บทที่ 13 กรณีศึกษาธุรกิจการท าฟาร์ม · กว่า ส าหรับพันธุ์ “ธนาธร เบอร์

บทท 13 กรณศกษาธรกจการท าฟารม

ธรกจการท าฟารม ปจจบนมผ ทมความรความสามารถทใหความสนใจกบธรกจการท า

ฟารมมากขน ซงมทงผ ทเคยมประสบการณในศาสตรในสาขาการเกษตร และมทงผ ทไมเคยท าการเกษตรแตผนวถชวตตนเองมาเปนเกษตรกร บคคลทผนตวเองมาเปนเกษตรกรยคใหม มความรทางดานการจดการและรจกน าเทคโนโลยใหมๆ มาใช บคคลเหลาแมจะประกอบอาชพทางการเกษตรตางกจการตางชนดกน แตพวกเขาเหลานกมนมลกษณะบางอยางทเหมอนกนทจะน าธรกจของตนไปสความส าเรจ ท าใหธรกจอยรอดและโดดเดนมชอเสยงได คอความมงมนและตงใจจรง ทมเทกบธรกจ และรจกการประยกตใชเทคโนโลยตางๆมาปรบใชใหเขากบธรกจของตนเอง อกทงเขาใจตลาดหรอความตองการของผบรโภค และน าเสนอสนคาและบรการทผบรโภคตองการ ในบทตอไปนเราจะไดศกษากรณเกษตรกรตวอยาง ทถอไดวาประสบความส าเรจกบการประกอบอาชพธรกจฟารม ดงจะกลาวตอไปน

สวนสมธนาธร บณฑร จระวฒนานกล หรอ คณเปงฮวด แหงสวนสม “ธนาธร” ผ เปดต านานสมสายน าผง จงหวดเชยงใหม อาย 60 ป จบการศกษาชนประถมศกษาปท 3 เดมเปนพอคาสมและปลาทมากอน เรมปลกสมเปนอาชพในป 2519 โดยทไมมประสบการณในการท าสวนสมมากอน เรมจากการเชาทดน 40 ไรในบรเวณอ าเภอฝาง ปจจบนมพนทสวน 2,600 ไร ผลผลตสมทเคยไดสงสด 500,000-700,000 กโลกรม เฉลยไรละ 7-8 ตน และเปนผ รเรมพฒนาบรรจภณฑทหบหอสมในรปแบบใหม คอ บรรจกลองสวยงามพรอมตดยหอ "ธนาธร"

412

คณบณฑร จระวฒนานกล รปภาพท 41 แสดงภาพเจาของสวนสมธนาธร ทมา: (โฆษต เปยมรษฎ, 2548, หนา 37) บณฑร จระวฒนานกล หรอ “คณเปงฮวด” เกษตรกรผประสบความส าเรจในเรองของ “สม” ผท าใหสมสายน าผงจากสวนธนาธรเปนทรจกกนแพรหลายทงในประเทศและก าลงกาวเลยไปสตลาดตางประเทศ และยงเปนผ ทท าใหอ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม กลายเปนแหลงปลกสมสายน าผงทใหญทสดของประเทศ โดยรายไดจากสวนสมในแตละปจะมมลคาไมต ากวา 100 ลานบาท เจาของสวนสมธนาธรผ นมการพฒนาเทคโนโลยในการผลตสมอยางครบวงจร ตงแตการพฒนาสายพนธสมซงเรมจากการแสวงหาสายพนธ ทด และน ามาทดลองจนแนใจวาพนธดงกลาวคมคาตอการผลตเพอการคา การบรหารจดการสวนสมกเพอใหมการใชป ยและยาอยางมประสทธภาพและใหผลผลตสมทมคณภาพทด ตลอดจนการพฒนาการจดการหลงการเกบเกยวเพอใหสมคงความสดอยนาน ความส าเรจของคณบณฑรในการปลกสมกลายเปนตนแบบใหกบชาวสวนสมจ านวนมาก แตทานกยงไมหยดยงทจะพฒนาความรของตนเอง หลายคนเรยกคณบณฑรวาเปน “ปรมาจารยดานสม” ของเมองไทย ผ รจรงทงเรองการผลตและการตลาด จนไดรบเชญไปเปนวทยากรบรรยายเรองสมหลายครงหลายครา จากความส าเรจดงกลาวจงไดรบปรญญาดษฎบณฑตกตตมศกด สาขาวชาพชศาสตร (ไมผล) จากมหาวทยาลยแมโจ

413

จดเรมตน

เสนทางชวตของ “คณเปงฮวด” แปลกกวาเกษตรกรกาวหนาทานอนตรงทมใชเปนผ ทมประสบการณทางการเกษตรมากอน แตอาชพดงเดมคอพอคาผลผลตทางการเกษตร ซงหากมใชเปนเพราะประสบปญหาทางการคาแลว วนนต านานสวนสมสายน าผงกคงไมมคนชอ “คณเปงฮวด” การเปลยนอาชพจากพอคามาเปนเกษตรกรสวนสม เกดจากการทโชคชะตาไดเลนตลกกบคณเปงฮวด เพราะในขณะนนซงเปนป 2518 คณบณฑรท าการคาปลาทแขก ขายดมากจนถงขนาดวานบเงนไมทนตองขยายหองเยนออกไปทกภมภาคเพอเกบปลาทจ าหนาย แตเมอมขาวลอวาปลาทแขกมพยาธกนแลวเกดโรคจเทานน ปลาทตามหองเยนตาง ๆ ขายไมออก และท าใหประสบปญหาขาดทนแทบลมละลาย ไมมเงนพอใชหนแมวาจะขายสมบตทกชนทมอยในขณะนน โชคดทไดรบความชวยเหลอจากเจาของสวนสมสวมลหรอดอยทอง ซงไดใหความชวยเหลอโดยออกเงนใหกอนในการลงทนปลกสมในพนทเชาประมาณ 40 ไร แมวากอนทจะเรมท าสวนสมในป 2519 นน คณเปงฮวดไมเคยท าการเกษตรมากอนกจรง แตกเคยเปนพอคาสมมากอนตงแตป 2506 การทตองซอสมมาขายท าใหตองเดนทางไปสวนสมทมชอเสยงในขณะนน ไดแก สวนสมวงน าคางของอาจารยพนธเลศ บรณะศลปน และสวนสมไรก านนจล ซงในครงนนแมไมไดคดจะกาวมาปลกสม แตดวยความเปนคนชางคดชางสง เกตกพบวา สวนสมแตละแหงมคณภาพและประสทธภาพผลผลตทตางกนไป จงไดสงเกตวาเปนเพราะสาเหตใด สงทไดพบกคอ สวนสมแตละแหงมวธการจดการสวนตงแตการใสป ยและยาก าจดศตรพช ตลอดจนการใหน าไมเหมอนกน ความชางสงเกตไดสรางประสบการณเรองสมใหอยางไมรตวเมอมาลงมอปลกสมเองในป 2519 ซงเปนพนธสมเขยวหวานทเรมใหผลผลตในป 2522 ซงโชคดทวาสมในชวงดงกลาวไดราคาด ประกอบกบผลผลตตอไรสง ท าใหมเงนพอทจะผอนช าระหน

สงเกตและบนทก: คณสมบตของเกษตรกรกาวหนา

ความส าเรจในการปลกสมของคณเปงฮวดมาจากการเปนคนชางคด วเคราะห ชางสงเกต และชางทดลอง โดยจะมการบนทกขอมลตาง ๆ ทเกดขนจากการทดลองของตวเอง โดยการบนทกไดเรมท าตงแตท าสวนสมใหม ๆ ในป 2519 การบนทกเนนใน 2 เรองคอ ผลทเกดขนจากการใสป ยและยาฆาแมลงและวงจรชวตของแมลง เพราะสมจดวามโรคหลายอยาง การปลกสมจงควรเขาใจวงจรชวตแมลง จงบนทกเพอใหเขาใจเหตเขาใจผลวาท าไมจงเกดสงนน แลวเตรยมปองกนลวงหนา และเพอลดคาใชจายดานยาฆาแมลง เชน ในเรองของป ยและยากจะวเคราะหผลของการทคณภาพสมออกมาเปนอยางนเนองจากการใชป ยและยาอยางไรในปท

414

ผานมา และปนเดอนไหนแมลงชนดไหนจะมา หนอนซอนใบจะมาเดอนไหน เพลยไฟจะมาเดอนไหน ขอมลทมการบนทกไวนน คณเปงฮวดเลาวาไดมการน ามาใชประโยชนไดหมด เชน ในชวงทตนสมเรมแตกใบออนกคาดการณแลววาแมลงจะตองมา กจะท าการปองกนกอน และในเดอนมนาคมหนอนซอนใบจะมมาก กจะท าการฉดยาปองกน การสงเกตการเปลยนแปลงของสมเปนอกสงหนงทจะตองท า ถาพบวาใบผดปกตไป 20% กรแลววาตองมอะไรผดปกต

ใฝหาความรตลอดเวลา

แมจะผานประสบการณท าสวนสมมา 23 ปแลว คณเปงฮวดยงถอวาตนเองรไมหมดและจะตองหาความรใหม ๆ ตลอดเวลา และยงชอบทจะไปดงานสวนสมทงตางประเทศและในประเทศ ส าหรบตางประเทศจะใหความสนใจประเทศทมชอเสยงในการปลกสมเปนพเศษ เชน อสราเอลและสเปน ซงเปนผสงออกสมไปยโรปรายใหญทสด และแมวาจะพดภาษาองกฤษไมได คณเปงฮวดกยงไปรวมประชมเรองสมทจดขนในตางประเทศเปนประจ า คณเปงฮวดเลาวา ในประเทศไทยตนเปนคนเดยวทเปนสมาชกการวจยเรองสม ซงมการประชมทก 4 ป ซงตองไปดวยตนเองทกครงเพอหาความรใหม ๆ วธการคอ ฟงและซกถาม และยงชอบเดนทางไปดงานแสดงสนคาเกยวกบเทคโนโลยสมทจดขนไมวาจะจดในประเทศใด ไปทกป บางเทคโนโลยกไดน ามาดดแปลงใช มาทดลอง บางเทคโนโลยกใชไมได

ทดลองใหรจรง

เมอไดความรใหม ๆ มาแลวจะไมน ามาใชทนท แตจะใชวธทดลองดกอนโดยเฉพาะในเรองของพนธสม ซงคณเปงฮวดใหความส าคญเปนอนดบ 1 โดยจะเดนทางไปหาพนธใหม ๆ จากตางประเทศมาท าการทดลองตลอดเวลา ซงขณะนก าลงทดลองปลกสมกวา 70 พนธ ถาไดเพยง 2-3 ชนดกถอวาคมแลว ในการทดลองจะไมใชพนทมาก แตจะทดลองเปนแปลง ๆ เพอศกษาความแตกตางระหวางตนททดลองและไมไดทดลอง และใชเวลาทดลอง 5 ปขนไป เพอใหแนใจวาใหผลดทงคณภาพและผลผลต เพราะหากเพยงคณภาพดเดนแตผลผลตไมดกไมคมคาทจะปลกขาย ปรมาณผลผลตตองเพมตลอดเวลาจงจะมสทธขยายพนธ จากการทดลองบางครง พบวา พนธสมทจดวาเปนอนดบ 1 ของบางประเทศ แตเมอมาปลกทประเทศไทยอาจไมไดผล เชน ทประเทศสเปนมสมไรเมลดทมชอเสยงมาก แตเมอน ามาทดลองปลกในเมองไทยกลบพบวา ผลผลตไมด ซงอาจเนองมากจากสภาพดนฟาอากาศของเมองไทยทรอนกวา ส าหรบพนธ “ธนาธร เบอร 1” ทมเปลอกหนา คอ พนธผสมระหวางสมเปลอกลอน

