથી. હોશ હોશ સપધયાતમક રીત ઉકલ શોધ છ. જથ કાયભ દારા બીજા બાળકોન ઉપયોરી થાય છ. જનય પકરણામ વરભશશકષણમા સાર મળલ છ. વયવહારમા ઉપયોરી કોયડા ઉકલ છ. બાળકો સરવાળાના સકત વવશ વયવસસત જાણકારી દશયાવી લખતા થયા. બાળકો સરવાળાના સતો દારા જ ઉકલ મળવતા થયા. વવલનબત, કટાળાજનક, વજયભ લીટા અન વઢા રણવાની પરકરિયાથી મયકત થયા. રણન પરકરિયામા બાળકોનો આતમવવશાસ વધયો. વરભખડના બાળકોમા આ પરકરિયાનય ઝડપી સાર એવય સાદય રપ આપવાની કરિયાનય ૯૦% જવય પકરણામ પરાપત થયય. બાળકો રસપવભક કાયભ કરવા ઉતયક બનયા. સરવાળાના સતોના આધાર બાદબાકીની કરિયા ઝડપી કરતા થયા.

વષભ ૨૦૧૦મા શશકષક ધોરણ ૧ સભાળલ અન તન સરવાળાના સતો દારા શશકષણ આપયય. બાળકોની આ પદધમત દારા સરવાળા તથા બાદબાકીની પરકરિયા ખબ જ ઝડપી બની. હાલ આ વરભ, ધોરણ ૪મા અભયાસ કર છ અન રણણતની ચાર પરકરિયાઓ ખબ જ ઝડપથી કરી શક છ.

ગરાણિતતક મરોડલ દરારરા શશકષિ આપતરા શશકષક શી પિીિભરાઈ જરમા પવતતિ કરરાિતરા શશકષક શી

78

શશકષકન નરામ: બોરીસાગર ચનદરશકમાર ભોળાશકરભાઈમરોબરાઈલ નબર: ૯૪૨૭૭ ૪૨૦૭૭ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

‘શનય’ થી સરળડીકરિ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: પાથમમક શાળા બાધડાપરાતા. સાવરકડલા, જી. અમરલી - ૩૬૪ ૫૧૫

શશકષકશી બોરીસારર ચદરશકયમાર ભોળાશકરભાઈ, અમરલી જીલલાના સાવરકય ડલા તાલયકાની પરાથમમક શાળા બાઢડાપરા મા ધોરણ ૧ થી ૫ મા વષભ ૨૦૧૭ થી રણણત વવષય ભણાવ છ. વષભ ૨૦૧૧ થી ૨૦૧૭મા સી.આર.સી.કોઓડકીનટર તરીક સાવરકય ડલા

તાલયકાની ૧૧ શાળાઓ તમના અવલોકન હિળ હતી. એમનીસી.આર.સી. તરીકની તમામ શાળાઓની મયલાકાતોમા વરભખડ અવલોકન દરમયાન તમજ ગયણોતવના બાળકોના પકરણામોના અભયાસ દરમયાન તમન ધોરણ ૧ થી ૮ના બાળકોમા એક સમસયા જોવા મળી. સમસયા એવી હતી ક બાળકો રણણત વવષયની ગયણાકાર અન ભારાકારની પરકરિયામા શનયમા મઝવણ અનયભવતા, શનયઆવ તાઅટકીજતા, શનયમા ભલ સાથ રણતા અથવાતો શનયન છોડી દતા. તા કટલાક શશકષક ક વાલી ‘ભારનચાલ એટલ ભારમા પડી શનય’ આવા વાકો રોખાવતા પણ જોવા મળયા. પરય એન.સી.એફ.અનઆર.ટી.ઈ. મયજબ રોખણપટીન બદલ બાળકો સમજપવભકનય જાન મળવ ત જરરી છ. માટ આવી સમસયાઓથી તમન એક પરરણામળી અન સમસયાના ઉકલમાટ નવતર પરયોરના ભારરપ ‘શનયથી સરળીકરણ’નય સજ ભન કયય.