415

(พนธ Mandarins) และพนธ Tangerin ซงคณเปงฮวดซอลขสทธมาจากประเทศอสราเอลพรอมกบเจาของสวนสมพวงทองทอยภาคกลาง และท าการทดลองอยหลายป พนธ ททดลองอยขณะนคอสมพนธไรเมลดซงทดลองมา 8 ปแลว ไดผลเปนทนาพอใจแตยงไมสามารถจ าหนายไดเนองจากปญหาลขสทธ แมวาจะชนชอบความกาวหนาในดานเทคโนโลยการปลกสมของอสราเอลและน ามาประยกตใช แตในเรองของระบบน า คณเปงฮวดกลบเหนวาระบบสปรงเกลอรและระบบน าหยด ตลอดจนการใหป ยพรอมน าซงทประเทศอสราเอลใชอยนนแมจะดแตกไมเหมาะกบสวนสมทฝาง โดยเหตผลวาสภาพดนไมเหมอนกบของอสราเอล ซงเปนดนทราย แตทฝางเปนดนเหนยว และประเทศไทยมฝนตกหนกปละกวา 1,000 มลลเมตร ในขณะทอสราเอลตกปละกวา 100 มลลเมตร เมอสมเคยไดรบน าปรมาณมากมผลท าใหรากขยายไปหาน า การทจะเปลยนความเคยชนของรากใหรบน านอยลงจงไมพอกบความตองการ การใหป ยพรอมน ากไมเหมาะกบสมเชนกน เพราะการใหป ยปรมาณนอยหากสวนมหญารกหญาจะกนป ยกอนสม แตปจจบนคณเปงฮวดใชการหวานป ย แมหญาจะเอาไปใชบางสวนกยงมเหลอใหตนสม แตถาจะเอาหญาออกกท าไมได เพราะหญาชวยไมใหดนแขง ทสวนสมธนาธรจะใชป ยอนทรยคอขววอยางเดยว รวมกบป ยทตนเองเปนตวแทนจ าหนายคอตราเรอใบ การปลกสมของสวนธนาธรใชระบบปลกชด เนองจากไมอยากใหตนใหญเกนไป ทงนถาปลกหาง 1 ไร จะปลกได 55 ตน ปลกชดไรละ 90 ตน สายน าผงปลกหางระยะ 6 x 3 เมตร เพราะทรงพมจะไมใหญเทาสมเขยวหวานซงตองปลกหางระยะ 7 x 4 เมตร ตนทนตกไรละ 130,000 บาท และขายมรายได 180,000 บาทตอไร

บรหารตนทนไมใชลดตนทน

คณเปงฮวดยงไดใหขอคดเรองการลดตนทนการผลตวา นกวชาการมกจะพดเสมอวา “ลดตนทน เพมผลผลต” แตเหนวาไมถกตอง ตวอยางเชน ถาเราลงทนไรละ 60,000 บาท ไดผลผลต 6 ตน คดเปนกโลกรมละ 10 บาท ถาใหเกดตนทนคอ ใหเหลอคาใชจาย 40,000-50,000 บาท แตผลผลตเหลอ 3 ตนครง กลายเปนกโลกรมละ 15 บาท จงกลายเปนเพมตนทนตอกโลกรม ถามองอกแงหนง ถาเพมคาใชจายเปน 65,000 บาท ได 7 ตน ถอวาลดตนทน แตถาเพมเปน 65,000 บาทตอไรแลวไดผลผลตเทาเดม ถอวาการใหผลของตนไมเตมทแลว ใหปจจยการผลตเพมอยางไรกรบไมได เรากไมควรเพมเราจงควรท าทกอยางใหไดดลยภาพสงสด เกษตรกรทจะท าของไดมาก ไดด อยทการสงเกตใหน า ใหป ย และใหยาใหถกตอง การรกษาคณภาพอยทการจดการ ทกอยางตองสมดล

416

การตลาดเนนความซอสตย

ความส าเรจอกอยางหนงของสวนสมธนาธร คอ ความสามารถในการตลาด คณเปงฮวดใชกลยทธในการตลาดทงเนนคณภาพโดยการท าแบรนดรบรองคณภาพ การหบหอทสวยงาม และการจดเกรดสนคาโดยใชเครองคดสม นอกจากเปนผ จ าหนายสมสายน าผงรายใหญทสดของประเทศแลว ยงเปนผบกเบกตลาดตางประเทศ โดยเรมสงออกตงแตป 2522 สงคโปรเปนประเทศแรกทท าการสงออกซงขณะนนยงเปนสมเขยวหวาน แตการสงออกขณะนนคณเปงฮวดเลาวาไมใชเรองงายดายเลย เนองจากชอเสยงของผลไมไทยในชวงนนคอประมาณป 2522 ยงไมเปนทไววางใจของผน าเขาในเรองความสม าเสมอของคณภาพ โดนผ ซอกลาวหาวาพอคาคนไทยไมซอสตย เทยวนมาด เทยวหนาไมสวย ในปแรกทสงออกนนพอคาสงคโปรยอมขายใหแตหามไมใหตดชอประเทศไทยโดยใหพมพเปนภาษาจนวามาจากไตหวน 2 ปแรกคณเปงฮวดยอมทกอยาง แตพอปท 3 คณเปงฮวดแอบพมพตวหนงสอไทยตวเลก ๆ เขาไป พอมาปท 4 พมพตวใหญขน พอปท 5 ใสภาษาไทยอยางเดยว ในทสดสงคโปรกยอมรบ โดยเหตทยอมรบคณเปงฮวดเลาวา เปนเพราะสมทสงออกคดเกรดเอจงสวยทกลก หลงจากนนชอสมธนาธรกเรมตดตลาดสงคโปร เหตผลทท าใหสวนสมธนาธรตดตลาดทงในและตางประเทศ หลกการส าคญคอ ความซอสตย มนคง และความเสมอตนเสมอปลาย ปจจบนสมธนาธรไดมการสงออกไปในหลายประเทศ ไดแก สงคโปร แคนาดา มาเลเซย ทซาราวกและกชง อนโดนเซย และฟลปปนส และเรมทดลองตลาดทฟลอรดาดนแดนแหงสวนสมของสหรฐอเมรกา การทตองสงออกทง ๆ ทจะไมไดราคาดเสมอไป เนองจากการสงออกทไดราคาสม าเสมอจะท าใหมความมนคงและท าใหขยายสวนได ในขณะทราคาสมในประเทศผนผวนมากบางปขนสงสดและบางปลงต าสด แตโอกาสในการสงออกยงมอกมาก เพราะขณะนมหลายประเทศใหความสนใจทจะน าเขา เชน ผน าเขาเกาหลตองการทจะน าเขาอยางมาก แตตดปญหาทตองใหกรมวชาการเกษตรรบรองเรองแมลงวนทองจงจะเขาประเทศได แตทางกรมวชาการเกษตรยงไมท าการรบรองใหส าหรบสม ถาสามารถสงสมไปเกาหลไดจะมก าลงซอมหาศาล ยโรปกมโอกาสทจะท าตลาดโดยใหเหลอมฤดกบสเปนซงเปนประเทศผ สงออกรายใหญ แตปญหาคอการกดกนการคา คณบณฑรมองวาการสงออกนนจ าเปน เนองจากพนทปลกสมของไทยขยายตวไปมาก จงคาดวาในป 2548 จะมผลผลตออกมามากและเกดปญหาราคาสมตกต า

417

มลคาการสงออกของสวนสมธนาธรในป 2544 มประมาณ 10 ลานบาท ตลาดตางประเทศนนคณเปงฮวดจะด าเนนการดวยตนเอง ซงพบวา มการเตบโตในอตราทนาพอใจ สมธนาธร เบอร 1 ในป 2543 มปรมาณสงออก 6-7 ตคอนเทรนเนอ ในป 2544 เพมเปน 40 ตคอนเทรนเนอร ผ เชยวชาญของประเทศอสราเอลมาเหนเราปลกสมแลวตกใจ พนธเบอร 1 เขาปลก 8 ป ได 7 ตนตอไร ประสทธภาพเทากบสวนสมธนาธรปลก 4 ป แตตอนนอสราเอลก าลงจะมาลงทนปลกสมทจงหวดเชยงราย 1,000 ไร คณเปงฮวดใหความเหนวา การปลกสมมองคประกอบส าคญคอ น า ดน อากาศ และเงนทน ทงนอากาศเปนปจจยส าคญอนดบ 1 เพราะไมสามารถปรบได เงนทนเปนปจจยสดทาย สวนสมขนาดใหญอาจไมมคณภาพและตนทนทดกวาสวนสมขนาดเลก ซงมเจาของดแลทวถง สงทเจาของสวนสมธนาธรคาดหวงไมใชอยทการเปนสวนสมทใหญทสดในประเทศ เพยงแคตด 1 ใน 3 กพอแลว แตทตองการมากกวาคอ การเปนสวนสมทมคณภาพ ชอเสยงของสวนสมธนาธรในตางประเทศดงกวาเมองไทย โดยเฉพาะทประเทศมาเลเซย ส าหรบประเทศจนปลกสมมากกวาประเทศไทยหลายเทาและจ าหนายในราคาถกมาก แตคณภาพและรสชาตสของเราไมได

418

ผกดอกเตอร ดร.กตต วทรวทยลกษณ ผบกเบกการปลกผกปลอดสารพษเพอการคา ภายใตยหอ “ผกดอกเตอร” เรยนจบระดบปรญญาตรทางดานเกษตรจากมหาวทยาลยขอนแกน และจบปรญญาเอกเรองการผสมพนธผกทสหรฐอเมรกา ท างานกบบรษทเมลดพนธผกทรฐแคลฟอรเนย กอนทจะผนตนเองมาเปนเกษตรกรผบกเบกท าการทดลองปลกผกปลอดสารพษเพอปอนตลาดมากวา 10 ป จงนบวาเปนผ ทมทงความรและประสบการณในการปลกผกปลอดสารพษ

ดร.กตต วทรวทยลกษณ รปภาพท 42 แสดงภาพเจาของธรกจผกปลอดสารพษ ยหอ “ผกดอกเตอร” ทมา: (โฆษต เปยมรษฎ, 2548, หนา 53)

ผกเปนผลผลตการเกษตรทขาดไมไดในการบรโภคประจ าวน คนไทยเราบรโภคผก 50 กโลกรมตอป หรอมมลคาประมาณ 100,000 ลานบาทตอป ซงนบวายงนอยมากเมอเทยบกบอกหลายประเทศ ความตนตวในเรองผกปลอดสารพษในบานเราเพงเกดขนไมนานนก เมอมการตรวจพบวาผกทวางขายในทองตลาดมสารพษตกคางอยางนากลวจนเรมทจะมการรณรงคในเรองน แตส าหรบตลาดโลกโดยเฉพาะในประเทศทพฒนาแลว ความตองการผลผลตการเกษตร

419

ทปลอดสารพษโดยเฉพาะในระดบทเรยกวา เกษตรอนทรย (Organic Farm) มการขยายตวสงมาก ในสหรฐอเมรกา ป 2543 ผลผลตเกษตรอนทรยอยางเดยวคดเปนมลคา 10,000 ลานเหรยญสหรฐฯ หรอประมาณ 430,000 ลานบาท และมแนวโนมก าลงขยายตวเรว การคาสนคาเกษตรอนทรยในแคนาดามมลคา 1,000 ลานเหรยญแคนาดา และโตปละ 20% ทางดานรฐบาลของประเทศออสเตรเลยกไดประกาศเมอป 2542 วา 20% ของผลผลตทางการเกษตรของประเทศตองไรสารพษ และยงก าหนดวาอก 6 ปขางหนา 50% ของผลผลตการเกษตรตองเปนเกษตรอนทรย โดยทางรฐบาลจะชวยอดหนนในดานวสด เปนตนวาถาเกษตรกรท าเกษตรในพนท 10 ไร และตองการจะท าเกษตรอนทรยจ านวน 2 ไร จะตองใชป ยคอกจ านวนเทาไรรฐบาลกจะจดให ดร.กตต วทรวทยลกษณ ผ เรยกตนเองวาเปน “เกษตรกรรนใหม” เนองจากเปนผบกเบกการปลกผกไรสารพษเมอ 10 กวาปมาแลว ดวยการทดลองวธตาง ๆ ดวยตนเองและยงใหขอคดในเรองการท าเกษตรทเปนประโยชนตอเกษตรกรเปนอยางยง ดร.กตตไดอธบายวา ค าวา “ผกปลอดสารพษ” ทวางจ าหนายในทองตลาดมหลายระดบ ไดแก

- ผกอนามย หมายถง ผกทปลอดภยจากสารพษ คอ อนญาตใหมการใชสารเคมได แตตองไมมสารพษตกคางหลงการเกบเกยว ผกชนดนท าไดไมยากและเปนผลผลตสวนใหญทขายกนอยในขณะน

- ผกอนทรย ค าจ ากดความคอ หามใชสารเคมสงเคราะห ยกเวนสารเคมทเกดตาม ธรรมชาต เชน น า ปน ซงกเปนสารเคมเหมอนกนแตใหใชได นอกจากนดนทจะท าการปลกยงตองปลอดภยจากสารเคม โดยกอนทเกษตรกรจะเรมท าการปลกตองมเจาหนาทมาท าการตรวจดนกรวดน ากอนวาระดบสารเคมตกคางเปนเทาไร อก 2 ป จงมาตรวจอกครง ซงจากการตรวจครงหลงน ปรมาณสารเคมทอยในดนตองลดลง ถาผานการตรวจสอบแลวจงเรยกวาผกอนทรยหรอผกไรสารพษ ซงเปนสคาททวโลกตองการมหาศาล

จดเรมตนของการบกเบกผกไรสารพษ

กอนทจะหนมาปลกผกปลอดสารพษเมอ 10 ปทแลวนน ดร.กตตท างานกบบรษทการเกษตรทสหรฐอเมรกา แตเหตจงใจทท าใหหนมาปลกผกไรสารพษในเมองไทยมาจากการทไปพบเหนวาทสหรฐอเมรกานน การทเกษตรกรจะซอสารเคมมาใชจะมขอก าหนดทเขมงวดมาก แตเมอมาเหนทเมองไทยซงบรษททท างานอยไดสงมาดงานทเมองไทย กลบพบวาเกษตรกรไทย

420

มการใชสารเคมอยางฟ มเฟอย จงคดวาคนไทยรวยขนแตอาจตองตายเรว ท าไมคนไทยจะกนผกดๆ คอ ผกทมสารเคมนอยไมได ถามวาถามผกปลอดสารพษขายคนจะซอบรโภคหรอไม ค าตอบกคอ นาจะซอ แตค าถามตอมาคอจะเอาอะไรไปยนยนวาผกนนปลอดภยจรง จากความสนใจทจะเรมตนปลกผกปลอดสารพษ ในทสดกไดตดสนใจลาออกจากบรษทเพอท าการปลกผกปลอดสารพษ แตปญหากคอ เมอ 10 ปทแลวในชวงท ดร.กตตเรมปลกผก ไมมใครมาสอนวาวธการปลกผกปลอดสารพษควรท าอยางไร ยงไมมต าราในเรองนออกมา จงตองทมเทท าทกอยางโดยท าตวเปนสถานทดลองคนควาในเรองน โดยทดลองปลกในทดนทรงสตจ านวนกวา 100 ไร ผลปรากฏวา ผกรนแรกทปลกนนตายหมด สาเหตมาจากสภาพดนทเปรยวมาก ความเปนกรด-ดาว (pH) ไมเหมาะสม คอมคา pH อยท 3 สงทคนพบคอ ถาดนไมอดมสมบรณท าอะไรกไมส าเรจ หวใจอยตรงนน เพราะธาตอาหารในดนมความส าคญ แตดนทท าการเกษตรมานานจะขาดความอดมสมบรณ เพราะมการน าเอาธาตอาหารจากดนมาใชผลตโดยไมไดใหความอดมสมบรณคนใหกบดน เพราะตลอดเวลาเกษตรกรใหแตของปลอมคอ ใหสารเคม ป ยเคม และป ยวทยาศาสตร แตป ยธรรมชาตกคอป ยคอก ป ยหมก หรอป ยพชสดใสลงไปนอยมาก และพบวาบางแหงกไมมการใสปนขายปรบคา pH ดงนนจดเรมตนของการท าเกษตรคอท าอยางไรกไดใหดนอดมสมบรณ ซงพชกเปนสงมชวตทตองการสงแวดลอมทด หลกการในการปลกพชคอ (1) ดนตองอดมสมบรณ (2) การใชเทคนคตาง ๆ ไดแก การปลกพชหมนเวยน กตกาคอ การไมปลกผกซ าชนดในรองเดยวกนภายใน 2 ป โดยใหท าการจดบนทกวารองไหนปลกผกชนดอะไร เนองจากการปลกพชซ าชนดจะท าใหดนโทรม

โรคและแมลงเปนปญหาส าคญ

สงทยากในการท าผกปลอดสารพษทจะไมใชสารเคม คอ การควบคมโรคและแมลง ซงขนอยกบความอดมสมบรณของดน การปลกพชหมนเวยนจะไมมการหมกหมม เปนการปรบปรงสภาพดนอยเรอย ๆ ถาสภาพแวดลอมไมมเชอ โรคซงเชอโรคจะมากบอากาศ ถาอากาศเหมาะสม ดนเปรยวด แมลงกจะมาลง ดร.กตตไดเคยทดลองควบคมแมลงหลายวธ ตงแตการลงทนท าม งในพนท 50 ไร ใชเงนลงทนถง 5,000,000 บาท นบวาแพงมากเพราะตนทนตกตารางเมตรละ 150 บาท ใหลองคดดวาจะตองปลกคะนากรนจงจะไดทนคน การใชม งจงไมใชค าตอบสดทาย เปนเพยงวธเบองตนวาเปนแนวทางทชวย นอกจากนยงเคยใชผาคลมแปลงผกทเปนผาใยสงเคราะหซงใชคลมผกเพอปองกนแมลงแตสามารถใหอากาศและน าผานได (Nonwoven Fiber) แตพบวาเพอความรอนใหแปลงผก จงไมไดผล ในเรองของโรค เชอโรคสวนใหญทพบในผกคอโรคเชอรา ซง

421

การจะท าอะไรตองศกษาใหรแนกอนวาโรคพชแตละอยางเกดไดอยางไร เตบโตไดอยางไร เชน ระดบ pH ทเชอโรคตองการมกทสดในการเตบโตคอนอยกวา 5 ถามากกวา 5 เมอไรกจะไมสามารถสรางสปอรได วธแกปญหาคอ ท าอยางไรใหสภาพแวดลอมทงหมดเปนดางอยเสมอเพอไมใหเปนกรด ในสวนของดนกใหใสปนขาวหรอปนมารล ในสวนของน ากใสปน เวลาทจะใสป ยกตองตรวจสอบความเปนกรด-ดาง วาท าอยางไรจะปรบสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกบพชแตไมเหมาะสมกบโรคพชและแมลง สารชวภาพทจะก าจดโรคนน ในอดตเราตองน าเขากากไมมาจากแอฟรกาใต ซงทวโลกยอมรบวาไดผลในการปราบศตรพช เพราะใสอะไรกตายหมดซงเปนสงทดมาก อยางไรกด ทขอแนะน าคอ โรตน ทเมองไทยเคยปลกกนมากทอ าเภอพนสนคมและมการสงออกดวย แตขณะนกลบหายาก โรตนมประสทธภาพดเนองจากใสลงไปแลวไมวาหนอนชนดไหนกจะตายหมด และมสารพษตกคางนอยจนแทบจะบรโภคไดเลย ส าหรบน าหนกจลนทรย (Effective Microorganism : EM) ยงไมไดพสจน ปจจบนมยาก าจดศตรพชทท ามาจากสารชวภาพหลายตว ลาสดพบวามเชอราชนดหนงทเมอฉดแลวจะสรางสปอร สามารถฆาหนอนไดทนททอยใกลตวคอ ยาชวบท ซงมขายในทองตลาด แตเกษตรกรจะบอกวาใสไมไดผล ทงนเนองจากวาการใชไมถกวธโดยฉดขณะทมแดดจด แตทถกคอ ใหฉดขณะทแดดไมจด ดร.กตตใหความเหนวา “ทผมเคยท าทจงหวดตากตอนสองทม ฉดยาฆาเชอพบวาหนอนไกไมมเหลอ เราสามารถกนไดทนททวโลกยอมรบ แตปญหาคอ เราใชสารชวเคมไมเปนแลวไปดวนสรปวาไมไดเรอง ไมไดผล ของแพงไมจ าเปนตองไดผลเสมอไป หลายอยางทเราใชสนเปลองมาก 70% ของคาใชจายทฟารมเปนคาแรง แตบางฟารมเปนคายาปราบศตรพช ผมคดวาเทคนคในการปลกผกปลอดสารพษ การดแลโรคแมลงไมยาก สงทคดวายากทสดคอตวเกษตรกรเองทท าใจไมได ผมเองมประสบการณวาเคยเจอหนอนกระท ผกทปลกไมเหลอเลย แตเมอเชอวาเราจะท าอยางไร ตงใจวาจะเปนเกษตรกรกาวหนากไมใชยา”

แนวทางการท าเกษตรไรสารพษ

การท าเกษตรไรสารพษหรอเกษตรอนทรยในระยะแรกจะมตนทนทสงกวาการท าเกษตรทวไป เปาหมายของเกษตรไรสารพษของไทยขณะนจงตองสงออก ทพบคอ ทกวนนมเกษตรกรปลกผกไรสารพษจรง ๆ โดยฝรงเอาเงนมาใหแลวสงออกคะนาราคา 220 บาทตอกโลกรมจากสวน ซงเกษตรกรจะหวงใหตลาดในเมองไทยซอคะนาในราคาดงกลาวนคงไมได สงทตองท าคอ ตองมจดหมาย ตองรวาท าเพออะไร ระบบเกา ๆ ตองลม ตองสรางทมสก 5 คนทรเรองเงน เรองผลต มทมทปรกษาเรองโรค เรองแมลง เรองป ย อยาไปท าคนเดยว ใหมทมกอนจงลงมอ