ગયણાકાર અન ભારાકાર બાળકોના અધયયન માટ અન શશકષકના અધયાપન માટ એક કઠિન બબદય સમાન રણાય છ. તના પાયાસવરપ ‘ઘકડયા’ તરફ નવાચારનો શશકષકન વવચાર આવયો. આ માટ તઓએ તમામ‘ઘકડયાનયરાન’ સમયહમા, પરાથભના સભામા સરીત સાથ કરાવવાની શરઆત કરી. આ માટ પરથમ ચરણમા ઘકડયા સજ ભનની સમજતી સાથ ‘ઘકડયાસજ ભન’ કરવામા આવયય. કોઈપણ સખયાનોશનય સાથ ગયણાકાર શનયજ આવ ત રોખાવવા કરતા સમજ સાથ ઘકડયામાજ આ સટપ ખબજ ઉપયોરી બનય. ઉદાહરણ તરીક “બ એકા બ“ થી ઘકડયો શર કરવાન બદલ “બ શનય શનય” થી ઘકડયો શર કયયો. ભારાકારની સમજયતી પણ આવી જ રીત ‘ઘકડયાસજ ભન’ દારા આપવામા આવી. ઉદાહરણ તરીક ૪૦૮ ભાગયા ૪ (૪૦૮/૪) જમા ૪-૧-૪થી પરથમ ભાર ચાલ, પછી ૪-૦-૦થી બીજો ભાર ચાલ અન ૪-૨-૮થી રિીજો ભાર ચાલ અન મારિ ઘકડયા રાન અન સટપ લસવાય કઈપણ રોખયાવવના આ પરકરિયા બાળકો કરી શક. આના પકરણામ સવરપ બાળકોન ભારાકાર ક ગયણાકારમા જયા શનય સાથ ક માટ પરકરિયા આવ તા ખબજ સરળ બનય. આ ઉપરાત, શશકષક એક થાળીમા મણકા ભરા કયયા અન મણકા વડ પણ બાળકો પાસ ઘકડયાનય સજ ભન કરાવયય. ઉદાહરણ તરીક એક થાળી લીધી. હવ બ નો ઘડીયો શીખવાડવા માટ શનયના સરળીકરણ સાથ જ ઘકડયાનય સજ ભન કયય. સૌપરથમ થાળીમા એક પણ મણકો મકો નઠહ. એટલ થાળી મા “શનય” મણકા છ, એમ કહવાય. (૨ x ૦ = ૦) હવ બ મણકા એક વાર મયકા (૨ x ૧ = ૨)એમ સમજાવયય. તારબાદ બ મણકા બ-બ વાર મયકા(૨ x ૨ = ૪) એમ બ નો ઘડીયો સમજાવયો. શશકષક તમના અવલોકન નીચ આવતીસી.આર. સીની તમામ શાળાઓના શશકષકરણની તાલીમમા ચચયા કરી આ બાબત શાળાઓમા અમલ કરવા સવભસવીકત બનાવી. એમની સી.આર.સી. ટીમ જ એમની તાકાત હતી, જઓથકી તમામ શાળામા ‘શનય’ થી શરઆત કરી ‘ઘકડયાસજ ભન’ નય ‘ઘકડયારાન’ કરાવવામા આવયય. આનવતર પરયોર ‘શનય થી સરળીકરણ’ નય તમામ શાળાઓના આચાયભશી, શશકષકરણ અન બાળદવો દારા ઉતાહભર અમલ કરવામા આવયો.

એમની અવારનવારની મયલાકાતોમા મોનીટરીર કરી,આ નવતર પરયોરનય મલયાકન કરવામા આવયય. જ બાળકો ગયણાકાર-ભારાકારની પરકકયામા જયા વધય અટકતા, મઝાતા, ભલ કરતા ક શનય સીપ કરતા તવા બાળકો પાસ ખાસ ‘ઘકડયાસજ ભન’ નય ‘ઘકડયારાન’ કરાવી મલયાકન કયય. આ માટ બાળકોન ગયણાકાર-ભારાકાર ના દાખલા આપયા અન બાળકો કવી રીત એનો ઉકલ મળવ છ ત નોધયય. આ મલયાકનમા બાળકોની રણનની પહલાની પરકરિયા અન નવતર પરયોર બાદની પરકકયામા ૮૫% જટલો નોધપારિ સયધારો જોવા મળયો.