422

ท า เพอใหเปนระบบ “ระบบบญชและการเงน” เปนหวใจส าคญและเปนสงทเกษตรกร 99% ไมเคยรและควรปรบปรง ทพบมานนไมมบณฑตเกษตรคนไหนรงบดล แตหวงเปนเกษตรกาวหนา หนาทของเราคอตองรระบบการเงนและบญช นคอจดทท าใหเราพลาด เ ราไมเคยคดตนทนจรง ๆ วาเปนเทาไร เราคดแควารนนลงเทาไร จะไดเงนเทาไร ลบกนเหลอเทาไร นนกคอผลก าไรหรอขาดทน ระบบเกษตรกรรมไทยตองมระบบบญชและการเงนเปนพนฐาน นคอสงทเราพลาดมาตลอด การเกษตรในอนาคตตองท าในรปแบบทเรยกวา ซพพลายเชน (Supply Chain) เรยกวา เปนเกษตรลกโซหรอเครอขายเกษตรกร ปจจบนเราคดแตวามหนาทปลกและขายไปกจบหนาทซงไมถกตอง เราตองรทงหมดวาในสวนของระบบผกทงหมดทเราปลกเราอยตรงไหนของระบบ เรามสวนอยางไรในระบบและใครท าหนาทในสวนทเหลอ ตวอยางทพบมาเมอ 3 ปกอน เกษตรกรภาคเหนอมการปลกแครอทในปรมาณมากเพอปอนโรงงานอาหารกระปองทเชยงใหม ปรากฎวามลกคาจากประเทศเยอรมนมาสรางระบบตดตามดวาแครอทในกระปองทสงไปขายในประเทศเขานนปลกทไหน เมอไร เกบเกยวเมอไร ซงตามกฎหมายของประเทศเขา เจาหนาทตองตามยอนกลบไปด เกษตรกรในเมองไทยแทบจะไมมการจดบนทกวาท าอะไรบาง ซอเมลดพนธจากไหน กระปองเทาไร ราคาเทาไร เตรยมแปลงวนไหน ใสป ยเมอไร เกบเกยวเมอไร เนองจากเราไมเคยถกสอนใหจด ในขณะทคนซอขายตองการขอมล จงขอใหเรมจดบนทก ในสหรฐอเมรกา เกษตรกรในสหรฐอเมรกาจะท าอะไรกจะมนกดาราศาสตรส าหรบเกษตรกร (Astrology for Farmers) บอกวาวนนดาวนอยตรงนควรท าอะไร การหวานผกชวงขน 15 ค ากบชวงแรม 15 ค าจะไมเหมอนกน เกษตรกรควรตองมการเรยนรอยเสมอ

การตลาดเปนหวใจส าคญ

แมวาการผลตจะดเพยงไรแตถาท าแลวไมมการตลาดกไปไมรอด การตลาดไมไดหมายถงการขาย การตลาดและการขายตางกนอยางไร พวกเราไมมใครรตลาด เราตองหามออาชพทท าตลาดจรง ๆ มาท าแผนตลาด ถาเปนเกษตรกรกาวหนาตองมออาชพ หมายถง คนทรจรงในเรองตลาด ตรงตอเวลา และมระบบท างาน สรปแลวสงทเกษตรกรกาวหนาควรปฏบตในการปลกผกปลอดสารพษคอ

- รกษาความอดมสมบรณของดน ดนตองอดมสมบรณ ตองปลกพชหมนเวยน 2 ป และดโรคพช

- มเทคนคการผลต

423

- ตวเราเองตองแนวแนทจะท าเกษตรปลอดสารพษ - ตองท าอยางมออาชพ มระบบจดการคอ มระบบบญชและการเงน

วพ ฟารม (ฟารมหมครบวงจร) ยทธพงศ จรประภาพงศ หรอทในวงการผ เลยงหมเรยกวา “เฮยปง” อาย 50 ป เรมตนเลยงหมในป 2516 โดยเรมจากแมหม 4 ตว และพอหม 1 ตว ปจจบน วพ ฟารม จดเปนฟารมเลยงหมทใหญเปนอนดบท 3 ของจงหวดเชยงใหม รองจาบรษท ซพ และบรษท ชยพฒนา โดยมแมพนธ 4,618 ตว พอพนธ 105 ตว อนบาล 22,030 ตว และหมขน 40,000 ตว ผลผลตหมปอนใหตลาดเฉลยวนละ 240 ตว และเปนฟารมทมโรงเรอนเลยงสตวถง 40 โรง โดยมการเลยงสตวทครบวงจรตงแตเลยงพอพนธ แมพนธและอนบาล ไปจนถงหมขน โรงช าแหละ และโรงอาหารสตว

คณยทธพงศ จรประภาพงศ รปภาพท 43 แสดงภาพเจาของฟารมหมครบวงจร “วพ ฟารม” ทมา: (โฆษต เปยมรษฎ, 2548, หนา 61)

ผ เลยงหมรายใดทมฟารมอยในเขตชมชนและยงคงใชระบบฟารมเปดอย อาจจะสรางปญหามลภาวะใหกบชมชน ซงในทสดแลวฟารมหมนนจะอยไมได จากการจดสนทนา

424

เทคโนโลยการเกษตรเรองการเลยงหมโดยใชเทคโนโลยชวภาพ (ไบไอแกส) และโรงเรอนปด (Evaporative Cooling System) หรอทเรยกกนทว ๆ ไปวา ระบบอแวป ทธนาคารกรงเทพนจดขนหลายจงหวด พบวามผ เลยงหมหลายรายทใหความสนใจทง 2 ระบบอยางมาก แตกหวนเกรงในเรองของตนทนการผลตทจะเพมขน เนองจากทง 2 ระบบนนมการลงทนคอนขางสง ในขณะทผลตอบแทนคอราคาหมยงมความผนผวนมาก คณยทธพงศแหงวพ ฟารม เปนผ ทไดเอาเทคโนโลยทง 2 มาดดแปลงใชกบฟารมของตน ท าใหมตนทนต า จงนบเปนเกษตรกรตวอยางทนาสนใจ คณยทธพงศเปนวทยากรบรรยายใหความรกบเกษตรกรผ เลยงหมในการสนทนาเทคโนโลยการเกษตรทธนาคารกรงเทพจดขนทกภาค เน องจากมคณสมบตทเปนเกษตรกรกาวหนาอยางเตมภาคภม คอ เ ปนผ แสวงหาความรและเ มอ รแลวกไมไ ดลอกเลยนแบบ แตมการประยกตความรทไดมานนมาใชใหเหมาะสมกบฟารมของตนเอง วพ ฟารม ปจจบนท าธรกจเกยวกบหมทครบวงจร โดยมบรษท วพเอฟ กรป จ ากด อยทอ าเภอแมรม ท าการเลยงหมพอพนธแมพนธเพอผลตลกหมและยงมโรงงานผสมอาหารสตว มบรษทแมทา วพ จ ากด อยทอ าเภอแมทา จงหวดล าพน เปนฟารมอนบาลและเลยงหมขน และยงมบรษท วแอนดพ เฟรชฟดส จ ากด ท าโรงงานช าแหละหมทจงหวดล าพน

ความจ าเปนทตองแสวงหาเทคโนโลยควบคมอณหภม

ถาพจารณาจากจ านวนสกรทมจ านวนมาก เกษตรกรหลายทานอาจคดวา วพ ฟารม เปนฟารมขนาดใหญ จงสามารถทจะพฒนาเทคโนโลยเปนของตนเอง แตหากมองยอนกลบไป วพ ฟารม กเรมมาจากฟารมขนาดเลกมากอน โดยเรมจากแมหมเพยง 4 ตว แตไดขยายกจการกาวหนามาตามล าดบ นอกจากนกอนทจะหนมาเลยงหมในระบบโรงเรอนและบอแกสชวภาพ โดยเรมในป 2541 วพ ฟารม กมรปแบบการเลยงแบบฟารมทวไป คอเลยงในระบบเปด แตตอมาเมอปญหามลภาวะในฟารมมความรนแรงขน การเลยงหมในระบบโรงเรอนเปดซงสรางปญหากลนและแมลงวนใหกบชมชนเปนเรองท วพ ฟารม จ าเปนตองปรบตว มฉะนนอาจจะตองปดกจการ นอกจากนการเลยงหมยงเผชญกบปญหาเรองอณหภม เนองจากพอพนธหมจะน าเขามาจากประเทศทมอากาศหนาวเยน เมอเผชญกบสภาวะอากาศรอน ประสทธภาพในการผลตน าเชอกจะลดลง ประกอบกบสภาพอณหภมของจงหวดเชยงใหมเองจะมความแตกตางกนมากระหวางเวลากลางวนและกลางคนซงไมเปนผลดตอการเลยงหม

หาความรและวเคราะหขอดขอเสยของทางเลอก

425

ในป 2541 คณยทธพงศ ไดเรมแสวงหาวธแกปญหาฟารมหมทงในเรองของอณหภมและสงแวดลอม โดยเรมจากการเดนทางไปศกษาดงานยงประเทศทมการเลยงหมจ านวนมาก เชน เมกซโก สหรฐอเมรกา ยโรป และออสเตรเลย เพอแสวงหาวธการ ทเหมาะสมทจะน ามาปรบใชกบฟารมของตนเองพบวา ในประเทศเมกซโกซงเปนประเทศทมอากาศรอน ไดมการเลยงหมในระบบเปดกจรง แตกไดพฒนาใหมการสรางอางน าใหหมลงไปนอนแชเพอระบายความรอน ส าหรบระบบน คณยทธพงศวเคราะหวาเปนระบบกลาง ๆ ส าหรบผลงทนคอ เปนการลงทนทใชเงนไมมาก แตสามารถท าใหประสทธภาพการผลตดขน กลนนอยลงไปบาง แตกยงไมหมดทเดยว และยงมปญหาเรองน าเสยทตองมระบบบ าบด เพราะตองเตมน าเขาไปและปลอยน าทสกปรกออกมา ทงนถาเปนหมทยงเลกจะตองเปลยนน าสปดาหละ 1 ครง แตหากเปนหมขนแลวกตองเปลยนน า 3 วนตอครง ซงน าเสยเหลานถาปลอยไปโดยไมมระบบบ าบดน าเสยกจะสรางปญหาใหกบชมชน ระบบนจงไมเหมาะส าหรบฟารมทอยใกลชมชน เชน วพ ฟารม ในดานระบบโรงเรอนปดแบบอแวปนน พบจากการไปดงานระบบผสมผสานระหวางยโรปและสหรฐอเมรกา พบวาเปนระบบทตองอาศยการลงทนสงมาก แตสามารถชวยแกปญหาเรองของกลนไดถง 90% และตองลงทนสรางระบบบ าบดน าเสยเชนกน ซงการทระบบนตองใชเงนลงทนสงเนองจากคาเยอกระดาษซงในชวงดงกลาวตองน าเขาจากสหรฐอเมรกามราคาถงตารางเมตรละ 3,000 บาท คดเปนคาใชจายในสวนนถง 200,000 บาทตอโรงเรอน และยงมอายการใชงานเพยง 3 ปกตองเปลยน แตกถอเปนระบบโรงเรอนปดทสมบรณแบบคอไมไดดดแปลงเพอใหรจรง คณยทธพงศไดทดลองน าระบบนมาใชกบโรงเรอน 2 หลง พบวา ใชไดดแตมปญหาเรองตะไครน าและหนอยบาง และเนองจากตนทนสงจงทดลองดดแปลงใชเปนอฐบลอกเจาะรใหน าไหลผานแทนเพอลดตนทน การใชอฐบลอกมตนทนอยท 200-300 บาทตอตารางเมตร ถกกวาเยอกระดาษกวา 10 เทาตว แตตองใชเนอทในโรงเรอนเพมมากกวาการใชเยอกระดาษซงมความบางกวาถง 3-4 เทาตว ส าหรบประสทธภาพในดานการปรบอณหภมจะมระดบความเยนทใกลเคยงกน เชน หากอณหภมขางนอกโรงเรอนอยท 37 oC โรงเรอนทใชเยอกระดาษจะมอณหภม 23 oC ขณะทโรงเรอนทใชอฐบลอกจะมอณหภม 25 oC คณยทธพงศไดย าวาการทเกษตรกรจะไปศกษาดงานทใดนน ขอใหผ ทไปดงานถามเพอใหรจรงใหไดครบ 100% เพราะถาไดความรมาไมครบ การน ามาปฏบตกจะไมรจรง วพ ฟารม ไดตดสนใจน าระบบอแวปทไดดดแปลงขนนมาใชในฟารมทงพอพนธแมพนธ อนบาล และหมขน โดยคณยทธพงศไดศกษาความตองการของหมทงในเรองอาหาร น า อณหภมและแสงในหมรนตาง ๆ กน เชน ในเรองระบบแสง พอพนธตองการแสงเพยง 8 ชวโมงตอวน ถามากกวานนความหนาแนนของเชอจะลดลง สวนแมพนธตองการแสงท 16 ชวโมง ส าหรบความตองการระดบความเยนจะ