‘શનય થી સરળીકરણ’મા શનય થી ઘકડયા રાનની શરઆત કરતા બાળકો ગયણાકાર-ભારાકાર જવી રણણતની પાયાની મહતવની પરકરિયામા જ ભલો કરતા હતા, મઝાતા,અટકતા ક શનયન સીપ કરતા તમજ અનય તમામ બાળકો રોખણપટીના બદલ સમજપવભકની પરકરિયા જાત કરતા થયા અન સમગ સી.આર.સી.નીશાળાઓમા બાળકોએ શનયના મહતવની અન અસસતતવની સમજ કળવી.

‘શનય થી સરળીકરણ’ નવતર પરયોર વતભમાન સસમતમા શશકષકની સી.આર.સી.નસડીની ૫ શાળાઓમા શર થયલ જોવા મળ છ અન પરાથભના કાયભરિમમા સરીતમય રીત, તાલબદધરીત ‘ઘકડયારાન’ શનય થી શરઆત કરી ન નનયમમત કરવામા આવ છ. આ ઉપરાત, તમની હાલની શાળામા પણ આ નવતર પરયોર ચાલય છ. આર.ટી.ઈ. મયજબ“રોખણપટીન બદલ બાળકો સમજપવભકનય જાન મળવ” તહય લસદધ થયલ છ.

સહકરાર સી.આર.સી. નસડી અનઈ.ચા.સી.આર.સી. સાવરકડલા - ૨, તમામ શાળા પકરવાર૯૪૨૭૦ ૩૮૩૪૨

79

https://youtu.be/vjDzI8qo9xY

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

લખરોટી િડ ઘરડયરા શીખતી વિદરારથીની

ગરાણિતતક દરાખલરા ગિતરો વિદરારથી

80

શશકષકન નરામ: છગ કલદીપ નટવરલાલમરોબરાઈલ નબર: ૯૬૯૬૦ ૯૬૨૯૬ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ગણિત માટ અવનવય સજ કનાતમક શશકષિ

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: સરકારી પાથમમક શાળા હરમકડયા તા. ગીરગઢડા, જી. ગીર-સોમનાથ - ૩૬૨ ૭૧૦

કયલદીપ છર તારીખ૨૯ જાનયઆરી, ૨૦૧૪મા ઘાટવડ પરાથમમક શાળામા ૨ વષભ રહા. તારબાદ તારીખ ૭ એવપરલ, ૨૦૧૪મા ઈનચાજ ભ આચાયભ તરીક માધયમમક શાળામા જોડાયા. વષભ ૨૦૧૬મા ઈનોવશનમા જોડાયા, રણણતન વવષયના ઈનોવશનના વકભ શોપ જોયા,

જાણયા બાદ કયલદીપભાઈ જીલલાકકષાથી રાજયકકષા સયધી પહોચયાઅન નબર પણ મળવયો. હાલ સરકારી માધયમમક શાળા વષભ ૨૦૧૬ થી અહી કાયભરત છ. અહી ધોરણ૯ અન ૧૦ મા ૫૧ કયમાર અન ૪૦ કનયા અભયાસ કર છ. આ શાળામા ૭ એવપરલ, ૨૦૧૭ ના રોજ રણણત-વવજાન વવષયના શશકષક તરીક કયલદીપ છરની નનમણક થઈ. શાળાનય પોતાનય મકાન નથી. હાલ પરાથમમક શાળાના મકાનમા જ વવદાથથીઓની અભયાસ માટની વયવસા કરવામા આવલી છ. વષભ ૨૦૧૬ મા માધયમમક શાળામા વવદાથથીઓની સખયા મારિ ૨૧ જ હતી. શશકષકોની નનમણક થતા હાલ રિણ શશકષકો કાયભરત છ, અન વવદાથથીઓની સખયા ૯૧ થઈ છ. વવદાથથીઓના માતા-વપતા મજરી કામ સાથ જોડાયલા છ.