426

ตางกน โดยพอพนธถาอณหภมเกน 25 oC น าเชอจะตายมาก ถาจะท าอะไรตองศกษาใหลก โดยทมาของเทคโนโลยมาจากการศกษาดงานยงทตาง ๆ แลวน ามาดดแปลงเอง ไดแก การใชระบบคอมพวเตอรควบคมการใหอาหารและน า มการผสมสตรอาหารสตวเอง และผสมเทยมเอง เพอลดการน าเขาหมพนธจากตางประเทศ ผลทไดพบวา หมไมประสบปญหาการเปลยนแปลงของอณหภม ท าใหการเจรญเตบโตดขน สามารถกนอาหารไดด เนองจากหมขนตองการอณหภมท 18-20 oC จงจะกนอาหารไดด ถาเกนกวานการเจรญเตบโตจะลดลง ปญหายง เหลอบ และแมลงวนจะหมดสนไป ปญหากลนหายไป รอบการเลยงมากขน 3.5-4 รอบ เทยบกบปกตได 2.5 รอบ น าเชอพอพนธเขมขนขน 1 : 75 ความหนาแนนของสตวตอตารางเมตรเพมขน อยางไรกตาม ถาเทยบเงนลงทนการใชระบบอางน าจะถกกวามาก วพ ฟารม ไดคดเปนตนทนในการลงทนทงระบบอแวป (ไมรวมคาทดน) ตกตวละ 2,000 บาท แตถาเปนระบบอางน าจะตกตวละ 500-800 บาท ดงนน เพอลดตนทนตอกโลกรมของหม จงจ าเปนตองใหรอบการเลยงหมเรวขนโดยใหกนมากขน เปรยบกบคนเราซงถาทานอาหารในหองตดแอรกจะทานไดมากกวาหองทมอากาศรอน

การจดการทดมความจ าเปน

อยางไรกด คณยทธพงศย าวาทกอยางไมใชสตรส าเรจ การทฟารมหมมการตดตงระบบอแวปแลวไมไดหมายความวาจะไดประสทธภาพทดขน ทงนขนอยกบวตถดบทปอนเขาไป หมายถงหมเลกทจะเขาไปขนมสขภาพดหรอไมด กเปรยบเหมอนกบการทเราใชวตถดบคณภาพไมดปอนเขาไปในเครองจกรทแมจะมประสทธภาพเพยงไร ผลทไดกคงไมด การจดการฟารมจงมความส าคญเพอใหหมเลกมสขภาพด การน าหมเขาในเลาอนบาลจะตองใชวธเขาหมดออกหมด โดยใหออกภายใน 3 วนใหหมดและตองใหหมทอายเทากนเขาพรอมกน เพราะถาน าหมตางอายกนเขาพรอมกนจะเกดปญหาวารนพจะถายเชอใหรนนอง การจดการฟารมหมนน การใหอาหาร การจดการ และการดแลหมตองสมพนธกน ระบบอแวปจงจะสงผลทดในสวนของ วพ ฟารม จะสงพนกงานไปฝกอบรมและดงาน และการจดการฟารมจะใชระบบคอมพวเตอรควบคม โดยมการจดท าระบบขอมลทสามารถตดตามและเรยกดไดตลอดเวลาทเรยกวาระบบขอมลเพอการจดการ (Management Information System : MIS)

427

การดดแปลงเทคโนโลยชวภาพหรอไบโอแกส

ในสวนของเทคโนโลยชวภาพหรอไบโอแกสซงมความจ าเปนมากในจงหวดเชยงใหม เนองจากถาฟารมไมมการตดตงระบบไบโอแกสแลว ทาง อบต . จะไมตอใบอนญาตให โดยปรมาณน าเสยในโรงวานตองไมเกน 60 BOD (Biochemical Oxygen Demand : เปนหนวยวดปรมาณออกซเจนในน า) กอนททาง วพ ฟารม จะตดตงไดเดนทางไปดงานทจงหวดราชบรซงมฟารมหมขนาดใหญทไดมการลงทนตดตงไบโอแกสไปแลว โดยใชเวลาเดนทางไปกลบดงานหลายเดอนเพอใหชดเจนในเรองของแนวทางการท างานของไบโอแกส ในทสดเมอคดวามความรเพยงพอแลวกไดคดลงทนตดตงระบบไบโอแกสในฟารมหมทอ าเภอแมรมซงเปนฟารมหมขน โดยเลอกขนาดบอความจขนาด 2,000 ลกบาศกเมตรโดยใชวธการดดแปลงเชนกน โดยดดแปลงจาก 3 ระบบ ไดแก ระบบของหนวยกาซชวภาพของมหาวทยาลยเชยงใหม ระบบของลอสแอนเจลส เรยกวา เทคโนโลยซลคโรด (Silkroad) และระบบของกรมสงเสรมการเกษตร โดยใชแบบฟกสโดม และใชเครองปนไฟฟา 6 ชดเลก ซงพฒนาเองจากเครองของญป นโดยพฒนาเครองปนไฟมอเตอรใหใหญขน ท าใหสามารถลดตนทนโดยใชเงนเพยง 30% คอ 4.70 ลานบาทในการลงทน เทยบกบถาหากวาใชระบบของหนวยกาซชวภาพเตมรปแบบจะตองใชเงนลงทนกวา 10 ลานบาท ซงเมอเทยบในดานประสทธภาพการท างานแลวไมตางกน ส าหรบเครองปนไฟฟา (Generator Set) ทดดแปลงเองท าใหสามารถประหยดคาใชจายไดจาก 6,000,000 บาทเหลอ 1,000,000 บาท ในเรองไบโอแกสนคณยทธพงศย าวา เกษตรกรทจะพฒนาไปใชตองมความรพนฐานเกยวกบไบโอแกสใหดพอกอนทจะไปพฒนา ไมใชวานกอยากจะท ากท าทนท เนองจากถามปญหาแลวจะแกไขยาก เปนเรองทตองระวงมาก นอกจากนกตองดพนฐานของฟารมกอนวาเปนอยางไร สงทไดจากระบบนนอกจากเรองลดปญหาสงแวดลอมทดขนอยางเหนไดชดแลวกคอ การประหยดคากระแสไฟฟา ซงปกตแลวฟารมทแมรมจะเสยคาไฟฟาเดอนละ 250,000 บาท และถาอกระยะหนงทโครงการขยายสรางเสรจ ความตองการใชไฟฟาจะเพมเปน 400,000 บาทตอเดอน แตถาท าระบบไบโอแกสเสรจสนลง ในแตละวนคาดวาจะผลตกระแสไฟฟาได 8,000 หนวย หรอเดอนละ 500,000 บาท ซงจะมมลคากระแสไฟฟาสวนเกนอก 100,000 บาท ซงก าลงมองหากจกรรมอนมาท าเพมเพอไมใหไฟฟาสญเปลา ส าหรบฟารมหมทไมมโรงงานอาหารสตวดวยนน การลงทนไบโอแกสอาจไมคมหรอใชเวลานานทจะถงจดคมทน แตในสวนของฟารมเองถอวาคมคา เพราะเปนระบบฟารมเลยงสตวแบบครบวงจรและยงมการตด

428

ระบบอแวปซงตองการใชไฟฟามากในทกโรงเรอน และมองไปขางหนาแลวปญหาสงแวดลอมจะท าใหผประกอบการหนไมพนทจะตองตดตงระบบไบโอแกส ผลทไดจากการน าเทคโนโลยอแวปและไบโอแกสมาใชนนค มคามากในดานสงแวดลอม ชวยแกปญหาอณหภมเปลยนแปลง แกปญหาเรองยง กลน ท าใหอตราการอดตายของลกหมในหองคลอดสงขนโดยมอตรา 88% จากเฉลยของคามาตรฐานท 80-85% น าเชอพอพนธ 1 : 75 อตราแลกเนอ (ทน าหนก 50 กโลกรม หยานมท 21 วน เขาขนท 70 วน) จ านวนรอบการผลต 3.5-4 รอบ ตนทนเลยงหมตอกโลกรม 31 บาท ในดานการตลาดยงสงผลดท าใหราคาเนอหมของ วพ ฟารม มราคาสงกวาทองตลาดเนองจากเนอหมมคณภาพด ซงจากการเลยงแบบเลาปดจะท าใหผวของหมดขนเพราะไมโดนยงกด คณยทธพงศเหนวา การเลยงสกรในยคนจะตองเปนมออาชพเทานน เนองจามารจนคอนขางต า ฟารมไหนตนทนต ากอยรอด ตนเองจะบอกกบลก ๆ อยเสมอวาใหไปท าอาชพอน ไมตองคดวาพอแมท าอะไร เพราะฟารมหมตองอาศยมออาชพจงจะไปรอด วพ ฟารม เคยท าแคบหมขายยหอวพ ซงไดรบความนยมมาก แตตดสนใจเลกไปเพราะคดวาควรเลอกท าในสงทถนด ไมควรไปแขงขนกบลกคา ปจจบนคณยทธพงศด ารงต าแหนงกรรมการสมาคมผเลยงสกรแหงประเทศไทย และมเครอขายเกษตรกรผ เลยงหมชนน าของประเทศเพอแลกเปลยนขอมลกนอยเสมอ

429

เอ เอส ฟารม (มะมวงพนธมหาชนก) สมาน ศ รภทร อาย 65 ป จบการศกษาระดบปรญญาตรภาควชาพชไ ร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร สวนคณอชณาผ เปนภรรยาจบการศกษาระดบปรญญาตร คณะเศรษฐศาสตรเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร คณสมานเคยท างานในบรษทอตสาหกรรมเกษตรหลายแหง และเคยเปนกรรมการผจดการของบรษท ไซโก ซงเปนบรษทผผลตและสงออกสบปะรด ปจจบนด ารงต าแหนงเปนกรรมการอ านวยการฝายปฏบตการเกษตรบรษท ไซโก คณสมานไดทดลองปลกมะเฟองเมอ 17 ปทแลว ในพนท 10 ไร ในบรเวณอ าเภอนคมพฒนา จงหวดระยอง และสามารถพฒนาไปสการคาและไดขยายพนทเพาะปลกผลไมไปยงอ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร โดยปลกผลไมหลายชนดในระบบผสมผสานรวมทงมะมวงพนธ “มหาชนก” ปจจบนสามารถผลตมะเฟองหวานไดปละ 20-25 ตน และเรมปลกมะมวงพนธมหาชนก 300 ตน โดยเรมใหผลผลตและท าตลาดไดเมอป 2544

คณสมาน ศรภทร รปภาพท 44 แสดงภาพเจาของธรกจมะมวงพนธมหาชนก “เอ เอส ฟารม”

430

ทมา: (โฆษต เปยมรษฎ, 2548, หนา 69) เกษตรกรกาวหนาผ นมการวางแผนการผลตแลการตลาดใหเชอมโยงกน โดยก าหนดเปาหมายทตองการเอาไวอยางชดเจน แลวจงท าการทดลองเพอใหบรรลเปาหมายนน คณสมบตเหลานยากนกทจะพบในเกษตรกรทวไป ค าวา ตลาดของคณสมานเปาหมายอยทตลาดบนและตลาดในตางประเทศซงท าจนประสบความส าเรจ โดยความส าเรจดงกลาวเกดขนภายในแนวคดทวา “การผลตโดยอาศยธรรมชาตเพอใหไดคณภาพสงสดในตนทนทต าสด”

บกเบกปลกมะเฟองหวาน จากความรบผดชอบทจะตองท าการวจยและพฒนาสบปะรดใหกบบรษท ไซโก คณสมานไดเพมเตมการศกษาทดลองไปยงผลไมอนดวย ซงประเภทผลไมทอยในความสนใจนนจะตองแปรรปได คณสมานเลาวา เมอประมาณ 17-18 ปทแลว ไดเดนทางไปดงานในหลายประเทศพบวา บรการของสายการบนแทบทกแหงไมวาจะเปนแถบยโรปหรอเอเชย เชน ไตหวน ลวนมการเสรฟน าใหลกคาดวยน าผลไมทงสน จงฉกคดไดวาประเทศไทยนนเปนดนแดนแหงผลไม เรามผลไมหลากหลายชนด แตท าไมยงมการท าน าผลไมในรปแบบอตสาหกรรมเพอบรโภคนอยมาก นคอจดเรมตนทคดจะท าน าผลไมขนมา “มะเฟอง” เปนผลไมประเภทแรกทคณสมานใหความสนใจ แมวาในขณะนนแทบจะไมมใครท าสวนมะเฟองเลย เพราะมะเฟองดเหมอนเปนผลไมทขนตามธรรมชาตหลงบานเสยมากกวา แตในยโรปกลบพบวามมะเฟองวางขายอยางแพรหลาย โดยมาจากประเทศมาเลเซย คณสมานจงใหความสนใจผลไมชนดนมาก เนองจากเหนวาเปนผลไมทมคณสมบตดหลายอยาง ประการแรก เปนผลไมทม รปลกษณทสวยงาม เปนดาวหาแฉก จงเรยกวา “สตารฟรค” และมผวสวยดงดดสายตาผบรโภค ประการทสอง มรสชาตด ซงค าวารสชาตดนไมใชรสหวานจดแบบทคนไทยสวนใหญชอบ แตเปนรสชาตทฝรงชอบคอ ไมหวานจดแตตองมความสมดลกนระหวางคาความหวานกบความเปนกรดหรอรสเปรยวทเรยกวาคา B : A (อตราสวนระหวางน าตาลและกรด Brix Scale : Acid) ซงควรอยระหวาง 22-28) ส าหรบมะเฟองจะมคา B : A อยระหวาง 21-22 เทยบกบมะมวงสกของเราซงสวนใหญจะมคานอยระหวาง 40-50 แสดงวาหวานจด ผลไมทไมรสเปรยว

431

หรอมกรดต า ฝรงจะไมชอบทาน เพราะในความเขาใจของเขา ผลไมทจะมคณคาทางโภชนาการตองมรสเปรยวคอมวตามนซ นอกจากนผลไมทมกรดต ายงมขอเสยคอ อายผลไมจะสน และมปญหาโรคหวเนาหรอแอนแทรกโนส ท าใหตองมการฉดพนยาซงไมเปนผลดกบเกษตรกรคอ นอกจากจะตนทนสงแขงกบผผลตอนไมไดแลว ยงเกดปญหาสารตกคางอกดวย ประการทสาม ผลมะเฟองมความสม าเสมอ มขนาดไลเลยกน (หรอเรยกวา ยนฟอรม) ประการท ส มวตามนและเกลอแรมาก ในมะเฟอง 1 ผลจะมวตามนซมากกวาสม นอกจากนยงสามารถน ามาแปรรปท าน าผลไมไดด จากขอดของมะเฟองทกลาวมาแลว คณสมานจงตดสนใจทจะปลกมะเฟอง โดยเรมตนจากการคดเลอกสายพนธกอน แตหลงจากท าการรวบรวมทกสายพนธของไทยมาทดลองปลก กพบวาสายพนธของไทยยงมปญหาความสมดลของคา B : A ทไมไดมาตรฐานคอ พนธทหวานจด ทเปรยวกเปรยวจด แตในทสดแลวหลงจากน าพนธมาเลเซยมาทดลองปลก พบวาไดคา B : A ตามทตองการ การผลตมะเฟองของสวนนจะเนนใหได คณภาพสงสดทตนทนต าสด คณสมานกลาววา เหตทตองใหความส าคญเรองคณภาพเพราะในปจจบนนคนมรายไดสงขน เมอมเงนมากขนกจะเลอกสนคาทมคณภาพดขน ผขายสนคากตองขายสงทเขาตองการ นอกจากน คนยงกลวตาย อยากอยนาน ๆ กอยากกนผลไมทมคณภาพ มคณคาทางโภชนาการ และมคามปลอดภยจากสารเคมตกคาง และสดทายแตส าคญมากคอในเรองการแขงขน ซงหากขายผลไมประเภทเดยวกนแตผลไมมคณภาพเดนจะเปนจดขาย ซงลกคาจะเตมใจใหราคา ส าหรบหลกการผลตใหมตนทนต าสดนน ขอแรก คณสมานอธบายวาตองมเปาหมายวาเราคาดหวงจะไดคณลกษณะอยางไรจากผลไมนน แลวจงคดโดยใชเหตและผลวาท าอยางไรจงจะไดคณลกษณะอยางนน เชน อยากใหผลไมมผวเชนนควรตองท าอยางไร หลกการขอทสอง ในการปลกผลไมเราตองเขาใจและรธรรมชาตของผลไมแตละประเภท และท าการศกษาทดลองวาเราจะเสรมธรรมชาตของเขาดวยวธการอะไร “การท าเกษตรถาจะแขงขนระยะยาวเพอใหเกดความยงยนแลว เราตองใชธรรมชาตชวย เพราะการส ดวยปจจยธรรมชาตเทานนเกษตรกรไทยจงจะสกบเกษตรกรประเทศอนได ส าหรบการแขงดวยเทคโนโลยเราจะแขงขนล าบาก เราไมมเทคโนโลยอะไรทเหนอกวาประเทศทพฒนาแลว เชน สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และอสราเอล บทบาทของเทคโนโลยในความเหนของผมจงเปนเพยงตวเสรมไมใชตวน า คอเสรมธรรมชาตเพอใหไดคณสมบตตามทตองการเทานน” คณสมานกลาว

432

นอกจากนการใชเทคโนโลยทผด ๆ ยงอนตราย เพราะจะไปท าลายส ง ท เปนลกษณะเฉพาะ (Unique) ของผลไมชนดนนอกดวย จงไมควรฝนธรรมชาตของผลไมโดยใชเทคโนโลยเปนตวน า ถาเปนบรษทขนาดใหญทมทนมากอาจท าได แตส าหรบเกษตรกรรายยอยไมควรท า คณสมานไดใหขอคดวา สงทเกษตรกรควรท าคอการสงเกต หาเหตและผล แลวท าการทดลอง การสงเกตท าไดอยางไร สงเกตสงทจะเกดขนกบตนไมวาถาชาวสวนท าอยางนแลวผลเปนอยางไร หรอถาเปลยนวธใหมจะดกวากควรปรบใหดขน ถอเปนกระบวนการทดลองในสวน คณสมานไดยกตวอยางของตนเองวาในชวงทท าสวนใหม ๆ คอ ไดสงเกตวาท าไมมะเฟองในบางปไมตดลกหรอตดลกทมความผดปกต เมอพจารณาความผดปกตของผลอยางใกลชดแลวกวเคราะหหาสาเหตตอไป การหาสาเหตและการทดลองเปนสงจ าเปน เพราะจะท าใหเหนสงผดปกต คณสมานจะเขาไปดสวนทงเชาและบาย เปนการเรยนรโดยลงมอท าจรง ดงนนเมอสงเกตความผดปกตของผลดงกลาว กพบวาเกดจากการมหนอนมาเจาะตงแตลกยงมขนาดเลก หรอมเพลยไฟเขามากน เมอพบสาเหตกพยายามทดลองหาทางแกไข การท าสวนผลไมนนตองอาศยการเอาใจใสจากเกษตรอยางใกลชด เกษตรกรรายยอยจงมกจะท าสวนผลไมไดดกวาการท าเปนแปลงขนาดใหญ เพราะไดอยใกลชดกบตนไม ถงแมนกวชาการเองกจะรไมเทากบชาวสวนในเรองของมะเฟอง ถงแมจะเปนผลไมทไมมฤดกาล แตถาชาวสวนไมเอาใจใสกจะไมไดผลผลตทดอยางสม าเสมอทงป ถาไมดแลใหดในฤดแลงอาจจะไมออกผล แตถาเราดแลอยางดกจะออกผลตอเนอง และถาจะเนนคณภาพดจรง ๆ นน ตองไมใหมะเฟองมลกดก คอใหมปรมาณประมาณไรละ 2 ตนตอป ถาปลอยใหลกดกผลผลตจะสงถง 5-6 ตนตอป แตไมไดคณภาพ การจดการไมใหลกดกเพอใหไดผลผลตทมคณภาพจะอาศยการตดแตงกง การปลกมะเฟองจงไมแนะน าใหท าสวนแบบขยายพนทแตใหเนนการเอาใจใสมากกวา แนวคดและหลกการปลกผลไมทสวนของคณสมานทกลาวมาแลวนไมไดใชเฉพาะกบมะเฟองเทานน แตยงไดน ามาประยกตใชกบผลไมทกประเภทคอ การใหมคณภาพสงสดตามทตลาดตองการและท าใหตนทนต าสด ส าหรบมะมวงทสวนแหงนเพงเรมปลกเมอไมกปมานกไดน าเอาหลกการนมาใช ในเรองของมะมวงคณสมานไดตงขอสงเกตวา ประเทศไทยปลกมะมวงหลากหลายพนธและมผลผลตมากในแตละป แตกลบมการสงออกนอยมาก เหตผลส าคญเนองจากคณภาพไมสอดคลองกบรสนยมของตลาดและราคาทยงสง จงแขงขนยาก

มะมวงมหาชนกเหมาะสมตอการสงออก

ในเรองของพนธมะมวงทเราปลกนนมรสชาตทหวานจดไปและมผวบางเกบไดไมนาน เมอคดจะปลกมะมวง คณสมานจงมองหาพนธมะมวงทคดวามคณสมบตเดนและสามารถสราง