શશકષણમા રસપરદ વયવસા ઉભી કરવી ખબ જ અઘર કામ છ. જ વવષય વવદાથથીઓન રમતો જ ન હોય કઓછો પસદ હોય તવા વવવવધ મયદાઓ ક એકમમા એક જવાબ સામાનય છ,“આ ન રમ” અથવા “ઓછો રમ”, ક “સમજ નથી પડતી”, વરર આપણ સાભળતા હોઈએ છીએ. મોટ ભાર આ વવષયન ચીલાચાલય પદધમતથી ભણાવવામા આવ છ. આ કારણ જ ઉપરની સમસયા સામ આવતી હોય છ. આ માટ શય કરી શકાય. આપણ રણણતન કઈ રીત સહજ અન સરળ કરી શકીએ. શશકષણકાયભ દરમયાન કયલદીપભાઈએ જોયય તો રણણત વવષયના અભયાસમા કટલાક પરશનો જોવા મળયા જમ ક... રણણત વવષયમા વવદાથથીઓની અરધચ, વવદાથથીઓની સામલરીરીનો અભાવ, રણણત વવષયન સરળ રીત સમજી શકતા ન હતા.

રણણત વવષય શીખવવામાટના પરશનોનાના નનરાકરણ માટ કયલદીપભાઈ દારા અલર- અલર સરિો જવા ક સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર, ભારાકાર, વરભ શીખવવા વવવવધ પરયતનો કરવામા આવયા. જમા શકરાચાયભશી ભારતીકષણ તીથભજી મહારાજ રણણતના રચષયતા હોવાથી તમના દારા રચાયલ વકદક રણણતન આધાર તમણ કામ કરવાનય વવચાયય. ગયજરાત પાિયપયસતક પરચલલત બયક નો સહારો લીધો.

જરનાથપયરીના એક સમયના શકરાચાયભ શી ભારતીકષણ તીથભજી મહારાજ તમની તનબયત સારી ન હોવા છતા તમના શશષયોના અમત આગહન લીધ સારી એવી જહમત લઈન એકદમ ઝડપથી રણતરી કરી શકાય અન સાથ-સાથ બાળકની તારકક શકકતનો વવકાસ થાય ત ધયાનમા રાખી ૧૬ સરિો અન ૧૩ ઉપરિોની રચના કરી. જન તમના શશષયોએ વકદક રણણતના નામ પરકાશશત કયય. કયલદીપભાઈએ શકરાચાયભજીના વકદક રણણતના પયસતકો વષભ ૨૦૧૪ પરાથમમક શાળામાથી જ ઉપયોર કરી અલર-અલર પદધમતઓ જવી ક સરવાળા, બાદબાકી, ગયણાકાર, અન ભારાકાર ઉપરાત વરભ, વરભમળ, ઘન, ઘનમળ કોયડાના ઉકલ સાથ ઘકડયા માટની સરળ પદધમતઓનય વાચન કરીન અપનાવી. અહી એક ઉદાહરણ આપલ છ.

ચકરવધધિ વયાજમધા યાવદનમ:• વરભ (૧૦૫)૨ = ૧૦૫+૦૫/(૦૫)2 = ૧૧૦૨૫ • ઘન (૧૦૫)૩ = ૧૦૦+૩(૦૫)/૩(૦૫)2/(૦૫)૩ = ૧૧૫/૭૫/૧૨૫ = ૧૧૫૭૬૨૫

હરમડીયાના રણણત શશકષક કયલદીપભાઈ છર દારા વકદક રણણતથી સરળથી કિીન તરફ જઈ શક તવા સરિો બનાવવામા આવયા. તારબાદ વવદાથથીઓ રણણત વવષયમા રસ લતા થયા. તારકક શકકતનો વવકાસ થયો. આ મયજબ કરવાથી આ શાળામા નીચ મયજબના પકરણામ મળયા.

81

https://youtu.be/eXkdwqfxaqE

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટવવદાથથીઓ રણણત શીખવામા રસ કળવતા થયા, રણણતની પરકરિયાઓ ઝડપથી કરતા થયા, વકદક રણણત તરફ રસ-રધચ કળવતા થયા. રણણતન હળવાશથી શીખતા-શીખવતા થયા. વવદાથથીઓના મનમા જારરકતા આવી. એકબીજા વવદાથથીઓ સાથ હળવા-મળવા લાગયા. આમ, જોવા જઈએ તો આ પરકારના નવા પરયોરથી વવદાથથીઓમા રણણત વવષય પરતનો દરશષટકોણ બદલાયો. જીવનમા જરરી એવા કૌશલયોમા વધારો થયો જમ ક, આતમવવશાસ, કોયડા ઉકલ, રમમત સાથ ઉતમ જાનની સમજ મળવી.