433

ชอใหประเทศไทยในลกษณะเดยวกบมะมวงคาราบาวของฟลปปนสหรออลฟองโซของอนเดย และสามารถผลตโดยมตนทนทแขงขนไดคอ ผลตไดงาย และสามารถแปรรปเปนน ามะมวงไดดมาก ในทสดแลวจากทไดท าการทดลองจงไดพบวา มะมวงพนธมหาชนกมคณสมบตเหมาะสมทสด ประการแรก เปนมะมวงทมผวและเนอแนนแขงแรงและเรยบกวามะมวงน าดอกไม และเมอสกเตมทแลวจะมกลนหอมและมผวสวยคอจะมสเหลองทองจนถงสม สวนหวมสแดง ทางดานรปรางกใชได จะมลกษณะยาวขนาดลกจะไลเลยกนคอเรยกวามยนฟอรม น าหนกเฉลย 3-4 ลกตอกโลกรม มเมลดลบ และตดผลงาย คา B : A อยท 27-28 คณสมานเชอวาสามารถท าตนทนไดเทากบมะมวงแกวคอ 4-5 บาทตอกโลกรม และคณภาพดกวาพนธ คาราบาวของฟลปปนสซงครองตลาดตางประเทศอย คณสมานไดทดลองปลกมะมวงมหาชนกในสวนทอ าเภอโปงน ารอน จงหวดจนทบร ซงทอ าเภอนมคณภาพดนเหมาะสมกบการปลกผลไมมาก เพราะมคา pH ท 6.5 ซงนบวาหายากมากในประเทศไทย และดนยงมการระบายน าไดดดวย วธการปลกมะมวงพนธนใหไดคณสมบตทตองการและมตนทนต าคอในชวงทมะมวงตดผลจะใหน านอยหรอไมใหเลย ถาลกโตจะหยดใหน าโดยจะปลอยตามธรรมชาต เพราะผลไมถาใหน ามากรสชาตจะจดและเนอไมแนน เพอใหไดรสชาตของมะมวงเองตองไมใหน า การใสป ยใหตนไมมากอาจจะไดลกโตกจรงแตจะท าใหรสชาตเสยไป คณสมานไดคดวธทจะดแลผวมะมวงไมใหเปนคราบด ากคดไดวา การทมะมวงผวไมสวยมาจากสาเหตอะไร คราบด าทผวเกดจากอะไร เมอทราบสาเหตกหาทางแก เชน การปองกนเพลยกระโดดกบเชอราซงจะเขาในชวงมะมวงตดลก โดยคณสมานจะฉดยาตอนตดลก 2 ครง ครงแรก เมอเรมตดลก ครงทสอง กอนเกบมะมวง 1 เดอน เพอกนเชอราแอนแทรกโนส นอกจากนการจะท าใหมะมวงมผวสวยตามทตลาดตองการคอมสแดง ท าไดโดยใหมใบนอย เพอใหแสงแดดสองเขาไปถง และเพอใหปรมาณใบมนอยกท าไดโดยการใสป ยครงเดยวหลกตดแตงกง หลงจากนนจะไมท าอะไรอก คณสมานจะใชเทคโนโลยเทาทจ าเปน โดยกลาววา “ปลกมะมวงกตองเปนมะมวง ปลกมะมวงไมควรลงทนมากมาย ไมตองใสป ย ใชยา หรอใชน ามากมายแบบทเรยน”

เกษตรกรรายยอยตองมแนวคดของตนเอง

คณสมานเหนวาการปลกผลไมนนเกษตรกรควรมวธคดของตนเอง ไมใชท าตามทกระทรวงการเกษตรฯ บอกหรอท าตามโฆษณา หลกการคอ (1) ใหรวาเราอยากไดอะไรกคดถงเหตและผลทจะไดตามทตองการ (2) ตองเขาใจธรรมชาตของผลไม และรวาเราจะเสรมธรรมชาตของเขาดวยวธการอะไร อยาฝนธรรมชาตโดยใชเทคโนโลยเขาไปน า การใหป ยส าหรบ

434

มะมวงพนธ นควรใหเพยงป ยตวกลางและตวสงคอ ฟอสฟอรสและโพแทสเซยม สวนไนโตรเจนไมตองเพราะมะมวงมหาชนกไมตองการใบมาก เปนมะมวงทมเนอแขงซงเปนทยน (Gene) ของมะมวงเอง มผวหนาตามธรรมชาต ถาเราไมไปท าอะไรทผดธรรมชาตกจะไดคณสมบตทอยากได แตถาไปท าใหผดธรรมชาตเรงใหมะมวงโตเรว จะมปญหาและกลนกไมหอม และ (3) เกษตรกรตองไมปลกพชชนดเดยว ควรตองมพชอายสน พชทมอายปานกลาง และพชทมอายยาว เพอรกษาสภาพแวดลอม คณสมานยงใหขอคดอกวา ส าหรบมะมวงมหาชนกนนเหมาะกบพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากทสด เหตผลกเพราะมอากาศแหง มะมวงเปนพชททนแลงและไมตองการน าในชวงออกดอก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอฝนจะตกชากวาภาคอน และมะมวงจะออกผลเรวกวาภาคอน ฝนจะมาในชวงทมะมวงแกจด ท าใหไดคณภาพด

หลกการท าตลาด

แนวคดในเรองการตลาดนนเกษตรกรสวนใหญยอมรบวาเปนจดออน ส าหรบคณสมานเนนวาจะไมท าอะไรทแขงกบจนคอ จะพยายามท าตลาดบนคอแขงทราคาและคณภาพ ในปจจบนถาเกษตรกรท าคณภาพได ราคากจะตามมาเอง ส าหรบมะเฟองไดท าตลาดมาหลายปแลว เรมจากทดลองขายทหางฟ ดแลนด ซงในระยะแรกปรากฏวามแตชาวญป นทซอแตคนไทยไมซอ แตหลงจากนนประมาณ 2-3 ปกเรมมคนไทยซอ และคนทซอไปแลวกจะกลบมาซออกปจจบนนนอกจากหางฟ ดแลนดแลวกยงมวางตลาดทหางเดอะมอลลทกสาขา วลลาซปเปอรมารเกต และทโกลเดนเพลส โดยปรมาณจ าหนายปละ 20-25 ตน ในราคากโลกรมละ 50 บาท ปจจบนยอดจ าหนายเพมขนเรอย ๆ แตคณสมานยอมรบวาตลาดมะเฟองไมกวางนก จงไมควรขยายพนทปลกมาก แตใหเนนความตอเนองดกวา นอกจากจ าหนายในตลาดซปเปอรมารเกตแลว ลกคาส าคญของมะเฟองคอ บรษทการบนไทยซงท าสญญาซอไปจดกระเชาใหกบผ โดยสารชนหนง เนองจากชอบรปลกษณและผวทสวยงาม และปจจบนไดมการขยายตลาดลงสผบรโภคระดบกลางโดยมผ รบไปจ าหนายทตลาดน าล าพระยา จงหวดนครปฐม ตลาด อตก . (องคการตลาดเพอการเกษตร) และมแนวทางจะสงออกไปจ าหนายในตลาดโลก นอกจากนคณสมานยงไดท าการแปรรปท าน ามะเฟองเขมขนบรรจขวดแกวจ าหนายในซปเปอรมารเกต โกลเดนเพลส เลมอนฟารม และทอน ๆ ส าหรบมะมวงมหาชนกซงเรมใหผลผลตไดไมนานกไดมการสงไปจ าหนายยงประเทศองกฤษแลวในปรมาณ 3-4 ตน หลกการในการสงมะมวงออก คณสมานกลาววา ตนทนตองแขงขนได เพราะถาแพงจะสกบฟลปปนสไมได คณสมานจงไดเนนการปลกโดยธรรมชาต ไมใชปจจยการผลตเกนขอบเขตเพราะจะเปนการเพมคาใชจาย การผลตตองงาย ส าหรบเอ เอส ฟารม ยนยนวาราคามะมวงมหาชนกมตนทนการผลตต าจนสามารถส

435

ราคามะมวงแกวผลไมราคาถกได ในดานการตลาดผลไม คณสมานใหความสนใจประเทศจนเนองจากเหนวาเปนตลาดใหญทมการก าหนดสเปกไมเขมงวด จงนาสนใจมาก จากประสบการณทอยกบบรษทอตสาหกรรมเกษตรมานาน คณสมานยงใหขอคดวา ส าหรบผลไมทปลกปรมาณมากหรอทซอขายกน (Commodity) เชน สบปะรด กยงมอนาคตเพยงแตวาจะท าอยางไรใหไดด ยกตวอยางจากทบรษท ไซโก ไดมาบกเบกปลกสบปะรดทจงหวดระยองซงเดมไมม โดยน าเอาวธการปลกแบบใหมไปใชกบเกษตรกรผ รบชวงการผลตคอ ใหมกรรมวธผลตเหมอนกนเพอใหไดคณภาพและขนาดเทากน จากการพฒนาวธปลกมาอยางตอเนอง ปจจบนสามารถสงออกสบปะรดในรปผลสดสงไปยงตลาดในยโรป ญป น เกาหล และตะวนออกกลางโดยการแชเยนดวยอณหภม 10-15 oC ความตองการในตลาดตางประเทศกยงเพมขนเรอย ๆ เกษตรกรทผลตใหบรษทกไดราคาดกวาตลาดคอ ตลาดสงออกรบซอ 4 บาท ขณะทเกษตรกรสงโรงงานไดกโลกรมละ 3 บาท หมายเหต มะมวงมหาชนกเกดจากการผสมขามพนธตามธรรมชาตระหวางมะมวงพนธซนเซทกบมะมวงพนธหนงกลางวน เปนมะมวงทเหมาะสมจะบรโภคสดและควรบรโภคเมอผลสกงอมเตมททงผล โดยสของเปลอกจะมสเหลองออนกงเหลองเขมทงผล มกลนหอม เนอมสเหลองจดอมสม รสหวานหอม มเนอตอผลมาก เมลดลบและบาง เมอสกแลวสามารถเกบไวไดนาน 15-30 วน เนองจากมเปลอกหนาและทนทานกวามะมวงพนธอน ๆ

436

บรษทไทยฮง จ ากด

คณ เกยรตศกด ตงเจรญสทธชย หรอคณไต เปนเจาของบรษท ไทยฮง จ ากด ผสงออกผลไมไทย จากพอคา มาท าแปลงสาธตสวนผลไมเกษตรกรศกษา เพอพฒนาคณภาพผลไมสงออก คณเกยรตศกด อาย 46 ป เปนชาวอ าเภอแกลง จงหวดระยอง เปนผ คาผลไมสงออกรายใหญของประเทศ ซงมมลคาการคาเฉลย 1,000 กวาลานบาท สงออกไมผลปรมาณมากในแตละป ทงทเรยน กลวยไข มะละกอ ชมพทบทมจน มงคด และแมแตล าใยกถอเปนผ ทสงออกรายใหญทสด แมเปนพอคา แตกเปนพอคาทมความปรารถนาดตอเกษตรกร ทศนะของคณเกยรตศกดจงเปนประโยชนทเกษตรกรควรรบฟง เพราะเปนทศนะของผ เชยวชาญทางดานการตลาด คณเกยรตศกดไดอาศยประสบการณทางการตลาดสรางสวนผลไมเพอเปนแบบอยางการท าสวน โดยอาศยความคดดานการตลาด ในปจจบนคณเกยรตศกดท าสวนในพนทเพาะปลก 900 ไร โดยปลกทเรยนตนเตย 5,000 ตน กลวยไข และแกวมงกร และมะละกอเพอสงออก คณเกยรตศกด

มองการณไกลวา ในอนาคตขางหนาถาชาวสวนผลไมยงไมใหความส าคญกบการผลตผลไมทมคณภาพตามทลกคาตองการแลว การสงออกผลไมของไทยอาจประสบปญหา และเพอแสดงใหเหนวาการท าสวนผลไมทมคณภาพดสม าเสมอและตนทนตอกโลกรมต าเปนสงทเปนไปได จงไดท าการทดลองท าสวนผลไมคณภาพดวยตนเอง โดยน าเอาเทคโนโลยการท าสวนผลไมแบบใหมทเรยกวา "ตนเตย" มาใช จดมงหมายของเขาไมไดมงหวงผลทางก าไร แตเปนแปลงสาธตเพอใหชาวสวนทเรยกวาเปน คคา คาขายกบตนนนไดมาศกษา และไดน าไปใชในพนทของตนเอง เพอมงหวงเพมสวนแบงตลาดผลไมไทยในตลาดโลก การท าทเรยนตนเตยในสวนของคณเกยรตศกด ไดพสจนใหเหนวาไดผลในเรองของคณภาพและตนทน