આ પરકારનો નવો વવચાર ક વકદક રણણત દારા રણણતન રસપણભ બનાવી શીખવનારન વવષય સાથ કામ કરવાની અન જાણવાની મજા આવ તો ચોકસ સફળતા મળવી શકાય.

જર પરાડીન શશકષકની જરરી મદદ લઈન ગરાણિતતક રીતરોન અધયયન કરતરા વિદરારથીઓ

ગરાણિતતક પધધતત વિષ િગડખડમા અભયરાસ કરરાિતરા કલદીપભરાઈ

82

શશકષકન નરામ: મોદી કવવતા એ.મરોબરાઈલ નબર: ૯૭૧૪૦ ૧૨૩૪૧ઇમલ આઈ. ડી.: [email protected]

ગણિતના મયદાઓ વાતમા વરપ સમજાવવા

શરાળરાન નરામ અન સરનરામ: રપાવટી પાથમમક શાળા તા. ગોડલ, જિ. રાજકોટ - ૩૬૦ ૩૩૧

કવવતા મોદી જયાર વષભ ૨૦૧૧મા શશકષક તરીક શાળામા જોડાયા તાર તમન ધોરણ ૬ થી ૮ મા રણણત અન વવજાન વવષય ભણાવવાના હતા. દરક શાળામા જોવા મળ તમ તમની શાળામા પણ બાળકોન રણણત વવષયમા ખાસ રસ ન રહતો. આ વાત તમન ૬ થી ૮

ના દરક વરભ મા જોવા મળી. ધોરણ ૬ નય રણણત સહલય હોવાથી ત તો બાળકો સરળતાથી સમજી શકતા પરય ધોરણ ૭ ના બાળકોન રણણત વવષય ખબ જ અઘરો લારતો અન રણણતની સકલપનાઓ તઓ સરળતાથી સમજી શકતા નઠહ. આ સમય દરમયાન જ વષભ ૨૦૧૧મા રોડલમા ‘નવ નનયયકત તાલીમ’ યોજાઈ. આ તાલીમમા તજજ તરીક શી અયલ જારાણી સાહબ આવલ હતા, જઓ એક ૧ થી ૫ ધોરણના શશકષક હતા અન રણણત વવષયના સટટ કરસોસભ ગયપમા પણ હતા. આ તાલીમમા તમના દારા જણાવવામા આવયય ક બાળકોન શાકભાજીના નામ તઓ વાતયા દારા શીખવતા. અન એ વાતયા તમણ તાલીમાથથીઓન પણ જણાવી. અયલ સાહબ કહલ વાતયા કક આવી હતી: “એક હય દધીનય બચય. એકવાર દધીનય બચય તની મમમી સાથ ફરવા રયય હય તા દધીનય બચય ખોવાઈ રયય. બચય તની માતાન શોધય હય તા રસતામા તન રીરણ મળયય. બચચાએ રીરણન પછય કા યમ મરી મા હો? રીરણ તન જવાબ આપયો હય તારી મા કવી રીત હોવ?ય લીલા રરનય અન હય જાબલી રરનય. હય તારી મા નથી. આ રીત બચચાન રસતામા બીજા શાકભાજી મળ છ, દરક શાકભાજી પોતાનય વણભન કર છ.” આ રીત સરળતાથી કયય શાકભાજી કવય હોય ત બાળકોન વાતયા દારા યાદ રહી જાય છ.આ વાતયામા દરક તાલીમાથથીન ખબ જ રસ પડો. કવવતાબનના મન મા આવયય ક જો શશકષકોન વાતયા દારા ભણવાની આ પદધમત આટલી પસદ છ તો બાળકોન તો કટલી મજા આવ. શાળામા બાળકો પણ જયાર બાળ સભામા ક વરભખડમા વાતયા કહવામા આવતી તાર ખબ જ રસપવભક સાભળતા અન તમન વાતયા યાદ પણ રહી જતી. આથી શશશકષકાન થયય ક રણણત વવષયના એકમન પણ વાતયા દારા સમજાવવામા આવ તો બાળકોન રસ પડશ. પછી તમન વવચાર આવયો ક આ પધધમતથી દાખલા કરાવવાન બદલ દાખલાની રીતન વાતયા સવરપ સમજાવવી. વાતયા દારા સમીકરણ ભણાવતા પહલા જયાર પણ કસોટી લવામા આવતી તાર બાળકોન નનશાનીમા સૌથી વધય ભલ પડતી.

દાખલા તરીક : “સમીકરણ નામના પરકરણમા સમીકરણ સ યલલત કરવા માટ ચલ ન રાજા તરીક રણવો, ‘=’ ની નનશાનીન નદી કહવી.હવ, રાજા હમશા એકલો રહવા ટવાયલો છ. તથી ત બાકીના બધાન નદીની પલ પારમોકલવાનય નકી કર છ. હવ, જ લોકો નદી પાર કર છ તઓની પકરસસમત બદલાય જાયછ. તથી જો આ પાર તમની સજા ‘+’ હોય તો સામની બાજય તમની સજા ‘-’ થઇ જાયઅન જો ‘-’ હોય તો ‘+’ થઇ જાય.ત જ રીત નદીની આ બાજય તઓ અશમા હોય તો સામનીબાજય જઈન છદમા રહવય પડ અન જો અહી છદમા હોય તો સામની બાજય જઈન અશમાઆવી જાય. આ રીત જવો રાજા એકલો પડ ક આપણ રાજા થઇ જઈએ.” આ મારિ એક ઉદાહરણ છ. શશશકષકાએ મોટા ભારના પરકરણઆ રીત સમજાવયા બાદ કસોટી લતા ૧૦ જટલા વવદાથથીઓન દાખલા સમજાઈ રયા અન તઓ ભલ વવના દાખલા રણવા લાગયા. શશશકષકા રાણણમતક મયદાઓ અલર અલર વાતયાના સવરપ જ સમજાવછ.

પયનરાવતભન સમય વવદાથથીઓન જ-ત એકમો અન તમન સલગન મયદાઓ તન લરતી વાતયાઓ સઠહતયાદ હોય છ. વવદાથથીઓન રણણત વવષયમા રસ વધયો છ. તઓન રાણણમતક મયદાઓ સમજવામા સરળતા રહ છ. રણણત વવષયની પરીકષાઓ અન કસોટીઓમા તમનય પરદશભન સાર રહ છ.

83

https://youtu.be/ut7PtOhTQGs

નિતર પવતતિ આધરારરત વિડીયરો જોિરા મરાટ

િગડખડમા પવતતમય અભયરાસ કરરાિતરા શશકષક શી કવિતરાબન મરોદી

84

Educational Innovations Bank“મારો નવતર પયોગ મારા વવદાથથીઓ માટ”

www.inshodh.org

Website: www.inshodh.org Facebook Page: Education Innovation BankFacebook Group: Teachers Innovation Facebook Group: Innovative Women TeachersYouTube Channel: Teachers as Transformers WhatsApp Mobile Number: +૯૧-૯૭૨૭૭ ૪૦૧૪૮

આપનો નવતર પયોગ ઓનલાઈન સબતમટ કરો

પથમવાર નવતર પવતતિ ઓનલાઈન સબતમટ કરનાર માટ સયચન:(૧) સૌપરથમ આઈ.આઈ.એમ.ની વબસાઈટ www.inshodh.orgખોલો.

(૨) વબસાઈટ ખયલયાબાદ યોગય ભાષા પસદ કરવા માટ મયખયપજની ઉપરની બાજય પર ભાષા નો ઓપશન આપલ છ અગજી અથવા ગયજરાતી પસદ કરો.તારબાદ LOGIN/SUBMIT INNOVATION પર કકલક કરો.

85

(૩) જયના યયઝસભ છ ત ડાયરકટ E-mail Id અન Password નાખયા બાદ લોરીન કરી શક છ. નવા યયઝસભ માટ Creat New Account પર કકલક કરીનઅકાઉનટ બનવય પડશ

(૪) તમાર www.inshodh.orgના અકાઉનટની પરકરિયા પણભ થયલ છ હવ તમાર અકાઉનટખોલવા માટ વબસાઈટના મયખય પજ પર LOGIN બટન પર કકલક કરો. તારબાદ તમ સયચન નબર ૩ મા જ E-MAIL ID અન PASSWORD એનટર કયય હોય ત દાખલ કરો અન LOGIN બટન પર કકલક કરો.