บทบาทพอคาสงออกเนนสรางเครอขายการคา มคนจ านวนมากทพยายามจะตงตนเปนพอคาสงผลไมออกตางประเทศ แตกมไมกคน

นกทประสบความส าเรจ คณเกยรตศกดเองนนไดเรมท าธรกจสงออกผลไมไทย เมอ 15 ปทแลว ซงเปนการเรมตนดวยมอเปลา จากการชกชวนของเกษตรกรทเปน คคา กบตนซงเปนชาวฮองกง ซงคณเกยรตศกดเรยกวา "พาตเนอร" ของเขา เนองจากพาตเนอรชาวฮองกงนไดรบประสบการณทไมซอสตยของเกษตรกรคคาทเปนคนไทย คณเกยรตศกดขณะนนเปนเพยงลกจางของบรษท

437

สงออกผลไมไทยแหงหนง เขาใชเวลาตดสนในอย 1 ปกวา แตหลงจากไดเหนความจรงใจของพาตเนอรคนนทพาตนไปดตลาดการคาของเขาทประเทศฮองกง จงตดสนใจออกมาท าธรกจสงออกผลไมของตนเอง ในตอนเรมตนปรมาณการคามเพยง 4 ตนตอป ธรกจไดขยายตวมาทกป จนกระทงปจจบนมธรกจขนสงสนคาทางเครองบนของตนเอง และสามารถท าการสงออกผลไมไปทวโลก มลคาการสงออกในแตละปมากกวา 1,000 ลานบาท เฉพาะในสวนของทเรยนจะสงออก 2,000 ตนตอปไปทวโลก ในปทราคาทเรยนต ามากจะท าการแชแขงดดยการแชแขงทเรยนทงลก ซงจะด าเนนการเมอราคาทเรยนมราคาอยระหวาง 10-14 บาท เนองจากผลตอบแทนทเรยนแชแขงจะต ากวาทเรยนสด การแชแขงตองเสยคาจดการมาก ทงเปนคาเกบรกษาและคาตคอนเทนเนอร จงเปนทางเลอกสดทายเหมอนสงผลไมเขาโรงงานกระปอง ปจจบนคณเกยรตศกดสงออกกลวยไข มรายไดมากกวาการสงออกทเรยน โดยจะสงไปยงฮองกงและจนประมาณ 10,000-15,000 ตนตอป นอกจากนยงสงออกชมพทบทมจนซงมแนวโนมอนาคตทด ประมาณปละ 2,000 กลอง ราคาจ าหนายกโลกรมละ 100-300 บาท และยงมขอดทระวางสายการบน ส าหรบชมพจะถกกวาเนองจากไมมกลนเหมน ส าหรบล าใยกเปนผ สงออกรายใหญทสดเชนกน ปจจบนมเครอขายเกษตรกรทเปนลกคาถง 2,000 ราย เฉพาะรายทขายใหคณเกยรตศกดคนเดยว ไมสงใหคนอนเลยกมถง 500 ราย โดยทกรายตดตอกนมานานและรจกประวตกนดทกคน การทมเครอขายจ านวนมากเนองจากจะใหราคาดกวาเจาอนๆถง 5 บาทตอกโลกรม เพราะตองการรกษาน าใจคนทพยายามสรางคณภาพ การทท าเชนนไดเนองจากตนเองสามารถขายไดแพงกวาโดยไดมการลงทนท าหองอบล าใยทงเปลอกใหมคณภาพดและลงทนสรางหองเยนเกบล าใย ในสวนของเครอขายนน คณเกยรตศกดกลาววา "คนเราจะเจรญไดตองมฐานลกคาทด เตาตองมความสมพนธกบลกคา จะเลอกลกคาทจรงใจกบเรา ลกคาทเปนลกคาประจ าตองขายเรา 100% ถาเขาจรงใจกบเรา เรากจะใหเทคโนโลยการผลตและการจดการ และบอกแนวทางใหกาวหนา

การสรางเครอขายการคา เครอขายการคาส าหรบตลาดในประเทศกระจายไปทวประเทศ ครอบคลมทงตลาดไท

ตลาดสมมเมอง มจ านวนกวา 400-500 ราย ทงภาคใตและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การซอขายจะท าดวยเงนสด ดวยเหตผลนเขาจงไมสงเขาตลาดซเปอรมาเกตเพราะตองใหเครดต และมผขายมากราย ส าหรบเครอขายการคาตางประเทศอยทประเทศจน ฮองกง สงคโปร อนโดนเซย และแคนาดา ตลาดรายยอยในประเทศจนจะมชาวฮองกงเปนผบรหาร และมคนจางประเทศจนดแลใหจะไมใชบรษทจากจนเลย แตเปนการขายเหมา เชน ทกวางเจาม 2-3 ตลาด กจะซอใหเหมาไปเลย การจดการในประเทศจนมการแบงแยกตลาดเปนเซกเมนต ซงเครอขายทฮองกงจะ

438

สงไปขายตอทประเทศจนอกทหนง ตลาดใหญอนดบทสองอยทมาเลเซย ทสามทสงคโปร ทสทแคนาดา ส าหรบประเทศอนๆ เชน เยอรมนจะผานตวแทนจ าหนาย การขายทงตลาดในประเทศและตางประเทศจะขายเปนเงนสด ไมมการใหเครดต ยกเวนจน ส าหรบการจ าหนายในประเทศอน เชน ยโรป จะมตวแทนประเทศละ 1 คน ซงจากชอเสยงเรองคณภาพท าใหคนเหลานเปนผตดตอเราเอง โดยถามจากทางฮองกงวายหอไหนด ใครเปนคนสง การท ายหอจะม 2 สวนคอ ยหอจากสวน และยหอจากพอคา เปนลกษณะการรบรองคณภาพ การท าตลาดหมายถงการสรางภาพวาถาจะกนล าใยดตองมาจากเมองไทย แมล าใยจากเวยตนามยงปลอมวาเปนของเมองไทย และถาเปนของจากเมองไทย ของทดทสดคอไตหรอแบรนดตา ทงนการสงออกจะประทบตรา "ตา" เปนสญลกษณแหงคณภาพ ลกคาทฮองกงจะทราบดวาถาจะซอผลไมคณภาพตองตราน

การท าเกษตรเรมจากการปรบโครงสรางดน จากประสบการณการสงออกผลไมมารวม 15 ป ท าใหรบรปญหา ปญหาทส าคญคอ

ผลไมไมไดคณภาพตามมาตรฐานตามทลกคาตองการ เปนตนวา ทเรยนมสไมสม าเสมอ ตดทเรยนในขณะทยงออน และเปลอกทเรยนมเชอโรค เชน หนอน เพลย รา และอนๆ ท าใหสงออกไมได ปญหาเหลานเปนแรงบนดาลใจใหมความสนใจในการท าแปลงทดลองท าสวนผลไมทไดคณภาพ การทคณเกยรตศกด หรอคณไต ไดมโอกาสไปดงานสวนเกษตรในตางประเทศตางๆ จงไดพบเหนวธการท าการเกษตรมามาก จงไดทดลองท า ความตงใจนเรมท าในป 2541 จากการลงทนซอทดนและปรบโครงสรางดน โดยการซอทดนทเปนนาเดมจ านวน 900 ไร เปนเงน 60 ลานบาท นอกจากนลงทนปรบทดน คาขด 20 ลาน คาถม 20 ลาน สรางทอน า 30 ลาน รวมลงทนท าเกษตร 130 ลานบาท และจางผ เชยวชาญชาวญป นอกปละลานกวาบาท ปหนงมา 3 ครง จางเปนเวลา 2 ป เพอเรยนเกรดความรเกรดเลกเกรดนอยจากเขา การทตองลงทนมากขนาดนเพราะเหนวา การท าเกษตรนน การปรบโครงสรางดนเปนสงทส าคญทสด กอนทเกษตรกรจะปลกอะไรตองปรบโครงสรางดนและวเคราะหดนกอน การปรบโครงสรางดนคอการเอามลสตวมาไถพรวนเพอปรบโครงสรางดน และตองยกรองจากขนจากพนดนอยางนอย 20 นว หรอถง 50 นว เพอใหการถายเทระบายน าเปนไปไดด ถาเกษตรกรสามารถยกรองไดถง 50 นว ปลกอะไรกจะประสบความส าเรจสง ประโยชนขอแรกถาเกษตรกรวางโครงสรางการเพาะปลกไดด มการระบายน าด เทากบเปนการซอหลกประกน เสยเงนแตคม เพราะวาฝนบานเราตกนาน 7 วน 7 คน ท าใหรากตนไมเนา เกษตรกรใชเวลาปลกตนไมหลายป แตเวลาเกดวกฤตทเดยวตนไมตายหมดทงแปลง แตถาจดการด โดยลงทนปรบโครงสรางดนไรละ 20,000 บาท โดยเอาดนมาถม ฝนตกอยางไรกอยไดไมเปนไร

439

สรปสาระส าคญของบทท 13 เกษตรกรจ านวนไมนอยทประสบความส าเรจอยางสงในการท าธรกจฟารม สามารถสรางรายไดใหกบครอบครวไดอยางมากมาย เกษตรกรทเปนกธรกจเหลาน มทงทประสบความส าเรจในกจการทตนไมไดมประสบการณมากอน แตกประสบความส าเรจได เชน ธรกจสวนสมธนาธร ทอดตเปนพอคาขายสมและปลาทมากอน แตเพราะเปนผ ใฝร ชางสงเกต ทดลองเพอลดตนทนการผลตและมความซอสตย ธรกจฟารมหมครบวงจร ภายใตชอวพ ฟารม และมะมวงพนธมหาชนก ภายใตชอ เอ เอส ฟารม และผ มประสบการณมากอนในกจการนนๆ เชน ผกปลอดสารพษเพอการคาของธรกจผกดอกเตอร เปนเกษตรกรนกธรกจทมความเชยวชาญในกจการของตนสง การใชเทคโนโลยเพอลดตนทน และทส าคญคอมความสามารถในการบรหารจดการ โดยใหความส าคญกบการเงนการบญชและการตลาด ท าใหธรกจประสบความส าเรจได นอกจากนยงมบรษทไทยฮง จ ากด ซงเจาของธรกจนน จากพอคาผนตวเองเปนเกษตรกรดวยเพอเปนพอคาทด มจตใจทเปนเกษตรกร พยายามหาความรและยอมทมเทใหกบการเปนเกษตรกร ทดลองท าการเกษตร ใชเทคนคและเทคโนโลยตางๆเพอชวยใหผลผลตมคณภาพด บคคลเหลานประสบความส าเรจในการท าธรกจฟารมเหมอนกนดวยปจจยททงเหมอนและแตกตาง ควรศกษาเปนกรณตวอยางแกเกษตรกรคนอนๆตอไป

440

ค าถามทายบท

1. วเคราะหปจจยแหงความส าเรจของสวนสมธนาธร และสงทอาจปรบปรงใหดขนได 2. วเคราะหปจจยแหงความส าเรจของผกดอกเตอร และสงทอาจปรบปรงใหดขนได 3. วเคราะหปจจยแหงความส าเรจของวพ ฟารม และสงทอาจปรบปรงใหดขนได 4. วเคราะหปจจยแหงความส าเรจของเอ เอส ฟารม และสงทอาจปรบปรงใหดขนได 5. วเคราะหปจจยแหงความส าเรจของบรษทไทยฮง จ ากด และสงทอาจปรบปรงใหด

ขนได 6. วเคราะหสภาพเศรษฐกจปจจบนวาควรเลอกท าธรกจฟารมในกจการใด จงจะ

เหมาะสม เพราะเหตใด 7. น าเสนอประวตเกษตรกรดเดน สาขาใดกได 1 คน