નોધ: જ લોકોન પોતાનો પાસવડભ યાદ ના હોય અથવા ભલાય રયો હોય ત FORGOT PASSWORD પર કકલક કરો.

86

(૫) LOGIN કયયા બાદ નીચ દશયાવલ પજ ખયલશ જ માથી ADD INNOVATION પર કકલક કરો.

(૬) તારબાદ જ પજ ખયલશ તમા આપ કરલ નવતર પરવતતિ અરની માઠહતી વવસતારથી લખવાની રહશ. તથા નવતર પરવતતિના કોઈ વવડીયો હોય જો YOUTUBE પર હોય તોતની લીક મયકવાની રહશ, અન સાથ પરવમતના ફોટા હોય તો ત પણ મકવના રહશ.

૧ થી ૬ સટપ સયચન FOLLOW કાયભ બાદ અત SUBMIT પર કકલક કરો.

87

(૭) તાર બાદ એક THANKS FOR SUBMIT YOUR INNOVATION લખલી સલાઈડ આવી જશ એટલ તમારો નવતર પરયોર SUCCESSFULLY SUBMIT થયલ છ, સબમમટ કરલ નવતર પરવતતિમા એકડટ કરવા EDIT બટન પર કકલક કરો એકડટ કાયભ બાદ ફરીથી સબમમટ કરો.

બીજો નવો નવતર પયોગ સબતમટ કરવા HOME પર કલક કરો.

નોધ:બીજીવાર નવતર પરયોર SUBMIT કરનાર માટ (જ લોકો એ પહલથી જ WEBSITE પર REGISTERD છ ત લોકો) ખાલી સયચન નબર ૫ થી ૭ FOLLOW કરો એટલ તમાર ઇનોવશન SUBMIT થઈ જશ.

અગાઉ સબતમટ કરલ ઇનોવશનમધા એરટ કરવા માટ :www.inshodh.org પર લોરીન કરો. લોરીન કયયા બાદ DASHBOARDખયલશ. નીચની બાજય આપ સબમમટ કરલ ઇનોવશન નય લીસટ હશ. ઇનોવશનમા સયધારો કરવા ટાઈટલ ની સામ EDIT INNOVATION બટન પર કકલક કરો.ડોકયમનટ મા સયધારો કરવા UPLOAD DOCUMENT પર કકલક કરીન સબમમટ પર કકલક કરો.

તમાર ઇનોવશન સોશીઅલ મીકડયામા પરચાર કરવાઉપરના ફોટામા જ પરમાણ ઇનોવશન લીસટ ખયલય તમા ઇનોવશન પર કકલક કરો, તમાર ઇનોવશન ડસટોપ ખયલી જશ. ઇનોવશનની નીચ SHARE કરીન ઓપશન છ ત પસદ કરીન તમા આપલ અલર અલર માધયમ પસદ કરીન પરચાર કરી શકો છો.

EI-BANK દરારરા શશકષકરો મરાટ જદી જદી પવતતિ ચરાલી રહી છ િમા જોડરાિરા અન જાિિરા મરાટ નીચનરા QR-CODE સન કરરો.

(૧) ઇનોવશન બક (www.inshodh.org)

(૯) શશકષકોના મોબાઈલમચના પરશનો વાચવા.

(૨) ઓનલાઈન ઇનોવશન સબમમશન

(૩) ઓનલાઈન ઈનોવશન કવી રીત સબમીટ કરવય

(૪) ફસબયક પજમા જોડવા (Education Innovation Bank)

(૫) મઠહલા ફસબયક ગયપ (Innovative Women Teachers)

(૬) યયટયબ ચનલ (Teachers as Transformer)

(૭) મોબાઈલમચમા જોડાવવા

(૮) SMC મોબાઈલમચના પરશનો વાચવા

(૧૦) ધચલડર ન કોનભર-વાતયા

(૧૧) ધચલડર ન કોનભર-વવડીયો (Math/Science)

(૧૨) ધચલડર ન કોનભર-પરોજકટ (Math/Science)

(૧૩) સમપરત-મઠહલા શશકષકના નવતર પરયોરની બયક

(૧૪) EI-BANK બોશર

સારથ ગણિત